7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 1/22
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 2/22
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 3/22
En#ing arti!" r*"!ting )n t& 't&)#)")gi!a"$ +s%!&)")gi!a" an# !u"tura" +r)!sss t&at
gnrat# t& !&ang )* +r),"' ,&a.i)rs$ a"s) r*"!t# )n t& +)ssi,i"itis )* t&
signi*i!an! )* t& ,&a.i)ra" !&angs sin! t& intr!u"tura" situati)n )* t& !"assr))' int)
)t&r !)nt3ts-
(e)*ords: Cu"tur$ 'u"ti!u"tura"is'$ i#ntit%$ !urri!u"u'$ t&ni! #iss)nan!$ uns+aa,"
#i"''a-
+. Introducción
Durant " a<) =>?@ ' n!)ntra,a n Va"#i.ia tra,a7an#) !)') +si!6")g)
#u!a!i)na"- Fu 'i sgun#) a<) a+rn#in#) a sr +r)*si)na" a!tua"'nt .)% n 'i
!uart) a<) % !r) 9u t)#a.4a ' *a"ta 'u!&) +)r a+rn#r- E" !)"gi) #)n# tra,a72 s
n!arga # ntrgar #u!a!i6n a ni<)s$ a#)"s!nts % a#u"t)s n situa!i6n #
.u"nra,i"i#a# s)!ia" % 3tr'a +),r5a- A st) s " !)n)! !)') !)nt3t) # #s'+<)
#i*4!i" n " 8',it) #u!ati.)- Y !)n ra56n-
C)') "a 'a%)r4a # ")s +si!6")g)s 9u tra,a7an n !)"gi)s$ 'i *un!i6n +rin!i+a"
ra ra"i5ar #iagn6sti!)s +si!)"6gi!)s a stu#iants +ara #*inir su ingrs) a" (r)gra'a #
Intgra!i6n Es!)"ar B(IE$ instru'nt) +si!)+#ag6gi!) !)n "a 'isi6n # intgrar n "a
!)'uni#a# #u!ati.a a ")s stu#iants !)n n!si#a#s #u!ati.as s+!ia"s- A#'8s$ '
t)!6 tra,a7ar !)n stu#iants 9u +rsnta,an !)'+)rta'int)s #isru+ti.)s n "a 'a%)r4a
# "as sa"as # !"ass- Est)s !)'+)rta'int)s s tra#u!4an n !)n#u!tas agrsi.as !)n sus
+ars % a#u"t)s$ !)n#u!tas in9uitas % !)n#u!tas #s')ti.a#as n r"a!i6n a" stu#i) n "a
sa"a # !"ass % n " &)gar-
Y) ' &a,4a #a#) !unta 9u 'i #s'+<) ra ),sr.a#) !)n ")s "nts #"
+ara#ig'a '2#i!)$ !)sa n) +)!) !)'n n #u!a!i6n Ba"tar =>>@- Sa,4a 9u ") '8s *8!i"
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 4/22
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 5/22
#is!i+"inar % " "itrari) BCarras!) =>>@- C)') # +)ta tng) +)!)$ !r) 9u ") 9u &ag)
a9u4 s una '5!"a ntr !r6ni!a$ r.isi6n !)n!+tua"$ in*)r' # tra,a7) % sa"+i!)ns #
&i+6tsis t6ri!as-
V)".in#) a" !as) n t)ta" *ur)n @> a"u'n)s # #istintas #a#s % !urs)s$ #i.i#i#)sn #)s gru+)s # ? a"u'n)s !a#a un)- C)n rs+!t) a ")s !)'+)rta'int)s #isru+ti.)s$ 'i
&i+6tsis # tra,a7) ;9u s .r8 nri9u!i#a !)n "a 3+)si!i6n #" 'ar!) !)n!+tua"; *u "a
siguint:
C)nsi#ran#) " !urr4!u"u' !)') !u"tura s!)"ar BGrun#% ??$ s)stng) 9u "
C)"gi) H".!ia r!)n)! !)') )*i!ia" una !u"tura !)nstru!ti.ista- Esta !u"tura s!)"ar
+r)'u. una i#nti#a# !an6ni!a # a!ti.) !)nstru!t)r #" a+rn#i5a7 +)r +art #"
a"u'n)$ a "a .5 9u .a")ra "a i#nti#a# !u"tura" 9u !a#a a"u'n) tra # su !)nt3t)
*a'i"iar % !)'unitari) BC&a#1i ??- C)n st)$ "a !u"tura !)nstru!ti.ista ")gra arti!u"ar
n un &)ri5)nt !)'n # ,una !)n.i.n!ia % a+rn#i5a7 a!ti.) "a +)"i*)n4a #"
intr!a',i) s'i6ti!) #a#) n "a situa!i6n intr!u"tura" # "a sa"a # !"ass$ ntn#i2n#)s
+)r +)"i*)n4a "a 'u"ti+"i!i#a# % &tr)gni#a# # "as .)!s # ")s a!t)rs +rsnts n "
au"a Ba7tin =>>-
Sin ',arg)$ n "a +r8!ti!a$ " !urr4!u"u' )*i!ia" !)3ist !)n un !urr4!u"u' )!u"t)
BGir)u3 =>>@$ rsu"ta#) # "a &i,ri#a!i6n # "as !u"turas ra!i)na"ista % !)n#u!tista$
!u"turas s!)"ars 9u i'+)nn una i#nti#a# !an6ni!a +asi.a a" a"u'n)$ %a sa situ8n#)")
!)') r+r)#u!t)r # ") 9u " #)!nt #i!ta n " !as) # "a !u"tura ra!i)na"ista ) !)')
rs+)n##)r # ")s st4'u")s #a#)s +)r " #)!nt n " !as) # "a !u"tura !)n#u!tista a su
.5 9u a',as !u"turas #s.a")ran "a i#nti#a# !u"tura" # ")s stu#iants BC&a#1i!$
??- D st ')#)$ in&i,n "a +)"i*)n4a #" intr!a',i) s'i6ti!) #a#) n "a situa!i6n
intr!u"tura" # "a sa"a # !"ass$ n +)s # un ')n6")g)$ ntn#i2n#)s +)r ')n)")g) "a
uni!i#a# % &)')gni#a# # "a .)5 #" #)!nt n " au"a Ba7tin =>>
1 En ") 9u sigu$ usar2 " t2r'in) !u"tura +ara r*rir' a "as !u"turas !)nstru!ti.ista$ra!i)na"ista ) !)n#u!tista$ 'intras 9u " t2r'in) !urr4!u"u' ") uti"i5ar2 +ara !urr4!u"u')*i!ia" % !urr4!u"u' )!u"t)-
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 6/22
()r su +art$ ")s stu#iants !)n !)'+)rta'int)s #isru+ti.)s .n4an 9ui+a#)s !)n
sus +r)+ias i#nti#a#s !u"tura"s$ in!)r+)ra#as n sus !)nt3t)s *a'i"iars % !)'unitari)s-
Estas i#nti#a#s tn4an n !)'n "a a!ti.i#a# % "a !)n.rsa!i6n !)') !ara!tr4sti!as
),sr.a,"s$ sign)s 9u in#i!a,an una 'a%)r snsi,i"i#a# # st)s stu#iants a "a
+rsn!ia #" !urr4!u"u' )!u"t)-
S gnra,a as4$ n "a situa!i6n intr!u"tura" # "a sa"a # !"ass$ una #is)nan!ia
ntr "as i#nti#a#s !an6ni!as 9u " !urr4!u"u' )!u"t) +r)+)n4a a" stu#iant % "as
i#nti#a#s !u"tura"s 9u ")s stu#iants tra4an 9ui+a#as #s# su !)nt3t) *a'i"iar %
!)'unitari)-
En sta tnsi6n ntr a!+tar "as i#nti#a#s +asi.as # r+r)#u!t)r;rs+)n##)r
+r)+ustas +)r " !urr4!u"u' )!u"t) ) 'antnr sus i#nti#a#s a!ti.as # &a,"a#)r$ ")s
a"u'n)s !a4an n un #i"'a in3+rsa," B(a'an ?J$ %a 9u a!+tar "a i#nti#a# #"
!urr4!u"u' )!u"t)$ i'+"i!a,a ngar su +r)+ia i#nti#a#$ ") 9u &a,r4a gnra#)
snti'int)s # .a!4)$ insguri#a#$ .rgKn5a % !u"+a n " stu#iant- ()r )tr) "a#)$
'ani*star #ir!ta'nt su r!&a5) a "a i#nti#a# +r)+usta +)r " !urr4!u"u' )!u"t)$
i'+"i!a,a " risg) #" !astig) % "a 3!"usi6n- Y a" n) +)#r 3+rsar .r,a"'nt "a
#is)nan!ia$ sta s 'ani*sta,a n ")s !)'+)rta'int)s #isru+ti.)s %a s<a"a#)s-
En .irtu# # ") antri)r$ s +r)+us) un ta""r +si!)#u!ati.) 9u tu.) !)')
+r)+6sit) +r)').r " !a',i) # ")s !)'+)rta'int)s #isru+ti.)s # ")s stu#iants +)r
!)'+)rta'int)s 9u +r)').iran " !"i'a ar'6ni!) # au"a % "a +arti!i+a!i6n a!ti.a n "
a+rn#i5a7- Est) '#iant una 't)#)")g4a !)nstru!ti.ista % #ia"6gi!a ,asa#a n "
n*)9u intr!u"tura"$ 9u !)nsisti6 n !ata"i5ar$ '#iant +rguntas gnrati.as$ "a
!)'rgn!ia # "a +)"i*)n4a #" intr!a',i) s'i6ti!) #a#) n "a situa!i6n intr!u"tura" #
"a sa"a # !"ass$ ") 9u a su .5$ +r'iti6 arti!u"ar "as #i*rnts i#nti#a#s !u"tura"s n
'uta!i)ns i#ntitarias !)n un &)ri5)nt # snti#) !)'n !ara!tri5a#) +)r "a ,una
!)n.i.n!ia % " a+rn#i5a7 a#a+tati.)-
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 7/22
,. -arco Conceptual.
,.+. Cultura identidad cultural e interculturalidad.
La !u"tura +u# sr !)nsi#ra#a !)') un sist'a # sign)s 9u stru!tura "
)r#n s)!ia" n ,as a" ')#") #" "ngua7 natura" BL)t'an ?- En st sist'a$ "a
i#nti#a# !u"tura" s asu'i#a !)') un su,sist'a # sign)s a" intri)r # "a !u"tura$ 9u
a#9uir "a *)r'a # un "ngua7 # % s),r n)s)tr)s$ 9u uti"i5a')s +ara #arn)s snti#)
!)') in#i.i#u)s$ gru+)s$ )rgani5a!i)ns % !)'uni#a#s BGrt5 ?J@- En tant) "ngua7$
s ta',i2n un sist'a # sign)s 9u r*"7a % r*ra!ta "a +)si!i6n s)!i)!)n6'i!a # ")s
a!t)rs a ")s 9u +rtn!$ in*"u%n#) n #i!&a +)si!i6n BV)")s&in). ?J
Siguin#) a Can!"ini B?$ Carras!) B=>?@ % R)#rig) A"sina B?$ =>>$ "as
i#nti#a#s !u"tura"s s +r)#u!n % 'utan n situa!i)ns intr!u"tura"s # intr!a',i)
s'i6ti!) ntr in#i.i#u)s$ gru+)s$ )rgani5a!i)ns % !)'uni#a#s !)n #istintas i#nti#a#s!u"tura"s-
()r 7'+")$ s n " #i8")g) intr!u"tura" #)n# s +r)#u!n r*"3i.a'nt ")s
%)$ t$ 2"$ ""a$ n)s)tr)s$ ust#s$ "")s % ""as$ 9u a#'8s # sr
+r)n)',rs +rs)na"s$ n tant) "ngua7$ +r'itn % "i'itan "a 3istn!ia )nt)"6gi!a # "as
i#nti#a#s ) ')#)s # sr n " 'un#) B0ittgnstin =>>J-
E" n)s)tr)s sr4a " sign) i!6ni!) # "a i#nti#a# !u"tura"$ n !uant) sta !)'+art
una i#nti#a# s2'i!a !)n #i!&) sign)-
En !uant) a" %)$ st s +rsnta !)') una i#nti#a# !)r+)ri5a#a 9u s +art
#i*rn!ia#a #" n)s)tr)s$ sin#) un sign) in#i!ia" # a9u2"- A ')#) # &i+6tsis$ sta
i#nti#a# sr4a tant) !u"tura" !)') +rs)na"$ sin#) " as+!t) in#i.i#ua" " sist'a
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 8/22
singu"ar # sign)s intrna"i5a#)s 9u n)s #a nustra uni!i#a#$ % "a i#nti#a# !u"tura" "
sist'a +arti!u"ar # sign)s 3trn)s 9u n)s u,i!a !)') 'i',r)s # un gru+)$
)rgani5a!i6n ) !)'uni#a#- C)') "as &)7as % "a ta+a # un "i,r) rs+!ti.a'nt-
Ca, s<a"ar 9u ntr "a i#nti#a# in#i.i#ua" intrna % "a i#nti#a# !u"tura" 3trna&a,r4a un #i8")g) +r'annt$ #)n# !a#a sign) #" "ngua7 intrn) +u# sr !)nsi#ra#)
un in#i!i) ) rastr) # un +r)!s) # intri)ri5a!i6n #" "ngua7 3trn) !)n.n!i)na"$ % a
su .5$ ")s sign)s #" "ngua7 3trn) s)n ta',i2n in#i!i)s ) rastr)s # un +r)!s) #
3trna"i5a!i6n #" "ngua7 intrn) % ni!) # !a#a in#i.i#u)-
()r su +art$ " )tr) ta',i2n &a! su a+ari!i6n n "a situa!i6n intr!u"tura" #
intr!a',i) s'i6ti!)$ n *)r'a # t$ 2"$ ""a$ ust#s$ "")s % ""as$
.i#n!i8n#)s as4$ "a 'a%)r ri9u5a # ")s ')#)s i#ntitari)s #" )tr) *rnt a" %)$
9u s)"a'nt +u# sr ta',i2n un)$ a !)sta # +r#r "a singu"ar +r)+ia #" %)-
E.i#nt'nt$ "as #istintas i#nti#a#s singu"ars % +"ura"s n "as 9u +u#
&a!r su a+ari!i6n " )tr)$ s)n ta',i2n ni!as % !u"tura"s a "a .5$ siguin#) " 'is')
+atr6n intrn);3trn) #" %)-
Y as4 !)') " )tr) &a! su a+ari!i6n +ara " %) n "a situa!i6n intr!u"tura"$ "
%) &a! su a+ari!i6n +ara " )tr)$ &a!in#) # "a intr!u"tura"i#a# una 3+rin!ia
'utua'nt r*"3i.a +)r ant)n)'asia$ BA,#a""a&;(rt!i""" =>>
,.,. Curr/culum como cultura escolar ) sus identidades canónicas
E" !urr4!u"u' +u# !)"girs !)') "a !u"tura # un sta,"!i'int) #u!ati.)
BGrun#% ?- A su .5$ +ara 9u 3ista intr!a',i) s'i6ti!) ntr i#nti#a#s
!u"tura"s$ s n!sari) +)stu"ar i#nti#a#s !u"tura"s !an6ni!as ") 9u n) 9uir #!ir
i#nti#a#s +uras sin) 7'+") # ")s .a")rs 9u sustntan una !u"tura; 9u ntran n
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 9/22
intr!a',i) !u"tura"- ()r st)$ s)stng) 9u !a#a !urr4!u"u' #u!ati.) 'antin %
+r)'u. una i#nti#a# !u"tura" !an6ni!a 9u intr+"a a ")s a"u'n)s-
E" !urr4!u"u' )*i!ia" #" C)"gi) H".!ia s !)nstru!ti.ista- Esta !u"tura tin sus
)r4gns n " S- PP % tin !)') +rin!i+a"s 3+)nnts a (iagt$ runnr % Vig)ts%BC&a#1i! ??- La !u"tura !)nstru!ti.ista tin una i#nti#a# !an6ni!a 9u #*in a"
a"u'n) !)') a!ti.) !)nstru!t)r # a+rn#i5a7
Otra !u"tura #u!ati.a$ 9u *)r'a +art #" !urr4!u"u' )!u"t)$ s "a !u"tura
ra!i)na"ista$ " !ua" tin sus )r4gns n " +r4)#) !"8si!) gr!);"atin) % sus +rin!i+a"s
3+)nnts s)n ("at6n$ Arist6t"s % San Agust4n$ BC&a#1i! ??- La !u"tura ra!i)na"ista
tin una i#nti#a# !an6ni!a 9u !)n*igura a" a"u'n) !)') +asi.) r+r)#u!t)r # ")
#i!ta#) +)r " +r)*s)r-
Una tr!ra !u"tura #u!ati.a 9u ta',i2n *)r'a +art #" !urr4!u"u' )!u"t)$ s "
"a !u"tura !)n#u!tista$ "a !ua" tin sus )r4gns n "a *isi)")g4a % !)n#u!tis') #" sig")
PP- Sus +rin!i+a"s 3+)nnts s)n (a."). % 0ats)n BC&a#1i! ??- E" !urr4!u"u'
!)n#u!tista tin una i#nti#a# !an6ni!a 9u +)si!i)na a" a"u'n) !)') +asi.) rs+)n##)r
# ")s st4'u")s #a#)s +)r " +r)*s)r-
Ds# una +rs+!ti.a intr!u"tura"$ " !urr4!u"u' !)nstru!ti.ista tin# &a!ia "a
+)"i*)n4a n " intr!a',i) s'i6ti!) # "a situa!i6n intr!u"tura" #a#a n "a sa"a # !"ass$
'intras 9u tant) " !urr4!u"u' !)n#u!tista !)') " ra!i)na"ista tin#n &a!ia una
')n)")g4a 7r!i#a +)r " +r)*s)r-
,.0 Curr/culum oficial ) curr/culum oculto
En t)#) sta,"!i'int) #u!ati.) !)n.i.n " !urr4!u"u' )*i!ia" % " !urr4!u"u'
)!u"t) BGir)u3 =>>- A',)s s 3+rsan n ")s gst)s$ n "as !)n.rsa!i)ns *)r'a"s
in*)r'a"s$ n " '),i"iari)$ n "a in*rastru!tura$ n ")s #)!u'nt)s )*i!ia"s$ n "as
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 10/22
+"ani*i!a!i)ns +#ag6gi!as$ t!- La #i*rn!ia stri,a n 9u " +ri'r) s 7r!
!)ns!int'nt +)r ")s 'i',r)s # "a !)'uni#a# #u!ati.a$ 'intras 9u " sgun#) s
in!)ns!int$ n )tras +a"a,ras$ s),r " +ri'r) s )rinta "a !)n!in!ia # "a !)'uni#a#
#u!ati.a$ #7an#) *ura #" !a'+) !)ns!int +r8!ti!as 9u !)'+)nn " !urr4!u"u'
)!u"t)- ()r tant)$ &a!r !)ns!int " !urr4!u"u' )!u"t) signi*i!ar4a .r,a"i5ar ") 9u s
&a! in!)ns!int'nt$ ") 9u a su .5 !ausar4a "a +)tn!ia!i6n !)ns!int #" !urr4!u"u'
!)') !u"tura situa#a # "a !)'uni#a# #u!ati.a-
,.1 Disonancia cultural ) dilemas no $erbali2ados.
Sgn (a'an B?J$ "a #is)nan!ia 2tni!a s " ti+) # tnsi6n intr!u"tura" 9u
a+ar! n "as r"a!i)ns &u'anas !)ti#ianas ntr +rs)nas 9u +rtn!n a !u"turas
#i*rnts- La #is)nan!ia 2tni!a i'+"i!a 9u .ast)s s!t)rs # "a +),"a!i6n s sintn
a7n)s a s)s )tr)s s!t)rs 9u ""gar)n a sr &g'6ni!)s n "as institu!i)ns s)!ia"s %
+)"4ti!as 9u n!arnan "as +r8!ti!as # +)#r n t)#) " 'un#) B(a'an ?J- E" t&)s #
"as institu!i)ns s)!ia"s % +)"4ti!as 3&i, !"ara'nt "a in*"un!ia # "as !u"turas
&g'6ni!as$ n sus +r8!ti!as$ n sus us)s$ in!"us) n " "ngua7$ 3!"u%n#) a 9uins
tinn #i*i!u"ta#s +ara a!)+"ars a sta !u"tura B(a'an ?J-
Siguin#) a Gri**it& % Gri**it& B?J$ sta !)n#i!i6n gnrar4a n ")s 3!"ui#)s$
#i"'as in3+rsa,"s- Un #i"'a in3+rsa," s una !)'uni!a!i6n s)!ia" #)," .in!u"ar$
n "a !ua"$ "a +rs)na n) +u# 3+rsar .r,a"'nt "a a*"i!!i6n 9u " +r)#u! "
n!)ntrars tnsi)na#) a rs+)n#r a #)s !u"turas 9u ") intr+"an- Est) s as4 +)r9u "
rs+)n#r a*ir'ati.a'nt a !ua"9uira # "as #)s )+!i)ns i'+"i!ar4a !astig) +)r un "a#) )
a*!t)s #)")r)s)s !)') snti'int)s # .a!4)$ trist5a % .rgKn5a +)r " )tr)- A" n) +)#r
.r,a"i5ar una # "as rs+ustas$ "a rs)"u!i6n 9u "a +rs)na n!untra *rnt a" #i"'a$ s
"a s)'ati5a!i6n ) " +as) a" a!t)-
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 11/22
,.3. S/ntesis Conceptual
Vist) ") antri)r$ !a, s<a"ar 9u "as i#nti#a#s # a!ti.);&a,"a#)r 9u ")s
stu#iants tra4an 9ui+a#as #s# su !)nt3t) *a'i"iar % !)'unitari)$ s a!)+"a,an ,astant ,in !)n "a i#nti#a# !an6ni!a # a!ti.);!)nstru!t)r +r)').i#a +)r " !urr4!u"u'
)*i!ia"- N) ),stant$ ran stas 'is'as i#nti#a#s$ "as 9u ")s &a!4an sr '8s snsi,"s 9u
" rst) a "as i'+)si!i)ns # "as i#nti#a#s !an6ni!as +asi.);r+r)#u!t)r % +asi.);
rs+)n##)r #" !urr4!u"u' )!u"t)- Est) +)r "as )+)si!i)ns ntr ")s !)'+)nnts # "as
i#nti#a#s: a!ti.) ./s +asi.) % !)n.rsa#)r ./s r+r)#u!t)r;rs+)n##)r$ 9u r*"7a,a "a
#is)nan!ia ntr i#nti#a#s-
Da#a "a #is)nan!ia ntr "as i#nti#a#s !u"tura"s # ")s stu#iants % "as i#nti#a#s!an6ni!as +rsnts n " !urr4!u"u' )!u"t)$ s gnrar4a un #i"'a in3+rsa,"$ 9u !)')
%a s .i)$ sr4a "a i'+)si,i"i#a# # 3+rsar "a "!!i6n +)r una u )tra i#nti#a#$ %a 9u
'ani*star su a!+ta!i6n # "a i#nti#a# +asi.);r+r)#u!t)r ) +asi.);rs+)n##)r$
i'+"i!ar4a ngar su +r)+ia i#nti#a# a!ti.);)%nt +)r +art #" stu#iant$ ") 9u "
gnrar4a ')!i)ns # .a!4)$ insguri#a#$ .rgKn5a % !u"+a- ()r )tr) "a#)$ 'ani*star
#ir!ta'nt su r!&a5) a "as i#nti#a#s !an6ni!as # "as !u"turas +rsnts n "
!urr4!u"u' )!u"t)$ 'antni2n#)s a+r)+ia#) # su i#nti#a#$ i'+"i!ar4a " risg) #"
!astig) % "a 3!"usi6n- As4$ a" n) +)#r .r,a"i5ar "a #is)nan!ia$ sta s 'ani*ista n *)r'a
# !)'+)rta'int)s #isru+ti.)s n "a situa!i6n intr!u"tura" # "a sa"a # !"ass-
0. -4todo
0.+ &lanificación
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 12/22
L)s +arti!i+ants *ur)n #)s gru+)s # ? a"u'n)s$ !)'+ust)s +)r stu#iants #
#istint)s ni."s % # a',)s g2nr)s- La stratgia uti"i5a#a *u " ta""r +si!)#u!ati.)$
!)n!,i#) !)') un "ugar % ti'+) #)n# "as +rs)nas s rnn a tra,a7ar !)n su %)$ !)n
")s )tr)s % !)n " n)s)tr)s$ '#iati5a#)s +)r " !)nt3t) % "a *igura #" *a!i"ita#)r- Las
t2!ni!as #i#8!ti!as #" ta""r *ur)n #ia"6gi!as Ba7tin =>> S&nit'an =>?@$ % )rinta#as
+)r una +rs+!ti.a intr!u"tura"- D st ')#)$ " r)" #" *a!i"ita#)r !)nsisti6 n !ata"i5ar$
'#iant +rguntas gnrati.as$ "a !)'rgn!ia # "a +)"i*)n4a #" intr!a',i) s'i6ti!)
#a#) n "a situa!i6n intr!u"tura" # "a sa"a # !"ass$ ")gran#) as4$ arti!u"ar "as #i*rnts
i#nti#a#s !u"tura"s n 'uta!i)ns i#ntitarias !)n un &)ri5)nt # snti#) !)'n
!ara!tri5a#) +)r "a ,una !)n.i.n!ia % " a+rn#i5a7 a#a+tati.)-
L)s ),7ti.)s *ur)n #is<a#)s # ta" 'anra 9u un a#!ua#) ni." # ")gr) # ")s
),7ti.)s s+!4*i!)s s in#i!i) #" !u'+"i'int) #" ),7ti.) gnra"- A su .5$ ")s
a+rn#i5a7s s+ra#)s r*"7an " !u'+"i'int) # ")s ),7ti.)s # a+rn#i5a7 n "
!)'+)rta'int) % a!titu# # ")s stu#iants- Fina"'nt$ ")s .ri*i!a#)rs *ur)n ")s
instru'nt)s uti"i5a#)s +ara ),sr.ar " !u'+"i'int) # ")s a+rn#i5a7s s+ra#)s-
Objetivo General
(r)').r " !a',i) # ")s !)'+)rta'int)s agrsi.)s$ in9uit)s % #s')ti.a#)s # ")s stu#i
+r)'u.an " !"i'a ar'6ni!) # au"a % "a +arti!i+a!i6n a!ti.a # ")s #u!an#)s n "a !)nstru!!i6n #Objetivos de aprendizaje Aprendizajes esperados Verif
L)grar 9u ")s stu#iants s a+r)+in #"
n!ua#r #" ta""r-
L)s stu#iants 3+rsan .r,a" % 3tra
.r,a"'nt 9u !)n)!n % rs+tan "
n!ua#r #" ta""r-
R,r
Diari
+si!6
L)grar una r"a!i6n # !)n*ian5a % rs+t) !)n
")s stu#iants-
L)s stu#iants rs+tan sus turn)s #
&a,"a$ .itan " +)si!i)na'int) ngati.)#" )tr) % s 3+rsan !)n un t)n)
rs+tu)s) % #istn#i#)-
R,r
Diari +si!6
RgiL)grar 9u ")s stu#iants r*"3i)nn
in#i.i#ua" % !)"!ti.a'nt '#ia#)s +)r ")s
t'as # tra,a7)-
L)s stu#iants !)'uni!an nun!ia#)s
r*ri#)s a" %) % a" n)s)tr)s-
R,r
Diari
+si!6
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 13/22
RgiL)grar 9u ")s stu#iants gnrn % a+"i9un
nu.as +)si,i"i#a#s # a!!i6n n !)nt3t)s
#)n# gnra"'nt s !)'+)rtan agrsi.)s$
intran9ui")s % #s')ti.a#)s-
L)s stu#iants 'ani*istan .r,a"'nt
sus a+rn#i5a7s n t)rn) a s4 'is')s$
&a!ia ")s )tr)s % &a!ia " 'un#)-
L)s stu#iants s !)'+)rtan!)rr!ta'nt n "a sa"a # !"ass-
R,r
Diari
+si!6
Trian +r)*
L)grar 9u ")s stu#iants s a+r)+in # su
+r)+i) '2t)#) +ara !)nstruir !)n)!i'int)
s),r s4 'is')s$ ")s )tr)s % " 'un#)-
L)s stu#iants !)'uni!an un '2t)#) #
a+rn#i5a7 % ") +)nn n +r8!ti!a-
R,r
Diari
+si!6
Trian
+r)*
Las t2!ni!as #ia"6gi!as a+"i!a#as$ s ,asar)n n "a ti+)")g4a a!u<a#a +)r D)ra
S&nit'an B=>?@$ ;?>:
• L)s #i8")g)s 9u !ran !)nt3t) +r'itn !)nstruir "as !)n#i!i)ns +ara " +r)!s)
#" ta""r % s+!i*i!ar sus !ara!tr4sti!as: 9ui2ns +arti!i+an$ su +r)+6sit)$ 9u2 ti+)
# +r)!s)s % +r)!#i'int)s tinn "ugar$ ")s t'as % su #sarr)"")-• L)s #i8")g)s gnrati.)s s)n +unt)s # inn).a!i6n 9u n)s *)!a"i5ar)n n "a
!)nstru!!i6n # nu.as +)si,i"i#a#s in2#itas #urant " +r)!s)$ gnran#) nu.)s
t'as signi*i!ati.)s$ r!u+ran#) r!urs)s$ .isua"i5an#) " *utur)$ +r)').in#)
in.)"u!ra'int) % a!!i)ns +arti!i+ati.as-• L)s #i8")g)s a+r!iati.)s tinn "ugar n ")s ')'nt)s n 9u r!u+ra')s
#i*rnts as+!t)s +)siti.)s # "a .i#a # "as +rs)nas-• L)s #i8")g)s +)si,i"ita#)rs +r'itn r!)n)!r "as )+)rtuni#a#s 9u n)s +r'itn
!rar !)n#i!i)ns % !)nt3t)s a#!ua#)s # i'+"'nta!i6n # "as nu.as
+)si,i"i#a#s +r)').in#) su 3+")ra!i6n-• L)s #i8")g)s # #istin!i6n % )rgani5a!i6n +r'itn )r#nar " ti'+) % "a
s!un!ia # a!!i)ns$ "as +ri)ri#a#s ) n!si#a#s$ ")s !)nt3t)s$ t!2tra-• L)s #i8")g)s +r)#u!ti.)s +r'itn .a"uar " +r)!s)$ +)n#ran#) si ")s +r)!s)s %
r"a!i)ns a.an5an a#!ua#a % *!ti.a'nt n ")s t'as n !usti6n-
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 14/22
• L) #i8")g)s r*"3i.)s gnran +r)!s)s # a+rn#i5a7 a +artir # "a +r)+ia
3+rin!ia % " r!)n)!i'int) # *)r'as n).#)sas # +arti!i+a!i6n %
!)'+rnsi6n 9u in!r'ntan ")s r!urs)s # "as +rs)nas-• Di8")g)s '#ia#)rs % ng)!ia#)rs s)n a9u"")s 9u$ n '#i) # #i*rn!ias$
!)ntra#i!!i)ns$ i'+)si,i"i#a#s % !)n*"i!t)s +r'itn n!)ntrar s4ntsis
ins+ra#as )+!i)ns % +rs+!ti.as 9u ")s +arti!i+ants +u#n asu'ir !)')
+r)+ias$ aun9u s)stngan #i*rn!ias-• En ")s #i8")g)s # "a,)ra!i6n tra,a7a')s s),r " +r)!s) 'is')-
E" ta""r tu.) una #ura!i6n # !uatr) ssi)ns #sarr)""8n#)s #urant ")s 'ss #
n).i',r % #i!i',r- Las ssi)ns s ra"i5ar)n una .5 +)r s'ana ")s #4as 7u.s#s# "as :? a' &asta "as : a'-
0., Resultados
Objetivo General
(r)').r " !a',i) # ")s !)'+)rta'int)s agrsi.)s$ in9uit)s % #s')ti.a#)s # ")sstu#iants$ +)r !)'+)rta'int)s 9u +r)'u.an " !"i'a ar'6ni!) # au"a % "a
+arti!i+a!i6n a!ti.a # ")s #u!an#)s n "a !)nstru!!i6n # !)n)!i'int)-Objetivos de
aprendizaje
Indicadores de
logro
F: frecuentemente; A: a veces; R: rara vez
Semana Semana ! Semana
"
Semana #
L)grar 9u ")s
stu#iants s
a+r)+in #"n!ua#r #"
ta""r-
L)s stu#iants
3+rsan .r,a" %
3tra .r,a"'nt9u !)n)!n %
rs+tan "
n!ua#r #" ta""r-
F F F F
L)grar una
r"a!i6n #
L)s stu#iants
rs+tan sus turn)s
A A F A
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 15/22
!)n*ian5a %
rs+t) !)n ")s
stu#iants-
# &a,"a$ .itan "
+)si!i)na'int)
ngati.) #" )tr) %
s 3+rsan !)n un
t)n) rs+tu)s) %
#istn#i#)-L)grar 9u ")s
stu#iants
r*"3i)nn
in#i.i#ua" %
!)"!ti.a'nt
'#ia#)s +)r ")s t'as #
tra,a7)-
L)s stu#iants
!)'uni!an
nun!ia#)s
r*ri#)s a" %) % a"
n)s)tr)s-
R A F F
L)grar 9u ")s
stu#iants
gnrn %
a+"i9un nu.as
+)si,i"i#a#s #
a!!i6n n!)nt3t)s #)n#
gnra"'nt s
!)'+)rtan
agrsi.)s$
intran9ui")s %
#s')ti.a#)s-
L)s stu#iants
'ani*istan
.r,a"'nt sus
a+rn#i5a7s n
t)rn) a s4 'is')s$
&a!ia ")s )tr)s %&a!ia " 'un#)-
A A F F
L)grar 9u ")s
stu#iants s
a+r)+in # su
+r)+i) '2t)#)
+ara !)nstruir
!)n)!i'int)
L)s stu#iants
!)'uni!an un
'2t)#) #
a+rn#i5a7 % ")
+)nn n +r8!ti!a-
R R A A
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 16/22
s),r s4
'is')s$ ")s
)tr)s % "
'un#)-
En "a +ri'ra ssi6n s gnr6 un #i8")g) 9u !ra !)nt3t)$ #)n# s s)stu.) !)')
+rin!i+i) "a a!+ta!i6n # "as #istintas i#nti#a#s- En st !)nt3t)$ ")s #u!an#)s s
a+r)+iar)n #" n!ua#r !)n.irti2n#)s n +r)tag)nistas # "a +"ani*i!a!i6n #" ta""r- En
"as siguints #)s ssi)ns s rt)'a,a " n!ua#r +)r '#i) # #i8")g)s # #istin!i6n %
)rgani5a!i6n$ ')'nt)s n 9u ")s stu#iants #is<a,an % a!)r#a,an 7unt) !)n "
*a!i"ita#)r$ "a a!ti.i#a# a ra"i5ar$ as4 !)') su ')#) # .a"ua!i6n- (ara "a "ti'a ssi6n$
'#iant un #i8")g) +)si,i"ita#)r$ s "s &i5) sa,r a ")s stu#iants "a )+)rtuni#a# #
ra"i5ar "a ssi6n n trrn)- S "s ')str6 a ")s stu#iants una sri # +)si,i"i#a#s #
tra%!t)$ a +artir # ") !ua"$ gnrar)n su +r)+i) #i8")g) # #istin!i6n % )rgani5a!i6n$
*a!i"ita#) +)r +rguntas gnrati.as- As4$ '#iant "as +rguntas Qu2 .a')s a &a!r$ Qa
#6n# .a')s a ir$ Q!u8n#) .a')s a ir$ Q9u2 n!sita')s$ ")s stu#iants rs)".ir)n
!)n7unta'nt ir a" (ar9u Sa.a" # Va"#i.ia$ a!ti.i#a# 9u *u a!)'+a<a#a # "a .isita a
")s 'us)s antr)+)"6gi!) % # !in!ias natura"s # "a !iu#a#- A '#i#a 9u #is<a,an %
ra"i5a,an stas a!ti.i#a#s$ "a 'a%)r4a # ")s stu#iants 3+rsa,an .r,a" % n).r,a"'nt 9u !)n)!4an % rs+ta,an " n!ua#r #" ta""r-
Mn)s *r!unt 9u " antri)r a+rn#i5a7$ *u " rs+t) # ")s turn)s # &a,"a$ "a
.ita!i6n # ")s +)si!i)na'int)s ngati.)s #" )tr) % "a 3+rsi6n rs+tu)sa % #istn#i#a-
Est)$ s +u#) &a,r #,i#) a "a .in!u"a!i6n # st)s !)'+)rta'int)s !)n "as i#nti#a#s
!u"tura"s a!ti.);&a,"a#)r 9u ")s stu#iants tra4an 9ui+a#as$ sin#) +)r n# '8s
rsistnts a "as 'uta!i)ns +)r '#i) # "a *a!i"ita!i6n # un #i8")g) intr!u"tura"-
Ta',i2n in*"u%6 "a snsi,i"i#a# an n #sarr)"")$ +)r +art '4a$ +ara i#nti*i!ar ')'nt)s
# #i8")g)s gnrati.)s 9u n)s +r'itiran !rar nu.as narrati.as !)n.rsa!i)na"s %
")grar 'uta!i)ns i#ntitarias &a!ia " ti+) a!ti.) )%nt-En r"a!i6n a "a !)'uni!a!i6n # nun!ia#)s r*ri#)s a" %) % a" n)s)tr)s$ ")s
stu#iants +r)grsar)n gra#ua"'nt$ a+)%a#)s +)r #i8")g)s r*"3i.)s !)n ")s !ua"s s
.a")r6 "a +r)+ia 3+rin!ia # !a#a stu#iant n " !)"gi)$ n su &)gar % n su
!)'uni#a#- M#iant st)s #i8")g)s$ ")s stu#iants *ur)n r!)n)!in#) " .a")r # sus
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 17/22
narra!i)ns$ a "a .5 9u !)'+rn#ir)n 9u n) 3ist4a "a ),"iga!i6n # r+r)#u!ir
+asi.a'nt ") 9u " #)!nt r"ata,a ) # rs+)n#r +asi.a'nt a ")s st4'u")s #"
'is')$ sin) 9u " a+rn#i5a7 sta,a n "a "i,r "!!i6n % 'utu) a!ur#) # ")s t'as a
tratar-
En !uant) a" a!t) # 'ani*star .r,a"'nt sus a+rn#i5a7s n t)rn) a s4 'is')s$
&a!ia ")s )tr)s % &a!ia " 'un#)$ ")s #u!an#)s #sarr)""ar)n sta !a+a!i#a# r*"3i.a
"ug) # un ')'nt) # in*"3i6n n " sgun#) ta""r #)n# s +r)#u7) un #i8")g)
r*"3i.) % gnrati.) # #u#as$ '#iant "a intr)#u!!i6n # +rguntas 9u +r)#u7r)n "a
aut).a"ua!i6n # ")s +r)#u!t)s ")gra#)s !)"a,)rati.a'nt n "a ssi6n- Lug) # st)$
+rguntas !)') Q9u2 "s +ar!i6 su tra,a7)$ Q!6') ") .a"an$ Qu2 a+rn#ir)n # ")
9u &i!ir)n &)%$ Q9u2 )+inan #" tra,a7) # sus !)'+a<r)s % Q9u2 &ar4an !)n ") 9u
a+rn#ir)n &)%$ n "a s!u"a$ n su !asa ) ,arri) s !)n.irtir)n n +rguntas n!sarias
+ara " #sarr)"") # "as siguints ssi)ns-
En 'n)r '#i#a$ ")s #u!an#)s !)'uni!ar)n un '2t)#) # a+rn#i5a7 % ")
+usir)n n +r8!ti!a$ #,i#) a 9u "a r*"3i6n s),r +r)!s)s '8s a""8 # ")s +r)#u!t)s$
r9uir un 'a%)r ni." # a,stra!!i6n % +)r n#$ 'a%)r ti'+) # #sarr)"") # "as
!a+a!i#a#s !)gniti.as n!sarias-Ca, r!a"!ar 9u "as r*"3i)ns antri)rs r+rsntan a "a 'a%)r4a # ")s
stu#iants$ sin ',arg)$ ta',i2n &u,) un a"u'n) 9u n) s a#!u) *8!i"'nt a" ta""r$
!)') )!urr n t)#) gru+) )rgani5a#) 9u gnra sus !&i.)s 3+iat)ri)s a +artir #
#i*rn!ias 9u +ara "a "6gi!a # "a 3!"usi6n #an ") 'is') BRi.ir =>>- En st !as)$ "
!&i.) 3+iat)ri) *u un a"u'n) 9u +rsnta,a un 3!s) # a!ti.i#a#;&a,"a#)r$ ,us!an#)
sr +r+)n#rant # *)r'a !)ntinua$ in&i,in#) !)n st) "as .)!s # sus !)'+a<r)s-
Est !as) *u intr+rta#) #s# (i!&)n Ri.ir B=>>$ !)') un "4#r n #sarr)"") 9u s
" +arti!i+ant '8s *urt #" gru+)$ sin#) !a+a5 # sr r!i+int # "as ansi#a#s
gru+a"s$ +r'itin#) !)n st) "a !)n*)r'a!i6n #" gru+) !)') ta"$ +)r n#$ n) a!t
#is!i+"inaria'nt !)n " stu#iant$ sin) !)ntnin#) su 3!s) # ansi#a# intntan#)
!ana"i5ar"a &a!ia " gru+) n *)r'a # #i8")g)s gnrati.)s !)n rsu"ta#)s satis*a!t)ri)s-
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 18/22
1. Conclusión
E" ni." # ")gr) # ")s a+rn#i5a7s s+ra#)s$ ' "".6 a "a !)n!"usi6n # 9u s
")gr6 " ),7ti.) gnra" # +r)').r " !a',i) # ")s !)'+)rta'int)s agrsi.)s$
in9uit)s % #s')ti.a#)s # ")s stu#iants$ +)r !)'+)rta'int)s 9u +r)'u.n " !"i'a
ar'6ni!) # au"a % "a +arti!i+a!i6n a#a+tati.a # ")s #u!an#)s n "a !)nstru!!i6n #!)n)!i'int)- A +sar #" ti'+) r#u!i#) % # "a !)'+"7i#a# #a#a +)r ")s
!)'+)rta'int)s % "a #i.rsi#a# # #a#s # ")s #u!an#)s$ " ta""r (si!)#u!ati.)
,asa#) n una +rs+!ti.a intr!u"tura"$ #')str6 sr *i!int$ !u'+"in#) !)n ")s
),7ti.)s sta,"!i#)s-M8s a""8 #" !u'+"i'int) # ")s ),7ti.)s$ "a 3+rin!ia #" ta""r$ #76 sin #u#a un
a+rn#i5a7 9u nri9u!i6 "a i#nti#a# # ")s stu#iants$ +r'iti2n#)"s 'a%)r !a+a!i#a#
# aut)!)ntr)" '#iant "a !)'+rnsi6n !)gniti.a % ')!i)na" # "as !ara!tr4sti!as
sn!ia"s #" intr!a',i) s'i6ti!) #a#) n "a situa!i6n intr!u"tura" # "a sa"a # !"ass-
L)s #i8")g)s gnra#)s n " ta""r +r'itir)n "a r!ra!i6n # "a situa!i6n
intr!u"tura"$ n "a 9u ")s stu#iants sintti5ar)n su #i"'a in3+rsa," '#iant "a
3+rsi6n # nu.as +)si,i"i#a#s # a!!i6n a +artir #" intr!a',i) s'i6ti!) !)n )tr)s
stu#iants$ !)n " *a!i"ita#)r % !)n " !)nt3t)- M#iant "a transa!!i6n # sign)s 9u
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 19/22
!)'+)n4an "as i#nti#a#s # ")s stu#iants$ stas 'utar)n n nu.)s r+rt)ri)s
si',6"i!)s tra#u!i#)s n nu.)s 9ui+a'int)s i#ntitari)s- As4$ +asar)n #s# "a tnsi6n
ntr a!ti.);&a,"a#)r !)n +asi.);r+r)#u!t)r % +asi.);rs+)n##)r a una in!)r+)ra!i6n #
un nu.) 9ui+a'int) !)') a!ti.);)%nt$ i#nti#a# 9u +u# a!)+"ars tant) a "as
i#nti#a#s !an6ni!as # "as !u"turas ra!i)na"ista$ !)n#u!tista % !)nstru!ti.ista- En )tras
+a"a,ras$ s s)"u!i)n6 " #i"'a in3+rsa," '#iant " !a',i) # ")s !)'+)rta'int)s
agrsi.)s$ in9uit)s % #s')ti.a#)s$ +)r !)'+)rta'int)s 9u +r)').ir)n " !"i'a
ar'6ni!) # au"a % "a +arti!i+a!i6n a#a+tati.a # ")s #u!an#)s n "a !)nstru!!i6n #
!)n)!i'int)-
Fina"'nt$ !a, +rguntars +)r ") )!urri#) a*ura # "a sa"a # !"ass +ara sa,r si
")s nu.)s 9ui+a'int)s i#ntitari)s ")grar)n tras!n#r !)nt3t)s- Est) s #i*4!i" sa,r")
+ust) 9u " ta""r *u a *in # a<)$ "ug) .inir)n "as .a!a!i)ns % #urant stas$ un
!a',i) # tra,a7)$ +)r ") 9u n) +u# ra"i5ar un sgui'int) !)') ' &u,ira gusta#)- A"
rs+!t)$ +u#) r*"3i)nar ") siguint-
C)nsi#ran#) ")s 9ui+a'int)s i#ntitari)s !);!)nstrui#)s n " ta""r$ ")s
stu#iants #,r4an tnr "a !a+a!i#a# a#a+tati.a su*i!int !)') +ara +r)').r ) a"
'n)s r!)n)!r nu.as situa!i)ns intr!u"tura"s # intr!a',i) s'i6ti!) n ")s
#istint)s !)nt3t)s #)n# s #sn.u".n$ +arti!i+an#) !)'+tnt'nt n stas- Si st)!)in!i# !)n una a!titu# *a!i"ita#)ra +)r +art # "as *iguras # aut)ri#a#$ ")s stu#iants
+)#r4an #sarr)""ar +r'annt'nt !)'+)rta'int)s 9u !ata"i!n "a +)"i*)n4a # ")s
intr!a',i)s s'i6ti!)s #a#)s n "as situa!i)ns intr!u"tura"s n "as 9u +arti!i+an-
3. Referencias
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 20/22
A,#a""a&;(rt!i"""$ M- B=>>- L) intr!u"tura" !)') +ara#ig'a +ara +nsar "a #i.rsi#a#-
C)ngrs) intrna!i)na" # #u!a!i6n intr!u"tura"- Ma#ri#-
a7t4n$ M- B=>>- Dia")gi! Origin an# Dia")gi! (#ag)g% )* Gra''ar St%"isti!s in
Ta!&ing Russian Languag in S!)n#ar% S!&))"- )urna" )* Russian an# East Eur)+an
(s%!&)")g%- V)"- =$ N ++ ?=;
a"tar$ M- B=>>@- E" snti#) #" #iagn6sti!) +si!)"6gi!) s!)"ar- Un an8"isis !r4ti!) % una
+r)+usta n !)nstru!!i6n-
(si!)+rs+!ti.as .)"- II- ()nti*i!ia Uni.rsi#a# Cat6"i!a # Va"+ara4s)- (+- J @-
Can!"ini$ N- B?- Cu"turas &4,ri#as$ Estratgias +ara ntrar % sa"ir # "a ')#rni#a#-
M23i!) D-F: E#i!i)ns Gri7a",)
Carras!)$ I- B=>>@- La antr)+)")g4a +)2ti!a !)') 'uta!i6n #is!i+"inaria- R.ista Estu#i)s
Fi")"6gi!)s n @- Uni.rsi#a# Austra" # C&i"$ ++- J ?J-
Carras!)$ I- B=>?@- S'i6ti!a$ intr!u"tura"i#a#$ "itratura- Uni.rsi#a# # "a Fr)ntra-
R)#rig) A"sina$ M- B?- C)'uni!a!i6n intr!u"tura"- ar!")na: Ant&r)+)s E#it)rs-
C&a#1i!$ C- B??- (rin!i+i)s ,8si!)s #" !urr4!u")- Uni.rsi#a# a.riana$ )g)t8-
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 21/22
Grt5$ C- B?J@- T& intr+rtati)n )* !u"turs- asi! ))s- N1 Y)r$ E-E- U-U-
Gir)u3$ H- B=>>- T)r4as # "a r+r)#u!!i6n % "a rsistn!ia n "a nu.a s)!i)")g4a # "a
#u!a!i6n: un an8"isis !r4ti!)- un)s Airs: Sig") PPI E#it)rs-
Gri**it&$ - % Gri**it&$ M- B?J- La s)'ati5a!i6n % "a a+rtura a" #i8")g) !)n +a!ints %
*a'i"ias '2#i!a'nt 'argina"i5a#as- En C)nstru!!i)ns # "a E3+rin!ia Hu'ana .)"- =-
(a'an$ B?J$ !)'+i"a#)r- ar!")na: G#isa E#it)ria"-
S&nit'an$ D- B=>?@- (r8!ti!as #ia"6gi!as gnrati.as n " tra,a7) !)n *a'i"ias-
C)n*rn!ia # a+rtura- V S'inari) Intrna!i)na" # Fa'i"ia$ E#u!a!i6n % Ca',i)
Mira#as #s# "a Intr.n!i6n/A!tua!i6n &a!ia "a Trans*)r'a!i6n # C)n*"i!t)s
Fa'i"iars % S)!ia"s- D+arta'nt) # Estu#i)s # Fa'i"ia # "a Uni.rsi#a# # Ca"#as-
Mani5a"s$ C)")',ia$ =@;= a,ri" =>?@ Bn +rnsa-
Grun#%$ S- B?- (r)#u!t) ) (ra3is #" Curri!u"u'- Ma#ri#: E#i!i)ns M)rata-
L)t'an- I- B? La S'i6s*ra- Ma#ri#$ C8t#ra$ @ T)')s-
(a'an$ M- B?J- La +si!)tra+ia n !)nt3t)s # +),r5a % #is)nan!ia 2tni!a: "
!)nstru!ti.is') % " !)nstru!!i)nis') s)!ia" !)') 't)#)")g4as +ara "a a!!i6n- En
7/17/2019 Escuela e Interculturalidad
http://slidepdf.com/reader/full/escuela-e-interculturalidad 22/22
C)nstru!!i)ns # "a E3+rin!ia Hu'ana .)"- =- (a'an$ B?J$ !)'+i"a#)r- ar!")na:
G#isa E#it)ria"-
Ri.ir$ (- B=>>- E" +r)!s) gru+a"- D" +si!)an8"isis a "a +si!)")g4a s)!ia" B?- un)s
Airs: Nu.a Visi6n-
R)#rig) A"sina$ M- B?- La C)'uni!a!i6n Intr!u"tura"- ar!")na: Ant&r)+)s
R)#rig) A"sina$ M- B=>>- N)tas +ara una s'i6ti!a intr!u"tura"- G&r,&; R.ista #C)'unia)$ Cu"tura T)ria #a Mi#ia : @J;?-
V)")s&in).$ V- B?J- E" sign) i#)"6gi!) % "a *i")s)*4a #" "ngua7- un)s Airs:
E#i!i)ns Nu.a Visi6n-
0ittgnstin$ L- B=>>J- Tra!tatus "6gi!);+&i")s)+&i!us- Ma#ri#: T!n)s