CentreonStrategiesforPublicandCivilEntrepreneurs
www.publicspace.nl
@stevendewaalDr.StevenP.MdeWaal
Governanceindezorg&DisruptiefBurgerschap
LezingRABOMasterclassindeZorg,19juni2018Amsterdam
1 1
Actievewebsite:www.publicspace.nl&windownaarpublicaties
2 2
DenkNetwerkmetMissie:“CreatingWinningStrategiesfortheCommonGood”SPACE:CentreonStrategiesforPublicAndCivilEntrepreneurs
Hoofdthema:BevorderenActiefBurgerschapen(Maatschappelijk)OndernemerschapMiddelen:Actievewebsite,socialmedia,debatbijdragen,lezingen,congressen,boeken/publicaties,eigenresearch,eigendebatten,studies
Opgericht2001.Zelfstandigestichtingsinds2004Geenexternefinanciersofopdrachtgevers;geencompromisteksten:OnafhankelijkGeenrationelepretentie:MissiegedrevenNietwinst-ofsubsidiegericht:Non-ProfitPercasus/issueopzoeknaarbesteexpertiseenmeningen:DenkNetwerk,geenDenkTank
3 3
Laatsteboeken
4 4
Overview
1. Strategie:NederlandsegezondheidszorgalsstrategischkrachtenveldDIALOOG2. PublicValue:zonderdoelgeenstrategieengeenmaatschappelijkeondernemingDIALOOGPAUZE:ca.20.00u?3. DisruptiefBurgerschap:voortgaandeechtemachtsverschuivingalsgevolgvan
nieuwetechnologieënDIALOOG4. GevolgenvoorgovernanceindezorgAFSLUITENDEUITWISSELING(Eindeca.22.00u)
5 5
1.DeNederlandsegezondheidszorgals
strategischkrachtenveld
6 6
AtransformationalperiodinWesternhealthcare5megatrends*
• Startofa3rdwave:individualresponsibilityforhealth(1stwave:publichealth;2ndwave:professionalizinghealthcaredelivery)
• Morepoliticaldoubtaboutmarketsassolutions;upcomingalternatives:outcomebased(Porter)(capitatedfee)andcommunitybased(esp.care)Biggeststructureissue:purchaser-providersplit(HMO?)
• Carewillbecomemoredominantandimportantthancure(althoughalwayslesssensational)
• Realmarketmechanismswillgofromconsumerpreferencestowardsemployeepreferences
• Managementasaseparatejobisoverthehill;managersaremoreoftentheproblemthanthesolution;combinationsarenecessarywithentrepreneurship,leadershiporprofessionalroles
*Analysispresentedinseveralinternationallecturessince2005;recognizedinmostOECDcountries
7 7
8 8
ChinaZorg*:beetjemarkt,vooral(corporatistische)staatssturingMarktwerking• MeerconcurrentieinBtoBdeelrondomzorginkoopzorgverzekeraarsengemeenten
eninBtoCdeelincareinPGB/vouchers(kunstmatigekoopkracht-instrument)**• Enigecommerciëleinitiatieven,vooralincombinatieonroerendgoedenthuiszorgen
nichescuratievezorg;marktvanprivatekoopkrachtontstaatookdoorverhogingeigenbijdrageenvermogenstoetsinpubliekbestel
• Meerprivaatrisicoopfalenenfaillissement• Bijfinanciering(banken),somszelfsprivaatventurekapitaal• Dekostenvandemythe:zorgverzekeraarsformeelprivaatendusonderEUenAFMtoezichtenrichtlijnenvanreserves* GeïntroduceerdinZorgvisie2011** ZieDrs.SPMdeWaal‘Strategischmanagementvoordepubliekezaak’,
2008
9 9
VervolgtyperingNederlandszorgstelsel(2)China:• Convenantenrondbudget-envolumegroei,kwaliteitenketens• Tegengaaninnovatieennieuwetoetreders,zowelzorgverzekeringenalszorgaanbod,
langswettelijkekwaliteitsregels• Veelwettelijkeregels:
– Eerstrondprijs:tarieven,standaarddiensten– Danrondkwaliteit:rijksinspectiemetstandaardprotocollen,BIGstandaarden– Recentrondgovernance:governancecodes,beloningtop(WNT)
Openstaandepuntendiepolitieknietzaltoegeven:schijnconstructiesrondverbodopwinstenwinstuitdeling(almeerdan15jaarbekend)enfalenarbeidsmarktregulering.Ideologisch‘vergeten’varianten:burgerinitiatieven,mixformele/informelezorg,zorgcooperaties.
10 10
Meestmajeureonopgelostprobleem:publichealthenpreventie
11 11
Gemaakteimplementatiefouteninbouwstelsel,sinds20051. Toelatenteveelfusieszorgverzekeraars2. Daarna:toelatenteveelfusieszorgaanbod(alsargument:foutnummer1)3. Niettoelatenondernemerschapsamenhangendeeerstelijnszorg4. Teweinigkeuzemachtbijpatiënt(komtnu,doornieuwetechnologie)5. Verkeerdeorganisatieondernemerschapmedischspecialisten6. Belangrijkstemarktinvloedenmarktgedrag:banken7. Decentralisatie(WMO,Jeugdzorg)naargemeenten(vooralbureaucratisering)met
tegelijkforsebezuinigingen8.Organiserendeburgersideologischvergeten
12 12
Hervorming langdurige zorg
24-uurs zorg in deWet langdurige zorg
LZ**
Recht op zorg, in een instelling of thuis
Zorg voor de meest kwetsbaren:ouderenzorg, gehandicaptenzorg en langdurige GGZ met behandeling
Ondersteuning bij zelfredzaamheid Ondersteuning bij participatieBeschermd wonen en opvangOndersteuning mantelzorgCliëntondersteuning
nieuwe ondersteuning in deWet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015
Verpleging en persoonlijke verzorgingBehandeling zintuiglijke gehandicapten Palliatieve zorg Intensieve kindzorg
nieuwe zorg in de Zorgverzekeringswet (Zvw)
* Deze infographic is een vereenvoudigde weergave van de hervorming langdurige zorg. ** De uitgaven van de langdurige zorg (lz) in 2013 bedragen ca. € 28,5 miljard (AWBZ en Wmo-Huishoudelijke hulp).
Gemeenten hebben een jeugdhulpplicht: kinderen tot 18 jaar ontvangen de hulp die nodig is. Kinderen die op grond van ernstige beperkingen hun verdere leven 24-uurs zorg of permanent toezicht nodig hebben, houden aanspraak op de Wet langdurige zorg (Wlz).
nieuwJeugdhulp naar gemeenten
13 13
2.Thebigwhy:PublicValue
(zonderdoelenresultaatgeen
strategie&geenprivatemaatschappelijkeonderneming)
14 14
PublicValue*kentdrieelementen
1. Output(verrichtingen,bezoeken,recepten,nazorgoftelefonischeconsulten,bereikbaarheid)
2. Outcome(preventievanziekten,gemiddeldegezondheid/ziektebevolking,idemlevensverwachtingofzuigelingensterfteofopnames2elijn)
3. Trust(vertrouwenininstituut,beleidengedrag,invloedopbeleid,transparantie,perceptievanpubliekeigendom,samenwerking,omgangmetvertrouwelijkegegevens)
InNederlandaanzetten:sharedsavings,populatiebekostigingenhealthimpactbonds* NadergedefinieerdinSPMdeWaal:‘TheValue(s)ofCivilLeaders’(2014);ookgebruiktinontwerp
visitatiestelselwoningcorporaties2007/2008
15 15
PublicValuealsmaatvoorsociaalresultaatDrieniveaus• Output (resultaat,zichtbareservices)• Outcome (maatschappelijkeffect)• Institutioneelniveau (vertrouwenenlegitimering)BijsturingopbasisvanNewPublicManagement*wordtalleenheteersteniveaugenomen.Publiekeenmarktdienstenzijnhieringoedvergelijkbaar,maarvoormaatschappelijkevraagstukkenenpubliekeservicenietvoldoende.Marktpartijendieinstitutioneelterdiscussiekomentestaan,ontdekkentoenemendookdatpresterenopheteersteniveauonvoldoendeisvoorlegitimeringensteun(voorhoede:sharedvalue).PublicValueisdaarmee(inmiddels)eengoedbestuursconceptvoorzowelpubliekealsmarktpartijenenloktbeterevergelijkinguitovergoedmanagementengoedleiderschap.
*Verkeerdbegrepenbedrijfsmatigheiddooroverheid
16 16
3.Belangrijkstestrategischvraagstuk:disruptiefburgerschap
17 17
DisruptieisbelangrijksteterminstrategieliteratuurConcurrentietussenplatforms,tenkostevan‘pipeline’-ondernemingenNieuwstedefinitie:Toetredersvanbuitenregulieremarktdoorinnovatieverechtstreeksetoegangtotdoelgroepenhunwensen.Directeruilencommunicatieissleutel.MarktwordtovergenomendoorklantenenhunkoopkrachtovertenemenEnd-to-endmodel(vangrondstofnaarverwerkingnaareindproduct/dienstnaarklant)isouderwets.Platformsconcurrerenopruil,bereikaanaanbodenvraagkantenrealtimeenglobalservices;winnertakesall;nieuwegrondstofisdata.Kenmerken:• Gebruikgroteinformatie-encommunicatiekracht‘atthefingertip’,wereldwijd,massaalbereik(DigitalCivilRevolution)• Hetisnogsteedseenmarkt.Concurrentienutussenplatforms.Succesfactorenaan
consumentenkant:bereikenaanbod,sympathie,community,toegang,handsonservice,eigenregiegevoel.
• Bezitisnietlangervoorsprong,vaakachterstand(voorbeeldenUberenAirbnb).
18 18
Platformeconomyhasalreadywon
AlsothemeIssueofHarvardBusinessReview,April2016
19 19
AnalysePublicSPACE:DisruptieveBurgerKrachtalsgevolgvanonderliggendetechnologischerevolutieBurgerMachtnietlangeralleeninbravepolitiekeretoriek.Itisnottechnology(‘stupid’),it’smentality.Sociaal-technologisch:enormeffectopmentaliteitenmachtsbronneniederindividu.Hoofdkenmerkentechnologischerevolutie:• Slim Enorme,noggroeiendecomputer-power• KleinenMobiel Dichtbijpersoonenpersoonlijk,altijd‘athand’• Nietalleendata,ookbeeld Real-timeenReal-life,PubliekTheaterbelangrijker• Massabereik,wereldwijd ConnectieenCommunity,overalenaltijd• ICTInfrastructuur(‘Internet’)Wereldwijdwerkend,overaltoegangtotplatformsenwebsitesDisruptiedusnietalleenmarkt,ookstaat(nualpolitiek)encivilsociety
20 20
DisruptieveBurgermacht(FD:Introductie,augustus2015;DisruptieDemocratie,20januari2018)
21 21
Groteimpactoppubliekesectorenpolitiek*a. Publiekeopinievoorheteerstwerkelijkpubliek;directekanalentussenennaarburgerszijn
dominant(Ook:WisdomoftheCrowdenZwermgedrag)b. Toekomstaanco-productie:Individueelmeedoenvolgenseigencompetentiesenplan;
Collectiefsnellerenkrachtigerzelforganisatie:Burgerorganisatiesinonderlingesolidariteit.c. Disruptievertegenwoordigendedemocratiealgebeurd(ookhier:bestuurderszienhetals
laatste):directepolitiekestart-ups,opiniesnietlangerviaformeeldebat,dataenkennisnietlangerviainstituten.Alle‘vertegenwoordigende’functiesenstructurenzelfdeprobleem;kern:nieuwdirectkanaal.Machtdoorzwermgedragburgersendoorkopieinbestaandekanalen.
d. Gewenningaantoegang,informatie,‘meedoen’.Bijpassendeverwijten:arrogant,regentesk,geïsoleerd,bureaucratisch.
e. Grootsteprobleemgegroeidecultuur,nietvanburger,maarvanbestuur:polderpaternalisme.Medezeggenschapisgeen‘extraatje’meer.Arrogantieendorpsevanbinnenkamertjesmoetenwordenomgezetnaarpubliekleiderschapopdirectekanalen.
Publiekedienstendenkennogbijstaatenpolitiektekunnenschuilen,impactinderdaadlaterdaninmarkt(beprepared,maarzienbestuurdershetwelkomen?)*Uitkomstvanmeerdan200congressenendebattensindsmei2015
22 22
Mainimpactofdisruptiveoatientonhealthcare*
A.Newpower:1. Independentinformationgathering(knowledgeaboutdiseaseand
treatments,personaldata&medicalfiles)2. Choicebetweenprovidersandevenindividualprofessionalsbasedon
peerreviews3. Self-diagnosis&shareddecisionmaking&individualco-producing
B.Newmentality:4. Self-monitoring&personalmanagementofchainorganization(from
hometohospitalandvv.)5. CollectivepPatientandfamilyorganizing&pressureforco-production
*StockholmStrategicForumHealthCare,October2017
23 23
Newprocessingandaccesstofiles
24 24
TheriseofAIasawaytoaccessoverloadinmedicaldata
25 25
Directaccesspatientdata,beforethedoctor
26 26
Inlovewiththenewdoctor?
27 27
Beetjedom:participatiesamenleving(nietszeggendpleonasme)• Teveelgemotiveerdalsbezuinigingopcollectievekosten:afwentelingvanzorgen
vantrageenzwakkeoverheid,bureaucratischwordtburgerinitiatiefookmeteenverondersteldenzelfsopgelegd
• Onderliggendburgerschapsbegripteeconomisch-liberaal:individueel(zelfredzaamheid),geenburgerorganisaties,geenimpactopbestaandepubliekeorganisaties
• Teromantisch:nietbelegdmetmacht,zoals:- RighttoChallenge(augustus2016CU/PvdA)- Vouchers(oaPGB)- Preferredpositieopbepaaldesociale(!)criteriabijaanbesteding(alledrieinmiddelsexplicietgesteundinregeerakkoord2017)- Bijzonderegovernance-eisenvanuitcommonsperspectief
28 28
Tegenhoudenheeftgeenzin,technologiesterker
NLenergiesectorbegintgrid-scenariodoorschadeenschandeteleren;ookgoedscenariovoorcare.
©TheEconomist
29 29
Enigeeffectenopgovernance
30 30
Revolutiesdusookinsturingenorganiseren:platformorganisaties
- Platformorganisaties,zowelnaarklanten(directeraadpleging?)alsnaarpersoneel- Agile(flexibel,kleinschalig,oplossingsgericht)organiseren- Co-productievergtookhorizontalisering- Burgersdiezichzelforganiseren:CommonsenCoöperatiesbestpassenden
aanvullendopplatformsEffectopRvT:- Wetenwatdirectonderpatiëntenentoekomstigepatiëntenleeft?- Mythevanhiërarchiedoorbroken:IsBestuurderwelbesteaanspreekpunt?Deel
vanoplossingofdeelvanprobleem?- Hoeomgaanmetallerleiparallelleuitkomstenvanhetdominantedirectekanaal?
31 31
Complexiteitverminderjenietdoorermanagementaantoetevoegen
Alin‘91studieHeroverwegingThuiszorgzeergedecentraliseerd,team-enwijkgerichtmodelalsbetermodelberekend,alternatiefmodelmeermanagement,stafencentralisme.Guesswhat:beteremodeldoorgeenmanagerovergenomen.Weldoorpionierdirectuitzorgin2006.Zijnsuccesnietalleendoorzgn.‘afschaffingmanagement’,ookzeergeavanceerddigitaalplatform(disruptiemanagement!).
32 32
‘Polderpaternalisme’*alsaanpakvoorbij‘AlswijerinDenHaagsamenuitzijn,isdatgoedbedoeld,meestoptimaleenrationeleendusuniformopleggenaan16miljoenNederlanders.’Heeftonslandvergebracht,ooknaverzuiling.Belangrijkstepluspunten:• Eerlijkeafwegingtussenenstemvoorminderheden• Inderdaadgoedbedoeld,weinigcorruptie• Formelesolidariteitverdeelteerlijklastenengeeftslachtoffersrechten• CollectiefvooruitkijkennaarwatkomtendaarovertijdigonderhandelenEffectiviteitendraagvlakdaarvoorzijn(allanger)aangetastdoor:• Hogeregemiddeldeopleiding,individualisering,globalisering/internationalisering,nieuwe
(platform-)arbeidsmarkt,gebrekkigdemocratischgehaltepolderpartijenenbezuinigingenverzorgingsstaat.
• Minsteffectiefbijgrotetransformaties,neigingtot‘verhakseling’**• Fake-pretentiesvandeskundigheidenneutraliteitengedwongenpassiviteitwordennudoorgeprikt
* Geïntroduceerdin‘BurgerkrachtmetBurgermacht’,2015** Zie:https://www.linkedin.com/pulse/typisch-nederlands-grote-zaken-klein-aanpakken-steven-p-m-de-waal/
33
34 34
Toenamenoodzaakpubliekleiderschap;nieuwecompetentiesKern:• Hetispersoonlijkenpersoonlijkheidteltzwaar• Tegelijk:zichtbareentoetsbareconsistentiestussenpersoonlijkheidenboodschap,biografieenreasontobehere• Gaatomcombinatievanethiekenretoriek:Hebikdejuisteafwegingengemaakt?Benikdeugdzaamentevertrouwendaarin?Kanikdatgoeduitleggen?*• Timing,naarpubliek,naarmedia,naarboodschap,naastalleenformelearena&bijbehorendnetwerk
vantekstnaartheater*vaninhoudnaarcommunicatieenstijlvanpositienaarmens&karaktervantechnischmanagementnaarleiderschap/passie/lef*Inveelleiderschapsprogramma’sinmiddelssamenwerkingmetacteursentoneelscholen
35 35
LeiderschapisdiffuusbegripinNederland
PolitiekenPolderpretenderenhetwel,maarpastnietechtbijpositie,veelvalsebescheidenheid&publiekeonzekerheid.Erismededaaromeentegengaanvanpubliekleiderschapdoorambtenaren.
36 36
Gewoongoedbestuurofgoedbestuur?
Goedbestuurkaneentechnischeaanduidingzijn(goedmanagement,ordelijk,doelgericht,consistent,conformregels,compliant,codevolgend)ofeenmorele(goedebedoelingen,goedkarakter,goedgedrag,goededoelen,goedeafwegingen)Bestuurkent5bouwstenen:1. Karakter,intentiesendeugden(mens)2. Resultatenwillenenhalen(manager)3. Goedeafwegingenmakeninstrategieencontext(praktischewijsheid)4. Leiderschap:mensenmeekrijgenindezerichtingenkoersenintenties(leider)5. Positiebereiken,hanterenenbenutten(politicus)
Bestestrategischpassendeantwoord:MaatschappelijkLeiderschap
37 37
Leiderschapispersoonsgerichtencontextueel*:isdit(onze)juisteleidervoorditmoment?
Kanzodusnietbeantwoordworden:Kandezeman/vrouwdezeTourvooronswinnen?Grotemisvattingenoverheid:• dathetalleenenvooraltoelatingsvraagstukis• daterformeleevidencebasedtestenvoor
leiderschapbestaanendusinlabgetestkanworden(slagjegaandenaarparticiperendeobservatie)
• wordtvanafmede-beoordelingwelmede-verantwoordelijk
*Zie:https://www.publicspace.nl/publicaties/essays/nvzdcertificaat-zorgvisie-april2014
38 38
Samenvatting:hoegoedisdestrategischeintelligentievanRvToverzichzelf?• Nieuwparadigmaingovernance,zoalscoöperatiesencommons,heretostaydoor
technologischerevoluties• Politiekruiktditgoed,maar:teindividueleburger,tegewoneburgerente
vrijblijvendnaargevolgenvooreigenpositieenordeningpubliekediensten• Decentralisatieisomweg(eerstreorganisatiebinnenoverheid,terwijlwedietijd
richtingburgerniethebben):gemeentenmenendathetom(hun)regiegaatenhebbenvooralfinanciëleenbureaucratischeproblemen
• Maatschappelijkeondernemingalspubliek/privaatmodelstaatbestvoorgesorteerd,mitsopenengerichtopburgers:co-productie&fanclub
• Cruciaalisdusmaatschappelijkleiderschapinheleorganisatie• Corporategovernancewordtfundamenteelanders.Niet:control,structuur,
economischrendemententaakgerichtheid,maar:waarden,publicvalue,burgerseninzettenopmaatschappelijkleiderschap
• Toenemendmeedoeninpubliekdebat,wantisaltijdaanwezigendringtzichop
39 39
BIJLAGEnadereinformatieover
PublicspaceenStevendeWaal
40 40
Hoofdthema’sPublicspace&accentnuBurgerkracht(100jaarbasispubliekesector;Commons,o.a.gildes)metBurgermacht(2015):Wettelijkebevoegdhedenburger-initiatiefBurger-DisruptievanDemocratie(2015):Burgersdirect&ongecensureerdonafhankelijkkanaal;DirectedemocratieBurger-DisruptievanPubliekeDiensten(2015):Opkomstzelforganisatie,co-productie,peer-reviews&ownchoiceChinaZorg(2011):Zorgstelsel=politiek/poldergestuurd,aanrandenbeetjemarkt,dusnauwelijkspatiënten-machtStrategischdenken:‘Beatingtheodds’Aristoteles:Deugden,Karakter,Afwegingincontext;Rulebased=padvinderseedMaatschappelijkeOnderneming(2000):Basiscivilsociety,dusnon-profitenmissiegedreven,naast(ook)marktenoverheidMaatschappelijkLeiderschap(2014):Personenbelangrijkerdanstructuur;BurgerschapindeBoardroom;Managementparadigma
41 41
Nadereinfooverpromotieopdesite
• https://www.publicspace.nl/2015/03/16/portretten-maatschappelijk-leiders
• Voorsamenvatting,portrettenenoverzichtonderzochtemaatschappelijkleiders
• Apartblogmet10puntensamenvatting:https://www.publicspace.nl/2014/11/06/de-waarden-van-maatschappelijk-leiders-10-punten
AfbeeldinguitsamenvattendFDartikel;tevindenopsitewww.publicspace.nl
42 42
Relevantepersoonlijkeachtergrond
a. Ondernemer,bestuursvoorzittereigenonderneming&strategieconsultant,m.n.inmaatschappelijkeondernemingenenoverheid(1985-2004)(Boer&Croon)
b. DaarookoprichterPublicSPACE(ca.2001),navertrekalsvennoot(2004)PublicSPACEFoundation,voorzitter
c. Vrijwilligerdichtbijdepolitiek:lidPartijbestuur(2000-2005),voorzitterAdviescie.Zorgstelsel(Congres2005),CampagneNr1EersteKamerlijst(2010),lijstduwer(2017)(PvdA)
d. Promotie:Value(s)ofCivilLeaders(2014)(RUUUSBO)e. Actiefburger,instadUtrecht(o.a.FCUtrecht,TheaterUtrecht&RTVUtrecht)en
landelijk(o.a.Cultuur+Ondernemen,VisitatiestelselWoningcorporaties)
GeboreninWaalwijk(1955),Dr.MollercollegeGymBeta(1973),Andragologie(cumlaude,1979),GemeenteHelmond(welzijnsplanning)enMinisterievanBiZa(Interdepartementaalorganisatiewerk)
