ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η παρέμβαση της Βρετανίας, της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βιετνάμ 1945-54

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ MΗΤΡΩΟΥ:201201

ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ:2013-2014 , ΄Β ΕΞΑΜΗΝΟ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΕΥΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ1

ΑΘΗΝΑ 2014

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 3

Ιστορικό πλαίσιο 4

Η εμπλοκή της Βρετανίας και της Γαλλίας στην Ινδοκίνα 5

Οι απαρχές της οικονομικής κα τηςι πολιτικής ανάμειξης των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βιετνάμ 8

Συμπεράσματα 14

Βιβλιογραφία 16

2

Εισαγωγή

Σκοπός της εργασίας είναι να παρουσιάσει την διαδοχική πολιτική, οικονομική καιστρατιωτική επέμβαση των μεγάλων δυτικών συμμαχικών δυνάμεων στην περιοχή τηςΙνδοκίνας και κυριότερα στο Βιετνάμ. Θα μελετηθεί το χρονικό διάστημα από το1945 ως το 1954. Δηλαδή η περίοδος που ακολουθεί τον τερματισμό του ΔεύτερουΠαγκοσμίου Πολέμου μέχρι τις Συμφωνίες της Γενεύης του 1954. Επιλέχθηκε τοσυγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο επειδή συμπλέκονται οι αποικιοκρατικές επιδιώξειςμε τις πρώιμες ψυχροπολεμικές λογικές. Και χωρίς την μελέτη αυτής της χρονικήςπεριόδου δεν μπορεί να κατανοηθεί ο πιο ‘’γνωστός’’ Δεύτερος Πόλεμος τηςΙνδοκίνας ( ένα από τα ονόματα με τα οποία πολιτογραφήθηκε ), δηλαδή ηστρατιωτική εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών (και του Νότιου Βιετνάμ) στα μέσατης δεκαετίας του 60 εναντίων των δυνάμεων του Βόρειου Βιετνάμ.

Η εργασία χωρίζεται σε τρία ενότητες. Στην πρώτη ενότητα θα μελετηθεί ακροθιγώςτο ιστορικό πλαίσιο και η εμφάνιση του κινήματος των Βιετμίνχ ωςεθνικοαπελευθερωτικό κίνημα. Στην δεύτερη ενότητα θα αναλυθεί η βρετανική και ηγαλλική επέμβαση στην Ινδοκίνα. Η βρετανική αποστολή διαδραμάτισε σημαντικόρόλο στο να ανακτήσει τις δυνάμεις της η Γαλλία, ώστε να επαναπροσδιορίσει τηνπολιτική της στην περιοχή και να έρθει σε ένοπλη σύγκρουση λίγο αργότερα μετους Βιετναμέζους. Στην τελευταία ενότητα θα εξεταστεί εκτεταμένα η πρώιμηανάμειξη των Ηνωμένων Πολιτειών, αρχικά ως παρατηρητές στην συνέχειασυμπαθούντες των συμμάχων τους στην -ζωτική για εκείνους- Ευρώπη και στο τέλοςως κύριοι χορηγοί οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας στις επιδιώξεις τηςΓαλλίας. Η στάση των κομμουνιστικών δυνάμεων, της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας( με την τεράστια οικονομική βοήθεια και τεχνογνωσία που παρείχε μετα το 1950στους Βιετμίνχ ) και της Σοβιετικής Ένωσης αναφέρονται όπου είναι απαραίτητο

3

συνοπτικά, καθώς η έκταση της εργασίας δεν επιτρέπει μια ευρεία ανάλυση τουθέματος.

Ιστορικό πλαίσιο

Η κυριαρχία των Γάλλων στην Ινδοκίνα ξεκίνησε ουσιαστικά το 1887, όταν και δημιούργησαν την Ένωση της Ινδοκίνας που αποτελούνταν από τις επαρχίες του Ανάμ, του Τονκίν, της Κοχινκίνα και της Καμπότζης. Το Λάος θα προστεθεί το 1893 ως προτεκτοράτο. Οι πρώτες τρεις επαρχίες αποτελούσαν το Βιετνάμ, το οποίοήταν η διοικητική βάση των Γάλλων στην Ινδοκίνα ως το 1954. Τα οικονομικά συμφέροντα της Γαλλίας ήταν εντοπισμένα κυρίως γύρω από το Δέλτα των δύο μεγάλων ποταμών που διατρέχουν το Βιετνάμ. Βόρεια, στην επαρχία του Τονκίν βρίσκεται ο Ερυθρός ποταμός που κάνει γόνιμο το έδαφος για την καλλιέργεια ρυζιού και διατρέχει το αρχαίο Ανόι ( την πρωτεύουσα του Τονκίν) αλλά και το βασικό λιμάνι της Χαιπόνγκ. Στην Κοχινκίνα, βρίσκεται ο μεγάλος ποταμός Μεκόνγκ ( τέσσερις φορές μεγαλύτερος του Ερυθρού ) οι εργασίες στον οποίο αποδείχτηκαν θριαμβευτικές για την γαλλική μηχανική ( που είχε την

4

επιτυχία της Διώρυγας του Σουέζ πρόσφατη ). Από το 1869 ως το 1930 οι Γάλλοι αύξησαν την καλλιεργήσιμη γη από τα 215.000 στα 2.200.000 εκτάρια. Παρόλα αυτά, το συντριπτικό ποσοστό αυτών των εδαφών καλλιεργούνταν άμεσα από άπληστους γαιοκτήμονες που επωφελούνταν από την γαλλική κυριαρχία, όπως και μιαμειοψηφία μεσαζόντων και επιχειρηματιών στον τομέα του εξωτερικού εμπορίου που έκαναν τεράστια κέρδη. Η χώρα ήταν ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ρυζιού στον κόσμο ενώ και το καουτσούκ ήταν από τα βασικά εξαγώγιμα προϊόντα. Οι Γάλλοι αρέσκονταν να συνεργάζονται με την τάξη των μανδαρίνων, καθώς οι τελευταίοι έστελναν τα παιδιά τους σε γαλλικά σχολεία ( lycees )και έβλεπαν τους εαυτούς τους ως ευγενικούς αποικιοκράτες ( σε σχέση με τους Βρετανούς ή τους Ιταλούς αργότερα και τις βαρβαρότητες των τελευταίων στην Αιθιοπία ) που παρήγαγαν υλικό και πολιτισμικό έργο για τους Βιετναμέζους, των οποίων το αίμα που χύθηκε στο Δυτικό Μέτωπο την περίοδο του Μεγάλου Πολέμου ήταν το αντάλλαγμαγια την γαλλική κουλτούρα και τον γαλλικό πολιτισμό.1

O Βιετναμέζικος εθνικισμός είχε μακραίωνη παράδοση απόρριψης της ξένης κυριαρχίας. Η αντιπάθεια έναντι στην Κίνα, με το μεγάλο ιστορικό επιδρομών και κατακτήσεων του Βιετνάμ , μεταγγίστηκε στους Γάλλους αποικιοκράτες. Η νίκη των Ιαπώνων επί της Ρωσιας, ήταν ο λόγος της επίσκεψης πολλών νεαρών Βιετναμέζων στο Τόκιο για να γνωρίσουν τον Σουτ Γιατ Σεν, αρχιτέκτονα μιας «Ασίας για τους Ασιάτες». Μετά την Κινέζικη Επανάσταση του 1911 ένας από αυτούς τους νεαρούς Βιετναμέζους ίδρυσε αδελφότητα για μια Δημοκρατία του Βιετνάμ. Οι Γάλλοι από φόβο για αναταραχές, έκλεισαν το μοναδικό πανεπιστήμιο της χώρας ( γιατί θεωρούσαν ότι η εκπαίδευση θα έχει διαβρωτική επίδραση στον πληθυσμό ) που είχε ιδρυθεί το 1907 και παρέμεινε κλειστό ως το 1918. Αυτό το γεγονός, μαζί μετην επιβολή γαλλικών θεσμών αντικατέστησαν τις παραδοσιακές αξίες του λαού ,μεαποτέλεσμα την αυξανόμενη αποξένωση του. Επίσης, η επαφή 100.000 στρατιωτών από την Ινδοκίνα ( που πολέμησαν ή είχαν καθήκοντα σε νευραλγικές θέσεις στην διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ) με την μητρόπολη είχε τεράστιο αντίκτυπο, καθώς η ανάγκη για εκσυγχρονισμό και εκμοντερνισμό του Βιετνάμ σύμφωνα με τα γαλλικά πρότυπα έγινε επιτακτικότερη από ποτέ. Στις μεγάλες πόλεις όπως η Σαιγκόν και το Ανόι άρχισαν να πολλαπλασιάζονται οι διάφοροι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες. Η ανάγκη για αλλαγή σε όλους τουςτομείς ήταν εμφανής. Εκτός των προαναφερθέντων, η εκμετάλλευση των πόρων της Ινδοκίνας από τους Γάλλους και από τους Βιετναμέζους που συνεργάζονταν με το καθεστώς, ανάγκασε μια μεγάλη μάζα αγροτών και εργατών να δουλεύουν με εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς. Η κατάσταση ήταν ήδη έκρυθμη.2

Με το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιαπωνία εκδήλωσε τις ιμπεριαλιστικές της διαθέσεις και το ενδιαφέρον της για την Ινδοκίνα. Αφού 1 Peter Neville, Britain in Vietnam , Taylor and Francis E-Library, 2007, σελ.4-62 J.M Roberts, The Penguin History of The Twentieth Century, Penguin Books , 2000, σελ.221-2

5

πρώτα απέσπασε στρατιωτικές και οικονομικές παραχωρήσεις από τους Γάλλους με εξευτελιστικούς όρους, προς το τέλος του 1941 κατέκτησε ολοκληρωτικά την Ινδοκίνα (αν και διατηρήθηκε τυπικά η γαλλική διοίκηση ) επεκτείνοντας την αυτοκρατορία της στην Νοτιοανατολική Ασία. Παρότι οι Βιετναμέζοι είδαν μια ιμπεριαλιστική δύναμη να αντικαθιστά μια άλλη στα πάτρια εδάφη τους, αναγνώρισαν και τα πρώτα σημάδια της αποσύνθεσης και αδυναμίας της παντοδύναμης ως τότε Ευρώπης. Με την επίθεση των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ τον Δεκέμβριο του 1941 ενεπλάκησαν και οι Ηνωμένες Πολιτείες στον πόλεμο, κινητοποιώντας τους τεράστιους πόρους τους προς αυτή την κατεύθυνση, προμηνύοντας την συντριβή της Ιαπωνίας. Επιπλέον, οι φλογερές διακηρύξεις των Αμερικανών εναντίον της αποικιοκρατίας και υπέρ της αυτοδιάθεσης των λαών, ενθάρρυναν τους Βιετναμέζους εθνικιστές που έτρεφαν συμπάθεια στον δυτικό φιλελευθερισμό και έλπιζαν περισσότερο από ποτέ στην ανεξαρτησία της πατρίδας τους.3 Ο πιο επιτυχημένος εθνικός οργανισμός του Βιετνάμ ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδοκίνας και ο μεγαλύτερος ηγέτης αναδείχθηκε ο Χο Τσι Μινχ. Ο Χο Τσι Μινχήταν συνιδρυτής του Κομμουνιστικού Κόμματος του Βιετνάμ το 1930 ( μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ενώ από το 1923 είχε καταφύγει στην Μόσχα πριν επιστρέψει στην Νοτιοανατολική Ασία) που μετονομάστηκε λίγο αργότερο σε Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδοκίνας. Αργότερα , τον Μάϊο του 1941 κατά τη διάρκεια της κατοχής της χώρας από τον ιαπωνικό στρατό ο Χο Τσι Μινχ επιδιώκοντας να ενώσει τα ετερογενή πολιτικά ρεύματα υπό την σκέπη του αγώνα για την ανεξαρτησία ( αλλά και για να έχει μεγαλύτερη λαϊκή απήχηση )και της κοινωνικής μεταρρύθμισης ίδρυσε ένα ευρύτερο μέτωπο που ονομάστηκε Βιετμίνχ (Viet Nam Doc Lap Dong Minh ) συσπειρώνοντας στις τάξεις του ριζοσπαστικά και μετριοπαθή στοιχεία. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι αρχικά οι Βιετμίνχ συνάντησαν ιδιαίτερες δυσκολίες και αμφισβητήθηκε η νομιμότητα τους από ισχυρές εθνικιστικές ομάδες και από θρησκευτικές σέκτες όπως οι Cao Dai και οι Hoa Hao.4

Η Βρετανική και η Γαλλική επέμβαση στην Ινδοκίνα

Μετά την πτώση των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι και την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας, δημιουργήθηκε κενό σχετικά με το ποιος θα

3 Mark Atwood Lawrence, The Vietnam War A Concice International History, Oxford University Press, 2008, σελ. 23-244 Mitchel K. Hall ,The Vietnam War, Pearson Longman, Great Britain, 2008, σελ. 5

6

διοικήσει την Ινδοκίνα. Σίγουρα οι Γάλλοι αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν ήταν σε θέση να αναλάβουν την διοίκηση και η Συνδιάσκεψη του Πότσνταμ έδωσε μια πρόχειρη λύση παραχωρώντας την ευθύνη του Νότιου Βιετνάμ ( νότια του 16ου παράλληλου ) και της Καμπότζης στους Βρετανούς. Μετά την καταστροφική ήττα της Ιαπωνίας και ως την παράδοση της τον Σεπτέμβριο του 1945 μεσολάβησαν τρεις κρίσιμες βδομάδες που έσπευσαν οι Βιετμινχ να εκμεταλλευθούν.Ο Ντάγκλας Γκρέισι επιλέχθηκε ως επικεφαλής της επιχείρησης των Βρετανών στην Ινδοκίνα από τον Στρατηγό Σερ Γουίλιαμ Σλιμ. Ο Γκρέισι ήταν απόφοιτος του Σαντχερστ και οι στρατιώτες που πολέμησαν μαζί του στην εκστρατεία της Μπούρμαέτρεφαν μεγάλο θαυμασμό προς το πρόσωπο του. Είχε κερδίσει τον Στρατιωτικό Σταυρό στον Μεγάλο Πόλεμο ενώ ο ίδιος δημιούργησε την 20η Μεραρχία. Ο Γκρέισι παραμένει αμφιλεγόμενη προσωπικότητα , καθώς θεωρήθηκε από πολλούς ως αμιγώς στρατιωτικό μυαλό, χωρίς τις ικανότητες επιδέξιων πολιτικών ελιγμών που θα ήτανζωτικοί για την επίλυση των πολυσύνθετων προβλημάτων στην περιοχή. Κάποιες από τις επιχειρήσεις του βρετανικού σώματος με επικεφαλής τον Ντάγκλας Γκρέισι περιλάμβαναν τον αφοπλισμό των Ιαπώνων, την απελευθέρωση των αιχμαλώτων των Συμμαχικών Δυνάμεων, την επικοινωνία με τους Γάλλους και την διατήρηση του νόμου και της τάξης. Η βρετανική επέμβαση είναι ένα αδιαμφισβήτητα όχι και τόσογνωστό κομμάτι της βρετανικής ιστορίας.5

Οι Βρετανικές δυνάμεις κατοχής, έδειξαν ελάχιστη ευαισθησία προς την νέα κυβέρνηση του Βιετνάμ και αυτό γιατί φοβούνταν ότι ενδεχόμενη βιετναμέζικη ανεξαρτησία θα ξεσήκωνε αντιαποικιακά κινήματα σε ολόκληρη την Νοτιοανατολική Ασία, κάτι που θα απέβαινε μοιραίο για τα ζωτικά συμφέροντα της Βρετανίας στην περιοχή. Αντίθετα, έβλεπαν με συμπάθεια τις γαλλικές προσπάθειες ανάκτησης τηςΙνδοκίνας . Όταν ο Γκρέισι έφτασε στην Σαιγκόν συνοδευόταν και από ένα απόσπασμα Γάλλων. Αρνήθηκε αρχικά να δει μια επιτροπή Βιετναμέζων που είχε πάρει τον έλεγχο στο Νότο και ακολούθως κήρυξε στρατιωτικό νόμο επανεξοπλίζοντας τους Γάλλους στρατιώτες. Το πρωί της 23ης Σεπτεμβρίου, Γάλλοι στρατιώτες και πολίτες σε κατάσταση αμόκ έδερναν και κακομεταχειρίζονταν κάθε Βιετναμέζο που συναντούσαν στους δρόμους. Το περιστατικό αυτό ήταν πολύ σημαντικό καθώς προκάλεσε την γενική κατακραυγή του πληθυσμού ενώ οι οπλισμένοι Βιετναμέζοι που συνεργάζονταν με τους Βιετμίνχ κατέφυγαν ως τον Οκτώβριο στην ύπαιθρο. Ακολούθησαν αυθόρμητες εκδηλώσεις υποστήριξης και ενθάρρυνσης των Βιετμίνχ από τον λαό, ο οποίος συσπειρωνόταν εναντίον της επανάληψης της Γαλλικής κατοχής.6

Λίγο αργότερα, συγκεκριμένα στις 9 Οκτωβρίου του 1945 υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ της Βρετανίας και της Γαλλίας για την σταδιακή αντικατάσταση των βρετανικών στρατευμάτων από τα γαλλικά.7 Ο Γκρέισι έβλεπε με δυσαρέσκεια τον 5 Neville, ό.π., σελ. 746 Mark Philip Bradley, Vietnam At War, Oxford University Press, 2009, σελ. 457 T.O Smith, Britain and the Origins of Vietnam War UK Policy in Indochina 1943-50, Palgrave Macmillan, 2007, σελ. 46

7

υπερβάλλοντα ζήλο των Γάλλων που πολλές φορές κατέληγε σε αναίτια αιματοκυλίσματα. Ακόμα και οι εναπομείναντες Ιάπωνες στρατιώτες ζητούσαν ναπαίρνουν εντολές από τους Βρετανούς αξιωματικούς λόγω της απέχθειας τους για τις βιαιότητες των Γάλλων. Μάλιστα ο Ντάγκλας Γκρέισι θεωρούσε ότι τέτοια αναίτια βία θα προκαλέσει εκδηλώσεις αναταραχής που σταδιακά θα οδηγήσουν σε ισχυροποίηση του ανταρτοπολέμου και των δολιοφθορών. Από την πλευρά τους, οι Βιετναμέζοι μέρα με την μέρα γίνονταν δυνατότεροι και εδραίωναν την εξουσία τους στον Βορρά. Μάλιστα τον Νοέμβρη ο Χο Τσι Μινχ, σε μια κίνηση που έδειχνε μεγάλη διορατικότητα για τα πολιτικά τεκταινόμενα διάλυσε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ινδοκίνας. Βλέποντας την εντεινόμενη καχυποψία των Δυτικών για τον κομμουνισμό, αλλά κυρίως την αλλαγή των προτεραιοτήτων των Ηνωμένων Πολιτειών ήθελε οι Βιετμίνχ να εμφανίζονται ως εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα που συσπείρωνεάτομα από όλο το πολιτικό φάσμα και κοινή τους επιδίωξη ήταν η ανεξαρτησία. Μεαυτό τον τρόπο ο Χο Τσι Μινχ επιθυμούσε να κερδίσει την διπλωματική αναγνώριση των Αμερικανών. Παρόλα αυτά οι Ηνωμένες Πολιτείες απέσυραν κάθε απεσταλμένο τους από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ, κάτι που θεωρήθηκε υποστηρικτικό προςτο αποικιακό καθεστώς. Παράλληλα, οι Βρετανοί έμαθαν ότι μια σοβιετική αποστολήεπτά ατόμων πρόκειται να φτάσει στο Ανόι. Σε μια επίσκεψη του τον Δεκέμβριο στοΑνόι ο Γουόκερ- Τσάπμαν χαρακτήρισε τους Βιετμίνχ ως κομμουνιστές και τον Χο Τσι Μινχ ως υποστηρικτή των ιδεών του Λένιν.8

Την Πρωτοχρονιά του 1946, η ηγεσία των Βρετανών και των Γάλλων στην Ινδοκίνα (Mountbatten και D’Argenlieu αντίστοιχα) εξέδωσαν διακήρυξη με περιεχόμενο την ανάληψη της ευθύνης από τους τελευταίους της περιοχής νότια του 16ου παράλληλου.9 Στις 6 Μαρτίου του 1946 οι Γάλλοι υπέγραψαν μια «Προκαταρκτική Σύμβαση » με τον Χο Τσι Μινχ, με την οποία αναγνώριζαν ότι η Δημοκρατία του Βιετνάμ ήταν ελεύθερο κράτος , με δική του κυβέρνηση, στρατό και κοινοβούλιο και αποτελουσε μέρος της Ομοσπονδίας της Ινδοκίνας της Γαλλικής Ένωσης. Επίσης η Γαλλία υποσχέθηκε μελλοντική διευθέτηση του θέματος της Κονχικίνας με δημοψήφισμα και συμφώνησε να αποσύρει σταδιακά τους στρατιώτες της μέσα σε πέντε χρόνια. Η Γαλλία λοιπόν έγινε η πρώτη ‘’λευκή ‘’ δύναμη, ( πριν από την Ολλανδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Βρετανια ) που συνδιαλλέχθηκε με τον ασιατικό εθνικισμό. Οι Γάλλοι ήταν ικανοποιημένοι με το ότι ο πόλεμος αποφεύχθηκε αλλά οΧο Τσι Μινχ το θεώρησε ως προσωρινή λύση, καθώς μπορεί το Βιετνάμ να είχε την κυβέρνηση και τον στρατό του, αλλά οι Γάλλοι είχαν ακόμα τον έλεγχο των εξωτερικών σχέσεων, των φόρων αλλά και την γενική στρατιωτική διοίκηση. Βέβαια το διάστημα των πέντε χρόνων ήταν ικανοποιητικό για να σταθεροποιήσει ο Χο Τσι Μινχ την εξουσία του και να αντικαταστήσει τους Γάλλους. Σε κάθε περίπτωση η συμφωνία του Μαρτίου ηταν μια σημαντική νομική βάση για την αναγνώριση της

8 Smith,ό.π., σελ. 48-99 Smith,ό.π., σελ 50

8

Λαϊκής Δημοκρατίας ως κυβέρνησης του Βιετνάμ.10 Τον Οκτώβριο όμως, οι Γάλλοι συνέλεξαν όλους τους φόρους, αγνοώντας την συμφωνία του Μαρτίου, στην οποία αναφερόταν ότι το ακανθώδες ζήτημα των φόρων θα επιλυόταν με αποφάσεις μεικτών επιτροπών. Οι Βιετμίνχ άρχισαν πολεμικές προετοιμασίες και οι Γάλλοι ετοιμάζονταν για πρόκληση επεισοδίου, θεωρώντας ότι έχει βελτιωθεί η στρατιωτική τους κατάσταση.11Αυτό συνέβει στο λιμάι της Χαϊφόνγκ όταν μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύτων Βιετμίνχ και των Γάλλων ώθησε τον στρατηγό Jean-Etienne Valluy να εξαπολύσει γενική επίθεση. Τα πυρά από τα πλοία σκότωσαν πολλούς αμάχους, η σύρραξη στους δρόμους του Ανόι κλιμακώθηκε , το οποίο κατάφεραν να ελέγξουν οι Γάλλοι ως τις 21 Δεκεμβρίου. Η κυβέρνηση του Χο Τσι Μινχ και οι στρατιώτες του Τζιαπ αποσύρθηκαν στις βάσεις τους στους λόφους της περιοχής καιο πόλεμος γενικεύθηκε σε όλο το Βιετνάμ.12 Την τριετία 1946-9 οι Γάλλοι συνεχώς επιδίωκαν μια αποφασιστική μάχη, όπου θα μετρούσε η συμβατική ανωτερότητα τους. Οι Βιετμίνχ αντιθέτως προσπαθούσαν απλώς να επιβιώσουν, να φτιάξουν τακτικό στρατό και να αποφύγουν οποιαδήποτε μάχη με ανώτερα στρατεύματα εξαπολύοντας έναν μοναδικό ανταρτοπόλεμο σε κάθε μήκος και πλάτος της χώρας.13

Οι Βιετμίνχ αντιμετώπιζαν αρκετές δυσκολίες. Εκτός των όποιων εσωτερικών προβλημάτων με Βιετναμέζους Εθνικιστές που ήθελαν να βάλουν τον εθνικό , πάνω από τον ταξικό αγώνα ( για αυτό και στις 19 Νοεμβρίου του 1945 πραγματοποιήθηκεσυνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ινδοκίνας και αποφασίστηκε να δημιουργηθεί κυβέρνηση συνεργασίας με τους μη-κομμουνιστές) έβλεπαν τους φόβους τους να φουντώνουν και τους Αμερικανούς και τους Κινέζους ( του ΤσιάνγκΚάι Σεκ) να αναγνωρίζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα των Γάλλων στην Ινδοκίνα. Ο Χο Τσι Μίνχ και οι συνάδελφοι του άρχισαν να αναγνωρίζουν την πραγματικότητα, ότι δηλαδή οι Αμερικανοί απείχαν από το να χαρακτηριστούν ουδέτεροι, καθώς μετέφεραν με τα δικά τους πλοία, τους Γάλλους στην περιοχή. Κάθε είδους αμερικάνικα φορτηγά, τζιπ και αυτοκίνητα γέμιζαν τους δρόμους του Βιετνάμ, μια απογοητευτική υπενθύμιση για την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΙ ότι έπρεπε να ξεχάσουν την βοήθεια από την Αμερική, της οποίας η εξωτερική πολιτική κατευθυνόταν σταδιακά με βάση τον φόβο της κομμουνιστικής ( και συγκεκριμένα της σοβιετικής) εξάπλωσης . Ο Ψυχρός Πόλεμος άρχισε να ρίχνει την σκιά του και στην Νοτιοανατολική Ασία. Επιπλέον ο Χο Τσι Μινχ περίμενε υλική και ψυχολογική βοήθεια από την Σοβιετική Ένωση που δεν ερχόταν . Ο λόγος ήταν ότι η Μόσχα ενδιαφερόταν περισσότερο για

10 Edward Rice-Maximin, Accomodation and Resistance The French Left Indochina and Cold War 1944-54, Greenwood Press, Connecticut, 1986, σελ. 2911 Rice-Maximin, ό.π., σελ. 4212 Andrew Wiest, Rolling Thunder in a Gentle Land The Vietnam War Revisited, Osprey Publishing.,Great Britain, 2006, σελ.3813 Martin Windrow. The French Indochina War 1946-54, Osprey Publishing , Great Britain, 1998, σελ. 7

9

τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στην μητροπολιτική Γαλλία, γιατί το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα( ΚΚΓ ) με ηγέτη τον Μωρίς Θωρέζ βρισκόταν κοντά στην εξουσία. Μάλιστα είχε σταλεί και απεσταλμένος του ΚΚΓ για συζητήσεις με τους Βιετμίνχ τον Σεπτέμβριο του 1945. Παρόλα αυτά ο Μωρές πίστευε ότι θα κερδίσει με την εκλογική διαδικασία και υποβάθμιζε το θέμα της Ινδοκίνας. Ο ίδιος ο Στάλιν ήξερε ότι οι Αμερικανοί θα επέμβουν με κάποιο τρόπο σε περίπτωση που διαδραμάτιζε το ΚΚΓ οποιοδήποτε ρόλο στην γαλλική κυβέρνηση ( όπως θα έκανε στην Ιταλία το 1948 με τον Παλμίρο Τολιάτι ) αλλά ευχόταν να διατηρήσει την δημοτικότητα του ΚΚΓ στην Γαλλία, κάτι που θα ισχυροποιούσε την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης σε όλη την Ευρώπη.14 Μετά την έναρξη του πολέμου με τους Γάλλους, η κυβέρνηση των Βιετμίνχ χρησιμοποίησε την Μπανγκόνγκ ως την έδρα των διπλωματικών της επαφών. Αν και η Ταϊλανδική κυβέρνηση δεν αναγνώρισε την ΛΔΒ, επέτρεψε στους Βιετναμέζους να εγκαταστήσουν το ‘’Αντιπροσωπευτικό Γραφείο της Λαϊκής Δημοκρατίας του Βιετνάμ’’(Representational Office of the Democratic Republic of Vietnam ) το οποίο άρχισε να λειτουργεί κανονικά από τις 14 Απριλίου του 1947. Την ίδρυση του γραφείου επέτρεψε η προοδευτική εθνική κυβέρνηση του Pridi Banomyong, ο οποίος σύμφωνα με κάποιες πηγές το εφοδίαζε με χρήματα και επίσης δημιούργησε μια πολεμική βάση όπου οι Βιετναμέζοι θα μπορούσαν να εκπαιδεύονται πριν επιστρέψουν στην Ινδοκίνα. Το Αντιπροσωπευτικό Γραφείο ήταν πολύ σημαντικός σύνδεσμος των Βιετμίνχ με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και τις παγκόσμιες δυνάμεις μέσω των πρεσβειών τους στην Ταιλάνδη (μέχρι να ανέβουν οι Συντηρητικοί στην κυβέρνηση το 1948). Παράλληλα με τις επαφές με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ηγέτες των Βιετμίνχ προσπάθησαν να προσεγγίσουν και την ΣοβιετικήΈνωση καθώς ο Χο Τσι Μινχ ήταν γνωστό ότι είχε ισχυρούς δεσμούς με την Κομιντέρν, με το ΚΚΓ και είχε παραμείνει για πολύ καιρό στην Μόσχα.15Παρόλα αυτά η οικονομική και πολιτική στήριξη θα αργούσε να έρθει, όταν δηλαδή ο Μάο Τσε Τουνγκ επικράτησε στον εμφύλιο και ίδρυσε την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ( 1949).

Οι απαρχές της οικονομικής και πολιτικής ανάμειξης των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βιετνάμ

14 Neville, ό.π., σελ. 122-315 Mari Olsen, Soviet-Vietnam Relations and the Role of China 1949-64, Routledge, London, σελ. 2-3

10

Η πρώτη ανάμειξη των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βιετνάμ πραγματοποιήθηκε το τελευταίο έτος του πολέμου ( 1945) ,όταν μια ομάδα Αμερικανών προσγειώθηκε με αλεξίπτωτα στο Πακ Μπο, το οποίο βρισκόταν στα σκληροτράχηλα βουνά του βορειότερου τμήματος της χώρας. Όλοι ήταν μέλη του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών ( OSS ), πρόγονο της CIA. Αποστολή τους ( με το κωδικό όνομα Ελάφι ) ήταν να συνδεθούν, να εκπαιδεύσουν και να εξοπλίσουν μια μικρή ομάδα Βιετναμέζων που αυτοαποκαλούνταν Βιετμίνχ , μάχονταν εναντίον του ιαπωνικού στρατού κατοχής και είχαν σώσει αρκετούς πιλότους συμμαχικών αεροπλάνων. Οι Βιετμίνχ όπως είδαμε είχαν ιδρυθεί τον Μάϊο του 1941 και ουσιαστικά αποτελούνταν από ένα ιδιότυπο αμάγαλμά αγροτών, εθνικιστών, φοιτητών και σοσιαλιστών οι οποίοι ενώθηκαν για να αντιμετωπίσουν τους Ιάπωνες κατακτητές. Η αλήθεια είναι ότι πίσω από την ηγεσια των Βιετμίνχ βρισκόταν μια μικρή ομάδαΚομμουνιστών, οι σημαντικότεροι εκ των οποίων ήταν ο Νγκουγιέν Τζιάπ βασικό ιδρυτικό στέλεχος των Βιετμίνχ και ο Χο Τσι Μινχ.16 Οι αντάρτες είχαν καταφύγει στα απομονωμένα βουνά στον βορρά και προσπάθησαν να επεκτείνουν την επιρροή τους και στο νότο διαμέσου των κινέζικων συνόρων. Από το 1943 ο Χο Τσι Μίνχ είχε έρθει σε επαφή με Αμερικανούς αντιπροσώπους πουβρίσκονταν στην νότια Κίνα με σκοπό μια συνεργασία εναντίον των Ιαπώνων, ενώ παράλληλα ο Τζιάπ , ένας δάσκαλος ιστορίας που είχε μετατραπεί σε στρατιωτικό ηγέτη επέβλεπε την δημιουργία αντάρτικων ομάδων, οι οποίες θα γίνονταν κάποτε εθνικός στρατός. Η μεταβολή των ισορροπιών στον πόλεμο τον Μάρτιο του 1945 και η πίεση των Συμμάχων στο πεδίο του Ειρηνικού, προκάλεσαν την αντίδραση των Ιαπώνων στην Νοτιοανατολική Ασία , οι οποίοι καθαίρεσαν την γαλλική διοίκηση και δημιούργησαν ένα καθεστώς υπό τον αυτοκράτορα Μπάο Ντάι. Το γεγονός αυτό ευνόησε τους Βιετμίνχ , καθώς η εξαφάνιση της γαλλικής εποπτείας στην ύπαιθρο επέτρεψε στο Mέτωπο να διευρύνει την επιρροή του. Με την παράδοση των Ιαπώνων τον Αύγουστο , Βιετναμέζοι από όλη την χώρα ξεσηκώθηκαν και επιθυμούσαν πλήρη ανεξαρτησία. Σε αυτό που έμεινε γνωστό ως η ‘’Επανάσταση του Αυγούστου ‘’ οι Βιετμίνχ πήραν των έλεγχο του Ανόι, της Χουέ και της Σαιγκόν στις 25 Αυγούστου. Ο Μπάο Ντάι εγκατέλειψε τον θρόνο του. Στις 2 Σεπτεμβρίου ο Χο Τσι Μινχ στο Ανόι διακήρυξε την ανεξαρτησία του έθνους.17 Το περίεργο σχετικά με την συγκεκριμένη Βιετναμέζικη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας είναι ότι αναφέρει στο τέλος την δημιουργία νέας κυβέρνησης. Αντίθετα παραπέμπει στην Αμερικάνικη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας καθώς αρχίζει με την ίδια (πασίγνωστη ) φράση ‘’ Όλοι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν ίσοι ‘’ ( του Τόμας Τζέφερσον), κάτι που υποδηλώνει την επιθυμία του Χο Τσι Μινχ να συνδεθεί η τύχη του νεοσύστατου κράτους με τις Ηνωμένες Πολιτείες, νικητές του πολέμου και συνδιαμορφωτές του πεπρωμένου των χωρών της Ασίας. Με το να επικαλεστεί τις 16 James E. Westheider, The Vietnam War, Greenwood Press, Connecticut, 2007, σελ. 117 Lawrence, ό.π., σελ. 26

11

ιερές αρχές και αξίες των Αμερικανών, στόχευε στο να τους πείσει να βοηθήσουν την Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ.18 Μεταξύ του Φεβρουρίου του 1945 και του Οκτωβρίου του 1946 ο Χο Τσι Μινχ έγραψε οκτώ επιστολές στον Χάρι Τρούμαν ( εκ των οποίων η μια στάλθηκε και στον ΟΗΕ ) επισημαίνοντας του τις υποσχέσεις του Ατλαντικού Συμφώνου για αυτοδιάθεση και κάνοντας έκκληση στους διεθνείς οργανισμούς να βοηθήσουν την χώρα του που μαστιζόταν από έναν τρομακτικό λοιμό που είχε στοιχίσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωες. Ο Χάρι Τρούμαν δεν απάντησε σε καμία από αυτές τις επιστολές.19

Η στάση της Αμερικής αρχικά ήταν ενάντια στην επανάκτηση των εδαφών της Ινδοκίνας από τους Γάλλους . Ο Φρανκλίνος Ρούζβελτ, ήταν σφοδρός αντι-αποικιοκράτης και έβλεπε την προσπάθεια ανασύστασης της γαλλικής αυτοκρατορίας μετά τον πόλεμο αρνητικά. Μετά τον θάνατό του ( τον Απρίλιο του 1945 ) και την ανάρρηση του Χάρυ Τρούμαν στον προεδρικό θώκο και σε συνδυασμό με τα μεταβαλλόμενα παγκόσμια συμφραζόμενα, η κατάσταση σταδιακά άρχισε να αλλάζει. Η αρνητική σημειολογία της αποικιοκρατίας άρχισε να σβήνει μπροστά σε αυτό πουγινόταν αντιληπτό ως κομμουνιστικός κίνδυνος.20 Οι Αμερικανοί δεν είχαν εγκαταλείψει εντελώς τον Χο Τσι Μινχ και σχεδίαζαν να στείλουν μια αποστολή για να τον συναντήσει τον Φεβρουάριο του 1946. Σε μια αναφορά του όμως ο Τζορτζ Κέναν υποστήριζε ότι δεν υπάρχει πιθανότητα μόνιμης λύσης με την Σοβιετική Ένωση και συνεπώς πρέπει οι Ηνωμένες πολιτείες και η Βρετανία να ενισχύσουν τις δυνάμεις τους. Το ξέσπασμα του ελληνικού εμφυλίου τον Μάϊο του 1946 και η στήριξη (από την Βρετανία και τις Η.Π.Α ) των δυνάμεων του εθνικού στρατού εναντίον των κομμουνιστών και η επακόλουθη σύγκρουση μεταξύτης Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών για την παραμονή Ρώσων στρατιωτών στο Ιράν διεύρυνε το χάσμα μεταξύ των δύο χωρών σε όλα τα επίπεδα. Ηαμοιβαία καχυποψία διευρυνόταν. Η διαίρεση του κόσμου σε αντίπαλα στρατόπεδα προφητικά εκφράστηκε από τον Τσόρτσιλ, στην πασίγνωστη ομιλία του για το σιδηρούν παραπέτασμα στο Φούλτον του Μιζούρι.21 Ο Κέναν ήταν ανώτερο στέλεχος της αμερικανικής πρεσβείας στην Μόσχα και με ένα τηλεγράφημα του στις αρχές του 1946 αλλά και με το άρθρο του « The Sources of Soviet Conduct» όπου χρησιμοποιεί την έννοια της ‘’ανάσχεσης’’ (containment ) περιγράφοντας διάφορες μορφές της αμερικάνικης πολιτικής απέναντι στην Σοβιετική Ένωση, αλλά και αναλύοντας την θεωρία του για τα στρατιωτικά κέντρα ισχύος στον πλανήτη επηρέασε μέγιστα την διαμόρφωση της αμερικάνικης πολιτικής στην πρώτη φάση του Ψυχρού Πολέμου. Μάλιστα λίγο αργότερα , το 1947 θα κληθεί από τον υπουργό εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ για την ανάληψη της ευθύνης του Επιτελείου Σχεδιασμού Πολιτικής. Απόρροια αυτής της ρεαλιστικής προσέγγισης του18 Lawrence, ό.π., σελ. 2719 Howard Zinn, Ιστορία του Λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, Αιώρα, Αθήνα, 2009, σελ. 522 επ.20 Joe Dunn, Ο Ψυχρός Πόλεμος Μία Διεπιστημονική Προσέγγιση , Ι.Σιδέρης, Αθήνα, 2012, σελ. 12421 Smith, ό.π., σελ. 52

12

Κέναν για το διεθνές πολιτικό πλαίσιο ήταν το Δόγμα Τρούμαν για την οικονομική βοήθεια σε Ελλάδα και την Τουρκία και το Σχέδιο Μάρσαλ για την μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Ευρώπης. Δηλαδή ο Κέναν, προσανατολιζόταν στην επιβολή της αμερικάνικης οικονομικής ισχύος στις διάφορες περιοχές του πλανήτη όπου η χώρα είχε ζωτικά συμφέροντα.22

Αυτό που διαφαινόταν στον πόλεμο της Ινδοκίνας ήταν η ιδιομορφία του ως ταυτόχρονα αποικιακού και ψυχροπολεμικού αγώνα. Η εδραίωση της Σοβιετικής Ένωσης στην ανατολική Ευρώπη με αποκορύφωμα την κομμουνιστική κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας το 1948, ενίσχυσε την διάθεση των Αμερικανών να στηρίξουν την Γαλλία. Επιπλέον η είσοδος της Γαλλίας μαζί με άλλα δέκα κράτη στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου ( ΝΑΤΟ ) το 1949 έκανε εμφανή την ανάγκη στους πολιτικούς ιθύνοντες της Ουάσινγκτον για στήριξη της Γαλλίας με οικονομικά και στρατιωτικά μέσα. Επίσης οι εξελίσεις στην Νοτιοανατολική Ασία ενέτειναν την αλλαγή κατεύθυνσης της πολιτικής της κυβέρνησης Τρούμαν. Συγκεκριμένα, οι κομμουνιστικές εξεγέρσεις στην Μπούρμα και στην Μαλαισία, έκαναν τον αγώνα των Βιετμίνχ να φαίνεται μέρος της ευρύτερης κομμουνιστικής επέλασης στην περιοχή. Για τους πολιτικούς αναλυτές,οποιεσδήποτε διακρίσεις ανάμεσα στον κομμουνισμό και τον εθνικισμό έσβηναν μπροστά στον κίνδυνο της Σοβιετικής επέκτασης. Η ανησυχία των Αμερικανών γιγαντώθηκε με την νίκη των Κομμουνιστών του Μάο Τσε Τουνγκ στον Κινέζικο Εμφύλιο. Ήταν μόνο θέμα χρόνου πριν η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αρχίσει να δίνει οικονομική ( ή και στρατιωτική ) βοήθεια στην Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ και σε άλλα κομμουνιστικά καθεστώτα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να δράσουν και έπρεπε να δράσουν άμεσα.23

Με την δημιουργία της ατομικής βόμβας και από τους Σοβιετικούς το 1949 και τον τερματισμό της αμερικάνικης υπεροχής σε αυτόν τον τομέα η κατάσταση έγινε πιο περίπλοκη. Είχε προηγηθεί η Συφωνία των Ηλυσίων, που υπέγραψε ο Γάλλος ΠρόεδροςVincent Auriol και ο Βιετναμέζος αυτοκράτορας Bao Dai. Η συμφωνία αναγνώριζε την συνένωση των επαρχιών του Τονκίν, του Αννάμ και της Κοντσιτσίνα που θα απάρτιζαν το Κράτος του Βιετνάμ, το οποίο θα είχε περιορισμένη αυτονομία στην Γαλλική Ένωση υπό την ηγεσία του Bao Dai. O Bao Dai θα ασκούσε τον έλεγχο στα τοπικά ζητήματα αλλά οι Γάλλοι είχαν τον κύριο λόγο για ζητήματα εθνικής άμυναςκαι εξωτερικών σχέσεων. Μετά από τις εξελίξεις στο διεθνές πλαίσιο, η Γαλλία βρήκε την ευκαιρία να παρουσιάσει με έντονο τρόπο τον πόλεμο της Ινδοκίνας ως αντικομμουνιστικό αγώνα για να κερδίσει την εύνοια και την οικονομική στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Βρετανοί αξιωματικοί ενθάρρυναν την δέσμευση των Αμερικανών στην Νοτιοανατολική Ασία, καθώς θεωρούσαν ότι ενδεχόμενη νίκη των Βιετμίνχ θα

22 Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου, Πατάκη, 2006,σελ. 90-9323 Lawrence , ό.π. , σελ. 36-7

13

επέφερε την πτώση και άλλων περιοχών υπό βρετανικό έλεγχο, όπως το Σιαμ, την Μπούρμα και την Μαλαισία.24

Το Παρίσι ήταν αποφασισμένο να κερδίσει την αμερικάνικη υποστήριξη αλλά υπήρχε ασυνενοησία μεταξύ των δύο πλευρών. Ο ύπατος αρμοστής στην Ινδοκίνα Leon Pignonπροσπάθησε να προσδώσει κάποια συνοχή στην γαλλική πολιτική και προώθησε την έννοια της “action commune”, δηλαδή της κοινής δράσης Γάλλων, Αμερικανών και Βρετανών στην Άπω Ανατολή. Στις 18 Ιανουαρίου του 1950 όμως, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αναγνώρισε επίσημα την Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ για να ακολουθήσει και η Σοβιετική Ένωση δύο μέρες αργότερα. Η Γαλλική Συνέλευση επικύρωσε αμέσως τη Συμφωνία των Ηλυσίων και του καθεστώτος του Bao Dai, περιμένοντας να πράξουν το ίδιο οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία, κάτι το οποίο έκαναν λίγο αργότερα ( μάλισταμια αμερικάνικη αποστολή εγκαταστάθηκε στην Σαιγκόν ). Η Κινέζικη και η Σοβιετική αναγνώριση της κυβέρνησης του Χο Τσι Μινχ σηματοδοτεί την μετατροπή ενός τοπικού αντικομμουνιστικού αγώνα με αποικιακό χαρακτήρα σε επίκεντρο του Ψυχρού Πολέμου. Η υπογραφή του Σινο-Σοβιετικού Σύμφωνου Φιλίας στις 14 Φεβρουαρίου του 1950 οδήγησε στην ενίσχυση της βοήθειας των Αμερικανών προς το καθεστώς του Bao Dai.25 Αν και η αμερικανική επίσημη ανάμειξη άρχισε με μια πολιτική πράξη ( την αναγνώριση της κυβέρνησης του Bao Dai ) ακολούθησε η οικονομική βοήθεια προς την Γαλλία. Κάποιοι Αμερικανοί πολιτικοί αντιπρόσωποι σε αναφορές τους επισήμαιναν την δυσκολία να πειστεί το Κογκρέσσο και η αμερικάνικη κοινή γνώμη ότι πρέπει οι Ηνωμένες Πολιτείες να στηρίξουν έναν αποικιακό πόλεμο. Από την άλλη υπήρχε ο κίνδυνος αν οι Αμερικανοί δεν στήριζαν την κυβέρνηση του Bao Dai, η Γαλλία να εναντιωθεί στις αμερικάνικες επιδιώξεις στην Ευρώπη και να εγκαταλείψει την Ινδοκίνα. Ο Jean Chauvel, Γάλλος αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη έδινε έμφαση στο ότι αν οιΗνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία δεν μοιράζονταν κάποιο από το βάρος του αγώναστην Νοτιοανατολική Ασία , η Γαλλία δεν θα μπορούσε να αντέξει να στραγγίζεται οικονομικά στην Ινδοκίνα. Επίσης το υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας, γνωστό ως Quai d’Orsay εξέφραζε την αναγκαιότητα της αμερικάνικης βοήθειας, για να αποφύγει η Γαλλία να επιλέξει ανάμεσα στις υποχρεώσεις της στην Ευρώπη ή στην Ασία. Η στρατηγική τωνΓάλλων επέφερε άμεσα αποτέλεσμα και αυτό που είχε απορριφθεί το 1948 και το 1949, δηλαδή οι γαλλικές απαιτήσεις για χρήματα και όπλα, εγκρίθηκε τώρα από την κυβέρνηση Τρούμαν. Στις 10 Μαρτίου του 1950 ο Τρούμαν ενέκρινε μια αρχική επιχορήγηση 15 εκατομμυρίων για την Ινδοκίνα. Από την στιγμή που αναμείχθηκαν οικονομικά οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να επηρεάσουν την εξέλιξη του πολέμου, αλλά και τις κατευθύνσεις της

24 Kathryn C. Statler, Replacing France The Origins of American Intervention in Vietnam,The University Press of Kentucky, 2007 , σελ.16-1725 Statler, ό.π., σελ. 18

14

οικονομικής βοήθειας. Η Γαλλία αντέδρασε και ζήτησε διαβεβαιώσεις ότι η αμερικάνικη βοήθεια δεν συνεπάγεται και την μείωση της γαλλικής πολιτισμικής επιρροής στην Ινδοκίνα. Η βασική επιδίωξη των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν η πλήρης ανεξαρτησία του Βιετνάμ, κάτι που δυσαρεστούσε τους Γάλλους που θεωρούσαν ότι έχουν κάνει παραχωρήσεις προς αυτή την κατεύθυνση με την Συμφωνία των Ηλυσίων. Οι Αμερικανοί παρέμειναν δύσπιστοι. Το ζήτημα της βοήθειας και πως αυτή θα χρησιμοποιηθεί δίχαζε τους δύο συμμάχους. Τον Μάρτιο του 1950 μια αποστολή αξιολόγησης των οικονομικών δεδομένων έφτασε στην Σαιγκόν. Η αποστολή Γκρίφιθ ( Griffith ) όπως έμεινε γνωστή ενέκρινε την παροχή την πρώτη μεγάληςκλίμακας βοήθειας στις τρεις επαρχίες της Ινδοκίνας της τάξεως των 23.5 εκατομμυρίων δολαρίων. H κυβέρνηση του Bao Dai επιθυμούσε να χρησιμοποιήσει την οικονομική βοήθεια άμεσα για τον εφοδιασμό του βιετναμέζικου εθνικού στρατού, προκαλώντας την αντίδραση των Γάλλων. Τελικά οι Αμερικανοί παρείχαν τα χρήματα διαμέσου των τελευταίων , κυρίως γιατί το καθεστώς Bao Dai δεν είχε κάποιον στρατιωτικό οργανισμό που θα μπορούσε να κάνει ορθή διαχείριση των χρημάτων και του εξοπλισμού.26

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν κάνει κάποια σημαντική επένδυση στην Ινδοκίνα, αλλά ήταν βασικός στόχος να ανεγερθεί η οικονομία των κυριότερων συμμάχων τους, ιδιαίτερα των Γάλλων και των Βρετανών. Η πολιτική των ανοικτών θυρών χρειαζόταν και μια δυνατή και ανοικτή παγκόσμια οικονομία . Οι φυσικοί πόροι της Νοτιοανατολικής Ασίας (και οι αγορές της ), όπως το ρύζι, το καουτσούκ και ο κασσίτερος ήταν ζωτικοί για τηνΒρετανία και την Γαλλία. Η Ιαπωνία είχε προσπαθήσει ανεπιτυχώς να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτούς κατά τη διαρκεια του πολέμου με τα όπλα και τους χρειαζόταν για να ανακάμψει. Με την Κίνα εμφανώς εχθρική, Αμερικανοί αναλυτές άρχισαν να σκέφτονται όλο και πιο θετικά την ευημερία των αλλοτινών εχθρών τους. 27

Μέσα σε αυτό το φλεγόμενο διεθνές πολιτικόοικονομικό πλαίσιο ήρθε η παραβίαση των συνόρων της Νότιας Κορέας από την Βόρεια Κορέα στις 25 Ιουνίου του 1950 γιανα αποτελειώσει οποιεσδήποτε αμφιβολίες των Δυτικών συμμάχων για την φύση του πολέμου στην Νοτιοανατολική Ασία. O πόλεμος της Κορέας έκανε την κυβέρνηση Τρούμαν να θεωρεί τον Κομμουνισμό ως συνεκτικό και ολοκληρωμένο παγκόσμιο κίνημα που μάχεται για να υπονομεύσει και να καταστρέψει την καπιταλιστική κοινωνία. Τέτοιου τύπου αντιλήψεις επιτάχυναν τα προγράμματα επανεξοπλισμού μετά το 1950. Ο πόλεμος στην Κορέα απλοποίησε την αμερικάνικη πολιτική στην περιοχή, καθώς τώρα σε μια μανιχαϊστική αναπαράσταση οι κομμουνιστές αντιπροσώπευαν το απόλυτο κακό. Στις 27 Ιουνίου ο Τρούμαν ανακοίνωσε ότι θα δωθεί μεγαλύτερη βοήθεια στο 26 Statler, ό.π., σελ. 2127 David L.Anderson, The Columbia Guide to the Vietnam War, Columbia University Press, New York, 2002, σελ.27

15

Βιετνάμ και μια στρατιωτική αποστολή θα σταλεί για να βελτιώσει τις επαφές με τους Γάλλους. Λίγες μέρες μετά, η πρώτη άμεση στρατιωτική βοήθεια έφτασε στο Βιετνάμ με την μορφή οκτώ C-47 ( φορτηγών ) αεροπλάνων. Ο ευρωπαϊκός επανεξοπλισμός αντικατέστησε την ευρωπαϊκή οικονομική ανάκαμψη ως προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών ενώ η Νοτιοανατολική Ασία μετατράπηκε σε βασικό πεδίο αντιπαράθεσης του Ψυχρού Πολέμου, που απαιτούσε ανάλογες στρατιωτικές και οικονομικές δεσμεύσεις. Ο Τρούμαν βρήκε άλλο τρόπο να ασκήσει επιρροή στην λήψη αποφάσεων και έστειλετην Ομάδα Στρατιωτικής και Σουμβουλευτικής Βοήθειας ( Military Assistance and Advisory Group - MAAG) υπό την ηγεσία του στρατηγού Frances Brink. Η αρχική αποστολή της MAAG ήταν να ελέγχει και να αξιολογεί την στρατιωτική βοήθεια στους Γάλλους, αλλά στην συνέχεια άρχισε να εγκαθιδρύει στρατιωτικά προγράμματαπου είχαν ως σκοπό την δημιουργία Βιετναμέζικου στρατού και τον συντονισμό τηςαμερικάνικης βοήθειας με τα γαλλικά επιχειρησιακά σχέδια. Όσο πιο μεγάλη ήταν ηβοήθεια, τόσο περισσότεροι τεχνικοί και σύμβουλοι της MAAG κατέφθαναν στην Ινδοκίνα, δυσαρεστώντας τους Γάλλους οι οποίοι έβλεπαν ότι οι Αμερικανοί εκπαίδευαν Βιετναμέζους πιλότους και επέβλεπαν την στρατιωτική προσπάθεια της Γαλλίας. Μέρα με τη μέρα η αμερικάνικη ανάμειξη γινόταν πιο έντονη. Εντωμεταξύ η Γαλλία, σε μια στρατηγική κίνηση έστειλε ένα τάγμα στην Κορέα. Οι Γάλλοι αξιωματούχοι υποστήριζαν ότι έτσι αποδεικνύεται η αλληλεγγύη της Γαλλίας και η συνεισφορά της στο πλευρό των μεγάλων συμμάχων της ( δίνοντας έμφαση στην κοινή δράση που πρέπει να αναλάβουν οι τρεις χώρες ). Επιπλέον το γεγονός ότι αμερικάνικη κοινή γνώμη επηρεαζόταν από τον πόλεμο της Κορέας είχε ως αποτέλεσμα την αναγνώριση της Ασίας εκ μέρους της κυβέρνησης Τρούμαν ως τονέο πεδίο μάχης του Ψυχρού Πολέμου.28

Η αυξανόμενη δυσαρέσκεια της Ουάσινγκτον για την γαλλική πολεμική προσπάθεια, αλλά και για την ( κενή περιεχομένου) δέσμευση των Γάλλων για παραχώρηση ανεξαρτησίας στο Βιετνάμ, έκανε τους Αμερικανούς να σκέφτονται το ενδεχόμενο ναεξαπλώσουν την πολιτική και πολιτισμική επιρροή τους στην περιοχή. Και για αυτότον σκοπό εγκαταστάθηκε η Ειδική Αποστολή για Τεχνική και Οικονομική Βοήθεια (Special Mission for Technical and Economic Aid- STEM ) στην Σαιγκόν τον Σεπτέμβριο του 1950 υπό την διεύθυνση του Robert Blum. Η συγκεκριμένη αποστολή εστίαζε στο να εκμοντερνίσει την αγροτική οικονομία της χώρας, να ισχυροποιήσειτις σχέσεις ανάμεσα στους Βιετναμέζους και στους Αμερικάνους και να προωθήσει τις αμερικάνικες δημοκρατικές αρχές και την αμερικάνικη κουλτούρα. Οι υπάλληλοιτης STEM, αντίθετα με άλλους Αμερικανούς συμβούλους μπορούσαν να συνδιαλέγονταιαπευθείας με την Βιετναμέζικη κυβέρνηση. Οι Γάλλοι διαμαρτυρήθηκαν θεωρώντας ότι η αμερικάνικη ανάμειξη θα οδηγούσε στον τερματισμό της γαλλικής πολιτισμικής επιρροής και του πολιτικού ελέγχου. Στις 7 Σεπτεμβρίου του 1951 οι Ηνωμένες Πολιτείες ήρθαν σε συμφωνία με τον Bao Dai. Υποσχέθηκαν απευθείας οικονομική και τεχνική βοήθεια διαμέσου του STEM 28 Statler, ό.π., σελ. 25-8

16

( που θα εξαρτιόταν ετησίως από την έγκριση του Κογκρέσου ) , ενώ από την πλευρά τους οι Νοτιοβιετναμέζοι υπόσχονταν να χρησιμοποιήσουν αυτή την βοήθεια σύμφωνα με τους σκοπούς των Αμερικανών και να υποστηρίξουν τις δραστηριότητες του STEM. Μέσω του STEM οι Ηνωμένες Πολιτείες προσέφεραν στις γαλλο-βιετναμέζικες δυνάμεις τεχνική και ιατρική βοήθεια, με προγράμματα οικοδομικών εργασιών, όπως το κτίσιμο αεροδρομίων, λιμανιών, δρόμων και σιδηροδρόμων. Επίσης συνέδραμαν στην βελτίωση της δημόσιας υγείας, του τομέα της εκπαίδευσης, της γεωργικής παραγωγής ενώ παρήγαγαν πολλές ταινίες για τεχνικούς και εκπαιδευτικούς λόγους που έδιναν έμφαση στην αμερικάνικη υπεροχή.Περίπου 100.000 Βιετναμέζοι μάθαιναν αγγλικά στις αρχές της δεκαετίας του 1950,οι περισσότεροι στην Σαιγκόν. Οι Αμερικανοί έστελναν επίσης δίσκους στο ραδιόφωνο του Βιετνάμ, για να προωθήσουν την αμερικάνικη μουσική, ενώ ένα από τα πρώτα αμερικάνικα βιβλία που μεταφράστηκε στα βιετναμέζικα ήταν για τον αμερικάνικο πολιτισμό.29

Ως το τέλος του 1952 οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αναλάβει περισσότερο από το ένα τρίτο του κόστους του πολέμου ενώ το 1954 θα επωμίζονταν το 80% των οικονομικών εξόδων για την διεξαγωγή του. Η Ουάσινγκτον παρείχε αεροπλάνα, τεθωρακισμένα, πυρομαχικά, εξοπλισμό και εργαλεία επικοινωνίας , ενώ παράλληλα‘’ξόδεψε’’ εκατομμύρια δολλάρια σε οικονομική και τεχνική βοήθεια που απέβλεπε στην ισχυροποίηση του καθεστώτος του Bao Dai ( για τους Αμερικανούς ήταν πολιτικό το πρόβλημα στην Ινδοκίνα και μια στρατιωτική νίκη θα ήταν άνευ σημασίας χωρίς πολιτική λύση ) και της αποδοχής του από τον βιετναμέζικο λαό. Παρόλα αυτά ο Bao Dai δεν μπορούσε να συγκριθεί σε δημοτικότητα με τον Χο Τσι Μινχ, καθώς ο τελευταίος ήταν ο μεγάλος εθνικός ηγέτης που πολεμούσε τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις με σκοπό την ανεξαρτησία του Βιετνάμ. Ο Bao Dai αντίθετα φαινόταν μια μαριονέτα στα χέρια των Μεγάλων Δυνάμεων.30

Ενώ η κοινή γνώμη της Γαλλίας θεωρούσε τον πόλεμο ανούσιο και με βαρύ φόρο αίματος για την χώρα, ο Dwight E. Eisenhower κέρδισε τις εκλογές και φαινόταν περισσότερο αποφασισμένος από τον προκάτοχό του στο να εντατικοποιήσει την βοήθεια προς την Ινδοκίνα. Προσπάθησε εξαρχής να αναζωογονήσει την πολεμική κατάσταση, πιέζοντας τους Γάλλους να λάβουν πιο δραστικά πολιτικά και στρατιωτικά μέτρα. Αν και απρόθυμοι οι τελευταίοι αποφάσισαν να θέσουν σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που θα περιλάμβανε την πλήρη ανεξαρτησία του καθεστώτος του Bao Dai, την αύξηση των γαλλικών στρατευμάτων στο Βιετνάμ και μια πιο επιθετική στρατηγική υπό την ηγεσία του Στρατηγού Henri Navarre. Η κυβέρνηση Eisenhower συμφώνησε στην παροχή οικονομικής βοήθεια ύψους 385 εκατομμυρίων δολαρίων για να εφαρμοστεί το σχέδιο Navarre. Όμως τα πλάνα των δύο συμμάχων θα ναυαγούσαν λίγο αργότερα. Συγκεκριμένα στις 13 Μαρτίου του 1954, η επιθυμία των Γάλλων για μια συμβατική μάχη έγινε πραγματικότητα. Ο

29 Statler, ό.π., σελ. 39-4230 Lawrence , ό.π. , σελ. 40-41

17

Τζιαπ τους μήνες που προηγήθηκαν κατόρθωσε ένα μοναδικό υλικοτεχνικό και στρατηγικό επίτευγμα. Περισσότερο από 250.000 εργάτες Βιετμίνχ, οι μισοί εκ των οποίων γυναίκες ( που έμειναν γνωστές ως ‘’ο στρατός με τα μακριά μαλλιά’’ ) αποθήκευαν όπλα και εξοπλισμό στα δύσβατα βουνά γύρω από το Ντιεν Μπιε Φου. Περισσότεροι από 50.000 καλά εξοπλισμένοι Βιετμίνχ μέσα σε δύο βδομάδες είχαν καταστρέψει τον διάδρομο προσγείωσης απομονώνοντας την φρουρά των 12.000 Γάλλωνστρατιωτών από περαιτέρω ενισχύσεις. Η πολιορκία του Ντιεν Μπιεν Φου προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις και αγωνία στις τάξεις των συμμάχων των Γάλλων, που έφτασαν στο σημείο να προκαλέσουν ακραίες απόψεις για πυρηνική εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βιετνάμ, αλλά η αβεβαιότητα κυριάρχησε μαζί με την δυσπιστία απέναντι στην ικανότητα των Γάλλωννα βρουν μια μόνιμη πολιτική λύση. Έτσι η Ουάσινγκτον έμεινε αμέτοχη την στιγμήπου στις 7 Μαίου του 1954 οι Βιετνμίνχ , απόλυτοι νικητές , εξουδετέρωσαν κάθε γαλλική αντίσταση στο Ντιεν Μπιεν Φου.31

Αμέσως μετά την επικράτηση των Βιετναμέζων στο Ντιεν Μπιεν Φου, υπογράφηκαν οι Συνθήκες της Γενεύης ( οι διαπραγματεύσεις και η σειρά συμφωνιών κράτησαν από τις 8 Μαϊου ως τις 21 Ιουλίου του 1954) και ήταν - τηρουμένων των αναλογιών - μια μεγάλη διπλωματική νίκη των δυτικών δυνάμεων. Στη συνδιάσκεψη συμμετείχαν οι Γάλλοι, οι Βρετανοί, οι Σοβιετικοί, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, οι Βιετμίνχ, η Καμπότζη και το Λάος . Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρευρέθηκαν ως παρατηρητές για το Κράτος του Βιετνάμ του Bao Dai. Η εξάντληση των Κινέζων, αλλά και των Βιετναμέζων από τον πόλεμο, των πρώτων στην Κορέα και των δεύτερων με την Γαλλία και ο φόβος για μια αμερικάνικη άμεσηεμπλοκή οδήγησε στην παραίτηση των Βιετμίνχ ( τουλάχιστον προσωρινά ) από το Λάος και την Καμπότζη. Επίσης σύμφωνα με την συνθήκη οι Βιετμίνχ θα ανασυντάσσονταν βόρεια ενώ οι Γάλλοι θα αποσύρονταν στη νότια πλευρά της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης που θα βρισκόταν στον 17ο παράλληλο. Μια διεθνής επιτροπή θα επέβλεπε την τήρηση των όρων των συμφωνιών και την ομαλή διεξαγωγή εθνικών εκλογών σε δύο χρόνια ( το 1956 )για την επανένωση της χώρας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπέγραψαν τις Συμφωνίες της Γενεύης για να αποφύγουν τηναναγνώριση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, συμφώνησαν όμως να σεβαστούν τους όρους της. Οι συμφωνίες της Γενεύης δεν έλυσαν κανένα ουσιαστικό πρόβλημα στην Ινδοκίνα, αντίθετα διεύρυνε το χάσμα που χώριζε τα αντίπαλα στρατόπεδα αναβάλοντας την σύγκρουση για αργότερα. Επίσης ήταν φανερό, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αναλάμβαναν εξολοκλήρου την κατάσταση στο Βιετνάμ, κάτι που προμήνυε και την μελλοντική στρατιωτική τους παρέμβαση. Για 21 χρόνια ακόμα οι Αμερικανοί θα εμπλέκονταν ( αργότερα και άμεσα ) σε έναναιματηρό, πολυέξοδο, μακροχρόνιο και ψυχοφθόρο ( και καταδικασμένο ) πόλεμο μεμια (σχεδόν άγνωστη ως τότε στον δυτικό κόσμο) πολυβασανισμένη χώρα σε μια

31 Lawrence , ό.π. , σελ. 43-4618

γωνιά της Νοτιοανατολικής Ασίας , πεπεισμένοι ότι με αυτόν τον τρόπο προασπίζουν τα συμφέροντα τους και αναχαιτίζουν την επέλαση του κομμουνισμού.32

Συμπεράσματα

32 Hall , ό.π., σελ. 8-919

Ο πόλεμος των Ηνωμένων Πολιτειών με το Βιετνάμ έμεινε στην ιστορία ως η μεγαλύτερη ήττα των Αμερικανών, από μια μικροσκοπική αγροτική χώρα που μαχότανηρωικά για την ανεξαρτησία της. Μάλιστα ο πόλεμος συνδέθηκε με τις ευρύτερες κοινωνικές διεκδικήσεις στην Αμερική και στην Ευρώπη και είχε ως συνέπεια την εμφάνιση του μεγαλύτερου αντιπολεμικού κινήματος στον κόσμο. Μέσα σε όλα αυτά οι Αμερικανοί στρατιώτες , αποξενωμένοι και καταβεβλημένοι στην αφιλόξενη ζούγκλα απέναντι σε έναν ‘’ αόρατο’’εχθρό που υπερασπίζεται λυσσαλέα κάθε σπιθαμή εδάφους αξιοποιώντας την ιδιομορφία του. Και εκείνοι στο άνθος της ηλικίας τους, σχολιαρόπαιδα με έναν αφελή ιδεαλισμό περί πατρίδας προσπάθησαν να μεταγγίσουν τα έθιμα και την καθημερινότητά της πατρίδας τους στα μπαρ, στις χαρτοπαικτικές λέσχες και στα στριπτιζάδικα στην Σαϊγκόν, δημιουργώντας ένα γραφικό και εκρηκτικό πολιτισμικό μείγμα που έχει αφήσει το αποτύπωμα του ως σήμερα. Επιστρέφοντας βίωσαν πολλές φορές σε όλη της την έκταση την αδιαφορία των συμπατριωτών τους και την αποξένωση από την πατρίδα για την οποία σφάγιασαν χιλιάδες αμάχους, προξένησαν ασύλληπτες καταστροφές στοπεριβάλλον και στις δομές του Βιετνάμ, νιώθωντας ότι πληγώνονταν και πέθαιναν για μια αυταπάτη. Πολλοί από αυτούς τους βετεράνους θα γίνουν υπέρμαχοι και φανατικοί υποστηρικτές του αντιπολεμικού κινήματος, δίνοντας του επιπλέον ώθησηκαι κύρος. Όμως το ψυχολογικό τραύμα, οι μνήμες από τον παραλογισμό του πολέμου( που πολλές φορές καταπνίγονταν στις αναθυμιάσεις του αλκοόλ ή λυτρώνονταν με την συνδρομή της ηρωίνης ) και ενός εχθρού που δεν είχε υλική υπόσταση δεν ξεθώριασαν ποτέ. Η επίδραση του πολέμουστην συλλογική κουλτούρα ήταν τεράστια και διαχρονική, καθώς εκατοντάδες ταινίες, τραγούδια και μυθιστορήματα άντλησαν έμπνευση από το Βιετνάμ. Οι αιτίες της στρατιωτικής εμπλοκής των Αμερικανών στον Δεύτερο Πόλεμο της Ινδοκίνας (ίσως η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ανατολής και Δύσης στην διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου) μετά το περιστατικό στον Κόλπο του Τόνκιν , οι συνέπειες του στο κύρος της χώρας και στον ψυχισμό των κατοίκων της έχουν αναλυθεί από αναρίθμητους ιστορικούς. Όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη των απαρχών αυτής της σύγκρουσης που χάνονται πίσω στον χρόνο.

Πάνω στα συντρίμμια που άφησε ο ΄Β Παγκόσμιος Πόλεμος, οι νικητές προσπάθησαν να ανοικοδομήσουν έναν νέο κόσμο. Η εικόνα του απόλυτου κακού που συμβόλιζε ο ναζισμός επέβαλε την δημιουργία νέων αξιών , μια ριζική πνευματική ανανοηματοδότηση. Η προπολεμική τάξη πραγμάτων, τα παλαιότερα δεινά όπως η αποικιοκρατία, η καταπίεση των λαών και ο ολοκληρωτισμός έπρεπε να εξαλειφθούν δια παντός. Έννοιες όπως η αυτοδιάθεση των λαών, η ελευθερία και η δημοκρατία μονοπωλούσαν την φρασεολογία των Μεγάλων Δυνάμεων. Πολύ πριν η θεωρία του ντόμινο επιβάλει τις λογικές της στην αμερικάνικη εξωτερική πολιτική, πολύ πρινο γερουσιαστής Μακάρθυ βυθίσει την χώρα σε συλλογική παράνοια και εξαπολύσει κυνήγι μαγισσών, πριν ακόμα η δυσπιστία και ο φόβος ρίξουν την βαριά σκιά τους

20

στον πλανήτη, ένα εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα που ενστερνιζόταν τις δυτικές αξίες για ανεξαρτησία και ελευθερία σε μια σχεδόν άγνωστη γωνιά του πλανήτη δενήταν δύσκολο να κερδίσει την συμπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Το ενδεχόμενο της αναγνώρισης ή και συνεργασίας με την νεοσύστατη Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ από τις Η.Π.Α δεν ήταν διόλου απίθανο. Αυτό αντανακλάται στις αλλεπάλληλες προσπάθειες των Βιετναμέζων ηγετών να προσεγγίσουν τους Αμερικανούς, ακόμα και με συμβολικές κινήσεις όπως όταν στην Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας τους επικαλέστηκαν τον Τόμας Τζέφερσον. Η Βρετανία και η Γαλλία όμως, οι βασικοί σύμμαχοι των Αμερικανών στην Ευρώπη δεν μπορούσαν να ξεφύγουν από πολιτικές που υπαγόρευε το αποικιακό τους παρελθόν. Ειδικότερα για τους Γάλλους, παραχώρηση ανεξαρτησίας στο Βιετνάμ θα σήμαινε αυτομάτως και απώλεια του λόγου για τον οποίο πολεμούσαν στην Ινδοκίνα. Φυσικά η αυξανόμενη καχυποψίαμεταξύ των Σοβιετικών και των Αμερικανών, ο διαχωρισμός του κόσμου σε δύο στρατόπεδα ο οποίος εκφράστηκε εκατέρωθεν με τις θρυλικές πλέον ομιλίες των Ουίνστον Τσόρτσιλ και Αντρέι Ζντάνοφ έκανε διακριτές τις δυσκολίες επίτευξης ευνοϊκών επαφών ανάμεσα στους Αμερικανούς και τους Βιετμίνχ. Παρόλα αυτά οι έντονες προσπάθειες των Γάλλων για να πείσουν τους Αμερικανούς ότι μάχονται εναντίον του κομμουνιστικού εχθρού και όχι για την διατήρηση των αποικιών τους φανερώνουν την αμφιταλάντευση των τελευταίων. Η ενδεχομενικότητα δεν έχει θέση στην ιστορία αλλά η υποβολή υποθετικών ερωτημάτων ή εναλλακτικών σεναρίων φωτίζει διαφορετικές πτυχές του τρόπου σκέψης των πρωταγωνιστών της εκάστοτε περιόδου, καθώς οι ίδιοι δεν γνώριζαν την έκβαση των γεγονότων και δεν ήταν προδικασμένη η δράση τους. Υπό αυτό το πρίσμα το χρονικό διάστημα με το οποίο καταπιάνεται και η εργασία είναι πολύ σημαντικό για την κατανόηση των πολλαπλώντοπικών και διεθνών παραγόντων που οδήγησαν στο μεγαλύτερο πολιτικό αδιέξοδο και τελικά στην ήττα της μεγαλύτερης παγκόσμιας υπερδύναμης από μια μικρή και υπανάπτυκτη - πλην όμως ηρωική- χώρα.

21

Βιβλιογραφία

Peter Neville, Britain in Vietnam , Taylor and Francis E-Library, 2007

J.M Roberts, The Penguin History of The Twentieth Century, Penguin Books , 2000

Mark Atwood Lawrence, The Vietnam War A Concice International History, Oxford University Press, 2008

Mitchel K. Hall ,The Vietnam War, Pearson Longman, Great Britain, 2008

Mark Philip Bradley, Vietnam At War, Oxford University Press, 2009

22

T.O Smith, Britain and the Origins of Vietnam War UK Policy in Indochina 1943-50, Palgrave Macmillan, 2007

Edward Rice-Maximin, Accomodation and Resistance The French Left Indochina and Cold War 1944-54, Greenwood Press, Connecticut, 1986

Andrew Wiest, Rolling Thunder in a Gentle Land The Vietnam War Revisited, Osprey Publishing.,Great Britain, 2006

Martin Windrow. The French Indochina War 1946-54, Osprey Publishing , Great Britain, 1998

Mari Olsen, Soviet-Vietnam Relations and the Role of China 1949-64, Routledge

James E. Westheider, The Vietnam War, Greenwood Press, Connecticut, 2007

Howard Zinn, Ιστορία του Λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, Αιώρα, Αθήνα, 2009

Joe Dunn, Ο Ψυχρός Πόλεμος Μία Διεπιστημονική Προσέγγιση , Ι.Σιδέρης, Αθήνα, 2012

Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου, Πατάκη , 2006

Kathryn C. Statler, Replacing France The Origins of American Intervention in Vietnam, The University Press of Kentucky , 2007

David L.Anderson, The Columbia Guide to the Vietnam War, Columbia University Press, New York, 2002

23