Post on 19-Jun-2015
description
transcript
Psychologische aspecten
bij blessures
Door:
Afke van de Wouw
Sportpsycholoog & Bewegingswetenschapper
Mentale Sportbegeleiding
Psychologie bij ontstaan
blessures
• Persoonlijkheid
• Stress
• Gedragsmatige
tegenkoppeling
Persoonlijkheid
– Agressiviteit
– Impulsiviteit
– ‘Locus of control’
– Spanningsbehoefte
– Hardheid t.o.v. jezelf
– Sport als identiteit (Feltz, 1984; Pargmann, 1998;
Williams et al, 1998)
‘Mijn kracht was en is dat ik het atheneum heb
afgerond, zodat ik altijd de overgang naar een
maatschappelijke carrière kan maken. Daardoor ben ik niet afhankelijk van het voetbal en wanneer
het tegenzit, zoals
tijdens mijn blessure,
geeft me dat een vrij
gevoel’
Alje Schut
(Voetbal International, 2009)
Stress
– Life stress (Anderson et al, 1988)
– Daily hassles (Williams et al, 1983)
Coping VHD History of
stressors Persoonlijkheid
Stressreactie
Beoordelingen Fysiol/ aandachts-
veranderingen
In potentie
stressvolle
sport-
situatie
Blessure
Psychologische interventies
Cognitief Somatisch
(Williams & Andersen, 1998)
-reacties op sportblessures
• Fase modellen
• Beoordelingsmodel
(cognitive appraisal
models)
(Wiese-Bjornstal et al, 1998)
Fase modellen
• Ontkenning
• Boosheid
• Onderhandelen
• Depressie
• Acceptatie
(Rotella et al, 1993, Lynch, 1988, Gordon,
1986; Kubler-Ross, 1969)
‘Je hoort knak en weet: Dit zit goed mis. Het was
mij in 2005 al eens overkomen, dus ik raakte niet
eens meer in paniek. Op het bewuste moment was
het alsof er een knop in mijn hoofd werd omgezet.
Ik was niet eens teleurgesteld zoals
bij de 1e keer. Nu was het meer
gelatenheid. Het was gebeurd en
ik wist wat me te wachten stond.’
Alje Schut
(Voetbal International, 2009)
Beoordelingsmodel
‘Meestal kost de acceptatie van een zware
blessure me twee weken voordat ik
geestelijk weer een beetje op orde
ben. Maar in dit geval duurde het
veel langer. Ik had het er echt
moeilijk mee.’
Mitchell vd Gaag
-interventies tijdens revalidatie
• Stellen van doelen
• Spanningsregulatie
• Verbeelding
• Gedachtencontrole
• Aandachtssturing
• Support groups
Mentale Sportbegeleiding
• Bewustwording
• Reguleren ademhaling
• Spierontspanning
– Bodyscan
– Jacobson
• Verbeelding
• Yoga
Spanningsregulatie
Mentale Sportbegeleiding
• Voorstelling maken van gewenste situatie
• Voorbereiden op ´wat als´ scenario´s
• Sneller en beter weten wat te doen in beslissende situaties
• Voorprogrammeren van lichaam en hoofd
• Bewegingen inslijpen
• Aandacht focussen
• Olifantenpaadje in hoofd maken
• Voor hersenen geen verschil
Verbeelding
Mentale Sportbegeleiding
• “I always like to picture the game the night before: I’ll ask the kitman what kit we’re wearing, so I can visualise it. It’s something I’ve always done, from when I was a young boy. It helps to train your mind to situations that might happen the following day. I think about it as I’m lying in bed. What will I do if the ball gets crossed in the box this way? What movement will I have to make to get on the end of it? Just different things that might make you one per cent sharper.”
Wayne Rooney
Mentale Sportbegeleiding
Mentale Sportbegeleiding
Hersenonderzoek laat zien dat
bij ‘motor imagery’ – de
visualisatie en het invoelen van
een beweging – meerdere
hersengebieden betrokken zijn,
die ook actief zijn bij de feitelijke
uitvoering van de beweging
(Mulder 2007).
Effect op hersenen
Mentale Sportbegeleiding
• Lichte activiteit van spieren waargenomen (EMG).
• Stimulatie Golgi-peesorganen
• Ontstaan van neuromusculaire feedback (Schmidt en Lee, 1999).
• Zorgt voor juiste afstemming van de spieren (Suinn,1984).
Effect op spierniveau
Mentale Sportbegeleiding
Tot aan zijn moment suprême over 9 dagen gaat de nuchtere Fries elke dag zijn oefening visualiseren. ‘Op het moment dat ik mijn vluchtelementen visualiseer, word ik rustiger. Het helpt me. Natuurlijk sta ik de laatste tijd veel meer onder druk. Maar ik heb blijkbaar alles onder controle. Het gevoel is goed, want mijn lichaam trilt niet.
Epke Zonderland
Mentale Sportbegeleiding
• Ontspanning
• Verbeelding vaardigheden
• Verbeelding wedstrijden (2.35)
• Powerflow
• Verbeelding Teambuilding
• Affirmaties
Presteren
Mentale Sportbegeleiding
• Ontspanning
• Verbeelding fysiek herstel
• Verbeelding mentaal herstel
• Verbeelding voor pijnreductie
• Affirmaties
Herstellen
Mentale Sportbegeleiding
• Ontspanning
• Verbeelden genezingsproces
• Verbeelden sportprestaties
• Verbeelden voor pijnreductie
• Affirmaties
Revalideren
Geblesseerde sporters schreven vlg functies
toe aan gebruik van visualisatie:
• Oefenen en daardoor voelen van sportvhd en bewn
• Voorkomen dat sportvhd te zeer achteruitgaan
• Trainen van oefeningen die als onderdeel van de revalidatie moeten worden gedaan
• Gemotiveerd blijven voor de revalidatie
• Overwinnen angst opnieuw geblesseerd te raken
• Versterken van zelfvertrouwen
• Omgaan met pijn en het hanteren van pijn
• Herstel bevorderen door ´Healing Imagery´ (Bakker & Oudejans, 2012)
Mentale Sportbegeleiding
• 70-99% van (top)sporters gebruiken verbeelding voor prestatieverbetering (Ungerleider et al 1989, Orlick&Partington 1988)
• Sneller herstel van blessure (Ievleva & Orlick,1991)
• Toename spierkracht (Lebon, 2010)
• Optimistische houding tijdens revalidatie (Green 1992)
• Minder angst nieuwe blessure (Cupal&Brewer 2007)
• Minder angst voor pijn bij behandeling (Cupal&Brewer 2007)
• Toename uithoudingsvermogen spieren (Christakou 2007).
Factsheet Sport
Mentale Sportbegeleiding
• Vermindering preoperatieve angst (Schwab, 2007)
• Vermindering postoperatieve pijn (Montgomery, 2007)
• Versterken wondherstel (Broadbent, 2012)
• Reductie pijn algemeen (Zeidan, 2011)
• Verbetering slaapkwaliteit (Diaz & Larsen 2005)
• Minder medicijngebruik (Manyande, 1992)
• Kortere opnameduur (Deisch, 2000; Halpin 2002)
• Kortere operatieduur (Montgomery, 2007)
• Minder postoperatieve misselijkheid (Enqvist et al. 1997)
• Minder postoperatief braken (Enqvist et al. 1997)
• Grotere patiënt tevredenheid (Schwab, 2007)
Factsheet Gezondheidszorg
www.afkevandewouw.nl
www.sportsimagery.nl
info@afkevandewouw.nl
facebook.com/avdwsportspsychology
@afkevandewouw
Bedankt voor jullie aandacht!