Το Κύτταρο Μια εισαγωγική ενημέρωση

Μάθημα 2

Τα κύτταρα είναι βασικές μονάδες των σύνθετων οργανισμών

• Cell theory (1839-1855): • All living things or organisms are made of cells and their products.

• New cells are created by old cells dividing into two.

• Cells are the basic building units of life.

Matthias Jakob Schleiden (5 April 1804 – 23 June 1881 Καθηγητης Βοτανολογιας

Theodor Schwann (7 December 1810 – 11 January 1882) was a German physiologist

Rudolph Carl Virchow (13 October 1821 – 5 September 1902) was a German doctor, anthropologist, pathologist, prehistorian, biologist, writer, editor, and politician, known for his advancement of public health. He is known as "the father of modern pathology" because his work helped to discredit humorism, bringing more science to medicine. He is also considered one of the founders of social medicine.

Robert Remak (26 July 1815 – 29 August 1865) Ηταν μαλλον αυτος που μλιησε για την κυτταρικη διαιρεση και ο Virchowv λενε ότι πηρε την ιδεα του. Εβραιος Δεν εγινε ποτε καθηγητης Ο εγγονος του, γνωστος μαθηματικος πεθανε στο Αουσβιτς

René Joachim Henri Dutrochet (November 14, 1776 – February 4, 1847) Γαλλος, ο πρωτος που διετυπωσε την αποψη ότι τα κυτταρα είναι οι βασικες μοναδες της ζωης και ο πρωτος μελετητής της ώσμωσης

Robert Brown (21 December 1773 – 10 June 1858) Περιεγραψε τον πυρηνα σε κυτταρα ορχιδεας, το 1831, και την κινηση Brown

Μερικά κύτταρα όπως φαίνονται στο φωτομικροσκόπιο

• Ωάρια

• Σπερματοζωάρια

• Ηπατοκύτταρα

• Νευρώνες

• 200 διαφορετικά είδη κυττάρων

• Μορφή προσαρμόζεται στην λειτουργία

• Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά τα οποία

μας επιτρέπουν να παρουσιάσουμε το κύτταρο, γενικά

Ιστοί

• Ιστός:

• Αθροισμα από παρόμοια ή σχετιζόμενα κύτταρα

τα οποία λειτουργούν κατά συγκεκριμένο τρόπο

ή/και εξυπηρετούν κοινούς λειτουργικούς σκοπούς

• Όργανα (εντερο)

• Οργανικά συστήματα (γαστρεντερικό)

Κυτταρόπλασμα, καρυόπλασμα, πρωτόπλασμα Κυτοσολη ( νερο και διαφορες χημικες ουσιες) Κυτταροσκελετος (νηματια και σωληνισκοι) Οργανίδια Έγκλειστα

Κυτταρικη μεμβρανη

• Δεν είναι ορατη με το φωτομικροσκοπιιο

• Την βλεπουμε με το ηλεκτρονικο μικροσκοπιο

• Σαν σιδηροδρομικη γραμμη

• Κυτταροπλασματικη μεμβρανη

• «unit membrane” (Ενιαια μεβρανη)

• 7.5 nm (2,5 nm η κάθε στιβαδα/ζωνη)

• Εσω ακτινοσκιερο πεταλο

• Διαυγης ζωνη

• Εξω ακτινοσκιερο πεταλο

Κυτταρικη μεμβρανη • Σε τι αντιστοιχουν τα δυο πεταλα και η

διαυγης ζωνη

• Διπλοστιβαδα λιπιδιων

• Μεσα στην οποια «κολυμπουν» πρωτεινες

• Τα λιπιδια αποτελουνται από φωσφολιπιδια, χοληστερολη και γλυκολιπιδια

• Τα φωσφολιπιδια εχουν μια πολικη κεφαλη από γλυκερινη και φωσφορικες ομαδες και πολικες ουρες από λιπαρα οξεα. Προσδιδουν ρευστοτητα στην μεμβρανη, διοτι μπορουν να διαχεονται μεσα την διπλοστιβαδα. Αναλογα με τον τυπο τους μεταβαλλεται η ρευστοτητα.

• Η χοληστερινη, κανει λιγωτερο ρευστες τις περιοχες οπου βρισκεται

• Τα γλυκολιπιδια φαινεται να συμμετεχουν σε ενδοκυτταρια επικοινωνια και μαζι με την χοληστερινη συγκεντρωνοται σε περιοχες που καλουνται rafts και εχουν σχεση με σηματοδοτηση

Αποτελει φιλτρο

Φραγμο για χημικες ουσιες που

είναι

Φορτισμενες ή μεγαλου μεγεθους

Πχ αμινοξεα, πεπτιδια, νουκλεινικα

οξεα, ιοντα

Τι περνα: οξυγονο, βενζολιο

Κυτταρικη μεμβρανη

Διαμεμβρανικες πρωτεινες ή ενθετες πρωτεινες

Συχνα είναι πρωτεινες που διαπερνουν την μεμβρανη σε αρκετες θεσεις και λεγονται πρωτεινες πολλαπλης διελευσης

Λειτουργουν σαν μεταφορεις ή διαυλοι ή σαν σηματοδοτικα συστηματα συστηματα ή στην επικοινωνια κυτταρων μεταξυ τους ή με μορια εξωκυτταριου ουσιας

Όταν εχουν ομαδες υδατανθρακων είναι γλυκοπρωτεινες ( συμμετεχουν στον γλυκοκαλυκα)

Οι περιφερικες πρωτεινες βρισκονται στην κυτταροπλασματικη επιφανεια της μεμβρανης

Διαυλικες πρωτεινες της μεμβρανης

• Διευκολυνεται η διαχυση χωρις όμως δαπανη ενεργειας, παθητικη και όχι ενεργητικη μεταφορα.

• Ακολουθει μια διαφορα συγκεντρωσης

• Βασικα δημιουργει ένα καναλι με υδροφιλα αμινοξεα ενώ απεξω είναι υδροφοβα που ακουμπουν στα λιπιδια της μεμβρανης

• Περισσοτεροι από 100 τυποι διαυλων

• Οι περισσοτεροι είναι φυλασσομενοι, εχουν πυλες που ανοιγουν και κλεινουν με διαφορους μηχανισμους

• που μεταβαλλουν την διαμορφωση της πρωτεινης

-νευροδιαβιβαστες (ακετυλχολινη)

-νουκλεοτιδια (cAMP) ( οσφρητικους υποδοχεις)

-μηχανικη παραμορφωση ( τριχωτα κυτταρα εσω ωτος)

-πρωτεινη G (GABAB υποδοχεις)

-διαφορα δυναμικου

Μεταφορικες πρωτεινες παθητικη μεταφορα χωρις δαπανη ενεργειας

Πολυδιαλευσιακες πρωτεινες

Υφιστανται αναστρεψιμες μεταβολες του σχηματος τους

Και ετσι μεταφερεται η χημικη ουσια

Παραδειγμα ενας βασικος μεταφορεας της γλυκοζης

GLUT1

Στα ενδοθηλιακα κυτταρα του εγκεφαλου

Κετογονος διαιτα

Μεταφορικες πρωτεινες ενεργητικη μεταφορα με δαπανη ενεργειας

•Παρα την διαφορα συγκεντρωσης

•Μια χημικη ουσια ή περισσοτερες χημικες ουσιες

•Προς την ιδια κατευθυνση (συμμεταφορα)

ή σε αντιθετες κατευθυνσεις (αντιμεταφορα)

•Κλασσικο παραδειγμα η αντλια Κ-Να

•Τρια ιοντα Να δεσμευονται στην εσωτερικη επιφανεια

•Το ATP υδρολυεται σε ADP και P και φωσφορυλιωνεται η ATPase

•Η φωσφορυλιωση προκαλει αλλαγη της μορφης του μεταφορεα

•Η αλλαγη προκαλει την εξοδο των ιοντων Να

•Το αντιστροφο προκαλει η συνδεση 2 ιοντων Κ στην εξωτερικη επιφανεια

•Διατηρει Να εξω από το κυτταρο, απαραιτητο για να αποφυγει την ρηξη

•Και βοηθα να μπαινει Κ για να διατηρειται η διαφορα δυναμικου

Η ανακάλυψη της αντλίας Κ/Να

Δανος ερευνητης, το 1997 τιμηθηκε με το βραβειο Nobel

Από το 1950 ασχοληθηκε με φαινομενα εξαρτωμενα από την αντλια αλλα για αρκετα χρονια δεν γνωριζε τι ακριβως ειχε ανακαλυψει

Εκανε ερευνα στα αναισθητικα φαρμακα, ηταν χημικος

Γυρω στο 1960 κατοπιν συζητησεων σε συνεδριο στην Βιεννη, αντεληφθη ότι ειχε κανει μια μεγαλη ανακαλυψη

Υδρωπικη εκφυλιση, σαν μπαλονι γεματο νερο

Σε ηπατοκυτταρα

Υποξια, αλκοολ, φαρμακα

Το 1/5 της συνολικης ενεργειακης δαπανης ενός κυτταρου για να λειτουργει η αντλια

Τα 2/3 σε νευρικα κυτταρα

Jens Christian Skou ( 1918-)

Δευτερογενης ενεργητικη μεταφορα με συζευγμενες μεταφορικες πρωτεινες

Την ενεργεια δεν την προσφερει η υδρολυση του ΑΤΡ

Αλλα η διαφορα συγκεντρωσεως ενός ιοντος πχ Να

Στην ιδια η σε αντιθετη κατευθυνση

Περιλαμβανει αναστρεψιμη μεταβολη της μορφης του μεταφορεα

Sodium glycose co transporter (SGLT)

Για κάθε 2 Να, ένα μοριο γλυκοζης μπαινει στο κυτταρο

Βασικο για την απορροφηση γλυκοζης στο εντερο και στο νεφρο

Κυτταρικη σηματοδοτηση

• Σηματοδοτικο κυτταρο

• Κυτταρο στοχος

• Σηματοδοτικα μορια, συνδετες

• Υποδοχεις ( στην κυττ. Μεμβρανη, ή ενδοκυτταριους)

• Η μεσω ενωσεων (χασματικες ενωσεις)

Κυτταρικη σηματοδοτηση

• Συναπτικη

• Ενδοκρινης

• Παρακρινης

• Αυτοκρινης

Υποδοχεις

• Επιφανειακοι

• Ενδοκυτταριοι

• Οι επιφανειακοι εχουν υδροφιλους συνδετες με στιγμιαια επιδραση

• Οι ενδοκυτταριοι εχουν υδροφοβους συνδετες με παρατεταμενη επιδραση

• Ενας συνδετης, διαφορετικοι υποδοχεις, διαφορετικες δρασεις

Ενδοκυτταριο δευτερο αγγελιαφορο συστημα

• Δευτερα σηματοδοτικα μορια: cAMP, Ca+,cGMP, τριφωσφορικη ινοσιτολη, διακυλογλυκερινη

• Το δευτερο σηματοδοτικο μονοπατι ενεργοποιει διαφορες ομαδες πρωτεινων, με διαφορετικα αποτελεσματα

Υποδοχεις κυτταρικης μεμβρανης

• Υποδοχεις συνδεομενοι με διαυλους ιοντων

• Υποδοχεις συνδεομενοι με ενζυμα

• Υποδοχεις συνδεομενοι με G πρωτεινη

Υποδοχεις οι οποιοι είναι ενζυμα ή συνδεονται με ενζυμα

• Αποτελουνται από υπομοναδες

• Είναι συνηθως ενζυμα, κινασες

• Ενεργοποιουν διαφορα ενδοκυτταρια σηματοδοτικα μονοπατια

• Τα οποια μεταβαλλουν την εκφραση πολλων γονιδιων που εχουν σχεση με τον κυτταρικο πολλαπλασιασμο και τον κυτταρικο θανατο

• Σημαντικα στην καρκινογενεση

• Και σε νεες θεραπειες διαφορων καρκινων

HER2

IGFR

Υποδοχεις συνδεομενοι με G πρωτεινη

Ο ενας τυπος οπου ο δευτερος αγγελιοφορος είναι το cAMP

Ο ρολος της α υπομοναδος όταν είναι ενεργοποιημενη από την συνδεση με GTP και όχι με GDP

Τι κανει η αδενικη κυκλαση

Υποδοχεις συνδεομενοι με G πρωτεινη

Σηματοδοτηση με ένα άλλο ενδοκυτταριο υποδοχεα, μεσω ενεργοποιησης της φωσφολιπασης C

Ασβεστιο

Πρωτεινικη κιναση C

Κυτταρικη μεμβρανη, λειτουργιες

• Διατηρει την δομικη ακεραιοτητα του κυτταρου (απαραιτητη για την ζωη του)

• Ελεγχει τι εισερχεται και εξερχεται από το κυτταρο

• Είναι ένα συστημα μεταφορας μυνηματων

• Ελεγχει την επικοινωνια μεταξυ κυτταρων

• Ελεγχει την επικοινωνια μεταξυ περιβαλλοντος και κυτταρου

• Συμμετεχει στην διαμορφωση και λειτουργια κυτταρων και ιστων (με διαφοροποιησεις)

Ενδοπλασματικο δικτυο , τραχυ και λειο

• Αποτελει το μεγαλυτερο συστημα μεβρανων του κυτταρου (50% του συνολικου ογκου των μεμβρανων του)

• Σωληνια, δεξαμενες, κυστιδια

• Συνθεση και τροποποιηση πρωτεινων

• Συνθεση λιπιδιων

• Συνθεση στεροειδων ουσιων και ορμονων

• Κατασκευη κυτταρικων μεμβρανων (ολων των τυπων)

• Αδρανοποιηση φαρμακων και τοξικων ουσιων

• Εμπλεκεται στον μεταβολισμο των υδατανθρακων (στο ηπαρ)

Λειο ενδοπλασματικο δικτυο

• Σε κυτταρα που συνθετουν στεροειδεις ουσιες πχ φλοιου επινεφριδιου

• Σε κυτταρα που αδρανοποιουν τοξικες ουσιες ( πχ ηπαρ)

• Στα μυικα κυτταρα λεγεται σαρκοπλασματικο δικτυο και σχετιζεται με την διακινηση ιοντων ασβεστιου στην μυικη συστολη

Τραχυ ενδοπλασματικο δικτυο

• Εχει ενθετες μεμβρανικες πρωτεινες οι οποιες αναγνωριζουν τα ριβοσωματα, τα οποια ενωνονται με την εξωτερικη, κυτοσολικη επιφανεια των μεμβρανων ( ριβοφορινη 1 και 2)

• Επισης εχει ενθετες μεμβρανικες πρωτεινες για την αναγνωριση σηματων για την συνδεση πολυσωματων ( υποδοχεας SRP βλεπε σχημα)

• Το ΤΕΔ συσκευαζει και τροποποιει πρωτεινες που προκειται να βγουν από το κυτταρο ή να ενωθουν με μεβρανες

• Οι δεξαμενες του αποτελουν συνεχεια της περιπυρηνκης δεξαμενης

Ριβοσωματα

• Εινα μικρες μηχανες που μεταφραζουν πολύ γρηγορα mRNA και παραγουν πρωτεινες

• Στην κυτοσολη ή στο ΤΕΔ

• Δυο υπομοναδες, η μικρη διαβαζει το mRNA, η άλλη κανει τα υπολοιπα

• Είναι χωριστες και συνδεονται για την πρωτεινοσυνθεση

• Αποτελουνται από rRNA και πρωτεινεs και κατασκευαζονται στα πυρηνια

• Τα πολυσωματα ή πολυριβοσωματα είναι το αθροισμα ριβοσωματων, mRNA και παραγομενων πολυπεπτιδικων αλυσιδων

Συσκευη Golgi

• Camillo Golgi 1897, αμφισβητηση

• Πλασματοκυτταρα, παραγουν αντισωματα

• Ηλεκτρονικο μικροσκοπιο

• 40-100 αθροισεις κενων δισκων, με 4-8 δισκους ανα αθροιση («πιτες»)

• Τρισδιαστατη δομη

• Εγγυς και απω επιφανεια

• Κυστιδια εισερχομενα και εξερχομενα

• Μια αποψη ότι οι δεξαμενες είναι σταθερες και το περιεχομενο μεταφερεται με κυστιδια

• Άλλη αποψη, ότι προχωρουν οι δεξαμενες καθως ωριμαζουν μεχρι να καταστραφουν

• Πρωτεινες από το ΤΕΔ για να προστεθουν υδατανθρακες, φωσφορικες ριζες, θειουχες ριζες

• Συσκευασια πρωτεινων που θα βγουν από το κυτταρο, πχ αντισωματα, πρωτεογλυκανες

• Συσκευασια πρωτεινων που θα πανε στα λυσοσωματα

• Συσκεασια ουσιων που περιμενουν ένα ερεθισμα για να βγουν από το κυτταρο ( συναψεις)

Συσκευασια στην Golgi

• Κυστιδια με διαφορετικο πρωτεινικο καλυμμα και διαφορετικη σημανση

• Επικαλυπτομερια και κλαθρινη

• Διαφορετικη συσκευασια για διαφορετικους προορισμους

• Στα λυσοσωματα

• Στην μεμβρανη

• Συνεχης εξωκυττωση

• Εξωκυττωση μετα από συγκεκριμμενα ερεθισματα

Ενδοκυττάρωση

• Προσληψη ουσιων ή σωματιδιων από τον εξωκυτταριο χωρο

• Φαγοκυτταρωση

• Πινοκυτταρωση

• Αναλογα με τα μεγεθη των κυστιδιων στα οποια περιεχονται οι ουσιες που ενδοκυτταρωνονται

• > 250nm, < 150nm

Φαγοκυτταρωση

• Φαγητο μονο σε μονοκυτταρους οργανισμους

• Στον ανθρωπο, τα πολυμορφοπυρηνα και τα μακροφαγα, τρωνε μικροοργανισμους και κατεστραμμενα ιστικα υλικα

• Οψωνινες είναι τα αντισωματα και πρωτεινες του συμπληρωματος

• Υποδοχεις για τα ανωτερω

Πινοκυτταρωση

Πινει υγρα

Μη ειδικη, χωρις καποιο υποδοχεα

Σε κυστιδια

Μετα μποει να ενωνονται με τα λυσοσωματα

Στις μικρολαχνες του εντερου

Πολλα ειδη κυτταρων, όχι εξειδικευμενα κυτταρα

Ενδοκυτταρωση μεσω υποδοχεα Ενδοσωματα

• Στοχευμενη ενδοκυτταρωση μοριων όπως η LDL ή ιοντων όπως σιδηρου, οπου ο υποδοχεας είναι η τρανσφερινη

• Ενδοσωματα πρωιμα, κοντα στην μεμβρανη

• Ενδοσωματα οψιμα, κοντα στην Golgi για πιθανη συνενωση με λυσοσωματα

• Ο υποδοχεας μπορει να γυρισει στην μεμβρανη, ή να καταστραφει στο λυσοσωμα

• Το συστημα των ενδοσωματων επικοινωνει με την Golgi

• Πολλα Η+ μεσα στα ενδοσωματα, επηρεαζει την συνδεση υποδοχεα και συνδετη

Λυσοσωματα

• Οργανιδια με μεμβρανη

• Περιεχουν οξινες υδρολασες οι οποιες δρουν σε οξινο περιβαλλον και όχι πολύ αποτελεσματικα σε αλκαλικο περιβαλλον όπως η κυτοσολη

• 40 διαφορετικους τυπους υδρολασων

• Σχηματιζονται από οψιμα ενδοσωματα το οποια κατασκευαζονται στην Golgi

• Ενωνονται με φαγοσωματα, πινοκυτταρικα κυστιδια, ενδοσωματα, ή αυτοφαγοσωματα και διασπουν το περιεχομενο τους σε μικρα μορια τα οποια επιστρεφουν στην κυτοσολη η στην κυτταρικη μεμβρανη

• Τα λιπιδια είναι πιο ανθεκτικα και μπορουν να μαζευονται σαν σκουπιδια σε λυσοσωματα

Νοσος Tay Sachs

Ένα λυσοσωμικο ενζυμο που λειπει και δεν μπορει

να διασπασει ένα λιπιδιο μεμβρανων

Υπεροξεισωματια

• Μικρα οργανιδια

• Περιεχουν οξειδωτικα ενζυμα

• Οξειδωνουν τα μακρα λιπαρα οξεα (β-οξειδωση)

• Παραγεται H2O2

• Εξουδετερωνει μικροοργανισμους

• Εξουδετερωνει τοξικες ουσιες (αλκοολ)

• Πολλαπλασιαζονται με σχαση

• Ισως από ακτινοβακτηριδια (συμβιωση)

• Οι περισσοτερες πρωτεινες τους συντιθενται στην κυτοσολη και μεταφερενται με ειδικα μορια-σηματα

• Εμπλεκονται στην συνθεση μυελινης (νοσοι)

• Και στον μεταβολισμο των χολικων οξεων

• Συνδρομο Zellweger

Πρωτεοσωματα

• Μεγαλα πρωτεινικα συμπλεγματα

• Στο κυτταροπλασμα και στον πυρηνα

• Από υπομοναδες, σαν ανοικτα βαρελια

• Η πρωτεολυση μεσα στον αυλο

• Οι πρωτεινες που πρεπει να αποδομηθουν ερχονται σεσημασμενες με ουμπικιτινη

• Αποδομουν ελεγκτες του κυτταρικου κυκλου (κυκλινες)

• Αν δεν γινει αυτό, προκαλειται αποπτωση (αντικαρκινικα φαρμακα)

• Επισης αποδομουν ξενα αντιγονα και τα πεπτιδια που παραγονται παρουσιαζονται από τα αντιγονοπαρουσιαστικα κυτταρα

• Επισης αποδομουν χαλασμενες πρωτεινες όταν το κυτταρο υφισταται μια βλαβη ( stress)

• Όχι μονον τα λυσοσωματα

Μιτοχονδρια

• Νηματοειδη κοκκια (ονομα)

• Από λιγα ως 2000 ανα κυτταρο

• Ζουν λιγο ( 10 μερες)

• Αναπαραγονται με διαιρεση

• Παραγουν ΑΤΡ, ενεργεια για το κυτταρο

• Παραγουν θερμοτητα ( φαιο λιπος)

• Ελεγχουν την συγκεντρωση Ca,μαζι με το ενδοπλασματικο δικτυο

• Επομενως μπορει να εμπλεκονται σε μηχανισμους ενδοκυτταριας σηματοδοτησης

• Εμπλεκονται σε μηχανισμους αποπτωσης

• Μεταβολισμος αιμης

• Μεταβολισμος στεροειδων (πιθανως)

• Στο ηπαρ εμπλεκονται στην εξουδετερωση αμμωνιας

• Εχουν δικο τους DNA και δικη τους πρωτεινοσυνθεση, αλλα βοηθα και ο κλασσικος μηχανισμος πρωτεινοσυνθεσης

Μιτοχονδρια

• Η εξωτερικη μεμβρανη εχει «πορους» (πορινες), τοσο διαπερατη ώστε ο ενδομεμβρανικος χωρος μοιαζει με την κυτοσολη

• Η εσωερικη μεμβρανη, εχει μεγαλη επιφανεια και είναι πρακτικα αδιαβατη, μονον με υποδοχεις και στις ειδικες θεσεις επαφης με την εξω μεμβρανη

• Παρουσιαζει την συνθεταση του ΑΤΡ, μοιαζουν με γλυφιτζουρια

• Επισης εχει και το συμπλεγμα των ενζυμων που αποτελουν την αναπνευστικη αλυσιδα

• Μεταφερονται ηλεκτρονια που χρησιμοποειται για την μεταφορα Η+ από την μητρα στον ενδομεμβρανικο χωρο

• Τα Η+ μπορουν να «γυρισουν» μεσω της συνθετασης του ΑΤΡ που ενεργοποιεται από την διοδο Η+

• Η μητρα εχει πολύ πρωτεινη, παχυρρευστο υγρο. Περιεχει τα ενζυμα του κυκλου του Krebs, DNA, RNA, ριβοσωματα

• Και σκουρα κοκκια, τα οποια μπορει να χρησιμευουν για αποθηκες ασβεστιου, αν ανεβαινει επικινδυνα η συγκεντρωση του

• Θερμογενινες

Δακτυλιοειδη πεταλια

• Δεξαμενες σε πεταλιωδεις αθροισεις

• Στο κυτταροπλασμα και στον πυρηνα

• Εχουν δακτυλιους που μοιαζουν με τους πορους της πυρηνικης μεμβρανης

• Πιθανον να είναι υλικο από το οποιο μπορει να κατασκευασθει γρηγορα πυρηνικη μεμβρανη

• Εφεδρικο υλικο

• Σε κυτταρα με μεγαλη μιτωτικη δραστηριοτητα

• Όχι ομοφωνια, διαφορες αποψεις

Κυτταροσκελετός

• Πολυπλοκο τρισδιαστατο δικτυο πρωτεινικων νηματιων

• Λεπτα, ενδιαμεσα, μικροσωληνισκους

• Διατηρει την μορφη, σχημα

• Υποστηριζει την κινηση ολου του κυτταρου

• Υποστηριζει την κινηση τμηματων του κυτταρου

• Διευκολυνει την εσωτερικη μεταφορα κυστιδιων και οργανιδιων

Στοιχεια κυτταροσκελετου από λεπτα νηματια

• Οργανωνονται σε δεσμες ή σε δικτυα

• Οργανωνονται από άλλες εξειδικευμενες πρωτεινες

• Τα νηματια φταιχνονται από νηματωδη πρωτεινη F actin που είναι πολυμερες σφαιρικων πρωτεινων

• Ο πολυμερισμος είναι υπο τον ελεγχο συγκεκριμμενων πρωτεινων

• Τα νηματια μεγαλωνουν στο ένα ακρο, επικαλυπτικες πρωτεινες ρυθμιζουν το μηκος

• Οι συσταλτες δεσμες βοηθουν στην κινηση του κυτταρου ή τμηματων του, στην κυτταρικη διαιρεση, στην ενδοκυττωση και στην εξωκυττωση

• Επιτελει αυτές τις λειτουργιες σε συνδυασμο με μυοσινη

• Ειδικες δεσμες φτιχνονται στις μικρολαχνες με την βοηθεια ειδικων πρωτεινων

• Ζελατινωδη δικτυα, που στηριζουν την περιφερεια του κυτταρου. Η φιλαμινη αυξανει το ιξωδες, η γκελσολινη το μειωνει και σχηματιζονται ψευδοποδια

Εντοπισμενες

επαφες

Ενδιαμεσα νηματια

• Ενδιαμεσου μεγεθους

• Προσφερουν δομικη στηριξη στο κυτταρο

• Συγκρατουν τον πυρηνα στην θεση του

• Παρεχουν δομικο σκελετο για την αναδιοργανωση του πυρηνα μετα την μιτωση

• Επιδεχονται παραμορφωση

• Η παραμορφωση μπορει να αποτελει ένα ειδος ενδοκυτταριου αγγελιαφορου

• Συνδεουν την κυτταρικη μεμβρανη με τον κυτταροσκελετο

Μικροσωληνισκοι

• Μικροι σωληνοειδεις σχηματισμοι που αποτελουνται από τουμπουλινες, πολυμερισμενες, ετσι ώστε να φτιαχνουν 13 πρωτονηματια

• Είναι ανθεκτικες και δυσκαμπτες δομες και προσδιδουν σταθεροτητα στην δομη του κυτταρου

• Παραλληλα είναι ιδιαιτερα δυναμικες δομες και μακραινουν ή βραχυνονται σε λιγα λεπτα από το ένα ακρο τους (+)

• Το άλλο ακρο τους είναι αγκυροβολημενο στο κεντροσωματιο, το κεντρο οργανωσης των μικροσωληνισκων

• Σχηματιζουν τους κροσσους

• Σχηματιζουν την μιτωτικη ατρακτο

• Διευκολυνουν την κινηση κυστιδιων και οργανιδιων

• Σχετιζονται με διαφορες λειτουργικες πρωτεινες

Κεντριόλια

• Τα κεντριολια είναι στο κεντροσωμα, το κεντρο οργανωσης των μικροσωληνισκων

• Τα κεντριολια είναι κυλινδρικες μικρες δομες οι οποιες αποτελουνται από μικροσωληνισκους, σε τριαδες.

• Κατά την κυτταρικη διαιρεση, τα κεντριολια διπλασιαζονται και συμμετεχουν στον σχηματισμο της μιτωτικης ατρακτου.

• Κατά τον διπλασιασμο τους διατηρουν την ιδια τοποθετηση στον χωρο

• Επισης αποτελουν τα βασικα σωματιδια των κροσσων

• Στο κεντροσωμα υπαρχουν διαφορες πρωτεινες, στην θεμελιο ουσια

Γλυκογονο

• Μορφη αποταμιευμενης γλυκοζης

• Πολυμερες

• Κυριως στους μυς και στο ηπαρ

• Διασπαται σε γλυγοζη, αν χρειαστει

• Ενας πυρηνας από γλυγογενινη και χιλιαδες μορια γλυκοζης

• Κοκκια στο ΗΜ

• Νοσοι παθολογικης αποθηκευσης γλυκογονου

Λιπιδια

• Μορφη αποταμιευσης τριγλυκεριδιων

• Λιποκυτταρα, ηπατοκυτταρα

• Πιο πολύ ATP από ότι το γλυκογονο