î Ù ø ß õ ä ÷ ú ø ü ì - gsmis.snru.ac.th ·...

139

บทท 4

ผลการวจย

การวจยเรอง “ขอเสนอเชงยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล”ในครงมวตถประสงคเพอวเคราะหสภาพและปญหาการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร การจดท าขอเสนอเชงยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล และยนยนขอเสนอเชงยทธศาสตรเพอพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล โดยมรายละเอยดผลการวจย ตามวตถประสงคดงน 1. ยคการใชครามในจงหวดสกลนคร 2. ผลการวเคราะหสภาพและปญหาการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร 3. กระบวนการจดท าขอเสนอเชงยทธศาสตรฯ 4. ผลการยนยนขอเสนอเชงยทธศาสตรฯ ผวจยไดด าเนนการตามขนตอนการวจยเรองขอเสนอเชงยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล ผานกระบวนการตามขนการศกษาสภาพและปญหาของการด าเนนธรกจผลตภณฑครามในจงหวดสกลนคร จากเอกสารทเกยวของ และจากการสมภาษณกลมผใหขอมล การรวมกนก าหนดประเดนปญหา การประชมปฏบตการเพอรวมกนก าหนดยทธศาสตร และการประชมจดท าแผนยทธศาสตร จากนน จงน าเขาสการยนยนขอเสนอ เชงยทธศาสตร พรอมกบการสะทอนผลเพอการปรบปรงแกไข เพอพฒนาผลตภณฑชมชน ผวจยไดด าเนนการวจยรายละเอยดดงตอไปน 1. ยคการใชครามในจงหวดสกลนคร

ผายอมครามในอดตถกผลตขนเพอตอบสนองความตองการในการด าเนนชวต ประเทศไทยมประวตศาสตรของผามายาวนาน การทอผานบวาเปนภมปญญาทสบทอดมาจากบรรพชนดวยการถายทอดผานการปฏบตของผหญง ผหญงไทยถกอบรม สงสอนมาตงแตเดก ผานการด การฝกและการปฏบตจรง โดยมแม ยา ยาย ปา นา ซงเปนญาตผใหญฝายหญง ท าหนาทถายทอดองคความรดงกลาว หากผหญงสามารถทจะเรยนรกระบวนการทอผาไดแลว กสามารถทจะเปลยนผานสภาวะจากเดกมาเปนสาว พรอมทจะเขาสพธแตงงานได “ฝมอในการทอผาเปนเสนหอยางหนงของผหญงทชวยใหฝายชายและญาตฝายชายมองเหนคณคาของความเปนกลสตรของผหญง และนอกจากนผาและการทอผายงเปนสวนส าคญในพธกรรมตาง ๆ ของผหญงตงแตเกดจนตาย” (วบลย ลสวรรณ, 2550, หนา 199)

ดงนน จงมผาททอขนใชในชวตประจ าวน และผาทใชในโอกาสพเศษและงานพธตาง ๆ จนกลายเปนคานยมของผหญงในอดตทจะชนชอบและยกยองผหญงททอผาเกง ผาจงเปนสวนประกอบหนงทมความส าคญตอการด ารงชวตของมนษยในฐานะเปนปจจยส นอกจากการใช

มหาวท

ยาลยราช

ภฏสกลน

คร

140

เพอหอหมปกปองรางกายจากสภาพอากาศและธรรมชาตหรอความอจาดแลว มนษยกมกจะใชผาเปนเครองบงชทางสงคมและวฒนธรรมของตนเองดวย บางสงคมใชผาเปนเครองแสดงชนชนและสถานภาพของบคคล บางสงคมใชผาเปนเครองก าหนดบทบาทหนาททางสงคม และบางสงคมผาถกท าใหเปนสนคาทางวฒนธรรมเฉกเชนผายอมครามทมบทบาทหนาทมาตงแตอดตจนถงปจจบน (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 100) เรองราวเกยวกบครามในประเทศไทยมหลกฐานทเกาแกทสด ปรากฏหลกฐานมาตงแตสมยสโขทย ในศลาจารกวดชางลอม (หลกท 106) สมยพญาลไทดานท 2 เนอความในจารกกลาววา เจาพนมไสด าออกบวช ไดสรางพหารประดษฐานพระพทธรป สรางหอพระไตรปฏก ปลกตนศรมหาโพธ สรางพระบฏ ปรากฏใน บรรทดท 16 – 17 ซงพรรณนาสของพระธาตวามสใสงามดงผลกแกว เขยวเหมอนสของคราม ความวา “…ใสงามดงผลกรตนแกวเขยว ในกลางดงผาอนทานชบคราม....” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 92) โคลงประพาสนราศธารโศก พระนพนธเจาฟาธรรมาธเบศร (เจาฟากง) ทกลาวเปรยบเทยบตนครามกบผาแพรพรรณของนางอนเปนทรก ความวา ตนครามพคดผา สฟาออนอรเคยทรง เรยมคดตดขลบวง เวยนรอบหนาอาครยทองฯ ตนครามนกผาเจา บรรจง สฟาออนอรทรง เลศฟา เรยมพศตดขลบวง เวยนรอบ นางประดษฐตดหนา อาฟนครยทอง สมยตอมาทมการกลาวถงผาครามในลกษณะเครองนมหมคอในสมยรตนโกสนทรตอนตน ปรากฏใน “ประถม ก กา” แบบหดอานของพระเทพโมลและพระอมราภลกขต (เกด) ทกลาวถงเครองนมหมจากผาคราม ความวา “เรองความนในนามกม ชอวายาขม น านมน าตมสมมะขาม ขนนางหนม ๆ นงปมดงาม หมผายอมคราม ไปถามขอความตามธรรมเนยม” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 92) การปนดายและทอผาเปนกจกรรมพนฐานทปฏบตกนทกครวเรอนมาแตโบราณ จะเหนไดจากมการใชหก และกทอผาในทกภาคของประเทศไทย การผลตสวนใหญเพอใชในครวเรอนมใชเพอการคาขาย ในสมยรชกาลท 1 หลงเสรจศกจากสงครามไทยกเรมปลกฝายเปนการใหญ ในรชการท 2 ไดขยายเนอทออกไป 32 เมอง การปนดายทอผารงเรองมาก การฟอกยอมและการพมพผาคณภาพผาไมดเทาทควร ในป 2478 ประเทศไทยมโรงงานอตสาหกรรมผลตสงทอ แตตนทนสงกวาราคาสนคาสงทอจากตางประเทศ มใชเฉพาะราชการทหาร สงกดกรมอาภรณ ทหารบก และในป 2489 มการด าเนนงานอตสาหกรรมสงทอโดยภาคเอกชน โรงงาน บงวน (ปจจบน คอ บรษทพพฒนกจเทกซไทล จ ากด) และโรงงานฝายกรงเทพ รวมทนระหวางไทยและจนเซยงไฮ และในป 2498 - 2502 น าเขาสงทอจากฝายราคาถกจากประเทศปากสถาน สงสงทอมาทมตลาดในประเทศไทย

มหาวท


ภฏสกลน

คร

141

ชาวภไทเรยกสครามวาสนล ชาวอสานทวไปนยมน าไปยอมผา และมดเปนลายเรยกวา “ผายอมคราม” แหลงผลตผาทอมอยอมครามทมคณภาพมากทสดแหงหนงของเอเชยคอจงหวดสกลนครเนองจากเปนภมปญญาทองถนทมการรอฟนและถายทอดใหกบชนผไทรนหลง จนท าใหเกดการรบรเรองครามและผายอมครามอยางแพรหลาย อกครงหนง บญยงค เกศเทศ กลาวถงภมปญญาการผลตเครองนงหมไววา วธการสบทอดหตถกรรมสงทอทงการทอมอและ การใชเครองจกรรวมถงการเลอกคนหาสธรรมชาตจากปาวฒนธรรมซงอยแวดลอมใกลตวทสด ไมวาจะเปนเปลอก ใบ แกน ตลอดจนไดน ามาปรบเปลยนใชอยางรคณคาวาสน าเงนไดจากตนคราม แตเนองจากกรรมวธในการยอมยงยาก ขาดแคลนวตถดบ ประกอบกบสเคมทมจ าหนาย อยตามทองตลาดท าใหความตองการในการใชสธรรมชาตลดนอยลงแมวาจะคณภาพดกตาม” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 95) การยอมผาดวยครามจงกลายเปนเอกลกษณทางวฒนธรรมของแตละกลมชาตพนธ ชาวผไทกมความโดดเดนในเรองการปลกฝายและน าฝายมายอมกบคราม ทส าคญทชวยสรางคณคาใหกบผาจนสามารถกอรายไดสงผลตอเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมตอชมชนของชาวผไทหลายแหง เชน บานโนนเรอ บานนาด บานดอนกอย บานหนองคลอง บานโนนพอก อ าเภอพรรณนานคม ซงเปนหมบานผลตผายอมครามสงออกสตลาดในประเทศและตางประเทศจนกลายเปนวสาหกจชมชนขนาดเลก ขนาดกลางทชวยใหชาวบานมรายไดจนเจอครอบครว โดยมพนฐานจากภมปญญาของบรรพบรษ (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 96) ภมปญญาดงเดม การท าผาครามของคนในอดต กลมชาตพนธทมความรจกครามกระจายตวอยทวภาคอกสาน จากสภาพจรงพบวา ชนเผาไทโส เขตพนทอ าเภอกสมาลย ทมภาษาพดเปนของตนเอง มายาวนาน กมความคนเคยในการท าผายอมคราม ดงค ากลาวของคณยายล ชนเผาไทโส อ าเภอกสมาลย จงหวดสกลนคร จากการบอกเลาของลกหลาน ยายลกลาวเปนภาษาโส "ครามอะลกเปลอกะบน อะลกสะลกกะบน" ซงมความหมายตรงกบภาษาไทยวา "ครามสระผมกได ยอมผากได" “...เคยเหนคณยายล เอาน าซาวขาวผสมในหมอ มอคณยายด าตลอด มอแกด าจนไมกนขาวกบแก มอแกด าเหลอเกน ตดมอเปนเดอน ยอมผาและปลกฝายดวย สมยกอนแมใชใหเดนฝาย เดนกลบไปกลบมาอยนนแหละ ทอผาถงตามวฒนธรรมไทโส ลายนนลายน เปนศลปวฒนธรรมเขา คอ ทอผาใชเอง ญาต ๆ มทเปนแหลงชมน ามความชนเยอะบานตา สมยนนเขาไมนยมใชผาถงส าเรจ เขาจะประชนฝมอกน คดลายนนลายนได ถงหนาเทศกาลกใสอวดกน ประชนฝมอกน เทศกาลงานบญ ผาถงเกา ๆ แตละลายมคามาก เอาลายเกา ๆ มาดดแปลง มดหมเอามายอมคราม ยอมมะเกลอ เปลอกกาดา ยอม 3 - 4 ครงไดหลายส” (รงสรรค ศรระวรรณ, สมภาษณ, 28 ธนวาคม 2561) ต านาน เรองเลา “แมของยายปอนเลาใหฟง (ยายขาว) เฮดเปนตงแตพนละเนาะ เกดมากะเหนคณยายเฮดละเนาะ แมของเบาะสทตงหมบาน ชอยายพรมมา ลายพรมมาแมใหญพรมมา 200 ป เปนทวดตงแตตงหมบาน เพนละเบอพาเฮด ในนาเพน ด านา ครามลาวเกดในนน แมของ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

142

เบาะปอน ใบคราม ลาดด านา ถางละทงลงน า ทนละเปนสคราม ด านาคอตดมอเยยบกะคอตดกามมอ กาวตน ละเอาตนครามมาแช ละมดหมกะเลยเอาหมไปแช กะเลยวาตงชอตามยาย ลายพรมมา เพนเลามา กะ 200 ปละไดลายน” (สมใจ บาดด, สมภาษณ, 21 พฤศจกายน 2561)

ภมปญญาดงเดม “เกดมาแมพาเฮดคราม หาบทงหมากแตง หาบทงครามมายอม เฮดน าแม มลก 9 คน แมไว โถชาล มหญง 5 ชาย 4 คน เหลอ 2 คน กบนองผตดขอย เบงแมเฮด แลวกะเฮดน าเพน ค าแขนสนกะกวนเนาะ ครามกะฮอดขแฮพนแลว เอามอกวนตะเกา ตอมาเพนกะเฮดไมยอก บไดยอม เบงลาวยอม ลาวเวาโอยหมอกไปแลวเพนวะ โบราณเพนเวา มนไปคอหมอนล บดมนไปฮนนา บดมามนกะเหลองเฮอมา มาแลวหมอกมาแลว ลาวเวา กะบไดสนใจคกละเนาะ ในระหวาง ป.4 นละ ไปฮาบครามน าเพนฮะ เกยวเอาล ามนนกะฮาบ ปลกไวในสวนตะก คนโบราณเฮดสวนหมากเผด แลวกะมนเปนสวนเกาเนาะ กะไปสบเอาสวนเกาละหวานคราม เดอนสามละหวานปะไว ฝนลงมาละมนออก ถงยามเกบยามเกยว ไปเกยวเอา มะแตง มะซะล กะปลกสบปาครามอนนนละ ตะกกะเฮดคอเดยวนละเอาเนอครามกะดาย กอหมอกะคอกน ตะกพดมนบมปนคอคมอน ปนกะไปขดเอาขหนแตภพ หาบลงมาพอนะตาย หาบหนเนาะ เฮากะไปตอยเอา โตไดแดงมนซบเปนปน โตไดมนด ามนซเปนปน เอาหนตอยหน ละกะหาบลงมา ลงมาแลวกะไปเอดซง เอาเครอหนมาเฮดซงซกไม เอาฟนไมแดงพได บไดเอาไดไหมอนอน ไมแดงรอนเผามนจงเปนปน ตะกมนบมปนคอคมอน เผาเหมดมอมนแดง กะเผาแตเซาค าปก บาดนกะเขยออกมา สาดใสไฮ อางหงอหนเฮากะเกา เอาน าใสคบปนอนนนมามนกะฟดอยอก ๆ มนกะเปอย เปนปนมนอะหยะ ตะกหวา ทนย ไปเฮดน าแม มนเอาทกเอายากแทะไดตะกฮะ บมปนคอคมอน เอาปนมากวนคราม เดยวนมนพดใชปนแดง ปนขาว ตะกกอหมอใชน ามวกขนนง น าหมอนง ขนนง น าครามขนนง น าดางขนนง ปน เอาลงไปละเฮากะโจก จนไดเนอแลวกะปะไว 7 มอ” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561)

ภาพประกอบ 22 ผาลายพรมมา อาย 200 ป กลมหนองคลอง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

143

“ยายออนกอมอนใสสมมากขามกะหลาย น าขามกะกโล กะมนหนาวกะนานมา คมมนฮอนกะมาไว ตะกมนบมหมอ แมกะเขนฝาย ยอมครามไดละกะขาย ขายกโลละ 200 สมยกะก ลาวเวาใหฟง กโลสองรอยกะแตอยป.4 ประมาณ 80 ป ฝายเขามาจางยอมกโลละ 500 ฝายเขนกะจางเขนกโลละ 360 ละ” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561) “พอเฒามาจาวขายขดนไว ดนขายใหมง 250 ไดตง 10 กวาไรพนแลว ลกเตากะไดสบมาคอคมอนแลว ยายมาอยน าผวละทกยาก ลกพดลกหลาย เขากะเอาลกเอาผวมาหมด กซเฮดแบบไดนอซมเงนโมบญโมทานน าเขา บาดน สจ.พงษละมาจากบาน ตอเฮอ มาเฮดคราม เปนแด บเปนแด นอยไปนอยมา ใจบถอย ใจเอา ตอมาครจวละมา เฮดหมอกะไคมา ไคมา ไปถามหมอทขะเจาเปน ตขอยไปศกษาไปปรบปรงมา หวคดปญญาละออกแด ตอมา ๆ กะสงครจว เมตรละ 150 เมตรละ 200 ลกหลาไปโรงเรยนอยสกล ตอไปกะไคมา ๆ 250 อยางแพงกะ 300 ปจจบนน เขนตามเขนเมตรละ 500 ของหลานสาวเพน ๆ ขายทางเนต ต าแลวกะสงละเบอ” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561) “แมตดใหแลวกะยบมอกะไปโรงเรยน กะเปากะตดผาสเหลยม ละไปโรงเรยน แตะเกบกะบมตนเปมไปโรงเรยน เปนสาวกะเขนฝาย ต าผา ต าแพร ถาซไดเอาผว กะเฮดซนหมสมมายา กะกฝายตอนละ 3 บาท เฮดละลงลาย เอาหมอนมานอนขาไขวหางกะนบ ออกโรงเรยนมากะเกบลาย มก บไปเลน ในใจอยากเฮดลงเฮดลาย มาจากโรงเรยนนงเขานงน าแลวกนอนขาไขวหางกะนบ ออกจากโรงเรยน ป.4 ซอฝายมา ผดถก ผดถก ฮาวหนากะบผด นาสาวสอน เฮดแนวน เวลาต ากะเฮดแนวน” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561) 2. ยคถดถอย ยคการเตบโตของสเคม ในป ค.ศ. 1805 นกเคมชาวเยอรมนชอ อดอลฟ วอน บเยอร (Adolf Von Beeyer) ไดศกษาเกยวกบสครามสงเคราะห และไดน าสครามสงเคราะหมาใชในอตสาหกรรมการผลต สครามในป ค.ศ. 1897 ตอมาในป ค.ศ.1913 สครามสงเคราะหถกผลตออกมาใชแทนสครามธรรมชาต และในป ค.ศ.2002 สามารถผลตสครามสงเคราะหไดมากถง 17,000 ตน น าไปใชไดทวโลก (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 7) ในชวงปฏวตอตสาหกรรม ความนยมกางเกงยนสลวายยอมครามมสงมาก เมอ ค.ศ.1883 ครามธรรมชาตผลตไมทนตอความตองการ ประเทศเยอรมนและฝรงเศส จงไดท าการวจยครามเคมและสอน ๆ ไดส าเรจ สเคมจงเปนทนยมใชกนอยางแพรหลายทวทกมมโลกมาจนถงปจจบน เพราะใชงานงายและไมมขนตอนยงยาก (นมนวล จนทรญ, 2560, หนา 2) สครามธรรมชาตมการน ามาใชนอยลง ทงนเนองจากความไมสะดวก ขาดพชวตถดบ และสครามสงเคราะหเขามามบทบาทแทน การสงเคราะหสครามเกดขนตงแตป ค.ศ.1897 แตความสะดวกดงกลาวกลบกลายเปนหอกขางแคร ท าใหภมปญญาของการสกดสยอมธรรมชาตสญหายไป มรดกทางวฒนธรรมในการใชพชท าสยอมผาก าลงรบหรสญหาย ทงการสญเสยความรและเขาใจถงวถชวตของการสรางหรอถกทอผาใหเปนอาภรณของแตละชาตพนธ (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 7)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

144

“ชาวภไทในชวงอาย 45 ปขนไปในจงหวด สกลนคร กาฬสนธ นครพนม และมกดาหาร ตางมองคความรเรองครามและผาทงหมด สามารถอธบายลกษณะครามวา “คราม” เปนพชลมลก ปลกไดงาย โดยมากมกปลกในเดอน 6 สามารถเกบไดในระยะเวลา 3 เดอน โดยน าใบและล าตนสวนบนมาหมกโองหรอหมอดน นอกจากนนชาวภไทยยงรจกคราม และ รกรรมวธการท าครามและการยอมคราม เคยเหนแม ยาย ยา ท ามากอน แตไมเคยลงมอท า แตไมสามารถปฏบตไดตามกระบวนการท าครามได” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 97) การเปลยนวถชวต “ชวงเขาปลายทศวรรษ 2490 มเสอผาส าเรจรปขาย รวมถงไมขดไฟ น ามนกาด สยอมผา จอบ เสยม มด ยาแผนปจจบน กลายเปนสนคาส าคญทชาวบานตองการ อกทงมพอคาชาวจนน าเขามาขาย ท าใหชาวนาและชาวบานสวนมากเรมมความตองการทจะยกระดบวธการด ารงชวตใหทนสมยดวย” (ฉตรทพย นาถสภา และพรพไล เลศวชา, 2551, หนา 76) “ชวงเวลาหลงป พ.ศ. 2500 ผหญงอสานบางคนกจ าเปนตองใชแรงงานของตนเองเขาสโรงงานอตสาหกรรม หรอไมกตองออกไปรบจางในไร จงท าใหบางคนไมมโอกาสทจะทอผาได นอกจากนยงพบวากระบวนการยอมผาครามยงยากและตองอาศยความอดทน เพราะสมยกอนยอมเพอใชในครวเรอนเทานน แตปจจบนสามารถหาซอเสอผาอยางอนมาทดแทนได จงหนไปใชอยางใหมทสะดวกกวา ลมของเกาทตองอาศยความอดทนและระยะเวลา จงท าใหผายอมครามหรอผายอมหมอนลสญหายไปอก” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 108) “แตองคความรดานครามไมไดหายไป ยงคงไดรบการสบตอเรองเลากนมา อยในความทรงจ าของคนรนหลง ซงขาดไปในชวงของการท าครามในวถชวตของคนในอดต เมอกาลเวลาผานไปผาครามมบทบทนอยลงใน เนองจากหลายเหตผล ผายอมครามยอมแลวไดสและกลนเฉพาะตว หลายคนไมชอบกลนของครามและสของครามทใหสน าเงนเขมออกด า จงเลยงการสวมใสเสอผาทมดยอมจากคราม ยงตอกย าใหผายอมครามลดบทบาทลงไปอก” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 98) ชวงทผายอมครามหายไปจากวถชวตของคนในยคน จงเกดค าถามวาผาครามหรอ ผายอมหมอนลหายไป มปจจยหลายประการ (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 107) ดงน 1. การปลกฝายลดลงและหนไปใชฝายโรงงาน 2. การนงซนทท าจากฝายแท ๆ กลายเปนผาทไมทนสมย เนองจากมผาทท าจากใยสงเคราะหทนมกวา เบากวา และมสสนตาง ๆ มากกวา จงท าใหผายอมครามทมอยลดบทบาทความส าคญลงไป 3. มมมองทวาผายอมครามและผายอมหมอนลนนเปนผาของคนจน ไมใชผาของคนมระดบ จงท าใหการสวมใสผายอมครามลดโอกาสในการสวมใสลงไป 4. งานบญประเพณและพธกรรมตาง ๆ กไมนยมสวมใส ท าใหผาทเคยมความส าคญตอชวตประจ าวนตงแตเกดจนตาย กลายเปนผาทตองเกบเอาไวในบาน 5. กระบวนการท าผายอมครามมความยงยาก ซบซอน เปนการหายไปของผาครามในชวงทแรงงานทงชายและหญงของภาคอสาน หลงไหลเขากรงเทพและเมองใหญตาง ๆ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

145

เพอท างานหาเงนมาเลยงชพและปลดหนทเกดจากภาคเกษตรกรรม การกอหนสนเรมขนตงแตป พ.ศ. 2500 เมอระบบเศรษฐกจแบบทนนยมหลงไหลเขามา เกดการซอขาย การซอเครองอ านวยความสะดวก ท าใหหนสนทมพอกพน บางครอบครวจ าตองขายทไร ทนาใหกบนายทน และไมมทดนท ากนเปนของตนเอง กจ าเปนทตองอพยพครวเรอนของตนเองไปหาทอยใหม การอพยพแรงงานเกดขนถงปจจบนหากแตปจจบนมการเคลอนยายแรงงานในภาคของความรมากกวาการใชแรงงานเหมอนในอดต ในอดตทงผชายและผหญงตางกผนตวเองไปเปนภาคแรงงานใหกบโรงงานอตสาหกรรม เชน โรงงานปลากระปอง โรงทอ โรงงานกระดาษ โรงงานชนสวนอะไหล โรงงานไม ฯลฯ (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 108) “วฒนธรรมของชมชนหมบานถกแทนทดวยวฒนธรรมชดใหม วฒนธรรมการผลต การบรโภคและวฒนธรรมทางสงคมทตามมากบระบบทนนยม มกเปนวฒนธรรมทตองอาศยเงนทนและพนความรสมยใหม การเปลยนแปลงรสนยม คานยม รวมทงความเชอ มผลตอการเปลยนแปลงวถชวตความเปนอยของชาวอสานคอนขางมาก” (ฉตรทพย นาถสภา และพรพไล เลศวชา, 2551, หนา 113)

“เกยวกบผายอมคราม ธรรมชาตชวงทค านนหายไปชวงทปาจวมารอฟน หายากเพราะวายคสมยนนเปนยคปฏวตอตสาหกรรม ถาเราเรยนในประวตศาสตรเราจะรวาทกสงทกอยางจะตองใชเครองจกร ตองใชเทคโนโลย แลวกตองราคาถก ทนพอเสนฝายเสนดาย สเคม เขามา ชาวบานกไมสนใจกละทงกระบวนการท าทตองปลก ทตองปน ทตองยอม ทตองทอ ไปใชเสอผาโรงงานราคาถก แลวกมสนคาตลาดนดกจะเตมไปหมดเลย มนกเลยกลายเปนวาเลกท ากน แลวลกหลานกละเลยไมคอยเหนความส าคญคณคาของมนกเลยหายไป” (ประไพพรรณ แดงใจ, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) 3. ยคฟนฟ ชาวบานไมมทางออก “เมอระบบเศรษฐกจแบบทนนยมเขามาในสงคมชนบทวถชวตพงพาธรรมชาต อยแบบพออยพอกนกเปลยนไป การด าเนนชวตดวยการท าเกษตรพงพงเครองมอ เครองจกรทนแรง ตองกหนยมสนนายทนเพอมาใชจายลงทนในการท าการเกษตร แตเมอราคาผลผลตทไดไมคมกบตนทนทตอง ประกอบการการใชชวตทพงพงการความเจรญการซอเครองอ านวยความสะดวก ในชวตประจ าวนมเพมขน รายจายมากกวารายรบท าใหหนสนทมในภาคการเกษตรพอกพน บางครอบครวจ าตองขายทไร ทนาใหกบนายทน และไมมทดนท ากนเปนของตนเอง เนองจากตองท างานหาเงนมาเลยงชพและปลดหนทเกดจากภาคเกษตรกรรม ทงชายและหญงของภาคอสานหลงไหลเขากรงเทพและเมองใหญตาง ๆ กจ าเปนทตองอพยพครวเรอนของตนเองไปหาทอยใหม การอพยพแรงงานเกดขนถงปจจบน ในยคทสครามเคมไดรบความนยมแตผลตามมาคอสขภาพของผใชสเคมในการ ยอมผา เกดการสะสมโลหะหนกในรางกายสงเปนเวลานานหลายป จงท าใหเปนมะเรง เมอ พ.ศ. 2535 ผใชเสยชวตจากมะเรงจ านวนมาก จงท าใหสงคมตระหนกในเรองการซอผายอมสเคม จนเกดกระแสสขภาพตามมา” (นมนวล จนทรญ, 2560, หนา 2)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

146

“ในประเทศสหรฐอเมรกาไดน าสครามไปใชในอตสาหกรรมผาฝาย ผายนสและผาขนสตว” (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 4) ฟนฟภมปญญา “ยคสมยหนงทมคนหนมาใหความสนใจครามและผายอมคราม ท าใหครามกลบมามชวตอกครงหนง” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 110) “ในป พ.ศ. 2530 การผลตของชาวนาอสานนอกจากจะปลกขาวแลวยงปลกพชอนๆ ไดแก คราม หมอน ผก แตง กลวย ออย ยาสบ ฝาย และปอแกว ฝายนนปลกมากกวาหมอนเพราะชาวนาใชฝายใสท างาน ผาไหมใสเฉพาะเวลามงานบญ” (ฉตรทพย นาถสภา และพรพไล เลศวชา, 2551, หนา 76) “2535 สกลนครเรมแตกตางจากทอนเมอมคนหนงสนใจ สวมใสผายอมคราม ในเวลาทผายอมครามไมมใหใสแลว หาคนท าผายอมครามไดยากกมากแลว แตดวยความมงมนจงท าใหผายอมครามฟนขนทสกลนคร 2540 แตเปนทรจกทกรงเทพฯ และเชยงใหม 5 ป ในหมวดสนคาปลอดสารพษ ราคาสง 3 - 5 เทาของผาทอมออน ๆ แตจ านวนชนทขายไดตอเดอนไมถง 10 ชน โดยอปสรรคคอลกคาเชอวา “ผาสน าเงนนตกส” ผผลตรายนดนรนชวยเหลอตนเอง ทจะยนยนวา “ผายอมครามไมตกส” แตกยงสรางความเชอมนไมได ในป พ.ศ. 2545 จนกระทงเกดงานวจยผสมผสานงานวจยเชงคณภาพและงานวจยเชงทดลองโดยท ารวมกนกบชางยอม และไดค าอธบายชดเจนในวธการท าผายอมครามไมตกส มการเผยแพรความร ท าความเขาใจกบผบรโภคซงกยงเปนทเชยงใหม และกรงเทพฯ เชนเดม ขาวคราวจากรงเทพฯ และเชยงใหมกระจายถงสกลนคร แตคนสกลนครยอมรบผายอมครามไมไดดวยเหตผล “แพงเกนเหต” (อนรตน สายทอง, สมภาษณ, 30 ธนวาคม 2561) สอดคลองกบสภาพจรงทปาจวเจาของแบรนดฑตา ทไดชอวาเปนผฟนฟ รเรมการน าผาครามมาจ าหนายในเชงพาณชยเปนคนแรกของสกลนคร “ทเราสนใจแลวกอยากจะกลบมาท าทบานเพราะวาชวงนนงานทเราจะท ามนเปนงานทตองไปเปนลกจางคนอนแลวกหาเงนใหคนอน เรากไมไดอยกบครอบครวไมอยกบพอแมแลวกมชวตทตองอดอดตองดนรนแลวกตองเรว ๆ แบบในกรงเทพท าอะไรกตองเรว ๆ ตวเอง กเลยมความคดวาชวตของเรามนนาจะเลอกได ไมใชคนอนสงใหท าอนนนสงใหท าอนนกเลยกลบมาบาน แลวกคดวาจะท าอะไรดแตกอนนนเรากเคยท างาน NGO อยเคยท าโครงการผกปลอดสารพษกบอาจารยทจฬาแลวกขายผาสธรรมชาต ซงมนไมใชสครามขอเสยของมนเรากถกลกคาตอวา มนซดเรวเรากเลยนกถงวาเราเคยใสกระโปรงสมยคณยาย คณทวดท าใหเปนสกรมทายอมคราม แลวกไมเคยรเลย แลวกใสจนเรยนจบประถม มธยม มนกยงสเหมอนเดมเรากเลยวา อนนนเราจ าไดวามนไมซดถาอยางนนกเลยคดวากลบบานดกวา กลบมาท ามาใหคณแม ทบานชวยดกวา เพราะวาอยดวยเรากตองเรยกวาลกจาง” (ประไพพรรณ แดงใจ, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “เราสอบบรรจครกสอบตดแลวเรากลาออกจากครอก พอแมกเสยใจเพราะเปนราชการกเปนยากแลวกลาออกอก แตพอเรากลบมามาท านาท าสวนทอผาอยางนกอาย อายมาก

มหาวท


ภฏสกลน

คร

147

เลยแตวาเขาไมมทางเลอกเขากเลยตองชวยเรา แตวาไปชวนเพอนบานเขาไมท า เขาบอกวาจะไปหาปลกฝายมนไมไหวหรอกเพราะวาอปกรณปลวกกกนหมดแลว แลวเมลดฝายกไมรจะไปหาอยางไร แมถามกจะไปหาอยางไรกวาจะไดฝายกวาจะไดมาทอเปนผนผา เขาบอกวาเขาไปปลกแตงโม ปลกแคนตาลปขายดกวา กชวยกนท าออกมาในทสด เรากเปนฝายไปสบหาขอมลวาทไหนมเมลดพนธครามในประเทศไทยแลวกไดมา 10 กวาเมลด กเอามาปลก กพยายามทจะรกษาเมลดพนธเพอปลกขยาย ขยายทกปเรากไปสบหาความรกไปสงเกตในเมอง คนจากบานไกล ๆ เขาจะมาตลอดตอนเชาต 4 ต 5 เรากจะไปดกเจอ ใครมอด า ใครมอด าเลบด า ๆ เรากจะเขาไปถามวายายอยบานไหน มคนท าไหม แลวเรากจะถามไปอยางนเขากบอกยายจ าได เพงเลกท า แมท าอะไรอยางนเรากตามไปสงเขา ขบรถไปสงเขาอยไกล ๆ นน กไปสบจากแตจะยายแตละยาย 3 - 4 เดอน กเอามาเลาใหแมฟงท าไปท ามาจนเขากดใจกเรยกเราวาจรง ๆ นะน กรเวลาหมอนล มาแลวมนเปนอยางไรมนเปนอยางไร แมเวลามนจะมาเวลาหมอมนจะยอม น าหนามนจะสน ๆ เขาไมไดเรยนเคม เรยนวทยาศาสตรมาใชไหม ผวหนาของหมอยอมพอ มนจะสน ๆ เขากจะดอกดใจเวลาอยากดมนเปนสเหลองอมเขยว เขากรวากลนมนจะหอมแลว เขากจะคอย ๆ แบงฟายเลก ๆ มายอมแบบทะนถนอมไมใหมนตกใจเขาวาอยางน เพราะคนโบราณแถวนเขาจะร าลอกนวาวน ๆ ยายฑตา ไมท าอะไรอยแตกบหมอคราม เขาจะวาเปนผปอบ เพราะวาวน ๆ ไมรไปคยกบอะไรกบหมอ ไปคยกบสงทมองไมเหนมนไมใชมผมอะไรหรอก ในนนมนเปนวทยาศาสตร มนเปนเรองของจลนทรยหลายรอยตวพนชวตทเกดจากการหมกแลวกเพราะมนเหมาะสมมความสมดลในน ายอม pH เปน 10 - 11 มนกใหสทตดด เพราะฉะนนจงไมเกยวกบ ผบอกหรอไมเกยวกบอะไรทคน” (ประไพพรรณ แดงใจ, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “โบราณเชอถอกนมาแตสงทเราไดกลบคนมากคอทกคนในครอบครวเรมเชอเรองไวใจวาสงทเราท าเปนทางออกทดใหกบสงทเราเลอกแลว กคอเวลาไดสงเหลานมา เรากเอาไปขายคกนกบขาวปลอดสารพษ วนเสนไมฟอกส ขนมปงโฮลวต น าเสาวรส น าตาลทรายไมฟอกสสกลนคร กมการเปลยนแปลงเพราะวาเมอกอนเขาเชอวาผาอนนมนเปนผาของกรรมกร ใสไปท านา ตากแดด แลวกความเชอเรองถาใครท าอนนคอเปนผปอบ หรอถาเปนผชายมาท ากเรยกวาเปนกระเทย ความเชอเหลานกถกลบลางไปในยคทงานวจยออกมาแลวกกระแสของความทมนเปนสทไมมสารเคมเปนมตรกบสงแวดลอมเขากบยคสมยทโลกก าลงมปญหาเรองมลพษ” (ประไพพรรณ แดงใจ, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) รฐสนบสนน ท าใหครามฟนฟขน “ในป 2545 รฐบาลสงเสรมอาชพในชมชน สงเสรม OTOP และผลตภณฑในชมชน จงมผรอฟนสยอมจากครามในพนทจงหวดสกลนคร ทบานถ าเตาหรอหมบานใกลเคยง เนองจากสภาพภมอากาศของจงหวดสกลนครและจงหวดใกลเคยงเหมาะในการปลกคราม” (นมนวล จนทรญ, 2560, หนา 2) “ในป 2546 โครงการ OTOP ของรฐบาลท าใหผายอมครามเปนทรจกทสกลนคร ในฐานะเปนสนคา OTOP ชนดหนง หนวยงานภาครฐทงพฒนาชมชน อตสาหกรรม และพาณชย เขามาเกยวของ ขณะทยอดขายผายอมครามในตลาดกรงเทพฯ สงกวาทก ๆ ชนดของสนคา

มหาวท


ภฏสกลน

คร

148

OTOP ปรากฏการณท าใหผทเคยชวยแมและยายท าผายอมครามกลบมาหวงแหนครามจงลองท า และท าได เหมอนอยางทเคยท า แตมนยงไมสวยเหมอนผายอมครามทขายดบขายด ยงขายไดราคาไมดนก แตกมก าลงใจจากผบรโภคยงสวนใหญเปนผมฐานะทางสงคม ฐานะทางเศรษฐกจ สนบสนนและใชผาจากฝมอชางทอบาน ๆ” (อนรตน สายทอง, สมภาษณ, 30 ธนวาคม 2561) “จงท าใหคนหนมาใหความสนใจครามและผายอมคราม ท าใหครามกลบมามชวต อกครงหนงและในชวงป พ.ศ. 2545 ผายอมครามเปนทรจกของคนทวไป มหลายชมชนทผลตและน าผายอมครามออกมาขาย และหนวยงานภาครฐใหการสนบสนนและสงเสรมการผลตผายอมคราม โดยเฉพาะจงหวดสกลนคร ทไดสนบสนนใหมการสวมใสผายอมคราม จนเปนเอกลกษณทก ๆ วนศกรเจาหนาทหรอขาราชการจะสวมใสผาครามในการปฏบตงาน รวมถงโรงเรยนกสนบสนนใหนกเรยนสวมใสผาครามดวยเพอเปนการสนบสนนใหชาวบานทผลตผาครามสามารถด ารงอยได” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 112) “ในป พ.ศ. 2546 ส านกงานพฒนาชมชน อ าเภอพรรณนานคม จงหวดสกลนคร ไดเขามาสนบสนนองคความรปรบปรงแนะแนวทางการบรหารจดการกลมอยางเปนทางการ และไดรบการสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานทองถน อกทงไดรบงบประมาณ CEO จาก ผวาราชการจงหวดสกลนคร โดยไดรบการสนบสนนอยางตอเนองจนถงปจจบน จนท าใหชมชนหลายแหงเปนชมชนทมความเขมแขงเรองผลตภณฑผายอมคราม เชน ชมชนบานโนนเรอ - ตอเรอ ชมชนบานถ าเตา ชมชนบานดอนกอย ชมชนบานอนดง ชมชนบานกดแฮด ชาวบานสามารถผลตผาฝายยอมครามออกสตลาด และน าสนคาทางวฒนธรรมดงกลาวไปจดแสดงในทตาง ๆ อยางแพรหลายท าใหผายอมครามเปนทรบรของประชาชนมากขน คนกนยมสวมใสกนมากขน กลายเปนทตองการของตลาดมากยงขน” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 110) “การฟนฟผาครงแรกไดน าผาไปจ าหนายในทตาง ๆ เชน งานหนงต าบล หนงผลตภณฑ งานออกรานสนคาของจงหวด งานออกรานของอ าเภอ และงาน OTOP ระดบประเทศ โดยการสนบสนนจากอ าเภอและจงหวด จนท าใหผาครามเรมเปนทรบรของคนโดยทวไป หลงจากนนผลตภณฑผาครามกเรมออกสตลาดอยางแพรหลายมากขน โดยการแปรรปเปนผลตภณฑตาง ๆ เชน ผาพนคอ ผาคลมไหล ปลอกหมอน ทรองแกวน า ทหมกระดาษทชช ผาปโตะ ผามาน กระเปาใสโทรศพทมอถอและพวงกญแจ ผลตภณฑเหลานเปนการแปรรปตามตามตองการของตลาด” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 110) “ในอดตการผลตผาครามมกจะผลตเปนผาซน ผาหม ผาพน ใชเทคนคการมดหม แนวทางดงกลาวไดถกรอฟนน ากลบมาสรางสรรคใหม ใหกลายเปนสงทดงดดลกคาใหรจกและสนใจ เพราะลกคาบางกลมมความตองการซอสนคาเพราะลวดลายแปลกใหม แตลกคาบางกลม มความตองการซอสนคาเนองจากลกษณะเฉพาะของผาทแปลกไมเหมอนใคร แตบางกลมมความตองการซอสนคาผาครามจากสและกลนเนองจากผายอมครามมกลนพเศษ และสทเปนเอกลกษณ” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 110) “ผาครามหรอสครามมนบมขนกเลยไมไดแลวตองศกษาเพมกหดท าคราม แลวกท าเสอยดมดยอมแลวมาสกรนเปนลายสกลนครพอไดเรมจบงานยอมคราม มนกเรมเกดไอเดย

มหาวท


ภฏสกลน

คร

149

มากมาย ทนนอกจากตวยอมคราม เรากมโอกาสไดไปเรยนกบทานพระอาจารยฉฐกรณ ซงทานเปนดไซนเนอรมาแลวทานกมาบวชจ าพรรษาอยทสกลนคร ทานกไดสอนพวกงานสมดท ามอ นะครบเรากชอบเพราะวาสวนหนงเรากเอามาสอนเดกดวย กไดเรยนท าสมดท ามอกบทาน แลวกมาตอยอดนะครบ คอตอนทเรยนกเปนปกกระดาษอะไรธรรมดา แลวคดวามนนาจะมอะไรทพเศษกเลยลองคนหาวสดทมนแปลกกวานนกมาคนหาวสด ตกแตงปกตวทจะดงดดความสนใจกคอปกกมาลงตวทกาบกลวยแรก ๆ กแคกาบกลวยสธรรมชาต แตทนแหละเรากยอมคราม อยแลวเนยกเลยกาบกลวยยอมครามนาจะเวรค กเลยเอากาบกลวยมาลองยอมครามกแรก ๆ กงานทดลองกลองท ากเลยตอนนกคดวานาจะเปนเอกลกษณของแบรนดคอกาบกลวยยอมคราม คอถาท างานดานนแลว เราตองหาตวตนของตวเองกลองเอาเทคนคทางศลปะทเรยนมาเอามาลองศกษาจากหลาย ๆ ทบางอกตวหนงกคอ บาตก ไปเหนงานบาตกแลวกคดวานาจะเอามาประยกตใชกบครามไดกลองมาท าดนะ ลองแกะไม เครองมอเรากไมคอยม กหาเทาทไดลองหาวสดทอยในพนถนเราดกวาอยางสกลนครบานเรากไมไผมนเยอะแลวมนสามารถเหลาอะไรไดงายกลองใชไผมาท าเปนแมพมพด ลวดลายทได กไดจากสงรอบตว แนนอนแรงบนดาลใจจากธรรมชาตอยางบาตกจะมลายเมดขาว หรอลายใบครามกคงหนไมพนเรองของลวดลายจากธรรมชาต กแรก ๆ ตอนกพมพผาเปนผนกอนพอไดผาผนเราคอยไปแปรรปมนกรสกหวใจ พองโต” (อ านาจ สนาพรหม, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “ภมปญญาทองถนกเหมอนขมทรพยอยใตถนบานนะครบ มหมอครามใตถนบาน กเหมอนมขมทรพย คอไมตองไปไหนไกล ไมตองไปกรงเทพ ไมตองไปหางานตางถน แคเรายอมผาทบานกโกยเอากเลยคดวาอยากถายทอดแนวคดเหลานไปสลกศษยทตวเองไดสอน ผมวาสกลนครเปนเมองทมของดเยอะ ซงคนสกลนครหลาย ๆ คนอาจจะไมรสกวามนเปนของด เรากมภมปญญามากมาย มวฒนธรรมเยอะแยะนะครบซงมนเปนความสวยงามของทองถนเลยนะ แตจรง ๆ แลวทหวงกคอเรองของภมปญญาทองถนคอคนทท างานทองถน ภมปญญาทองถน มนตองใชทกษะ มนไมใชวานอานทองจ าในต าราแลวกมาท าคณอานต าราเปนสบเปนรอยเลม คณกมานงทอผาไมไดหรอก เพราะวามนเปนทกษะ และคนททอผาเปนเดยวนชางทอผามแตสงอาย คอ ถาคนเหลานเขาไมอยแลวเนยทกษะเหลานมนกไปกบเขาดวยครบ ดงนนถาคนรนใหมกถายงไมตระหนกตอนนอนาคตถงแมคณจะอยากเรยน คณกหาคนสอนไมได” (อ านาจ สนาพรหม, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “สกลนครมความเปลยนแปลงเรวมากนะ วฒนธรรมเปลยนอยางของผมคอ คลกคลกบเรองของผาครามเราจะเหนวามนเกดการเปลยนแปลงของเมองมากเลย เมอ 5 ปกอนผาครามยงไมดงเทาน” (เจษฎา กลยาบาล, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “เฮดบไดเซา ซนนงคมบเฮดกะบไดนง ซงแดงซนเขยวพดผนละ 7 บาท รบจางเฮดงานพดไดวนละ 5 บาท อยากไดซนคนกะคนนง อยากไดซนหมกะเฮดนง ซออยฮดบไดซอหลาย บานเมองเขาพดไดพอ โตพดบไดพอ ครามมนเฮยไป สเคมมากะปะคราม กะยอมสเคม ลกหลากะจนไปเฮยดเทคนค สจ.พงษมารบซอน าแหน ลกชายหลากะสามสบป ซาวกวาป สเคมเขามาเลยบเฮดคราม ตงตนบานตอเรอแลวเฮดกอน เฮยนแลวกะบอมน าคราม ไดเงนแลวกะเอาไปให

มหาวท


ภฏสกลน

คร

150

ลาว ครจวกะสนบสนน กะบไดลมชาตประมาณคณลาว ไดเงนน าลาย เฒาแลวส สซมาเฮยนกะมาเฮยนเอาเดอ หากกลมกตายสบไดแลว เฮดทแรกบไดเลยเดอ เฮดตอไปมนเหลอจงซเปนทนเปนฮอน แมเฮดครามกะแบงใหเขา แลวเขากะไดเขากะซอมาเฮด ยอมเปลอกไมแมกะไปเฮยน ม.เกษตรอบลกะไป ไป ม.ขอนแกนแมกะเฮยนจนจบ แมใจเอาได ไปตลอด ไปเฮยนเกษตรอบลมดผาไหมเมตรละหมน ตอมาเขามาสอนในบาน เขากลมพระ กะเปนเลขา เขามาสอนยอมเปลอกไมเปลอกตอก กะจดไว มาบาดนใหลกเฮยน เขากะเปนเมน ขอยจะยอมแตคราม เปอกไมกะใหเขาเฮด…” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561) “เขาไดทน ยอนผวเขาขายถง เขาไปซอฝายเขนสามสหมนละมาเฮด มาปนอยากอยาขายถง อยากมาเฮดคราม ยอมเปลอกไมกะเมตรละ 500 หวางพอทนพอ 2 เดอน พ.ย. ประเทศนอกมา 18 ประเทศ เตมหมด แมกะตอนรบ เขามาเบงงานยอมผา เพงสวนฝาย ยอมคราม ละมาเบงผา พดแลวเขากะซอผาพนคอ ผาคลมไหล เขามกชกวาง” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561) 4. ยคปจจบน การเตบโตของธรกจคราม “สครามธรรมชาตสามารถใชเปนสผสมอาหารไดอกดวย มความปลอดภยแกผใช ในบญชสผสมอาหารของประเทศสหรฐอเมรกาอยในต าแหนงเบอร FD & C Blue No.2 มสารเคมส าคญเปนองคประกอบ 3 ชนดดวยกน หนงในจ านวนสารดงกลาวคอเกลอโซเดยม ทมชอวา อนดโกตนไดซลเฟต (indigotin disulfonate) สารนเปนสารทส าคญตอการทดสอบการไดรบกลน และใชเปนสารตรวจสอบสารไนเตรตและคลอเรตทมอยในน า” (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 4) “หนวยงานภาครฐเขามามสวนรวมในการจดการผายอมคราม ทงการสนบสนน สงเสรม และผลกดนใหกลมพฒนาขดความสามารถในการผลตผาคราม และการออกแบบเพอท าใหผาครามสามารถเขาถงตลาดผบรโภคทกวางขวางกวาเดม ดงนน เมอมการใหความรเกยวกบการออกแบบจงท าใหผาครามมกลมตลาดทกวางขวางกวาเดม กลมลกคาสวนมากเปนกลมขาราชการ พอคา รวมถงตวแทนรานคาปลก ผาสวนหนงถกผลตขนตามความตองการของตลาด หากแตอกสวนหนงผลตขนตามความชอบเฉพาะของลกคา กลมผมดยอมและกลมผทอ จงมจ านวนเพมมากขนตามจ านวนการสงจอง และผามดหมยอมครามกยงรบความนยมจาก ผสงซอหรอลกคาทวไปดวย” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 111) “ปจจบนประเทศไทยใหการสนบสนน หนวยงานทกภาคสวนทงในระดบชมชน ทองถน จงหวด ภมภาค และหนวยงานระดบประเทศทมภารกจโดยตรงในการพฒนา โดยประเทศไทยก าลงกาวสยค Thailand 4.0 สนคาและเทคโนโลยดงเดม ทเคยท ามา จะถกปรบใหมกระบวนการคด กระบวนการผลต โดยการน าวทยาศาสตร เทคโนโลยและ นวตกรรมเขามาชวยมากขน สบเนองจากปงบประมาณ 2559 นกวทยาศาสตรจากกลมผลตภณฑของใชและ สงทอส าหรบน า เทคโนโลยชมชน กรมวทยาศาสตรบรการ ไดลงพนทเพอชวยยกระดบคณภาพสนคา OTOP ประเภท ผาทอใหไดการรบรองมาตรฐานตามโครงการ “การพฒนาคณภาพ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

151

ผลตภณฑ OTOP ประเภท ผาทอใหไดมาตรฐาน”เพอใหสนคา OTOP ประเภทผาทอสามารถแขงขนไดในตลาดโลก ในตลาดระดบบน (high end) โดยทยงคงสามารถผลตสนคาทเปน อตลกษณประจ าถน แตสามารถออกแบบลวดลายผาใหได ตามความตองการของลกคาเฉพาะกลม (niche market) ดงเชน การคดผาลายสตารวอรใหแกลกคาทมความชนชอบ ในภาพยนตรเรองสตารวอร หรอ การท าผาขดไหมลายฝนหลวงเพอเชดชเกยรตและแสดงความระลกถงพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวภมพลอดลยเดช พระผทรงคดคนเทคโนโลยการผลตฝนหลวงเพอใหเกษตรกรชาวไทยสามารถท าการเพาะปลกพช เพอเลยงชวตและครอบครวใหอยรมเยนเปนสขมาจนถงทกวนน แตอปสรรคส าคญของผประกอบการกลมนคอการออกแบบลายผา ซงยงไมมการน าเทคโนโลยสมยใหม เชน การออกแบบลายผาโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรเขามาชวยใหกระบวนการ ลอกลายจากลายเขยน มาเปนลายขด มความสะดวกรวดเรวซงจะชวยลดเวลาการท างานลงจากเดมทใชเวลาในการถอดลาย ลงกระดาษกราฟ เพอใหชางท าลวดลายดงกลาวไปเกบขดโดยขนตอนดงกลาวนจะใชเวลาตงแต 3 เดอน ถง 1 ปเปนใชเวลา ในการถอดลายเพยง 1 ชวโมงกสามารถน าลายดงกลาวสงตอใหชางทอน าไปเกบลายเพอท าผาขด ตามลวดลายทก าหนดได อยางรวดเรว ดงนน การปรบกระบวนการท างานโดยการน าวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม มาถายทอดรวมถงสรางองคความรใหม ๆ ใหแกกลมผประกอบการ OTOP ทมศกยภาพ จะเปนการน าพาชาตกาวพนกบดกการเปนประเทศทมรายไดปานกลาง ไปสการเปนประเทศทมรายไดสง ซงเปนการท านอยแตไดมาก ตามหลกแนวคดของ Thailand 4.0 นนเอง” (โสรญา รอดประเสรฐ, 2560, หนา 20) “ปจจบนพบวา มการท าผายอมครามซงเปนภมปญญาและเปนวฒนธรรมท าใหกลายเปนสนคาวฒนธรรมทขายได การรบรสนคาทางวฒนธรรมเรองผาครามไมไดเกดจากชาวบาน หากแตเปนสวนสงเสรมและสนบสนนจากภาครฐ เชน พฒนาการจงหวด หอการคาจงหวด รวมถงโรงเรยนและสถาบนการศกษาทสงเสรมและสนบสนนใหคร อาจารย รวมถงนกเรยนไดสวมใสเสอผายอมคราม ซงเปนผลตภณฑทสงเสรมวฒนธรรมและภมปญญาทองถนของจงหวด นอกจากนหนวยงานของรฐกสนบสนนใหสวมใสเสอผายอมครามทกวนศกร ท าใหผาครามอยในการรบรและความคนเคยของคนทวไป จนกลายเปนเอกลกษณและอตลกษณประจ าจงหวดสกลนครในทสด โรงเรยนหลายแหงไดก าหนดใหนกเรยนสวมใสเสอผาพนเมองทก ๆ วนศกร เพอสงเสรมใหชาวบานผทอผาครามมรายได อกทงหนวยงานราชการกยงสนบสนน ใหขาราชการและหนกงานไดสวมใสเสอผายอมครามทงในการปฏบตหนาทและการเดนทางไปประชมตาง ๆ ซงปจจยดงกลาวกชวยสงเสรมใหผายอมครามเปนทรจกแพรหลายมากยงขนอกทางหนงดวย” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 112) “ผบรโภคผาครามเปนกลมคนทมก าลงซอท าใหผายอมครามมบทบาทตอคนในสงคมเมอง เชน ขาราชการคร พนกงานของรฐ นกเรยน การสวมใสเพอตอบสนองความตองการและปจจยพนฐานกลายมาเปนการสวมใสเพอแสดงและบงบอกถงลกษณทางวฒนธรรม และถกก าหนดดวยกลไกของภาครฐทกลายเปนตนทางของการผลตไปจนถงปลายทางของการสงเสรม ใหเกดการใชผายอมครามอยางแพรหลาย” (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 115)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

152

“ปจจบนผายอมครามเปนทรจกและไดรบการยอมรบจากกลมผบรโภคเพมมากขน ท าใหผประกอบการและผสนใจเขาสการประกอบธรกจอตสาหกรรมผายอมครามมากเชนกน จะเหนไดจากมผสนใจและพฒนาผลตภณฑครามและกระบวนการผลตโดยมแนวคดนอกเหนอจากการแสวงหาก าไรจากการท าธรกจผาครามคอมความรกและหลงใหลในการท าผลตภณฑผายอมคราม ดงน “เราสงเกตพฤตกรรมหรอวายอดขายวาผลตภณฑไหนทมความเปนไปได คอ ลกคาซอไดแลวเขาซอแลวกใชไดจรงแลวเขากลบมาซอตอกจะเหลออยางสองอยางกจะเหลอพวกงานทอมอผาทอมอยอมสธรรมชาตเพราะหลงจากทเรารแลววาเราควรทจะท างานทอผากจะเนนเปนพวกผาพนคอผาคลมไหลเปนหลก แลวคดวามนเปนศลปะทนงหมไดเปน wearable art ดงนน ถาสมมตเราจะท างานศลปะชนใหญ ๆ สกชน มนกตองมเงอนไขของลกคา ทจะซอทจะใช แตถาเราท าผาพนคอผาคลมไหลเราสามารถท าใหหลาย ๆ คนหลาย ๆ ระดบหลาย ๆ อาชพเขาสามารถใชผลตภณฑของเราไดนเปนสงทเราคดวาศลปะมนตองจบตองได ในทก ๆ คนเรารสกวาเราชอบคอมนลมหลงเหมอนหลงใหล เราอยากจะรจงเลยวายอมครามเขาท ากนยงไง ท าไมเราไปแตละหมบานแม ๆ ปา ๆ บอกไมตองยอมหรอกมนยงยากมนซบซอนเสยเวลาท าไมมอเปอนแลวกรสกวายงเขาคดคานยงเขาไมสนบสนนอยากใหเรารแตเรารสกวาเราไมใชอยากจะเปนนกธรกจเราไมไดอยากจะเปนพอคาเราอยากจะ เปนคนท างานอยากจะเปนชางยอมชางฝมออยางเขาดวย” (นายปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “คนกรงเทพฯ ละหมกครามออน ทางเฮาหมกครามแก ตะกกะเฮดซนหมขายผนละ 200 250 อยางแพงคมอนละผนละ 1,000 พระขายฮะคมมนดงแลวเนาะไปขาย ผนละ 1,400 1,500 ลายสรอยละยาฮะ ผนละ 4,000 กะมแตขอยนะมดหมกะต าละกะตย มนไปขายมนบไดถกเดอ” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561) “ผายอมครามเปนผลตภณฑพนบานอยางหนง ทเกดจากภมปญญาทองถน ไดรบการยอมรบและเปนทตองการของตลาดทงในและตางประเทศ เปนผลตภณฑทมสสนลวดลายสวยงามและเปนมตรกบสงแวดลอม ผลตภณฑผายอมคราม ลกษณะเปนผาฝายยอมดวยสครามทไดจากตนครามธรรมชาต ทนทานตอการซก สครามทไดจากธรรมชาตเปนสทไมละลายน า น ามาเปลยนคณสมบตใหเปนสทลายน าไดตามกรรมวธโบราณ โดยไมใชสารเคม ยอมเยนโดยการจมลงในหมอครามหลาย ๆ ครงจนกวาจะไดสเขมตามความตองการ จงท าใหสไมตกและเสนใย มความเหนยวทนทานกวาการยอมโดยการตม” (ศราภรณ กลจตตวรช, 2556, หนา 2) “จากการทหนวยงานภาครฐใหการสนบสนน ฟนฟท าใหผลตภณฑผาครามธรรมชาตสกลนคร เปนทรจกมากยงขนโดยเฉพาะการใชชองทาง online ผานนกแสดงทมชอเสยง ท าใหผบรโภคสนใจผลตภณฑผาครามเพมขนอยางกวางขวางมากขน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

153

การออกแบบผลตภณฑ การแปรรปผาไหมและผาฝายทยอมดวยสครามจากธรรมชาต ไดรบการยนยนจากหนวยงานภาครฐทงทเปนความเชอ และไดพสจนตามหลกวทยาศาสตร ผานกระบวนการวจยทงในหองปฏบตการ และการปฏบตจรงจนไดผลตเปนสอเอกสารเพอการเผยแพร ผลตเปนคมอองคความร การยอมสครามจากธรรมชาตแบบใหมบนเสนดายไหมและฝายในเชงพาณชย จาก ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) คณะอตสาหกรรมสงทอและออกแบบแฟชน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2560 จะเหนไดวาการท าผายอมครามในปจจบนเปนทนยมกนมากขน และมการยอมรบในเชงวทยาศาสตรถงทมาของสครามจากภมปญญาของทองถน ซงถอเปนแนวโนมทดถงอนาคตของครามธรรมชาตวายงมกลมคนทชนชอบและหลงใหลความเปนสธรรมชาตทไมท าลายสงแวดลอมและจะเปนมตรกบมนษยชาตตอไปอกนานเทานาน การกาวสสากล “เปนยคทสนคาครามสกลนคร เรมเปนทรจก และมลกคาชาวตางชาตเขามาศกษาภมปญญาการผลตผาครามในจงหวดสกลนคร ญปนมาดงานเฮา เพนอยากเหนวาเฮดจงได แมนอหลยเบาะ” (นตยา พลศกดขวา, สมภาษณ, 28 พฤศจกายน 2561)

ภาพประกอบ 23 นกแสดงทมชอเสยง (ณเดชน คกมยะ) ใสเสอยอมคราม จากสอ online

ภาพประกอบ 24 ชาวญปนเขาศกษาดงานกลมครามภไท บานค าเจรญ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

154

“สนคาทตางชาตชอบ เรยอนเขม ๆ อเมรกาชอบเนอนม ญปนเปนเขนมอสเขม ผาเมตรรสเซย ฝรงเศสเปนดไซดเนอร (พระ ประเสรฐกานตง, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “กลมของเราจะเปนออเดอรตางประเทศ ฮอลแลนด ผาคลมไหล ผาพนคอ ออกบธ มไกดพามา ของเราจะเปนเรยอน” (วกล พรหมมหากล, สมภาษณ, 18 พฤษภาคม 2559)

“เปนฝายธรรมชาตเทานน ของเขา เขาออกแบบมาใหเรา เขาถายแบบมาแลว เปนคนจนทอาศยอยฮอนแลนด” (วกล พรหมมหากล, สมภาษณ, 18 พฤษภาคม 2559) ดงนนจงจะเหนไดวาผลตภณฑผาครามในปจจบนไดรบการสนบสนนและสงเสรมจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชน จนไดรบความนยมและเปนทรจกเพมมากขน แตยงพบวา ผประกอบการผลตภณฑครามยงไมสามารถพฒนาผลตภณฑเพอการสงออกได ผวจยจงไดสนใจศกษามตดานยทธศาสตรการพฒนา เนองจากทผานมาภาครฐกท าหนาทในการพฒนา สงเสรม และสนบสนนการท าครามมาโดยตลอด แตกยงพบวาผลตภณฑครามสกลนครยงไมสามารถกาวไปสระดบนานาชาต ทงนผวจยจงไดท าการศกษาสภาพและปญหาการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครเพอรวบรวมความตองการจ าเปนของผมสวนไดเสย (Stakeholder) ของผลตภณฑครามเพอก าหนดเปนรางยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล ตามรายละเอยด ทจะไดน าเสนอในระยะตอไป 2. ผลการวเคราะหสภาพและปญหาการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร

ผวจยไดศกษาสภาพการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครและศกษาปญหาการพฒนาครามตามวตถประสงค เพอวเคราะหสภาพและปญหาการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร ดวยระเบยบวธวจยเชงคณภาพเปนการสมภาษณแบบเชงลก (In-depth Interviews) การสมภาษณกลม (Group Interview) แบบสอบถามแบบมโครงสราง (Structured Interview) การสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) วเคราะห SWOT Analysis การวเคราะห TOWS Matrix และการวเคราะหเชงเนอหา จากกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) สมภาษณผมสวนไดเสยเพอจดท าเปนยทธศาสตร จ านวนทงสน 15 คน จากผมสวนไดเสย 4 กลม ซงประกอบดวย 1. กลมผผลต 2. กลมผขาย 3. กลมผซอ 4. กลมภาครฐ ดงรายละเอยดดงตอไปน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

155

สรปผลจากการเกบขอมลเชงปรมาณ เรอง สภาพการบรหารการพฒนาและปญหาของการด าเนนธรกจผลตภณฑครามในจงหวดสกลนครในงาน “วนซนโลก มหกรรมมนมนอสาน เพอพฒนาบานสสากล สบสานผาพนบาน สายงานประณตศลปรณรงคนงซนรวมงานมนมงอสาน” ระหวางวนท 26-28 กมภาพนธ 2559 ณ ลานวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร จ านวน 50 กจการ ผลปรากฏดงน ตาราง 8 แสดงสถานภาพผตอบแบบสอบถามแยกตาม เพศ

(n=50) เพศ จ านวน รอยละ

ชาย 7 14 หญง 43 86

รวม 50 100

จากตาราง 8 พบวา ผประกอบการจ านวน 50 คน เปนเพศหญง 43 คน คดเปนรอยละ 86 เพศชาย จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 14

ภาพประกอบ 25 งาน “วนซนโลก มหกรรมมนมงอสาน เพอพฒนาบานสสากล สบสานผาพนบาน สายงานประณตศลปรณรงคนงซนรวมงานมนมงอสาน”

ระหวางวนท 26 – 28 กมภาพนธ 2559 ณ ลานวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

มหาวท


ภฏสกลน

คร

156

ตาราง 9 แสดงอายผตอบแบบสอบถาม (n=50)

อาย จ านวน รอยละ 60 ปขนไป 13 26 51 - 60 ป 18 36 41 – 50 ป 9 18 31 - 40 ป 5 10 อายต ากวา 30 ป 5 10

รวม 50 100 จากตาราง 9 พบวา ผประกอบการมอาย 51 - 60 ปมากทสด จ านวน 18 คน คดเปน

รอยละ 36 รองลงมาอายสงกวา 60 ปขนไป จ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 26 และอาย 41 - 50 ป จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 18 จะเหนไดวามผด าเนนธรกจครามทมอายนอยทสดอาย ต ากวา 30 ป จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 10 ตาราง 10 แสดงภมล าเนาผตอบแบบสอบถาม

(n=50) ภมล าเนา จ านวน รอยละ

อากาศอ านวย 18 36 พรรณานคม 11 22 วานรนวาส 6 12 เมอง 7 14 ค าตากลา 1 2 สวางแดนดน 3 6 กดบาก 1 2 นาแก 1 2 เรณนคร 2 4

รวม 50 100

จากตาราง 10 พบวา ผประกอบการครามทมารวมงานเปนผประกอบการจากอ าเภออากาศอ านวย มากทสดคดเปนรอยละ 36 รองลงมาอ าเภอพรรณนานคม คดเปนรอยละ 22 อ าเภอวานรนวาส คดเปนรอยละ 12 และอ าเภออน ๆ คดเปนรอยละ 31 ตามล าดบ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

157

ตาราง 11 แสดงตรายหอผตอบแบบสอบถาม (n=50)

ตรายหอ จ านวน รอยละ ชอกลมเปนตราชอผลตภณฑ 40 80 ตงชอยหอ (brand name) 10 20

รวม 50 100

จากตาราง 11 พบวา ตรายหอ กลมผประกอบการใชชอกลมเปนตราชอผลตภณฑ มากทสด คดเปนรอยละ 80 รองลงมาเปนการ ตงชอยหอ (brand name) คดเปนรอยละ 20 ตาราง 12 แสดงลกษณะการด าเนนงานผตอบแบบสอบถาม

(n=50) ลกษณะการด าเนนงาน จ านวน รอยละ

กลมวสาหกจ กลม OTOP กลมผประกอบการชมชน

39 78

ผประกอบการ OTOP เจาของคนเดยว 11 22 รวม 50 100

จากตาราง 12 ลกษณะการด าเนนงาน กลมวสาหกจ กลม OTOP กลมผประกอบการ

ชมชน กลมผประกอบการชมชน มจ านวนมากทสด คดเปนรอยละ 78 และเปนผประกอบการ OTOP เจาของคนเดยว คดเปนรอยละ 22 ตาราง 13 แสดงผลตภณฑหลก

(n=50) ผลตภณฑหลก จ านวน รอยละ

ผาพนคอ ผาคลมไหล ผาผน ผาซน 44 87 แปรรปผลตภณฑเปนของใช ของทระลกดวย เชน เสอ กระโปรง กระเปา รองเทา พวงกญแจ ยางรดผม

6 13

รวม 50 100 จากตาราง 13 พบวา ผลตภณฑหลกทพบมากทสด คอ ผาพนคอ ผาคลมไหล ผาผน

ผาซน คดเปนรอยละ 87 รองลงมาเปนการแปรรปผลตภณฑเปนของใช ของทระลกดวย เชน เสอ กระโปรง กระเปา รองเทา พวงกญแจ ยางรดผม คดเปนรอยละ 13 เปนตน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

158

ตาราง 14 แสดงการจดสงผลตภณฑสลกคา (n=50)

การจดสงผลตภณฑสลกคา จ านวน รอยละ ผประกอบการครามจดสงสนคาทางไปรษณย จดสงทางรถยนต

50 100

รวม 50 100 จากตาราง 14 พบวา การจดสงผลตภณฑสลกคาพบผประกอบการครามจดสงสนคา

ทางไปรษณย จดสงทางรถยนตมากทสด คดเปนรอยละ 100

ตาราง 15 สถานทจ าหนายสนคา (n=50)

สถานทจ าหนายสนคา จ านวน รอยละ ผประกอบการครามจ าหนายสนคา ณ ทท าการกลม 47 95 รานคาชมชน จดขายของประจ าจงหวด 2 3 จ าหนายในงานแสดงสนคา 1 2

รวม 50 100 จากตาราง 15 พบวา สถานทจ าหนายสนคาพบผประกอบการครามจ าหนายสนคา

ณ ทท าการกลมมากทสด คดเปนรอยละ 95 รองลงมาคอรานคาชมชน จดขายของประจ าจงหวด รอยละ 3 และจ าหนายในงานแสดงสนคา รอยละ 2

ตาราง 16 แสดงตลาดหลก

(n=50) ตลาดหลก จ านวน รอยละ

ตลาดในประเทศมากทสด 32 64 จ าหนายในตลาดตางประเทศรวมดวย 18 36

รวม 50 100 จากตาราง 16 พบวา ตลาดหลกของผประกอบการครามเปนตลาดในประเทศมากทสด

คดเปนรอยละ 64 และจ าหนายในตลาดตางประเทศรวมดวย ไดแก ประเทศญปน สหรฐอเมรกา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ฝรงเศส อนเดย คดเปนรอยละ 36

มหาวท


ภฏสกลน

คร

159

ตาราง 17 แสดงประเภทลกคา (n=50)

ประเภทลกคา จ านวน รอยละ ลกคาสวนใหญเปนวยท างาน ซอไปใชเอง ใชเปนของฝาก

31 62

ซอไปเพอการจ าหนาย โดยจะน าไปเปลยนตราเปนยหอของผจ าหนาย

18 36

น าไปจ าหนายและยงคงใชตราผผลต 1 2 รวม 50 100

จากตาราง 17 ประเภทลกคา พบวา ลกคาสวนใหญเปนวยท างาน ซอไปใชเอง ใชเปน

ของฝากมากทสด คดเปนรอยละ 62 รองลงมา คอ ซอไปเพอการจ าหนาย โดยจะน าไปเปลยนตราเปนยหอของผจ าหนาย คดเปนรอยละ 36 และน าไปจ าหนายและยงคงใชตราผผลต คดเปนรอยละ 2

ตาราง 18 แสดงตนทนและรายไดเฉลยตอเดอน

(n=50) เฉลยตอเดอน จ านวน รอยละ

ตนทนเฉลยตอเดอนของผประกอบการคราม คาใชจายหลกเปนคาวตถดบ ประกอบดวย คาเสนฝาย คาเนอคราม คายอม คาทอ คามดหม คาเดนทาง 25,000 บาท

50 100

รายไดเฉลยตอเดอนของผประกอบการครามประมาณ เนองจากมผประกอบการบางรายไดรบการสงซอจากตางประเทศ 45,000 บาท

50 100

จากตาราง 18 พบวา ตนทนและรายไดเฉลยตอเดอน ตนทนเฉลยตอเดอน พบวา ตนทน

เฉลยตอเดอนของผประกอบการคราม คาใชจายหลกเปนคาวตถดบ ประกอบดวย คาเสนฝาย คาเนอคราม คายอม คาทอ คามดหม คาเดนทาง ประมาณ 25,000 บาท รายไดเฉลยตอเดอนของผประกอบการคราม เนองจากมผประกอบการบางรายไดรบการสงซอจากตางประเทศ ประมาณ 45,000 บาท

มหาวท


ภฏสกลน

คร

160

ตารางสรปผลการวเคราะหสภาพทวไปและปญหาของการด าเนนธรกจผลตภณฑคราม ตาราง 19 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานแรงงาน

จากตาราง 19 พบวา ปญหาทพบดานแรงงานมากทสด คอ จ านวนแรงงานสวนใหญเปนผสงอาย ขาดการสบทอด ( =3.40) ปญหาอยในระดบมาก ปญหารองลงมา คอ การถายทอดกระบวนการเลยงครามการผลตไปสคนรนหลง ปญหาจ านวนผสบทอดการท าผายอมครามของลกหลานมนอย และปญหาการสงเสรมและสนบสนนทกษะ ฝมอแรงงาน เทคนคการผลตจากภาครฐอยางตอเนองและจรงจง ( =3.38) ปญหาอยในระดบปานกลาง

ปญหาการด าเนนธรกจ SD ระดบ

1. ดานแรงงาน 1.1 จ านวนแรงงานสวนใหญเปนผสงอาย ขาดการสบทอด

3.40

1.155

มาก

1.2 การถายทอดกระบวนการเลยงคราม การผลตไปสคนรนหลง 3.38 1.171 ปานกลาง 1.3 จ านวนผสบทอดการท าผายอมครามของลกหลานมนอย 3.38 1.074 ปานกลาง 1.4 จ านวนแรงงานมเพยงพอตอความตองการของลกคา 3.30 0.998 ปานกลาง 1.5 การถายทอดและฝกฝนคนรนหลงใหมความรและภมปญญาการผลต

3.28 1.077 ปานกลาง

1.6 สามารถบรหารจดการทมงานในการผลตและบรการ ไดอยางเพยงพอ

3.19 1.035 ปานกลาง

1.7 การพฒนาเทคนค และวธการออกแบบสนคาใหหลากหลาย 3.30 1.140 ปานกลาง 1.8 การสงเสรมและสนบสนนทกษะ ฝมอแรงงาน เทคนค การผลตจากภาครฐอยางตอเนองและจรงจง

3.38 1.171 ปานกลาง

1.9 ระบบ รวมไปถงบคลากรฝายขายทมทกษะการขาย หาลกคา และมความรดานการตลาดทเพยงพอ

3.15 1.197 ปานกลาง

1.10 ขาดแรงงานทมความสามารถในการปลกฝายเพอใชเปนวตถดบ

3.06 1.071 ปานกลาง

รวม 3.28 0.067 ปานกลาง มหาวท


ภฏสกลน

คร

161

ตาราง 20 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการตลาด : ผลตภณฑ

จากตาราง 20 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการตลาด : ผลตภณฑ พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ ปญหาขาดผน าในการแปรรปผลตภณฑใหมออกสตลาด ( = 3.43) ปญหาอยในระดบมาก รองลงมา คอ ปญหาดานสนคามหลายประเภท เชน เสอ กางเกง ผาผน ผาพนคอ เปนตน ( = 3.38) ปญหาอยในระดบปานกลาง


2. ดานการตลาด : ผลตภณฑ 2.1 ตราสนคาเปนทรจกของลกคา

3.21

1.102

ปานกลาง

2.2 มบรรจภณฑทเปนเอกลกษณ 3.30 1.061 ปานกลาง 2.3 คณภาพของสนคาสงกวาคแขงในกลมเดยวกน 3.00 1.103 ปานกลาง 2.4 ซอสตยตอลกคา ไมเอาเปรยบ หรอคดโกง 3.26 1.359 ปานกลาง 2.5 สนคามหลายประเภท เชน เสอ กางเกง ผาผน ผาพนคอ เปนตน

3.38 1.328 ปานกลาง

2.6 การออกแบบททนสมยตรงกบความตองการของลกคา 3.28 1.263 ปานกลาง 2.7 เปนผน าในการแปรรปผลตภณฑใหมสนคาใหมออกสตลาดอยเสมอ

3.43 1.281 มาก

รวม 3.26 0.122 ปานกลาง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

162

ตาราง 21 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการตลาด : ราคา

จากตาราง 21 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการตลาด : ราคา พบวา ปญหา

ทพบมากทสด คอ ขาดการค านวณจดคมทนในการด าเนนกจการ ( = 3.30) ปญหาอยในระดบปานกลาง รองลงมา คอ ปญหาขาดการค านวณตนทนตอหนวยทถกตอง ( = 3.23) ปญหาอยในระดบปานกลาง


2. ดานการตลาด : ราคา 2.8 ราคาสนคาสงกวาคแขงขน

3.06

1.150


2.9 ตนทนการผลตต ากวาคแขงขน 3.13 1.191 ปานกลาง 2.10 ขาดการค านวณตนทนตอหนวยทถกตอง 3.23 1.202 ปานกลาง 2.11 ก าหนดวตถประสงคในการตงราคาขายทสอดคลองกบเปาหมายของกจการ

3.15 1.233 ปานกลาง

2.12 ขาดการค านวณจดคมทนในการด าเนนกจการอยางถกตอง

3.30 1.250 ปานกลาง

2.13 เปนผน าดานการก าหนดราคาต ากวาคแขงขนเนองจากมตนทนทต ากวา

3.21 1.267 ปานกลาง


มหาวท


ภฏสกลน

คร

163

ตาราง 22 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการตลาด : ชองทางการจดจ าหนาย

จากตาราง 22 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการตลาด : ชองทางการจด

จ าหนาย พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ ขาดการขยายชองทางการจดจ าหนายสนคา เชน ผแทนจ าหนาย รานคาแบบโมเดรนเทรด หรอรานคาออนไลน ทครอบคลมและเขาถงกลมเปาหมาย ( = 3.57) ปญหาอยในระดบมาก รองลงมา คอ ปญหาการน าคาขนสงมารวม ในการก าหนดราคาสนคา และปญหาความตองการสถานทจ าหนายสนคาเพมมากขน อยในระดบ ( = 3.34) อยในระดบปานกลาง


2. ดานการตลาด : ชองทางการจดจ าหนาย 2.14 การขยายชองทางการจดจ าหนายสนคา เชน ผแทนจ าหนาย รานคาแบบโมเดรนเทรด หรอรานคาออนไลน ทครอบคลมและเขาถงกลมเปาหมาย

3.57

1.211

มาก

2.15 เฟสบกคส าหรบน าเสนอผลตภณฑ 3.26 1.188 ปานกลาง 2.16 ไลนส าหรบตดตอขายสนคากบลกคา 3.28 1.117 ปานกลาง 2.17 คาขนสงมารวมในการก าหนดราคาสนคา 3.34 1.128 ปานกลาง 2.18 ชองทางการจ าหนายสนคาในทองถนคอนขางมาก

3.11 1.047 ปานกลาง

2.19 รานจ าหนายสนคาเปนทรจก เดนทางสะดวก เปนยานเศรษฐกจ

3.06 1.071 ปานกลาง

2.20 ความตองการสถานทจ าหนายสนคาเพมมากขน 3.34 1.238 ปานกลาง รวม 3.28 0.072 ปานกลาง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

164

ตาราง 23 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการตลาด : สงเสรมการตลาด

จากตาราง 23 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการตลาด : สงเสรมการตลาด พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ คแขงเพมมากขนทกป ( = 3.55) ปญหาอยในระดบมาก รองลงมา คอ ปญหาขาดการประชาสมพนธและแจงขาวเงอนไขการลดราคา การแลก แจก แถมใหลกคาทราบ มนามบตร แผนพบประชาสมพนธ ( = 3.21) ปญหาอยในระดบปานกลาง

ปญหาการด าเนนธรกจ SD ระดบ 2. ดานการตลาด : สงเสรมการตลาด 2.21 การประชาสมพนธและแจงขาวเงอนไขการลดราคา การแลก แจก แถมใหลกคาทราบ

3.21

1.082


2.22 บรการหลงการขายการซอมหรอยอมซ า เปนตน 3.06 1.205 ปานกลาง 2.23 รบประกนคณภาพ เชน การตกส เปนตน 3.17 1.239 ปานกลาง 2.24 คแขงเพมมากขนทกป 3.55 1.100 มาก 2.25 การลดราคาสนคา แถม แจกสนคาส าหรบลกคา 3.13 1.172 ปานกลาง

2.26 การนามบตร แผนพบประชาสมพนธ 3.21 1.215 ปานกลาง 2.27 ลกคาไดรบขอมลขาวสารการลดราคา แลก แจก แถม

3.06 1.187 ปานกลาง


มหาวท


ภฏสกลน

คร

165

ตาราง 24 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการผลตและเทคโนโลย

จากตาราง 24 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการผลตและเทคโนโลย พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ ขาดกระบวนการผลตและคดคนการพฒนาผลตภณฑใหม ๆ ( = 3.36) ปญหาอยในระดบปานกลาง รองลงมา คอ ปญหาความสามารถในการปรบเปลยนการผลตสนคาใหตรงกบความตองการตามค าสงซอของลกคาทรวดเรว ( = 3.26) ปญหาอยในระดบปานกลาง


3. ดานการผลตและเทคโนโลย 3.1 กระบวนการผลตทเปนเอกลกษณเมอเปรยบเทยบกบกลมอน

3.15

1.083


3.2 กระบวนการผลตทแตกตางลอกเลยนแบบไดยาก 3.13 1.172 ปานกลาง 3.3 ความสามารถในการปรบเปลยนการผลตสนคาใหตรงกบความตองการตามค าสงซอของลกคาทรวดเรว

3.26 1.224 ปานกลาง

3.4 มเทคนคการผลตสนคาทเปนแบบเฉพาะของกลมเอง

3.13 1.172 ปานกลาง

3.5 มการจดลขสทธเพอคมครองทรพยทางปญญาของบรษท

3.06 1.051 ปานกลาง

3.6 มตนทนการผลตทต ากวาการผลตสนคาของคแขง 3.06 1.150 ปานกลาง 3.7 มการผลตสนคาทแปลกใหมจากคแขงขน ทงกระบวนการผลตและรปแบบ

3.17 1.204 ปานกลาง

3.8 ขาดกระบวนการผลตและคดคนการพฒนาผลตภณฑใหม ๆ

3.36 1.112 ปานกลาง

3.16 0.060 ปานกลาง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

166

ตาราง 25 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการเงน

จากตาราง 25 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการเงน พบวา ปญหาทพบมาก

ทสด คอ ตองการเงนทนในการขยายกจการ ( = 3.43) ปญหาอยในระดบมาก รองลงมา คอปญหาขาดเงนทนหมนเวยนเพยงพอ ( = 3.36) ปญหาอยในระดบปานกลาง


4. ดานการเงน 4.1 ตองการเงนทนในการขยายกจการ

3.43

1.016

มาก

4.2 ขาดเงนทนหมนเวยนเพยงพอ 3.36 0.987 ปานกลาง 4.3 ค านวณราคาตนทนสนคาทกชนดอยางถกตอง 3.19 1.209 ปานกลาง 4.4 ท าบญชรายรบ รายจาย 3.19 1.090 ปานกลาง 4.5 ความสามารถในการจดหาเงนลงทนจากสถาบนการเงนหรอตลาดทน

3.17 1.117 ปานกลาง

4.6 บรหารจดการลกหน และเจาหน 3.28 1.174 ปานกลาง 4.7 บรหารจดการสภาพคลองทางการเงน 3.28 1.174 ปานกลาง 4.8 ตนทนทางการเงนต ากวาคแขง 3.04 1.103 ปานกลาง 4.9 รายไดจากการประกอบกจการเพมขนตอเนองทกป

3.21 1.102 ปานกลาง


มหาวท


ภฏสกลน

คร

167

ตาราง 26 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการจดการ

จากตาราง 26 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการจดการ พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ ขาดการก าหนดเปาหมายในการผลตสนคาตอเดอน ( = 3.36) ปญหาอยในระดบ ปานกลาง รองลงมา คอ ปญหาดานระบบสาธารณปโภคดานเทคโนโลยไมเพยงพอ ( = 3.32) ปญหาอยในระดบปานกลาง


5. ดานการจดการ 5.1 ก าหนดโครงสราง หนาทของผปฏบตงานอยางชดเจน

3.26

1.242


5.2 ก าหนดเปาหมายในการผลตสนคาตอเดอน 3.36 1.241 ปานกลาง 5.3 วางแผนการผลต ใหเพยงพอตอค าสงซอ 3.23 1.322 ปานกลาง 5.4 สงสนคาทนตามก าหนดทกครง 3.30 1.350 ปานกลาง 5.5 มงเนนจ าหนายสนคาทมตนทนต ากวาคแขงขน 3.21 1.382 ปานกลาง 5.6 มงเนนการสรางความแตกตางของสนคาและบรการ ใหเหนอกวาคแขงขน

3.13 1.191 ปานกลาง

5.7 ใชเครองอ านวยความสะดวกในการขาย เชน รบบตรเครดต

3.06 1.111 ปานกลาง

5.8 มการซอ-ขายผานระบบอเลกทรอนกส โอนเงนผานธนาคาร

3.17 1.148 ปานกลาง

5.9 เกบขอมลในระบบคอมพวเตอรและสมารทโฟน 3.11 1.127 ปานกลาง 5.10 ใชเทคโนโลยในการอ านวยสะดวกในการซอ - ขาย ผานระบบอเลกทรอนกส

3.28 0.949 ปานกลาง

5.11 การบรหารงานเปนแบบเครอญาต 3.09 1.176 ปานกลาง 5.12 การบรหารงานมระบบและตรวจสอบได 3.11 1.108 ปานกลาง 5.13 การสรางวฒนธรรมองคกรแบบเกอกล พงพาอาศย ซงกนและกน

3.17 1.049 ปานกลาง

5.14 ขาดความรเกยวกบการสงออก ภาษา ขนตอนทางพธการศลกากร

3.15 1.021 ปานกลาง

5.15 ความซอตรงตอลกคา ไมเอาเปรยบ หรอคดโกง 3.28 1.347 ปานกลาง 5.16 คาขนสงมราคาสง 3.21 1.122 ปานกลาง 5.17 ระบบสาธารณปโภคดานเทคโนโลยไมเพยงพอ 3.32 1.163 ปานกลาง


มหาวท


ภฏสกลน

คร

168

ตาราง 27 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานวตถดบ

จากตาราง 27 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานวตถดบ พบวา ปญหาทพบ มากทสด คอ เสนฝายแทมราคาแพงขน ( =3.47) ปญหาอยในระดบมาก รองลงมา คอ ปญหาวตถดบขาดคณภาพ ( = 3.38) ปญหาอยในระดบปานกลาง


6. ดานวตถดบ 6.1 เสนฝายแทมราคาแพงขน

3.47

1.139

มาก

6.2 ปลกครามใชเอง 3.26 1.293 ปานกลาง 6.3 ซอเนอครามจากแหลงอน 3.13 1.096 ปานกลาง 6.4 ซอ-ขายวตถดบมากกวา 1 เจา 3.02 0.944 ปานกลาง 6.5 ความเพยงพอของวตถดบ 3.06 1.169 ปานกลาง 6.6 ความสามารถในการเขาถงแหลงวตถดบ 2.89 1.047 ปานกลาง 6.7 วตถดบมคณภาพตรงตามก าหนดทกครง 2.94 1.071 ปานกลาง 6.8 ความตองการวตถดบของกลมมแนวโนมเพมขนทกป 3.06 1.131 ปานกลาง 6.9 ฝายตองน าเขาจากตางประเทศท าใหมราคาสง 3.19 1.135 ปานกลาง 6.10 แนวโนมราคาฝายสงขนทกป 3.21 1.178 ปานกลาง 6.11 วตถดบขาดคณภาพ 3.38 1.208 ปานกลาง


มหาวท


ภฏสกลน

คร

169

ตาราง 28 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานผคาปลกและผคาสง และดานการ กระจายสนคา

จากตาราง 28 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานผคาปลกและผคาสงและดานการกระจายสนคา พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ ดานผคาปลกและผคาสงมผแทนจ าหนายทรบสนคาไปจ าหนายตอใหผคาปลก ( = 3.17) ปญหาอยในระดบปานกลาง รองลงมา คอ ปญหาดานการกระจาย รานคาออนไลน เชน Facebook, line, Instagram และปญหาการขยายชองทางการจ าหนายสนคา ( = 3.45) ปญหาอยในระดบปานกลาง


7. ดานผคาปลกและผคาสง 7.1 ผแทนจ าหนายทรบสนคาไปจ าหนายตอใหผคาปลก

3.17

1.129


8. ดานการกระจายสนคา 8.1 การขยายชองทางการจ าหนายสนคา

3.34 1.109 ปานกลาง

8.2 รานคาออนไลน เชน Facebook, line, Instagram

3.45 1.230 ปานกลาง

8.3 ผท าหนาทจ าหนายและกระจายสนคามากกวา 1 ราย

3.13 1.172 ปานกลาง

3.30 0.061 ปานกลาง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

170

ตาราง 29 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานการจ าหนายตางประเทศ

จากตาราง 29 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานการจ าหนายตางประเทศ พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ ขาดบคลากรสามารถสอสารภาษาองกฤษหรอภาษาทใชในการท าธรกจอาเซยนได ( = 3.43) ปญหาอยในระดบมาก รองลงมา คอ ปญหาขาดแรงงานมความสามารถในการท าธรกจระหวางประเทศได ( = 3.34) ปญหาอยในระดบปานกลาง


9. ดานการจ าหนายตางประเทศ 9.1 ขยายลกคาไปยงตางประเทศ

3.30

1.121


9.2 ขาดแรงงานมความสามารถในการท าธรกจระหวางประเทศได

3.34 0.984 ปานกลาง

9.3 บคลากรไมสามารถสอสารภาษาองกฤษหรอภาษาทใชในการท าธรกจอาเซยนได

3.43 1.016 มาก

9.4 แรงงานฝมอเฉพาะทางทมทกษะในการผลตหรอใหบรการ

3.15 1.233 ปานกลาง


มหาวท


ภฏสกลน

คร

171

ตาราง 30 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานกจกรรมหลก

จากตาราง 30 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานกจกรรมหลก พบวา ปญหา ทพบมากทสด คอ วธการสงมอบหลกของสนคาคอทางรถยนต และปญหาขาดการแบงหนาท ฝายการเงน บญช การตลาด การผลต ( = 3.21) ปญหาระดบปานกลาง รองลงมา คอ ปญหาขาดมาตรฐาน คณภาพ ความปลอดภยของสนคาหรอบรการ ( = 3.19) ระดบปานกลาง


10. กจกรรมหลก 10.1 ความพงพอใจตอสนคาหรอบรการ

3.17

1.257


10.2 มาตรฐาน คณภาพ ความปลอดภยของสนคาหรอบรการ

3.19 1.245 ปานกลาง

10.3 การสรางความแตกตางของสนคาหรอบรการ ใหเปนทตองการของตลาด

2.94 1.258 ปานกลาง

10.4 วธการสงมอบหลกของสนคาคอทางรถยนต 3.21 1.284 ปานกลาง 10.5 การแบงหนาท ฝายการเงน บญช การตลาด การผลต

3.21 1.102 ปานกลาง

3.14 0.072 ปานกลาง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

172

ตาราง 31 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานกจกรรมสนบสนน

จากตาราง 31 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานกจกรรมสนบสนน พบวา ปญหา ทพบมากทสด คอ ตนทนการขนสงทางรถยนตสงขน ( = 3.30) ปญหาอยในระดบปานกลาง รองลงมา คอ ปญหาการขอรบค าปรกษาดานการบรหารจดการจากหนวยงานภาครฐ และปญหาการจดหาแหลงในการพฒนาและวจยความตองการของลกคาทงในและตางประเทศ ( = 3.28) ปญหาอยในระดบปานกลาง


11. กจกรรมสนบสนน 11.1 ตนทนการขนสงทางรถยนตสงขน

3.30

0.998


11.2 การขอรบค าปรกษาดานการบรหารจดการจากหนวยงานภาครฐ

3.28 1.077 ปานกลาง

11.3 การสรางเครอขายผผลตผายอมครามเพอพฒนาคณภาพการผลต

3.23 1.026 ปานกลาง

11.4 การวางแผนการผลตเพอใหผลผลตมจ านวนเพยงพอตอความตองการของตลาด

3.23 1.047 ปานกลาง

11.5 การจดหาแหลงในการพฒนาและวจย ความตองการของลกคาทงในและตางประเทศ

3.28 1.117 ปานกลาง

3.26 0.046 ปานกลาง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

173

ตาราง 32 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานนวตกรรม

จากตาราง 32 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานนวตกรรม พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ ขาดการลงทนดานเทคโนโลยเพอศกยภาพในการแขงขนอยางตอเนอง ( = 3.53) ปญหาอยในระดบมาก รองลงมา คอ ปญหาขาดการคดคนและผลตสนคาใหมออกสตลาดอยเสมอ ( = 3.30) ปญหาอยในระดบปานกลาง และปญหาขาดการใหความส าคญเรองการพฒนา ปรบปรงสนคา เพอสรางมลคาเพม ( = 3.28) อยในระดบปานกลาง


12. นวตกรรม 12.1 การคดคนและผลตสนคาใหมออกสตลาด อยเสมอ

3.30

1.232


12.2 ใหความส าคญเรองการพฒนา ปรบปรงสนคา เพอสรางมลคาเพม

3.28 1.246 ปานกลาง

12.3 แสวงหาแหลงพฒนาทกษะดานการผลตและบรการ

3.26 1.170 ปานกลาง

12.4 ปรบรปแบบการด าเนนธรกจใหทนสมยเขากบวถชวตของลกคาและพฤตกรรมของคนรนใหม

3.11 1.047 ปานกลาง

12.5 การลงทนดานเทคโนโลยเพอศกยภาพ ในการแขงขนอยางตอเนอง

3.53 0.929 มาก

3.29 0.135 ปานกลาง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

174

ตาราง 33 แสดงปญหาการด าเนนธรกจดานสภาพแวดลอมภายนอก

จากตาราง 33 แสดงปญหาการด าเนนธรกจ ดานสภาพแวดลอมภายนอก พบวา ปญหาทพบมากทสด คอ รฐบาลใหการสงเสรมและสนบสนนสนคา OTOP ( =3.36) ปญหาอยในระดบปานกลาง รองลงมา คอ ปญหารฐบาลใหการสนบสนนและสงเสรมนโยบายการใสผาครามภายจงหวดสกลนครทกวนศกร ( =3.28) ปญหาอยในระดบปานกลาง


13. สภาพแวดลอมภายนอก 13.1 รฐบาลใหการสนบสนนและสงเสรมนโยบายการใสผาครามภายจงหวดสกลนครทกวนศกร

3.28

1.228


13.2 รฐบาลใหการสงเสรมและสนบสนนสนคา OTOP

3.36 1.326 ปานกลาง


มหาวท


ภฏสกลน

คร

175

ตาราง 34 สรปปญหาการด าเนนธรกจดานแรงงาน การตลาด การผลตและเทคโนโลย การเงน การจดการ วตถดบ ผคาปลกและผคาสง การกระจายสนคา การจ าหนายตางประเทศ กจกรรมหลก กจกรรมสนบสนน นวตกรรม และสภาพแวดลอมภายนอก

จากตาราง 34 สรปปญหาการด าเนนธรกจดานแรงงาน การตลาด การผลตและเทคโนโลย การเงน การจดการ วตถดบ ผคาปลกและผคาสง การกระจายสนคา การจ าหนายตางประเทศ กจกรรมหลก กจกรรมสนบสนน นวตกรรม และสภาพแวดลอมภายนอก พบวา ผประกอบธรกจผาครามมองวาเปนปญหามากทสด คอ ปญหาจากสภาพแวดลอมภายนอก คอการไดรบการสงเสรมและสนบสนนผประกอบการสนคา OTOP การด าเนนงาน ภาครฐใหการสนบสนน สงเสรมและรณรงคการใชผาคราม โดยผวาราชการจงหวดสกลนครมอบนโยบายการใสผาไทย ผาคราม ภายในจงหวดสกลนคร ทกวนองคารและวนศกร ทสามารถกระตนใหเกดก าลงซอภายในจงหวดมากขน มการพฒนาผลตภณฑใหมความหลากหลายเหมาะกบผบรโภคในแตละกลม ไมวาจะเปนผปฏบตงานระดบใด หากเปนผบรหารระดบหวหนางาน หวหนาฝาย แมกระทง


1. ดานแรงงาน 3.28 0.067 ปานกลาง 2. ดานการตลาด 3.23 0.082 ปานกลาง

ผลตภณฑ 3.26 0.122 ปานกลาง ราคา 3.18 0.043 ปานกลาง ชองทางการจดจ าหนาย 3.28 0.072 ปานกลาง สงเสรมการตลาด 3.20 0.059 ปานกลาง

3. ดานการผลตและเทคโนโลย 3.16 0.060 ปานกลาง 4. ดานการเงน 3.24 0.078 ปานกลาง 5. ดานการจดการ 3.20 0.122 ปานกลาง 6. ดานวตถดบ 3.15 0.091 ปานกลาง 7. ดานผคาปลกและผคาสง 3.17 1.129 ปานกลาง 8. ดานการกระจายสนคา 3.30 0.061 ปานกลาง 9. ดานการจ าหนายตางประเทศ 3.30 0.113 ปานกลาง 10. กจกรรมหลก 3.14 0.072 ปานกลาง 11. กจกรรมสนบสนน 3.26 0.046 ปานกลาง 12. นวตกรรม 3.29 0.135 ปานกลาง 13. สภาพแวดลอมภายนอก 3.32 0.069 ปานกลาง

รวม 3.23 1.151 ปานกลาง มหาวท


ภฏสกลน

คร

176

หวหนาหนวยงาน ผบรหาร ทมอ านาจในการซอสงทสามารถการตดชดผาฝายยอมคราม ทมราคาชดละไมต าวา 3,000 – 5,000 บาท ซงผจ าหนายยนยนวาเปนสนคาชนเดยวในโลก ไมเหมอนใคร นเปนอกบทเรยนทพบและเกดขนกบปรากฏการณคนรกงานศลปะ หรองานฝมอ หากมการคดสรางสรรคชนงาน ทมความแตกตาง ผลตภณฑของกลมภคราม“หากตองการตองรอ 6 เดอน” (ปรฉตร ภจตร, สมภาษณ, 12 ธนวาคม 2560) “เสอตวใหญ 5,000 บาท” (จรวฒน ภจตร, สมภาษณ, 11 ธนวาคม 2560) ดวยเหตนจงท าใหลกคายนดและพรอมจะจายในราคาทสงกวาผลตภณฑอน หรอแมแตวยรนทมการปรบผลตภณฑใหเหมาะสมกบอ านาจการซอ เปนเสอยดมดยอม ราคาตงแต 199 – 350 บาท เปนสาเหตทท าใหผประกอบการธรกจผายอมครามมองเหนโอกาสในการด าเนนธรกจ เกดผประกอบการจ านวนมากขน ท าใหผบรโภคมทางเลอกมากขน คแขงมากขนเชนกน รองลงมา พบวา ปญหาดานการกระจายสนคาอนเนองจากพฤตกรรมผบรโภค ในปจจบนเปลยนไปจากการคนหาขอมล และตดสนใจซอดวยสอโซเชยล การหาขอมลผลตภณฑกอนตดสนใจซอจากรานคาออนไลน เชน Facebook line Instagram ปญหาดานการขยายชองทางการจดจ าหนายของคแขงขนทหลากหลาย และปญหาการจ าหนายสนคาในตางประเทศ เชน ภาษาทใชในการท าธรกจกบลกคาอาเซยน แรงงานทมความสามารถในการท าธรกจระหวางประเทศได และปญหาดานนวตกรรม พบวา การลงทนดานเทคโนโลยเพอเพมศกยภาพในการแขงขนอยางตอเนอง มการคดคน ผลตสนคาใหมออกสตลาดอยเสมอ ผประกอบการ ใหความส าคญเรองการพฒนา ปรบปรง สรางมลคาเพม ใหกบผลตภณฑของตน ผบรโภคมการเปรยบเทยบรปแบบ คณภาพ และราคามากขน ถอเปนเรองทผประกอบการธรกจผาคราม ควรตระหนกและศกษาถงความตองการของกลมเปาหมายของตนเองอยางแทจรง เพอพฒนาผลตภณฑใหตอบโจทยความตองการของลกคา เพอสรางความแตกตางจากคแขงขน สรางเอกลกษณใหกบผลตภณฑ เกดความพงพอใจตอผบรโภคไดอยางแทจรง จากผลการเกบรวบรวมขอมลสภาพการบรหารการพฒนาและปญหาของการด าเนนธรกจผลตภณฑครามในจงหวดสกลนครดงกลาว พรอมทงจดเกบขอมลเชงคณภาพเพมเตมจาก ผมสวนไดสวนเสยทเกยวของกบครามสกลนคร และขอมลทตยภมทมการเกบรวบรวมไวแลว เพอใหไดขอมลทหลากหลายมตเพมขนตามกรอบแนวคดทฤษฏทไดศกษา กลมตวอยาง จ านวน 10 คน ดงรายละเอยดตอไปน ดานผประกอบการ มผประกอบการทเปนเพยงผจ าหนาย โดยทไมไดผลตเอง เปนผประกอบการทมองเหนโอกาสทางการตลาดของตลาดผาครามทสามารถสรางรายได สรางอาชพไดผลตอบแทนทนาพงพอใจ คมคาตอการลงทน ธรกจครามมการเจรญเตบโตอยางตอเนอง ไดรบความนยมเพมมากขน ขยายกลมเปาหมายเปนไปอยางหลากหลาย มการแบงกลมผบรโภคออกเปนกลมเฉพาะมากขน เชน การแบงกลมลกคาตามเพศ อาย พฤตกรรมการซอ ผลตภณฑ ในตลาดมการพฒนาและแปรรปผลตภณฑอยางตอเนองเพอใหผลตสนคาตรงกบความตองการ ทงในดานคณสมบตการใชงาน และรปแบบทตรงกบความรสกของลกคา ลกษณะแปลกใหมทไม

มหาวท


ภฏสกลน

คร

177

เหมอนใคร กระเปาตรา “สขชม” ทมความโดดเดนและเปนเอกลกษณดวยการใชเทคนคการ ปะมาสรางชนงานใหมเอกลกษณตางจากกระเปาครามยหออนในตลาด (ถนนผาคราม) จนท าใหเกดการสงซอจากลกคาตลอดทงป ลกคาจากประเทศญปนขอใหผลตสนคาสงตลอดทงป แตเนองจากก าลงการผลตไมเพยงพอจงท าใหไมสามารถรบค าสงซอดงกลาวได “เขาอยากไดเยอะ แตไมมคนท าใหกเลยไมเอาคะ” (กลธดา อปพงษ, สมภาษณ, 26 พฤศจกายน 2560) “ลกคาเราไมใชถนนผาคราม เราไมไป ลกคาเราอยกรงเทพฯ ขายกรงเทพไมพอขาย เวลาขายกขายแพงไปเลย” (กลธดา อปพงษ, สมภาษณ, 26 พฤศจกายน 2560) “แฟนคลบกระเปาปลาตามมาซอ หมดตงแตวนแรก สนคามนอยท าไมทน” (อ านาจ สนาพรม, สมภาษณ, 28 ธนวาคม 2560) ดานผลตภณฑครามมการจ าหนายตามงาม ทท าการกลมเปนหลก และงานแสดงสนคาทหนวยงานภาครฐ เอกชนจดขน รปแบบผลตภณฑไมแตกตางกน เชน ผาคลมไหล ผาพนคอ ผาซน ผาผน นอกจากนนยงมการสงซอจากลกคาและจดสงทางไปรษณย บรษทขนสงเอกชน ทงทซอไปเพอใชเองและเปนของฝาก ลกคาบางสวนทซอไปเพอจ าหนายดวยตรายหอของผผลต และเปลยนตราใหม ลกคาหลกเปนลกคาในประเทศ พนกงานบรษท บคคลทวไป “สวนใหญเปนสาวออฟฟต” (รณณ จนทรวภาค, สมภาษณ, 20 ธนวาคม 2560) นอกจากนนยงพบวา ปจจบนผประกอบการมปญหาเรองวตถดบ อนเนองจากปญญาอทกภยทเกดขนในจงหวดสกลนคร ในวนท 28 กรกฎาคม 2560 “ครามไมพอใช น าทวมหมด” (วกล พรหมมหากล, สมภาษณ, 28 ธนวาคม 2560) “ฝายกะตองสง ค ามคนเฮดหลาย มนบพอ” ซงเปนปญหาส าคญในการผลต ผลตภณฑครามในปจจบน จะเหนไดวารานคามากขน ทางเลอกมากขน ผบรโภคมโอกาสมากขน คแขงขนเพมขน มการแขงขนทรนแรง ส าหรบตลาด Mass ทวไป การตดราคาการลดตนทนการผลตดวยการใชสารเคม ท าใหขายสนคาไดในราคาท ต ากวา แตในทางกลบกน กจะสงผลเสยตอความเชอมนของผบรโภคในระยะยาว ชองทางการจดจ าหนายสนคา ของผลตภณฑครามสกลนคร เปนทรจกกนดของผบรโภคและนกทองเทยวคอถนนคนเดนผาคราม บรเวณหนาวดธาตเชงชมวรวหาร มผลตภณฑครามจากทกทของจงหวดมาจ าหนายในวนเสาร - อาทตย ตงแตเวลา 13.00 - 21.00 น. ซงถอเปนแหลงทองเทยวอกแหงหนงทผบรโภคหรอผสนใจในผลตภณฑครามจะเดนชมผลตภณฑ เลอกซอสนคาครามทมาจากผผลตในจงหวดสกลนคร เชน ผาพนคอ ผาคลมไหล ผาผนส าหรบตดชด พวงกญแจ ยางรดผม กบ ตางห กระเปา รองเทา และอน ๆ การสงเสรมการตลาดของผลตภณฑครามสกลนคร ไดรบการสนบสนนจากการทองเทยวแหงประเทศไทย จากนนผวจยไดท าการสงเคราะหขอมลเพอใหไดสภาพการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครและปญหาการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร ศกษาสภาพประวตการใชครามสกลนคร โดยผวจยไดแบงออกเปน 4 ยค ประกอบดวย ยคดงเดม ยคถดถอย ยคฟนฟ และยคปจจบน จากการสมภาษณผมสวนไดเสย จ านวนทงสน 15 คน ใชการสมภาษณแบบเชงลก (In - depth Interviews) การสมภาษณกลม (Group Interview)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

178

ภาพประกอบ 27 การสมภาษณกลม (Group Interview)

ภาพประกอบ 26 การสมภาษณเชงลก (In-depth Interviews)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

179

การศกษาสภาพการพฒนาผลตภณฑครามในจงหวดสกลนคร มหวขอดงตอไปน 1.1 สภาพการพฒนาผลตภณฑครามในจงหวดสกลนคร 1.1.1 มตการบรหารพฒนาระดบนโยบายของรฐ 1.1.1.1 ยทธศาสตรความเชอมโยงนโยบายระดบประเทศถงระดบจงหวด 1.1.1.2 ระบบการสนบสนนครามระดบการประกอบการของจงหวด 1) การสนบสนนผประกอบการหนงต าบลหนงผลตภณฑ 2) การสนบสนนจากภาคสวนทเกยวของ 1.1.2 มตการบรหารการพฒนาระดบการบรหารองคกร 1.1.2.1 ทรพยากรมนษย 1) ทรพยากรมนษยในองคกร 2) ประเภทของทรพยากรมนษย (2.1) ผบรหารหรอผน ากลม (2.2) พนกงาน 3) ทกษะในการผลตคราม 1.1.2.2 ความสามารถในการใชเทคโนโลย 1.1.3 ผลตภณฑ 1.1.3.1 รปแบบผลตภณฑ 1.1.3.2 ระบบจดการของผประกอบการคราม 1.1.3.3 ทกษะการผลตสนคาคราม 1.1.3.4 คานยมรวมในการขบเคลอนการด าเนนงาน 1.1.4 ราคา 1.1.4.1 กลยทธการก าหนดราคา 1.1.4.2 ระบบการขาย 1.1.5 ชองทางการจดจ าหนาย 1.1.6 การสงเสรมการตลาด 1.2 ปญหาการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร 1.2.1 นโยบายและกลยทธของรฐในการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร 1.2.2 ทกษะของทรพยากรมนษย 1.2.3 ผลตภณฑ 1.2.3.1 ราคาผลตภณฑ 1.2.3.2 ทกษะการผลตสนคา 1.2.4 กลยทธการก าหนดราคา 1.2.5 ชองทางการจดจ าหนาย 1.2.6 การสงเสรมการตลาด

มหาวท


ภฏสกลน

คร

180

ผลการศกษาสภาพการพฒนาครามในจงหวดสกลนคร มดงตอไปน 1.1 สภาพการพฒนาผลตภณฑครามในจงหวดสกลนคร 1.1.1 มตการบรหารการพฒนาระดบนโยบายของรฐ 1.1.1.1 ยทธศาสตรความเชอมโยงนโยบายระดบประเทศถงระดบจงหวด ยทธศาสตรการพฒนาประเทศไดปรากฏสาระส าคญของการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตงแตป พ.ศ. 2504 ตามแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 ทมงเนนการพฒนาเศรษฐกจทเนนการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทน การน าเขา และการพฒนาอตสาหกรรมเพอการสงออกในแผนตอ ๆ มา ทงนเพอยกระดบรายไดของประชาชนเปนส าคญ จนถงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ทมการปรบการพฒนาทมงเนนทใหคนเปนศนยกลาง และมการน าปรชญาเศรษฐกจพอพยงมาใชเปนแนวทางในการพฒนาในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตในฉบบท 9 และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 ไดใหความส าคญกบการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ มโอกาสเขาถงทรพยากร การไดรบประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม เปนการสรางโอกาสทางเศรษฐกจดวยฐานความร เทคโนโลย นวตกรรม และความคดสรางสรรค บนพนฐานการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยหลกการพฒนาพนทสการพฒนาเพอประโยชนสขทยงยนของสงคมไทยตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2560) จนกระทงในป พ.ศ.2560 สมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณบดนทรเทพยวรางกร ทรงมพระราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) เปนการพฒนาเชงพนทเพมศกยภาพทางเศรษฐกจของเมอง ภายใตเกณฑมาตรฐาน กระจายโอกาสทางเศรษฐกจ สงคมใหทวถง สรางฐานเศรษฐกจและรายได ลดความเหลอมล า สรางขดความสามารถในการแขงขน ซงเปนแผนทสอดคลองกบยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) ทเปนแผนแมบทหลกในการพฒนาประเทศ มเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) ตามกรอบยทธศาสตรชาตตงแตป พ.ศ. 2504 จนถงป พ.ศ. 2560 ประเทศไทย ไดปรบยทธศาสตรการพฒนาตงแตการเนนการพฒนาอตสาหกรรมเพอการทดแทนการน าเขา การพฒนาอตสาหกรรมเพอการสงออก การพฒนาทมงเนนคนเปนศนยกลาง การพฒนาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนส าคญ และการพฒนาทยงยนตามยทธศาสตรชาต 20 ป ทงนมเปาหมายส าคญเพอใหประชาชนมความเปนอยทด สรางประเทศไทยไปสประเทศไทย 4.0 ทใหภาคทกภาคสวนรวมพฒนาทงในระดบกลมอาชพ ระดบภาค และระดบประเทศ เพอมงส “ความมนคง มงคง และยงยน” (ส านกคณะกรรมการการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร, 2559, หนา 2) จากกรอบยทธศาสตรชาตดงกลาว ไดถกน ามาสการเชอมโยงการก าหนดยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจและสงคมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอน าไปสความ “มนคง มงคง ยงยน” ตองแกไขปญหาพนฐานควบคไปกบการพฒนาการวจยเพอใชความรเทคโนโลย

มหาวท


ภฏสกลน

คร

181

นวตกรรม และความคดสรางสรรคในการเสรมสรางความเขมแขงของเศรษฐกจภายในภาคใหมการเจรญเตบโตอยางเตมศกยภาพ พรอมทงการแสวงหาโอกาสการน าความร ทน เทคโนโลยและนวตกรรมจากภายนอกมาชวยขบเคลอน โดยการใชประโยชนจากโครงการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงขนาดใหญทเชอมโยงภาคตะวนออกเฉยงเหนอกบโครงขายระบบ การคมนาคมขนสงและพนทเศรษฐกจหลกของประเทศ โดยก าหนดเปาหมายเชงยทธศาสตร พฒนาอสานสมตใหมใหเปน “ศนยกลางเศรษฐกจของอนภมภาคลมแมน าโขง” เพอวตถประสงคยกระดบการผลตและการสรางมลคาเพมโดยใชความร เทคโนโลย และนวตกรรมสนบสนนใหการเตบโตทางเศรษฐกจของภาคไมต ากวาระดบประเทศ เชอมโยงหวงโซมลคาของระบบเศรษฐกจภาคเขากบระบบเศรษฐกจของประเทศและภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ส านกงานคณะกรรมการการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2561) จากแนวคดและทศทางในการพฒนาภาคตะวนออกเฉยงเหนอเพอน าไปสก าหนดยทธศาสตรการพฒนาสรางความเขมแขงของฐานเศรษฐกจภายในควบคกบการแกปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แนวทางการพฒนาจงหวดทสนบสนนการคาการลงทน ไดก าหนดสงทอเปนกลมเศรษฐกจหลก เพอยกระดบมาตรฐานสนคากลมผาไหม ผาฝาย ผายอมคราม และสงเสรมพนททมศกยภาพใหกาวไปสการเปนศนยกลางแฟชนในระดบภมภาค จงหวดสกลนครไดก าหนดต าแหนงของจงหวดวาเปนเมองเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตร สนบสนนการคาการลงทน พฒนาการทองเทยว วสยทศนของจงหวดสกลนครวา “เปนแหลงเกษตรปลอดภย กาวไกลการคา พฒนาการทองเทยว” เปาประสงครวม คอ “เพมมลคาการเกษตร และรายไดของประชาชน” ภายใตพนธกจ (Mission) 3 ดาน ประกอบดวย การบรหารยทธศาสตรจงหวดสกลนครสการพฒนาอยางยงยนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การประสานงานสงเสรม สนบสนน และเสรมสรางความรวมมอทกภาคสวนในจงหวดอยางบรณาการ สการพฒนาอยางยงยน และก าหนดคานยม (Value) “อยสกล รกสกล ท าเพอสกลนคร” (ส านกงานจงหวดสกลนครกลมงานยทธศาสตรและขอมลเพอการพฒนาจงหวด, 2559, หนา 237) จงหวดสกลนครไดสงเสรมการพฒนาคณภาพสนคา การออกแบบ และตราสญลกษณ พฒนาเทคโนโลยและงานศกษาวจยการสรางนวตกรรมเพมมลคา พรอมทงพฒนาและยกระดบผลตภณฑชมชน ยกระดบผประกอบการและนกออกแบบรนใหม ใหมทกษะ มความรความสามารถทงการออกแบบและการจดการ เพอใหสนคามความหลากหลายและทนสมย สรางความเชอมโยงระหวางวสาหกจชมชนและวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมกบภาคอตสาหกรรม และสงเสรมการจบคธรกจเพอสรางโอกาสทางธรกจ (ส านกงานคณะกรรมการการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2561) จะเหนไดวาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนพฒนาภาคตะวนออกเฉยงเหนอจนถงแผนพฒนาจงหวดสกลนคร 4 ป (พ.ศ. 2558 - 2561) สแผนพฒนาจงหวดสกลนคร ระดบนโยบายมการก าหนดยทธศาสตรระดบประเทศจนถงระดบจงหวด และ มการสนบสนนการน ายทธศาสตรการพฒนาไปสการปฏบตดวยการยกระดบภมปญญาสกลนครใหเปนเมองแหงผายอมครามธรรมชาต (City of indigo dye) และเมองสมนไพร (Herbal

มหาวท


ภฏสกลน

คร

182

valley) สงเสรมการทองเทยว "ยานเมองเกาสกล ถนนผาคราม” (สรยะ วรยะสวสด, 2560) สงเสรมผประกอบการในการจดชองทางการจ าหนายสนคาทงภายใน ภายนอกจงหวด และ ในตางประเทศ จดกจกรรมแสดงสนคาครามสญจรทวประเทศ จบคธรกจ (Matching) ผซอพบผขาย และสงเสรมการจดสงสนคาครามสผบรโภคดวยความสะดวก รวดเรวและรกษาคณภาพสนคาทไดมาตรฐาน จะเหนไดวา การก าหนดใหขาราชการในจงหวดแตงชดผาครามทกวนศกร จงสงผลใหครามสกลนครไดรบโอกาสในการเตบโตในอนาคตไดอยางด ดงค ากลาวของผท าธรกจครามทวา หลาย ๆ หนวยงานใหการสนบสนนตามยทธศาสตรของจงหวด ดงน “บนกบฝนวาซเจรญ หนวยงานนน หนวยงานนสนบสนนบไดคาดคด” (ส าหรบ สนาพรหม, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “หนวยงานรฐชวย มาสงเสรม รเรมใหคนนงหม ใชผาครามฮนนา เพราะผาครามเปนของดเมองสกล อนรกษ สงเสรม เหนคณคาของมน เปนผาพนเมองเพราะทกทเขากสงเสรมผาพนเมองเหมอนกน มนกะด อนรกษสงด ๆ ของดไว มนกดอยแลวฮนนา” (ประชา ค าสข, สมภาษณ, 27 ธนวาคม 2561) “สกลนครมความเปลยนแปลงเรวมากนะ วฒนธรรมเปลยน อยางของผมคอคลกคลกบเรองของผาคราม เราจะเหนวามนเกดการเปลยนแปลงของเมองมากเลย เมอ 5 ปกอนผาครามยงไมดงเทาน” (เจษฏา กลยาบาล, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) จากการศกษาสภาพการพฒนาผลตภณฑครามในจงหวดสกลนคร มตการบรหารพฒนาระดบนโยบายรฐดานยทธศาสตรความเชอมโยงนโยบายระดบประเทศถงระดบจงหวด พบวา จงหวดสกลนครสนองนโยบายระดบประเทศเพอแกไขปญหาความยากจน ในระดบจงหวดสกลนครไดก าหนดประเดนการพฒนามตเตบโตทางเศรษฐกจจงหวดสงเสรมอาชพ การแปรรปผลผลต OTOP ผายอมครามธรรมชาตสกลนครไดรบขนทะเบยน GI กลมวสาหกจชมชน SMEs สามารถเพมรายไดใหประชาชน จากการวเคราะหศกยภาพ (SWOT) จงหวดสกลนคร ดานปจจยภายในทเปนจดแขง คอ มรายไดจากผลตภณฑชมชน (OTOP) (ตอป) ป 2558 ผายอมคราม มรายไดเปนล าดบท 3 ของจงหวด รองจากเนอโคขนโพนยางค า และนม UHT/พาสเจอรไรส รายไดอยทจ านวน 226,822,085 บาท นอกจากนนจงหวดสกลนครไดจดโครงการ กจกรรม ในการสงเสรม พฒนาและรณรงคใหเกดการใชผลตภณฑผายอมครามใหกวางขวางมากยงขน จากนโนบายการพฒนาผลตภณฑครามดงกลาว จงสงผลใหปจจบนมผประกอบการจ าหนายผลตภณฑครามสกลนครเปนจ านวนมาก แตอยางไรกด การทมการแขงขนสงกมผลกระทบตามมาเรองการจ าหนายโยผประกอบการจะใชกลยทธการก าหนดราคาต าเพอใหสามารถแยงชงลกคาใหยงอยได การขายตดราคาจงมกท าใหเหนกนในถนนคนเดน การก าหนดราคาต ากวาคแขงขนดวยการใชตนทนต าใชสเคมเขามาเปนวตถดบในการทอผาเพอลดตนทนการผลตเพม สวนตางก าไรใหมากขน จากการด าเนนการดงกลาวท าใหผซอเขาใจผดวาตนเองซอผายอมครามแท ผายอมครามสตก สรางทศนคตในเชงลบตอผลตภณฑผาครามในภาพรวมของตลาด

มหาวท


ภฏสกลน

คร

183

ดงนนหนวยงานภาครฐควรใหการก ากบดแลเรองเกณฑมาตรฐานในการก าหนดราคาทเปนธรรม เพอสรางภาพลกษณทดใหกบผบรโภค 1.1.1.2 ระบบการสนบสนนครามระดบการประกอบการของจงหวด 1) การสนบสนนผประกอบการหนงต าบลหนงผลตภณฑ จากผลการพฒนาจงหวดสกลนครในป พ.ศ. 2557 พบวา รายไดเฉลยของประชากรในจงหวดสกลนครตอคนตอป จ านวน 60,759 บาท อยในล าดบท 63 ของประเทศ (ส านกงานจงหวดสกลนครกลมงานยทธศาสตรและขอมลเพอการพฒนาจงหวด, 2559, หนา 66) จงหวดสกลนคร โดยการดแลของกรมพฒนาชมชนไดก าหนดระบบการสนบสนนการเตบโต ของคราม โดยไดก าหนดกลยทธการพฒนาผลตภณฑ ดวยการจดกลมเพอพฒนาศกยภาพของผประกอบการ OTOP และวสาหกจชมชน ผลตภณฑตามระดบการพฒนา 4 Quadrant (A,B,C,D) และการก าหนดแนวทางการสรางคานยมการบรโภคสนคา OTOP ใหกบคนสกลนครตามสโลแกนวา “ฮมผาคราม ลนโคขน และมนน าเมา กนขาวฮาง งานเซรามก” สงผลท าใหมผผลต ผประกอบการ OTOP ทลงทะเบยนในป 2558 เปนจ านวน 737 กลม จ านวน 1,441 ผลตภณฑ ประเภทผาและเครองแตงกาย จ านวน 612 ผลตภณฑประเภทผาและเครองแตงกาย กลมดาวเดน จากจ านวน 608 กลม ประเภท A มจ านวน 8 กลม คดเปนรอยละ 1.32 ประเภท B มจ านวน 46 กลม คดเปนรอยละ 7.57 ประเภท C มจ านวน 42 กลม คดเปนรอยละ 6.91 และประเภท D มจ านวน 512 กลม คดเปนรอยละ 84.21 นอกจากนจงหวดสกลนครยงไดก าหนดยทธศาสตรการเพมปรมาณและขยายฐานสนคา จดท า Story of Product ตงเปาหมายรายไดการจ าหนายสนคา เพอพฒนาศกยภาพการแขงขนของผประกอบการ OTOP ใหมศกยภาพในการขยายตลาดสตลาดในและตางประเทศ (ส านกงานจงหวดสกลนคร กลมงานยทธศาสตรและขอมลเพอการพฒนาจงหวด, 2559, หนา 68) สอดคลองกบสภาพจรง “ถาไดดาวเพนกะซพาไปขายเมองทอง” (นตยา พลศกดขวา, สมภาษณ, 28 พฤศจกายน 2561) “กะอยากไดน าเพนอย ตอนนกะก าลงออกเมาเฮดเองกบพนองนละ” (นตยา พลศกดขวา, สมภาษณ, 28 พฤศจกายน 2561) “กะเยอะใหหนวยงานหลวงฮะแลวเขามาซอยเหลอจงซได” (สมใจ บาดด, สมภาษณ, 21 พฤศจกายน 2561) “ศศป. ศนยศลปาชพระหวางประเทศ ทดสอบท าสตรใหม ตองการใหคนรนใหม ท าอะไรในงานหตกรรมเขาให work shop” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) จงเปนเหตผลส าคญทท าใหเกดระบบการสนบสนนไมวาจะเปนการสนบสนนงบประมาณ วตถดบ อปกรณ วธการปฏบต กระบวนการบรหารจดการ ลงไปในระดบกลมผประกอบการเพอใหเกดการพฒนาครามทงกระบวนการ จงเปนเหตใหผประกอบการ ผผลต และผสนใจทวไป หนมาใหความสนใจซงถอเปนโอกาสในการสรางรายได สรางอาชพจากธรกจคราม 2) การสนบสนนจากภาคสวนทเกยวของ จงหวดสกลนครเปนแหงแรกในประเทศไทยทฟนฟและบ ารงผายอมครามจากภมปญญาทถกกลบไวดวยวฒนธรรมชนบทสมยใหม (อนรตน สายทอง และคณะ, 2549, หนา 9) ผายอมครามเปนผาทมชอเสยงและเปนเอกลกษณเฉพาะทองถนของจงหวดสกลนคร (เหมะรตน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

184

เหมะธลน, 2553, หนา 1) มการสนบสนนการท าผาครามจากทกภาคสวน ทงในและตางประเทศ จะเหนไดจากการตระหนกของหนวยงานวชาการ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร (2554) จดสมมนาเรอง “การพฒนาชดความร ของภมปญญาชาวไทญอดานสงทอ เมอวนท 22 มถนายน 2554 จากการสมมนาพอสรปวา ดวยกระแสของโลกในเรองการอนรกษและการกลบคนสธรรมชาต ท าใหผาครามสธรรมชาตกลบมาไดรบความสนใจ เปนทตองการของตลาดในประเทศและตางประเทศ โดยเฉพาะญปน และกลมประเทศยโรป ครามธรรมชาตนบเปนทางออกของอาชพและเปนทางเลอกหนงทชวยลดปญหามลพษจากสสงเคราะห (ประไพ ทองเชญ และคณะ, 2552, หนา 6) การสนบสนนจากองคกรหลกในการขบเคลอนการพฒนาเศรษฐกจจากฐานทรพยากรชวภาพอยางยงยนส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ BEDO การสนบสนนใหมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร (2558) จดสมมนาวชาการ “คณคราม : มลคา คณคา เลอคา กบการพฒนาทยงยน” เมอ 26 พฤศจกายน 2558 จะเหนไดวา จากกระแสของผบรโภคในปจจบน ทมองเหนความส าคญของการอนรกษ สบสานภมปญญาทเปนมตร ไมท าลายสงแวดลอม รและ ใชกนอยทวโลก ท าใหผายอมครามสธรรมชาตกลบมาไดรบความสนใจและเปนทตองการของตลาดในประเทศและตางประเทศ โดยเฉพาะในกลมผบรโภคทรกษธรรมชาตและใสใจสงแวดลอม เชน ญปน ยโรป ครามจงเปนอกทางเลอกหนงใหแกผบรโภคและชวยลดปญหามลพษดานสงแวดลอมไดอกดวย สอดคลองกบสภาพจรงทมหนวยงานภาครฐใหการสนบสนนผประกอบการคราม “ตงกลมเชญนายอ าเภอมา” พระ ประเสรฐกานตง (สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “ทางราชการใหเราไปไหนเรากไป ขายไดไมไดไมเปนไรถอวาไปใหคนรจก กะถอวาซอยเพน” “รฐเพนเขามาซอย เอาของอยในปาเขามาในเมอง” ประชา ค าสก (สมภาษณ, 27 ธนวาคม 2561) “ม.เกษตร เขามาชวยใหเปนคสเตอรผาคราม” พระ ประเสรฐกานตง (สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “ไปปรกษา BIZ กรมการสงออกวาจะท าทไหน” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) กลาวโดยสรป จากการศกษาสภาพการบรหารพฒนาของธรกจครามในจงหวดสกลนคร พบวา ภาครฐไดก าหนดยทธศาสตรชาตในการลดความเหลอมล าของรายได ดวยการสรางโอกาสและรายไดแกวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) และเศรษฐกจชมชน เปาหมายเพอเพมผลผลต มลคาสนคาและบรการของกลมโอทอป (OTOP) วสาหกจชมชนและวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SME) มคณภาพ เพมมลคาใหแกสนคาและบรการโดยใชตนทนหรอทรพยากรทมอยในพนถน รวมถงการน าอตลกษณวฒนธรรม ภมปญญาทองถน และวถชวตมารวมใชไดอยางเหมาะสม เกดประโยชนสงสด ใชทรพยากรอยางสมดล ไมเกดผลกระทบตอสงแวดลอม และพฒนากระบวนการสรางมาตรฐานคณภาพสนคาและบรการใหเปนทยอมรบในระดบสากล และมการน ายทธศาสตรการพฒนาไปสการปฏบตดวยการก าหนดยทธศาสตร การพฒนาชมชนภายในจงหวดสกลนคร ยกระดบภมปญญาสกลนครใหสกลนครเปนเมองแหง ผายอมคราม “เมองแหงผายอมครามธรรมชาต (City of indigo dye)” และพฒนาใหเปนเมองสมนไพร (Herbal valley) เพอสรางงาน สรางอาชพ สรางรายไดใหคนในชมชนใหเขมแขง ดวยเปนการสงเสรมการทองเทยว "ยานเมองเกาสกล ถนนผาคราม” เปนจดทองเทยวแหงใหม

มหาวท


ภฏสกลน

คร

185

ของสกลนคร โดยทนกทองเทยวจะเขานมสการองคพระธาตเชงชมแลวเดนชมยานเมองเกาซอสนคาผายอมคราม ผลตภณฑโอทอป ทกวนเสารและวนอาทตยของทกสปดาห ในชวงเวลาบายจนถง 20.00 น. เปนการเพมชองทางการตลาดใหสนคาผายอมคราม เชอมโยงกบการสงเสรมการทองเทยวยานเมองเกาจงหวดสกลนคร บรเวณถนนเรองสวสด หนาวดพระธาตเชงชมวรวหาร ท าใหเกดผประกอบการธรกจครามเพมจ านวนมากขนอยางรวดเรว และหนวยงานรฐ ยงไดท าการสงเสรมและสนบสนนการน ายทธศาสตรสการพฒนาดวยการบรหารจดการยทธศาสตรอยางครบวงจร ตงแตตนน าถงปลายน า ตนน าเปนการสงเสรมผประกอบการ ผผลต กระบวนการผลต กลางน าจดชองทางการจ าหนายสนคาทงภายในจงหวด ภายนอกจงหวด และในตางประเทศ การประชาสมพนธ โฆษณา ใหจงหวดสกลนครเปนทรจกกบผบรโภควาเปนเมองยอมครามธรรมชาต และจ าหนายครามทใหญทสดแหงหนงของโลก สรางการตระหนกรใหเกดขนกบผบรโภคทงในและตางประเทศ จดกจกรรมคาราวานสนคาครามสญจรทงในประเทศ และตางประเทศ โดยเฉพาะในประเทศทนยมใชผลตภณฑจากผาคราม เพอสรางชอเสยงและภาพลกษณใหเกดขนพรอมกบน าเสนอภมปญญาถายทอดสสงคมโลกเพอเผยแพรภมปญญา จดกจกรรม matching ส าหรบผซอและผขายทมความสนใจและมศกยภาพในการจ าหนาย ไปจนถงปลายน า หมายถง การจดสงสนคาครามสผบรโภคดวยการสรางประสบการณทนาประทบใจกบภาพลกษณผลตภณฑ และการใหบรการจดสงทสะดวก การบรการหลงการขาย รวดเรวและรกษาคณภาพสนคาทไดมาตรฐานเปนทยอมรบ ผบรโภคเกดความพงพอใจ การบรหารจดการสนคาการพฒนาทงกระบวนการดงกลาว เปนเครองมอทจะท าใหผประกอบการครามสกลนคร อยไดอยางยงยนตอไป จงอาจกลาวไดวาจงหวดสกลนครใหการสนบสนน สงเสรม และพฒนาใหผาครามสกลนครเปนทรจก และไดรบการยอมรบ กระตนใหเกดความตองการในทกกลม ทกวยทงภายในจงหวดและภายนอกจงหวด ดวยความรวมมอของหนวยภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ทงทมภารกจหลกในการสนบสนน และผมสวนไดเสยในอตสาหกรรมครามดงกลาว ตางมความมงมนและตองการใหเมองสกลนครเปนเมองแหงผายอมครามธรรมชาตอยางแทจรง สรปไดวามตการบรหารการพฒนาระดบนโยบายของรฐ ประกอบดวยยทธศาสตรความเชอมโยงนโยบายระดบประเทศถงระดบจงหวด มการก าหนดนโยบายระดบประเทศเพอยกระดบรายไดจากภมปญญาทองถนและในระดบจงหวดมการก าหนดนโยบายการ การเปนเมอง “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” ส าหรบระบบการสนบสนนครามรระดบการประกอบการของจงหวด มการสนบสนนผประกอบการหนงต าบลหนงผลตภณฑ และมการสนบสนนจากภาคสวนทเกยวของ เชน สถาบนการศกษา องคกรอสระ ส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (BEDO) เปนตน 1.1.2 มตการบรหารการพฒนาระดบการบรหารองคกร 1.1.2.1 ทรพยากรมนษย ประกอบดวย 2 ประเดน ประเดนท 1) ทรพยากรมนษยในองคกร

มหาวท


ภฏสกลน

คร

186

ทรพยากรมนษยในองคกรตามโครงสรางของกลมธรกจทมความหลากหลายอยางมาก ทงในดานขนาด หมายถงจ านวนของสมาชกของกลม ตงแตขนาดเลกแบบรานคาเจาของคนเดยว ผประกอบการ OTOP จนถงมลกษณะการรวมกลม โดยผประกอบการครามทมการด าเนนการในรปแบบของกลม ประกอบดวย กลมวสาหกจ กลม OTOP กลมผประกอบการชมชน หางหนสวน บรษท จ ากด เปนตน ผประกอบการผลตภณฑครามทสามารถน าเสนอผลตภณฑสตลาดผบรโภค ไดทงในประเทศและตางประเทศนน มสมาชกและชางทอผาของตนเอง “กลมผมมชางทอ 20 คน อายระหวาง 30 - 65 ป” “พนกงานหนาราน ขายอยางเดยว จายเปนเงนเดอนและมคาคอมมชชน พนกงานยอม 3 คน ท างาน จนทร-ศกร จายเปน week เพราะเขาตองกนตองใช ตองเปนคนละเอยด อดทน ชางทอ ตองเขาใจ idea กลาทดลอง กลาน าเสนอ ตวหวหนาทม ในบาน เปนแมคร” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) “ยายสรสนใหลาวยอมซอย ใหยายยอม พกะซไปอบรมเนาะ กะใหยายยอม”(รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “ปลาท ามคนทอ 3 คน ชาง 2 คน” (กลธดา อปพงษ, สมภาษณ, 19 ตลาคม 2561) กลาวโดยสรป รปแบบการก าหนดโครงสรางมการก าหนดหนาทความรบผดชอบในการปฏบตงานชดเจน และเรยบงายตามภารกจหลกของกจการ เพอใหรหนาท มการกระจายอ านาจใหพนกงานตามหนาท ประเดนท 2) ประเภทของทรพยากรมนษย ประกอบไปดวย 2 กลม กลมผบรหารหรอผน ากลม ผบรหาร ผน ากลม มองการณไกล มเปาหมายทชดเจน (mind set) มองการณไกล ก าหนดเปาหมายของธรกจวาตองการจ าหนายใหลกคาในตางประเทศ หรอ เปนกลมทมอ านาจซอ “ผมอยากขายใหกบลกคาชาวตางชาต” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) “ครามสกล จดกลมลกคา High-End ทก าลงซอสง ชาวตางชาต แตเราเปน local brand” (สกณา สาระนนท, สมภาษณ, 2 พฤศจกายน 2561) มองเหนโอกาส มใจรก ในการท าคราม และเปนคนท าครามเอง หมายถง ผทมความสามารถในการผลตคราม การปลก ท าเนอคราม กอหมอ มดหม ยอม ทอ เปนผอยในกระบวนการผลตชนงาน มการก าหนดวตถประสงคในการท าครามทชดเจน (SMART Objective) ซงจะผลต ผลตภณฑจากครามธรรมชาต มความมงมนในการพฒนาผลตภณฑจากครามธรรมชาตใหเปนทยอมรบของลกคาชาวไทยและชาวตางชาต “สนคาของเราเปน Variable Art ศลปะทสวมใสได” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) เปนผมวสยทศน (Vision) ทตองการจะเปนในอนาคตทชดเจน มการก าหนดเปาหมายในการท าธรกจครามคอไมไดมจดมงหมายในการสรางผลก าไรสงสด ใหกจการเปนเพยงอยางเดยว แตจะมเปาหมายเพอใหครามสกลนครเปนทรจก และไดรบการยอมรบจากผบรโภคสอสารใหทราบถงคณคา ภมปญญา ทมาของผาครามสกลนครจากเรองเลา การน าเสนอ การจดบธแสดงสนคาและผลตภณฑ สรางความประทบใจกระตนใหเกดความสนใจ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

187

น าเสนอใหสะดดตา ไมเหมอนใคร รปแบบการน าเสนอผลตภณฑมเรองเลา ทมา (Story) เลาเรองเกง น าเสนอด ผลตภณฑแปลกใหม มเอกลกษณแตกตางกบคแขงขนในตลาด สวนใหญไดรบมาตรฐานผลตภณฑชมชนระดบ 5 ดาว และไดรบมาตรฐานจากหนวยงานอน ๆ ทงภาครฐและเอกชน ท าครามเปน ลงชมชน รกคราม เปนผมความสามารถในการน าเสนอ และถายทอดเรองราวความเปนมาของชนงาน มคณลกษณะเฉพาะตวทดงดดความสนใจของผบรโภค นอกจากนนยงพบวาผประกอบการสวนใหญมทกษะในการถายทอดความรเรองการท าผลตภณฑคราม ไดรบเชญใหเปนวทยากร บรรยายและสอนปฏบต สาธตการผลตชนงานใหแกผสนใจเรยนรการท าครามดวย เชน สอนกอหมอคราม ยอมคราม วาดภาพจากสคราม ทอผา เปนตน

จะเหนไดวา ผบรหารหรอผน ากลมจะเปนผมวสยทศน มเปาหมาย ในการด าเนนกจการอยางชดเจน สามารก าหนดกลมเปาหมายของผลตภณฑของตน เปนคน มความมงมน มเครอขายในการท าคราม ไมวาจะเปนแหลงผลต แหลงปลก คน มด ยอม ทอ จ าหนาย ทงหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน เปนตน มทงทผลตเองทกขนตอน และมเครอขาย ผน ากลมเปนผรบบทบาทในการจ าหนาย น าเสนอผลตภณฑ

“ครามแทยงไงกขายได King Power มา ฝรงมาเลย เปนพระสหายขององคศรวรรณวล มาดตนคราม รถต 2 คน” เขาไมเนนกลมทมชอเสยง เปนกลมทไมคอยมใครรจก เปนงานแบบดงเดม อนาคต ถาเปนครามธรรมชาตแท 100% มนไดอยแลว (อ านาจ สนาพรหม, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561)

ผน ากลม หรอเจาของแบรนด มคณลกษณะเฉพาะบคคลทเปนนกคด มแนวคดในการบรหารงานทชดเจน หมายถง มการก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (Positioning) การก าหนดกลมเปาหมายของผลตภณฑ (Target group) วาจะขายสนคาใหกบลกคากลมไหน ใครจะเปนลกคาทมาซอสนคาของเราอยางชดเจน “ลกคาอยกรงเทพฯ ไมขายถนนคนเดน” (กลธดา อปพงศ, สมภาษณ, 19 มถนายน 2561) เชนเดยวกนกบผประกอบการในอ าเภอสวางแดนดน “OTOP MIDYEAR, OTOP CITY ทประจ าฮะ 5 ดาวฮะ บาดนตลาดบานเฮาพบไปยอนหยง ถนนคนเดนฮะ เหนบมนฆาเจาของตาย ผเฮดกะด มนเอาเคมไปขายกะวาคราม ผถกผแพงวาต เฮาซไปขายไดคอเขาจงไดตวละ 200 กะเอาด เฮาไปขายพน ดกวา กรงเทพลกคาเพนซเขาใจกวาไทสกลซ า ถาถกเขาวา ไมใชของแท ซฮจกเลย” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561)

“สงทเหมยวสมผสไดจรง ๆ คอ ธรรมชาตกบธรรมะ คอ ธรรมชาตเรารอยแลว เราโตมากบมน แลวกอยกบสงเหลานมาโดยตลอด สวนชวงหลงมานกจะมเรองของการทเรารจกธรรมะมากขน สกลมเรองของการปฏบต หรอวาธรรมะทคนเขามาแสวงหาทน มนมของดทอยในพนทภพานอยแลว อยในสกลอยแลว อนนคอสงทมนเปดมมมองใหมหลงจากทกลบมาอยทบาน สวนธรรมชาตมนกคงหมายความวา มนเปนธรรมดาของคน ชวตเรยบ ๆ งาย ๆ เรายงไดสมผสในสวนของอดตเยอะ อยากใหงาน งานทเปนของภครามมนสนบสนนวถชวตดงเดมของเราโดยทเราไมไดเดอดรอนทจะตองดนรนไปหาเงน หาทองทกรงเทพฯ แตวามนกตองพอเพยงดวย หวใจหลกของการท างานของเราคอ การมสวนรวมกบชมชน โดยทดงศกยภาพของชมชน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

188

ออกมา หรอแนวคดของเขาจรง ๆ ในการทเขาคด แตวามนจะตองปรบจนกบสงทเราวางแนวทางดวย เพราะวาหลกของเหมยวรสกวาการอยแบบเรยบงายเปนเรองส าคญ การพอเพยงเปนเรองส าคญ แตวาถาหากมนไมไดปรบจนเขากบเขามนกจะตองถกแบงออกไปแตวาเราอยากใหมนเปนโมเดล ถาสมมตวาเราอยไดในพนทของเราแบบเรยบงายของเราเนย มนอยไดจรง คนกสามารถเอาโมเดลของเราไปท าไดในรปแบบอน ๆ โดยทใชการมสวนรวมกบชมชนเปนหลก” (ปลนธน ไทยสรวง, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561)

กลมพนกงาน พนกงาน หมายถง ผทท าหนาทในการปฏบตงาน ลงมอท าและท า

หนาทในกจกรรมการผลตคราม ตองรบผดชอบและดแลกระบวนการผลตหลก เชน ดแลหมอคราม ยอม มดหม ทอ แปรรป รวมไปถงผจ าหนาย เปนผมใจรก และมทศนคตในเชงบวกเกยวกบคราม มจตใจออนโยน เขาใจกระบวนการผลต มจตนาการมความคดสรางสรรค มความร และมเทคนคเฉพาะในกระบวนการผลต ซงจะขนอยกบลกษณะของแหลงภมปญญาของตนเอง ในแตละชมชนและพนท จงสงผลใหผลตภณฑครามของแตละกลม และชมชนมลกษณะเดนเฉพาะตวทแตกตางกนออกไปตามภมปญญาทสบตอกนมา และมเทคนคในการผลตเฉพาะตามแบบฉบบของแมครในทองถน และนอกจากนนยงพบวาผทท าหนาทในกจกรรมกระบวนการผลตครามเปนกลมผสงอาย เคยมประสบการณในการใชคราม รจกครามจากรนแม และยาย หรอยา สอดคลองกบสภาพจรงในการผลตครามของกลมผประกอบการ ทมความพรอมในการผลตและ มความสามารถในการผลตจากการเรยงลายในก 4 ลาย แตยงคงขาดอปกรณ ดงค ากลาวของ รชน สราชวงศ (สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “ฟมบทนไดแลวย” “ยายกะเวาคอนานมาแทะฟม มนใหญ 120 ฮะ เฮากะมาแทกหมเบงเกน ฟมมากะยงซแทกฟม แลวกะคนหมเบงเกน ฮกกะมดลายน าไหลลายจงซนะ ไดย ซขน 10 เมตรซะกอน ยานมนบเปนตาเอา ลองเบงซะกอน” เรยงลายไวแลว 4 ลายแลว คอนานมาแทะฟม ฟมมากะซไปแทกฟม “คมมนซไดขายไปหนา แลวกะคอยขยาย” พนกงานหรอสมาชกกลมทอไมไดตองการผลตใหไดปรมาณ แตท าดวยใจรก สอดคลองกบค ากลาวทวา “ถาตามบาน เขามาซออยเฮอน บางมอกะได 7-8 พนจงเซยะ บางมอกะไดเปนหมนจงเซยะ กะแลวแตสนคาเฮาหนอย-หลาย ปานได สวนมากกะบเฮดได กะไปเฮดนาพนละ หลายฮะ เขาเนนนา มแตเปนอาชพเสรมน เฮดแบบตามใจฉน มนเปนจงซน” (เสยงหวเราะมความสข อยางจรงใจ) “ถาคอออเดอรจงซ เดอนนงกะไดย 30,000 รบแคนนเพราะวา แฮงเฮามซมนน ฮามนบทนมนยาก” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) กลมสมาชกทอผามทกษะและเทคนคในการผลต จากสภาพจรงทพบ “ยอมแลวคอยมาฆามนจงเหนยว มนจกบขาดบดเฮามาเอดเสนยน” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561)

“มระบบการบรหารแบบเรยบงาย ไมเปนทางการ ใชความสมพนธอยกนอยางครอบครว มรปแบบการบรหารงานตาม style ของผบรหาร “ปลาจะคยกบชางทอใหทอเลย มอะไรกใหใสลงไปใหหมด” (กลธดา อปพงษ, สมภาษณ, 19 ตลาคม 2561) “แตละปเราจะรวาจะออกงานไหน” “เราจะออกแบบงานตามกลมลกคาทเราจะไปขายในแตละงาน เราจะ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

189

เตรยมสนคาของเราใหตรงกบกลมลกคา พจะไมขายถนนคนเดน” (เจษฎา กลยาบาล, สมภาษณ, 7 มถนายน 2561)

“ลกนองเกง คนท าใจรก หายาก” (ธตมา บญตาย, สมภาษณ, 19 ตลาคม 2561) สรปไดวา มตการบรหารการพฒนาระดบการบรหารองคกร ดานทรพยากรมนษย แบงออกเปนการทรพยากรมนษยในองคกร มรปแบบอยางไมเปนทางการ ประเภทของทรพยากรมนษย กลมผบรหารหรอผน ากลมทมศกยภาพในการประกอบการจะเปนผมวสยทศน มเปาหมายในการด าเนนกจการอยางชดเจน สามารกลมเปาหมายของผลตภณฑของตนเอง มความมงมนในการท างาน กลมพนกงานสวนใหญเปนผมใจรก และมทศนคตในเชงบวกเกยวกบคราม มจตใจออนโยน เขาใจกระบวนการผลต มจตนาการมความคดสรางสรรค มความร และ มเทคนคเฉพาะในกระบวนการผลต 3) ทกษะในการผลตคราม ชางทอผาครามในจงหวดสกลนครมทกษะการท าครามในแตละพนทแตกตางกนตามภมปญญาของทองถนทไดรบการสบสาน สบทอดตอกนมาในแตละพนท ซงในปจจบนกลมททอผาเปนอาชพหลกรองจากการปลกขาวท านา กจะมการเกบประวตลายผาเปนตวอยางลายมดหมใหลกคาเลอกชมและเลอกลายในการสงทอผา อยางกลมทอผาดอนกลอย อ าเภอพรรณานคม จงหวดสกลนคร เปนอกกลมหนงทผาครามไดรบมาตรฐานผลตภณฑชมชนระดบ 5 ดาว และเปนทรจกกนดในแวดวงการท าผายอมครามของจงหวดสกลนคร มการรวมกลมทอผาลายนาคขอ ลายเครอไม รวมถงลายประจ าจงหวดสกลนคร “ลายสะเกดธรรม” ในยคผวาราชการจงหวดสกลนคร นายทวป เทวน ด ารงต าแหนงผวาราชการจงหวดสกลนคร ระหวางวนท 1 ตลาคม 2544 ถง 27 ตลาคม 2545 ไดจดการประกวดลายผามดหมทเปนเอกลกษณของจงหวด โดยใหกลมทอผาคดคนลายผาแลวทอเขาประกวด กลมทอผามดหมบานพนนา ต าบลพนนา ชนะการประจ า ลายละเกดแลน จงไดเปลยนชอเปน “สะเกดธรรม” (อ านาจ ทองกลอมศร, 2546) ผาลายสะเกดธรรมไดรบการพฒนามาอยางตอเนอง และยงคงใชเปนลายประจ าจงหวดสกลนครจนถงปจจบน ในยคของผวาราชการจงหวด นายวทยา จนทรฉลอง ยงคงสบสานนโยบายการพฒนาผลตภณฑจากผาครามอยางตอเนอง จะเหนไดจากการจดโครงการ กจกรรม มหกรรมจ าหนายสนคา การพฒนาครามในดานตาง ๆ รวมถงการจดประชมรวมกบหนวยงานตาง ๆ เพอบรณาการการพฒนาผลตภณฑผาครามใหไดรบความนยมอยางกวางขวาง โดยไดจดการประชมรวมกบนางสดารตน วชรคปต เหลาวชยา อธบดกรมหมอนไหม และนางธนาภรณ พรมสวรรณ อธบดกรมกจการผสงอาย ในวนท 9 มกราคา พ.ศ. 2561 เวลา 09.00 น. ณ หองประชมศาลากลางจงหวดสกลนคร โดยมประเดนหารอเกยวกบการรวมกนพฒนาพพธภณฑบานปาทม-ปาไท และการสงเสรมงานหมอนไหมในพนท จงหวดสกลนคร โดยเฉพาะผาไหมยอมครามซงเปนเอกลกษณของจงหวดสกลนคร เพอสรางมลคาเพมผายอมครามและขยายตลาดผายอมคราม ใหเพมขนนอกจากน ยงหารอประเดนความรวมมอระหวางกรมหมอนไหม กรมกจการผสงอาย และจงหวดสกลนคร ในการสงเสรมอาชพดานหมอนไหมแกผสงอาย เพอใหผสงอายมอาชพ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

190

มรายได มคณภาพชวตด สามารถพงพาตนเองได โดยจากการหารอไดเลอกกลมผสงอายในพนทต าบลตองโขบ อ าเภอโคกศรสพรรณ จงหวดสกลนคร เปนพนทน ารองด าเนนงานในโครงการดงกลาว (กรมหมอนไหม, 2561)

กลาวโดยสรปจะเหนวาชางทอผาครามในจงหวดสกลนครมทกษะการท าครามในแตละพนทแตกตางกนตามภมปญญาของทองถนทไดรบการสบสาน สบทอดตอกนมา ผาครามในแตละชมชนมลกษณะเดนตามภมปญญาของชมชนนน ๆ เชน เทคนคในการกอหมอครามพบวา ในกลมผประกอบการครามในอ าเภอพรรณนานคม คนละหมบานสตรในการกอหมอกแตกตางกนไปกบภมปญญาบางกลมใชมะขามเปยกตม บางกลมใชสมอตม เพอใชในการผสมในหมอยอมคราม หรออาจพบวาระยะการกอหมอครามจะแตกตางกนไปแตเดมใชเวลาในการกอหมอคราม 10 – 15 วน ปจจบนหลงจากกอหมอสามารถยอมไดภายใน 3 ชวโมง เปนตน “เสนยนนะยอมแลว พกะมแตยอมใหซอ ๆ เวลาต าใหยาย ยอมใหเขาไวใหเขาด าเนนการ ยอมนะยายบยอม ยายเวาวะยอมบงาม บมความอดทนสง การยอมมนตองคนแขงแรง แลวกความอดทนสง ละเอยดละเออเดซะสซ านนะ 8 หมอ อยางนอยทสด 6 หมอพนะ ออนกวานนดนง” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “มนกวาง กะเวาซเฮดลายน าไหล ต าสวนกนไปมาโลดน หมายถงบใสเออ ใสหยง เรยงลายไวแลวฮะ 4 ลายแลว ทาแตฟมกะเสนฝายวาฝายสะเหนยวปานได ถาเฮาอยากเฮดมยกะได สเปลอกไมกะได” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “กลมบานนาขามทอผา แตกอนลายโบราณ ขายด 60-70 ล า รนยายอดร 100-150 ป ขายด ทอลายตาไก ลกแกว สรอยพราว ลายประจ าอ าเภอ เมองพรรณนา เมองพงพราวแตก ชอเมอง มดหมถนด ตนสน สายฝน ตมดาว” (ส าหรบ สนาพรหม, สมภาษณ, 17 สงหาคม2561) “ฝายโรงงานเขาผสมงว บกนคราม หนองคลองไดแหลงทองเทยว นวตวถโครงการผวา 1.1 ลานป 6.1 มาเวาใหม 2.8 ลาน ปนสง 2 รอบแลว รอบละ 300 ผน ป 61 สง 2 รอบแลว” (วกล พรหมหากล, สมภาษณ, 14 มถนายน 2561) 1.1.2.2 ความสามารถในการใชเทคโนโลย ปจจบนไดมการน าเทคโนโลยเขามาใชในธรกจการคาครามของจงหวดสกลนครโดยสามารถแบงไดเปน 2 รปแบบ รปแบบแรกคอการน าเทคโนโลยเขามาใชในกระบวนการผลต ซงจะเหนไดวากระบวนการผลตน าครามเปนการผลตทตองอาศยทกษะความรความช านาญ และประสบการณผสมผสานรวมกบความเชอของคนโบราณรนเกา เชน เชอวามเทวดา หรอผรกษาหมอคราม เพอใหหมอครามตดสเมอน าฝายมายอม การชมรสชาตของครามเพอปรงครามใหมสเหลองปนเขยวเกดความเหมาะสมส าหรบการยอม ท าใหสามารถยอมตดสด จะเหนไดวาการท าครามเปนมากกวาการใชทกษะความช านาญ แตยงแฝงมนตเสนหความเชอกบภมปญญาเขาไวดวยกน เพอรงสรรคใหเกดงานศลปะทเราเรยกกนวาผายอมคราม การยอมครามธรรมขาตดวยมอเปนงานศลปะ แฝงดวยภมปญญา การจะน าเทคโนโลยเขามาใชในกระบวนการผลตเพอใหไดหมอยอมครามทมสตรการผลตและอตราสวนตามหลกวทยาศาสตรจงท าไดยากและผลลพธไม

มหาวท


ภฏสกลน

คร

191

เปนไปตามทตองการทกครง แตอยางไรกตามการน าเทคโนโลยการใชในกระบวนการผลตครามจงไมสามารถท าไดในสวนของการกอหมอยอมคราม แตจะใชเปนเครองทนแรงและเทคโนโลย ในการท าเนอคราม การท าเนอครามในขนตอนการเตมอากาศใหน าครามแตเดมใชแรงคนใหการต กวนน าแชครามใหเกดอากาศ การใชเครองทนแรงในกระบวนการทอผายอมคราม การใชอปกรณมอเตอรในการน าฝายเขาสอก การปนหลอด อปกรณทเรยกวาโฮงมดหม เพอลดระยะเวลาการท างานใหสนลง อ านวยความสะดวกในการทอ สอดคลองกบ “อยสวนแมใชมอเตอรปนเนอครามคมเหนเขาเฮด” (อดร ศรบตร, สมภาษณ, 9 มถนายน 2561) “พจบ biotech บางเขน เกษตร ป.ตร พท าผาครามนาโน เพมกลนมะล ลลาวด” (สกณา สาระนนท, สมภาษณ, 2 พฤศจกายน 2561) เปนตน

รปแบบท 2 การน าเทคโนโลยมาใชในการท าการตลาด มผลจากการส ารวจสถตการใชงาน คอนเทนตมารเกตตง ขององคกรตาง ๆ ทวโลก พบวามากกวารอยละ 90 ใชการท าคอนเทนตมารเกตตง ในการท าการตลาด เจาของธรกจและนกการตลาดลงทนในการท าคอนเทนตมารเกตตง ประมาณรอยละ 25 ของงบประมาณการตลาดทงหมด บรษทแบบ B2B (Business to Business) มากกวารอยละ 91 ใชคอนเทนตมารเกตตง บรษทแบบ B2C (Business to Customer) มากกวารอยละ 86 ใชคอนเทนตมารเกตตงผใชงานอนเตอรเนตประมาณรอยละ 68 ชอบบรโภคเนอหาของแบรนดทตดตามอย และมากกวารอยละ 80 ของผใชงานอนเตอรเนตนยมพจารณาท าความรจกและตดสนแบรนดใหม ๆ หรอผลตภณฑใหม ๆ ผานเนอหาทแบรนดผลตขนเอง จากนนผใชจะเรมศกษาหาขอมลผานเนอหาจากสออน ๆ ตอไปเรอย ๆ คอนเทนตมารเกตตงชวยใหประหยดงบในการท าการตลาดไดถงรอยละ 62 เมอเทยบกบการตลาดแบบดงเดม ไดแก ทว วทย หนงสอพมพ เปนตน และสามารถลดตนทนในการสรางฐานรายชอกลมผมงหวงไดถง 3 เทา เมอเทยบกบการตลาดแบบดงเดม โดยผชมมากกวารอยละ 60 มกจะคนหาสนคาหรอบรการของแบรนด หลงจากทพวกเขาไดศกษาผานเนอหาโดยกลมผมงหวงมากกวารอยละ 82 มปฏสมพนธทดตอแบรนดมากขนเมอพวกเขาไดอานเนอหาจากแบรนด (สเตบ อคาเดม, 2560) สอดคลองกบสภาพจรง “เขาหาเราในอนเตอรเนตแลวเขากตามมาหาเราถงบาน” (พระ ประเสรฐกานตง, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “ทกวนนลกคาเราตองใชสอ โซเชยล ชวยไดมาก” (สกณา สาระนนท, สมภาษณ, 2 พฤศจกายน 2561) “ลกคาจะดใน facebook ใน line” (พระ ประเสรฐกานตง, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “Website ไม work แมนคราฟชอป แตจะมใน facebook” ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) “จอยเลกไปขายถนนคนเดนแลว ตอนนเขาขายในเนต” อ านาจ สนาพรหม, สมภาษณ, 16 ธนวาคม 2561)

การน าเทคโนโลยมาใชในกลมผประกอบการครามในจงหวดสกลนครมอยอยางจ ากดหากผน า หรอผประกอบการคราม เปนคนรนใหมกจะใสใจในเรองของการน าเสนอผลตภณฑหรอเครองมอทใชในการสอสาร การสรางเนอหา (Contents) เพอน าเสนอสผบรโภคมากกวาการน าเทคโนโลยมาใชในกระบวนการผลต ซงท าใหเหนวาเทคโนโลยทมความจ าเปนใน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

192

การท าครามสกลนคร มความส าคญในการท าการตลาด E-Marketing ใชเปนชองทางการสอสารการตลาดกบผบรโภค สรปไดวา ดานทกษะในการผลตคราม มทกษะการท าครามในแตละพนทแตกตางกนตามภมปญญาของทองถนทไดรบการสบสาน สบทอดตอกนมา ผาครามในแตละชมชนมลกษณะเดนตามภมปญญาของชมชนนน ๆ ในดานความสามารถในการใชเทคโนโลย กลมผประกอบการมเฉพาะในกลมทมคนรนใหมทเขาใจการใชเทคโนโลย แตกลมผประกอบการสงอายจะมความสามารถในดานนนอย 1.1.3 ผลตภณฑ 1.1.3.1 รปแบบผลตภณฑ จากการศกษาสภาพการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร พบวา ผลตภณฑหลกของกลมมากทสด คอ ผาพนคอ ผาคลมไหล ผาผน ผาซน รองลงมาเปนการแปรรปผลตภณฑเปนของใช ของทระลกดวย เชน เสอ กระโปรง กระเปา รองเทา พวงกญแจ ยางรดผม ตรายหอ พบวา กลมผประกอบการใชชอกลมเปนตราชอผลตภณฑมากทสด คดเปนรอยละ 80 รองลงมาเปนการตงชอยหอ (brand name) คดเปนรอยละ 20 ซงอาจกลาวไดวาการสรางความแตกตาง ยงแตกตางยงจะเปนทนาสนใจ เนองจากจ านวนผใชครามมเพมมากขนในแตละป และยงมครามสงเคราะหเพมมากขน ท าใหผบรโภคยงมพฒนาการในการเรยนรการใชครามมากยงขน ท าใหเหนลกคามทางเลอกในการซอสนคาสงขน “เอกลกษณผมคอ งานทมาจากการทดลองอาจจะใชพชตามฤดกาล ผกแทนเปลอกไม ตอยอดการทดลอง มาผสมผสานเทคนค 3 – 4 เทคนค ท าสเพนทจากคราม เปนผาคลมไหลเปนเจาแรกทน ามาใชในเชงพาณชย คณแมท าแบรนด “ครามทอง” “แมนคราฟ” ผาพนคอ ผาคลมไหล (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) “เรากสงเกตพฤตกรรมหรอวายอดขายวาผลตภณฑไหนทมความเปนไปได คอลกคาซอได เขาซอแลวกใชไดจรงแลว เขากลบมาซอตอกจะเหลออยางสองอยางกจะเหลอพวกงานทอมอผาทอมอยอมสธรรมชาตเพราะหลงจากทเรารแลววาเราควรทจะท างานทอผากจะเนนเปนพวกผาพนคอผาคลมไหล เปนหลกแลวคดวามนเปนศลปะทนงหมไดเปน wearable art ดงนน ถาสมมตเราจะท า งานศลปะชนใหญ ๆ สกชน มนกตองมเงอนไขของลกคา ทจะซอทจะใช แตถาเราท าผาพนคอผาคลมไหลเราสามารถท าใหหลาย ๆ คนหลาย ๆ ระดบหลาย ๆ อาชพเขาสามารถใชผลตภณฑของเราไดนเปนสงทเราคดวาศลปะมนตองจบตองไดในทก ๆ คนเรารสกวาเราชอบคอมนลมหลงเหมอนหลงใหล เราอยากจะรจงเลยวายอมครามเขายอมกนยงไง ท าไมเราไปแตละหมบานแม ๆ ปา ๆ บอกไมตองยอมหรอกมนยงยากมนซบซอนเสยเวลาท าไหมอเปอนแลวกรสกวายงเขาคดคาน ยงเขาไมสนบสนนอยากใหเราร แตเรารสกวาเราไมใชอยากจะเปนนกธรกจ เราไมไดอยากจะเปนพอคา เราอยากจะเปนคนท างาน อยากจะเปนชางยอม ชางฝมออยางเขาดวย” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

193

“เปนแบรนดผาฝายยอมมอกทอมอยอมสธรรมชาต สนคาเราสวนใหญกจะเปนสนคาทเปนสนคาส าเรจรปทเราท ารวมกบชมชนนะคะ กคอขนตอนกระบวนการทกอยาง หรอวาวตถดบเนยเราพยายามหาในชมชนกอน รวมทงทรพยากรบคคลตงแตชางทอ ชางตด แลวกชางปกเสอ สวนใหญงานของภครามนจะไมไดเนนจางชางฝมอ แตวาเนนฝกคน คนในชมชนของเรา เพอทจะใหมทกษะในการท างานรวม” (ปลนธน ไทยสรวง, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “แตละชนงานของภคราม คอเราเนนใหชาวบานดงศกยภาพของตวเอง ทกขนตอนจรง ๆ คนรจกภครามเพราะวางานปก แตวาในความรสกของคนท าหรอเหมยวเอง รสกวาทกชนงาน ทกกระบวนการ ทกขนตอนจะบอกเลาเรองราวของภพาน อยางเชน ฝาย ดงเดมเรากเคยปลกฝาย เราพยายามใหชมชนเอาฝายของชมชนออกมา วาดงเดมเราเคยท าแบบนนะ งานตดเรากพยายามใชคนในพนทของเราตด อยางเรองงานยอม คอสธรรมชาตทกสทใชในชมชน เราพยายามบอกวาคอสธรรมชาต สจากตนไม สจากสงแวดลอมทเราอยเปนแบบน อยางเชน สประด สมะเกลอ สตนขอย คอทกอยางมนมาจากสงรอบตวเราหมดเลย รวมทงเรองงานปก ท าไมภครามปกดอกไม ตนไม เพราะเราอยากสะทอนพนทปาภพาน ใหเขาเหน ผานมมมอง หรอธรรมชาตของภพานใหเหนวามนมแบบนโดยคนในพนทเอง อนนภพานบานฉน คออยากบอกแบบนนคะ” (ปลนธน ไทยสรวง, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561)

ภาพประกอบ 28 ผาคลมพนคอ ยอมสธรรมชาต และเพนทสคราม แบรนด “mann cfaft”

มหาวท


ภฏสกลน

คร

194

“เสอถาสงกตองรออก 6 เดอน” (ปลนธน ไทยสรวง, สมภาษณ, 19 ธนวาคม 2561) “สนคาทตางชาตชอบ เรยอนเขมๆ อเมรกาชอบเนอนม ญปนเปนเขนมอ สเขม ผาเมตรรสเซย ฝรงเศสเปนดไซดเนอร (พระ ประเสรฐกานตง, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “เขาเอดมเปน ยอมมะเกลอ ยอมเปลอกไม มไดขถความร เฮาเฮอเขา เฮามความสขได มนออกจากจตส านกขอเฮา” “ผาจากแมพระจงเอา” “ผา GI เขนมอทงพง ยน ผาเมตร ผาถง เรยอนสงสนามบนสวรรณภม คงพาวเวอร ถนนคนเดน เรยอน 4 ตะกอ เหมอนกนหมด… ทอ 2 ตะกอใหบางทสดเหมอนผาไหมนอก สงผนละ 400 บาท 100 ผน มดหมสงหนามบนผนละ 1,000” เราท าธรรมชาตแท ๆ ครามของเราไมมออก ลงในอนเตอรเนตหนงเดยวในโลก 5 ดาว ป 52 เปนผาคลมไหลแนวคด ผลตภณฑใยธรรมชาตแท ๆ มความเปนมา ภมใจ เราไดอยกบธรรมชาต สงแวดลอมทด ใหธรรมชาตกบคนอน เปนของธรรมชาต ตอไปคนทท าความจรง อยรอด คนทแอบแฝงอยไดเรอย ๆ ไดเงนเยอะอยไมรอด” เนอร (พระ ประเสรฐกานตง, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “กลมของเราจะเปนออเดอรตางประเทศ ฮอลแลนด ผาคลมไหล ผาพนคอ ออกบธ มไกดพามา ของเราจะเปนเรยอน” (วกล พรหมมหากล, สมภาษณ, 18 พฤษภาคม 2559) “เปนฝายธรรมชาตเทานน ของเขา เขาออกแบบมาใหเรา เขาถายแบบมาแลว เปนคนจนทอาศยอยฮอนแลนด” (วกล พรหมมหากล, สมภาษณ, 18 พฤษภาคม 2559) “คนรนใหม เอาครามมาท านน ท านน เอาผาครามไปท าเครองใชไมสอย ไปท า ไปประดษฐ เปนเครองใชในรปแบบตาง ๆ ภาชนะ เครองประดบ นอกเหนอจาก

ภาพประกอบ 29 เสอผาครามลายปก แบรนด “ภคราม”

มหาวท


ภฏสกลน

คร

195

เครองนงหมเหมอนสมยกอน อยางผาครามสมยกอนเปนผาผนทตดเสอผาของชนพนเมอง (ประชา ค าสข, สมภาษณ, 4 ธนวาคม 2561) “เฮาบมคแขง เฮดยาก คนอนเขาบเฮด ปกตผาถงผนละ 7-8 รอย แตเฮาเฮดผนละ 1,800 คนกะทาของเฮา” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “อยากใหผาครามใสสบาย ใสงายในชวตประจ าวนแบบพอใสเสรจไมตองเขารานซกรดเหมอนผาไทยแบบผาไหม อดกาวมนรอน” (สนธยา ผาลาพง, สมภาษณ, 29 ธนวาคม 2560) “จดแขงของเราคอท าเอง ลกคาพอใจ ครามสกลนครมนเปนสงมหศจรรย ถาท าได มจดยน ยงยน สธรรมชาต งานไมขาดมอมรายได” (ธตมา บญตาง, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) 1.1.3.2 ระบบจดการของผประกอบการคราม ระบบการคาครามภายในจงหวดสกลนคร สามารถแบงไดเปน 4 ระบบ ซงประกอบไปดวย B2B B2C ผผลต – end user ระบบการผลตผาครามจากผผลตและสงสนคาสบรโภคคนสดทาย เชน กลมผผลตกลมคมครามผลตผาสงใหลกคาตามค าสงซอโดยตรง ผผลต – คนกลาง (บคคล/รานคา)– end user ระบบการผลตจากผผลตผานไปยงคนกลางเพอจ าหนายใหลกคาคนสดทาย เชน รานครามฮกสงผาจากกลมแมบานเพอน าไปจ าหนายทรานในตวเมองสกลนคร ตามค าสงซอของลกคา เปนตน ผผลต – แปรรป – รานคาปลก – end user เปนรปแบบการด าเนนธรกจโดยการน าผลตภณฑจากผผลตไปแปรรป เพอจ าหนายในแบรนดของตนเองเพอใหถงมอผบรโภคคนสดทาย เชน กลมผผลตผาคมครามน าผลตภณฑผาของกลมไปแปรรปเปนรองเทาแลวน าไปจ าหนายยงถนนคนเดมเพอจ าหนายใหกบลกคาทมความชนชอบผลตภณฑคราม ผผลต – รานคาปลก – แปรรป – end user รานคาปลกน าผลตภณฑผาจากกลมแมบานผผลตไปแปรรปเปนเสอผา เพอจ าหนายใหลกคา เชน รานผาวภาพรผาไทยสงกลมแมบานทอผาส าหรบการน าไปตดชดท างาน มระบบการบรหารแบบเรยบงาย ไมเปนทางการ ใชความสมพนธอยกนอยางครอบครว มรปแบบการบรหารงานตาม style ของผบรหาร “ปลาจะคยกบชางทอใหทอเลย มอะไรกใหใสลงไปใหหมด” (กลธดา อปพงษ, สมภาษณ, 19 ตลาคม 2561) “แตละปเราจะรวาจะออกงานไหน” “เราจะออกแบบงานตามกลมลกคาทเราจะไปขายในแตละงาน เราจะเตรยมสนคาของเราใหตรงกบกลมลกคา” (เจษฎา กลยาบาล, สมภาษณ, 7 มถนายน 2561) พจะไมขายถนนคนเดน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

196

การด าเนนธรกจคราม ยงไดรบความสนใจจากผบรโภคมากเพยงใด คแขงขนกมมากขนจากการมองเหนโอกาสทางการตลาด ท าครามตนทนต า เพอเปนทางเลอกใหกบลกคาทมอ านาจในการซอนอย ถนนคนเดนจงเปนแหลงลกคาทเปนนกทองเทยว ซอของฝาก ราคาไมสง เปนเหตท าใหผประกอบการทจ าหนายสนคาในราคาสงไมคมคากบการรวมจ าหนาย ท าใหเกดการปฏเสธในการมาจ าหนายสนคาทถนนคนเดน “ไปงานกรงเทพฯ มากกวา” (เจษฎา กลยาบาล, สมภาษณ, 7 มถนายน 2561) จะเหนไดวาระบบการคาครามในจงหวดสกลนครส าหรบกลมลกคาทมความร และสนใจรกในงานชมชน เปนกลมลกคาทชอบงาน Hand craft hand made กลมลกคาของจงหวดสกลนครเปนผรกสนคาจากครามธรรมชาต เหนคณคาของผลตภณฑ เปนลกคาเฉพาะกลม (niche market) การพฒนาครามหากจะมงเนนเพอการพฒนาใหเปนรปแบบอตสาหกรรมจงเปนไปไดยากเนองจากกระบวนการผลตครามมความสลบซบซอนและตองใชทกษะและประสบการณ แตสามารถท าใหครามพฒนาไดจากการเพมมลคาของครามใหสงขน ดวยการสรางและแสดงใหผบรโภคไดรบรถงคณคาของครามนอกจากการใชผลตภณฑ เพอใหครามยงคงเปนเสนหแหงเวทมนตจากสยอมธรรมชาตทเกดจากจตวญญาณจากภมปญญาบรรพบรษสรนลกรนหลานสบตอกนมา และสรางเปนจดขายส าคญใหกบจงหวดสกลนคร บงบอกถงเมองท าครามธรรมชาตอยางแทจรง 1.1.3.3 ทกษะการผลตสนคาคราม ผประกอบการแตละกลมพยายามคนหาทกษะความช านาญของตนเอง ซงหมายถงความสามารถในการผลตผายอมครามธรรมชาต ตงแตกระบวนการปลกคราม กอหมอคราม การแปรรรป เพอสรางมลคาเพม ใหกบผลตภณฑ ผใดพบเจอเอกลกษณของตนเองกอนเปนเจาแรก กจะไดรบการยอมรบจากสงคมผประกอบการคราม แมพระ แมน ฑตา ถ าเตา ดอนกอย เปนตน “ทอออกมากะคอหมด” (ส าหรบ สนาพรหม, สมภาษณ, 27 เมษายน 2559) “ทาฟมเพอทดสอบการทอตอนนกะใหแมๆยอมเสนยนทาแลว” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “กระสวยแหลมมนกะทงฟม มนฮกมอนเบงอยได เบงฟมยามทอมนเดง บใหมนคนตว” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “ฟมสองเขา เสนนอยตองยอมแลวคอยฆาฝาย” “แมสอนมาด” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) 1.1.3.4 คานยมรวมในการขบเคลอนการด าเนนงานของกลมผประกอบการ สงคมเปลยนไปในปจจบนผคนหนมาสนใจในผลตภณฑธรรมชาตมากยงขน เปนโอกาสท าใหวงการครามสกลนครตนตวมากขน ในทางกลบกน กลมผประกอบการในจงหวดอน ๆ ตางกมองเหนโอกาสนเชนกน ในอดรธาน อทยธาน กาฬสนธ มการท าครามเพมขน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

197

ตามล าดบ หรอแมแตในกรงเทพมหานคร กมผประกอบการทน าผาครามมาแปรรปตดเยบเปนแฟชนไมใชนอย จากการศกษาสภาพการศกษาสภาพการบรหารการพฒนาครามในจงหวดสกลนคร พบวา ตลาดหลกของผประกอบการครามเปนตลาดในประเทศมากทสด คดเปนรอยละ 64 และจ าหนายในตลาดตางประเทศรวมดวย ไดแก ประเทศญปน สหรฐอเมรกา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ฝรงเศส อนเดย คดเปนรอยละ 36 ประเภทลกคา พบวา ลกคาสวนใหญเปนวยท างาน ซอไปใชเอง ใชเปนของฝากมากทสด คดเปนรอยละ 62 รองลงมา คอ ซอไปเพอการจ าหนาย โดยจะน าไปเปลยนตราเปนยหอของผจ าหนาย คดเปนรอยละ 36 และน าไปจ าหนายและยงคงใชตราผผลต คดเปนรอยละ 2 “ฝายเขนปละครงจงจะเฮดได คอรบออเดอรรบบไดหลาย สมาชกบคอยเขาใจคอตดไปน าทอไปน า” (ส าหรบ สนาพรหม, สมภาษณ, 27 เมษายน 2559) “แตกอนเหนแตยาเฮด” (ส าหรบ สนาพรหม, สมภาษณ, 27 เมษายน 2559) สรปไดวา ดานผลตภณฑ สไตลของผลตภณฑมลกษณะเหมอน ๆ กน แตส าหรบรปลกษณผลตภณฑใหมในตลาดจะไดรบความสนใจจากลกคาเปนพเศษ ระบบสวนใหญเปนการขายจากผผลตถงมอผบรโภคโดยตรง โดยเฉพาะธรกจทมความเปนเอกลกษณ เปนงานฝมอ craftsmanship ดานทกษะผประกอบการแตละกลมพยายามคนหาทกษะความช านาญของตนเอง เพอสรางมลคาเพม ใหกบผลตภณฑ ดานสงคม จากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปโดยเฉพาะในดานการรกษธรรมชาตท าให ผคนหนมาสนใจในผลตภณฑธรรมชาตมากยงขน เปนโอกาสท าใหวงการครามสกลนครตนตวมากขน 1.1.4 ราคา 1.1.4.1 กลยทธการก าหนดราคา จงหวดสกลนคร ไดก าหนดยทธศาสตรเพอการพฒนาโดยไดระบต าแหนง การพฒนาจงหวด (Positioning) การเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตร การคา การลงทน การพฒนาการทองเทยว โดยจงหวดสกลนครไดก าหนดใหผลตภณฑผาครามขนทะเบยน GI ซงเปนสงบงชทางภมศาสตร และสนคาทส าคญของจงหวด เพอใหผลตภณฑผาครามมมลคาสงกวาสนคาประเภทอน ผายอมครามเปนผลตภณฑทมาจากภมปญญาทองถนซงปลอดจากสารเคมและไมมผลกระทบตอสงแวดลอม สรางคณคาทางจตใจทงผผลตและผครอบครอง เปนสนคา OTOP ทมมลคาทางตลาดสงสามารถน าไปตดชดแฟชนรวมสมยและสงเสรมการใชงานมากขน การแขงขนดานราคาเพมสงขนจะเหนไดจากราคาผาครามในถนนคนเดนผาคราม ตางแขงกนก าหนดราคาถก หรอการขายตดราคา เพอกระตน และดงดดความสนใจใหกบลกคาทมาเดนชม “คนตองการมากขน มนกะอบราคาขน” (ประชา ค าสก, สมภาษณ, 4 ธนวาคม 2561) “ของเฮาเฮดหม 90 ล า 100 ล า บมไผเฮด มนยากแตกะคม คมอนบมไผเฮด เฮดแลวกะบพอขาย เฮากะไปขายกรงเทพ” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

198

“ผาถงแมลายสรอยพราวเมตรละ 2,000 ถาอยากไดตองสง ท าใหไมยากถาจะเอา ผนละ 4,000” (พระ ประเสรฐกานตง, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “ลกคาถามราคาแลวเขาฮโลดวาเปนครามสกลแมนเบาะ เขาวาแพง ครามแท” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) จะเหนไดวา ในภาพลกษณของผบรโภคจะมองวาผลตภณฑครามธรรมชาตจากจงหวดสกลนคร หากเปนครามแทจากธรรมชาตจะมราคาแพง 1.1.4.2 ระบบการขาย ใครขายถกกจะไดขายดมากขน จากการศกษาสภาพการศกษาสภาพการบรหารการพฒนาครามในจงหวดสกลนคร ตนทนเฉลยตอเดอน พบวา ตนทนเฉลยตอเดอนของผประกอบการคราม คาใชจายหลกเปนคาวตถดบ ประกอบดวยคาเสนฝาย คาเนอคราม คายอม คาทอ คามดหม คาเดนทาง ประมาณ 25,000 บาท นอกจากนยงพบวา รายไดเฉลยตอเดอนของผประกอบการครามประมาณ 45,000 บาท เนองจากมผประกอบการบางรายไดรบการสงซอจากตางประเทศ “ครามทกอยางเปนบวก มนดขนหมด คนนยม เหอตามผอน ดเพราะคนนอกเหนคณคา เขามาเสนอราคาสงกวาทคาดหวงไว มนไดเงนกกลบมารอฟนใหม กอนหนานพวกเขาบไดหวซามนเลย 10 ปหลงมาเหอมาเรยนรอยากเหนอยากเปน” (ประชา ค าสก, สมภาษณ, 4 ธนวาคม 2561) “คนตางประเทศ ญปน ฝรง มนเปนตวกระตนใหคนชนสงมาใช ทท าใหมลคาของครามสงขน” (ประชา ค าสก, สมภาษณ, 4 ธนวาคม 2561) สรปไดวา ดานราคา กลยทธการก าหนดราคา ส าหรบผลตภณฑครามธรรมชาต มการก าหนดราคาสง “ผาผมมผนเดยวไมซ าใคร เปนงานศลปะ” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 18 ตลาคม 2561) “เปนผาผนเดยวในโลก ราคากจะสง” พระ ประเสรฐกานตง (สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) แตในแหลงจ าหนายผาครามทถนนคนเดน ตางแขงกนแขงกนก าหนดราคาถกหรอการขายตดราคา เพอกระตน และดงดดความสนใจใหกบลกคาทมาเดนชม ระบบการขาย ราคามผลตอการตดสนใจซอของลกคา ใครขายถกกจะไดขายดมากขน 1.1.5 ชองทางการจดจ าหนาย ผประกอบการหนมาใหความสนใจกบการใชชองทางในการสอสารกบลกคาใช social เปนชองทางสอสารตดตอกบลกคา ผประกอบการครามมการจดสงสนคาหลายรปแบบ ประกอบดวยการจดสงทางไปรษณย จดสงทางรถยนต สถานทจ าหนายสนคา พบวา ผประกอบการครามจ าหนายสนคา ณ ทท าการกลมรานคาชมชน จดขายของประจ าจงหวด และจ าหนายในงานแสดงสนคา โดยเฉพาะถนนคนเดนเปนกระแสความนยมของคนรนใหม กลายเปนสญลกษณ และเอกลกษณของนกทองเทยว ทตองมาเดนชมสนคา การเพมมลคาเพมใหกบผลตภณฑ สรางความแตกตาง ฝายเขนท ายากปละครง ราคาสง โดยเฉพาะการใชเทคนคในการเพมมลคา การใชเทคโนโลย ผานาโน ผาคลมไหลทเพม

มหาวท


ภฏสกลน

คร

199

กลน ไลเฉดสท าใหผลตภณฑมราคาสง เปนการสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑมการใชเทคโนโลยในการสรางชองทางในการสอสารกบลกคา เปนชองทางในการเสนอผลตภณฑสผบรโภค เชน facebook line instragram webpage website หากผประกอบการครามใหความสนใจในการใชชองทางการจ าหนายดวยสอ Social กจะสามารถสรางรายไดจากการจ าหนายผาครามไดไมใชนอยในปจจบน จากสภาพจรงของระบบการขายครามสกลนคร พบวา ผผลตมทศนคตในเชงบวกกบการตอรองราคาขายผลตภณฑยอมรบและยนดกบราคาผลตภณฑทไดรบจากตวแทนจ าหนาย “ตะกเอดเหอเมตรละ 50 100 เดวน หนมา 150 200 อยางแพงสดกะมเกน 300 แตกะเฮดน ากนมาแลว มงานมาเฮอตลอด” “ลาวกะเอาไปขายเมตรละ 900 1,000 กะมเปนเผอ” (นตยา พลศกดขวา, สมภาษณ, 28 พฤศจกายน 2561) ซงเปนเหตผลส าคญทท าใหพอคาคนกลาง มองเหนโอกาสในการท าก าไรจากการท าธรกจการคาผาครามในจงหวดสกลนคร เนองจากวฒนธรรมในการก าหนดราคาผลตภณฑเปนไปตามค าสงซอของผซอ ไมไดขนอยกบกลไกทางการตลาด หากพจารณาตนทนตามหลกการบญชแลว ผาเมตรละ 300 บาท ขาดทนเนองจากปจจบนคดแคคาตนทนจากวตถดบ แตไมไดรวมคาแรงในการผลตเขาไปดวย จงท าใหเหนชองวางในระบบการขายครามของสกลนคร ใครเลาเรองเกง กสามารถขายผาไดในราคาทสงกวาได พรอมกนนจะพบวามแมคาครามทเปนคนรนใหม ปรบตวจากรานตดเยบเสอผา ผนตวมาเปนผจ าหนายผาคราม แปรรปผาครามเปนหลกเชน รานพระไหมไทย จงหวดสกลนคร เปนตน สรปไดวา ชองทางการจดจ าหนาย ผประกอบการหนมาใหความสนใจกบการใชชองทาง social เพอสอสารตดตอกบลกคา 1.1.6 การสงเสรมการตลาด กลมทมศกยภาพ เปนคนรนใหม จะสามารถน า social media เขามาใชในการท าการตลาด การสอสารกบลกคา การสราง content เพอสรางประสบการณใหม ๆ ด ๆ เชน เฟสบคของแมนคราฟ https://www.facebook.com/manncraft เฟสบคของสขชม https://www.facebook.com/sukchom/ อนสตาแกรม ของแมฑตา https://www.facebook.com/sukchom/ ทเปนชองทางของการตดตอสอสารกบผบรโภค ซงปจจบนเปนทนยมอยางมากและเพมขนอยางตอเนอง ทงระบบโดยหนวยงานภาครฐ การสนบสนนทงในระดบจงหวด ภมภาคและระดบประเทศ หนวยงานภาครฐและเอกชนสงเสรมและสนบสนนใหมการใชเครองมอในการสอสารกบลกคาและผบรโภค พฤตกรรมผบรโภคใหความใสใจในการใชสอ online มากขนผบรโภคในปจจบนใหความส าคญกบการใชสอโซเชยลมากขน เทรนของผบรโภค แนวโนมพฤตกรรมของผใชผาคราม เรมจากการความนยมในการใช เปนโอกาสในการสรางรายไดจากการใชเทคโนโลยมาใชเพอขยายชองทางการสอสารใหกระจายออกไปอยางกวางขวางขน social “ลกคามาหา

มหาวท


ภฏสกลน

คร

200

วยท างาน วยรน ยางรดผม” (ธตมา บญตาย, สมภาษณ, 28 พฤศจกายน 2561) “ยคน social ส าคญมาก” (กลธดา อปพงษ, สมภาษณ, 26 พฤศจกายน 2560) สรปไดวา ดานการสงเสรมการตลาด กลมทมศกยภาพ เปนคนรนใหม จะสามารถน า social media เขามาใชในการท าการตลาด การสอสารกบลกคา การสราง content เพอสรางประสบการณใหม ๆ ผวจยไดจดท าประวตการใชครามธรรมชาตสกลนคร โดยแบงออกเปน 4 ยค ประกอบดวย ยคดงเดม ยคถดถอย ยคฟนฟ และยคปจจบน คอ 1. ยคดงเดม มนษยมววฒนาการใชผาเพอเปนเครองนงหม พบหลกฐานการถกทอทเกาแกทสด เกดขนในชวง 6500 กอนครสตกาล เกดขนในยค Neolithic (นโอลทค) ในเมองทมชอวา Çatalhöyük (จาตลเฮอยก) ดนแดน Anatolia ใชผาส าหรบหอศพ สวนผาปาน พชทใชท าผาลนนถกน ามาเพาะปลก ในชวง 8000 ปกอนครสตกาล (อนาโตเลย) หลงจากนนเรมเขาสยคของการผลตผา ผาคอตตอน พบครงแรกในอนเดยโบราณ ชวง 5000 ปกอนครสตกาล จากพชชอ Flax หรอ ผาปาน, ปอ ชาวอยปตโบราณใชผาลนนหอมมม ท ากระโปรงกบเสอผา (ซนน, 2560) ผาไหมจากจน เรมใชชวง 5,000 ถง 3,000 ปกอนครสตกาล ในประเทศญปนเรมมการทอผา ในยค Jōmon (โจมอน) เมอ 12,000 ถง 300 ปกอนครสตกาล และเมอ 550 ปกอนครสตกาล ไดคนพบผาชนดใหมทเรยกวา กญชง จนในทสดไดออกเปนผาทเรยกวา ผาใยปาน และ “ผาสายไหม” นยมไปทวทกมมโลก (ซนน, 2560, 31 มกราคม) ววฒนาการของการทอผาในประเทศไทย ในจงหวดแมฮองสอนอายประมาณ 7,000 – 8,000 ปมาแลว พบวามนษยนาจะรจกท าเชอกและตาขายกอน โดยน าพชทมใยมาฟนใหเปนเชอก แลวน าเชอกมาผก หรอถกเปนตาขาย จากการถกกพฒนาขนมา เปนการทอดวยเทคนคงาย ๆ แบบการจกสาน ประมาณเมอ 2,000 – 4,000 ป พบหลกฐานทบานเชยง จงหวดอดรธาน มเศษผาตดอยกบคราบสนม พบลกกลงแกะลาย ส าหรบใชท าลวดลายบนผาเปนจ านวนมาก มนษยรจกการปนดาย ทอผา ยอมส และพมพลวดลายลงบนผาและเมอประมาณ 2,500 ป จากภาพเขยนผนงถ าเขาปลารา จงหวดอทยธาน มรปมนษยโบราณการแตงกายเปลอยทอนบน ทอนลางสนนษฐานวาใชหนงสตว หรอผาหยาบ ๆ รอยเชอกผกไวรอบ ๆ สะโพก (สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน, 2561) สยอมธรรมชาตจากพชทเกาแกทสดทมนษยรจก คอสน าเงนโทนฟาจากสคราม “indigo” ในประเทศจนมมานานกวา 6,000 ป เชอวามการใชสครามธรรมชาตครงแรกในประเทศอนเดย ซงเปนศนยกลางผลตครามธรรมชาตทเกาแกทสดในเขตรอนชนของทวเอเชย เปนแหลงผลตครามทใหญทสดในโลก มราคาแพงแสดงถงความสวยงาม ฟมเฟอยของชนชนสง (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 1) ในมตการใชสครามของโลก พบวา มการใชครามในยคโบราณในแหลงอารยธรรมเมโสโปเตเมย อยปต กรก โรมน บรเตน เมโซอเมรกา เปร อหราน และแอฟรกา ชาวโรมนน าสครามมาใชในงานจตรกรรม เปนสมนไพร เครองส าอาง ปลายศตวรรษท 15 ชาวเปอรเซย ลเวน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

201

ไตน และกรกมการคากบอนเดย ท าใหสครามถกน ามาใชในยโรป ในชวงป ค.ศ. 1500 ประเทศฝรงเศสและเยอรมนหามน าเขาครามเพอปองกนอตสาหกรรมสยอมจากตนโวด ประเทศญปนน าเขาสครามตงแตสมยเอโดะ (Edo) ควบคกบการใชผาไหม น าเขาผาฝายชดกโมโน หรอยกะตะ ยอมดวยสครามโทนสน าทะเล “blue sea” (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 5) ญปนใชสครามธรรมชาตมาละลายน า ตมใหรอนในหมอ พรอมกบเพาะเลยงเชอแบคทเรยกลมไมใชออกซเจน (anaerobic bacteria) ลงไปดวย โดยแบคทเรยบางชนดจะท าการสงเคราะหไฮโดรเจนเพอสรางพลงงานออกมา แลวท าใหสครามทไมละลายน ากลายเปนสคราม ทละลายน า ออกมาเปนสครามขาว แลวน าผามายยอมลงในหมอเพอตองการท าใหเกดลายผา โดยใชเทคนคชโบร (shibori) กะซร (kasuri) กะตะโซเมะ (katazome) และทสทสกาก (tsutsugaik) (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 8) ประเทศองกฤษพฒนาการยอมสคราม 2 วธ วธแรกเรยกวา “pencil blue” เปนเทคนคทดดแปลงมาจากการใชดนสอหรอแปรงแตมส ลวดลายทไดจะออกมาในโทนเขม และเมอเตมสารอารซนคไตรซลไฟด (Arsenic trisulfide) ลงในหมอยอมครามท าใหสครามตดเสนใยผานานขน กรรมวธท 2 เรยกกวา “china blue” ขบวนการเขยนสลงบนเสนใยผาโดยใชสครามทอยในรปไมละลายน า สครามจะถกลดการเกดออกซเดชนลงโดยการเตมไอออนซลเฟต (ion (II) sulfate) เทคนคนท าใหลวดลายบนผนผามความคมชดมาก (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 1) ประมาณ ค.ศ. 1880 เทคนค “glucose process” เปนการเขยนสครามลงบนเสนใยผาโดยตรง ใหลวดลายผามความคมชดเชนเดยวกบเทคนค china blue (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 7) ประมาณ ค.ศ. 2004 การใชสครามอบแหง (freeze-died indigo) โดยท าใหสครามอบแหงอยในรปของผลก เมอตองการยอมเพยงแตเตมน าอนลงไปในหมอยอม เพอปองกนการเกดออกซเดชน เปนการยอมในททไมมออกซเจน ดงนนเทคนคการใชสครามอบแหงเปนเทคนคงาย ๆ และสามารถเกบรกษาผลกสครามไดนานโดยไมใหถกความชน สามารถน ามาใชยอมไดอก (วชาญ เอยดทอง, 2552, หนา 9) 1.2 ปญหาการพฒนาครามในจงหวดสกลนคร 1.2.1 นโยบายและกลยทธของรฐในการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร หนวยงานภาครฐสงเสรมและสนบสนนใหผประกอบการมความสามารถในการประกอบธรกจเปนมออาชพ แตผประกอบการไทยสวนใหญยงขาดความรและความสามารถ ในการบรหารธรกจสมยใหม ขาดทกษะในการตดตอเจรจาธรกจระดบสากล และไมรเทาทนสถานการณโลกทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ท าใหการประกอบธรกจไมมประสทธภาพ ไมสามารถขยายตลาดการคาหรอการลงทนน าไปสการไมสามารถแขงขนไดในทสด ภาครฐจงเรงยกระดบความสามารถให SME ในดานตาง ๆ ไมวาจะเปนความรพนฐานทส าคญในการท าธรกจ การน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการประกอบธรกจ การเสรมสรางความสามารถในการคาขายระหวางประเทศ การสงเสรมแนวคดการท าธรกจทมงตอบสนองตลาดระดบโลก (Global Context) ซง SME ทกระดบ ไมวาจะเปนผประกอบการทมศกยภาพ ในระดบฐานราก หรอกลม

มหาวท


ภฏสกลน

คร

202

ผประกอบการภาคเกษตร ลวนแลวแตจ าเปนตองไดรบการพฒนาใหสามารถประกอบธรกจไดอยางมออาชพ (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2560, บทสรปผบรหาร) มการพฒนาผประกอบการรนใหมใหกาวเขาสการเปนผประกอบการทสรางคณคาและมลคา (High Vale Startup) เปนทรบทราบโดยทวกนวา การสรางความเตบโตใหกบเศรษฐกจในระยะยาว ซงทผานมาประเทศกไดมการกระตนใหเกดผประกอบการใหมมาโดยตลอด เพอใหผประกอบการรายใหม ๆ สามารถเปนหวจกรส าคญในการขบเคลอนทางเศรษฐกจของประเทศ จ าเปนตองมงแสวงหาและพฒนาผประกอบการรนใหมทสามารถสรางมลคาสงได เชน ผประกอบการทมการใชเทคโนโลย นวตกรรม (Tech Startup) ผประกอบการในงานสรางสรรคและออกแบบ (Creative Startup/Cultural Startup) ใหมศกยภาพในการประกอบธรกจสมยใหมสามารถแขงขนในตลาดสากลได ซงจ าเปนทภาครฐจะตองใหการสงเสรมในหลาย ๆ ประเดนทงในเรองการสรางเสรมโอกาสผประกอบการใหมทมศกยภาพในการพฒนาตอยอดความคดรเรมสรางสรรคไปสธรกจการพฒนาโครงสรางพนฐานตาง ๆ ทส าคญในการพฒนาธรกจใหม ๆ และการท าใหเกดปจจยสนบสนนทเหมาะสมกบผประกอบการใหมกลมน เชน รปแบบของแหลงเงนทน สทธประโยชนทเออกบรปแบบของการด าเนนธรกจ เปนตน เพอน าประเทศไทยกาวผานการเปนประเทศทใชประสทธภาพเปนแรงขบเคลอน (Efficiency - Driven Economy) สการเปนประเทศทใชเทคโนโลยและนวตกรรมเปนแรงขบเคลอน (Innovation-Driven Economy) ได (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2560, บทสรปผบรหาร) สงเสรมใหเกดคณคาในการใชผลตภณฑ หนวยงานภาครฐใหการสนบสนนผประกอบการในทกมตแตยงพบวาการพฒนายงขาดการเชอมโยงเพอใหเกดความตอเนองและยงยน เพอใหเกดความสามารถในการแขงขน ใหสามารถด าเนนธรกจไดดวยตวเอง หลงจากทหนวยงานภาครฐถอนการชวยเหลอหรอลดความชวยเหลอลง

จากการศกษาสภาพการบรหารพฒนาครามในจงหวดสกลนคร พบปญหามากทสดดานคแขงทมมากขน จากการสงเสรมและรณรงคใชผาครามทกวนองคารและวนศกร กระตนใหเกดก าลงซอ สงผลใหเกดกลมผประกอบการครามในจงหวดสกลนครมากยงขนปญหารองลงมา คอการกระจายสนคา การตดสนใจซอจากสอโซเชยลมากขน ท าใหเขาถงลกคาเฉพาะกลมไดมากขน ปญหาดานนวตกรรม พบวา มการผลตสนคาใหมออกสตลาดอยเสมอกลายเปนปญหาของผประกอบการรนเกา ดงนนผประกอบการธรกจผาครามควรตระหนกและศกษาถงความตองการของกลมเปาหมายของตนเองเพอพฒนาผลตภณฑใหตอบโจทยความตองการของลกคา เพอสรางความแตกตางจากคแขงขน สรางเอกลกษณใหกบผลตภณฑเพอเกดความพงพอใจตอผบรโภคไดอยางแทจรง การสงเสรมของภาครฐ ท าใหเกดกระแสความตนตวดานการผลตและจ าหนายผลตภณฑผาคราม แตยบพบวากระบวนการสนบสนนและสงเสรมดงกลาวยงไมท าใหเกดความยงยนในตลาดผาคราม จะเหนไดจากผประกอบการทผลตผาฝายเขนมอราคาสง จะไมนยมน าผลตภณฑของตนมาจ าหนายในถนนคนเดน เพราะลกคามองวา ราคาแพงเกนเหต สอดคลองกบ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

203

ภาพลกษณของคราม “ผาครามราคาแพง” (อนรตน สายทอง, สมภาษณ, 28 มถนายน 2561) ถนนคนเดน ขาดระบบการควบคมแบบครบวงจร ผาในถนนคนเดน และบอยครงจะเหนวาการสนบสนนของหนวยงานของรฐ ไมไดมาจากความตองการทแทจรงของผประกอบการ ดงนนการทจะฟงเสยงความตองการทแทจรงจงไมอาจจะมองขามไปได “กกระตกของหลวง โฮงคนใหญหลาย จกเอามาเฮดหยง” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) “จงหวดท าผาคราม GI ไมยงไมครบทกอ าเภอ มบางอ าเภอกท ามานะแตยงไมถงไหน อาจจะเปนเพราะขาดความตอเนอง เพราะเปลยนบอย” (ประสาท ทศคร, สมภาษณ, 30 ธนวาคม 2561) สรปไดวา นโยบายและกลยทธของรฐ การสงเสรมของภาครฐ ท าใหเกดกระแสความตนตวดานการผลตและจ าหนายผลตภณฑผาคราม ท าใหเกดผประกอบการรายใหมเพมมากขน ซงสอดคลองกบ วโรจน สารรตนะ, 2553, หนา 27. สมภาร ศลโล, 2552, หนา 24 และทวป ศรรศม, 2554, หนา 38-42 กลาววา ลกษณะของนโยบายทด ตองมเปาหมายทสงผลประโยชนตอองคการ ประชาชน ชวยใหผปฏบตงานด าเนนการไดอยางมทศทางและมประสทธภาพสอดคลองกบวตถประสงคของหนวยงาน 1.2.2 ทกษะของทรพยากรมนษย แนวโนมและกระแสใหม ๆ ในสงคมโลก เชน สงคมผสงวย การขยายตวของสงคมเมองและคนชนกลาง ความตนตวดานสขภาพและสงแวดลอม บทบาทสตรทเพมขนตลอดจนรปแบบการใชชวตและสงคมในยคดจตทล ลวนแลวแตสรางโอกาสใหมในการท าธรกจของ SME เพอตอบสนองความตองการลกคาไดมากขน (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2560, หนา 33) นอกจากน การเปดเสรทางการคาการลงทนในสนคาและบรการตาง ๆ ท าใหธรกจในประเทศเผชญกบการแขงขนทรนแรงมากขนจากธรกจตางชาตทเขามาท าธรกจในประเทศไทย การเขาสสงคมผสงอาย (Ageing Society) ของไทย น าไปสปญหาทงเรองการขาดแคลนแรงงานททวความรนแรงมากขน และเรองตนทนคาแรงทจะเพมสงขนในอนาคตอยางหลกเลยงไมได (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2560, หนา 33) ทรพยากรมนษยสกลนครขาดทกษะพนฐานความเปนผประกอบการ (Entrepreneurship) และขาดความรเบองตนทเพยงพอตอการท าธรกจ ท าใหประสบปญหาในชวงเรมตนธรกจไดงาย นอกจากนชางทอฝมอ มคณภาพนอยลง จะเหนไดวาคนทอผามอายประมาณ 35 เปนตนไป “ชางฝมอเหนโอกาสในการด าเนนธรกจกหนมาเปนผขาย ท าหนาทหาตลาดท าให ปรมาณการทอผานอยลง” (สายจต ดาวสโข, สมภาษณ, 30 กนยายน 2561) นกวทยาศาสตร “ถาอายหนอยกวาน ซเฮดใหเบงหนา” “ลายผากะคดเอานละ เฮดเอา คมทางสนแลวเฮยเนาะ” (ปอน โคตรพรม, สมภาษณ, 14 มถนายน 2561) “เฮดเปนหมดคมหมก” (สมใจ บาดด, สมภาษณ, 21 พฤศจกายน 2561) “เฮยนหนงสอแลวเมอฮอดเฮอนเอดเวยกแลวกมานอนคดลายหม เอดผดเทอนาจะเอดใหมจนได นาไดเปนคนสอน ขอยมก” (นางบวพา ค าพทล, สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2561)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

204

จากการสงเสรมการประกอบการครามของภาครฐไดท าใหเกดผคาครามมากขน มทงผทเขามา เพราะมองเหนโอกาสทางธรกจ และผใจรก ชอบและหลงใหลในการท าคราม ซงจะพบวา หากผคาครามทหวงเพยงก าไรระยะสน สนใจเพอสรางผลก าไรสงสด โดยไมหวงผลกระทบทจะเกดขนในระยะยาว ไมมความสนใจ เชน การไมบอกขอมลทเปนจรงตอลกคา เปนผาครามแท ทงทมเสนใยสงเคราะหผสมในเสนยนส าเรจรปจากโรงงาน ท าใหตนทนการผลตต ากวาการใชเสนใยครามธรรมชาตแท และเมอตนทนการผลตต ากวากสามารถจ าหนายในราคา ทต ากวาได ซงเปนเหตท าใหผซอสนคาไมไดสนคาทมคณสมบตตามกลาวอาง เสนใยสสงเคราะหท าใหเกดสตก ซงลกคากจะมความเขาใจจะไมตกส ซงเปนเหตผลส าคญทท าใหลกคาขาดความเชอมนในคณภาพของสนคา ท าใหภาพลกษณครามเสยไปในระยะยาว ปญหาการสรางมลคาเพมใหกบสนคาและบรการ และปญหาการเพมประสทธภาพในการด าเนนธรกจ ซงสามารถท าไดโดยการสงเสรมให SME มนวตกรรม มการใชเทคโนโลยและเทคโนโลยสารสนเทศในระดบทสงขน ผประกอบการสวนใหญจ าหนายสนคาหรอใหบรการในรปแบบเดม ๆ ทเคยมอยแลวในตลาด มเพยงสวนนอยเทานนทน าเสนอสนคาหรอบรการทไมเคยมมากอนหรอมนวตกรรมของผลตภณฑและบรการ และมผประกอบการฯ มากกวาครงหนงทใชเทคโนโลยหรอกระบวนการผลตทเกากวา 5 ป ซงสอดคลองกบสถานการณจรงทวา “การทอผาลายมดหม ยากล าบาก ทอแบบลายพนมนเรว” (ส าหรบ สนาพรม, สมภาษณ, 9 มถนายน 2561) สรปไดวาดานทกษะของทรพยากรมนษย การปรบเปลยนบทบาทหนาทเปลยนจากผผลตมาเปนผจ าหนาย เปนสาเหตทท าใหชางทอมจ านวนลดนอยลง และผประกอบการขาดทกษะการน าเทคโนโลยใหม ๆ มาใชในการผลต 1.2.3 ผลตภณฑ 1.2.3.1 ราคาผลตภณฑ ผประกอบการผาครามจงหวดสกลนคร จ าหนายวตถดบครามใน 5 รปแบบ รปแบบท 1 ราคาใบคราม กโลกรมละ 20 บาท รปแบบท 2 เนอคราม อดปบขนาด 20 กโลกรม ๆ 150 - 200 บาท ขนอยกบปรมาณความตองการของตลาด รปแบบท 3 มดยอมผาคราม เสอตวละ 80 - 100 บาท ขนอยกบชนดของเนอผา รปแบบท 4 มดยอมเสนฝาย กโลกรมฝาย กโลกรมละ 500 บาท ขนอยกบชนดของเสนฝาย เชน ฝายเรยอน ฝายเขนมอ รปแบบท 5 ยอมวสดอน เชน ไม หนง กระดาษ เปนตน รปแบบการก าหนดราคาขนอยกบความตองการของตลาดทงน มาตรฐาน ในการก าหนดราคาของผประกอบการก าหนดราคาของผประกอบการยงไมม เชน มาตรฐานคณภาพของเนอครามเพอใชวดคามาตรฐานในการก าหนดราคาผายอมคราม ขนอยกบลกษณะของเสนใย

มหาวท


ภฏสกลน

คร

205

การสรางสรรคผาครามสการพฒนาผลตภณฑใหมใหแตกตางจากรปแบบเดมในอดตทผลตเพอเปนเครองนมหมเปนหลก เชน ผาซน ผาพน ผาพนคอ นสงผลใหผาครามเปนทรจกของผบรโภคมากยงขน กลมผบรโภคผาครามไมใชชาวบานอกตอไป แตหากเปนกลมชนชนกลางทมเงนเดอนและมก าลงการซอ เนองจากผาครามแตละผนมราคาคอนขางสง โดยจะเหนไดจากราคาเรมตนทก าหนดโดยกลไกของตลาดผาคาผาครามในปจจบน ผาครามหนากวาง 1 เมตร จะอยทเมตรละ 350 – 900 บาทและมราคาสงขนเมอผานกระบวนการแปรรป ผาถงผายอมครามสงประมาณเมตรละ 1,000 – 1,500 บาท บางครงอาจมราคาสงถงเมตรละ 4,000 บาท ดงนน จงสงเกตไดวาผาครามทน ากลบมารอฟนใหมถกกระบวนการของกลไกตลาดท าใหเปนสนคาทางวฒนธรรมทมคณคาและราคาแพง แตกตางจกผาครามแบบดงเดมทเปนผาของชาวบานน ามาสวมใสในการท าไร ท านาและใสในชวตประจ าวน กลมคนทจะสวมใสผาครามจงเปนกลมผมรสนยมเฉพาะ (ดนย ชาทพฮด, 2555, หนา 96) โดยจะพบวาผบรโภคไมสนใจวาจะผลตยงไง ดวยเทคนคอะไร แตจะสนใจรปลกษณ รปแบบของผลตภณฑ ความแปลกใหม เนองจากปจจบนกระแสครามไดรบความนยมจากผบรโภคจงท าใหเปนเหตผลส าหรบการตดสนใจซอ หากสามารถพฒนารปแบบผลตภณฑ ใหแตกตางจากผประกอบการอน กจะไดรบความนยมจากผบรโภค แตจะเหนไดวาหากผลตภณฑรปแบบใดไดรบความนยมจากผบรโภคสกระยะหนง กจะมการจ าหนายทกรานทว ๆ กน ดงนน การพฒนาผลตภณฑจงมความจ าเปนเพอสรางความแตกตาง การสรางอตลกษณผลตภณฑจะสามารถน าไปพฒนาตอยอดในผลตภณฑไดหลากหลายมากขน ในรปแบบผลตภณฑตาง ๆ แตกตางไป แตยงคงเปนเอกลกษณของผประกอบการนน ๆ ปจจบนการท าการตลาดแบบนไดรบความนยมมากขน ทงการใชสเพอก าหนดอตลกษณผลตภณฑ และการน าสญลกษณหรอสราง อตลกษณของผลตภณฑเพอน าไปพฒนาเปนผลตภณฑชนดตาง ๆ กน “ไมคดแตกตางอะไรขายด กท า เอามาแปรรป” (สรยนต สนาพรม, สมภาษณ, 18 ธนวาคม 2561) สอดคลองกบผลการศกษา ผายอมครามในทองตลาดปจจบนนน มคณภาพปานกลางและคณภาพต าอยจ านวนมาก เพราะกระบวนการท าซบซอนและใชเวลามาก และผายอมครามมราคาสงกวาผายอมสธรรมชาตอน ๆ จะเหนวาชาวบานสวนใหญเลกทอผาไวใชเอง และหนมาใชผาทผลตจากโรงงานอตสาหกรรมแทน ภมปญญาทองถนการทอผายอมครามก าลงหดหายจากรนหนงไปยงอกรนหนง ชมชนควรหนมาวเคราะหสภาพปญหาในการผลตผายอมครามของตน และรวมมอรวมใจกนหาทางแกปญหา โดยการรวมกลมกนท าใหสงนกลายเปนผลตภณฑของหมบานทจะใชเลยงคนในหมบานใหอยไดอยางพอเพยง (ศราภรณ กลจตตวรช, 2556, หนา 2) 1.2.3.2 ทกษะการผลตสนคา ขาดการน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชในการด าเนนธรกจ เนนการใชแรงงานเปนปจจยการผลตหลก สงผลใหผลตภาพแรงงานต าสนคาไมมมลคาเพม ไมมศกยภาพเพยงพอตอการแขงขนในตลาดโลก

มหาวท


ภฏสกลน

คร

206

ขาดความสามารถในการประกอบธรกจระหวางประเทศ ทงในการท าตลาดตางประเทศ การเจรจาธรกจทเปนสากล สวนหนงมาจากขอจ ากดดานภาษา และขาดขอมลตลาดเชงลก ด าเนนธรกจแบบครอบครว ขาดมาตรฐานการบรหารจดการธรกจทมมาตรฐานและเปนระบบ ท าใหการประกอบการไมมประสทธภาพสงผลตอการเตบโตของ SME ในระยะยาว สวนใหญเปนธรกจแบบ “เจาของรายเดยว” ไมมการจางงาน หรอจางงานนอย ท าใหเจาของธรกจไมมเวลาเพยงพอในการพฒนากจการหรอศกษากฎระเบยบตาง ๆ ทเกยวของกบธรกจของตวเอง (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2560, หนา 7) นอกจากนนยงพบวาน าภมปญญามาใชในการท าผลตภณฑควรมการบรหารจดการอยางเปนระบบ ดงผลการประชมเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาของมหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช ครงท 3 เรองการจดการความรการทอผายอมครามบานโนนสะอาด ต าบล นางว อ าเภอนาหวา จงหวดนครพนม กลาวถงภมปญญาทองถน วาควรน าวธการจดการความร มาใชกบภมปญญาทองถนนน ๆ เพอรวบรวมองคความรทมอยในทองถนซงกระจดกระจายอยในบคคล เอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวยในการพฒนาคลงความรในการรวบรวม จดเกบ เพอใหทกคนในชมชนสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเอง ใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ซงจะสงผลใหชมชนมความสามารถในการประกอบอาชพและมวถชวตทดงามสอดคลองกบสงแวดลอมในทองถน ในระดบชาวบานนน การจดการความรทมาจาก “ภมปญญาทองถน” นบเปนเรองทควรใหความส าคญเพราะความรเหลานเปนความรทไดมาจาก “การสงเกต” และ “ทดลอง” มาเปนเวลานานจากผรในชมชน ผเฒาผแก หรอปราชญชาวบาน นอกจากนความรดงกลาวยงแฝงวถชวต ขนบธรรมเนยม วฒนธรรมประเพณ และความเชอซงความรเหลานควรสงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรหรอถายทอดเพอไมใหสญหายไป อกทงหากมการจดการความรในเรองของภมปญญาทองถนทดพอแลว ภมปญญาทองถนหลาย ๆ อยาง ยงสามารถพฒนาไปสความรทมคณคาตอภาคสวน อน ๆ อกดวยในทสด ทกษะจะเหนไดจากการผลตสนคาทมอยในตลาดและพนทนยมของผบรโภค แลวจะมการผลตออกมา จะขนอยกบวตถประสงคเพอการผลตหากผลตผประกอบการในแตละพนทและชมชนจะมความช านาญตามความสามารถทแตกตางกนไป เชน กลมผผลตบานนาขามดอนกอย แมพระ แมนคราฟ สขชม ภคราม เปนตน “งานปลาจะเปนงานปะ ลกคากชอบ ไปขายกรงเทพถาบอกเขาวนแรกกหมดเลย” (กลธดา อปพงษ, สมภาษณ, 26 พฤศจกายน 2560) “ผาเฮาจะเปนผาผนยอมสธรรมชาต เฮากะจะเปนเจาแรกทเหนเปนลายแทรกแบบน ลกคากะมก คมอนเฮดแตผาออเดอร ยงบแลว เฮดกะบทน” (นตยา พลศกดขวา, สมภาษณ, 28 พฤศจกายน 2561) “เราท าฝายเขนมอยอมครามธรรมชาตแท ไมเหมอนใคร มผนเดยวในโลก” พระ ประเสรฐกานตง (สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) ทกษะการผลตส าหรบกลมทมศกยภาพสงสนคาไปจ าหนายในตางประเทศ ไดนน จะเหนวาผลตภณฑเอกลกษณ มลกษณะเฉพาะทโดดเดนและดดตาผบรโภคคณลกษณะ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

207

ของผผลต ทสรางสรรคชนงานจะมลกษณะความเปนศลปน สรางชนงานศลปะใหเปนสนคา สรางแรงบนดาลใจในการผลตผลงาน มจนตนาการ และจตวญญาณการรกงานครามมากกวาการผลตสนคาเพอจ าหนายเพยงอยางเดยว สรปไดวา ดานผลตภณฑ ผลตภณฑมความคลายคลงกน ราคาผลตภณฑ ไมมมาตรฐานในการก าหนดราคาของผลตภณฑ การก าหนดราคาขนอยกบความตองการของตลาด ทกษะดานการผลตสวนใหญเปนธรกจแบบครอบครวขาดการน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชในการด าเนนธรกจ และขาดความสามารถในการประกอบธรกจระหวางประเทศ ปญหาการพฒนาครามในจงหวดสกลนคร ดานผลตภณฑสอดคลองกบแนวคดและทฤษฎการสรางโอกาสทางการตลาดทจะตองมการพฒนาผลตภณฑใหมส าหรบลกคาเดม โดยใชกลยทธพฒนาผลตภณฑใหม (Product Development) ดวยการปรบปรงผลตภณฑเดมในตลาดเพอน าเสนอรปแบบใหมโดยอาจเปลยนแปลงรปแบบบรรจภณฑเพมสใหหลากหลายดวยการเพมสธรรมชาตอน ๆ ใหหลากหลายมากยงขน และการขยายผลตภณฑเดมในตลาดใหม ดวยกลยทธการพฒนาตลาด (Market Development) น าผาผนมาจ าหนายใหกลม โดยการขยายตลาดใหกวางขน เชน การสงผาผนไปจ าหนายในตลาดตางประเทศ ซงในอดตเปนการท าตลาดดวยกลยทธแบบเจาะตลาด (Market penetration) ดวยผลตภณฑเดม ส าหรบตลาดเดม ผลตใหลกคากลมเดมทเคยใชผลตภณฑ เชน ผาถง ผาผน จ าหนายหนายในตลาดคนแก ผสงอาย ดงนน เพอขยายการสรางโอกาสทางการตลาดใหกบผลตภณฑครามสกลนคร จงควรมการพฒนาผลตภณฑใหมส าหรบกลมลกคาใหม กลยทธการเขาสธรกจใหม (Diversification) เชน แตเดมเคยท าผลตภณฑผาพน ผาถง ควรพฒนาผลตภณฑใหมรปแบบใหม มรปลกษณใหม เชน กรอบรปโชวผาครามงานศลปะตดผนง ชดเครองนอน เฟอรนเจอรส าหรบตกแตงอาคาร โรงแรม ส านกงาน เครองส าอาง สวนประกอบของต าหรบสมนไพร การท าสทาหรอพนวสดชนงาน เชน แผนไม บาน เฟอรนเจอร และวสดอน หรอการน าสครามมาผสมในดนน ามน ของเลนเดก สน าส าหรบระบายสส าหรบเดก เพอขยายกลมลกคาใหม เปนวยเดก ซงกลยทธการสรางโอกาสทางการตลาดนนยมใชชวงแรกของวงจรชวตผลตภณฑ (มานต สวรรณ และสมฤด ศรจรรยา, 2553, หนา 177) 1.2.4 กลยทธการก าหนดราคา ราคาผลตภณฑครามจะเหนไดชดจากความยากล าบากในการทอ แตยงไมมเกณฑในการก าหนดราคาของครามอยางเปนระบบและไดมาตรฐานอนเนองจากสาเหตของการขาดเครองมอทไดรบการยอมรบถงมาตรฐานกลางวาเปนเครองชวดคณภาพของสนคาทใชเปนเกณฑในการก าหนดราคา “ซอครามมา มแตขตม ยอมกไมได” อ านาจ สนาพรม เชน ราคาเนอคราม ผาคราม จากความเขมของสคราม การทอ จงท าใหเกดปญหาการก าหนดราคา เนองจากมคนกลางมาท าใหกลไกตลาดเปลยนไปคนกลางเจอคนทอราคาถกกยงกดราคาการผลตใหต า แตก าหนดราคาขายใหสงขนเพอท าใหไดก าไรสงขน จากการวจยการพฒนาผลตภณฑผาฝายยอมครามเพอขยายตลาดไปยงลกคากลมใหม กรณศกษากลมทอผาฝายยอมคราม อ าเภอพรรณนานคม จงหวดสกลนคร พบวา

มหาวท


ภฏสกลน

คร

208

กลมทอผารายไดเพมขนทกเดอนและมรายไดจกผลตภณฑใหม ไดแก กบตดผม ตางห กระเปา และผาหมอเนกประสงค เพมขนถงรอยละ 36 ในเดอนท 12 หลงจากการฝกอบรม ผลการทดสอบทศนคตดานการตลาดของกลมทอผา พบวา มความคดเหนดานการตลาดตรงกบความตองการซอของผบรโภคกลมใหม ในกลมวยรนและวยท างานในสวนผสมทางการตลาด คอ ผลตภณฑ (Product) ราคา (Price) ชองทางการจดจ าหนาย (Place) และการสงเสรมการตลาด (Promotion) ไดในระดบสง การศกษานจะเปนแนวทางเพอน าไปเพมศกยภาพของผผลตในการพฒนาผลตภณฑใหตรงกบความตองการของผบรโภคสนคากลมใหม ๆ เพมรายได และความยงยนใหกบกลมผผลตผาทองถน (กนกกาญจน วชาศลป, 2560, หนา 45) จากผลการวจยดงกลาวจะเหนไดชดวาเปนอปสรรคส าคญของผประกอบการผาครามในจงหวดสกลนคร เนองจากการขาดการพฒนาผลตภณฑอยางตอเนองจงท าใหผาครามสกลนครมรปแบบ ไมแตกตาง และยงคงอยกบท สนคาทวางจ าหนายเมอสบปกอนยงคงเหมอนกนกบสนคา ในปจจบน นอกจากนนยงพบวาสาเหตทท าใหผลตภณฑสกลนครมราคาแพงเนองจากตนทนวตถดบทสงขนกเปนอกปจจยหนง สอดคลองกบสภาพจรง “ตนทนวตถดบสงขน คณภาพต าลง ราคาตนทนการผลตสงขน ยงไมมมาตรฐานการก าหนดราคา ครามขาดตลาด ราคาแพง ปทแลวราคาสงถงกโลละ 200” (อ านาจ สนาพรหม, สมภาษณ, 18 ธนวาคม 2561) สรปไดวาดานกลยทธการก าหนดราคา การเปลยนระบบการผลตจากการท าเองสระบบการจางท า ท าใหเกดตนทนสงขน สงผลตอการก าหนดราคาตองสงตามไปดวย 1.2.5 ชองทางการจดจ าหนาย ใชชองทางการจ าหนายแบบเดม ๆ คอมคนกลางมารบซอทแหลงผลต เพอน าไปขายตอ และไมไดมองวาการท าครามเปนอาชพหลก เปนเพยงอาชพเสรมจากการท าเกษตรกรรมการ ท านา จงเปนเหตท าใหไมไดก าหนดราคาหรอมกฎเกณฑในการด าเนนการทเขมงวดเรองตนทน ราคาการจ าหนาย ความสะดวก สบาย การเขาถง การน าผลตภณฑไปสงอยหางไกล ออกจากบานไมสะดวกสบาย ท าทกอยางดวยตวเอง ไมมผประสานงานหรอท าหนาทในการจดสงสนคา หากไปกจะไมไดทอ เปนตน ไมอยากเรยนรสงใหม ๆ การสงของถงแมปจจบนจะมผประกอบการจดสงพสดดวนเอกชนจ านวนมากขน แตการเขาถงกลมผใหบรการจดสงพสดดงกลาวยงถอเปนขอจ ากดของชางทอในตางอ าเภออยไมใชนอย การใชชองทางการจ าหนายสนคาในรปแบบอเลกทรอนกส เปนเรองทไกลตว ผผลตขาดทกษะ “ลกกะเฮดใหอย แตแมฮกเฮดบเปน” ส าหรบ สนาพรหม, สมภาษณ, 26 มถนายน 2561) “ไปอบรมเพนกะพาเอด ลบมาฮอดบานกะเฮดบเปน” (สมใจ บาดด, สมภาษณ, 21 พฤศจกายน 2561) และมองวา ปจจบนกมพอคามาสงผลต เสรจแลวกมารบ อยบานไมตองเดนทางอยแบบนกสะดวก ไมไดเดอดรอนอะไร เทานกพอใจแลว จงเปนเหตผลหนงทท าใหผผลตพอใจในราคาทผซอก าหนดใหเนองจากไมตองเสยคาใชจายอะไร นอกจากออกแรงทอ เทานน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

209

สรปไดวา ดานชองทางการจดจ าหนาย การจ าหนายผลตภณฑของกลมผผลตบางสวนทไมไดยดเปนอาชพหลกยงใชชองทางการผลตและจ าหนายแบบเดม คอมคนกลางมารบทกลม ขอคนพบชองทางการจดจ าหนาย สอดคลองกบแนวคดและทฤษฎชองทางการจ าหนายรวม ส าหรบการตลาดระหวางประเทศ (ธนวรรณ แสงสวรรณ และคณะ, 2547, หนา 514) การใหความส าคญกบภาพรวมของชองทางการจดจ าหนาย การสรางเชอมโยงชองทางระหวางประเทศ เปนการเคลอนยายสนคาจากจดการผลตไปยงชายแดนของตางประเทศ จนถงการบรหารโลจสตตกในตางประเทศเพอกอใหเกดโซอปทานของชองทางการจ าหนายระดบโลก ใหมศกยภาพในการแขงขนในระดบสากล จากทฤษฎดงกลาวจะเหนไดวายงเปนอปสรรคส าคญ ทท าใหผประกอบการครามไมสามารถสงออกผลตภณฑครามไปจ าหนายในตางประเทศได 1.2.6 การสงเสรมการตลาด หากเปนผประกอบการรายใหญมรานคาทมเครอขายกจะมกจกรรมสงเสรมการตลาด ใหสทธพเศษส าหรบลกคาทใชบตรเครดต หรอใชสนคาแลวลดราคาเพอเปนการกระตนใหเกดการตดสนใจซอ การใหบรการหอของขวญ ของฝาก “คราวทแลวพกมาซอเปนของขวญนาย มาซอบอย” มบรการหอของขวญ คนซอไมไดใช คนใชไมไดซอ เปนการกระตนใหเกดก าลงซอลกคาครามสกล จะเหนไดวาการสงเสรมการตลาดของผประกอบการครามในจงหวดสกลนครยงขาดการโฆษณาประชาสมพนธทดงดดหรอกระตนความตองการของผบรโภค เนองจากปจจบนรปแบบการสงเสรมการตลาดของผประกอบการครามเปนการสงเสรมการตลาดเมอมการตดสนใจซอแลวจงมการลดราคา หรอท ากจกรรมสงเสรมการตลาดดงกลาว ในทางกลบกนหากผประกอบการใชการสงเสรมการตลาดเปนเครองมอในการกระตนใหเกดการตดสนใจซอได กจะสามารถสรางโอกาสทางธรกจสามารถสรางรายไดและผลก าไรใหกบกจการไดอยางมประสทธภาพเปนอยางดอกทางหนงดวย จากสภาพจรงของผประกอบการครามในจงหวดสกลนคร ยงพบวาผประกอบการ ยงไมตระหนกถงความส าคญของนวตกรรมวามสวนชวยใหธรกจแขงขนไดในระยะยาว ผประกอบการทมความตระหนกและสนใจอยบาง กขาดก าลงเงนลงทนและขาดองคความร รวมไปถงปญหาทภาครฐยงไมสามารถสรางกลไกทชวยใหงานวจยและพฒนาตาง ๆ ทหนวยงานวจยภาครฐหรอสถาบนการศกษาจดท าขน ถกน าไปประยกตใช สนบสนน หรอตอยอดการพฒนาในเชงพาณชย หรอแกไขปญหาใหกบผประกอบการ ไดอยางมประสทธภาพเทาทควร (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2560, หนา 25) “ของพกท าผาครามนาโน ใสกลนหอมเขาไป เพอเพมมลคา” (สกณา สาระนนท, สมภาษณ, 2 พฤศจกายน 2561) “กะมแตไปขายของ กะเอดบเปน” (นตยา พลศกดขวา, สมภาษณ, 28 พฤศจกายน 2561) “ไอหนงจะเหนเพนเฮดขายในโทรศพท” (วกล พรหมมหากล, สมภาษณ, 18 พฤษภาคม 2559) สรปไดวาการสงเสรมการตลาด ผประกอบการ ในจงหวดสกลนครยงขาดการโฆษณาประชาสมพนธทดงดด และกระตนความตองการของซอของลกคา

มหาวท


ภฏสกลน

คร

210

3. กระบวนการจดท าขอเสนอเชงยทธศาสตร

ดวยกระบวนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Method) เปนการสมภาษณเชงลก (In - depth Interview) ใชค าถามในการสมภาษณแบบมโครงสราง (structured interview) แบบวจยเชงอนาคต วธการชาตพนธวรรณา (Ethnographic Future Research : EFR) สมภาษณผมสวนไดเสยเพอจดท าเปนยทธศาสตร จากสภาพการบรหารการพฒนาและปญหาของการด าเนนธรกจผลตภณฑครามดงกลาวขางตน ผวจยไดสงเคราะหขอมล เพอจดท าการวเคราะหสภาพครามสกลนคร (SWOT Analysis) ไดดงน

จดแขง (Strengths)

S1 ชางทอสกลนครเปนผมทกษะความรและความช านาญเรองการท าครามจาก ภมปญญาดวยองคความรทสบทอดกนมาจากรนสรน มประสบการณจากวถชวตในวยเดกท าครามในชวตประจ าวนของครอบครวภาคอสานในชนบททน าภมปญญามาใชประโยชนในการใชผลตเครองนงหมในชวตประจ าวนตามวถชวตคนอสานในอดต S2 สกลนครเปนแหลงวตถดบในการผลตครามทมศกยภาพและไดรบการยอมรบ จากผบรโภคถงคณภาพของผลตภณฑจากคราม “เขาไดยนราคา เขาจะฮเลยวาครามมาจากสกลนคร” (รชน สราชวงศ, สมภาษณ, 17 พฤศจกายน 2561) S3 ผายอมครามสกลนครเปนผลตภณฑทขนทะเบยน GI (Geographical Indication) สงบงชทางภมศาสตร เปนการเพมมลคาใหกบสนคา (Value Added) เพอแสดงถงความมมาตรฐานของผลตภณฑ เกดภาพลกษณทด ตรวจสอบได จงท าใหสนคามคณภาพ ผผลตสามารถตงราคาสงได S4 จงหวดสกลนครไดรบการรบรองใหเปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” (World Craft City for Natural Indigo) จงหวดแรกของประเทศไทย และเปนหนงในประเทศภมภาคเอเชยแปซฟก จากสภาหตถศลปโลกรบรองสกลนครเปน”World Craft City for Natural Indigo” อธบดกรมการคาตางประเทศ สภาหตถศลปโลก (World Crafts Council) ผาครามสกลนคร เปนการทอผาทใชวตถดบธรรมชาต ไมมเคมภณฑเจอปน S5 งานครามจงหวดสกลนครเปนมากกวาสนคาเพอการจ าหนาย ยงเปนงานศลปะ ทรงสรรจากศลปนทท างานคราม เปนงานท ามอ (Craft) ซงถอเปนจดเดนของครามธรรมชาตจงหวดสกลนคร “วนนผลงาน Signature ของเรา Indigo Spectrum ไดรบรางวล Award of Excellence for Handicrafts จากสภาหตถกรรมโลก World Crafts Council (WCC) นบเปนความภมใจของ Mann Craft และทมศลปนชางทอผาของเราทกคนทไดรวมกนสรางสรรคผลงานศลปะเครองแตงกายมาสคณภาพในระดบสากล ขอบคณทม Mann Craft ทกคน” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 4 ธนวาคม 2561) จงหวดสกลนครมศลปนทท างานดานครามอยไมใชนอย

มหาวท


ภฏสกลน

คร

211

ทงทมหนวยงานรบรอง และไดรบการยกยองจากผคนในวงการท าผายอมครามวาเปนแมครคราม จะเหนไดวาผลงานผาครามสกลนครเปนทยอมรบของผบรโภคทงในประเทศและตางประเทศ S6 ความเขมแขงของระบบหวงโซอปทานการท าครามของจงหวดสกลนคร ทท าใหเกดสนคา เรมตงแตกระบวนการจดซอ (Procurement) การผลต (Manufacturing) การจดเกบ (Storage) เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) การจดจ าหนาย (Distribution) และการขนสง (Transportation) ตงแตกอนและหลงการผลตสนคาจนไปถงมอผบรโภคหวงโซการสงสนคาและระบบการกระจายสนคาของผประกอบการครามจงหวดสกลนคร S7 ผลตภณฑครามในจงหวดสกลนครมความหลากหลาย และมความคลองตวในการปรบตวเพอพฒนาผลตภณฑตามความตองการของตลาดไดอยางรวดเรว S8 ผลตภณฑผาครามมแหลงจ าหนายดวยการจดจดจ าหนายและจดทองเทยว "ยานเมองเกาสกล ถนนผาคราม” บรเวณหนาวดพระธาตเชงชม อ.เมอง จ.สกลนคร ยานเมองเกาถนนผาคราม เปนถนนคนเดนของ จ.สกลนคร เปนแหลงจ าหนาย ใหลกคามาซอสนคาผายอมคราม ผลตภณฑโอทอป เปดทกวนเสารและวนอาทตยของทกสปดาห ในชวงเวลา 13.00 - 20.00 น. เปนแหลงกระจายสนคาผายอมครามทมชอเสยงระดบประเทศ เพอใหผบรโภคไดมโอกาสเขาถงผผลตครามจากทกอ าเภอมารวมจ าหนายผลตภณฑของตนในถนนผาคราม S9 สกลนครรกษาภมปญญาในการผลตครามแบบดงเดมเปนหลก โดยใชกระบวนการผลตทไดรบการสบทอดจากรนสรนดวยวถทางธรรมชาต ไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม S10 ผายอมมดหมยอมครามธรรมชาตของกลมผประกอบการมลายผาทเปนลกษณะเฉพาะตามภมปญญาของชางทอในทองถน จดออน (Weaknesses)

W1 การขาดระบบการพฒนาผลตภณฑ การสรางนวตกรรมและการประดษฐ (Innovation and Invention) การวเคราะหพฤตกรรมผบรโภค เพอการตดสนใจในการพฒนาผลตภณฑทเหมาะสมกบผบรโภคของธรกจ การออกแบบและการพฒนาผลตภณฑ อยางจรงจงเพอสรางความเขมแขง ความแตกตางในการแขงขน อยางเปนระบบ และเปนรปธรรมจาก ทกภาคสวน ซงปจจบนเทคโนโลยทใชในการวเคราะหขอมลลกคา สามารถเขาถงไดมากยงขน W2 ทศนคตในเชงลบของคนโบราณรนป ยา เกยวกบการท างาน ถาลกหลานยดอาชพดวยการทอผา จะมองวาเปนอาชพทไมมเกยรต ขาดความกาวหนา “คนไมมไรท า ถงไดมาทอผา” เปนค าพดจากคณยายททอผาในหมบานกลาว ท าใหขาดการสบสานภมปญญาตอยอดของคนรนใหม เปนอปสรรคของคนรนใหมทจะเขามายดการทอผาเปนอาชพหลกในปจจบน W3 วตถดบดอยคณภาพ เนองจากปรมาณความตองการวตถดบในปจจบนมเพมขน ไมวาจะเปนครามหรอฝาย ในชวงเดอนสงหาคม – ตลาคม เปนชวงทพนจากฤดกาลเกบเกยวท าใหผผลตครามมความตองการใชคราม แตปรมาณครามมลดลงในตลาด ท าใหราคาครามสงขนในชวงน “แตกอนกโลละ 100 ตอนนบางท 200 แลว” ผทมเนอครามมากกจะขายไดราคาในชวง

มหาวท


ภฏสกลน

คร

212

น เปนเหตผลท าใหเกดการผลตครามทดอยคณภาพ เพอใหสามารถจ าหนายครามไดมากขน “เขาผสมขโคลน” “ตองใชมอบดวามยเบาะจงซกลาซอ” การผลตเพอน ามาใชเองในกลมจงไมเพยงพอท าใหเกดมอาชพจ าหนายวตถดบ ซงไมสามารถควบคมคณภาพวตถดบใหไดมาตรฐาน บอยครงทพบวาวตถดบดอยคณภาพ ไมเปนไปตามความตองการ และวตถดบมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการของผผลตสงผลใหผลตภณฑมคณภาพต า หรอดอยคณภาพไปจากเดม W4 การสรางประสบการณในการใชครามในเชงลบ ขาดจรยธรรมทางธรกจ ซงจะสงผลตอความเชอมนของผลตภณฑ ท าใหเกดภาพลกษณทไมดตอธรกจครามในจงหวดสกลนคร เชน ไมพดความจรง หรอบอกความจรงเพยงบางสวน ยอมผาดวยสเคม ฝายแทผสมฝายสเคมจากโรงงาน เปนตน W5 ผผลตใชชองทางการตลาดแบบ offline เปนหลก จงท าใหเสยโอกาสในการสรางฐานลกคาใหม เนองจากผผลตครามสวนใหญเปนผสงอาย มองวาการท าตลาด online เปนเรองทยากเกนไป ท าไมได “แมเอดบเปนดอก บคอเดกนอยเขาเกง” (อดร ศรบตร, สมภาษณ, 9 มถนายน 2561) เปนตน W6 ขาดทกษะพนฐานความเปนผประกอบการ (Entrepreneurship) และ ขาดความรเบองตนทเพยงพอตอการท าธรกจ ท าใหประสบปญหาในชวงเรมตนธรกจไดงาย W7 ขาดการน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชในการด าเนนธรกจ เนนการใชแรงงานเปนปจจยการผลตหลก มก าลงการผลตทจ ากด จงท าใหไมสามารถรบค าสงซอจากลกคาทสงสนคาจ านวนมาก W8 ขาดขอมลเชงลกส าหรบการวเคราะหความตองการผายอมครามในตลาดตางประเทศ เพอก าหนดแนวทางในการพฒนาผาครามใหเปนไปตามความตองการแลวพฒนาชองทางการจดสงสนคาไปตางประเทศ และขาดการสนบสนนเรองขอก าหนดและขอยกเวนภาษสงออกซงเปนภาระทท าใหผลตภณฑผายอมครามทสงไปจ าหนายในตางประเทศมราคาสงมากเทากบผลตภณฑแบรนดเนมในตางประเทศ เปนตน W9 ขาดความสามารถในการประกอบธรกจระหวางประเทศ ทงในการท าตลาดตางประเทศ การเจรจาธรกจทเปนสากล สวนหนงมาจากขอจ ากดดานภาษา และขาดขอมลการตลาดเชงลก W10 สวนใหญเปนธรกจแบบ “เจาของรายเดยว” จางงานนอย ท าใหเจาของธรกจไมมเวลาเพยงพอในการพฒนากจการหรอศกษากฎระเบยบตาง ๆ ทเกยวของกบธรกจของตวเองการด าเนนธรกจแบบครอบครว ขาดมาตรฐานการบรหารจดการธรกจทมมาตรฐานและ เปนระบบ ท าใหการประกอบการไมมประสทธภาพสงผลตอการเตบโตของธรกจในระยะยาว W11 สวนใหญท าธรกจโดยล าพงขาดการสรางพนธมตรทางธรกจ ขาดการรวมกลมทเขมแขง หรอไมไดเปนสมาชกของกลม ชมรม หรอสมาคมการคา

มหาวท


ภฏสกลน

คร

213

โอกาส (Opportunities)

O1 สภาหตถศลปโลกรบรองสกลนครเปน”World Craft City for Natural Indigo” สภาหตถศลปโลก (World Crafts Council) ผาครามสกลนคร เปนการทอผาทใชวตถดบธรรมชาต ไมมเคมภณฑเจอปน และไดประกาศรบรองใหจงหวดสกลนคร เปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” (World Craft City for Natural Indigo) จงหวดแรกของประเทศไทย และเปนหนงในประเทศภมภาคเอเชยแปซฟกทไดรบการรบรองน O2 แนวคดใหมแฟชนยคใหม ใชวฒนธรรมเชอมโยงกบอารมณของคนทแสดงถงความรบผดชอบ ทศนคตและวถชวตทน าสงคมและเศรษฐกจเตบโตสอนาคต สความเปนอยทด (Well Being) แฟชนยคตอจากนมรปแบบ“แฟชนอยางยงยน” (Sustainable Fashion) (ศนยขอมลและดจทลอตสาหกรรม สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561) O3 ทศนคตของผบรโภคในอนาคตอยอยางยาวนาน สรางแรงบนดาลใจใหม เลอกใชวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม (Eco Chic) เกดความยงยน การบรโภคทยดจรยธรรม (Ethical Consumerism) สการออกแบบผลตภณฑแฟชนทเปนมตรกบสงแวดลอมและเกดความยงยน (Clothing with Conscience) เปนกระแสทไดรบความนยมจากผน าแฟชนทวโลก เชน ปารส ลอนดอน มลาน นวยอรค โตเกยว และไทย โดยแนวคด 3P’s (People Planet Profit) เพอเขาสแฟชนในระยะยาว (Long Range Vision) ใหเรากาวออกจากสงคมแบบเกา (Old Society) สสงคมแบบยงยน (Sustainable Society) ดวยกระบวนออกแบบส าคญ 2 ดาน คอ (1) การเลอกวสดเพอพฒนาผลตภณฑทยงยน (Sustainable Products and Materials : SPM) และ (2) การผลตและการบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption and Production : SCP) (ศนยขอมลและดจทลอตสาหกรรม สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561) O4 ประชากรโลกเพมขน ประชากรโลกเพมมาขนส 7,000 พนลานคน เกดความตองการสนคาในการอปโภคและบรโภคเพมขน O5 TextileTransformation สงทอคณสมบตพเศษ เพอการปฏรปอตสาหกรรม สอนาคต (Industry Transformation) เชน ตานแบคทเรยและเชอรา ปองกนแมลง (Medical Textile) ตานการลามไฟ ตานรงส UV (Protective Textile) เปนประโยชนดานสขภาพ การแพทย ลดการใชทรพยากร เปนมตรกบสงแวดลอม ปองกนเชอโรค สารเคม รงสตาง ๆ วดอตราการเตนของหวใจ สยอมธรรมชาต เสนใยธรรมชาต เสนใยรไซเคล (Eco textile) Cool Mode กลมสนคา Office wear Uniform เพมการท างานทมประสทธภาพ ปองกนอบตเหต การใชเสนใยทกนไฟฟาสถต เสอประหยดไฟ เบอร 5 ผาน าหนกเบา ทนไฟ น าไฟฟาเชอมตอกบระบบอเลกทรอนกส หรอเพมสมรรถภาพขณะสวมใสชดกฬา กลม Intimate and Lounge Wear สนคานมละมนในการสวมใส ท าใหเกดความชมชนของผวขณะหลบดวยผาทมสวนผสมของคอลลาเจน เปนตน (สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561, หนา 32)

มหาวท


ภฏสกลน

คร

214

O6 แนวโนมการสงออกสงทอและเครองนมหม ขยายตวในป 2560 เชน ประเทศสหรฐอเมรกา เบลเยยม ฝรงเศส เพมขนรอยละ 8.84 42.18 และ 4.29 ตามล าดบ เปนโอกาสในการขยายลกคาไปยงตางประเทศ O7 แนวโนมเศรษฐกจการทองเทยวเตบโตในป 2560 รอยละ 4 การทองเทยว มความเตบโตอยางตอเนอง และคาดการณวาในป 2561 จ านวนนกทองเทยวตางชาตป 2561 เพมขนเปน 37 ลานคน เพมขนรอยละ 6.5 เปนการเตบโตจากทกตลาดนกทองเทยว หมายถงแนวโนมนกทองเทยวมทศทางทจะเพมขน ผลตภณฑผาครามจงหวดสกลนครจงมโอกาสในการขยายตลาดและสรางการรบรจากกลมผบรโภค O8 พฤตกรรมผบรโภคยคใหม นยมบรโภคสนคาประเภทสมารทโฟน E-Commerce เปนการบรโภคของคนรนใหมทซอของออนไลนมากขนธรกจออนไลน (E-Commerce) และธรกจบนอปกรณพกพา (M-Commerce) มบทบาทมากขนตอการเตบโตของปจจบน เพราะถอเปนชองทางทตนทนนอยทสด และมประสทธภาพทสดในโลกยคดจทล ผประกอบการผาครามสามารถขยายฐานกลมตลาดไดมากขน O9 หนวยงานภาครฐในระดบประเทศ ภมภาค และจงหวดตางใหการสนบสนน สงเสรมการสรางภาพลกษณทดใหกบผลตภณฑ โดยจะเหนไดจากการจดสรรงบประมาณในการพฒนาผประกอบการในมตตาง ๆ การอบรมพฒนาทงระบบหวงโซอยางเปนรปธรรม (Value Chain) รวมถงชองทางการจดจ าหนายสนคาทส าคญของผคาครามในจงหวดสกลนคร คอ ถนนคนเดนผาคราม จงท าใหผลตภณฑผายอมครามมชองทางในการจ าหนายทชดเจน เปนชองทาง ทลกคาสามารถมประสบการณในการเขาถงและไดทดลองใชผลตภณฑผายอมครามจากชองทางดงกลาว O10 จากการทประเทศไทยมนโยบายผลกดนใหเปน “ศนยกลางสขภาพแหงเอเชยหรอ Thailand : Centre of Excellent Health Care of Asia”มาตงแตป 2547 และไดวางยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยใหเปนศนยกลางสขภาพนานาชาตมาอยางตอเนอง สงทอเทคนค (Technical Textile) โดยเฉพาะ Medi-tech สงทอทางการแพทย เชน ชดปลอดเชอส าหรบแพทยและผปวย ผามาน/ผาบงเตยง แบบ Self-cleaning ในหองผาตด ผาปทนอนสามารถลดการเกดแผลกดทบส าหรบผปวย เปนโอกาสในการเพมศกยภาพผาครามใหมมลคามากยงขน O11 การเขาสสงคมผสงอาย Aging Society วยเกษยณ มรายไดจากการท างานแสวงหาความสะดวกสบายในชวต มอ านาจในการซอสง มความตองการใชสนคาทมคณภาพ เพออ านวยความสะดวกในการใชชวต อปสรรค (Threats)

T1 ประชากรโลกเพมขน ความเปนอยแออดมากขน ขยะลนเมอง ประชากรโลกเพมมากขนส 7,000 ลานคน เกดการแยงกนใชทรพยากรธรรมชาตทมจ ากด พนดนอาศยอยบนโลกใบเดยวกน เราใชทรพยากรรวมกน ซงทรพยากรหมดแลวหมดเลย ยากทหากลบมาใชใหมหรอ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

215

ทดแทน อนาคตลกหลานจะใชอะไรเมอทรพยากรลดนอยลง และอาจไมเพยงพอ หรอหมดลงไปในอนาคต จงตองรกษาสงแวดลอม สนใจเรองการใชทรพยากรทไมท าลายสงแวดลอม แตเมอมคนมากขนทรพยากรกเพมปรมาณการใชมากขน สงผลปรมาณการใชวตถดบทเพมขน วตถดบไมเพยงพอ T2 เศรษฐกจขาดสภาพคลอง อ านาจการซอนอยลง ราคาสนคาเกษตรททรงตวอยในระดบต าจากผลผลตทออกมา ซงมผลกระทบกบรายไดของครวเรอนสวนใหญ สงผลใหก าลงซอยงไมเกดความคลองตวมากนก เปนสาเหตท าใหการขยายตลาดสกลมลกคาทวไปในทองถน มอยางจ ากด เพราะเนองจากมรายไดจ ากดการตดสนใจซอตองใชเหตผลในการซอมากยงขน T3 การขาดแคลนแรงงานคนรนใหมทจะสบสานภมปญญาของบรรพบรษในภาพรวมเนองจากผทท างานครามเปนผทมองคความร ผสงอาย คนแก แรงงานทมทกษะสง แนวโนมสงคมไทยเปนสงคมผสงอาย ซงสงผลใหในอนาคตแรงงานในการท าครามจะขาดการเชอมโยงระหวางคนรนใหมกบคนรนเกา เกดความขาดแคลนทายาทสบตอ สบทอดภมปญญา T4 ความไมแนนอนทางการเมองทมโอกาสสงผลเสยตอเศรษฐกจ มผลท าใหเกดความไมเชอมนในการลงทน ไมแนใจในการลงทนของทงนกลงทนในไทยและตางประเทศ เปนตน T5 ประสบการณจากการใชครามครงแรกของลกคามผลตอทศนคตและพฤตกรรมการซอสนคาของลกคาในครงตอไป ซงจะสงผลตอทศนคตของลกคา มผลตอการตดสนใจซอซ า ปจจบนการแชรประสบการณในการใชสนคากบกลมเพอนคนรจกหรอบคคลอน ๆ ทพบเหนจากสอออนไลน แบบบอกตอดงทเหน facebook Instagram line กระท webpage ฯลฯ สงผลตอพฤตกรรมการซอของผบรโภคทก าลงมความตองการและสนใจหาขอมลการซอผลตภณฑผาครามในอนาคตได เปนตน T6 ปรมาณลกคามจ ากด เนองจากเปนผลตภณฑเฉพาะกลม ความตองการซอของลกคาจะเปนกลมผรกผลตภณฑจากธรรมชาต และมความชอบผลตภณฑชมชน ผลตภณฑผายอมครามธรรมชาต จงไมใชกลมตลาดใหญดงนนจงตองศกษาความตองการของลกคาเนองจากเปนสนคาทมคณสมบตพเศษ ราคาสงจงท าใหมขอจ ากดในการขยายตลาดใหกวางขวางมากยงขน T7 ขาดการท าใหเกดขอจ ากดในการขบเคลอนเศรษฐกจดวยดจทล (Digital Economy) แตเนองจากกลมผผลตครามเปนกลมผสงอาย ขาดทกษะ ยงมความรสกวาการใชสอดจทลเปนเรองไกลตว ยงไมเปดใจทจะเรยนรและยอมรบเทคโนโลยเพอใหเกดการเปลยนแปลง แนวคดการปดกนตวเองจากการเรยนรเทคโนโลยจงยงเปนอปสรรคของกลมผประกอบการ T8 คแขงเพมขนการเปดเสรทางการคา-การลงทนในสนคาและบรการตาง ๆ ท าใหธรกจในประเทศเผชญกบการแขงขนทรนแรงมากขนจากธรกจตางชาตทเขามาท าธรกจ ในประเทศไทย ท าใหมผเขาสธรกจผายอมครามในปจจบนไดอยางกวางขวาง เกดขนไดโดยท ผจ าหนายไมจ าเปนตองผลตภณฑเอง รปแบบการท าธรกจงายขนจากการจ าหนายผาน ทงชองทางออนไลน และออฟไลน ดวยการฝกฝนเรยนรจากภมปญญา ชนชอบและสรางเครอขายกสามารถเปนผประกอบการจ าหนายผาครามไดแลว จงท าใหเกดมคแขงขนมากยงขน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

216

และหากผประกอบการสามารถพฒนาผลตภณฑใหแตกตางและแปลกไปจากผจ าหนายรายอน ๆ กจะไดรบความสนใจจากผบรโภคไดอยางรวดเรว จากการเกบขอมลจารกกลมตวอยางเพอจดท ารางขอเสนอเชงยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล ใชการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) สมภาษณผมสวนไดเสยเพอจดท าเปนยทธศาสตร จ านวนทงสน 15 คน จากผมสวนไดเสย 4 กลม ซงประกอบดวย 1. กลมผผลต 2. กลมผขาย 3. กลมผซอ 4. กลมภาครฐ ใชเครองมอการสมภาษณแบบเชงลก (In-depth Interviews) การสมภาษณกลม (Group Interview) แบบสอบถามแบบมโครงสราง (Structured Interview) การสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) วเคราะห SWOT Analysis และการวเคราะหเชงเนอหา ดงรายละเอยดขางตนแลวงนน เพอใหเกดแนวทางทเปนรปธรรมจงไดจดท าการวเคราะห TOWS Matrix เพอก าหนดเปนกลยทธในการพฒนายทธศาสตรผลตภณฑครามสกลนครสสากล ดงรายละเอยดตอไปน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

217

เมอไดท าการสงเคราะห SWOT เรยบรอยแลว ไดน าขอมลคนใหผใหขอมลพจารณา เพอยนยนความถกตอง และไดจดท าการสงเคราะห TOWS Matrix ดงตอไปน ตาราง 35 วเคราะห TOWS Matrix การวเคราะหสภาพการคาครามของจงหวดสกลนคร จากจดแขงและโอกาส กลยทธเชงรก SO

จดแขง (Strengths) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงรก SO แนวคดการพฒนา S1 ชางทอสกลนครเปนผมทกษะความรและความช านาญเรองการท าครามจาก ภมปญญาดวยองคความรทสบทอดกนมาจากรนสรน มประสบการณจากวถชวต ในวยเดกท าครามในชวตประจ าวนของครอบครวภาคอสานในชนบททน าภมปญญามาใชประโยชนในการใชผลตเครองนงหมในชวตประจ าวนของวถชวตคนอสานในอดต S2 สกลนครเปนแหลงวตถดบในการผลตครามทมศกยภาพและไดรบการยอมรบจากผบรโภคถงคณภาพของผลตภณฑ จากคราม “เขาไดยนราคา เขาจะฮเลยวาครามมาจากสกลนคร” (รชน สราชวงศ, 2561. พฤศจกายน 17)

O1 สภาหตถศลปโลกรบรองสกลนครเปน”World Craft City for Natural Indigo” สภาหตถศลปโลก (World Crafts Council) ผาครามสกลนคร เปนการทอผาทใชวตถดบธรรมชาต ไมมเคมภณฑเจอปน และไดประกาศรบรองใหจงหวดสกลนคร เปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” (World Craft City for Natural Indigo) จงหวดแรกของประเทศไทย และเปนหนงในประเทศภมภาคเอเชยแปซฟก ทไดรบการรบรองน O2 แนวคดใหมแฟชนยคใหม ใชวฒนธรรมเชอมโยงกบอารมณของคนทแสดงถงความรบผดชอบ ทศนคตและวถชวตทน าสงคมและเศรษฐกจเตบโตสอนาคต สความเปนอยทด (Well Being) แฟชนยคตอจากนมรปแบบ“แฟชนอยางยงยน” (Sustainable Fashion) (ศนยขอมลและดจทลอตสาหกรรม สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561)

SO1 (S5,O2,O7,O11) พฒนาผลตภณฑ เนนกลมลกคาทเปนผสงอายและผหญง (she economy) ซงเปนผมอ านาจในการซอสง SO2 (S5,S7,O7,O11) พฒนาผลตภณฑเฉพาะกลม (Niche market) เพอสรางมลคาใหกบผลตภณฑครามมากยงขน เนนผลตภณฑส าหรบกลมลกคาทมความชอบเฉพาะ (Niche market) เนองจากเปนการเพมมลคาในตลาดเฉพาะกลม การก าหนดราคาจงสามารถก าหนดราคาสงได เนองจากผบรโภคมความรกและภกดในการใชผลตภณฑคราม เชน ชดรบแขก เฟอรนเจอร ของแตงบาน ชดเครองนอน

แนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด โดยพจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และการพฒนาผลตภณฑใหม และการพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และ การก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ

217

มหาวท


ภฏสกลน

คร

218

ตาราง 35 (ตอ)

จดแขง (Strengths) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงรก SO แนวคดการพฒนา S3 ผายอมครามสกลนครเปนผลตภณฑทขนทะเบยน GI (Geographical Indication) สงบงชทางภมศาสตร เปนการเพมมลคาใหกบสนคา (Value Added) เพอแสดงถงความ มมาตรฐานของผลตภณฑ เกดภาพลกษณทด ตรวจสอบได จงท าใหสนคามคณภาพ ผผลตสามารถตงราคาสงได S4 จงหวดสกลนครไดรบการรบรองใหเปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” (World Craft City for Natural Indigo) จงหวดแรกของประเทศไทย และเปนหนงในประเทศภมภาคเอเชยแปซฟก จากสภาหตถศลปโลกรบรองสกลนครเปน”World Craft City for Natural Indigo” อธบดกรมการคาตางประเทศ สภาหตถศลปโลก (World Crafts Council) ผาครามสกลนคร เปนการทอผาทใชวตถดบธรรมชาต ไมมเคมภณฑเจอปน

O3 ทศนคตของผบรโภคในอนาคตอยอยางยาวนาน สรางแรงบนดาลใจใหม เลอกใชวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม (Eco Chic) เกดความยงยน การบรโภคทยดจรยธรรม (Ethical Consumerism) สการออกแบบผลตภณฑแฟชนทเปนมตรกบสงแวดลอมและเกดความยงยน (Clothing with Conscience) เปนกระแสทไดรบความนยมจากผน าแฟชนทวโลก เชน ปารส ลอนดอน มลาน นวยอรค โตเกยว และไทย โดยแนวคด 3P’s (People Planet Profit) เพอเขาสแฟชนในระยะยาว (Long Range Vision) ใหเรากาวออกจากสงคมแบบเกา (Old Society) สสงคมแบบยงยน (Sustainable Society) ดวยกระบวนออกแบบส าคญ 2 ดาน คอ (1) การเลอกวสดเพอพฒนาผลตภณฑทยงยน (Sustainable Products and Materials : SPM) และ (2) การผลตและการบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption and Production : SCP) (ศนยขอมลและดจทลอตสาหกรรม สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561)

SO3 (S6,O10) สงเสรมและสรางชองทางการจ าหนายดวยการท าธรกจแบบ e-commerce ดวยอปกรณพกพา Mobil device การใชโทรศพทมอถอและการชองทาง Online ในยคปจจบนจะสามารถสงขอมลขาวสารไปยงกลมผบรโภคไดมากขน สรางโอกาสทางการใหมากขน SO4 (S3,O3) ผลตภณฑผาครามเนนผสงอาย มคณสมบตนอกเหนอจากการสวมใส เพอเพมมลคาใหกบผลตภณฑทมการออกแบบส าหรบผบรโภคเปนกลมผสงอายทมอ านาจซอสง เนองจากเปนวยเกษยณซงมเงนหลงจากวยเกษยณอาย จงจะแสวงหาผลตภณฑทเปนประโยชนและอ านายความสะดวกใหกบชวตมากขน เชน เสอผาทลดแบคทเรย กนแสงแดด ควบคมอณหภม ลดปญหาผด ผน คนกนเชอรา เปนตน

แนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด โดยพจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และการพฒนาผลตภณฑใหม และการพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด

218

มหาวท


ภฏสกลน

คร

219


จดแขง (Strengths) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงรก SO แนวคดการพฒนา S5 งานครามจงหวดสกลนครเปนมากกวาสนคาเพอการจ าหนาย ยงเปนงานศลปะ ทรงสรรคจากศลปนทท างานคราม เปนงาน ท ามอ (Craft) ซงถอเปนจดเดนของครามธรรมชาตจงหวดสกลนคร “วนนผลงาน Signature ของเรา Indigo Spectrum ไดรบรางวล Award of Excellence for Handicrafts จากสภาหตถกรรมโลก World Crafts Council (WCC) นบเปนความภมใจของ Mann Craft และทมศลปนชางทอผาของเราทกคนทไดรวมกนสรางสรรคผลงานศลปะเครองแตงกายมาสคณภาพในระดบสากล ขอบคณทม Mann Craft ทกคน” (ปราชญ นยมคา, 2561. 4 ธนวาคม) จงหวดสกลนครมศลปนทท างานดานครามอยไมใชนอย ทงทมหนวยงานรบรอง และไดรบการยกยองจากผคนในวงการท าผายอมครามวาเปนแมครคราม จะเหนไดวาผลงานผาครามสกลนครเปนทยอมรบของผบรโภคทงในประเทศและตางประเทศ

O4 ประชากรโลกเพมขน ประชากรโลกเพมมาขนส 7,000 พนลานคน เกดความตองการสนคาในการอปโภคและบรโภคเพมขน O5 TextileTransformation สงทอคณสมบตพเศษ เพอการปฏรปอตสาหกรรมสอนาคต (Industry Transformation) เชน ตานแบคทเรยและเชอรา ปองกนแมลง (Medical Textile) ตานการลามไฟ ตานรงส UV (Protective Textile) เปนประโยชนดานสขภาพ การแพทย ลดการใชทรพยากร เปนมตรกบสงแวดลอม ปองกนเชอโรค สารเคม รงสตาง ๆ วดอตราการเตนของหวใจ สยอมธรรมชาต เสนใยธรรมชาต เสนใยรไซเคล (Eco textile) Cool Mode กลมสนคา Office wear Uniform เพมการท างานทมประสทธภาพ ปองกนอบตเหต การใชเสนใยทกนไฟฟาสถต เสอประหยดไฟ เบอร 5 ผาน าหนกเบา ทนไฟ น าไฟฟาเชอมตอกบระบบอเลกทรอนกส หรอเพมสมรรถภาพขณะสวมใส ชดกฬา กลม Intimate and Lounge Wear สนคานมละมนในการสวมใส ท าใหเกดความชมชนของผวขณะหลบดวยผาทมสวนผสมของคอลลาเจน เปนตน (สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561. หนา 32)

SO5 (S4,O11) การสรางกระแสและการปลกจตส านกรวมของคนสกลนคร ถงการเปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” (World Craft City for Natural Indigo) จงหวดแรกของประเทศไทย จากสภาหตถศลปโลก (World Crafts Council) ปลกกระแสความเปนเมองครามธรรมชาตดวยการจดกจกรรม นทรรศการ ประวตความเปนมา ววฒนาการของครามสกลนคร คณลกษณเดนครามสกลนคร การน าไปใชประโยชนในมตตางๆ การจดงานในระดบประเทศ เชญผมสวนไดเสยมารวมในงาน ทกภาคสวนท

แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และการก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากรดวยการบรณาการจากทกแนวคดเพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล

219

มหาวท


ภฏสกลน

คร

220


จดแขง (Strengths) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงรก SO แนวคดการพฒนา S9 สกลนครรกษาภมปญญาในการผลตครามแบบดงเดมเปนหลก โดยใชกระบวนการผลตทไดรบการสบทอดจากรนสรนดวยวถทางธรรมชาต ไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม S10 ผายอมมดหมยอมครามธรรมชาตของกลมผประกอบการ มลายผาทเปนลกษณะเฉพาะตาม ภมปญญาของชางทอในทองถน

O8 พฤตกรรมผบรโภคยคใหม นยมบรโภคสนคาประเภทสมารทโฟน e-commerce เปนการบรโภคของคนรนใหมทซอของออนไลนมากขนธรกจออนไลน (E-Commerce) และธรกจบนอปกรณพกพา (M-Commerce) มบทบาทมากขนตอ การเตบโตในปจจบน เพราะถอเปนชองทางทตนทนนอยทสด และ มประสทธภาพทสดในโลกยคดจทล ผประกอบการผาครามสามารถขยายฐานกลมตลาดไดมากขน O9 หนวยงานภาครฐในระดบประเทศ ภมภาค และจงหวดตางใหการสนบสนน สงเสรมการสรางภาพลกษณทดใหกบผลตภณฑ โดยจะเหนไดจากการจดสรรงบประมาณในการพฒนาผประกอบการในมตตางๆ การอบรมพฒนาทงระบบหวงโซอยางเปนรปธรรม (value chain) รวมถงชองทางการจดจ าหนายสนคาทส าคญของผคาครามในจงหวดสกลนคร คอ ถนนคนเดนผาคราม จงท าใหผลตภณฑผายอมครามมชองทางในการจ าหนายทชดเจน เปนชองทางทลกคาสามารถมประสบการณในการเขาถงและไดทดลองใชผลตภณฑผายอมครามจากชองทางดงกลาว

เกยวของในการท าคราม ทงในและตางประเทศเพอเปนการประชาสมพนธใหทวโลกไดรจก ประสานความรวมมอจากทกกระทรวง ทบวง กรม เปนวาระแหงขาต ททกภาคสวนตางมสวนรวม เพอสรางการตระหนกรใหกบผบรโภคตงแตตนทางถงปลายทางทงในและตางประเทศ

แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และ การก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ

220

มหาวท


ภฏสกลน

คร

221


จดแขง (Strengths) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงรก SO แนวคดการพฒนา O10 จากการทประเทศไทยมนโยบายผลกดน

ใหเปน “ศนยกลางสขภาพแหงเอเชยหรอ Thailand : Centre of Excellent Health Care of Asia”มาตงแตป 2547 และไดวางยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยใหเปนศนยกลางสขภาพนานาชาตมาอยางตอเนอง สงทอเทคนค (Technical Textile) โดยเฉพาะ Medi-tech สงทอทางการแพทย เชน ชดปลอดเชอส าหรบแพทยและผปวย ผามาน/ผาบงเตยง แบบ Self-cleaning ในหองผาตด ผาปทนอนสามารถลดการเกดแผลกดทบส าหรบส าหรบผปวย เปนโอกาสในการเพมศกยภาพผาคราม ใหมมลคามากยงขน O11 การเขาสสงคมผสงอาย Aging Society วยเกษยณ มรายไดจากการท างานแสวงหาความสะดวกสบายในชวต มอ านาจในการซอสง มความตองการใชสนคาทมคณภาพ เพออ านวยความสะดวกในการใชชวต

SO6 (S4,O10) สราง Story และสอในการโฆษณาเพอใหเขาถงกลมเปาหมายทสะดวก รวดเรว งายตอการเขาใจ ดวยการจดท า multimedia สอใหผใชชองทางออนไลนเขาถงไดรวดเรว สะดวกเปนการสงขอมลขาวสารเรองครามในทกมตใหคนรนใหมไดเหนคณคา และหนกลบมานยม สงเสรมการใชสนคาไทย สนคาชมชน สรางคานยมเปนคนไทย รกเมองไทย ใชของไทย สรางจตส านกหวงแหนรกภมปญญา สบสานตอจนถงคนรนหลง

แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนา การสงเสรมการตลาด แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และการก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ

221

มหาวท


ภฏสกลน

คร

222

ตาราง 36 วเคราะห TOWS Matrix การวเคราะหสภาพการคาครามของจงหวดสกลนคร จากจดแขงและอปสรรค กลยทธเชงปองกน ST

จดแขง (Strengths) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงปองกน ST แนวคดการพฒนา S1 ชางทอสกลนครเปนผมทกษะความรและความช านาญเรองการท าครามจากภมปญญาดวยองคความรทสบทอดกนมาจากรนสรน มประสบการณจากวถชวตในวยเดกท าคราม ในชวตประจ าวนของครอบครวภาคอสาน ในชนบททน าภมปญญามาใชประโยชนในการใชผลตเครองนงหมในชวตประจ าวนของวถชวต คนอสานในอดต S2 สกลนครเปนแหลงวตถดบในการผลตครามทมศกยภาพและไดรบการยอมรบจากผบรโภคถงคณภาพของผลตภณฑจากคราม “เขาไดยนราคา เขาจะฮเลยวาครามมาจากสกลนคร” (รชน สราชวงศ, 2561. พฤศจกายน 17)

T1 ประชากรโลกเพมขน ความเปนอยแออดมากขน ขยะลนเมอง ประชากรโลกเพมมาขนส 7,000 พนลานคน เกดการแยงกนใชทรพยากรธรราชตทมจ ากด พนดนอาศยอยบนโลกใบเดยวกน เราใชทรพยากรรวมกน ซงทรพยากรหมดแลวหมดเลย ยากทหากลบมาใชใหมหรอทดแทน อนาคตลกหลานจะใชอะไร เมอทรพยากรลดนอยลง และอาจไมเพยงพอ หรอหมดลงไปในอนาคต จงตองรกษาสงแวดลอม สนใจเรองการใชทรพยากรทไมท าลายสงแวดลอม แตเมอมคนมากขนทรพยากรกเพมปรมาณการใชมากขน สงผลปรมาณการใชวตถดบทเพมขน วตถดบไมเพยงพอ

ST1 (S3,T3) พฒนาวตถดบใหไดมาตรฐานตามเกณฑ มาตรฐาน GI ครามธรรมชาต เชน แหลงก าเนดของครามและเสนใยฝายธรรมชาตจากสกลนคร SO2 (S1,T3) พฒนาฝมอแรงงานชางทอผาใหมความรเรองเทคนคการท ามดหมโบราณเพอรกษาไวซงเอกลกษณและรปแบบลายของชมชนในแตละพนท ST3 (S5,T5) สรางสอโฆษณาและประชาสมพนธทไดมาตรฐานเพอรองรบ การขยายตวของลกคาทงไทยและตางประเทศ

แนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด โดยพจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และการพฒนาผลตภณฑใหม และการพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด

222

มหาวท


ภฏสกลน

คร

223


จดแขง (Strengths) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงปองกน ST แนวคดการพฒนา S3 ผายอมครามสกลนครเปนผลตภณฑทขนทะเบยน GI (Geographical Indication) สงบงชทางภมศาสตร เปนการเพมมลคาใหกบสนคา (Value Added) เพอแสดงถงความมมาตรฐานของผลตภณฑ เกดภาพลกษณทด ตรวจสอบได จงท าใหสนคามคณภาพ ผผลตสามารถตงราคาสงได S4 จงหวดสกลนครไดรบการรบรองใหเปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” (World Craft City for Natural Indigo) จงหวดแรกของประเทศไทย และเปนหนง ในประเทศภมภาคเอเชยแปซฟก จากสภาหตถศลปโลกรบรองสกลนครเปน”World Craft City for Natural Indigo” อธบดกรมการคาตางประเทศ สภาหตถศลปโลก (World Crafts Council) ผาครามสกลนคร เปนการทอผาทใชวตถดบธรรมชาต ไมมเคมภณฑเจอปน

T2 เศรษฐกจขาดสภาพคลอง อ านาจการซอนอยลง ราคาสนคาเกษตรททรงตว อยในระดบต าจากผลผลตทออกมา ซงมผลกระทบกบรายไดของครวเรอนสวนใหญ สงผลใหก าลงซอยงไมเกดความคลองตวมากนก เปนสาเหตท าใหการขยายตลาดสกลมลกคาทวไปในทองถน มอยางจ ากด เพราะเนองจากมรายไดจ ากดการตดสนใจซอตองใชเหตผลในการซอมากยงขน T3 การขาดแคลนแรงงานคนรนใหม ทจะสบสานภมปญญาของบรรพบรษ ในภาพรวมเนองจากผทท างานครามเปนผทมองคความร ผสงอาย คนแก แรงงาน ทมทกษะสง แนวโนมสงคมไทยเปนสงคมผสงอาย ซงสงผลใหในอนาคตแรงงาน ในการท าครามจะขาดการเชอมโยงระหวางคนรนใหมกบคนรนเกา เกดความขาดแคลนทายาทสบตอ สบทอดภมปญญา

ST4 (S3,T4,T7) ท าการตลาดเพอขยายกลมลกคาดวยการจดกจกรรมทางการตลาดทงในรปแบบของการจ าหนาย แบบดงเดมทใหลกคาสามารถทจะไดสมผสสนคาเลอกซอสนคา ขายสนคาและไดทดลองใชกอนการตดสนใจซอ ทงในรปแบบ Offline และสอ Online ST5 (S5,T5) การสราง content marketing เพอใหลกคาไดแชรและ ไดมสวนรวมรบรประสบการณใชผาครามจงหวดสกลนครสรางความรสกในเชงบวกใหเกดขนกบลกคา ST6 (S7,T8) สรางเครอขายธรกจและรวมกลมผประกอบการเพอสรางอ านาจ ในการตอรองเพอผลกดนการเปนผก าหนดราคาผลตภณฑเอง สรางพนธมตรทางการคา ภายใน ภายนอกจงหวดสกลนคร ทงในประเทศและตางประเทศ

แนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด โดยพจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และการพฒนาผลตภณฑใหม และการพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และการก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากรดวยการบรณาการจากทกแนวคดเพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล

223

มหาวท


ภฏสกลน

คร

224


จดแขง (Strengths) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงปองกน ST แนวคดการพฒนา S5 งานครามจงหวดสกลนครเปนมากกวาสนคา เพอการจ าหนาย ยงเปนงานศลปะทรงสรรคจากศลปนทท างานคราม เปนงานท ามอ (Craft) ซงถอเปนจดเดนของครามธรรมชาตจงหวดสกลนคร “วนนผลงาน Signature ของเรา Indigo Spectrum ไดรบรางวล Award of Excellence for Handicrafts จากสภาหตถกรรมโลก World Crafts Council (WCC) นบเปนความภมใจของ Mann Craft และทมศลปนชางทอผาของเราทกคนทไดรวมกนสรางสรรคผลงานศลปะเครองแตงกายมาสคณภาพในระดบสากล ขอบคณทม Mann Craft ทกคน” (ปราชญ นยมคา, สมภาษณ, 4 ธนวาคม 2561) จงหวดสกลนครมศลปนทท างานดานครามอยไมใชนอย ทงทมหนวยงานรบรอง และไดรบการยกยองจากผคนในวงการท าผายอมครามวาเปนแมครคราม จะเหนไดวาผลงานผาครามสกลนครเปนทยอมรบของผบรโภคทงในประเทศและตางประเทศ

T4 ความไมแนนอนทางการเมองทมโอกาสสงผลเสยตอเศรษฐกจ มผลท าใหเกดความไมเชอมนในการลงทน ไมแนใจในการลงทนของทงนกลงทนในไทยและตางประเทศ เปนตน T5 ประสบการณจากการใชครามครงแรกของลกคา มผลตอทศนคตและพฤตกรรมการซอสนคาของลกคา ในครงตอไป ซงจะสงผลตอทศนคตของลกคา มผลตอการตดสนใจซอซ า ปจจบนการแชรประสบการณในการใชสนคากบกลมเพอนคนรจกหรอบคคลอนๆ ทพบเหนจากสอออนไลน แบบบอกตอดงทเหน facebook Instagram line กระท webpage ฯลฯ สงผลตอพฤตกรรมการซอของผบรโภคทก าลงมความตองการและสนใจหาขอมลการซอผลตภณฑผาครามในอนาคตได เปนตน

224

มหาวท


ภฏสกลน

คร

225


จดแขง (Strengths) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงปองกน ST แนวคดการพฒนา S6 ความเขมแขงของระบบหวงโซอปทาน การท าครามของจงหวดสกลนคร ทท าใหเกดสนคา เรมตงแตกระบวนการจดซอ (Procurement) การผลต (Manufacturing) การจดเกบ (Storage) เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) การจดจ าหนาย (Distribution) และการขนสง (Transportation) ตงแตกอนและหลงการผลตสนคาจนไปถงมอผบรโภคหวงโซการสงสนคาและระบบการกระจายสนคาของผประกอบการครามจงหวดสกลนคร S7 ผลตภณฑครามในจงหวดสกลนครมความหลากหลาย และมความคลองตวในการปรบตวเพอพฒนาผลตภณฑตามความตองการของตลาดไดอยางรวดเรว

T6 ปรมาณลกคามจ ากดเนองจาก เปนผลตภณฑเฉพาะกลม ความตองการซอของลกคาจะเปนกลม ผรกผลตภณฑจากธรรมชาต และมความชอบผลตภณฑชมชน ผลตผายอมครามธรรมชาต จงไมใชกลมตลาดใหญดงนนจงตองศกษาความตองการของลกคาเนองจากเปนสนคาทมคณสมบตพเศษ ราคาสงจงท าใหมขอจ ากดในการขยายตลาดใหกวางขวางมากยงขน T7 ขาดการท าใหเกดขอจ ากดในการขบเคลอนเศรษฐกจดวยดจทล (Digital Economy) แตเนองจากกลมผผลตครามเปนกลมผสงอาย ขาดทกษะ ยงมความรสกวาการใชสอดจทลเปนเรองไกลตว ยงไมเปดใจทจะเรยนรและยอมรบเทคโนโลยเพอใหเกดการเปลยนแปลง แนวคดการปดกนตวเองจากการเรยนรเทคโนโลยจงยงเปนอปสรรคของกลมผประกอบการ

225

มหาวท


ภฏสกลน

คร

226

ตาราง 36 (ตอ) จดแขง (Strengths) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงปองกน ST แนวคดการพฒนา

S6 ความเขมแขงของระบบหวงโซอปทาน การท าครามของจงหวดสกลนคร ทท าใหเกดสนคา เรมตงแตกระบวนการจดซอ (Procurement) การผลต (Manufacturing) การจดเกบ (Storage) เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) การจดจ าหนาย (Distribution) และการขนสง (Transportation) ตงแตกอนและหลงการผลตสนคาจนไปถงมอผบรโภคหวงโซการสงสนคาและระบบการกระจายสนคาของผประกอบการครามจงหวดสกลนคร S7 ผลตภณฑครามในจงหวดสกลนครมความหลากหลาย และมความคลองตวในการปรบตวเพอพฒนาผลตภณฑตามความตองการของตลาดไดอยางรวดเรว

T8 คแขงเพมขนการเปดเสรทางการคา – การลงทน ในสนคาและบรการตางๆ ท าใหธรกจในประเทศเผชญกบการแขงขนทรนแรงมากขนจากธรกจตางชาตทเขามาท าธรกจในประเทศไทย ท าใหมผเขาสธรกจผายอมครามในปจจบนไดอยางกวางขวาง เกดขนไดโดยท ผจ าหนายไมจ าเปนตองผลตภณฑเอง รปแบบการท าธรกจงายขนจากการจ าหนายผานทงชองทางออนไลน และออฟไลน ดวยการฝกฝนเรยนรจากภมปญญา ชนชอบและสรางเครอขายกสามารถเปนผประกอบการจ าหนายผาครามไดแลว จงท าใหเกดมคแขงขนมากยงขน และหากผประกอบการสามารถพฒนาผลตภณฑใหแตกตางและแปลกไปจากผจ าหนายรายอน ๆ กจะไดรบความสนใจจากผบรโภคไดอยางรวดเรว

226

มหาวท


ภฏสกลน

คร

227


จดแขง (Strengths) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงปองกน ST แนวคดการพฒนา S8 ผลตภณฑผาครามมแหลงจ าหนายดวยการจดจดจ าหนายและจดทองเทยว "ยานเมองเกาสกล ถนนผาคราม” บรเวณหนาวดพระธาตเชงชม อ.เมอง จ.สกลนคร ยานเมองเกาถนนผาคราม เปนถนนคนเดนของ จ.สกลนคร เปนแหลงจ าหนาย ใหลกคามาซอสนคา ผายอมคราม ผลตภณฑโอทอป เปดทกวนเสารและวนอาทตยของทกสปดาห ในชวงเวลา 13.00 - 20.00 น.เปนแหลงกระจายสนคาผายอมครามทมชอเสยงระดบประเทศ เพอใหผบรโภคไดมโอกาสเขาถงผผลตครามจากทกอ าเภอมารวมจ าหนายผลตภณฑของตน ในถนนผาคราม S9 สกลนครรกษาภมปญญาในการผลตครามแบบดงเดมเปนหลก โดยใชกระบวนการผลตทไดรบการสบทอดจากรนสรนดวยวถทางธรรมชาต ไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม S10 ผายอมมดหมยอมครามธรรมชาตของกลมผประกอบการ มลายผาทเปนลกษณะเฉพาะตามภมปญญาของชางทอในทองถน

227

มหาวท


ภฏสกลน

คร

228

ตาราง 37 วเคราะห TOWS Matrix การวเคราะหสภาพการคาครามของจงหวดสกลนคร จากจดออนและโอกาส กลยทธเชงแกไข WO

จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงแกไข WO แนวคดการพฒนา W1 การขาดระบบการพฒนาผลตภณฑ การสรางนวตกรรมและการประดษฐ (Innovation and Invention) การวเคราะหพฤตกรรมผบรโภค เพอการตดสนใจในการพฒนาผลตภณฑทเหมาะสมกบผบรโภคของธรกจ การออกแบบและการพฒนาผลตภณฑ อยางจรงจงเพอสรางความเขมแขง ความแตกตางในการแขงขน อยางเปนระบบ และเปนรปธรรมจากทกภาคสวน ซงปจจบนเทคโนโลยทใชในการวเคราะหขอมลลกคา สามารถเขาถงไดมากยงขน W2 ทศนคตในเชงลบของคนโบราณรนป ยา เกยวกบการท างาน ถาลกหลานยดอาชพดวยการทอผา จะมองวาเปนอาชพทไมมเกยรต ขาดความกาวหนา “คนไมมไรท า ถงไดมาทอผา” เปนค าพดจากคณยายททอผาในหมบานกลาว ท าใหขาดการสบสานภมปญญาตอยอดของคนรนใหมคนรนใหม เปนอปสรรคของคนรนใหมทจะเขามายดการทอผาเปนอาชพหลกในปจจบน

O1 สภาหตถศลปโลกรบรองสกลนครเปน”World Craft City for Natural Indigo” สภาหตถศลปโลก (World Crafts Council) ผาครามสกลนคร เปนการทอผาทใชวตถดบธรรมชาต ไมมเคมภณฑเจอปน และไดประกาศรบรองใหจงหวดสกลนคร เปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” (World Craft City for Natural Indigo) จงหวดแรกของประเทศไทย และเปนหนงในประเทศภมภาคเอเชยแปซฟก ทไดรบการรบรองน O2 แนวคดใหมแฟชนยคใหม ใชวฒนธรรมเชอมโยงกบอารมณของคนทแสดงถงความรบผดชอบ ทศนคตและวถชวตทน าสงคมและเศรษฐกจเตบโตสอนาคต สความเปนอยทด (Well Being) แฟชนยคตอจากนมรปแบบ“แฟชนอยางยงยน” (Sustainable Fashion) (ศนยขอมลและดจทลอตสาหกรรม สถาบนพฒนาอตสาหกรรม สงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561)

WO1 (W1,O7) พฒนาผลตภณฑดวยกา รบรณาการจากทกภาคสวนในหนวยงานภาครฐทใหการสงเสรมและสนบสนนกจกรรมตามภารกจหลก เชน ส านกงานพฒนาชมชน อตสาหกรรมจงหวด พาณชยจงหวด เกษตรจงหวด หนวยงานการศกษาเพอรวมวจยพฒนาผลตภณฑ คนควาพฒนาใหไดนวตกรรมในการใชคณสมบตคราม ทหลากหลายเพอใชเปนแนวทางในการตอยอดธรกจ หนวยงานเอกชนทท าหนาทน าองคความรจากการศกษาไปตอยอดสการด าเนนการในเชงพาณชย เนองจากจะเปนผทสมผสกบลกคาอยางใกลชด ดงนนจงจะรถงความตองการของลกคา ทศนคตทลกคาทมตอผลตภณฑ WO2 (W6,O6) พฒนาทกษะการใชเทคโนโลยใหกบกลมผผลต เพอการท าการตลาด และเพอเพมศกยภาพในการจ าหนายโดยการสรางทายาทธรกจรนใหม สนบสนนการพฒนาการเขาถงระบบ

แนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด โดยพจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และการพฒนาผลตภณฑใหม และการพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และการก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากรดวยการบร-ณาการจากทกแนวคดเพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล

228

มหาวท


ภฏสกลน

คร

229


จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงแกไข WO แนวคดการพฒนา W3 วตถดบดอยคณภาพ เนองจากปรมาณความตองการวตถดบในปจจบนมเพมขน ไมวาจะเปนครามหรอฝาย ในชวงเดอนสงหาคม – ตลาคม เปนชวงทพนจากฤดกาลเกบเกยวท าใหผผลตครามมความตองการใชคราม แตปรมาณครามมลดลงในตลาด ท าใหราคาครามสงขนในชวงน “แตกอนกโลละ 100 ตอนนบางท 200 แลว” ผทมเนอครามมากกจะขายไดราคาในชวงน เปนเหตผลท าใหเกดการผลตครามทดอยคณภาพ เพอใหสามารถจ าหนายครามไดมากขน “เขาผสม ขโคลน” “ตองใชมอบดวามยเบาะจงซกลาซอ” การผลตเพอน ามาใชเองในกลมจงไมเพยงพอท าใหเกดมอาชพจ าหนายวตถดบ ซงไมสามารถควบคมคณภาพวตถดบใหไดมาตรฐาน บอยครงทพบวาวตถดบดอยคณภาพ ไมเปนไปตามความตองการ และวตถดบมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการของผผลตสงผลใหผลตภณฑมคณภาพต า หรอดอยคณภาพไปจากเดม

O3 ทศนคตของผบรโภคในอนาคตอยอยางยาวนาน สรางแรงบนดาลใจใหม เลอกใชวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม (Eco Chic) เกดความยงยน การบรโภค ทยดจรยธรรม (Ethical Consumerism) สการออกแบบผลตภณฑแฟชนทเปนมตรกบสงแวดลอมและเกดความยงยน (Clothing with Conscience) เปนกระแสทไดรบความนยมจากผน าแฟชนทวโลก เชน ปารส ลอนดอน มลาน นวยอรค โตเกยว และไทย โดยแนวคด 3P’s (People Planet Profit) เพอเขาสแฟชนในระยะยาว (Long Range Vision) ใหเรากาวออกจากสงคมแบบเกา (Old Society) สสงคมแบบยงยน (Sustainable Society) ดวยกระบวนออกแบบส าคญ 2 ดาน คอ (1) การเลอกวสดเพอพฒนาผลตภณฑทยงยน (Sustainable Products and Materials : SPM) และ (2) การผลตและการบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption and Production : SCP) (ศนยขอมลและดจทลอตสาหกรรม สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561)

พาณชยอเลกทรอนกสของกลมเพอเพมโอกาส ทางธรกจลดชองทางในการจ าหนายสนคาดวยคนกลางลง สามารถตดตอกบลกคาไดโดยตรง มโอกาสในการสรางก าไรไดสงยงขนจากการลดคาใชจายคนกลาง และเพมราคาส าหรบสนคา จากแหลงผลต โปรโมทผลตภณฑไดโดยตรงจากผผลตสผบรโภค สรางโอกาสในการท าก าไรใหมากยงขน WO3 (W4,O3) พฒนาผลตภณฑใหไดมาตรฐานตามเกณฑทหนวยงานก าหนดเพอสรางโอกาสทางธรกจ เชน มาตรฐาน มผช. (มาตรฐานผลภณฑชมชน ดาวมาตรฐาน GI มาตรฐานผลตภณฑ Green หรอมาตรฐานทลกคาก าหนด เปนตน WO4 (W1,O3,O4) พฒนาทกษะทจ าเปนส าหรบผผลต ตงแตกระบวนการผลตจนถงการจ าหนายผลตภณฑทตรงกบความตองการของผบรโภค การพฒนาทกษะการท าผา การยอมสธรรมชาต การกอหมอคราม การลดระยะเวลาการกอหมอครามให

แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากรดวยการบรณาการจาก ทกแนวคดเพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล

229

มหาวท


ภฏสกลน

คร

230


จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงแกไข WO แนวคดการพฒนา W4 การสรางประสบการณในการใชครามในเชงลบ ขาดจรยธรรมทางธรกจ ซงจะสงผลตอความเชอมนของผลตภณฑ ท าใหเกดภาพลกษณทไมดตอธรกจครามในจงหวดสกลนคร เชน ไมพดความจรง หรอบอกความจรงเพยงบางสวน ยอมผาดวยสเคม ฝายแทผสมฝายสเคมจากโรงงาน เปนตน W5 ผผลตใชชองทางการตลาดแบบ offline เปนหลก จงท าใหเสยโอกาสในการสรางฐานลกคาใหม เนองจากผผลตครามสวนใหญเปนผสงอาย มองวาการท าตลาด online เปนเรองทยากเกนไป ท าไมได “แมเอดบเปนดอก บคอเดกนอยเขาเกง” (อดร ศรบตร, 2561. 9 มถนายน) เปนตน

O4 ประชากรโลกเพมขน ประชากรโลกเพมมาขนส 7,000 พนลานคน เกดความตองการสนคาในการอปโภคและบรโภคเพมขน O5 TextileTransformation สงทอคณสมบตพเศษ เพอการปฏรปอตสาหกรรมสอนาคต (Industry Transformation) เชน ตานแบคทเรยและเชอรา ปองกนแมลง (Medical Textile) ตานการลามไฟ ตานรงส UV (Protective Textile) เปนประโยชนดานสขภาพ การแพทย ลดการใชทรพยากร เปนมตรกบสงแวดลอม ปองกนเชอโรค สารเคม รงสตางๆ วดอตราการเตนของหวใจ สยอมธรรมชาต เสนใยธรรมชาต เสนใยรไซเคล (Eco textile) Cool Mode

สนลง การตดสยอมใหตดทนนาน การทอ การเกบลายละเอยดผา จนกระทงการแปรรป โดยการพฒนาจะเนนการพฒนาเพอใหผลตภณฑมคณภาพ ตรงกบความตองการของผบรโภคนอกจากนนควรพฒนาทกษะการเปนผประกอบการใหแกเจาของกจการซงสวนใหญจะมการบรหารจดการแบบเจาของคนเดยว ขาดทกษะความรดานการจดการ การรบค าสงซอ แผนการผลต จงท าใหบางกลมเกดการเสยโอกาสในการรบค าสงซอจากลกคา อนเนองจากการขาดทกษะเรองการบรหารจดการดวยเทคโนโลยเขามามบทบาทในการจดการใหมากขน การใชเครองทนแรง และเพอใหการพฒนาการใชเทคโนโลยทเหมาะสมจงควรมการจดฝกอบรม จดท าเครองมอทใชเฉพาะกบธรกจครามโดยตรง เชน ระบบบญชการจดท าคราม ฐานขอมลการจายคาตอบแทน การก าหนดราคาทถกตอง เปนตน

230

มหาวท


ภฏสกลน

คร

231


จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงแกไข WO แนวคดการพฒนา W6 ขาดทกษะพนฐานความเปนผประกอบการ (Entrepreneurship) และ ขาดความรเบองตนทเพยงพอตอการท าธรกจ ท าใหประสบปญหาในชวงเรมตนธรกจไดงาย W7 ขาดการน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชในการด าเนนธรกจ เนนการใชแรงงานเปนปจจยการผลตหลก มก าลงการผลตทจ ากด จงท าใหไมสามารถรบค าสงซอจากลกคาทสงสนคาจ านวนมาก W8 ขาดขอมลเชงลกส าหรบการวเคราะหความตองการผายอมครามในตลาดตางประเทศ เพอก าหนดแนวทางในการพฒนาผาครามใหเปนไปตามความตองการแลวพฒนาชองทางการจดสงสนคาไปตางประเทศ และขาดการสนบสนนเรองขอก าหนดและขอยกเวนภาษสงออกซงเปนภาระทใหผลตภณฑผายอมครามทสงไปจ าหนายในตางประเทศมราคาสงมากเทยบกบผลตภณฑแบรนดเนมในตางประเทศ เปนตน

กลมสนคา Office wear Uniform เพมการท างานทมประสทธภาพ ปองกนอบตเหต การใชเสนใยทกนไฟฟาสถต เสอประหยดไฟ เบอร 5 ผาน าหนกเบา ทนไฟ น าไฟฟาเชอมตอกบระบบอเลกทรอนกส หรอเพมสมรรถภาพขณะสวมใส ชดกฬา กลม Intimate and Lounge Wear สนคานมละมนในการสวมใส ท าใหเกดความชมชนของผวขณะหลบดวยผาทมสวนผสมของคอลลาเจน เปนตน (สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ กระทรวงอตสาหกรรม, 2561. หนา 32) O6 แนวโนมการสงออกสงทอและเครองนมหม ขยายตวในป 2560 เชน ประเทศสหรฐอเมรกา เบลเยยม ฝรงเศส เพมขนรอยละ 8.84 42.18 และ 4.29 ตามล าดบ เปนโอกาสในการขยายลกคาไปยงตางประเทศ

WO5 (O6,O11,O5,W6) การสราง ผทท าหนาทสงเสรมการจ าหนายผลตภณฑ ชวยการใชชองทางอเลกทรอนกสท าหนาทเปนตวแทนจากภาครฐ ทท าหนาททางการตลาด โดยเปนตวแทนในระดบจงหวดทท าหนาทการตลาดภาพรวมระดบจงหวดการเปนผประกอบการกลมบคคล ทท าหนาทพฒนาตลาดครามของคนสกลนครไปสสายตาของผบรโภค ในทกจงหวด ทกภาค ทงในและตางประเทศ WO6 (W9,W12,O11) การสรางพนธมตรทางการท าครามแบบครบวงจร จดท าคส-เตอร การรวมกลมผประกอบการทงในและตางประเทศ กบกลมผมสวนไดเสยของธรกจเพอแชรองคความร ถายทอดประสบการณ พฒนาและผลตงานสรางสรรค ในภาพรวมของจงหวดตอไป

แนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด โดยพจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และการพฒนาผลตภณฑใหม และการพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนายและการพฒนาการสงเสรมการตลาด แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และการก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากรดวยการบรณาการจากทกแนวคดเพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล

231

มหาวท


ภฏสกลน

คร

232


จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงแกไข WO แนวคดการพฒนา W9 ขาดความสามารถในการประกอบธรกจระหวางประเทศ ทงในการท าตลาดตางประเทศ การเจรจาธรกจทเปนสากล สวนหนงมาจากขอจ ากดดานภาษา และขาดขอมลการตลาดเชงลก W10 สวนใหญเปนธรกจแบบ “เจาของรายเดยว” จางงานนอย ท าใหเจาของธรกจไมมเวลาเพยงพอในการพฒนากจการหรอศกษากฎระเบยบตางๆ ทเกยวของกบธรกจของตวเองการด าเนนธรกจแบบครอบครว ขาดมาตรฐานการบรหารจดการธรกจทมมาตรฐานและเปนระบบ ท าใหการประกอบการไมมประสทธภาพสงผลตอการเตบโตของธรกจในระยะยาว W11 สวนใหญท าธรกจโดยล าพงขาดการสรางพนธมตรทางธรกจ ขาดการรวมกลมทเขมแขง หรอไมไดเปนสมาชกของกลม ชมรม หรอสมาคมการคา

O7 แนวโนมเศรษฐกจการทองเทยวเตบโตในป 2560 รอยละ 4 การทองเทยวมความเตบโตอยางตอเนอง และคาดการณวาในป 2561 จ านวนนกทองเทยวตางชาตป 2561 เพมขนเปน 37 ลานคน เพมขนรอยละ 6.5 เปนการเตบโตจากทกตลาดนกทองเทยว หมายถงแนวโนมนกทองเทยวมทศทางทจะเพมขน ผลตภณฑผาครามจงหวดสกลนครจงมโอกาสในการขยายตลาดและสรางการรบรจากกลมผบรโภค O8 พฤตกรรมผบรโภคยคใหม นยมบรโภคสนคาประเภทสมารทโฟน e-commerce เปนการบรโภคของคนรนใหมทซอของออนไลนมากขนธรกจออนไลน (E-Commerce) และธรกจบนอปกรณพกพา (M-Commerce) มบทบาทมากขนตอการเตบโตของปจจบนในปจจบน เพราะถอเปนชองทางทตนทนนอยทสด และมประสทธภาพทสดในโลกยคดจทล ผประกอบการผาครามสามารถขยายฐานกลมตลาดไดมากขน

WO7 (W9,W10,W11,O7,O10) พฒนาคนรนใหมเพอสบทอดภมปญญา และเปนแรงงานในการผลตโดยสรางความตระหนกถงคณคาและประโยชนเชงพาณชย

แนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด โดยพจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และ การพฒนาผลตภณฑใหม และ การพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากร ดวยการบรณาการจากทกแนวคด เพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล

232

มหาวท


ภฏสกลน

คร

233


จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงแกไข WO แนวคดการพฒนา O9 หนวยงานภาครฐในระดบประเทศ ภมภาค และจงหวดตางใหการ

สนบสนน สงเสรมการสรางภาพลกษณทดใหกบผลตภณฑ โดยจะเหนไดจากการจดสรรงบประมาณในการพฒนาผประกอบการในมตตาง ๆ การอบรมพฒนาทงระบบหวงโซอยางเปนรปธรรม (value chain) รวมถงชองทางการจดจ าหนายสนคาทส าคญของผคาครามในจงหวดสกลนคร คอถนนคนเดนผาคราม จงท าใหผลตภณฑผายอมครามมชองทางในการจ าหนายทชดเจน เปนชองทางทลกคาสามารถเขาถง และไดทดลองใชผลตภณฑผายอมครามจากชองทางดงกลาว O10 จากการทประเทศไทยมนโยบายผลกดนใหเปน “ศนยกลางสขภาพแหงเอเชยหรอ Thailand : Centre of Excellent Health Care of Asia”มาตงแตป 2547 และไดวางยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยใหเปนศนยกลางสขภาพนานาชาตมาอยางตอเนอง สงทอเทคนค (Technical Textile) โดยเฉพาะ Medi-tech สงทอทางการแพทย

233

มหาวท


ภฏสกลน

คร

234


จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) กลยทธเชงแกไข WO แนวคดการพฒนา เชน ชดปลอดเชอส าหรบแพทยและผปวย ผามาน/

ผาบงเตยง แบบ Self-cleaning ในหองผาตด ผาป ทนอน สามารถลดการเกดแผลกดทบส าหรบส าหรบผปวย เปนโอกาสในการเพมศกยภาพผาครามใหมมลคามากยงขน O11 การเขาสสงคมผสงอาย Aging Society วยเกษยณ มรายไดจากการท างานแสวงหาความสะดวกสบายในชวต มอ านาจในการซอสง มความตองการใชสนคาทมคณภาพ เพออ านวยความสะดวกในการใชชวต

234

มหาวท


ภฏสกลน

คร

235

ตาราง 38 วเคราะห TOWS Matrix การวเคราะหสภาพการคาครามของจงหวดสกลนคร จากจดออนและอปสรรค กลยทธเชงรบ WT

จดออน (Weaknesses) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงรบ WT แนวคดการพฒนา W1 การขาดระบบการพฒนาผลตภณฑ การสรางนวตกรรมและการประดษฐ (Innovation and Invention) การวเคราะหพฤตกรรมผบรโภค เพอการตดสนใจในการพฒนาผลตภณฑทเหมาะสมกบผบรโภคของธรกจ การออกแบบและการพฒนาผลตภณฑ อยางจรงจงเพอสรางความเขมแขง ความแตกตางในการแขงขน อยางเปนระบบ และเปนรปธรรมจากทกภาคสวน ซงปจจบนเทคโนโลยทใชในการวเคราะหขอมลลกคา สามารถเขาถงไดมากยงขน W2 ทศนคตในเชงลบของคนโบราณรนป ยา เกยวกบการท างาน ถาลกหลานยดอาชพดวยการทอผา จะมองวาเปนอาชพทไมมเกยรต ขาดความกาวหนา “คนไมมไรท า ถงไดมาทอผา” เปนค าพดจากคณยายททอผาในหมบานกลาว ท าใหขาดการสบสานภมปญญาตอยอดของคนรนใหม เปนอปสรรคของคนรนใหม ทจะเขามายดการทอผาเปนอาชพหลกในปจจบน

T1 ประชากรโลกเพมขน ความเปนอยแออดมากขน ขยะลนเมอง ประชากรโลกเพมมาขนส 7,000 พนลานคน เกดการแยงกนใชทรพยากรธรราชตทมจ ากด พนดนอาศยอยบนโลกใบเดยวกน เราใชทรพยากรรวมกน ซงทรพยากรหมดแลวหมดเลย ยากทหากลบมาใชใหมหรอทดแทน อนาคตลกหลานจะใชอะไรเมอทรพยากรลดนอยลง และอาจไมเพยงพอ หรอหมดลงไปในอนาคต จงตองรกษาสงแวดลอม สนใจเรองการใชทรพยากรทไมท าลายสงแวดลอม แตเมอมคนมากขนทรพยากรกเพมปรมาณการใชมากขน สงผลปรมาณการใชวตถดบทเพมขน วตถดบไมเพยงพอ T2 เศรษฐกจขาดสภาพคลอง อ านาจการซอนอยลง ราคาสนคาเกษตรททรงตวอยในระดบต าจากผลผลต ทออกมา ซงมผลกระทบกบรายไดของครวเรอน สวนใหญ สงผลใหก าลงซอยงไมเกดความคลองตว มากนก เปนสาเหตท าใหการขยายตลาดสกลมลกคาทวไปในทองถนมอยางจ ากด

WT1 (T5,T6,T7,W5) สรางภาพลกษณและประสบการณการใชคราม สรางชอทางการตลาดทเขาถงกลมลกคาเฉพาะกลม niche market ในยค e-commerce WT2 (T6,T7,T8,W7,W8) การท า Road show เพอสงเสรมการตลาดทงในรปของOffline และ Online ควบคกบในการท า content marketing, advertising in mobile device WT3 (W4,T1,T6) จดระบบครามทางเลอก niche market ครามสงเคราะห ท าใหเปนครามสงเคราะห ทไมท าลายสงแวดลอมไมเปนพษกบสภาพแวดลอมไมเปนอนตรายตอผใช พฒนาครามทางเลอกใหเปนระบบเขาสมาตรฐาน จดชองทางการจ าหนายอยาง

แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด แนวคดการก าหนดสวนแบงตลาด การก าหนดกลมเปาหมาย และ การก าหนดต าแหนงผลตภณฑ (STP) ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากร ดวยการบรณาการจากทกแนวคด เพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล

235

มหาวท


ภฏสกลน

คร

236


จดออน (Weaknesses) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงรบ WT แนวคดการพฒนา W3 วตถดบดอยคณภาพ เนองจากปรมาณความตองการวตถดบในปจจบนมเพมขน ไมวาจะเปนครามหรอฝาย ในชวงเดอนสงหาคม – ตลาคม เปนชวงทพนจากฤดกาลเกบเกยวท าใหผผลตครามมความตองการใชคราม แตปรมาณครามมลดลงในตลาด ท าใหราคาครามสงขนในชวงน “แตกอนกโลละ 100 ตอนนบางท 200 แลว” ผทมเนอครามมากกจะขายไดราคาในชวงน เปนเหตผลท าใหเกดการผลตครามทดอยคณภาพ เพอใหสามารถจ าหนายครามไดมากขน “เขาผสมขโคลน” “ตองใชมอบดวามยเบาะจงซกลาซอ” การผลตเพอน ามาใชเองในกลมจงไมเพยงพอท าใหเกดมอาชพจ าหนายวตถดบ ซงไมสามารถควบคมคณภาพวตถดบใหไดมาตรฐาน บอยครงทพบวาวตถดบดอยคณภาพ ไมเปนไปตามความตองการ และวตถดบ มปรมาณไมเพยงพอตอความตองการของผผลตสงผลใหผลตภณฑมคณภาพต า หรอดอยคณภาพไปจากเดม

ความคลองตวมากนก เปนสาเหตท าใหการขยายตลาดสกลมลกคาทวไปในทองถนมอยางจ ากด เพราะเนองจาก มรายไดจ ากดการตดสนใจซอตองใชเหตผลในการซอมากยงขน T3 การขาดแคลนแรงงานคนรนใหมทจะสบสาน ภมปญญาของบรรพบรษในภาพรวมเนองจากผทท างานครามเปนผทมองคความร ผสงอาย คนแก แรงงานทมทกษะสง แนวโนมสงคมไทยเปนสงคมผสงอาย ซงสงผลใหในอนาคตแรงงานในการท าครามจะขาดการเชอมโยงระหวางคนรนใหมกบคนรนเกา เกดความขาดแคลนทายาทสบตอ สบทอดภมปญญา T4 ความไมแนนอนทางการเมองทมโอกาสสงผลเสยตอเศรษฐกจ มผลท าใหเกดความไมเชอมนในการลงทน ไมแนใจในการลงทนของทงนกลงทนในไทยและตางประเทศ เปนตน

เปนทางการมคณะท างานเปนทปรกษาคอยใหความชวยเหลอ ก ากบ ดแล พฒนา อบรมและอ านวยความสะดวกในการพฒนาและจ าหนายเพอเปนทางเลอกใหกบผบรโภค ทมความสนใจ และอยากใชผลตภณฑสครามแตมอ านาจซอไมเพยงพอ เปนตน

236

มหาวท


ภฏสกลน

คร

237


จดออน (Weaknesses) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงรบ WT แนวคดการพฒนา W4 การสรางประสบการณในการใชครามในเชงลบ ขาดจรยธรรมทางธรกจ ซงจะสงผลตอความเชอมนของผลตภณฑ ท าใหเกดภาพลกษณทไมดตอธรกจครามในจงหวดสกลนคร เชน ไมพดความจรง หรอบอกความจรงเพยงบางสวน ยอมผาดวยสเคม ฝายแทผสมฝายสเคมจากโรงงาน เปนตน W5 ผผลตใชชองทางการตลาดแบบ offline เปนหลก จงท าใหเสยโอกาสในการสรางฐานลกคาใหม เนองจากผผลตครามสวนใหญเปนผสงอาย มองวา การท าตลาด online เปนเรองทยากเกนไป ท าไมได “แมเอดบเปนดอก บคอเดกนอยเขาเกง” (อดร ศรบตร, 2561. 9 มถนายน) เปนตน W6 ขาดทกษะพนฐานความเปนผประกอบการ (Entrepreneurship) และขาดความรเบองตน ทเพยงพอตอการท าธรกจ ท าใหประสบปญหาในชวงเรมตนธรกจไดงาย

T5 ประสบการณจากการใชครามครงแรกของลกคามผลตอทศนคตและพฤตกรรมการซอสนคาของลกคาในครงตอไป ซงจะสงผลตอทศนคตของลกคา มผลตอการตดสนใจซอซ า ปจจบนการแชรประสบการณในการใชสนคากบกลมเพอนคนรจกหรอบคคลอนๆ ทพบเหนจากสอออนไลน แบบบอกตอดงทเหน facebook Instagram line กระท webpage ฯลฯ สงผลตอพฤตกรรมการซอของผบรโภคทก าลงมความตองการและสนใจหาขอมลการซอผลตภณฑผาครามในอนาคตได เปนตน T6 ปรมาณลกคามจ ากดเนองจาก เปนผลตภณฑเฉพาะกลม ความตองการซอของลกคาจะเปนกลมผรกผลตภณฑจากธรรมชาต และมความชอบผลตภณฑชมชน ผลตผายอมครามธรรมชาต จงไมใชกลมตลาดใหญดงนนจงตองศกษาความตองการของลกคาเนองจากเปนสนคาทมคณสมบตพเศษ ราคาสงจงท าใหมขอจ ากดในการขยายตลาดใหกวางขวางมากยงขน

237

มหาวท


ภฏสกลน

คร

238


จดออน (Weaknesses) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงรบ WT แนวคดการพฒนา W7 ขาดการน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชในการด าเนนธรกจ เนนการใชแรงงานเปนปจจยการผลตหลก มก าลงการผลตทจ ากด จงท าใหไมสามารถรบค าสงซอจากลกคาทสงสนคาจ านวนมาก W8 ขาดขอมลเชงลกส าหรบการวเคราะหความตองการผายอมครามในตลาดตางประเทศ เพอก าหนดแนวทางในการพฒนาผาครามใหเปนไปตามความตองการแลวพฒนาชองทางการจดสงสนคา ไปตางประเทศ และขาดการสนบสนนเรองขอก าหนดและขอยกเวนภาษสงออกซงเปนภาระ ทใหผลตภณฑผายอมครามทสงไปจ าหนายในตางประเทศมราคาสงมากเทยบกบผลตภณฑแบรนดเนมในตางประเทศ เปนตน W9 ขาดความสามารถในการประกอบธรกจระหวางประเทศ ทงในการท าตลาดตางประเทศ การเจรจาธรกจทเปนสากล สวนหนงมาจากขอจ ากดดานภาษา และขาดขอมลการตลาดเชงลก

T7 ขาดการท าใหเกดขอจ ากดในการขบเคลอนเศรษฐกจดวยดจทล (Digital Economy) แตเนองจากกลมผผลตครามเปนกลมผสงอาย ขาดทกษะ ยงมความรสกวาการใชสอดจทลเปนเรองไกลตว ยงไมเปดใจทจะเรยนรและยอมรบเทคโนโลยเพอใหเกดการเปลยนแปลง แนวคดการปดกนตวเองจากการเรยนรเทคโนโลยจงยงเปนอปสรรคของกลมผประกอบการ T8 คแขงเพมขนการเปดเสรทางการคา-การลงทนในสนคาและบรการตางๆ ท าใหธรกจในประเทศเผชญกบ การแขงขนทรนแรงมากขนจากธรกจตางชาตทเขามาท าธรกจในประเทศไทย ท าใหมผเขาสธรกจผายอมครามในปจจบนไดอยางกวางขวาง เกดขนไดโดยทผจ าหนายไมจ าเปนตองผลตภณฑเอง รปแบบการท าธรกจงายขนจากการจ าหนายผานทงชองทางออนไลน และออฟไลน ดวยการฝกฝนเรยนรจากภมปญญา ชนชอบและ

238

มหาวท


ภฏสกลน

คร

239


จดออน (Weaknesses) อปสรรค (Threats) กลยทธเชงรบ WT แนวคดการพฒนา W10 สวนใหญเปนธรกจแบบ “เจาของรายเดยว” จางงานนอย ท าใหเจาของธรกจไมมเวลาเพยงพอในการพฒนากจการหรอศกษากฎระเบยบตางๆ ทเกยวของกบธรกจของตวเองการด าเนนธรกจแบบครอบครว ขาดมาตรฐานการบรหารจดการธรกจทมมาตรฐานและ เปนระบบ ท าใหการประกอบการไมมประสทธภาพสงผลตอการเตบโตของธรกจ ในระยะยาว W11 สวนใหญท าธรกจโดยล าพงขาดการสรางพนธมตรทางธรกจ ขาดการรวมกลมทเขมแขง หรอไมไดเปนสมาชกของกลม ชมรม หรอสมาคมการคา

สรางเครอขายกสามารถเปนผประกอบการจ าหนายผาครามไดแลว จงท าใหเกดมคแขงขนมากยงขน และหากผประกอบการสามารถพฒนาผลตภณฑใหแตกตางและแปลกไปจากผจ าหนายรายอน ๆ กจะไดรบความสนใจจากผบรโภค ไดอยางรวดเรว

239

มหาวท


ภฏสกลน

คร

240

จากการน าขอมลจากการวเคราะห SWOT Analysis มาวเคราะหดวยเครองมอ TOWN Matrix เพอก าหนดเปนกลยทธ โดยใชแนวคดแนวคดการพฒนาโอกาสทางการตลาด พจารณาจากผลตภณฑทมอยในตลาดเดม และการพฒนาผลตภณฑใหม และการพจารณาจากการพฒนาตลาดเดม และการเขาสตลาดใหม แนวคดสวนประสมทางการตลาด การพฒนาผลตภณฑ พฒนาราคา พฒนาชองทางการจดจ าหนาย และการพฒนาการสงเสรมการตลาด แนวคดการก าหนด STP ประกอบดวย การพฒนาการแบงทางการตลาด การพฒนาตลาดเปาหมาย และการพฒนาต าแหนงผลตภณฑ แนวคดการบรหารพฒนา การพฒนาการบรหารทรพยากรดวยการบรณาการจาก ทกแนวคดเพอความไดเปรยบเหนอคแขงอยางมประสทธภาพและประสทธผล ผวจยไดสงเคราะหผลการศกษาสภาพการด าเนนงานครามดวยเครองมอการวเคราะห SWOT Analysis และ TOWS Matrix เพอจดท า วสยทศน พนธกจ เปาประสงครวม ตวชวด ยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล กลยทธและโครงการ รายละเอยดดงตอไปน วสยทศน (Vision) “สกลนคร เมองแหงแฟชน ครามธรรมชาต สตลาดสากล” พนธกจ (Mission) พนธกจท 1 สรางความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐ สถานศกษา เอกชน ประชาชนเพอพฒนาครามสการเปนเมองแฟชนครามธรรมชาตสตลาดสากล พนธกจท 2 พฒนาผลตภณฑครามธรรมชาตเพอสขภาพดวยเทคโนโลยและนวตกรรม พนธกจท 3 พฒนาตลาดครามสสากลดวยระบบดจทลการตลาดยค 4.0 เปาประสงครวม (Goal) เพมมลคาผลตภณฑ และรายไดของประชาชน ตวชวด 1. มลคาผลตภณฑมวลรวม จงหวดสกลนคร (GPP) เพมขน 2. รายไดตอหวตอปของประชากรเพมขน 3. จ านวนผลตภณฑทไดรบการพฒนาเพมขน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

241

ตาราง 39 ยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนคร (Strategic Issues)

ประเดนยทธศาสตร

ชอประเดนยทธศาสตร

1 การพฒนาครามธรรมชาตสเมองทองเทยวแหงแฟชนอยางยงยน 2 พฒนาผผลต ผประกอบการครามสการเปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงคราม

ธรรมชาต” 3 การพฒนาผลตภณฑครามธรรมชาตดวยเทคโนโลยสมาตรฐานในระดบสากล 4 การเพมมลคาครามธรรมชาตสตลาดสากล

กลยทธ (Strategys) ยทธศาสตรท 1 การพฒนาครามธรรมชาตสเมองทองเทยวแหงแฟชนอยางยงยน กลยทธท 1.1 เพมประสทธภาพการผลตครามเขาสวงการแฟชน กลยทธท 1.2 สนบสนนการจดกจกรรมเรยนรวถชมชนการท าผายอมคราม ยทธศาสตรท 2 พฒนาผผลต ผประกอบการครามสการเปน “นครหตถศลปโลก เจาแหงครามธรรมชาต” กลยทธท 2.1 สงเสรมการพฒนาทกษะและคณภาพการผลตผาคราม กลยทธท 2.2 สงเสรมและพฒนาความเปนผประกอบการอยางมออาชพ ยทธศาสตรท 3 การพฒนาผลตภณฑครามธรรมชาตดวยเทคโนโลยสมาตรฐานในระดบสากล กลยทธท 3.1 สงเสรมการพฒนาผลตภณฑครามเพอสขภาพ ยทธศาสตรท 4 การพฒนาการตลาดครามธรรมชาตสสากล กลยทธท 4.1 พฒนาการท าการตลาดยคดจทล โครงการ (Project) ยทธศาสตรท 1 การพฒนาครามธรรมชาตสเมองทองเทยวแหงแฟชนอยางยงยน กลยทธท 1.1 เพมประสทธภาพการผลตครามเขาสวงการแฟชน โครงการ 1.1.1 เปดบานครามคนสกลสแฟชนโลก 1.1.2 ประกวดดไซนเนอรหนาใหม 1.1.3 movie on mobile to online device กลยทธท 1.2 สนบสนนการจดกจกรรมเรยนรวถชมชนการท าผายอมครามจากวตถดบทมคณภาพ โครงการ 1.2.1 ชมชนตนแบบการทองเทยว “วถคราม วถสกล”

มหาวท


ภฏสกลน

คร

242

1.2.2 พพธภณฑครามตนแบบครบวงจรตนก าเนดเมอง“นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” ยทธศาสตรท 2 พฒนาผผลต ผประกอบการครามสการเปน “นครหตถศลปโลกเจาแหงครามธรรมชาต” กลยทธท 2.1 สงเสรมการพฒนาทกษะและคณภาพการผลตผาคราม โครงการ 2.1.1 อบรมพฒนาการท าครามตามมาตรฐาน GI, มผช. ฯลฯ 2.1.2 อบรมการพฒนาและออกแบบลายผาสมยใหม 2.1.3 โรงเรยนชางทอผายอมครามสกลนคร กลยทธท 2.2 สงเสรมและพฒนาความเปนผประกอบการอยางมออาชพ โครงการ 2.2.1 อบรมการเปนผประกอบการผาครามสกลนคร 2.2.2 พฒนาระบบการบรหารจดการผประกอบการครามสกลนครสสากล 2.2.3 เทคนคการบรการดวยเทคโนโลยและนวตกรรม ยทธศาสตรท 3 การพฒนาผลตภณฑครามธรรมชาตดวยเทคโนโลยสมาตรฐาน ในระดบสากล กลยทธท 3.1 สงเสรมการพฒนาผลตภณฑครามเพอสขภาพ โครงการ 3.1.1 พฒนาชดครามเพอสขภาพเนนตลาดผหญงและคนสงอาย 3.1.2 โครงการวจยตอยอดคณสมบตครามสผลตภณฑเชงพาณชย 3.1.3 ถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑผาสผลตภณฑนวตกรรม ยทธศาสตรท 4 การพฒนาการตลาดครามธรรมชาตสสากล กลยทธท 4.1 พฒนาการท าการตลาดยคดจทล โครงการ 4.1.1 พฒนาการใช mobile marketing สตลาดสากล 4.1.2 ผลตสอ “ครามสกล สครามโลก” 4.1.3 ยกระดบการสรางชองทางสตลาดสากล 4.1.4 สรางทายาทตลาด 4.0 4.1.5 ตลาดนด “ครามทวไทย ไปไกลสครามโลก” 4.1.6 มหกรรมแฟชนครามธรรมชาตสกลนครสครามโลก 4.1.7 Entertainment Sponsors หลงจากไดยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากลแลว โดยผวจยไดคนขอมลใหชมชนเพอตรวจสอบความสอดคลองและใหขอเสนอแนะในการพฒนารางยทธศาสตรฯ เพอใหรางยทธศาสตรฯ เกดความสามบรณมากยงขน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

243

4. การยนยนขอเสนอเชงยทธศาสตร

ผวจยไดน าเสนอผเชยวชาญเพอยนยนยทธศาสตร จากผเชยวชาญดานครามและ ดานยทธศาสตร ดวยแบบสอบถามเพอประเมนความสอดคลองของยทธศาสตร วสยทศน พนธกจ เปาประสงครวม ตวชวด กลยทธ โครงการ โดยใชมาตราวดนามบญญต (Nominal Scale) สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก การหาคาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) การวเคราะหเชงเนอหา การสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จ านวน 10 คน ประกอบดวย 4 กลม 1. กลมนกวชาการผเชยวชาญในสถาบนอดมศกษา 2. หวหนาสวนราชการ 3. หอการคา 4. ผประกอบการไดผลการยนยน ดงน

ภาพประกอบ 30 คนขอมลใหชมชน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

244

ภาพประกอบ 31 น าเสนอผเชยวชาญเพอยนยนยทธศาสตร

มหาวท


ภฏสกลน

คร

245

ผวจยน าเสนอรางยทธศาสตรตอผเชยวชาญ จ านวน 10 ทาน เพอประเมนผลและยนยนให ตาราง 40 ผเชยวชาญยนยนรางยทธศาสตรครามสกลนครสสากล

245

มหาวท


ภฏสกลน

คร

246


246

มหาวท


ภฏสกลน

คร

247


247

มหาวท


ภฏสกลน

คร

248


248

มหาวท


ภฏสกลน

คร

249


249

มหาวท


ภฏสกลน

คร

250


250

มหาวท


ภฏสกลน

คร

251


251

มหาวท


ภฏสกลน

คร

252


252

มหาวท


ภฏสกลน

คร

253


253

มหาวท


ภฏสกลน

คร

254


254

มหาวท


ภฏสกลน

คร

255


255

มหาวท


ภฏสกลน

คร

256


256

มหาวท


ภฏสกลน

คร

257


257

มหาวท


ภฏสกลน

คร

258


258

มหาวท


ภฏสกลน

คร

259


จากการประเมนและการยนยนรางยทธศาสตรฯ ผเชยวชาญไดใหขอเสนอแนะเพอการพฒนา ดงน “ควรก าหนดภาพลกษณผลตภณฑครามสกลนครในชวงแรก กระตนและสรางกระแสการเปนเมองครามธรรมชาต” (ประสาท ทศคร, สมภาษณ, 30 ธนวาคม 2561) “แฟชนคราม มนเปนมาตรฐานอตสาหกรรม สกลนครเปน craftsmanship” (ณรงคเดช อฬารกล, สมภาษณ, 25 ธนวาคม 2561) “สกลนครเปนครามธรรมชาตแท ๆ พฒนาจากภมปญญา สสากลกตองศกษาขอมล ท าฐานขอมลไว” (อนรตน สายทอง, สมภาษณ, 28 มถนายน 2561) จงไดสรปผลการใหขอเสนอแนะดงน โดยมขอเสนอแนะเพอการพฒนายทธศาสตร ดงน 1. กระบวนการผลตคราม ควรมการสงเสรมการผลตครามอยางเปนระบบครบวงจรทงหวงโซอปทาน ตนน า การปลกคราม กลางน า การผลตและแปรรป และปลายน าการท าการตลาด ตามเกณฑมาตรฐานจงหวด และมาตรฐานสากล เชน สรางมาตรฐานและสงเสรมการจดลขสทธ สทธบตร ทรพยสนทางปญญา 2. พฒนาผลตภณฑครามสเมองแฟชนธรรมชาตงานฝมอ (craftsmanship) การท าผายอมครามสเมองทองเทยววถชมชน 3. พฒนาผลตภณฑครามธรรมชาตดวยนวตกรรมเพอเพมมลคาและสรางความเขมแขงใหหวงโซอปทาน 4. การก าหนดกลมลกคาเปาหมายเพอมงสตลาดสากล Segmentation trend focus group Old Aging society and she economy 5. พฒนาผลตภณฑกลมเวชส าอาง หรอกลมผลตภณฑอนทนอกเหนอจากผลตภณฑผา เครองนงหม เพอน าขอเสนอแนะสการพฒนายทธศาสตรจงไดก าหนดกลยทธเพอไปสตลาดสากล ดวยการเพมกลยทธตนน าการปลกคราม และการก าหนดลกคาเพอท าตลาดสากลเนองจากปจจบนกลมผสงอายและกลมสภาพสตรเปนลกคากลมใหญของตลาดและมอ านาจซอสงจงควรก าหนดกลยทธในเชงรกเพอพฒนาผลตภณฑเพอน าเสนอสตลาดทงสองกลมดงกลาว โดยมงไปทผลตภณฑเพอสขภาพและความงาม โดยเพมเตมใหยทธศาสตรจงหวดสมบรณยงขน

259

มหาวท


ภฏสกลน

คร

260

ผวจยไดด าเนนการสงเคราะหขอเสนอแนะ และไดด าเนนปรบปรง วสยทศน พนธกจ เปาประสงครวม ตวชวด ยทธศาสตร กลยทธและโครงการ เพอใหเกดการพฒนาทมผลกระทบกบครามสกลนคร โดยปรบรางวสยทศน พนธกจ เปาประสงครวม ตวชวด ยทธศาสตร กลยทธและโครงการการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล ใหเปน 2 ระยะ 5 ป และ 10 ป ละเอยดดงตอไปน ตาราง 41 วสยทศน พนธกจ เปาประสงครวม ตวชวด ยทธศาสตร กลยทธและโครงการ หลงการปรบปรง

ปรบปรงตามขอเสนอแนะ

ระยะ 5 ป ระยะ 10 ป

วสยทศน สกลนครเมองแหงครามธรรมชาตสสากล สกลนครเมองแหงแฟชนงานฝมอจากครามธรรมชาตสสากล พนธกจ 1. สรางความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐ สถานศกษา เอกชน ประชาชน

เพอพฒนาทรพยากรมนษยสการเปนเมองครามธรรมชาตในระดบสากล 2. ยกระดบผลตภณฑครามธรรมชาตสสากลอยางยงยน 3. พฒนาระบบตลาดผลตภณฑครามธรรมชาตสสากล

1. สรางเครอขายแบบบรณาการเพอพฒนาทรพยากรมนษยสการเปนเมองแฟชนงานฝมอจากครามธรรมชาตแฟชนสสากล 2. ยกระดบผลตภณฑครามธรรมชาตสตลาดงานฝมอแฟชน 3. พฒนาระบบตลาดงานฝมอจากครามธรรมชาตสแฟชนสากล

เปาประสงครวม เพมมลคาผลตภณฑทไดจากครามธรรมชาตสกลนคร เพมมลคาผลตภณฑงานฝมอแฟชนครามธรรมชาตสกลนคร ตวชวด

1. มลคาผลตภณฑครามธรรมชาต จงหวดสกลนครเพมขน 2. รายไดของผประกอบการครามธรรมชาตสงขน 3. จ านวนผลตภณฑครามธรรมชาตไดรบการพฒนาสสากลเพมขน

1. มลคาผลตภณฑงานฝมอแฟชนครามธรรมชาต จงหวดสกลนครเพมขน 2. รายไดของผประกอบการงานฝมอแฟชนครามธรรมชาตสงขน 3. จ านวนผลตภณฑครามธรรมชาตไดรบจากการพฒนาสสากลเพมขน

260

มหาวท


ภฏสกลน

คร

261




ประเดนยทธศาสตร 1. สรางเครอขายผประกอบการครามอนทรธรรมชาตสเมองทองเทยวอยางยงยน 2. ยกระดบแปลงปลกครามออกานค Farming and Zoning 3. ยกระดบผลตภณฑครามอนทรธรรมชาตสมาตรฐานคณภาพระดบสากล 4. สรางระบบตลาดครามอนทรธรรมชาตสสากลอยางยงยน

1. สรางเครอขายแบบบรณาการแฟชนจากงานฝมอครามธรรมชาตสสากล 2. ยกระดบผลตภณฑงานฝมอสมาตรฐานคณภาพระดบสากล 3. สรางระบบตลาดงานฝมอสสากลอยางยงยน

กลยทธ 1.1 สรางเครอขายผประกอบการครามธรรมชาตเพอพฒนาสเมองทองเทยวอยางยงยน 1.2 สรางการรบรสการเปนเมอง “นครหตถศลปโลก เจาแหงครามธรรมชาต”

1.1 สรางและพฒนาความรวมมอของเครอขายแฟชนจากงานฝมอครามธรรมชาตสสากล

261

มหาวท


ภฏสกลน

คร

262




2.1 ยกระดบ Farming และ Zoning ครามออกานคจงหวดสกลนคร 2.1 ขบเคลอนการพฒนางานฝมอสงานแฟชน 2.2 ยกระดบผลตภณฑงานฝมอสมาตรฐานสากล

3.1 ใหความรเพอขบเคลอนการพฒนาทกษะและคณภาพผลตภณฑครามอนทรธรรมชาตตามมาตรฐานการผลตครามระดบสากล 3.2 ยกระดบผลตภณฑครามธรรมชาตสผลตภณฑสขภาพดวยนวตกรรม

3.1 พฒนาระบบการตลาดงานฝมอสสากล

4.1 ศกษาและพฒนาระบบตลาดพฤตกรรมความตองการของผบรโภคในตลาดระดบสากล 4.2 พฒนาชองทางการจ าหนายครามธรรมชาตสตลาดสากล

โครงการ 1.1.1 จดกลมคสเตอรครามธรรมชาตสเมองทองเทยวอยางยงยน 1.1.2 ขบเคลอนผประกอบการครามธรรมชาตสเมองทองเทยวอยางยงยน

1.1.1 เสวนาแนวทางการพฒนาเครอขายงานฝมอเพอขบเคลอนสการพฒนาผลตภณฑสระดบสากล 1.1.2 มหกรรมเครอขายการน าเสนองานฝมอจากครามธรรมชาตระดบโลก

1.2.1 เปดบาน (open house) สกลนครเมอง “นครหตถศลปโลก เจาแหงครามธรรมชาต” 1.2.2 สารคด สอโฆษณา ประชาสมพนธ สกลนครเมอง “นครหตถศลปโลก เจาแหงครามธรรมชาต” 1.2.3 รณรงคการใชครามธรรมชาตแบบบรณาการเปนวาระจงหวด

2.1.1 จดมหกรรมประกวดแฟชนงานฝมอครามธรรมชาตระดบโลก 2.1.2 อบรมเชงปฏบตการสรางนกออกแบบงานฝมอระดบสากล 2.1.3 สนบสนนทนการศกษาการออกแบบงานฝมอในสถาบนมาตรฐานระดบโลก

262

มหาวท


ภฏสกลน

คร

263




2.1.1 พฒนาผผลตเนอครามออกานคสมาตรฐานสากล 2.1.2 Farming แปลงปลกครามออกานค 2.1.3 Zoning ผประกอบการทปลกครามออกานคใหไดมาตรฐานระดบจงหวดและระดบสากล

2.2.1 อบรมใหความรและ work shop การพฒนาผปฏบตงาน ผประกอบการสมาตรฐานการผลตในระดบสากล 2.2.2 พฒนาผลตภณฑเขาประกวดเวทงานฝมอระดบโลก 2.2.3 สรางนกออกแบบและสรางผลตภณฑงานฝมอมาตรฐานสากล

3.1.1 สงเสรมการปลกครามอนทรยธรรมชาตสมาตรฐาน GI ทกอ าเภอ 3.1.2 อบรมเชงปฏบตการพฒนาหวงโซอปทานผลตภณฑครามอนทรยธรรมชาตตามมาตรฐานการผลตครามระดบสากล 3.1.3 โรงเรยนชางทอผายอมครามสกลนคร

3.1.1 สรางชองทางใหมในการจ าหนายผลตภณฑสตลาดโลก 3.1.2 ผลตสอทเขาถงกลมลกคาหลกของผลตภณฑงานฝมอ 3.1.3 สนบสนนผประกอบการสงออกในตลาดโลก

3.2.1 อบรมเชงปฏบตการพฒนาผลตภณฑเพอสขภาพดวยนวตกรรม 3.2.2 วจยตอยอดคณสมบตครามสผลตภณฑเชงพาณชย

-

4.1.1 วจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาระบบตลาดศกษาพฤตกรรมความตองการของผบรโภคในตลาดระดบสากล 4.1.2 ระบบฐานขอมลผประกอบการผลตภณฑสตลาดระดบสากล

-

4.2.1 ขบเคลอนระบบการตลาดยคดจทล e-marketing 4.2.2 INDIGO MICE มหกรรมครามธรรมชาตสกลนครสครามโลก

-

263

มหาวท


ภฏสกลน

คร

264

ตาราง 42 สรปโครงการตนทาง กลางทาง ปลายทาง ตามแผนระยะ 5 ป และ 10 ป

หวงโซอปทาน ระยะ 5 ป ระยะ 10 ป ตนทาง 2.1.1 พฒนาผผลตเนอครามออกานคสมาตรฐานสากล

2.1.2 Farming แปลงปลกครามออกานค 2.1.3 Zoning ผประกอบการทปลกครามออกานคใหไดมาตรฐานระดบจงหวดและระดบสากล 3.1.1 สงเสรมการปลกครามอนทรยธรรมชาตสมาตรฐาน GI ทกอ าเภอ 3.1.2 อบรมเชงปฏบตการพฒนาหวงโซอปทานผลตภณฑครามอนทรยธรรมชาตตามมาตรฐานการผลตครามระดบสากล 3.1.3 โรงเรยนชางทอผายอมครามสกลนคร

1.1.1 เสวนาแนวทางการพฒนาเครอขายงานฝมอเพอขบเคลอนสการพฒนาผลตภณฑสระดบสากล 2.1.2 อบรมเชงปฏบตการสรางนกออกแบบงานฝมอระดบสากล 2.1.3 สนบสนนทนการศกษาการออกแบบงานฝมอในสถาบนมาตรฐานระดบโลก 2.2.1 อบรมใหความรและ work shop การพฒนาผปฏบตงาน ผประกอบการสมาตรฐานการผลตในระดบสากล

กลางทาง 1.1.1 จดกลมคสเตอรครามธรรมชาตสเมองทองเทยวอยางยงยน 1.1.2 ขบเคลอนผประกอบการครามธรรมชาตสเมองทองเทยวอยางยงยน 3.2.1 อบรมเชงปฏบตการพฒนาผลตภณฑเพอสขภาพดวยนวตกรรม 3.2.2 วจยตอยอดคณสมบตครามสผลตภณฑเชงพาณชย

1.1.2 มหกรรมเครอขายการน าเสนองานฝมอจากครามธรรมชาตระดบโลก 2.1.1 จดมหกรรมประกวดแฟชนงานฝมอครามธรรมชาตระดบโลก 2.2.2 พฒนาผลตภณฑเขาประกวดเวทงานฝมอระดบโลก 2.2.3 สรางนกออกแบบและสรางผลตภณฑงานฝมอมาตรฐานสากล

264

มหาวท


ภฏสกลน

คร

265


หวงโซอปทาน ระยะ 5 ป ระยะ 10 ป ปลายทาง 1.2.1 เปดบาน (open house) สกลนครเมอง “นครหตถศลปโลก เจา

แหงครามธรรมชาต” 1.2.2 สารคด สอโฆษณา ประชาสมพนธ สกลนครเมอง “นครหตถศลปโลก เจาแหงครามธรรมชาต” 1.2.3 รณรงคการใชครามธรรมชาตแบบบรณาการเปนวาระจงหวด 4.1.1 วจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาระบบตลาดศกษาพฤตกรรมความตองการของผบรโภคในตลาดระดบสากล 4.1.2 ระบบฐานขอมลผประกอบการผลตภณฑสตลาดระดบสากล 4.2.1 ขบเคลอนระบบการตลาดยคดจทล e-marketing 4.2.2 INDIGO MICE มหกรรมครามธรรมชาตสกลนครสครามโลก

3.1.1 สรางชองทางใหมในการจ าหนายผลตภณฑสตลาดโลก 3.1.2 ผลตสอทเขาถงกลมลกคาหลกของผลตภณฑงานฝมอ 3.1.3 สนบสนนผประกอบการสงออกในตลาดโลก

265

มหาวท


ภฏสกลน

คร

266

แผนยทธศาสตรฉบบปรบปรง ผวจยไดรวบรวมขอเสนแนะและแนวทางการปรบปรงแผนยทธศาสตรจากผเชยวชาญ และก าหนดเปน 2 ระยะ ระยะท1 ระยะ 5 ป และระยะท 2 ระยะ 10 ป ซงตองไดรบความรวมมอจากหนวยงานทกภาคสวน อนประกอบไปดวย หนวยงานภาครฐ สถานศกษา ภาคเอกชน หอการคา ประชาชน และกลมองคกรตาง ๆ เพอรวมกนขบเคลอนใหสกลนครมงไปสความเปนเมองแหงผายอมครามธรรมชาต ตามวสยทศน ระยะ 5 ปแรก “สกลนครเมองแหงครามธรรมชาตสสากล” โดยมงเนนการสรางความรวมมอระหวางหนวยงานเพอพฒนาทรพยากรมนษย พรอมทงยกระดบผลตภณฑใหมศกยภาพสมเปนเมองครามธรรมชาต และพฒนาระบบตลาดเพอใหผลตภณฑครามสกลนครมภาพลกษณ ในสายตาของผบรโภคและไดรบการยอมรบเพอกาวไปสตลาดตางประเทศไดอยางเปนรปธรรม ระยะ 10 ป ก าหนดวสยทศน “สกลนครเมองแหงแฟชนงานฝมอจากครามธรรมชาตสสากล”เปนการตอยอดผลตภณฑครามธรรมชาตใหเขาเปนงานฝมอเพอเพมมลคาและยงเปนการตอกย าถงความเปนเมองแหงครามธรรมชาต เปนการสรางชนงานทสรางมลคาและปลกกระแสการใชครามอยางกวางขวางมากยงขน มากกวาการใชในชวตประจ าวน แตเปนการใชตามกระแสสงคม ตามความนยม ปลกกระแสการใชผาครามธรรมชาตของสกลนครใหมความหลากหลาย ตามสไตลของผสรางสรรคผลงาน และเพอกระตนใหเกดความยงยน และสรางจตส านกรวมไปกบกจกรรมดงกลาว จงไดสรางนกออกแบบ ดไซนเนอรเพอมาสรางสรรคงานฝมอ ใหสมกบเปนเมองแหงงานฝมอแฟชนจากผาครามอยางเปนรปธรรมและยงยนตอไป จะเหนไดวาแผนยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากลในระยะสนและระยะยาว น เปนแผนทมการด าเนนงานสอดคลองกบทศทางการพฒนาผลตภณฑ SME และ OTOP ของจงหวดสกลนคร ตามเปาประสงครวม (Goal) ของจงหวดสกลนคร ทเพมมลคาผลตภณฑมวลรวม และรายไดของประชาชน ซงก าหนดตวชวด ใหมลคาผลตภณฑมวลรวม จงหวดสกลนคร (GPP) เพมขนรอยละ 3 จากป ทผานมา รายไดตอหวตอปของประชากรเพมขนรอยละ 5 จากปทผานมา และจ านวนฟารมทผานมาตรฐาน GAP เพมขนอยางนอยปละ 300 แปลง/ฟารม จงหวดสกลนครไดก าหนดประเดนยทธศาสตร 4 ประเดน และพบวา แผนยทธศาสตรจงหวดสกลนครเปนแผนการพฒนาในภาพรวมทกมต เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม เทคโนโลย แตยงไมพบแผนพฒนายทธศาสตรผลตภณฑครามทงระบบ เปนเพยงการก าหนดการพฒนาผลตภณฑ ในประเดนยทธศาสตรท 2 การพฒนาการคา การลงทน และการทองเทยว ทระบเปาประสงคเชงยทธศาสตรในขอ 2.1 มการพฒนาผลตภณฑชมชนในจงหวดใหมคณภาพมาตรฐานและสอดคลองกบความตองการของตลาด โดยระบตวชวดไปทรอยละและจ านวนผประกอบการ SMEs ทเพมขนและรอยละของรายไดจากการจ าหนายสนคาผลตภณฑชมชนเพมขนจากปทผานมา ซงจะยงไมมการก าหนดแผนยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามอยางเปนระบบทงหวงโซอปทาน ตนทาง กลางทาง และปลายทางทชดเจนในเรองผลตภณฑคราม แตในแผนยทธศาสตรการพฒนาผลตภณฑครามสกลนครสสากล ไดออกแบบยทธศาสตร การพฒนาผลตภณฑครามธรรมชาตสกลนครอยางเปนระบบ และมการก าหนดต าแหนงทางการแขงขน (Positioning) เพอใหผลตภณฑครามสกลนครเปนแหลงผลต ผลตภณฑจากครามอนทรยธรรมชาต สการพฒนาผลตภณฑแฟชนงานฝมอ (Craftsmanship) และสามารถขบเคลอนการพฒนาผลตภณฑครามใหไปสการท าการตลาดในประเทศและตลาดสากลได โดยมงเนนการพฒนา เพมศกยภาพการประกอบการผลตภณฑคราม และการสรางมาตรฐาน ตงแตกระบวนการตนทาง การปลกคราม กลางทาง การพฒนากระบวนผลต การออกแบบผลตภณฑ ปลายทาง การพฒนาตลาด เพมชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑ

มหาวท


ภฏสกลน

คร

267

ครามธรรมชาตสกลนคร การสรางเครอขาย พฒนาคน ใหเกดการสรางสรรคชนงานเปนรปแบบงานศลปะ เพอใหเกดการรบรอยางกวางขวางทงผบรโภคภายในและภายนอกจงหวด รวมถงผบรโภคทงในและตางประเทศ เพอใหเกดการแพรกระจายการใชครามทเปนผลตภณฑจากภมปญญาของคนสกลนคร ใหเปนทรจกเพมมากขน โดยก าหนดตลาดเปาหมายใหมไปทคนรนใหม ในยคการบรโภคขอมลขาวสารผานระบบ mobile marketing โลกไรพรมแดนใหมากยงขน

มหาวท


ภฏสกลน

คร

Date post:	28-Jul-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	7 times
Download:	1 times

î Ù ø ß õ ä ÷ ú ø ü ì - gsmis.snru.ac.th ·...

Documents