11

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนเพอเปรยบเทยบความร การรบรความสามารถตนเอง และทศนคตของ พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลสงกดสานกการแพทย กรงเทพมหานคร ในการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจกอนและหลงใชโปรแกรมการพฒนาการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎตาง ๆ จากตารา เอกสาร และงานวจยทเกยวของ โดยแบงเนอหาททาการศกษา และนาเสนอตามลาดบ ดงน 1. แนวคดการพฒนาบคลากร 1.1 ความหมายของการพฒนาบคลากร 1.2 ความสาคญของการพฒนาบคลากร 1.3 วธการพฒนาบคลากร 1.4 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาบคลากร 2. แนวคดเกยวกบความร 2.1 ความหมายของความร 2.2 ชนดของความร 2.3 งานวจยทเกยวของกบความร 3. แนวคดเกยวกบการรบรความสามารถตนเอง 3.1 ความหมายของการรบรความสามารถตนเอง 3.2 วธการพฒนาการรบรความสามารถตนเอง 3.3 งานวจยทเกยวของกบการรบรความสามารถตนเอง 4. แนวคดเกยวกบทศนคต 4.1 ความหมายของทศนคต 4.2 ประเภทของทศนคต 4.3 งานวจยทเกยวของกบทศนคต 5. ทฤษฎการเรยนรวยผใหญ 6. การพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ 6.1 ความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ 6.2 เกณฑการหยาเครองชวยหายใจ 6.3 วธการหยาเครองชวยหายใจ

12

6.4 การพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ 6.5 งานวจยทเกยวของกบการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ

แนวคดการพฒนาบคลากร

บคลากรเปนหวใจสาคญในองคกร เนองจากบคลากรเปนปจจยทางการบรหารและ เปนผใชปจจยอน ๆ ทาใหปจจยเหลานนมคณคามากขน บคลากรทาใหเกดมลคาเพมไดในตนเอง เรยกวา ทนมนษย (Human Capital) ดงนน การพฒนาบคลากรใหมความร การรบรความสามารถตนเอง และทศนคตทดในการปฏบตงานจงเปนแนวคดพนฐานในการบรหารบคคลเพอใหไดทรพยากรมนษยทมคณภาพ สนบสนนเปาหมายขององคกรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล (กรต ยศยงยง, 2550; เพญจนทร แสนประสาน และคณะ, 2546) ผลผลตขององคกรจะมคณภาพมากนอยเพยงใดขนอยกบผปฏบตงานเปนสาคญ ดงคากลาวทวา คณภาพงานขนอยกบคณภาพคน การทผปฏบตงานจะมความรความสามารถในการผลตผลงานทมคณภาพสงจาเปนตองไดรบการพฒนาความร ความสามารถ ไดรบการศกษา การฝกอบรมใหกาวทนกบวทยาการและเทคโนโลยอยางตอเนอง (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550) การพฒนาบคลากรจงเปนกจกรรมทสาคญประการหนงภายหลงการคดเลอกเขาปฏบตงานหรอจดขนเพอพฒนาผปฏบตงานในระดบตาง ๆ ขององคกร เพอเพมขดความสามารถในการปฏบตงาน (พวงรตน บญญานรกษ, 2545) สรปแนวคดการวจยในครงน ศกษากบพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในโรงพยาบาลสงกดสานกการแพทย กรงเทพมหานคร ทใหการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ ซงจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบวา บคลากรทางการพยาบาลเปนผทมบทบาทสาคญในองคกรสขภาพ เนองจากผลลพธทางการพยาบาลจะมคณภาพมากนอยเพยงใดสวนหนงขนอยกบการปฏบตงานของบคลากรทางการพยาบาลเปนสาคญ ความหมายของการพฒนาบคลากร จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ไดมผทใหความหมายของการพฒนาบคลากร และการพฒนาบคลากรทางการพยาบาลไวหลายความหมาย ดงน อานวย แสงสวาง (2544) ไดใหความหมายของการพฒนาบคลากร หมายถง กระบวนการทจะเพมพนความร (Knowledge) ทกษะ (Skill) ความสามารถ (Capacity) ของบคคลตลอดจนเจคต ทดในการปฏบตงานเพอผลงานทมประสทธภาพยงขน เปนการวางแผนอยางเปนระบบตอเนองเพอจดใหมการพฒนาระดบขดความสามารถในการปฏบตงานของบคลากรและประสทธภาพในการดาเนนงานขององคกร

13

รงสรรค ประเสรฐศร (2551) ไดใหความหมายของการพฒนาบคลากร หมายถง การให การศกษาในอนทจะสงเสรมความร ความสามารถ ความถนด และทกษะแกบคลากร มความ มงหมายทจะพฒนาศกยภาพของบคลากรในองคกรใหสามารถปฏบตหนาททอยในความรบผดชอบไดดยงขน ทงในดานความร ความสามารถ ความชานาญ และประสบการณ พฒนาทศนคตหรอเจตคตของการปฏบตงานใหเปนไปในทางทด มกาลงใจในการทางาน และมทศนคตทจะปรบปรงการปฏบตงานใหดยงขน บญใจ ศรสถตยนรากร (2550) ไดใหความหมายของการพฒนาบคลากรทางการพยาบาล หมายถง การจดโครงการและกาหนดกจกรรมการพฒนาเพอใหบคลากรทางการพยาบาลมความร มความสามารถ มความกาวหนาในงาน มเจตคตทดตองานทรบผดชอบและมความผาสกในการปฏบตงาน เพญจนทร แสนประสาน และคณะ (2546) ไดใหความหมายของการพฒนาบคลากรทางการพยาบาล หมายถง กระบวนการพฒนาและฝกอบรมเพอใหคดเปน (Thinking) เกดการเรยนร (Learning) ถายทอดประสบการณ (Experience) โดยมวตถประสงค 3 ดาน คอ 1) บคลากรเกดความร (Knowledge) 2) มทกษะ (Skill) 3) เกดทศนคต (Attitude) เปลยนพฤตกรรม (Behavior) ทองคกรตองการ ผสมผสานบรณาการความร ทกษะ ทศนคตเกดเปนความสามารถในการปฏบตงานนน ๆ วภาดา คณาวกตกล (2549) ไดใหความหมายของการพยาบาลบคลากรทางการพยาบาล หมายถง การทาใหบคลากรทางการพยาบาลเกดการพฒนา และเจรญเตบโตในสายอาชพ มการวางแผนบรหารจดการอยางเปนระบบ ประสานความรวมมอกบองคกรทเกยวของเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลทองคกรตองการ จากความหมายขางตน สรปไดวา การพฒนาบคลากร หมายถง การสงเสรมความร ความสามารถ และทศนคตทดแกบคลากร ใหสามารถปฏบตหนาทไดตรงตามเปาหมายขององคกร การพฒนาบคลากรทางการพยาบาล หมายถง การจดกจกรรมเพอสงเสรมใหบคลากรทางการพยาบาลมความร การรบรความสามารถ มทศนคตทดตองานทรบผดชอบ สามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพ ความสาคญของการพฒนาบคลากร ความสาคญของการพฒนาบคลากรแบงออกได 2 ดาน คอ ดานประโยชนทไดรบ และดานความจาเปนทตองพฒนา 1. ดานประโยชนทไดรบ การพฒนาบคลากรชวยทาใหระบบและวธปฏบตงานดยงขน การตดตอประสานงาน

14

ดขน ประหยดลดความสนเปลองของวสดทใชในการปฏบตงาน ลดระยะเวลาของการเรยนรให นอยลง โดยเฉพาะอยางยงผทเพงเขาทางานใหมหรอรบตาแหนงใหม ชวยแบงเบาภาระของผบงคบบญชาหรอหวหนางานในการใหคาแนะนาหรอตอบคาถามแกผใตบงคบบญชา ชวยกระตนบคลากรใหปฏบตงานเพอความเจรญกาวหนาในตาแหนงหนาทการงาน การพฒนาบคลากรยง ชวยใหบคคลนน ๆ มโอกาสไดรบความร ความคดใหม ๆ ทาใหเปนคนทนสมยทนตอความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยใหม ๆ อยเสมอ (รงสรรค ประเสรฐศร, 2551; วจารณ พานช, 2550) 2. ดานความจาเปนทตองพฒนา การพฒนาบคลากรจาเปนทจะตองพฒนาเมอองคกรหรอหนวยงานรบบคคลเขามาทางานใหม หรอเมอบคคลปฏบตงานระยะหนงตองการทจะพฒนาตวเองใหดขน หรอเมอองคกร มนโยบายแผนงานหรอโครงการรวมทงมการเปลยนแปลงใหม ๆ ทอาจจะกระทบตอองคกรหรอบคคลทจะปฏบตงานหรอในกรณทบคลากรในหนวยงานยงไมมความสามารถเพยงพอทหนวยงานตองการหรอในกรณทจะโยกยายบคคลใหดารงตาแหนงอนซงมหนาทและความรบผดชอบแตกตางไปจากเดมรวมไปถงในกรณทหนวยงานจะเลอนตาแหนงใหบคลากร (อภชย ศรเมอง, 2550; บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550) การพฒนาบคลากรในองคกรพยาบาลมความสาคญทงสองดาน ในดานผลลพธทางการพยาบาลทจะเกดขนกบองคกรและผปวยทงในระยะสนและระยะยาว (White, 2003) เมอบคลากรพยาบาลไดรบการสงเสรมใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง พรอมทงไดรบการสนบสนนความกาวหนาในหนาท บคลากรจะมความพงพอใจในงานและคงอยในงานมากกวาการไดรบคาตอบแทน (Shields & Ward, 2001) จากการศกษาของ รชน ศจจนทรรตน (2546) พบวา การจดกจกรรมเพอพฒนาบคลากรทางการพยาบาลอยางตอเนองทาใหประสทธผลของหอผปวยในดานการบรการ เพมขนอยางมนยสาคญทางสถต บคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล สรปไดวา การพฒนาบคลากรโดยทวไปมความสาคญ 2 ดาน คอ ดานประโยชนทไดรบ และดานความจาเปนทตองพฒนา การพฒนาบคลากรทางการพยาบาลมความสาคญในดานผลลพธทางการพยาบาล คอ คณภาพการพยาบาล และดานความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ วธการพฒนาบคลากร วธการพฒนาบคลากรมหลายวธ อาทเชน การฝกอบรม การปฐมนเทศ การสอนงาน การสงไปศกษาดงาน การสงไปศกษาตอ การมอบอานาจความรบผดชอบใหสงขน การสบเปลยนโยกยายหนาท การใหทาหนาทผชวย การใหรกษาการแทน การใหเขารวมประชม ฯลฯ (สายณห พานช, 2548; อมรรตน ศรสรนทร, 2549) วธการพฒนาบคลากรทไดรบความนยมอยางมาก คอ การฝกอบรม เนองจากการฝกอบรมสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมบคลากรทองคกรพงประสงค

15

เพมประสทธภาพในการปฏบตงาน ทาใหบคลากรเกดทกษะในการวเคราะหและแกปญหา มความเตมใจและใหความรวมมอในการปฏบตงาน (ดนย เทยนพฒ, 2550; ณรงควทย แสนทอง, 2550) รปแบบการฝกอบรมในปจจบนมสองวธ คอการฝกอบรมรายบคคลและการฝกอบรมเปนกลม แตละวธมเทคนคการเรยนการสอนทแตกตางกน ปจจบนรปแบบการฝกอบรมเปนกลมมผนยมแพรหลายมากทสด เนองจากมการแลกเปลยนความร ความคดเหน ประสบการณระหวางผเรยนกบผสอน และระหวางผเรยนดวยกน ทาใหเกดแรงจงใจในการเรยนรมากกวาการอบรมแบบรายบคคล (ชชย สมทธไกร, 2551; สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2554; Easton, Zemen, & Kwiatknowski, 1994) สรป การศกษาวจยในครงน ในสวนของการพฒนาความรใชวธการบรรยาย การอภปรายกลม การรบรความสามารถตนเองใชวธการสาธต การฝกปฏบต การศกษากรณตวอยาง การพฒนาทศนคตใชการแสดงบทบาทสมมต การชมวดทศนเพอสงเสรมใหพยาบาลวชาชพมการเปลยนแปลงความร การรบรความสามารถตนเอง และทศนคตทดในการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจเพมขน งานวจยทเกยวของกบการพฒนาบคลากร จากการทบทวนงานวจย พบวา มการศกษาวจยทเกยวกบการพฒนาบคลากรไวมากมาย ทงงานวจยในประเทศและตางประเทศ มรปแบบวธการศกษาทเหมอนและแตกตางกน โดยผวจยสรปการทบทวนงานวจยตามรปแบบการศกษา ดงน การศกษาความตองการในการพฒนาของบคลากร ความสมพนธระหวางกจกรรมการพฒนาและรปแบบในการพฒนาของ แนงนค วรวทยาคม (2548) ทไดศกษาเพอเปรยบเทยบความตองการการพฒนาตนเองของพยาบาลเทคนคกบพยาบาลวชาชพ ผลการศกษาพบวา ความตองการการพฒนาตนเองของพยาบาลวชาชพโดยรวมอยในระดบสงมาก พยาบาลวชาชพมความตองการการพฒนาดานสงคมอยในระดบสงในเรองทกษะการทางานเปนทม ทกษะมนษยสมพนธและบคลกภาพ แตความตองการการพฒนาตนเองและการไดรบการตอบสนองในการพฒนาไมมความสมพนธกนทงสองกลมเนองจากองคกรไมสามารถดาเนนการพฒนาใหสอดคลองกบความตองการของบคลากร วรรษา ภทองเกษ (2545) ศกษาความสมพนธระหวางกจกรรมการพฒนาบคลากรพยาบาลกบความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ ผลการศกษาพบวา กจกรรมการพฒนาบคลากรพยาบาลมความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจในงานของพยาบาลในระดบคอนขางสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 อรวรรณ เมฆวชย, สจตรา ลอทวสวสด และสชาฎา คลายมณ (2548) ศกษารปแบบในการพฒนาสมรรถนะพยาบาล ผลการศกษาพบวา รปแบบใหมของการพฒนาสมรรถนะทเหมาะสมกบพยาบาลแบงออกเปน 4 ระดบ คอ 1) การพฒนา

16

รายบคคล 2) การพฒนารายกลม 3) การพฒนาเฉพาะดาน และ 4) การจดระบบสนบสนนการพฒนา การพฒนาสมรรถนะพยาบาลตามรปแบบดงกลาวสงผลตอการลดจานวนพยาบาลทพรองสมรรถนะลงจากรอยละ 23.36 เหลอรอยละ 15.0 นอกจากนยงพบวาการพยาบาลผปวยระยะวกฤตเปนความตองการในการพฒนาอยในระดบมาก การศกษาโปรแกรมการพฒนาบคลากรทเปนบคลากรใหมของ Erikson (1992) เปนการศกษาเตรยมความพรอมสาหรบพยาบาลใหมทจะเขาไปปฏบตงานในหอผปวยวกฤตโดยโปรแกรมการเรยนการสอนทจดใหพยาบาลใหมไดแนวทางมาจาก ทกษะความชานาญพเศษทตองการใหพยาบาลใหมปฏบตและไดมาจากงานทรบผดชอบ ผลการศกษาพบวา โปรแกรมดงกลาวชวยใหพยาบาลใหมเกดทกษะในการปฏบตงานทกวางขวางขน และชวยลดภาระงานของพยาบาลประจาหอผปวยไดมาก Earp (1992) ศกษาการจดเตรยมโปรแกรมสาหรบพยาบาลใหมทปฏบตงานในหอผปวยวกฤต ผลการศกษาพบวา โปรแกรมทจดยงไมสามารถตอบสนองความตองการเบองตนของพยาบาลใหมไดเทาทควรเนองจากโปรแกรมดงกลาวไมไดจดจาแนกตามความรและประสบการณของผเรยนทแทจรง Brown, Besunder, and Bachman (2008) ศกษาถง การนาโปรแกรมไปใชในการพฒนาพยาบาล โดยศกษาในพยาบาลทดแลผปวยเดกหอผปวยวกฤต ผลการศกษาพบวา โปรแกรมการพฒนาพยาบาลฝกหดทดแลผปวยวกฤตผใหญสามารถนาโปรแกรมไปใชพฒนาพยาบาลฝกหดหอผปวยวกฤตเดกได เนองจากโปรแกรมดงกลาวชวยใหพยาบาลฝกหดทปฏบตงานในหอผปวยวกฤตเดกสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ จากงานวจยขางตน สรปไดวา พยาบาลวชาชพมความตองการการพฒนาอยในระดบสง ในการพฒนาควรมการสารวจความตองการและความจาเปนเพอนาขอมลทไดมาวเคราะหและดาเนนกจกรรมการพฒนาใหสอดคลองกบความตองการของบคลากร สาหรบรปแบบการพฒนาทเหมาะสมกบบคลากรทางการพยาบาล คอ การพฒนารายบคคล การพฒนารายกลม และการพฒนาเฉพาะดาน การพฒนาเพอเตรยมความพรอมสาหรบพยาบาลใหมทจะเขาไปปฏบตงานกมความจาเปน โปรแกรมฝกอบรมไมสามารถตอบสนองความตองการของพยาบาลหากไมไดจดขนตามความร ความตองการและประสบการณของพยาบาล ในการพฒนาบคลากรโดยการฝกอบรม และใหการศกษาเฉพาะดานสงผลใหพยาบาลมสมรรถนะเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต

แนวคดเกยวกบความร นยามความหมายของความร (Knowledge) มมากมายสวนหนงเชอวาความรเปน การผสมผสานขอเทจจรงในการใหคณคา ขอมลขาวสาร ขอเทจจรง กฎเกณฑ หลกการ ทฤษฎ ซงมาจากภมปญญาของผเชยวชาญ ผวจยสรป ดงน

17

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542) ไดใหความหมายของความร หมายถง สงท สงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควา ประสบการณ รวมไปถงความสามารถเชงปฏบตและทกษะความเขาใจหรอสารสนเทศทไดจากประสบการณในแตละสาขาอาชพ พมพพรรณ ศลปะสวรรณ (2552) ไดใหความหมายของความร หมายถง ความตระหนกร ขอมลขาวสาร ความเขาใจเกยวกบความจรงทปรากฏ หลกการ กฎ แนวทางปฏบต แนวคด ทฤษฎหรอกระบวนการทจาเปนในการปฏบตงานใหสาเรจ อภญญา จาปามล (2550) ไดใหความหมายของความร หมายถง สงทเมอนาไปใชจะ ไมหมดหรอสกหรอแตจะงอกเงยหรองอกงามขนอยางตอเนอง วจารณ พานช (2548) ไดใหความหมายของความร หมายถง สารสนเทศทนาไปสการปฏบต เปนสงทคาดเดาไมได เกด ณ จดทตองใชความรนน เปนสงทขนกบบรบทและกระตนใหเกดขนโดยความตองการของบคคล เปนทนทางปญญาหรอทนความรสาหรบใชสรางคณคาและมลคาเพม Spancer and Spancer (1993) ไดใหความหมายของความร หมายถง ขอมล ความเขาใจในหลกการแนวคดตาง ๆ ทบคคลจาเปนตองมในการประกอบอาชพนน ๆ เปนกระบวนการรวบรวมขอมลทมเพอนาไปสฐานความรของแตละบคคล Athanassiou, McNett, and Harvey (2003) ไดใหความหมายของความร หมายถง สงทมนษยมการระลกถงสงเฉพาะ รวมไปถงวธการและกระบวนตาง ๆ ทวตถประสงคของความรเนนเรองของกระบวนการทางจตวทยาดานความจา ซงเปนกระบวนการทเชอมโยงเกยวกบการจดระเบยบความคดของมนษย จากความหมายขางตน สรปไดวา ความร หมายถง ขอเทจจรงตาง ๆ ทบคคลไดรบแลว ผานการวเคราะหทาความเขาใจเกยวกบความจรง มแนวคด ทฤษฎ และหลกการรองรบ มความสาคญตอความสาเรจในการปฏบตงานของบคคล ชนดของความร 1. ความรทชดแจง (Explicit Knowledge) เปนความรทปรากฏหรอความรเชงทฤษฎ มองเหนไดชดเจน สามารถจดทาออกมาในรปแบบของเอกสาร พบเหนโดยทวไปในหนงสอ ตารา สอตาง ๆ เขาถงและแลกเปลยนไดไมยาก สามารถถายทอดหรอรวบรวมไดงาย เปนความรทปรากฏภายนอก (เพญจนทร แสนประสาน และคณะ, 2551; พมพพรรณ ศลปสวรรณ, 2552; McClelland, 1973) 2. ความรทฝงลกในคน (Tacit Knowledge) เปนความรทอยในตวบคคล ความเชอ คานยม ทคนไดมาจากประสบการณทสงสมมานานจากการเรยนรเชอมโยงจนเปนความรทม

18

คณคาสง แตเปลยนแปลงยาก ความรประเภทนเปนหวใจสาคญททาใหงานประสบความสาเรจ เปนความรจากการเรองปญญา สามารถสรางขนไดโดยการฝกฝนหรอการปฏบต (เพญจนทร แสนประสาน และคณะ, 2551; ประพนธ ผาสกยด, 2549; ภราดร จนดาวงศ, 2549; McClelland, 1973) สรปไดวา ความรมสองชนดดวยกน คอ ความรทชดแจง และความรทฝงลกในคน ซงในบคคลหนงคนสามารถมความรไดทงสองชนด การศกษาวจยในครงนทงวทยากรและผเขาฝกอบรมไดนาความรทงสองชนดมาแลกเปลยนเรยนรซงกน ลกษณะของความร แบงลกษณะความยากงายของความรจากระดบงายไปหาระดบยาก ดงน (Athanassiou, McNett, & Harvey, 2003) 1. ความรพนฐาน (Knowledge) ไดแก ความรระดบการจดจาได 2. ความเขาใจ (Comprehension) ไดแก ความรระดบการแปลความหมายได 3. การนาไปใช (Application) ไดแก ความรระดบการนากฎเกณฑตาง ๆ ไปใชในสถานการณใหมได 4. การวเคราะห (Analysis) ไดแก ความรระดบการแยกแยะสงตาง ๆ ได 5. การสงเคราะห (Synthesis) ไดแก ความรระดบการสรางสงใหมจากองคประกอบเดม 6. การประเมนผล (Evaluation) ไดแก ความรระดบการใชวจารณญาณในการประเมนคณคาของสงตาง ๆ สรปไดวา ความรม 6 ระดบ เรมตงแตความรระดบพนฐานเปนความรระดบจดจาไปจนถงความรระดบประเมนผลซงเปนความรระดบการใชวจารณญาณในการประเมนหรอใหคณคาของสงนน ๆ การศกษาวจยในครงนมงสรางเสรมความรทง 6 ระดบ ใหกบพยาบาลวชาชพทเขารบการฝกอบรม งานวจยทเกยวของกบความร จากการทบทวนงานวจย พบวา มการศกษาวจยทเกยวกบความรไวมากมาย ทงงานวจยในประเทศและตางประเทศ มรปแบบวธการศกษาทเหมอนและแตกตางกน โดยผวจยสรปการทบทวนงานวจยตามรปแบบการศกษา ดงน การศกษาเกยวกบผลของการพฒนาความรพยาบาลวชาชพของ แนงนค วรวทยาคม(2548); อรวรรณ เมฆวชย, สจตรา ลอทวสวสด และสชาฎา คลายมณ (2548); รชตวรรณ ศรตระกล (2550); วรรษา ภทองเกษ (2545); วสสกา สงโตทอง (2545); วชชตา สนธเมอง (2552); สดบพร เกษชนก (2552) พบวา ความรมผลตอวธการคด ความพงพอใจในงาน ความยดมนผกพนตอองคกร

19

ความเครยด ทศนคต การตดสนใจ การรบรความสามารถของตนเองและความสามารถในการปฏบตงาน ความตองการในการพฒนา คณภาพการบรการ ความพงพอใจองผปวยและญาต การยอมรบของผรวมงาน การประเมนคณภาพจากองคกรทเกยวของในการรบรองคณภาพการบรการ การศกษาเกยวกบวธการสอนใหความรและความรของบคลากรของ Tichy (2002) ศกษาเกยวกบวธสอนใหผอบรมไดรบความรอยางมคณภาพ ผลการศกษาพบวา การบรหารจดการองคกร ทมการสอนโดยทกคนสอนและทกคนเรยน เปนการสอนแบบโตตอบกนจะทาใหเกดการเรยนรมากขน ไมใชฝายใดฝายหนงบรรยายคนเดยว Kerfort (2003) ศกษาความรของบคลากรในการปฏบตงาน พบวา บคลากรในองคกรมความรทเปนประโยชนอยในตวทกคนทจะสามารถนามาแลกเปลยน ซงกนและกน โดยกลาววา บคคลหนงคนเปนไดทงครผใหความรและเปนไดทงนกเรยนทไดรบความรหากมการเรยนรรวมกน การศกษาเกยวกบความร เพศ ประสบการณ ปจจยสาคญของสมรรถนะของ Davies (1995); Memarian, Salsali, Vanaki, Ahmadi, and Hajizadeh (2007) ผลการศกษา ยงไมสามารถสรปไดวาการดแลทใหโดยผทมความร ความเชยวชาญ แตมเวลานอยกบการจางผดแล ทไมมประสบการณแตมความตองการทางานระหวางเพศหญงกบเพศชายมความแตกตางกนในทางปฏบตหรอไม เนองจากเปนการศกษาเฉพาะในชนชมชนหนงเทานน สาหรบสมรรถนะของพยาบาลทางคลนกมทงปจจยภายในและปจจยภายนอก หนงในปจจยภายในทเปนปจจยสวนบคคล ไดแกความร ปจจยภายนอก คอ การบรหารจดการความรทมประสทธผล ซงปจจยดงกลาวชวยใหพยาบาลปฏบตงานทางคลนกไดอยางมประสทธภาพ จากงานวจยขางตน สรปไดวา ความรมอยในตวบคคลทกคน วธการทจะนาความรมาใชใหเกดประโยชนมหลายวธ การบรหารความรอยางชาญฉลาดทาใหเกดประสทธภาพในการปฏบตงานซงการทบคลากรจะไดรบความรมหลายวธ อาจจะศกษาดวยตนเอง องคกรจดพฒนาจากประสบการณ การแลกเปลยนเรยนรกบผอน เปนตน

แนวคดเกยวกบการรบรความสามารถตนเอง จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ในความหมายของการรบรความสามารถตนเอง (Perceived Self-efficacy) ไดมผใหความหมายไวมากมาย ผวจยสรปตามรปแบบการศกษา ดงน บญสง จาปาโพธ (2554) ไดใหความหมายของการรบรความสามารถตนเอง หมายถง เปนความรสกทเกดขนภายในและขนอยกบความสามารถของบคคลทจะจดการกบปญหาทเกดขนได

20

ชศกด พฒนะมนตร (2554) ไดใหความหมายของการรบรความสามารถตนเอง หมายถง การทบคคลจะตดสนความสามารถของตนเองในการทจะจดการและดาเนนการแสดงพฤตกรรมใหบรรลเปาหมายทกาหนดไว Bandura (1997) ไดใหความหมายของการรบรความสามารถตนเอง หมายถง ความคาดหวงหรอความเชอของบคคลทเกยวของกบความสามารถของตนเองในลกษณะทเฉพาะ ดานใดดานหนงวาตนมความสามารถทจะกระทาสงตาง ๆ ใหประสบความสาเรจไดตามทตองการ และเปนตวกาหนดการแสดงออกของพฤตกรรมนน ๆ จากความหมายขางตน สรปไดวา การรบรความสามารถตนเอง หมายถง การตดสนความสามารถของตนในการทจะปฏบตงานใดงานหนงใหบรรลเปาหมายทตงไว ซงสามารถพฒนาได วธการพฒนาการรบรความสามารถตนเอง Bandura (1997) อธบายใหเหนวาวธการพฒนาการรบรความสามารถตนเองนนม 4 วธ ไดแก 1. ประสบการณทตนประสบความสาเรจ เนองจากเปนประสบการณโดยตรง หากไดกระทาอกบคคลจะเชอวาเขาสามารถทจะทาไดสาเรจอก การทจะพฒนาการรบรความสามารถของตนเองนนจาเปนตองไดรบการฝกฝน บคคลทรบรวาตนเองมความสามารถนนจะพยายามทางานตาง ๆ ใหถงเปาหมายโดยไมยอมแพงาย ๆ 2. การเรยนรผานตวแบบหรอประสบการณของผอน เนองจากตวแบบทประสบความสาเรจสามารถทาใหบคคลพงพอใจ เกดการยอมรบและเลยนแบบ ลกษณะของการใชตวแบบทสงผลตอการรบรความสามารถของบคคล เชน ถาตวแบบนนมลกษณะหรออยในสถานการณคลายกบตนสามารถปฏบตหรอแกปญหานน ๆ ไดบคคลกจะรบรวาเขากสามารถทาไดเชนกน 3. การพดชกจงหรอการจงใจ เนองจากการพดจงใจเปนการบอกวาบคคลมความสามารถทจะประสบความสาเรจไดและจะไดผลดถาใชรวมกบการใหกาลงใจเมอบคคลประสบความสาเรจในสงทไดกระทาแลว ซงอาจเปนการพดแนะนา การชกชวน การชแนะและ การพดอธบาย 4. การกระตนทางอารมณ เนองจากการกระตนทางอารมณมผลใหบคคลทถกกระตนแสดงอารมณทงในดานบวกและดานลบได เชน ถาบคคลอยในฐานะดอยกวาเมอถกตาหนจะทาใหเกดความเครยดนาไปสการรบรความสามารถของตนเองตาลง ในทางตรงกนขามถาบคคลอยในฐานะเหนอกวาแลวถกยกยองจะเกดความภาคภมใจ ซงการกระตนทางอารมณตองระมดระวงในการปฏบต ควรมการประเมนสถานการณในระหวางนนใหรอบคอบ

21

สรปไดวา วธการพฒนาการรบรความสามารถตนเอง ม 4 อยาง ซงการรบรความสามารถตนนนมอทธพลตอความคดและการกระทาของบคคล อานนท ชนบตร (2551) กลาววา ไมวาสมอง ของมนษยจะมความอจฉรยะเพยงใด กไมอาจนาความรออกมาใชไดหากขาดการรบรความสามารถ หรอขาดความมนใจในตนเอง และการรบรความสามารถตนเองนนสามารถพฒนาได งานวจยทเกยวของกบการรบรความสามารถตนเอง จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจย พบวา มการศกษาวจยทเกยวกบการรบรความสามารถตนเอง ทงงานวจยในประเทศและตางประเทศ มรปแบบวธการศกษาทเหมอนและแตกตางกน ผวจยสรปการทบทวนงานวจยตามรปแบบการศกษา ดงน จากการศกษาเกยวกบการปฏบตงาน การสงเสรมความสามารถ การรบรความสามารถของ กญญสร จนทรเจรญ และสกนยา นครามนตร (2551); ณฐชา ทานะมย (2552); นสากร พงษเดชา (2544); เพญจนทร แสนประสาน และคณะ (2551); ชศกด พฒนะมนตร (2554) พบวา การพฒนาและสงเสรมความสามารถของบคลากรมผลตอการรบรความสามารถในการปฏบตงาน ความพงพอใจในงานและคณภาพทางการพยาบาล จากการศกษาเกยวกบความสมพนธของความร การรบรความสามารถ ประสบการณ และการฝกอบรมของ Toth (1984); Goodlin, Trupp, Berhardt, Grady, and Dracup (2007) พบวา พยาบาลทมประสบการณมากและไดรบการฝกอบรมเพมเตมจะมความร และรบรความสามารถของตนไดมากกวาพยาบาลทมประสบการณการทางานนอยและไมไดรบการฝกอบรมเพมเตมอยางมนยสาคญทางสถต ในการปฏบตงานกลมพยาบาลนองใหมหรอพยาบาลทมประสบการณนอย ตองมพยาบาลผเชยวชาญคอยใหคาแนะนาชวยเหลออยางใกลชด สรปไดวา การรบรความสามารถตนเองมผลตอการปฏบตงานและคณภาพของงาน โดยผทมความร ประสบการณนอยมการรบรความสามารถคอนขางตา ในการปฏบตงานตองมผทมความรและประสบการณมากกวาคอยดแล การรบรความสามารถตนเองสามารถพฒนาได

แนวคดเกยวกบทศนคต จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ไดมผทใหความหมายของทศนคต (Attitude) ไวหลายความหมาย ผวจยสรปตามรปแบบการศกษา ดงน เพญจนทร แสนประสาน และคณะ (2548) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง ความคด ความเขาใจทบคคลมตอบคคล ตอกลมบคคล ตอวตถสงของ หรอตอเหตการณหนง ๆ ทไดรบรจนกอใหเกดความรสก บงบอกถงความรสกหรออารมณทมตอสงนน ๆ

22

ปรน จนตพยงกล (2551) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง ความคดเหนของบคคลตอสงใดสงหนงทอยรอบขาง ไมวาสงนนจะเปนวตถ สงของ สงมชวต หรอเปนเพยงเหตการณแวดลอมรอบตวเรา สามารถเปนไดทงความคดเหนในทางบวก ความคดเหนในทางลบหรอ ความคดเหนทเปนกลางตอสงเรา ทาใหผถกกระตนเกดความรสกและตดสนสงทเกดขนวาชอบ เกลยด พอใจ หรอไมแนใจ เฌอมาณย รตนพงศตระกล (2552) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง ความรสก ความคดเหน และความรสกหรอทศนคตทดจะเปลยนทกอยางได กร การนต (2554) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง แนวความคดเหน มมมอง ความรสกตอสงใดสงหนง เรองใดเรองหนง ซงอาจจะดหรอไมด อาจจะลบหรอบวก ทง ๆ ทความรสก มมมองความคดเหนนนอาจจะไมตรงกบความเปนจรง Newstrom and Devis (2002 อางถงใน แพรภทร ยอดแกว, 2552) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง ความรสกหรอความเชอ ทใชตดสนวาบคคลรบรสภาวะแวดลอมของพวกเคาอยางไร มผลตอความสมพนธกบการกระทา หรอมแนวโนมทจะกระทาอยางไร สดทายบคคลจะ มพฤตกรรมอยางไร Homby (2001 อางถงใน แพรภทร ยอดแกว, 2552) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง วธทางทบคคลคดหรอรสกตอสงใดสงหนงหรอคนใดคนหนง และแสดงวถทางทจะประพฤตตอบคคลใดบคคลหนงหรอสงใดสงหนงออกมา Schermerhorm (2000 อางถงใน แพรภทร ยอดแกว, 2552) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง การวางแนวความคด ความรสกใหตอบสนองในเชงบวกหรอเชงลบตอบคคลหรอสงของ ในสภาวะแวดลอมของบคคลนน ๆ สามารถตความไดจากคาพดและการกระทา Norman (1978) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง ความรสกและความคดเหนทบคคลมตอสงของ บคคล สถานการณ สถาบน และขอเสนอใด ๆ ในทางทจะยอมรบหรอปฏเสธ ซงมผลทาใหบคคลพรอมทจะแสดงปฏกรยาตอบสนองดวยพฤตกรรมอยางเดยวกนตลอด Murphy, Murphy, and Newcomb (1973) ไดใหความหมายทศนคต หมายถง ความชอบหรอไมชอบ พงพอใจหรอไมพงพอใจทบคคลแสดงออกมาตอสงตาง ๆ จากความหมายขางตน สรปไดวา ทศนคต หมายถง ความรสกทงดานบวกและดานลบหรอความคดทเกดขนภายในจตใจตอสงใดสงหนง บคคลใดบคคลหนง หรอเหตการณใดเหตการณหนงทไดเหน ไดร ไดสมผส อาจมพนฐานมาจากความเชอ ซงมผลตอการแสดงออกของบคคลตอสงของ บคคล เหตการณ และสถานท เปนตน

23

ประเภทของทศนคต บคคลสามารถแสดงทศนคตออกได 3 ประเภทดวยกน (ธงชย สนตวงษ, 2546) ดงน 1. ทศนคตเชงบวก เปนทศนคตททาใหบคคลแสดงออก มความรสกหรออารมณในดานดตอหนวยงาน องคกร สถาบน บคคล เหตการณหรอเรองราวตาง ๆ ฯลฯ มการแสดงออกในทางทชนชมและใหความรวมมอในหนวยงาน เหตการณ หรอบคคลนน ๆ อยเสมอ 2. ทศนคตเชงลบ เปนทศนคตทสรางความรสกไปในทางลบหรอในทางทไมด อาจมความเคลอบแคลงระแวงสงสย เกลยดชงบคคลใดบคคลหนง เรองราวใดเรองราวหนง ปญหาใดปญหาหนงหรอเหตการณใดเหตการณหนง ฯลฯ จนพยายามประพฤตหรอปฏบตในทางตอตานบคคลนนหรอเหตการณนน ๆ อยเสมอ 3. ทศนคตทบคคลไมแสดงความคดเหนในเรองราว หรอปญหาใดปญหาหนง บคคลใดบคคลหนง เหตการณใดเหตการณหนงอยางสนเชง เชน นกศกษาหลายคนอาจไมมความคดเหนหรอรสกเฉย ๆ ตอกฎระเบยบของมหาวทยาลย สรปไดวา ทศนคตม 3 ประเภท ไดแก ทศนคตเชงบวก ทศนคตเชงลบ และทศนคตทบคคลไมแสดงความคดเหน บคคลหนงคนอาจจะมทศนคตไดทง 3 ประเภท ตางเวลาตางเหตการณ ตางสถานท การศกษาวจยในครงนมงพฒนาทศนคตดานบวกของพยาบาลวชาชพในการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ งานวจยทเกยวของกบทศนคต จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา มการศกษาวจยทเกยวของกบทศนคต ไวมากหมายผวจยสรปการทบทวนวรรณกรรมตามรปแบบการศกษา ดงน การศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางทศนคตตอการทางานบรการสขภาพและความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณกบคณลกษณะทพงประสงคของพยาบาลของ กญญสร จนทรเจรญ และสกนยา นครามนตร (2551) พบวา ทศนคตมผลตอการคดอยางมวจารณญาณของบคลากร บคลากรมทศนคตทดสามารถปฏบตงานไดอยางมความสข เอมอร งามธรรมนตย (2546) ศกษาความเครยดในการปฏบตงานและความเชออานาจภายใน ภายนอกตนเองกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาล ผลการศกษาพบวา ความเครยดมผลตอการทางานบรการสขภาพ และคณภาพการพยาบาล การศกษาเพอเปรยบเทยบการดแลและสมรรถนะในการปฏบตงานจากทศนคตของบคลากร Mustard (2002) ศกษาเปรยบเทยบความสาคญของการดแลกบสมรรถนะในการพยาบาลผปวย ผลการศกษาพบวา การดแลมความสาคญมากกวาสมรรถนะเนองจากการดแลเปนการเขาถงความรสกของผปวยซงผดแลตองมทศนคตทดในการปฏบตงาน ในขณะทสมรรถนะเปน

24

ความสามารถในการพยาบาลแตอาจไมเขาใจถงความรสกของผปวย แตทงการดแลและสมรรถนะไมสามารถแยกออกจากกนได จากงานวจยขางตน สรปไดวา ทศนคตมความสมพนธตอการปฏบตงาน โดยเฉพาะ การปฏบตงานการพยาบาลทตองดแลเอาใจใสผปวย ทศนคตทดของบคลากรมความสาคญทงตอ ผใหบรการและผรบบรการ รวมไปถงผลการปฏบตงานทมประสทธภาพ

ทฤษฎการเรยนรวยผใหญ การเรยนรแบบผใหญหรอการเรยนรวยผใหญ (Adult Learning or Andragogy) เกดขนจากการท อเลกซานเดอร แคบบ (Alexander Kapp) ซงเปนผสอนไวยากรณชาวเยอรมนใชอธบายทฤษฎการศกษาของพลาโต (Plato) เรอง สมมตฐานทเกยวกบผใหญมวธเรยนรอยางไร ตอมา ค.ศ. 1921 นกสงคมวทยาชาวเยอรมนชอ ยเจน โรเซนสตอค (Eugen Rosenstock) ไดใชคาวา Andragogy ซงหมายถงการศกษาแบบผใหญซงจาเปนจะตองมครทมลกษณะพเศษใชวธการและมปรชญาทพเศษ มหลกฐานกลาวถงการศกษาผใหญตอ ๆ กนมาทงในยโรปและอเมรกา ในป ค.ศ. 1968 มลคอลม โนลส (Malcolm Knowles) ไดใชคาวา Andragogy ในบทความ เรอง ผนาวยผใหญ (Adult Leadership) จากจดนทาใหเขาไดรบการรจกในฐานะผเชยวชาญเรองการเรยนรแบบผใหญ (วภาดา คณาวกตกล, 2549) แนวคดการเรยนรวยผใหญ สาระสาคญ มดงน (Knowles, 1981) 1. ความตองการและความสนใจ (Needs and Interest) ผใหญเรยนรไดด หากสงทจะเรยนตรงกบความสนใจและความตองการของตนเอง 2. สถานการณของชวต (Life Situation) ผใหญเรยนรไดด หากไดเรยนรจากประสบการณตรงของตนเอง 3. การวเคราะหประสบการณ (Analysis of Experience) ผใหญเรยนรไดดและชอบเรยนรจากประสบการณตรงของตนเอง สามารถวเคราะหประสบการณนน ๆ ใหเกดประโยชนในการเรยนรใหม ๆ 4. การชนาตนเอง (Self Directing) ผใหญมความเชอมนในตนเองสง มความเปนตวของตวเองสง ผใหญชอบหรอรกการเรยนรดวยตนเอง ไมชอบการบงคบ 5. ความแตกตางระหวางบคคล (Individual Difference) ผใหญมความสามารถในการเรยนรแตกตางกน

25

สวฒน วฒนวงค (2549) สรปการเรยนรของผใหญ ดงน 1. ผใหญไมตองการถกปฏบตเหมอนตนเองเปนเดก เพราะผใหญสามารถทจะรบผดชอบเครารพตนเองและกาหนดวถของตนเองได ผใหญตองการเรยนรและตองการชนาตนเอง 2. ผใหญมประสบการณมากมาย 3. ผใหญมกไมสนใจเรยนรเกยวกบเรองทมเนอหาทตองจดจาขอเทจจรงและตวเลขมากมายหรอทฤษฎเพยงอยางเดยวแตผใหญจะตองแสวงหาสงทแทจรง และคณคาในดานอน ๆ ดวย 4. ผใหญจะเรยนรไดดทสดในสภาพการณทรนรมย 5. ผใหญจะเรยนรไดเรวหากไดมสวนรวมในกจกรรม โดยเฉพาะหากมการปฏบตจรง แทนทจะเปนการนงฟงการบรรยายเพยงอยางเดยว 6. ผใหญจะเรยนรไดดเมออยในสภาพทพรอมและพอใจทจะเรยน 7. ผใหญจะเรยนรไดเรวทสดเมอทกขอเทจจรง ทกแนวคด และความคดรวบยอดทงหลายเหลานเกยวโยงกบสงทเคยรหรอมประสบการณมาแลว 8. การเปดโอกาสใหผใหญไดคนพบตวเองเรยนรดวยตนเองโดยมผเชยวชาญหรอผรคอยแนะนาจะทาผใหญเรยนไดด 9. ผใหญแตละคนเรยนรไดเรวหรอชาแตกตางกน ในสถานการณทแตกตางกนซงมปจจยทางดานจตวทยาและทางดานรางกายเปนตวกาหนดขดความสามารถทางดานการเรยนร 10. สาหรบผใหญแลวการเรยนรคอกระบวนการเรยนรตลอดชวตสามารถเรยนรไดโดยไมมทสนสด ผใหญบางคนอาจมประสบการณมากกวาวทยากรหรอผสอน รวมทงอาจมความรมากกวาผเขารวมอบรมในกลมเดยวกน 11. ผใหญชอบเรยนรจากประสบการณตรง การใชภาษาทาทางและสอทศนปกรณทหลากหลายจะมผลตอการเรยนรมากกวาสอทเปนภาษาเขยน 12. ถงแมวาผใหญจะมความรสกทางดานเกยรตภมและศกดศรคอนขางมาก แตผใหญกยงมความพอใจ และความอบอนใจทไดรบการยกยองเชนเดยวกบเดก ๆ 13. กระบวนการเรยนรของผใหญจะไดผลดมากทสด เมอการเรยนรนน ๆ สามารถนาไปประยกตใชในงานปจจบนได 14. กระบวนการอบรมใหผใหญ ควรเรมตนจากภาพรวมกอน ตอจากนนจงระบทละสวนทละขนตอน จากนนจงตามดวยการแสดงใหเหนภาพรวมอกครง 15. นอกจากความสามารถของผใหญแตละคนจะแตกตางกนแลว ความตองการทแทจรงของแตละคนกจะแตกตางกนดวย ทงในเรองของทกษะ ความร เทคนค ทศนคตและประสบการณ

26

16. อตราการหลงลมของผใหญอาจเกดขนอยางรวดเรวและในทนทหลงการอบรมได 17. ทกสงทกอยางอาจงายตอการเรยนร ถาหากการกระทานนหรอสงนนไมขดกบสงท ไดเคยเรยนรหรอเคยมประสบการณมากอน หลกการเรยนรสาหรบผใหญ 10 ประการ สวฒน วฒนวงศ (2547) ไดใหแนวคดไววา การเรยนรของผใหญในสถานการณหนง ๆ อาจเกดขนไดมากกวาหรอดกวาในอกสถานการณหนง มความเกยวของกบหลกการและทฤษฎการเรยนรวยผใหญ เปนแนวทางทนกการศกษาและวทยากรการฝกอบรมทวไปควรจะไดคานงถงองคประกอบหรอหลกการ 10 ประการ ทจะมสวนชวยสนบสนนและสงเสรมการเรยนรของผใหญ และจะเปนการชวยใหการฝกอบรมประสบความสาเรจดวยด เนองจากปจจยทสงเสรมการเรยนรของผใหญเหลานมสวนสมพนธกนอยางมากในการเรยนรและการฝกอบรมใหกบผเรยนทเปนวยผใหญ ดงนน หลกการเรยนรสาหรบผใหญทควรคานงถง จงมดงตอไปน 1. ควรพจารณาและใหความสาคญกบแรงจงใจในการเรยน (Motivation to Learn) 2. สภาพแวดลอมในการเรยนร (Learning Environment) ตองมความสะดวกสบาย เหมาะสม ตลอดจนไดรบความไววางใจและการใหเกยรตผเรยนหรอผเขารบการฝกอบรม 3. ควรคานงถงความตองการในการเรยนของแตละบคคลและรปแบบของการเรยนร (Learning Styles) 4. ตองคานงถงความรเดมและประสบการณ (Experience) อนมคณคา 5. ควรไดพจารณาถงการดแลและใหความสาคญกบเนอหาและกจกรรมในการเรยนร (Learning Content and Activities) 6. ใหความสาคญเกยวกบปญหาทสอดคลองกบความจรง (Realistic Problem) และนาการเรยนรไปใชในการแกปญหา 7. ตองใหการเอาใจใสกบการมสวนรวมทงทางดาน สตปญญา และทางดานรางกายในการจดกจกรรมการเรยนร 8. ควรใหมเวลาอยางเพยงพอในการเรยนรโดยเฉพาะ การเรยนรขอมลใหม การฝกทกษะใหม ๆ และการเปลยนแปลงทศนคต 9. ใหโอกาสในการฝกภาคปฏบตจนเกดผลด หรอการนาความรไปประยกตได 10. ใหผเรยนไดแสดงศกยภาพหรอสมรรถภาพในการเรยนรจนกระทงเขาไดแลเหนถงความกาวหนาวา สามารถบรรลเปาหมายได งานวจยทเกยวของกบทฤษฎการเรยนรวยผใหญ จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา มการศกษาวจยทเกยวกบการเรยนรวยผใหญทงใน

27

ประเทศและตางประเทศ และมรปแบบวธการศกษาทเหมอนกนและแตกตางกน ผวจยสรปการ ทบทวนวรรณกรรมตามรปแบบการศกษา ดงน การศกษาเกยวกบการจดโครงการฝกอบรมสาหรบผเรยนวยผใหญของ สวฒน วฒนวงศ (2549) ผลการศกษาพบวา การวางแผนจดโครงการฝกอบรมเพอการศกษาใด ๆ สาหรบผเรยนวยผใหญสงทมความจาเปนและสาคญเปนอนดบแรก คอ การสารวจความตองการและความสนใจ รวมไปถงลกษณะสวนบคคลของผทจะเขารวมฝกอบรมเพอใชประกอบการจดทาโครงการใหสามารถบรรลเปาหมายของโครงการและสนองความตองการของผเขารวมกจกรรมฝกอบรมได การศกษาการเรยนการสอนรปแบบการเรยนรวยผใหญเทยบกบการศกษาแบบเดมทคร เปนผกาหนดระหวางผเรยนสองกลมของ Athanassiou, McNett, and Harvey (2003) พบวา การใหพลงอานาจใหผเรยนไดคดวเคราะหดวยตวเองจะทาใหพวกเขาสามารถเรยนรไดด โดยผสอนทาหนาทเปนพเลยงคอยดแลแนะนา การเรยนรทดคอการเรยนรทเกดจากความตองการของผเรยน ซงผเรยนสามารถเรยนรไดดถาสงนนเกดจากความตองการทแทจรงของพวกเขา สาคญผสอนตองมองยอนกลบมาทตวเองทกครงกรณทผเรยนไมเขาใจการเรยนการสอนโดยทผสอนตองทาความเขาใจวาเกดจากสงใดตอไปน 1) ผสอน 2) วธการสอน 3) ผเรยน หรอ 4) สงแวดลอม และจากการศกษาเกยวกบสอการสอนของ Curry and Hogsrel (2002) พบวา อปกรณหรอสอทใชในการเรยนการสอนสาหรบผเรยน วยผใหญทควรคานงและใหความสาคญ ไดแก ขนาดของตวอกษรควรมขนาดใหญ สของตวอกษรควรเปนสสม สทไมควรใชในการเรยนการสอนวยผใหญ ไดแก สฟา สเขยว สแดง เปนตน ในการศกษาวจย ครงน ผวจยไดนาแนวคดทฤษฎการเรยนรวยผใหญมาประยกตใชในการเรยนการสอน มการวเคราะหสภาพปญหาและความตองการฝกอบรมทแทจรงของผเขารบการฝกอบรม เพอใหผเขารบการฝกอบรมซงเปนพยาบาลวชาชพทอยในวยผใหญเกดการเรยนรอยางแทจรง บรรลวตถประสงคทวางไว มการเปลยนแปลงความร การรบรความสามารถตนเอง และมทศนคตทดในการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจเพมขน Patterson, Crooks, and Lunyk-Child (2002) ใหขอคดวา พยาบาลวชาชพตองมการเรยนรตลอดการทางาน โดยเรยนรจากจดออนของตนเอง เรยนรจากสงทตองการรและสมควรทจะควรรเพอคณภาพการพยาบาล

การพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ การพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจเปนสงททาทายความสามารถของพยาบาลวชาชพ เนองจากตองใชความร ทกษะความมนใจ ประสบการณ และมความสามารถในการเฝาตดตามและ ประเมนผล ประคบประคองดแลใหผปวยไดผานกระบวนการหยาเครองชวยหายใจไดสาเรจโดยเรว

28

เพอลดภาวะแทรกซอนจากการใสเครองชวยหายใจนาน ซงถอวาเปนศลปะอยางหนง (อรสา พนธภกด, 2552; พกล ตนตธรรม, 2547) ถงแมจะมการศกษาเกยวกบเทคนคการหยาเครอง ชวยหายใจรวมทงมการหาตวชวดเพอใหชวยในการหยาเครองชวยหายใจ แตยงไมมวธการใดทดทสด ดงนน บคลากรทใหการดแลรกษาผปวยตองอาศยความร ทกษะหรอเทคนคและทศนคตทดในการดแลผปวย เนองจากบางครงการหยาเครองชวยหายใจชาเกนไปกทาใหเกดการครองเตยงใน หอผปวยมากขน รวมทงเกดผลขางเคยงกบผปวยจากการใชเครองชวยหายใจอกดวย (ทนนชย บญบรพงค, 2551; ชเลวน ภญโญโชตวงศ และณฐพงษ เจยมจรยธรรม, 2553) ความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ จากการทบทวนหนงสอและเอกสารทเกยวของ มผใหความหมายของการหยา เครองชวยหายใจ (Weaning from Ventilator) ไวหลายความหมายดวยกน ดงน ทนนชย บญบรพงศ (2552) ไดใหความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ หมายถงกระบวนการหรอขนตอนทผปวยเปลยนจากการใชหรอการพงพาเครองชวยหายใจมาเปนการหายใจดวยตนเอง อภรกษ ปาลวฒนวไชย (2553) ไดใหความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ หมายถง การลดการชวยหายใจในผปวยทใชเครองชวยหายใจ จากการทระบบหายใจลมเหลวหรอมความจาเปนตองใชเครองชวยหายใจดวยสาเหตอะไรกตาม จนกลบมาหายใจไดเองหรอหยดใชเครองชวยหายใจไดในทสด นรวย จวแจมใส (2549) ไดใหความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ หมายถง กระบวนการลดการชวยหายใจ ซงผปวยไดรบจากเครองชวยหายใจจนผปวยสามารถหายใจไดเอง และเลกใชเครองชวยหายใจไดในทสด วจตรา กสมภ และอรณ เฮงยศมาก (2553) ไดใหความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ หมายถง กระบวนการททาใหผปวยใชเครองชวยหายใจกลบมาหายใจเองได McGuinness (2001) ไดใหความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ หมายถง การลด การชวยหายใจอยางทนทหรอลดการชวยหายใจลงอยางชา ๆ เปนการพยายามฝกใหผปวยกลบมาหายใจไดดวยตนเองโดยไมตองอาศยเครองชวยหายใจอก Jubran and Tobin (2009) ไดใหความหมายของการหยาเครองชวยหายใจ หมายถง การเตรยมผปวยโดยการคอย ๆ เลกใชเครองชวยหายใจจนผปวยสามารถหายใจไดเองโดยไมตองอาศยเครองชวยหายใจ จากความหมายขางตน สรปไดวา การหยาเครองชวยหายใจ หมายถง กระบวนการหรอ ขนตอนการคอย ๆ ลดการชวยหายใจเพอใหผปวยสามารถหายใจไดเองโดยไมตองใชเครองชวยหายใจ

29

เกณฑการหยาเครองชวยหายใจ (Weaning Criterial) การพจารณาความพรอมของผปวยทจะเรมหยาเครองชวยหายใจตองครอบคลมถงอวยวะทเกยวของกบระบบการหายใจทประกอบไปดวยระบบประสาทและกลามเนอทใชในการหายใจ เนองจากผปวยแตละรายมความยากงายในการหยาเครอง ชวยหายใจไมเหมอนกน ผปวยทใชเครองชวยหายใจในระยะเวลาสน ๆ จะหยาเครองชวยหายใจไดงายและเรวกวาผปวยทใช เครองชวยหายใจนานเกน 2 สปดาห (รงสรรค ภรยานนทชย, 2552; McGuinness, 2001) ทนนชย บญบรพงศ (2552); วจตรา กสมภ และอรณ เฮงยศมาก (2553); Arbour (2007) ไดแบงเกณฑการหยาเครองชวยหายใจ ดงน 1. เกณฑทางคลนก (Clinical Criterial) ไดแก โรคหรอพยาธสภาพทเปนตนเหต (Pathology Significantly Reversed) หรอพยาธสภาพทเกดขนใหมทเปนสาเหตใหเกดภาวะหายใจวายเฉยบพลนหายไดรบการแกไขเปนปกตหรอดขน ระบบการไหลเวยนเลอดและสญญาณชพคงท (Stable Vital Signs and Hemodynamics) โดยทไมตองใหยาขยายหลอดเลอดหรอยากระตนใด ๆ หรอใหแตใหในขนาดตา อตราการสงเลอดออกจากหวใจใน 1 นาท (Cardiac Output) เพยงพอ มความสมดลของภาวะเมตาโบลซมในรางกาย (Metabolic Status) ไมมภาวะเสยสมดลของอเลคโตรลยทหรอความเปนกรด-ดางของเลอดอยางรนแรง (Severe Electrolyte and Acid-base Disturbance) 2. เกณฑความสามารถในการแลกเปลยนกาซของปอด (Pulmonary Gas Exchange Ability) ปอดผปวยตองมความสามารถในการแลกเปลยนกาซทงดานการรบออกซเจนและการขบถายคารบอนไดออกไซดไดด โดยไมตองใหออกซเจนทมความเขมขนสง 3. เกณฑความพรอมดานกลไกการทางานของปอด (Pulmonary Mechanics) กลามเนอทชวยในการหายใจแขงแรง ซงประเมนไดจาก ปรมาตรอากาศทหายใจออกจากปอดแตละครง (Tidal Volume) หนวยเปนลตรหรอมลลลตร (คาปกตประมาณ 5-7 มลลลตร/ นาหนกตว 1 กโลกรม) ปรมาตรอากาศทหายใจออกจากปอดทงหมดในหนงนาท (Minute Volume) มหนวยเปนลตรตอนาท (คาปกต 5-12 ลตร/ นาท) ปรมาตรอากาศทหายใจเขาสงสด (Vital Capacity) เปนปรมาตรอากาศทผปวยสามารถหายใจออกจากปอดเตมทหลงจากหายใจเขาเตมทมหนวยเปนลตร (คาปกตมากกวา 10 ลตร) ดชนวดแบบแผนการหายใจดวยตนเอง (Rapid Shallow Breathing Index) เปนคาทไดจากการคานวณอตราการหายใจในหนงนาทตอปรมาตรอากาศทหายใจออกในหนงครง (คาปกตไมควรเกน 105) จากขอความขางตน สามารถสรปไดวา เกณฑการหยาเครองชวยหายใจ ม 3 ขอใหญ ๆ คอ เกณฑทางคลนก ความสามารถในการแลกเปลยนกาซของปอด และเกณฑความพรอมดานกลไกการทางานของปอดผปวย ซงเกณฑดงกลาวจะมคาปกตเปนทยอมรบเพอใชในการพจารณา

30

หยาเครองชวยหายใจใหกบผปวย จากการศกษาของ จฬาวรรณ สระกล (2547) พบวา การดแลผปวยทไดรบการหยาเครองชวยหายใจอยางมแบบแผน และมเกณฑในการหยาเครองชวยหายใจ สามารถดแลผปวยทรบการหยาเครองชวยหายใจอยางมประสทธภาพมากขน ลดระยะเวลาการใชเครองชวยหายใจและปลอดภยจากภาวะแทรกซอน จากการศกษาเกยวกบมาตรฐานการพยาบาลผปวยใชเครองชวยหายใจของ สายหยด นพตลง (2551) สมคด เผาผา (2547) ในมาตรฐานการพยาบาลผปวยใชเครองชวยหายใจนน มอยหนงขอทผปวยตองไดรบการสงเสรมใหมการหยาเครองชวยหายใจและหยาเครองชวยหายใจไดภายในเวลาทเหมาะสม วธการหยาเครองชวยหายใจ การใชวธหยาเครองชวยหายใจในการดแลรกษาผปวยจะชวยใหผปวยเลกใช เครองชวยหายใจในระยะเวลาทเหมาะสม วธการหยาเครองชวยหายใจทนยมใชกนอยในปจจบน (อรสา พนธภกด, 2552; อดศร วงษา, 2550; Jubran & Tobin, 2009) มดงน 1. T-piece (T-tube; T-tube Trials) การใชทอใหออกซเจนลกษณะคลายตว T เปนวธการหยาเครองชวยหายใจทใหผปวยหายใจเองทงหมด โดยไมมเครองชวยหายใจตดอยกบผปวย เปนการใหออกซเจนแกผปวยเพยงอยางเดยวในขณะทผปวยหายใจเองจะไดออกซเจนทผานความชนทาง T-piece วธนเหมาะกบผปวยทไมมปญหาของระบบทางเดนหายใจหรอมพยาธสภาพเพยงเลกนอยทไมมผลตอการหายใจ โดยคอย ๆ เพมชวงเวลาการใช T-piece จากครงละ 30 นาท จนสามารถหายใจเองไดนานประมาณ 2 ชวโมง หากผปวยไมมอาการแสดงถงการลมเหลวของ การหยาเครองชวยหายใจกสามารถพจารณาหยดใชเครองชวยหายใจไดทนท 2. Intermittent Mandatory Ventilation (IMV) เปนวธหยาเครองชวยหายใจอยางคอยเปนคอยไปมากกวาวธ T-piece ซงในขณะทผปวยหายใจเอง (Spontaneous Breathing) ผปวยยงคงใชเครองชวยหายใจตลอดระยะเวลาของการหยาเครองชวยหายใจ โดยจะตงอตราการหายใจใหเครองทางานไววากครงตอนาท (IMV Rate) และใหผปวยไดหายใจเองตามอตราการหายใจของผปวยทเกนจากเครองกาหนดไว แลวคอย ๆ ลดการชวยของเครอง โดยลด IMV Rate เรอย ๆ ทละ 1-2 จนถง 0 วธนเหมาะสาหรบผปวยทกลวการเอาเครองหายใจออกมากหรอผปวยทหยาเครองชวยหายใจยาก ไมควรใชวธนกบผปวยทมอาการไมคงทและไมสามารถตดตามอยางผปวยอยางใกลชด 3. Synchronized Intermittent Mandatory Ventilation (SIMV) เปนวธหยาเครองชวยหายใจอยางคอยเปนคอยไป โดยทผปวยหายใจเองสลบกบการหายใจจากเครองทตงไว โดยเครองชวยหายใจทางานสอดคลองกบความตองการของผปวย เครองจะกาหนดเวลาทผปวยสามารถกระตนใหเครองทางานจายกาซในขณะทหายใจเขา เปนการลดการชวยหายใจทละนอย โดยสวนมากจะเรมตง SIMV Rate 10-12 ครงตอนาท แลวคอย ๆ ลด SIMV Rate ลงเรอย ๆ ครงละ 1-2

31

อาจลดทก ½ - 1 ชวโมงหรอหลายชวโมง โดยอาจใชรวมกบ Pressure Support Mode เพอลดแรงในการหายใจของผปวย เมอลด SIMV Rate ≤ 4 ครง/ นาท ไดนาน 2 ชวโมง กสามารถพจารณาถอดเครองชวยหายใจใหผปวยได วธนสามารถปองกนปญหาผปวยหายใจตานเครอง ลดปญหากลามเนอหายใจออนลา 4. Pressure Support Ventilation (PSV) เปนวธการหยาเครองชวยหายใจโดยใชรปแบบการหายใจชนด Pressure Support Ventilation เปนการใช Pressure Support ทระดบตา ๆ โดยในขณะทเรมหยาเครองชวยหายใจ นยมตงระดบ Pressure Support ททาใหผปวยมปรมาตรในการหายใจ 5-7 มลลลตร/ กโลกรม และมอตราการหายใจไมมากกวา 25 ครง/ นาท หลงจากนน จงคอย ๆ ลดระดบ Pressure Support ลงครงละ 2-3 ซม.นา วนละ 2 ครง จนกระทงเหลอระดบ Pressure Support ประมาณ 5-7 ซม.นา โดยสามารถใชรวมกบ Mode อน ๆ และเมอผปวยสามารถหายใจในระดบ Pressure Support ในระดบตา ๆ ไดนานประมาณ 2 ชวโมง ผปวยรายนนกสามารถทจะพจารณาถอดเครองชวยหายใจได 5. Continuous Positive Airway Pressure (CPAP) เปนวธการหยาเครองชวยหายใจโดยเครองทาใหเกดความดนบวกทมอตราการไหลของกาซคงทตลอดเวลาในทางเดนหายใจ ทาใหเกดแรงดนบวกทงชวงหายใจเขาและหายใจออก โดยทผปวยเปนผออกแรงหายใจ กาหนดควบคมจงหวะและอตราการหายใจดวยตนเอง ทาใหปรมาตรและอตราการหายใจไมคงท จงมคาแนะนาควรใชรวมกบ Pressure Support และระดบ CPAP ทนยมใชประมาณ 5-7 ซม.นา หลงจากนนใหผปวยหายใจดวย CPAP ระดบดงกลาวนานขน จากระยะเวลาประมาณ 30 นาทจนถงประมาณ 2 ชวโมง หากผปวยสามารถหายใจในระยะเวลาดงกลาวไดโดยไมเกดอาการผดปกตใด ๆ ผปวย รายนนกสามารถทจะพจารณาถอดเครองชวยหายใจออกได สรปไดวา วธการหยาเครองชวยหายใจในปจจบนม 5 วธ การจะนาวธใดวธหนงไปใชตองมการประเมนความพรอมของผปวยทงดานรางกายและจตใจ ผลตรวจทางหองปฏบตการรวมไปถงขอด ขอเสยของวธการหยาเครองชวยหายใจแตละวธ เพอคณภาพในการดแลรกษาผปวย วจตรา กสมภ (2551); White (2003); Schilling (2007); Newmarch (2006) กลาววา เทคนคการตดตามผปวยตามปกตเปนวธทงายทสดและดทสด ไดแก การวดสญญาณชพ การเฝาสงเกตอยางใกลชด เนองจากเปนดรรชนในการบงบอกวาการหยาเครองชวยหายใจในผปวยนน ๆ จะประสบความสาเรจหรอประสบความลมเหลว การพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ การพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ (Nursing Care of Patient Weaning from Ventilator) เรมตงแตผดแลประเมนพบวาผปวยมความพรอมทจะเลกใชเครองชวยหายใจแลวให

32

การดแลจนกระทงผปวยสามารถเลกใชเครองชวยหายใจไดสาเรจ (ปยะนยต วฒนประสาน, 2552; วจตรา กสมภ และอรณ เฮงยศมาก, 2553; Bizek, 2006) ดงน 1. การพยาบาลผปวยระยะกอนหยาเครองชวยหายใจ (Preweanig Phase) ไดแก 1) การประเมนดานรางกาย เชน การประเมน อตราการหายใจ การเคลอนไหวของหนาอกและ ชองทอง ฟงการหายใจ การใชกลามเนอทชวยหายใจ เปนตน การประเมนทางระบบประสาท เชน การประเมนระดบความรสกตว ผปวยสามารถพดคยสอสารรเรองสามารถทาตามคาบอกได การประเมนเมตาโบลซมของรางกาย เชน การประเมนการไดรบสารนาและสารอาหาร สญญาณชพ และความตองการออกซเจนของรางกาย เปนตน การประเมนระบบทางเดนปสสาวะ เชน การประเมนประสทธภาพการทางานของไต ผลอเลกโตรลยท โดยเฉพาะคาโปตสเซยม แมกนเซยม และฟอสฟอรสทจะบงบอกถงความออนกาลงของกลามเนอทชวยในการหายใจ เปนตน 2) การประเมนความพรอมดานจตใจ ตองอาศยทงศาสตรและศลปในการดแล ความทกขกงวลของผปวยสามารถปองกนหรอบรรเทาไดโดยการประเมนดานจตสงคมและจตวญญาณของผปวย เชน บคลกภาพ อารมณ ลกษณะพฤตกรรมทวไป วธการปรบตวกบความเครยด ความเชอและวฒนธรรม เปนตน แลวเลอกใชหรออธบายแผนการดแลรกษาใหเหมาะสมกบผปวยแตละราย รวมทงการจดการกบสงแวดลอม การบอกวนเวลา การนวดเพอผอนคลาย การสมผส ดนตรบาบด เปนตน 2. การพยาบาลผปวยระยะการหยาเครองชวยหายใจ (Weaning Phase) การพยาบาลผปวยระยะนผดแลรกษาตดสนใจเลอกวธการหยาเครองชวยหายใจทเหมาะสมกบพยาธสภาพและอาการแสดงของผปวย เปนการพยาบาลตามแนวทางการหยาเครองชวยหายใจและการตดตามผปวยเพอทจะนาไปสความสาเรจของการหยาเครองชวยหายใจ ดงน เลอกเวลาในการเรมหยา เครองชวยหายใจในชวงเชา ใหขอมลและอธบายวธการหยาเครองชวยหายใจใหผปวยเขาใจ (กรณผปวยรสกตวด) ลดความวตกกงวลและใหกาลงใจผปวย ดแลอยขางเตยงไมปลอยใหผปวยอยคนเดยวจนกวาผปวยมความมนใจ หนเหความสนใจและหาวธการผอนคลาย ดแลสงเสรมใหผปวยสามารถตดตอสอสารกบญาตและเจาหนาทอยางมประสทธภาพ เฝาตดตามประเมนความสามารถในการหยาเครองชวยหายใจตามเกณฑบงช ประเมนและบนทกสญญาณชพ จดทาใหผปวยนงหรอนอนศรษะสงประมาณ 45 องศา (กรณไมมขอหาม) ดแลทางเดนหายใจใหโลงโดยการดดเสมหะเมอประเมนไดวามเสมหะ สอนและกระตนใหผปวยหายใจเขาออกชา ๆ ลก ๆ (Deep Breathing Exercise) ดแลใหยาขยายหลอดลมเพอลดภาวะหลอดลมตบแคบตามการรกษา บนทกขอมลในแบบบนทกใหชดเจนตงแตเรมตนจนสนสดการหยาเครองชวยหายใจ เฝาตดตาม ความสามารถในการหายใจใน 30 นาท อยางนอย 3 ครง ถามการเปลยนแปลงตามเกณฑทตองยต

33

การหยาเครองชวยหายใจใหยกเลกการหยาเครองชวยหายใจ ถาผปวยสามารถหายใจเองไดดนาน 2 ชม. และไมมขอบงชในการยตการหยาเครองชวยหายใจใหปรกษารวมกบแพทยเพอพจารณา ถอดทอชวยหายใจ ถาผปวยไมสามารถหายใจเองไดนาน 2 ชม.ใหกลบไปใสเครองชวยหายใจและชวยหายใจรปแบบเดมกอนการหยาเครองชวยหายใจหรอใชรปแบบการชวยหายใจทอาศยเครองชวยหายใจเปนตวกาหนดลมหายใจใหผปวยทงหมด (Control Mechanical Ventilation: CMV) จากนนใหผปวยไดพกเปนเวลา 24 ชม. คนหาสาเหตหรอปญหารวมกบแพทยเพอแกไขปญหาความไมพรอมของผปวย ประเมนความพรอมใหมอกครงถาผปวยมความพรอมตามเกณฑทกาหนด 3. การพยาบาลระยะหลงการหยาเครองชวยหายใจ (Post Weaning Phase) เปนระยะทผดแลรกษาเหนสมควรพจารณาถอดทอชวยหายใจหลงจากทผปวยหายใจเองหรอหยาเครองชวยหายใจไดเปนระยะเวลา 30 ถง 120 นาท ตามวธการหยาเครองชวยหายใจแตละวธทไดเลอกใชตามสภาวะผปวยนน ๆ โดยปกตการถอดทอชวยหายใจจะทาตอเมอหนาทของทางเดนหายใจสวนตนกลบมาทางานเปนปกต ผปวยเสมหะลดลงและมความสามารถในการไอเพอขบเสมหะหรอเขาเกณฑตามขอบงชในการถอดทอชวยหายใจไมมอาการแสดงของภาวะลมเหลวขณะ หยาเครองชวยหายใจ สรปไดวา การพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ ม 3 ระยะ พยาบาลตองใชทงศาสตรและศลปะในการดแลผปวยใหปลอดภยเพอใหผปวยไดรบความสขสบายทงรางกายและจตใจสามารถกลบคนสภาวะปกตไดเรวทสด Esteban (1999) กลาววา ไมวาจะใชวธการใดหากไมมการประเมนเพอคนหาผปวยทพรอมจะหยาเครองหายใจประมาณรอยละ 80 ในผปวยทใชเครองชวยหายใจจะมการหยดใชเครองชวยหายใจชากวาทควรจะเปน งานวจยทเกยวของกบการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ จากการทบทวนวรรณกรรมพบวามการศกษาวจยทเกยวกบการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจ ไวมากมายมทงงานวจยในประเทศและตางประเทศ มรปแบบวธการศกษาทเหมอนและแตกตางกน ผวจยสรปการทบทวนวรรณกรรมตามรปแบบการศกษา ดงน การศกษาเกยวกบโปรแกรมการหยาเครองชวยหายใจของ เพญศร ละออ (2549) รตนา บตรดศกด (2550) พบวา ผปวยทไดรบโปรแกรมการหยาเครองชวยหายใจมความสาเรจในการ หยาเครองชวยหายใจมากกวาผปวยทไมไดรบโปรแกรมการหยาเครองชวยหายใจ และระยะเวลาเฉลยของการใชเครองชวยหายใจนอยกวาผปวยทไมไดรบโปรแกรมการหยาเครองชวยหายใจโปรแกรมการหยาเครองชวยหายใจทบรณาการแนวคด ความรวมมอระหวางสหสาขาวชาชพและการสนบสนนจากครอบครวชวยใหผปวยหยาเครองชวยหายใจไดเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต

34

การศกษาเกยวกบการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกในการหยาเครองชวยหายใจของ สภาพ สทธศกด (2548); ศรพร วงศจนทรมณ (2549); ดวงรตน ชาตแดนไทย (2550); ศศพนท มงคลไชย (2552); ยพา วงศรสไตร และคณะ (2551) พบวา ผลของแนวปฏบตทพฒนาแลวประกอบดวยกระบวนการประเมนกอนการหยาเครองชวยหายใจ กระบวนการหยาเครองชวยหายใจ และกระบวนการถอดทอชวยหายใจ โดยการประเมนความพรอมของผปวยกอนการหยา เครองชวยหายใจ ใหขอมลและการเตรยมผปวยดานจตใจ การเลอกวธในการหยาเครองชวยหายใจ การเฝาระวงและตดตามอาการเปลยนแปลงของผปวยระหวางการหยาเครองชวยหายใจ การตดตอประสานงานในทมสหสาขาวชาชพ การถอดทอทางเดนหายใจ และการดแลหลงถอดทอทางเดนหายใจ ทงหมดเหลานลวนมผลตอคณภาพการรกษาพยาบาลทงสน การศกษาปจจยททาใหการหยาเครองชวยหายใจไมสาเรจของ วนดา เคนทองด (2552) ผลการศกษา พบวา ความลมเหลวดงกลาวเกดจาการปฏบตงานในระหวางการหยาเครองชวยหายใจทไมเปนมาตรฐานเดยวกนระหวางแพทยและพยาบาล จากงานวจยขางตน สรปไดวา การใชโปรแกรมการหยาเครองชวยหายใจมผลตอความสาเรจของการหยาเครองชวยหายใจ แนวปฏบตเพอสงเสรมความสาเรจในการหยาเครองชวยหายใจจาแนกเปน 3 ระยะ คอ 1) ระยะกอนการหยาเครองชวยหายใจ 2) ระยะหยาเครองชวยหายใจ และ 3) ระยะหลงการหยาเครองชวยหายใจ การศกษาวจยในครงนมงพฒนาความร การรบรความสามารถตนเอง และทศนคตในการพยาบาลผปวยหยาเครองชวยหายใจสาหรบพยาบาลวชาชพ โดยทมวทยากรเปนแพทยทมความเชยวชาญในการรกษาผปวยหยาเครองชวยหายใจ และพยาบาลวชาชพทมประสบการณในการดแลผปวยใชเครองชวยหายใจรวมกนพฒนาพยาบาลวชาชพทเขาอบรมอยางใกลชด