องค์ความรู้เรื่องข้าว

องคความรเรองขาว

ภายใตการดาเนนการจดการความร (Knowledge Management : KM) ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 กรมสงเสรมอตสาหกรรม

ปงบประมาณ 2552

คานา

ตามพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ.

2546 มาตรา 11 ซงกาหนดไววา สวนราชการมหนาทพฒนาความรในสวนราชการ เพอใหม

ลกษณะเปนองคกรแหงการเรยนรอยางสมาเสมอ โดยตองรบรขอมลขาวสารและสามารถประมวล

ความรในดานตาง ๆ เพอนามาประยกตใชในการปฏบตราชการอยางมประสทธภาพ รวมทงการ

สงเสรมและพฒนาความร ความสามารถ ปรบเปลยนทศนคตของเจาหนาทใหเปนบคลากรทม

ประสทธภาพและมการเรยนรรวมกน ประกอบกบสานกงาน ก.พ.ร.ไดใหความสาคญกบระบบการ

จดการความรในองคกร

ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการจดการความรภายใน ศภ.3 กสอ. ใหเปนไปตามแผนการ

จดการความรของ กสอ. มาอยางตอเนอง ตงแตปงบประมาณ 2551 โดยในปงบประมาณ 2552

ศภ.3 กสอ. ไดกาหนดใหการจดการความร เนนเรองการปรบปรงคณภาพงานบรการของ

หนวยงานและพฒนาแหลงความรในองคกร เปนสาคญ เพอใหการดาเนนการดานการบรหาร

จดการความร (Knowledge management : KM) ของ ศภ.3 กสอ. เปนไปอยางตอเนองและ

ประสบผลสาเรจ โดยบคลากรของ ศภ.3 กสอ. สามารถเขาถงความร นาความรในดานตาง ๆ มา

ประยกตใชในการปฏบตราชการไดอยางมประสทธภาพ และสงผลให ศภ.3 กสอ. เปนองคกรแหง

การเรยนร โดยมจดมงหมายเพอพฒนา ศภ.3 กสอ. ใหเปนองคกรแหงการเรยนร และมฐานองค

ความรทสาคญในการสงเสรม สนบสนน และพฒนาอตสาหกรรมและประกอบการในภมภาค

โดยเฉพาะอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม ใหมสมรรถนะในการประกอบการ ตลอดจนให

วสาหกจใหมทมความเขมแขง สามารถแขงขนได โดยในปงบประมาณ 2552 ศภ.3 กสอ. ได

ดาเนนการจดทา องคความรเรองขาว ซงเปนฐานองคความรท ศภ.3 กสอ. ไดกลนกรองเปนองค

ความรใหม

คณะทางาน KM

ศภ.3 กสอ.

…

.

…

…

…

…

…

…

…

…

…

สารบญ

บทท หนา

1 บทนา………………………………………………………………………………… 1

ความเปนมา………………………….…………………………………………… 1

วตถประสงค…………………………...………………………………………… 2

การดาเนนงาน…………………………………………………………………… 2

ระยะเวลา………………………………………………………………………… 6

ผลทคาดวาจะไดรบ…………………………..…………………………………… 6

2 ความรเรองขาว จ.พจตร……………………………………………………………… 7

ประวตความเปนมาและความสาคญของขาว…………………………………….. 7

พนทเพาะปลก…………………………………………………………………… 8

ชนดของพนธขาว………………………………………………………………… 9

มาตรการการปลกขาวแดงและขาวตางส…………………………………………. 11

คณคาทางโภชนาการของขาวแดงทใชบรโภค……………………………………. 12

การพฒนาพนธขาวแดงหอม……………………………………………………… 12

มาตรการการปลกขาวแดงหอม…………………………………………………… 15

พนธขาวจงหวดพจตร…………………………………………………………… 16

ฤดการเพาะปลก………………………………………………………………… 17

รปแบบการปลก…………………………………………………………………… 18

วธการปลกขาว…………………………………………………………………… 18

ขาวฮาง…………………………………………………………………………….. 19

…

…

…

…

…

…

…

…

…

…

…

…

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

3 ยทธศาสตรการพฒนาประสทธภาพองคกร…………………………………………… 21

วสยทศน พนธกจ………………………………………………………………… 21

ยทธศาสตรการพฒนา…………………………………………………………… 21

เปาประสงคการพฒนาและตวชวดความสาเรจ………………………………… 21

4 แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร…… 22

- พฒนาการผลตขาวกลองงอก……………………………………………… 23

- ผลตภณฑเครองสาอางจากขาว…………………………………………… 23

5 สรปผล ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะ…………………………………………… 25

สรปผล…………………………………………………………………………… 25

ปญหาอปสรรค…………………………………………………………………….. 26

ขอเสนอแนะ……………………………………………………………………… 26

ภาคผนวก…………………………………………………………………………………………. 27

ก ฐานองคความรเรองขาว………………………………………………………… 28

- ยทธศาสตรขาวครบวงจร กลมจงหวดภาคเหนอตอนลาง……………………. 28

- โครงการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร… 45

- สรปผลโครงการศกษาพฒนาการผลตขาวกลองงอก จ.พจตร……………… 75

- สรปผลโครงการพฒนาผลตภณฑจากขาวเพอสรางนวตกรรม จ.พจตร……… 82

ข รายงานการเสวนาเรองแนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงแปรรปขาว จ.พจตร…. 85

ค รายงาน ipc3.dip.go.th………………………………………………………… 110

บทท 1 บทนา

ความเปนมา

ศภ.3 กสอ. มพนทรบผดชอบ 4 จงหวด ไดแก จงหวดกาแพงเพชร พจตร นครสวรรค

และ อทยธาน ซงเปนพนทรบผดชอบตรงกบยทธศาสตรกลมจงหวด โดยมยทธศาสตรเรองขาวเปน

สาคญ อกทง ผประกอบการในพนทสวนใหญ ประกอบกจการโรงสขาวและ คณะทางาน KM

ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการสารวจความตองการขอรบบรการความร ซงองคความรทมความตองการ

มากลาดบแรกคอ “องคความรเรองขาว”

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. จงไดดาเนนการนา “การจดการความรในองคกร

(Knowledge management : KM)” มาจดการกบ องคความรเรอง “แนวทางการพฒนาการ

รวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร” ดงน การรวบรวมองคความรทมอยใน

สวนราชการ ซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนใน

องคกรสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

สงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด เปนกจกรรมททากนเปนทม เรมทงานหรอ

เปาหมายของงาน ทสาคญคอการบรรลผลสมฤทธในการดาเนนการตามทกาหนดไว เรยกวา

Operation Effectiveness ปรบเปลยน ทศนคตของขาราชการใหปรบเขากบสงคมทมการ

แลกเปลยน แบงปน อาศยกน พฒนาตนเองใหเปนองคกรแหงการเรยนร กจาเปนจะตองบรหาร

จดการความรภายในองคกรใหเปนระบบ เพอสงเสรมใหบคลากรเรยนรไดจรงและตอเนอง ใน

ขนตอนสดทาย องคกรจะตองหาเทคนคการจดเกบความรเฉพาะไวกบองคกรอยางมระบบ

เพอทจะนาออกมาใชไดอยางมประสทธภาพ เพอใหอยในโลกของการแขงขนได โดยตองใช

ยทธวธในการดงความรออกมาจากตวบคคลและการกระตนใหบคลากรถายทอดความรใหเพอน

รวมงาน อปสรรคทมกพบอยเสมอของการบรหารจดการความรคอพฤตกรรม “การหวงความร”

และวฒนธรรม “การไมยอมรบในตวบคคล” ชวยสงเสรมผลการปฏบตงานใหมประสทธภาพมาก

ขน โดยบคลากรขององคกรไมตองเสยเวลาในการเรยนรจากจดเรมตน แตสามารถดาเนนงานได

ตามระบบทมอยดวยเอกสารคมอหรอองคความรทมอย ผบรหารกจะมขอมลทสาคญตอการ

ตดสนใจอยางครบถวน องคกรจะมองคความรทมลกษณะการปฏบตทเปนเลศ และบรรยากาศ

การทางานขององคกรจะเออตอการปฏบตงาน คนจะมความสขในการทางานมากขนเพราะจะ

ปราศจากปญหาเรองคนและเรองงาน เนองจากไดรบการแกไขจดการอยางเปนระบบแลว แลว

กลนกรองเปนองคความรใหม

หนา 2

วตถประสงค

1. เพอพฒนาตนเองใหเปนองคกรแหงการเรยนร มการบรหารจดการความรภายใน

องคกรใหเปนระบบ สงเสรมใหบคลากรเรยนรไดจรงและตอเนอง

2. เพอการบรการทมประสทธภาพมากขน โดยเจาหนาท ศภ.3 กสอ. มองคความร

เชงลกทจาเปนในการปฏบตงานเกยวกบการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรม เชน การแปรรป

ขาว จ.พจตร การดาเนนงาน

ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 กรมสงเสรมอตสาหกรรม ไดดาเนนกจกรรม KM

ตามแผนการดาเนนกจกรรมการจดการความรในองคกร (Knowledge management : KM) 7

ขนตอน โดยไดรวบรวมฐานองคความรเรองขาว แลวนามากลนกรองเปนองคความร “แนว

ทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร” โดยมการบรหาร

จดการความรใหเปนระบบ คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนงานตามกระบวนการ KM

จานวน 7 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 : การบงชความร

ขนตอนท 2 : การสรางและแสวงหาความร

ขนตอนท 3 : การจดความรใหเปนระบบ

ขนตอนท 4 : การประมวลและกลนกรองความร

ขนตอนท 5 : การเขาถงความร

ขนตอนท 6 : การแบงปนและแลกเปลยนความร

ขนตอนท 7 : การเรยนร

ขนตอนท 1 : การบงชความร

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการประชมระดมความคดเหนในการจดทา

แบบสารวจ เพอบงชความรเกยวกบการบรการทตรงกบความตองการของผขอรบบรการภายนอก

องคกร ในวนท 16 ธนวาคม 2551 ตามรายงานการประชมฯ ครงท 3/2552

หนา 3

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการสารวจความตองการและความคาดหวง

ของเจาหนาท ศภ.3 กสอ. จานวน 38 ราย ระหวางวนท 17 ธนวาคม 2551 ถง 18 กมภาพนธ

2552 ซงไดรวบรวมแบบสารวจฯทมความสมบรณ จานวน 34 ฉบบ/ราย แลวสรปและจดลาดบ

ความตองการทมจานวนมากไปหานอย ซงองคความรทมความตองการมากลาดบแรกคอ องค

ความรเรอง “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร”

ขนตอนท 2 : การสรางและแสวงหาความร

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการประชมคณะทางาน จดทาแผนการ

ดาเนนงานตามความตองการขอรบบรการความร และกาหนดองคความรทตองการใชในการ

ปฏบตงานดานการใหบรการใหมประสทธภาพ คอ องคความรเรอง “แนวทางการพฒนาการ

รวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร” ในวนท 19 กมภาพนธ 2552 ตาม

รายงานการประชมฯ ครงท 4/2552

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการรวบรวมองคความรทมอยในสวนราชการ

ซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร และสบคนขอมลจากแหลงตาง ๆ เชน เอกสาร ตารา

คมอ การศกษาวจย และ INTERNET เปนตน เพอเปนฐานองคความรเรองขาว ระหวางวนท 20

กมภาพนธ ถง 24 มถนายน 2552 ตามฐานองคความรทแนบ (ภาคผนวก ก)

ศภ.3 กสอ. ไดจดเสวนาเรอง “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยง

อตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร” โดยเชญผมความรและประสบการณเรองขาว จากภายในและ

ภายนอกองคกร มาใหความร เพอไดใหเจาหนาท ศภ.3 กสอ. และบคคลภายนอกองคกร รวมกน

จดทา องคความรเรอง “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรป

ขาว จ.พจตร” ปรบเปลยนทศนคตทปรบเขากบสงคมทมการแลกเปลยนแบงปน อาศยกน พฒนา

ตนเองใหเปนองคกรแหงการเรยนร ในวนพธท 15 กรกฎาคม 2552 ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3

กสอ. ตามรายงานการเสวนาเรองขาว (ภาคผนวก ข)

หนา 4

ขนตอนท 3 : การจดความรใหเปนระบบ

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการประชม เพอบรหารจดการความร

ภายในองคกรใหเปนระบบ และหาเทคนคการจดเกบความรเฉพาะไวกบองคกรอยางมระบบ ทง

เปนสงพมพและแฟมคอมพวเตอร เพอทจะนาออกมาใชไดอยางมประสทธภาพ เพอใหอยในโลก

ของการแขงขนได ในวนท 30 มนาคม 2552 ตามรายงานการประชมฯ ครงท 5/2552

ขนตอนท 4 : การประมวลและกลนกรองความร

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการประชมเพอประมวลและกลนกรองความร

เรองขาว ใหเปนมาตรฐาน ใชภาษาทงายตอการทาความเขาใจทตรงกน ปรบเนอหาใหสมบรณให

เปน “องคความรใหม” และขอความเหนจาก ผอ.ศภ.3 กสอ. ในฐานะทปรกษาหรอผเชยวชาญ ใน

วนท 9 มถนายน 2552 ตามรายงานการประชมฯ ครงท 7/2552

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ดาเนนการตรวจสอบ เรยบเรยง และปรบปรง องค

ความรเรองขาว ใหทนสมยและเหมาะสม แลวจดทาเปนรปเลม และ CD

ขนตอนท 5 : การเขาถงองคความร

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ดาเนนการประชมเพอหาชองทางการเขาถงองคความร

เพอสงเสรมใหบคลากรเรยนรไดจรงและตอเนอง ในวนท 3 เมษายน 2552 ตามรายงานการ

ประชมฯ ครงท 6/2552

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ดาเนนการจดทาชองทางความรในรปแบบตาง ๆ ท

สามารถเขาถงไดงายและสะดวก ระหวางเดอนมนาคม ถง มถนายน 2552 ไดแก

1. จดทาบอรดประชาสมพนธ มมความร และใบปลว ณ ตกอานวยการ ชน 1 ศภ.3

กสอ.

2. ลง Website เพอจดทาฐานความรเรองขาว : ipc3.dip.go.th

3. จดทาเปนเอกสารคมอ และ CD “องคความรเรองขาว” เพอใหบรการ ณ หอง

BOC ชน 2 ศภ.3 กสอ.

4. จดกจกรรมเสยงตามสาย ใหความรเรองขาว ใหแก เจาหนาท ศภ.3 กสอ. และ

ผรบบรการภายนอกองคกรทมาตดตอรบบรการ ณ ศภ.3 กสอ.

หนา 5

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการประชาสมพนธชองทางการเขาถงองค

ความรใหแกกลมเปาหมายทราบ เพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเอง

ใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขน

สงสด

ขนตอนท 6 : การแบงปนและแลกเปลยนความร

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการจดกจกรรมเสวนาความรเรองขาว เพอ

ถายทอดและแลกเปลยนความรเรองขาว ใหแก เจาหนาท ศภ.3 กสอ. และบคคลภายนอกองคกร

จานวน 20 ทาน ในวนพธท 15 กรกฎาคม 2552 ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ. ตามรายงาน

การเสวนาเรองขาว (ภาคผนวก ข)

ใหการยกยองชมเชยหรอรางวลตอบแทนแกผมสวนในการแลกเปลยนองคความร

เรองขาว

ขนตอนท 7 : การเรยนร

กระตนและสนบสนนใหบคลากรทเกยวของ เขามาเรยนรในระบบการจดการองค

ความรทสรางขน และสามารถนาไปใชในการปฏบตงานได ไดแก

1) ผรบบรการทงภายในและภายนอกองคกร เขามาเรยนรในระบบการจดการองค

ความรทสรางขน ใน ipc3.dip.go.th ตงแตวนท 3 กรกฎาคม 2552 ถงปจจบน จานวน 150 ราย

ตามรายงาน ipc3.dip.go.th (ภาคผนวก ค)

2) ตอบคาถามเกยวกบเรองขาว ทางโทรศพทในกจกรรมเสยงตามสาย ณ ศภ.3

กสอ.

3) ตอบคาถามทาง Website เกยวกบ ความรเรองขาว

คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการตดตามประเมนผลการเรยนร ดงน

1) เจาหนาท ศภ.3 กสอ. โดยการตอบแบบประเมนความร พบวามความรเรองขาว

เพมขน

2. บคคลภายนอกทมาขอรบบรการเรองขาว โดยการตอบแบบสอบถามความพง

พอใจในการรบบรการ พบวามความพงพอใจ รอยละ 85

หนา 6 ระยะเวลา

ปงบประมาณ 2552 คอ ระหวางวนท 1 ตลาคม 2551 ถง 30 กนยายน 2552

รวมเปนระยะเวลา 1 ป

.

ผลทคาดวาจะไดรบ 1. เจาหนาทมการปรบเปลยนทศนคตใหปรบเขากบ สงคมทมการแลกเปลยน

แบงปน อาศยกน

2. เจาหนาทไดพฒนาตนเอง ใหเปนองคกรแหงการเรยนร มการบรหารจดการความร

ภายในองคกรใหเปนระบบ สงเสรมใหบคลากรเรยนรไดจรงและตอเนอง

3. การปฏบตงาน มประสทธภาพมากขน โดยเจาหนาท ศภ.3 กสอ. มฐานความร

เรองขาว และ องคความรเรอง “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรม

แปรรปขาว จ.พจตร” เปนเอกสารและ CD ทพรอมทจะใหบรการขอมล แกผขอรบบรการ

บทท 2

ความรเรองขาว จ.พจตร จากฐานความรเรองขาว ทไดรวบรวมองคความรทมอยในสวนราชการ ซงกระจด

กระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร และสบคนขอมลจากแหลงตาง ๆ นน คณะทางาน KM ศภ.3

กสอ. ไดดาเนนการบรหารจดการความรเรองขาวใหเปนระบบ โดยการประมวลและกลนกรอง

ความรเรองขาว ใหเปนมาตรฐาน ใชภาษาทงายตอการทาความขาใจทตรงกน ปรบเนอหาให

สมบรณใหเปน “องคความร : แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรป

ขาว จ.พจตร“ แลวดาเนนการตรวจสอบ เรยบเรยง ปรบปรง องคความรฯ ใหทนสมยและ

เหมาะสม และมเทคนคการจดเกบความรเฉพาะ น ไวกบองคกรอยางมระบบ ทงเปนสงพมพ และ

แฟมคอมพวเตอร เพอทจะสามารถนาออกมาใชไดอยางมประสทธภาพ เพอใหอยในโลกของการ

แขงขนได ดงน ประวตความเปนมาและความสาคญของขาว

จากการสบคนไดจากหลกศลาจาลกหลกท 1 ของพอขนรามคาแหงในพทธทศวรรษ

ท 18 มขอความตอนหนงวา ในนามปลา ในนามขาว เชอไดวา ประเทศไทยมการปลกขาวมาแลว

อยางยาวนาน ขาวหมายถง เมลดของพชพวกหญาในวงค Gramineae ใชเปนอาหารสาหรบเพอ

ลอเลยงชวต ในประเทศไทยชนดขาวและลกษณะประจาพนธ ววฒนาการแพรกระจายของพนธ

ขาวนน นกวชาการ สนนษฐานวา ขาวทปลกกนอยทกวนนมเพยงสายพนธหลกอย 3 ชนดคอ

1. จาปอนกา (Japonica) เมลดสน ชอบเขตหนาวและถงรอน

2. อนดกา (indica) เมลดยาวชอบเขตรอน

3. จาวานกา (Javanica) เมลดสนชอบเขตอบอน

ดงนนจงเหนไดวาความสาคญของขาวตอประชากรโลกมากกวาครงบรโภคขาวเปนอาหาร

หลก โดยเฉพาะคนเอเชยบรโภคขาวมากถง 90 % ปจจบนเกษตรกรชาวนาไทยไดหนมาอนรกษ

สายพนธขาวไทยดงเดมไวเพอไมใหสญหาย เพราะบางชนดมคณคาทางโภชนาการสงมคณสมบต

ปองกนโรคตาง ๆ ไดดวย

หนา 8

ดงนน จากเหตผลดงกลาวชาวนาจงหวดพจตรจงเปลยนแนวคดจากการปลกขาว

ธรรมดารวงขาวสทอง เมลดขาวสารสขาว หนมาปลก “ขาวนล” รวงขาวและเมลดสมวงเขม ปลอด

สารพษ ลดพนทการปลกขาวปกตในชวงฤดนาปรงหนมาทานาขาวนลทไดราคาสงถงตน

ละ 15,000 บาท ไรหนง ๆ ขอเพยง 70 ถง หรอถานาไปสเปนขาวสารขายกจะได กก.

ละ 50 บาท หรอกระสอบละ 5 พนบาท โดยการปลกขาวนลดวยวธใชปยอนทรย เพอใหเปนขาว

ปลอดสารพษ ไวบรโภคเองทเหลอจากบรโภคแลวจงนามาแปรรปเพอจาหนาย และซงตอมาได

จดตงกลมเพออนรกษพนธขาวชมชนและปลกขาวอนทรย ขาวปลอดสารพษเพอบรโภคและ

จาหนายใหกบผทรกษสขภาพไดซอบรโภคดวย พนทเพาะปลก

ทงจงหวดพจตรมเนอท จานวน 2,831,883 ไร (ตารางกโลเมตร 4,531) แยกเปน

พนทเพาะปลกขาว ดงน : ขอมลป 2550/2551

ฤดกาลเพาะปลก เนอทเพาะปลก (ไร)

เนอทเกบเกยว (ไร)

ผลผลตรวม (ตน)

ผลผลตเฉลย (กโลกรม/ไร)

ขาวนาป (ฤดฝน)

1,814,863 1,027,827

787,423

766

ขาวนาปรบ (ฤด

แลง)

- 722,466 606,305 839

รวม

1,814,863

1,750,293

1,393,728

1,605

พนทเพาะปลกขาว 1,814,863 ไร หรอคดเปนรอยละ 64 ของพนททงหมด

พนทนอกเหนอปลกขาว ประกอบดวย

- ขาวโพดเลยงสตว ถวเขยวผวดา/ผวมน ถวเหลอง ถวลสง งาดา (พช)

- กลวยนาหวา กลวยหอม กลวยไข กระทอน ขนนหนง ชมพ ฝรง พทรา

สมโอ สมเขยวหนาว สมเกลยง สมเชง ละมด มะละกอ มะยงชด มะขาม มะปรางหวาน มะนาว

มะมวง มะพราว (ผลไมจงหวดพจตร)

หนา 9 ชนดของพนธขาว

1. แบงตามนเวศการปลก

ขาวนาสวน ขาวทปลกในนาทมนาขงหรอกกเกบนาไดระดบนาลกไมเกน 50

เซนตเมตร ขาวนาสวนมปลกทกภาคของประเทศไทย แบงออกเปน ขาวนาสวนนานาฝน และขาว

นาสวนนาชลประทาน

ขาวนาสวนนานาฝน ขาวทปลกในฤดนาป และอาศยนาฝนตามธรรมชาต ไม

สามารถควบคมระดบนาได ทงนขนอยกบ การกระจายตวของฝน ประเทศไทยมเนอทปลกขาวนา

นาฝนประมาณ 70% ของเนอทปลกขาวทงหมด

ขาวนาสวนนาชลประทาน ขาวทปลกในทสามารถควบคมระดบนาได โดย

อาศยนาจากการชลประทาน ปลกไดตลอดทงป ประเทศเทศไทยมเนอทปลกขาวนาชลประทาน

24% ของเนอทปลกขาวทงหมด และพนทสวนใหญจะอยในภาคกลาง

ขาวขนนา ขาวทปลกในนาทมนาทวมขง มระดบนาลกตงแต 1-5 เมตร เปนเวลา

ไมนอยกวา 1 เดอน ลกษณะพเศษของขาวขนนาคอ มความสามารถในการยดปลอง (Internode

Elongation Ability) การแตกแขนงและรากทขอเหนอผวดน (Upper Nodal Tillering and

Rooting Ability) และการชรวง (Kneeing Ability)

2 แบงตามการตอบสนองตอชวงแสง

ขาวไวตอชวงแสง เปนขาวทออกดอกเฉพาะเมอชวงเวลากลางวนสนกวา 12

ชวโมง โดยพบวาขาวไวตอชวงแสงในประเทศไทยมกจะออกดอกในเดอนทมความยาวของ

กลางวนประมาณ 11 ชวโมง 40 นาท หรอสนกวาน ดงนนขาวทออกดอกไดในเดอนทมความยาว

ของกลางวน 11 ชวโมง 40-50 นาท จงไดชอวาเปนขาวทมความไวนอยตอชวงแสง (Less

Sensitive to Photoperiod) และพนธทออกดอกเฉพาะในเดอนทมความยาวของกลางวน

ประมาณ 11 ชวโมง 10-20 นาท กไดชอวาเปนพนธทมความไวมากตอชวงแสง (Strongly

Sensitive to Photoperiod) พนธขาวในประเทศไทยทเปนพนธพนเมอง สวนใหญเปนพนธทม

ความไวตอชวงแสง

หนา 10

ขาวไมไวตอชวงแสง เปนขาวทออกดอกเมอตนขาวมระยะเวลาการ

เจรญเตบโตครบตามกาหนด โดยไมขนกบความยาวของกลางวน ฉะนนพนธขาว ไมไวตอชวงแสง

จงใชปลกและใหผลผลตไดตลอดทงป

ขาวนาลก ขาวทปลกในพนทนาลก ระดบนาในนามากกวา 50 เซนตเมตร แตไม

เกน 100 เซนตเมตร

ขาวไร ขาวทปลกในทดอนหรอในสภาพไร บรเวณไหลเขาหรอพนทซงไมมนาขง

ไมมการทาคนนาเพอกกเกบนา

ขาวนาทสง ขาวทปลกในนาทมนาขงบนทสงตงแต 700 เมตรเหนอ

ระดบนาทะเล พนธขาวนาทสงตองมความสามารถทนทานอากาศหนาวเยนไดด

3. ธญพชเมองหนาว

ขาวสาล ขาวสาลเปนธญพชชนดหนงทชอบอากาศหนาว สามารถปลกไดในฤด

หนาวของภาคเหนอ ทงในทราบลมและทราบสง ทงในสภาพไรและสภาพนาอาศยนาชลประทาน

หรอบางทองทของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยมชวงเวลาทเหมาะสมในการปลก ขาวสาลใน

ประเทศไทยคอ ตอนปลายฤดฝน (ในระยะกลางเดอนตลาคม จนถงเดอนพฤศจกายน แลวแต

พนท) โดยอาศยความชน ในชวงปลายฤดฝนกเพยงพอสาหรบการเจรญเตบโต จนกระทงเกบเกยว

(ในเดอนกมภาพนธ ถงตนเดอนมนาคม) เพราะขาวสาล ไมตองการนามากนก แตจาเปนตองปลก

ใหเรวทสดหลงจากฤดฝนสนสดลง และสามารถเตรยมแปลงปลกได ขาวสาลอาจใชปลกเปนพช

ตามหลงขาวนาปได แตขาวสาลไมเหมาะทจะปลกในสภาพดนทเปนกรดจดหรอดนเหนยว แปง

ขาวสาล สามารถนาไปทาผลตภณฑไดหลายอยาง เชน ขนมเคก ขนมปง คกก บะหม ปาทองโก

เกยว โรต ซาลาเปา ขนมเปยะ เปนตน

ขาวบารเลย ขาวบารเลย เปนธญพชอกชนดหนงทชอบอากาศหนาว ระยะเวลา

ปลกทเหมาะสมทสด อยระหวางชวงวนท 15 ตลาคม ถงวนท 15 พฤศจกายน สวนประกอบหลก

ของเมลดขาวบารเลยคอ แปง โปรตน และเยอใย ขาวบารเลยเปนธญพชทเหมาะสาหรบทาเบยร

ขาวบารเลยทมโปรตนสงไมเหมาะในการทามอลทเพอผลตเบยร แตมคณคาทางอาหารสง ยอย

งาย เหมาะสาหรบทาอาหารเดกออน และอาหารเพอสขภาพ

หนา 11

ขาวเฉพาะถน 4.

ขาวพนธพนเมองทนยมปลกในบางพนทเนองจากมความเหมาะสมกบสภาพพนท

นนๆ และมคณลกษณะ อยในความตองการของตลาดและเปนทนยมของผบรโภคบางกลม

มาตรการการปลกขาวแดงและขาวตางส

ภาพ 1 : ขาวแดง

ขาวแดง หมายถง ขาวทมเยอ หรอเปลอกหมเมลด ขาวกลอง (pericarp) เปนสแดง

แบงได 2 ชนด

1. ขาวปา เปนวชพชทรายแรงขนปะปนกบขาวปลกในนา ขาวเปลอกมสฟาง หรอส

นาตาลดา หางยาว เมลดมขนาดเลกและแขง

2. ขาวแดงทใชบรโภค เปนพนธขาวปลกเพอใชปบรโภค และจาหนายในตลาด เชน

ขาวมนปในภาคกลาง ขาวกรปในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และขาวสงขหยดในภาคใต ปกตนยม

บรโภคในรปของขาวกลองหรอใชผสมกบขาวขาวเพอใหไดรสชาตทดขน

หนา 12

คณคาทางโภชนาการของขาวแดงทใชบรโภค

สถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล ไดวเคราะหสวนประกอบของแรธาต

และวตามนในตวอยางขาวแดงหอม และขาวขาวดอกมะล 105 จากศนยวจยขาวพษณโลก พบวา

ขาวกลองขาวแดง หอมมเยอ (dietary fiber ) และวตามนบ 6 สงกวาขาวกลองขาวดอกมะล 105

แตมธาตเหลกและวตามนตาง ๆ ตากวา

การพฒนาพนธขาวแดงหอม

ภาพ 2 : การพฒนาพนธขาวแดงหอม

หนา 13

พ.ศ. 2525-2527 จากการตรวจสอบความบรสทธของขาวขาวดอกมะล 105 ทสถาน

ทดลองขาวสรนทร โดยนายบญโฮม ชานาญกล เปนผอานวยการสถาน พบวาในรวงขาวจานวน

หนงมเมลดทเปนขาวเหนยวปนอยดวย เขาใจวาเกดจากการกลายพนธตามธรรมชาต ซงพบอย

เสมอ นอกจากนเมอนาเมลดขาวปนไปปลก พบวา ในกอหนงใหเมลดทมเยอหมเปนสแดงเรอ ๆ ม

แปงทงชนดทเปนขาวเหนยวและขาวเจา

พ.ศ. 2529-2533 นาเฉพาะเมลดขาวเจาทมเยอหมเปนสแดงมาปลกทศนยวจยขาว

พษณโลกเพอการคดเลอก จนในป พ.ศ. 2533 มเพลยกระโดดสนาตาลระบาดรนแรง พบวามสาย

พนธทไมถกทาลาย และคดไดสายพนธขาวเบาและขาวหนกดเดนทตานทานเพลยกระโดดส

นาตาลไว

พ.ศ. 2535 เกษตรกรทอยใกลศนยวจยขาวพษณโลก ไดนาเมลดพนธขาวสายพนธ

ดเดนไปปลกและแปรรปผลผลตเปนขาวกลองแดงจาหนาย

ภาพ 3 : ขาวหอมแดง

พ.ศ. 2536 พบวา อายสกเกบเกยวของขาวแดงหอมในแปลงเกษตรกรยงมการ

กระจายตว ศนยวจยขาวพษณโลกจงนาสายพนธขาวเบาและขาวหนกมาคดเลอกใหมในป พ.ศ.

2538 ไดสายพนธ KDML105R-PSL-E-14 ซงเปนสายพนธขาวเบาทปลกกนอยางแพรหลายใน

ปจจบน และกรมการขาวไดเสนอขอขนทะเบยนกบกรมวชาการเกษตรเปนพนธขาวทวไปโดยใชชอ

วา “ขาวหอมแดง (Red Hawm Rice)”

หนา 14

ภาพ 4 : ขาวหอมกหลาบแดง

นอกจากขาวแดงหอมชนดทเปนขาวตนสง ไวตอชวงแสง ทกรมการขาวไดขอขน

ทะเบยนเปนพนธขาวทวไปแลว ยงไดพฒนาพนธตอโดยนายสมเดช อมมาก นกวชาการเกษตร

ศนยวจยขาวแพร ไดนาสายพนธขาวแดงหอม KDML105R-PRE-5 เปนพนธแมผสมกบ IR64 ในป

2531 และผสมยอนกลบ (back cross) ไปหาพนธแมรวม 3 ครง หลกจากนนไดนาสายพนธผสม

ปลกคดเลอกตอทศนยวจยขาวพษณโลกจนไดสายพนธดเดน PRE90020-R36-PSL-8-3-14-3 ใน

ป 2537 ซงไดมผเสนอใหใชชอพนธวา “ขาวหอมกหลาบแดง (Red Rose Rice ) ” โดยมลกษณะ

เปนขาวตนเตย ไมไวแสง เมลดยาวเรยว มเยอหมเมลดขาวกลองสแดง มคณภาพการหงตมด และ

มกลนหอม ซงกรมการขาวไดขนทะเบยนเปนพนธขาวทวไปอกพนธหนงเชนเดยวกบขาวหอมแดง

ขาวทงสองพนธกรมการขาวไมมการผลตขยายเมลดพนธเพอจาหนาย หรอสงเสรม

ใหเกษตรกรปลกแตประการใด

หนา 15

มาตรการการปลกขาวแดงหอม

เนองจากขาวแดงหอมทปะปนไปกบผลผลตขาวขาว จะทาใหขาวขาวขาดมาตรฐาน

ตามประกาศของกระทรวงพาณชย ทกาหนดไมใหมขาวแดงปนในขาวขาว 100% ชน 1 ชน 2 และ

ชน 3 แมแตเมลดเดยว ดงนน กรมการขาวจงกาหนดมาตรการการปลกขาวแดงหอม ดงน

1. ควรปลกในพนทเฉพาะทกาหนดไวเทานน และไมควรปลกใกลเคยงกบแปลงปลก

ขาวขาว โดยเฉพาะอยางยงใกลกบพนธขาวทมวนออกดอกตางกนนอยกวา 15 วน

2. การปลกขาวควรมการตรวจ และตดขาวปนออก ซงสามารถกระทาไดทกระยะการ

เจรญเตบโต เพอรกษาความบรสทธของขาวแตละพนธ

ภาพ 5 : การปลกขาวแดงหอม

3. ตองทาความสะอาดเครองมอเครองทนแรง และอปกรณทใชในการเกบเกยว นวด

ตาก ทาความสะอาด และการขนสงทกครง เมอเปลยนไปใชกบขาวพนธอน

หนา 16

ภาพ 6 : เครองทนแรงและอปกรณทใชในการเกบเกยว

4. ควรแยกเกบเมลดพนธขาวแดงไดโดยเฉพาะ

5. ควรเปนการผลตแบบครบวงจรโดยมการขนทะเบยนผปลก และมนกวชาการดาน

พนธขาวคอยดแล ใหคาแนะนาในขนตอนการผลต พนธขาว จงหวดพจตร

- ขาวหอมสรนทร

- ขาวเหลองออน

- ขาวหอมนล

- ขาวขาวกอเดยว

- ขาวขาวเกษตร

- ขาวหอมปทม

- ขาวเหนยวกลา

- ขาวหลวงประทาน

- ขาวหอมมะลแดง

หนา 17 ฤดการเพาะปลก

- นาป (ฤดฝน) ระหวางเดอนพฤษภาคม – ตลาคม

- นาปรง (ฤดแลง) รอบท 1 ระหวางเดอนพฤศจกายน – มกราคม

รอบท 2 ระหวางเดอนกมภาพนธ – เมษายน รปแบบการปลก

- แบบนาป (พงพานาฝนธรรมชาต)

- แบบนาปรบ สามารถปลกได 2 รอบ (พงพาระบบชลประทาน)

- แบบ SRI: System Rice Intensification คอ ระบบการปลกขาวแบบประณต

ระบบการปลกขาวแบบเขมขน คาวา Intensification หมายถง อยางแรง แรงกลา เขมขน เพมขน

ทาใหหนาแนนขน สวนหลกการปลกขาวแบบประณตเปนการปลกขาว โดยใชวธการจดการ

สภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของตนขาว โดยใชวธการปกดา มขนตอนท

พถพถนกวา การปกดาแบบปกต เชน ตกกลาแบบแปลงเลก (แบบปลกผก) การปกดาอาจจะปก

ดาหาง (40 ซม.) เพอใหแผรากไดมาก แตกกอมาก หรอปกดาถ เพอเพมจานวนกอ ขนอยกบ ดน

และสภาพแวดลอมทเหมาะสม มการจากดนา กลาวโดยสรป คอ มการจดการระบบการปลก

จนถงการจดการหลงเกบเกยวทประณตขน ซงสามารถเพมผลผลตขาวได ถอเปนการปลกขาว

ปกตทมมานาน เพยงเนนเพอเพมผลผลตโดยใชวธการทประณตขน

จากขอมลการปลกขาวแบบ SRI พบวา เกษตรกร สามารถเพมผลผลตขาวไดถง 30%

SRI มการสงเสรมในภาคเหนอ และภาคอนๆ เชน จงหวดเชยงใหม เชยงราย ยโสธร สรนทร เปน

ตน

- แบบอนทรย Organic Rice

หนา 18 วธการปลกขาว

การปลกขาวเปนงานทสาคญยงของประเทศไทยตงแตโบราณกาลมาแลว จนถงกบ

ไดมพระราชพธจรดพระนงคลแรกนาขวญ เพอเปนปฐมฤกษในการทานาปลกขาวของแตละป จะ

ไดเปนสรมงคลตอพสกนกรผปลกขาว โดยพระบาทสมเดจพระเจาอย หวจะมอบใหเจาหนา ทฝาย

เกษตรเปนพระยาแรกนา ทาการไถและหวานเมลดขาว ชาวนาจะเกบเมลดพนธนไปรวมกบเมลด

พนธทเขาใชปลก เพราะ ถอวาเปนสรมงคลยง 1. วธการปลกขาว

การทานา หมายถง การปลกขาว การปลกขาวในประเทศไทยแบงออกไดเปน 3 วธ

ดวยกนดงน

• การปลกขาวไร

• การปลกขาวนาดา

• การปลกขาวนาหวาน

2. การดแลรกษา ผปลกจะตองหมนออกไปตรวจดตนขาวทปลกไวเสมอๆ จะตองมการกาจดวชพช ใส

ปย พนยาเคม 3. การเกบเกยว

เมลดขาวจะแกพรอมเกบเกยวได หลงจากออกดอกแลวประมาณ ๓๐-๓๕ วน

อปกรณทใชในการเกบเกยวขาว ไดแก เคยว และ แกระ ชาวนาในภาค เหนอ ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลางใชเคยวสาหรบเกยวขาว สวนชาวนาในภาคใตใชแกระในการ

เกยวขาว 4. การนวดขาว

หมายถง การเอาเมลดขาวออกจากรวง แลวทาความสะอาด เพอแยกเมลดขาวลบ

และเศษฟางขาวออกไป เหลอไวเฉพาะเมลดขาวเปลอกท ตองการเทานน

หนา 19 5. การทาความสะอาดเมลด

หมายถง การเอาขาวเปลอกออกจากสงเจอปนอนๆ ซงทาไดโดยวธตางๆ ดงน

• การสาดขาว

• การใชกระดงฝด

• การใชเครองสฝด

6. การตากขาว หลงจากนวดและทาความสะอาดเมลดขาวแลว จงจาเปนตองเอาขาวเปลอกไปตาก

อกครงหนง กอนทจะเอาไปเกบไวในยง ฉาง เพอใหไดเมลดขาวเปลอกทแหงและมความชนของ

เมลดประมาณ ๑๓-๑๕ % ทงนเพอรกษาคณภาพเมลดขาวใหไดมาตรฐานอย เปนเวลานานๆ 7. การเกบรกษาขาว

ชาวนาจะเกบขาวไวในยงฉาง เพอไวบรโภคและแบงขายเมอขาวมราคาสง และอก

สวนหนงชาวนาจะแบงไวทาพนธ ฉะ นนขาวพวกนจะตองเกบไวเปนอยางด โดยรกษาใหขาวนนม

คณภาพไดมาตรฐานอยตลอดเวลา และไมสญเสยความงอก ขาวฮาง

ความหมาย (ถน-อสาน) ขาวเหนยวทยงไมแกจด เอามาควตากแดดใหแหงแลวตา

และนงหรอ ขาวหอมทองเปนขาวกลองชนดหนงทผลตมาจากขาวขาวดอกมะล 105 หรอขาวขาว

หอมมะล ผานกระบวนการเปนขาวนงกอนทจะนาไปสโดยประยกตมาจากการผลต "ขาวฮาง" ซง

เปนภมปญญาทองถน

หนา 20

กระบวนการผลต

1. นาขาวเปลอกทยงไมแกจด มาพกบมไว 2 คน เพอใหเปลอกขาวออนลง

2. นาขาวเปลอกทพกไวไปแชนา 12 ชวโมง และคดแยกเมลดทลบออก

3. นาขาวเปลอกไปนงประมาณ 40 นาท

4. ยกลงแลวใชนาเยนราดขาวนงใหเปยกทกเมลดอยางทวถง พกไว 20 นาท ราดนา

เยนอกครงหนง

5. นาขาวนงตากผงลมใหแหงพอประมาณ

6. นาขาวนงไปสเปนขาวสารแลวผงลมใหแหงสนท

7. นาไปบรรจถงเพอจาหนาย

จดเดนของผลตภณฑ

ขาวหอมทอง จะมราขาวและเสนใยอาหารในเมลดขาว เมอกะเทาะเปลอกออก

คณคาทางอาหารจงไมสญเสยไป และเนองจากผานการนงสกมาแลว ขาวหอมทองจะไมมเมลด

แตกราว เมอนาไปหงหรอนงจะมกลนหอม

ขาว เปนพชเกษตร ทมความสาคญกบคนไทยทงประเทศ สวนหนงผลตเพอการ

บรโภคภายในประเทศ อกสวนหนงเปนผลตผลทสรางรายไดเขาประเทศอยางแทจรง แตทผานมา

"ขาว" มกเปนประเดนปญหาขดแยงของผมสวนรวมในเรองขาวเสมอมา เกษตรกรชาวนาผปลก

ขาว โรงส ตลอดจนสวนราชการ ทายทสดสงผลกระทบตอผคนในประเทศ เนองจากไมเกดการ

พฒนาเทาทควร ทงทประเทศไทยมปจจยเออทางธรรมชาตซงสามารถเพมศกยภาพขาวไทยให

กาวไกลในฐานะแหลงผลต "ขาว" ของโลก

2ตนทนการผลตสง ราคาขาวตกตา เกษตรกรโดนกดขราคาจากโรงส ผลกระทบกบการ

ประกนราคาขาว เกดการแทรกแซงราคาขาว วฏจกรปญหาทเกดขน สามารถบรรเทาลงไดหากเกด

ความรวมมอระหวางผเกยวของในเรองขาวอยางจรงจง ดวยแนวคดการพฒนาการรวมกลมและ

เชอมโยงอตสาหกรรม (Industrial Cluster Development) หรอ คลสเตอร ซงเปนกระบวนการ

และเครองมอในการพฒนาและยกระดบขดความสามารถ โดยการกระตนจตสานกใหผมสวนได

สวนเสยเกดความตระหนกและเหนความสาคญของการรวมกลมเปนพนธมตรทางธรกจ เพอ

วเคราะหสถานภาพและขดความสามารถในการแขงขนรวมกน มการกาหนดทศทาง เปาหมาย

และกลยทธ เกดการแลกเปลยนขอมล ความรและประสบการณ รวมทงการพฒนาผลตภณฑและ

สรางสรรคนวตกรรมใหมๆ เพอใหเกดผลเปนรปธรรมอยางยงยน

หนา 8

กลมคลสเตอรแปรรปขาว จงหวดพจตร เปนตวอยางหนง ภายใตโครงการพฒนาการ

รวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรม ซงทางกรมสงเสรมอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม โดย

ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 จงหวดพจตร ไดสงเสรมการรวมกลมเปนคลสเตอรในพนท

จงหวดพจตร ซงเปนแหลงปลกขาวคณภาพด พนทมความอดมสมบรณปลกขาวมากกวา 2 ลานไร

พนธขาวมคณสมบตในการแปรรป เรมดาเนนการตงแตป 2549-2552 ดวยกลยทธการพฒนาตน

นา กลางนา ปลายนา ไปพรอมๆ กน ทาใหเกดพฒนาการเปนลาดบ สงผลใหปจจบนในป 2552

กลมอตสาหกรรมแปรรปขาวพจตรมยอดขาย 2,262 ลานบาท เพมขนรอยละ 15 เมอเทยบกบป

2551 มยอดขาย 1,967 ลานบาท ยอดการสงออก 126 ลานบาท เพมขนรอยละ 5 เมอเทยบกบป

2551 ทมยอดการสงออก 120 ลานบาท

นบเปนความสาเรจเบองตนจากการรวมกลมของสมาชกทง 60 ราย เปนโรงสขนาดใหญ

40 ราย และโรงสชมชน 20 ราย โดยปจจยทเปนรากฐานแหงความสาเรจของกลมคลสเตอร

อตสาหกรรมแปรรปขาวพจตร มาจากเสยสละของผประกอบการขนาดใหญในพนททพรอมจะเปน

พเลยงผลกดนเกษตรกรอยางใกลชด ใหเกดการพฒนาสความยงยนรวมกน

1. การรวมกลมอตสาหกรรมแปรรปขาวพจตร เรมตนรวมตวกนตงแตเมอไร ดวย

วตถประสงคอยางไร

ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 ไดรบมอบหมายใหดาเนนการพฒนากลม

อตสาหกรรมคลสเตอรแปรรปขาว ในเขตจงหวดพจตรเปนเวลา 4 ป โดยเรมตงแตป 2549 จนถงป

2552 เพอกระตนใหผมสวนไดสวนเสยในการพฒนาคลสเตอรเกดความตระหนกและเหน

ความสาคญของการรวมกลมเปนพนธมตรทางธรกจ มการกาหนดทศทาง เปาหมาย กลยทธ

รวมทงแผนปฏบตการเพอเพมความสามารถในการแขงขน และตอบสนองความตองการของลกคา

ทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ตลอดจนพฒนาการเรยนรรวมกน เพอพฒนาผลตภณฑและสราง

นวตกรรมใหมๆ เพอใหเกดประสทธภาพในการบรหารจดการ ดานการผลต การตลาด บคลากร

รวมกน

หนา 9

โดย 2 ปแรกทางศนยภาค 3 ไดทาสญญาจางมหาวทยาลยพระจอมเกลาพระ

นครเหนอเปนทปรกษาดาเนนการ สวนในปท 3 2551ไดทาสญญาจางมหาวทยาลยนเรศวร โดย

คณะวศวกรรมศาสตรเปนทปรกษาดาเนนการ สวนในป 2552 ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3

ดาเนนการเอง

2. กวาทจะรวมตวเปนกลมกอนไดตองผานปญหาอปสรรคอะไรบาง และมการแกไข

อยางไร

ปญหาของเกษตรกร ปญหาของโรงส อาท ขาดการพฒนาพนธขาว เกษตรกรใช

ปย ยาฆาแมลงจานวนมาก ตนทนการผลตสง ขายขาวสารผานคนกลางคนเดยว ไมมการแปรรป

เพอเพมมลคา ขาดการสงเสรมอยางบรณาการ ไมมการกาหนดพนทเพาะปลก คแขงมาก กาหนด

ราคาเองไมได กาไรนอย คณภาพขาวเปลอกไมสมาเสมอ ผลกระทบกบการประกนราคาขาว การ

แทรกแซงราคาขาว ไมมตลาดทแนนอน

ปรบทศนคตเกษตรกร และโรงสดวยการ……….

พฒนาผประสานงาน CDA รวมทง จดใหมการประชมกนเปนประจาทก 2 เดอนเพอทา

กจกรรมรวมกนอยางตอเนอง

3. นบจากเรมตนกระทงเกดเปนกลมคลสเตอร สงผลตอการดาเนนธรกจของสมาชก

อยางไร

สมาชก 60 ราย โรงสขนาดใหญประมาณ 40 โรงสชมชน 20 ราย สามารถพฒนา

จากแนวคดเปนผนาสการผลต แปรรป และคาขาวชนนาของประเทศ ขยายผลส แนวคด เปนผนา

ชนแนวหนาในการผลต การแปรรป และการคาผลตภณฑจากขาวระดบประเทศ

ผลทไดจากการดาเนนตามกลยทธทครบวงจร ตงแตตนนากลางนาปลายนา …..

อาท พฒนาพนธขาว ลดการใชสารเคม ลดการใชพลงงานในโรงส สงเสรมมาตรฐานการผลต

GMP HACCP จดหาวตถดบรวมกน รวมมอกบเกษตรกรปลกขาวใหตรงความตองการของตลาด

เปนตน

หนา 10

ดานยอดขาย มอตราการเจรญเตบโต สงขน คดเปนรอยละ 15 โดยในป พ.ศ.

2552 มยอดขาย จานวน 2,262 ลานบาท เมอเทยบกบป พ.ศ. 2551 ทมยอดขาย จานวน 1,967

ลานบาท สวนยอดการสงออก ในป พ.ศ. 2552 มการสงออก จานวน 126 ลานบาท เพมขนรอยละ

5 เมอเทยบกบป พ.ศ. 2551 ทมยอดการสงออก จานวน 120 ลานบาท

4. ความคาดหวงในอนาคต ตอการพฒนาคลสเตอรแปรรปขาว จ.พจตร

คลสเตอรแปรรปขาว จ.พจตร เกดจากการมสวนรวมของผทเกยวของ และตองใช

ผลผลตจากขาว เปนวตถดบในการผลต (ตามผง Cluster Map) รวมผลกดนให จ.พจตร เปน

แหลงอตสาหกรรมการแปรรปขาว (Rice City Estate) ทไดมาตรฐานสากล ทงเปนศนยการเรยนร

เกยวกบขาวครบวงจร ตงแต การเพาะปลก สขาว แปรรปขาว

5. หวใจสาคญของการรวมกลมคลสเตอร

ความสาเรจของกลมคลสเตอรอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร มาจาก

ผประกอบการอตสาหกรรมขนาดกลาง และ อตสาหกรรมขนาดใหญ ในพนททพรอมจะเปนพเลยง

ผลกดนเกษตรกรอยางใกลชด ใหเกดการพฒนาสความยงยนรวมกน

6. การสงผลตอภาวะการณเศรษฐกจทเกดขนในปจจบน

การรวมกลมคลสเตอรอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร ทาใหเกษตรกรมความพง

พอใจในรายไดทเกดขน ลดภาระหนสน ไมตองเดนประทวงเนองจากความไมพอใจ หรอไดรบแรง

กดดนจากราคาทไมเปนธรรม มคณภาพชวตดขน เกดความเขาใจระหวางกน และเหนทศทางใน

การพฒนาสความยงยนรวมกน

หนา 11

จานวนพนทเพาะปลกขาว ในพนทจงหวดนครสวรรค ประมาณ 367,781 ไร,

จงหวดอทยธาน ประมาณ 623,104 ไร และ จงหวดพจตร ประมาณ 1,722,399 ไร

พนธขาวทเหมาะแกการปลก ในพนทจงหวดพจตร ไดแก หอมมะล ปทมธาน พนธ

ไวแสงอน ๆ พนธไมไวแสงอน ๆ และ ขาวเหนยว เพราะพนทหลายอาเภอในจงหวดพจตร ประสบ

ปญหานาทวม ทาใหตองใชพนธขาวทมอายสนทไมเกน 100 วน มาทาการเพาะปลก เพอ

หลกเลยงนาทวม และสามารถเพาะปลกเกบเกยวใหได 2 ครงกอนฤดนาทวม หรอสามารถใช

เพาะปลกได 3 ครงในพนทชลประทาน

บทท 3

ยทธศาสตรการพฒนาประสทธภาพองคกร

วสยทศน พนธกจ

วสยทศน เปนหนวยงานในการนาภมปญญา นวตกรรม การประสานเครอขายองค

ความรเพอการสงเสรมและพฒนาธรกจอตสาหกรรมไทยในภมภาคใหมนคง และพงพาตนเองได

อยางยงยน

พนธกจ สงเสรม สนบสนน พฒนาวสาหกจอตสาหกรรม และผประกอบการใน

ภมภาค ใหมศกยภาพ และขดความสามารถในการดาเนนธรกจไดอยางยงยน และสามารถแขงขน

ได ยทธศาสตรการพฒนา

ประเดนยทธศาสตร การพฒนาประสทธภาพองคกร

องคความรทจาเปนตอการปฏบตราชการตามประเดนยทธศาสตร องค

ความรในการบรการทมประสทธภาพโดยการพฒนาแหลงความรในองคกร

เหตผลทเลอกองคความร เพอใหเจาหนาท ศภ.3 กสอ. มองคความรเชงลกท

จาเปนในการปฏบตงานเกยวกบการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรม เชน การแปรรปขาว จ.

พจตร ทงนเพอการบรการทมประสทธภาพ เปาประสงคการพฒนาและตวชวดความสาเรจ

เปาประสงค เพมประสทธภาพการปฏบตงานและการใหบรการ

ตวชวดความสาเรจ ระดบความสาเรจของการพฒนาคณภาพการบรหารจดการ

ภาครฐ (เปาหมาย ระดบ 5)

บทท 4

แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร

ศภ.3 กสอ. มบทบาทหนาทในการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมขาว

จงหวดพจตร ซงเปาหมายหนงในการพฒนา คอ เพมศกยภาพในการแขงขน และประสทธภาพ

ในการดาเนนธรกจ แกสถานประกอบการทเปนสมาชกกลม จงจาเปนตองแสวงหาองคความร

และนาองคความรทได มาสรางเปนเครองมอในการสงเสรมและสนบสนน การพฒนากลม ให

เกดประสทธภาพและประสทธผล ตามเปาหมายทกาหนดไว

องคความรหนงทจะทาใหบรรลเปาหมายในการพฒนากลมอตสาหกรรมขาวได คอ

เรองของการสรางมลคาเพมใหแกขาว โดยการนามาผานกระบวนการทสามารถทาใหคณคา

อาหาร ทจาเปนตอรางกาย บางชนดเพมขน

นอกจากน จากฐานองคความร ทาใหทราบวา สารอาหารบางชนดในขาว สามารถ

ใชเปนสวนผสมในเครองสาอางทใชกนอยในปจจบนได เปนการสรางมลคาเพมใหแกขาวไดอก

ทางหนง

หากสนบสนนการพฒนาผลตภณฑทงสองใหสามารถผลตสเชงพาณชยได กจะเปน

การสรางทางเลอกใหมใหแกผบรโภคขาวได และยงเปนการสรางนวตกรรม ทาใหมผลตภณฑ

ใหมทมความแตกตาง อนเปนการเพมศกยภาพในการแขงขนแกธรกจไดในอนาคต

การนาองคความรมาตอยอดส การศกษา พฒนาผลตภณฑทงสอง ไดรบความ

รวมมอจาก มหาวทยาลยนเรศวร ผทมความร ความเชยวชาญดานการวจยและพฒนาการผลต

ขาวกลองงอก และผลตภณฑเครองสาอางจากขาว ทศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 ไดเลอก

มาทาการศกษาวจย เพอสรางเปนผลตภณฑตนแบบ รองรบการผลตสเชงพาณชย มขนตอน

และรายละเอยดซงจะขอนาเสนอ ดงน

หนา 23

พฒนาการผลตขาวกลองงอก

จากการศกษา พบวา กระบวนการงอก ทาใหขาวมสารกาบาเพมขน ดงน

1. ขาวกลองงอกหอมสรนทรทผลตโดยทางกลม มสารกาบา ซงมคาอยในชวง

10-11 มก/100 กรม ซงมสงกวาขาวทผลตโดยทมทปรกษาเลกนอย (อยในชวง 9-10 มก/100 กรม)

2. ขาวหอมมะลงอก ขาวหอมมะลแดงงอก และขาวหอมนลงอกทผลตโดยทม

ทปรกษา มสารกาบาอยในปรมาณสง (สงสดทประมาณ 16 มก/100 กรม)

การเตรยมขาวกลองงอกจากขาวเปลอก พบวา

1. ขาวหอมสรนทรงอกทเตรยมจากขาวเปลอก (ผลตโดยทางกลม) มสเหลองเขม

กวาและมกลนขาวหอมกวาขาวหอมสรนทรงอกทเตรยมจากขาวกลอง

2. การเตรยมขาวกลองงอกจากขาวเปลอกสาหรบขาวพนธอน ๆ พบวา ทาให

สารกาบา ลดลงประมาณ 1-5 มลลกรม/100 กรม เมอเทยบกบการเตรยมจากขาวกลอง ทงน อาจ

เนองมาจากกระบวนการกระเทาะเปลอกหลงจากการงอกและทาแหง อาจมสวนในการทาใหเกด

การแตกหกของจมกขาวได

ผลตภณฑเครองสาอางจากขาว

โครงการสงเสรมและพฒนาศกยภาพการเพมมลคาขาว (แปรรปขาว จ.พจตร)

ดาเนนการป 2549 โดยมวตถประสงคเพอ

1. เพอพฒนาองคความรของผประกอบการอตสาหกรรมแปรรปขาว ในการคดคน

พฒนาสรางสรรคใหเกดผลตภณฑใหมๆ เปนการเพมมลคาใหกบขาวซงเปนสนคาหลกของจงหวด

2. เพอปรบเปลยนแบบแผนการผลต สนบสนนโดยการวจยพฒนาเทคโนโลยการแปร

รปผลตภณฑจากขาว และผลตภณฑแปรรปขาว

3. เพอเพมประสทธภาพการผลตขาวและผลตภณฑสนบสนนการแปรรปขาวสงเสรม

พฒนาใหความสาคญกบการพฒนาอตสาหกรรม ในเชงพาณชย สามารถแขงขนในตลาดได

หนา 24

ภาพ 7 : ผลตภณฑเครองสาอางจากขาว

ผลตภณฑทไดจากการวจย จานวน 3 ชนด ดงน

1. โลชนทาผวทมสวนผสมของนามนราขาว

2. ครมขดผวทมสวนผสมของราขาว

3. สบกอนขดผวผสมราขาว

บทท 5

สรปผล ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะ

องคความรเรอง “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรป

ขาว จ.พจตร” ภายใตการดาเนนการจดการความร (Knowledge Management : KM) ศภ.3

กสอ. ปงบประมาณ 2552 คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดดาเนนการดงน

1. สรปผล

2. ปญหาอปสรรค

3. ขอเสนอแนะ

สรปผล

ศภ.3 กสอ. ไดพฒนาบคลากร ใหเปนองคกรแหงการเรยนร มการบรหารจดการ

ความรเรอง “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรปขาว จ.พจตร”

ภายในองคกร ใหเปนระบบ โดยการรวบรวมองคความรทมอยในสวนราชการ ซงกระจกกระจาย

อยในตวบคคลหรอเอกสาร และสบคนขอมลจากแหลงตาง ๆ เชน เอกสาร ตารา คมอ INTERNET

ผลการศกษาวจยจากสถาบนการศกษาตาง ๆ แลวจดทาเปนสงพมพและแฟมคอมพวเตอร และ

การบรการทมประสทธภาพมากขน โดยเจาหนาท ศภ.3 กสอ. มองคความรเชงลกทจาเปนในการ

ปฏบตงานเกยวกบการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมการแปรรป จ.พจตร และมแนวทางใน

การพฒนาอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร ไดแก พฒนาการผลตขาวกลองงอก และผลตภณฑ

เครองสาอางจากขาว

หนา 26 ปญหาและอปสรรค

1. การจดการฐานความรทาง Website ยงไมดพอ

2. คณะทางาน บางทานตดภารกจหลกทตองรบผดชอบ ทาใหการประชมระดม

ความเหนบางครงขาดความหลากหลายความคด

3. การทางานของ คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ.บางชวงมความขาดตอน เนองจาก

มงานเรงดวน ขอเสนอแนะ

1. ควรสารวจความตองการของผขอรบบรการขอมลหรอความร จากผประกอบการ

อตสาหกรรม หรอบคคลภายนอกองคกร ประกอบการพจารณาการกาหนดองคความรทจาเปนตอ

การปฏบตราชการ และจานวนทเหมาะสม

2. ควรสบคนผลงานการศกษาวจยเกยวกบขาวเพมเตมเพอเปนแนวทางในการ

พฒนาอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร

3. ควรใหความสาคญกบการจดการฐานความรทาง Website ใหมากขน

4. ควรเชญ ผประกอบการอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร หนวยงานราชการ และ

ผมสวนไดสวนเสย รวมกนกาหนดแนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรม-

แปรรปขาว จ.พจตร

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

หนา 28

ฐานองคความรเรองขาว

จากการท คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. ไดทาการสารวจความตองการของผขอรบบรการ

ภายนอกองคกร สรปไดวา ความตองการของผขอรบบรการขอมลจากบคคลภายนอกองคกร ลาดบแรก

คอ องคความรเรองขาว นน คณะทางาน KM ศภ.3 กสอ. จงไดรวบรวมองคความรทมอยในสวนราชการ

ซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร และสบคนขอมลจากแหลงตาง ๆ ไดแก เอกสาร ตารา คมอ

และ INTERNET เปนตน เปนฐานองคความร ดงน

Rice Hub of Thailand ปยศกด อทรพย .. รายงาน

"ขาว" พชทมความสาคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศ จากยทธศาสตรทจะใหไทยเปน

แหลงผลตอาหารของโลก กลมจงหวดภาคเหนอตอนลาง ประกอบไปดวย "อทยธาน, นครสวรรค, พจตร

และกาแพงเพชร" จงไดกาหนดวสยทศนรวมกนในการทจะเปน "ศนยธรกจขาวชนนาของประเทศ" หรอ

rice hub of Thailand เพอใหสอดคลองกบทรพยากรและฐานการผลตทมอย โดยมแนวคดวาอะไรทม

รวมกน นามาผนกกาลงกนและสามารถพฒนาใหดขน จงเปนทมาของ "ยทธศาสตร 5 ขอ" ทไดตกลง

รวมกนไดแก

1.การผลต มเปาประสงคทจะพฒนาคณภาพและประสทธภาพการผลต ขาว โดยกาหนดให

จงหวดกาแพงเพชรเปนผรบผดชอบหลก

2.การเพมมลคาขาวใหสงขน ใชกลยทธในการ สนบสนนการแปรรปและการพฒนา

เทคโนโลยการแปรรปผลตภณฑและบรรจภณฑ มจงหวดพจตรเปนผรบผดชอบหลก

3.การตลาด ใหจงหวดนครสวรรคซงมลกษณะเดนทางลอจสตกเปนผรบผดชอบหลก

ผลกดนเปนศนยกลางคาขาวและสงออกรายใหญของประเทศ

4.การวจยและการพฒนาพนธขาวเพอยกระดบมาตรฐานขาว ใหจงหวดพจตรเปน

ผรบผดชอบหลก และสดทายคอการพฒนาแหลงทองเทยว เพอสรางเครอขายธรกจทองเทยวและสงเสรม

สนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑ (โอทอป) รบผดชอบโดยจงหวดอทยธานเปนหลกพฒนาคณภาพและ

ประสทธภาพการผลต

ยทธศาสตรขาวครบวงจร กลมจงหวดภาคเหนอตอนลาง

หนา 29

จากประเดนยทธศาสตรในเรองการพฒนาคณภาพและประสทธภาพการผลตขาว นาย

ไพศาล รตนพลลภ ผวาราชการจงหวดแบบบรณาการ (ซอโอ) จงหวดกาแพงเพชร กลาววา ในสวนของ

ตวจงหวดกาแพงเพชรเองมศกยภาพในเรองเกษตรกรรมทดอยแลวในพนทกวา 5 ลานไรเปนพนทปากวา

25% สวนทเหลอกวา 3 ลานไรเปนพนทเพาะปลกพชผลทางการเกษตรอนเปนรายไดหลกของประชาชน

ในพนท พชอนดบหนงไดแกขาว ในปหนงๆ กาแพงเพชรปลกขาวไดกวา 1.3 ลานไร คดเปน 40% ของ

พนททงหมด

ในสวนของจงหวดพจตร ทมพนทลมนาใหญเปนอนดบ 3 ของประเทศ ประชาชนกวา 80%

กเปนเกษตรกรปลกขาว แมแตจงหวดอทยธานและนครสวรรคกมศกยภาพในการเกษตรทงสน รวมทง 4

จงหวด มพนทปลกขาวไดผลผลตมากถง 2 ใน 3 ของปรมาณขาวทงประเทศ "การทขาวจะเปนขาวทม

คณภาพด ทงพนธทดและระบบการเพาะปลกทด ใหไดมาตรฐานความปลอดภย (good agricultural

practice : GAP) โดยทางจงหวดกาแพงเพชรไดชกชวนใหเกษตรกรหนมาทาการเกษตรอนทรยกนมาก

ขน และไดจดตงกองทนอาเภอละ 1 ลานใหกโดยไมมดอกเบยเพอจงใจใหเปลยนจากทเคยใชปยเคมมา

ใชปยชวภาพเพาะปลกขาวหรอพชผกปลอดสารพษ" นายไพศาลกลาวและวา พรอมกนนยงไดสงเสรมให

องคกรปกครองสวนทองถนสรางโรงงานทาปยชวภาพขนเพอเปนทางเลอกแกเกษตรกรในกลมจงหวด

ดวย

นอกจากนยงมการเพมแรงจงใจดวยราคาขาย สาหรบปน โดยทางจงหวดไดวางกลยทธให

ชมนมสหกรณเปนแหลงตลาดกลางรบซอขาวในระบบสญญา กลาวคอ ใครทปลกขาว GAP แลวมาขาย

ใหสหกรณจะไดราคาสงกวาทองตลาดทวไป สวนของสหกรณทรบซอมาแลวจะเนนในเรองการบรรจหบ

หอเพอเพมมลคา "วนนกลไกทางการตลาดยงทางานไมไดเตมท ประชาชนทวไปไมไดสนใจวาเปนขาว

อะไรกทาน ไมเคยตงคาถามวาขาวปลอดสารพษไหม ผกปลอดสารพษไหม การใชปยชวภาพนอกจากจะ

ดตอสขภาพทงแกชาวนาและผบรโภคแลว ยงเปน การลดตนทนการผลตจากการใชสารเคมอกดวย" ซอ

โอกาแพง เพชรกลาวยา แปรรปขาวเพมมลคาใหสงขน

หนา 30

สวนของการเพมมลคาขาวใหสงขน ทางกลมจงหวดไดมอบหมายใหจงหวดพจตร ซงเปน

ทตงของนคมอตสาหกรรมภาคเหนอตอนลาง และสรางมาตงแตป 2540 แปรรปขาว เชน ทาเสน

กวยเตยว ขนม ฯลฯ ตามวสยทศนของจงหวดพจตรทจะเปนดนแดนแหงการผลต แปรรป และคาขาวชน

นาของประเทศ (rice city estate) จากจานวนโรงสทมมากกวา 400 โรงของจงหวดพจตร ซงนบวาเยอะ

กวาจงหวดอน ทาให ผวาฯซอโอพจตรอยางนายพรเทพ พมลเสถยร มนใจวาจะทาใหเปนดนแดนแหงการ

ผลต แปรรป และคาขาวชนนาของประเทศได เมอกอนภาคธรกจสวนมากจะตางคนตางทา ตอนหลงได

ทาเปนกฟเวรนเมนตทกฟเวรนเมนต หรอในรปแบบรฐบาลตอรฐบาล เปนการไปใหความมนใจ คอ

เมอกอนเขาไมรวาพจตรเปนเมองขาว เพราะแบรนดดงสทางกลมจงหวดสรนทรไมได ทงๆ ทพจตรปลก

ขาวหอมมะล 25% ทเหลอจะ เปนขาวเพอการแปรรปขาว โดยขาวของพจตรมลกษณะแขงนดๆ จงเหมาะ

สาหรบแปรรป ทากวยเตยว เสนหม ขนมจน เปนตน

"ตอไปตองคดมากกวานนถงจะเพมมลคาได เชน ทาเครองดมนาขาว หรอไรซจยซ ทาซเรยล

แครกเกอร ฯลฯ ตองอาศยการทรานสเฟอรเทคโนโลยจากบรษทแปรรปตางชาตทจะเขามาตงในนคม

อตสาหกรรม ทผานมาไดรวมกบบโอไอไปเชญชวนนกลงทนเขามาลงทนในไทย โดยจะเนนเปน

อตสาหกรรมเพอการเกษตรเปนหลก คาดวาเกษตรกรจะสามารถขายขาวไดราคาดขน" ซอโอพจตรกลาว

เชอมเครอขายเศรษฐกจและสงออกในเรองของการตลาด ทางกลมจงหวดไดพงเปาไปทจงหวด

นครสวรรค ใหเปนศนยกลางรวมขาวและสงขาวไปจาหนาย เนองจากเปนชมทางทมศกยภาพดาน

ลอจสตก เนองจากมทาเรอนาลก ชมทางรถไฟ และถนนสายเอเชย

หนา 31

นายสเมธ ชยเลศวณชกล รองผวาราชการจงหวดนครสวรรค ไดใหภาพรวมของความเปน

เมองลอจสตกวา ไดกาหนดทาเรอนาลก "ทาขาวกานนทรง" เปนศนยสงออกของกลมจงหวด จากเดมทใช

วธขนสงทางนามาเปนขนสงทางรถไฟ โดยจะเปนศนยตรวจสอบคณภาพ ปรมาณ รวมไปถงเสยภาษให

เสรจสรรพ เปนวนสตอปเซอรวส บรรจใสตคอนเทนเนอร ซลใหเรยบรอย กอนจะบรรทกขนรถไฟไปแหลม

ฉบง พรอมนาขนเรอไดเลย จะประหยดไดถง 200 บาท/ตน นอกจากนหลงจากสงสนคาเสรจแลว ในขา

กลบจะตดตอนาสนคาอยางเชนปนซเมนต ฯลฯ บรรทกกลบขนไปขายดวย ในสวนการขนสงทางนา

ขณะนรฐบาลกาลงศกษาถงวธทจะใหเรอสามารถแลนไปจนถง แหลมฉบงได เนองจากปจจบนตดปญหา

เรอง เขอนแมนาเจาพระยา คาดวากวาจะรผลตองรออก 3-4 ป ทางจงหวดจงไดทาโครงการสรางทาง

รถไฟเขาไปยงศนยสงออกทาขาวกานนทรงระยะทางกวา 8 กโลเมตร ใชงบประมาณกวา 14 ลานบาท ใช

หวรถจกรของการรถไฟแหงประเทศไทย ทาใหประหยดกวาการขนสงโดยรถบรรทกสบลอ แตในอนาคต

หากการขนสงทางนาไดรบความสะดวกขน บางสวนกอาจเปลยนไปใชทางนา เพราะถงอยางไรการขนสง

ทางเรอกยงคงประหยดกวาการขนสงทางดานอน

การรวมตวกนของกลมจงหวดภาคเหนอตอนลางทง 4 จงหวดน ไดนาจดแขงมาอดจดออน

ของแตละจงหวดผนกกาลงกน เพอใหบรรลเปา ประสงคตามยทธศาสตร ปฏบตงานไดผล ตามตวชวดท

กาหนดไว แสดงภาพการบรหารจงหวดในรปแบบบรณาการทคอนขางมประสทธภาพ นาไปสการ

ประเมนผลการปฏบตงานประจาป 2548 จงไมแปลกทยทธศาสตรของกลมจงหวดภาคเหนอตอนลางทง

4 จงหวดจะไดรบการประเมนผลงานการปฏบตงานประจาป 2548 น จากสานกงาน ก.พ.ร. อยในเกณฑ

ดและไดคะแนนสงทเดยว

หนา 32 เพลดเพลนบงสไฟ ศนยรวมใจหลวงพอเพชร รสเดดสมทาขอย ขาวเจาอรอยลอเลอง ตาหนานเมองชาละวน มพนทจงหวดพจตร ทางการเกษตร---------------เกษตรจงหวดพจตร ประมาณ 2,831,883 ไร (ตารางกโลเมตร 4,531)

พนทเพาะปลกขาว 1,722,399.00 ไร ทเหลอ ปลกขาวโพดเลยงสตว ถวเขยว ดา/มน ถวเหลอง สมโอ

สมแชง มะปราง มะละกอ มะนาว มะปราง มะมวง มะพราว กลวย ขนน เปนตน จดแขง S - ลกษณะภมประเทศเหมาะสมตอการเกษตร

- แหลงนาอดมสมบรณมแมนาหลายสาย

- เปนทตงนคมอตสาหกรรมภาคเหนอตอนลาง

- ตงอยในเขต 3 ตามนโยบายสงเสรมการลงทน

- มทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะแรยปซมและแรทองคา

- ประชาชนมวฒนธรรมการปลกขาวมายาวนาน ไมมปญหาอาชญากรรมรายแรงไมเปนแหลงผลต จดออน - คณภาพดนและนาถกปนเปอนดวยสารเคมทางการเกษตร

- ขาดสถาบนการศกษาระดบอดมศกษา

- การปลกพชเชงเดยวมากเกนความสมดล และพนทปามนอย

- เกษตรกรมหนสนนอกระบบเปนจานวนมากขาดเงนทนหมนเวยน

- ตนทนการผลตสงทงแรงงานและปจจยการผลต

- ประชาชนขาดความรเทคโนโลยสารสนเทศ และขอมลการตลาด โอกาส O - กระแสความตองการบรโภคอาหารปลอดภย และการผลตเชงอนทรย

- ทศทางเศรษฐกจของประเทศมการขยายตว

- อยางตอเนอง

- นโยบายรฐบาลประกาศเปนระเบยบวาระแหงชาต อปสรรค - กฎหมายระเบยบบางอยางไมเอออานวยตอการพฒนา

- ราคาสนคาเกษตรไมมเสถยรภาพ

- มการใชเทคโนโลยไมเหมาะสม

- การสงเสรมการลงทน SME และการลงทนในนคมอตสาหกรรมมนอย

- ภยธรรมชาตจากภาวะนาทวมบอย

ทมา /// กรมสงเสรมการเกษตร

หนา 33

จานวนพนทปลกขาว จงหวดนครสวรรค พนทเพาะปลก 367,781.00 ไร

จงหวดอทยธาน พนทเพาะปลก 623,104.00 ไร

จงหวดพจตร พนทเพาะปลก 1,722,399.00 ไร

พนธขาวพจตร พนธขาวทปลกในจงหวดพจตร 1.หอมมะล 2.ปทมธาน1 3.พนธไวแสงอนๆ 4.พนธไมไวแสงอนๆ 5.ขาว

เหนยว

สอบถามเพมเตมไดทสานกงานเกษตรจงหวดพจตร ถนนคลองคะเชนทร ตาบลในเมอง อาเภอเมอง

จงหวดพจตร โทร. 0-5661-1228, 0-5665-2900, 0-5665-2901

หนา 34

ผอ.ศนยวจยพนธขาวแฉ ชาวนาพจตรเจอปญหาพนธขาวปลอมปน

จงหวดพจตรเปนแหลงปลกขาวเพอการคาทสาคญของภาคเหนอตอนลาง มพนทปลกขาว

ทงปประมาณ 2 ลาน 1 แสนไร แตพนทหลายอาเภอประสบปญหาเรองนาทวมทกป จงทาใหเกษตรกรม

ความตองการพนธขาวอายสนทไมเกน 100 วน มาทาการเพาะปลก เพอหลกเลยงนาทวมและสามารถ

เพาะปลกเกบเกยวใหได 2 ครงกอนฤดนาทวมหรอสามารถใชเพาะปลกได 3 ครงในพนทชลประทาน

ดร.มณฑล กลาวอกวา" ปญหาทพบคอ ปจจบนเกษตรกรตองพงพาเมลดพนธขาวปลกจาก

ภาคกลาง ทสงมาจาหนายตามรานคาทวไปภายในพนท เพราะเมลดพนธดทผลตไดภายในจงหวดพจตร

มปรมาณไมถง 10% ของความตองการของเกษตรกร ปญหาทตามมาคอ เมลดพนธทจาหนายสวนใหญ

มพนธปนและขาววชพชตดมามาก กอใหเกดปญหาการแพรระบาดของขาววชพชอยางรนแรง ในขณะน

และหลายพนธมคณภาพตาไมเปนทตองการของโรงส สงผลกระทบอยางเปนลกโซตอการคาขาวภายใน

จงหวดพจตร

ดร.มณฑล กลาวตออกวา" โดยปจจบนน ศนยวจยขาวพษณโลก คนพบขาวพนธใหมคอ กข

29 เปนพนธขาวเจาไมไวตอชวงแสงพนธใหมทเหมาะสมอยางยง สาหรบเพาะปลกในจงหวดพจตรและ

พนทปลกขาวของภาคเหนอตอนลาง-ภาคกลาง เพราะอายสนประมาณ 95-105 วน ตานทานตอโรคและ

แมลงศตรขาวทสาคญหลายชนด ตนแขงไมลม ผลผลตสงกวาพนธชยนาท 1และสพรรณบร 1 คอให

ผลผลตขาวแหงเฉลย 876 กก.ตอไร คณภาพเมลดเปนขาวเจาเมลดยาวเรยว ทองไขนอย ขาวสาใส

คณภาพการสดมาก สามารถสเปนขาว 100% โดยขณะนไดเรงประชาสมพนธใหเกษตรกรรจกและปลก

ขาว กข 29 เพอเปนการแก

ทมา : สานกงานเศรษฐกจการเกษตร

http://www.oae.go.th/

หนา 35

พนทปลกขาว จาแนกตามประเภทขาว ดงน

1. ขาวหอมมะล 16 ลานไร ผลผลตประมาณ 5 ลานตนขาวเปลอก แหลงผลตสาคญอยใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

2. ขาวเจาพนธอน ๆ จาแนกเปน

2.1 ขาวเจาไมไวแสง พนทปลก 11 ลานไร ผลผลตประมาณ 5 ลานตนขาวเปลอก

แหลงผลตสาคญอยในภาคเหนอและภาคกลาง

2.2 ขาวเจาไวแสง พนทปลก 12 ลานไร ผลผลตประมาณ 3.5 ลานตน

3. ขาวเหนยว พนทปลก 18 ลานไร ผลผลตประมาณ 5.5 ลานตน แหลงผลตสาคญอยในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ

หนา 36

10 จงหวดของไทยทมการปลกขาวสงสด

เนอทเพาะปลก

(ไร) ระดบขอมล

2547

จงหวดสพรรณบร 5,760,631.00

จงหวดนครสวรรค 4,840,076.00

จงหวดพจตร 4,570,902.00

จงหวดพษณโลก 3,575,111.00

จงหวดพระนครศรอยธยา 3,271,595.00

จงหวดกาแพงเพชร 3,264,997.00

จงหวดชยนาท 2,519,673.00

จงหวดนครปฐม 2,170,000.00

จงหวดสโขทย 1,908,432.00

จงหวดปทมธาน 1,892,435.00

หนา 37

ปรมาณผลผลตของขาว

ขาวนาป

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 32,881,657 33,039,540 0.48

ภาคเหนอ 12,732,775 12,787,599 0.43

ภาคกลาง 9,900,133 9,943,083 0.43

ภาคใต 2,092,241 2,098,904 0.32

ขาวนาปรง

ภาคกลาง 5,032,837 5,517,553 9.63

ภาคเหนอ 2,967,764 3,071,786 3.51

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 721,371 614,379 -14.83

ภาคใต 191,600 232,681 21.44

หนา 38

ผลผลตขาวในประเทศตางๆ

ผลผลตขาวในแหลงผลตสาคญ : ลานตนขาวเปลอก

2546/47 2547/481 2548/492

เอเชย 532.6 546.7 555.0

-ไทย 27.2 23.9 27.0

-เวยดนาม 34.5 36.1 37.0

-บงคลาเทศ 39.3 38.0 39.8

-จน 162.3 180.5 181.6

-อนเดย 132.4 128.0 129.0

-ปากสถาน 7.3 7.5 7.5

-อนโดนเซย 52.1 54.1 53.0

-อนๆ 77.5 78.6 80.1

แอฟรกา 18.2 19.1 19.9

สหรฐฯ 9.1 10.5 10.4

อนๆ 26.2 29.7 30.0

โลก 586.1 606.0 615.3

หนา 39

แนวโนมผลผลตขาวในตลาดโลก

สถานการณขาวในป 2549 จะแตกตางจากในป 2548 โดยมการคาดการณวาผลผลตขาว

ในตลาดโลกมแนวโนมเพมขน เนองจากประเทศผผลตขาวรายสาคญของโลกฟนตวจากภาวะสภาพ

อากาศไมเอออานวย ประเทศผผลตขาวทนาจบตามอง คอ จนและเวยดนาม โดยทงสองประเทศน

ผลผลตขาวยงคงเพมขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะจนนนผลผลตขาวเพมขนอยางกาวกระโดดในป

2547/48 เปน 180.5 ลานตนขาวเปลอก เมอเทยบกบปทผานมาแลวเพมขนรอยละ 11.2 และคาดวาในป

2548/49 ผลผลตขาวของจนยงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ทาใหจนลดการนาเขาขาวลง โดยม

นโยบายสงเสรมใหคนจนบรโภคขาวทผลตไดในประเทศสาหรบไทยคาดการณวาปรมาณการผลตขาวใน

ป 2548/49 นนจะเพมขนไปเปน 27.0 ลานตนขาวเปลอก หรอเพมขนรอยละ 13.0 นบวาเพมขนมากเปน

ประวตการณ อนเปนผลมาจากราคาขาวทอยในเกณฑสงจงใจใหเกษตรกรขยายการปลก รวมทงปรมาณ

นามเพยงพอ ไมประสบปญหาฝนทงชวงเชนในป 2547/48

ในขณะทการคาขาวในตลาดโลกมแนวโนมลดลง เนองจากความตองการนาเขาขาวลดลง

จากการทหลายประเทศขยายปรมาณการผลตขาวภายในประเทศของตนเพมขน ดงนนการคาขาวในป

2549 จะมการแขงขนแยงตลาดรนแรงมากขนกวาในป 2548 ทาใหคาดหมายไดวาราคาขาวในตลาดโลก

มแนวโนมออนตวลง สาหรบการสงออกขาวของไทยในป 2549 คาดวาปรมาณการสงออกขาวนาจะสง

กวาในป 2548 แตมลคาการสงออกจะเพมขนไมมากนก อนเปนผลมาจากราคาสงออกทคาดวาจะม

แนวโนมลดลงเมอเทยบกบในป 2548 เนองจากตองเผชญการแขงขนอยางรนแรงทงจากเวยดนาม

อนเดย และสหรฐฯ ซงเทากบวาในป 2549 จะมการแขงขนในดานราคาอยางรนแรง หรออาจกลาวไดวา

ตลาดเปนของผซอ เนองจากประเทศผซอขาวสามารถเลอกซอขาวไดจากหลายแหลง และมอานาจในการ

ตอรอง ประเดนการคาขาวในป 2549 ทนาตดตามคอ ไทยตองเขาไปแยงสวนแบงตลาดขาวของไทย

กลบคนมา หลงจากทเสยตลาดบางสวนไปในป 2548 และพยายามเจาะขยายตลาดสงออกขาวเพมขน

โดยเฉพาะตลาดโอเชยเนย

หนา 40

ชาวนาพจตรพบจดเปลยน “ปลกขาวนล” เมลดสมวง สเปนขาวสารขาย กส.ละ 5 พนบาท

วนทลง: 01/05/2552 แหลงทมา : พจตรทเดย www.phichittoday.com

ชาวบานมาบกระเปา พจตร คนพบสายพนธขาวโบราณ “ขาวนล” เมลดสมวง

หงขนหมอ เนอนม มกลนหอม ใหโปรตนสง มสารตานอนมลอสระ และแรธาต

วน เปลยนวธคดจากทานาขายขาวเปลอก เปนปลกขาวนลปลอดสารพษ สเปนขาวสาร

ดกระสอบละ 5 พนบาท ปลกเทาไหรกไมพอขาย คนรกษสขภาพแหจองเพยบ

เขม

ครบถ

ขายไ

วนท 29 เมษายน 2552 นายสมชย หทยะตนต ผวาราชการจงหวด

ร เปดเผยวา นโยบายการสงเสรมเกษตรกรใหหนมาปลกขาวปลอดสารพษและรกษา

ขาวโบราณดงเดม ขณะนไดมชาวนาพจตรหนมาปลกขาวนลซงเปนขาวทมแรธาต

รสง มเมลดสมวงเขมโดย นายสคล สรยวงค ประธานเครอขายกลมวสาหกจ

น ตาบลหนองโสน อาเภอสามงาม จงหวดพจตร ซงเปนผนาเกษตรกร เลาถง ประวต

เปนมาและความสาคญของขาว วามนษยแตกตางจากสตวโลกอน ๆ มความสามารถ

รเรยนร มววฒนาการทางปญญา คดคนสรางสรรค ตามสภาพแวดลอมทอยอาศย ม

ปลยนแปลงทางสงคม วฒนธรรมตามลาดบจากเปลยนแปลงจากการแสวงหาอาหาร

ธรรมชาต สการผลตอาหาร และอาหารของมนษยคอขาว

พจต

พนธ

อาหา

ชมช

ความ

ในกา

การเ

ตาม

ทงน จากการสบคนไดจากหลกศลาจาลกหลกท 1 ของพอขนรามคาแหงใน

ทศวรรษท 18 มขอความตอนหนงวา ในนามปลา ในนามขาว ซงเชอไดวา ประเทศไทยม

ลกขาวมาแลวอยางยาวนาน ขาวหมายถง เมลดของพชพวกหญาใน

Gramineae ใชเปนอาหารสาหรบเพอลอเลยงชวต

พทธ

การป

วงค

ในประเทศไทยชนดขาวและลกษณะประจาพนธ ววฒนาการแพรกระจายของ

ขาวนน นกวชาการสนนษฐานวา ขาวทปลกกนอยทกวนนมเพยงสายพนธหลก

ชนดคอ

พนธ

อย 3

หนา 41

1. จาปอนกา (Japonica) เมลดสน ชอบเขตหนาวและถงรอน

2. อนดกา (indica) เมลดยาวชอบเขตรอน

3. จาวานกา (Javanica) เมลดสนชอบเขตอบอน

ดงนนจงเหนไดวาความสาคญของขาวตอประชากรโลกมากกวาครงบรโภค

ปนอาหารหลก โดยเฉพาะคนเอเชยบรโภคขาวมากถง 90 % ปจจบนเกษตรกรชาวนา

ดหนมาอนรกษสายพนธขาวไทยดงเดมไวเพอไมใหสญหาย เพราะบางชนดมคณคาทาง

าการสงมคณสมบตปองกนโรคตาง ๆ ไดดวย

ขาวเ

ไทยไ

โภชน

ดงนน จากเหตผลดงกลาวชาวนาจงหวดพจตรจงเปลยนแนวคดจากการปลก

รรมดารวงขาวสทอง เมลดขาวสารสขาว หนมาปลก “ขาวนล” รวงขาวและเมลดสมวง

ปลอดสารพษ ลดพนทการปลกขาวปกตในชวงฤดนาปรงหนมาทานาขาวนลทไดราคาสง

ละ 15,000 บาท ไรหนง ๆ ขอเพยง 70 ถง หรอถานาไปสเปนขาวสารขายกจะได กก.

0 บาท หรอกระสอบละ 5 พนบาท โดยการปลกขาวนลดวยวธใชปยอนทรย เพอใหเปน

ลอดสารพษ ไวบรโภคเองทเหลอจากบรโภคแลวจงนามาแปรรปเพอจาหนาย และซง

าไดจดตงกลมเพออนรกษพนธขาวชมชนและปลกขาวอนทรย ขาวปลอดสารพษเพอ

คและจาหนายใหกบผทรกษสขภาพไดซอบรโภคดวย

มบตเฉพาะตวของขาวเจาหอมนล คอ เปนขาวเจาสดาหรอสมวงเขม เมลดใส ทไดจาก

ดพนธกลายของขาวเหนยวดาตนเตยจากจน ขาวเจาหอมนลสงประมาณ 60 -

ซนตเมตร มอายวนเกบเกยว 95 - 105 วน มการแตกกอด ใบและลาตนสเขยวปนมวง ม

โคนตน ดอก และเมลดมสมวงเขม ใหผลผลตประมาณ 400 - 700 กโลกรม/ไร ขาวเจา

นลนบเปนขาวทมโภชนาการสง เหนยวนม เมลดยาว และมกลนหอม ขาวเจาหอมนลม

นสงอยในชวงประมาณ 10 - 12.5 % มแคลเซยม 4.2 มลลกรม/100 กรม ธาตเหลกสง

รวนระหวาง 2.53 - 3.25 มลลกรม และธาตสงกะสประมาณ 2.9 มลลกรม

จาหอมนลมปรมาณแปง Amylose ประมาณ 12 - 13 % ขาวเจาหอมนลหงสกนมมกลน

แบบขาวเหนยวดาและขาวหอม มปรมาณสาร 2-acety-1-pyrroline ปานกลาง รวมกบ

อมระเหยจาเพาะ เชน Cyclohexanone ในปรมาณมาก ขาวเจาหอมนลม

ณ Antioxidation สงประมาณ 293 ไมโครโมล/กรม มนามนราขาว 18 % ซง 80 % เปน

ขาวธ

เขม

ถงตน

ละ 5

ขาวป

ตอม

บรโภ

คณส

การค

75 เ

หใบ

หอม

โปรต

แปรป

ขาวเ

หอม

สารห

ปรมา

หนา 42

ชนด C18 : C18:2 และพบวาม omega-3 ประมาณ 1- 2 % ราขาวเจาหอมนลม

ณ digestible fiber ถง 10 % จากขอมลคณภาพแปง และโภชนาการนบไดวาขาวเจา

นล เปนขาวทมศกยภาพในการแปรรปทางอตสาหกรรมอาหารสงในการ

racker หรอ Cooky

ปรมา

หอม

ทา C

วนนชาวนาพจตรจงถอวาขาวหอมนลเปนทางเลอกใหมของผบรโภคทตองการ

ลอดสารพษทอาจจะมราคาสงไปสกนดแตกคมคากบการรกษาสขภาพของผบรโภค

ปนทางเลอกทางรารวยของชาวนาพจตร ทจะเลอกปลกขาวหอมนลทมสมวงเขม

ตางไปจากขาวธรรมดาออกสผบรโภคตอไป

ขาวป

และเ

แตก

หนา 43

อยากะพรบตา...ขาวไทยป52 'ผลผลต-อนเดย' โจทยใหญ! ฐานเศรษฐกจ ฉบบท 2402 19 ก.พ. - 21 ก.พ. 2552

ถอเปนภารกจประจาปของสมาคมผสงออกขาวไทย ทไดปฏบตจนกลายเปนประเพณของ

สมาคมแหงนไปแลว นนคอการเดนทางสารวจผลผลตขาวทวประเทศปละ 2 ครง โดยชวงแรกเดอน

พฤศจกายน สารวจผลผลตขาวนาปพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงสวนใหญเปนพนทปลกขาวหอม

มะล ชวงเดอนกมภาพนธสารวจผลผลตขาวพนทภาคกลางและภาคเหนอตอนลาง แหลงปลกขาว

ขาว ซงเปนชนดขาวทมการสงออกมากทสดของประเทศ การเดนทางแตละครงใชเวลา2-3 วน โดย

พาหนะทงรถยนตและเครองบน นกธรกจพอคาขาวระดบหมนลานบาท ตงแตเจาของธรกจจนถงทายาท

แพกกระเปาลงลยทงดวยตวเองเกอบทงนน

กจกรรมสาคญๆ ระหวางสารวจผลผลตขาวแตละครง ไดแก การประชมแลกเปลยนขอมล

รวมกบผประกอบการโรงส สวนราชการสาคญ เชน พาณชยจงหวด เกษตรจงหวดในพนท เยยมชม

กจการตลาดกลางคาขาวเปลอก กจการโรงส ศนยวจยขาว เปนตน

ระหวางวนท 12-14 กมภาพนธ 2552 เปนอกวาระหนงทสมาคมผสงออกขาวไทย นาโดย "ช

เกยรต โอภาสวงศ" นายกสมาคม ไดนาคณะเดนทางสารวจขาวพนทภาคกลางและภาคเหนอตอนลาง

โดยพบปะแลกเปลยนขอมลกบผประกอบการโรงส สวนราชการ จงหวดสพรรณบร อางทอง สงหบร

นนทบร ปทมธาน อยธยา ลพบร ชยนาท สระบร พษณโลก นครสวรรค อทยธาน กาแพงเพชร พจตร

เพชรบรณ สโขทย อตรดตถ นาน พอคาขาวทรวมเดนทางครงนมมากกวา 50 บรษท รายใหญทรวม

เดนทาง อาท "เจรญ เหลาธรรมทศน" จากบรษท อทยโปรดวสฯ ผสงออกขาวหอมมะลรายใหญ "เสรม

ศกด ควรทรงธรรม" ทายาท "ไพบลย ควรทรงธรรม" จากกลมบรษท ขาวไชยพรฯ "วลลภ พชญพงศศา"

ทายาท "วรพงศ พชญพงศศา" กลมบรษท นครหลวงคาขาวฯ "รจจน ทรพยนรนดร" จากปทมไรซมลแอนด

แกรนาร เปนตน

ผสงออกตางกลาวในทศทางทสอดคลองกนวาระยะเวลา 2-3 วนของการเดนทางสารวจขาว

แตละครงมความคมคามาก เพราะโดยลกษณะของธรกจคาขาวนอกจากจะตดตอกบลกคาตางประเทศ

ผประกอบการโรงสในประเทศกคอคคาของเรา แมวาโดยปกตผสงออกจะตดตอกบโรงสกนเปนประจาอย

แลว แตการประชมรวมระหวางโรงสหลายๆ โรง ผสงออกหลายๆ บรษท รวมกบสวนราชการในพนท ทม

ความใกลชดกบแหลงวตถดบทาใหไดเหนภาพขอมลทกวางขน ซงเปนประโยชนตอการนามาวางแผน

ดาเนนธรกจ

หนา 44

สาหรบการสารวจขาวพนทภาคกลางและภาคเหนอตอนลาง ประจาป 2552 พบวาขอมล

สวนราชการกบโรงสในพนทยงมความแตกตางกน โดยขอมลสวนราชการยงระบผลผลตโดยภาพรวม

ใกลเคยงกบปทผานมา ขณะทขอมลจากภาคเอกชนคอโรงสมองวาผลผลตทมการเกบเกยวชวงเดอน

ธนวาคม-มกราคมลดลง (ผลผลตขาวนาป2551/52) ดงทนายมนส หวยหงษทอง นายกสมาคมโรงสขาว

จงหวดสพรรณบร ระบวาจงหวดสพรรณบร ซงมพนทปลกขาวประมาณ 1 ลานไร ผลผลตทเกบเกยว

ชวงเวลาดงกลาวลดลงไปประมาณ 20% สาเหตเพราะอากาศหนาวเยนตดตอกนนาน ทาใหขาวไมออก

รวง หรอออกแตเมลดขาวลบทาใหไดผลผลตนอย

สอดคลองกบนายบรรจง ตงจตรวฒนกล ประธานชมรมโรงสขาวจงหวดพจตร กลาววาขาว

นาปทเพงเกบเกยวเดอนธนวาคม-มกราคม ผลผลตลดลงไป 10-20% เพราะอากาศหนาวนาน

ประกอบกบชวงเกบเกยวฝนตก สวนนาปรง รอบท 1 ทจะเกบเกยวเดอนมนาคม-เมษายน ผลผลตนาจะนอยกวาทประมาณการ แตนาปรงรอบ 2 ทจะมการเกบเกยวเดอนกนยายน-ตลาคมผลผลตจะด

เชนเดยวนายเกรยงศกด ตาปนานนท เลขาธการสมาคมโรงสขาวไทยระบวาโดยภาพรวม

ผลผลตขาวลดลง ดงจะเหนไดจากตวเลขรบจานาทกชนดทเขาสโครงการรวมกนทงสนถงวนท 15

กมภาพนธ มเพยง 4.7 ลานตน จากผลผลตขาวนาปทกระทรวงเกษตรฯคาดการณ 23 ลานตน ขณะท

การซอขายระหวางโรงสกบผสงออกกเบาบาง ตวเลขสงออกกลดลงแตจากขอมลทพาณชยจงหวดและ

เกษตรจงหวด รายงานกลบพบวาผลผลตยงอยในเกณฑปกตคอ 800 กโลกรมตอไร

"สถานการณปจจบนสวนราชการจะตองวเคราะหขอมลผลผลตขาวถขน เปนรายเดอน

เพราะมปจจยทมผลกระทบตอพนทปลกและผลผลตตลอดเวลาเชนนาทวม ฝนแลง สภาพอากาศ รวมถง

เวลาการเพาะปลกและการเกบเกยวทมการเลอนเวลาออกไปทกๆ ป ชวงใดทผลผลตขาวออกเบาบาง

ออกหนาแนน เพราะขอมลดงกลาวมความจาเปนตอผประกอบการสงออก โรงส รวมถงการกาหนด

นโยบายขาวของรฐบาลอยางมาก หากขอมลผดพลาดทาใหการวางแผนผดพลาดไดเชนกน"

ขณะทนายชเกยรต กลาวถงสถานการณสงออกวา ตองตดตามอยางใกลชดวาอนเดยจะ

สงออกขาวนงในชวงครงปหลงหรอไม ซงมแนวโนมสงทจะสงออก หากอนเดยสงออกเทากบวาขาวนง

ไทยตองแขงขนกบอนเดย ขณะทขาวขาวตองแขงขนกบเวยดนาม หากเปนเชนนนสถานการณสงออกปน

จะอยในภาวะลาบาก

หนา 45

โครงการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร

1. ความเปนมา

กรมสงเสรมอตสาหกรรมไดมแผนงานทจะพฒนาคลสเตอรนารองทไดเรมดาเนนการมาแลว

อยางตอเนองเพอใหเกดความเขมแขงขนและในขณะเดยวกนกจะขยายผลการดาเนนการในวงกวางขน

โดยทาการสงเสรมการรวมกลมเปนคลสเตอรในพนทตางๆ ทวประเทศ ซงในการดาเนนการพฒนากลม

อตสาหกรรมนจะดาเนนการโดยผทเกยวของซงรวมทงผประกอบการธรกจ อตสาหกรรม หนวยงาน

ภาครฐและเอกชน สถาบนการศกษาและสถาบนการเงนทเกยวของในพนทรวมกนเพอใหเกดผลเปน

รปธรรมอยางยงยน ภายใตโครงการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรม (Industrial Cluster

Development) ยทธศาสตรท 1 การปรบโครงสรางอตสาหกรรม กลยทธการพฒนาศกยภาพ

อตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมโดยมวตถประสงค ดงน

1. เพอกระตนใหผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมรวมทงผทมสวนได

สวนเสยในการพฒนาคลสเตอรเกดความตระหนกและเหนความสาคญของการรวมกลมเปนพนธมตรทาง

ธรกจ

2. เพอพฒนาใหเกดการรวมกลมอตสาหกรรมและการดาเนนการของ คลสเตอรทมการ

กาหนดทศทาง เปาหมายและกลยทธ รวมทงแผนปฏบตการเพอเพมความสามารถในการแขงขนของ

วสาหกจทชดเจน

3. เพอสงเสรมใหเกดความรวมมอในการดาเนนการพฒนากลมอตสาหกรรม โดยการหา

แนวทางรวมกน มการแลกเปลยนขอมล ความรและประสบการณ รวมทงการพฒนาผลตภณฑและ

สรางสรรคนวตกรรมใหมๆ เพอใหเกดประสทธภาพในการบรหารจดการ ทงในดานการตลาด การผลต

และบคลากร

4. เพอสรางศกยภาพในการแขงขนใหวสาหกจสามารถตอบสนองความตองการของ

ลกคาทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทงในและตางประเทศอยางตอเนองและยงยน

ในการนทางกรมสงเสรมอตสาหกรรม โดยศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 จงหวด

พจตร ไดรบมอบหมายใหดาเนนการพฒนากลมอตสาหกรรมคลสเตอรแปรรปขาว ในเขตจงหวดพจตร

เปนเวลา 3 ป โดยเรมจากป 2549 จนถงป 2551 โดย 2 ปแรกทางศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3

จงหวดพจตร ไดทาสญญาจางใหมหาวทยาลยพระจอมเกลาพระนครเหนอเปนทปรกษาดาเนนการ สวน

ในปท 3 คอปน 2551 ไดทาสญญาจางใหมหาวทยาลยนเรศวร โดยคณะวศวกรรมศาสตรเปนทปรกษา

ดาเนนการ

หนา 46

ปจจบนมสมาชกกลมคลสเตอรแปรรปขาว ตนนา กลางนา และปลายนา รวมกนไมตา

กวา 70ราย และมทตงทาการของกลมคลสเตอรอยท ชมรมโรงส ชนท 2 อาคารศาลากลาง จงหวดพจตร

โทร. 056-613114 ม CDAจากเอกชน 2 ทาน คอ คณพงศกรณ ดาราพงศสถาพร โทร.081-9715490

และคณสคล สรยวงศ โทร.086-2148950

2. วสยทศน (Vision)

“จะเปนผนาสการผลต แปรรป และคาขาวชนนาของประเทศ” ใชในป 2549-2550

แตในปปจจบน 2551 ไดเปลยนแปลงมาเปน "จะเปนผนาชนแนวหนาในการผลต การแปรรป และ

การคาผลตภณฑจากขาวระดบประเทศ"

3. พนธกจ (Mission)

สมาพนธคลสเตอรขาวจงหวดพจตร พรอมทจะมพนธกจตอสมาชกและ สงคม ดงน

1) รวมมอกนสรางภาพลกษณของการรวมกลมใหเปนทยอมรบของภาครฐ เอกชน และ

สาธารณชนทงในประเทศและตางประเทศ

2) รวมมอกนวจย พฒนาขาวแบบครบวงจรตงแตการเพาะปลก สขาว แปรรปขาว เพอนาไปส

มาตรฐานอาหารความปลอดภยและความพงพอใจของลกคา

3) รวมมอกบสถาบนการศกษา หนวยงานภาครฐ ในการพฒนาบคลากรเพอมงสองคกรแหง

การเรยนร

4) รวมมอกนพฒนาขดความสามารถในการแขงขน ลดตนทนการผลต และ/หรอสรางมลคา/

คณคาเพม (Value Added / Value Creation)

5 ) เปนแหลงรวบรวม เผยแพรขอมล เนอหาเชงวชาการทเกยวของกบขาว

หนา 47

4. แผนภาพของคลสเตอร

CClluusstteerr MMAAPP

กลมพนธมตรข าวจงหวดพจตร

จงหวด

หนวยราชการ

กระทรวงทเกยวของ

เครองจกร/อปกรณ

เกษตรกร ชาวนา

บรรจภณฑ ไซโล

โรงส

แกลบ

โรงไฟฟา เชอเพลง

ไฟฟา เถา

ขาวสาร

พอคาขาว

โรงงานแปร

ในประเทศ ตางประทศ

Ready to eat

ขาวหก/ขาวทอน

โรงงานสถาบนการศกษา

โรงงาน

สจพ.วทยาลย

เกษตรกรรมมน.

สถาบนการเงน

ผก/ผลไม

ปย ยาฆาแมลง พนธขาว รถเกยวขาว

V A L U E C H A I N

ตนนา (เกษตรกร) กลางนา (โรงสขาว) ปลายนา (ผบรโภค,

แปรรปขาว)

ขนม

สถานททองเทยว/พกผอน

ตนขาว ปยชวภาพ

โรงงานแปรรป

พนทปลกขาว

อะไหล โรงซอมบารง

รฐบาล เอกชน

ธกส. ออมสน

SME ธนาคารพานชย

จาหนายเอง

ราขาว โรงงานนามนราขาว

โรงงานขนมจน,เสน

เสน

อาหารพรอมขนมขบ

สบ

วตาม

การไฟฟาเตรยมวตถดบคณภาพด

ขนม

โรงงานอฐ

โรงงาน ซลกา

อฐ

หนา 48

คณะกรรมการบรหารกลมคลสเตอรแปรรปขาวหรอสมาพนธแปรรปขาว จงหวดพจตร

โครงสรางการบรหารกลมคลสเตอรขาว จงหวดพจตร

ปรบโครงสรางป 2552

ประธานกลมคลสเตอรพจตร ประชมรมโรงสขาวพจตร คณมงขวญ พกเปยม (โรงสดงเจรญไรซมลล)

(โรงสรวมเจรญ 2) 2. นายพทวส ศรจอมขวญ (โรงสไฟศรรตนาไรซอนดสตร) 3. นายนมตร อษญคณ (หจก.จตรเจรญธญญะ) 4. นายอนวฒน ปญจมาภรมย (บ.พจตรพนธไรซเพลลง (2003)

เลขาธการคลสเตอร / CDA

1.นายพงศกรณ ดาราพงษสถาพร (โรงสยงฮงเสง) 2. นายสคล สรยวงษ (โรงสชมชนหนองโสน)

2. นายจาป พรมมาศ (โรงสชมชนสามงาม)

ผชวยเลขาธการคลสเตอร นายอานาจ อาจเตยไพบลย (หจก.บางมลนาคธญญะ 1.

จนท พลก (โรงสชมชนเนนปอ) 2.

รองประธานคลสเตอร นายสทธพงษ เจยมศรพงษ (โรงสมตรเจรญ) 1.

ทปรกษากลมคลสเตอร 1.นายบรรจง ตงจตรวฒนากล

ประธานสมาพนธฯ

1.นายบรรจง ตงจตรวฒนากล โรงสใหญ (081-9732744)

รองประธานสมาพนธฯ

กานนจนท พลก โรงสชมชน (089-6437321) 1.

2.นายพงศกรณ ดาราพงษสถาพร CDAโรงสใหญ (081-9715490)

3. นายสารวย วนเชยง โรงสชมชน

หนา 49

เลขาธการสมาพนธฯ

1.นายสคล สรยวงษ CDAโรงสชมชน (086-2148950)

ผชวยเลขาธการสมาพนธฯ

1. นายจกรกฤต บรรเจดกจ โรงสชมชน

2. นางสาวปยกล กรรณสต ศภ.3.กสอ.(086-2101918)

3. นายประสทธ ภมมา โรงสชมชน (081-0389876)

วตถประสงคของสมาพนธฯ (Cluster)

1. ลดรายจาย เพมรายได ขยายโอกาส

2. สรางระบบเศรษฐกจพอเพยง 3. อนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม

4. เสรมสรางศกยภาพดานเทคโนโลยและกาลงคน

5. เสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชน

6. อนรกษขาวพจตร 7. พฒนาใหเปนแหลงเรยนรเรองขาวและภมปญญาชาวบาน

สรปแนวทางการพฒนาขาวครบวงจรจงหวดพจตร 1. รวมมอกนพฒนาในลกษณะ 3 ประสาน ภาครฐ เอกชน สถาบนการศกษา

2. จงหวดใหการสนบสนนอยางเตมท จรงจง และตอเนอง 3. กอตงสมาพนธคลสเตอรขาวจงหวดพจตร เพอทาหนาทในการวางแผนและบรหารจดการแบบ

บรณาการ ตงแตตนนา กลางนา ปลายนา

4. เผยแพร ประชาสมพนธ รณรงคกจกรรมตาง ๆ อยางตอเนอง

5. ดาเนนการกาหนดกลยทธ เปาหมาย แผนงาน/โครงการ/กจกรรมทชดเจน

6. แนวทางอน ๆ อนเปนประโยชนตอการพฒนาโครงการสเปาหมายและความสาเรจ

หนา 50

5. การวเคราะห SWOT จดแขง (Strength) - พนทปลกขาวมากกวา 2 ลานไร/อดมสมบรณ

- แหลงปลกขาวคณสมบตเฉพาะสาหรบทาเสน

- โรงสทนสมย ประสทธภาพสง

- เปนอตสาหกรรมครอบครว

- มการรวมมอกนระหวางโรงส-เกษตรกร-ราชการ

- เปนแหลงปลกขาวคณภาพด จดออน (Weakness) - ขาดการพฒนาพนธขาว แปรรปขาว

- เกษตรกรใชปย ยาฆาแมลงเปนจานวนมาก

- ไมมการกาหนดพนทเพาะปลก Zoning

- ขาดการสงเสรมอยางบรณาการ

- ขายขาวสารผานคนกลางคนเดยว

- ไมมการแปรรปเพอเพมมลคา

- ขาดความรวมมอระหวางสมาชกเทาทควร

- ตนทนการผลตสง โอกาส (Opportunity) - ขาวไทยเปนทนยมของตลาดตางประเทศ

- เปนทตองการของโรงเสนหม กวยเตยว ขนมจน

- สามารถแปรรปเพมมลคา/คณคาได

- ภาครฐมนโยบายสนบสนน ทงระดบประเทศทจะ

ใหเปนครวของโลก และระดบจงหวด

Rice City Estate

- ชองทางตลาดตางประเทศยงมอกมาก

หนา 51 อปสรรค (Treat) - คแขงมาก กาหนดราคาเองไมได กาไรนอย

- คณภาพขาวเปลอกไมสมาเสมอ

- ตนทนการผลตตากวา

- ไมสามารถแขงขนกบคแขงตางประเทศได

- ผลกระทบกบการประกนราคาขาว/แทรกแซงราคาขาว/ ตลาด

- การกดกน NTB

6. แผนกลยทธ และแผนปฏบตการป 2551

กลยทธ (Tactics) ของกลมคลสเตอรแปรรปขาวหรอสมาพนธแปรรปขาว จงหวดพจตรม

ดงตอไปน

กลยทธการพฒนาตนนา (เกษตรกร ผผลตปย ผผลตอะไหลและเครองจกรขาว)

1. การใหความรเรองเกษตรอนทรยแกเกษตรกรและการใชสารเคมอยางปลอดภย

2. รณรงค สงเสรมใหมการปลกขาวปลอดสารพษ/เกษตรอนทรยโดยสมครใจ

3. กาหนดพนทเกษตรอนทรยทชมชนมความพรอม

4. กาหนดเปาหมายการลดการใชปยและยาฆาแมลง ปละ 20%

5. สนบสนนปยอนทรยใหเปนการชดเชย และ/หรอสงเสรมการผลตปยอนทรยในชมชน

6. สงเสรม สนบสนนชมชนใหเปนศนยกลางการเรยนร

7. ศกษา วจยพนธขาวทเหมาะสม วธการเพาะปลกทถกตองตงแตการคดเลอกพนธขาวจนกระทง

เกบเกยว

8. พฒนา ปรบปรงรถเกยวขาว ใหสามารถตดซงขาวเปนชนเลก ๆ เพอเปนปยหมก

9. (เพมเตมในป 2551) สงเสรมใหมการสรางลานตากขาวและยงฉางขนาดเลกตามชมชนของ

เกษตรกร

10. (เพมเตมในป 2551) สรางธนาคารพนธขาวหรอศนยจาหนายพนธขาวชมชน

หนา 52 กลยทธการพฒนากลางนา (โรงส)

1. สงเสรม สนบสนนการเพมประสทธภาพการผลต คณภาพ ดวยการ Benchmark

กนเอง

2. สงเสรม สนบสนนใหมการประหยด/อนรกษพลงงาน

3. นาแกลบ/ขเถา มาเปนเชอเพลงผลตไฟฟา

4. ลดปญหาเรองฝน เพอนากลบมาเปนราขาว

5. ปลายขาวสรางรายไดเพม

6. สงเสรม สนบสนนใหมมาตรฐานการผลต GMP, HACCP, ISO 9000

7. พฒนาระบบ ซอ – ขาย เกษตรลวงหนา

8. ศกษา พฒนาเทคนคการสขาว รวมทงเครองจกร/อปกรณ ใหทนสมย /ทดแทนการ

นาเขา

9. จดหาวตถดบ กระสอบรวมกน

10. รวมมอกบเกษตรกรปลกขาวตรงกบความตองการของลกคา

กลยทธการพฒนาปลายนา (แปรรปขาว)

1. ศกษาความเปนไปไดในการแปรรปขาวทกผลตภณฑ เชน เสนกวยเตยว นามนราขาว

แปงขนมจน ขาวพรอมบรโภค ฯลฯ

2. เชญชวน สนบสนนใหนกลงทนมาลงทนในพจตร

3. Road Show หาพนธมตร/คคาใหมนอกพนท

4. พฒนานคมอตสาหกรรมพจตรทวางเปลาใหเปนนคมอตสาหกรรมแปรรปขาว

5. ศกษา วจยการแปรรปขาวรวมกบสถานศกษาในพนท กลยทธการพฒนาดานการตลาด 1. พฒนาผลตภณฑใหม เชน ขาวถง ขาวอนทรย ขาวพรอมบรโภค

2. พฒนาบรรจภณฑใหดลใจลกคา

3. สราง Brand & Logo พจตรใหเปนเอกลกษณทโดดเดนตดตลาด

4. ตงศนยกระจายสนคา และคาขาวในตางประเทศ

5. พฒนาระบบสารสนเทศ Website เพอเตรยมความพรอมส E-Commerce

สรปผลการดาเนนงาน ป 2549-2551

หนา 53 ป 2549 (แปรรปขาว จงหวดพจตร) ปท 1 1. จดอบรม/สมมนา กระตนจตสานกใหเกดการรวมกลม (Promotion and Mobilization)

- สรางทมงาน (Team-building)

- กาหนดโครงสรางการบรหารงานกลมอยางเปนรปธรรม

- สรางความเขาใจในทศทาง เปาหมาย และกระบวนการทางานรวมกน

2. วเคราะหสถานภาพของคลสเตอร (Diagnosis)

- ศกษาเชงลกโดยการวเคราะห (SWOT Analysis)

- สารวจ วเคราะห วนจฉยขดความสามารถในการแขงขนของ Cluster (Diamond Model)

- จดทาแผนผงของคลสเตอร (Cluster Mapping) เนนการมสวนรวมของสมาชก

3. จดทายทธศาสตร (Collaborative)

- จดทาแผนแมบท (Master Plan) จดทาแผนปฏบตการ (Action Plan)

- กาหนดวสยทศน (Vision) กาหนดพนธกจ (Mission) และกาหนดยทธศาสตร (Strategy)

- จดทาโครงการนารอง (Pilot Project) ตามผลลพททตองการสอดคลองและเชอมโยงกน

4. นาไปสการปฏบตงานจรง (Implementtation) โครงการนารอง (Pilot Project) ป 2549 A โครงการแปรรปขาวเปนผลตภณฑ เชน เสนหม ขนมจน แปง ขนมคบเคยว อาหารธญญะพช ///////////

ศกษาความเปนไปได*****เยยมชม โรงเสนหมชอเฮง และโรงงานไทยแบตเตอรฟดส

B โครงการโรงไฟฟาชวมวล ////////ศกษาชองการการลงทนและการกอสราง)

C โครงการเพมประสทธภาพการสขาว และการปรบปรงคณภาพโรงสขาว /////////อบรมใหความร

D ลงนามความรวมมอ MOU กาหนดพนทปลกขาว และ การสรางโรงไฟฟาชวมวล ป 2550 (แปรรปขาว จงหวดพจตร) ปท 2 1. ทบทวนวสยทศน เปาหมาย กลยทธ และแผนงาน

2. จดดาเนนการเชอมโยงเครอขายคระหวางคลสเตอรภาคเหนอ

3. การพฒนาประสทธภาพของผประสานงานกลมคลสเตอร (Cluster Development Agent : CDA) 4. ดงานประเทศเวยดนาม ดานการสงออกขาว และอปกรณโรงสขาว

หนา 54 โครงการนารอง (Pilot Project) ป 2550 A โครงการแปรรปนามนราขาว แลกเปลยนความร เจรจาซอ-ขายราสด

****เยยมชม บรษท CEO อกรฟดส จากด จ.สงหบร

B โครงการรเรมเปนผสงออกขาวในตางประเทศ

C สานตอ โครงการโรงไฟฟาชวมวล ป 2551 (แปรรปขาว จงหวดพจตร) ปท 3 1. ทบทวนวสยทศน เปาหมาย กลยทธ และแผนปฏบตการ (ตนนา กลางนา ปลายนา) ตามความมง

หมายของกลม คลสเตอร - สรางความเขาใจและความสมพนธของการเปนพนธมตรธรกจ

- ปรบแผนยทธศาสตรการปฏบตงานโครงการ ไปสการปฏบต

2. การพฒนาประสทธภาพของผประสานงานกลมคลสเตอร (Cluster Development Agent : CDA)/////

ตอเนอง

3. เสวนาเจรจาขอตกลงระหวางคลสเตอรขาวพจตร และคลสเตอรขาวพษณโลก

4. การลดตนทนการผลตโดยใชการเกษตรอนทรยในการปลกขาว

5. การลดตนทนการผลตทางออมดวยกจกรรม 5ส และ GMP

6. เยยมชมดงาน

- ดงาน ม.ราชภฏพบลสงคราม เรอง การตรวจคณภาพ

- ดงานโรงสสงหวฒน จ.พษณโลก เรอง เทคโนโลยการทาขาวใหมใหกลายเปนขาวเกา โครงการนารอง (Pilot Project) ป 2551 A โครงการประหยดพลงงานไฟฟา เพอลดตนทนการผลตขาวของโรงส

B โครงการจดทาระบบมาตราฐาน GMP โรงสตนแบบ ////////////โรงสจตรเจรญธญญะ

(รบรองภายในประเทศ)

C โครงการจดทาบรรจภณฑ (สรางBrand +Logo กลมคลสเตอร) ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานพฒนาคลสเตอร 1.กรรมการไมคอยมเวลาลงมาชวยงานมากพอ

2 กลมคลสเตอรปลายนา การแปรรป(โรงแปง เสนหมฯลฯ) ไมมในพนทจงหวดพจตร

3 ไมมเจาหนาทคลสเตอรประจาคลสเตอร

4 งบประมาณสนบสนน

5 ขาดการเชอมโยงการคาการขายระหวางคลสเตอร

6 ขาดการบรณาการกลมทเกยวของกบแปรรปขาว

7 ขาดลานตาก ตราชงขาวทมยงเกบตามชมชนเลกๆ ในจงหวด (กลมตนนา โรงสชมชนและเกษตรกร)

หนา 55

โครงการนารอง (Pilot Project) การพฒนากลมคลสเตอรขาวพจตร จากการวเคราะห SWOT กลมฯ ในป 2549-2550 ตนนา-กลางนา-ปลานนา - กลมเกษตรกรชาวนา - กลมโรงสขาวชมชน - กลมโรงสขาวขนาดใหญ 1. โครงการพฒนากลมเกษตรกร

• โครงการเพอนคคดมตรชาวนา (พฒนาคณภาพชวต/ขาวเปลอก)

• โครงการจดหาเมลดพนธขาวปลกทมคณภาพและตนทนตา/ปลอดสารพษ

• โครงการผลตขาว Organic

• โครงการจดทามาตรฐานการเกบเกยวขาว เกบรกษา และขนสงสโรงสขาว

• โครงการประกวดการเพมผลผลตขาวเปลอกตอไร

• โครงการประกนคณภาพขาวเปลอก

• โครงการอบรบระบบชง ตวง วด เกยวกบขาวเปลอก

• โครงการผลตสขาวใหมเปนขาวเกา เพมมลคาขาว

2. โครงการพฒนากลมโรงสขาวชมชน

• โครงการพฒนาการรวมกลมพนธมตรสมาชกโรงสขาวชมชน

• โครงการฝกอบรมและใหคาปรกษาปญหาอปสรรคโรงสขาวชมชน

• โครงการธนาคารพนธขาว รวมกบเครอขายคลสเตอรขาว

• โครงการพฒนาผลตภณฑขาวนพรงค 9 ชนด ขาวเบญจรงค

(ขาวหอมนล ขาวหอมมะลแดง ฯลฯ)

• โครงการพฒนาบรรจภณฑและตราสนคา (logo) ขนาดบรรจ ขนาด 2 kg.

• โครงการพฒนาระบบการตลาดและการขายขาวโรงสชมชน

• โครงการพฒนานวตกรรมขาวอนทรย ขาวพจตร

• โครงการจดทามาตรฐาน GMP การลดตนทนการผลต

หนา 56

3. โครงการพฒนากลมโรงสขาวขนาดใหญ

• โครงการความรวมมอการคาขาวระหวางเกษตรกรชาวนากบโรงสขาว

• โครงการสรางโรงงานแปรรปขาว จงหวดพจตร

• โครงการ IT + Website (www.Thairicephichit.com) กาลงตอ Link

• โครงการโรงไฟฟาเชอเพลงแกลบ (กาลงดาเนนการ)

• โครงการพฒนาตอยอดเครองสาอางค จากขาว (ครมทาหนา สบ โลชน)

• โครงการโรงงานนามนราขาว

• โครงการโรงงานแปรรปขาวแคปซล แนวทางของ ผวจ.พจตร

• โครงการพฒนาบรรจภณฑและตราสนคา คลสเตอรขาวพจตร

• โครงการเทคโนโลยการสขาวใหมเปนขาวเกา

กจกรรมทกลม Cluster ขาวควรทาเปนประจา

1. มประชมเดอนละครง ตอทายวาระการประชมของทางโรงส

2. จดทากจกรรมทก 2 เดอน หมายถง กจกรรมไมตากวา 6 ครงตอป

3. กจกรรมการตอนรบผมาเยยมชมงานของกลม Cluster

4. เขารวมกจกรรมตามคาเชญของจงหวดและหนวยงานอน

5. ใชสถานทหองชมรมโรงสขาว ทตงอยชน 2 ศาลากลาง จ.พจตร เปนจดศนยกลาง

6. สง CDA เขารวมการอบรมสมมนาจากกรมสงเสรมอตสาหกรรมเปนระยะ

7. ทบทวนแผนกลยทธทกป และปรบแผนในรายละเอยดเปนระยะ

8. ประสานงานกบหนวยเหนอคอกรมสงเสรมอตสาหกรรมเปนระยะ กลยทธทควรทาตอไปของกลม Cluster แปรรปขาว

1. จดทาโครงสรางการบรหารงานใหม ใหมกรรมการทมเวลาพอมาชวยงาน

ดวยการสราง CDA ทงกลมตนนา ปลายนาเพมขน

2. จดสรางเจาหนาทประจาใหทางานคลสเตอร ใหคนเคยงานคลสเตอร 3. สรางกลยทธการสอสารดวย E-mail Internet และการตดตอทมประสทธภาพ

4. กลยทธเรมทาการคาขายเชอมโยงระหวางกลมคลสเตอร เพอซอขายแลกเปลยนสนคาทตางกน

อนจะเปนการเพมยอดขาย และสรางความสมพนธทด ระหวางกลมคลสเตอร

5. จดสรางระบบหาทนกองกลาง มาดาเนนการกจกรรมของกลมคลสเตอรดวยตนเอง 6) สรางศนยรวมใจประจาป โดยการจดขบวนแหพระแมโพสพ เพอเปนเทศกาลขอบคณพระแม

และจดงานแสดงออกบธพรอมประชมวชาการ

ในเมองพจตร เมองอขาว อนา ( ปลายเดอนมกราคมของทกป)

http://www.thairicephichit.com/

หนา 57

กจกรรม ป 2549 (ปท 1)

ว/ด/ป รายการ สถานท จานวน

27 เม.ย. - สมมนาเปดตวโครงการฯ ร.ร.พจตรพลาซา 60 ราย

21-22 พ.ค. วเคราะห SWOT Analysis จดประชมเชงปฏบตการ PCM (PCM

Workshop) จดทาแผนแมบท (Master Plan) และแผนปฏบตการ

(Action Plan) วสยทศน (Vision) ภารกจ (Mission) กลยทธ

(Strategy)แผนภมในการพฒนาคลสเตอร (Cluster Map) และจด

สมมนาเชงปฏบตการ การสรางทมงาน (Team-building)

ศภ.3.กสอ.*

35 ราย

17 ม.ย. - อบรม OJT “เพมศกยภาพพนกงานโรงส ศภ.3.กสอ.* 28 ราย

13 ก.ค. - สมนาเชงปฏบตการ “ทบทวนวางแผนกลยทธและแผน

กจกรรมกลม”

-นาคณะดงาน Thai Fex – World of Food ASIA 2006

- เยยมชม โรงเสนหมชอเฮง และโรงงานไทยแบตเตอรฟดส

หองประชมชน 3

ศภ.3.กสอ

นครปฐม และ

ราชบร

32 ราย

28 ก.ค. - เขานาเสนอกลยทธการดาเนนงานโครงการ ตอ ผวจ. พจตร ศาลากลาง จ.พจตร 12 ราย

9 – 12 ส.ค. - จดนทรรศการ “ขาวเฉลมพระเกยรต 12 ส.ค.” (วชาการเรอง

ขาวพนธ ขาวพจตร , คลนกปรกษาแนะนาอตสาหกรรม)

หางแฮบปพลาซา

พจตร

50 ราย

27-29 ส.ค. - สมมนา “เทคโยโลย Plasma โรงไฟฟาชวมวล” โดยวทยากร

จาก บ.

ไบโอเฟรม จก.

-นาเสนอแผนกลยทธ และสมมนา “การเพมประสทธภาพการ

แปรรปขาวโดย อ.สมชาย พรชยววฒนและ อ.วรช อยชา

- อบรมเชงปฏบตการ “การปรบปรงคณภาพโรงสขาว”


ศภ.3.กสอ.

40 ราย

8-13 ก.ย. - ดงาน Thailand Exhibition ท WTO และเจรจาตอรอง

การคา ท

- ประเทศไบ รวมกบ จ.พจตร กบ บ.Oriental General

Trading LLC.

River Hotel

สหรฐ อาหรบเอ

มเรตส

12 ราย

หนา 58

ว/ด/ป รายการ สถานท จานวน

16-20 ต.ค. - อบรมเชงปฏบตการ “การเพมประสทธภาพการแปรรปขาว”

และการพฒนาคณภาพเทคนคทาใหขาวเกา อ.ผดงศกด วนชชง

วทยากร


ศภ.3.กสอ

49 ราย

10-12 ธ.ค. - ประชม หารอ โรงไฟฟาชวมวล และกาหนดพนทปลกขาว

ระหวางกลมเกษครกรกบกลมโรงส

- รวมปรบปรงโรงสชมชน ต.ลาประดา จ.พจตร ทา 5 ส. และ

Big – Cleaning Day ทโรงสฯ ตรวจสอบเครองจกรในดรงสขาว

- ลงนามความรวมมอ MOU 1 )MOU กาหนดพนทปลกขาว

2) MOU สรางโรงไฟฟาชวมวล


ศภ.3.กสอ

20 ราย

24-26 ธ.ค. - โครงการนารอง 1-2 โครงการ สการปฏบต

- หารอ ประชม จดทา MOU เกษครกรกบโรงส และโรงสขาว

กบโรงไฟฟา

- สรปผลการดาเนนงานโครงการ,พธลงนาม MOU , สรป

แนวทางพฒนาคลสเตอร,อภปรายความรวมมอการพฒนากลม

- สรปแนวทางพฒนากลมคลสเตอรแปรรปขาว จ.พจคร


ศภ.3.กสอ

25 ราย

หนา 59 ป 2550 (ปท 2)

ว/ด/ป กจกรรม สถานท จานวน

10-11 พ.ค.50 - สมมนาเปดตวโครงการ ทบทวน

วสยทศน เปาหมาย กลยทธ

- ประชมนอกรอบ ประธานชมรม

โรงสขาวพจตร และ ศภ.3.กสอ. บ

- บรรยายสรปผลดาเนนงานป 2549

และแนวทางป 2550 พรอมบรรยาย

เรอง ธรกจโรงไฟฟาชวมวล

ศภ.3.กสอ.

และ โรงสรวมเจรญไรซ 2

40 ราย

8 ม.ย.50 - ประชมหารอการเชอมโยง

เค รอข ายคลส เตอรภาคเหนอ ท

ป รกษาฯ ศภ .3.กสอ . และ บรษท

CQM จากด

ศภ.3.กสอ. 12 ราย

17-19 ก.ค.50 - รวมกจกรรมเชอมโยงเครอขาย

ภาคเหนอ และ ดงานกลมกระดาษสา

บานตนเปา จงหวดเชยงใหม

โรงแรมกรนแลครสอรท

จงหวดเชยงใหม

8 ราย

28 ก.ค.50 - ประชมหารอ การผลตไฟฟาชวมวล โรงสรงเรองไพบรณคาขาว


5 ราย

28 ก.ค.50 - ประชมการผลตไฟฟาชวมวล โรงส

รวมเจรญ 2 คณบรรจง ตงจตรวฒน

กล

- จดประชมโรงไฟฟาชวมวลจาก

แกลบ รวมกบ Shanoong Overseas

Machinery&Equipment Co.Ltd

โรงแรมรชมอนด รตนาเบศ

จงหวดนนทบร

5 ราย

4 ส.ค.50 - นาเสนอเทคโนโลยไฟฟาชวมวลจาก

แกลบ Miss Cindy Jin Marketing

Manager พรอมทมงาน

โรงแรมรชมอนด รตนาเบศ

จงหวดนนทบร

5 ราย

หนา 60


21 -22 ส.ค.50 - สมมนา เรอง การแปรรปนามนรา

ขาว จาก บรษท CEO อกรฟดส

จากด (คณเสาวลกษณ) พรอมศกษา

ดงานฯ แลกเปลยนความร เจารจา

ซอ-ขายราสด

ศภ.3.กสอ. และ

จงหวดสงหบร

20 ราย

27-30 ก.ย.50 - ดงานโรงสโตโยตา

- ดงานโรงผลตเครองจกรสขาว

โรงงานลกยางขดขาว ตลาดคาขาว

พชผลทางการเกษตร และโรงสขาวใน

นครโฮจมนห ประเทศเวยดนาม

จงหวดชลบร

ประเทศเวยดนาม

15 ราย

ป 2551 (ปท 3)


7 ก.พ. 2551

13.30 – 16.00

น.

- สรางความเขาใจและค ว า ม ส ม พ น ธ ข อ ง ก า ร เ ป นพนธมตรธรกจ จดประชมครงท 1/2551 เพอนาเสนอ

แผนปฏบตการ

หองประชมชน 1 ศภ.3.

กสอ.

8 ราย

(เฉพาะคณะกรรมการ

บรหารฯและ CDA กลม

ฯ)

22ก.พ. 2551

09.30 – 12.00

น.

จดประชม ครงท 2/2551 เพอปรบ

แผนยทธศาสตรการปฏบตงาน

โครงการ ไปสการปฏบต รวมกบ

ศภ.3.กสอ.

หองประชมชน 1 ศภ.3.

กสอ.

12 ราย

7 ม.ค. 2551

14.00 – 17.00

น.

จดประชมครงท 3/2551 รวมกบกลม

คลสเตอรโรงสใหญ เพอรวมหารอ

แผนการดาเนนการของกลมคลสเตอร

ในปท 3 (กลมดาเนนการไดเอง)

รานอาหารฯ อาเภอ

ตะพานหน จงหวดพจตร

18 ราย

หนา 61


14 ม.ค. 2551

09.00 –

12.00 น

- เปดตวโครงการฯ ปท 3 ระดม

สมอง ทบทวนวสยทศน เปาหมาย กล

ยทธ และแผนปฏบตการ (ตนนา

กลางนา ปลายนา) ตามความมง

หมายของกลม คลสเตอร .

หองประชมมะยงชด

โรงแรมพจตรพลาซา


70 ราย

21 ม.ค. 2551 - จดอบรมสมมนาในหวขอ"ระเบยบ

ปฏบตทดในการแปรรปอาหาร (GMP)"

หองอารดา โรงแรม

พจตรพลาซา จงหวด

พจตร

31 ราย

28 ม.ค. 2551 - จดอบรมสมมนาในหวขอ"การ

ออกแบบและการสรางนวตกรรมการบรรจภณฑใหม"

หองประชม ชน 2 โรงแรม

โรสอนน อาเภอตะพาน

หน จงหวดพจตร

18 ราย

27 ม.ค.

2551

- การพฒนาประสทธภาพของผประสานงานกลมคลสเตอร (Cluster Development Agent : CDA) พา CDA จานวน 2 ทาน คอ คณพงษ

กรณ ดาราพงศสถาพร และคณสคล

ส ร ย ว ง ศ เ ข า ฟ ง ก า ร อ บ ร ม

แนวความคดในการสรางกลมคลส

เตอรจาก คณวช รน จ ยจาลอง

เ จ า ห น า ท ศ ภ .2.ก ส อ .จ ง ห ว ด

พษณโลก

- ศกษาดงานเยยมชมคลสเตอรโรง

หลอทเขมแขง ทคลสเตอรโรงหลอ

พระอนรกษไทย ตาบลหวรอ อาเภอ

เมอง จงหวดพษณโลก

ศภ.2.กสอ.จงหวด

พษณโลก

และ

โรงหลอพระอนรกษไทย

ตาบลหวรอ อาเภอเมอง

จงหวดพษณโลก

4 ราย

หนา 62

ป 2551 (ปท 3) ระยะท 2


2 พ.ค.51

17 พ.ค.51

24 พ.ค.51

25 พ.ค.51

31 พ.ค.51

14 ,28 ม.ย.51

4 ก.ค.51

- อภปราย "สถานการณและทศทาง

กระแสขาวไทยในปจจบน

-"การลดตนทนการผลตโดยใช

การเกษตรอนทรยในการปลกขาว"

- "การลดตนทนการผลตดวยการ

ประหยดพลงงานไฟฟา" โดย

วทยากร คณมานพ เกดสง การไฟฟา

ฝายผลตแหงประเทศไทย ฝาย

ปฏบตการภาคเหนอ

- "การลดตนทนการผลตทางออม

ดวยกจกรรม 5ส "โดย อ.วสาข

เจาสกล มหาวทยาลยนเรศวร

- เขาพนทหารอโรงสชมชน “ระบบ

มาตราฐาน 5 ส และ GMP” (ปฏบต)

- เขาพนทหารอการจดทา 5 ส และ

GMP (ปฏบต)

- คลสเตอร จงหวดอดรธาน ดงาน

คลสเตอร จงหวดพจตร

อบรม 5ส และ GMP (คณมาพพ

เกดสง (การไฟฟาฝายผลต

ม.นเรศวร จ.พษณโลก สาธารณสข

จงหวดพจตร)

Big Cleaning day 5ส. และ

ประหยดพลงงานฯ

- เยยมชมดงานหองปฏบตการตรวจ

คณภาพ ม.ราชภฏพบลสงคราม

- ณ หองมะยงชด



- โรงสเนนปอ โรงสสาม

งาม

- โรงสจตรเจรญธญญะ

อ.ตะพานหน จ.พจตร

- โรงแรมพจตรพลาซา

และโรงสสงหโตทอง

อนเตอร

- โรงสจตรเจรญธญญะ


โรงสจตรเจรญธญญะ


จ.พษณโลก

35 คน

5 คน

8 คน

28 คน

60 คน

60 คน

37 คน

หนา 63


2 ก.ค.51

ดร.คงศกดฯ

- เทคโนโลยขาวใหมขาวเกา ณ โรงส

สงหวฒน พษณโลก

- เสวนาเจรจาขอตกลงระหวางคลส

เตอรพจตร และคลสเตอรพษณโลก

- เยยมชมคลสเตอรโรงหลอพระ

-ตดตาม ตรวจสอบคณภาพ GMP

รวมกบ สาธารณสข จงหวดพจตร

ตรวจประเมนคณภาพ GMP



15 คน

22 ก.ค.51

25, 28 ก.ค.51

5 ส.ค.51

- กลมคลสเตอรแปรรปอาหารทะเล

จ.นครศรธรรมราช และ จ.สงขลา เขาด

งานโรงสขาว จตรเจรญธญญะ

- ตดตาม ตรวจสอบคณภาพ GMP

รวมกบ สาธารณสข จงหวดพจตร ตรวจ

ประเมนคณภาพ GMP

- นาเสนอสรปการดาเนนงาน ปดโครงการฯ





ศภ.3.กสอ

25 คน

15 คน

40 คน

หนา 64

8. ผลการดาเนนงานพฒนากลมคลสเตอรแตละกลม ป 2549 – 2551

8.1 ผลลพทตามตวชวดของกลมภารกจ

ป มลคา

ยอดขาย

เพมขน

(บาท)

ตนทน

ลดลง

(บาท)

มลคาการ

ลงทน

เพมขน

(บาท)

การจาง

งาน

เพมขน

(บาท)

มลคาการ

สงออก

เพมขน

(บาท)

นวตกรรม

(เรอง)

ไดรบการ

รบรอง

มาตราฐาน

(จานวน

วสาหกจ)

2549 - - - - - - -

2550 ไมตากวา

120 ลาน

คาดวา

30 ลาน

320 ลาน 5 ลาน 80 ลาน โรงไฟฟา

9 เมกะวตต

Gate 4 โรง

2551 ไมตากวา

200 ลาน

1.5 แสน 2 แสน 2 ลาน

ควบคม

ระบบ

120 ลาน บรรจภณฑ

Logo 1

กลม

GMP 1 โรง

นวตกรรม/ผลตภณฑใหม 1. สรางโรงไฟฟาชวมวล การลดตนทน GMP

2. บรรจภณฑ+LOGO กลมคลสเตอร

3. โรงแปง (โครงการนารองปท 4)

8.2 ผลลพทตามตวชวดของแผนกลยทธ

1. วสาหกจโรงสขนาดกลาง ขนาดใหญ แบะโรงสชมชนอยางเปนแกนหลก จานวน 30 ราย

2. ทบทวนวสยทศน เปาหมาย กลยทธ และแผนปฏบตการ

3. การพฒนา/สรางนวตกรรมใหม ใหเกดขนกบธรกจของกลมคลสเตอร (บรรจ

ภณฑ+LOGO กลมคลสเตอร)เพอสรางมลคาเพมในตวผลตภณฑ

4. พฒนาประสทธภาพของผประสานงานกลมคลสเตอร (Cluster Development Agent :

CDA)

5. ปรบปรงคณภาพขาวระบบ GMP โรงส จานวน 1 โรง

6. ดาเนนการพฒนาการรวมกลมอตสาหกรรมไดดวยตนเองอยางมนคงและตอเนองตอไป

ตามแนวทางของ คลสเตอร (Cluster Approach) โดยมการกาหนดวสยทศนและพนธกจของกลม

อยางชดเจน

หนา 65

แผนการดาเนนงานโครงการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาวพจตร ปท 4 / 2552 (ธ.ค 51 - ก.ย. 52 รวม 10 เดอน)

ดาเนนการโดย : กลมคลสเตอรขาวพจตรและศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 : งบประมาณ 100,000 บาท

ท เดอน รายการกจกรรม วตถประสงค/ผลทคาดหวง (KPI) สถานท ผดาเนนการ/ผสนบสนน

1

ธ.ค 51 - ม.ค

52 ประชม(หารอ)แกนนากลมคลสเตอร รวมกาหนดทศทางการดาเนนงาน ป 2552

ชมรมโรงสขาว

พจตร

นายบรรจง ตงจตรวฒน

สกล

ระยะท 1

นายพงศกรณ ดาราพงศ

สถาพร

ต.ค.- ธ.ค นายสคล สรยวงษ

20,000 บาท *กลมคลสเตอร.

และ ศภ.3.กสอ.

2 กมภาพนธ 52 สมมนาเปดตวโครงการปท 4/2552 1.มสวนรวมในการพฒนากลมฯ

โรมแรมพจตร

พลาซา *กลมคลสเตอร.

ระยะท 2 ทบทวน วสยทศน กลยทธ และแผนการ 2. รวมสรางนวตกรรมขาว ไดรบความรเพม

อ.วสา เจาสกล / ม.

นเรศวร

ม.ค-ม.ค ดาเนนงานในป 2552 3. ไดรบทราบแผนการดาเนนงานพฒนากลมฯ รศ.ดร.สดารตน เจยมยงยน

ในปท 4

ม.นเรศวร หนวยรวมท

เกยวของ

และ ศภ.3.กสอ.

หนา 66


3. มนาคม 52 อบรม CDA เรองทเปนความตองการของกลมฯคอ เพมความรใหกบ CDA จานวน 2 ทานและ ศภ.3.กสอ. *กลมคลสเตอร.

1. แนวคดและวธการดาเนนธรกจระหวาง เปนการพฒนาระบบคลสเตอร

สสว. และคณะ (ดานตลาด

สงออก)

ประเทศ/ในประเทศ *หารออกครง และ ศภ.3.กสอ.

2. การพฒนาผประกอบการธรกจการคา

และบรการในการนา ธรกจสตลาดการคาสากล

4. เมษายน 52 อบรมเชงปฏบตการ "การเพมผลผลต กจกรรม 5 ส. สมาชกไดรบความรดานการสรางระบบ ศภ.3.กสอ. *กลมคลสเตอร./ชมชน

20,000 บาท ส ระบบGMP โรงสขาว (ชมชน) บรรยาย/ปฏบต GMP สระบบมาตรฐานขาวทด และบรการ

และโรงสสาม

งาม

อ.วสา เจาสกล / ม.

นเรศวร

(Work Shop) ศกษาดงานโรงสขาวตนแบบ และเกดผลตภาพ ตอกลมโรงส เพมขน

โรงสจตรเจรญ

ธญญะ และ ศภ.3.กสอ.

5. พฤษภาคม 52 อบรมเชงปฏบตการ "การลดพลงงานในโรงสขาว" สมาชกไดรบความรในการประหยดพลงงาน โรงสใหญ *กลมคลสเตอร/โรงสใหญ

ระยะท 3 บรรยาย/ปฏบต และลดตนทนการผลตตอการใชพลงงาน

โรงสจตรเจรญ

ธญญะ

การไฟฟาฝายผลตแหง

ประเทศไทย

เม.ย-ม.ย (Work Shop) ศกษาดงานโรงสขาวตนแบบ อ.ตะพาหหน

(อ.มานพ บญเกด/อ.สทธ

โชคฯ)

หนา 67


6 มถยายน 52 6.1 สมมนาสรปผล "การออกแบบบรรจภณฑขาว ดาเนนการตอเนองจากป 2551

ชมรมโรงสขาว

พจตร

6.1 กลมคลสเตอร (โรงส

ใหญ/โรงชมชน)

30,000 บาท (กลอง2กก.) ตอเนองจากป 2551 สรางมลคาเพม/คณคาในตวสนคา ของกลมฯ โรงสชมชน ภาควชาวศวกรรมศาสตร

(งบประมาณ 40,000 บาทเบองตนอยทกลมฯ) สรางตราสนคาเฉพาะกลมฯในเชงพาณชย

หนองโสน อ.

สามงาม ภาควชาสถาปตกรรม

6.2 สมมนาเชอมโยงกลมตนนา (เกษตรกร) เพอรองรบผลตภณฑตนแบบของโรงสชมชน จ.พจตร

ม.นเรศวร หนวยรวมท

เกยวของ

1. การผลตขาวอนทรย 100% (ขาวกลองงอก) เพอ และ ศภ.3.กสอ.

การผลตปยอนทรย การผลตขาวกลองงอก (Gaba) 1.กลมตนนาเกษตรกรไดรบความรการปลกขาว 6.2 กลมคลสเตอร./ชมชน

2. การตรวจคณภาพขาวอนทรยการรบรอง อนทรย ทเปนวตถดบในการทาขาวนวตกรรมฯ โดย นายสคล สรยวงษ

และขนตอนการขอรบการรบรองขาวอนทรย 2.ไดรบการรบรองขาวอนทรยกลมคลสเตอร สนง.เกษตรจงหวดพจตร

3. เทคนคและแนวทางการใชปยของเกษตรกรผปลก

ขาว 3. ลดตนทน และเพมผลผลตขาว และ ศภ.3.กสอ.

หนา 68


7. กรกฎาคม 52 7.1 สมมนา "แนวทางการแปรรปขาวอนทรยเปน 1. ศกษาแนวทางผลตสนคาจากขาวอนทรย

1.ชมรมโรงส

ขาวพจตร *กลมคลสเตอร.

ระยะท 4 ผลตภณฑ อาหารธญญพช ผลตภณฑทเกดจากขาวอนทรยกลมคลสเตอร 2.สพรรณบร บรษท ซองเดอร จากด

7.2 สมมนาเชอมโยงพนธมตรกลมตนนา กลมผผลต 2. ศกษาการสรางนวตกรรมสรางมลคาเพม กรงเทพฯ 2 วน

(คณสวรรณา จวฒนไพ

บรย)

เครองจกรกล-อปกรณทางการเกษตร ทเกยวของ 3. เจรจาการตลาดวตถดบขาวอนทรยของกลมฯ

3.ชมรมโรงส

ขาวพจตร บรษท กรไท จากด

กบโรงงานผผลต (ดร.พงษ วนานวธ)

8. สงหาคม 52 ศกษาดงานโรงงานผลตของบรษท ซองเดอร จากด ไดรบความรเพอนาไปพฒนาตอยอดกลม

30,000 บาท (สพรรณบร) บรษท กรไท จากด (กทม) และไดแลกเปลยนความคดเหนระหวางกลม

Thai Food Cluster และภายในกลมคลสเตอร

ไดรบความรดานการลดตนทน การแกปญหา *กลมคลสเตอร

การสขาว การเพมประสทธภาพขาว รวมถง บรษท ยนตผลด จากด

ไดตดตอกบผผลตเครองมอ-อปกรณโดยตรง และ ศภ.3.กสอ.

หนา 69


10. กนยายน 52 1.นาเสนอผลการดาเนนงานกลมคลสเตอร

1.สมาชกกลมไดรบทราบความกาวหนา

โครงการ ศภ.3.กสอ. *กลมคลสเตอร

จบระยะปท4 และผลตภณฑทเปนนวตกรรมของกลมฯ นารอง รวมถงแนวทางดาเนนการในป 2552

นายพงศกรณ ดาราพงศ

สถาพร

2. ประเมนผลลพท และประเมนความพงพอใจ และสามารถนาผลทดาเนนการไปปฏบตจรง นายสคล สรยวงษ

พรอมจดทาสรปรายงานผลการดาเนนการปท 4 ในเชงพาณชย และ ศภ.3.กสอ.

3. จดงานแสดง ผลงานขาวนวตกรมของกลมคลสเตอร 2. เพอทราบผลการดาเนนงาน และใชเปนขอมล

อางอง การพฒนากลมคลสเตอรในอนาคต

ถงแนวทาง และทศทาง/ชองทางการลงทน ให

สอดคลองตามตวชวดระดบ กรม ตามแนวทาง

Cluster Approach กลมดาเนนการไดดวย

ตนเอง

ผลทคาดวาจะไดรบ

1. การพฒนาขาวกลองงอก (นวตกรรม) +บรรจภณฑ

(สรางนวตกรรม) (ไดผานการอนมต และมมตใหดาเนนการตามแผนงงาน โดยกลมคลสเตอรขาว จ.พจตร)

2. การพฒนาระบบ GMP โรงสชมชนตนแบบเชงธรกจ

3. การประหยดพลงงานโรงส ระดบ SMEs

หนา 70 4. แผนการดาเนนงาน โครงการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมการแปรรปขาวพจตร ธนวาคม 2550 - สงหาคม 2551 ปท 3

รายการกจกรรม สถานท/เวลา วตถประสงคและผลทคาดหวง ผรบผดชอบ/สนบสนน

1/1 ระยะท 1

-สมมนาเปดตวโครงการปท 3 ป

พธเปดโดยผวาราชการจงหวดพจตร

ผอ.ศภ3สกอ.กลาวใหนโยบายการพฒนา

กลมคลสเตอร อภปราย "สถานการณและทศ

ทางการผลต การแปรรป และการตลาดขาวใน

อนาคตฯ" ทปรกษาทบทวนวสยทศน เปาหมาย

กลยทธ SWOT และชแจงแผนปฏบตการ2551

ศกร14 มค.51


9.00-12.00น.

- เพอใหผมสวนรวมทกคนมองภาพการพฒนากลมคลสเตอรแปรรปขาวไปในทศทางเดยวกน

- เพอใหสมาชกตระหนกและมความรเกยวกบ กจกรรมของกลมคลสเตอร รวมสรางนวตกรรม

- ทกคนจะไดรบทราบแผนการพฒนากลม

คลสเตอรในปท 3 ปสดทาย ทตองยนดวนตนเองและสรางนวตกรรมใหไดทกปตอไป

ดร.ชยธารง พงศพฒนศร อาจารย วสาข เจาสกล ศภ.3กสอ.

กลมคลสเตอรแปรรปขาวพจตร

องคประกอบรอบคลสเตอร

ผวาราชการจงหวด

หนวยงานราชการและเอกชน

2/1

- อบรมการเพมคณภาพขาวดวยระบบ GMP

(มการปฏบตการทโรงสจตรเจรญธญญะ

เพอเปนตวอยางและสรางนวตกรรม)

เสวนาในกลมคลสเตอร

13-16.00น. 21 มนาคม

2551


- สมาชกกลมไดรบความรเรองระบบ GMP (ตามกลยทธพฒนากลางนา) และทาการปฏบต

จรง ใหเปนโรงสตวอยางทพรอมรบการตรวจ

GMP

อาจารยวสาข เจาสกล กลมคลสเตอรแปรรปขาวพจตร ศภ.3กสอ.

4/1 พฒนาตว CDA 2 ทาน โดยการอบรมจากผร

และเยยมชมคลสเตอรโรงหลอพระทเขมแขง

พฒนา CDA ท ศภ.2 กสอ.

27 มนาคม 2551

- เพอพฒนาตว CDA ใหทางานไดตอไปไดดยงขน

อาจารยวสาข เจาสกล กลมคลสเตอรแปรรปขาวพจตรศภ.3กสอ.

หนา 71

ลาดบท รายการกจกรรม สถานท/เวลา วตถประสงคและผลทคาดหวง ผรบผดชอบ/สนบสนน

5/1

จดสงตวแทนอบรม CDAของกลมคลสเตอร

จานวน 2 คน จากโรงสชมชนและโรงสใหญใน

เดอนเมษายน

ท ม.เกษตรศาสตร กรงเทพ

ระหวางวนท 21-25 เมษายน

2551

เพอสราง CDA ของเฉพาะกลมคลสเตอรไวเปนคน

ประสานงานและพฒนารกษาระบบคลสเตอร

แปรรปขาว

ศภ.3กสอ.อาจารยวสาข เจา

สกล กลมคลสเตอรแปรรปขาว

พจตร

6/2

ระยะท 2

- อบรมการเพมผลผลตโดยการจดสรางระบบ

34กจกรรม 5สและ GMP ในโรงสจตรเจรญ

ธญญะเพอเปนตวอยางและงานนวตกรรม)

ใชเวลา ทกวนเสารทโรงส

หยดทางาน เรมวนท 31

พฤษภาคม 2551

- สมาชกกลมจะมทดงานไดรบความรเรองการ

สรางระบบกจกรรม 5สและGMP ซงจะชวยเพม

ผลผลตในทางออมไดอยางไร? (กลยทธพฒนา

กลางนา)

อาจารยวสาข เจาสกล

ศภ.3กสอ.กลมคลสเตอรแปรรป

ขาวพจตร

7/2

- อบรมการประหยดพลงงานไฟฟาโรงสขาว

(มการปฏบตการประหยดพลงงานไฟฟาทโรงส

ใหญจตรเจรญธญญะ เพอเปนตวอยางและเปน

การสรางงานนวตกรรม)

ใชเวลาทกวนเสารทโรงสหยด

ทางาน เรมวนท 14

มถนายน 2551

- สมาชกกลมจะมทดงาน ไดรบความรเรองการ

ลดตนทนดวยการประหยดพลงงาน (ตามกล

ยทธพฒนากลางนา)

วทยากรรบเชญ อ.มานพ เกดสง

อาจารย วสาข เจาสกล

ศภ.3กสอ.กลมคลสเตอรแปรรป

ขาวพจตร

8/2 - เชอมโยงพนธมตรตนนาคอกลมผผลตปย

สรางเครองจกร อปกรณใหโรงส บรรยาย

พเศษถงการสขาวอยางไรใหกาไรด และ

วธการใชปยอนทรย

ใชเวลา 2 ชวโมงจดรวมกบ

กจกรรมท 11/2 ท ศภ.3กสอ.

- สมาชกกลมไดรบความรเรองการลดตนทน และ

การแกปญหาการสขาว การเพมประสทธภาพ

(ตามกลยทธพฒนาตนนาและเชอมโยงสมาชก)

วทยากรรบเชญจากโรงงานผลต



หนา 72

ลาดบท

9/2

รายการกจกรรม สถานท/เวลา วตถประสงคและผลทคาดหวง ผรบผดชอบ/สนบสนน

- จดใหมการสมมนาเชงดงานของจรง โรงส

สงหวฒน โรงสเจรญพานชย กลมคลสเตอร

แปรรปขาว จงหวดพษณโลก และคลสเตอร

โรงหลอ

- เยยมชมกจการคลสเตอรขาวพษณโลกและ

เรยนร ความเขมแขงของกลมคลสเตอรโรง

หลอเสวนาแลกเปลยนการทากจกรรมคลส

เตอร

พาดงานนอกสถานท จงหวด

พษณโลก ดงาน Labขาวท

ม.ราชภฏ และฟงการ

บรรยาย ประชมเสวนา

รวมกนท โรงแรมไพลน

พษณโลก

568-17.00น. ศกรท 4 กค. 51

- สมาชกกลมไดรบความรเรองการพฒนาสราง

ความเขมแขงใหกบกลมคลสเตอรของตนเอง

โดยศกษาจากกลมคลสเตอรทประสบ

ความสาเรจ และเพอแลกเปลยนความคดเหน

กน

CDA จากศภ.2 พษณโลก

ประธานคลสเตอรขาวและโรง

หลอ จงหวดพษณโลก



ศภ.3กสอ.

10/2 - กลมคลสเตอรจดทารายงาน และเตรยมการ

นาเสนอ พรอมทปรกษา

หองชมรมโรงส ศาลากลาง

พจตร 4 สค.51

- กลมคลสเตอรรวบรวมผลงานและจดทา

รายงานพรอมทปรกษา


CDAกลมคลสเตอรแปรรปขาว

พจตรและผทเกยวของ

11/2

การนราย

จดรวมกบ

- จดแสดงผลงานและจดรายการเวทการ

นาเสนอผลงาน สรปโดยกลมคลสเตอร และท

ปรกษา วนองคาร 5 สงหาคม 2551

- ปดโครงการในสวนสญญากบ ม.นเรศวร แต

กลมคลสเตอรยงคงมกจกรรมตอในระยะท 3 กาหนดการอาจเปลยนแปลงหรอเพมไดตามควา

ท ศภ.3กสอ.5 สงหาคม

2551

เวลา 13.00-16.00น.

- เพอฝกใหกลมคลสเตอรแปรรปขาวนาเสนอ

ประชาสมพนธผลงานใหผวาฯ สมาชกรบทราบ

และ สรางความภมใจในกลม พรอมมอบธง

สญลกษณ 5 ส ใหโรงสจตรเจรญธญญะ(โรงส

ตวอยางในการทา 5ส เพอ GMP) องการของกลมคลสเตอรไดพอสมควร

อาจารยวสาข เจาสกล

ดร.ชยธารง พงศพฒนศร

ศภ.3กสอ.,ผวาราชการจงหวด


องคประกอบรอบคลสเตอร หมายเหต มเหมาะสมของเงอนไขและตอบสนองความต

หนา 73

ระยะท 3 ของป กลมคลสเตอรเรมทากจกรรมดวยตนเอง (ปรบปรง 4 สงหาคม 2551) วตถประสงคและผลทคาดหวง ผรบผดชอบ/สนบสนน ลาดบท รายการกจกรรม สถานท/เวลา

12/3 ระยะท 3

) (กาล

ล

งพจารณา

- จดสมมนาเสว นการณขาว เชญ

ระดบอธบด หรอ รมช.มาเลย

ประมาณกลางเดอน ตลาคม เพอไมใหกจกรรม

นาเรองกระแสสถา

ของกลมคลสเตอรหายไป พรอมกบทบทวนแผนก

ยทธและ SWOT

ดดงานโดยกล

ใชเวลา 1 วน

โรง ซา

เฮยบร าวอย

แรมพจตรพลา

รจงรจกอธบดกรมการข

แลว

- สมาชก การณขาว - และเสวนาแบงกลมทาแผนปหนา (ตามกล

กลมไดรบความรเรองสถานะ

ยทธพฒนากลางนา ตนนา ปลายนา)

วทหนวยงาน

ะ

ยากรรบเชญ อธบดและตวแทน

ศภ.3กสอ. ณจากกลมคลสงบประมา

เตอรแปรรปขาวพจตรแล

ราชการ


13/3

(กาลงพ า)

-จ มค ลส เตอร เอง ไป ท สพรรณบ ร ใชเวลา 3-4 วน

ประม วาคม

จารณ กาแพงแสน ชลบร

โคราช และอบล หรอตางประเทศ

าณกลางเดอนธน

- สมาชกกลมไดรบความรเรองเทคโนโลย ตนทน

- แลกเปลยนปญหา หาแนวทางแกไข สรางความสมพนธกน

-

หรอราชการสนบสนนดวย

-

-

-

-

-

-

-

-

-

- หนา 74

-

17Bลาดบท รายการกจกรรม สถาน เวลา วตถประสงคและผลทคาดหวง ผรบผดชอบ/สนบสนน

ท/

วท

ญกรมวชาการ

าจารยงานวจย

าพจตร

การ เอกชน

ากกลมคลส

14/3

กาลงพจารณา

- จด อเวนงานโชวใ จตร

( )

หญทหนาโรงแรมพ พลาซา

างเชอมโยงพนธมตรตนนาคอ เกษตรกรกลมผผลตสร

เครองจกร อปกรณใหโรงส กลมผผลตเครองเกยวนวด

ขาว คโบตา ผผลตปยฯลฯ หนวยราชการออกบธ แสดง

สนคา OTOP ทาทางกางเตนท ดงคนจากหางแฮปป

พลาซามาทโรงแรม จดขบวนแหเจาแมโพสพ ประกวด

สาวงามผรบใชเจาแมโพสพหรอธดาขาว และการแจก

ขาวสารเปนทานใหผยากไร จดสมมนาบรรยายท

หองสมมนาโรงแรมดวยใหความรดานเทคนคแกตนนา

และกลางนา และปลายนาทง 2 วน

ใชเวลา 2 วน

ประมาณ าคม หรอปลายเดอนมกร

ตนกมภาพนธ

หลงเกบเกยวนาป

- สมาชกก และการ

แกปญหาอะไหลและการเพมประสทธภาพ (ตามกลยทธ

พฒนาตนนา กลางนาและเชอมโยงระหวางกลมและ

สมาชก) ทกคนรจกกนมากขน

สมาชกกลมคลสเตอรและประชาชนพจตรไดทาพธ

ลมไดรบความรเรองเทคโนโลย ตนทน

- ขอบพระคณเจาแมโพสพและไดทาบญประจาปเปนศร

มงคลและขวญกาลงใจในการดาเนนชวตตอไป

เปนประโยชนตอการทองเทยวของเมองพจตรเมองแห- งขาว

(กาลงผลตทกโรงสรวมไดขาวสาร ปรมาณ 10,000 ตนตอ

วน มากทสดของโลก)

ยากรรบเชญจาก

โรงงานผลต

วทยากรรบเช

ขาว

วทยากรจากอ

ขาว

ศภ.3กสอ.,หอการค

เกษตรกร พอคา จงหวด

พจตร

หนวยงานราช

เตอรแปรรปขาวพจตร

ราชการสนบสนน และ

สปอนเซอรจากผมาออ

งาน ไดแกผผลตปย

เครองจกรสขาว

เครองจกรกลกา

โบตา ฯลฯ

กบช

รเกษตร ค

ออกบช

งบประมาณจ

Uหมายเหต : กาหนดการอาจเปลยนแปลงหรอเพมไดตามความเหมาะสมของเงอนไขและตอบสนองความตองการของกลมคลสเตอรไดพอสมควร

หนา 75

การศกษาพฒนาการผลตขาวกลองงอก จ.พจตร มวตถประสงคเพอเปนการใหขอมลทาง

วชาการดานตาง ๆ ไดแก กรรมวธการผลตทถกสขลกษณะ คณคาทางโภชนาการ ฉลาก บรรจ

ภณฑ และการสงเสรมการขายใหกบทางกลมวสาหกจชมชนตาบลหนองโสน อาเภอสามงาม

จงหวดพจตร เพอใหสมาชกในกลมไดรบความรและหลกการปฏบตทถกตอง ตลอดจนมสวนชวย

ในการสงเสรมการจาหนายและเปนการเพมรายไดใหกบสมาชกภายในกลมดวย จากขอบเขต

ของงานสามารถสรปผลไดดงน คอ

1. ศกษา รวบรวมและคดเลอกพนธขาวทกลมเปาหมายปลกเพอบรโภคและ

จาหนายอยเดม ทจะใชเปนวตถดบ ตวอยางขาวททางกลมสนใจใหมาศกษาทงหมด 13 ตวอยาง โดยแบงเปน ขาว

กลองทยงไมผานการงอก 5 ตวอยาง (ขาวหอมะลแดง ขาวหอมสรนทร ขาวเหนยวดา ขาวหอม

นล และขาวหอมมะล) ขาวเปลอกทยงไมผานการงอก 5 ตวอยาง (ขาวหอมะลแดง ขาวหอม

สรนทร ขาวเหนยวดา ขาวเหนยวกลา และขาวหอมมะล) และขาวกลองทผานการงอกโดยทาง

กลมผลต 3 ตวอยาง (งอกในรปแบบขาวเปลอก และงอกในรปแบบขาวกลอง และขาวฮาง)

2. ศกษาถงสภาวะทเหมาะสมในการเตรยมขาวงอกแตละสายพนธ เพอใหไดขาว

กลองทมคณคาทางโภชนาการสง นาขาวกลองมางอก (งอกในรปแบบขาวกลอง)แช 12 ชวโมง และเพาะ 12 ชวโมง

5 ตวอยาง จากขาวขาวหอมมะลแดง ขาวหอมสรนทร ขาวเหนยวดา ขาวหอมนล และขาวหอม

มะล และนาขาวเปลอกมางอกสภาวะทแช 24 ชวโมง และเพาะ 24 ชวโมง จากนนนาไปนงแลวจง

นาไปกระเทาะเปลอกออก ไดเปนขาวกลองฮางงอก 24;24 ชวโมง 5 ตวอยาง จากขาวขาวหอม

มะลแดง ขาวหอมสรนทร ขาวเหนยวดา ขาวเหนยวกลา และขาวหอมมะล จากนนวเคราะห

สมบตดานกายภาพ คณคาทางโภชนาการ จลชววทยา การหงตม โดยวเคราะหตวอยางขาวงอก

เปรยบเทยบกบตวอยางควบคมแตละชนด (ไมผานการงอก) และขาวงอกทสภาวะทตางกน

เปรยบเทยบผลทางสถต ใหทราบวาสภาวะทเหมาะสมในการเตรยมขาวงอกแตละสายพนธ

ตวอยางใดทมคณคาทางโภชนาการสง

สรปผลโครงการศกษาพฒนาการผลตขาวกลองงอก จ.พจตร

หนา 76

3. วเคราะหสมบตของขาวกลองงอกทได ดงน

ก. ดานกายภาพ (1) คาสของเยอหมเมลด วดคา L* (ความสวางของส มคา 0 – 100 , 0 = ส

ดา

100 = สขาว), คา a*(ความเปนสเขยว – สแดง, คา a + = สเขยว a - = สแดง) และ b* (ความเปน

สเหลอง – สนาเงน, คา b + = สเหลอง b - = สนาเงน) หลงผานกระบวนการงอกและอบแหงแลว

พบวาคาสของขาวแตละสายพนธมลกษณะเดนทแตกตางกนออกไป เชน คา L* คอคาความสวาง

จะเหนไดวาขาวหอมสรนทรกจะมคาความสวางมากวาขาวพนธอน และพบอกวาขาวกลอง

ภายหลงจากการงอกและอบแหงแลวนนจะมคาสทงคา L* ลดลง และเมอนาขาวเปลอกมางอกท

สภาวะ 24;24 ชวโมง จะทาใหคาความสวางลดนอยลง รวมทงขาวชนดอนๆดวย สวนคา a* คอคา

สเขยวถงสแดง พบวาขาวหอมมะลแดงมคา a* สงกวาขาวชนดอน และพบอกวาขาวเปลอกแตละ

ชนดทงอกในสภาวะ 24;24 ชวโมง คา a* สงกวางอกทสภาวะ 12;12 ชวโมงและตวอยางควบคม

และคา b* เมอนาขาวแตละชนดมางอกแบบขาวเปลอก 24;24 ชวโมง มคา b* สงกวาขาวกลอง

งอกทสภาวะ 12;12 ชวโมงและตวอยางควบคม

จงทาใหทราบวาการงอกขาวแบบขาวเปลอกสภาวะ 24;24 ชวโมงจะทาใหคา

ความสวางนอยกวาขาวทงอกสภาวะ 12;12 ชวโมง แตทาใหคา a* และ b* มากกวาขาวทงอก

สภาวะ 12;12 ชวโมง คอการงอกแบบขาวเปลอกสภาวะ 24;24 ชวโมงทาใหไดขาวกลองทม

ลกษณะสเขมขนแตมคาสวางลดนอยลง

(2) ความแขง (Hardness) โดยใชเครองวดเนอสมผส Instron Texture

Analyzer มหนวยเปน kgf ของขาวแตละชนดภายหลงการหงสกทมควบคมปรมาณขาวตอนาใน

การหงตมเทากนทกตวอยาง พบวาขาวกลองงอกทกชนดทสภาวะ 12;12 ชวโมง มคาความแขงตา

กวาตวอยางควบคม และขาวทงอกแบบขาวเปลอกสภาวะ 24;24 ชวโมง นนหมายถงตวอยางขาว

กลองงอกทกชนดทสภาวะ 12;12 ชวโมง เมอหงสกนนมความออนนมมากกวา ขาวทงอกแบบ

ขาวเปลอกสภาวะ 24;24 ชวโมง

หนา 77 ข. ดานคณคาทางโภชนาการ

(1) ปรมาณโปรตน (Protein content) พบวาขาวเหนยวดาและขาวเหนยวกลา

มปรมาณโปรตนสงกวาขาวชนดอน สวนขาวกลองงอกชนดอนทงอกสภาวะ 12;12 ชวโมง ทาให

ปรมาณโปรตนเพมขน แตเมองอกในรปแบบขาวเปลอกทสภาวะ 24;24 ชวโมง กลบทาใหปรมาณ

โปรตนลดลง

(2) ปรมาณความชน (Moisture content) ผลของปรมาณความชนของขาวทก

ชนด เมองอกขาวกลองทสภาวะ 12;12 ชวโมง ทาใหปรมาณความชนมคาตากวาการงอกใน

รปแบบขาวเปลอกทสภาวะ 24;24 ชวโมง อนเนองมาจากการงอกแบบขาวเปลอกนนอบแหง

กอนทจะกะเทาะเปลอกขาวออกมาเปนขาวกลอง

(3) ปรมาณเยอใยทงหมด (Crude fiber) พบวาการงอกแบบขาวเปลอกท

สภาวะ 24;24 ชวโมง มปรมาณเยอใยทงหมดมากกวาการงอกขาวกลองทสภาวะ 12;12 ชวโมง

(4) ปรมาณไขมนทงหมด (Fat content) พบวาขาวหอมมะลแดง และขาว

หอมสรนทร นนเมองอกแบบขาวกลองทสภาวะ 12;12 ชวโมง ทาใหปรมาณไขมนมคาสงกวาการ

งอกในรปแบบขาวเปลอกทสภาวะ 24;24 ชวโมงสวนขาวเหนยวดา และขาวหอมมะลนน การงอก

แบบขาวกลองทสภาวะ 12;12 ชวโมง กลบทาใหปรมาณไขมนมคาตากวาการงอกในรปแบบ

ขาวเปลอกทสภาวะ 24;24 ชวโมง

(5) ปรมาณแกมมาอะมโนบวทารกแอซด ( γ- Amino butyric acid; GABA)

พบวาปรมาณ GABA ในการงอกแบบขาวกลองทสภาวะ 12;12 ชวโมง ของขาวหอมนลมปรมาณ

GABA สงทสด และการงอกแบบขาวกลองทสภาวะ 12;12 ชวโมงในขาวหอมมะลแดง ขาวเหนยว

ดา และขาวหอมมะล มปรมาณ GABA สงกวาการงอกในรปแบบขาวเปลอกทสภาวะ 24;24

ชวโมง ยกเวนขาวหอมสรนทรทการงอกแบบขาวเปลอกสภาวะ 24;24 ชวโมงจะใหผลปรมาณ

GABA สงกวาการงอกในรปแบบขาวกลอง

ค. ดานจลชววทยา ปรมาณเชอจลนทรยทงหมด ของขาวเปลอกสภาวะ 24;24 ชวโมงมปรมาณนอย

กวาการงอกขาวในแบบขาวกลองสภาวะ 12;12 ชวโมง รวมทงยงนอยกวาตวอยางควบคมและ

ตวอยางจากทางกลมผลต สวนปรมาณยสตและราในขาวเปลอกงอกสภาวะ 24;24 ชวโมงพบวา

ไมมการตรวจพบ เชนเดยวกบขาวกลองหอมมะลแดง และขาวเหนยวดางอกสภาวะ 12;12 ชวโมง

หนา 78 ง. ดานการหงตม

ระยะเวลาการหงสก (Cooking time) พบวาในขาวหอมมะลแดง ขาวเหนยว

ดา ขาวหอมสรนทร และขาวหอมมะลนน การงอกแบบขาวกลอง(12;12 ชวโมง) และการงอกใน

รปแบบขาวเปลอก (24;24 ชวโมง) มระยะเวลาการหงสกนอยกวาตวอยางควบคม (ขาวทไมผาน

การงอก) ตามลาดบ โดยทการงอกแบบขาวเปลอกจะใชเวลาการหงสกนอยกวาการงอกแบบขาว

กลอง ยกเวนขาวหอมนลทเมอนามางอกกลบทาใหมระยะเวลาการหงสกนานกวาขาวทไมผาน

การงอก 4.พฒนาผลตภณฑตนแบบ เพอสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑขาวกลองงอก

เปนการออกแบบผลตภณฑขนมาใหมเพอเปนทางเลอกใหกบผบรโภค โดยแบง

ผลตภณฑใหมทไดเปน 3 ผลตภณฑ ไดแก ขาวกลองงอก(12;12 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1:1

(ขาวหอมสรนทร : ขาวหอมมะล : ขาวหอมนล : ขาวหอมมะลแดง) ขาวฮางงอก(24;24 ชวโมง)

ผสม อตราสวน 4:1:1 (ขาวหอมสรนทร : ขาวหอมมะล : ขาวหอมมะลแดง) และขาวกลองงอก

ผสมธญพช นามาวเคราะหสมบตของขาวกลองงอกทได ดงน ดานกายภาพ

(1) คาสของเยอหมเมลด คาความสวาง (L*) ของขาวกลองงอกผสมธญพชมคาสง

กวา ขาวกลองงอก(12;12 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1:1 และขาวฮางงอก(24;24 ชวโมง) ผสม

อตราสวน 4:1:1 ผลของคา a* นนขาวฮางงอก(24;24 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1 ใหคา a* สง

แตกตางจากขาวกลองงอก(12;12 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1:1และขาวกลองงอกผสมธญพช

และคา b* (สเหลอง) ของขาวกลองงอกผสมธญพชมคาสงกวา ขาวกลองงอก(12;12 ชวโมง) ผสม

อตราสวน 4:1:1:1 และขาว ฮางงอก(24;24 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1

(2) ความแขง (Hardness) พบวาขาวกลองงอกผสมธญพชมคาความแขงสงกวาขาวฮา

งงอก (24;24 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1 และขาวกลองงอก(12;12 ชวโมง) ผสม อตราสวน

4:1:1:1

ดานคณคาทางโภชนาการ

(1) ปรมาณโปรตน (Protein content) พบวาขาวกลองงอกผสมธญพชม

ปรมาณโปรตนสงทสด และพบวาขาวฮางงอก (24;24 ชวโมง) ผสมอตราสวน 4:1:1 และขาวกลอง

งอก(12;12 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1:1 มปรมาณโปรตนเทากน

หนา 79

(2) ปรมาณความชน (Moisture content) พบวาขาวกลองงอกผสมธญพชมปรมาณ

ความชนกวา ขาวฮางงอก (24;24 ชวโมง) ผสมอตราสวน 4:1:1 และขาวกลองงอก(12;12 ชวโมง)

ผสม อตราสวน 4:1:1:1

(3) ปรมาณเยอใยทงหมด (Crude fiber) พบวา ขาวกลองงอก(12;12 ชวโมง) ผสม

อตราสวน 4:1:1:1 มปรมาณเยอใยสงกวา ขาวฮางงอก (24;24 ชวโมง) ผสมอตราสวน 4:1:1 และ

ขาวกลองงอกผสมธญพช

(4) ปรมาณไขมน (Fat content) พบวาขาวกลองงอก (12;12 ชวโมง) ผสม อตราสวน

4:1:1:1 และขาวฮางงอก (24;24 ชวโมง) ผสมอตราสวน 4:1:1 มปรมาณไขมนสงทสด

(5) ปรมาณ GABA พบวา ขาวกลองงอก (12;12 ชวโมง) ผสม อตราสวน 4:1:1:1 ม

ปรมาณเยอใยสงกวา ขาวฮางงอก (24;24 ชวโมง) ผสมอตราสวน 4:1:1 และขาวกลองงอกผสม

ธญพช

ดานจลชววทยา พบวาขาวกลองงอก (12;12 ชวโมง) 4:1:1:1 มปรมาณเชอจลนทรยทงหมดเทากบ 0.06 ±

0.02 x 103CFU/g ซงไมแตกตางจากขาวงอกแบบขาวกลองสภาวะ 12;12 ชวโมง สวนขาวฮางง

อก (24;24 ชวโมง) 4:1:1 และขาวกลองงอกผสมธญพชมปรมาณเชอจลนทรยทงหมดเทากบ

0.012 ± 0.02 x 103 CFU/g และ 0.013 ± 0.02 x 103 ตามลาดบซงไมแตกตางจากขาวงอกแบบ

ขาวเปลอกสภาวะ 24;24 ชวโมง สวนปรมาณยสตและราของขาว 3 ผลตภณฑใหม พบวาไมมการ

ตรวจพบ

ดานการหงตม ระยะเวลาการหงสก (Cooking time) พบวา ขาวกลองงอกผสมธญพชมระยะเวลาการ

หงสกสง หมายความวาขาวกลองงอกผสมธญพชหงสกยากและนานกวาขาวกลองงอก (12;12

ชวโมง) ผสมอตราสวน 4:1:1:1 และขาวฮางงอก (24;24 ชวโมง) ผสมอตราสวน 4:1:1

หนา 80

คณคาทางโภชนาการ (วตามนบ 1) ของขาวกลองงอก ปรมาณวตามนบ 1 ในขาวกลองจานวน 8 ตวอยาง ไดแก ขาวหอมสรนทรไมผานการงอก

ขาวหอมสรนทรงอกของทางกลม ขาวหอมสรนทรฮางงอกของทางกลม ขาวหอมสรนทรงอก

12;12 ชวโมง ขาวหอมสรนทรงอก 24;24 ชวโมง ขาวกลองงอก (12;12 ชวโมง) 4:1:1:1 ขาวฮาง

งอก (24;24 ชวโมง) 4:1:1 และขาวกลองงอกผสมธญพช พบวาขาวหอมสรนทรงอกของทางกลม

มปรมาณวตามนบ 1 สงทสดเทากบ 0.29 mg/100g

นอกจากน ยงมการสงเสรมการขายโดยจดทาเวบไซตเพอประชาสมพนธผลตภณฑขาว

งอก รวมถงผลตภณฑอน ๆ ททางกลมผลตขน เชน ปยอนทรยชวภาพ สารสกดจากธรรมชาต เพอ

ชวยในการเพมชองทางการจาหนายและเปนการเพมรายไดใหกบสมาชกภายในกลม เนอหา

ในเวบไซตประกอบดวยสนคาของกลม วธการสงซอสนคา ขอมลเกยวกบกลม ฯ และวธการตดตอ

ในการสงซอสนคา และเครอขายตาง ๆ ของกลมฯ โดยสามารถเขาสเวบไซตน ไดจาก http://www.map.nu.ac.th/webmapg/nongsano.php สรปผลการศกษาในภาพรวม

1. ปรมาณเชอจลนทรย และวตามนบ 1 พบวา

1.1 ปรมาณเชอจลนทรยทงหมด และปรมาณยสตและราของผลตภณฑท

ผลตโดยทางกลม มคาสงกวาทผลตตามหลกวชาการ ทงน เนองจากทางกลม ฯ ใชกรรมวธการตาก

เมลดขาวใหแหงโดยการตากในรปขาวเปลอกบนลานตากกอนนาไปส ทาใหมความชนสงกวาการ

ทาแหงโดยใชเครองอบ สงผลทาใหผลตภณฑมแนวโนมในการการเกบรกษาไดสน

1.2 ปรมาณวตามนบ 1 ของขาวกลองงอกทผลตโดยทางกลมและทางทมท

ปรกษา รวมถงผลตภณฑขาวกลองงอกผสมและขาวกลองงอกผสมธญพช มคาใกลเคยงกน

ประมาณ 0.2 มลลกรม/100 กรม

2. ดานปรมาณสารกาบา พบวา

2.1 กระบวนการงอก ทาใหขาวมสารกาบาเพมขน

2.2 ขาวกลองงอกหอมสรนทรทผลตโดยทางกลม มสารกาบา ซงมคาอย

ในชวง 10-11 มก/100 กรม ซงมสงกวาขาวทผลตโดยทมทปรกษาเลกนอย (อยในชวง 9-10 มก/

100 กรม)

2.3 ขาวหอมมะลงอก ขาวหอมมะลแดงงอก และขาวหอมนลงอกทผลตโดย

ทมทปรกษา มสารกาบาอยในปรมาณสง (สงสดทประมาณ 16 มก/100 กรม)

http://www.map.nu.ac.th/webmapg/nongsano.php

หนา 81

3. การเตรยมขาวกลองงอกจากขาวเปลอก พบวา

3.1 ขาวหอมสรนทรงอกทเตรยมจากขาวเปลอก (ผลตโดยทางกลม) มส

เหลองเขมกวาและมกลนขาวหอมกวาขาวหอมสรนทรงอกทเตรยมจากขาวกลอง

3.2 การเตรยมขาวกลองงอกจากขาวเปลอกสาหรบขาวพนธอน ๆ พบวา ทา

ใหสารกาบาลดลงประมาณ 1-5 มลลกรม/100 กรม เมอเทยบกบการเตรยมจากขาวกลอง ทงน

อาจเนองมาจากกระบวนการกระเทาะเปลอกหลงจากการงอกและทาแหง อาจมสวนในการทาให

เกดการแตกหกของจมกขาวได

4. ทมทปรกษาใหขอเสนอแนะกบทางกลม ดงน

4.1 พฒนารปแบบการบรรจโดยการบรรจแบบสญญากาศ เนองจากชวย

รกษาคณภาพของขาว ปองกนแมลง ยดอายการเกบรกษา และเปนการเพมมลคาของผลตภณฑ

4.2 พฒนาการตากขาวหรออบขาวใหมความชนตา โดยการใชตอบ หรอต

ตากขาวโดยใชพลงงานแสงอาทตย เพอเปนการปองกนการเจรญของเชอจลนทรย ปองกนฝน

ละอองและสตวตาง ๆ เชน นก แมลง และเพอเปนการเตรยมการสาหรบการขอรบรองมาตรฐาน

ตาง ๆ ของผลตภณฑ

หนา 82

สรปผลโครงการพฒนาผลตภณฑจากขาวเพอสรางนวตกรรม จ.พจตร

ความเปนมาของโครงการ

ขาว (Oryza sativa) เปนพชใบเลยงเดยวทมลาตนเปนปลอง ซงมทงพนธชวาทปลอง

กลวงและตน ใบมลกษณะยาวร ปลายแหลม ดอกมสนาตาลและออกเปนชอ ดอกเปนประเภท

สมบรณเพศ เพราะมทงเกสรตวผและเกสรตวเมยในดอกเดยวกน การผสมพนธสวนใหญ จงเปน

การผสมกนในตวเองโดยไมจาเปนตองอาศยแมลง รากตนขาวเปนรากฝอย และตนขาวแตละตน

อาจมหนอไดตงแต 5-15 หนอ ซงหนอแตละหนอจะใหรวงขาวหนงรวงโดยในแตละรวงจะมเมลด

ตงแต 100-200 เมลด ขาวทโตเตมทจะสงตงแต 1-2 เมตร

ขาวมคณคาทางโภชนาการและมประโยชนทางอตสาหกรรมมากมาย ฟางใชเปนเชอเพลง

ปเตยง ปคอกสตว มงหลงคา ทาเปนเชอกถก ทอเปนของเลนหรอเครองใช แกลบใชเปนเชอเพลง

และรองสนคาทแตกหกงาย นามนราขาวใชทาสบและผลตภณฑเสรมสวย สวนราขาว นนก

สามารถนาไปเลยงสตวได ฯลฯ นกโภชนาการวเคราะหพบวา ขาวขาว 100 กรม มนา 11.4 กรม

โปรตน 7.3 กรม ไขมน 3.6 กรม คารโบไฮเดรต 85.8 กรม และมเกลอแร เชน โซเดยม 4 มลลกรม

โพแทสเซยม 150 มลลกรม แคลเซยม 51 มลลกรม เหลก 0.5 มลลกรม วตามน E และ B อยางละ

0.41 มลลกรม วตามน B2 0.02 มลลกรม และ Folate 20 มลลกรม

ราขาว คอ เยอสนาตาลออนทหอหมเมลดขาวกลองซงเปนสวนทมคณคาทางโภชนาการ

สงของขาว อดมไปดวยวตามนอและโอรซานอล ซงเปนสารธรรมชาตทชวยลดคอเลสเตอรอล และ

ชวยตานอนมลอสระ นอกจากน ราขาวทนามาสกดนามนยงมสวนของจมกขาวอยดวยถง 20%

ทาใหนามนราขาวเปยมดวยคณคาสารอาหารเพอบารงสขภาพอยางแทจรง

ดวยเหตนคณะผดาเนนการจงมวตถประสงคทจะศกษาพฒนาชดผลตภณฑ

เครองสาอางจากผลตภณฑขาวเพอเปนการสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑทเหลอจากการผลต

ขาวสาร และเปนการกอใหเกดผลตภณฑใหมทมคณภาพเพอประโยชนทางอตสาหกรรมตอไปใน

อนาคต

หนา 83

วตถประสงคของโครงการ

พฒนาชดผลตภณฑเครองสาอางจากราขาวเปนตนแบบ จานวน 3 ผลตภณฑ

เพอสรางมลคาเพมในเชงพาณชย

วธดาเนนการ

1. สารวจหาแหลงของราขาวทมคณภาพสาหรบใชในการพฒนาตารบจากโรงสใน


2. ตงตารบและพฒนาผลตภณฑเครองสาอางทผสมราขาว 3 ผลตภณฑ ในชอการคา

จงหวด พจตร

3. ออกแบบบรรจภณฑเครองสาอางราขาว

4. ทดสอบความคงตวของผลตภณฑทเตรยมได ทงในดานกายภาพและดานเคม

5. สรปและรายงานผลการดาเนนการ และจดสมมนาเพอถายทอดความรและ

ประชาสมพนธใหกบสอมวลชน 1 ครง ผลการวจย/ขอคนพบ

จากการตรวจสอบคณภาพราขาวจากโรงสในเขตจงหวดพจตร ทไดรบ GMP แลว

จานวน 1 โรง และอยในระหวางจดทา GMP จานวน 2 โรง เพอใชเปนแหลงวตถดบของโครงการ

ผลการตรวจสอบคณภาพของวตถดบราขาว พบวา ราขาว จากทง 3 แหลง สามารถนามาใชเปน

วตถดบของโครงการได แตทงน ตองผานกระบวนการฆาเชอจลนทรยทปนเปอนมากบราขาวดวย

วธการทเหมาะสมเสยกอน โดยผดาเนนโครงการไดมวธการแกไขปญหาการปนเปอนของจลนทรยใน

raw material จากราขาว เพอลดจานวนจลนทรยในราขาวอยในระดบมาตรฐานทสามารถยอมรบได

ผลการตรวจหา Bacteria ดวยวธ Total count bacteria ในราขาวเพอนามาใชในสตรตารบ

ผลตภณฑขดผวผสมราขาวและสบขดผวจากราขาว สามารถลดจานวน bacteria ไดดวยการ treat

โดยการหมก ethanol 95% ทเวลา 1 ชม. ซงเปนเวลาทนอยทสดในการทจะสามารถยบยงจลนทรย

จาก law material ได และผลการตรวจจลนทรยจากโลชนทมสวนผสมของนามนราขาวนน พบวา

ผานการตรวจสอบทางจลชววทยาเบองตน โดยการตรวจ Total count bacteria และการตรวจ

challenge test ทางจลชววทยา เชนเดยวกน

หนา 84

ผดาเนนโครงการไดพฒนาตารบผลตภณฑเครองสาอางจากราขาว จานวน 3

ผลตภณฑ คอ โลชนทาผวทมสวนผสมของนามนราขาว สบกอนขดผวจากราขาว และผลตภณฑขด

ผวจากราขาว โดยทงสามผลตภณฑไดผานการทดสอบในสภาวะเรงทอณหภม 50 องศาเซลเซยส

เปนเวลา 4 สปดาห พบวา ผลตภณฑทงสามชนดนน มความคงตวโดยทไมมการเปลยนแปลงทง

ทางดานกายภาพและทางดานเคม

นอกจากน ผดาเนนโครงการยงไดดาเนนการออกแบบบรรจภณฑของผลตภณฑ

เครองสาอางจากราขาวทงสามผลตภณฑ เพอเปนตนแบบในการพฒนาสตลาดอตสาหกรรม

เครองสาอางและการผลตเชงการคาเพอจดจาหนายภายในประเทศและการสงออกอกดวย ขอเสนอแนะ ในการลดจานวน bacteria ดวยการ treat โดยการหมก ethanol 95% ทเวลา 1 ชม. เปน

วธทงาย สะดวกและเหมาะสมในระดบทชมชนสามารถทาได แตสาหรบระดบอตสาหกรรมใหญ

ควรมวธการ treat เพอลดจานวน bacteria ใหไดมากกวา เชน การใช Ethylene Oxide

เปนตน

ในสวนของการพฒนาโลชนทมสวนผสมของนามนราขาวนน จะตองมการปนเหวยงดวย

จานวนรอบทสงเพอใหไดสวนใสของนาซาวราขาว ซงเปนวธทคอนขางยงยากในระดบชมชน

ดงนน อาจจะตองมการปรบเปลยนวธการ เพอความเหมาะสมในการผลตเชงการคาตอไป

การนาไปใชประโยชน

ถายทอดความรและเทคโนโลยไปสภาคอตสาหกรรมเครองสาอางและผทสนใจ เพอ

นาไปสการผลตในเชงการคาเพอการจาหนายภายในประเทศและการสงออก

หนา 85

บนทกขอความ

สวนราชการ สวนบรหารยทธศาสตร ศภ.3 กสอ. .

ท วนท 31 กรกฎาคม 2552 .

เรอง รายงานการเสวนา “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว” .

จ.พจตร ภายใตกจกรรม KM .

เรยน ผอ.ศภ.3 กสอ.

ตามอนมตในหลกการจดเสวนาเรอง “ขาว จ.พจตร” ภายใตกจกรรม KM ลงวนท 16

มถนายน 2552 โดยกาหนดจดเสวนาฯ ในวนองคารท 23 มถนายน 2552 ณ หองประชมชน 3 ศภ.3

กสอ. และ ผอ.ศภ.3 กสอ. ไดอนมตเลอนการจดเสวนาฯ อออกไปเปนวนท 15 กรกฎาคม 2552 ลงวนท

13 กรกฎาคม 2552 ความละเอยดดงแจงแลวนน

คณะกรรมการ KM ไดดาเนนการจดเสวนา “แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยง

อตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร” ในวนพธท 15 กรกฎาคม 2552 ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ.

และขอรายงานการจดกจกรรมตาง ๆ ดงน

1. กจกรรมการใหความรเรอง “โครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร โดยเจาหนาท

ผรบผดชอบโครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร ศภ.3 กสอ. (นายปกรณ กระจางยทธ และ นายภานวตร

กลมาศ)

2. กจกรรมการใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร” โดย นายพงศกรณ ดาราพงศสถาพร

ผจดการโรงสยงฮงเสง ต.ทาบว อ.โพทะเล จ.พจตร และเปน CDA. โครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร

ตามเอกสารประกอบการบรรยายทแนบ (เอกสารแนบ 1)

3. กจกรรมการใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร” โดยนายสคล สรยวงษ ประธานโรงสชมชน

หนองโสน ต.หนองโสน อ.สามงาม จ.พจตร

โดยมผเขารวมการเสวนาในครงน จานวน 20 คน ตามรายงานภาพทแนบ (เอกสารแนบ 3)

จงเรยนมาเพอโปรดทราบ

(นางสาวปยกล กรรณสต)

นกวชาการอตสาหกรรมชานาญการ

หนา 86

การเสวนาเรอง

“แนวทางการพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมแปรรปขาว จ.พจตร” วนพธท 15 กรกฎาคม 2552

ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ.

กจกรรมการใหความรเรอง “CLUSTER ขาว จ.พจตร” โดย หวหนาสวนบรการธรกจ

อตสาหกรรม ศภ.3 กสอ. นายปกรณ กระจางยทธ และ นายภานวตร กลมาศ ตาแหนงนกวชาการ

อตสาหกรรม ผปฏบตงานและประสานงานโครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร

หนา 87

กจกรรมการใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร” โดย นายพงศกรณ ดาราพงศสถาพร ผจดการ

โรงสไฟยงฮงเสง เลขท 58 หม 8 ต.ทาบว อ.โพทะเล จ.พจตร และ CDA. โครงการ CLUSTER ขาว

จ.พจตร

กจกรรมการใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร” โดย นายสคล สรยวงษ ประธานโรงสชมชน

หนองโสน เลขท 48/13 หม 16 ต.หนองโสน อ.สามงาม จ.พจตร โดยมผเขารวมการสมมนาในครงน

จานวน 20 คน

หนา 88

การมอบรางวลตอบแทนแกผมสวนในการแลกเปลยนองคความรเรองขาว ใหแก เจาหนาท ศภ.3

กสอ.

หนา 89

การใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร” โดย นายพงศกรณ ดาราพงศสถาพร ผจดการโรงสยงฮงเสง ต.ทาบว อ.โพทะเล จ.พจตร

วนพธท 15 กรกฎาคม 2552 ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ.

จงหวดพจตร มพนท ประมาณ 2.8 ลานไร ซงเปนพนทพชผลทางการเกษตร ประมาณ 2.3

ลานไร โดยจาแนกเปนพนทของพชผลทางการเกษตรทเปนพชดน รอยละ 15 และเปนพนทเพาะปลก

ขาว รอยละ 85 หรอประมาณ 2 ลานไร ในอดต ชาวจงหวดพจตรทานา ปละ 1 ครง เมองพจตรเกอบ

เรยกไดวา “เปนเมองทเปนอขาวอนา” ตงแตป พ.ศ. 2495 มการประกวดขาว จ.พจตร มลองนาจาก จ.

พษณโลก ถง จ.นครสวรรค ในทศตดทางรถไฟ มระดบนาสงกวา 2.50 เซนตเมตร เปนขาวนาลก หรอ

เรยกวา ขาวลอย ขาวลอย มคณสมบตพเศษทลอยตามนาเมอมอายขน แตผลผลตตอไรตา แต ชาว จ.

พจตร กยงเชดชวา จ.พจตรมขาวพนธปนแกว ทสามารถเชดชชอเสยงใหแกขาวนานาลกไดเปนอยางด

ในประวตศาสตรของศนยวจยขาวไทย ซงมแสดงอยในศนยวจยขาว มพนธขาวพนธหนงทมเมลดขาว

สวยงามมาก คอ ขาวพนธปนแกว ตอมาการปลกขาวสวนใหญของ จ.พจตร เปนขาวพนเมองเปนหลก ม

ตงแตพนธขาวชดเชย ขาวพนธเกวยนหก ขาวพนธขาวกอเดยว ขาวพนธคลองลากทราย ตลอดจนขาว

พนธขาวเมลดยาว ขาวเหลองเตย ซงเปนขาวแขงทมคณภาพในการทาเสนกวยเตยวเหมาะสมทสด จ.

พจตรมพนทลมนาทมปญหาตอพนธทจะตองใชขาวพนธขาวหนก ซงเรยกวา พนธขาวยวน พนธนางเมย

ตาง ๆ ในรมแตนา และรมทางรถไฟ ทาใหรสกวาสองขางทางรถไฟพจตร เตมไปดวยขาว ขาวหลานนจะ

มคณสมบตพเศษทนาสงเทาไหร ขาวกจะสงเทานน สองขางทางรถไฟนาใส ทาใหขาวเจรญเตบโตได

เมอสภาวะการสวนใหญแลว เขตตะวนออกจะเปนแหลงทมขาวคณภาพด เชน อาเภอวงทรายพน ดง

เจรญ และ สากเหลก เปนแหลงทมขาวทมคณภาพด สวนในเขตตะวนตก ไดแก อาเภอโพทะเล และ

สามงาม เปนขาวคณภาพตา เรยกวา เปนขาวเกรถ 2 ซงไมนยม เนองจากเปนนานาลกทตองอาศยนา

เปนขาวพนธนางงาม เมลดสน

หนา 90

ในอดต จ.พจตร มโรงสขาว ไมตากวา 200 โรง จาแนกเปนโรงสขาวททาการสขาว

ประมาณ 5 ตนตอวน จานวน 100 กวาโรงงาน และมโรงสขาวขนาดใหญททาการสขาว ประมาณ 200

ตน ไมถง 5 โรงงาน และวถชวตของชาว จ.พจตร ยงคงคดวา การทานาเปนปจจยหลกททาใหเกดรายได

อยางเพมพน รวมทงผประกอบการขาว และยงฉาง มการเกบขาวไวในยงฉางอยางมาก อยางนอย

ผลผลตขาว 8 แสนตน ป พ.ศ. 2510 – 2525 มการกกเกบโดยพอคายงฉาง ประมาณ รอยละ 50 หรอ 4

แสนตน และในขณะเดยวกนโรงสขาวเกบได รอยละ 10 หรอ 180,000 ตน รวมทงเกษตรกรชาวนา ททา

การเกบไวในยงฉาง โดยประเพณเดมนน เดอน 3 ขน 3 คา จะมการตกขาวออกจากยง ซงถอเปน

ประเพณโบราณทเรยกวา “ทาบญใหแมโพสพ” เปนประเพณโบราณ หลงจากนน จ.พจตรไดมการคดคน

พฒนาจนกระทงมพนธขาวพนธใหมขนมา ตามกรมวชาการเกษตร หรอศนยวจยขาวสงออก ไดนาสาย

พนธมาจาก IRRI หรอทเรยกวา อร ฟลปปนส จงทาใหเกดมการผลตขาวนาปรงขน ขาวนาปรงครงแรก

ออกมาไมคอยดนก มผลผลตเกดขนตอไร ประมาณ 70-80 ถง ตอมาไดมเขตนาชลประทาน จงจดโซน

แบงแยกไดวา ขาวพนเมองพน.ธกอเดยวตาง ๆ นน ถกยายกลบมาอยทภาคตะวนออกในเขต อ.วงทราย

พน ลากเหลก ทบคลอ ดงเจรญ และ บางมลนาก ในบางสวน ปญหาขาวดงกลาวจงทาใหเกดปญหา

ตามมาคอขาวพนธพนเมองนนอยไดอยางไร เพราะขาวพนธพนเมองไมตอบสนองตอปย และผลผลตตอ

ไรตา ในขณะเดยวกน แนวเขต อ.โพทะเล โพประทบชาง ตะพานหน สามงาม และ วชรบารม นน กลบม

การศกษารวดเรวกวา โดยเฉพาะสายพนธขาวทใหผลผลตตอไรสงถงไรละ 1 ตน หรอประมาณ 700

กโลกรม – 1 ตน เกษตรกรในฝงลมแมนาทางรถไฟ หรอลมแมนานาน ใกลลงมาจะทาขาวนาปรงเกอบ

ทงหมด มผลผลตตอไรสง ในขณะเดยวกน โรงสขาวกมการเปลยนแปลงกนไปเรอย ๆ ลดนอยกน

ตามลาดบ จนถงป พ.ศ. 2535 ไดมการพฒนาขาวนาปรง เขตชลประทานแบบเตมรปแบบในเขตชน

ประทานนน ผลตขาวไดคณภาพคอนขางด ในสายพนธใหม เชน ขาวชยนาท 1 ขาวพนธพนเมองกจะถก

เลอนหายไปตอการตอบสนองตอไรตา ผลผลตตอไรตามปญหา ผประกอบการโรงสขนาดกลาง ขนาด

เลก ตองเลกกจกรรมไป

หนา 91

ป พ.ศ. 2542 พบวา มจานวนโรงสขาว ประมาณ 100 โรงงาน ซงเปนโรงสขนาดใหญ

ประมาณ 35 โรงงาน และโรสขนาดเลก ประมาณ 65 โรงงาน ซงตางกรอวนทเสอมโทรมไปตามลาดบ

และมปญหาตาง ๆ ตามมาตลอด เมอราคาขาวตา จะมการประทวง ปดถนน เพราะ จ.พจตรนนเปน

เมองอขาว แทบจะเรยกไดวาทกพนทขายขาวเปนหลก ขาวกบความเปนอยของชาวพจตรเปนของคกน

แตเดมอดตใชลอ เกวยน ลากขาวมาโรงส แตปจจบนเปนรถสบลอ รถเทนเลอร ปญหาคอ การพฒนาท

เรวทาใหเกดปญหาพอสมควรใหกบชาวพจตร รวมทงการพฒนาไปสวธการทานา กลายเปนธรกจ

ชาวนา

ปจจบน มปญหานาเปนหวงมากคอ ตนทนของการผลตของชาวนาคอนขางสง และราคา

ขาวบางสวนของประเทศมปญหา และสดทายไดมการพฒนาระบบยดตดรถพวง รถ 18 ลอ และการ

ขนสงทางนากหายไป โรงสขนาดเลก และโรงสขนาดกลาง ตางมผลตอบแทนในการสขาวคอนขางนอย

ประมาณป พ.ศ. 2533 – 2523 ทกคนอยากเปนเขย/สะใภ โรงเลอย โรงสพจตร ซงปจจบน เหตการณน

ไดผานเลยไปแลว และเกอบเรยกไดวาเปนการพฒนาการขาว การรบประทานขาวกระสอบ ไมมแลว

การขนสงในอดตนน เกษตรกรใชรถชวงป พ.ศ. 2510 – 2520 มลอเกวยน ใชแรงงานสตว เชน วว ควาย

ทเทยมลอ ซงการทจะตองนามาเปนระบบพาหนะในการขนสงขาวมาสงมอบใหโรงสขาว ตนทนการ

ผลตของเกษตรกรชาวนา ทมการดานา หรอมเกบเกยวขาว ในการใชแรงงานปจจบนไดมการ

เปลยนแปลงไปแลว เปนการขนสงทใชแรงงานพลงงานทงหมด

หนา 92

บนทกขอความ

สวนราชการ สวนบรหารยทธศาสตร ศภ.3 กสอ. .

ท วนท 16 มถนายน 2552 .

เรอง ขออนมตจดเสวนา เรอง “ขาว จ.พจตร” ภายใตกจกรรม KM .

เรยน ผอ.ศภ.3 กสอ.

ตามแผนงาน/โครงการ กจกรรม KM ป 2552 ของ ศภ.3 กสอ. ให คณะทางานเพอดาเนน

กจกรรมการจดการความรในองคกร (KM) ศภ.3 กสอ. ดาเนนการตามแผนปฏบตการจดการความร 7

ขน-ตอน ซงในขนตอนท 2 : การสรางและแสวงหาความร คณะทางานฯ ไดเชญผมความรและ

ประสบการณจากภายนอกองคกรมาใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร” ใหแกผปฏบตงานทเกยวของกบการ

สงเสรมอตสาหกรรมขาว และผทสนใจทวไป เพอจะไดรวบรวมความรใหเปนระบบ โดยทาขอมลองค

ความรในรปแบบตาง ๆ ไดแก Website เพอเปนฐานความร และจดทาเปนเอกสารคมอและ CD เพอ

ใหบรการแกบคคลภายนอกสามารถเขาถงไดงายและสะดวก ตามแผนการจดการความรทแนบมา

พรอมน

คณะทางานฯ กาหนดจดเสวนา เรอง “ขาว จ.พจตร” ในวนองคารท 23 มถนายน 2552

ระหวางเวลา 08.30 – 14.00 น. ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ. รายละเอยดตามโครงการทแนบ

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาอนมต การจดเสวนาฯ ในวนองคารท 23 มถนายน 2552

ระหวางเวลา 08.30 – 14.00 น. ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ. งบประมาณ 15,000 บาท (หนง

หมนหาพนบาทถวน) ตามสญญายมเงนของดฉนทแนบมาพรอมน

(นางสาวปยกล กรรณสต)

ประธานคณะทางานเพอดาเนนกจกรรมการจดการความรในองคกร

หนา 93

โครงการเสวนา เรอง “ขาว จ.พจตร” ภายใต กจกรรมการจดการองคความรในหนวยงาน (KM)

วนองคารท 23 มถนายน 2552 ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ.

**************************** 1. หลกการและเหตผล

ตามแผนงาน/โครงการ กจกรรม KM ป 2552 ของ ศภ.3 กสอ. ใหคณะทางานเพอดาเนน

กจกรมการจดการความรในองคกร (KM) ศภ.3 กสอ. ดาเนนการตามแผนปฏบตการจดการความร 7

ขนตอน นน

เนองจากเจาหนาท ศภ.3 กสอ. ยงขาดองคความรเรอง “ขาว จ.พจตร” ซงเปนความรท

จาเปนในการผลกดนยทธศาสตร จ.พจตร และกลมจงหวดภาคเหนอตอนลาง (กลมท 2) และเปนสวน

ผลกดนยทธศาสตรของ กสอ. ในประเดนยทธศาสตรท 3 : การสนบสนนปจจยเออตอการประกอบธรกจ

อตสาหกรรม ดวย ดงนน การดาเนนการตามแผนการจดการความร ในขนตอนท 2 : การสรางและ

แสวงหาความร คณะทางานฯ จงเหนสมควรเชญผมความรและประสบการณจากภายนอกองคกรมาให

ความรเรอง “ขาว จ.พจตร” ใหแก ผปฏบตงานทเกยวของกบการสงเสรมอตสาหกรรมขาว และผทสนใจ

ทวไป

ดงนน คณะทางานฯ จงกาหนดจดกจกรรมเพอถายทอดและแลกเปลยนองคความร โดย

จดเสวนา เรอง “ขาว จ.พจตร” ขน เพอเปนการถายทอดความร แลกเปลยนความร และสรางเครอขาย

จดการความร เรอง “ขาว” เพอจะไดรวบรวมความรใหเปนระบบ โดยทาขอมลองคความรในรปแบบตาง

ๆ ไดแก Website เพอเปนฐานความร และจดทาเปนเอกสารคมอและ CD เพอใหบรการแก

บคคลภายนอกใหสามารถเขาถงไดงายและสะดวก

2. วตถประสงค

1. เพอใหเจาหนาท ศภ.3 กสอ. ไดรบความรเรอง “ขาว จ.พจตร”

2. เพอใหเจาหนาท ศภ.3 กสอ. ไดแลกเปลยนความรเรอง “ขาว จ.พจตร”

3. เพอใหเจาหนาท ศภ.3 กสอ. ไดสรางเครอขายจดการความรเรอง “ขาว จ.พจตร”

4. เพอใหมการบรหารจดการความรใหเปนระบบ สงเสรมใหเจาหนาท ศภ.3 กสอ. และ

บคคลภายนอก ไดเรยนรจรง

หนา 94

3. กลมเปาหมาย เจาหนาท ศภ.3 กสอ. ระดบขาราชการ ลกจางประจา และผทปฏบตงานเกยวกบการ

สงเสรมอตสาหกรรม “ขาว” และผทสนใจทวไป จานวน 20 คน 4. กจกรรมสมมนา

4.1 กจกรรมการใหความร โดยการบรรยาย

4.2 กจกรรมการมสวนรวมโดยการแลกเปลยนความร และ การระดมสมอง 5. วทยากร

1. นายบรรจง ตงจตรวฒนกล ประธานโครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร

2. นายสคล สรยวงษ CDA. โครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร 6. กาหนดการสมมนา

วนพธท 24 มถนายน 2552 ระหวางเวลา 08.30 – 16.30 น. 7. สถานท

หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ. 8. งบประมาณ

1. คาอาหารวางและเครองดม จานวน 20 คน ๆ ละ 35 บาท จานวน 2 มอ เปนเงน 1,400 บาท

2. คาอาหารกลางวน จานวน 20 คน ๆ ละ 120 บาท จานวน 1 มอ เปนเงน 2,400 บาท

3. คาตอบแทนวทยากร ชวโมงละ 1,200 บาท x 2.5 ชวโมง เปนเงน 3,000 บาท

รวม 6,800 บาท

(หกพนแปดรอยบาทถวน) 9. ผรบผดชอบโครงการ

คณะทางานเพอดาเนนกจกรรมการจดการความรในองคกร (KM) ศภ.3 กสอ. 10. ผลทคาดวาจะไดรบ

1. เกดการกระตนบคลากรในองคกรใหมสวนรวมในการทากจกรรม KM

2. เจาหนาทในหนวยงานไดรบความรเรอง “ขาว พจตร”

3. เจาหนาทในหนวยงานไดแลกเปลยนความรเรอง “ขาว พจตร”

4. เจาหนาท ในหนวยงานไดสรางเครอขายจดการความรเรองเรอง “ขาว พจตร”

5. ไดรวบรวมความรใหเปนระบบ โดยทาขอมลองคความรในรปแบบตาง ๆ ไดแก

Website เพอเปนฐานความร และจดทาเปนเอกสารคมอและCD เพอใหบรการแกบคคลภายนอกให

สามารถเขาถงไดงายและสะดวก

หนา 95

กาหนดการเสวนา เรอง “ขาว จ.พจตร” ภายใต กจกรรมการจดการองคความรในหนวยงาน (KM)

วนพธท 15 กรกฎาคม 2552 ณ หองประชม ชน 3 ศภ.3 กสอ.

****************************

08.30 – 09.00 น. ลงทะเบยน

09.00 – 12.00 น. กจกรรมการใหความร เรอง โครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร

โดย ผรบผดชอบโครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร ศภ.3 กสอ.

(นายปกรณ กระจางยทธ และ นายภานวตร กลมาศ)

12.00 – 13.00 น. รบประทานอาหารกลางวน

13.00 – 14.30 น. กจกรรมการใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร”

โดย นายพงศกรณ ดาราพงศสถาพร ผจดการโรงสไฟยงฮงเสง ต.ทาบว

อ.โพทะเล จ.พจตร และ CDA. โครงการ CLUSTER ขาว จ.พจตร

14.30 – 14.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม

14.45 – 15.45 น. กจกรรมการใหความรเรอง “ขาว จ.พจตร”

โดย นายสคล สรยวงษ

ประธานโรงสชมชนหนองโสน ต.หนองโสน อ.สามงาม จ.พจตร

15.45 – 16.30 น. กจกรรมการมสวนรวมในการแลกเปลยนองคความรเรองขาว

เพอกาหนดองคความรใหม

หมายเหต : พกรบประทานอาหารวางและเครองดม ระหวางเวลา 10.30 – 10.45 น.

หนา 105

ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 ท อก 0404/ กรมสงเสรมอตสาหกรรม

200 หม 8 ถ.เลยงเมอง ต.ทาหลวง อ.เมอง จ.พจตร 66000

กรกฎาคม 2552

เรอง ขอเชญเปนวทยากร ในการเสวนาเรอง “ขาว จ.พจตร”

เรยน คณสคล สรยวงษ

สงทสงมาดวย กาหนดการเสวนา จานวน 1 ฉบบ

ดวย ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 กรมสงเสรมอตสาหกรรม กาหนดจดเสวนาเรอง “ขาว จ.พจตร” ภายใตกจกรรมการจดการความรในองคกร (Knowledge management : KM) โดยมวตถประสงคเพอใหความร แกเจาหนาทศนยฯ จานวน 20 คน และรวบรวมความรใหเปนระบบเปนฐานความรสาหรบใหบรการบคคลภายนอก ในวนพธท 15 กรกฎาคม 2552 ณ หองประชมชน 3 ศภ.3 กสอ.

ศนยฯ พจารณาแลว เหนวา ทาน เปนบคคลทมความรและประสบการณเรอง “ขาว จ.พจตร” ในการนจงขอเรยนเชญทานเปนวทยากรบรรยายในหวขอ “ขาว จ.พจตร” ไดแก วงจรของขาว ปจจยทกาหนดการเลอกพนธปลกของขาว และระบบการคาขาว เปนตน ในวนพธท 15 กรกฎาคม 2552 ระหวางเวลา 14.45 – 15.45 น. ณ หองประชม ชน 3 ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3 จ.พจตร ตามกาหนดการทแนบมาพรอมน จกขอบคณยง

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา

ขอแสดงความนบถอ

( นายพรเทพ การศพท )

ผอานวยการศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 3

สวนบรหารยทธศาสตร ศภ.3 กสอ. โทรศพท 0-5661-3161-4 ตอ 106 โทรสาร 0-5661-3559

เอกสารแนบ 1

แบบสารวจความตองการความร/กจกรรมกจกรรมการจดการความร ศภ.3 กสอ.

คาชแจง : โปรดใหความคดเหนหรอขอเสนอแนะเพมเตม เพอประโยชนในการดาเนนการกจกรรมการจดการความร

1. โปรดระบหวขอความรททานตองการทราบ และเจาหนาท ศภ.3 กสอ. ททานตองการใหถายทอดประสบการณความรหวขอทตองการทราบ ชอเจาหนาท ศภ.3 กสอ ทตองการใหถายทอดประสบการณความร1…………………………………………….. 1……………………………………………..2…………………………………………….. 2……………………………………………..3…………………………………………….. 3……………………………………………..4…………………………………………….. 4……………………………………………..5…………………………………………….. 5……………………………………………..6…………………………………………….. 6……………………………………………..7…………………………………………….. 7……………………………………………..

2. ในการจดเวทสาหรบการแลกเปลยนเรยนร ทานตองการใหคณะทางานเชญวทยากรภายนอกทานใด และบรรยายในหวขออะไร (โปรดระบ)

หวขอทบรรยาย รายชอวทยากรภายนอก1…………………………………………….. 1……………………………………………..2…………………………………………….. 2……………………………………………..

3. การจดการศกษาดงาน ดานการจดการความร ทานตองการใหคณะทางานจดการศกษาดงานในเรองใด และสถานท/หนวยงาน ทตองการไปศกษาดงาน (โปรดระบ)

หวขอทตองการศกษาดงาน สถานท/ชอหนวยงาน1…………………………………………….. 1……………………………………………..2…………………………………………….. 2……………………………………………..

4. ขอเสนอแนะเพอประโยชนในการปรบปรงการจดกจกรรมการจดการความรในครงตอไป1………………………………………………………………………………………………………………………………….2………………………………………………………………………………………………………………………………….

ขอขอบคณทกความคดเหนทมคาของทาน

คณะทางานบรหารจดการความร ศภ.3 กสอ.

Date post:	02-Aug-2015
Category:	Documents
Upload:	tuan-kamae
View:	15 times
Download:	3 times

องค์ความรู้เรื่องข้าว

Documents