779 AMt-ENDiX. 780

in cujus judicio sine acceptioriepersonarum, sineambitu poteslalumabqualiterjndicabuntur dominietsefvi, regesel-iiililes, divkesel pauperes, iiumilesetsnblimes.Ubi servus qtiisqulshic fidemDei in veri-tale tenuerii, regnopotietur-oeiefno: dominusaiiteminfidelissempiternoexiireliirincendio.Ubiservoruiridominorumqtiefideliuinnee ,vita terniiiiabiiur, nec

_laeiitinfinieiur: infideliumyere sivc servoruriisivedomihorum,seeundumsermonispropheiiciverilatem,Ignis eornm non exslinguetur,et vermiseorUmnonmdrielur(.SACLXVIJ24); Ibuni enim iniquiin igneriiKteriium,quiparatiisesl diaboloet angelisejus.

4. Allciid.unus autem quos illjic Salyntor,iturosesse proedixeritrnempe-illos1,'quibusdicttuHisest.Esurivi, et nondedistisinihimanducgre: silivi, el npn.dedisiis mild bibere: nudus/a(_;et non veslisiisine :hospes,et nonsuscepistisme : infirmns,el in carcere,et nonvenislisad me (Maith.xxv; 41-45). Quods! inignemaeleruumdignemilteiur, qui Christo in siiisminiriiisesurienlipanemriqiidederil; quidpassurus

,esi qiiiipsumpanem,qilideqtelo descendit, sibi perinfideliiatisviliumiadimit^Et siiii flnmmisperenni-bus exuretur; qukChrisio iri,suis miiiirhjs siiieniicalicemaquaefrigidochoh iribuil,; qtiid illepatietiir,qui renatus ex aquaet Spiritu sanclb, sanclum Ba-

plismain se iterareperinittit, quodad salutem semel,et ad sacrameritumsanciaeregenerationis accepit?Et si illum cfeduhu. p rennibus subdendum essetormenlis,qui Gliristumin suis minimisperegfinumhospilionegligilcliaritaiesuscipere; quid passunimse piitaveril, qui DominumChrisium.de domo suicordis excliidens,et diabdlufnin sc csecaprorsus in-fidelilalerecipiens, de sancla EcfclesiA,quaeesl co-luuinael firmamenthmveritatis(ITim. m, 15), hae-reiica circiimveiiiusfalsilatediscesserit?Etsiille quiirifirinos.atqueiricarcereposilos famuiosCUristinonvisitaf, igni deputatur sompilerno; quid illis retri-buenduindicemiiSjqni Deifamuios,in quibus.solampersequuniurfideiveriiatein, aut squalorecareerum,aiu exsiliorumdepOrtationeviolenler affligunt"?Sedih his orhnibusIicet infidelessoeviant, Deus tamensiiis auxiliiimsubminislrat.El duiri iriiniici fideiautcaliidaqueniqueseductione,autviolenia compulsionecupliiiitdepravare,Christusqui esl Virlus et Sapien-lia !)ei, yirtuiem iribuit, rit morilferaesuasionispro-iriiSsajlespieiant,et terrpribris Uuhianisrobofe divinilimorisobsislaht : tantumest ut yolunlas iion avef-tatuf a Ded, ei fideipreemiopoliatuiv Ipsa est eriimcui aut pro infidelilate infligitur -etefnapoeiia, autservaioefidei irierceserit sempiternalcelitia.

:' ABMGMTKDr .

, 'M LIBRDM DE SPIMTU ET ANIMA;

- .Gpushbc, quemadmodiimErasmus pfobe judicavit,hclihinisest vafi.r;multa_quelecliohis, iri quo non ali-

quid artis videas aut ingeriii,-sed qtiasi arenarii sine calcp,dicla tahtiim et colleclaflea ex diversis locis

esscripta : ex Augustinoseilicel, ex-Gennadio, Boethio, Cassiodoro, isidoro Hispaiensi, Beda, Alcuino

Hugone Vifctorino,Bernardo, IsaacoStellensi abbatej etc. Joanne. Trilhemiusabbas recenset IiufiCli-brumin catalogo lucubrationumHugonisa sanclo Vietore.Sub ejusderiihoniinecilatVihcen.ius Bellovacen-sis in .SpeculoNaturali, lib.T23 et 25-passim,ac lib. 24, cap. 1, Ub.27, cap. 75. Praetereain SpeculoHisto-riali, lib. 18,cap. BS,ubi opuscuJumisiud stiliim Augustini; cui. a nonnullis tribuebatur, miuime saperobbsfcfvalVil,vidferisibiait ex ejiisdemlibris e*x_erplu_n,auctbre, hti fefebatur, magistfo Hugorie Victorino.Inler.opu-cula demtimHugoftlsvulgalaexhibelur, estque ibi libef de Anima'secundus, ipslus nomiiie in'Viclorino Ms.praenotatus.Altamenexcerpta qu__in eo plurima ex ipsius HugonisJibris _occurruntcum

iLsigni sententiarummutatibne, adfctOremoperis qua_rerealium coguritsThomas Aquinas in quaest.unicade Anima, art. 12, ad 1, "anoiiymocuidaiii Cistfcfciensis6rdinisillud adsfcribit.Hdiic nos Alcheruiri essesuspicamur,cui familiari suo Isaac abbasStelleiisis'e Cisterciensifamiliaepistolamde Animascripsit, roga-tus riiriiirumab AlcherO,qui ipsum delioc afgumeiilodispulantemin collalioneaudierat, ut se aliquidam-.p_iusde animseessehlia, et viribusedoceret. Erilmveroin biblioihecaeCislerciensis"tomo6, post"prsedictamepistolamproximesubjungitur liber isle de Spiritu,et AniiiiaciiinUac inscriptione excusus: . Ejusdem B.Isaafcribbaiisde Stella, seuutjipsi

inscribere placuil, AlclierideAnima liber.» Hujus nempe inscriplionispar's:posterio>vera, pribr falsa iriorilovidebitur : pr__serlimqiiMEpistola abbatis lsaac mSximam partemlibro huic a collectoreinserta est. Alcheruspdfro ClarevallerisismonacUiisapud Possevinum,in Isaac fuisselegituf; virdiscendi studiosuset inphysica emincns, leste Isaacoin prsedictaad Alcherum-epistola. Opuscohtulimuscum Mss.RbmaiiisbibliothefcseVaticari*qualuof, cuftiUnoex abbalia S. Medardi Suessionensicum Viciorino,Sorbonicoet aliis.

DE SfiRlT.u :ET ANIJMA

'' '

'LIBER IfNlfS.

'

-.

. PnffiFATio.(a) Quoniariidictumest mihiut me ip-sumcognoscam.sustinerenorippssumutme habeam'incogriituhi.Mnghaliftin^ub'fet negligeiitiahes*cire

_quid ill.udsit, quo coelestialam profundecogitamus,

qtibnalurniiatani.subliliindagationeinvestigamiiSjet06 ipso,quoque Greatore nostro tam sublimiasciredesideramus.Nonesl res peregrina,nec longequse-rerida: ariimusestqtto isiasapimtis.Sed-semperno-

(a)D'eQuantitateAriimae,cappJ1_,28.tiicet in sequentibuscapilibusanteipsacajr.itulaiQdicavinmsUbrosex ouibus.Uauriunturlocaqua.totan.aliquandocapituhsefiemconficiunt,aUquandoveropropriisauctorissententiisiritermisee-itur.M. -

781 LIBERDE SPlRtTUET ANIMA. 782

biscuiriadbst, iractat, loquiluf, etjntus versalur"1.Datuiriest illi tam rrigenliumrertlm secreta srire, el rse ipsri-ricognoscerenonpotest: piiucissiquidemlicet [

ipso animo animumcernere, ,idest, ul ipse aniniusse -videat.Fieri aulcrrinon poieslquadanidivinapro-viderftia,ut iriveniendifacultasdesit religiosisanimisse ipsoset DeUmsurimpie, casle ae diligenterqua>rei'itibus:'idcircoreddamme mibi,imo Deomeo, cuiniaximeme'debeo,et vidfcboquidsit aniiiius,el quoepalria ejtis.

CAPUTPRIMUM.Animusquidsil. Ralio. Ralioci-iiatio. (a) Animusest subsianliaquopdamrationispar-liceps, regendo corpori accommodala.,Animus sa- .

pieniiaillustratus, et suumprincipiumrespicii, et se

ipsumcoguoscil,et qriamsit indecbiuiiiul.exira se

rjuoefaiquodin se'ipsopossitinveuire, intfclligit.Cor-

poreisveropassioniUuscorisopitus,el pcr seiisibilesformasextra semetipsuriiatductus, oblitus.est quidfuit. Etquia nlUilaliudse fuisse'nieminti, nihil pi._-ler quodvideluressecredit. Solffsen.sucjrcitcorpora,et imaginaiione

1circacofporumsimilitudineset loco-rnmversatur, etin eissivevigilando,sivedormieridodistfahitur2. Cumveroab hacdistraclioneper puraniintelligentiarriascendensin unum se colligit, rationa-lis dicitur. Ratio siquidemest apimi aspectus, qtiopferse Ipsuiriverum intueiur. I-atiocinafiovero estralionis inquisilio.Quareilla opus est ad videndum,isia ad inquirendum.

CAPUTII. Aniinusse ipsuminleliigit. (b) Animusirivisibilisest. Nequeenim aliler invisibiliacernerevaleret. Visibiliaper corpusvidet, ihusibilia per se,et in eo se videt, quodinvisibilemse essevidei. Vi-detur tamen in cbrporeper cofpus, Sicutsensus inlitlera riianel,e( per lilleramvidetrif.Animusfcbrpo-ris dominator, reetor, habitalorvidet se per se : pers"eipsuriisetnetipsuirividet. Ntfnquseritnrixiliuihcor-

poralium oculorum, imo vero ab oniiiiliuseorporissensibus tanquam impedientibuset pefstrepentjbusabslrahit se ad se, ut videalse in sfe,tit noverii se

apud se. Et curn vult Deum cqgnosceie, fclevatse

super se mentisacie. Nonenimaliquidtale est Deus,qualis est animris: non tameiivideri nisi aiiinio.po-test, nec itSvideri ut animiispotest. Iricommutabilis

siquideinfcstverilassine defectusubstaniue.Nonlalisest animus: sed deficitet prbiicil, niivitet ighofat,memiriil et obliviscilur;modoviilt, modo non vult.Diffusiscogitaltbnibusatqiiecortsiliis,Uucatque illuc

vagatur : considerat, speciatomhia. ViiletnUsenlia;transmarinavisu ambil, et peicorrlt aspectu, abditascrulalur : tt uhomoniehtosensusstiospe'rlotiusor-bis fines et niundi sccrehr circiimfeft.Descehditad

inferna, ascendit inde, versatiir in coelo, adhaeret

Christo,conjungiturDeo. Ipse siqtiidemest ejtis pa-tria el habitalio, ad cujus similituditiem1'aciusest.

Quisquisergose lalemreddi desideral, qualisa Deofactusest, id est sinrilemDeo,redeat ad se, et stet in

se, et sic intra semetipsumquserat, et videat unde.constetbomo, et ex quasui parte factus _it ad ima-

gineiriDei.CAPUTIII: Homoquibuscbilslel. (c) Ex duabns

stihstantlisconslalhomo,aniriiaet carne; auiiiiacnni

ratione, carne cumsensibussuis : quos tamenserisusnoiimovetcaroabsqueanimaesocietate; anima verorationalesuum lenetsine carne.

CAPUTIV. Viresanimm.Affectusquatuor.Virtuies

quatuor.Animiviresquinque,(d)Esl siquideinrationalis,concupiscibilisetirascibilis.PerralioualitaieiiiUabilisest illuminariad aUquidcogrioscenduininfra se et su-

prase, in se et juxtase. CognoscitsiquideinDeumau-

prase,etsein se, et angelumjuxtase, et quidquidcosli

amUituconlineturinfrase. Per concupiseibilitalemetirascibiliiaiemhabilisesiafficiad aliquidappetendumvel fugiendiim,'amandumvel odienduni : et ideoderationalitaieoirinissensus oritur animse,-de aliis om-nis affectus.Alfecttisveroquadriparlilusesse digno-sciiur : dumde eo quodamamus,jam gaudemus,.velgaudendumsperamus; et de eo quod odimus, jamdolemus, sive dolendummeluimus; et ob hoe deconcupiscibilitategaudium et spes, de irascibilitatedoloret melus oriuntur.Quiquideriiquatuortiffectusanimseomniumsuni vitiorumel virtutumqusisiquae-dam'principia, el communismateria. Affectussiqui-demoperinomenimponjt.Et quoniamvirtusest h'abi-tus meniisbenecompositae,-componendietinslituendiaiqueoidinandisunl nnimiaffeclusad idquod.lebent,el quomododebent, |il in virtulesproficerepossinl;alioquiriin vitiafacile deficienl.Cumigitur praflen-ter , modesie, rorliter et jusle amorel Odiuminsti-luuritur, invirtulesexsurgunt prudentiamscilicet,iemperar.iiam,foilitudinematquejustiliam,quaequasiorigineset cardines stinl oniniumvirtutum. El hsecomniacum-nffecluosect virluose iri ariirhacbnsti-Jutuitiir1,per odiumnmndiet sui, proficitin amoremDeiet proximi: per conlempturriteniporaliumet in-ferioriini,crescit in desideriumselernorumet sujie-riorum. Senstisvero unosest in anima,et quodipsa:el cumcorpnsnon sil, corporeusdicitur;quiacorpusnon transcendil, vel quiacorporeisexerceturinstru-menlis; undeel oUnumeruminstrumentornmquin-queparliius dicitur, cuminiusnon sit nisi unus. Ve-ruiiiiaiiipnpropter varia exerciiia vanatur et varienuncupalur.Dicilurnamquesensus,imaginatip,ratio,iiileliecius,intelligentia.Et hsecomniain aniiiianihilaliud siini, quam ipsa, aliseel aliseinter se propfie-tates propier varia exercitia,sed una essentiaratio-nis et una anima : proprietaiesquidemdiversae,£6desseniia una : secundumexercilia; multa suiit; se-cundiimessenliamvero, unumsunt in animaet idemquodipsa. Et sicut iiiundusisie visibilisquinqiiepar-lila qundamdistinctioneest ordinalus; lerra scilicSt,aqua, aere, et setbere,sivelirniameiilo,ip .oquesu-pieino coelo, quod empyreum voeant: sic aninioain mundo sui corporis peregrinanti quinque pto-gressus snnt ad-sapieniiam; sensus scilicet, iriia-ginalio, ratio, iniellectus, fet intelligentia.Quih-que enini progressionibusrationalitas exercetuf adsapienliam, et quatuor affectibus ad charilatenl :quatenns novem istis progressionibusin semelipfcaproficiensanima',sensuei affeetu;quaternis quibuS-dam pedibus,quaespiriluvivit, spiriiu arnbulethsqUe'ad Cherubimel Seraphim, id esi, usquead plenitu-dinem scientia;, et regnutn2 chnrilatis, habeatqueanimaper,exercitiumvirlutes, quaruinfticultatesha-betper naluram.

CAPUT V. Collaiiovirluiumanimw cum ctwfisangelorum:(a) El Uos progressus nominibuset of-dinibus Angelorumcomparare priidenti lectori re-linquo.Facilesiquidemerit ei, si sciataptare sensumqui primusanimoenunliusest, AngelisquinuniiiVd

-cantur; imagiualionemArchangtdis,quieplura quamsensuspercipil;Jimorem Virtiilibiis.dolofem Poie-statibus.Quienimmetu suppliciorumperieriitus, eldolorepeccalorumcompuucius,cnnienmil riiundumetseipsuni; cuniVirlutibus facitmirncnla,cuin Po-testaiibusfugntdaimonia.Mnjus naniqiieest conte-nmere se ipsum,qiiammiiiiduni,quemmulii pfopier

-vanilatenlcoiilenipseruut.RationeniassignaniusPiiri-cipatibus: namsicuti111priesuntet principaniursubje-ctis spirilihus,sicrntiosensibusatqueaffeclibus.Amo-rem proximi sive gatidiiiriiDomiiiaiioiiibus: reelcnamquealiisdoriiinaiitui'quiOirihesamarit,et de prq-fectu oniniumgaudenl. IntelleclumThrbnis : Tliro--ni sedesdicuntur, quiain eis Deus sedel; Intelligere

1Duoe vatie.MSS.,elinterislanescilur.' Ms.Medardensis,vagatur.(a)De QuanUtateAnimaa,capp.15,27, et Hugovict.

lib. 1 Erudit.didase.cap.2.(b)August.-inPsal.41,n. 7.

(c)ExGennadio,lib.deDogmat.Eccles.(a),ExisaaesteUensi,epist.adAlcherum.

1-Mss.,instituurituf.- Apudissae,el roqum.(a) ExtsaacStell.,epist.adAlcUeruui.

?85 APPENDIX. 784

J'etiamdebes, quoniamin cordibusnoslrisDeushabi-

tat per fidem(Ephes.111;17), per sanetificalionem,

per pacem,per dilectionem: quoniamDeusesl paciset dilectionis (II Coivxin, 11). lnlelligenlianiapta-

,mus Cherubim.llli namquespiritus tanloperfecliore, scientiapleni sunt, qtianioJdivinitatem Dei in inli- '

.tnis'coritemplantur.lntelligentianamqueanimoevis

esl, quoeimmcdiaieDeosupponitur: cernil siquidem

ipsrimet quse.inipsosunl.Spemsivedesideriumsive

amoremDei,Serapbim:Deusnamqueestspesomnium-iniuni lerrse(Psal. LXIV,5), cujus vultumtotalerradesiderat : et in quem SerapUimprospiceredesidc-

rant, tota spes noslra et desiderium nostrum est."Odium mundi VirtutiUns: odiumsui PoteslaliUus:

rationemPrincipatibus:amoremproximiDominatio-nibus: inlellectum Thronis : inlelligentiamCberu-

bim : amorem DeiSeraphim.Timornamquede sup-

pliciisetdolorde peccatisfaciunlcontemptummundiet sui, ut cumVirtutibusfaciant miracula, et cumPolestatibus expellantdaemonia.Spesde-promissis,et gaudium de prsemiis faciunt amorem proximietDei.

: - CAPUT VI. VesligiaTrinilalisin anima a quo.i (a) Animaad simililudinemtotiussapientisofacla,om-. nium in se geritsiinilitudinem: undeet a pbilosoplio

• definitaest omniumsimilitudo.Habetsiquideminse

: vires, quibusomniaapprebendii;sivc invesiigal, et -

c omuibussimilisexislit, cumuna sit. Similisest terroe- per sensum,aquoeper imaginationem,acri per ralio-- iiem, firmamenioper intellecium,coelorumcoeloper- inlelligenliam.Similis est lapidibusper essenliam,; arboribusper vitam, animalihusper sensumet ima-

. girialionem,Uominibusper ralionem, Angelisper in-

., lellectum,Deoper iulelligenliam.E( sicut Deusest

. _ab omnibus capabilis et participabilis; sic anima•omniumestcapax.Capabiliset pariicipabilisomnibusest Deus; quia naturali suo niunere scilicet Spiritusancto, et usu ex munere gratise, parlicipalur ab

; omnibusper essenliamqua sunl, et secundumillamad idoneamspeciemqua ab aliis differunt, et secun-

. -himulrumque ad congruum4usum quo proficiunt.

Tria hsecomnihomiui existenti insunt, quasi quae-; dam vestigia summseessentise,imaginis, et mune-. ris, id est, TrinilatisPalris et Filii el Spiritussancti.

'

. jEternitas quippeesl in Patre, species in imagine,usus in munere8. (b)_Eternitas3est in Palre; quiaPafer non habet palremde quo sit: Filius de Patre

:est ut sit, aiqueulilli coaeternussit. Imago enim si

perfecte implet.illud cujusesl imago,cosequalisest

illi."Speciesest in.imagine,'id esl, pulcbritudo,con-

gruenlia, sequalitas, prima et sumina simililudo,

-prima et summnvita, primus et summusinlelleclus.

Ususestinmunere. MunusPatris et FiliiSpiritussan--. ctus cst. Ususergoin munereest, id est, delectatio,-

gaudium, Iselilia, felicilas, suavilas. llle namque-.ineffabiliscomplexusPalris el imaginis,non est sine

perfectione, sine cliarilale, sine gaudio: sic in illa

Trinilate summaesl origoomniunirerum , perfeclis-simapulcliriiudo,et beatissima dilectio4, nobis,au-tem omnis usus deitalis esl ex munere. QuodammodonamquequasipiopriorBvideturnobisesseSpi-riius sanctus, ulpotc Palris et Filii munus.Ex ipsoiiintirum e^t omuisususgraiiso,cum Patre et Filio.

Ipse enim regit el erudil, consolaiurelperducit Ec-clesiainad Cbristum,quamipse simulsinemaculaet

ruga (Eplies.v, 27)iradet regnumDeoetPatri (ICor.xv, 24). Sica Paire per Filium et Spiritumsanctumvel po.iiusinSpiritu divinaad nos deseenderunt.Pa-

ter siquidemtradiditFiliumsuum,quoredimeretser-vos; misit Spiritum sanetum, quo servos adoplaretin filios: Filiumdeditin-preliumredemptionis,Spi-ritum.sanctumin privilegiumadopiionis, sedeniquetotum serval in hsereditaiemadoplatis. Nemoergo

*

de Deipietatediffidat,quoniammajor est ejus mise-rieordia, quam nostra miseria; et quisquisad eumtoto cordeclamaverit,exaudietillum,quoniammise-ricors est. Tardius siquidemei videlurpeccalorive-niam dare, quamipsi peccalori accipere. Sic enimfestinatabsolvere reum a tormentoconscientia.suse,quasipluseumcrucielcompassiomiscri,quamipsummiserumcompassiosui.

CAPUT VII. Anima capax omnium.(a) Capaxest oniniumanima,quia per rationalitatemad cogni-tionem, et per concupiscibililalemad dilectionemuniversilatis capax invenitur. Sunt enim duo inanima, et sunt id quod anima, scilieet naturalissensus cognoscensomnia et dijudicansinter omnia;et naturalisaffectus, quosuo ordineet gradu animadiligat omnia. Verumtamen facultaies el quasiinstrumenta cognoscendiet diligendiUabet ex na-.tura; cognilionemlamen veritaiis et wdinem dile-clionisnequaquamUabetnisi ex gratia. Facla siqui-dem a Deo niens ralionalis, sicut ejus imaginemsuscepit, ita cognitionemet amorem.VasanamquequsecrealrixSapienliaformatut sint, adjulrixgraliareplel ne vacuasint, si slreuuumoperariuminvenerit.. CAPUT VIII. Anima rursum quid. Anima estsubstanliaralionalis, intellectualis, a Deofaclaspi-ritualis, non ex Dei nalura , sed poliuscrealura exnihilofacta,inbonummalumqueconvenibilis.Et ideoaliquatenusest morlalisin quantumin deteriusmu-tari, et a voluntate Deicujusparticipalionehonafit,alienaripotest; et aliquatenusimmortalis, quoniamsensum, quo ei post hanc vilam vel benevel malesit, amillere non potest: non quod pro actis antecarnemgestismerueril ul in carne includeretur, utquidamvoluerunt; sednec ideopoleslessein hominesine sordepeccati, nisi a Christofuerit liberala. Deienim nulu ad corpus anima venit, ut si secundumej'us praeceptumagere vellet, mercedem acciperetvitse seiernseatque societatisAngelorum: si aulemcontemneret,pcenasjusiissimaset amarissimaslue-ret, siye doloriscontinui, siveignisoeterni.

CAPUTIX. Sensus hominis duplex. (b) Animavero ex eo dicta est quod animet corpus ad viven-dum, lioc est, vivificet.Spirilus est ipsa anima prospirituali natura, yel pro eo quodspirel in corporeappellatusest spiritus. Aninia et spirilus idem suntin homine, quamvis aliud notet spiriius, el aliudanima. Spiritus"namqiiead substanliamdicilur, etanima ad vivificationem.Eadem est essenlia, sedproprietas diversa. Namunus et,idem spiritusad seipsumdicilur spirilus, et ad corpusanima.Spiritusest in quanlum est ralioneprsediiasubstanliaratio-nalis: anima in quantum est vita corporis, de quadictumesl, Quiperdideritanimamsuam proplertne,salvamfacieteam(Luc.ix, 24); id esl, Quisquis-pro-pler Deumvilam Uancqusenunc corporis vivilica-tioneexanimatemporalitermortalisconstat,libenlerdespexerii, in fuiuro eamdemcorporis,non solumanimse, vitamaeternamet immortalitateml

recipiet.Humanaquidemanima, quia in. corporehahel esseet exlra corpus, anima pariler et spiritus vocaripotest: nonduseanimse,sensualiset rationalis,alteraqua liomovival, et altera quaul quidamputant, sa-piat; sed una alque eademanima in semi.tipsavivitper intellectum,et corporivilampraebetpersensum.Humanumnamquecorpusnec viverenec nascipotestsine anima ralionali; vegetalurtamenet moveluret

1 MS.Medardensis,communem.' * Editiomittunthuneversum,nempeaverbo,MternUas,nsquead verbum,tnunere.

~Lov.,Entilas. '* KonnulUMss.,delectatio.-'AliquotMss.,propior.(«)ExtsaacStell.,episl.adAlcherum;etexManuali,c.26.(b)Ex Augustino,lib.6 deTrinit.,n. 11.

1Mss.,etimmortalem.(a)IsaacSteU.(b)Ex Genuadio,de Eceles.Dogmat.cap. 19; exHug.

vict. incap.1Luc.f. 11; et exManuali,cap.26,

78S LIBER DE SPlRlTU ET ANIMA. 786

crescitet humanam formamin utero recipi.t, prius-quamanimamrationalemrecipiat.Sicutetiamvirgultaet herbassine anima1moveriet incrementumhaberevidemus.-Duplexest quidem vita animse; alia quavivit in carne, et alia qua vivitin Deo.Duosiquidemin bominesensussunt, unus inlerior, et unus exle-rior, et uterquebonumsuum habet"inquoreficitur.Sensusinteriorreflcilurineontemplationedivinitatis,sensus exterior in coiitemplaiioneliumanitalis.Pro-ptereaenimDeushomofaclusest, ul totumhominemin se bealificaret, et lota conversibhominisesset ad

-ipsum, et tota dilectiohominisesset inipso, cum asensucarnis videreiurper carnem, eta sensumentisvidereiur pcr divinilalisconlemplaiioneni.Hocautcmrrat totumbonumhominis, ut sive ingrederetursiveegrederetur, pascua in factore suo inveniret (Joan.x, 9); pascuaforis in carne Salvatoris,«t pascuain-lus.in divinilateCreatoris. Hoc bonum magnumse-culuniest malum; quoniamperdito bonoquod intus

. erat, egressa esl anima ad bona aliena , quse foriserani; et pactumfecit cum deleetalionibussa-culi,rcquiescenssuper illas, nonattendensabseniiamhonisui interioris, eo qnodconsolalionessuascerneret inbonis alienis.Namcum exterior sensuscarnalisbono "

-suoutitur,inleriorsensusmentisquasiobdormit.Noncnim cognoscitbonainterioris sensus,quijucunditalebonorumexieriorumcapilur.Namqul in carne vivii,in earncseniit, et dolores carnis' fugit in quaniumpolest, vulnera aulem animseprorsus ignorat-,necmedicinamquseritin eis. Cum autem mortuusfuerilsensusaniriise, quo vivitin carne, lunc vivificariin-cipiet sensus ille,"'quo sentit semetips'um,'et tuncsciet dolores suos, et sentire .incipiet vulnera suatanlo graviusquanio propius. Magisenimbbest ma-lum quod est magis vicinum-;et magis prodestbo-num quod roagisest inlimum.

CAPUT X. Spirilus. (a).Spiritus dicitur multismodis. DiciturnamqueSpiritus Deus, et-aer iste, etflalus aeris qui a corde receplus et indeper loiumcorpusemissusmortaliumvilamflatuneeessariocon-linet. Iste tamenspiritusjure

2animadicinonpoiesi,quia aeris varietatedissolvitur. Dicitur spirilus ani-ma, sivehominis,sive pecoris. Dicitursph-itusmensrationajis, ubi«st qusedamscintilla tanquam oettlusanimie, ad quem pertiiiet imago

3 et cognitio"Dei.Oculusanimseeslmens ab omnicorporislabepura,mentisaspectus est ralio, inlellectusvisio.,Triahsec-omni animasnecessariasunl: ut sanosoculoshabeat,ut aspieial, ut vldeat. Sanos oculos habet, cum a-mortalium cupiditatibusest purgata alque remola.Aspicit, cum in Dei lumine contemplationisoculosiigii. Videt, cumMnilla contemplationeconspicit- quanta sint gaudia, quanla Iselitia,quantasecuritas,quantaserenilas, et qua.ntajucunditas. Sanitas facitillam"securam,-aspeclusrectam, visio-heaiam.Cumenim .fuerit ab omni fsece libera maculisquediluta,tunc.se,denique in se ipsa libentissime tenel4, etnihil sibi meluit, aut ullasua culpaquidquamangi-tiir : et lunc ingenti quadam et incredibili fiduciapergit 111Deum, id esi, in ipsam contemplationemverilntis; aspeclum siquidemrectum sequitur ipsavisioDei, qui est finis aspeclus.Sic aniriiaprius sa-natur, sanala introdueilur,introductareficilurs.Spi-ritus eiiam est qusedamvis animoe,menle inferior,ubi corporalium-rerum similitudines.expriiriuutur.Necipsespirittiscorpusest, sed corpori similis.Quseenimspirituvidentur, non srint corporaUa,sed cor-

poralibus similia. Facies siquidemhominisel nobisforinsecusnolaest, et.in memorianostra liabet ima-ginerii suam, incorporalemqtiidem, sed corpori'si-milehi.Mtind.quoqueistius mirabilispulchritudo,etnobis foris prsesloest, et in memofia nostra babetimaginemsuam, incorporalemquidem, sed corporisimilem,ad quamfecurrimuscumclausisoculiseamcogitamus.Quod enim est ad corporissensum "ali-quod corpus in loco, 'hoc est ad animiacieriisimili-tutlo corporls in mfcmbria:"et qupd est- intentiovolunlatisad corpusvisumvisionemqiiecopulandam,hoc est eadem inlentio voluntatis ad copulandamimaginemcorporisj qiiseest in memoriael visione '

cogilanlis. Ille spirilusdiciiur factusad imaginemet"siniilitudinemDei,inquoesi cogniiioveritatiset amor \virtulis. Imagosiquidemest in cognilione,et simili-"•ludo in dilectione.Imago, quiaralionalis; et simili-ludo, quia spirilualis.Hoeretsiquidemveriiati nullainlerposita suUstanlia,Rationalenoslrum1, qriora-liocinamur,intelliglmus,etsapimus,spirituftvdicimus.Huncaulem spiritumApostolusmenlemvoeat;*cum-dicit, Renovaminispiritumentisvestrm(Ephes.iv;23);id esi, niente, nihil enimsiliudest "spirilus menlis,qtiammeiis: sicutcorpuscarnis, nibil aliudest quamcaro. - v ' "-

CAPUT XI. Mens unde dicla. Differnnt sensuset imaginalio.Dimensioanimm.Sapienlia.Prudenlia.(a)Mensaulemdicitur a /_viv/i.MvjvijaulemGrsece,la-tine dicilurluna.Et sicut lunacrescit etdecrescit, etvaria vicissiludinemutatur, in id lamenquodfuitqua- %damperfeclanovilaiese restituit :-sicmens riuncca-put summisinserit, nunc deciditin infima,nunc sesereferens sibi2, veris falsaredarguit; modb ad corpo-r.ilia regcndadefleciitur,modoseternisrationibusin-spiciendisvel consulendisadliaerescit.Raliosiquidemesl mentis aspectusquo bonumet maluni-discerait„-

"virtutes eligit, Deumquediligit.MeiisTiniversoruinca-pax, el omniumrerum similitudineinsignita, omnia''esse dicilur naturali quadampotenliael nalurali di-gnitale. Idcirco invisibilesrerum causas per intelli-gentiameomprehendit,el yisibilesaclualiumformas1

per sensuumpassionescolligit.Et sive per sensusadsensibiliaexeat, sive per intelligentiamad invisibiliaascendat,rerum similitudinesadse.ipsamtrahit, prse-senlia cognoscil,absentiaintelligit, ignotainquirit, etin invemisvcrsatur. Rationaleet intellectualclumensqtid ratiocinainur, intelligimuset sapimus, meiiteni'dicimus, quseila factaest ad imagineniDei, ut nullainterposjla nalura ab ipsa veritate formetur. Men&:-eniiriex eo dictaest quodemineatin anima: prsestan^tior siquidemvis animoeesi, a qua-procedit iiilelli-gentia. Per intelligentiam-uliqueipsamveritalemin-lelligii, per sapienliarndiligit. Sapieritianamqueest-amor,bonisive sapdrboni, a sapore siquidemdicitur.Mentisvisioest intelligentia;4ustus,sapieniiaest. lllacontemplatur,ista delectatur.Cumab in.erioribusadsuperioravolurnusascendere,prius occurriinobissen-sus, deinde imaginatio,postearaiio, inieileciuset-in-telligentia",et irigummoesi sapientia.Summanainque'sapientia ipseDeus est. SapientiaUominisest pietas,id est, cultusDei. Sensusea vis animeeest, quocre-rum corporearumcorporeaspercipit

3formasprsesen-tes. lmaginalioest ca vis animse,qrisererum corpo-rearumeorporeaspercipilformas,sed absentes.Sen-sus namque lormas in maieria percipil, imaginalioexlra maleriam : et.ea vis quseexteriusformata,sen-susdicitur,eademusqucad inlimumtraducta; imagi-natio vocatur. Imaginalionamquede sensubritur, etsecundumejus diversilatesipsiusquoqueest variatio.Multa videt anima carnalibus oculis, miilta etiaii-'l Mss.Medardensisaddit,scilicetrationali.2 AliquotMss.,vitm.~Editi,imaginatio.* Ediii,liberatissimetenet.• Ms."Medardensisaddit,scilicetper sapientiam.

(a)Exlib.12deGen.ad Lill., ee. 7, 25; exlib. lSo-Uloq.,c.6,nn.12,15,etex Hug.,Ub.de SacramentoFidei,p. 6, cap.2. • '

1 NonnulliMss.,Rationaleveronostrum.2 Edili,inferens. - ' - ' '8 Editihicelmox,recipit. - - , -

(a) Excassiodoro,deAnima,capp.1, 7; isaacex stell.;cx Uugone de Unionecorpofiset spiritus,el Micellao.lib,_,tit."1S9. -

.87 APPENDIX. 78^

phanlasiicaimaginaiioneconcipit . et jibiquequasidiffunditiir', moveinr,erigin.i. ei fliiC-ii..revidelur:nou a se ogredien*,sed in setneiipsalanqunmin pia-gno percurivnsspniiopervagaiur;e.tnon exilJidilla,srd iraciaiibussuis.sibiilla reura_.e!i!at.Habetsiquj-demin ce"quasi<[uamdamialitudioem, Iongitudinemet altiludineoi.Narnper ciiaritaiemDeumet omnessibi fidelescomplectj.ur; per -licditalionemnniversa

qiise;i principiomundiusquead lineinDeusproplersalutoi»noslramoperalus«sl meditalur; per conlem-islaiionemqusesursuni sunt coelesiiaconiemplalur.l.aiio e. l ea vi. animx. qusererum corporcarumna-lurns, firmns, differen.ins, propriaet accidenliaper-cipil,:<m.iia inoornoi-en,setl noji exlra corpor.i,-liisiralionesubsislenlia.Ab-uahiteniina corporibus.rjuoefuudannirin .'orporibus,non nciione.sed considera-tione.Nattiranamqueipsiuscoiporissecundiunquodornne cor.ptis•corpusest, riulluinuiiqne corpusesl.lntelleotusea yisaiiimaeest, qua:inv.isibiliapercipil,sicutAngelos,damiones,aniinns,et,oiniicmspirtumcreajtum.Inlt.nigentiaea vis animoeesi, qtta;immc-dial.esupponiturDeo : ceriiit siquideinipsuin sum-mjnnverumet vere incomhuilabileiii.Sic igilur ani-roa sensu percipil corpora, jmaginationecorporumsimilitudines, ralione corporum naluras, iniellecluspiriium crealum, inlelligeniiaspiritnm increatum.Etfliiidquid seiisuspercipit, imaginaliorepraesentat,cogita.ioformat, ingeniuminvcsiigai, raiio judic.it,m.emoriaservni,iotellertusseparai,i: telligentiacom-prehendil, el ad meditaiionemsivecirnleiiiplnlionemadducit.Ingeniumest visea animap,siveintentio,quaanimase extenditet exercel2adJncogniiortimcogni-tionem. Ingeniumsiquidemexquiriiincognita, raiiodiscernitiwenla, memorinrecoodiljtidicaia,.et.offertadhuc judicanda.Sic fit .nscensusaU inferioribnsadsuperiora, et Jma a surnmiside.pendeiii.Iniellectusnamquequaedamimagoet.simililudointelligentiseesf,raiio iniellectus,-rationispbaiiiasticumspirims, cuietiamsupremumcorporiscorpus,id.e<l,ignisquadamsimililudinejungilur,-eligniaer, et aeri nqua,-elaquaeterra. Sensus informatimagiiiatioiieni,imaginatioi'a-lionem,facilqueralio scientiaiiisivepi.udenliam.Rur-sum,rationioccurr.ns^liv.inaprudeniia,informaleam,etfacil intelligentiamsive sapicniinm.Est ilaque inrationequiddamad supernaei .coelestiaintcndens,etid diciltir sapienlia; et est quiddnmad transiloriaetcaduca.respiciens.et id .vocniurpriidcnliu.Ha'Cduoex aalionesunt,.el iii.raiionecoiisistuul.Etdividit seratjn in duo,scilicetin seorsumel deorsum: siirsum,iniapienlinm ; deorsum,'in prudentinm;.guasiin vi-rum vetmulierem,<utvir sit superioret regai, mulierinferioret regatur. Undedictum est : Sfcliorest ini-quilasviri, qnambenefaciensmulicr(Eccli.XLII,14).Meliorsiqui'lerriesi,qui(percoelesteilesideriuinaccen-sus, canicmJiecessariaeiinmei sublrabendoaffligit,qiianiiqttiper earnnleniaffeciumiresoluttis,peromniaqnoecojiiinodasunt ei satisfncer.econlendit.. CAPUTXII. Sensuseiejusopus.(a) Sensus juva-lur exterius; ,quiapcriluscnrnis, quamviscx nnturafaculinienividendi bnbcat, nunqu.i,mi.mienper seconsequilurvisioneni,nec nurisnuditumnisi ,ex be-neficio exterioris Iucis et soni. Jmaginntiojuvalurexlerius3;quia ex sensibilibuscoiicipiiiir.Ratiojuva-lur inierius; qtiia eisi sjiiritus ralionalis ex donoCreatorisJiatiilisest ad cogiioscendumveriimel dili-gendumbonum,lamenjiisi inieriorislucisradiofue-rit perfususet calore succcnsus,"iiunquamconsequi-tur -sapientioe.cqgnitionemvel charitnijs affeclum.I.nlellectusetintelligentiajuvantnrsuperius;qttiaDeusignisellux est (IJoan.i, S).,Lux,ergospleiidorememittens ex se, quem"retinet in se, illuminnlintel-

ligenliamadcognitionemveiilalis.Ignjsyerocaloremde se emiltens,sed nonamiitens, inflammalaffectumad amoremviriutis.E,tsicut solemnon vid.etoculusnisi in Iuminesolis; sjc verum ac djvuium lumennon poterjtii)telligentiaviderenisiIn ipsius lumine.Domine,inquit propheta, in luinineluo videbimuslu-men(P,salxxxv, 10).Cumenimmortalehoc indueritimmortalilatem,«l corruplibile hoc indueril incor-ruplibilitatem(I_Cor.xv, ,54),tune mentepariter etcorpore spiritualeseffecti, secuiiduaimodulumno-strum per menlis illuiriiiintionemomnlasciemus,etper corporjsincorruplibilisleviialejnubiqueesscpo-terimus. Volabimusmente per conlemplationem,Vo-labimusel corporeper jnporruplionem.Discernemusmenle, discernemuse.tcorpore, cumsensusriostricorporeivertentur in rationcm,ralio in intelleclumiintelleclus in iiitelligen.iiani,intelligentiain Deummutabiiurl. Sensuvisibjliapercipiuniur,in imagina-lioneconiinenturvlsibiliumimagineset similitudines,ad rationempertirientvlsibiliumralionesel definitio-nes et invisibiliuminvestigaliones,ad intellectumetinielligentiamspeclantspjrilualiumet diyinorunicom-prehensiones et contemplailones.Sensus vero et'imaginalioad rationemnbn ascendunt,sed infra re-manenteseam aliquatenusdedueerepossunt,et quasia longequoedamoslendere,adquaenon possuiitper-venire. Simiiiquadamproportioneinlellectumet in-telligenliamralioJuvarepotest,,sedad statumeorumnon valetascendere,quonlnmmeias suas el propriosfinesUabel,quos iranscenderenonpoiest. Sensum.etimaginalionemcum cseterisaninialibuscommunemUabemus: yldent siquidemvisibilia.el visorumre-cordantur.In quibusdameiiainsensibusnossuperanl:quonianijustumfuilutbrulis animalibus,quibusnijdandumerat in mlellectu,aliquidampliusdareiur insensu.El e conlrariotantomajornecessitasindiciturIiominiexercendserationis,quantomajoremdefeclumpatitur sensualitaiis.Ratio nuteminde incipii, undealiquid occurfit, quod nobiscumanimalibusnon sitcommune.Qusedamergosunt infraralionem,qmcdamjuxta rationem,quaedamsupra ralionem.Infra ralio-nemsunl quaesensupercipimus,sicutduraet niollia,calida etfrigida, candidaet nigra, bulcia et amara,,Juxta raiionem sunt et pervia i-alioni, quoa ra-tionepercipimus,sicutcommodaet incommoda,veraet -falsa,justa et injusla..Ratiosiquidemest quidariianimimotus,visum2mentisacuens, veraquea falsisdistinguens.Supra rationemsuntquaj«ecsensusdo-cel, uec ratio persuadet, sed aut divinarevelatibnocomprelienduntur,aul diviiiarumScriplurarum au-ctoriialecreduniur, sicutDeum in una subslantiatririiim, et in tribus personis substanlialiierunum.Deussiquidemest rerumuniversilas, ita ,quodnullasingularum: et ideo motibusraiionis non subjacet,quiaratio nnn est nisi de re aliqua.

CAPUTXJII.Animm-definitio.Acliones.Simplicilas.Poieniim.Wires(a). Auimaest spiritus inlellectualis,rationalis, sempef vivens, semper in motu, bonsemalsequevoluntaiiscapax : secundumbenignilatemCreatorisatque secundumsui operis officiumvariisnuncupalurnominibus-Diciiur namqueanima,dumvegeiat; spirilus, dum contemplatur;sensus",dumsentit; animus, dum sapit; dum"inlelligit, mens;dumdiscernit,ralio;dum recorbaluf,memoria;"dumconsentit,voluntas.Ista lamenuon djfferunt-insub-slaiitia;quemadmodumin nominibus;quoniamomnia

1 Mss.,distenditur.s AUas,exserit;vel, exciiat.3 InB.: imaginatiojuvaturinferius.Er.Lugd.ven. et

Lov.secutisurrius.M.(a)ExIsas. Uensi,etUugonein cap.1Luc,_f.il.

1 HicMs.Medardensishabe.tinterjeetaisthsecverba:ctaudianussuperHlud, Numero,

~pondereet mensura.

Mensurainest'animmsecundumsuamcapacitatem;nume-rus autem,secundumvirium.autvirlutpn.pmierosilatem;pondus,secundumappelituminid qiiodmtendit.Et.oinnisanimaralionalistribuspotentiis,scilicet,mcmoria]'consilio,vohmlalesubsislit;quibuscapax,eslnumerimerisurm*elponderis.2 AligiiolMss.,sensum.

(a) Alcuimis,deuationeanimae;HugoErudit.didasc.lib.2, cao.5,etlsaacSteU. ".

- - -- -----

789 LIBER DE SPIRITUET ANIMA. 790

isla una animaest: proprietatesquidemdiversse,sedessentia upa. In spiritu tamen pt anima potest essedifferenlia; quiaomnisanima est spiriius, sed npnonjriisspiriiusestanima. Auimoeduplicessunt actio-r.ep.AHpnapiquecojisilioerigitur acjDeum,atqueplioinclinaturad carneni, Inplinalur'autemsic. Cumgil suDiiJisel irivisjbilis,videri non pptest,. sed perpofeplia. suas se extendil pl Qslerirli!.Per cbncnpi:scibilitatemnainqrieappetjt,per irascibjlitaleijiepn-tempif,per rationaiilaxeniinter utrumque discernit.Toia animaj esspntia in bis -potenijissuis~cbnsisi.it,riecper partesdividitur,pumsijjijjjpxsilpiindiyidiia:et pi ajiqu.ancjopartes haberedicitur ratione poliiis-similiiudinis,riuamverilalecojjipnsjiipnisjntelligen-dqm est. Sjmplexsubstanfiaesiflnjriia,nppaliud,pecriiinusesl ratjo in subslaiitiaqiifimahinjafnee alind,riec minusestirascibilit.svpl cpjjpupispibiliiasiqbamanima: sed una eademquesubst.irif.jasecundum di-

vprsas polentiasdivefsaisortiijirybcabuJa.Haspbten-jfas habetaritequamcorporimisceatur.Nnturalessi-qnideiijsunioi, jiecaiiudsiirit qpani ipsn.Tota nani-que nnimiesubstaniiain his trijjjispj.enaei perfeciaconsistit,idesl, jn ra'iiorialiiate,'concupiscibilitateetirascibiliiale,qttnsiquadariisria"triniiate;et tofa.hoectripilas esi quoedamanimoeuiiitas, et ipsa anfma.Detisest bmniasua, et ariijriaqusedanif ua. Habetsiqujdeninaturalia,'et ipsa oinjiiajssf.Pofenllse'nam;-queejns et vires idem sujftqitbdjpsa.pajjpi .acpjdpri-lalia, etipsa nonesl. Susevires'esT,sii_?'%tulbs'iionest. Non enim pst sua priideiitia,"sua tpiiipefanlia'1sua foititiido,sua jusliiia. PolpnJ.iseariiijja.sujjt, ra-lionaliias, concupiseibiliias, et irascibiliias"Yiressnni, sensns, iniaginaMo,ratio, meriipria,intelleclus,"iiitelligeinia. Potentiai f.men possjih.dici vires,'etyjres poferiiise.- CAPUTXIV. AninifEel corppris aniicjtia. Cqn-

jiiiiciiouestres mirm. Quod corppris bonuin, qubdaiiinw. (a) Quibiisdama"fl"ectibuset qjjadaij)an)icitiaaniiriacorporicopjtmgituf,seciinfJu,i qjiam nmici-lianinemo carnemsuamodiohahei. Spcjala jjamqueilli. licei ejus socieiatepr.vgravetur,ineffabililaiflei)condilioiiediJigitill.ud;aiiiatA.rcereriispun},e.tidpoliberaesse non pofest. Dolorjbnsejjjs yeljenienterafficitur.F,onnidatinteritnm, qurejnoii r/flri polest.Timet (Jefeciumfjuae"per .niiliira'!)}npn polest-Uefice-re. Oculoriinidepascitur speculaijpne,sojiorisdelp-ctatur audiiibus, suavissimisjucundafur odm-ibus,",largaepulaiionereiicitur. Et licptliis rphus nullale-nus ipsa ntatur, gravi tapien"moefpVealfligilui',sjsubtrahanlur.Iiijic piinmiionjiunquanj^hl.repnt vi-tin conlrariarationj,dijii) anjmaflileclp c.orp.driin-

diilgenliusremittendQ,loppmnoscilur^prqeberepec-calo. Per sensusquoque progredilur anjma ad coj'-

.pjis movendiimptvivificaridum,Npvcrii"jjnmqjjesjintforaminainhumanocofpore,'quibus secunduni na-turalemconlemperanti^iriiinflijjtel' effluilomnpq.upidoiiicorpusvegetalufei 1'cgi.iur-Srint eiiani jitrius-.que qiia:danisiniilia,corporis scllippt snprernum.e.lspiriiusiiifirinuni,in xjuibussjne naturaruni confu-sione,personaliJamen iinioiie facile connecli pos-suiii. Siniiliaejiini similibus gaudeijt. llaque .aniuiaqusevere spiiitusesi, et car.oqjioevere corp.use.st?insiiisexlrejniiatibusfacile pl convpnjenler uniun-lur, id esl, in plianlasticoaniin.ae, .quodcorpusnonesl, s-d fcimiiecorpori; et sensualitate carnjs quseferespirilusest1,quiasine aniina fieri 11011potest.Sicut eniiii supremumanimee,i,d csl, inielligentiasivpmens ijiiagjnemet si.militudinemgeril sui supe-rioris, idesl Dej,nnde ei ejps susceptivaessepotuit,et ad uiiionempersorialemeljam , quando ipse vo-luii, absqueulla demutaiionenaturafuil assumpta :

- sicsiipremumcarnis, idest, sensualitas animse ge-rens similitndinpmad pergonalernunionemejus es--fsentiamsqsciperepotest-Ngp jsipd miriim esl, ctnfjetiamin sensuetmemoria pecudis sit quaedamimi-talio rationalilalis,ef in appeiituvqluntaiis, et in iisquaerefugit,reprobgtionis. Spiritus nairiqtie corpoTrens, qui uMquevereesl cqrpus','el spnsu nal|ira]iintermuJtadiscernjl,el vi fion'ciipiscihililalis,e]'!gil,p|, 'naiufa irascibililaiisreprpbat.Habei. siquideip corr -poreaviia quosdarp gradus incrementorinu, quibnsadiniagjnpmsummsevitoeproficit.Primiisenimgra:dqseorporea:vifaeest sensifipatio.Sectmdus, prirsensumingrediensininginatio.Tertius, per imagina-fionemcoiioppioru.nimeiiipria.Quarius, spcunduinseijsuumpassionesqua:dam sine,discreiione inlelii-gentioeprovidpntia, in qna quidem qnasi ralipnisimagoest, ej nijllaraijo esi. In bis omnibus corpo-rea vitaspiriliialemviiamimitatur. Primo, ineo qupdsentit; seeundo,in eo quod sensuipconcipit; (.erliojin eo quodconceptaretinet; qriarlo,in eo quod sivein imaginatis,sive in sensjbus seciindnmquamdamratioqjssimiljludinem, sive ad appetpndimi,sive adfiigipndumse infleplij,.Convenieniissimaautein me-dia supl c^rpjsef animse,sensualitascarnis,quaema-ximelgnisest; et pbanlaslicupispiritus, qui igneusyigordipilur.Undeet quidam Ioquens de animabusaif: _

IgneusestollisVigoret otelestisorigo.( rirgilius,ssneid.lib-6, vers.750.)

Mirasocietascarnis et animse,spiritusvitseet limilerrse.Sicenim scriplumest, Fecit Deushominemdelimolerrm; el inspiravilin fqciemejus spiraculumvilm(Gen.n, 7): danseisensumet intellectum,ut per sen-sumlutumsibisociatumvivificaret,et per imellectumfegerel; et ut per intellectumintus ingredereturptcontemplareiur Dei sapienliamel per sensum forisegrederetur,et conipmplareiuroperasapientioe,intel-leciuintus illustrayjt,sensuforisdecoravit,ut inulro-querefeciioneminvpniret,intusadfelicilatem,forisadjucunditatem.Sedqnia bona exierioradiu slare npnpossunt,jusspsest bomoab exterioribusad inleriora -rpdire,elab inlerioribusadsuperioraascendere.Tan-tsesiquidemdignilatisesllmmanaconditio,ulnnUurabonu.mprseler sunimumei sufficerepossil.Plenumfuil niiraculo, quod iam diversael lam divisaab in-viperri,adipvicempotueruntconjungi.Necminus nii-rabile fuitquoiilipionostro Deusse ipsumconjunxif,ut sibi inviceniupirentur Deusel linius, tariiasubli-

'

riiilas, tanla yililas.Nihilenimest Deo subliniius,ptjjihil limoyilius. Mirabilisfuil cqniunctio primai,rjiirabjlisctsecunda, nec miiius mirahiliserittertia,cuni'hpnioel angelus el Deus, jinus eril spiritus."Eodemnamquebonobonusest hpnip, quo'bonjises.tangplus,eotiemqucJiono ulerqucpsl bcalus, si la-menamboidipsunieadcm vojunlateeodemque spi?-ritu cupiupt. Si eniui lain disparemcarnis' et airi-msenaiiiramad.unamcoiifoedcratiqiiematqjie amiclrliapj Deus conjungprepoluit, .n.equaquanierjt eiiinpossibileralionnjpmspiritum,jgjji usquc ad c.0117

'soriiurrilerreni CGfporishtuniliaiusest, cum eodeip.cbrporeglorifipajo,;ut sil ei .glorioeqtiodfuit ei sar-cinije,'ndcorisprtijinib.ealorunispirittmm, qtii in su:ipuriiafeperstil_runtiekaliare"pt usque ad siu» glb-.riaeparlicipniibnem'sublimare.Ad )ioc siquidemjl-iumsolacharilnte,nulla necessitate crcavit Allissi-.mus, ul suai beatiiudinisparlicipem faceret. Si ergotanlunigaudiumet lanln helitiaest in vita ista teni*-porali, quseconsialpx pra:seiiliaspiritus jn porpofecorruptibili;quantaIseMtinel quantumgaudiuni efitin vitaseterna,quoeconslabit ex proeseritijDeitajisin spiritu ralionali1 Subjicialurergo corpus apimo,aniniusDeo; et tipus spirilus erit cu.meo :ita ti^.

* DuoMss.,qumspiriluscorporeusesl.(a)cassiod.deAnima,capp.-4,3;tsaacsiell.deAlcherum;

Hugo,Iib.2Eradit.didase.cap.S. Id.lil).1de Saeram.,p.6,capp.5, S,<3;ld.MiseeUan."lib. 1, tit. 122.120;id. devanitate mundi,liU.2; et de substantiaciilect.cap.,6. . l DuoMss.,quiutiqufinonest.vitmcoi-pprepe.

791 APPENDIX. 792

men s! in humilitale permatiserit, et gratiam sui

Creatoris, per quam exaltanduset glorificandus'eslagnoverit.

Ex carneel animaconstathomo, et utr.umquebo-num suumhabet, in quo gaudet ct exsultat. Bonumanimaeest Deus,curriaffluentiadulcedinissuse. Bo-riumcarnisest mundus,cuhi abundantiajucunditalis

"suae.Sed mundusisteesLexterior.Deusautem inle-rior. Nihilenim eo interius, et nihil eo prsesentius.Interiorest omnire,-quia,in ipso sunt omnia : exte-riorestomnire, quiaipse est super omnia. Ab boc

ergo mundo ad Deumrevertentes, et quasi ab imosursumascendentesper nosmetipsostransire debe-mus. Ascendereenim ad Deum,est intrare ad se ip-sum ; et non solumad se intrare , sed ineffabiliquo-dam modoin inlimis, se ipsumtransife.Qui enimin-Jteriusintraris^etintrinsecuspenelransse ipsunitran-

scendit, illeveraciter ad Deiimascendit. Ab hujusergomundidistractionibus cor noslrumcolligamus,eiad inlerioragaudiarevocemus. Et si- cor nostrum-

semper lenere non possumus,saltem ab illicitis e.tvanis cogilationibusrestriugamus, ut aliquando indivinoecontemplationisluminefigere valeamus.Haecest enimrequiescordis nostri,[cumin.Dei amoreperdesideriumfigilur.Hseccst vita cordisnostri, cumDcumsuum conlemplalur, et ipsa sua contempla-tione suaviterreficitur.Et dulce est illi semper adconsiderandum,quod ad amandum et laudandum

semper est-suave.Nihil enimad beatamviiarii prse-sianiiusvidelur,quam velut elausis carnalibussen-sibus extra carnem mundumqueeffectum-quempiaminlra' semetipsnmconverli, alienumqueeffeelum amorlaliumcupidiiatibussibiso}iel Deo loqui.

CAPUTXV. Corpusqui abj ammaregalur.Corpo-fis compositio.Ex ejus temperievel confusionequidsequalur.(a) Cumanima sit incorporea,pefsubli-lioremnaturam corporissui, id est, per ignemet ae-rem qtisein islo quoque niundo proeeellentiasunl

corpora,et ideomagisspiriluisimiliora, corpus ad-ministrat. lsta.siquidempriora excipiuntnutus ani-moevivificamis,eoquodincorporeaenatursesnntpro-pinquioraquamhunfor et terra, ut ad eorum proxi-mummiiiisleriumlota moles .administretur.Nullussine his duobus,vel in corpore sensus est, vel abanima sponianeuscorporlsmolus. Ignisenim-el aer,qu-eleviasunl,movenl aquamet lerram quoegraviasunl. Quaproptercorpora etiam post anirnseabsces-sum moverividemus; quiaigiiiset aer, quseduo peraniniseprsesenliamlenenlurincorpore terreno ethu-mido, ut omniumqualuorfiat temperalio, post eju-sdemanimaeabscessumad superna evadunt ac seseexpediunt.Corporisautemcompositiosic fit. Corpusconstatex officialibusmemUris,'officialiaex consimi-libus, consiriiilia,ex humoribus, humoresex cibis ,cihi ex elemeniis; et nihilhornm est aninia, sed inistis tanquam in organis agil,' ct per haec corisulitcorpori,el huic viisein qua laciusest homo in ani-mam vivenlem.Qusecumtemperataet ordinata fue-rint, congruuntvivificalioni,elnunquamrecedit ani-ma. Si verodistemperataet confusafuerint, invitarecedit anima,secum trahens omnia; sensumscUi-cel, imaginalionem,ralionem,, inlelleclum, inlelli-gentiam, coiicupiscibilitaiem,et irascibilitatem: etex his secundummerilaafficitur ad delectationem„sivead dolorem.Corpusautemquodprius .integrumtanquam organum conlemperatum el dispositumerai, ut melosmusicumin se "conlineretet tactumresonaret, tuneconlraclumet inutile eregionejacet.Auimavero recurrentibusad regiones suas elemen-torum partibus, non Uabens ubi vires suas exer-ceat,requiescitab his lanlum molibus,quibuscorpuspertempuset locum movebal, ipsa per iempus il-localiter mota : quoniam etsi organum periit, sednon melos,nec quod organummovebat.Anima inler

Deumet corpusposilaper tempus^movelur,vel re-minisccndo"quod oblita fuerat, vel diseendo quodignofabat,vel volendoquod noJebat: per locum ve-ro non movetur,quiaper loei spatianon distendilur.Deusaulenicorpore

*non eget ut sil; necJoco ,, utalicubi;nec tempore,ut aliquando; riec causa , utalicunde;necforma,ut aiiquid sil; nec aliquogeneresubjectiin quosubsislat,vel cui assistat.

CAPUT XVI. Animm clwrilate ornalm prmstan-tia. '(a)Habetanima quamdam propriam naturam ,omnibus Uismundansemolis elementis excellentio-rem, qria;veraciternon possit in aliqua phantasiacorporaUumimaginum,quas per sensus carnis per-cipimuscogitari; sed mente inlelligi,vitaquesenliri.Inielligi potest, senliri non potest. Non enim estcorpus, nec Deus, necvita sine sensu, qualis est inarboribus; nec vita sineralionali mente, qualis estin animalibus;sedvita el vila perpetua. Kunc qui-demminor quam Angclorum esl, et futura qualisAngelorum, si ex pracepto 2 sui Creatorisvixerit.Prseceptumautemejus est, ut in dileciioneejus ma-neamus:Manete,inquit, in dileclionemea (Joan.xv,9). Per dilectionemnamque sibi ratlonalemcreatu-ram copulavit, ut eum semperhaberet, et in ipsomaneret, de eo et in eo delectans,gaudens et exsul-tans. Per dilectionemCreatorisuo et sibi invicemra-tionalis creaiura copulata est. Solumriamquedile-ctionisvinculumest, quodligat utrosqiieinidipsum.Per-amoremDeiomnes ei adhaeremus;per amoremproximiomnesad invicem unum sumus; ut bonumcommuneomnium fiat sirigulorum, el quod quisquein se nonhabel in altero possideat. Charitas esl viaDeiad Uomines,et via bominumad Deum.Per cba-ritatem enimvenit Deusaddiomines,venit in Jiomi-nes, factus est Uomo.Per eliaritalem liomines dili-gunt Deum, eligunt Deum, ad Deum currunt, adDeumperveniunt. Siceliam familiarisest Deocliari-tas, ut ipse mansionem liaUereuolit, ubi chariiasnorifuerit. Si ergo'cbaritatembabemus,Deumbabe-mus; quia Deuscharilasest.

CAPUTXVH.—AdmnoreniDeiexcitalio.(b)Miserego, quantumdeberemdiligere Deummeum, qui mefecil cum non eram, redemit eum perieram! Noneram, et de nibilome fecit; non Iapidem,non arbo- -

rem, non avemvel aliquodde animalibusaliis, sedhominemmevoluit esse:dedit miUivivefe, sentire,discernere.Perieram,et ad morlalemdescendit,mor-talitatem suscepit, passionem suslinuit, mortemvicit; et sic me restauravit. Perieram, et abieram;^quoniamin peccatis meis eram venumdalus: venitille post me ut redimeret me ; et lantumdilexitme ,ut sanguinissui pretiumappenderetpro me, taliquepacto et reduxitmede exsilio,'el redemitde serviiio.Nomineetiam suq vocavitme, ut memoriale suum

semper esset apud me. Unxit me oleoIsetiliaequoipseeral unctus,ut ab uncloessemunctus, eta Chri-sto dicerercbristianus.Sicgratiaejus et miserieordia

semperprseveneruntme. Demullis namquepericulissaepeliberavitme liberator meus : quandoerrabam,reduxit riie; quandoignorabam,docuitme ; quandopeccabam,corripuilme; quandotrislabar, cousolatusest me ; quandodesperabam,confortavilme; quandocecidi,erexit me; quando steli, tenuit me ; quandoivi, duxit; quandoveni, suscepit.Hsecet multa aliafecitmihi Deusmeus, dequibusdulceerilmihisemperloqui, semper cogitare,semper gralias agere,ut proonmibus beneficiissuis possimsempereum laudareel amare. Cumenim-cunclissit praesidens,singtilosimplens,ubiqueprsesens,cunctorumcuramagens,et

(a) ExUb.7 de Genesiad Litteram,capp.1S; 20; exlib.deQuantit.Animae,cap.51,n, 62,et exisaacstell.

1 Ms.MedardensisIricaddit,sicutamma.a in Ms.Medardensiet apudHugonem,mc minorqui-

demquam,mgelorum(additurapudHugonem,estfutnra),si ex prmceptb,ctc.VideAlcuinumde lialioneAnimae-

(a) Manuale,"cap.21, et Hugo,Vict.deLaudecliari-caiis. - ; : . '

(b)AnselmiMedit.cap.7,n.2; etHugode Arrhaanimae.

793 LIBER DE SPIRITUET ANIMA. 794

lam singulisquamomnibusprovidens,ita eumtotumad custodiammei occupalumvideo, ac si cgo supercustodiammei starem; quasi omniun.oblilus sit, etmihisoli intenderevelit. Seniperenim se prscsentemexUibet,sernper se paratumofferi, si me paratum

-

invenerit.Quocumqueme vertero, non me deserit,nisi ego prior eum deseram. Ubicumquefuero, non

recedil, quoniamubiqueest, ul quocumqueiero, in- •

veniameumcumquo possimesse. Quidquidfecero,pariter assistil,uipote perpeluus inspecioromuiimi

copjilationum,et inlenlioiiumel aciionum mearum.Cumh.ecdiligenier considero, limore pariler et in-

genti rubore confundor; quod illum tibique niihi

pra-sentemet omnia occuliamea videnlem inlueor.Multaenim stint in me, de quibuscoram oculise.jusertibesco,-etpro quibusei valdedispliceretimeo.Nee

pro his omnibusquid illi rependamhabeo,nisi lan-tum ut eum diligam. Nonenimmeliusiiecdecentius

quamper dilectionemrependi potest, quodper di-leciionemdalum est. Hoecpraeterrcm dixissevideor,sed forlenonprarterutilitalemmihi,et iis qui mecumscniiuniquodego sentio.

CAPUT XVIII. Animavila corporis. Quomodoanimaimmortalisel mortalis,incorporeael corporea.Quianimain corpore.(a)Animaprsesenliasuacorpusvivifical,et sic colligaiaest ei, ut nec cumvelit, seindesegregarepossit,necrelinere, cumsui Creatoris

jussionem audierit. ln vita siquidemanimaeconsisiitvila corporis, et de morle corporis descendilmorsanimse.Siculenimanimavitasua facilcarnemviven-

lem, et de fonte naiuraesuaeirrigat animando• sic

caro.per corruptelammaterisesuseanimam,si cupi-dilalibus illicilis illigaverii, occidit. Et cum alleranatura vincattir, alieranaiura vincal', transit una-

qusequein viciricis naluram; id esi, ut aut carnem

spirilualem anima virluiibus suis prsestet,aut ani-mamearualemcarovictrixejusefficial.Animalamennihil de morle babere potest,nisi per vitia ei propi-iiaiunifuerit: nec caro"aliquidde vita retinere po-test, nisi ab anima fueril irrigata : nec in alleriusnaluramallefa transire potest, nisi aut illa vitiis in-

fccta, aut hsec virtulibus deserta fuerits. Raiione

insignitaest anima, qua artibus docelur egregiis et

disciplinisInstruilur eximiis,ut divinasapiat, el Uu-mana traclet; atque sic coeteraanimalia decenter

excellat,ulpoiesubstantiarationalis. IIocenimpro-prie est anima, substantia scilicetralionalis, id est,spirilusraiionalis. Immorlalisest anima, ne a Crea-loris sui simililiidinediserepare videalur. Non enim

poterat esse imago el simililudo Dei, si moriis.ter-mino clauderelur.Secundumquenidam iiaque mo-dum vitse,quemnullomodopotest amitlere, immor-lalis est. Secundumvero quanidam niulaUilitaiem,qua potest meliorvel deterior fieri, mbrtalis est. Etsiculmortalisesl cumhealevivereperdit, licetmiserevivere amiiterenon possit, sic rcspeclu incorporeiDeicorporeaest.Nihileniminvisibileetincorporeumnalura credendum esl proeter solumDeum,id est,'Palrem el Filium ei Spirilum sanctum. Qui ex eo

incorporeus el invisibilisdicitur, quia infinilus et

incireumscriptus,simplexct sibi omnibusmodissuf-ficiens,se ipsumsustinelet idipsum. Et cnm ubiquesit in semetipsoinvisibilisel incorporeusessediguo-sciiur. Omnisvero rationaliscreatura corporeaest,Angeliet bmnes virtules corporeaesunt, licet noncarne subsistanl. Ex eo eniminlelleeluales naturas

corporeasesse dicimus,quia locoeircumscribuntur,sicut et anima liumana quoe carne claudilur,quseideircoet esse in locoet localisdici jiotest : in loco,quia Uic aut alicubi praesensest; localis, quia quodalicubipraesensest toium,alibi non est. Nonbabet.lamencorporalemdimensionem,nec corporalemcir-

cumscriptionem;quoniamcorporalis quanlitalisex-pers esl. Sed quiaper prsesentiamet operationeminloco concludittir,localiset ipsadicilur ; verumlamen11011sicul corpus, cui secundumlocumprincipiuni,medium el finis assignatur..Respectu vero nalurusincorporese, qusesummeincomnnilabilisubiqiieest,-corporeaesl anima; quia ta!e aliquid non est ipsa :iiec lamen per loci spatiumita sistilur vel movetur,'ut majorisui parle majorem loeumoccupel,et bre-viore breviorem,minorquesit in parte quamin loto.-Per omnes siquidemparlicnlascorporis lola simuladest, ncc niinor in niinoribus, nec in majoribusmajor. Sed alicubiiniensius, alicubiremissius,et inomnibus lota et in singulislota est. Sicutenim Deusubique est lolus in toto mundo, et in omni creaturasua : sic anima ubique tola in loto corpore suo, lan-quamin quodammundosuo, iniensiustamenin cordeet in cerebro, quemadmodumDeusprsecipuedicituresse in coelo. - ,

CAPUTXIX. Tota agil quod agiii Invisibilisetincorporeaest anima: si cnimvisibiliscssel, corpo-rea esset. Et si corporea esset, partibilisesscl, etpartes haberet, nequetota siniulin unolocoessepos-set. Nullumenirncorpusaul simullangi lotumpotest,aut sinml tangeretoiuoi potesl. Auimavero in qui-buscumquesuis moiibusvel actibus lota simul adest.Tota videt, el tota visorum meminit: lota audit, ettota sonorumreminisciiur: lolaodorat,el totaodorcsrecolil : loia per linguamet pnlatumsapores senlitet discernil :"lola larigitdnra velmollia : tola simulapprobalet reprobat. Calidaverovel frigidasummolantum digito toia discernit.Toiaest visus, lola estauditus, tola meminit : et ctimtola meminil,tota_estmemoria;Cumlolavult,totaestvolunlas;cumlotacogi-tat, tola estcogitatio; cumloladiligit,toia esl dilectio.Potest namqueex parle cogitare,et ex partediligere. ,' CAPUTXX. Animmvires ad virlules et conlravilia. Virlutes sacramentales.QuibusDeoinhwreat,quibuscorpori.Visanimmnaluralis. Ilabet-nnimaaf-fectiones,quibus exercetur ad virtutes. Dolorriam-que de peccalis,timor de suppliciis,-de"sideriumdepromissis, gaudium de proemiisqusedainexerciliasunl virlutum.Ilabet eliamvirtutes,-quibusinslruiluret armatur contra vilia. A prudenlia namque scitquid debeatfacere : lemperantiamhabet conira pro-spera, forlitudinemcontra adversa',justiiiamqua scit"quidcuiquedebeaireddcre. Prudentia esi scire quidpossil; fortitudo,facerequodpossit;temperaniia;noirprsesumerequodnon possit; justitia, non velle plusquam possit. Prudentin est in eligepdis; lemperan-tia, in ulendis; fortiludo, in tolerandis; justitia, indistribuendis.Prudenliaeesl nihilpoenitendiiniappe-tere, el nihil praeterjuslumvellefacere.Temperanliseesl nihil nisi lurpia limere, el quidquidagimusvelcpgilamusad raiionis normamdirigere.Fortitudinisestlerrenas cupiditatesnon solumreprimere, scd pe-nilus oUIivisci.Justitiseestomnenianiinicogitaiionemad solumDeumdirigere,eumquetanqtiamnihil aliudsit sola menlis acie intueri. Habet autemanimasa-cramentnlesvirtules quibusiuilialur, id est, fidem,spem, sacramenlumRaplismi,inuiielionem, Confir-mationeni. et cseteraquibusDeocojiseeratur.Habeteliamvirfutes, quibus proficil, et quibus.Deo con-jungiiur, ul est bumililas, puritas, charitas. llumili-laseani Deosnbjicil,puritasjtingil,cliaritas unit., Habetquoqueanimaviresquibuscorporicoinmlsce-

lur :,quarumprima esl naluralis; .secunda,vitalis;lerlro,animalis.Et sicutDeustrinuset unus, verusetperfeclus oniuialenet, oniniaimplet, omniasuslinet,omniasuperexcedit,omniacircumpleclilur: sicanima ^bis tribusviribusperlotumcorpusdiffundiiur,non Io- .calidislensione,sedvilali inlensione.Naluralisnam-que virtus operatur"in' hcpate' sanguiriemel aiiosqnosquehumo"res,quosper venasad omnia corporismenibra transmitlit, ut indeaugeanturet nulrianlur.Vis isia qundrifaria"est. Dividilurnariiqueiriappeti-livamv.retentivam, expulsivamet distributivam.Ap-"

1SicMs.Medardensis.Alii,nalurmalleriusvideatur,tran-sil, etc."2 Mss.qualuor,detersafueril.(a)Cassiod.deAnima,cap.6-8;exGennad.deEccles.Do-

gmat.capp.11,12,etHug.tib.1deSacram.p. 5, cap.18.

795 APPENDIX. 796

pelitivaqusesuntnecessariacorporiappetit.Retentiva

sunipta relinel, donec ex illis digesiio utilis fiat.

E^pulsivanociva et superfluaexpellit. Distribuliyabonos bonorumcibnrumhiimores omnibnsmembris

distribuit, pi-outcuique expedit. Isins vires habentomninanimalia; et ideocorporis esse videnltir,nonanimae.

-CAPUTXXI.Visvitalis. Visvitalis est in corde,qiiaead leniperandiiiufervorem cordis a<Temlwu-riendo aique reddendo,viiamet salntemtoti corporitribuit. Aere nnmqiiepuro snngniii•mpiirilicatumperidfum corpus impellilpervenas pulsatiles,qtiaearte-ri;evocantur. Ex quaruuimotti lempi-rantiamveldis-

temperanliamcordispbysicicognoscunt..CAPCTXXH. Vis-animalis. Vis animalis tri-

plex.(a)Visanimaliscsl incerebrp,et indevigerefa-

citquinquesensuscmporis. Jubel eliamv..fr. edere.meinbraiijovefe.Tresnaniqiiesnrit1ventriculicerebri.Unusanterior, a quo oiiinissensus; alier po-,ierior,a quoomnis inolus; terlius inler uirumqir-medius,id est, rationalis.Corporisseosus sic fiunl. Quodcstin corporesublilissimumelob liocaniimcsimiliusetvieinius?qti.imcaclera,id est, ltix, primuniperocu-los ipsosdiffuudiiur, emicatque in radiis oculorumad visibilia intttenda;deinde mixHirnquadamprimocuui nere puro, secundocum acre caliginosoalquengbuloso, lerlio cum corpulentiorc Jiumore, qunrtociim terrpna crassiludioe,qninquesensus cum ipsosensji oculorum perficit, ubi. ipsa sola excellil. Islisensus quia in sola facie prselocalisunt, ideo scri-

ptum aibilror quod Deus in facieminsufflavilhomini

spiraciilumvilm, el faclus esl in animam viventem

(Gen.ii, 7). Anlerior quippe pars posleriori mcrito

pra_p_i)i_ur: quia ista ducit, jlla sequitur; ab islaserisus, ab illa motus ; sicut consilium praecedit' actionem. Isloe vires tam animse quam corporisdici possunt; quia ab anima in eorpore fiunt, necsine utroque fieri possunt. In prima parte cerebrivis animalisvocatur pliantastica, id est imaghiaria;

, quiain ea corporaliumrefum similittidineset imagi-nes continentur,unde el pbanlasticunidicilur. In me-dia parte cereliri vocaiur raiionalis; quia ibi exami-nat ,et judical ea quseper imaginalionemreproesenrt^ntur. Inullima parte vocaturmemdrialis;quia ibicommendatmemorisequsea ratione sunt judicata.

CAPUT XXIII. Percipiendi in anima quolvires.Somnialasciva.(b) AJiuduiiqueest in nobis,quocor-

pora senlimus, quod qulnquecorporis sensibusfaci-mus. Aliudquo non corpo.ra,sed corporibussimiliacernimus, ubi el nos ipsos"non aliler quam simjlescorporibusintuemur.Aliudquoncc corporanec«or-

porum similitudinesconspicimus,sed illas res quaenon babenl imaginessui similes, siculest Deus, et

ipsa mensralioiialis,vel inteliigentia,yel raiio : sicutetiamvirtutes, prudenlia, jusfitia, casiitas, charilas,pielas, et qusecumquealisesunt, quas intelligendovel

cogitando enumeramus, discernimus el definimus.Porro animanon est corpuss, quia non omnissimi-"litudocorporis corpus est. Dormienii enim tibi insomnis velut corpus

a apparebit, neque id corpusluuni, sed animalua; nec veram corpus, sed simili-ludocorpofis tui. Jacebit enim corpus tuum, ambu-labit illa. Tacebit linguacorporis tui, loquetur illa.Clausierunt oeulilui,videbit illa. Et ita in ea tola et

integracernetur similitudocarnis luse.In hac simili-tudine quasiper loca cognitavel ihcogniladiscurrit,el senlit lsela vel tristia. Animaetiam mortui, sicutdormientis, in ipsa"similitudiuecorporis sui scntit,

seubona seu mala : non sunt tamen corporalia,sedcorporalibussimllia, quibusanimaecorporibusexu"t_eafficiuntnr,seu bene seu male,cum et ipsaesuis cor-poribussimilessibimeiappnreanl;sunt tamenetveralsetiliael vera molestin, fnctade subslanlia spirilualiin snbslantiaspiriltiali.Cerluinnempeesl quamdamspirilnnleninnluram esse in nobis, ubi coipoialiumrerum simililudinesaulformanlur,aul formatae.inge-runlnr, sive cum pr.vsenlia aliquo seiisu corporistangimus, et conlinuo eorum similitudoin spiiitufonmlur, et in memoriarecondilur; sivecumabsen-lia jam nota vel qu;enon novimuscogilamus,ul indeformemrquidamspirilualisinlelloclus.Innumerabiliaetiam pro afbilrio et opinaiione fiugimus, quaevel ,non sunl, vel esse nesciimlur.linumerabilesquoqueel variasformsererum in animonosiroversantur,velcum aliquidfacimus,vel factuii sumus: aliquoetiamspiritu rapiente tollilur anima in liujusmodividendaseu bona seu mala. Niiniaqnoqneinleniionecogita-lionisvel .iliqunvi morbi, tit plireneticisper febremaccidereso!el,seucomniixiionealieriuscujusdamspi-rilusscuboniseumaii,ita corporaliumrerumimaginesin spiriiuexprimunlnr,tanqunmcorporaipsiuscorpo-ris sensibusrffaesententur,ulabsemia videauturad-esse[anquamprsesenlia,et qusenonsunttanquampfaeoculisadsint. Adormienlibuselip.mmulla videntur,vel nihilvel aliquidsignilicaniia.Undesaepeimaginesrernin -corporaliumlania illis expressionepraesentan-tur in soninis,qunnla ipsa corpora pra.sentanturvi-gilani.ihus,ul inter visionemdormientiumet veramcomniixtionemvigilaniiuninondiscernalur;sedconli-nuo eis caro moveatur,ct contra propnsilumsuumvel contra licilos mores concnmberevideanlur, etqnod nattiraliter colleclum esl, per genitales viasemiltaiur. Huno moluni casti vigilantescohibentetrefrenant":dormienlesautem ideouonpossunt, quiain polesiatenon babentimaginiscorporalisexpres-sionem', qua caro nainraliier movelur; et sequiturquod etimmotumseqtiisolet, el quod sine peccaioavigilantibusfieri iionpolesl.Sic in spiriiu et corpora-Jiunirerum imaginesapparent, et niulla pro arbitrio-finguntur, vel proslerarbilriumdemonslranlur.Ipsanamqtieanimaquaeinoltipropriosemperinmoluest,quia per corpus non slnituiyvel non plene sinitur

. corporaliaseniire, vcl ad corporaliavim suseinten-tionis dirigerc, corpore sopilo,-spiritu corporaliumsimililudinesaui ipsa agit. sicut et imaginescorpo-rum cogitandocx se ipsa versare assolel; aut ob-jectas intueiur, cum in eas videndas aliquo spiritu,assumitur.

CAPUTXXIV. — Animaquidsit, etquidnon siKVisionumiria genera. Fakilali quwobnoxiw.Deec-slasi. Visionumalta genera(a). Animaesl subslanliaspirilualis, sioiplex et indissolubilis,invisibilis etincorjiorea, passibilisalquemuiabilis, earens pon-derc, (igura et colore. Non est credenda^pars, sed"crealura Dei, nec etiam de substantia Dei, vel dequalibet clemciilorummaieria, sed ex nibilocreata.Si enimex semelipsoe:\rnDeusfecissel,uequaquamviliosaaut muiabilis aul miseraesset. Si autem exelementisfacta fuisset,essel corporea.Cumitaquesilincbrporea,ignolambabcnsorigineni; Iniliumhabei,fmemnon habei. Et cumsii spiriiualisnaliirse,nihilUabet mixtumconcretumquelerrenum, nibil huriii-dum, aereumvel igneum; nulliiin babet colorem,nullo loeo coiitinetur,-nuIlis inembriscircumscrihi-lur , nullospatio finiluf: sed ita cst cogitandael in-telligenda,sicut snpientin,jtislilia, elc;cicraevirtutesabOmnipotenfecrentae.Naturaanitme invisibilisest,ideo invisibililerin corporemanel', eldecorpore in-visibiliieregredilur. Per corpns corporavidel, sicutcoelumet terram, et quaeineis conspicuasunt oculis1 Ms.Medardensis,inlimius.

2 Hss.,corporea.? JMSS.dub,corporeus.Duoalii, corporea.

(a)D<SGen.adLitt.lib. 7, cap.18; et Ub. 12,cap.16.-i(h)Ibid., lib.12 "^s 20, 52, 23, 12,1S.

1 Mssduo,repressioncm.(a)Jsidoruslil).2 Diflerent.Sj.irit.23,25;juxtaAug.lib.

2de GeaesiadLiaer.capp.i\, U, 18-26;50.

797 LIBERDE SPIRITUET ANIMA 19&

nostris. Spiriluautemcorporumsimilitudinesinlue-lur. Quidquidenimcorpusnon est, et tanien aliquidest, recie Jamspirilusdicilur. Idcireoquadamvi oc-culta .et spiritualirapitur anima,iut vlce corporumexprcssascorporaiiumrerum similitudines-inspirituvideat.Sedinlellecluea quseneccorpofaneccorpo-vumformasUabentconspicit, sicut est justitiaet sa-

pientia,velipsa mens etoinnis animseaffectiobona.Isia tria -generavisionum manifesta suht. Primum

corpornle, quo per corpprissensus corporasentiun-tur. Secundumspiriluale,"quocorporumshnilitudines

spirllu, nojimente3•cernnnlur.Terliumintellectuale,quoillaeres quaenec corpora nec eofporumformasliabentconspicliintur.

In iiitelleciualivisionenunquamfallituranima:autenim inlelligit, et verumest; aul si verum non est,Jnon intelligit.In visioneatiiemcorporalissepefalli-ttir aninia,ctimin ipsiscorporibusfieriputal, quodfitin -eorpoiissensibus. Sicut iiavigantibusvidenturiri-terra moveri,quseslant; el intuentibuscoelum,sideraslarej quaemovenlur : et divaricalisoculorumradiisres una duas formas Iiaberevidetur, et unus homoduo-capita,et in aquaremusiniraclus,et mulla hu-

jusmodi. In visione eliam spirituali anima fallilureiilluditur, quouiamea quaevidet, aliquandovera,

-aliquandofalsa, aliquando periurbata , aliquandotranquilla sunt. Ipsa aulem vera aliquando futuris

omninosimilia; vel aperte dicla, aliquandoobscuris

significalionibusvel quasi figuraiisloculionibusprae-rinntinta.In ecstasivero quandoab omnibuscorporisserssibusalienaiurel avertitur anima, ampliusquamin somnosolet, sed minusqnam in morle, rionfalli-tur. Sed ipsamente divinitusadjuia, velaliquo ipsavisa exponente,sicutin ApocalypsiJoanni exponeba-lur magnarevelatioest. Cum etiim bono spirituas-sumitur anima , fallinon poiest; rpiia sanctiAngelimiris modis, risa sua facili quadam ae prsepotentiritiilionevel coniniixtioneiiostra esse faciunt, et vi-slonemsuam quodamineffabiliinodoin spirilu.no-sfro informant. Jpsi siquidemhis corporalibusjudi-candis attfuenitnislraridispr.esunl, cleorum signifi-cativassimililudinesin.spivituitndiscermml,et tanta

potenliaquodammodolrac'iant,-uletianieas possinthominumspirilibusrevelandomiscere.Indeest quodangelusDominiapparult in soiimis3oseph: dicens,NolilimereaccipereMariamconjugemluam;elilerum:Totle puerumel matremejus, et fuge in Mggplum(Matth. i, 20, et u, 15). Deus-etianiper propbetamdicit: Ejfundamde spiritumeosuperomnemcamem;et juvenesvesiri visa videbtml,et senesveslrisomniasomniabunl{Joel.n, 28).

Sunt et alia visa usitata ef bumana, quffivel ex

ipsospiritunoslromultiplicitercxisniht;vel-ex cor-

pore spiriiuiquodammodo suggeruntur,sicut fueri-musaifectia carne vet aiuiiio. ixoneriunsolumvigi-lanteshominescurassuascogilandoversant in simili-Uidinibnscorporum. verum ctiam dormienles lioc

saepesomniantquo indigent,Namct negotiasua ge-runi ex animicripidiiate, ei epulis el poeulisinhiaut

insianter, si forteesuiieiitessiiienlesquedormierint.VigilantibuseliamoccultoquodamInstinctu ingestasessecogitaiiones, quns divinarenl, noviriius:sicut

Caiphaspontifexpropbeiavil(Joan. xi, Sl), cum ejusinteniio prophetandivoluiilaiemnon Uaberel.Multavidetanima,el eaderiinniurnest omniumvlsionum,sive iu vigilanlibus, sive in dorniienlibus, sive in

segrotantibus: qnoniamnon ex alio genere.sunlquaevidentur, quamex natura spiiiius, de quove! in quofluiit,simililudinescorporum.Visasiquidemplireneli-•corumsimilia sunt visis sqmnianiitim: obturatas

namqueviassentiendiliabcnl, ut videantquod somrnianles vident. Visaeliam somninnliiiinsimiiiasunt

cogitalionibusvigilanlium.Dorniienlibusquippe incerebroconsopituryia seii.ietirii,qu:pinlentionemad.oculosducit. Idpoque_p|a iiilentioi.ualiud aversa,

cernit visa somniorumtanquam specles corpofalesadsinl, ut sibidormientesvigilarevideantur, el nojisimiliacorporibns,sed ipsacorpora hituerise.putcnl.Ego aulem multo ampliusadmiror et veliementiusstupeo,quanla celeritaleac facilitatein se animaf'n-Uficet imaginescorporum, quaeper corporis'oculos

-videril, quani phreneticorumvel somnianllum, vel .etiamin ecsiasivisiones. Qusecumquelamen illa na-tura visorurii«st, proculdubio corpusnori est. NonenimcorporavisaUlasimaginesinspiritufaciuht,neceamviniliabentutaliquidspiritualefofmeni, sed ipsespiritus in se-ipsoceleritaiemirabili, utpoteiipiritus

'

intellectualiset j-ationalis.v -CAPUTXXV. Sonmiorum-quinquegeriera.Som-nia uhde 4iversa. Omniumquse slbi videre viden-.-lur dprmienles,quinquesunt genera,;videlicet,ora-culum,visio.somnium,insomnium,et phantasma.,(a)Oraculumest,jcumin somnisparensvelaliquasanctagravisque persona, se,u_sacerdos,yel etiam Deuseventurumaliquidiiperte veluon eveutur.um,.facien-'dumvel devitandumdenuntiat.Yisioest, cumid quisvidet quod eodemmodoquo apparuerat eveniel.So-mniumest figuristectum, et sine interpretalionein-telligi non potest. Insomniumest, quando'id .quodfatigaveratvigilanteni,Jngeril se dorniienti; sicutestcibi cura vel potus, vel aliqua studia, .velarfes, velinfirmitales.-.ecundumnamque sludia quaemiisqueexei-cuit,somniat; et.solitarumartium"simulacrainpraesentiamentis,impressa-appaf.entinsomnis.Juxta <etiam infirmilaiumdiversilatesdiversaacciduntsom-nia. Eliain secundummorum et humor-imvarietatesvariantursomnia.Alianamquevidentsanjguinei,aliacliolerici,alia pUlegniatici,alia melancliolici.Jlli vi-dent rubea etvaria; isti, nig.a et alba. PUanlasriiaest, quandoqui vixdormirecoepil,ct adhuc se vigi-lare sestimat, aspicere-videtur irruentes in se, velpassimvagantesformasdiscrepanteset varias, lsetasvel turUulentas.ln hoc genereest ^phialtes, quei-ipublica persuasio .quiescenlesopinalur Jnvadere,etponderesuo pressosacsentieptes gravare.Quodnojicst aliud nisi -quaedamfumositas a, "siomacliovcl acorde ad eerebrum ascendens,«t ibi vim animalemconiprimens.

"----'_.

CAPUTXXyi. Spectrorummtio. Dicit eliamliu-mana opinio, quod quadam arie mulierum et p"o-testate dsemonumUominesconverti possinlin Juposet jumenta, et xjusequeuecessariaporiare ^, etpostperacta opefa iterrim ad se redire, nec €eri iri ejsmeniembestialem,sed ralionalemhumanamqueser-vari. lloc sic inlelligendum-est, quoniam;dsemonesnaturas non creaht, sed aliquid tale facere possuril,utvideantur.<_ssequodiion sunt. Nuliaenimarte velpoleslate animus,sed nec corpus>quidcmaliqua-ra-'lione in inembra et lineamenla besiialia'v«raciterconverti potest. Sed phaniasiicumiliominis(quodetiam«ogilandosLvesomniandoper rerum innume- '

rabiliumgeneravarialur, et cuiricorpusnoji sit, cor-porum similesformasmira celeritate capit), sopitisaut oppressis.vorporeishominissensibus,ad aliorumsensuumfigurascorporeasperducipolest: ita taineri

quod^orpora-ipsahoriiinumalicubiajaceant,viventiaquidem, sed multo gravius atqiie oppressius.quamsomnosuis sensibus-obseralis;phantasticum aulem'illudveluliformaium2inalicujpsanimalis"imaginem,alienis'sensibus-appareat, talisqueliomo sibi yidea-tur, qualis <s_bivjderi possel in somnis,et portareonera.Quae onera si vera sunt corpora,portantuf a

dsemonlbus, ut illudatur boniinibus,"partim yerahominum3

corpora , partim faisa jumentorumeer-neniibus. - ,

'

GAPUTXXVII.Spirilus angeticiquid possint in

>:Hs.iiedardensis,spirilupelmente.

' MS.Medardensis,qumdamoneraportare.•- ApudHug.,porporaium.' •

• AUas,onerani.' <

(a)JuxtaMacrob,,lib. 1 in-3omii.J3cip.,cap,3,

799- APPENDIX. 800

humanum.(a) Humanumspiritum aliquandobonus

aliquandomalusassumit spiritus; nec iacilediscerm

potesta quo spiritu assumaiur, nisi quiabonus in-

slruit, el malusfallit.Fallit auiemsoepein manifeslis

bonis, ut cum sibi in eis creditumfuerit,ad sua se-ducal. Sic plerumquehumanum spiriium rapit, ut

quadamoccultamixtura quasi idem spiritus essevi-

dealur, et spiriluspalientiset spiritusvexanlis,ut indaemoniacisvidemus.Animamlanieiihominis,id est

mentem, nulla .crealura juxta subslanliam implere-potest, nisi solaTrinitas.Implereautemdicitursata-,nas mentem alicujuset principalecordis,non ingre-diens quidem in eum et in sensumejus ; sed fraudeet _niquitale,-aiqueomni malitia illum alliciens,at-

queseducensaffectumaliiiae,traliil-.per cogilalioneset.iiicelilivavitiorum,quibusipsejplenusest, ulpotefallax, nequamet fraudulentusdeceptoranimarum.Nonenim parlicipalionenaturje seu substantiae,ut

quidamputanl, quemquamimplet diabolus,aul ejushabilatbrefficilur; sed per fraitdulentiam,deceplio-nem atquemaliliam,in eo habitarediciturquemim-

plel. SoliusenimTriniiatis est inlrareei implerena-turamsive siibstantiamquamcreavit."

CAPUT XXVIII.Dwmonum,in iltudendo expe-rientiael artes. (b)Daemoneset acrimonia"sensus etceleritate motus aerii corporis, lerrenorum corpo-rum sensum facile praecedunt,el qusedamcogitala

- pfsenuiiliant,qusehominesmiraniur propter lardiu-'

lemterreni corporis.Accessitautem daemonibusperiam longumlempus,quo eorum .ita protenditur, re-rum longemajorexperientia,quamhominihuspotestevenlrcpfopter brevitalemvitse.Idcircoquaedamfu-lura proedicunlet quoedammira faciunt, quibusUo-mines allieiunt et seducunt.Unde quaedammulier-ciiloepost satanam.conversse,dsemonumillusiouibusel pliantasmatibus.seductoe,credunt se et profileniurnoclurnis horis cum DianaPaganorumdea, vel cumHerodiadeet Minerva,et innumeramulieruminulit-tudine equitare,~earumquejussionibusobtemperare.Ipsenamque satanas, qui transfiguralse in angelumlucis (II Cor.xi, 14), cummentemcujusqueiimlier-culoecoeperit,etJianc sibi per infideliiatemsuhjuga-verit, iliico.lransformatse in diversarum.personartinispeciesae siniiliiudines: et menlemquam eaptivam

. tcnel_in soranis,deludens,modo!lselamodo trisiia,modocognitas,modo.incognitaspersonasostendens,per devia qusequededucit.Et cum-solus Uocpaliturspirilus infidelis,non in animo, sed-in cofpoie_eve-nire opinalur; idcirconimis slultus el liebescst, quibsecpmniaquaein spiritu fiunl, etiam in corporeac-cidere arbilratur : cum Ezechiel et -alii Prophetav,Joanneseliam evangelistaet aliiApostoliin spiritu,non in corporevisionesvideriiil."j

CAPUT XXIX. Mortuorum appariliones.Eos n'e-scirequidhicagatur. Undediscani.(c) Cum bomines

- pioritii, s've v™>boniinibusdormienlibrisvel vigi-lantibusapparent,rion in ipsisrebusul suntvideniur,jse.rlin qiiihusdamsimilitudinibusrerum. Istum au-letn angelicisoperationibusfleri credimus,perdis-

_ pensationemprovideinia.Dei,beneutenlis bonjs-velmalis secundum inscruiabilemaltitudinemjudicio-rum suorum: siveiiincinstruanlurmentesmorlalium,sive fallanlur; sive consoleutur, sive terreanlur;sicut unicuiquevel prsebenda est misericoi-dia,velirroganda justitia, ab eo cui misericordiamet judi-cium nonInaniter cantat Ecclesia'(Psal. c,-1). Ihi si-quidemsunt spirilus defunciorum,ubi non vident,-nequeaudiunt quseagunlur, aut eveniuniinista viia

.borninibus. Ita tamenest eis cura de vivisquanquamquidagant omninonescianl; quemadmodumcura est

nobisde mortuis,quamvisquid agant ulique"nescia-mus.Nesciunlquidem morltii quid hie agatur ; seddum hic agilur.Posteaaudireppssuntab eis quihincnioriendoad eos pergunl: non quidem pmnino,sed .quantum sinitur eis indicareet eos oportet audire.paire eliam possunt aUApgelisqui hic nobis prsestosunt, et animas nostras ad illos deferunt. Spiritueliam Dei revelanle cqgnoseere.possunt qnse hicaguntur,_et.qusenecessariumest eosnoscere.Quidameliamex mortuisad vivosrapi possunt;non per pro-priam naturam, sed per divinam potemiam.Utrumtamen isla fiantper eorumprocsenliam.aulper ange-los suscipiemeseorum personam,affirniarenonau-deo. Deusenimomnipoiens,qui est ubiquepraesens,per angelica minisieria usquequaquediffusapolestpraebcreista Uoniinibussolatia;quibusin.hujris viloemiseriajudicat esseprsebeiida.

CAPUTXXX.Animanon crescit.Exuta carneubisil aul quidagat. (a) Poientioeanimaealque virluteslongaexercitationeet suecessutemporum crescunt.Ipsa vero anima nec crescil nec decreseit,sed autimparilitalemembrorum,aut humorumcrassiludineet eorumcorruptioneproepedita,vires suas exercerenon potest. Animacarne exttta vivii, videt, audil,-etomiies sensus atque Ingeniavivaciter tenet, utpotep.ura,sublilis,cita, et perpetua. Et sictil Deus ubi-que in semetipsoest, sic anima ubique quodammodoin semetipsaesl: ac per liocibi.esranima postcorjms,ubierat agcns incorpore.IhiDeusest modo,ubi eral priusquammundus fieret,ubi etiamforet simuiidusdesiueretesse. Sictilsaepedictumest, incor-porea est nnima: potest tamen habere simililudinemcorporis, non.eorporalem, sed <.orporisimilem,-etcorporaljumomnino membrorum,cum de corporecgreditur. Sic"enim aut ad spiriiualia pro merilisfenur, nui ad locapoenaliasimiliacorporibus: qualiassepcdemonstrata sunt iis qui rapti sunl a corporissensibus,el mortuissimilesjacuerunt; cumel ipsi inse ipsis gererent quamdam similitudinemcorporissui, per quampossentad illa ferri, et talia similibussensibus experiri.Aiiimsesiquidemquae in corpori-Uusviventesper dileelionemrerum-visihjliumcorpo^ralibusimagiuibusafficiuntur,a corporibusexeuntes-in eisdemimaginibuslormenla paliunlur.Proptereaeiii.nicorporalibtispassionibus ibi teneri possunt,quiaa corrupiionecorporaliumaffeclionumhic mun-

idatoenon fuerunt, quamper corpulentiamde eorpo-ris delectatione traxeruni. Qusedamaulem animaiin eisdemlocis, in quibus culpam commisei'unt,pu-niunlur : qusednmvero abditis receptaculisusqueadultimam resurreciionemcontinenfui',_sicutunaquse^que dignaesl requie vel miseria.

CARUT"XXXI. J-fomomortalis.Sensus impediuntne -senoscat. (b)Multade anima dixi, sed nondumdixi quandolacta est, vel quandode corporc egrc-dielur.Quodprimumposui, posteadicam; quodul-limum, dicere non possum; quoniamnescio finemmeum.Hocplane scio, quodmorlalessumus; et ve-limus nolimus, omnesmoriemur. NiUilenim morieeerlius, el niUilborajnorlis incerlius.Nam neseimusqtiando, aut quomodo, aut ubi morieinur; quoniammors ubiquenos exspeciat.Idcircosempefdebemusessepaiali, ut cum corpus reverletur ad terrain dequa sumptumest, spirilusredeal ad £um qui dedifcillum. Illud slquidemnos maxime movere debet,,quoda' veleribussapieniibusita homo delinitusest:Ilomocst animalralionale,mortale. Hocgenerepo-sito, quodanimaldiciumest, additasduas differen-lias videmus, quibusadmonenduserat homo,et quosibiesset redeundum,et undefugiendum.Sicuteniniprogressus animseusquead morialia lapsusesl;sicregressusejusinrationem essedebet,quaimpugnan-1 TresvaticaniMss.,trajicit.

(a)DeGen.adLitl.,Ub.12,capp,15,14,etEedaincap.g ACt.ApOSt..' r - . •

^' - -• •

. (b)Exlib.de Divin.Daemonum,cap.5, el ex Append.conciUiAncyrani. r

(c) Exlib.deCuraproMOrtuisgerenda,cap/l%-lS_i'

1 Unuse vaticanisMss.,dilectione.'(a) tsaacStell.epist.de Anima,et de Gen.adLitt., IU).

12,capp.55,52.iiilsicAnselm.Medit.7;Aug.lib.2 deordine,cap.41,n;5),

801 LIBERDE SPIRITUET ANIMA. 802

libus vitus resislerevaleat, ut secundum naluramsuam vivat, el ordinariappetal sub illo a qtio rcgidebet, et supra ea quaeregere debet. Uuo verbo,quodmtionaledicitur,separnturn bestiis; alio, quodmoriale, a divinis. lllud nisi relinuerit, bestiaeril;hincnisi se averterit, ad divinanon perveniei. _- ldcircoul homosibi incognituscognoscatse, ma-

gna opns habet consuetudinerecedendia sensibus,ut animumad ~secolligat, et in se ipso retineat.*His siquidemsensibus impedituranima, ne cernefe

semetipsamvaleatet Crealoremsuum, quemsola et

simplexsine istis oculis intucri debet.CAPUTXXXII.Menlinihil se ipsa magisnolum.

Animmconjuncliocum corpore. Qnomodbanima adcorpusdescendal.Quomodoab eo ascendal.Medilalio.

Contemplatio.(a) Animanamque ralionalisinter easrcs qu:usunt a Deoconditse,superat omnia; et Deoproxima est, quando est pura, eique in quantnnicbarilale cohaeseril,in laniumab eo lumine illo in-

lelliglbili perfnsa qtiodammodo et illustrata, non

per corporeosoculos, sedper sui ipsins principale,id est, per inteUigeiuiamDeum cernil, in quo est

perfeclissimapulchriludo et beatissimavlsio, qua' visione lit beafa. Removeat ergo a consideraiione

sua omnesnoliiiasqucepef corporissensusextrinse-ctiscapiunlur.Quaeqiienamque corporalia, eorttni-

que similiiudines, sensus quoque et imaginalionesiii memoriaiidka., cum recordandoreminiscuntur,acf exlerioremliominempertinent, quanquamislis

quasi nuntiis anima exteriora percipiat. Mensergocui niliil se ipsa proesenliusest, quadam interiori,iion simulata, sed vera prscsenlia, videt se in se.

-Nihilenimtamnovilmens,qiiamid quodsibi prsestoest: nec menii quidquammagis prsestoest, quamipsa sibi. Nam cognoscilse vivere, se meminisse,'se Intelligere, se velle, cogitare, scire, judicare.Hsecomnianovit in se, nec imnginalur,quasi extrase illa aliquosensucorporisletigerit, sicut corpora-lia qusequelanguntur.Ex quorum cogitalionibussinihil sibi affingal, ut lale aliquid se esse putet;quidquidei de se remaiiel,hoesolumipsa est. Nibilenim tani in mente esl, quamipsamens; nec quid-*quamsie nienicm cognoscit,quemadmodummens.Cumenimquaerilinensquid sil niens,profectonovit

quodse ipsamqtioeral; el quod ipsa sit mens, quacse ipsamquaerit.Nequeenimaliundese quseritquamse ipsa. Cum ergo quaerentemse novit, se uliquenovit. Et omne quod novil, tota novit; alque italolam se novil. El si parie inventa non se tolam

quserat, tamenquia se lota quaerit,toia sibi prsestoest. Nibil enimsibise ipsa praeseniiusesse potest.

Quodatitem de se quaerit; quid antea fuerit, vel

quid futura sit, vel qtialismodosit quserit, id est,

quam similis est vel quam dissimilis Deo, quani"liumiliset devota,quampura,quamsnncla.Sedquiain islis esl corporalibus,quaecum amore cogiiat,*et cum quibus auiore assuefactaesl, non valel sine

'imaginibuseorum videre semelipsam, vel esse in

jscnielipsaNam lanto glulinoamoris ei cobseserunt'haecquseforis sunl corporalia, ut eliamcnmabsiin

isla, prseslosint imngineseortitn cogitarili.Quapro-

pter secernereeas a se non potesl, ut se solam in^-

spiciat et videat.Redeat ergo ,ad se, el stetin se,nec sicul absentemse quaerat,sedvelut praesenlemsecurel cernere.et discernere,et intentionemvolun-

taiis, qua per alia vagabatur, statuat in se ipsa, etsc cogitet,ut se ipsamcognoscatet diligal. Ita vido-

bit quodnunquamse non amaveril,nunquamnescie-

ril: sed alia secum ainandocum eis se confudit;iia ut siue magnolaboreab eis separari non possit,

quibuscumamoreinhsesit.Proptercaphanlasiiscor-

poraliumimaginunideformatur,eisdemquealte im-

pressisetiamsolutaa corporenon exuilur. Si enim

a corporaliumaffectionumcorrupiionehic nonmun-dntur, .'corporeexuta corporalibusleneturpassioni-bus".Studeatergo in bac vita se mundareab hujus-niodifieculentia, quatenus cum binc exierit, niliilcorporeum secum lrahat,\el a corporali passioneimniunisexistal.

Vivificationeet sensificationedesceiidil„anirnaadcorpus. Prsesentianamquesua illud vivilicat, colli-git in unum, alque in uno tenel; defluerc ntquecontabescerenon sinit, congrueritiamejus inodum-que conservat, non tantum in pulchriludine, sedeiiamin crescendoalquegignendo.Intendilsc eliamanima in tactum, et eo calidaet frigida; nsperaetlenia, dura et mollia, graviaet levia senlil alquediscernit. Deinde inriumerabilesdifferenlias.sapo-rtim, odoruin,sonoriim,aique formnrnm,gusiando,olfaciendo, andiendo, videndoqnedijudicat; aiquein bis omnibusea quoesecundumnaturaifisui cor-poris sunt appetil, iugitqiie contraria. Removet,seab his sensibuscerto inlervnllotcinporum,et eorummotus quasi per quasdanf ferias reparnns, rerumimagines quas per eos Uausil, secumcalervalimetmullipliciterversal. Cunrergo vult inlclligere, veldivina,vel Deum,vel se ipsam,suasqueconsiderarevirlules, abstraliitse ab omnibuscnrporis sensibus,quibusnon adjuvaltirnisi ad corporensformascolo-resquesenliendos; et spiriiu ae r.ilionese conspicii,mcdilationeatquecontemplalionead Deuniascendil.Deusvero revelalioncatque divina inspiraiioneadeamdescendit. Meditatiosiquidcmcst occultseVeri-lalis sludiosa invesligatio.Conlemplalioperspicuoeveritalis jucunda admiralio. Illam namque divinaillnminat revelatio, ut veritaiem cognoscat: istamvero divina inspiratio inflamniat, ul eam diligat.Corpus autem sensu et imaginaiionead spiritumascendit.

CAPUT XXXIII. Corporis maieria. Quomodosensusfonnentur et hnaginatio.Inwginalioquid sit.Spirituscorporcus.(a)Humamimsiqnidemcorpusexqualuorelemeiiiis composiliimesl; sed iu carne etossibuslerra maxiineappnrctpropter lerrenamsoli-diiaiem. Aqun in humoribus,aer contineturin pul-mone; idcircosemperest in moiu, quiaventilabrumcordisest, ne nimiocalorecor consumaiurel dissol-vaiur. Sedes ignisesi in corde ; cl idcoinferiusestlalum, et superiusaculum; quoiiiamformamignisretinet. Quoedamvis ignea aere tempernla a cordead cerebrumascendil, tanquamin coelumcorporisnostri : ibiquepnrificaiaetcolala per oculos, aures,nares, cseteraqueinstrnmenta sensuum, foraspro-gredilur, et ex contnctuextcriorumformntaquinquesensus.corporis facil ; visum videlicet, auditum,gustum,odoratum el lactum. Qui tangendisensiisab anterioriparle cercbii ad posterioremtransiens,el indeper cervicemet medullnmspinoedescendens

per totum corpusdiffunditur.Porfo ipsa vis ignea,quaeexteriusformalasensusdiciiur,eademformaia1

per ipsa sensuuminslrumenta, per quoeegredituretin quibus formatur, natura opei'ante introrsum adcellam phanlasiicamusque retrahitur et reducitur,aique imaginaiioellicitur. Posteaeademimaginatioabanierioripartc capitisadmediumtransiens,ipsamanimse ralionalis subsiaiitiam'conlingit, et excitatdiscrelionem: in lanluin jam purilicata et sublilis

elfeeia,ut ipsi spirituiimmediateconjungatur,-vera-citer lamen naturam corporisretinens et proprieia-teni. Qusequidem imaginatioin brutis animalibus

phanliisiicamcellam non transcendit: in rationali-btis aulempurior fil, et usque ad rationalem et in-

corporeamanimaesubstantiamcontingendamdefer-tur et progreditur. Est itaque imaginatiosimilitudo

corporis,per sensusquidemcorporeos,ex corporumconiactu concepla exlrinsecus, atque per eosdem

(a)DeTrinitate,lib. 10,cap.8-10; de Genesiad Litte-

ram,lib.7, capp.21,14;de QuantitateAnima.,cap.55,nn.70,71, etHugovict.,de Cnionecorporiset spiritus.

1_Alias,forma."(a) D*eGen.ad Littetam,Ub.7,cap. 15; etHugo,de

Uuionecorporiset spiritus.

803 APPENDIX.

sensns introrsusad parlem piiriorem'eorporei spiri-tus reducta, eique impressa, in 'summoscilicetcor-

. poralis spiriius, et iri imo raliptialis, corporaleminformans,et rationalem conlingens..Spiritum eor-

poreumvocoaerem, vel polius igriem,qui prae suisubiilitale videri non potest, et corpora interiusvegetandovivifieat. Qusedamautem vegelat tantum ,ef non sensificat, sieut arbores, herbas et univefsain lerra germinanlia. Quaedamvegetat et sensifieat,sicut oinnia bruta animalia. In quibus quaedamlan-

"tum sensumhabentj et iniaginationeinnon liahent;quaedain-seusuriiet imaginalionemhabenl. Cuinita-

que magis* sit sensificari, quam vegetari tanfum;

constat pvofecfohanc vim subtilioremesse, et ubi

magissubtilisest, magisspiritus est. Magissiquidem"incorporesenaturaeappropinquat,cumimaginationemformai, quam cimi sensum pfsestat.Nihil enim in

corpore altius, vel spirituali naturae vicinius esse

potesl, quaniid ubi post sensum vel supra sefisum-

vis imaghiaiidiconcipiiur, quodjquidem in tanlumsublimeest, ut quidquid sujirailludesl, aliud nonsit quamralio 2.

CAPUT XXXIV. Sensus. Menwria.Mens. Spi-- ritus. Animusidem cum anima.Ratioi Qui animase

ad Deuinerigat.Mira divisio'animw.MensimagoDei.

(fl)Animaliominaturtotushomoiirferior,quavhifica-

lur, regilur ct contifieiuflutea-illamassa, humectnlasuccis, ne arefacla dissolvatur."!Dum ergo vivilic.it

corpus, animaest; dum vult; aipmusesl; dnni scil,mensest; dum-recolil,memoria est; dumjudicat,ratio esl; dumspirai vel conlemplatur,spirilusest;dum seulil, sensus est. Naminde sensusanimadici-

tur, pro iis-quse senlil : unde et senlentia nomeii

accepil. H.ibeleiiam corptisquinque sensns, qui exeo dicii sunl, qttia per eos animatolumcorpus sub-lilissiineagilalvigore senliendi. Ita auiem haecoin-nia adjuncta sunl auinise, ut una res sil : pro effi-cientiis tampn causnrum, diversa noniina animasoriiia est. In essenlianamqueest simplex,in officiis

multiplex. Memoriaetiani inens"est; uiideet imnie-mores amenies dicimus. OmniuinTerum liiesanruset custos est memoria, nec enarrari poiest, tam

grandis cst ejus perplexitns; et animus ipsa esl.-Nec nliudsignificoquaniauimam,cummeiilemdico:-sed proptcr aliudanimam,el propler aliud meniem.Nam lolum quod vivit, hominis anitna csl. Cumautem animain sc agit se, el exse et prf se 3,sola

.mensdici solet. Sensusvero ad1sua minisleria im-

plenda consiietiusnnima dicitur. Spiritumidem esse

quod animam, evangclislapronundni dicens: P.ole-slalemliabeoponendianimammeam, el rursumpote-stalem habeosumendieam (Joah. x, 18). Dc hac

quoqueipsai) oniinianimapassionistemporc, memo-

,ratus evangelistaita protulil dicens : El inclinalo

capile emisit spirilum (Id. xix, 50). Quid esl cnimcmitlere spiriuim; nisi quod auimani pone.c ? Sedanimadictaesl pro eo quodvivit : spiritusaulemvel

pro spirituali nalura, vel pro eo quod spirat iji cor-

pore. Itemanimumidemdicimusessequodanimam:sed animavitaeesl, animusconsilii.Unde aiimtphi-losophi, et sine animo viiam nianefe, ct sine menieaniinanidurare, sicul in ameiilibus(b). Ad menlenienim perlinere videtur ut seiat; nd aiiimum, utvelit. Pueri eiiam in genilricis utefo sine scientia etvoluntate\ivoiil.'Mensautemsocaia est, quod emi-

- neat in aninia,-vel quod ineminerit.-Quaproplernon

aniina, sed quod excellit in sinima,mens vocalur,

ta'riqiiarheaptitvel oeulus.Undeet fpseibrho Secuii-dum meiuemimago Dei dicilur'.Mensnaniqueex eodicia est, quodemineatin aniiria', pi..'stantior siqui-dern vis animaeesj, a".quS-procedil iiitelligeiiiia.Rafio. siquidem est aniftii motus, visum inentisacueris, veraque a falsis distingiiens.

Redeatergo ad sehiens rationalls,et colligatse in&e:ul sinpiriiaginibuscorporeisse ipsanij-et omni-

polenlisDei inviaibilemnaturam considefarevaleat, -lerrcnarum'phantasriiaia'imaginutn,et quidquidter-reritimcogitaliOJiiejus occiiJTerit,respuaUetlalerrise.intus qum-atet videal,,qualisest sine istis; conside-j-el se t.ilem,qualis sulj Deostipra corpus"creata est.Deindesupra semetipsamsurgnlet se ipsanideserat,atqirequpdammodo ifi oblivioriemsui *veniat, el seconteriipiatioiiisui Creatorishumilileret devolesub-jiciat.Cum enirrico>peritmensper puram inlelligen-liarn seriietipssimexcedere^, et ill.imiiicorporeaalu-ciSeJarilateftitota'iiurare3,"eiex iis quaeinlrinseeusvidetquemdamintimsesuaviiatissaporemirahere,-,etex eo intelligentiamsuam condire, et in sapientianiveflere; in lahto .hoc mentis excessu,pax illa quaeexsuperatomnemsensurri,invenituralque"ribiinetur,rit fial sileniium in ccfiloquasi hora dimidia; iti ut

cdnlenipianiis*ahimus nulla allercantium cogitatfe-imm tumulluatioiieturbetur, nihil omninoinveniensquodvel per desideriumpeiat, vcl per fastidiumar-gnat, velper ridiumaccusei : sed intra coiilempla-Uonistr.mquillilriiemtotus colligitur,el intromittiturin quemdnm;iffectum'miiliuniiniisilatuminirofsiisaenescio quariidulcedinerii,quaesi seinpeysic seritife-

"

tur, profectoinagriafelicitasesset. Nihit.seiisuaiiias,hibil agil imstginaiio;.sed pmnis inferiorvis"aiiiniae

proprioinlerinividuaturOfiicio.Purior auferiiaJiiriiaejiars iii illud iiiliiriaequielissecretum,et summaeiran-

quilliinlis ai-eantiriifelici jticunditate iriffoduciLur.VivuSquidemeslsennoDei ei efficax, el peneirubilipromtiiglddioaticipiti,el peilingeitsuscjuead.divisionemanimmel spiritus(ilebr. iv, 12). Et ideonihil in crea-turis hac divisionemirabiliuscefijitur, ubi Id quodessentialiterunumestaiqiie individuufli,iri se ipfumscinditur; el quddsiniplexin se et siiiepariibuscori-stait, quasi qii..dampni-titionedividitur.Neque eniinin hoinine mio alia essentia esl ejusspiritus, atquealia est ejusaufma rsed pforstts una eademqueria-turae siinpJicissiibstaniia".Npneiiirii iii Iioc geiiiiiioybcabulogemifiasufeinntia inlelligilur,:sed cuni adilistinctioriemponitur gemina %isejustiemesserilise,una siipefiorper spiriiuni, nlia iriferiorpef auhJiam

designntuf. In hac uliqiie divisione anirririet quodaiiimnleesl, iri imo reinanei; spifiifisnuteriiet qiiddspiritualeesi, n ! siimmaevolat. Abinfimisdividitur,ul ad summasubliiijetur;"nb animascinditur, u'tDo-minounintur : Qudhiamqui adltmrelDeo, Unusspiri-tns esl (I Cor.vi, 17). Felix divisioct mirahilisse-

pafatio, ubi quod cofpul&niuiiiet faecuientuines"t,deorsum reinanet; qiiod.spiritiinle el subtile est,usqttead speculatibncmdivifisegloriaesuUlimatur,etin eamqem iinaginemiransformalur. Pars inlerior

componiturad summ.impacem et tranquiUitaterh:

pars auiemstipefiorsiiblifiialurad glnriamet jucun-ditalem.Licet enini menshumana non sit ejus ria-turae, cujus est Deris; iindgrilamen illius natura;,

qua nalurainulia meliof est, ibi qua_rendael inve-riiendaest in nobis , quo etiain naCurdnostra nihilbabelmeliiis. Sed-pfius niciisjpsa in se jpsa consi-deranda est, et in_earepefiendaest imagoDei.Wens

igilur quandocogilaiioiiese respicil, ii_(eiligilse et

cognoscil;quandocorilemplaiionead Deumascenditut euminleUigat"et diligat, iriiagoDei-dicendaest:

cogitandoseterna,vir est; sicutdicit-Apostoius, Fir

MOJ!debetvelarePapulsuiiin,ciimsit itilaqoDeiel gto-ria (Id. xi, 7), id esl quanto magisse eitendit in id

1 Alias,tnajiis.,2 Hicdesjnit Uber in vinovalic.Ms.In Medard.au-lem"h^betui-:Sxplicitsecundiimquosdam.Tum:Aliusliberseeundiiiiitiiiosdaiii."

3 ifiv,.-.i umaidemanimuin sedgitse,ex seet per se.Ef.Liigd.ven.-et Lov.sccutiSnmus.M.

(a) Ambros.-de,Dignilateconditionishumanse;Isidor.- Orig.lib.H,-_ap_1;Id.Diiferenf.Sphit.liU.2,cap.19;Aug.' tieTfiifitateIi_.10,"caip:9.

(b)Lactantioteste, de opiflcioD'ei,cap.18.

* Alias,sibi.' -. ., ....-._. ...

s Ita unuse vatic. Mss.AliiUbn,exercere.'sEditi,intueri.

805 LIBERDE SPIRITUET ANIMA. ,806

quod seiernumestj tarito magis inde forn.alur ad

imaginemDei; et ideo noii-esl coliibenda, iit mdese contineat ac temperet. "Quandovero ea agit vel

cogilatquse sunt lemporalia, mulier appftllalhr; etlunc non estdicenda imagoDei, et propierea debetvelarecapulsuum, ne niniiasit ejus progressibadinferiora;ne cum licitaagit, illicilacohcupiscat.-

CAPUT XXXV. Dignitas liumanm condiiiohis.Homoquatenusad imagmemDei. Rursus quomodoimagoDei in anima. Qualenusanimageral siniililudi-nemDei. (a) Tanla dignitashuniansecondiliohisessecognoscitur,ut non solum jubenlis sermone, siPutaliasex dierumopera, sedconsiliosanclseTrinitatis,et opera divinaemajestatis crealus sit lioiiio; ut exprimseconditionisbonore intelligeret; quantumde-beretsuo Condilori,dum lanlum in conditionemoxdignilatis privilegiumpraesiiiilei Conditor; et tantoampliusConditoremdiligeret-,qriantomirabiliiisseab eo condituniintelllgeret. Necob hoc solum qui-dem, quodconsiliosanciseTrinitatis sic bxcellentera Gonditorecondilusest, sed eliamquod ad iinngi-nem et similitudinemsuam Creator omniuriieumcreavit, quod nulli alteri ex creatuiis donavit. Quae'imago diligenliusin inlerioris Uominisdignitate etnobililateest consideranda.Primo quidem,quod sic-uti Deusunussemperubiquetotus est, Oniniavivifi-cans, niovenset gubernans,sicutApostolusaii, quodin eovivimus,movemur,et sumus(Acl.xvn, 28) : sicanimainsuo corporeubique tola viget,vivificansil-lud, inovensel gtibernans. Necenim in mnjoribuscorporissui membrismajorest et in minoribusmi-nOr: sedin niinimistota eSt, et in hiaximis tota.

[ Sic infusaest corpori, ul non per membrorumpar-les partibussil divisn.Naiiiin Jiuoiibetlocopars cor-poris perculitur, tota dolet. Hiro autem inodo unaeademquevivificationemembrisprsesidens,_cum'ipsapernaluram non sit diversa, per corpus tainen agitdiversa.Ipsaquippeest, quseper oculosvidet, auditper aures, per nnresodoralur, per os gustat, permembraomnia tangit, ct langendolene ab asperodiscernil; et cumnonsit diversa,per sensus laineiioperaturdiversa.Ex qua re inielligitur, quodita estaniniasceundtimsiiummouuiiiin suo corpore, sicutDeuseslln suo mundo.Interiussiquidemet exterius,superiusel inleriusest -.regendosupeiior, pormndoinferior,replendoinieiior, circunidandoexterior.Sicest intus , ut exlra sit; sic circumdat, ul peneirel;sic praesidei, ut portel; sic portatut proesideat.Etsicul Deusnec crescenlibuscreaturis erescil", necdecresceulibusdecrescil : sic anima nec miimtismembrismintiilur, nec adauciisaugetur.] Haecest

imagosivesimilitudoomnipotentisDei, quamaniinababet in se. " -

Quamdameliam sanctas Trinilalls habet iiiiagi-riem: primoin eo , tjuodsictitDeusest, vivil el sa-pit; iia animasecundumsuummodumest, vivit etsapit.-Estquoqueet alia triniias in en; quia ad ima-

ginemperfectaequidemet suinlnseTrinitatis, quaeeslin Patre et Filio el Spirilu sancto, conditaest. Etlicet uniussit nalurseanima, tres tameninse vires*

babet, id est inieliectum,voluntatemet m.hioriarii:quod idem, licet aliisverbis, in Evnngeliodesigna-lur, cumdicitur, DiligesDominumDeumtuumex totocordeluo, el ex loiaanimalua, et ex tola menletua

(Malth.xxn, 57); id est, ex tolo intellectutuo, et extotavoluutatetua, et ex (oiamemoriatua. Nam sicutex Paire generalurFilius, et ex Paire Fdioquepro-cedit Spiriius sanctus; ita ex intellectu generatur,

voluntas,et ex Uisariibnbusprocediirridmofia,sicutf.cile a snpientpqudlibel potest iiitelligi. Nec enimanimaperfecta-potestesse siriehis tribus, nec liorum' trium aliqttodsine aliis duohus integfum.consial,quantumad suam pertiiiet hnhiludineml. Et sicutDeriSPaler, DeusFilius. DeufeSpirilussanclus; nonlamenIres dii, sed unus Deuset tres personse: iiaanimaintellectus, animavoluntas, ariirtiameinoria;non tamentres animse in unocorpore, sed animauna et tres vires."Atqucin his tribusdivinairiimagi-nem geril niirabililer in sua naiiifa nostcr imcrior~homo, et ex his quasi excelleniioribusanima. .iribusjubemurdiligereCoridilofeni,ut in quahlumintelli-gitur, diligatur; et in quantuindiligilur, semper inmemoriaUabeaiur.Necsolum snfficitde eointelle-ctus, uisi fiat in anioreejus volimlas. Iinb-nec hsecdud sufficiunl,nisimenioria addalur, qua semperinmenle intelligentiset diligenlismaneatDeus:ul sic-ut nullum potesl esse momenttim, quo Uomononritaturvel fruatur Dei bonitateel misericordia; itaniillum sit momehium, quo praeseiitenirion habeateum in mfemoria.Et ideomiliijusieyidelur dictum,nostruin inleriofemJiominemesse iniaginemDei.

(tt)Nuncverdde similiiiidinealiquadicnmtts.Namsicut Deuscreator,qui Iioiiiineniad imaginemsuamcreavit (Gen.j, 27), est charilns, boiius eijustus,paliens et mitis, iiiundusel niisericors, el caeterasanctaruin virtuium insignia quaede eo leguntur :ita Iiomocieatus est, ut cbaiiiaiem haberet, ut bo-nus esset et jusius, patiens attpie mitis , riiundus etmisericors. Quas virlutes quanlo plns quisquein seipso habel, tantq propior esl Deo,"el majoremsui-Creaioris gerit siiriiliiudineni.Si vefo, qiiridabsit,aliquisper deviaviiiorimiet diveniculamalorumabhae nobilissimasui l.ohdilprissiinilitudinedegenernberrat, tunc liet de eo quodscrijjluihdst,Honiocuin '

in honorecssel, noninlellexit(Psal. XLviii,15), elc"Quismajor Iionoresse poiuithoniini,quamut ad si-inililiidineinsui Condilorisconderetur,el eisderiivif-trituII vcstimentisornnretur, qiiibus et Coriditor,de quo legiiur, Dominusregnavii;decoreniindulusesl(Psal. xcn, 1); idesl, umniuihvirtutiiiiispleiidbreet totiusbonitalis decore ornnius? Vel qiiod majiishomhii potest esse dedecus aut infelicior miscria,quamul bacsiniiljludinisgloriasuiConditofisainissa,ad informemet irrationalembrutbfumjuriifehidruin-que similittidinemdilnbatur?Quapropierquisqiiedi-ligeutius aiiendat primaecohdiiionissuae excelleh-tiain, et veneraiidanisanetaeTriiiilatisiri se ipso'ima-ginem ngnoscat, honofemquedivinaesimiiiuidinis,ad quaiiicreatusest, nobililatcinorum,exeiciiaiioncvirlultim, digniiateineritorumbaberecontendat: ulquandoapparebit(jualissit, tunc similis ei appafenf,qui mirabilitereumad simiiiiudinemsuani iu pfiirioUominecondidit, mii-abiliusquein secuudo; id esl ,in se ipso reformavit.

CAPUTX,XXVI.ComparatioanimmcutnDeo.(b)Magnaconvenieniiaestinler Deufnet animani.Deus.namquevitn est, spirilusest, sapienliaet amof. Vitaetiamanimaest, spiritus est, in quospirifiisapieritiaestetamor. VitaDeusesi, vita etnninin est, similis,sed disjinr : similis,quodvitn, quod se ipsa viven>;,-quodnoiilaniumviveus,sedetiamvivilicans,sicuietilleIisecomniaest; dispar,quoninmillecreatorest, etist.)crcatura.Nisienimnbillocreataesset, nonessei;elnisiabillovivilicata,nonviveret.Vivitanimanaiti-rali vita, eliamsi spiriiualinbn viva'1.,sed talis viiamorsest jiotiusquamvita iquoniammorspeccatoriiin-pessima(Ps_!/.xxxiii,2-!).Aiii[i]aquidemqusesccundiimcarnemvivil, vivensniortuaest; et ideo Uoiiumeratilli nonvivere,quamsicvivere.Vitaanimaest,vivensquidem,sed non aliundequamse ipsa; et ob hocnon

J-AmrirGsius,Alcuious,etTractatusaUas15,t. 9,Uicetinfrahabe.ni,-di_gnilates.

(a) Ipseestliaclatusalias15 in Appendicetomi9, quiinterAmbrosiiquoqueetAlcuinioperacernitur: et cujuspluritnacontinetipse Hugonisqui in Bernai-dieliamAp-•peJidiceetlitusest, liiier5 de Ammacap.46 et il. Conierlibruinde Salutaribusdoeir.neuiisiiieposteaexhibitum.Quaeuncinulisclaudunlur,non suniapudAinbrosiuni,necapudAlcuinum,necinTractatualias15tomi9.

1 In\ lerisquelibrls,bealitudinem.- (a)F-luratiicaj.udApjbrosiuiiiinserta.

(b)Beruard.serm.80-85!in Cant.,et Confess.iib. 10tcap.6,

" '

807 APJPENDIX.

tam vivens, quamvita est. Inde est quod infusacor-15

pori vivificatillud, ut sit corpusdevitseprsesentia,non vila, sed vivens."Creata est|"animaa Deo,.vita a

vila, simplexa simplici,immorlalisab immorlali; utnonsil longea Creatoresuo, cui appropiarevidetur

simplicitateessentiaeet perpetuitatevilae.Licet enim

spirilualiter non vivat, immorlaliter tamen necesseestut vivat.Xreata esl animamagnaa magno, reclaa reeto : eo magna,quo"capaxseternorum;eo recla,quoappetenssupernorum; eobeala l, quoDeounita.Anima panique quamDeipietas respicit, Iiuiiiilitas

subjicit,pdenileniiareducit,justiliadeducil,obedien-' tia conducit, persevcraritiaperducit, devotiointro-

ducit, purilas jungit, cbaritas unit.Habetanima in se amorem, quo semper polest

slare cum Deo, aut rpdire, si mola cum suis affecli-

bus, imodefeetibus, ab eo fuerit.Solusest amor exomnibus-aiiimseaffectibus atque sensibus , in quopolesl anima, etsi non ex aequo,suo respondefeau-

ctori, vel de simillmutuamrependere.vicem: et siminusamat, quoniam minor est ; tamen si ex tolase diligat, nihjldeestubi toiumest. Renuntiansergocunclis affectionibusaliis, tola soli incumbatamori,'effundensse totamin amoremillius ; cui responderehabet in redhibendoamore.Amal siquidemDeusut

anielur, et cum amnt, r.il aliud vull quamamari,sciens ipsoamore'beatosqui se amaverinl.Per amo-

rpm venil ad homines, venit in homines, faclusest

Iiomo,et deliciaeilliusesse cumfiliisUominum(Prov.vii|, 51). Noslraevero delieiseerunl cum ad eum'venjcmus,et videbimuseum sicuti est, atque similesei erinius(I Joan. m , 2). Tunc erit mnnilestavisio,plena cognilio, vera dileciio, firma conjunciio, so-cietas individua, simililudoperfecta, el vita beatn,

• in selernumet ultra"in perpeluasseternilntes.Sicntenim corpus in resurreclione sua vitam el sensum

recipiet; sic anima in resurreciione sua vitametsensum recipiet, id est, cognilionem et amoremDei-Quodaulem cogniliosit vita seierna,ipsa Veri-tas affirmaldicens : Haicesl vita wterna, ul cogno-scanl le verumDeum, el quemmisistiJesumChristum

(Joan. xvn, 3). Amor etiam sensus est. Nnm sicut" exlerior homo circa isla temporalia quiiiquepariitosensti afficilur,id esl, visu, auditu, gustu,odoratuetlactu : .sic interior homoin beata viia circa quinqueineffabiiiaDei ineffabiliarnoi*eafficietur.CumenimDeumsuuin amabit, quamdamlticpm, quamdamvo-

cem, quemdamodorem, quemdanicibum, et quem-dam amplexum inleriorem amabit. Ibi enim fnlget'quod non_capitlocus. Ibi sonalquod non rapil lem-

pus. Ibi olet quod non spargit flatus. Ibi sapit quodnon minuitedacitas. Ibi hseretquodnon divellit sa- ,tielas. lbi siquidemvidelurDeussine intcrmissione,cognoscitursine errore, aniatur sine offensione,Jau-dalur sine fatigalione-

CAPUTXXXVII.Anima civitas Dei. Illius cives.Consiliarii.Mitites.Plebeii.TresviresanimmsecundumPlalonemetmedicos.Ratio.Inlelligenlia.Memoria.Ap-petilus.(a)Nobiliscreaturaestanima. CivilasnnmqueDeiest, de qualam gloriosadiciasunt ( Psal. LXXXVI,

3), quodad imagmemel simililudiueniDeifnclaesl.Hacccivitas Jerusalem merito appeliainiaesl; quiaad fruendumvisione illius summaepacis, qua. lecit

ulraque unum( Ephes.n , 14), creaia esl. Mcnsejusparadisusest, in quacumccelestiamedilalur, quasiiuparadisovoluptatisdclecialur.DomuseliamsummiPatrisfamiliasest anima, propter unitalem morum;spoi.saClirisli, per dileclioiiem; templum Spiriiussancti, per sanclificationem; civitasRegis aolerni,propler pacem et concordiameivium. Et quinnulla.est civilas aUsquepopulo, disposuit in ea Conditornoster populumtriplicisgradus, id est, sapientesad

1consulendum,mililesnd propugnandum, artificesad- minislrandum. Civesliujus civitatis, sunt naturales

et ingenitianimsevigores, tanquam indigenae":quo-rum dislinclisunt gradus; quia alii superiores, aliiinferiores, alii medii. Superioresquidem sunt, in-lellectualessensus ; medii, rationales ; infimi, ani-males.Quorumdifferentiah__cest. Animalisslvesen-sualis appelit visibiUa. Raiionalisdiscernit, et dis-crelionisoculoaspernatur ea. Inlellectnalisperlraliitad divina. Intellectuales igitur sensus surit lanquamaniniaeconsiliarii, dicentesei : Dcumtime, et man-dala ejus observa.Propler Iwcenim est omnis homo(Eccle. XII,13). Rationales sunt tanquam milites,

. qui Iiostes, puia coneupiscenlias,impugnaniper ar-.ma justitise.Animalesseusensualessunt lanquamru-sticiet artifices, qui corporalibus rudimentis insi-stunt, et corporinecessariaministrant.Hanciriplicem'vim animae,id est, sensualem, rationaiem, et inlel-lectunlem, pliilosopbiparics vocaverunt, non inle-"grales, sed virtuales : quia poteniia.ejussunt. Sen-sualitas ea visanimaeesl, qua corpusvegetal, et percorporissensusista exteriorasentit el discernit. Om-nes enim sensus, tam extei.ores quam inleriores,ad animamreferunlur , utpote ab illa procedentes:ut eniin seniiaiit, omnesab animahabenl.Ratio visestanimae supra corporalia, el infra spiritualia col-lqcata : secernitenimvera a falsis,quodest Logicse;virlutes a viliis, quodest Eihicae; et per experirneritarerum invesligatnaluras, quod est Piiysicse.In hisvero tribus tota Philosophiaconsistit. TotamigiturPhilosophiamratio comprehendit.Intelleelussive in-telligenlia,eavis animaeesf, qua de divinis,quantumhominipossibileest, cognoscitur.Ad coelestiaenimarcana penetranda ratio per se non sufiicit, nisi aDeoadjutafuerit. Tunc finisejus, si benevigel,cumad notitiamsecretorum, qua; diu investigandoquae-sivil, pervenerit, inlelleclusseu inlelligentiauuncu-patur. Boeibiustamen dicit inielligentianisoliusDeiesseel admodumpaucorumliominum; sedliorum'al-lerum pro allero saepeponitur. Mcmoria-etiamcon-sors et cooperatrixest rationis ; quonianisine ea ra-tio necad incognitaproeedere,nec cognilorumscien-liamreliuere potest. Memoriaest visanimaeacceptaretinens, prseteritarepeiens, elapsarccolligens.Hu-manus appelitus inter summaet ima positus, cumplerumque in ulraqtie divisus sibimetipsisit conira-

"rius, in quamcumquepartem lolus Iransieril, lioinenejus meriio sortitur. Si carnis voluptatibuspascitur,carnalissive animalisnomiiialur.Si spiritualibusde-sideriisdeleclalur-.spiriiualisnuncupatur.Appelilussiqnidemesl naluralisvis inaniinanlemovendisavidesensibusaltributa.

CAPUT XXXVIII. Virium animw definitiones.(a) Quoniamde viribusanimaesa>pomeiilionemfeci,defmii'eeas debeo; quateiiusqusede animadictaveldicendasuiil, evidentiusintelligi possint.Sensuali-tas, sensus, iniaginatio lam corporis quam animsedici' possunt. Sensualilascorporis est quaedamvisignea. Sensualitassive aiiimalitas animae, est infe-rior vis ejus, quaesecum trahens seiisualitatemcar-nis, velut-famulamet obedientem,sensusel imagi-nationestfacit, easque in arca memoriaereponit. Insensu instrumenlumest sensualitatisl et origoima-ginationis. lpsa namquevis ignea, quaeextrinsecusformata sensus dicitur , eademforma jisquead inti-mtim traducta, imaginatio vocalur. Sensus itaqueparit imaginationem,imaginatiocbgilalionem,cogi-tatio meditationem.Meditatioacuit ingenium,inge-niuinralioiiem: ratio conducitad inieilectum,inlel-lectus ad intelligeniiam,inlelligentiaper contempla-tioneniipsamveritaiemadmiralur, el per cliaritalemin ea delectatur. Sensusest passioanimaein corporeex qualitaliUusextra accidentiUus.Imaginalio est^is animae,quaefiguramcorporearumrerumabsente

1 Ms.Medardensis,bona.(a)Bernard.serm.b inDedical.,n. 9.

1 Alias,sensualitas. ,'

(a)Hugovict., de uniouecorp. et spir.^ id. Erudit.didasc.lib.2,cap.6, et Hb.5,capp.11,8.

S69 LIBERDE SPIRITUET ANIMA. ,810

corpore sine exteriori sensudignoscit. Cogitalioestcirca quselibetanimioccupaiio.Consideraljo est in-lenia cogilalio.Medilalioest frequeriscogitaliorao-dum, et causam, et ralionemuniuscujusqueiei in-

vestigans.Ingeniumestvisqusedamnaturalileranimis

insita, per se valens.Ratio e.t quaedamvis animse,quaeoninia"discernilet judicat; sed maximecumin-Uiatspiritualibus,el imaginemDeijn se conservat.Intellectusest rcrum vere existentiumpercepfio.In-

telligenliaest de solis rerum principiis, id est, de

Deo,-ideis , hyle , et de incorporeissubslantiispurael cerla cognitio.Conieniplatioest perspicuaeverita-tis jucunda admiratio.Charitas est concordia men-lium ,et socielaseleclorum, viia beatarumanima-rum et Angelorum,-quia nec animaenec Angeli nisi

per cbarilatemvivunt.'CAPUTXXXIX.Adquid anima ad imaginemet

smililudinemDei. (a)Animaralionaliset intellecmalisfactaest ad imaginemet simililudinemDei, ut facto-rem suumpro imaginecognoscat,et pro similitudine

dilignt.Ex imaginenamqueDeihabetrationem,et exsimiliiudine.charilaiem.Charitasvero in sc ipsa re-

praesentalTrinitatem. Hanc ratio sentit, et pacaiarequirit : banc charilas invenil; et videndo Ueala

quiescit.Hancin praesentifidessequitur,spesin coe-lumusquecomilalur,cliarilasperennileramplexaiur.Mens ilaque spiritualis",seu intelligentiarationalis,prinio Crealoremsuum aspiciat; deinde crealuram

ipsitisvideat; et mediante arUitriiIiberlalead eum,quicondidilomnia,seet caeterareferat. Sicin UomineTrinilas appareat,quamcliaritasmanifestat,ul cha-rilatem semperhomoexhibeat,semperqueconspicialis, quemTrinilatis imago perornat. Sic homo ejusservabitsimilitudinem,cujus in se naturaliter poriatimaginem.Appareatergo imagoDei in intelligentia"rationali, in mentespirituali, in Uonoreliberi arbi-trii. AppareatsimilitudoDei in moribuspro natura,in operibuspro jiistitia, in virtutibus pro gratia : utmoribusnaiuraperornetur, ut justitia operibuscom-

probelur, ut gratiavirlutibuscompleatur,et sic sem-

per Dominopraesenielur.Anima"lotumcorpus lio-Tninislota pariteranimat.Est quideminspirataa Deohominivita, non de prsejacenlimaleria, sedde nibilofactaab eo. DecaeterisanimanlibusScriplura dicit :Producanlaqum,elc. Producat terra animamviven-lem (Gen.i, 20 et24). Animamveronon aqua , nonlerra produxit,sed Deusinspiravit;nonlamenvivamvelviventeni, sed spiraculumvitae(Id. n", 7), ratio-nale ex Deiimagine,factumex Deisimililudine.

CAPDTXL. \Miseriaanimma Deorecederitis.Re-cedila simititudine,non ab imagineDei. Animwnon

generanlur.Animanon estpars Dei.Probat bocmu-labiiitasquamincurrit. Deusenim immutabilisest :li.ec s;epe mulala, pro culpa quandoquedamnata,pro poenaquoqueflt misera. Nihil ei lamen nocere

possetnisia Deorecessissel.JReccssilautemquandbpeccavit.Proindetorquelurnrisera,a Deorefuga.Aburiodisjunciaspargilur ad mulia, et pro sua iniem-

peraniia fitmorbida, fit molesta.Ea propter sensus

corporeilurbalamemorialurhaii hebeies iiuiit, mar-cidi et stupidi.Inde caropatiiur, languoresorinntur,et mors violentapervagatur. Homo quidem a Deoaversus, peccandoperversus, quia a Dbodissentit,dissidetet sibi, porialque in se ipso poenamde se

ipso.Auimanon formaturex materia informi,-sedinsua crealioneformamaccepit, qua faclaest ad ima-

ginemet simililudinemDei. A quo si averlilur, re-manelinformis; quiarea, quiadissimilis*: nec ideotamenefficiiurirralionalis;quiageslal imaginemDei,unde et potest reformari. Sed rieceiiamsitola pec-calo concludalur, et licct pro insipienlia jumenlo-eomparelur,ideo fil aninia pecorisvel alteriuscor-

- poiis. Ipsum enim corpuset nuncel in Jinesemperest habilura,cumquofacla est unapersona.Sednec

ideo fit corpus, eliamsi penitusliebetelur.Nonenimdistrahilur partibus, nec loco concludiiur.Non estmajor in majoribus,'nec est minor in minoribussuicorporis panibus vitaeidoneis.Spiritus namqueeslanima rationalis, quanlislibetobrula malis; cl ubi-cumqueest, lota est.,

Nontraducilurapatre in filiiim, ne ima sit animaamborum.Sicut, inquitDominu., anima patris, sicanimafitii meaest(Ezech.xvm, 1). Nec pars animajpatris in filiuin, dumgeneral, se iransfundit.Partirinamqiieseu dividi, augerivel minui, pro substaniiasua spiritus nescit.Non enim pblcsi esse major, sedmelior.Si enim particulariiertraiisfunderetur, cor-poreus esse probarelur.Quodsi, ut delirant aliqui,semen animaecumseminecarnis haberel generandotransfundi, multa quidemiiihonesta'et impossibilia"possehtexinde reclamari, qnsede spirilu raiionalinec dici debenl nec opinari. lndeeens cnim est oh-scoenarelexere, et male fusa carnis.seminadenu-dare.

CAPUT XLI. Sed in riies creantur. Materimaprima crealionenulla fit novacieaiio.Peccatumorigi-uale percarnemconlrahilur.Baplisminecessitas.Dici-mus aulemrationalesanimaspro essentiafieri quoli-die de nihilo novas, sed proconsimili nalura ex in-slilutione divina, non utique novas.QualeseniminexordioDeusdiesextomasculoet feminsededit (Gen.

'\, 27), tales quoiidieinspirat singulis,novade-nihilo•

creatione, non novainstiiutione.Pater, inquit, meususque tnodo operalur, el ego operor (Joan. v., 17).OperaturusquemodoPater el Filius; operationesi-quidem nova, sed instituiione non nova; pro illaagens, cum ista quiescens. Res vero corporesepost

"primamsui creationemnovseniillsecreantur, sed si-mul in exordioconditaetemporaliformationepropa-gantur. Animseauiemnon simul essentialiterfacla.sunt, sed pro natura consimili,qua ad imaginemetsimiliiudinemDeifiunl, et simulfnctaerepulantur, etnon simul editsejudicanlur: non simuleditse,pro es-senlia, sed simulfaclaepro compariformaad imagi-nem et simililuclinemDeipraerogata.Caro de carnegenerandotraduciiur, sed spiritusde spiritu mininiepropagatur.

Cerfumlenemus quiacaro conlracta de carneperlegetnconcupiscentiie,quamcilo vivificaiiir,origina-Usculpsevinculopremilur, ejusqueaffectionibusani-ma, qusecarnemvivificat, aggravatur.Sub boc pec-cati vinculodemergunlurparvuli, qui sine remediobaptismimoriuiiiur.Habentenimoriginalepeccatum/"nonperanimam, sed per carnemutique coiiiraclum,animaequerefusuin. Carninamqueitalinitur anima,-ut cum carne sit una persona. Fit enim auctoreDeoanima el caro unura individuum, unus hpmo : undesalva nalurse utriusque proprieiate adjicitur carniquodanimseest, et animaequodcarnis est; pro uni-tate personae, non pro diversitatenaturse.Quodigi-lur ibidemsingulisest proprium,communefilambo-rum ; propriumpro natura, communepro persona.Exinde iiianima originaliculpaeobuoxia, quamcaro

.contrahit, el animserefundit, cum qua unita est inpersona, licetdivisasit in natura. Ea propler necesseesl parvuluni, dumvivit, Christi Sacramenloreno-vari, ne obsitejusanimsesocietascarnispeecati, quagravattiretiamcorpore exula, nisi dum in corpore-vivit, saluiari fueril remedio expiata..Currantigituradulti, currantpro se ipsis; impendantetiamparvulisSacramentafidci,suscipiantChristi fidemcumSacra-mentis, ut parvulosin Cbrislorenatos fidesEcclesisetueatur, et ndultoscuniSacramenlisopera fidei co-milenlur. Hisetiam per gratiaml renovatis, landemconiplebilurin resurrectionegenerali, rit caro ipsaresurgal in gloria,animsesuserestituta, vivaetaeter-na, felixet beata.

CAPUT XLII. JVon baplizalis cur anhna data.Naluraquid,sit. Spiraculumvilm: Si- quseralurcur

1 AUas,remanetinfoi-misquiaDeodissimilis.(a)Hugo,lib.1desacrameritoFidei,p. 6,cap.S.

SANGT.AUGCST.VI. ,";.

1 Ms.Medardensis,pergraliamfideirenovalis.

(Vingt-six.)

811 APPENDIX. 812

Deusdonct animasillisqups absqueremediosalutari

jnori corilingil;respondenius,quoddiyinainstilutio ,

qua res et rerum naturaeconduntur, necpeccatotol-

litur,=necviolenliaprapeditur.Irideestquodlexenrna-

lis coptilae, nee etianiin 'malisjur.esuoprivalur.Ge-

nerant adulieri, fornicatores, profani: naluralisla-

meiiinsliluti.onecin talibusdeperit.Naluranamque,

proul Detisinstituil, quodsutiriiegt operatur. Natura

siquidemest qusedamvis et potcniia diyinitusrebus

ereandis insita, sqriaeunicuiquerei suumesse.tribuii,

qua JjOnaquisquismaleutilur, malusesse-judicalur.Juste enimpuuiunlur,qriilicitisabuttinlur.Juslevero

puniuntur, "quirapereiiiconces^aconanlur.Sicsata-

_ia_"_06lum,;_icprotoplasluspcrdidit paradisum.Ab-

u.uniurji.ilis, quibonaDei maculant usibus incon-

_ce'ss'is.MaculantbonaDei, sicut ii qui cumardoro )i-

bidiriis exercenl bpera copulaecarnalis.Es bis filii

generanlur, qubrunicorpora servienteCreatoricrea-

tufa formanlur,"el Deo inspirante spiraculum vifae

.animanlur. Spiraculumvitaebumanam animam in-

lellige; quamnon producilterra vel aqua; sed Deus

inspirat: quosensnscorporeiauimantur;undehomo

faefus in animam viventemmemoratur. In his et in

aliis;Oriinipolensagil, prout inslituit, quem nuliius

-adjuvanlbona, nec impediunimala. Bonosquidem

provchit sua.gratia : malos lerret "•sua jtistitia. Nos

equirleinservi', diirnDomini bonis abutimur, rei et

-miseri pariter invenimur. Ipse vero Dominus, quiservorumsuorumfnalisbene utitur, sancluset omni-

pbtcns'adoralur. -Ipsecorpori lerreuode peccaiiira-

-ducea propagalo , "proInstilulionesua inspiral ani-

-manvbeneulens inolita praevaricalionenostra; quaesi essel'iial'ui'alis,-.Creaiori poterat imputari. SedCrealor pracparalbinnilemporpSacramenta,et obe-

dientiao-piaproporiitedieta, ut contrapeccatunvSa-ci-ameiilasiiitinreimedium,et Itemporaliuniobserva-

-tio mandatofuniaternorumafferat praemiadonorum.Unde si aliquisub-peecatogenitiobeuntparvuli abs-

-queremedio salutari, perlimesce justiiiam Dei, quinibil ilebet alicui,seddamnatin siugulismalumqubd

-jionfecitin eis.'_Si'autemparvulosrenovaiSaerameri-tis , admiraremisericordiamDei. Ipsienim sicutne-sciuntculpam, cum qua ex.carne nascuntur; sic ne-sciuntgratiam,quaperChristumrenovaritur.,Nonex--ciisatparvuldsa culj.a,quia eamnon iioruril;necex-. cludit gratiaihab eis; quia eam nesciunt. Quaeiisinels culpam?.Invenis ex carne traduciam. Quserisin

_'eis-gratiam?lnvenls"aDeocollatani. Iila debite da-

-mnalufjbsecindebitepcaerogalur.lllapidiciumpr;edi-- -cat-,haecmisericordiamjepra_sentat.ln utroqueDeus'

agnosciluf-,cui jnisericordia el judicium perpetualaude canlatur(Psal. c,-l). Sedab his inluendisinens

noslra, mensinfirma, quiapecealisobrula, cilius ad

se-ipsamfedeat,-sibiqueremediumquoerat, ut quae:in Adaurceciderit,"inChrisloresurgai.

. CAPUT-XLIII._Deanimmnalura. Mors hominis.

.(a).Plura "veteres-de Batura animsedixisse inve-

niuntur; sednihilitaut nonaliquid restare videatur.

:Ego-autemex-eorumdictis, quantodiligentiuspotui,breveistud et certumcolligere,atquein unumstudui

redigere; quod meinorisocommendelur.Hebesnam-

Cjuepsl mcmoriahominis, el brevilategaudet; et siin niulfadividitur^flt minor in singulis. Ex corporeei-animaconsialbomo : el quidquidoculiscorporeisvidetur, propter corpus factum est, corpus propiei'aniiham, anima autem propter Deum.Vitacorporis'animaest, vita aniinseDeusest. Inimortalisest ani-ma, qtiia carne caret; neeUabctquo eadat",ut resur-rectione egeatpostruinam,'nisi peccatoceciderit.Etideoin mortevita noslranon perit, sed corpusdesii-tuit, dum discedensanimavimsuamnou perdit, sedquodviviUcaverathoc dhnitlil, etquautum in se esl,

morlem alterius facit, quamipsa non recipit. Facit,"inquam,non vivificandoqaoddeserit,non amittendo

quodvivit. Itaqriemors hominisnihil esl aliudquantcarnis occasus, a quacum vis potenli_e"vivificaiuisabscesserit,'interram dequasumptaest redit, amis-sis sensibusqnos nbn per se ipsam habuil. Animanon aliier, quam sollucpmdiei",vitamfribuit cai*ui,cum veneril; mortem efficil, cum recedit. Morsla-men non consumitconjnncla, sed dividit, dnm ofi-

gini suneulrumquereddit. Et ne quispulet animamcorporis morie consumi, atidiat quid Dominus in

Evangeliodieat : Nolite, inquit, eos timcrequi occi-di.n.corpus,animamautemnonpossunloccidere(Mallh.-x , 28). Faligatiu*corpuscogitationibusmenlis":affi-citur in corporemens doloribuscbrporis:

CAPUTXLIV.Anima invisibilisest.' Ralio specu-"

lumestinquoDeumvideal.(a) Corpusexqualuor cle-mentis constat.Anima nec elenientuiirest, nee exelenientis,sed deiiihilo est faela,etsOliCreatori suo

cogniia.Ex his ergoomnibusqusein se, hbe est ,''incorpore suo visibiliavidet j''nihil seessb vel posseesseyidet. Secernatergoef dividiftse per se ab -eototo, quod visibilevidet in se; eiirivisibileriiomninose esse videt in eo qiiodvide.lse, et famenvideriseu.n posse videt. Deindeelevet se supfa.jse,etlri eoquod primurnet principalespeculuni est speciilandiDei, illiusque imagini ac similitudiniproximumet

cogiiaiummagisfacium, IiivisibileriiDeuni iuspiciat.Hocaulernest ipsaratio. et merisraliojie utens,quaead priinamsiinilitudinemDeifacta est,'uipef se' in-venire possit euma quo facla est, et iri .ejusaniore

atque contemplationedulciter requiescere.Ea nam-

queperfecliussuumfacloremmanifestant, quaeillius- siniilitudiniviciniusappropinquant.Haecaulem 'cstipsn rationalis creatura, qusectexeellenler et prd-

-pfie"ad -illius simij.ittidinemfacia esl:' ettunc citius.Grealoremsuum, quemnon videt,aguoscitet diligil,cum sead illius iroaginemfactamiiitelligitK

" '

Mensralionalis esl, qusese eogitandointelligil, et

imaginemsuam ex se natam habet", quseIriiagoejusverbum cst. Verbuni-enimrei.est ipsa coguilioad si-militudineracjus ex mcmoriaformata. Hoc modo li-

quidoapparet siimmamSapientiam, cumsedicendo

inlelligit, gignere coiisubstaiitiaJemsibi siriiililudi-nem suam,-idest, Verbumsuum.Mens laroeriralio-

nalis, quoniamnon sesempercogital, sicut sui sem-per meminit,liquet quia cumse cogilat,verbumejusnasciiur de memoria.Undeapparel quia si semperse cogitaret, semperverbumejus de meniorianasce-relur. De summavero Sapienlia, quaesemperse di-cit sic, sieut sui sempermemqrest, liquelquiadeseterna memofia coselernum•ejus Verbuinnasciluc.Sicut enimsummaSapientiaseternaest, ila aelernesui memorest, et aeternese inlelligit, et solernese

dicit, cum sit illi dicere quod intelligere: et cumselernese dicat, aelerneVerbum ejus apud ipsam.Mensergo ralionalisquaeinter omnes creaturas ad

invesligatlonemsummsesapientjaesola assurgereva-

let, et nihilominusadejusdem inventionemsolapro-ficere, semper siudealilUusreminisci, illam intelli-

gere ,el amare : ad hoc facta est ut sempervivat, ss

semperamelsuinmamvilam, summam sapientiani,summamessenliam, cui debetboc ipsuin quod esl.Amareautem.nequit,nisi ejus reminisci,et enmstu-

dnprit intelligcre.'Faciat ergoUpcad quodfactaesl,ttt bene vhat. - - '

CAPUT XLV. Ralionaiium stalus triplex-,Yisanimmiriplex.Amorquid sil (b).Deus omnipoienscujusbealitudo nec augeri.potest,"quiaperfectaest;

1 Ms.Medardensis:,Bonossi quidempmvenit;et postea,malostenet. ' _ ," . i

2 Ms.Medardensis,tramile. |(a)ita Hugovictorlib.-2,Erudit.didasc.,cap.11,et lib.

• 4, cap,12,' ' '

1 In Mss.non suntquaesequuntur~us'.jaead caput£3,sed eoniDi"loeoin Ms.Medardensi:ideocliarilasDeiestcausaefjicienscrealwcerationalis;,etparlicipatiodiviimbonitctis,causafintilis.- (a)ExHug.lib. 1 deSacram.,p. 5, cap.6et 7.'

(b)UugoUctor.,lib. 1 de sacram.fidei,p. 6,-cap.i.Jd. de Dnionecorp. et spirit.,et de Substaaliadilect.,cap.2. • • i

813 LIBER DE SPIRITUET AN_.UA. 814

ff necminui, quiaseternaest: sola charJtale, null.Tsui

j necessitateralionalesspiritus.crenvit,ut eos.su;fibea"-:titjidhiisparticipesfacerel. Aliosvero"insuapuritatein.coeloconfirmavil: aliosaulesiipropier superbiainin inferriumprsecipilavit,:atque alios ad probnndamhumilitatemet-oUedienliamin lerrena hnbilalioiicterrenis_corporibussGciavit,utadvilaesensumluieammateriamvegetarent.Habent namquein jiatura sua

quamdammutabilitatem, seeundumquamcorporibusvivificaridisappropinquant, in qua quidem nonnihilsuaepiiritalisdeponunl,Cumenint deleclalionecor-poris afiicitmlur, quasiquamdam.corpulentiainindetrahunt; quaepurioremnattirameorumcojTumpil.Elhoc viliumquanloaltiuseisin corporibusinanentibusinhseserit, tanto diffiesliuseos a corporibus^disce-dentes desefit. quoniam,non lollitur passio, etiamcumtollituf causapassionis,riisi ab .Pjnsmodifecu-lenlia se in Uac viia mundare sluduerint. Nos ergoqtii in mediobo.norumelmalorum positisumus,Con-siderare «a_p'edebemuset gaudiumillorum, ct islo-rum supplicium,atquenostrafnmiseriam..Rationalissiquidemest animanoslra , ut sciat discernereinler

bpnum et' malum.Esl .etiam concupiscibilis.atqueirascibilis, ut possit-amare bonum et.odire malum,DeconcupiscibiUfatenaseituramor, et de amorede-siderium.etgaudium.Amorest deleclaliocordisali-

cujusad aliquidpropter aliquid,per desideriumcur-

rens, atque j.er gaudiumrequiescens;per desideriumin. appetendo,.et per gaudium in perfruendo. Necaliundeboiiumest, si bonumcst, cor.liunianum,nisi

quodbene amalquod bonumest. Nec aliundenifilume=t, si.malumest, nisiquodmaleamat quod bouuines.t.Omneenim quode.t, bonumest: sed.ineoquodmale amaturlantumvliium est. De irascibiliiate.na-scilur odium. Ira enim generat odiuin : el de odiodoloret timor. Cumenim conlra peccatanoslra ira-scimuT,et ea odireincipimus,dolemusquia peccavi-nms, et poenaspro pecca.tistimenius.". CAPUTXLVI. Ralionalis crealurmsors diversa.Animmqualuoraffeclusad quiddali.Adquidralio Siecreator bmnium Deusinter csetera et super cseteraqusecreavil,ralionalemdignatuseslamplius.illustrareliaturam,quamet.sua "slmililudinefecit iiisjgnem,etsuaebeatitudinis.volniiessBparticipem.Cujtis tairienrationaliscfeaiuraelicet similisvidealur origo, factajesldiyersa conditio;dum pars ejus,eslin aeiernafeii-citate lirmala; pars_rudentibusinfernidelracta, etinlartarum.lradila in ju.diciumcrucianda seryatur(II

- Petr. li, \ ) ; pai's etiam tertia terreriisunitaporpori-• bus locummediunrsortifacognoseitur.Et prius qui-

demeadejnmediasummisviciuiorin delicii.serat po- -

sita paradisi;nunc-janipropinquiorinflmis,pro reatu,inobedientiaebumiliataeslin locoaiflictiopis.Summusjigitur omniumliorumlocus plenamUaUetisetitiam,infimussolamtristiliam.Ibienim plenafelicltas.:illicspla el summamiseriaest. Inmediosariesummaspe-randa, sedniUilominusinfimasunttimenda-4et idedriobisjam ampliorlimoriscausaquamspei,.quo"vici-nioreseisdeminfimis,'dejecti in ip.sadegimusumbi'ariiortis. ....' .Quia famenetillius beatiludinis,_etillius nihilo-minus damnationisseternaehumanam Deusanimam

pro .suorumqualiialemeritorumparticipemfieripossecognovit, naturales affectus ei' quatuor indidit; ulbaberetuude"bonailla possel opiare, et in eis quan-doqueisetari;et rm*suniunde malailla meluere,velineis etiamdoloreperpeluocontristari. Inlerimsaneco

grayiorestmoderna cqnditio,quod nonmodoexbibettristitiamet modernammolestiam;,sedet timorhabet

poenam, el spes ipsa quaediffefturaffligitanimam.Piissimus"enfinpaler et lerribilisjudex, qui vera illaet pefpetuagaudiafiliis,-doloressequeperpeluosreisin firieparavif, nonnulla,lamen etiam in prsesenticxpprimentacapere yoluit gaudii vei dolofis, undeilla riori"modocertiiiscredi, sed affectuosiusquoqueoptari valeant.etiimeri. Cseterumuec.pises.enlia,gau-cuainillor&mcompar-ilionesunt gaudia, nec-trislilia.

prsesensin illiuscomparatione'estIristilia.Necdesi-pict si quis interimomncm opcram dare maluerit,,quemadmodumiilnpotiiisvaleatconcupiscerognudia,iilps formidaredojoi-es,quamJHij(is'viise-viiai'e-,ms-.lestias , carilare lititiani. Veiumiaroeninvenire esteiiairi in praesentirinde"uiiliiergaudcalquis, vel sa-lubriter contrisictur.'SiJnileturde beneficiissuisgra-"

, tias j)eo'rigens,el devolioneejus evsulfel, et propriaseu etiam.proximorumdelicla deploret.Unde etiamdivinadispositionemediainler eosdem affectuscon-,stituta est j*aiioin,cordehominis,per quamnimirumdiscernereetdijudicarppossiiundegnudeat,seudoleat,imo eliam quid ctipiatvel quidlimeal. Sanoqui tri-plicemessevim anim.e^dpcuerunt,rationalemillam.,irascibilem et concupiscibilem,asserentes ,-affectus-quidemdiversos,'sedquadamsibieognationejunclos,-sub ifascibilimetum et tristitiam, sub concupiscibilidesiaj_i'i(imet laeiitiamcomprehendissevideniur.

CAPUTXLVII. Homo inler tnundwnet Deurn,--(rt)Inierimergo inter affectusvariosJiumanaflucluansanima., nccesseest ut certamderoum.velin jmis velin sumiiiisaccipiensslationem.jiri.solo deincepsvelgatidib.veldolorepersistal. Deusest in summo,mun-dus in imo.iDousin.eodemstatuaeiernilalissusesem-

'

jjer. consisiit.Munduscursu mutabilitalis suae sem- "

per Uistabilisflnit.Humanusanimus quasi ht mediocollocatusquadamconditionissuseexbellentia,etJiuic

"

mutabilitafiquaedeorsumestsupereminet,eladillamquaeest apud Deum,veram immutabilitatemnecdumpefiingit, S"ivero in iis qnaedebrsum trrinseufit",'.se-per cupiditatemimmerseri,l,-slatimpei*irifinilasdis*traciionesrapietur.etasemetipsoquodammbdo'divi.susdissipabiiur.Si vero ab hac Infmitadistractionequaededfsumest,seerexerit-,'elhaeciiiUma.desereiJS^alque"paulatimin unumse colligens",secum essedidiceril',-tanto amplius in untim colligetur, quanto' magls

'

cogitationeel desiderio sursuni elevabitiir : dpueb-taudem omninoi.mmulabilissit, et ad.illainverain,e'tunicam, quaeesl apud Deura^jmmutabiliialenrperve-niat, ubiperpetuo sinconmi mutabiliiatisvicissitudi-8_erequiescat.

" - - -CAPUTXLVIII.Animarumorigo. Arbitrium.Ele-

clib. (b)Credimusanimns"nonesse ab initiocumAn-gelis,nec simulcrealas, sicut-Origenesflngil.Necpercoilumcumcorporibusseminanlur,sicutLudiferiani*et Cyrillus, et aliquiLatinorumprsesumpiores.-affir-mant. Seddicimusearumcre.itionemsoluinomnium."Creatbreinnosse: .corpuslantumper.conjugii copu7lani seminari;Dei vero judiciocoagulai'iin vulva,etcompingialque formari; ac formaio jam corpore,animamcreari et iiiluiidi: ut-vivatin uiero.bomoexanimacpnstansefcorporc,clcgredialurvivusei utero-plenrisUunianasubstantia.Necduas animasesspcre-diniusin untfboniine,sicutmulii scribunl,unairiahi-"malem,qtiaanimcturcorpus,el quaeimmixtasi,tsan-_guini;et allefaiiispiritualem,quserationeiriminisiret.Sed dicimusunam camdemqueesse animam in liorriiine, quseet corpussuasbeieiaievivilicet.et semet-ipsam sua ratione dispojial,Uabensin se Iiberlaiemarbitrii, ut in suoesubstantiseeligatcogitalioriequod-

"

vult. Libertatisiquidemarbitriisui eommissusestho-nio. Posiquamvero seduclione serpentis per Evanrcecidit ( Gen.m, ti), naturaebonum perdidit, pari-ter ct vigorem arbiirii; nbn tamen eleciionem, ne",non esset suum, quod emendaret"peccatum.Manetitaque ad quserendamsalutemarUitnilibertas,id est,rationis vbltmias; sedadmonenteprius Deoet inspi-rante ad salutem.Ut ergo acquieseamussalutari in-

spirationi,nostrsepotestaiisest; ul adipiscamurquodadipisci desideramus,divini est muneris2. Ut non'labamuradeplosalutismunere, nostraesollicitudiriis ,est et coelestispariter adjutorii; ul labamur,potesta-'

1 TresvaticaniMss.,Lucifer;aiii,Luciferiaiius.• a .Ms.Medardensisaddit,elparlimsolliciludinisnoslrm.'

(a)Eugo,Ub.2, devanilatemundi.(b) Gennad.,lib.de"Dogmat.Ecclesiast.cap.U, 15,18,

17, 18.'

. - • • ,

815 APPENDIX. 816

tis nostrseest et ignaviae.Solumhominemcredimushabereaniinamsubslaniivam,qu_eextilacorporevivit,etsensus suos alque ingeniavivaciter tenet. Neque

L

cumcorporemorilur, ut Aralusj1asserit; nequepost-moduminterilura, sicut Zenon dicit: quia substan-"tkilitervivit. Animaliumvero animsenon sgnt sub-stanlivae,sed eurncarne ipsacarnisvivacilatenascun-tur,_etcumcarnis mortefiniunlur:et idebnec ralione

fegunlur sicul Plato et Alexanderputant; sedad om-nia naturae incitamenta.ducuntur. Anima humananon.cumcarnemoritur; quia nec cumcarne, utdixi-imis superius, seminatur : sed ibrmato in uiero ma-tris corpore,Deijudiciocrearietjinfundienm.dixinnis,ut vivathomointus in utero.etsic procedalnaiivilatein muiidum. Animaa Creatore principium.habens"ex quoest., perfecta est in genere suo : unde ex quoest, seiret omniaquaeab hbminesciri possunt, nisi

gravitas carnis esset. Quod-per primumhominem,qui anle corruptionemliumaniiaiis, ex quo fuit, per-feele habuitscienliamhumanam, proharipntest.Sedmridocorrupta humaniiate, ex quo conjungiturcor-

ruplioni, corrumpilur.Nec proprietates suas potestexeroere,donecusiiet experientiaet alicujusdoclrinaincitata incipitdiscernere;-velutisi quis cum subtiliI.cet acic oculorum in lenebrosadetrudatur, videretamen non potestibi, nisi prius assuescattenebris , _vel lumen accendalur.UhdeVirgilius:

Quantumnonnoxiacorporatardant.(Mneid.lib.6, vers.751.)

Et Iicet alise sint acliones corporis, et alise animseactiones; tamen eorporisvitia vel virtutes possuntesse animae.Cumenim ad hoc sit anima data, utillicitos carnis niotus corrigal, ignorantia illius con-i

tingunt vel negligentia. Sieut si vel discipulus2velsefvus negligcnliadoctorisvel domini peccat,magi-ster vel dominusextra culpaninon est; sic animailliscontingentibusextra culpamnonest, cumisia debeatimperare, et illa obedire. -

. CAPUTXLIX. Sensus et in inleriori homine.Me-dilalioniincumbere.(a)Duabussubstanliislanluincon-stal.homo,anima.etcarne : animacumrationesua, etcarne cumsensibus suis. Quostamensensus absqueahimaesocietalenon movetcaro, nniroavero el sinecarne ralionalesuum tenet.^Notandumlamen quodiidemipsi sensus, qui in-exlerioriUoininedescribun-tur, similimodosccundummodumsuumin inlerioriessemanifeslantur; quia spiritualesres non corpora-libus seiisibus,sed spiritualibusrimandsesunt. Undedivinavox in Deuieronomioait: Videtequoniamegosum Deus, et non est alius prmlerme (Deul.xxxn ,39). Et in Apocalypsi: Quihabelauresaudiendi, au-'

diaiquid Spifilusdicat Ecclesiis\(Apoc.n, 29). Et inPsalterio : Gusiaie,el videlequoniamsuaviseslDomi-nus (Psal. xxxin, 9). Et Apostolus: Chrisii bonusodor sumus,et in iis qui pereunt, etiniis qui salvi'fiunt (II Cor.n, 15). -Efin EvangelioDominusmu-lierem flde se teligissemagisquamcorporeostendit,dicens : Tetigit mealiquis; namet egosensivirtulemde me exisse(Luc.vin, M). Sic ergocum omnj cau-tela observandumest quidad corporissensus,el quidad animaeperlineat dignitaleni; ne forte confususordo et irratioriabilis_eslimalio|alieubirepugnarevi-deatur veritati.Nonesl tertius in Uominissubstantiaspirilus, ulDidymus conteiidit;'sed'spiriius ipsa esfanima:-qua_vel pro spiritualinaiura, vel proeo quodspriet in corpore, spiritus appellatur. Animavero exeo vocatur, quodad vivendumvel vivificaiidumani-met corpus. Terlium vero, qui ab Apostolo cumanima et cprporeinducitur, spiritum(ithess. v, 23),graliam sarictiSpiritusintelligariius•_quamorai Apo-stolus, ut integra perseveretin iiobis, rie nostro vitioaut minuaiur, aut fugetura nobis; qtiiaSpirilussan-

ctus effugielficlum,et auferet se a cogitationibusqutssunt sineinlellectu(Sap. i, 5).

Jugiergomeditalioneanimumnoslrumexerceamus,et consideromusmiserias,etnecbssiiatesnostras, la--bores et dolores.Lugenles enimin hanc vitamintra-vimus, cum labore vivimus, cuni dolore et timoreexitnri surfuis. Cogitemus"ergo quamsit breyis vitanostra , quamvia lnbriea, quammors certa, et horamortisInceria._Cogiiemusquantisamarilsidinibusad-mixtumsit, si quid dulceatit jucundumiri via hiijusvitaeoccursusuonobis alludit; (iuamfallaxet.suspe-etiim, quaminslabile et transitorium est quidquidhujusmundiamor parturit, quidquidspeciesaul pul-chritudo temporalis promillit. Consideremusetiamqusesit patriaecoeleslispulchriludo, suavitas afquedtileedo.Allendamuseiperpendamusundececidimus,et ubi jaccmus; quidperdidimus,et quidinvfciiimus:ut cx iitrojue intelligamusquanlum nobis in hocexsilioliigendunrsit. Hine enim Salomon ait: Quiapponil scienliam, apponilel dolorem(Eccle.i, 18).Quia quanto magis homo stia mala intelligit, lanloampliussuspiralet gemit.

CAPUTL. Medilalio quid. Scienlia. Compun-clio. Devotio.Oralio. Affeclus.(a) Scientiasui atiisprmponenda.Meditatiosiquidemparitscicntiam,scien-tia compunetionem,compuncliodevotionem,devotioperficitoralionem.tvieditaiioest frequens cogilalio,curiosa et sagax obscura investlgare,el occplta adnolitiamtrabere. Sciemiaest (|uandoUomoad cogni-tionemsui assiduameditationeillumiuatur.Compun-ctio est quando ex consideralionemnlorum suorumcorjnierno dplore"iangitur. Devotioest pius et bu-milisaffeclusin Deum; humilisex conscientiainfir-mitaiispropriae,piusexconsiderationedivinseclemen-'tise.Oratio est rnentisdevotio, id est, conversioinDeum per pium ethumiiem affecium.Affeelnsestsponlanea o,ua_damac dulcis ipsius animi ad Deuminclinatio.Nil enirnila Deuminclinat ad pietatemetmisericordiam,quemadniodumpurus menlisatfecius.- Scientiamecelestiumet icrrestritim rerum laudareatque amare solenl homines; sed-multo-mclioressunt, quihuicscienliaepraeponuntiiosceresemelipsos.Laudabiliorsiquidemanimusest, cui nota est miseria'sua, quamqui ea non resppcta, vias siderumet na-turas rerum scrulalur. Qui'vero jam in Deumevigi-lavit Spiriius sancti calore exGilatus,alque in ejusamorecoram seviluit, ad-eumqueintrare volensneevalens,eoquesibi lucentealtendilin se, et invenitse,suamqueaegriiudinemilliusmunditiaecontemperarinonpossecognoscit;dulceUabetflere, eumqiiepreeari,u£sui misereatur, tolamqueejus miseriamcxual. Huncitaqueegentemet dolentemscientianon inflat; quiacharitasaediticat.Praposuif eniniscienliamscientiae,-"idest,scireselpsumel infirmita.emsuani,magisquaniscire vires lierbarum,et naluras animalium: el haneapponendoscientiam, apposuitel dolofem, dolorem.scilicetperegrinationissuse; ex desideriopairisesuse,et visionisDei, quemcemere finis2: cui est gloriair_ssecuiasseculorum.Amens. Dolelqui leneturexsilio,quiadiflertura regno. Dolet dtimrecordaturquasetquantamala fecit, el quam inlolerabilespcenasproillis passurnssit.

CAPUTLI. Allenlioacdiscussiosui. Consideratio-nes viiiosm(b). Cuinnulla scienliameliorsit illaqua

1 Mss.duo,Arabs.Alius,Arabas:s Er.Lugd.Ven.et Lov.:sicutcumdiscipulus.M.(d) ExGennad.,de Dogmat."Ecclesiast.capp.49, 20;

Hugo,deModoorandi,cap.1. HaeceliaminAnseUniMedit.7 ;'quainmeditalionesunt quaedaniquaeapud Hugonem?lib.deArrUaanima..

1 Er.Lugd.Ven.Lov.siclegunt UuneIoeum: Et haneapponen('oscienliam,apposuitdolorem,id ~esldefecluniperegrinationissum. M.

2 HicclaudilurUberin oftmibusTiostflsMss.,apudHu-gonemet Alchefum.Quaelamensupersuntnonaliam"in-nuuntauctorem.

3 Kr..etVen.omiltunt,q-iemcernerefinis: cuieslglo-ria in smculasmculorum:Amen.ApudLugd.haecver-bauncis"concludumur,cum adnotalionemargiDaU: «His«verbis.UnieJianthicveleraexemplaria.» M.-

(a) Hsecet inAppendieeBernardi,"de conseientia,cap.29. -

(b)Vid.Ub.cit.deConscientia,cap.-4S;vid. etiaruMe-capp.6,5; et Hug.,deinstit. Kovit.,cap.9.

817 LIBER DE SPIRITUET ANIMA. 818

cognoscithomosemetipsum,disculiamuscogilationes,Joeulionesatqueopera nostra. Quidenimprodestno-bis, si ferum omniuinnaluras subliliter investige-mus, efficaciter.comprehendamus,et nosmetipsosnon. inieliigamus? Examinemus.ergo quae fecimus

nos, si secundum quod deJjuimus, ea fecerimus:consideremus,ea quse faeturi sumus, si sint se-cundumDeum.Valdesiquidem est necessarianobis

eircumspeciioexaminalionis; quatenus per expe--rientiam eorurn quae fecimus,' ad' ea quae"agehda"sunt cauliores reddamur.Saepenamque opus quodTionainientione inchoaricredimus,tanlo eitiusin de?

ceptionis laquenmnos prcecipilat, quantode inten-tionisnostraeprincipiosecuri fineiii aclionisnon ob-servamus: et imprudentesquasivia plana ad foveam"«urrimus";quiavidemusquidfacimus,sedquidfinemf

noslrtimsequidebeat, non ailendimus.Ita enimam-

biguusest-animiaffeclus,ut nisi ex flne operisquali-"talem intenlionisejus discernerenon valeamus.Prae-terea necesseesl ut per singulosdies vitam nostramad judiciumvocemus, el quidegimusper noctemetdiem,examinemtis; et quantoadJionafaciendasolitoalacriores,el qttanload malavincendasolifoconsian-liorcs ; si in aliquooperenosii'oinsidiisjuimici sup-planialisimus; qualiterdemumper indiciura2(rans-aciae deceptiouis fuiuram illius fraudem caverevaleamus: qualenus nec superveniens tentatio nos

improvisosad malum opus dejlciat, nec indiscretosin opere bono praesens negligentia fallat. Quisquisscilicetcor suumin Uujusniodisludio exercci, audiat

quid quidamsapieiis dicat: t Spito teipsum. J Scito.unde venisli, aut quo vadis ; quomodovivis, quan-tum profieisvel deficis, quam longe es a Deo, vel

quamprope,non intervallislocorum,sed similitudinevel dissimiUtudinemorum. Seitoqubmodobomoes,cujus "eoneeptioculpa, nasci miseria, vivere poena,mori necesse. Cerlumesl quia morieris; sed incer-tum quomodo,vel quando vel ubi. Quoniam.mors

uUiqueteexspectal, el lu si sapiens fueris, ubiqueeam exspectabis.Altende ergo-sollieilequidagasvcl

quid agere debeas; si quod faeipndumest 1'acias; sibono operimalumaliquodnon admiseeas; si bonum

qnod agis, quanta oporlet devoiioneadimpleas; si

alterius, ut tuum,Uonumdiligas;si tuum, ut ..Iierius,malumrepreUendas;si sic declinasa irialo,ul 1'acias

-bonum.Sunt enimqtiidamtautum altendentes mala

quaenon faciunt- islospusillanimilasa bono opererevocat, ne malumsubripiat.Sunt aliqui altendentestnntem Uonaquaefaciunt: illi sic sibi a bono operecomplaceritel blandiuntur-ut de"pravilalisadmixlioneminimeterreanlur.Srintalii saplentesut faciantmala,bona autem faeere nesciunl: isti pessimi omniumlaetanturcummalefecerint,et exsultantin rebus pes-simis. Suntalii quaerentesDenniper exteriora,desc-.rentes inleriorasua, quibusDeusinterior est.

C.\PUTLII. Cogiiitionistres gradus.Menlisdilala-iio. Menlissublevatio.'Mentis alienaiio.Mens hominis

speculum,sedpeccaloobscuralum.Quomodoiergen-dum. (a) Redeamusergo ad nos , ut possimtisascen-

' dere^adnos. Tressiquidem ascensus sunl. In pi*imoascendimusab istis exlerioribus el iriferioribusad"nos.-In secundo asceudimus ad cor aJtum (Psal."LXIII,7): quantonamque ampliusprofleimus, lanto

ampliusascendimus.Quienim nonascendit,descen-dil;et quinonproflcil,deficit.Interlio ascensuascen-dimusad Deum. Primus ascensus fit considerationemundi, et conlemptu. Conslderandonamquequamcaducaet transitoriasint isia lerrena, conleriinimiisea, et redimus ad nos. Seeyndusascensusfit cogni-tione et conten.plu nostri. 'Cum enim cognoscimusquam proni simusad malum, et quam invalidi adbonum;Jcontemnimus, et asceiidiiiros supra nos.Terlius ascensus fit cognitioneet aniore Dei. Iste

tertius ascensusfltmenlis dilatatione, et mc.-ilissu-blevatione,etmentis alienalione.Mentisdilatalioest,cum sub imomentis aspectu plura conspicimus,velde Deisapientia, vel de ejus potenlia, vel de'cunctaboniiate.Irituefidebemusquampotenter Deuscunctacreavit de nibilo, quam-sapienter gubernat, quambenignecunela Sispensat.Totum istummundumsieornatumfecit propter eorpora, corporapropter ani-mas, animaspfopter se. Et ideo diligenler cuslodiradebemus'animas nostras, quatentts eas mundasetsanctas Deo"redderevaleamusa quo lanta bona ac-cepimus pro eis. Mentissublevatidesi, cumde vi-sibilibus sublevamur.ad invisibilia.QuandoJiamqueeonsideramus'humanamdignitatem, admiramurdi_-gnationemDei, qui tam mirabiliterralionalemspiri-lum ad imaginem el simililudinemsuam creavit.

"Menlisalienatioest, qtiandomens super se rapitur.De Uoc meniis excessu, Uomodoceri non poiest;quianihil iUiUaUetsui. Dementis autem dilatalioneet sublcvationeinstrui potest; quia iUialiquidliabetsui. Insfrtiitur autem aliquandohnmana industria ,aliquandodivina revelatione seu inspiratione. Non-iiunquamvei'0in speculocordis sui, id est, in ratio-nali mente se ipsum et Deum inspicit. Ita namque

-condilum est cor hominis, t:t in eo quasiin temploDominiis3nhabitarel,et tanquamin quodamspeculosuo reluceret; ut qui in sc viderinon pbierat, in suaimaginevisibilisappareret. Magna"prorsus dignitashominisest, porlare imaginemDei,-etlllius in se jti--giter vultuniaspicere,alque eum semperpercontem-plaiionemprsesentemhabere.Sedpostquamdelectalio-nem nostramin terram peccando sparsimus,peccatipulvis superjectusest cordi nostro : et ideoab illoin-lernae conlemplaiionisspeculo ' corruentes in Uasmiseras praesentisvilae tenebras Iajjimui%ubi Decdigneniinistrarenon valemus,quia sorde iniquitalis,caligineignorantiaeobvoluti,quid agendumvel vitan-dum riobis'sit, ex magua parte jam non vidcmus.Tergamusergo speculumnostrum ab ainore vanila-tis. et ab amore iniquitatis, id est, a pulvere el asorde: ut in eo inspicerevaleamuset nos, et Creato-reni nostrum, quem peccandoposl ierguin nostruinposuimtts. Aversi siquidem.a Deo sumus; peccalanostra separant nos ab eo. Et ideocumprophela di-camus: Convertenos, Deus'"salutarisnoster (Psat:LXXXIV,S). Si mulieresspeculumsuum,in quofaciesinspiciunt, cum amiserint, diligenlef quserunt, etcuriose lergurita pulvere et asorde : multo ampliusj-peculuminterioris homjnisdebemus et invenire ettergere etinspicere ; ut in eo lotain turpitudinemno-stram valeamusdeprehendere,etila per cogniiionemnostfam ad cognitionemDeipervenire.

CAPUTLIII.Adnqtiliamsui duo necessaria.Hbmo-pulvisct cinis.GratimDeiquanta debeamus.Hwcnoti-tia parit humilitalem,charitalem,elc. (a) Duo nobisnecessaria sunt ut nos cognoscamus,videlicel qua-les siniusad malum,el qualesad bonum.Pronisumus

'ad malum,et si misericordiaDeinon teneret nos, iu|omneviliumpossemuscadei;e,nec iride.surgere,nisi,misericordiaDei subsequerelur,qusenos sublevaret,1

Hocbene cogrioscebalprophetacumdicebat,Domine,tnisericordialua anteoculosnieos(Psal. xxv, 3), quaeme eustodiat;et, Misericordialua subsequalurme(Psal.xxn, 6), quaeme erigat. Invalidisumus.ad bonum,nec sine Dei gratia boifumfacere, vel in aliquoUo/ioperseverarcpossumus.Istud etiamApqstolussciebat,cumdicebal,GratiaDeisnmi'dquodsum;et quiagra-tia ejusinmevacuanonfuii(l Cor.xv, 10),gralia cjusin me mnnel.Hauc geminamcognitionemsui babuitAbraham cum diceret: Loquar ad Doininummeum,cumsimpulviset cinis(Gen.xvm, 27). Reverapulvisesthomo.Sicutenimpulvisex qiiacumqueparle ventiimpellilur,el inaliamareamdejicitur,et ibi remanet:

1 ApudHugonem,fdclum.5 Alias,juaicium.(a) ExHug.vicl".,de Arca-Morali,lib. 5, cap.6.

1 ApudHugonem,illa...specula.^(a) VideAug.coijfess.lib.2, cap.7; vide et Maiiuale;,

cap._!o.

819 APPENDIX. 820

sic Uomoin omiieviliunieaderepotesl, nec adjiraetui resurgat, nlsj misericordiaDeiei subveniat,Ciniseliam esi liojuo; quia sicpt clnis riec prpfert germenex se, nec susceplumsefnengbrminat.sic homonecbonumfacere; nec-in aliquo borioperseverare sinegralia Deipotest.ldcirco maxijnasgrates Deoreferredcbemus, quia et multa.bona- nobis"poneessilVetmulta mala qusefecinius,nobiscoiidoiiavit,eta roul-tis malis servavit, quaefacere potuimus, sleui olianjultnqusefecimus.Quidqtiidenlmmali non fecimus,

-epmiseranienon feeimus.Namsi-ipso-pprmisisset,eautique feeissemiis, aut bpere aut vbluiilate.El idcoijescloulrum ciimairipiiusdiligeredebeamuspro UIsqi-33-nobis-diriiisil,an pro his a quibusnos immuncs

' servavit.Lipetenimeajsonfecimus,riosquasifecisse,"eleum quasi dimisisse',exisliinare debeinus;quan-doguidemea vel voluntateutique fecissemus,si ipsepermisisset.Quisquisjn veritate se iia cognoscil,bu-.milis est coramDeoet hominibus; diligitDeumpi*o-pter Deum,'et omnesJiorainespropier Deum: et silperfectam•charitatemhabej, nullumjudicat, nulluni,accusat, jiuilum eondemnat; non sefvat iram, non"movct rixas, 11011seminat discordias, non fovetno-ecnles, noripersequiturinnocentes,-nonodit arguen-j_egse; non facit furturii, non falsum tesiimonium,.noji'perjurium; nuJIidelfaliit, milli nocet, liulliimbdit,' sed oiines diligit. Scriplumesl, Neminiquid-quamdeb'eaiis-,-nisiut invicemdiligatis(Rom. xm, 8).SjcpnimDeofamiliarisest pharjtas,ut in eo Uabilnreijolit, ihquo cliarilas non fuerii Quiergo chariialem.J),abet„Deumiiabel; quia Deus^cJiarilasest (Uoan.iv,J€). Et qaljmum bomiiienihabet odio,Deumper-dil, el bonum quod facit. Qnaproplerunusquisquejiravidcat, ne propter unius hominisodium Deumperdat, et omue bonum.

CAPUTLIV. Hominisduplex bonum.Sensus du-piex. Aclionumejusintentio.Trinitatisnoliliaducera-tjone.(a) Nuncrevorlamur ad speeuium-noslrum,, etvideamus.quomodoper cognitipnemnostri possimusascenderead cogniiionem-ipsiusDei. Duplexest na-tura liominis.Uua intcrior, quaeest Ipsehomo, quo-niaro meris uniuscujusqueest ipse : altera exterior,idesl, corpus.Ex duplicinaluracompactusest homo,el ideo ut totus beatificareiur, duo illi bona Deusaprijicipiopraeparavit: uimmvisibile,alierura invisi-bile; unumcorporale,alierumincorporale: ut in unosensuscarnisarjjucUnditatemfoveretur; inalterosen-sus meniis,ad felicitatemreplerelur. Ideircoduplici'sensri rationalis anima iristruclaest, ut visibiliaca^,peret per sensuincarnis, invisibiliaper sensummen-.tis; quaienusvisibiliaet iuvisibiliaad cognilionemetdileetionemCreatorisillam excitarent.Omniumnam-que iiumariarumactionumad hunc flnemcurrere de-:' bet intentio, utVel -divinseimaginis in nobis simili-ludo instauretur,velhujusvilaenecessitaliconsulatur.Quaevero in nobis divinamsimililudinemreparant,duosunt, id est, speculaliovefitatis, et pxercitiumvjrtulum : quia.in boc homo similisest Deo, quodsapiensel ju_stuscsl. Ea siquidemperfectins aticto-rein suummanifeslant,quaeilliussimilitudiniviciniusapprbpiffquanUHoc autem est mensraiionnlis, quaeexcellenieret prnprieadsimililudinemilliusfactaest:ettunc citiusCrcatoremsuuni,qitemnon videl,agno-scit. cum se ipsam ad illiussimilitudinemfaciamin-telligit. In Jioc ergo primum Trinitatisvestigiumin-ventuin est, cuin agnoseerecoepitTpsaquod ei*ntinse, el ex eo consideravilquotl|_eratsupra so. Viditenini-quod.exse ipsa nascilur sapienliaquaein ipsaest, et diligitipsa suamsapienliam; et procedilamorex ipsa ctsapientia sua",quo amat ipsamgenilamde-se , et in se inanentemnbn dividita se. Et npparenttfia qjisedamin uno, mens, sapientiaet amor. Et est

sapientiadeiriente, el de menieetsapientiaproeedit"amor; el surgit trinilas, el ftonrecedit unitas: et suntsiimiltrinitas et uiiitas.jlsec sicin nobis.VerumloiigemeliusrafiosuadctinDeo.Deusnamquecuinsil brigoomnissapienfise,et sempersapientkmIiabuit,.etsem-per eam dilexit, et quia semperdilexit,"semperamo-reiri babuit;Sapienliamquambabet, ipsbgenuit, etsempercum illo fuit, quia genitasp a gignentenondividit; sempergignitur, quia selerna;sempergenitaesl, quia perfecia; nec eum gignilur inchoans, neeciimgenila est cessans.Quigenuit,Paler est; qui ge-nitus est, Fiiius est; et qui ab utroque procedit,Spi-riitis sanctusest. Pater a nulloest,' Filiusa sblo-Pa-tre est, Spiritus snnctussimula Patre et a Filioest:et hsec iria unal in Deb esse substantialiteroportetfateamuf.Sedquiaillequigenilusest, nonpotestesseille a quogenilusest; neque quia gignente"etgeniloprocedil,polestesseIlle et qui est gigriens,et qui est"genitus : inexpugnabiliratione veriiatis"cognoseerecogimurin.deitalepersonarumtrinitatem,et substan-"tiseunitalem, et niajestatis a_qualitatein.Pater ergoetFiliuset amor Patris et Filii unusDeussunt, et unoamorese diligunt,quiaunumsunt: necaliudest quodquisque amat in altero, quairiquod qulsqueamal insemetipso; Nec aliud2 est quod quisque est, quamquodalter est; ideo est necesse ut quisqneamet seipsum,el ad invicbmquisquealium.Hanccbnritatemel lianc trinitatem Deus Paler noUis.manifeslavit,ciimpropter nimiamcharitatemsuam qua nos dilexit(Ephes.ii, _),misitFiliumsuumin similitudinemear-

nis jjeccati(JRom.vui, 3), ut nossalvafpt';mlsiletlamBpiritumsanctum,quonos adoplarelinfilios. Filiumdedit in preliumredemplionis, Spirifunisariclumihprivilegiumamoris, se denique serval haereditatemadoplatis.

'

CAPUTLV. Triuitatis nomina sunl pielatis.Yilmmternmfelicitas.(a) Paler, etFilius,"elSpifilus"sanclusiionimasunt pietaiis,nominadulcedjnisjnomiriasua-vitatis et amoiis. Quid pnim dulciiisPatfe, et tantbpatre, tam dulcissinioatijue misericprdissimo?QulclsuaviusJesuChrisio?Salvatornosterlbtiisestuncius,totusest pius,totusesl dulcisatquesuavis.Quidama-Wliuset quidsuaviuset quid sanctiusSpiritusancto1Amor Patriset Filii ipse esl,'pe'r queni omriessuntsanciiquicumquesufitsanclirConsideraieergoquantasit illa gioria; quam IiieffabiiisIsetiliacumad DeumPatremveniemus,et"ille pbrietrios in suo*regriolari-qiiamfilios"elhaeredes;JgsusChristus, tariquamfra-tres et cobairedes;Spiritussanclusuhuhiiiosspirituniesse faciet cum illis ; ipse siquideiii'est ihdissolubileviiieulumTrinitatis el amoris. Tuncintrolbimiis iripoteniiasDoniini(Psal. LXX,16), et vldebimtiscivi-laiem illam de qua tam gloribsadicta sunl(PAB/.LXXXVI,5). Vita siquidemjllius chitatis esl quieta^,pax tranquilla, felicitasperpeitm, puichritudoadmi-i-ahilis,speeieslaudabilis, jiicunditasconctipiscibilis,gloriadcsiderabilis,gaudiunipereniie,feslivitas'con-tinua, canlicadulcissjma.Ibi 'smitquaeebrdabinnlumin quariidmnirieffabilemdulcedineniatquejucundita-letti converluril.Sunt ibigaudia aUerna",qudesuavi-lalem infunduni,et corrupiioiiemnoninducuiit; sem-per reficiunt,ei nunquamdeliciunl,pascunt,et perse-verantintegra: atifruendumseexliibcnt,et pefmanentinoorriipla.Dulcedoilliusciviiai.isinfundiise ad sua-vliatem, speciesad juciiiiditaiein,visioaddelectatio-nem. Omnispulcbrittidoibi cst, ubi suinriiapulehri-ludo est. Qunnta natnque pnlchritudo ibi est, iibirerum omniumspeciessinedefecluvigenf,'siiietrans-Ifupermaneni, sine corruptionecorisislunt,sine imi-tabililateaelerna.suntYSi lain pulelirumcst quodvcrepulchrumnon est, qukl esf quud pulchrumesl. O ci-vitassancta, civitas speciosa, quidquldin le esl, to-

a SicEr.Lugd.etVen.mB.,concessa.M.(u)Ex Hug.vict., de saeram.fidei.lib.1, p. 6, capp.5, 6, ct p. 5, cap.21:vide eumdemsumrii.sent. tract.

1, cap. 6; necnonErud.didasc.lib.7, cap. 21,25, etManuaJe,cap.2S.

1 ApudHugonem,unum..2 ApudHugonem,Quianonaliud'.(a)lla lib.dedilig.Deo,e.10,exHugonodeArrhaanimae;ilaetsiedit.Bern.seuHug.lib.1de Aninia,cap.4; et lib.7

Erudil.didasc,cap.21.

,821 LIRERDEST-lRITUET ANIMA.

tum pulelirame_i\suaveest, juctmdumest, unumbo-numest, etomne bbnumin ipsoesl. QuidquidenimnominareUonipossum, totum ibi esl: qUia.omniabonain unosunl, el omnia uniim sunl. Hujus tauliborii amor et desideriumcum me aliquaadolai.git,vehenienieratquesuaviter afflcjl,et nescio<juo,quo-dannTvodoa memelipsoabsirahlt. Subito enimJmio-voret lotusimmutor,rapior affectu,ifaliordesiderio,'.etbene mibiesse inejpitultra quamdiceresulficiam.Exhilaratur conscientia, in oblivionemve.nitomnisprseteriiornmdolorum memoria., exsultat animus,"clarescit inlellectus, acceiidilur.affecfus,cor illumi-natur,"desidcria jucundaiilur. Jamque alibi, nescioubi,mebsse video.Videonamque,sedquasi.adhucdelonge.-chorosAngelorumet Archangelorujnpsallen-liumet laudamiumDeum.Unumest enimibiomiiiumopus,confemplarimirabilia Dei, eumque laudare inopefibus suis. Omnescontemplantur, omnes laelan-tur, prnnesdelecfanturJn Dep: cujus aspecluspius,faciesrdecora, eloquiumdulce. DelectaUilisest advideridum,suavisad habendum,dulcis ad fruendum.Seniper libet illumaspicere,-semperUabere,semperillofrui, el in illo delectari.Ipseper se placetet prb-pter se : sufficit ad inerilumj sufficitad prsemium.Nec aiiquldesl quod exlra illum quaefafur,qtiia to-lum in illo invenilurquod>desideratur, et in-illoto-lum amatur. Unum -lamque bonum esty et omnebonujifiiiillo est. Hoebonumsoli bonihabenlet vi-dent; amantet laudantJaudeperpetua: - . _

CAPUT'LVI. Spiriius inleliectualis..Animmvitael mors. Pienarum:mtern'arumgravilas. Peenaprmci-pua. (a) Cum 'considero-qualisanimsenatura silj quaecarnemviyifiearepotest, sed semelipsamslringereinJboniscogilationibus,sicut desiderat, non polest; in-venioquemdamintelleclualeinspiritumper Creatorispolenliam viventem, et corpusquod suslinelvivifi-cantem, sed' lanien vaniiati subditum, mulabililatisuhjectum, quemsaepelaetitiaextollif, timor afficit,iniquitasmorlificat,-juslitiavivifical.Vita siquidemanimseDeusest, mors animsepeccatum.Animanam-

-,quequaepeccaveritipsamorietur (Enecb.xvm, 20):quaeaulemjudiciumfecerit et justifiam,vivetet nonmorietur. Ila immorlalisest aninia, uliuori possit;i.lamortalis, ut morinon possit.Immortalilalemor-taiis est, et niorlaliiate immortalis est. Quaproptermiserisrooi-sest sine morte, fuiissine fine;>'del'ectussinedefeclu:quia et mors semj.ervivet,et finissem-

.pcr incipiet, el defectus deficerenescipt.Morsperi-met, ei nonexsiinguei;' dolor cruciabit. et paypremnon iugabit; flammaconiburel.,sed lenebr"as,n'ojidis-culiei.^Erit emni jn igrie obscuriias,_in obscurita.epavor, in cprobuslione_dolor:Jta reprobi-ignibusin-ferni tiadiii, in supplieiisdoloremsentient, et in do-loris angusiikpavoreferientur";etsemper tolerabunt,ei semper limebunt";quia"sihe fine se.mpefcrucialiviventsiriespe veriiseet misericordiae, quod.est mi-seria supermiseriam.Si enimposl lot milliaanno-rum , quoteapilloshabuerunl "oinnesrjuictimquefue-rurit et erunt, pceriassnas1iinire-sperarent; niulto'leviuseas sustinerbntrSed_piiaspemnon babentnechabebunt,desperaliorieUeflcient,el ad tormeiitanonsufficient.Debis per Isaiariiscriptum-est,Vermiseo-rumnonmorielur,el igniseoriimnonexstinguetur(Isai.LXVI, 24); quia jiec ipSidonBumenlur."'Vcriiiiscon•scienlianicorrodet'-,igiiiscarnem.coinburet : quale-nus qui auctori siio cbrde e't corpofe del.iquerunt,cordesimul et corpore-punianlur.Cunianimaabeatavitaseparata erit, et"Corpusieleriiissuppliciissnb-jacebit, ibi metus et naoeror-,lnclus et dolor. Tunc -

vereaibil lugere erit nisi •flere, quia poenitcretune"nulli poterit-valere. Ibi erit tortor caedeiis, vermiscorrodens, fgnis consumonS.Pcccala detegeniur,rei punientur, e"thoc toiumpereune. Quisqtiisenimad tormenta ibit, jnm.non •amplius exlbit. Dolorcombustioniseos foris cruciabii, posna csecitatis

intus obscurabit. Videbunt autem illa leterrimamonstra daemoniorum, et larvales facies eqruiri.Videbunt-clia.mtormenla inferni, ej, in tormentissequaces suos"quos inordinato amoie cbnlfa Deipraeceptaamaverunt; quatenus illoruminteritus eosin augmento damiiaiionisSuaeaffliganf Deum^au-te.m non videbunt, quod>est. ohinium miseriafunjtniiscrius. Quis enini dicere potest , "qtianta pqenaerit non -yidere Crealorem et plasinatorein piri-iiium rertmi, redemjjloremet salyaioiem Fjliuiri,Regem cceli et terrse,,,et Dominuniuniversitatis,per quem sumus , vivimuset sapiriius (Aci. xvii,28 ) ? , (CAPDTLVII: De prudentiain sectandisbonis,eitmlis cavendis.Gaudiamlernameditari.Beatbmmgau-~diitmmuiuum.Felicitas perfecta.Net/otigac _doies, .(a)klcriconecesseest utnosundiquecii'cuirispi-iamiiselubique euslodiamus,ne aut pravaagamus,out rectaqtisepra_eep'tasunl non-ag.nmus;utbonis aclibus ex?pletis, eogitationibusnon intumescamus.Mulli,uamrque ex-viriutibusin inlernumperelationem corruefrunt. Bonadesidei-abiliterappelaiuus, mala solertercaveamus: ne sul»speciebonorumea faciamiis,qub-niamplerumqueviliase.essevirtutesmeritiuniur.Quis-quisergomeminitillieitas'ecomniisisse,studeata ljpi-tis abslinere;et quiprohibilacoriimisit,sibimetabsci-dat concessa.Qui-veroadhuepeccatumsuumplaqgit^perpetrareviti.a tjmeat : et repreliendat sein;riiini-mis, qui meminif se deliquisse in maximis. Quaii-talibel namque virtutp mens pplleat , ,quantalibpigravitate vigeat, cafnales tamen1 puerile quidda'i_iexterius exlrepunt, et nisi juvenili qiiodariiJ'ei;yoreiiifrenenttir , -ad liuxa quseqiie"et, levia meritenienervem trahttnt : ubi si lorigapdnsueiudiriedb-Jervata fuerit,-cum exsurgere yojj.eritj non.pote-rit, molcmalaeconsuetudinis-pressa.Quisqujs.ergostat, vidpat ne cadat,(I Cor.x, 12); et si ceci^e-rit, velocifer,resurgat cordis, cpriipunctione,,drisbonfessione, et operis sanctiftcatione.Sit, humiliorintra propriam conscientiam, sit. fefveriiipf~,atquepromptiorad agendiiinpoenitentiain, sit cauiiorafi'custodiam.

"- ...•' Qui enim solo beatitudinis superriaedesiderio

lemporalia ista cbritemnit, et ,nihilhujus.mundi,3i-ligit, solamque aeternam pairiaih .appejif, inagnamentis tranquiiliiate fovetur^ In qua ,tanto Deiitfi 'purius cei'nit Jiomb, cum se solo-solum dnvehit.Nihil enim Deo._praesentius,et jiihil eo secretius.A- turba ergo ierrenorum. desideriorum "secessuriimenlis petamus, et inde a Seereto"cprdis llHcita-

, rum cogitationumtumultus expelleptes,",ihieniibjiesupernsepatrisein amoremintiroa quieiisanhelemus,et in alta Deicontemplationejios sublevemtis.Con-teniplemur qui sint ipsi.Angeiorumchori,.qu_eijisa

" •societas bealoruh) spiriluum', quse.majestasvisjohisDei, et quomodoDeusaeterriaevisionissusedulcedine' j_anctossuosreficiei.Nemoeiiiniiiihaevita,dign'e'peh-sare potest quanta sit illa feliciias,Deun),i'aci'e,a(ifp-ciemvidere; qnaiitasuaviias, ilUid-melpS^iigeliciirn.

-audire; qti.autajucundilas, ompitjm's.a.iic.loi*Iim,sb-cietatemhabere. -Tantumenim iiriusquisqtiegaudpbit'de beaiitudinealterius., quarituinde siiogai^dioinef-fabili; et quot sociosbabebit,,lot ^audia Iialiebii,Iri'illa glorianibil libeniius iiituedj'; ijihil(deleclabiliussAcontemplanduiiiiiivenio, quairi Inijriiiniriofis^-if-fecttim, quo unusquisquelarituhi^amabitaHprupi',"quanlumse ipsum; ct Deuiriplus "quamse, et briihesaliossecUm; et 1'eiispliisiilos, quaniilli sehi.^tipsos,

'et ,lioc|;audio_pefpetuo.Niliil_enim,ibiextraiieum.vjdeliimus, nihil incompetens.amabimus,,nihUqjioaaures iiostraso-Iendat.audienius.Omniarianfqiies(i|itibi consona, omniaIaeta, omnia pacifica.,Uncle'co'ii-sona , secura sunt omniaccalica,jura. Ibi est Qriinisfeiicilas, omnis suavitas-,bmnis ]ucuriditas-,"etom-nis amoenitas, omnispulchritudp, et omnisdulcedo.

_(a)Exhb:Medit.cap.27..ItaHugovict.Ub.2 deSacram.fiilei,p. 18,cap.4-;et Medit.Bern.cap.5.

4 Portehicaddendum,-sensiis.(a) UeQuantitateAnimse,cap.5i;el ex Medit.cap.W.

S23 APPENDIX. 824

Quidquidexpeditet qaidquiddelectat, ibi est; om-nes videliceldivitiseefdeliciai,omnisrequieset omnesolalium.Tbiest jugis trauquillitns,amoennsereniias,•eterna jucunditas, jucunda et deconi laudaiio, el

pleiiaoniniumbonorumcogniilo.Quidibi enimdeesse

polest",ubi Deus est, cui nibil deest? Quolquoiibisunt ,'dii sunl : nec necesseesl ut"alier dicatalteri,CognosceDominum(Jerem.xxxi,-.54). Oinnesenim

cognoscunleum,et vident: omncslaudantet amant.

Cognoscuiilsine errore, videntsinefine, laudanlsinefaiiijaiione, amant sine fasiidio.Semper vident, et

semper videre desiderant; tam desiderabilis est ad

videndum.Seniper amant, el semperamare deside-

raitt; lam dulcisest ad amaiidurii.Et quanfoampliusamant, laritomngis amare volunt; lam delectabilisest ad fruendum.In hac deleclationerequiescuntple-ni Deo, pleni omnibenediciioneet sanclificalione.Adiiserenles-semperbeaiitudini,'sunt beafi; coniem-planies semperrpiernitatem,siint-;e!eriii;juncti vero

lumini, facti sunl Jux; nspicientessemperineommu-

tabilUalem,riiuiniistinl in incommiitabililatem.Tan-lo libentitis, quanio dulcius, illum-aspiciunt, cu-jus aspecluspius, fnciesdecoia, eloquiumdulce. 0beaia visiovidereRcgem Angeloruniin decore suo

(Isai. XXXIII,17), videre Sanctum sanctorum, perqueiivomnessunt sancli! Uluiiividere suinma fe-licitas est, summajucundilas, vita seterna, et vitaLeaia.

CAPTJTLVIII. _Grdluialurpiis Deo fruentibus.Gaudiimisuuminexperiisnequeunt'enarrare.Gaudeteet exsultate. justi; qtiia videlis quem amaslis, ha-betis quemdesiderastisdiu , tcuetis quemnunquamamittere limelis. Propterea canlaieel exsullaleei,quoniam ipse est DominnsDeusvester gloriosuset

speciostis;ipse esl saluset vita, lionorel glnria, paxetonmia bona. Quantapax ibi est, ubi nullivesirum

.quidquamrepugnatvel nb alio vel a se ipso,sed ipseDomiuusregit vos ,'el nibil voUisdeeril (Psal. XMI,1)? Ipsedisposuitvobis regnum, ut edatis et bibaiis

supermensamsuaminregno suo (Luc.xxu,29,e!50).Gustateergo , el.videle quoniamsuavisest Dominus

(Psal. xxxm, 9). Suavis est ad videndum, .snavisesl ad giistaiidum.Nec .dici potest quanlam habeatin guslu voliiptalem, quanlamin sapore jucundita-tem , quantamin odore suavilatem. Tantse suavita-tis>lringnitudinem, vos qui experli esiis , "nobisquinunquam lale quid gustnvimus, inlimare non po-testis. Tanquamsi quismellisdulcediiiemei quinun-

' quam duJce gustaveril, verbis indicare velit, pro-fectonec ille saporis illius suaviiatem, quam nun-

quamore percepit, auribuscapiet; nec ille dulcedi-nern , quamjustusvoluplalecognovit, verbis poteritindicare.

k-

CAPUTLIX. Miseriassuas deplorat.Invocatsan-clos. Menlis mulabililas'imde, et quid nos docel.

(a) Vaemibimisero,quinunquamseniioquodsenlitis,nec ibi sum ubi vos eslis ! In loco refrigerii luciset

paeis vos esiis , ubi essevestrumnon babebil mor-

tem, nosseveslrumnon habebilerrorem, amare ve-strum non habebitoffensionem,gaudiumvestrumnonUnbebitmoerorcm: egovero in regioneumbraemor-tis nescio finemmeum, nesciosi dignussimamorevel odio(Eccle. ix,' 1), nescioquando de .corporesgrediar. Egrediar, sed neseio quando, et fortassislies isle supremtisest: propiereatremens el pavens

juolidiemorlemexspecto,quseubiquemibiminatur;iiabolumsuspeclumbabeo, qui tibiqueniihi insidia-

lar ; limeoel pavescoultimamdiscussionemet iramtEistriclijudicis, ne pro peccalismeis miitat me in

geliennam ignis.Et sicut indicare non potestismihi

gandiumet laelitiamvestram«e visioneDei : sic egoEufficienternon possurovobis exponerenecessilateset inflrmitalesquaspatior, iiiiquilate.s"el peccata<quaefeci, culpaset.infmitasnegligentiasquasegi, et quo-

tidie indesinenterago corde, ore, opere, etfere om-nibusmodisquibusliumanafragilitasDeumoffenderepotesl. Vosigitur qui meruistisconsorlesfieri super-uorum civium, et perfruiaeterriaeclarilaiis .gloria,orale pro me ad Doniinum,ut edueatme deisto car-cere, in quo teneor capfivuset ligatus (Gen.XL,1-4).Mcns etenimcseeaet vaga esl, qualilale earum re-rum quas respicit, variatur; et juxta quod aspicit,cogitalib illius sensusque nmtatur': cumqtie starein semetipsanilitur , a semetipsa aliquomodoetiamnesciendoderivatur; et aU unaquaque re cui in-tendit, faslidio impellente removelur. Dum eniminhianter cogitanda appelit , et repente -cogitata

'

fastidit, docetur quod aliunde pendet, ibique po-sita hon requiescit. Ad Deum quippe solum-sus-pensa est, a quo formata est. Sed quiabmnequodinfra appetit, minus est, jure ei non"sufficitquid-quid Deusnon est. Hinc est quod huc illuc disper-gitur, et per infinitadisiraUitur, qnserensrequiemnbi non est. Deleclationisvidelicelamoenaqu_erit,quo pauset. Sed quia unumDeum,-quem sufficien-ler habere polerat, dereliquit, nunc-per multa du-citur; ut quiaqualitate rerum. saliari non potest,saltem varietate salielur.

CAPUT LX. Mentis ad cmleslia revocandmne-cessilas.Aspiralioinid negolii.Cceligloria.Ceelesliumciviumgaudia.Proplereanecesseest ut meiitem no-slram perdiversa sparsam colligamus,et inunoseter-nilatisdesideriocomponamus.In contempialiorienam-queCreatorisUocadepturisumussemper,utuna men-tis stabilitate perfruamur; Uocest, cum laborenuncconantes imitemur,quod post in munere gaudenlesaccipiemus,Annosilaque nostros terrenis subducerecuris studeamus, subducere serumnis,ul in civilateDoininivirtuium liceat hora una vel dimidia,cogita-lioneet avidilate versari.-Consideremus,et quantumpossumus seslimemus,qualis sit illa-gloria, quantalaetitia,quaesolemnitas,quse veneratio, quod tfipu-dium civirimsupernorum, qui assidue Dominatorilaudem perferunt, honorem deferuni, devotionemofferunt,depromunlcanlicum novum,canticum loe-tiliae,insestimabiliquodam clamore, quia ferventis-simoamore, ineffabilicantu, mirabili affectu,eoelestijubilalione,spiritualimodulalione.Ipse siquidemesteortim verus cibus, plena salielas, seternamansio,summabealitndoselernaelselitias,salus seterna, in-deficierisvirlus, et vita immortalis.

saepiusUaecmeditor,illucascenderenilor. -Suspiro,frendo,precibus,votisibitendo:Atquemodomiroquaesintibiquantaquegyro.MensUaeretcUrislo,cordelectaturiu isto.Illucversatur,gaudet,stupet,et veneratur.

jam tanto dulcius,quanto saepius;avidilale guidem.multa, sed satietatenulla : tam rara est hora, etUre-vis mofa. 0 si unquamin pace in Jdipsum dormiamet requiescam(Psal. IV,9), ut inUaUitemdomo Do-mini omnibus diebusvitsemese(Psal. xxvi, 4)! Siunquam videre potero illum lam desiderabilem,inquero Angeli prospiceredesiderant(IPetr. i,12), utpossim dicere : Ecce quem concupivi video, quemoptavi jam leneo! Quandoveniamet appareboantefaciem Doriiini(Psal. XLI,3),- ad videndumeum inbonitaie electorum suorum,a'd Isefandumin laeliliagenlis suse",ul laudeturcumhsereditatesua (Psal. cv,S)?Quandovidebocivilatemillamde qua diclumest:Platewtute,Jerusalem,slernenluraurotnundo,elin tecanlabilurcanticumlcelitiw,el per omnesvicosiuos abuniversisdicelurulleluia(Tob.xm, 22).

0 civitas sancta, civitasspeeiosa!de longinquotesaluto,ad te clamo,te requiro.Desideroenim viderete, et requiescerein te; sed nonsinorcarne retenlus.0 civitas desiderabilis!muri tui Iapis unus, custostuus ipse Deus, cives tui semper lseli; sempereninigratulantur in visioneDei.Nonest in te corruplela,necdefectus,necsenectus,nec ira: sed paxperenms,gloria solemnis,Iselitiasempiterna,solemnitasconli-

(a) Hugo,lib. 2 de Sacram.fidei,p. 18, cap.21. sic etMeditBera.,quiliberestapudHug.lib.1deAnima,cap.10.

m LIBER DE SPIRITUET ANIMA. $2«

jiua; vere tanlumgaudiumetexsullatio, flosetbecusjuventuliset perfeetsesalutis. Nonest in te .heri nechesternum,sed est idem hodiernum.lleri -siquidemvestrum cras, et pridem sempiternumet idem. Tibisalus, tibivita, libipax est infinita,tibi Deusomnia.Gloriosadicta suntdele, civitasDei. Sicutenim lse-tantiumomniumhabilalioest in le (Psal. -LXXXVI,5 et7).-Nuliusinte limor, trislitia nulla, desideiuumomnetransit in gaudium,durn prsesloest quidquidoptatur,et quidqtiiddesideratur abundat._Omnescives lui

supereffluentemmensuram gaudiorumabcipienl, ut- palam omnes in eommune gaudeant, gaudeant in

immensum.Laeiabunturoinnesinunum,cumhabita-verint fratres in.unum, cum occurrerint.omnes inunum. Deniqueomnesfientunum, sicul orare digna-tus est pro fairiiliasua, qui pro reverentia tlignusestobtinere : Sicul lu, Paler, in me, et egoin te, elrtpsi

_in twbis unum sinl (Joan.xvn,21).Laetabituritaqtieuniversifas illiuscivitbtls;lsetabiturunilas, laetabiturcivitas, cujus participalio in idipsum. Laetabitur"sponsa in osculis et amplexibus sponsi, laetabiiuret exsultabil graluiabunda, et laudans eum insaecula-sseeulorum.Sic et gaudebit sponsus superspon.sam(Isai. LXII,5), el lsetabiiur Dominusin om-nlbus operibus suis(JPsa_.cm, 51), videns ea quaefecit, et quidem valde bona(Gen.I, 51). LaetabituretPalef, etper Unigenitummullds adoptionisfiliosobtinebit.Laetabituretiam Filius, ul primogenilusinmultis fratribus(Bom.vni,.29), quos in communio-nem paternie lncredilaiis dignanler tisciverit. Necpiinus in illisSpirituisanclo,per queinadoptali fue-rint,complacebil.Novis eliamgaudiiset ineffabilibusvotisab illisquoquevicinis potestalibusAngelorum,summo Pastori et summ.ebonogralulantibus,superinventa el mirabiliterreportata ceutesiniaove carie-lur_{Luc.xv, S et 6). In his patcrnagloria,inhisvo-luntas Spiritus,exsriltatin his Filius,coelumrepleturgaudiis(a).Quodvero ipsiredemplifuerinta Domino,quamdevoteconfitebunturet dicent: Quoniambonus,quoniamin swculummisericordiaejus (Psal. cvi, 1 )Laelitiasiquidemsempiterna eril in eis (Isai.LXI,7),et exsultationesDei in gutture eorum in seteniunj(Psal. CXLIX,6), et in sseculumsaeculi,in perpelriasa_ternitates( Dan. xn, 5). Beati omnes qui habitantin domo-lua, Domine; in saeculasaeculorumlituda-"

bunt le.(JPsa..LXXXIII,5). Inebriabuniurab ubertatedomusluae,el torrcntevoluptatisluaepotabiseos.Quo-niamapudte eslfons vitse,et in luminetuo vldebi-mus lumen (Psal.xxxv, 9,10):cum yidebimus te inte/et nos in te, et te in nobis, visione conlinua etlelicitate perpetua.

CAPUTLXI. Septemaclionisgradus in anima.Ve-ritalis contemplatio.Religiovera.(b)Animain essenliaest sirnplex, in offieiisest multiplex.Habet enim

!_eplem

actionis gradus, quibus vires suas alquepotentiamosiendit.Primusest vivificatio;secundus,sensus;-ferlius, ars; -quarlus, correctio; quintus,IrniiquiUitasseupurilas; sexlus, contemplatio;sepli-mus, quies.In primogradu siveaclu animaprsesentiasuacorpiisvivificat,colligitinunum,atquein unumie-

jnet. Inseeundopersensusadistaexterioradisponenda -'se extendit. In terlio diyersas.arfes comprehendit.ln quarto, ex quo bonilas' incipit atque omnisvera -

laudalio, se inquinatammrindat,atque ad puritatemprseparat.Inde,cumjamfuerit ab omni labeniundata_naculisquediluia,puriiatemlenet.Aliudestenimpnri-tatemeflicere,aliudtenere.Tuncveroingentiquadametiricredibiliflduciapergit in Deum.id esl, in ipsariicontemplationemveritalis, el ille est gradus sextus.Jainveroin illa visione seu contemplatione,quseestseptimusgradus, qui est quies vel potius quscdammansio,manetanima,gaudet etlsetatur et delectatur.Aliudestenimmenlisoculumin id quodvidendumest

dirigere, aliud est inflxumtenere. Primum gradumcommuiiemhabemusciimarbustis;secundum,-cumbe-stiis; tertiurociinidociisetindoctis.InJiocterliogrnduDeusanimamiiiiieclit,id esl,.ducere incipit,purgatin.quarfo.confirmatin quinto,inlroducitinsexto,pascit- ,in sepiimo.In coiitemplandaaptemveritate quse sit.,voluplas,qusesolemnilassine firievisionisDei, quaelaetitiasine defeelu anioris;ardor noncrucians, seddelectans,quaiilumdesideriumvisioniscnmsalietate,et quania salieiascumdesiderio,qui fructusveri etsummiboni, quse sereniias, quaeamoeniias,quae-ju-cundiias,quidego dicam?Dixerunt iriagnaequaedamet sanctaeanimae,quas ista yidisse ac videre credi-mus. Nos vero si etirsum vitae,-quemnobis Derisproposuit, quem tehendurii suscepimus,coiislantis-'sime teiiuerimus,per Deigraliam-adjllud yerum'etsummumJjonumperveniemus.TmpIendisergo man-datis Deireligiosissimeatque constantissimeac vigi-lantissiiueoperamdemtis,quoniamnon esl alia fugade tantis malis ad tanlum bonum.Religio siquidemvera est, qua se anima reconciliationeDeoreligat, aquose velutpeccatoabruperat. -

yisanimsenostra;septemsibivindicatactus:Vivifical,sentit, variasampleetiturartes,Corrjgitexcessus,virlutibusinslat,inipsamDirigitintuitumdeilatem,gaudetin illa.Seminiljusquoqueprimusiuest,animaliabrulaParticipantalium,duonosfraeproprietalis,Tressuntetsuperum: superitamenanteferuntur.Ex.acluprimovegetanturcorpora,"crescunt;Provehitindevigor,nexus, complexio,motus,£t status, el speeies,et convenienliaquaedam.Exaliotangit,,videt,audit,gustat,odorat;Odit,amat;'pelitaptasibi, contrariavital;,Solviturin somnos,in somniamentevagaliir;Praeteritimeminit,venturisinslal, agitque "*Plurimaquaesensunonet ralionegerantur.Tertiusmgenuasvariasqueperambulalarles; .

'

Quodqueveliugeniumveldisciplinaminislrat, ?CoIIigit,el varioprpfectumentibusUaeret.Quartus"abillicitisfevocat,mentisquereatusAbjuraredocel;et tuncagnoseereseseIncipit,inquenovumdisci.ltransiredeeorem."Discimusex quintonaluraelegeteneri,Resinconcessasvirlutisairiorecavere, • .

. ConcessisaJiquotetiamsinetestecarere.SexlusinaspectumsolislucisquesupernaePeneparemsuperisanimamrapilimmaculatam.Seplimusaslringitslabiliquesubarrhat(a) anibre, -

. CollateratqueDeo,quamdotemjamspeculatur. .Quithalami,quiscultuseani,qusefestaserenenf?- Quisdicat,Measponsaveni1Dixerebeatae,Majoresqueanimae:nec eistamenauteavirtus,Autea linguafiiit,quibusUaecaperireliceret,-Exeeditsensusmeritumquereconditamerces.

CAPUTLXH.Qualisanimaessedebeal.(ft)Ecceau-disti, animamea, quidsis el qiiid possis: modoaudiqualissis, et qualisesse debeas.Onerataes peccalis,irrelita vitiis,'captaillecebris,exsiliocaptiva,corpore"carcerata, Uterensluto, infixalimo, alfixa membfis,conflxacuris, distenta negotiis.coiilraeralimoribus,-afflicla doloribus, erroribus yaga,,suspicionibusin-quieta, sollicitudinibusanxia,'advena in terra ininii--.corum,coinquinatacummorluis,deputatacum iisqui'ininferno sunt. Sisie damnataet desperatavisrespi-rare in spem veniseet misericordiae,et cum Rcge ,Aiigeloruriiducere suave jugum amoris; oportet teesse pudicam,verecundam;veridicam,pavidnm,cir-curiispectam,mliilpenitus admiilenlemqtiodevaeuctgloriam conscientisetuse. In nullo tibi con_Tciciiiia;sit quo erubescasprsesentiamveritatis, quo cogarisavertere faciem tuam a lumineDei.El ut liic decordivinosoblectet aspectus, prodeat foras, el diffundat-

sepermembra etsensus corporis, quateiiusinde re-lueeat omnis actio, sermo,aspectus, incessus,risus.

,(a) ExHymnodeApost.(b)DeQuantitateanimae,-cap.35,n. 70-76,et cap.36,

nn.80,81.. ..

(a) voeabuluminfimaelatinitalisquodsignifieat,darear-t- -rham. M.

1 ExBernard.serm.83incant.,'n. 1;ex ejusdemserm.83,nn.10,11,12,1.vid. eumd.Medit.cap.8.

827 APPENDIX. m

Sit tameritasus rnixlusgravitate,et plenusUoiiesli1.

Motus,'aclus2et usrislotitiseorpoffscumappafuerit,slt actus"purus,nipdeslus, tolius expefs insolentioe,cl lasciviae,levitatlsel iguaviae.Sit sermorarior, vul-liis bilaribivaspectus-verecundior, iucessus mode-slior.Talis-aniriia.pulcliri|udoetmenlis ingenuitassic

sollicitacst cuiii boriacbriscientiafamaeintegritatemservafe, W^bxla Apbsloliirnprovideat bona, non ,thntumebram'De'6,sed-eifamcoram bominibus(IICbr; viii,'^'}'); Tolis tilique decor relictis omnibus

yoiis 1hli__r_r_.eb,yivitDeo,riiliilamatpraeterDeumet qriod'amaridumesl pfoptcf Deuni.Sollicitestudet

providefe DoinmumIri conspeclusuo semper/Psa/.xv, 8), cui eoriseniialad correptionem,quoilUimnie-tur.ad coghiiibnem":cui iiihjtatur ad virtuiem',quofefbrineiur ad sapiehiiam; ciii conformelurad deco-

"fem, quo fruatur.ad jucunditatem.Reata anima cui

datum'est(U?super'uiUomimveliletnoverit et possit,tpiateriiiset yoluntas adsit, nec factilias desii. Vse

,milii misero; iquiista seryo in memoria,et scriboin

t_harla,nec liabeb in vilal iion qiiod talis slm„quiistascripsi, sed quodtalis essevellem, et laJemuonesse noiipudef. ,

- "...

CAPUT LXUI.QumrereDeum. Deusquid sit. Dei

in menienostraimago. (a) Audisti, animamea', qua-lemle cssecopofteat.FugeergC;pauluiumoccupatio-ines,tuas, e'tabsconderemddieuma itnnultunsiscogi-tationibu.stuis. Inlra cubiculunimentis luaejet ex-'clude omnia-jprseteKDeurii, etijtii adjuvent le ad

qusercndurrieum: quem,£pm inveneris,-requieseealiquantulumiri eo. Dieergo, arinnamea, Deoj dic ,Quises, Doniine,el quemte inlelligatri? Cefie tu so-lus es quodes, et tu esqui es :jid es quo iijhilmajuscogitaripotest, riec.melius;nee jticundius.Vilaes,sapientia,Iux, veritas, bonitas, selernitas, stimirium

bonum;.lu iiliioiriniasufficiens,riulloindigens, quoomnia indigejitiit_sint, et ut liene sint. Invenisti,aniiriamea , quodquserebas: quserebasenim Deum,et invenistieumessequiddamsummuniomnium,quonihil.maju_cogitaripolest-;et bocessevilam,-sapien-liam, lucem;veritatfem-,Jjonitatem,scterhambeatita-

tem, et beatamSelernilatem.etomiieverumboniim.Hocbonrim,eslu, TJeusPaler. Hoc bonum est Ver-bum tuum, idest,.Filius trius; sices tu.simplex',utde fe non possit aliud "nasci,quam quod lu es; Hoc

ipsumest amorriiius et eommuriislibiet Filio tuo, id

est, Spiritussanctus abuiroquepi'0"cedens.-Nonenim'a summa simplicilateprocedere potesl aliud, qtinmquod est aqub procedil. Cratias libi ago, Domine-Deusm!eus,-qui'haricgratiamnilhidedisti, ut te pns-sem quacrere.,.einvcnire. Iif menie siquidemmea,

quam ud imaginemel simililudinemtuarii bonitate

tiia cfbasti',triaiiVvehio, id esi, menioriaiiviiiieliir

gentiam,'et ariiorehv,quibustui possihireminisci, te

iritelligere'etriiriare.Iii memorianamquemeamanes,""ex quq 'cognpvite: et in ea te reperio, cuni remini-scbr tui,etdelectorin te.Mane ergo inea, piissimeDbiis,-ul ibi possim le inveriire, et requiesccreetiamin le.Haecenimestnnea gloriajhaesuntdelicia.meae,bSecesllsetilia cbfdisriiei, cumlpossumvacare-tibietvidere quidsls. Tu es enirifsumma essentia, sunima

vita, sufnma sapieriiia, sununa salus, siimma lux,>summa veritas, suirihia bonitas, summa aelernilas.siimmamagriiludo^.summarptilchritudo,summabea-

litudo, suniriia irrilnortalitas,siimmaimmutabilitas,smnmaunitas, sunimumbonum1,in quoest oninebo—num , imo quodest omneet unumet totumet solumbonum.

' '

CAPUTLXIV.Excjtalid'adcogitaiionemsummibo-

rii. In eo omniabonq.(b)Exeita tiunc,anima mea, et

erigetbtum lrilelleclum,'et cbgita quanium potes,

quale et quaiitumsit'Dei bonuftf.'.Si "eriimlingulaboiia' deleciabiliasnnl,' cngjfainlenle qhamdelecla-bile sitilludbpnrim, quodcoiitinetjueimdilaternom-nitimbonorurii,et nonqualemmrebus creaiis sumiis'experli, sed lanlo diffefenlem'fquanlodilfeft Creatora creatuiin.Sieiiim'Uoria'vjtaestcrenta; quambonaestVitaci*eatrix?Siilajuciiriilaest saJusfncla ; quam]ti-cunda est Sajusquoe fecit brimemS'aluterii?Siama-bilisest sapienlia iii cognitione reruhi"condilarum;."qtiamaninbilisest Sapiemia,' qusebmni.Vcreavit cxriihilo? Denique, si mullie et magnsedelectaiionessunt in rebus deleclabilibus; qualiset quanla dele-clatid in illo qui fecilipsa deleclabilia? ' '

0 qui hocbono fruetur., quid erii, et quid illi nonerit? Ceriequidquidvolelerit, et quidqiiidnblet nonerit. Ibi quippe'eruntbona corporiset aiiimse,qualiaoculus non vidit, nec auris aijdlvit,nee corhominiscogilavit(Isai.LXIV,i). Cuf ergoper miiltavagaris,Iiomnneio,quaerehdobonaaiiim;etuaeet eorporislui?'ftjna tjqumbonum. in.quosunj; oriiniabona; etsuf-iicit. Desidera simplex bonpni, quqd est omriebo-pum; elsalis esl. Quidenim anias, cafo mea'. quidclesideras, anima mea? Jbi est quidquidamatis , jbiest quidquiddesideralis,Sideleblalpulchritudo; Ful-gebuntjusti sicut sol.'(MallICxm,43). Si velocitas,aut foriiludo,autlibei'las corppris,cuinihil obslsterepossif; Erunt sinfilesAngelisDei(Jd, xxn', '30) : quiaspninalur cbrpusanirhale, et,sur_gelco_fpusspirhuale"(lCof.'xv, A), potestaie utique, non natrira. ,Side-lectat longaetsalubris vila; ibi-est,sanaa.ieraitas,etaeiemasanilas; quia/usft'in perpetuumvivent(Sap.v,16); el salusjustorum,aDominb(Psal. sxxvi, 59).Sigalielas; satiabuntufcum apparaerlt .gloria Domiiii(Psal. xvi, 1S).Si ebrietas; JnebrigbunlurabuberlaledomusDei. Si,iriejodia;.ibi Angelor.umchori conci-riuntsine.fineDeo.Si quselibetnnindavqluptas; tor-fente voluptalis deitalis suse poiabit eps Dominus(Psal. xxxv, 9). Si sapien.liii;Omheserunt docibilesDei(Jodn.vi, 4S): quonibclo,ipsasapieiitiaoSjendeteis se ipsam.Siamicilia; diligentrDeuniplusquairiseipsos, et invicem tanijuam feeipsos^ et Deus iliosplusquamilli se ipso.s: quia iUijlluni et se-etjnvj.cem'per illum,et-ille illos per sg ipsum.Si .concor-aia ; omnihusillis erit unat voluntas: quia illis noneri,t nisi . sola voluptas Dei. Si, pQle,stas; "intro-:ibunl.inpotenliqsDpmini(PS«/.,L>.X;IEJ),et Qhijijpo-tenles erunt "suseyoliniiatis,.uti)eus spse.Nam.sicutpoterit.Deusquodvolet per-se ipsum,ita pqtertintilliquodvolent"perilluin. Quiasicut illinonsdiudvolentquamqubdllle, iia quidquidillivolent, illevblet; etquodilie volet,non poterjlnon esse. SLljonoret di-vilise;Deussuos servosbonos0t,fidelessupprmultaconstituel (Malth.xxv, 25); iipofiliiDei ej djivoca-bunlur, el erunt: et ubi erit JFiliusejus,ibi .eruntetilli (Joan. xvn, 24), bseredesquidemDpi,cohseredesautem Chrisli (Rom. vm, 17).' ,Sivera securitas;certe ifa certi erunt, ntinquamis.tayel pblius isludbonumsibi defulurum, sicpt pcrli erunl nec se sua.sponle illud amissufps, nee dileclqrein,.DeumiJluddilcctoribussuis invilis ablaturpmK (Gaudiuriivero

qualeaul quaiilum,ubi tale ac tanlumbon.uniiiiveni-tur? Cor hmnanum, cor indigens, cof experlumsenimnas,imo obrutumsenimriis,qrianlum_gaudefes,si.his omnibus abundares? Ijiterrogaintimalua , sicapere possiiit gaudium suum;de taiita.Ueatltudiuesua. Serlcorte si quis alius, tquempinriino,/sicutteipsumdiligeres,eanidem bealiludinemliab'erei_,du-plicareturgaudium luum^quia non,mipusgatiderespro eo, quampro te ipso. Si vero dupiife) fres velmultoplures liaberent idipsum, (.antumdpmprp pin-gulis,quantumpro te ipsp,gau'deres,si sjiigjifbssictitte ipsum amares. Ergo iii ilja perlegtacharij,a'te,ih-riumefabiliumbeatorumAiigeloriimet horaiiium,ubinullus minusdiliget-aliumquamse ipsuin,erit gau-

* Er.Lugd.ven.Lov.sic leguntUunctocum: etpienusJioneslimoius.j.ctus.etusus,elc. M. , ,.";s Alias,'f/eslws.- (a) ExproslogipAnselm,capp.1, 22,14,23.

(J).Proslogiiejusdemcapp".24,2o.AppendixBernardi,deConscicnlia,cap.14;eldeCivitateDei,lib.-22,-capp.29,50.

1 Addeex Anselmo: mi aliquidDeopotentiusinviwsDeumetillosseparaturum.

S?9 LIBERDE SI3R1T.UET ANIHA, .30

dium imraroerabileK Si ergo cor liomlfiisde taritoshobonovix capielgaudium suum; rjuomodocnpaxerit tot et tanlofumgaudiorumin illaperfectafelicita-

ie?ubisicut-unusquisqueplus~aniabitsine compafatio-ne Deum,quamse ipsum, et omnes aIios_secum_;ilamagjs«;audeliitabsqtieaestiniationebe Dei felicitate,quam de sua et omriiiimaliorurii seciirii:SicDetini

Jiligentloto corde, tola mente, tpta aniina, ut totumcor non sufficiatdileetioni : et sic gaudebunltotocorde, ut tolum cor non "sufficiatpjenitudinijgaudii:tanturnestgaudium. Deusinfinitse^niisericordiae/foiislotiusbonitafiset pieiatis,facnosparticipes lanligau-dii. Tu es enim gaudiuriiplenum, bealiludosuriinia:lu es ld qu&nibilHjcliusdesideraripotest, niliilbcp-tius yel utiliuspossjcleri. , ,

CAPUTLXV. In beaiis triplex fruitib Dei. lnbeatisvisanimmIriplexhhpleiuf.Corporisglorioliqua-tuordotes.ItnmorCalitas.Impassibilitas.Agilitas,Pjd-chriiudo.Ir?jjla aeternabeatitudineet perfecta,,Deolriplicijerfruemuf, vid.enteseum-3nofimibuscreatu- '

ris, et liab'eiiteseum lri,nobisIpsis; et quodhis oni-nibusineffabiliterjucuridiuserit alque beatiu%ipsamquoque,cognoscentes in semetipsa Trinitatem, et"gloriosamiUanisineuIlp8?nignialemundocordisqcrilocorilemplanles.Inbbceuiiri esl viia aelerriaet per-fecta,nt cbgnoscamusPalremet Filium (Joan. xvn,ffl cutii.sancloSpirilu,,e(;vjdeamusD.eumsicutiesf

(I,/oan.jpf 2); id est,,noneo'mpdp sicuti inest nq-bisaut creatuns, sed slcut est-in semetipso.Veruiri"quahimagnaest Leatttadoilla , e't quariiahsconditaab oculis-nostrist Oculusnon vidit, auris _io.n,auJirv%etln cor liominisnonasccn.dij, tjuanta cliariias,

_'qirantasuavitas,quantajucunditasiriarieatnos in illacognitibrie.Pax Deiest in illa quseexsuperatomrieniSensumfet intellectum (Philipp. iv, 7), et quanlomagls omiiejnsermonemnostrum? Quod.ergonullidonadiim.est experiri, jiullus-corieiureffafi. Meiuu-raiir, alt Doriiinus, bbndindabithi sintisvestrbs,con-

ferlam.m intedore homine,coagilaiamin exterioi'e,euperefjlnenjemin DeoipsoJL-ic. vi, 58). Ibi eunnilusreIicI'talis""esf,1Uisiip"erenii"neri"s'gJbi'ia,lbi"supereTflueii"sbealitudo. JSTamquomodovidendussit in crealuris,quoniodoin nobis babendus, possumus,yel ex parteconjicere, in ipsis nimirumqtiosaceepirnusjam pri-miliisspiritus(Rom.vm, 25). Cognitio^utemin Deoipso"illa adhuc nobis ineognita est, riiirabilisfaclaest, confbrtataest, ut non possimusad eam (P$al.cxxxvni, 6). At vero quemadmodumin creaturisvi-.dendus sit, aliquatenuspossumusinielligere-,nimi-"rqtncuftiet modovjdeattirin ipsis. Undeet aposlolo

,iPhulo_tesle,Per ea qu/Wfactasunl, Deiinvisjbiliaeon?spiciuhlur(Rom.,j,20). Dndequantumcumqueprofi-ci&lquis intelligendoconspiccrequampolenljssime,<piariiUenignjssime,quam prudentissime majeslasa.lernaoriiniafe.cerii,cuncta"regat,ordinetuniversn;proisiis-modicuroest ab eo quod comprehendal.Ve-liict auiehiqtiandojam.visionee(,contemplaiioneat-quegaudioineffnbilicbnsequemurAgnumquocumqueieiil; et in oirinibtiscpnsequemufcreaturis (Apoc.ja?,-4),ul in omnibusgaudeamus,:sane in omnibus,sed nonalilindequamde ip^o,sicut«t ipse ajiis non"fruituf,-sedsc ipso. Jamyefb.el in nobis.queniadmo-duni habendussil, in paiuepossumiiscogifnre.

Constateiiini'animarum,esse Irinlicem i)atui*am.TJrideel sapjerites nijindi hujus ariurianihunianaihraiioiialem,concupiscibilem,et.irascibilemesse tfa-diderunt; quamtripUcemvim an'roiae,,.jpsaqiioquen.itura et quofidiainaexperimenlanos docerit.Porrp(jiicmadmbdumcircarationale rioslrumel scientiaet

ignorantiacpnstant, [anquanihabjlusct privatio: sieet eirea_Gbhcupiscil.iie,desideriumetcontoniplus; etcirca id"qtioddicitur"irascibile,Jseiiliapariter et ifaversantur. Implebitergo Dotoinusrationalen^strum

lncesapiehtise;ila rit penitusnobis'nihil desil in nlla

scientia(I Cor. l, 7).-Implebitconcupiscibilenostrum

fontejustitiae;ut omninodesideremusearii;e"tea pe-nitus repleamur, sicut scfiptum.esl: Beatiqui,e'su-riunt el siliunt jusliliam, quoniamipsi salurabuntur(Maith.v, 6).lNuIlaenim aliaresiinplerepotestdesi-derium animae,nulla.aliaprxter justitiam.beatifiearepotest aniniam.Cuniergo repleyeritTleus concupi-scibile riostrumjustilih, qusecumquerespuefe debetanima,respuet; el quidquid.debetconeupiscere,con-ciiplscet;et ex omnibusbis magisappetet quodina-^gis fuerit appetendum.Merilodeniqueconcupiseihililfosiro justitianValti-ibuimus,ex quo nimirumjustiaul injusti reputamur.Jamveroquoddicitur in nobisIrascibile',cumrepleveritillud Deus,profectoerit injiobisIranquillitas; et in summ.amlaeiitiam_atqne.jurcunditatemrepleliimurpace divina.Et videsi non inliis tfiljusperfeciasarie,quarituihad animainspectat,Ueaiitudoconsistir, quandoscientiajam non inflabitiJropter.jiistitiamjjani,nqiicontristabit prnpter.lseli-tjapi; ufeesset jam.pfoyerbiuniillud, Qui dpporiif"sciehliam,apponildolbrein(Eccle.l, 18) : quaiido.ju-stitia necindiscreta eril propter"scieiiliam,nec brie-rosa propter lseiitiam; quando.laetiiiancc suspccta,erit propter seieiiliam,(4iecjmpuraproptei;justjtiapi,.. Sedin his onmibusnilill homonoster exleriorac-bepil. Ipsi ei'go, uthihabitetglofia etiam in terfa no-"slrq(Psal.,LXXXIV,10),etjuxta alitimprbphetnpi1,re-

pjeaturmajesiatpDomini.omnisterra (Psat.LXJ_J?A9),,quatluorsunt quaerend,!,qriemconsialex quntuofele-nientisconipacttimbsse.Necmlrerisquodpluribusyi-detur indigere, cui"nuncindigenliaeIocus.,esi'.Uridepropheta in.Psalmo: fiitivit in-te anima,mep;quanimultiplicilerlibicaromca(PsaLhxa, 2).'Halibbit"er-go terra nostra immortaliiatem,rie^ain limeatderiubsein pulveremredigendam.Resui-gensenim corpus-jiostrum, jam non moriiui?,morsilli ultra jam non "

dominabitur(Rom.,yi, 9). S,edprbdiderit'2, si foftecontingatviverecunimiseriiset terumnispassibilila-tis hujus, qua nimirumincessanteriricorruptibilehoccorpus alfligituri elsi npn^einel, utiquesempermo-rilur. Habebit certe omni modoa Deoimpassibilita-leiri.'Abbumbflbus"eniminordmaiiscausa_aiuntpro-cederepassionjim.Sedjam desideratcorpusnostrurAJeviJaJ,ein,sgcundumeam nimirum quamhabet exaere portionerii,ne ipso onere sit molestuin.Tanta

ilaque fulura esl credendacorporum levitaset agili-tas Uonorum,utpossint si velimus,absqueomnlmoraseudiflicultate, ipsarnquoquecogitatioimmnoslra-rum sequiad omniavelocilatem.Quidulifa deestadperfectam.corporisbeatiti!dinem?Splauliquepulcbri-jtudp.Haqc,peffectissinjambabitiifj, non immerilopossumiisattribuere.eiparti quani habemusab igne.SqlmtQreiri,e,ninvexspectamus,ul ail Apostolus,guire-

fprmabjitcorpusliuihilitatisnoslrw, configurafuinderii-quecorporiclaritatissum, exhibens,quodpoliiciiusest

(Philipp.III, 20 el 21) : .quoniamfulgebuntjuslisiciitsolin rpgttoPatris eorum(Matlh._an,45). Sicut ergoreplebil animasnostrasDeus, cumfuerii in 'eis per-fecia scientia, perfecta justitfa, perfecla-Letilia: sicreplebiturmajestateejusomnislerra nosira, cumfue-'rit corpjisimmoriale,Unpassibile,agile,coufigul'atumdeniquecorpori clarilatissuse.'Ej,luncveraciter.dicipolerit quod quidampoela dixit, « 0 tcrque qua.ter-quebeati t_(Virgil,,Mneid. 1.1, vers.,§8)!Nemodi-.gnepensare valetqtianiaerit illa Iselilia,qtianlaglo-rja, quandoDeumvidebjmus-ubiqueprtesentem,etuniversa-giibernaniein.Ita erit nobisnpiusatquecon-

spicuus, ut videattirspiritu a singulisnobis, "videalurab alfero in altero, videalurin se ipso , videatur incoelonpvo, et in terra nova(Apoc.xxi, 1),,atque inomrii qua.nunc fuerit creatura.-Ab omni maloJibe-rati, et omnibonp perfecleimpleti,vacabimuset vi-d.bimus. quiajpse est.Deus (Psal. XLV,,J1,), quopleni erimus, quandoerit oniniain oriihibus(I Gor.

xv, 28). Ipsenimirumerit finisdesiderioj'iimnostro-

rum, quemsine fine videmus,"sine fastidio"ainjibi-1 Anselmus,pro,eritgaudiuminnumerabile,ltabet,non

alilerqaudebitquisquepro singulisaliisquamproseipso.1 Forte,psalmum.s Forte,Quidyroderit.

831 APPENDIX. - - 852

mns,.sinefaligalionelaudabimus.Sed et ad Uaecquis-idoneus?Sinedubioqtiifidelisinvenietursuperpaucaquaeaccepitmilitisesuaelempore; ld est, super sen-

•sus, super actus, el super appetilussubs , quossus-

cepit regendos,tit in his prohelurquamfidelissil-Do-

minosuo (Mqlth.xxv, 21). Seiat ergo servusChristivnssttum possidere in sanctificaiioneet honore (IThess.iv, 4); et glorificetelpdrtelDeum in corporesuo (lCor. vi, 20) : sectetur pacem (Hebr. xn, 14),Amen. . '__

\ ] .ADMONITIO

IN SUBSEQUENTEM LIBRUM DE AMICITIA.

. Opusculumest AelrediRhievallensisin Anglia Abbatis,dialogi forma conscriplum,.et tres in.Iibros ab

ipso digestum; quod quideminler alia ejus opera prelo edita sincerumexliibelur et integrum, liicvero in

epilomencontrnctumest ab homine otioso, qui nqn modo sfilumauctoris ac methodumnon servavit, sed

«jus quoqudsententias mutavitpassimet insignitervitiavil. Namea interdumquseAelredusex-interloculoris

persona q.uaerendpproponit, mox a se vel explicanda vel refellenda; "proferunturhic absolute, et contra

ipsitismenieinasseruntur. Sie, exemplicausa, in finecapilisprimi, quod cilata Tullii sententiasuUjicituf,'

<Quis huicgentili forlemcharilalis affectumbenevolentiaequeoperumexpressit? i apudAelredurneo pacto-

posilumest, utjnlerloculor dicat, « Chariiatisvel benevolenliaenomiiiequid ellmicus ille signiflcarevo!ui%_ non video; _ tum Aelredus ipse respondeat, i Forte nomine cliaritalis,- menlis affectum; beiievolerili_e

« vero, operisexpressiteffectum._-Etin capitequarto illud, _Sedmultiabutuntttr sapientia, » adeo alienum

eslaUAelredi doctrina, ut ipse(conlra, nullum sapientia abuti, .diserle ac prseclareprobet. MeiiusAelredo

usus est ipsiusprope sequalisPetrus Rlesensis,in suo de AmiciliacUrislianatractatu, qui Cassiodordadseri-

ptus aliquandofuit. In huncille traelatum iranstulit ex Aelredilibrisnon pauca, taciloquideniipsiusnomino,

sed tamen luculenla in Prologoladmonitioneconsiliunifactumquesuum professushis verbis: . De diversis,

t inquit, scriptoribusquasi floresexcipiens,ul mellificaremmibi, plurium tamveternni, quamtnodernorum

-<sentenliasde amicitiaet dilectioneDeiac proximiin ununicompendiosseJectionisinvolucrumcoarciavi.>

l.eque silentioprsetereundumest, locum a Petro BlesensilaudalonominalimAugustinocitalum in cap. 8,

ribnsuUscquentislibri de Amicitia, uii ad oramlibri in Pelri Blesensis-posireniaediiionemalenolatur, sed

esse libri, quarti Confessionum,cap. 8. Conlulimussingula verba cumgenriinisac sincerisAelfedilibris, et

ulii aliquidniulaturiiautdepravatum,arinolare sategimus.

DE AMICITIA

LIBERVNUS.

GAPUTPRIMUM.Libri hujus scribendioccasio.tum essemadbucpuer in seholis, et sociorummeo-ruin me gratia plurimum delectaret, inler mores et.vilia quibus illa.aetasperielitarijsolet,,toia se mensmea dedit-affeclui, el devovilIamori :,ita ril nihil

. mihi dulcius, nibil jucundius,' nibil utiiius, qttamamari et amare videretur. Itaqueinter diversosamo-

res el -amiciliasfluciuans,"rapiebalur animus huc

atque illuc; et verseamiciliselegem ignorans,ejussccpesimilitudinefalleUniur.Tandeni venit milii innianus liber quem.de AinicitiajTnlliussefipsil, quistalim mihi 'et-sententiaranigravilate ntilis, et elo-

'quenlia. suaviialedulcisnppnrebal. El licet nec adillud amiciliEegenus me videbam idoneum,-gralula-bar tnmen (piamdamme amicitiaeforiuulamrepe-

"risse, ad qtiam animi tnei1 el nffectioimmvaleremrevocare discursus. Cum vero plncuil-bonoDomino

. ineo corrigere devium, elisumerigere, salubri con-taclu inundareleprosum,relicia spe sceculi,ingres- .sus' snmmonasterium• et slatimlegendissacrisLil-teris operam dedi, ubi mellifluumChrisli nomenineuin sibi lolum"vindicavitaffectum(a) : ita quodisiliilaliud polestniilii sapidumesse vel lucidum.

GAPUTII. Inter quos sit amicitia vera. Constat

mihi,Tulliumyerseamicifiseignorassevirtutem,eum-ejus priucipiuin flnemqueChristnmpenitusignbra-veril: qui est alplia,el omega, principiuraet finisoninium bonorum. Quid esl amicilia? Tullius ait :Amiciliaesl rerumhumanarumel divinarumcum.bene-voleniiaet charitateconsensus.Quishuicgentiiiforlemcharilatisaffeetum,benevolenliaequeopeiumexpres-sit? Sed haecvera amicitia non potestesse Inter eosqui sine Christo sunt. Abamore, ul mibi videlur,amicusdicilur : abamico,amicitia.Est amor quidamanimajrntionalisaffectusjperquemipsa aliquidcumdesiderioquserit el appelil ad fruendum: per quemet fruilur eo cumquadainsuavitale-interiori,ampJe-ctilur et consefval adeplum. Porro amieusqtiasiamorisvel ipsiusanimicustosdicitur: quoniamami-curameum amorismuttii,vel ipsiusanimi meiopor-iet esse custodem;ul omniaejus seereia fidelisilen-lio servei; quidquid in eb vitiosumviderit, pro vi-ribus caveatel deleat4; cui et gaudenlicongaudeat,ct dolenti condoleai,et omniasua consentiant,qttiaamici sunt; 'Amicitiajgiiur ipsa virlus esl, quaemlisdulcedinisac dilectionisfoedereipsiamicocopulatur,ut unum fiat de pluribus3. Unde ipsam amicitiam

' * ApudAelredttm,amofummeorum.(a) Hucusqueex prologoAelreiJi;deincepsusquead

cap.S, ex primoejuslibro. |

1 ApudAelreoum,cureteltoleret.- ApudAelredum,et omniasuaessesentiatqum.~ApudAelredum,aua ipsianiinicoputaniurel effmuntur

.unumdapluribus.