Journal of Information Technology Management University of Tehran

Vol. 9, No. 4 Faculty of Management

2017

DOI: 10.22059/jitm.2017.235485.2069

A Decision Support System for Stakeholder Management during Different Project Phases

considering Stakeholders’ Personality Types and Available Resources (The Case of Behsama Web-

Based Information System)

Seyed Hossein Iranmanesh 1, Majid Shakhsi-Niaei 2, Mohammad Amin Durandish Yazdi 3

Abstract: A common mistake in the management of information technology projects is paying attention only to the technical issues and neglecting other areas of the project management. A critical area in information technology projects is the stakeholder management, which has been the focal point of many recent researches in the project management field. Thus, a decision support system (DSS) has been developed in this paper, consisting of a 10-stage operational process that leads to an executive plan for responding to the stakeholders’ expectations. The proposed DSS benefits from an optimization model that considers not only cost and time constraints, but also the possibility of partly fulfilling the stakeholders’ needs and expectations. The most important innovations in the development of this DSS are: considering the different phases of the project (planning, implementation and closing); and also, considering the personality types of contact persons in each stakeholder group. The proposed system has been implanted in a national IT project and the results have been presented in three categories, i.e. criteria and stakeholders, cost and time, and the results of the proposed model.

Key words: Decision support system, Information technology, Optimization, Project management, Stakeholder management.

1. Associate Prof., College of Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran

2. Assistant Prof., Dep. of Industrial Engineering, Yazd University, Yazd, Iran

3. MSc in Project Management, College of Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran

Submitted: 12 / June / 2017 Accepted: 14 / November / 2017

Corresponding Author: Majid Shakhsi-Niaei

Email: m.niaei@yazd.ac.ir

Journal of Information Technology Management اطالعات ناوری د

DOI: 10.22059/jitm.2017.235485.2069 تهران اهدانشگ مديريت ةدانشكد

4 ةشمار ،9 ةدور 1396زمستان

679 -700 .صص

طي فازهاي نفعان يمديريت ذ هاي سيستم پشتيبان تصميم براي اقدام و منابع يتيشخص يها يژگيمختلف پروژه با درنظرگيري و

)سما به ةسامان: يمورد ةمطالع( 3، محمد امين دورانديش يزدي2مجيد شخصي نيائي ،1سيد حسين ايرانمنش

ل فنـي و غافـل ئعات، تمركز بـر مسـا هاي فناوري اطال اشتباه رايج در مديريت پروژه :چكيدهاخيـر هـاي نفعان است كه دانش مديريت پروژه در سال مديريت ذينظير ها شدن از ساير حوزه

در اين مقاله، يك سيستم پشتيبان تصميم توسعه داده شـده كـه در . روي آن متمركز شده است اين سيستمدر .شود منتج مينفعان عملياتي مديريت انتظارات ذي ةقالب ده گام اجرايي به برنام

و يتيشخصـ يهـا يژگـ يسازي، منابع سازمان بـا درنظرگيـري و گيري از يك مدل بهينه با بهرهدر فازهاي آنهاهاي مين كل يا بخشي از خواستهأبراي ت نهصورت بهي نفعان به اهميت نسبي ذي

ايـن سيسـتم، ةتوسـع شده در هئهاي ارا ترين نوآوري مهم .شوند مختلف پروژه تخصيص داده مييكپارچه با درنظرگيري فازهاي مختلف پروژه شامل فاز مطالعه، اجرا و اختتـام يطراحي چارچوب

نفعان پروژه بـوده هاي شخصيتي افراد مسئول در هر گروه از ذي و همچنين درنظرگيري ويژگيفنـاوري ملـي ةسيستم پيشنهادي در يك پـروژ . نشده است توجه به آنكه در تحقيقات پيشين

،نفعـان معيارهـا و ذي محـور سه موردي در ةمطالعاين دستاوردهاي سازي شد و اطالعات پياده .است شدهه ئارا ،نتايج مدلو ها هزينه و زمان اقدام

فنـاوري اطالعـات، مـديريت پـروژه، سيستم پشـتيبان تصـميم، ،سازي بهينه :كليدي هاي واژه .نفعان مديريت ذي

هاي فني، دانشگاه تهران، تهران، ايران مهندسي صنايع، پرديس دانشكده ةدانشيار دانشكد .1 استاديار گروه مهندسي صنايع، دانشگاه يزد، يزد، ايران. 2 هاي فني، دانشگاه تهران، تهران، ايران مهندسي صنايع، پرديس دانشكده ةدانشكد كارشناسي ارشد مديريت پروژه،. 3

22/03/1396 :مقاله افتيدر خيتار 23/08/1396 :مقاله يينها رشيپذ خيتار

مجيد شخصي نيائي :نويسندة مسئول مقالهE-mail: m.niaei@yazd.ac.ir

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 680

مقدمهو هـا كتـاب در ـهـا هاي مهم پروژه عنوان يكي از گونه به ـهاي فناوري اطالعات مديريت پروژه

رگمن و (اسـت شـده توجـه بـه آن متعددي بررسي و هاي همقال وِس، بـ يِـر، نـيكـي از ). 2017هطـوري كـه در بـه اسـت، 1نفعـان پـروژه ها، مديريت مناسب ذي هاي مهم در موفقيت پروژه جنبه

منظـور بـه نفعـان پـروژه ذيبا عنوان مـديريت يدانشي جديد ة، حوزPMBOK2ويرايش پنجم . )390: 2013انستيتوي مديريت پروژه، (نفعان اضافه شده است كيد بر نقش ذيأت

دسـتاوردها و ةليوس هكه ممكن است منافعشان بهستند ييها افراد و سازمانفعان پروژه ن ذيهـر تيـ نفعـان در موفق ذي نيا. رديگ قرار ريتحت تأث ـ يمنف ياصورت مثبت هب ـ پروژهمضرات

و برخـي باشند پروژه سازمانيا داخل خارج توانند يم آنها. كنند يمايفا ياتينقش مهم و حه پروژ . بگذارند هم ريرا دارند كه بر پروژه تأث ييتوانا نياآنها از

قدرت و منابع اعمال ها روش ،ها خواسته ها،انتظار ،نفعان پس از شناسايي ذي بايدپروژه ريمدو از كنـد هـاي كمـك بـه پـروژه اسـتفاده از فرصت كرده،ثري آنها را مديريت ؤ، به شكل مآنان

.اهدمنفي آنها بك هايثيرأهاي ت ريسكفرايندمحور اسـت كـه فراينـدهاي مختلـف آن در قالـب يمنطق PMBOKمنطق حاكم بر

شود تـا طـي روزرساني مي هاي زماني مختلف اجرا و به در بازه PDCA 3 ةدمينگ يا چرخ ةچرخ .درپي اين چرخه، بهبود مستمر حاصل شود تكرارهاي پي

PMBOKهاي فرايندي در سازي و گروه چرخة پياده. 1شكل

)49: 2013(انستيتوي مديريت پروژه ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Project Stakeholders 2. A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK® Guide) 3. Plan-Do-Check-Act

ناوری اطالعات 681 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

هـا و روزرسـاني ايـن فراينـدها، ورودي ز اهميـت در مـديريت پـروژه، چگـونگي بـه ئحا ةنكتواكنشـي بـه يها ديـدگاه روزرساني ها براي اين به سفانه در اغلب پروژهأمت. هاي آنهاست خروجي

و پس از اين زمـان كنند رح ميهاي جديدي را مط نفعان خواسته مثال، ذي طور به. خورد چشم مي. كنـد دهي به آنها اقدام مي ريزي پاسخ ها و برنامه روزرساني خواسته مجري نسبت به به يا پيمانكار

ها و اقـدامات الزم در ايـن ريزي بر بودن برنامه سبب زمان به طور معمول بهاين در حالي است كه امكان دليل عدم در وضعيت بدبينانه، به ترين وضعيت، نارضايتي موقت و بينانه خصوص، در خوش

نفعـان هاي تغييريافته، نارضـايتي پايـدار در ذي مين اين خواستهأتغيير مسير پيشبرد پروژه براي تنيز در فازهـاي مـؤخر ديگري نفعان ذي. آيد وجود مي بهو تبعات جدي براي پروژه شود مي ايجاد

نفعان تا زمان ورود آنهـا رويكـرد مديريت ذي ةنامماندن بر شوند كه متوقف وارد محيط پروژه ميامـا انتظـارات ،شـوند يدر فاز خاتمه وارد پـروژه مـ انيمثال مشتر براي ،رسد مناسبي به نظر نمي

.شود ينبيشيپ هياول يدر فازها ديآنها با شدة شناسايياسـت هاي فناوري اطالعات نيـز بسـيار پررنـگ نفعان در پروژه ضرورت مديريت مناسب ذي

هاي فناوري اطالعات، تعامل مناسـب بـا تحقيقات مربوط به موفقيت پروژه اغلبطوري كه در به؛ 2017فيـاض، كمـال، امـين و خـان، (كليدي موفقيت معرفي شده اسـت عوامل ءنفعان جز ذي

؛ خواستار و 1390خاني، محمدي و مديري آثاري، ؛ موسي2016بوتاني، كومار، گارگ و آگار وال، منفـرد، حقيقت ؛1394، شركتو پور جامي؛ 1394، شيرمحمديو خوانساري زاده؛ 1395للهي، عبدا

).1395، عبدالوندو رحيمي و 1394، كاباران زاده قديم و خلج، محمد عليان افراد يتيشخص پيت ريتأث ،لحاظ نشده استتحقيقات پيشين كه در يگريد تياهم زئحا ةنكت

طور به. استنفع هاي آن گروه ذي خواستهبه هانگرش آننوع و فعن داراي سمت در هر جايگاه ذي كند، ديتأكزماني ةپروژه طبق برنام قيدق شرفتياز حد بر پ شيفرد متعصب ممكن است ب ،مثال . را داشته باشد راتييتغ رشيپذ تيقابل ريپذ فرد انعطافاما

1پشـتيبان تصـميم سـتم يس ،متعـدد هـاي وجود مـدل و با هاي گستردهوجو جستتوجه به باطور خاص با و به ها در پروژه تيبر اساس عوامل موفقنفعان هاي ذي خواسته يابيارز يبراجامعي

.است نشدهه ئنفع ارا هاي ذي درنظرگيري تيپ شخصيتي افراد مسئول در گروهاقـدامات الزم ةتـوان برنامـ چگونه مـي كه است اينتحقيق اصلي با اين توضيحات، پرسش

موجـود نظيـر يها تيپروژه را با توجه به محدود طياز شرا نفعان يذ تيرضا زانيبراي افزايش منفعـان بـه شـكل بهينـه دسترس و همچنين اولويت و تيپ شخصـيتي ذي در منابع ماليزمان و ؟كردتعيين

:شده استدر راستاي تدقيق اين پرسش، چند پرسش فرعي مطرح ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Decision Support System (DSS)

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 682

نفعان چيست؟ مديريت ذياقدامات ةبهينبراي تعيين الزم ) مترهاياپار(هاي داده •

عمليـاتي مـديريت ةنفعان مختلف را در تعيين برنام توان تيپ شخصيتي ذي چگونه مي • آنها در نظر گرفت؟

هاي الزم در بستر يك سيستم پشتيبان تصميم چيست؟ آوري داده مراحل عملياتي جمع •

نفعان طي فازهاي مختلف پـروژه ريت ذياقدامات الزم براي مدي طبع بهآيا انتظارات و • ؟كنند تغيير مي

دگاهيـ و د ارهـا يپـروژه، مع طيشـرا بـه بـا توجـه پيشنهادشده در اين مقالـه، سيستم پشتيبان نفعان ذي تيرضا زانيكه م كند انتخاب ميرا يمجموعه اقدامات نه،يمنابع موجود و هز ،نفعان ذيسيستم پس از تحليـل و اين .كندسازي ل آنها بهينهنظرگيري تيپ شخصيتي افراد مسئو با دررا

سـازي شـده و پيـاده ) سازي با استفاده از ابزارهاي موجـود پياده(طراحي، در قالب يك پروتوتايپ .آن با موفقيت انجام شده است آزمايش

پژوهش ةنيشيپي در قالـب نظر ةنيشيپمنظور ايجاد ديدگاه مشترك بين خوانندگان محترم، ابتدا در اين بخش به

يا همان محورهاي تمركز در اين ـموجود براي مفاهيم اساسي يكردهايو رو ها دگاهيد ها، يتئورـ ةنيشـ يپاي از انـد و در خـالل همـين توضـيحات، خالصـه تشريح شـده ـ مقاله شـامل يتجرب

.ه شده استئنيز ارا آنها يها يشناس هاي پيشين و روش پژوهش

معيارهاي موفقيت پروژهحسب بر كه هر يك است ه شدهئاكنون تعاريف بسيار متنوعي براي معيارهاي موفقيت پروژه ارات

. اند هاي مختلف شكل گرفته نظرِ متخصصان مختلف و تجارب پروژه ليتا اوا، ده معيار كه 1(PIP)سازي پروژه ضمن تعريف پروفايل پياده) 1988(پينتو و اسلوين

بـراي موفقيـت شد، استفاده مي نامحققتوسط يبند گروه نيتر همعنوان م هب زين ويك بيستقرن از . يافتافزايش مي آنهاها با توجه به پويايي و تغيير ماهيت پيچيدگي پروژه .دكردنپروژه تعريف

. شـد دسـتخوش تغييـر مـي ،هاهاي مختلف و شرايط گوناگون پروژهاين رو، اين معيارها در زمانخالصـه 1تـوان در قالـب جـدول هاي اخير را ميوفقيت پروژه در دههروند تغييرات معيارهاي م

.كرد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Project Implementation Profile (PIP)

ناوری اطالعات 683 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

شده براي موفقيت پروژه هاي ارائه در تعريفروند تغيير . 1جدول

مأخذ محور تمركز موفقيت پروژه بازة زماني

1970ة ده

)2005(ولر دو و م جاگ )زمان، هزينه و كيفيت(ها كيد بر قسمت عملياتي، ابزارها و تكنيكأت )1996(مي مانز و بِير اي كه فاقد معيارهاي رفتاري بودندنيافته پديد آمدن معيارهاي موفقيت سازمان

)1992(فريمن و بيل هاو نظر هاارزيابي موفقيت با استفاده از مصاحبه يا بازخوردهاي حاصل از انتقاد )2005(دو و مولر جاگ سنجش ارتباطات با مشتري هاي فني پروژه و غفلت ازكيد مديران پروژه بر جنبهأت

)1996(بالسي و توكل مطالعات تئوري و كمبود فعاليت عملي

1980ة ده

)1988(پينتو و اسلوين كارفرما از ديد مدير و تيم پروژه و چگونگي ارتباط پروژه با سازمان )2005(دو و مولر جاگ استراتژيك سازمانريزي و ارتباط پروژه با مديريت برنامهمرحلة نظر از صرف )1987(كرزنر از معيارهاي موفقيت پروژه كه از نظر مضمون و محتوا مرتب نشده بودي فهرست

صورت مقطعي و يك بار در طول حيات سنجش ميزان موفقيت به براياعمال معيارها )2009(ترنر، زالين و رِمينگتون پروژه

)1996(مانز و بيرمي نفعان نفعان در موفقيت، وجود ابهام در تعريف ذي افزايش اهميت ذي )1988(پينتو و اسلوين معيارهاي موفقيت پروژه توسط پينتو و اسلوين ةگانده تدوين فهرست

)1987(موريس و هاف پروژه ةنفعان مختلف و دوره يا مرحل درك وابستگي موفقيت به ديدگاه ذي

1990ة ده )1998(لستر نفعان داخلي و خارجي چارچوب معيارها و اهميت وابستگي موفقيت به ذي يارتقا )1996(بالسي و توكل شده توسط محققان قبلي هئبندي معيارهاي ارا دسته

)1996(بالسي و توكل شده توسط محققان قبلي هئعملي معيارهاي ارا آزمايش

اخير ةدو ده

و همكاران ، ترنر )2004(ترنر حيات پروژه ةو وابستگي موفقيت پروژه به چرخنفعان تأكيد بيشتر بر ذي )2012(و ترنر و زالين ) 2009(

و )2005(دو و مولر جاگ صورت مجزا پروژه به پشتيبانافزايش اهميت حضور مالك و )1998(واتريج

د استراتژيك نسبت به اهميت ارتباط مالك با مدير پروژه در تمام مراحل پروژه با دي )2005(دو و مولر جاگ اهداف سازمان و پروژه

)2004(ترنر نفعان ذي سايرانتقال مسئوليت موفقيت پروژه از مدير پروژه به مالك پروژه و نفعان مختلف و بررسي عوارض عدم اعمال نظر تأكيد بر سنجش موفقيت از ديد ذي

)2012(رنر و زالين ت هاگيرينفعان در تصميم ذي ساير

)2009( و همكارانترنر نفعان مختلف و اعمال نظر آنها پس از اتمام پروژه سازي تعريف ذيتالش براي شفاف )2012(ترنر و زالين هاي مديريت پروژهنفعان به حوزه ورود موضوع مديريت ذي

نفعان پروژه بندي ذي شناسايي و دستهبـا بررسـي . نفعان مختلف در پـروژه صـورت گرفتـه اسـت ناخت ذيش ةمطالعات زيادي در حوز

هـا جـا بنـدي در تمام اين دسته ،نفع ترين ذيعنوان مهم توان ديد كه مدير پروژه بهمي يمختصرد كه در اغلب موارد اين اصـطالحات نگيربعدي كارفرما، كاربر و مشتري قرار مي در جايگاه. دارد

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 684نفعاني كه در ادبيات بـراي پـروژه در نظـر گرفتـه ترين ذي مهم فهرست. قابل جايگزيني هستند

مـدير پـروژه، تـيم پـروژه، كارفرمـا، :بدين ترتيب اسـت ميزان تكرار در مطالعات بر اساس ،شدهگذار، پروژه، مديريت ارشد، سازمان مالك، مدير خط، مـدير و تـيم پـروژه، مـدير پيمانكار، سرمايه

.ننفعا اجرايي، محيط و ساير ذيتـا بـا تلفيـق مـوارد اند كردهبرخي محققان تالش ،جامع است نسبت بهبا اينكه فهرست باال نفعـان ريزي مـديريت ذي تا ذهن مدير پروژه براي برنامه دهنده ئتري ارا مشابه، فهرست خالصه

طـور مشـابه و به) 2013(ها توسط هنريك و ريچاردسون بندي يكي از اين دسته. متمركزتر باشد :استنفع به شرح زير گروه اصلي ذي 8ه شده است كه شامل ئارا) 2009(وسط زو تهاي عملياتي بعـد از هاي اجرا و هزينهشخص يا گروهي كه تمام هزينه: 1گذار پروژهسرمايه .1

.كندگذاري را دريافت ميپردازد و سود سرمايهاجرا را ميكنندگاني است كه قبل از گذار يا مصرفمعموالً يكي از مديران ارشد سرمايه: 2مجري پروژه .2

گـذار را مجـاب پروژه، نياز به نوآوري پروژه و توان سودآوري آن را شناسايي كرده و سرمايهنقـش ،يانيـ ارگـان م كيـ اي مانكاريپها، در برخي از پروژه. است به تأمين مالي پروژه كرده

ي پـروژه بـه وقفـه نيفتـد و اجـرا تـا ود ش يمپروژه اسپانسر حمايت مالي را نيز انجام داده و .گيرد پروژه باز پس ميگذار هياز سرما مرور شده را به هاي انجام هزينه

اين گـروه، . كنند افراد يا گروهي هستند كه محصول پروژه را خريداري مي: 3هاكنندهمصرف .3. كننـد دانند و با هدف كسب ايـن سـود هزينـه مـي سود خود را در خريد محصول پروژه مي

.گذار پروژه و منشأ سود وي استهزينة اين گروه همان درآمد سرمايهگـذار افراد يا گروهي كه پروژه را پس از دورة اجرا به نماينـدگي از سـرمايه :4كاربران پروژه .4

.ي هستندبردار افراد شاغل در پروژه در زمان بهرهبه بياني ديگر، . كنندراهبري ميپـروژه ياجـرا ةدور طـي هسـتند كـه يپروژه گروهـ ميو ت ريمد: 5مدير پروژه و تيم پروژه .5

هـاي نقـش براي ايفايپروژه انيافراد ممكن است پس از پا نيا. كنند يم يرا راهبر ها تيفعال .جدا شوند يقبل ةاز پروژ گريد ايدر پروژه تيفعال يبرا ايدر سازمان بمانند ديگر

افراد از ميان دپارتمان مهندسي يا دپارتمـان ممكن است اين): كنندة اصليتأمين( 6پيمانكار .6يـا از شـركت شوند گذار يا همان مالك پروژه انتخاب هاي اطالعاتي سازمان سرمايهسيستم

.)2003و 1995ترنر، (پيمانكاري مستقلي باشند ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. The owner or investor 2. The project sponsor or project executive 3. The consumers 4. The operators or users 5. The project manager and project team 6. The senior supplier

685 ـــ

ت را بـراي

وژه اسـت

شـده در هف مدنظر

شكل . ستي پيشـبرد

نفعان ذيظور، تيمي

ــــــــــــ1. Other s2. The pu

ــــــــــــــ

كـار يـا خـدمات

و اجتماعي پـرو

ـ هـاي ارا روش هئر رسيدن به هد

نفعان اس اي ذيضيح اينكه برايناخت مناسب از

براي اين منظ .د .شود مي

شنهاديصميم پي

ــــــــــــــــــــsuppliers ublic

نسبي ذي نفعان

ت هر ذي نفع

زم براي تأمين

ن الزم برايزم

سيستم پشتيبان

ـــــــــــــــ

ال، مواد اوليه، ك

محيطي زيست

من اسـتفاده از رمنظو ي روشي به

ها يريت خواستهتوض .دهد شان مي

شناآن ضمن يضاد منافع نباشند

پروژه توصيه مف

يستم پشتيبان تص

ــــــــــــــــــــ

ن) اهميت(عيين وزن

شناسايي انتظارات. 3

شناسايي اقدامات الزانتظارات

برآورد هزينه و زمان.اقدامات الز

ياده سازي نرم افزاريتصميم

ـــــ 1396 ستان

ي هستند كه كاال

پيامدهاياز وژه

اسـت كـه ضـمرگيريكا مينة به

تصميم براي مدپيشنهادي را نش

اعضاي باشد كه امكان درگير تض

مختلف اجرايي

سازي سي و پياده

ـــــــــــــــــــ

تع. 2

3 ان

ش. 6ول

7. يان

پي. 10سبد

زمست، 4 شمارة ،9

اين گروه افرادي حيات پروطي ه

اي توسعه ـينا بخشيدن در زيستم پشتيبان تشتيبان تصميم پ مشاركت داشته

گيري تا حد ميمن وي و مديران

مراحل طراحي ،ب

ـــــــــــــــــــ

خت ذي نفعان

نفعا خواسته هاي ذي

افراد مسئوشخصيتينفعان ذيي

هم افزايي و تداخل ميقدامات

بهينه سازي انتخاب سقدامات

9دورة ،ی اطالعات

:1هاكنندهتأمين.كنند فراهم مي

جامعه دغدغة: 2 ).1999سون،

پژوهش يسش از نوع كاربردي

دنبال غن بلي، بهسي ئةيعني ارا ،ش

سيستم پش ةوسعتيمي دباي 8تا

در اين تصم، وژهر پروژه، مشاوران

چارچوب. 2شكل

ــــــــــــــــــــ

شناخ. 1

تعيين اهميت. 4

شناخت تيپ ش. 5براي

تعيين روابط ه. 8اق

طراحي مدل به. 9اق

ناوری د تساير .7

ژهپروجامعه .8

اتكينس(

شناس روشاين پژوهشتحقيقات قباين پژوهش

مراحل تو 21هاي گام

مختلف پروشامل مدير

ش

ـــــــــــــ

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 686

) 2009(شده توسط زو نفعان، با اتكا به فهرست توصيه براي شناسايي ذي: نفعان شناخت ذي .1د شـو نفعان به شرح زير توصيه مـي ، هشت گروه اصلي ذي)2013(و هنريك و ريچاردسون

قابـل شناسـايي ،نفعان مطرح در هـر گـروه در صـورت وجـود به هر پروژه، ذي با توجهكه ها، كـاربران كننده مصرف، پروژه يمجر، پروژه گذار هيسرما: ند ازا ا عبارته اين گروه. هستند شايان ذكر اسـت كـه ايـن . هها و جامع كننده نيتأم ريسا، مانكاريپ، پروژه ميو ت ريمدپروژه،

2012مقاالت از جمله مقاالت ترنر و زالين در سال از در بسياري ،نفعان بندي ذيدسته مدل . ده استنيز به كار برده ش

دو در 1در اين مرحله با انجام مقايسـات زوجـي : نفعان تعيين وزن يا همان اهميت نسبي ذي .2بـه هـر يـك از ) PMBOK رغبـت ـمستخرج از روش ماتريس قدرت (بعد قدرت و رغبت

تمـام وزنصورتي كـه جمـع شود به تخصيص داده مي 1بين صفر تا يوزن نرمال ،نفعان ذي .خواهد شد 1نفعان برابر با ذي

در با توجه به اينكه هدف ايـن پـژوهش كمـك بـه مـديران : نفع هر ذي هايتعيين انتظار .3ـ اسـت، نفعان در فازهاي مختلف پروژه پايش رضايت ذي راستاي در فازهـاي مختلـف دباي

از معيارهـايي كـه ترنـر و ،پروژه ةبراي فاز خاتم .شودنفع شناسايي هر ذي هايپروژه انتظارگيرنـدگان اجـازه دارنـد معيارهـاي ولي تصميم ايم، بردهبهره ،اند پيشنهاد داده) 2012(زالين

اصـالح يـا يا برخي از موارد موجود را حـذف كردهدلخواه خود را نيز به اين فهرست اضافه اسـتفاده از هايي طراحي شده اسـت كـه بـا براي فازهاي مطالعه و اجرا نيز پرسشنامه .كنند .دشو نفع در يك پروژه تكميل مي ذي نمايندگان هر هاينظر

ميـزان اهميـت انتظـارات : نفعـان مختلـف تعيين ميزان اهميت و اولويت انتظارات براي ذي .4قبل ثبت ةهاي مرحل نفعان متفاوت در همان پرسشنامه فازهاي مختلف پروژه و براي ذيدر

يشـترين ميـزان ب( 20و ) كمتـرين ميـزان اهميـت (اين اعداد بين صفر . دشو و استخراج ميانتظارات را با يكديگر يـا ،آنها ةوسيل توان بهصورتي كه مي به ،انددر نظر گرفته شده) اهميت

گـام (سـازي اجراي مدل بهينه ةدر مرحل. كردطي فازهاي مختلف پروژه با خودشان مقايسه در عنـوان ضـريب اهميـت تبديل كرده و به 1ها را به ضرايبي بين صفر و همين وزن) دهم

.كنيم سازي وارد مي مدل بهينههـاي رايـج و يكـي از روش : دهي به هر يك از آنهانفعان و وزن شناخت تيپ شخصيتي ذي .5

گـروه 16كه تيپ شخصيتي افراد را به است MBTI آزمونشناسي، مقبول براي شخصيترب مشـ چهـار گـروه را بـه 16طي مطالعات خود، ايـن ) 1998(كيرسي . كندمي بندي دسته

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. Pairwise comparisons

ناوری اطالعات 687 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

بنـدي دسـته پـس از . اسـت كـرده بنـدي طبقهگرا آلايده و گرا، سنتي، منطقيشامل تجربهسـازي تخمينـي هـا و ضـرايب بـرآورده با در نظر گرفتن مشـرب مشرب، هارچبه نفعان ذيسازي نفعان در مدل بهينه هاي ذي مين خواستهأاقدامات الزم براي ت به، 3شده در شكل درج

.شود ميوزني اختصاص داده

شخصيتي متفاوت تيپ هر هاي دهي به خواسته وزن. 3شكل

نفعـان در گام سوم، انتظـارات ذي : نفعان شناسايي اقدامات قابل اجرا براي تأمين رضايت ذي .6در اين گام، متناسب با هر . استشده تدوين ،خاتمهاجرايي و آغازين و مطالعاتي،در سه فاز

تواند در هـر ه، مي شود كه با توجه به ماهيت پوياي پروژ عريف ميمناسبي ت هاي اقدام ،انتظار .زماني متفاوت باشد ةپروژه و هر باز

اصلي مورد بررسي در ايـن مسئلةدر : شده برآورد هزينه و زمان الزم براي اقدامات شناسايي .7 و ننـد ك ميشدن متغيرهاي تصميم جلوگيري هايي وجود دارند كه از بيشينهمقاله، محدوديت

سهولت در ايـن تحقيـق، براي. هستندمنابعي چون هزينه، زمان و نيروي انساني دربردارندةعـالوه بـر تعيـين . اند نيز به واحد هزينه تبديل شده ـ مانند نيروي انساني ـمنابع غيرزماني

نفعـان نيـز مـديريت ذي ةاين مقادير، الزم است كل بودجه و زمان قابل تخصيص به حـوز عنـوان بـه ) گـام دهـم (اجراي مـدل ةيا از اسناد پروژه استخراج شود تا در مرحل شده برآورد

.شوندسقف قابل تخصيص هزينه و زمان اعمال با توجه به شرايط حاكم بر پـروژه و : افزايي و تداخل ميان انتظارات مختلف برآورد روابط هم .8

افـزايش خـاص، الزامـاً ييارنفع با توجه به مع نفعان، افزايش رضايت يك ذي روابط بين ذيـ ،از طـرف ديگـر . همراه نخواهـد داشـت نفعان را به رضايت ساير ذي مين يكـي از أگـاهي ت

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 688

الزم اسـت از ايـن رو . مين انتظار ديگري نيز شـود أسهولت ت موجبانتظارات ممكن است بـراي تعيـين . شـود و در محاسـبات لحـاظ شده آفرين استخراج تداخل ياافزا اين روابط هم

بين هـر زوج از -1و + 1افزايي يا تداخل بين انتظارات، پارامتري با مقداري بين ميزان همها مقـادير منفـي ها مقادير مثبت و براي تداخل افزايي كه براي هم است معيارها تعريف شده

اين مقـدار معـادل صـفر ،كند و براي معيارهايي كه تأثير متقابل بر يكديگر ندارند اختيار مي .تاس

شده در اين گام، برگرفته از مدل طراحي: سازي براي انتخاب سبد اقدامات طراحي مدل بهينه .9مـورد مسـئلة كـه بـراي اسـت ) 2015(پور، شكوري و ايرانمش نيائي، شيري شخصيمدل

مـد نظـر مالحظات ديگري ،مدل پيشنهاديدر . بررسي در اين مقاله توسعه داده شده است :ند ازا عبارتكه قرار گرفته است

هـاي خواسـته (ها انتخاب گزينهدر) فازهاي مختلف پروژه(بعد زمان نظرگيري در • ؛)نفعان ذي

؛)ها مين درصد معيني از خواستهأت(ها امكان انتخاب بخشي از گزينه •

نفـع مـرتبط بـا اهميـت نسـبي ذي (ها درنظرگيري اهميت نسبي گروهي از گزينه • ؛)ها خواسته

.)مين انتظاراتأزمان الزم براي ت(ان در انتخاب افزودن محدوديت زم •

سـازي رضـايت اي از اقدامات الزم را با هدف مـاكزيمم سبد بهينه سعي داردمدل پيشنهادي افزايـي و تـداخل نفـع، وزن معيارهـا، روابـط هـم نفعان و با در نظر گـرفتن وزن هـر ذي كل ذي

نفعـان تشـكيل اعمال تيـپ شخصـيتي ذي معيارهاي مختلف، هزينه و زمان مورد نياز اقدامات و .معرفي شده استكاررفته در مدل هاي به م و نشانهئعالدر ادامه، . دهد

ياضير مدل در كاررفته به يها سياند •

نفعهاي هر ذيمجموعة خواسته j نفعان مختلفمجموعة ذي ياضير مدل يپارامترها •

0طوري كه ام بهiنفعاهميت نسبي ذي ≤ ≤ ∑و 1 = 1 0طوري كهام بهiنفعام براي ذيjاهميت خواسته ≤ ≤ ∑و 1 =1 ام با توجه به تيپ شخصيتي فـرد مسـئول در ايـن iنفعسازي انتظارات ذياهميت برآورده

0طوري كه نفع به گروه ذي ≤ ≤ 1

ناوری اطالعات 689 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

امiنفعام ذي j زينة مورد نياز براي تأمين خواستةه

T زمان مورد نياز براي تأمين خواستة jنفع ام ذي iام نفعانكل هزينة در دسترس براي مديريت ذي S نفعانهاي ذيكل زمان در دسترس براي تأمين خواسته ’ ’

S طـوري كـه به’iنفع ذي ’j و خواستةiنفعام ذيjةافزايي يا تداخل بين خواستميزان هم −1 ≤ S ’ ’ ≤ 1

ياضير مدل يرهايمتغ •

0طوري كه به ،امi نفع ام ذيj سطح تأمين انتظار ≤ x ≤ 1

هاي حاصلافزايي يا تداخلنفعان با احتساب هم مطلوبيت حاصل براي كل ذي شده و ميـزان كـل مينأركن شامل ميزان كل انتظارات ت تابع هدف مدل و داراي دو 1 ةرابط

.استهاي حاصل تداخل ياافزايي هم

)1رابطة = +

و دهد را نشان مي نفعان مديريت ذي ةقابل تخصيص در حوز ةمحدوديت سقف هزين 2 ةرابط .استهاي قابل تخصيص در اين حوزه براي اعمال محدوديت زمان 3 ةرابط

≥ )2رابطة

≥ )3رابطة

Expert Choiceزار اف در نرم 2 و 1هاي گام: افزاري سيستم پشتيبان تصميم سازي نرم پياده .10انـد تـا در ثبت و محاسبه شده Excelافزار نرم درنيز 8تا 3هاي گام. ه استسازي شد پياده

. ديگـر مقـدور باشـد ةشـد افزارهاي استفاده محيطي كاربرپسند، امكان تبادل اطالعات با نرم CPLEX Solverو GAMS هـاي افزارپس از طراحي مدل رياضي، براي حـل آن از نـرم

ـ رو شـمار مـي سازي بسيار قوي به استفاده شده است كه از موتورهاي حل بهينه 4شـكل . دن .كشد ارتباط بين اجزاي اين سيستم را به تصوير مي

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 690

سازي سيستم پشتيبان تصميم پيشنهادي چارچوب پياده. 4شكل

موردي ةنمونايـن . سازي شـده اسـت پياده 1سما به ةسامان ةطرح توسعدر شده، سيستم پشتيبان تصميم طراحي

كـاهش در زمينـة طـرح ملـي شـش اندازي زيرسامانه براي توسعه و راه ةپروژ ششطرح شامل كـه در ايـن بخـش اسـت ـ ديقانون رفع موانع تول 12 ةماد يها طرح ـمصرف سوخت در كشور

،يمسـكون يهـا ساختمان يها موتورخانه يياكار يطرح ارتقااندازي زيرسامانه توسعه و راه ةپروژ . ستا سازي در ادامه توضيح داده شده هاي پياده ي بررسي شده و گامو تجار يادار

گـروه مـد نظـر هشـت در چـارچوب پروژه نفعانيمرحله ذ نيدر ا: نفعانياخت ذشن .1گام و قيتطب نفعان يذاز كيهر ،يمورد بررس ةپروژ طيو با توجه به شرا است بررسي و تحليل شده

:به شرح زير هستندند كه شدشناسايي شانيا ندگانينما ؛ريزي تلفيقي شركت ملي نفت ايران مديريت برنامه: گذار پروژهسرمايه • ؛سازي مصرف سوخت شركت بهينه: مجري پروژه • ؛ ها يي موتورخانهاجويي طرح ارتقاي كار هاي عامل صرفه شركت: هاكننده مصرف •

كننده و مؤديان حقيقي و حقوقي مينأهاي ت ها، شركت مالكان ساختمان: ژهكاربران پرو • ؛مدير و تيم پروژهگذاري، صحه

؛المللي انرژي مطالعات بين ةسسؤم: پيمانكار اصلي • شركت پارس آنالين : هاكننده ساير تأمين •

.سازي مصرف سوخت انجمن بهينه: جامعه • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ1. www.behsama.ir

ناوری اطالعات 691 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

نفعـان بـا اسـتفاده از اهميـت نسـبي ذي : نفعان ذيتعيين وزن يا همان اهميت نسبي .2گام رغبـت ـ تخرج از روش مـاتريس قـدرت مسـ (زوجـي در دو بعـد قـدرت و رغبـت هـاي همقايس

PMBOK (زوجي هاي هبراي انجام اين مقايس. محاسبه شده است)تيمي شامل مدير )دو به دو ،سـما به ةسامان ةوكار پروژ كسب افزار و نرم ةهاي توسع مديران بخش ،پروژه، مشاوران مدير پروژه

ـ ارا 5در شكل Expert Choice هايافزارنرم در ها هنتايج انجام اين مقايس .اند همكاري داشته ه ئ .شده است

موردي ةنفعان در مطالع تعيين وزن نسبي ذي. 5شكل

از خاتمهفنفعان براي نويس انتظارات ذي پيش ةپس از تهي: نفع تعيين انتظارات هر ذي .3گام نفـع، و كارشناسان هر گروه ذيخبرگان مصاحبه با وـ استخراج شده بود موضوع اتيكه از ادب ـ

نفعانيذبرخي نيباز آنها تعدادكه شدمورد استخراج 30نفعان شامل فهرست كل انتظارات ذي. در تضاد بـود با موارد ديگر تعدادي نيزو شدهمختلف تكرار يدر فازهانيز تعدادي ،بود مشترك

نفـع و فـاز مقـدور دليل محدوديت فضاي مقاله، ذكر تمام انتظارات به تفكيـك ذي از آنجا كه به، بودجـه تيـ رعاي، بنـد زمان تيرعا: شود شده اكتفا مي عناوين انتظارات شناسايي ئةبه ارا ،نيست

نهـايي، ظـاهر ، پـروژه ةدر محـدود رييـ تغ تيقابل، پروژه ةمحدود تيو رعا تيشفاف، انجام تيفيكبــراي اجــراي پــروژه، مناســب ميســازمان و تــ ليتشــكي، بــودن و ســهولت كــاربر كاربرپســند

و هـاي كـاري سـامانه گردش تيشفاف، محاسبات تيو شفاف صحتدهي، و گزارش رسانياطالع تيريمـد مستندسـازي از پـروژه و اجرايـي ميو تپروژه ريمد يريادگ، يگذار هيانتخاب سرما ةنحو

يعوامل اجراي مختلف درگيـر در طـرح ارتقـا تعامل با امكان، پروژه هايمستند تيجامع، دانش امكـان ي، تالش براي حفظ سودآوري، منابع مال نيأمت، موقع به يرسان اطالعها، يي موتورخانهاكار

0/266

0/176

0/057

0/07

0/154

0/151

0/052

0/075

OW

NE

R

PR

OJE

CT

E

XE

CU

TIV

E

CO

NSU

ME

RS

OP

ER

AT

OR

S

PR

OJE

CT

M

AN

AG

ER

A

ND

TE

AM

CO

NT

RA

CT

OR

OT

HE

R

SUP

PLIE

RS

PU

BLIC

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 692

و هـا داقتندرج ا امكاني، استرس كار كاهشها، موتورخانه كاراييي طرح ارتقاي قراردادها تيرؤ FS ة، تهيـ ميت يسالمت اعضا حفظ، در سازمان پروژه بقا، پروژه ريمد اراتياخت حفظ، هاادشنهيپ

در سـرعت ، عمـوم يبـرا يدسترسـ ئـة ، ارامناسـب شـنهاد يو پ پروپـوزال ةي، تهيمنطق PFSو تيـ امنكننـده، حفـظ مينأت انيمشتر ريسافناوري اطالعات براي تيامنهاي مالي، حفظ پرداخت

انتظـارات هـر فراوانـي 6 شـكل در . مناسـب ةپروژ تيرينظام مد نيتدوو رسرو ياطالعات روـ ارا ـشامل فاز مطالعه و آغازين، فاز اجرا و فاز خاتمه ـ پروژه هايفاز نفع به تفكيكيذ ه شـده ئ

.دهد نمايش مي به تفكيك فازهاي پروژهرا فراواني هر انتظار نيز 7شكل .است

پروژه هايفاز به تفكيك نفع يذهر هايانتظار فراواني. 6شكل

پروژه هايفاز انتظار به تفكيك فراواني هر. 7شكل

02468

10

Ow

ner

Project Executive

Consumers

Operators

Project M

anager and Team

Contractor

Other

Suppliers

Public

Phase 1

Phase 2

Phase 3

0

1

2

3

4

Time

CostQ

ualityProject ScopeScope FlexiblityFeaturesU

ser FriendlinessProject Team

and …ReportingCalculation …W

ork Flow …

Project Manager …

Documentaion

Stakeholders' …Announcem

entsFinanceFinancial BenefitsClarification of …Stress DecreasingU

sers' Comm

entsProject M

anager …RetentionW

ell-BeingReliable FS and PFSExact ProposalAccessiblityO

ntime Paym

entsO

ther Users' Safety

Other Data Safety

Proper Project …

Phase 1 Phase 2 Phase 3

ناوری اطالعات 693 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

مرحله با توجه نيدر ا: نفعان مختلف تعيين ميزان اهميت و اولويت انتظارات براي ذي .4گام هـا وزن نيـ ا. شـدند دهـي مختلف وزن يدر فازها ارهايمختلف، تمام مع نفعانيذ هايتيبه اولو .شدند ليتبد 1و 0 نيب يمدل، به اعداد طيكه با در نظر گرفتن شرا ندبود 20و 0 نيب دياعدا

مرحلـه بـا نيـ در ا: دهي به هـر يـك از آنهـا نفعان و وزن شناخت تيپ شخصيتي ذي .5گام يبند دسته MBTIمشرب چهاردر ،داشتوجود نفعيذافراد مسئول در هر گروه كه از يشناخت .سب با هر مشرب به آنها تخصيص داده شدمتنا و وزنشدند

نفع و وزن مرتبط تيپ شخصيتي افراد مسئول در هر گروه ذي .2جدول )Wi(وزن ابعاد مشترك مشرب نفعانذي NT 5/0 منطقي گذار پروژهسرمايه

NF 1 گراآلايده مجري پروژه SP 2/0 گراتجربه هاكنندهمصرف

SP 2/0 گراتجربه كاربران پروژه NT 5/0 منطقي مدير و تيم پروژه SJ 6/0 سنتي پيمانكار اصلي

SP 2/0 گراتجربه هاكنندهساير تأمين SP 2/0 گراتجربه جامعه

بـراي مرحلـه نيـ در ا: نفعـان شناسايي اقدامات قابل اجرا بـراي تـأمين رضـايت ذي . 6گام

بـا در نظـر گـرفتن ياقـدامات ،آنهاز شده ا شناسايي انتظارات بر اساسو نفعانيذ تيرضا شيافزا .شد ييپروژه شناسا تيماه

و ) Cij( هنـ يمرحلـه هز نيدر ا: شده برآورد هزينه و زمان الزم براي اقدامات شناسايي . 7گام .در سه فاز مختلف پروژه برآورد شد نفعانيذانتظارات از كياقدامات مربوط به هر ) Tij(زمان

بـا شـده انتظـارات شناسـايي : فزايي و تداخل ميان انتظارات مختلفا برآورد روابط هم . 8گام نيب يها عدد ’Siji’jاز كيو به هر ندشد سهيمقا يصورت زوج به 30×30 سيماتر كياستفاده از

.داده شد صيتخص -1تا + 1سازي رياضي تشـريح مدل بهينه :سازي براي انتخاب سبد اقدامات طراحي مدل بهينه .9گام .بخش قبل استفاده شدشده در

... طي عان

ن

مطـابق م 9 شـكل

ـدار صـفر

00/10/20/30/40/50/60/70/80/9

1

نفع يمديريت ذ ي

نفعان نتظارات ذي

شـتيبان تصـميمصـورت بهه فاز مقـ و دهـد ن مي

فازهاي مختلف

Time

Cost

Quality

Project Scope

Scope Fexiblity

Features

هاي م براي اقدام

ان مينأت راستاي

سيسـتم پش: ميمسه يبرا آن جيا

را نشان مربوطه .است بودجه

به تفكيك ف) قدام

Features

User Friendliness

Project Team and …

Reporting

Calculation Clarification

Work Flow

Clarification

Phase

ن تصميمم پشتيبا

در اقدامات الزم

م پشتيبان تصـمنتا سازي شد كه

درصدي اقدام مزمان و هايتي

رصد انجام هر اق

P.M. and Team

Learning

Documentation

Stakeholders' Interactions

Announcements

Finance

Financial Benefits

1 Phase 2

سيستم ـــــــ

ينه و زمان براي

افزاري سيستم مس خش قبل پياده

100انجام 1اريتوجه به محدود

در( ها اقدام ةبهين

FinancialBenefits

Clarification of Contracts

Stress Decreasing

Users' Com

ments

P.M. Authority

Retention

Phase 3

ــــــــــــــ

برآورد هزي. 8كل

سازي نر پياده .1شده در بخ شريح

توضيح كه مقدابا ت ام ندادن آن

ب ةبرنام. 9شكل

Well-Being

Reliable FS and PFS

Exact Proposal

Accessiblity

Ontim

e Payments

Other U

sers Safety

ـــــ 694

شك

10گام چارچوب تش

با اين بود؛گوياي انجا

OtherU

sers'Safety

Other Data Safety

Proper P.M. Decipline

ناوری اطالعات 695 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

شنهادهايو پ يريگ جهينتبـه نفعـان يشناخت انتظـارات ذ براينفعان، مديريت ذي ةتحقيقات منتشر شده در حوز لباغ در

.انـد شـده بنـدي اولويـت ت،ياهم بيبه ترت ارهايمع نيا زين يو گاهشده بسنده اريچند مع يمعرف كـه اين در حالي اسـت . اند داشته يكساني تيپروژه اهم نفعانيذ اكثر اين تحقيقات،در عالوه هب

. پروژه دارنـد ياجرا ةو نحو يبر خروج يمتفاوت تيو اهم رينفعان مختلف، تأث يذ ايپروژه ره دربـرده شيپآنها تيرضا شيفزاا راستايپروژه در ريمس ،آنهابه دهياست تا با وزن ازين از اين رو

صيوزن تخصكه دقت شود ديو با كند را نفي نمي نفعان ذي ريسا تيموضوع اهم نيالبته ا. شود .باشد داشته ير منطقيدامق، مختلف نفعانيشده به ذ داده

مسـئول در هـر گـروه افراد يتيشخص پيدر نظر گرفتن ت ،مقاله نيبارز ا هاياز تفاوت يكي. كنـد يرا مشـخص مـ شـان يا ينسـب گـاه يدسته، جا هشتدر نفعانيذ بنديگروه. استنفع ذيـ امـا ،است شده دقت و بحث مانكاريكارفرما و پ ةطراب دربارة همواره هادر پروژه ،مثال طوربه ناي

دارد و نكـات حـائز يچـه طـرز فكـر ،ستيك هاگاهيجا نياز ا كيموضوع كه فرد اثرگذار بر هر .گذشته لحاظ نشده استهيچ يك از تحقيقات در ،استآن فرد داراي چه ماهيتي يبرا تياهم

يارهـا ي، لحـاظ كـردن اثـر متقابـل مع ردبايد به آن توجـه كـ مقاله نيدر ا ي كهگريد ةنكت انـد، مد نظر نبـوده گذشته تحقيقات متقابل در يمثبت و منف هاياثر نيا. در مدل است نفعانيذ

تـوان ايـن مـوارد را مـي ،مثـال طور به. دارد دو طرف تيرضا زانيدر م يادزي العادهفوق رياما تأث :برشمرد شيبـه افـزا چنداني ةعالق يدارد و از طرفگرفتن پروژه عجله ليتحو براي بردار بهره .1

.ندارد نهيهز

گريكـد يبا يمياست كه ارتباط مستق يمنافع و منابع مال نيبا تأم تياولو مانكاريپ يبرا .2كـه ميزمان پـروژه هسـت ةشاهد اطال يهگا بنابراين ؛اما با زمان در تضاد هستند ،دارند .استطرف دو يارهايو در نظر گرفتن مع تياز عدم رعا يناش

پروژه ةمحدود تيدر شفاف ،يهيپروپوزال و مطالعات مربوط به طرح توج نيدقت در تدو .3 .كنند يم تيرا تقو گريكديهمسو هستند و اريدو مع نيا ،دارد ييسزابنقش

يمحـدوده بـرا تيو شـفاف مانكـار يپ يبـرا يو مـال يو پروپـوزال فنـ هيـ اول العاتمط .4 ك،يـ هـر نيدقـت در تـدو از ايـن رو . دارنـد تيمپروژه اه ميو ت يمجر گذار، هيسرما

. كاهد يم گريو از فشار بر گروه د كرده تيتقو زيرا ن يگريد

هاي فرعي تحقيق، يك سيستم پشتيبان تصـميم و پرسشاصلي براي پاسخگويي به پرسش نياز بـراي هاي مورد مين دادهأضمن ت ،گام اجرايي 10صورت يكپارچه طراحي شد كه در قالب به

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 696

ارائـه را نفعان عملياتي مديريت انتظارات ذي ةهاي مختلف، در نهايت برنام گيري طي گام تصميمموردي نشان داد كه ةال فرعي تحقيق، نتايج اجراي مدل در نمونؤدر پاسخ به آخرين س. دهد مي

تواننـد مـي نفعان طي فازهـاي مختلـف پـروژه اقدامات الزم براي مديريت ذي طبع بهانتظارات و ةخالصـ .همين موضوع بوده است كردنهاي مقاله حاضر، مطرح يابند كه يكي از نوآوريتغيير

:كرده ئتوان در سه محور زير ارا موردي را مي ةدستاوردهاي حاصل از مطالع يمطالعـه، اطالعـات نيـ ا ةيـ آمده از مراحـل اول دست هب جيبا توجه به نتا: نفعانيو ذ ارهايمع .1

توجه با. آمد دست هاي مختلف آن به آنها بر پروژه و فاز ريتأث ةو نحو زانيم نفعان، يذ ةدربار طـي پـروژه يثابـت و اصـل نفعانيعنوان ذ پروژه به يو مجر گذارهياطالعات، سرما نيبه ا ةپايان چرخـ تا زمان يو گاه برداريبهره از پس هاتا سال هيآن، از زمان مطالعات اول اتيح

ل يـ دل نيبـه همـ . را دارند ريو تأث تياهم نيشتريآن ب هاييخروج اجرا و ي، بر چگونگعمرـ يبرا ل،ياز تحو شيمراحل پ يدر تمام آنها هايمين انتظارأت اصـل مانكـار يپـروژه و پ ميت

يبوده و طور يتيريو مد يصورت كل پروژه اغلب به گذارهيسرماانتظارات . است يمهم اريبس نيـ پـروژه ا ياز منظـر مجـر . باشـد هيت سرماو بازگش يكه ضامن سودده شوديم فيتعررا قدقيـ كنتـرل بوده و ترساده ،سازيادهيپ تي، از نظر قابلباالعالوه بر مسائل ديبا ارهايمع

ـ ريمـد ،ياصل مانكاريپ ،ريتأث زانينظر م از. كندممكن قـرار يبعـد گـاه يپـروژه در جا ميو تزمـان يبـرا يو گـاه دهـي ليتحو ةمرحل كه تا يعنوان گروه به آنها هاياند و انتظار گرفته

ـ مانكـار يمتوجه سازمان پروژه پ شتريب ،همراه پروژه خواهند بود اندازيپس از راه يكم ميو تمشخص را با حفظ منافع سازمان ةپروژه با محدود ليتحو تيقابل انتظارات نيا. پروژه است

و گـذار هيبـا سـرما يياجرا اهگينفعان با توجه به جا يذ نيا يارهايمع يبرخ. كند مي نيتضمعالوه با هب. شود تيرعا يتعادل منطقانتظارات نيا بيندر تضاد است كه الزم است يمجر

ةبقا در سـازمان و ادامـ برايپروژه مياست كه ت اضحبودن پروژه، و يموقت تيتوجه به ماهـ يزهـا اين نيدر مراحل مختلف پروژه و تأم يحفظ سالمت روح مانكار،يبا پ يهمكار در ميت

در پروژه كاربران و هاكنندهكه مصرفناي با. دارد ازينهايي به تضمين ،قبال انتظارات سازمانـ در هاي آنهاانتظار ،شونديبا پروژه مواجه م ،برداريزمان اتمام پروژه و بهره نخسـت ةمرحل

ـ آنهـا يارهايمع از اين رو. شود ميو در محدوده لحاظ ينبيشيپروژه پ ب از جـنس كـه اغلخواهد گذاشـت ريدر فاز مطالعه تأث ،استبوده و سهولت ارتباط با پروژه هايدگيچيكاهش پ

كننـدگان نيتـأم ريسا اما. دو گروه وجود ندارد نيا تياز رضا يدوم و سوم اثر يو در فازهاماننـد وصـول مـدتي كوتـاه يارهـا يو مع وندنـد پييدوم و سوم به پروژه م حلمعموالً در مرا

ناوری اطالعات 697 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

فقـط ايدر فاز دوم و سوم توانديبه جنس پروژه م با توجه زيجامعه ن. موقع مطالبات دارند به .دشوبرآورده ازيتا حد ن آنها و مطالبات و انتظارات شود يدر فاز خاتمه بررس

،شـد يمـ زين ينبيشپي كه طور همان ،و زمان اقدامات نهيهز يبررس: و زمان اقدامات نهيهز .2و زمـان نـه ياسـت هز ياز جـنس سـتاد شتريه در فاز مطالعات كه امور باز آن بود ك يحاك

و زمان در فاز اجـرا نهيهز زانيم نيشتريب. كمتر از مراحل اجرا و خاتمه است ارياقدامات بس ،يفـاز، رفـع اشـكاالت احتمـال نيا هاييدگيچيبا توجه به پ زيفاز خاتمه ن. شود مي هاستفاد

طور به كه بود خواهد برو زمان برنهيهز نفعان،يذ يتمام تيو جلب رضا هاسكيمواجهه با ر. است شتريو زمان از فاز اجرا كمتر و در اغلب موارد از فاز مطالعات ب نهيهز نيا زانميمسلم

بـراي ازيـ مـورد ن ةنـ يهز ،اسـت اطالعـاتي ةمورد مطالعه كه سامان ةتوجه به جنس پروژ با اسـت كننـدگان اغلب مد نظر كاربران و مصـرف كه يظاهر يارهايمع يسطح برخ شيافزاي متفـاوت صـنايع ديگـر، مقـدار هاياما در پروژه ،است ترنييپا يياجرا يارهامعي از مراتب به

نيـ الزم اسـت ا نفعـان يذ تيرضا تيريمد يبرا از اين رو. استمتصور هانسبت نيا براي .نكند جاديا ند تا در محاسبات اختاللشوبرآورد يخوب بيبا تقر ريمقاد

اقـدامات، ة الزم بـراي نـ يهزپـايين بـودن پـروژه بـا توجـه بـه نخسـت در فاز : مدل جينتا .3 يتمـام اًبـ تقري پـروژه، كـاربران و كننـدگان مصرف يارهايخصوص اقدامات مربوط به معبه

نهياقدامات پرهز فقطمدل، يدر خروج از اين رو. اند شدهپوشش داده يكم ةنياقدامات با هز 100صـورت بـه ،انـد داشـته ارهـا يمع ريسا بهنسبت يكمتر تيفاز اهم ناي در كه برنو زما

پروژه، با توجه به كاهش كـل يفاز اجرا ايفاز دوم در. اند درصدي در برنامه قرار داده نشده ةامـا بـا توجـه بـه كـاهش بودجـ . رنـد گييتحت پوشش قـرار مـ يشترياقدامات ب ارها،يمع

از اقدامات كـه بـا يهمچنان برخ ها،نهينسبت به هز نفعانيذ تياشده به رض داده صيتخصفـاز خاتمـه، بـا در .اند انتخاب نشده ،ندهست اربرخورد ياز ارزش كمتر نهيدر نظر گرفتن هز

گرفتـه و مقدار ،ثابت نفعانيذ يارهايمع يپروژه، تمام ياصل نفعانيذ اديز تيتوجه به اهمفـاز نيـ است كه با مشخصات ابوده بنديزمان تيرعا ،ه نشدكه پوشش داده انتظاري تنها

شـتر يب خيليكه فاز خاتمه هستيمموضوع نيمعموالً شاهد ا هادر پروژه زيرا ،دارد يهمخوان .شودمي برپروژه و كارفرما، زمان مياز زمان مورد انتظار ت

بـر اسـاس ــ رهاايتر به مع دقيق يده تحقيقات آتي، وزن ييكي از موضوعات پيشنهادي برا افـزار نـرم يك ةتوسع اين، بر عالوه. ـ استو عدم اكتفا به مشرب آنها نفعان ذي يتيشخص پيت

،پسنديكاربرعالوه بر افزايش تا دشو يمبراي سيستم پيشنهادي و ارزيابي آن نيز توصيه تجاري .كند فراهمرا پروژه هر فاز از نفعان در مديريت ذي اقداماتامكاناتي نظير كنترل پيشرفت انجام

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 698

منابعفهرست بـر بررسي عوامل مـؤثر : هاي مديريت دانش سازي موفق سيستم چالش پياده). 1394. (ح.شركت، م و. ، مپور جامي

، )2( 7، مـديريت فنـاوري اطالعـات . هاي ايراني با رويكـردي آميختـه پذيرش مديريت دانش در سازمان450- 429. بندي عوامل مـؤثر شناسايي و اولويت). 1394. (ر.، مزاده قديم كاباران و. ، آمد عليانمح، .، مخلج، .، جحقيقت منفرد

كيفيـت در گـروه ريزي منابع سـازمان بـا رويكـرد گسـترش عملكـرد برنامه سازي سيستم در فرايند پياده .697 -714، )4( 7، مديريت فناوري اطالعات. صنعتي بهمن ديزل

نويسـي تلفـن برنامـه هـاي اي كيفي از عوامل حياتي موفقيـت پـروژه مطالعه). 1395. (، كعبداللهي و. ، حخواستار . 273 -294 ،)2( 8، مديريت فناوري اطالعات. همراههـاي فنـاوري پروژه سپاري بندي مخاطرات برون بررسي و اولويت). 1394. (، مشيرمحمدي و .ا.، سخوانساري زاده

مديريت . )هاي زيرساخت فناوري اطالعات و ارتباطات وژهپر: مطالعة موردي( )ICT( اطالعات و ارتباطات .69-84 ،)1( 7، فناوري اطالعات

اجتمـاعي در سـازي تجـارت بندي عوامل مؤثر بر موفقيت پياده شناسايي و رتبه). 1395. (، نعبدالوند و .، زرحيمي .295 -314، )2( 8، مديريت فناوري اطالعات. فازي AHP ايران با استفاده از

سـك ير تيريدر مـد تيـ موفق يديـ عوامـل كل نيـي تع). 1290. (، ميآثار يريمد و .، شيمحمد، .، مينخا يموس .127-144 ،)6( 3، مديريت فناوري اطالعات. يمجاز يها اطالعات در سازمان يفناور يها پروژه

Atkinson, R. (1999). Project management: Cost, time and quality. Two best guesses and a phenomenon. It’s time to accept other success criteria. International Journal of Project Management, 17(6), 337–342.

Belassi, W. & Tukel, O.I. (1996). A new framework for determining critical success/failure factors in projects. International Journal of Project Management, 14(3), 141–152.

Bhutani, K., Kumar, M., Garg, G. & Aggarwal, S. (2016). Assessing IT Projects Success with Extended Fuzzy Cognitive Maps & Neutrosophic Cognitive Maps in comparison to Fuzzy Cognitive Maps. Neutrosophic Sets and Systems, 12, 9–19.

Fayaz, A., Kamal, Y., Amin, S.U. & Khan, S. (2017). Critical success factors in information technology projects. Management Science Letters, 7, 73–80.

Freeman, M. & Beale, P. (1992). Measuring project success. Project Management Journal, 23(1), 8–18.

ناوری اطالعات 699 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د

Haghighat Monfared, J., Khalaj, M., Mohammad Alian, A. & Kabaranzadeh Ghadim, M.R. (2016). Effective Factors in the Implementation of the E.R.P using the Q.F.D approach. Journal of Information Technology Management, 7(4), 697-714. (in Persian)

Henriques, A. & Richardson, J. (2013). The triple bottom line: Does it all add up? Routledge, London.

Jamipour, M. & Sherkat, M.H. (2015). Challenge of successful KMSs implementation: exploration of effective factors on KM acceptance via mixed method. Journal of Information Technology Management, 7(2), 429-450. (in Persian)

Jugdev, K. & Müller, R. (2005). A retrospective look at our evolving understanding of project success. Project Management Journal, 36(4), 19–31.

Keirsey, D. (1998). Please understand me II: temperament, character, intelligence. Prometheus Nemesis Book Company, CA, USA.

Kerzner, H. (1987). In search of excellence in project management. Journal of Systems Management, 38(2), 30–40.

Khansarizadeh, S.E. & Shirmohammadi, M. (2015). Investigation and Prioritizing Outsourcing of Information and Communication Technology (ICT) Projects (Case Study: ICT Infrastructure Projects). Journal of Information Technology Management, 7(1), 69-84. (in Persian)

Khastar, H. & Abdollahi, K. (2016). Critical Success Factors of Mobile Application Development Projects: A Qualitative Study. Journal of Information Technology Management, 8(2), 273–294. (in Persian)

Lester, D.H. (1998). Critical success factors for new product development. Research Technology Management, 41(1), 36-43.

Moosakhani, M., Mohammadi, S. & Modiriasari, M. (2011). Critical Success Factor in IT Project Risk Management in Virtual Enterprise: Multi Case Study. Journal of Information Technology Management, 3(6), 167–176. (in Persian)

Morris, P.W.G. & Hough, G.H. (1987). The Anatomy of Major Projects: A Study of the Reality of Project Management. John Wiley & Sons Ltd., Chichester.

Munns, A.K. & Bjeirmi, B.F. (1996). The role of project management in achieving project success. International Journal of Project Management, 14(2), 81–88.

Neves, F.G., Borgman, H. & Heier, H. (2017). Success Lies in the Eye of the Beholder: A Quantitative Analysis of the Mismatch Between Perceived and Real IT Project Management Performance. In Proceedings. 50th Hawaii International Conference on System Sciences. Big Island, Hawaii.

... طي نفعان يمديريت ذ هاي ن تصميم براي اقدامسيستم پشتيبا ــــــــــــــــــــــــ 700Pinto, J.K. & Slevin, D.P. (1988). Project success: definitions and measurement

techniques. Project Management Journal, 19(1), 67–73.

Project Management Institute. (2013). A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK), USA.

Rahimi, Z. & Abdolvand, N. (2016). Identifying and Ranking the Effective Factors on Successful Implementation of Social Commerce in Iran, Using AHP Fuzzy. Journal of Information Technology Management, 8(2), 295-314. (in Persian)

Shakhsi-Niaei, M., Shiripour, M., Shakouri G.H. & Iranmanesh, S.H. (2015). Application of genetic and differential evolution algorithms on selecting portfolios of projects with consideration of interactions and budgetary segmentation. International Journal of Operational Research, 22(1), 106–128.

Turner, J. R. (Ed.). (1995). The commercial project manager. McGraw-Hill, UK.

Turner, J. R. (Ed.) (2003). Contracting for project management. Gower, UK.

Turner, J.R. (2004). Five conditions for project success. International Journal of Project Management, 22(5), 349–350.

Turner, J.R., Zolin, R. & Remington, K. (2009). Modelling success on complex projects: multiple perspectives over multiple time frames. In Proceedings. 9th Conference of The International Research Network of Organizing by Projects, Technical University of Berlin, Berlin.

Turner, J.R. & Zolin, R. (2012). Forecasting success on large projects: developing reliable scales to predict multiple perspectives by multiple stakeholders over multiple time frames. Project Management Journal, 43(5), 87–99.

Wateridge, J. (1998). How can IS/IT projects be measured for success?. International Journal of Project Management, 16(1), 59–63.

Xue, Y. (2009). A results-based monitoring and evaluation system for key infrastructure projects (Unpublished doctoral thesis). Lille School of Management, Lille, France.