∆οµές των εκπαιδευτικών συστηµάτων και µ στην...

∆οµές των εκπαιδευτικών συστηµάτων και των συστηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης

στην Ευρώπη

ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Αγγλία Γαλλία Γερµανία ∆ανία Ελλάδα

Ισπανία Ιταλία Κάτω Χώρες Σουηδία Φινλανδία

Βάση του εκπαιδευτικού συστήµατος: αρχές - νοµοθεσία Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση

του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Επιθεώρηση / επίβλεψη / καθοδήγηση

Χρηµατοδότηση Συµβουλευτικά και γνωµοδοτικά όργανα

Ιδιωτικά σχολεία Υποχρεωτική και µετα-υποχρεωτική εκπαίδευση Οργάνωση του σχολείου, Προγράµµατα σπουδών Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός

Εκπαιδευτικοί Στατιστικά

Υπεύθυνος :

Χατζηευστρατίου Ιγνάτιος

Συνεργάτες : Μήτση Αργυρώ Τσιατούχας Αριστείδης

ΑΘΗΝΑ 2005

∆οµές των εκπαιδευτικών συστηµάτων και των συστηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης στην Ευρώπη

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ.

Εισαγωγή ………………………………………………………………………………. 3 Αγγλία …………………………………………………………………….……………. 4 Γαλλία ……………………………………………………………………………….…. 12 Γερµανία ……………………………………………………………………………… 25 ∆ανία …………………………………………………………………………………… 40 Ελλάδα …………………………………………………………………………………. 55 Ισπανία …………………………………………………………………………………. 76 Ιταλία …………………………………………………………………………………... 90 Κάτω Χώρες …………………………………………………………………………… 106 Σουηδία ………………………………………………………………………………… 123 Φινλανδία ………………………………………………………………………………. 134 Παράρτηµα …………………………………………………………………………….. 145 Συνοπτική παρουσίαση ……………………………………………………………….. 145 Ευθύνη …………………………………………………………………………………. 167 Υποχρεωτική εκπαίδευση …………………………………………………………….. 168 Ιδιωτικά σχολεία ………………………………………………………………………. 168 Αξιολόγηση …………………………………………………………………………….. 169 Εκπαιδευτικό υλικό …………………………………………………………………… 172 Στατιστικά …………………………………………………………………………….. 173 Ωρολόγια Προγράµµατα ……………………………………………………………… 174 Γαλλία ……………………………………………………………………………….…. 174 Γερµανία ……………………………………………………………………………… 181 ∆ανία …………………………………………………………………………………… 183 Ισπανία …………………………………………………………………………………. 188 Ιταλία …………………………………………………………………………………... 196 Κάτω Χώρες …………………………………………………………………………… 199 Σουηδία ………………………………………………………………………………… 205 Φινλανδία ………………………………………………………………………………. 211 Αγγλία …………………………………………………………………….……………. 213 ∆ιαγράµµατα …………………………………………………………………………... 215


3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από µια πολύ µεγάλη ποικιλία συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Για να µπορέσει να αποτιµηθεί σωστά αυτή η διαφορετικότητα, η ΕΥΡΥ∆ΙΚΗ, το δίκτυο πληροφόρησης για την εκπαίδευση στην Ευρώπη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ανάπτυξης Επαγγελµατικής Κατάρτισης (CEDEFOP) και το Ευρωπαϊκό Ίδρυµα Κατάρτισης (ΕΤF) συνεργάζονται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα για την επικαιροποίηση εθνικών µονογραφιών µε τίτλο ∆οµές των Εκπαιδευτικών Συστηµάτων και των Συστηµάτων Επαγγελµατικής Κατάρτισης και Εκπαίδευσης Ενηλίκων στην Ευρώπη (Structures of Education, Vocational Training and Adult Education Systems in Europe). Το κείµενο που ακολουθεί αποτελεί µετάφραση πληροφορίας της EURYDICE η οποία βρίσκεται στο δικτυακό τόπο http://www.eurydice.org. Αναλύει τη δοµή των προγραµµάτων σπουδών δέκα Ευρωπαϊκών χωρών (Αγγλίας (2003), Γαλλίας (1999), Γερµανίας (2002-2003), ∆ανίας (2002), Ελλάδας (2003), Ισπανίας (2003), Ιταλίας (2003), Κάτω Χωρών (2001), Σουηδίας (2001) και Φινλανδίας (2003)). Επίσης παρέχονται πολύτιµοι συγκεντρωτικοί πίνακες ως καταστάλαγµα της µελέτης των εκπαιδευτικών συστηµάτων και των προγραµµάτων σπουδών της κάθε χώρας. Οι περιγραφές που αφορούν κάθε χώρα περιέχουν βασικές πληροφορίες σχετικά µε τη δοµή των εκπαιδευτικών συστηµάτων (πρωτοβάθµια, κατώτερη δευτεροβάθµια και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση). Γίνεται αναφορά στην επιµόρφωση των εκπαιδευτικών, καθώς και στην υπηρεσιακή τους κατάσταση. Οι παρεχόµενες πληροφορίες δοµούνται στη βάση ενός κοινού πίνακα περιεχοµένων ώστε να διευκολύνεται η σύγκριση ανάµεσα στις χώρες, ενώ ταυτόχρονα να είναι δυνατό να τονιστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε συστήµατος. Το εκπαιδευτικό σύστηµα κάθε χώρας αποτυπώνεται σε διαγραµµατική µορφή. Το πρώτο κεφάλαιο του κάθε τµήµατος που αναφέρεται σε συγκεκριµένη χώρα, αφιερώνεται σε µια σύντοµη παρουσίαση της χώρας αυτής, καθώς και των βασικών αρχών που διέπουν την εκπαίδευση και κατάρτιση και την κατανοµή των αρµοδιοτήτων, ενώ ακολουθούν πιο ειδικές πληροφορίες (σε σχέση µε τη διοίκηση, εποπτεία, χρηµατοδότηση, την ιδιωτική εκπαίδευση και τους συµβουλευτικούς φορείς). Επίσης αναφέρονται και οι βασικές µεταρρυθµίσεις των εκπαιδευτικών συστηµάτων. Τα υπόλοιπα κεφάλαια ασχολούνται, στη συνέχεια, µε την υποχρεωτική και την µετα-υποχρεωτική εκπαίδευση (γενική, τεχνική και επαγγελµατική εκπαίδευση που παρέχεται αποκλειστικά στο σχολείο). Ο τρόπος που τα κεφάλαια αυτά δοµούνται εξαρτάται από το υφιστάµενο εκπαιδευτικό πλαίσιο σε κάθε χώρα. Για όλες τις χώρες, µετά από µια σύντοµη περιγραφή των στόχων και της δοµής του αντίστοιχου επιπέδου εκπαίδευσης ακολουθούν τµήµατα που αναφέρονται στο αναλυτικό πρόγραµµα ή το πρόγραµµα σπουδών, την αξιολόγηση, τους εκπαιδευτικούς και σε στατιστικά στοιχεία. Ειδικό τµήµα σε κάθε κύκλο εκπαίδευσης ασχολείται µε την κατάσταση των αντίστοιχων εκπαιδευτικών. Επίσης παρέχονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν τον αριθµό των µαθητών, σπουδαστών, εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, και όπου υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία, στην αναλογία µαθητών ή σπουδαστών ανά εκπαιδευτικό, την αναλογία εγγραφής και περάτωσης του αντίστοιχου κύκλου, ή ακόµα και τις κατευθύνσεις σπουδών ή ειδικότητες που επιλέγονται.


4

ΑΓΓΛΙΑ 2003

1. Εισαγωγή 1.1 Υπόβαθρο Καταλαµβάνει συνολική επιφάνειας 130281 km2. Το 2001, ο πληθυσµός ήταν 49.181.000. Η επίσηµη γλώσσα είναι τα Αγγλικά. 1.2 Βασικές αρχές και νοµοθεσία Στην Αγγλία όλα τα παιδιά µεταξύ πέντε και δεκαέξι ετών πρέπει να λάβουν τη βασική full-time εκπαίδευση που ταιριάζει στην ηλικία τους. Μέχρι την ηλικία των δεκαεννέα η εκπαίδευση είναι ελεύθερη. Οι ενήλικες που παίρνουν µαθήµατα σε τάξεις πρόσθετης εκπαίδευσης χρεώνονται µε κάποια δίδακτρα. Στην ανώτερη εκπαίδευση οι µαθητές πρέπει να πληρώσουν ένα συµβολικό ποσό από τα εκπαιδευτικά δίδακτρα το οποίο εξαρτάται από το προσωπικό ή οικογενειακό εισόδηµα. Η εκπαιδευτική νοµοθεσία περιλαµβάνεται σε µια σειρά από Acts Of Parliament. 1.3 Οργάνωση και διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος Η διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος εφαρµόζεται σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Σε επίπεδο ιδρυµάτων, τα διοικητικά τµήµατα έχουν ένα µεγάλο βαθµό αυτονοµίας για την διαχείριση των ιδρυµάτων τους. Στην Αγγλία το Secretary of State for Education and Skills έχει την ευθύνη για το Department for Education and Skills (DfES).Το DfES είναι το κυβερνητικό τµήµα που είναι υπεύθυνο για την πολιτική γραµµή στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση. Το τµήµα Work and Pensions (DWP) είναι υπεύθυνο για τα προγράµµατα επαγγελµατικής κατάρτισης. Ευθύνη για την οργάνωση και διοίκηση των σχολείων έχουν και τα τοπικά συµβούλια που έχουν εκλεχθεί οι λεγόµενες τοπικές εκπαιδευτικές αρχές (local education authorities - LEA) Εκπαιδευτικά ιδρύµατα Η προσχολική εκπαίδευση παρέχεται από δηµόσια χρηµατοδοτούµενους παιδικούς σταθµούς και από ιδιωτικά ιδρύµατα τα οποία χρηµατοδοτούνται από την κυβέρνηση ( παιδικοί σταθµοί, κέντρα για καθηµερινή φροντίδα, προσχολικές οµάδες κτλ.). Η περαιτέρω εκπαίδευση (Further education - FE) περιλαµβάνει εκπαιδευτικά κολέγια (προσφέρουν γενικές και επαγγελµατικές γνώσεις και απευθύνονται κυρίως σε µαθητές που έχουν περάσει την ηλικία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης), sixth-form colleges (παρέχουν κυρίως µαθήµατα για ηλικίες από 16 - 19) και τα τριτογενή κολέγια (tertiary colleges) τα οποία συνδυάζουν την FE και τα sixth-form colleges. Όλα τα ανώτερα ιδρύµατα είναι νοµικά αυτόνοµα. Τα διοικητικά τους τµήµατα έχουν την ευθύνη για την φροντίδα των εκπαιδευτικών θεµάτων (συµπεριλαµβανοµένης της διδασκαλίας και του τρόπου αξιολόγησης). 2. Ιδιωτικά σχολεία Τα σχολεία αυτά δεν λαµβάνουν απευθείας κρατική επιχορήγηση αλλά χρηµατοδοτούνται από δίδακτρα και έσοδα από επενδύσεις. ∆εν υποχρεώνονται να παρέχουν το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, αλλά πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες σε βάθος και εύρος της ηλικίας των µαθητών καθώς και των επιδεξιοτήτων και ικανοτήτων τους και κάθε ειδική ανάγκη που µπορεί να έχουν.


5

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3. Υποχρεωτική εκπαίδευση Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των πέντε ως δεκαέξι ετών. Όλα τα παιδιά πρέπει να λάβουν κατάλληλη full-time εκπαίδευση. Για τα παιδιά που δεν παρακολουθούν κάποιο σχολείο δίνεται η δυνατότητα για εκπαίδευση στο σπίτι. Η περίοδος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης διαιρείται σε τέσσερα βασικά στάδια : βασικό στάδιο 1 (key stage 1) ηλικίες από 5 – 7, το βασικό στάδιο 2 παρέχεται στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τα βασικό στάδιο 3 και βασικό στάδιο 4 σε δευτεροβάθµια σχολεία. Η βασική αρχή στη σχολική εκπαίδευση είναι να παρέχεται ένα ισορροπηµένο και ευρέως βασισµένο πρόγραµµα σπουδών που είναι κατάλληλο για την ηλικία του µαθητή, τις επιδεξιότητες και ικανότητες του και σε κάθε ειδική ανάγκη που αυτό έχει (Special Education Need - SEN) . Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τα περισσότερα δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης δέχονται τους µαθητές χωρίς να δίνουν έµφαση στις ακαδηµαϊκές δυνατότητες, αλλά ένας µικρός αριθµός σχολείων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης γνωστός ως Grammar Schools, δέχονται µαθητές βάσει της απόδοσης τους στις δοκιµές επιλογής, που γίνονται στην ηλικία των έντεκα. Μερικά σχολεία που ειδικεύονται σε ορισµένα θέµατα, όπως οι σύγχρονες γλώσσες, ή η τεχνολογία, µπορεί να δώσουν προτεραιότητα για την αποδοχή σε ποσοστό 10% σε παιδιά που έχουν µεγαλύτερες ικανότητες στα σχετικά θέµατα. Όλα τα σχολεία έχουν ένα σχολικό οργανισµό που είναι αρµόδιος για τη λήψη των αποφάσεων σχετικά µε τη γενική κατεύθυνση του σχολείου και του προγράµµατος σπουδών του. Η σύνθεση των οργανισµών όλων των σχολείων απεικονίζει διάφορους τοµείς της κοινωνίας, συµπεριλαµβανοµένων και της τοπικής επιχειρησιακής κοινότητας και τους γονείς παράλληλα µε τους αντιπροσώπους της LEA και του διδακτικού και µη διδακτικού προσωπικού των σχολείων. Επιπλέον πολλά σχολεία έχουν µια ένωση κηδεµόνων-δασκάλων, η οποία µπορεί να παρέχει τη ευκαιρία στους γονείς να συζητήσουν ζητήµατα που τους ενδιαφέρουν µε το διδακτικό προσωπικό. Πολλά σχολεία έχουν τις συνδέσεις τους µε τις τοπικές επιχειρήσεις και υπάρχει ένα εθνικό δίκτυο συνεργασιών εκπαίδευσης - επιχειρήσεων.

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

3α. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση Το σχολικό έτος ξεκινά από την 1 Σεπτεµβρίου έως τις 31 Αυγούστου. Αποτελείται από 380 (half-day) sessions, αλλά τη σχολική περίοδο και τις διακοπές τις αποφασίζει η LEA ή η σχολική διοίκηση (ανάλογα µε τον τύπο σχολείου). Τα σχολεία ανοίγουν στις 9 π.µ. και κλείνουν στις 3-5 µ.µ. 3α.1 Πρόγραµµα σπουδών Κάθε χρηµατοδοτούµενο από το δηµόσιο σχολείο πρέπει να παρέχει το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία (Collective Worship) για όλους τους µαθητές. Κατά απαίτηση κάποιου γονέα ο µαθητής µπορεί να απαλλαχθεί από την θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία. Προαιρετικά θέµατα δεν προσφέρονται σε πρωτοβάθµια σχολεία. Στην Αγγλία το εθνικό πρόγραµµα σπουδών στο βασικό στάδιο 1 (5-7 ετών) και το βασικό στάδιο 2 (7-11 ετών) περιλαµβάνει τα ακόλουθα υποχρεωτικά µαθήµατα : Αγγλικά, µαθηµατικά, τεχνολογία επιστήµης, σχέδιο και τεχνολογία, πληροφορική και επικοινωνίες (ICT), ιστορία, γεωγραφία, τέχνη και σχέδιο, µουσική και φυσική αγωγή. Το υποχρεωτικό εθνικό πρόγραµµα σπουδών δεν διαµορφώνει ένα πλήρες πρόγραµµα σπουδών. Τα σχολεία έχουν τη δυνατότητα να προσαρµόζουν το πρόγραµµα σπουδών στις ανάγκες τους και καταστάσεις. Ο


6

χρόνος που δίνεται σε κάθε θέµα δεν είναι προκαθορισµένος. Οι καθηγητές καθορίζουν µόνοι τους τον τρόπο διδασκαλίας και τα µέσα που θα χρησιµοποιήσουν για την διδασκαλία του µαθήµατος τους (οπτικοακουστικά µέσα και τεχνολογία ). Το πρόγραµµα σπουδών είναι το ίδιο και για τους µαθητές µε ειδικές ανάγκες, προσαρµόζεται όταν υπάρχει ανάγκη. Η κυβέρνηση δηµοσιεύει οδηγίες για τον σκοπό, τη φύση και την ποσότητα της κατ΄ οίκον εργασίας των µαθητών διαφορετικών ηλικιών. 3α.2 Αξιολόγηση / Πιστοποίηση /Καθοδήγηση Μέχρι το σχολικό έτος 2002/2003 όλοι οι µαθητές στην Αγγλία αξιολογούταν στη γλώσσα, στα µαθηµατικά, και στις προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες µέσα στις πρώτες 7 εβδοµάδες εισόδου τους στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Με αυτόν τον τρόπο οι δάσκαλοι µπορούν να σχεδιάσουν το πρόγραµµα σπουδών ώστε να ταιριάζει στις ανάγκες των µαθητών. Οι δάσκαλοι και τα σχολεία αξιολογούν συνεχώς την πρόοδο των µαθητών. Επιπλέον, οι προβλεπόµενες από το νόµο ρυθµίσεις αξιολόγησης για το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, επιτρέπουν τη αξιολόγηση των µαθητών µε βάση τα εθνικά πρότυπα στα βασικά θέµατα των Αγγλικών, µαθηµατικών και επιστήµης. Η αξιολόγηση γίνεται από τον δάσκαλο σύµφωνα µε κριτήρια τα οποία έχουν τεθεί εθνικά και µε βάση εξετάσεις και εργασία σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον υπάρχουν οι παρακάτω µορφές αξιολόγησης : Στο τέλος του βασικού σταδίου 1 ( 7 ετών) οι µαθητές αναλαµβάνουν σχολικές εργασίες και γραπτά διαγωνίσµατα σε Αγγλικά και µαθηµατικά. Στο τέλος του βασικού σταδίου 2 (11 ετών) οι µαθητές δίνουν γραπτές εξετάσεις στα Αγγλικά, µαθηµατικά και στις επιστήµες. Μετά το τέλος της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης δεν δίνεται κάποιο πτυχίο και οι περισσότεροι µαθητές συνεχίζουν στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση. 3α.3 Οι εκπαιδευτικοί στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση Στην Αγγλία οι καθηγητές που δουλεύουν σε δηµόσια χρηµατοδοτούµενα σχολεία πρέπει να έχουν το Qualified Teachers Status (QTS) το οποίο αποκτούν αφού παρακολουθήσουν ένα βασικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα το οποίο πιστοποιεί η Teacher Training Agency. Υπάρχουν διάφορα προγράµµατα κατάρτισης τα οποία οδηγούν στο QTS. Το σύγχρονο πρόγραµµα συνήθως περιλαµβάνει τέσσερα χρόνια full-time εκπαίδευση καθηγητών το οποίο οδηγεί σε ένα εκπαιδευτικό πτυχίο, συνήθως το Bachelor of Education (Bed). Τα µαθήµατα προσφέρονται από τα πανεπιστήµια και άλλα ιδρύµατα ανώτερης εκπαίδευσης. Περιλαµβάνουν το πρόγραµµα σπουδών και παραγωγικά και εκπαιδευτικά µαθήµατα και τη µελέτη ενός η περισσοτέρων ειδικών θεµάτων. Ενσωµατώνουν επίσης 32 εβδοµάδες εκπαίδευσης σε σχολείο. Στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση οι καθηγητές διδάσκουν τα περισσότερα ή όλα τα µαθήµατα του προγράµµατος σπουδών για µια τάξη. Σε µερικά σχολεία υπάρχουν καθηγητές ειδικευµένοι σε κάποια αντικείµενα όπως η µουσική. Στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, οι µαθητές διδάσκονται από εξειδικευµένους καθηγητές. Οι καθηγητές δεν είναι δηµόσιοι υπάλληλοι αλλά είναι εργαζόµενοι της LEA ή του σχολείου. Στα εθελοντικά σχολεία και τα ιδρύµατα οι διοικητικές αρχές προσλαµβάνουν τους καθηγητές. Στα δηµόσια σχολεία η LEA είναι ο εργοδότης. Κάθε σχολείο καθορίζει τις ανάγκες του για προσωπικό κα δραστηριότητες ανάπτυξης.


7

4. ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 4α.1 Οργάνωση δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης Οι ρυθµίσεις για το σχολικό έτος, την ηµέρα και τη χρήση των σχολικών εγκαταστάσεων είναι όπως στη πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Αν και το χρονικό διάστηµα που αφιερώνεται στα µεµονωµένα θέµατα δε είναι ορισµένο, οι ελάχιστοι εβδοµαδιαίοι συνιστώµενοι χρόνοι µαθήµατος για τους µαθητές ηλικίας 12 έως 16 έτη είναι 24 ώρες. Από την έναρξη, για το σχολικό έτος 2001/02, µιας νέας στρατηγικής για τους µαθητές του βασικού σταδίου 3 (11-14 ετών), τα σχολεία πρέπει – µέσα σε αυτές τις 24 ώρες – να παρέχουν το ελάχιστο 3 ώρες αγγλικών συν τρεις ώρες µαθηµατικών κάθε εβδοµάδα για όλους τους µαθητές. Οι µαθητές γενικά τοποθετούνται σε µια τάξη σύµφωνα µε την ηλικία τους και προβιβάζονται στην επόµενη τάξη µετά το τέλος του σχολικού έτους. Στα σχολεία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης για µερικά µαθήµατα οι µαθητές διαχωρίζονται σε γκρουπ ανάλογα µε τις ικανότητες τους. Οι καθηγητές πρέπει να παρέχουν ευκαιρίες σε όλους τους µαθητές ανεξάρτητα από τις ικανότητες τους. 4α.2 Πρόγραµµα Σπουδών Κάθε, χρηµατοδοτούµενο από το δηµόσιο, σχολείο πρέπει να παρέχει το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία (Collective Worship) και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση για όλους τους µαθητές. Κατά απαίτηση κάποιου γονέα ο µαθητής µπορεί να απαλλαχθεί από την θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία και τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Επιπλέον τα σχολεία πρέπει να προσφέρουν σχολικό επαγγελµατικό προσανατολισµό και καθοδήγηση σε όλους τους µαθητές ηλικίας 13+. Όπως και στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση, τα σχολεία έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν το πρόγραµµα σπουδών έτσι ώστε να εναρµονίζεται µε τις ανάγκες τους και τις καταστάσεις. Συγκεκριµένα, υπάρχει η ελευθερία στα ωρολόγια προγράµµατα του βασικού σταδίου 4 (14-16 ετών) να προσφέρουν επιλογές από κάποια θέµατα συµπεριλαµβανοµένων των επαγγελµατικών δυνατοτήτων, πέρα από εκείνες που απαιτούνται από το εθνικό πρόγραµµα σπουδών. Μερικά σχολεία στην Αγγλία µπορεί να ειδικεύονται σε έναν ιδιαίτερο τοµέα του προγράµµατος σπουδών, όπως η γλώσσα, δουλειά και επιχείρηση, ο αθλητισµός, η τέχνη, η τεχνολογία, η επιστήµη, η µηχανική, τα µαθηµατικά και οι υπολογιστές. Από το 2003 υπάρχουν και οι τοµείς µουσική και ανθρωπότητα. Παρόλο που τα σχολεία αυτά είναι γνωστά σαν ειδικά σχολεία, δέχονται µαθητές ανεξάρτητα από τις δεξιότητες και ικανότητες τους. Το εθνικό πρόγραµµα σπουδών για το βασικό στάδιο 3 (11- 14 ετών) συνδυάζει τα παρακάτω υποχρεωτικά µαθήµατα : Αγγλικά, µαθηµατικά, επιστήµες, σχέδιο και τεχνολογία, ιστορία, γεωγραφία, µοντέρνα ξένη γλώσσα, τέχνη και σχέδιο, τεχνολογία ενηµέρωσης και επικοινωνιών, µουσική, φυσική αγωγή, και από το Σεπτέµβριο του 2002 τα καθήκοντα πολίτη (citizenship). Προαιρετικά µαθήµατα µπορούν να προσφέρονται σε αυτό το στάδιο. Το εθνικό πρόγραµµα σπουδών για το βασικό στάδιο 4 (14- 16 ετών) συνδυάζει τα παρακάτω υποχρεωτικά µαθήµατα : Αγγλικά, µαθηµατικά, επιστήµες, σχέδιο και τεχνολογία, τεχνολογία ενηµέρωσης και επικοινωνιών, µοντέρνα ξένη γλώσσα, τέχνη και σχέδιο, µουσική, φυσική αγωγή, και από το Σεπτέµβριο του 2002 τα καθήκοντα πολίτη (citizenship). Οι µαθητές επιλέγουν επιπλέον µαθήµατα από αυτά που προσφέρει το σχολείο. Όπως και στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση οι καθηγητές είναι υπεύθυνοι για τον καθορισµό των µεθόδων διδασκαλίας και των υλικών Οι καθηγητές πρέπει να δίνουν ευκαιρίες σε όλους τους µαθητές ανεξάρτητα από τις ικανότητες τους. Η κυβέρνηση δηµοσιεύει οδηγίες για τον σκοπό, την φύση και την ποσότητα δουλειάς κατ΄ οίκον για τους µαθητές διαφορετικών ηλικιών. Οι συστάσεις για τους µαθητές διαφέρουν από 45 ως 90 λεπτά για µια µέρα για µαθητές από 11 ως 13 ετών, από 1 και µισή ως 2 και µισή ώρες για ηλικίες από 14-16.


8

Οι περισσότεροι µαθητές στο βασικό στάδιο 4 αναλαµβάνουν µια περίοδο επαγγελµατικής εµπειρίας. Ο στόχος είναι ο µαθητής να φέρει εις πέρας µια σειρά από εργασίες και καθήκοντα µε έµφαση στη διαδικασία της εκµάθησης. Αυτή την περίοδο η κυβέρνηση ερευνά τρόπους ώστε τα παιδιά ηλικίας από 14-16 να µπορούν να ολοκληρώσουν µέρος της υποχρεωτικής τους εκπαίδευσης σε περιβάλλοντα εκπαίδευσης ή εργασιακά που είναι εκτός σχολείου. 4α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Οι καθηγητές και τα σχολεία συνεχώς αξιολογούν την πρόοδο των µαθητών. Επιπλέον στο τέλος του βασικού σταδίου 3 (14 ετών), νοµικές ρυθµίσεις αξιολόγησης για το εθνικό πρόγραµµα σπουδών, δίνουν τη δυνατότητα η πρόοδος κάθε µαθητή να µετρηθεί µε βάση εθνικά πρότυπα. Οι απαιτήσεις περιλαµβάνουν αξιολόγηση από τους εκπαιδευτικούς σύµφωνα µε εθνικά κριτήρια σε όλα τα θέµατα του προγράµµατος σπουδών (µε έµφαση στην προφορική, γραπτή και πρακτική εργασία στην τάξη, την κατ’ οίκον δουλειά και τα σχολικά τεστ), και µε διαγωνίσµατα στα Αγγλικά σε εθνικό επίπεδο, µαθηµατικά και επιστήµες. Τα αποτελέσµατα από την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και από τα διαγωνίσµατα εκφράζονται µε βάση την κλίµακα επιπέδου 1-8 του προγράµµατος σπουδών, όπου τα επίπεδα 5 ή 6 είναι τα επίπεδα που αναµένονται από τα παιδιά ηλικίας 14 ετών. Η αξιολόγηση των µαθητών στο τέλος του βασικού σταδίου 4 γίνεται από το General Certificate of Secondary Education (GCSE). Τα GCSE λαµβάνονται σε µια σειρά από ξεχωριστά θέµατα, και το πτυχίο εκδίδεται απαριθµώντας τους βαθµούς που ο υποψήφιος πέτυχε σε κάθε θέµα. Στους υποψήφιους απονέµονται ένας από οχτώ βαθµούς (Α* - G, όπου Α* - C θεωρείται καλό GCSE πέρασµα), σύµφωνα µε την απόδοση τους µε βάση εθνικά κριτήρια. Πρέπει να φθάσουν το κατώτερο επίπεδο Grade G για να συµπεριληφθεί στο πτυχίο µια θεµατική ενότητα. Τα GCSE στα επαγγελµατικά θέµατα εισήχθησαν τον Σεπτέµβριο 2002 και αντικατέστησαν τα Part One General National Vocational Qualification (GNVQ). Όπως και στην περίπτωση των γενικών GCSE, τα επαγγελµατικά απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 16 ετών αλλά µπορούν να τα παρακολουθήσουν όλες οι ηλικίες. Αυτά τα GCSE παρέχουν µια εισαγωγή στην επαγγελµατική περιοχή και επιτρέπουν την πρόοδο στην πρόσθετη εκπαίδευση (Further Education), κατάρτιση ή απασχόληση. Τα επαγγελµατικά GCSE αποτελούνται από τρεις κοινές ,υποχρεωτικές και συνήθως ίσης αξίας ενότητες σε κάθε θέµα. Η αξιολόγηση είναι συνήθως ένα τρίτο εξωτερική (µια ενότητα) και δύο τρίτα εσωτερική (2 ενότητες). Ένα επαγγελµατικό GCSE είναι ισοδύναµο µε δύο ακαδηµαϊκά (γενικά) GCSE. Οι διαθέσιµες θεµατικές ενότητες είναι οι παρακάτω :

• Εφαρµοσµένη τέχνη και σχέδιο • Εφαρµοσµένη εργασία (business) • Εφαρµοσµένη ICT • Εφαρµοσµένη επιστήµη • Μηχανική • Υγεία και κοινωνική περίθαλψη • Ελεύθερος χρόνος και τουρισµός • Κατασκευές

Επιπλέον στους παραπάνω τίτλους σπουδών, υπάρχει µια αναπτυσσόµενη σειρά τίτλων στην γενική παιδεία, επιστηµονικές έννοιες, πληροφορική και σε κάποιες άλλες θεµατικές περιοχές οι οποίες απευθύνονται σε µαθητές που δεν είναι πιθανό να πετύχουν Grade G στο GCSE. Οι τίτλοι σπουδών που λαµβάνονται στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι ενσωµατωµένοι στο National Qualification framework – NFG, το οποίο περιλαµβάνει γενικά επαγγελµατικά προσόντα που λαµβάνονται από τους µαθητές στην µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση και στην εργασία Τα σχολεία επίσης προσφέρουν ένα πρόγραµµα σχολικού επαγγελµατικού προσανατολισµού και πρόσβαση σε συµβούλους εργασίας.


9

5. ΜΕΤΑΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

Η µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση για τους µαθητές πάνω από 16 ετών παρέχεται στα σχολεία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και στα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης. Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, ειδικά στη δευτεροβάθµια και περαιτέρω εκπαίδευση, έχουν καθήκον να προετοιµάσουν τους µαθητές τους για το χώρο εργασίας και για τη δια βίου µάθηση. 5α.1 Οργάνωση Παραδοσιακά, οι νέοι παραµένουν στο σχολείο ή µεταφέρονται σε ένα sixth-form κολέγιο για να ακολουθήσουν ακαδηµαϊκά µαθήµατα (General Certificate of Education Advanced-levels – GCE A-Levels ) ή µεταφέρονται στην πρόσθετη εκπαίδευση ή σε ένα τριτογενές κολέγιο για να παρακολουθήσουν επαγγελµατικά µαθήµατα. Η διαφορά µεταξύ της µετά-υποχρεωτικής εκπαίδευσης στα σχολεία και στην περαιτέρω εκπαίδευση στα κολέγια δεν είναι ξεκάθαρη. Πολλά εκπαιδευτικά ιδρύµατα για κάποιο χρονικό διάστηµα έχουν προσφέρει ένα ευρύ φάσµα ακαδηµαϊκών αλλά και επαγγελµατικών µαθηµάτων για νέους ανθρώπους πάνω από 16 ετών, και τα σχολεία προσπαθούν τώρα να ενθαρρύνουν την παροχή επαγγελµατικών και ακαδηµαϊκών µαθηµάτων. Τα ιδρύµατα επιπλέον εκπαίδευσης περιλαµβάνουν τα sixth-form colleges, τα τριτογενή κολέγια και τα κολέγια περαιτέρω εκπαίδευσης. Ενώ τα σχολεία προσφέρουν µαθήµατα πλήρους απασχόλησης, τα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης προσφέρουν full-time και part-time για ανθρώπους που δουλεύουν. Τα σχολεία και τα κολέγια sixth-form είναι πρωινά (9:00 π.µ. έως 4:00 µ.µ.), ενώ τα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης προσφέρουν και απογευµατινά µαθήµατα (9:00 π.µ. έως 9:00/10:00 µ.µ). Όλα τα ιδρύµατα αποφασίζουν τον τρόπο που δέχονται µαθητές. Συνήθως οι µαθητές κρίνονται από το προηγούµενο εκπαιδευτικό και προσωπικό αρχείο τους. Η επιτυχία στις GCSE εξετάσεις δεν απαιτείται επίσηµα για την πρόσβαση στην µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση, αλλά τα περισσότερα ιδρύµατα απαιτούν οι µαθητές να έχουν επιτύχει πέντε καλά περάσµατα GCSE πριν γίνουν δεκτοί στο GCE A-level µάθηµα. Άλλοι τύποι µαθηµάτων µπορεί να έχουν συγκεκριµένες απαιτήσεις όσον αφορά τις προηγούµενες επιδόσεις. 5α.2 Πρόγραµµα σπουδών ∆εν υπάρχει κάποιο θεσπισµένο πρόγραµµα σπουδών στην µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση. Το πρόγραµµα σπουδών που θα ακολουθήσουν οι µαθητές εξαρτάται από ποια επιλογή έχουν κάνει για τους τίτλους σπουδών τους και την διδακτέα ύλη που ορίζουν οι αρµόδιοι οργανισµοί. Ακαδηµαϊκά (γενικά) µαθήµατα Όσοι µαθητές επιθυµούν να µπουν στο πανεπιστήµιο ή άλλα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης έχουν παραδοσιακά σπουδάσει θέµατα στο GCE-A level, παρόλο που οι επαγγελµατικές εναλλακτικές λύσεις είναι αποδεκτές. Οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν οποιονδήποτε συνδυασµό ακαδηµαϊκών και επαγγελµατικών Α- levels και/ή AS προσόντα µε περιορισµό το ωρολόγιο πρόγραµµα και τα θέµατα που προσφέρει το ίδρυµα. Οι µαθητές ενθαρρύνονται να παρακολουθήσουν πέντε θέµατα στο πρώτο χρόνο της µετά-υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ηλικίες από 16-17. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση, τους απονέµεται το νέο GCE Advanced Subsidiary Qualification (GCE AS qualification). Οι υποψήφιοι που συνεχίζουν στο δεύτερο χρόνο, παρακολουθούν πιο απαιτητικές ενότητες (γνωστές ως ‘Α2’) από τρία από τα πέντε θέµατα προκειµένου να αποκτήσουν το πλήρες GCE A Level µε την επιτυχή ολοκλήρωση. Επαγγελµατικά µαθήµατα Παρόλο που παραδοσιακά προσφέρονται στα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης, τα επαγγελµατικά µαθήµατα γίνονται όλο και περισσότερο διαθέσιµα και στα σχολεία.


10

Οι επαγγελµατικοί τίτλοι σπουδών είναι το αντικείµενο της τρέχουσας µεταρρύθµισης προκειµένου να αυξηθεί η ευελιξία και να προωθηθεί η ισότητα σε αξία µε τους ακαδηµαϊκούς τίτλους σπουδών. Το General National Vocational Qualification (GNVQ) ήταν αρχικά διαθέσιµo σε τρία επίπεδα : ίδρυσης, ενδιάµεσο και προηγµένο. Το προηγµένο επίπεδο αντικαταστάθηκε από το Advanced Vocational Certificate of Education (AVCE) (γνωστό επίσης και σαν επαγγελµατικό A-level ή VCE A-level). Το Advanced Vocational Certificate of Education (AVCE) απευθύνεται κυρίως σε νέους που έχουν τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση που παραµένουν στην full-time εκπαίδευση, παρόλο που µπορούν να το παρακολουθήσουν άτοµα οποιασδήποτε ηλικίας. Προορίζεται να προσφέρει περιεκτική προετοιµασία για την εργασία, και σαν ένας οδηγός για τους ανώτερου επιπέδου τίτλους σπουδών. Η περαιτέρω εκπαίδευση προσφέρει ένα µεγάλο εύρος από AVCE θέµατα από ότι τα σχολεία. Οι θεµατικές ενότητες καλύπτουν :

• Σχέδιο και τέχνη • Επιχείρηση • Κατασκευές και το περιβάλλον κατασκευής (construction) • Μηχανική • Υγεία και κοινωνική περίθαλψη • Φιλοξενία και catering • Πληροφορική και τεχνολογία επικοινωνιών • Ελεύθερος χρόνος και αναψυχή • Κατασκευές (manufacturing) • Media: επικοινωνία και παραγωγή • Τέχνες ερµηνείας • Λιανική και υπηρεσίες διανοµής • Επιστήµη • Ταξίδια και τουρισµός

5α.3 Εκπαιδευτικοί Στα ιδρύµατα πρόσθετης εκπαίδευσης, πολλοί καθηγητές έχουν τίτλους σπουδών για διδασκαλία, ιδίως αυτοί που διδάσκουν ακαδηµαϊκά (γενικά) µαθήµατα. Εντούτοις, από τον Σεπτέµβριο 2001, όλοι οι νεοεισερχόµενοι στη διδασκαλία στον τοµέα της περαιτέρω εκπαίδευσης, απαιτείται να υποβληθούν σε εκπαίδευση σχετική µε τη διδασκαλία και να ολοκληρώσουν ένα επαγγελµατικό τίτλο σποδών για τη διδασκαλία που είναι επικυρωµένος από το Further Education Training Organization (FENTO). Οι καθηγητές την κολεγίων περαιτέρω εκπαίδευσης είναι υπάλληλοι της διοικούσας αρχής.

6. ΑΡΧΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Η Learning and Skills Act 2000 διοικεί όλη τη µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση και κατάρτιση, συµπεριλαµβανοµένης της επαγγελµατικής κατάρτισης που παρέχεται στο χώρο εργασίας και στα ιδρύµατα της περαιτέρω εκπαίδευσης. Η Teaching and Higher Education Act 1998 δίνει στους εργαζόµενους ηλικίας από 16 ή 17 που δεν λαµβάνουν πλήρης απασχόλησης δευτεροβάθµια ή περαιτέρω εκπαίδευση, δικαίωµα να δουλέψουν έτσι ώστε να αποκτήσουν τα εγκεκριµένα προσόντα.


11

6α.1 Οργάνωση Κάτω από την Learning and Skills Act 2000, το Learning and Skills Council for England (LSC) , πρέπει να εξασφαλίζει τις κατάλληλες εγκαταστάσεις για πλήρης και µερικής απασχόλησης εκπαίδευση και κατάρτιση για άτοµα πέρα από την ηλικία υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Επίσης έχουν την ευθύνη να παρέχουν µαθήµατα που προετοιµάζουν τους µαθητές για την απόκτηση επαγγελµατικών προσόντων. Η Sector Skills Development Agency (SSDA) ανέλαβε την ευθύνη για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του εργατικού δυναµικού ανά τοµέα τον Απρίλιο 2002 και οδηγεί την ίδρυση ενός δικτύου εργοδοτών στο UK, το Sector Skills Council. Το SCCs φέρνει σε επαφή εργοδότες, τα συνδικάτα και τους επαγγελµατικούς οργανισµούς για να συνεργαστούν µε την κυβέρνηση ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητες που έχει ανάγκη η οικονοµία. Έχουν την ευθύνη για την ανάπτυξη Modern Apprenticeships (MAs), εθνικών επαγγελµατικών προτύπων και National Vocational Qualifications (NVQs) ή άλλα προσόντα για τον τοµέα που αντιπροσωπεύουν. Κατάρτιση για νέους οδηγηµένη από τους εργοδότες (employer-led) Πολλοί µεγάλοι εργοδότες προσφέρουν εκπαίδευση σε 18 χρονών απόφοιτους. Οι εκπαιδευόµενοι ακολουθούν συνήθως εγκεκριµένες σπουδές για απόκτηση επαγγελµατικών προσόντων (NVQ) ή προσόντα που εγκρίνονται από κάποιο επαγγελµατικό ίδρυµα. Κρατικά-υποστηριζόµενα σχέδια κατάρτισης για νέους ανθρώπους Η Advanced Modern Apprenticeship εισήχθη το 1995 για να παρέχει υψηλής ποιότητας στο χώρο δουλειάς διαδροµή NVQ επιπέδου 3, και να παρέχει τις ευρύτερες δεξιότητες και προσόντα που απαιτούνται από τη βιοµηχανία και τους εργοδότες. Τα Foundation Modern Apprenticeships, γνωστά σαν National Traineeships, προσφέρουν παρόµοιες ευκαιρίες που οδηγούν σε προσόντα NVQ επιπέδου 2. Υπάρχει και το ‘New Deal’ για άνεργους ανθρώπους, νέους µεταξύ 18 και 24, που είναι χωρίς δουλειά πάνω από 6 µήνες ή περισσότερο, που τους προσφέρει εργασία. 6α.2 Πρόγραµµα σπουδών, αξιολόγηση και προσόντα Το πρόγραµµα σπουδών των µαθηµάτων της αρχικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης καθορίζεται κατά ένα µεγάλο µέρος από τις απαιτήσεις σε ειδικά προσόντα από τους αρµόδιους οργανισµούς. Τα κύρια αρχικά επαγγελµατικά προσόντα είναι το GCSE, το Advanced Vocational Certificate Education (AVCE ) και το National Vocational Qualification (NVQ). Τα επαγγελµατικά προσόντα είναι ενσωµατωµένα στο National Qualification Framework (NQF)


12

ΓΑΛΛΙΑ

1999 1. Εισαγωγή 1.1 Υπόβαθρο Σύµφωνα µε τα πρώτα αποτελέσµατα της απογραφής του 1999, η Γαλλία έχει 60 εκατοµµύρια πληθυσµό, ο οποίος αυξάνεται σε ποσοστό µόλις πάνω από 0,38% κάθε έτος. Η δηµογραφική αύξηση των αγροτικών περιοχών (+ 0,51%) είναι ισχυρότερη απ' ότι στις αστικές περιοχές (+ 0,29%). Η πυκνότητα πληθυσµού είναι 95 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο. Το 11,2% του πληθυσµού (περίπου 3 εκατοµµύριο άνθρωποι) είναι άνεργοι. 2,85 εκατοµµύρια κάτοικοι είναι αλλοδαποί και 1,33 εκατοµµύρια έχουν γίνει πρόσφατα γάλλοι. Η µητροπολιτική Γαλλία διαιρείται σε 22 περιοχές, κάθε µια από τις οποίες περιέχει από 2 έως 8 départements. Υπάρχουν 96 µητροπολιτικά και πέντε υπερπόντια départements. Η επίσηµη γλώσσα της χώρας και του εκπαιδευτικού συστήµατος είναι τα γαλλικά. 1.2 Βάση του εκπαιδευτικού συστήµατος: αρχές και νοµοθεσία Στη Γαλλία, η δηµόσια εκπαίδευση είναι κοσµική και φροντίζει για περισσότερο από το 80% των µαθητών. Υπάρχει επίσης, στο όνοµα της ελευθερίας στην εκπαίδευση, η ιδιωτική εκπαίδευση η οποία αποτελείται κυρίως από τα καθολικά ιδρύµατα που διατηρούν µια σύµβαση µε το κράτος. Ο νόµος πλαίσιο σχετικά µε την εκπαίδευση n° 89-486 της 10ης Ιουλίου του 1989 καθιερώνει την εκπαίδευση ως κορυφαία εθνική προτεραιότητα και θέτει ως στόχος του να εκπαιδεύσει τους νέους τουλάχιστον έως το επίπεδο του επαγγελµατικού πτυχίου ικανότητας (CAP) ή έως τον επαγγελµατικό τίτλο σπουδών (BEP) και το 80% των νέων να φτάσει στο επίπεδο Baccalauréat µέσα σε δέκα έτη. 1.3 Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Η κυβέρνηση είναι αρµόδια για τον καθορισµό και την εφαρµογή της πολιτικής που αφορά την εκπαίδευση. Ο Υπουργός εθνικής παιδείας είναι αρµόδιος για την πολιτική που αφορά την εκπαίδευση. Βοηθιέται από έναν Αναπληρωτή Υπουργό επαγγελµατικής κατάρτισης. Το Υπουργείο γεωργίας και αλιείας είναι αρµόδιο για τη γεωργική εκπαίδευση, το Υπουργείο απασχόλησης και αλληλεγγύης διαδραµατίζει έναν σηµαντικό ρόλο στην επαγγελµατική κατάρτιση. Το Υπουργείο νεολαίας και αθλητισµού και το Υπουργείο πολιτισµού και επικοινωνίας συµβάλλουν στην οργάνωση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τους νέους. Έχει αυξήθει σηµαντικά ο ρόλος των περιοχών, των départements και των κοινοτήτων. Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης τα οργανώνουν και τα διαχειρίζονται οι κοινότητες, Τα Collèges (χαµηλότερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) από τα départements και τα Lycées (ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) από τις περιοχές. Η επαγγελµατική κατάρτιση έξω από το εκπαιδευτικό σύστηµα είναι ευθύνη του Υπουργείου απασχόλησης και αλληλεγγύης και περιοχών. Τα περιφερειακά συµβούλια οργανώνουν τα ετήσια προγράµµατα µαθητείας. Τα πανεπιστήµια είναι δηµόσια ιδρύµατα εκπαίδευσης που απολαµβάνουν τη διοικητική, οικονοµική και ακαδηµαϊκή αυτονοµία. Υπάρχουν πολυάριθµα άλλα δηµόσια ή ιδιωτικά ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης που συνδέονται µε τα διάφορα υπουργεία. 2. Ιδιωτικά σχολεία Η πλειοψηφία των ιδιωτικών ιδρυµάτων εκπαίδευσης είναι θρησκευτικά σχολεία, κυρίως καθολικά. Τα ιδιωτικά ιδρύµατα έχουν υπογράψει µια σύµβαση µε το κράτος, το οποίο τους παρέχει σηµαντική οικονοµική ενίσχυση, συµπεριλαµβανοµένου του κόστους των µισθών των δασκάλων και της αρχικής και συνεχούς επιµόρφωσής τους. Τα ιδρύµατα στο πλαίσιο της σύµβασης πρέπει να εµµείνουν στα χρονοδιαγράµµατα και τα προγράµµατα σπουδών που εφαρµόζονται στη δηµόσια εκπαίδευση και υπόκεινται στην κρατική επίβλεψη.


13

Στην αρχή του σχολικού έτους του 1998/1999, τα ιδιωτικά σχολεία εκπαίδευαν το 13,8% όλων των µαθητών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (pre-primary and primary) και το 21% των µαθητών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Οι οικογένειες πρέπει να καταβάλουν τις σχολικές αµοιβές που ποικίλλουν από σχολείο σε σχολείο.

3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ (basic school) Η σχολική συµµετοχή είναι υποχρεωτική µεταξύ των ηλικιών 6 και 16. Αυτή η απαίτηση περιλαµβάνει το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (école élémentaire) και τα Collège. Κατά µέσον όρο, οι µαθητές που αφήνουν το Collège (που διαρκεί τέσσερα έτη, εκτός αν έχουν επαναλάβει ένα έτος) είναι 15 ετών. Θεωρητικά, οι µαθητές πρέπει εποµένως να συνεχίσουν το σχολείο για τουλάχιστον ένα έτος ακόµα, είτε σε ένα γενικό είτε τεχνολογικό Lycée είτε σε ένα επαγγελµατικό Lycée, ώστε να ικανοποιήσουν την απαίτηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης,.

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3α. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση (Enseignement é lé mentaire) Το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης παρέχει στους µαθητές τα βασικά στοιχεία και τα εργαλεία της γνώσης: προφορική και γραπτή έκφραση, ανάγνωση και µαθηµατικά. Βοηθάει τους µαθητές να χρησιµοποιήσουν και να αναπτύξουν τη νοηµοσύνη, την ευαισθησία, τις χειρωνακτικές και καλλιτεχνικές δυνατότητές τους. Το σχολείο παρέχει στους µαθητές µια στέρεη προετοιµασία για την περαιτέρω εκπαίδευση σε ένα Collège. Η οργάνωση της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήµατα στις αραιοκατοικηµένες ζώνες όπως οι αγροτικές και ορεινές περιοχές. Τα σχολεία εποµένως έχουν αναδοµηθεί σε αυτές τις περιοχές (οι µαθητές από διαφορετικές κοινότητες έχουν συγκεντρωθεί ή τα διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης έχουν ανακατανεµηθεί και έχουν ανασυγκροτηθεί). Η συµµετοχή στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι δωρεάν και υποχρεωτική για όλα τα παιδιά από την ηλικία των έξι ετών. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση διαρκεί πέντε έτη ή µέχρι την ηλικία των 11 ετών. Αρχικά, οι γονείς πρέπει να εγγράψουν τα παιδιά τους στη σχολική περιοχή στην οποία ζουν, αλλά µπορούν να υπάρξουν εξαιρέσεις επιτρέποντας να στείλουν τα παιδιά τους σε ένα άλλο σχολείο της επιλογής τους. 3α.1 Οργάνωση Το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης περιλαµβάνει πέντε κατηγορίες που διαιρούνται σε δύο κύκλους: ο βασικός κύκλος εκµάθησης που αρχίζει στο ανώτερο τµήµα του νηπιαγωγείου και συνεχίζεται στα πρώτα δύο έτη της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και ο κύκλος σταθεροποίησης (εδραίωσης) που καλύπτει τα τελικά τρία έτη (CE2, CM1 και CM2.) πριν από την εισαγωγή (αποδοχή) στο Collège. Η βασική δοµή οργάνωσης είναι η group/class (οµάδα / τάξη). Για να διευκολύνει όλα τα παιδιά να πετύχουν, αυτή η δοµή µπορεί να ποικίλει: ένας δάσκαλος µπορεί να ακολουθεί µια οµάδα (group) µαθητών σε έναν ολόκληρο κύκλο, οι τάξεις µπορούν να καλύψουν διάφορες σειρές µαθηµάτων και οι υπηρεσίες των δασκάλων µπορούν να γενικευτούν ή να ειδικευτούν. Από την 1η Ιανουαρίου 1992, ισχύουν 26 ώρες µαθηµάτων την εβδοµάδα. Τα σχολεία κλείνουν συνήθως τις Τετάρτες και τα απογεύµατα του Σαββάτου καθώς επίσης και τις Κυριακές. Ο αθλητισµός και οι καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες προσφέρονται συχνά εκτός των 26 ωρών διδασκαλίας. Αυτές οι εκτός διδακτέας ύλης δραστηριότητες οργανώνονται από τις τοπικές οργανώσεις ή τις ενώσεις.


14

3α.2 Πρόγραµµα σπουδών Υπάρχουν τα εθνικά προγράµµατα σπουδών και ένα επίσηµο κείµενο που καθορίζει τις δεξιότητες που πρέπει να αποκτιούνται κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου. Το γενικό χρονοδιάγραµµα είναι εύκαµπτο µέσα στις υποχρεωτικές θεµατικές περιοχές που τίθενται από το πρόγραµµα σπουδών και µέσα στις προαιρετικές σειρές µαθηµάτων όπως οι ξένες γλώσσες. ∆εδοµένου ότι τα δηµόσια σχολεία στη Γαλλία είναι κοσµικά, η θρησκεία δεν διδάσκεται - εκτός από τον Upper- Rhine, Lower Rhine και το Moselle départements, οι οποίοι έχουν διατηρήσει µια ειδική θέση λόγω της προσάρτησής τους από τη Γερµανία από 1871 έως το 1918. Τα προγράµµατα σπουδών και οι οδηγίες για το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης συµπληρώθηκαν, τον Ιανουάριο του 1991, από ένα έγγραφο που τιτλοφορήθηκε "κύκλοι στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση". Το έγγραφο αυτό καθορίζει τις ευρείες γραµµές πολιτικής εκπαίδευσης για τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τις δεξιότητες που οι µαθητές πρέπει να αποκτήσουν κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου. ∆εν υπάρχει ορισµένη µέθοδος ή υλικό διδασκαλίας. Οι δάσκαλοι σε κάθε σχολείο συµφωνούν στο εκπαιδευτικό υλικό που επιθυµούν να χρησιµοποιήσουν από µια σειρά διαθέσιµων βιβλίων του εµπορίου. Τα εκπαιδευτικά υλικά για χρήση σε εθνικό επίπεδο συνήθως δηµοσιεύονται. Οι τοπικές ή περιφερειακές ενώσεις και τα κέντρα τεκµηρίωσης στις περιοχές ή τα départements παράγουν µερικές φορές τα εκπαιδευτικά υλικά ως τοπικό συµπλήρωµα σε εκείνα που δηµοσιεύονται για εθνική χρήση. Υποχρεωτικές θεµατικές περιοχές Βασικού κύκλου εκµάθησης (Basic Learning Cycle)

Μαθηµατικά 5h Γαλλικά 9h* Γαλλικά, ιστορία, γεωγραφία και civics 4h Καλλιτεχνικά, φυσική αγωγή 6h Directed studies 2h Σύνολο 26h

* Μια ώρα σύγχρονων γλωσσών µπορεί να ληφθεί σε αυτό το χρονοδιάγραµµα κατά τη διάρκεια της προηγούµενης χρονιάς (CE1). Κύκλος σταθεροποίησης (Consolidation cycle)

Γαλλικά και σύγχρονες γλώσσες 9h* Μαθηµατικά 5h 30 Ιστορία, γεωγραφία, αγωγή του πολίτη, επιστήµη και τεχνολογία 4h Καλλιτεχνικά, φυσική αγωγή 5h 30 Directed studies 2h Σύνολο 26 h

* Οι σύγχρονες γλώσσες µπορούν να διδαχθούν µέσα σε αυτό το πλαίσιο έως και 1 1/2 ώρες. 3α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Το Συµβούλιο των δασκάλων (Teachers' Council) κάθε κύκλου προάγει τους µαθητές που απέκτησαν τον έπαινο του δασκάλου τους. Οι γονείς πρέπει να ενηµερώνονται τακτικά για την πρόοδο του παιδιού τους. Μια εθνική εξέταση (test) οργάνωνεται στην αρχή κάθε σχολικού έτους από το 1989 για να αξιολογήσει την ανάγνωση, τη γραφή και τις µαθηµατικές δεξιότητες όλων των µαθητών που εισάγονται στον κύκλο σταθεροποίησης (consolidation cycle) (και στην 6η τάξη στα Collèges). Ο αρχικός στόχος αυτής της δοκιµής είναι να παρασχεθεί στους δασκάλους ένα εργαλείο για να µετρήσουν την πρόοδο των µαθητών τους σε αυτές τις τρεις βασικές περιοχές. Αυτή η αξιολόγηση


15

µπορεί να βοηθήσει τους δασκάλους στην επιλογή των δραστηριοτήτων διδασκαλίας που ταιριάζουν στους µαθητές. Το χρονικό διάστηµα που ξοδεύεται σε κάθε κύκλο για να προσαρµοστεί στους ρυθµούς εκµάθησης κάθε παιδιού, µπορεί να παραταθεί ή να µειωθεί µέχρι και ένα έτος. Η επίδοση κάθε παιδιού αξιολογείται από το Συµβούλιο των δασκάλων του κύκλου, σε µερικές περιπτώσεις µετά από αίτηµα των γονέων. Μια αξιολόγηση στέλνεται στους γονείς, οι οποίοι µπορούν να την δεχτούν ή να την αµφισβητήσουν ασκώντας έφεση σε µια ανώτερη αρχή (που παίρνει έπειτα την τελική απόφαση). Κάθε παιδί έχει ένα βιβλίο εκθέσεων (livret scolaire), το οποίο παρουσιάζεται τακτικά στους γονείς και αποτελεί µια µέθοδο επικοινωνίας µεταξύ του δασκάλου και της οικογένειας. Αυτό το βιβλίο εκθέσεων δείχνει τα αποτελέσµατα της περιοδικής αξιολόγησης και παρέχει πληροφορίες για τις δεξιότητες που αποκτήθηκαν από το µαθητή. Ενηµερώνει τους γονείς για τις προτάσεις από το Συµβούλιο των δασκάλων του κύκλου σχετικά µε την προαγωγή του παιδιού σε µια υψηλότερη κατηγορία ή του κύκλου και των τελικών αποφάσεων που λαµβάνονται. Τα παιδιά που ολοκληρώνουν την κανονική σχολική συµµετοχή προάγονται αυτόµατα από το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στη 1η κατηγορία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Όπως συµβαίνει στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, οι γονείς αναµένονται (εκτός εξαιρέσεων) να εγγράψουν τα παιδιά τους σε ένα ίδρυµα στη σχολική περιοχή τους. 3α.4 ∆άσκαλοι Ένας δάσκαλος είναι αρµόδιος για κάθε τάξη. Οι προσχολικοί και οι δάσκαλοι πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης αξιολογούνται βάσει της ίδιας ακαδηµαϊκής ανταγωνιστικής εξέτασης και λαµβάνουν την ίδια αρχική κατάρτιση. Στο τέλος αυτής της κατάρτισης, οι νέοι δάσκαλοι διορίζονται στο προσχολικό ή πρωτοβάθµιο επίπεδο µε βάση εν µέρει την προτίµησή τους και εν µέρει της διαθεσιµότητας των θέσεων στο département. Από το 1992, οι δάσκαλοι πρώτου επιπέδου (professeurs des écoles) έχουν διοριστεί από µια σειρά κατόχων πτυχίου και ολοκλήρωσης τουλάχιστον τριών ετών µεταδευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Οι υποψήφιοι αναγνωρίζονται από ένα πανεπιστηµιακό ίδρυµα κατάρτισης εκπαιδευτικών (IUFM) βάσει µιας εξέτασης του φακέλου τους, µιας συνέντευξης ή σε µερικές περιπτώσεις µιας δοκιµασίας. Τα IUFM είναι ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης που έχουν αντικαταστήσει τις προηγούµενες δοµές κατάρτισης για τους δασκάλους στα πρώτα και δεύτερα επίπεδα (écoles normales d'instituteurs, centres pédagogiques régionaux, écoles normales nationales d'apprentissage). Στο τέλος του πρώτου έτους (προαιρετικού) θεωρητικής και πρακτικής κατάρτισης σε ένα IUFM, οι υποψήφιοι για το πρώτο επίπεδο υποβάλονται σε µια εξέταση πρόσληψης. Οι επιτυχείς σπουδαστές γίνονται εκπαιδευόµενοι δάσκαλοι και πληρώνονται για την εργασία τους. Ολοκληρώνουν έπειτα ένα δεύτερο έτος κατάρτισης, στο τέλος του οποίου διορίζονται στις θέσεις ως δάσκαλοι. Η δοµή αυτής της κατάρτισης είναι βασισµένη στη σύνδεση µεταξύ της θεωρητικής και πρακτικής κατάρτισης σε όλο το πρόγραµµα. Τα προσόντα που παραλαµβάνονται στο τέλος του δεύτερου έτους είναι βασισµένα στην εργασία που ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια της οκτώ εβδοµάδων περιόδου πρακτικής διδασκαλίας, τα θέµατα που µελετώνται στο IUFM, και µια διατριβή που εξετάζει µια πρακτική πτυχή της εκπαίδευσης. Χορηγεί στους δασκάλους την επίσηµη θέση και τους δίνει το δικαίωµα σε µια θέση διδασκαλίας. Οι καταρτισµένοι πρώτοι δάσκαλοι επιπέδων µπορούν να αφιερώσουν 36 εβδοµάδες στη συνεχή επιµόρφωση κατά τη διάρκεια της σταδιοδροµίας τους, αλλά αυτή η κατάρτιση δεν είναι υποχρεωτική.


16

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3β. Υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση Η υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση αρχίζει στο Collège, για τα πρώτα τέσσερα έτη δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Το Collège έχει το νοµικό καθεστώς των τοπικών δηµόσιων ιδρυµάτων µε τη νοµική ευθύνη και την οικονοµική αυτονοµία. Η σχολική ζωή κυβερνάται από τους εσωτερικούς κανονισµούς που ψηφίζονται ετησίως από την Board of Governors. Ο επικεφαλής δάσκαλος, αποκαλούµενος " principal", εκτελεί τα διοικητικά καθήκοντα και τα καθήκοντα διδασκαλίας. Τα Collèges είναι ιδρύµατα της κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης που δέχονται τους µαθητές στο τέλος της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, το αργότερο στο δωδέκατο έτος τους. Ο εκπαιδευτικός κύκλος διαρκεί τέσσερα έτη, που αντιστοιχούν σε 6η, 5η, 4η και 3η τάξη. 3β.1 Οργάνωση Η διδασκαλία στα Collèges διαιρείται σε τρεις κύκλους: - Ο κύκλος προσαρµογής, στην 6η τάξη, διευκολύνει τη µετάβαση από το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Παγιώνει τι έχει µαθευτεί στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και εισάγει τους µαθητές στις θεµατικές περιοχές και τις µεθόδους που χρησιµοποιούνται στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. - Ο κεντρικός κύκλος, στη 5η και 4η τάξη, επιτρέπει στους µαθητές να παγιώσουν και να διευρύνουν τη γνώση και τις δεξιότητές τους. Το πρόγραµµα σπουδών παραµένει κοινό για όλους τους µαθητές αλλά προσφέρονται και οι προαιρετικές σειρές µαθηµάτων. - Ο κύκλος καθοδήγησης, στην 3η τάξη, ολοκληρώνει τη γνώση µαθητών και τους προετοιµάζει για τη µετάβασή τους στο Lycée. Σε ορισµένα Collèges τα προγράµµατα σπουδών είναι τα ίδια για διαφορετικές τάξεις, αλλά η διδασκαλία οργανώνεται κατά τρόπο διαφορετικό: - τάξεις µε τα ειδικά ωρολόγια προγράµµατα (επιλογή µουσικής ή χορού) που επιτρέπουν στους µαθητές να λάβουν την εξειδικευµένη διδασκαλία παράλληλα στο ωδείο της περιοχής τους ή σε ένα σχολείο µουσικής που ελέγχεται από το κράτος - Ευρωπαϊκά ή διεθνή τµήµατα µε την πρόσθετη διδασκαλία µιας σύγχρονης ξένης γλώσσας. Κάθε Collèges οργανώνει τη σχολική εβδοµάδα µε τον δικό του τρόπο. Οι θεµατικές περιοχές πρέπει να διανεµηθούν οµοιόµορφα, πάνω από πέντε (µερικές φορές έξι) πρωινά και δύο έως τέσσερα απογεύµατα. Καµία διδασκαλία δεν παρέχεται την Τετάρτη και το Σάββατο απόγευµα. Οι ώρες διδασκαλίας είναι 55 λεπτά και ένα διάλυµα πέντε λεπτά. Οι µαθητές έρχονται στο σχολείο δέκα λεπτά πριν από την είσοδο στην τάξη τους. 3β.2 Πρόγραµµα σπουδών

Adaptation cycle Central cycle Guidance cycle

6th class 5th and 4th classes

3rd class with the Modern

Language 2 option

3rd class with the

Technology option

COMPULSORY COMMON EDUCATION

French 6 h from 4 h to 5 h 30 4 h 30 4 h 30 Mathematics 4 h from 3 h 30 to 4 h30 4 h 4 h First modern foreign language 4 h from 3 h to 4 h 3 h 3 h


17

History-geography-civics 3 h from 3 h to 4 h

3 h30 3 h

Life and earth sciences 1 h 30 from 1 h 30 to 2 h 1 h 30 1 h 30

Physics and chemistry - from 1 h 30 to 2 h

2 h 1 h 30

Artistic education (plastic arts music)

2 h from 2 h to 3 h 2 h 2 h

Technology 1 h 30 from 1 h 30 to 2 h 2 h Physical education and sports 4 h 3 h 3 h 3 h

OPTIONAL EDUCATION (Compulsory)

Second modern language (*) - 3h (4th) 3 h

Technology 5 h OPTIONAL EDUCATION (Optional)

Latin - 2h (5th)/3h (4th) 3 h Greek 3 h Technology (**) - 3 h (4th) Regional language (***)

- 3 h (4th) 3 h

Second modern language (*) 3 h

Total 26 h (*) δεύτερη σύγχρονη γλώσσα ή περιφερειακή γλώσσα (* *) διδασκαλία στις οµάδες µε λιγότερο προσωπικό (* * *) αυτή η επιλογή προσφέρεται στους µαθητές που επιλέγουν µια δεύτερη σύγχρονη ξένη γλώσσα υπό τον τίτλο της υποχρεωτικής προαιρετικής εκπαίδευσης. Στην 6η τάξη, εκτός από αυτό το χρονοδιάγραµµα διδασκαλίας, τουλάχιστον δύο ώρες των directed studies παρέχονται κάθε εβδοµάδα για όλους τους µαθητές. 3β.3 Αξιολόγηση και προσόντα Κατά τη διάρκεια των σπουδών σε ένα Collège, οι µαθητές αξιολογούνται στους τρόπους που θα καθορίσουν το µελλοντικό προσανατολισµό τους. Οι οικογένειες ενηµερώνονται για την εργασία που γίνεται από τα παιδιά τους µε τη βοήθεια: − µια έκθεση που περιέχει τα αποτελέσµατα και τα σχόλια για την εργασία του µαθητή στην κάθε θεµατική περιοχή, τα γενικά σχόλια, και τις συµβουλές από τον επικεφαλή δάσκαλο − ένα βιβλίο (carnet) για την επικοινωνία και την αλληλογραφία µεταξύ των γονέων και των δασκάλων. − επαφές και συνεδριάσεις µε τους δασκάλους των τάξεων και ειδικά µε τον κυρίως δάσκαλο και το σύµβουλο δάσκαλο − τακτικές συναντήσεις µεταξύ γονέων και δασκάλων.


18

Τέλος, τα αποτελέσµατα του µαθητή στην 4η και 3η τάξη σηµειώνονται σε έναν σχολικό έλεγχο που λαµβάνεται υπόψη για την απόκτηση του εθνικού τίτλου απόλυσης (diplôme national du brevet). Αυτό είναι ένα πτυχίο γενικής εκπαίδευσης και δεν καθορίζει το µελλοντικό προσανατολισµό του µαθητή. Το πιστοποιητικό απονέµεται βάσει των βαθµών που επιτυγχάνονται στην εξέταση στο τέλος της 3ης τάξης και των αποτελεσµάτων κατά τη διάρκεια της 4ης και 3ης τάξης. Ως τµήµα του γενικού σχεδίου εγκρίθηκαν µέτρα που λαµβάνουν περισσότερο υπόψη την ποικιλοµορφία του σχολικού πληθυσµού και για να βοηθήσουν τους µαθητές που παρουσιάζουν δυσκολίες. Αυτό περιέλαβε τη δηµιουργία, στην 6η και 5η τάξη, ωρών διδασκαλίας για µικρές οµάδες µαθητών, µε εργαλεία τις "νέες εφαρµοσµένες τεχνολογίες" που στοχεύουν στη διευκόλυνση των µαθητών στη δυσκολία να επιτύχουν ευκολότερα τους στόχους της 4η τάξη µε την ενθάρρυνση της χρήσης της τεχνολογίας και των νέων τεχνολογιών. Οι µαθητές που, στο τέλος του αρχικού κύκλου, έχουν σοβαρές και επίµονες δυσκολίες, στην πρόταση της επιτροπής ειδικής εκπαίδευσης, οδηγούνται στα τµήµατα d'enseignement general et professionnel adapté (SEGPA). Το SEGPA διδάσκει σε αυτούς τους µαθητές, καθ' όλη τη διάρκεια των σπουδών τους στο Collège, τις επαρκείς γνώσεις που θα τους επιτρέψουν να αποκτήσουν ένα επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας. Η καθοδήγηση είναι µια εκπαιδευτική δραστηριότητα, ο σκοπός της οποίας είναι να βοηθηθεί κάθε µαθητής σε όλη τη σχολική σταδιοδροµία του για να κάνει τις απαραίτητες εκπαιδευτικές και επαγγελµατικές επιλογές. Η 3η τάξη και το τελικό έτος στο Collège αποτελούν τη βασική περίοδο στην καθοδήγηση. ∆ύο επιλογές είναι δυνατές: - η 2η γενική ή τεχνολογική κατηγορία που οδηγεί σε ένα γενικό ή τεχνολογικό Baccalauréat − η 2η επαγγελµατική κατηγορία, το πρώτο έτος προετοιµασίας για έναν επαγγελµατικό τίτλο σπουδών (brevet d'études professionnelles) ή για επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας (certificat d'aptitude professionnelle). Μετά από την απόκτηση αυτών των πρώτων επαγγελµατικών προσόντων, οι σπουδαστές µπορούν να προετοιµαστούν για ένα επαγγελµατικό ή τεχνολογικό Baccalauréat. Το Class Council προτείνει µια επιλογή βασισµένη στις επιθυµίες που εκφράζονται από το µαθητή και την οικογένειά του. Η πρόταση υποβάλλεται στην οικογένεια που µπορεί να την δεχτεί ή να απευθυνθεί σε µια επιτροπή. 3β.4 Εκπαιδευτικοί Όσον αφορά τους δασκάλους της πρωτοβάθµιας, οι υποψήφιοι που επιθυµούν να διδάξουν σε δευτεροβάθµιο επίπεδο πρέπει να έχουν αποκτήσει τουλάχιστον µια άδεια (πανεπιστηµιακός τίτλος που λαµβάνεται µετά από µια τριών ετών σειρά µαθηµάτων) ή ένα άλλο δίπλωµα απεικονίζοντας τουλάχιστον τρία έτη µεταδευτεροβάθµιες σπουδές σε ένα από τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τέσσερα έτη σε µια άλλη χώρα. Μετά από τη στρατολόγηση, βάσει ενός φακέλου ή µιας συνέντευξης, οι µελλοντικοί εκπαιδευτικοί που επιθυµούν να διδάξουν σε δευτεροβάθµιο επίπεδο πρέπει να δείξουν πότε θα γίνουν δεκτοί σε ένα πανεπιστηµιακό ίδρυµα κατάρτισης εκπαιδευτικών (IUFM), δεδοµένου ότι αυτό θα απαιτήσει την πιο εκτενή σπουδή του αντικειµένου που επιθυµούν να διδάξουν. Στο τέλος του πρώτου έτους σε ένα IUFM, οι υποψήφιοι για τις θέσεις διδασκαλίας σε δευτεροβάθµιο επίπεδο συµµετέχουν σε µια εθνική ανταγωνιστική εξέταση που οδηγεί σε ένα από τα ακόλουθα πιστοποιητικά: - CAPES (το πιστοποιητικό ικανότητας για τη διδασκαλία σε δευτεροβάθµιο επίπεδο), που οργανώνεται ανά θεµατική περιοχή (µε εξαίρεση τη φυσική αγωγή και τον αθλητισµό) - CAPEPS (το πτυχίο ικανότητας για τη διδασκαλία στη φυσικής αγωγής και τον αθλητισµό) - CAPET (το πτυχίο ικανότητας για τη διδασκαλία στη τεχνική εκπαίδευση) - CAPLP2 (το πιστοποιητικό ικανότητας για τη διδασκαλία σε ένα επαγγελµατικό Lycée), που οργανώνεται ανά θεµατική περιοχή της γενικής και επαγγελµατικής εκπαίδευσης.


19

- το agrégation, που οργανώνεται επίσης ανά θεµατική περιοχή, για τους υποψηφίους που κατέχουν το maîtrise (µεταπτυχιακό που λαµβάνεται µετά από σπουδές 4 ετών), ένα ισοδύναµο δίπλωµα, ή ένα από τα πιστοποιητικά ικανότητας για τη προαναφερθείσα διδασκαλία. Οι σπουδαστές που περνούν αυτές τις ανταγωνιστικές εξετάσεις γίνονται εκπαιδευόµενοι δάσκαλοι (professeurs-stagiaires) για ένα έτος και πληρώνονται αντίστοιχα. Ο Υπουργός εθνικής παιδείας αναγγέλλει τον επίσηµο διορισµό των υποψηφίων. ∆εδοµένου ότι οι δάσκαλοι δηµόσιου τοµέα είναι δηµόσιοι υπάλληλοι, ανήκουν σε µια από τις τρεις οµάδες δασκάλων µε µια πορεία σταδιοδροµίας που χαρακτηρίζεται από 11 στάδια. Υπάρχουν τρεις διδασκαλικοί οργανισµοί professeurs des écoles, professeurs certifiés, professeurs agrégés. Όλοι έχουν credit 36 εβδοµάδων για την υπηρεσία κατά την κατάρτιση εκπαιδευτικών.

4. ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 4α Γενικά και τεχνολογικά σχολεία Η µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση διακρίνεται σε Lycées: γενικό και τεχνολογικό Lycées ή επαγγελµατικό Lycées. Το γενικό ή τεχνολογικό Lycées είναι µικτή δευτεροβάθµια εκπαίδευση που προετοιµάζει τους µαθητές σε τρία έτη (2η, 1η και τελική (terminal) τάξη) για τα ακόλουθα πιστοποιητικά: το γενικό Baccalauréat, το τεχνολογικό Baccalauréat, και το τεχνικό πιστοποιητικό (brevet de technicien). Το γενικό ή τεχνολογικό Baccalauréat είναι ένα εθνικό πτυχίο αποφοίτου που δίνει την πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Για την απόκτηση του είναι απαραίτητο να επιτύχουν στους διαγωνισµούς (anonymous exams), οι οποίοι είναι ίδιοι για τον καθέναν και πραγµατοποιούνται στο τέλος της τελικής τάξης. Προπαρασκευαστικές τάξεις τα grandes écoles (CPGA) και τα υψηλότερα τεχνικά τµήµατα (STS) έχουν καθιερωθεί µέσα στα Lycées. Οι απόφοιτοι των Collège συνήθως σπουδάζουν στα Lycées τις περιοχής τους, εκτός αν η οικογένειά τους επιλέξει την ιδιωτική εκπαίδευση, ή την ειδίκευση (παραδείγµατος χάριν, µια ξένη γλώσσα που δεν περιλαµβάνονται στο τοπικό σχολείο, ένα ευρωπαϊκό τµήµα, κ.λπ....) µε συνέπεια να σπουδάσουν σε ίδρυµα εκτός της σχολικής περιοχής τους. Η ιδιωτική εκπαίδευση είναι ελεύθερη, αλλά οι οικογένειες πρέπει να πληρώσουν τα δίδακτρα και το εκπαιδευτικό υλικό. 4α.1 Οργάνωση Η οικονοµική και διοικητική οργάνωση, οι δοµές λήψης αποφάσεων, και οι παροχές σχετικά µε την οργάνωση της σχολικής ηµέρας είναι οι ίδιες όπως στα Collèges (βλ. ανωτέρω, 3.β.1). 4α.2 Πρόγραµµα σπουδών 2ης τάξης (2nd class) Η 2η τάξη είναι ο κύκλος στον οποίο οι µαθητές επιλέγουν τον τύπο του baccalauréat µε το οποίο θέλουν να ασχοληθούν. Η µεταρρύθµιση του 1999 στα Lycées εισάγει νέες διατάξεις που επιτρέπουν: - περισσότερη υποστήριξη στους µαθητές, - µια ευρύτερη εκπαίδευση στους µαθητές µε την απόκτηση µεγαλύτερης κατανόησης του κόσµου και του ρόλου τους ως πολίτες, µέσω της ανάπτυξης των δεξιοτήτων και την επαφή µε την πολιτιστική και καλλιτεχνική ζωή. Η διδασκαλία στη 2η τάξη περιλαµβάνει σειρές µαθηµάτων κοινές για όλους τους µαθητές, δύο συγκεκριµένες σειρές µαθηµάτων επιλογής που επιλέγονται από το µαθητή και τη δυνατότητα µιας προαιρετικής σειράς µαθηµάτων. Οι συγκεκριµένες σειρές µαθηµάτων επιλογής παρέχουν στους µαθητές τη δυνατότητα εµβάθυνσης σε ορισµένες θεµατικές περιοχές. Επιπλέον, η επιθυµία να παρασχεθεί υποστήριξη στους µαθητές εξειδικευµένη µε τις ανάγκες τους βάσει της ποικιλοµορφίας τους έχει οδηγήσει στη δηµιουργία ενός µηχανισµού παροχής υποστηρικτικής διδασκαλίας για όλους τους µαθητές και πρόσθετη υποστήριξη για εκείνους που την έχουν περισσότερο ανάγκη. Αυτή η υποστήριξη περιλαµβάνεται στο σχολικό πρόγραµµα. Η µεµονωµένη υποστήριξη δίνεται στους µαθητές της 2ης τάξης που αντιµετωπίζουν δυσκολίες ειδικά στα


20

γαλλικά και τα µαθηµατικά. Αυτή η υποστήριξη παρέχεται µε την µορφή µικρών οµάδων (µέγιστο οκτώ µαθητές).

Ωρολόγιο πρόγραµµα διδασκαλίας Κοινά θέµατα: Γαλλικά 3.5 h Μαθηµατικά 2 h Φυσική - χηµεία 2 h + (1.5 h)* Life and earth sciences 0.5 h + (1.5 h)* Σύγχρονη γλώσσα (1) 2 h Ιστορία - γεωγραφία 3 h Φυσική αγωγή και αθλητισµός 2 h Πολιτική , νοµική και κοινωνική εκπαίδευση 0.5 h

* ο χρόνος εντός παρενθέσεως αντιπροσωπεύει τη διδασκαλία που διανέµεται υπό µορφή half-class. Επιπλέον, οι µαθητές ακολουθούν 3,5 ώρες υποχρεωτική εκπαίδευση την εβδοµάδα υπό την µορφή (ενοτήτων–οµάδα εργασία) εκτός του κανονικού ωρολόγιου προγράµµατος στις ακόλουθες θεµατικές περιοχές: Γαλλικά (0,5 ώρες), µαθηµατικά (1,5 ώρες), ιστορία - γεωγραφία (0,5 ώρες), σύγχρονη γλώσσα (1 ώρες). Αυτός ο νέος τύπος διδασκαλίας που εισήχθη µε τη µεταρρύθµιση του 1991 έχει σαν στόχο να επιτρέψει στους δασκάλους να εξετάζουν την ετερογένεια (διαφορετικότητα) των µαθητών τους µε τη χρησιµοποίηση διαφοροποιηµένων δραστηριοτήτων διδασκαλίας και αναδιοργάνωση των µαθητών σε οµάδες µικρότερες από την ίδια τάξη. Οι µαθητές µπορούν επίσης να συµµετέχουν σε µια προαιρετική σειρά µαθηµάτων και σε ένα καλλιτεχνικό εργαστήριο έκφρασης. Αυτά τα εργαστήρια καλύπτουν 72 ώρες κατά τη διάρκεια µιας σχολικής χρονιάς και κατανέµονται ως τµήµα ενός προγράµµατος που καθοδηγείται και που σχεδιάζεται από έναν δάσκαλο (ή µια εθελοντική οµάδα διδασκάλων). Η δηµιουργία τους αποτελεί προτεραιότητα στα ιδρύµατα όπου δεν υπάρχει καµία καλλιτεχνική κατάρτιση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση του µαθητή στις τέχνες και τον πολιτισµό. Υπάρχουν επίσης ειδικές 2ες τάξεις που προετοιµάζουν τους µαθητές σε εξειδικευµένα θέµατα. Παραδείγµατος χάριν, τα τµήµατα που οδηγούν στο µουσικό Baccalauréat F 11 Music και τα τµήµατα που οδηγούν σε ορισµένα τεχνικά πιστοποιητικά (brevets de technicien), όπως τυπογραφεία, παραγωγή καθρέφτη-γυαλιού, ιµατισµός, ξενοδοχοϋπάλληλοι, γραφικά και η µουσική. Τα ωρολόγια προγράµµατα που καθιερώθηκαν στις 18 Μαρτίου του 1999 κυµαίνονται µεταξύ 27 και 31,5 ωρών την εβδοµάδα, ανάλογα µε τις επιλογές, στις οποίες µπορεί να προστεθούν 2,5 έως 3 ώρες προαιρετικές σειρές µαθηµάτων. 1η και τελευταία τάξη (1st and Terminal Classes) Τα προγράµµατα σπουδών και οι θεµατικές περιοχές του τελικού κύκλου ποικίλλουν ανάλογα µε τον τύπο κατεύθυνσης. Μέσα σε κάθε τύπο κατεύθυνσης, ο τελικός κύκλος περιλαµβάνει: - υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων που διαµορφώνουν ένα πρόγραµµα σπουδών πυρήνων για όλους τους µαθητές που επιλέγουν τον ίδιο τύπο κατεύθυνσης - προαιρετικές σειρές µαθηµάτων που είναι υποχρεωτικές για τη 1η τάξη - αποκαλούµενες σειρές µαθηµάτων "ειδικότητας" που είναι υποχρεωτικές για την τελευταία τάξη - σειρές µαθηµάτων υπό µορφή επιλογής που παρέχουν στους µαθητές τη γενική εκπαίδευσή τους - individual supervised work βασισµένη στις κύριες θεµατικές περιοχές κάθε τύπου κατεύθυνσης και αποτελώντας µέρος της υποχρεωτικής εκπαίδευσής τους. Αυτή η εργασία εκτελείται υπό την εκπαιδευτική επίβλεψη των δασκάλων - καλλιτεχνικά εργαστήρια έκφρασης. Στο τέλος της 2ης γενικής ή τεχνολογικής τάξης, οι µαθητές έχουν µια επιλογή µεταξύ:


21

- γενικής κατεύθυνσης, µε σπουδές πάνω από δύο έτη (1η τάξη και έπειτα τελευταία τάξη) που οδηγεί στο γενικό Baccalauréat σε µια από τις ακόλουθες τρεις περιοχές: L (λογοτεχνικό), ES (οικονοµική και κοινωνική), και S (επιστηµονικό). Η πρόσβαση στον επιλεγµένο τύπο κατεύθυνσης δεν καθορίζεται από τις επιλογές στη 2η τάξη. Εντούτοις, στην τελευταία τάξη για να γίνουν δεχτοί σε έναν δεδοµένο τύπο κατεύθυνσης , οι µαθητές πρέπει να έχουν σπουδάσει τον ίδιο τύπο κατεύθυνσης στη 1η τάξη. - τεχνολογικής κατεύθυνσης, η οποία οδηγεί στην προετοιµασία για ένα τεχνολογικό Baccalauréat σε ένας από τους ακόλουθους πέντε τύπους: STT (sciences et technologies tertiaires), STI (sciences et technologies industrielles), STL (sciences et technologies de laboratoire), SMS (sciences médico-sociales), EPS (education physique et sportive), ή ένα συγκεκριµένο τεχνολογικό Baccalauréat στον τοµέα εστιάσεως, εφαρµοσµένων τεχνών ή µουσικής και χορού. - προετοιµασίας για το brevet de technicien, το οποίο παρέχει τεχνικά προσόντα και ειδίκευση σε έναν δεδοµένο τοµέα. Λαµβάνοντας το brevet de technicien, οι µαθητές µπορούν: - να εισέλθουν στην αγορά εργασίας και να εργαστούν στην αντίστοιχη ειδικότητά τους - ή να συνεχίσουν τις σπουδές τους, κυρίως στα υψηλότερα τεχνικά τµήµατα σχετικά µε την ειδικότητά τους, ή στα IUT. Μερικά τεχνικά πιστοποιητικά µπορούν να ληφθούν αµέσως µετά από την 3η τάξη µε την παρακολούθηση µιας ειδικής 2ης τάξης (seconde spécifique). Άλλα µπορούν να ληφθούν µετά από µια 2η τάξη για τους µαθητές που έχουν ακολουθήσει µια συγκεκριµένη επιλογή (seconde de détermination). Γεωργικά Lycées προσφέρουν γεωργικά τεχνικά πιστοποιητικά (brevet de technicien agricole - BTA) µετά από µια ειδική 2η τάξη. Αυτά τα πιστοποιητικά είναι κατάλληλα τους µαθητές που θα γίνουν αγροτοκαλλιεργητές. Τα προγράµµατα σπουδών για την 1η και την τελευταία τάξη ποικίλλουν αρκετά, ανάλογα µε τον τύπο κατεύθυνσης που επιλέγεται. Περιέχουν γενικά µια κοινή σειρά µαθηµάτων, µια ειδική σειρά µαθηµάτων επιλογής και µια προαιρετική σειρά µαθηµάτων. Στη 2η τάξη, µια πολιτική, νοµική και κοινωνική σειρά µαθηµάτων εκπαίδευσης θα εισαχθεί στην αρχή του 2000/2001 και την σχολική χρονιά 2001/2002. Το Υπουργείο εθνικής παιδείας καθορίζει τα προγράµµατα σπουδών που οι εκπαιδευτικοί πρέπει να σεβαστούν για αυτά τα επίπεδα, όπως συµβαίνει για όλα τα άλλα επίπεδα εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτικοί είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τις µεθόδους και τα εκπαιδευτικά υλικά διδασκαλίας τους. 4α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Οι µαθητές υποβάλλονται σε γραπτές εργασίες στο σπίτι και στην τάξη. Το Συµβούλιο των δασκάλων (Teachers'Council) καθορίζει τον στόχο αυτών των αναθέσεων και προσδιορίζει το µέγεθος τους. Στην τάξη, οι µαθητές υποβάλλονται στα διαγωνίσµατα. Οι οικογένειες ενηµερώνονται για τα αποτελέσµατα των παιδιών τους µε τη βοήθεια: - µιας έκθεσης που περιέχει τα αποτελέσµατα και τα σχόλια στην εργασία του µαθητή στην κάθε θεµατική περιοχή, τα γενικά σχόλια, και τις συµβουλές από τον επικεφαλή δάσκαλο − ενός βιβλίου (carnet) για την επικοινωνία και την αλληλογραφία µεταξύ των γονέων και των δασκάλων − επαφών και συνεδριάσεων µε τους δασκάλους των τάξεων και ειδικά µε τον κύριους δάσκαλο και το σύµβουλο δάσκαλο − τακτικών συναντήσεων µεταξύ γονέων και δασκάλων. Στην αρχή της 2ης γενικής και τεχνολογικής τάξης, όλοι οι µαθητές αξιολογούνται στις βασικές θεµατικές περιοχές: Γαλλικά, µαθηµατικά, ιστορία-γεωγραφία, σύγχρονη γλώσσα 1 (αγγλικά ή γερµανικά). Αυτή η αξιολόγηση χρησιµοποιείται για να προσδιορίσει τις δυσκολίες των µαθητών, και η οποία οδηγεί στη δηµιουργία των εξατοµικευµένων οµάδων. Η 2η τάξη διαδραµατίζει έναν σηµαντικό ρόλο στον προσανατολισµό του µαθητή. Στη δεύτερη σχολική περίοδο της χρονιάς (term), οι µαθητές και οι γονείς τους κάνουν µια προσωρινή δήλωση


22

στις προτιµήσεις τους όσον αφορά τις µελλοντικές σειρές µαθηµάτων. Ο σύµβουλος καθοδήγησης και ο κύριος δάσκαλος µπορούν να τους βοηθήσουν σε αυτή την επιλογή τους. Κατά τη διάρκεια της τρίτης σχολικής περιόδου της χρονιάς (term), η οικογένεια εκφράζει γραπτά τις επιλογές της σχετικά µε τους τύπους κατευθύνσεων που ο µαθητής θα πάρει στη 1η τάξη, και οι οποίες είναι ταξινοµηµένες κατά σειρά προτίµηση. Ο επικεφαλής δάσκαλος είναι αρµόδιος για την εφαρµογή της διαδικασίας και την πληροφόρηση. Βάσει αυτών των δηλώσεων, των επιδόσεων των µαθητών και άλλες αξιολογήσεις, το Class Council προτείνει τους τύπους κατευθύνσεων που οι µαθητές θα παρακολουθήσουν στη 1η τάξη. Η τελική απόφαση καθορίζεται από τον επικεφαλή δάσκαλο του ιδρύµατος, µετά από µια συνέντευξη µε την οικογένεια σε περίπτωση διαφωνίας. Εάν η διαφωνία εµµένει, η οικογένεια µπορεί να ασκήσει έφεση υπό τους ίδιους όρους όπως σε ένα Collège. Οι σπουδές που ολοκληρώνονται σε ένα γενικό ή τεχνολογικό Lycées οδηγούν σε µια γενική ή τεχνολογική εξέταση Baccalauréat. Το Baccalauréat Το Baccalauréat δίνει την πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Οργανώνεται για να απεικονίσει τους τύπους κατευθύνσεων που προσφέρονται στη 1η τάξη και περιλαµβάνει τις υποχρεωτικές και προαιρετικές εξετάσεις. Οι εξετάσεις αφορούν τα επίσηµα προγράµµατα σπουδών των τελικών τάξεων στα Lycées. Μόνο µια εξέταση οργανώνεται κάθε έτος σε µια ηµεροµηνία που καθορίζεται από τον Υπουργό εθνικής παιδείας. Ο Υπουργός αναθέτει σε ένα recteur να επιλέξει τα θέµατα εξέτασης. Μια εξέταση οργανώνεται, υπό τους ίδιους όρους, το Σεπτέµβριο για τους υποψηφίους που δεν µπόρεσαν να συµµετέχουν στην εξέταση στο τέλος του προηγούµενου σχολικού έτους. Οι µαθητές που δεν περνούν την εξέταση Baccalauréat αλλά έχουν λάβει κατά µέσον όρο βαθµολογία ισοδύναµη µε τουλάχιστον 8/20 µπορούν να λάβουν ένα απολυτήριο λυκείου (certificat de fin d'études secondaires). Αυτό το πιστοποιητικό, που απονέµεται από το recteur, δηλώνει ότι ο µαθητής έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση πλήρως, αλλά δεν εξουσιοδοτεί το µαθητή για να εισαχθεί στην τριτοβάθµια εκπαίδευση.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ 4β Επαγγελµατική κατάρτιση στις πλήρους απασχόλησης επαγγελµατικές σχολές (Lycées) Το επαγγελµατικό Lycées προετοιµάζει για τις εθνικές επαγγελµατικές εξετάσεις σε επίπεδο V όπως το επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας (CAP) και ο επαγγελµατικός τίτλος σπουδών (BEP), καθώς επίσης και εκείνες σε επίπεδο IV όπως το επαγγελµατικό Baccalauréat. Αυτά τα πιστοποιητικά βεβαιώνουν ένα αναγνωρισµένο επίπεδο επαγγελµατικής ικανότητας και τεχνογνωσίας και το γενικό εκπαιδευτικό επίπεδο των κατόχων τους. 4β.1 Οργάνωση Οι οικονοµικές και διοικητικές δοµές οργάνωσης , λήψης αποφάσεων είναι οι ίδιες όπως για τα Collèges και το γενικό και τεχνολογικό Lycées (βλ. ανωτέρω, 3β.1). 4β.2 Πρόγραµµα σπουδών Οι σπουδές στα επαγγελµατικά Lycées διαρκούν δύο έτη και οδηγούν στο επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας (CAP) και τον επαγγελµατικό τίτλο σπουδών (BEP), και µε επιπλέον δύο έτη στο επαγγελµατικό Baccalauréat. Αυτά τα πιστοποιητικά είναι κατάλληλα για την αγορά εργασίας. Η προετοιµασία για το CAP περιλαµβάνει: − Γενική εκπαίδευση (14,5 έως 16 ώρες την εβδοµάδα, ανάλογα µε το CAP): Γαλλικά, µαθηµατικά, ιστορία και γεωγραφία, οικονοµικά, πολιτική, µια σύγχρονη ξένη γλώσσα, αισθητική αγωγή, οικιακή και κοινωνικά οικονοµικά, φυσική αγωγή. Η εκπαίδευση προορίζεται να παρέχει στους


23

µαθητές τη βασική γενική γνώση που στρέφεται στο σύγχρονο κόσµο, αλλά προσαρµόζεται επίσης στις επαγγελµατικές ανάγκες. − Τεχνολογική και επαγγελµατική εκπαίδευση (12 έως 17 ώρες την εβδοµάδα ανάλογα µε το CAP). Αυτό λαµβάνει τη µορφή θεωρητικών σειρών µαθηµάτων, πρακτικών ασκήσεων, και εκµάθηση πάνω στη δουλειά στα εργαστήρια, και παρέχει την επαγγελµατική γνώση και τις δεξιότητες που απαιτούνται για το σχετικό επάγγελµα. − Ποικίλες περίοδοι εκµάθησης πάνω στη δουλειά. Η προετοιµασία για το BEP περιλαµβάνει: - Γενική εκπαίδευση (14 έως 22 ώρες). Οι περισσότερες από τις θεµατικές περιοχές γενικής εκπαίδευσης που διδάσκονται στα Collèges συνεχίζουν να διδάσκονται στα επαγγελµατικά Lycées. Είναι προσανατολισµένα προς τις επαγγελµατικές ανάγκες. Η γενική εκπαίδευση είναι σηµαντική για την επιτυχία στις επαγγελµατικές εξετάσεις και προετοιµάζει στους µαθητές να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε ένα επαγγελµατικό ή τεχνολογικό Baccalauréat. - Τεχνολογική εκπαίδευση (16 έως 20 ώρες). ∆ιαφέρει στην ειδίκευση που επιλέγεται, αλλά πάντα περιλαµβάνει ένα κοινό πρόγραµµα σπουδών για τις διάφορες ειδικεύσεις που είναι παρόµοιες ή ανήκουν στον ίδιο επαγγελµατικό τοµέα, και την ειδικευµένη ή συγκεκριµένη κατάρτιση που συνδέεται άµεσα µε την άσκηση του σχετικού επαγγέλµατος. Και τα θεωρητικά και πρακτικά ωρολόγια προγράµµατα είναι βαρύτερα απ' ό,τι στα Collège (33 έως 36 ώρες, ανάλογα µε την ειδίκευση), αλλά η κατανοµή των ωρών είναι διαφορετική και υπάρχει λιγότερη εργασία που γίνεται στο σπίτι. - Περίοδοι εκµάθησης πάνω στη δουλειά (Periods of on-the-job training). Από την αρχή του σχολικού έτους του 1992/93, οι περίοδοι εκµάθησης πάνω στη δουλειά οδηγούν σε µια εξέταση προετοιµάζοντας βαθµιαία την εισαγωγή στα διάφορα BEP. Προτεραιότητα δίνεται στον τοµέα των κατασκευών, τους ξενοδοχοϋπάλληλους, και τα γραφικά. Οι µαθητές που κατέχουν ένα BEP µπορούν είτε να ακολουθήσουν την αγορά εργασίας, είτε να συνεχίσουν τις σπουδές τους για ένα επαγγελµατικό είτε τεχνολογικό Baccalauréat, το οποίο απαιτεί δύο επιπλέον έτη εκπαίδευσης (1η και τελική τάξη). Στην περίπτωση του τεχνολογικού Baccalauréat, οι κάτοχοι ενός BEP µπορούν να βελτιώσουν τις πιθανότητες επιτυχίας τους στις τεχνολογικές σπουδές σε επίπεδο Baccalauréat και αργότερα να ακολουθήσουν µια "προσαρµοσµένη" (adapted) 1η τάξη ((première d'adaptation). Αντίθετα από το τεχνολογικό Baccalauréat, το επαγγελµατικό Baccalauréat είναι πρώτιστα ένα επαγγελµατικό πιστοποιητικό ολοκλήρωσης που οδηγεί άµεσα στην άσκηση ενός επαγγέλµατος, αν και εξουσιοδοτεί επίσης τους κατόχους του για την εισαγωγή στις πανεπιστηµιακές σπουδές. Οδηγεί σε προσόντα κατάρτισης για ένα συγκεκριµένο επάγγελµα και είναι ανοικτό στους υποψηφίους που κατέχουν ένα BEP (ή ένα CAP που προετοιµάζεται πάνω από δύο έτη µετά από την 3η τάξη) αντίστοιχο στο επαγγελµατικό Baccalauréat. Το επαγγελµατικό Baccalauréat δηµιουργήθηκε σε στενή συνεργασία µε τους εργοδότες και λαµβάνει υπόψη τις συγκεκριµένες επαγγελµατικές απαιτήσεις προκειµένου να οδηγήσει άµεσα στην επαγγελµατική απασχόληση. ∆ιαφέρει από το τεχνολογικό Baccalauréat, δεδοµένου ότι στοχεύει σε συγκεκριµένα επαγγέλµατα, ενώ το τεχνολογικό Baccalauréat έχει πολύ ευρύτερο πεδίο (ηλεκτρονική, µηχανικοί, κ.λπ...). Η προετοιµασία για το επαγγελµατικό Baccalauréat διαρκεί δύο έτη: 1ος επαγγελµατικός και τελικός επαγγελµατικός. Οι 30 ώρες των µαθηµάτων την εβδοµάδα διανέµονται ως εξής: − Επαγγελµατική, τεχνολογική, και επιστηµονική εκπαίδευση (16 έως 18 ώρες) − Γενική εκπαίδευση: • Γαλλικά, µε έµφαση στην έκφραση και τη συνειδητοποίηση του κόσµου (3 έως 4 ώρες) • µια σύγχρονη ξένη γλώσσα (2 έως 3 ώρες) • γνώση του σύγχρονου κόσµου µέσω της ιστορίας, της γεωγραφίας, και της πολιτικής (2 ώρες) • φυσική αγωγή και αθλητισµός (2 ώρες)


24

• τέχνη (2 ώρες). Επιπλέον, 3 έως 6 ώρες τίθενται κατά µέσο όρο για τα µεµονωµένα προγράµµατα. - Εκµάθηση πάνω στη δουλειά, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισµα της οποίας είναι το χρονικό διάστηµα που ξοδεύεται στην εργασία: 16 έως 20 εβδοµάδες για δύο έτη. 4β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Οι αρχές για την αξιολόγηση και την καθοδήγηση των µαθητών είναι οι ίδιες όπως στο γενικό και τεχνολογικό Lycées (βλ. ανωτέρω, Β.3). 4β.4 Εκπαιδευτικοί Οι επαγγελµατικοί δάσκαλοι Lycées είναι γενικά professeurs de Lycée professionnel (PLP) (βλ. ανωτέρω, Β.4).


25

ΓΕΡΜΑΝΙΑ 2002-2003

1. Εισαγωγή 1α. Υπόβαθρο Η Οµοσπονδιακή ∆ηµοκρατία της Γερµανίας είχε το 2001 πληθυσµό περίπου 82,4 εκατοµµύρια µε έκταση 357.000 τετραγωνικών χιλιοµέτρων. Το µέγεθός της έχει αυξηθεί ως αποτέλεσµα της γερµανικής ενοποίησης, στις 3 Οκτωβρίου του 1990. Κάτω από το Grundgesetz (Σύνταγµα), την Οµοσπονδιακή Βουλή (το Οµοσπονδιακό Γερµανικό Κοινοβούλιο) και το Οµοσπονδιακό Συµβούλιο (που αποτελείται από τα µέλη της κυβέρνησης στα οµόσπονδα κρατίδια) είναι οι συνταγµατικοί οργανισµοί µε τη νοµοθετική αρχή. Κυρίως η οµοσπονδιακή κυβέρνηση πραγµατοποιεί τις εκτελεστικές λειτουργίες στον τοµέα των εσωτερικών και των εξωτερικών υποθέσεων. Η οµοσπονδιακή κυβέρνηση αποτελείται από τον Οµοσπονδιακό Καγκελάριο και 15 υπουργούς (το 2002). Ο Οµοσπονδιακός Πρόεδρος είναι ο αρχηγός του κράτους και εκλέγεται για µια πενταετή θητεία. Η επίσηµη γλώσσα είναι τα γερµανικά και η διδασκαλία παρέχεται κυρίως στη γερµανική γλώσσα. Το Σύνταγµα εγγυάται την ελευθερία της θρησκείας, της συνείδησης, και των ιδεολογικών πεποιθήσεων. ∆εν υπάρχει καµία καθιερωµένη κρατική εκκλησία. Από το 1990, η Οµοσπονδιακή ∆ηµοκρατία της Γερµανίας αποτελείται από 16 οµόσπονδα κρατίδια (κράτη), συµπεριλαµβανοµένων πέντε που επανεισήχθησαν στην πρώην Ανατολική Γερµανία τον Ιούλιο του 1990. Κάθε κρατίδιο έχει το σύνταγµα και την κυβέρνησή του. Το 2001, τα 16 οµόσπονδα κρατίδια υποδιαιρέθηκαν διοικητικά σε 29 διοικητικές περιοχές, 439 περιοχές και 13.416 δήµους. 1.2 Βάση του εκπαιδευτικού συστήµατος: αρχές και νοµοθεσία Σύµφωνα µε το Σύνταγµα, η Γερµανία έχει δηµοκρατικό πολίτευµα. Σε ότι αφορά την εκπαίδευση, το Σύνταγµα εγγυάται µεταξύ άλλων την ελευθερία της τέχνη, της επιστήµη, της έρευνα και της διδασκαλία, της ανεξιθρησκία και της επιλογή του επαγγέλµατος. 1.3 Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Η ευθύνη για την οργάνωση και τη διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος καθορίζεται από την οµόσπονδη δοµή της κυβέρνησης. Η σχετική νοµοθεσία και η διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος είναι εποµένως πρώτιστα ευθύνη των οµόσπονδων κρατιδίων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το σχολικό σύστηµα, την τριτοβάθµια εκπαίδευση, και την δια βίου εκπαίδευση. Βάσει του Συντάγµατος και των συνταγµάτων των οµόσπονδων κρατιδίων, τα οµόσπονδα κρατίδια είναι αρµόδια για το εκπαιδευτικό σύστηµα τους. Τα σχολεία διευθύνονται γενικά από τους αντίστοιχους δήµους τους. Τα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης (HEIs) οργανώνονται από τα οµόσπονδα κρατίδια. Το Σύνταγµα καθορίζει το πεδίο ευθυνών της οµοσπονδίας στον τοµέα της εκπαίδευσης. Προκειµένου να παρασχεθεί ο απαραίτητος βαθµός κοινών χαρακτηριστικών στο εκπαιδευτικό σύστηµα, οι κυβερνήσεις οµόσπονδων κρατιδίων συνεργάζεται µεταξύ τους. Οι Υπουργοί και οι γερουσιαστές οι οποίοι είναι αρµόδιοι για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, για τα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, την έρευνα, και τις πολιτιστικές υποθέσεις στα οµόσπονδα κρατίδια εργάζονται µαζί στη Μόνιµη ∆ιάσκεψη των Υπουργών Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων των Οµόσπονδων Κρατιδίων στην Οµοσπονδιακή ∆ηµοκρατία της Γερµανίας (Ständige Konferenz der Kultusminister der Länder in der Bundesrepublik Deutschland). Η διάσκεψη των Υπουργών εξετάζει τα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ζητήµατα µε σκοπό την επίτευξη µιας κοινής θέσης και την ανταπόκριση στα θέµατα κοινού ενδιαφέροντος. Μια συµφωνία µεταξύ των οµόσπονδων κρατιδίων του 1964, τροποποιήθηκε τελευταία φορά το 1971, και εγγυάται µια οµοιόµορφη βασική δοµή του σχολικού συστήµατος στη Γερµανία. Μεταξύ άλλων, η συµφωνία καλύπτει την αρχή και τη διάρκεια της πλήρους απασχόλησης


26

υποχρεωτικής εκπαίδευσης, τις ηµεροµηνίες για την έναρξη και το τέλος του σχολικού έτους, τη διάρκειας των σχολικών διακοπών, τον προσδιορισµό και την οργάνωση των διάφορων τύπων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, τα µαθήµατα που οι µαθητές µπορούν να µεταφέρουν από έναν σχολικό τύπο σε έναν άλλο, και τις προϋποθέσεις που πρέπει να εκπληρώνονται. Επίσης καλύπτει, τα µαθηµάτα ξένων γλώσσων και η ακολουθία στην οποία οι γλώσσες µαθαίνονται, η αναγνώριση των πιστοποιητικών αναχώρησης και των τίτλων σπουδών διδασκαλίας και οι εξετάσεις κατάρτισης εκπαιδευτικών. Στα επόµενα ψηφίσµατα, η µόνιµη διάσκεψη έχει καθορίσει τα πρόσθετα κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του σχολικού συστήµατος και έχει συµβάλει στην αµοιβαία αναγνώριση των προσόντων που απονέµονται από τα σχολεία γενικής εκπαίδευσης και επαγγελµατικής κατάρτισης σε όλα τα οµόσπονδα κρατίδια. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90, η µόνιµη διάσκεψη έχει ασχοληθεί µεταξύ άλλων µε την ισοδυναµία της γενικής εκπαίδευσης και της επαγγελµατικής κατάρτισης και έχει κινήσει µια διαδικασία συζήτησης σχετικά µε την περαιτέρω δοµική ανάπτυξη του διπλού συστήµατος επαγγελµατικής κατάρτισης. Στον τοµέα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, τα οµόσπονδα κρατίδια έχουν συνάψει µια συµφωνία για την τυποποίηση του συστήµατος Fachhochschule και έχουν επιτύχει πολυάριθµες περαιτέρω συµφωνίες σχετικά µε άλλα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Η θεµελιώδης µεταρρύθµιση της δοµής της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης έχει αποτελέσει ένα σηµαντικό θέµα στη µόνιµη διάσκεψη των Υπουργών. 1.4 Επιθεώρηση / επίβλεψη / καθοδήγηση Προσχολική εκπαίδευση Η προσχολική εκπαίδευση στα Kindergärten βρίσκεται κάτω από την επίβλεψη της πρόνοιας της νεολαίας. Στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια, τα Υπουργεία Νεολαίας και Κοινωνικών Υποθέσεων φέρουν τη νοµική ευθύνη, αν και σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια η νοµική ευθύνη ανήκει στα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων. Σε τοπικό επίπεδο, τα γραφεία ευηµερίας νεολαίας (Jugendämter) φέρουν τη γενική ευθύνη για τη λειτουργία των ιδρυµάτων, και τα Γραφεία Πρόνοιας Νεολαίας κάθε κρατιδίου (Landesjugendämter) είναι αρµόδια για την παροχή της κρατικής επίβλεψης στα δηµόσια και ιδιωτικά Kindergärten. Μόνο τα Vorklassen (προσχολική τάξη) είναι για ηλικίας 5 ετών παιδιά που δεν έχουν φθάσει ακόµα στην ηλικία υποχρεωτικής εκπαίδευσης, και τα Schulkindergärten (σχολικοί παιδικοί σταθµοί) και Vorklassen είναι για τα παιδιά ηλικίας 6 ετών που δεν έχουν επιτύχει ακόµα ένα ικανοποιητικό επίπεδο για να παρακολουθήσουν το σχολείο. Σχολεία Σύµφωνα µε το σύνταγµα και τα οµόσπονδα κρατίδια, ολόκληρο το σχολικό σύστηµα βρίσκεται υπό την επίβλεψη και την ευθύνη του κράτους. Τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων των οµόσπονδων κρατιδίων έχουν την επίβλεψη και τη διοίκηση των ιδρυµάτων που παρέχουν τη γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση. Η σχολική επίβλεψη περιλαµβάνει τον προγραµµατισµό και την οργάνωση ολόκληρου του σχολικού συστήµατος. Η αρµοδιότητα των οµόσπονδων κρατιδίων επεκτείνεται όχι µόνο στην οργάνωση των σχολείων τους, το περιεχόµενο των σειρών µαθηµάτων και των στόχων διδασκαλίας, αλλά και στην εποπτεία της απόδοσης των δασκάλων και του υπόλοιπου προσωπικού. Στους εκπαιδευτικούς στόχους που καθορίζονται στους νόµους που αφορούν την εκπαίδευση δίνεται η µορφή των προγραµµάτων σπουδών, για τα οποία τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων των οµόσπονδων κρατιδίων είναι αρµόδια. Τα αρµόδια Υπουργεία οµόσπονδων κρατιδίων καθιερώνουν τα προγράµµατα σπουδών για τα θέµατα που διδάσκονται στους διαφορετικούς τύπους και τα επίπεδα των σχολείων. Οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι βοηθιούνται από ειδικούς, αναπτύσσουν συνήθως τα προγράµµατα σπουδών στις ειδικές επιτροπές. Προτού να εφαρµοστεί ένα πρόγραµµα σπουδών, υπάρχει µια διαδικασία, η οποία εξασφαλίζει τη συµµετοχή των ενώσεων και των αντιπροσώπων των γονέων,


27

των µαθητών και των εκπαιδευτικών. Προκειµένου να εφαρµοστούν τα προγράµµατα σπουδών για τα διάφορα θέµατα στους διαφορετικούς τύπους σχολείων, τα αντίστοιχα εγχειρίδια χρησιµοποιούνται ως εκπαιδευτικό υλικό στην τάξη. Τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων πρέπει να εγκρίνουν αυτά τα βιβλία και ένας κατάλογος εγκεκριµένων βιβλίων δηµοσιεύεται τακτικά. Τον ∆εκέµβριο του 2001, στη µόνιµη διάσκεψη των Υπουργών Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων (Kultusministerkonferenz) αποφάσιστηκε ότι προτεραιότητα θα δινόταν στην ανάπτυξη των µέτρων για την περαιτέρω βελτίωση και την εξασφάλιση της ποιότητας των µαθηµάτων και των σχολείων, µε την εισαγωγή των υποχρεωτικών προτύπων και της αξιολόγησης της απόδοση. Τα πρότυπα διευκρινίζουν τη γνώση, τις δεξιότητες και τις δυνατότητες που οι µαθητές πρέπει να έχουν αποκτήσει µέχρι το τέλος ενός δεδοµένου έτους. Η διοίκηση των σχολείων έχει γενικά δοµή δύο βαθµίδων, στην ανώτερη βαθµίδα είναι τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων των οµόσπονδων κρατιδίων και στην κατώτερη βαθµίδα τα σχολικά γραφεία (Schulämter) στο τοπικό επίπεδο, την περιοχή, ή το κοινοτικό επίπεδο. Κατά κανόνα τα Grundschulen (σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης), τα Hauptschulen (κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση που παρέχει τη βασική γενική εκπαίδευση) και τα ειδικά σχολεία, εποπτεύονται από τα σχολικά γραφεία. Τα άλλα σχολεία συµπεριλαµβανοµένων των επαγγελµατικών σχολών εποπτεύονται από τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων. Σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια, τα σχολικά γραφεία είναι αρµόδια για όλους τους σχολικούς τύπους σε αυτό το «δύο βαθµίδων» σύστηµα. Στις city-states, η σχολική διοίκηση έχει µερικές φορές µόνο µια βαθµίδα. Σε τρία οµόσπονδα κρατίδια, η σχολική διοίκηση οργανώνεται σε ένα σύστηµα τριών βαθµίδων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα Gymnasien (κατώτερη και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση που παρέχει την ενισχυµένη γενική εκπαίδευση), οι επαγγελµατικές σχολές (berufliche Schulen) Gesamtschulen (µονοτάξια σχολεία) και, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα Realschulen (κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση που παρέχει την ενισχυµένη γενική εκπαίδευση) εποπτεύονται συνήθως από τις αρχές µέσου επιπέδου (Γραφεία Περιφερειακών Κυβερνήσεων ή Γραφεία «Ανώτερου επιπέδου Σχολεία» (Oberschulämter)) ή άµεσα από το πιο υψηλό επίπεδο (Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων). Τα ιδιωτικά σχολεία υπόκεινται επίσης στην κρατική επίβλεψη. Για την αναγνώριση των διπλωµάτων αποφοίτησης που παρέχουν, πρέπει να συµµορφωθούν µε τους κρατικούς κανονισµούς σχετικά µε τις σειρές µαθηµάτων που διδάσκονται, τους τίτλους σπουδών των εκπαιδευτικών που διδάσκουν, και τις εξετάσεις. Επαγγελµατική κατάρτιση σε εταιρίες Η επαγγελµατική εκπαίδευση στα σχολεία αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των οµόσπονδων κρατιδίων, ενώ η οµοσπονδιακή κυβέρνηση είναι αρµόδια για την επαγγελµατική κατάρτιση µέσα σε εταιρίες. Οι επιχειρήσεις και οι επαγγελµατικές σχολές δεν παρέχουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση ξεχωριστά η µία από την άλλη. Οι σειρές µαθηµάτων που προσφέρουν συντονίζονται από την άποψη του περιεχοµένου και της οργάνωσης στα πλαίσια του διπλού συστήµατος της επαγγελµατικής εκπαίδευσης. Αυτή η συνεργασία, επιχείρηση και βιοµηχανία συµµετέχουν στην επαγγελµατική εκπαίδευση, θεσµοθετείται από το νόµο. Στο οµοσπονδιακό επίπεδο, ο οµοσπονδιακός Υπουργός Εκπαίδευσης και Έρευνας είναι αρµόδιος για το συντονισµό της επαγγελµατικής κατάρτισης µέσα στις εταιρίες. Αντιπρόσωποι των ενώσεων των εργοδοτών, των συνδικάτων, των κυβερνήσεων των οµόσπονδων κρατιδίων, και της οµοσπονδιακής κυβέρνησης εργάζονται µαζί ισοδύναµα στο Οµοσπονδιακό Ίδρυµα Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Bundesinstitut für Berufsbildung). Το ίδρυµα συµβουλεύει την οµοσπονδιακή κυβέρνηση για τα θέµατα σχετικά µε την επαγγελµατική κατάρτιση. Προετοιµάζει επίσης τους κανονισµούς κατάρτισης για το ενδοεταιρικό µέρος της επαγγελµατικής κατάρτισης οι οποίοι θα εγκρίνονται από την οµοσπονδιακή κυβέρνηση. Η οµοσπονδία και τα οµόσπονδα κρατίδια συντονίζουν τους κανονισµούς κατάρτισης µε το πλαίσιο των προγραµµάτων σπουδών για την επαγγελµατική σχολή (Berufsschule). Σε επίπεδο κρατιδίου, συγκροτούνται επιτροπές που αποτελούνται από τους αντιπροσώπους των εργοδοτών, των συνδικάτων, και των υπουργείων οµόσπονδων κρατιδίων για


28

να εξετάσουν την επαγγελµατική εκπαίδευση. Συµβουλεύουν τις κυβερνήσεις των κρατιδίων σε θέµατα σχετικά µε την επαγγελµατική εκπαίδευση. Σε περιφερειακό επίπεδο, οι οργανώσεις για την επιχειρησιακή αυτοδιοίκηση (βιοµηχανίας και εµπόριο, βιοτεχνιών, γεωργίας, ανεξάρτητων επαγγελµάτων) είναι αρµόδιες για τη συµβουλή, την εποπτεία, και την αναγνώριση της ενδοεταιρικής επαγγελµατικής κατάρτισης µέσα στην περιοχή βάσει της σχετικής νοµοθεσίας. Οι εταιρίες που παρέχουν την κατάρτιση έχουν το δικαίωµα να συµµετέχουν στον προγραµµατισµό και την εφαρµογή της ενδοεταιρικής επαγγελµατικής κατάρτισης και στο διορισµό των εκπαιδευτών (Ausbilder). 2. Ιδιωτική εκπαίδευση Υπάρχουν ιδιωτικά σχολεία σε όλους τους τοµείς του εκπαιδευτικού συστήµατος. Το Σύνταγµα και εν µέρει οι σχετικές διατάξεις στα συντάγµατα των οµόσπονδων κρατιδίων εγγυώνται ρητά το δικαίωµα της καθιέρωσης των ιδιωτικών σχολείων. ∆ηλώνουν ότι τα ιδιωτικά σχολεία µπορούν να αποκτήσουν έγκριση εάν οι στόχοι, ο εξοπλισµός διδασκαλίας τους και η ακαδηµαϊκή κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού τους δεν είναι κατώτεροι από τα σχολεία του δηµόσιου τοµέα και δεν προωθούν οποιαδήποτε διάκριση των µαθητών βασιζόµενη στην οικονοµική κατάσταση των γονέων τους. Στην προσχολική εκπαίδευση ο ιδιωτικός τοµέας έχει ένα σηµαντικό µερίδιο. Το 1998 περίπου 66% των Kindergärten στα οµόσπονδα κρατίδια στη ∆υτική Γερµανία είναι ιδιωτικά. Σε αντίθεση, στα οµόσπονδα κρατίδια στην Ανατολική Γερµανία, περίπου 33% είναι ιδιωτικά. Στον τοµέα της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, η δηµιουργία των ιδιωτικών σχολείων είναι πιθανή µόνο όταν εξυπηρετούνται συγκεκριµένες ανάγκες δηλ. όταν αναγνωρίζει η σχολική διοίκηση ένα ειδικό παιδαγωγικό ενδιαφέρον, όταν το σχολείο που πρόκειται να δηµιουργηθεί δηλώνεται ως µη-θρησκευτικό σχολείο (Gemeinschaftsschule), ως θρησκευτικό σχολείο (Bekenntnisschule) ή ως σχολείο που ακολουθεί µια ορισµένη ιδεολογία (Weltanschauungsschule) και κανένα δηµόσιο σχολείο αυτού του τύπου δεν υπάρχει ήδη στο δήµο. Τα ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (Grundschulen) είναι εποµένως η εξαίρεση. Στο τοµέα της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, πρέπει να γίνει διάκριση µεταξύ των δύο κατηγοριών ιδιωτικών σχολείων: − εναλλακτικά σχολεία (Ersatzschulen) − συµπληρωµατικά σχολεία (Ergänzungsschulen) – αυτά τα σχολεία συµπληρώνουν τη δηµόσια εκπαίδευση µε την παροχή µαθηµάτων στον επαγγελµατικό τοµέα που δεν προσφέρονται συνήθως στα σχολεία δηµόσιου τοµέα. Υπήρξαν 2.414 ιδιωτικά σχολεία γενικής εκπαίδευσης το 2001, τα οποία παρακολούθησαν το 6,3% των µαθητών. Ο τοµέας της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης αποτελείται επίσης πρώτιστα από τα κρατικά ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης των οµόσπονδων κρατιδίων. Από τα 355 ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, µόνο 86 – στις περισσότερες περιπτώσεις µικρά ιδρύµατα – ήταν ιδιωτικά το 2000. Σε αυτά παρακολούθησαν µαθήµατα το 2,3% όλων των σπουδαστών.

3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (πρωτοβάθµια και κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση)

Η υποχρεωτική εκπαίδευση αρχίζει για όλα τα παιδιά στην ηλικία των έξι ετών. ∆ιαρκεί συνήθως εννέα έτη (10 έτη στο Βερολίνο, το Βραδεµβούργο, τη Βρέµη και τη βόρεια Ρηνανία). Αφού ολοκληρώσουν τη γενική υποχρεωτική εκπαίδευση, οι νέοι στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση που δεν παρακολουθούν µια πλήρους απασχόλησης γενική εκπαίδευση ή µια επαγγελµατική σχολή υπόκεινται στη µερικής απασχόλησης υποχρεωτική εκπαίδευση (Berufsschulpflicht). Αυτή διαρκεί συνήθως τρία έτη µε µειωµένο ωράριο και στοχεύει να εκπαιδεύσει τους µαθητές σε ένα αναγνωρισµένο επάγγελµα. Για τους νέους, που δεν παρακολουθούν κάποιο σχολείο ούτε το διπλό σύστηµα επαγγελµατικής κατάρτισης, τα


29

µεµονωµένα οµόσπονδα κρατίδια επιβάλλουν τον κανονισµό µε βάση τον οποίο επεκτείνουν την υποχρεωτική εκπαίδευσή τους σε κάποιο τύπο πλήρους απασχόλησης επαγγελµατικής σχολής. Επιπλέον, τα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια επιτρέπουν στους µαθητές να επιλέγουν ένα προαιρετικό 10ο έτος εκπαίδευσης για να αποκτήσουν προσόντα δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης το οποίο παρέχει την πρόσβαση στη µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση.


3α. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (Grundschulen) από το πρώτο έως το τέταρτο σχολικό έτος (στο Βερολίνο και το Βραδεµβούργο από το πρώτο έως το έκτο έτος). Τα παιδιά εγγράφονται συνήθως στο πρώτο έτος στην ηλικία των έξι ετών και συνήθως η µετάβαση τους στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση γίνεται µετά από το τέταρτο έτος (στο Βερολίνο και το Βραδεµβούργο µετά από το έκτο έτος). Το Grundschule θέτει τα θεµέλια για την εκπαίδευση στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και τη δια βίου µάθηση. 3α.1 Οργάνωση Η παροχή διδασκαλίας στα σχολεία είναι συνήθως βασισµένη στις τάξεις που οργανώνονται κατά οµάδα ηλικίας. Ο αριθµός εβδοµαδιαίων ωρών κάθε τάξης διαφέρει ανάλογα µε το κρατίδιο, από περίπου 20 ώρες στο πρώτο έτος έως 27 ώρες την εβδοµάδα στο τέταρτο έτος. Ένα µάθηµα διαρκεί συνήθως 45 λεπτά. Το σχολικό έτος αρχίζει την 1η Αυγούστου και τελειώνει στις 31 Ιουλίου του επόµενου έτους. Η συνολική ετήσια διάρκεια των σχολικών διακοπών είναι 75 εργάσιµες ηµέρες, συν περίπου 10 δηµόσιες ή θρησκευτικές αργίες. Η διδασκαλεία πραγµατοποιείται συνήθως πέντε ηµέρες την εβδοµάδα, ∆ευτέρα έως Παρασκευή, το πρωί. ∆εδοµένου ότι γίνονται µαθήµατα σε δύο ή τρία Σάββατα µηνιαίως σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια, ο πραγµατικός αριθµός σχολικών ηµερών αυξάνεται αναλόγως. Ο συνολικός αριθµός εβδοµαδιαίων µαθηµάτων, εντούτοις, θα είναι ο ίδιος µε µαθήµατα πέντε - ή έξι ηµερών την εβδοµάδα, όπου µαθήµατα που δεν διδάσκονται τα Σάββατα κατανέµονται στις άλλες ηµέρες της εβδοµάδας. 3α.2 Πρόγραµµα σπουδών Η απόκτηση της ανάγνωσης, της γραφής, και των αριθµητικών δεξιοτήτων διαδραµατίζει έναν κεντρικό ρόλο στην αρχική διδασκαλία στα Grundschulen. Τα θέµατα που διδάσκονται σε αυτό το επίπεδο περιλαµβάνουν τα γερµανικά, τα µαθηµατικά, τα Sachunterricht (που παρέχουν µια εισαγωγή στις κοινωνικές σπουδές, την ιστορία, τη γεωγραφία, τη βιολογία, τη φυσική και τη χηµεία), την τέχνη, τη µουσική, τον αθλητισµό, και, στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια, τα θρησκευτικά. Όλο και περισσότερο, µια ευκαιρία για µια πρώτη επαφή µε µια ξένη γλώσσα προσφέρεται από το τρίτο έτος. Αυτά τα πρώτα βήµατα στην εκµάθηση µιας ξένης γλώσσας χαρακτηρίζονται πρώτιστα από την εκµάθηση µέσω του παιχνιδιού. Προτεραιότητα δίνεται στην προφορική χρήση της γλώσσας και δεν υπάρχει καµία αξιολόγηση της προόδου του µαθητή. 3α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Στα Grundschule, όπως και σε όλους τους άλλους τύπους σχολείων και σε όλα τα επίπεδα, η επίδοση κάθε µαθητή ελέγχεται συνεχώς µε τη βοήθεια των γραπτών δοκιµών και µιας προφορικής αξιολόγησης και µιας πρακτικής εργασίας του µαθητή. Μια περίληψη της επίδοσης κάθε µαθητή αξιολογείται υπό µορφή εκθέσεων στη µέση της σχολικής χρονιάς και τέλους της. Πριν φτάσει στο επόµενο έτος, ένας µαθητής πρέπει να ικανοποιήσει ορισµένες ελάχιστες απαιτήσεις σε όλα τα σχετικά θέµατα. Ένα σύστηµα βαθµολόγησης χρησιµοποιείται για να αξιολογήσει την πρόοδο του. Η µόνιµη διάσκεψη των υπουργών παιδείας και πολιτιστικών υποθέσεων έχει συµφωνήσει σε ένα βαθµολογικό σύστηµα ως εξής: − sehr gut (1) very good. − gut (2) (good).


30

− befriedigend (3) satisfactory. − ausreichend (4) adequate. − mangelhaft (5) poor. − ungenügend (6) very poor. Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ετών στα Grundschule, στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια οι µαθητές αξιολογούνται βάσει µιας έκθεσης στην οποία η πρόοδος, οι ικανότητες και οι αδυναµίες του µαθητή στην κάθε θεµατική περιοχή περιγράφονται λεπτοµερώς. Στο τέλος του δεύτερου έτους, οι µαθητές λαµβάνουν τα πιστοποιητικά µε την βαθµολογία, η οποία επιτρέπει να αξιολογηθεί η απόδοση του µαθητή σε σχέση µε τον µέσο όρο της τάξης και εποµένως επιτρέπει µια συγκριτική αξιολόγηση. Όλα τα παιδιά προχωρούν αυτόµατα από το πρώτο στο δεύτερο έτος. Από το δεύτερο έτος Grundschule, εντούτοις, οι µαθητές τοποθετούνται στην κατάλληλη τάξη ανάλογα µε το επίπεδο προόδου τους, δηλαδή µε την προαγωγή στην επόµενη τάξη ή µπορεί να κληθούν να επαναλάβουν την ίδια τάξη. Η µεταφορά από το Grundschule σε έναν από τους διαφορετικούς τύπους κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης όπου οι µαθητές πρέπει να παρευρεθούν τουλάχιστον µέχρι την ολοκλήρωση της πλήρους απασχόλησης υποχρεωτικής εκπαίδευσής τους (γενικά µέχρι την ηλικία των 15 ετών), εξετάζεται διαφορετικά σε κάθε κρατίδιο ανάλογα µε τη νοµοθεσία του. Οι αποφάσεις σχετικά µε τη µελλοντική σχολική σταδιοδροµία του µαθητή λαµβάνονται βάσει της σύστασης του Grundschule. Αυτή η απόφαση συνοδεύεται από τις λεπτοµερείς συζητήσεις µε τους γονείς. Η τελική απόφαση λαµβάνεται είτε από τους γονείς είτε από τη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είτε από τη σχολική εποπτική αρχή. 3α.4 ∆άσκαλοι Η κατάρτιση εκπαιδευτικών για όλους τους σχολικούς τύπους και τις σταδιοδροµίες διδασκαλίας οργανώνεται σε δύο φάσεις: 1. Σπουδές σε ένα ίδρυµα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, π.χ. πανεπιστηµιακό, τεχνικό πανεπιστήµιο (Technische Hochschule/TechnischeUniversität), κολέγιο της εκπαίδευσης ((Pädagogische Hochschule), κολέγιο της τέχνης ή της µουσική (Kunsthochschule, Musikhochschule), που συνδέονται µε τις απαιτήσεις του επαγγέλµατος διδασκαλίας και των απαραίτητων πιστοποιητικών, και περιλαµβάνει τα πρακτικά τµήµατα κατάρτισης παιδαγωγικής εκπαίδευσης ως ενσωµατωµένο µέρος της σειράς µαθηµάτων 2. Ένα παιδαγωγικό-πρακτικό επιµορφωτικό πρόγραµµα υπό µορφή Vorbereitungsdienst (προπαρασκευαστική µορφή) στα κολέγια κατάρτισης εκπαιδευτικών και τα σχολεία κατάρτισης.

∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

3β ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση Η γενική κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση στηρίζεται στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση που παρέχεται στα Grundschulen. Στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια, η γενική κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα Hauptschule, στα Realschule, στα Gymnasium, και στα Gesamtschule. Τα τελευταία χρόνια, µερικά οµόσπονδα κρατίδια έχουν εισαγάγει τους νέους τύπους σχολείων µε διαφορετικά ονόµατα ανάλογα µε το κρατίδιο. Η αρχή που κρύβεται πίσω από τους διαφορετικούς τύπους της κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και των σειρών µαθηµάτων που διδάσκονται παρέχει στους µαθητές µια βασική γενική εκπαίδευση, που συνδυάζεται µε µία ειδίκευση σύµφωνα µε την πρόοδο του µαθητή και την απόδοσή του. Στο πέµπτο και έκτο έτος σπουδών, ανεξάρτητα από το πώς το σχολείο είναι οργανωµένο, υπάρχει µια φάση προσανατολισµού προς µια περαιτέρω επιλογή της εκπαιδευτικής πορείας µε τις υπάρχουσες ειδικεύσεις. Από το έβδοµο έτος, οι διαφορετικοί τύποι σχολείων και οι εκπαιδευτικές πορείες διαφοροποιούνται όλο και περισσότερο από την άποψη των θεµατικών περιοχών που προσφέρουν. Στις ανώτερες τάξεις, η µορφή κάθε εκπαιδευτικής πορείας και η


31

απόκτηση των κατάλληλων δεξιοτήτων για ένα ιδιαίτερο πιστοποιητικό γίνεται όλο και περισσότερο σηµαντική στη διαµόρφωση της σχολικής σταδιοδροµίας του κάθε µαθητή. α) Σχολικοί τύποι που προσφέρουν µια εκπαιδευτική κατεύθυνση Οι σχολικοί τύποι που προσφέρουν µια εκπαιδευτική πορεία είναι το Hauptschule, το Realschule και το Gymnasium. Hauptschule Το Hauptschule παρέχει στους µαθητές µια βασική γενική εκπαίδευση. Η κανονική µορφή καλύπτει από το πέµπτο έτος σπουδών έως το ένατο έτος σπουδών. Στα οµόσπονδα κρατίδια όπου το Grundschule διαρκεί έξι έτη ή µε έναν τύπου σχολείου ανεξάρτητου προσανατολισµού, αρχίζει στο έβδοµο έτος. Στα οµόσπονδα κρατίδια µε δέκα έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης, το Hauptschule περιλαµβάνει και το δέκατο σχολικό έτος. Στα οµόσπονδα κρατίδια όπου η υποχρεωτική εκπαίδευση καλύπτει εννέα έτη, οι µαθητές έχουν την επιλογή σε ένα προαιρετικό δέκατο έτος στο Hauptschule για να αποκτήσουν περαιτέρω προσόντα (π.χ. το εκτεταµένο Hauptschulabschluss).Το Hauptschule προσφέρει επίσης ιδιαίτερα στους ικανούς µαθητές τη δυνατότητα, υπό ορισµένους όρους, την απόκτηση του Mittlerer Schulabschluss στο τέλος αυτού του δέκατου έτους. Realschule Το Realschule προσφέρει στους µαθητές µια εκτεταµένη γενική εκπαίδευση. Η κανονική µορφή Realschule καλύπτει από το πέµπτο έως το δέκατο έτος σπουδών ( στα οµόσπονδα κρατίδια όπου Grundschule διαρκεί έξι έτη ή µε έναν τύπο σχολείου ανεξάρτητου προσανατολισµού, από το έβδοµο έως το δέκατο έτος). Επιπλέον, υπάρχουν τριών ετών - ή τεσσάρων ετών σειρές µαθηµάτων Realschule για τους µαθητές που, µετά από το έκτο ή έβδοµο έτος σε ένα Hauptschule, επιθυµούν να ακολουθήσουν σπουδές σε ένα Realschule. Το πτυχίο αναχώρησης του Realschule επιτρέπει την µετάβαση στους τύπους σχολείων που παρέχουν έναν τίτλο σπουδών εισόδου στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Σε τέσσερα οµόσπονδα κρατίδια (Saarland, Sachsen, Sachsen - Anhalt, και Thüringen), το Realschule υπό αυτήν τη µορφή δεν προσφέρεται στο σύστηµα της κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης αυτών των κρατιδίων, αλλά το πιστοποιητικό αναχώρησης Realschule µπορεί να αποκτηθεί από τα Erweiterte Realschulen (στο Saarland), Mittelschulen (στο Sachsen), Sekundarschulen (στο Sachsen-Anhalt), και Regelschulen (στο Thüringen). Gymnasium Το Gymnasium προσφορει µια ενισχυµένη γενική εκπαίδευση. Η κανονική µορφή Gymnasium καλύπτει από το πέµπτο έως το δέκατο τρίτο έτος σπουδών, ή όπου το Grundschule διαρκεί έξι έτη ή µε έναν τύπο σχολείου ανεξάρτητου προσανατολισµού από το έβδοµο έτος έως το δέκατο τρίτο έτος σπουδών. Στο Sachsen και το Thüringen, το Gymnasium καλύπτει από το πέµπτο έως το δωδέκατο έτος σπουδών. Στο Baden- Württemberg, Hamburg, Hessen, Mecklenburg- Vorpommern, Niedersachsen, Saarland και Sachsen-Anhalt, η µετάβαση σε µια εκπαιδευτική πορεία Gymansium οκτώ ετών γίνεται βαθµιαία. Οι µαθητές λαµβάνουν τα γενικά προσόντα εισόδου στην τριτοβάθµια εκπαίδευση (allgemeine Hochschulreife) µε την επιτυχία στις εξετάσεις Abitur στο τέλος του 13ου ή 12ου σχολικού έτους. Στο τέλος του δέκατου έτους του Gymnasium, οι µαθητές που έχουν επιτύχει τουλάχιστον τους βαθµούς προβιβασµού σε όλα τα σχετικά θέµατα λαµβάνουν το δικαίωµα να προχωρήσουν στο ανώτερο επίπεδο Gymnasium (Berechtigung zum Übergang in die gymnasiale Oberstufe). β) Σχολικοί τύποι που προσφέρουν περισσότερες από µια εκπαιδευτικές κατευθύνσεις Οι σχολικοί τύποι που προσφέρουν περισσότερες από µια εκπαιδευτικές κατευθύνσεις διαφέρουν από κρατίδιο σε κρατίδιο και περιλαµβάνουν το Gesamtschule, το Mittelschule, το


32

Regelschule, το Sekundarschule, το Verbundende Haupt- und Realschule, το Integrierte Haupt- und Realschule, το Regionale Schule και το Erweiterte Realschule. Gesamtschule Παράλληλα µε το Hauptschule, το Realschule και το Gymasium, υπάρχει το Gesamtschulen σε όλα τα οµόσπονδα κρατίδια. Το kooperative Gesamtschule (συνδυαστικός τύπος) συνδυάζει την εκπαίδευση Hauptschule , Realschule και Gymasium σε µια οργανωµένη εκπαιδευτική µονάδα. Το Integrierte Gesamtschulen (ενσωµατωµένος τύπος) µπορεί να απονείµει τα πιστοποιητικά της κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης µετά από το ένατο και δέκατο σχολικό έτος. Mittelschule Το Mittelschule στο Sachsen είναι ένας διαφοροποιηµένος τύπος κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, ο οποίος προσφέρει τις γενικές και επαγγελµατικά προσανατολισµένες σειρές µαθηµάτων και παρέχει τις προϋποθέσεις για τα επαγγελµατικά προσόντα. Εκτός από αυτό, στην αρχή του έβδοµου σχολικού έτους οι µαθητές πρέπει να επιλέξουν συγκεκριµένες επιλογές. Κάθε µία επιλογή (τεχνικά, οικονοµικά, γλώσσα, µουσική, αθλητισµός) περιλαµβάνει τρεις ώρες διδασκαλίας εβδοµαδιαίως. Μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση του ένατου σχολικού έτους, οι µαθητές αποκτούν το Hauptschulabschluss, και αν έχουν ιδιαίτερα καλή απόδοση µπορεί να τους απονεµηθεί το qualifizierende Hauptschulabschluss (προσόν Hauptschule πιστοποιητικό αναχώρησης). Με την επιτυχή ολοκλήρωση του δέκατου έτους και της τελικής εξέτασης ο µαθητής αποκτά το Realschulabschluss. 3β.1 Οργάνωση Η διδασκαλία στα σχολεία είναι συνήθως βασισµένη στις τάξεις που οργανώνονται µε βάση την ηλικία. Σε ορισµένα θέµατα και σε ορισµένους τύπους σχολείων που προσφέρουν περισσότερες από µια εκπαιδευτικές κατευθύνσεις, κάποια µαθήµατα µπορούν επίσης να διδαχθούν (στα σύνολα) ανεξάρτητα λαµβάνοντας υπόψη τις υπάρχουσες δυνατότητας – ειδικά στα έτη από 7 έως 10. Οι µαθητές παρακολουθούν συνολικά 28 ώρες µαθηµάτων στα υποχρεωτικά θέµατα και στις υποχρεωτικές επιλογές, για τα έτη από 5 έως 6 και 30 ώρες στα έτη από 7 έως 10 ανεξάρτητα από το σχολικό τύπο. Η διάρκεια ενός µαθήµατος, η κατανοµή του χρόνου τάξης τις εβδοµάδες πέντε ή έξι ηµερών και της αρχής και του τέλος του σχολικού έτους µπορούν να φανούν στην περιγραφή του Grundschule. (Βλ. 3α.1) 3 β.2 Πρόγραµµα σπουδών Τα θέµατα που διδάσκονται στο Hauptschule περιλαµβάνουν τα γερµανικά, µια ξένη γλώσσα, µαθηµατικά, φυσική, χηµεία, βιολογία, γεωγραφία, ιστορία, Arbeitslehre (προεπαγγελµατικές σπουδές), κοινωνικές σπουδές, µουσική, τέχνη, αθλητισµό, θρησκευτικά και, σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια, οικιακή οικονοµία και οικονοµικά. Οι σειρές µαθηµάτων µαθηµατικών και ξένης γλώσσας (συνήθως αγγλικά) διδάσκονται συχνά στα σύνολα σύµφωνα µε την ικανότητα του µαθητή. Ο στόχος είναι να προσαρµοστούν καλύτερα οι διαφορές στη δυνατότητα εκµάθησης των µαθητών, το οποίο καθιστά πιθανότερο για περισσότερους µαθητές να κερδίσουν περαιτέρω προσόντα (π.χ. το κατάλληλο Hauptschulabschluss), καθώς επίσης και να διευκολύνουν τη µετάβασή τους σε άλλους τύπους δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Τα θέµατα στα Realschulen περιλαµβάνουν γερµανικά, ξένη γλώσσα (συνήθως αγγλικά), µαθηµατικά, φυσική, χηµεία, βιολογία, γεωγραφία, ιστορία, αγωγή του πολίτη, µουσική, τέχνη, αθλητισµό, και θρησκευτικά. Στο έβδοµο ή όγδοο έτος, οι µαθητές πρέπει να πάρουν από τρεις έως έξι ώρες την εβδοµάδα προαιρετικές σειρές µαθηµάτων εκτός από τα υποχρεωτικά θέµατα. Σύµφωνα µε την προσωπική κλίση ή την ικανότητά τους, οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν αυτές τις σειρές µαθηµάτων για να ενισχύσουν τη γνώση ορισµένων υποχρεωτικών θεµάτων τους ή µπορούν να επιλέξουν τα νέα θέµατα, όπως µια δεύτερη ξένη γλώσσα (συνήθως γαλλικά) από το έβδοµο ή όγδοο έτος.


33

Τα θέµατα στο Gymnasium από το πέµπτο έως το δέκατο έτος – που αποτελούν µέρος της κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης – περιλαµβάνουν γερµανικά, τουλάχιστον δύο ξένες γλώσσες, µαθηµατικά, φυσική, χηµεία, βιολογία, γεωγραφία, ιστορία, αγωγή του πολίτη, µουσική, τέχνη, αθλητισµό και θρησκευτικά. Στο ένατο και δέκατο έτος, οι µαθητές λαµβάνουν συνήθως δύο έως πέντε ώρες κάθε εβδοµάδα τη διδασκαλία υποχρεωτικών θεµάτων επιλογής στον τοµέα (π.χ. µια τρίτη ξένη γλώσσα, επιστήµες, καλλιτεχνικά θέµατα). Η διδασκαλία στο integrierte Gesamtschulen συνδυάζει τις τρεις εκπαιδευτικές πορείες του Hauptschule, του Realschule και του Gymnasium. Η ρύθµιση των µαθητών βάσει των επιπέδων δυνατοτήτων αρχίζει στα µαθηµατικά και την πρώτη ξένη γλώσσα στο 7ο έτος, στα γερµανικά συνήθως στο 8ο έτος ή, το αργότερο στο 9ο έτος και τουλάχιστον σε µια επιστήµη (φυσική ή χηµεία) στο 9ο έτος το αργότερο. Όλοι οι µαθητές συνεχίζουν συνήθως να διδάσκονται µαζί τα θέµατα κοινωνικών επιστηµών, τέχνη, µουσική, αθλητισµό και θρησκευτικά. Το Gesamtschulen µε µορφή kooperativer und integrierter (συνδυαστικά και ενσωµατωµένα µονοτάξια σχολεία) µπορεί να απονείµει όλα τα απολυτήρια κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στο τέλος του 9ου και 10ου έτους. 3β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Για την περιγραφή της αξιολόγησης, εκθέσεις στη µέση και στο τέλος της σχολικής χρονιάς και το βαθµολογικό σύστηµα, δείτε το κεφάλαιο α.3 σχετικά µε το Grundschule. Προσόντα στο τέλος του 9ου έτους Στο τέλος του 9ου έτους, οι µαθητές στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια έχουν την επιλογή να αποκτήσουν έναν πρώτο γενικό τίτλο σπουδών, Hauptschulabschluss (πιστοποιητικό αναχώρησης Hauptschule). Καταρχήν αυτό το πιστοποιητικό χορηγείται µετά από το 9ο έτος εάν τουλάχιστον έχουν επιτευχθεί ικανοποιητικά αποτελέσµατα σε όλα τα θέµατα. Στους τύπους σχολείων στη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση όπου οι σειρές µαθηµάτων οργανώνονται µε διάρκεια περισσότερο από 9 έτη, αντίστοιχα προσόντα µπορούν να ληφθούν, στα περισσότερα από τα οµόσπονδα κρατίδια, εάν έχουν επιτευχθεί από τον µαθητή ικανοποιητικά αποτελέσµατα σε όλα τα θέµατα. Αυτά τα πρώτα γενικά προσόντα χρησιµοποιούνται πρωτίστως ως βάση για την επαγγελµατική κατάρτιση στο διπλό σύστηµα. Επιπλέον, υπό ορισµένες συνθήκες αποτελούν προϋπόθεση για την αποδοχή στο Berufsfachschulen και στο Berufsgrundbildungsjahr (βασικό έτος επαγγελµατικής κατάρτισης). Αποτελούν, επιπλέον, απαίτηση για την αποδοχή σε ορισµένα Fachschulen (τεχνικά σχολεία που παρέχουν τη συνεχιζόµενη επαγγελµατική κατάρτιση) και στα ιδρύµατα που προσφέρουν τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση για τους ενηλίκους (Zweiter Bildungsweg). Προσόντα στο τέλος του 10ου έτους Το αποκαλούµενο Mittlere Schulabschluss µπορεί να ληφθεί, σε όλα τα οµόσπονδα κρατίδια, στο τέλος του 10ου έτους. Στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια αυτός ο τίτλος σπουδών καλείται Realschulabschluss (πιστοποιητικό αναχώρησης Realschule). Αυτό το πιστοποιητικό αναχώρησης µπορεί να ληφθεί στο Realschule εάν οι µαθητές έχουν επιτύχει σε ικανοποιητικό βαθµό σε όλα τα θέµατα στο τέλος του 10ου έτους. Υπό τον όρο της ικανοποίησης ορισµένων κριτηρίων απόδοσης, το Mittlerer Schulabschluss µπορεί επίσης να ληφθεί στο τέλος του έτους 10 σε άλλο σχολείο κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και, λαµβάνοντας υπόψη τον φάκελο του µαθητή και τη βαθµολογία του, στο Berufsschule. Εξουσιοδοτεί τον κάτοχο του για να προχωρήσει στις σειρές µαθηµάτων στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, π.χ. ειδικό Berufsfachschulen και Fachoberschule και χρησιµοποιείται επίσης για να χορηγήσει την αποδοχή στην επαγγελµατική κατάρτιση στο διπλό σύστηµα. ∆ικαίωµα να προχωρήσει στο gymnasiale Oberstufe Οι µαθητές στα Gymnasien ή στα Gesamtschulen που έχουν ακολουθήσει σπουδές σε Gymnasium έχουν δικαίωµα να προχωρήσουν στο gymnasiale Oberstufe εάν επιτυγχάνουν


34

ορισµένους βαθµούς σε όλα τα θέµατα συνήθως στο τέλος του 10ου έτους του Gymnasium ή του Gesamtschule. Προσόντα εισόδων που απαιτούνται στο gymnasiale Oberstufe µπορούν, επίσης να ληφθούν µέσω ενός Mittlerer Schulabschluss (Realschulabschluss) ορισµένης αξίας ή, υπό ορισµένες συνθήκες, µέσω των προσόντων από µια ανώτερη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση. 3β.4 Εκπαιδευτικοί Η κατάρτιση των εκπαιδευτικών για µια σταδιοδροµία διδασκαλίας στην κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται, όπως για όλες τις σταδιοδροµίες διδασκαλίας, σε δύο φάσεις κατάρτισης (βλ. 3α.4.). Η πρώτη φάση περιλαµβάνει συνήθως σπουδές επτά έως εννέα εξαµήνων τουλάχιστον δύο θεµατικών περιοχών, των εκπαιδευτικών επιστηµών και της θεµατικά-προσανατολισµένης διδακτικής. Επιπλέον, οι σπουδαστές πρέπει να συµµετέχουν σε µια πρακτική περίοδο κατάρτισης σε ένα σχολείο που διαρκεί αρκετές εβδοµάδες. Οι σπουδές πρέπει επίσης να περιλάβουν µια καθοδηγούµενη διδακτική ή θεµατικά-προσανατολισµένη διδακτική πρακτική περίοδο κατάρτισης. 3β.5 Στατιστικές Η ακόλουθη επισκόπηση παρουσιάζει το ποσοστό των µαθητών στο όγδοο έτος σε κάθε ένα από τους διάφορους τύπους γενικής κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης που υπάρχει στην πλειοψηφία των οµόσπονδων κρατιδίων το 2001:

Hauptschulen 22.7% School types with more than one educational path 8.9% Realschulen 24.4% Gymnasien 29.5% Integrated Gesamtschulen 8.9%

Υπήρξε ένας µέσος όρος 24,5 µαθητών σε κάθε τάξη σε ολόκληρη την οµοσπονδιακή ∆ηµοκρατία το 2002. Η αναλογία µαθητών-δασκάλου στη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ήταν 19,5 µαθητές ανά εκπαιδευτικό το 2001.

4. ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Η εκπαίδευση για τις ηλικίες από 16 ετών έως 19 ετών στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο περιλαµβάνει: − γενική εκπαίδευση − επαγγελµατική εκπαίδευση − µικτή γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση. Οι περισσότεροι νέοι που σπουδάζουν στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο ακολουθούν τις σειρές µαθηµάτων επαγγελµατικής εκπαίδευσης, και τις περισσότερες από αυτές µέσω του διπλού συστήµατος της επαγγελµατικής κατάρτισης. Στην επαγγελµατική εκπαίδευση, οι µαθητές µπορούν να κερδίσουν το δικαίωµα να προχωρήσουν σε ένα πιο υψηλό επίπεδο µέσα στο εκπαιδευτικό σύστηµα παράλληλα µε τα επαγγελµατικά προσόντα. Από αυτή την άποψη το Mittlerer Schulabschluss και το Fachhochschulreife αποκτούν µεγάλη σηµασία. Ο σκοπός τέτοιων µέτρων είναι να αποκτήσει η επαγγελµατική εκπαίδευση ίση αξία µε τη γενική εκπαίδευση. 4α.1 Οργάνωση Το gymnasiale Oberstufe καλύπτει τα έτη 11-13 (ή 10-12 ή 11-12 σε δύο οµόσπονδα κρατίδια) και υποδιαιρείται συνήθως σε µια εισαγωγική φάση διάρκειας ενός έτους και µια διετή φάση προσόντων.


35

Η αποδοχή σε αυτό το επίπεδο απαιτεί το δικαίωµα να κατευθυνθεί στο gymnasiale Oberstufe, το οποίο µπορεί κανονικά να αποκτηθεί στο τέλος του 10ου έτους του Gymnasium ή µέσω των συγκρίσιµων προσόντων που αποκτιούνται σε άλλους τύπους κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Οι σειρές µαθηµάτων είναι ταξινοµηµένες ως βασικές ή ενισχυµένες (Grundkurse και Leistungskurse αντίστοιχα) και δοµηµένες σύµφωνα µε το επίπεδο. Οι βασικές σειρές µαθηµάτων (συνήθως δύο έως τρεις ώρες διδασκαλίας εβδοµαδιαίως) σχεδιάζονται για να εξασφαλίσουν ότι όλοι οι µαθητές αποκτούν µια ευρεία γενική εκπαίδευση. Οι ενισχυµένες σειρές µαθηµάτων (πέντε έως έξι ώρες διδασκαλίας εβδοµαδιαίως) σχεδιάζονται για να προσφέρουν την πρόσθετη, ενισχυµένη γνώση και να χρησιµεύσουν ως εφόδιο εισαγωγής στις ακαδηµαϊκές σπουδές. 4α.2 Πρόγραµµα σπουδών Για τα µεµονωµένα θέµατα ή τις οµάδες θεµάτων, οι µαθητές στο gymnasiale Oberstufe έχουν την ιδιαίτερη ευκαιρία να λάβουν µια προσωπική απόφαση σχετικά µε ποια θέµατα θα παρακολουθήσουν. Τα σχετικά σχολικά θέµατα συγκεντρώνονται σε τρεις κύριες περιοχές: - γλώσσα, λογοτεχνία και τέχνες - κοινωνικές επιστήµες - µαθηµατικά, φυσικές επιστήµες και τεχνολογία. Κάθε µια από αυτές τις τρεις θεµατικές περιοχές πρέπει να αντιπροσωπευθεί στο σχολικό αρχείο (φάκελο) κάθε µαθητή µέχρι το τέλος του ανώτερου δευτεροβάθµιου επιπέδου του Gymnasium και στην εξέταση Abitur. Η θρησκευτική εκπαίδευση και ο αθλητισµός προστίθενται συνήθως στα υποχρεωτικά θέµατα. Τα γερµανικά, µια ξένη γλώσσα και τα µαθηµατικά πρέπει πάντα να ληφθούν καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου τίτλου σπουδών, και τα αποτελέσµατα προόδου πρέπει να ληφθούν υπόψη στο πιστοποιητικό Allgemeine Hochschulreife. Σε µια περιορισµένη έκταση, αυτές οι τρεις θεµατικές περιοχές µπορούν να αντικατασταθούν από σειρές µαθηµάτων µε σχετικό περιεχόµενο. Μέχρι τα δύο τρίτα της διδασκαλίας πραγµατοποιείται στις βασικές σειρές µαθηµάτων. Οι µαθητές πρέπει να επιλέξουν τουλάχιστον δύο ενισχυµένες σειρές µαθηµάτων, µια από τις οποίες πρέπει να είναι είτε γερµανικά, µια συνέχεια µιας ξένης γλώσσας, µαθηµατικά, είτε µια φυσική επιστήµη. Εάν τα γερµανικά είναι η πρώτη ενισχυµένη σειρά µαθηµάτων, τα µαθηµατικά ή µια ξένη γλώσσα πρέπει να περιληφθούν µεταξύ των τεσσάρων θεµάτων που λαµβάνονται στην εξέταση Abitur. Τα νέα θέµατα που προσφέρονται στο ανώτερο επίπεδο του Gymnasium, µεταξύ των ξένων γλώσσεων και των επαγγελµατικών θεµάτων, µπορούν να προσφερθούν ως δεύτερη ενισχυµένη σειρά µαθηµάτων. Μερικά οµόσπονδα κρατίδια περιορίζουν την επιλογή των ενισχυµένων σειρών µαθηµάτων στους συγκεκριµένους υπαγόµενους συνδυασµούς. Σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια, τα ενσωµατωµένα µονοτάξια σχολεία (integrierte Gesamtschulen) περιλαµβάνουν το 11ο έως το 13ο έτος εκτός από το κατώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο που οργανώνονται σύµφωνα µε τις ίδιες γραµµές του gymnasiale Oberstufe. 4α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Στο gymnasiale Oberstufe, η απόδοση αξιολογείται χρησιµοποιώντας ένα βαθµολογικό σύστηµα, το οποίο αντιστοιχεί στη κλίµακα έξι-βαθµών. Mark 1 αντιστοιχεί σε 15/14/13 σηµεία. Mark 2 αντιστοιχεί σε 12/11/10 σηµεία. Mark 3 αντιστοιχεί σε 9/8/7 σηµεία. Mark 4 αντιστοιχεί σε 6/5/4 σηµεία. Mark 5 αντιστοιχεί σε 3/2/1 σηµεία. Mark 6 αντιστοιχεί σε 0 σηµεία. Το ανώτερο επίπεδο του Gymnasium τελειώνει µε την εξέταση Abitur. Οι υποψήφιοι εξετάζονται σε τουλάχιστον τέσσερα θέµατα, δηλαδή δύο ενισχυµένα και άλλα µε γραπτές και, σε µερικές


36

περιπτώσεις, προφορικές εξετάσεις, καθώς επίσης και ένα τέταρτο θέµα που εξετάζεται µόνο προφορικά. Και οι τρεις θεµατικές περιοχές πρέπει να αντιπροσωπευθούν στην εξέταση. Τα γερµανικά ή µια ξένη γλώσσα είναι ένα υποχρεωτικό θέµα εξέτασης. Ανάλογα µε τους νόµους κάθε κρατιδίου, µπορεί επίσης να περιληφθεί στην εξέταση Abitur είτε ένα πέµπτο θέµα που εξετάζεται µε τη βοήθεια µιας γραπτής είτε προφορικής εξέτασης, είτε ενός ειδικού επιτεύγµατος εκµάθησης (besondere Lernleistung), που πρέπει να τεκµηριωθεί εγγράφως. Το ιδιαίτερο επίτευγµα εκµάθησης συµπληρώνεται από µια διάλεξη. Στους υποψήφιους που επιτυγχάνουν στο Abitur τους απονέµονται τα γενικά προσόντα εισόδου στην τριτοβάθµια εκπαίδευση (allgemeine Hochschulreife). Το allgemeine Hochschulreife απονέµεται γενικά µετά από 13 έτη εκπαίδευσης. Μπορεί επίσης να απονεµηθεί µετά από 12 έτη εκπαίδευσης εάν στη κατώτερη δευτεροβάθµια και στο gymnasiale Oberstufe αποδεικνύεται η παροχή συνολικά τουλάχιστον 265 ωρών διδασκαλίας την εβδοµάδα. 4α.4 Εκπαιδευτικοί Η κατάρτιση για τις σταδιοδροµίες διδασκαλίας στα θέµατα γενικής εκπαίδευσης στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο ή στα Gymnasien παρέχεται, όπως για όλες τις σταδιοδροµίες διδασκαλίας, σε δύο φάσεις κατάρτισης (βλ. 3α.4). Η πρώτη φάση περιλαµβάνει συνήθως µια σειρά µαθηµάτων σπουδών εννέα εξαµήνων περιλαµβάνοντας τουλάχιστον δύο θεµατικές περιοχές συµπεριλαµβανοµένης της θεµατικά-προσανατολισµένης διδακτικής. Η σειρά µαθηµάτων περιλαµβάνει τουλάχιστον µια πρακτική τοποθέτηση σε ένα σχολείο που διαρκεί αρκετές εβδοµάδες, και τουλάχιστον µια διδακτική ή θεµατικά-συγκεκριµένη τοποθέτηση διδασκαλίας. Η επαγγελµατική θέση των δασκάλων και η ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση εκπαιδευτικών περιγράφονται επίσης στο τµήµα 3α.4. 4α.5 Στατιστικές Το 2001, περίπου το27,4% όλων των µαθητών συµµετείχαν στην εκπαίδευση στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο. Από αυτούς, περίπου το 22% παρακολούθησαν ένα σχολείο που παρέχει γενική εκπαίδευση, το 22,7% µια πλήρους απασχόλησης επαγγελµατική σχολή και το 55,3% µια επαγγελµατική σχολή µερικής απασχόλησης.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΙΣ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ 4β Επαγγελµατική κατάρτιση πλήρους απασχόλησης, επαγγελµατικές σχολές 4β.1 Οργάνωση Berufsfachschule (Πλήρους απασχόλησης επαγγελµατική σχολή) Τα Berufsfachschulen είναι πλήρους απασχόλησης σχολεία που προετοιµάζουν τους µαθητές για την απασχόληση και παρέχουν επαγγελµατική εκπαίδευση παρέχοντας συγχρόνως και γενική εκπαίδευση. Προσφέρουν ένα πολύ ευρύ φάσµα σειρών µαθηµάτων. Τα Berufsfachschulen καλύπτουν, µεταξύ άλλων επαγγέλµατα, στις επιχειρήσεις, εξειδικευµένα στις ξένες γλώσσες, στη βιοµηχανίας, καλλιτεχνικά, και στον τοµέα της υγείας. Σε περιπτώσεις όπου τέτοια σχολεία δεν παρέχουν πλήρη προσόντα σταδιοδροµίας, η επαγγελµατική κατάρτιση µπορεί – υπό ορισµένους όρους – να αναγνωριστεί ως ισοδύναµη µε το πρώτο έτος επαγγελµατικής κατάρτισης σε ένα αναγνωρισµένο επάγγελµα στο διπλό σύστηµα. Ανάλογα µε το στόχο κατάρτισης, τα Berufsfachschulen απαιτούν από τους µαθητές τους να έχουν το πιστοποιητικό αναχώρησης Hauptschule ή Realschule ή ένα Mittlerer Schulabschlus. Η διάρκεια εκπαίδευσης στα Berufsfachschulen ποικίλλει ανάλογα µε την προοριζόµενη ειδίκευση σταδιοδροµίας από ένα έως τρία έτη.


37

Fachoberschule (Τεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση) Το Fachoberschule καλύπτει τα δύο διαδοχικά έτη, 11ο και 12ο, και στηρίζεται σε ένα δίπλωµα αναχώρησης Realschule ή έναν τίτλο σπουδών που αναγνωρίζεται ως ισότιµο (Mittlerer Schulabschluss). Παρέχει στους µαθητές του τις γενικές και τις εξειδικευµένα θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις και τις δεξιότητες και οδηγεί στα Fachhochschule προσόντα εισόδου (Fachhochschulreife). Berufliches Gymnasium/Fachgymnasium (Ανώτερο επίπεδο του Gymnasium µε µια επαγγελµατική κλίση) Αυτός ο τύπος σχολείου καλείται Berufliches Gymnasium σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια και Fachgymnasium σε άλλα. Αντίθετα από το Gymnasium, που παρέχει καταρχήν τη συνεχή εκπαίδευση από το 5ο έως το 12ο ή 13ο έτος, το Gymnasium µε µια επαγγελµατική κλίση δεν προσφέρει κατώτερο ή ενδιάµεσο επίπεδο. Σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια, αυτό το είδος σχολείου λαµβάνει τη µορφή ενός gymnasiale Oberstufe (ανώτερο επίπεδο του Gymnasium) µε τις σταδιοδροµίες-προσανατολισµού στις ειδικεύσεις και προσφέρει µια τρίχρονη διάρκεια εκπαίδευσης. Fachschule (Τεχνικό σχολείο που παρέχει τη συνεχιζόµενη επαγγελµατική κατάρτιση) Η συνεχιζόµενη επαγγελµατική κατάρτιση στα Fachschulen έχει ως σκοπό να επιτρέψει στο ειδικευµένο προσωπικό – συνήθως µε την επαγγελµατική εµπειρία στις επιχειρήσεις – να γίνουν καλύτεροι στο επάγγελµα τους. Οι πτυχιούχοι ενός Fachschule ανήκουν σε ένα ενδιάµεσο επίπεδο µεταξύ των πτυχιούχων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και των καταρτισµένων υπαλλήλων. Προκειµένου να αναγνωριστούν στο Fachschule, οι µαθητές πρέπει κανονικά να έχουν ολοκληρώσει τη σχετική επαγγελµατική κατάρτιση σε ένα αναγνωρισµένο επάγγελµα που απαιτεί την επίσηµη κατάρτιση και να έχουν την πρακτική επαγγελµατική εµπειρία στον τοµέα που επιθυµούν να σπουδάσουν. 4β.2 Πρόγραµµα σπουδών Η διδασκαλία στις επαγγελµατικές σχολές παρέχεται σε µια γενική θεµατική περιοχή εκτός ειδίκευσης και σε µια θεµατική περιοχή που εστιάζει στην ειδίκευση. Η διδασκαλία και στις δύο θεµατικές περιοχές περιλαµβάνει τουλάχιστον 30 ώρες την εβδοµάδα. Υπάρχουν Fachoberschulen για την τεχνολογία, την επιχείρηση και τη διοίκηση, τη διατροφή και την οικιακή οικονοµία, τη γεωργία, την κοινωνική εργασία, το σχέδιο, τη ναυτική επιστήµη, κ.λπ. Η πρακτική κατάρτιση στο θέµα της ειδίκευσης πραγµατοποιείται στο 11ο έτος, δηλ. στο πρώτο έτος αυτού του σχολικού τύπου, τέσσερις ηµέρες εβδοµαδιαίως για ολόκληρο το έτος. Παράλληλα µε αυτό, οι µαθητές χρειάζεται να περάσουν τουλάχιστον οκτώ περιόδους την εβδοµάδα στην τάξη. Η ολοκληρωµένη σχετική επαγγελµατική κατάρτιση µπορεί να χρησιµεύσει ως ένα υποκατάστατο του 11ου έτους του Fachoberschule, έτσι ώστε οι µαθητές µε τέτοια προσόντα να µπορούν να προχωρήσουν άµεσα στο 12ο έτος. Το 12ο έτος (δεύτερο έτος του Fachoberschule) περιλαµβάνει τουλάχιστον 30 περιόδους την εβδοµάδα σε γενική και ειδικότητας εκπαίδευση. Τα υποχρεωτικά θέµατα είναι γερµανικά, κοινωνικές σπουδές, µαθηµατικά, φυσικές επιστήµες, µια ξένη γλώσσα, αθλητισµός και ένα επαγγελµατικό θέµα. Οι τάξεις που διδάσκουν τα γενικά θέµατα διαθέτουν 18 έως 20 ώρες την εβδοµάδα από το ωρολόγιο πρόγραµµα και είναι οι ίδιες για όλες τις ειδικεύσεις. Σε ένα Berufliches Gymnasium, τα επαγγελµατικά θέµατα και οι ειδικεύσεις όπως η επιχείρηση, η τεχνολογία, η διατροφή, η οικιακή οικονοµία, η γεωργία και η υγεία προστίθενται σε αυτά τα θέµατα που εξετάζονται από τη γενική εκπαίδευση Gymnasien. Αντικαθιστούν τα θέµατα γενικής εκπαίδευσης ως δεύτερη ενισχυµένη σειρά µαθηµάτων και αποτελούν τα θέµατα εξέτασης στην εξέταση Abitur. Τα Fachschulen προσφέρουν ένα, δύο και τριών ετών σειρές µαθηµάτων. Τα Fachschulen που παρέχουν κατάρτιση διάρκειας δύο ετών προσφέρουν σειρές µαθηµάτων σε πάνω από 160 διαφορετικές ειδικεύσεις στους τοµείς της γεωργίας, του σχεδίου, της τεχνολογίας, της επιχείρησης


38

και της ευηµερίας και οδηγούν σε µια τελική εξέταση που αναγνωρίζεται από το κράτος. Τα πιο αντιπροσωπευτικά θέµατα που περιλαµβάνουν είναι η εφαρµοσµένη ηλεκτροµηχανική, η εφαρµοσµένη µηχανική, η διοίκηση επιχειρήσεων, οι κατασκευές και η χηµική εφαρµοσµένη µηχανική. Υπάρχει επίσης άλλο διετές Fachschulen για την οικιακή οικονοµία και την ειδική παιδιατρική (Heilerziehungspflege), καθώς επίσης και ενός έτους Fachschulen (π.χ. στη γεωργία). Τα τεχνικά σχολεία για την εκπαίδευση στην κοινωνική εργασία (Fachschulen für Sozialpädagogik) παιδικής µέριµνας (Staatlich anerkannte Erzieher), είναι διάρκειας δύο έως τριών ετών σειρών µαθηµάτων. 4β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Στην αξιολόγηση των µαθητών στην πλήρες ωραρίου ανώτερη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση, δείτε το τµήµα 3α.3. όπου οι αρχές που περιλαµβάνονται στην αξιολόγηση εξηγούνται για όλους τους τύπους σχολείων. Η κατάρτιση στα Berufsfachschulen οδηγεί σε µια τελική εξέταση. Τα Berufsfachschulen που διοργανώνουν σειρές µαθηµάτων που διαρκούν τουλάχιστον δύο έτη και στα οποία οι µαθητές αναγνωρίζονται µε τίτλους σπουδών Hauptschule προσφέρουν επίσης την δυνατότητα να αποκτήσουν ένα πιστοποιητικό αναχώρησης ισοδύναµο µε το πιστοποιητικό αναχώρησης Realschule, το αποκαλούµενο Mittlerer Schulabschluss. Το διετές Berufsfachschulen που παρέχει τις σειρές µαθηµάτων που οδηγούν σε πιστοποιητικό αναχώρησης Realschule προσφερει ποικίλες θεµατικές περιοχές που οδηγούν σε έναν τίτλο σπουδών ως Staatlich geprüfter technischer Assistent (µε κρατική πιστοποίηση τεχνικός βοηθός) που ειδικεύεται, παραδείγµατος χάριν, στη βιοχηµεία, την κατασκευή ενδυµάτων, την τεχνολογία πληροφοριών, τη εφαρµοσµένη µηχανική, ή στον τίτλο σπουδών Staatlich geprüfter kaufmännischer Assistant (µε κρατική πιστοποίηση βοηθός επιχειρήσεων), που ειδικεύεται στην επεξεργασία δεδοµένων, τις ξένες γλώσσες και τις γραµµατειακές δεξιότητες. Εκτός από τα επαγγελµατικά προσόντα, Berufsfachschulen µπορεί επίσης να απονείµει το Fachhochschulreife. Η κατάρτιση σε ένα Fachoberschule οδηγεί σε µια τελική εξέταση στο τέλος του 12ου έτους. Καλύπτει τις τρεις θεµατικές περιοχές της γενικής εκπαίδευσης (γερµανικά, µαθηµατικά, µια ξένη γλώσσα) και τα µεµονωµένα θέµατα της εξειδικευµένης κατάρτισης (π.χ. στον τοµέα της τεχνολογίας, της επιχείρησης ή της διοίκησης). Οι µαθητές που επιτυγχάνουν στην τελική εξέταση λαµβάνουν το Fachhochschulreife (πιστοποιητικό που δίνει την πρόσβαση στο Fachhochschule). Το Berufliche Gymnasium/Fachgymnasium µε τις σταδιοδροµίες-προσανατολισµού στις ειδικεύσεις στηρίζεται σε ένα Realschulabschluss µε την δυνατότητα παροχής πρόσβασης στο gymnasiale Oberstufe, ή ισοδύναµο πτυχίο που συνήθως βοηθάει σε έναν γενικό τίτλο σπουδών εισόδου τριτοβάθµιας εκπαίδευσης (allgemeine Hochschulreife). Όπως αναφέρεται ανωτέρω στο κεφάλαιο 4, είναι δυνατό να αποκτηθούν περισσότερα από ένα προσόντα συγχρόνως (διπλές σειρές µαθηµάτων προσόντων) στο Berufliches Gymnasium ή στο Fachgymnasium. Αυτό είναι συνήθως ένας συνδυασµός ενός πτυχίου που είναι κατάλληλο για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση (Hochschulreife /Fachhochschulreife) και ενός επαγγελµατικού τίτλου σπουδών (π.χ. για τα βοηθητικά επαγγέλµατα: φυσικός ή τεχνικός βοηθός ή εµπορικός βοηθός). Μια επαγγελµατική εκπαίδευση αυτού του είδους µπορεί επίσης να ληφθεί στα ιδρύµατα που συνδυάζουν Gymnasien και τις επαγγελµατικές σχολές (π.χ. Oberstufenzentren) ή σε έναν ιδιαίτερο τύπο σχολείου, όπως το Berufskolleg στη βόρεια Ρηνανία. Οι σειρές µαθηµάτων για τα διπλά προσόντα που οδηγούν στο Hochschulreife διαρκούν τρία έως τέσσερα έτη. Περιλαµβάνουν δύο χωριστές εξετάσεις (η σχολική εξέταση και µια τελική εξέταση για επαγγελµατικά προσόντα). Οι µαθητές που έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις σειρές µαθηµάτων στα Fachschulen έχουν δικαίωµα ανάλογα µε την ειδίκευση να χρησιµοποιήσουν έναν επαγγελµατικό τίτλο όπως Staatlich geprüfter Techniker (µηχανικός), Staatlich geprüfter Betriebswirt (πιστοποιηµένος από το κράτος διευθυντής επιχείρησης), Staatlich geprüfter Wirtschafter (πιστοποιηµένος από το κράτος λογιστής), Staatlich anerkannter Erzieher (πιστοποιηµένος από το κράτος παιδικής µέριµνας), κ.λπ. Είναι επίσης δυνατό να αποκτηθεί ένα Fachhochschulreife σε ένα Fachschule.


39

4β.4 Εκπαιδευτικοί Η πρώτη φάση κατάρτισης για τους εκπαιδευτικούς µε προσόντα διδασκαλίας για τις θεµατικές περιοχές που προσφέρονται στις επαγγελµατικές σχολές για τη διδασκαλία στα θέµατα επαγγελµατικής θεωρίας και γενικής εκπαίδευσης περιλαµβάνει συνήθως σπουδές εννέα εξαµήνων. Απαιτεί : - σχετική επαγγελµατική κατάρτιση που διαρκεί τουλάχιστον 12 µήνες - προηγµένη µελέτη ενός τοµέα στην επαγγελµατική εκπαίδευση - σπουδές εκπαίδευσης, σπουδές ενός αντικειµένου διεπιστηµονικής ή γενικής εκπαίδευσης ή ένα δεύτερο επαγγελµατικό θέµα ή ειδικό θέµα εκπαίδευσης - πρακτική εµπειρία διδασκαλίας. Τα στοιχεία όσον αφορά τη δεύτερη φάση κατάρτισης για το επάγγελµα διδασκαλίας στις επαγγελµατικές σχολές, και στην επαγγελµατική θέση των δασκάλων και της ενδοϋπηρεσιακής κατάρτισης εκπαιδευτικών µπορούν να βρεθούν στο τµήµα 3α.4. 4β.5 Στατιστικές Το 2001, περίπου το 27,4% όλων των µαθητών συµµετείχαν στην εκπαίδευση στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο. Από αυτούς, περίπου το 22% παρακολούθησαν ένα σχολείο που παρέχει τη γενική εκπαίδευση, το 22,7% µια πλήρους απασχόλησης επαγγελµατική σχολή και το 55,3% µια επαγγελµατική σχολή µερικής απασχόλησης.


40

∆ΑΝΙΑ

2000 1. Εισαγωγή 1α. Υπόβαθρο Η ∆ανία είναι χώρα µε έναν πολύ οµοιογενή πληθυσµό, εκτός από µια µικρή γερµανική µειονότητα και τους σχετικά λίγους µετανάστες έναντι άλλων δυτικοευρωπαϊκών χωρών. Η ∆ανία καλύπτει συνολική έκταση 43.000 km2, και έχει πληθυσµό περίπου 5 εκατοµµυρίων. Το βασίλειο της ∆ανίας περιλαµβάνει επίσης τα δύο αυτόνοµα εδάφη: οι Νήσοι Faroe στον Ατλαντικό και η Γροιλανδία. Η τοπική κυβέρνηση ασκείται µέσω των 14 νοµών (amter) και των 275 δήµων (kommuner). Η ευαγγελική λουθηρανική εκκλησία (το Folkekirke) είναι η επίσηµη εκκλησία. Οι κύριοι τοµείς της απασχόλησης είναι ο δηµόσιος και ο ιδιωτικός τοµέας των υπηρεσιών (35,3%), χονδρεµπόριο & λιανεµπόριο, ξενοδοχεία και εστιατόρια (18,9%), ο βιοµηχανικός τοµέας (17,3%), ο οικονοµικός τοµέας (11,1%), µεταφορές, ταχυδροµεία και τηλεπικοινωνίες (6,6%), οικοδόµηση και κατασκευές (6,1%), γεωργία, αλιεία και λατοµεία (4.1%) και ενέργεια και την παροχή νερού (0.6%) – (1998). Το 1998, το ποσοστό ανεργίας ήταν 6,6%. 1.2 Βάση του εκπαιδευτικού συστήµατος: αρχές - νοµοθεσία Το δανικό σύνταγµα δηλώνει ότι όλα τα παιδιά της ηλικίας υποχρεωτικής εκπαίδευσης έχουν το δικαίωµα στην ελεύθερη εκπαίδευση στα Folkeskole. Μια κύρια αρχή του δανικού εκπαιδευτικού συστήµατος είναι η ελευθερία της επιλογής της εκπαίδευσης. Το κράτος παρέχει τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες για όλους, και οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εναλλακτικά είδη εκπαίδευσης, για ιδεολογικούς, πολιτικούς, εκπαιδευτικούς ή θρησκευτικούς λόγους. Έχουν υπάρξει διάφορες µεταρρυθµίσεις του εκπαιδευτικού συστήµατος στα προηγούµενα 20 έτη. Οι µεταρρυθµίσεις του Folkeskole (πρωτοβάθµια και κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) που χρονολογείται από την αρχή της δεκαετίας του '90 περιέλαβαν την εισαγωγή των σχολικών επιτροπών (skolebestyrelser), τη διαφοροποιηµένη διδασκαλία, την πρόωρη διδασκαλία ξένων γλωσσών κ.λπ. Την ίδια χρονιά, υπήρξε µια µεταρρύθµιση του Gymnasium (γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση), στο οποίο το προηγούµενο τµήµα των δύο κατευθύνσεων σπουδών µε τρεις κλάδους αντικαταστάθηκε από ένα πιο εύκαµπτο σύστηµα. Τώρα, κάθε µια από τις κατευθύνσεις σπουδών έχει ένα πρόγραµµα σπουδών πυρήνων των υποχρεωτικών θεµάτων και διάφορων προαιρετικών θεµάτων που µπορούν να ληφθούν σε δύο επίπεδα. Επίσης το σύστηµα επαγγελµατικής εκπαίδευσης έχει υποστεί σηµαντική µεταρρύθµιση, αφ' ενός από το νόµο του 1989, στο πλαίσιο του οποίου τα προηγούµενα περίπου 300 προγράµµατα µειώθηκαν σε 80. Μια νέα µεταρρύθµιση, που θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2001, στοχεύει να µειώσει τον αριθµό διαδροµών πρόσβασης στην τεχνική επαγγελµατική εκπαίδευση σε 6 έναντι των 80 που υπάρχουν σήµερα. Η τριτοβάθµια εκπαίδευση, µεταξύ άλλων, έχει δει µια σηµαντική µεταρρύθµιση στην διοίκηση των πανεπιστηµίων καθώς επίσης και την καθιέρωσης µιας νέας δοµής µελέτης. Ο κύριος στόχος όλων αυτών των µεταρρυθµίσεων ήταν να δηµιουργηθεί η καλύτερη συνοχή και διαφάνεια στο εκπαιδευτικό σύστηµα και να µεταβιβαστεί περισσότερη δύναµη λήψης αποφάσεων στα εκπαιδευτικά ιδρύµατα. Ο νόµος ρυθµίζει τους σηµαντικότερους τοµείς της εκπαίδευσης. Γενικά, το Κοινοβούλιο (Folketing) διατυπώνει τους στόχους των διάφορων τύπων εκπαίδευσης.


41

1.3 Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Κεντρικό επίπεδο Στα πλαίσια της νοµοθεσίας, η κύρια ευθύνη για την εκπαίδευση εναπόκειται στο Υπουργείο Παιδείας, το οποίο ελέγχει και κατευθύνει το εκπαιδευτικό σύστηµα. Επίσης άλλα υπουργεία έχουν εκπαιδευτικές ευθύνες. Το Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων είναι αρµόδιο για την προσχολική εκπαίδευση (βρεφικοί σταθµοί, παιδικοί σταθµοί κ.λπ. µέχρι την προσχολική τάξη). Τα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης που προσφέρουν τα προγράµµατα σπουδών τέχνης (µουσική, δηµιουργική τέχνη, αρχιτεκτονική κ.λπ.) είναι κάτω από την ευθύνη του Υπουργείου Πολιτισµού. Ενώ η κατάρτιση αγοράς εργασίας και η ναυτιλία είναι κάτω από την ευθύνη του Υπουργείου Εργασίας και του Υπουργείου Επιχειρήσεων και Βιοµηχανίας, αντίστοιχα. Η ευθύνη για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στη ∆ανία µοιράζεται µεταξύ των κεντρικών κρατικών αρχών, των νοµών, των δήµων, των οργανισµών και των ιδιωτών, και των επιτροπών και των προϊσταµένων των µεµονωµένων ιδρυµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Τα προσχολικά ιδρύµατα βρίσκονται υπό την ευθύνη του Υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων και οργανώνονται από τους δήµους ή τους ανεξάρτητους ή ιδιωτικούς οργανισµούς. Οι δήµοι (kommuner) είναι αρµόδιοι για τα σχολεία που παρέχουν την πρωτοβάθµια και κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (το Folkeskole) όπου περίπου το 10% είναι ιδιωτικά σχολεία, τα οποία διευθύνονται από τις αντίστοιχες επιτροπές διοίκησης τους. Οι νοµοί είναι γενικά αρµόδιοι για την πλειοψηφία των Gymnasiums (γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και των ιδρυµάτων που προσφέρουν τις σειρές µαθηµάτων που οδηγούν στο højere forberedelseseksamen (υψηλότερη προπαρασκευαστική εξέταση - HF). Ο νοµός και τα δηµοτικά συµβούλια διευθύνουν τα σχολεία από κοινού µε την σχολικό επιτροπή του µεµονωµένου σχολείου. Το Υπουργείο Παιδείας συνεργάζεται µε τους κοινωνικούς εταίρους όσον αφορά την επαγγελµατική εκπαίδευση. Τα επαγγελµατικά κολέγια οργανώνονται ως ανεξάρτητα, αυτοδιοικούµενα ιδρύµατα (τεχνικά κολέγια, επιχειρησιακά κολέγια και γεωργικά κολέγια). Το Υπουργείο εργασίας είναι αρµόδιο για τις σύντοµες σειρές µαθηµάτων αγοράς εργασίας (ενήλικη επαγγελµατική κατάρτιση). Σε επίπεδο Folkeskole, το Υπουργείο Παιδείας καθορίζει τους κανονισµούς σχετικά µε τους γενικούς στόχους της διδασκαλίας σε κάθε θέµα, εκδίδει τις οδηγίες για τη κατανοµή των µαθηµάτων, θεσπίζει τους κανόνες για τις εξετάσεις, οι οποίες είναι δεσµευτικές για όλα τα σχολεία. Τα θέµατα των γραπτών εξετάσεων εκδίδονται επίσης από το κεντρικό επίπεδο. Η κεντρική διοίκηση του Gymnasium και των HF-σειρών µαθηµάτων είναι πιο εκτενής και λεπτοµερής από αυτή του Folkeskole. Το Υπουργείο Παιδείας είναι αρµόδιο για την επίβλεψη της διδασκαλίας και των εξετάσεων. Εκδίδει τους κανονισµούς σχετικά µε τους στόχους και το περιεχόµενο του προγράµµατος σπουδών και των εξετάσεων, εγκρίνει τα νέα θέµατα και θέτει τα θέµατα των γραπτών εξετάσεων. Τα προγράµµατα επαγγελµατικής εκπαίδευσης (τεχνικά και επιχειρησιακά κολέγια) αντιµετωπίζονται σε στενή συνεργασία µεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και των κοινωνικών εταίρων. Το Υπουργείο εγκρίνει τους νέους τύπους καταρτίσεων. Οι κοινωνικοί εταίροι διαδραµατίζουν έναν σηµαντικό ρόλο µέσα στον τοµέα της επαγγελµατικής εκπαίδευσης. Είναι αρµόδιοι για τον εκσυγχρονισµό των σχεδίων κατάρτισης και για τα πρακτικά µέρη της επαγγελµατικής εµπειρίας των προγραµµάτων. Η δοµή και το περιεχόµενο των προγραµµάτων, η κατανοµή του χρόνου µεταξύ της σχολικής οδηγίας και της πρακτικής κατάρτισης, και η αξιολόγηση αποφασίζονται από το Υπουργείο Παιδείας και τους κοινωνικούς εταίρους µέσα σε περίπου 80 επιτροπές. Ο σηµαντικός ρόλος των κοινωνικών εταίρων εξασφαλίζει την έγκριση των προγραµµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης από την αγοράς εργασίας και τη βιοµηχανία.


42

Νοµαρχιακό και ∆ηµοτικό επίπεδο Οι νοµοί και οι δήµοι εκλέγουν τα δηµοτικά συµβούλια. Το δηµοτικό συµβούλιο (kommunalbestyrelse) έχει τη γενική ευθύνη για την επίβλεψη και τη διοίκηση των δηµοτικών σχολείων (τα προσχολικά ιδρύµατα και τα Folkeskole). Το δηµοτικό συµβούλιο αποφασίζει σχετικά µε τους στόχους και το πλαίσιο των δραστηριοτήτων των σχολείων και είναι αρµόδιο για τη σύσταση, τη λειτουργία και το κλείσιµο των σχολείων, του αριθµού σχολείων και µεγέθους τους, του διορισµού, της προώθησης και της απόλυσης των εξεταστών, των διευθυντών και του διδακτικού προσωπικού στα σχολεία, και την έγκριση των προγραµµάτων σπουδών (συµπεριλαµβανοµένου του αριθµού µαθηµάτων) όπως προτείνονται από τις σχολικές επιτροπές (skolebestyrelser). Οι δήµοι (ή τα µεµονωµένα σχολεία) αποφασίζουν εάν θέλουν να ακολουθήσουν τις κεντρικά καταρτισµένες οδηγίες προγράµµατος σπουδών για τα µεµονωµένα θέµατα ή να καταρτίσουν τα προγράµµατα σπουδών τους, τα οποία είναι δεσµευτικά στους εκπαιδευτικούς. Αλλά θα πρέπει να συµµορφωθούν µε τη διαταγή του Υπουργείου σχετικά µε το γενικό περιεχόµενο της διδασκαλίας στα µεµονωµένα θέµατα. Το νοµαρχιακό συµβούλιο (amtsråd) είναι αρµόδιο για τη σύσταση, τη λειτουργία και το κλείσιµο των Gymnasiums και των HF-σειρών µαθηµάτων και αποφασίζει σχετικά µε το διορισµό των διευθυντών, το διορισµό και την απόλυση των εκπαιδευτικών και του άλλου προσωπικού, καθώς επίσης και σχετικά µε τους αριθµούς µαθητών και τάξεων. 1.4 Επιθεώρηση / επίβλεψη / καθοδήγηση ∆εν υπάρχει καµία µορφή Επιθεώρησης στη ∆ανία. Οι δηµοτικές και νοµαρχιακές αρχές είναι αρµόδιες για την εποπτεία των σχολείων. Κάθε ιδιωτικό σχολείο έχει έναν επιθεωρητή που επιλέγεται από τους γονείς ή που διορίζεται από το δήµο. Μερικοί δήµοι έχουν τα εκπαιδευτικά κέντρα υποστήριξης µε τους τοπικούς συµβούλους, τις βιβλιοθήκες και τις δραστηριότητες σειράς µαθηµάτων. Ένα παρόµοιο σύστηµα υπάρχει σε όλους τους νοµούς. Επιπλέον, το κράτος έχει ένα σώµα συµβούλων. Υπάρχει ένας κρατικός σύµβουλος για κάθε θέµα του Folkeskole, και τα ανώτερα δευτεροβάθµια προγράµµατα έχουν επίσης τους προσωπικούς συµβούλους. Αυτοί οι σύµβουλοι καλύπτουν ολόκληρη τη χώρα. Μέσα στον τοµέα της επαγγελµατικής εκπαίδευσης, υπάρχουν κρατικοί σύµβουλοι για τις διαφορετικές επαγγελµατικές υπαγόµενες-περιοχές και τις κύριες επαγγελµατικές περιοχές. ∆εν υπάρχει κανένα τέτοιο σύστηµα για τα πανεπιστήµια. Μια πτυχή µεταξύ των άλλων, που χαρακτηρίζει έναν ∆ανό σύµβουλο, είναι ότι έχει δύο εργασίες, µια στο Υπουργείο και µια σε ένα σχολείο. Οι σύµβουλοι πρέπει να συνεχίσουν να διδάσκουν για ένα ορισµένο χρόνο απασχόλησης. Αυτό τους δίνει µια συγκεντρωµένη από πρώτο χέρι γνώση της καθηµερινής διδασκαλίας και των προβληµάτων που µπορούν να εµφανιστούν στην καθηµερινή ζωή ενός σχολείου. 1.5 Χρηµατοδότηση Το κράτος επιχορηγεί όλα τα δηµοτικά και νοµαρχιακά ιδρύµατα και τη µεγάλη πλειοψηφία των ιδιωτικών ιδρυµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Το Folketing αποφασίζει πώς τα δηµόσια κεφάλαια πρόκειται να διανεµηθούν µεταξύ των διάφορων τύπων εκπαιδεύσεων. Το Κοινοβούλιο, µε τη βοήθεια του γραφείου του γενικού ελεγκτή, ασκεί τον έλεγχο της χρήσης των κεφαλαίων. 1.6 Συµβουλευτικά και γνωµοδοτικά όργανα Σύµφωνα µε το νόµο για τα Folkeskole, υπάρχει το συµβούλιο Folkeskole (Folkeskolerådet). Ενεργεί ως σύµβουλος του Υπουργού σε όλα τα θέµατα σχετικά µε το Folkeskole και µπορεί σε αυτό το πλαίσιο να συστήσει την έναρξη των ερευνητικών προγραµµάτων έργου και ανάπτυξης σε σχέση µε τα Folkeskole. Το Συµβούλιο για την επαγγελµατική εκπαίδευση (Erhvervsuddannelsesrådet) είναι το συµβουλευτικό όργανο του Υπουργείου για τις ερωτήσεις σχετικά µε τις πολιτικές κατάρτισης και τους γενικούς στόχους και τη δοµή του συστήµατος επαγγελµατικής εκπαίδευσης.


43

1.7 Στατιστικές Για το σχολικό έτος 1998/1999 ο αριθµός µαθητών ανά δάσκαλο ήταν 9.9 και ο αριθµός µαθητών ανά τάξη ήταν 17.2 2. Ιδιωτικά σχολεία Οποιαδήποτε ιδιωτική οργάνωση ή οµάδα, θρησκευτική ή µη-θρησκευτική, µπορεί να ιδρύσει ιδιωτική πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση, εφ' όσον ικανοποιεί ορισµένα επίσηµα κριτήρια. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι συγκρίσιµη µε αυτή στα δηµόσια σχολεία, και πρέπει να υπάρξει ένας ορισµένος ελάχιστος αριθµός µαθητών. Στα ιδιωτικά και ελεύθερα δηµοτικά σχολεία διατίθεται µια επιχορήγηση για τις λειτουργικές δαπάνες ανά µαθητή σε γενικές γραµµές, αυτό ταιριάζει µε τις δηµόσιες δαπάνες ανά µαθητή στα δηµοτικά σχολεία µείον τις σχολικές αµοιβές που πληρώνονται από τους γονείς.

3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ (BASIC SCHOOL)

Σύµφωνα µε το νόµο για τα Folkeskole, υπάρχουν 9 έτη πλήρους απασχόλησης υποχρεωτικής εκπαίδευσης (undervisningspligt) στη ∆ανία - για τα παιδιά µεταξύ των ηλικιών 7 και 16 ετών. Αυτή η εκπαίδευση πραγµατοποιείται κυρίως στα δηµόσια σχολεία (90%) και παρέχεται επίσης στα ιδιωτικά σχολεία (10%). Μετά από το 9ο έτος του Folkeskole, οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν να µείνουν και ένα 10ο έτος. Το δανικό εκπαιδευτικό σύστηµα δεν διαχωρίζει την πρωτοβάθµια µε την κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση.

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Πρωτοβάθµια και κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Οι γονείς έχουν µια επιλογή µεταξύ του δηµόσιου σχολείου (Folkeskole), του ιδιωτικού σχολείου και, σε γενικές γραµµές, της εκπαίδευσης του παιδιού στο σπίτι. Η εκπαιδευτική ελευθερία οδήγησε στην καθιέρωση των καθολικών σχολείων, των γερµανικών µειονοτήτων σχολείων στο Nord Schleswig µετά το 1920, των προοδευτικών ελεύθερων σχολείων στη δεκαετία του '60 και στο εξής, των σχολείων Steiner, των σχολείων για τους µετανάστες κ.λπ. Έως το 1933, το σχολείο ήταν υπό την επίβλεψη των εκκλησιών, και έως το 1975 ήταν υποχρεωµένο να προωθήσει µια χριστιανική άποψη της ζωής. Από τότε, έχει συνδεθεί µόνο µε την απαίτηση για γενική εκπαίδευση και δηµοκρατία. Η εκπαίδευση στο Folkeskole είναι διαθέσιµη σε όλα τα παιδιά, είναι µικτή εκπαίδευση και παρέχεται δωρεάν (αυτό ισχύει επίσης για τα βιβλία και τα άλλα εκπαιδευτικά υλικά). Η υποχρεωτική εκπαίδευση αρχίζει την 1η Αυγούστου του ηµερολογιακού έτους των 7ων γενεθλίων ενός παιδιού. Ένα παιδί µπορεί µετά από αίτηµα των γονέων να αρχίσει νωρίτερα ή αργότερα. Περίπου το 90% όλων των παιδιών στην ∆ανία επιλέγουν τα Folkeskole. Στα ιδιωτικά σχολεία χρεώνουν συνήθως σχετικά µέτρια δίδακτρα. Το Folkeskole αφορά µαθητές ηλικίας από 7-16/17 ετών. Οι µαθητές πρέπει να πάνε σχολείο µετά από το 7ο έτος της ηλικίας τους. Το µικρότερο σχολείο είχε 4 µαθητές, το µεγαλύτερο 879, και το µέσο σχολείο 314 µαθητές το 1998/99. ∆ύο άλλοι τύποι σχολείων φροντίζουν για τις ηλικίες 14 έως 18 ετών µετά από την ολοκλήρωση των επτά ετών σε Folkeskole: δηµόσια ή ιδιωτικά σχολεία νεολαίας κάτω από την ευθύνη της δηµοτικής αρχής και ιδιωτικά σχολεία (οικοτροφεία) (efterskoler), εγκεκριµένα και εποπτευόµενα από το Υπουργείο Παιδείας.


44

3.1 Οργάνωση του σχολείου Το σχολικό έτος αρχίζει περίπου στις 15 Αυγούστου και τελειώνει περίπου στις 20 Ιουνίου, και υπάρχουν 200 σχολικές ηµέρες ετησίως. Η διδασκαλία πραγµατοποιείται πέντε ηµέρες εβδοµαδιαίως, από ∆ευτέρα έως Παρασκευή, συνήθως από 8,00 π.µ. µέχρι 2,00 ή 3,00 µ.µ., µε ένα σύντοµο µεσηµεριανό διάλειµµα (περίπου µισή ώρα). Ο αριθµός εβδοµαδιαίων µαθηµάτων καθορίζεται σύµφωνα µε την ηλικία των παιδιών και µπορεί να ποικίλει µεταξύ 20 εβδοµαδιαίων µαθηµάτων για τα πιο µικρά παιδιά και 28 για τις τελικές τάξεις του Folkeskole. Ένα µάθηµα διαρκεί 45 λεπτά. Ο χρόνος τάξης ποικίλλει από πέντε έως οκτώ ώρες ανά ηµέρα, ανάλογα µε την ηλικία του παιδιού. Οι µαθητές οµαδοποιούνται κατά ηλικία. Σε γενικές γραµµές, η εκπαίδευση Folkeskole είναι περιεκτική, και οι µαθητές παραµένουν µαζί ως τάξη σε όλη τη σχολική σταδιοδροµία τους. Ένας διαφορετικός δάσκαλος διδάσκει κάθε θέµα. Η οµάδα των δασκάλων µπορεί να αλλάζει σε κάθε έτος, αλλά γενικά ακολουθεί την ίδια τάξη για αρκετά έτη. Όσο η οργάνωση επιτρέπει, τουλάχιστον ένας κύριος δάσκαλος παραµένει µε την ίδια οµάδα µαθητών για ολόκληρη την σχολική σταδιοδροµία τους. Τα σχολεία και οι δάσκαλοι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εγχειρίδια οι ίδιοι. 3.2 Πρόγραµµα σπουδών Όσον αφορά την οργάνωση των προγραµµάτων σπουδών και των µεθόδων διδασκαλίας, το κάθε σχολείο και οι τοπικές αρχές διαθέτουν έναν υψηλό βαθµό αυτονοµίας. Αν και το Κοινοβούλιο (Folketing) καθορίζει τους γενικούς στόχους του Folkeskole και ο Υπουργός Παιδείας καθορίζει τους στόχους για τα µεµονωµένα θέµατα, εξαρτάται από τις τοπικές αρχές εκπαίδευσης και τα µεµονωµένα σχολεία να αποφασίσουν πώς αυτοί οι στόχοι και οι σκοποί πρόκειται να επιτευχθούν. Σύµφωνα µε το νόµο που ισχύει, το πρόγραµµα σπουδών περιλαµβάνει: υποχρεωτικά θέµατα που το κάθε σχολείο πρέπει να προσφέρει και υποχρεωτικά θέµατα που το κάθε σχολείο µπορεί να προσφέρει, προαιρετικά θέµατα που το κάθε σχολείο πρέπει να προσφέρει και προαιρετικά θέµατα που το κάθε σχολείο µπορεί να προσφέρει. Κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ετών, τα δανικά, η αριθµητική/µαθηµατικά, η επιστήµη, η φυσική αγωγή και ο αθλητισµός, οι χριστιανικές µελέτες, η τέχνη και τέλος η µουσική αποτελούν ένα κοινό υποχρεωτικό πρόγραµµα σπουδών. Τα ∆ανικά είναι υποχρεωτικά από την 1η έως την 9η τάξη, τα αγγλικά την 4η έως την 9η τάξη, οι χριστιανικές µελέτες από την 1η έως την 6η τάξη και από την 8η έως την 9η τάξη, οι κοινωνικές σπουδές στην 9η τάξη, η ιστορία από την 3η έως την 8η τάξη, η φυσική αγωγή και ο αθλητισµός από την 1η έως την 9η τάξη, η µουσική από την 1η έως την 6η τάξη, η τέχνη από την 1η έως την 5η τάξη, τα µαθηµατικά από την 1η έως την 9η τάξη, οι επιστήµη από την 1η έως την 6η τάξη, η γεωγραφία και η βιολογία από την 7η έως την 8η τάξη, και η φυσική/η χηµεία από την 7η έως την 9η τάξη. Το υφαντικό σχέδιο, τα οικονοµικά και η ξυλουργική είναι υποχρεωτικά για ένα έτος ή περισσότερα µεταξύ της 4ης και 7ης τάξης σύµφωνα µε τις τοπικές αποφάσεις. Στους µαθητές πρέπει να προσφερθούν τα γερµανικά ή τα γαλλικά από την 7η έως την 9η τάξη. Οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν από ένα ευρύ φάσµα προαιρετικών θεµάτων στην 8η και 9η τάξη. Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της πορείας της εκπαίδευσης, η οδηγία που προσφέρεται στα Folkeskole λέει ότι πρέπει να περιλάβουν τα ακόλουθα υποχρεωτικά θέµατα, τα οποία, εντούτοις, δεν εµφανίζονται ως χωριστά θέµατα στο ωρολόγιο πρόγραµµα: ασφάλεια οδικής κυκλοφορίας, εκπαίδευση υγείας και σεξουαλικών σχέσεων και οικογενειακή γνώση, επαγγελµατικός προσανατολισµός και αγορά εργασία. Το τελευταίο περιλαµβάνει τέτοιες δραστηριότητες όπως τις πληροφορίες και τις συζητήσεις σχετικά µε τις επιλογές σταδιοδροµίας, τις εκπαιδευτικές επισκέψεις και τις σύντοµες τοποθετήσεις εργασίας σε εταιρίες, τις διαλέξεις από αντιπροσώπους από τον χώρο της εργασίας, τις επισκέψεις στα κέντρα κατάρτισης κ.λπ.... Αυτές οι δραστηριότητες πραγµατοποιούνται σε στενή συνεργασία µε την τοπική κοινότητα.


45

Κάθε σχολείο έχει έναν εκπαιδευτικό σύµβουλο που δρα ως σύµβουλος στους δασκάλους, συµβουλεύει τους µαθητές και τους γονείς και αναλαµβάνει τις επαφές µε τις επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα. Από την 8η τάξη και µετά, υπάρχουν επίσης διάφορα πρακτικά (προαιρετικά) θέµατα (επεξεργασία κειµένου, τεχνολογία, ηλεκτρονική επεξεργασία δεδοµένων, µέσα, τέχνη, φωτογραφία, δράµα, γνώση ταινιών, µουσική, υφαντικό σχέδιο, ξυλουργείο/σιδηρουργείο, εγχώρια οικονοµικά, γνώση µηχανών, επαγγελµατικές σπουδές κ.λπ.), τα οποία τα σχολεία µπορούν να προσφέρουν ως προαιρετικά θέµατα. Εκτός από τα προαιρετικά θέµατα, τα ίδια θέµατα διδάσκονται στο ίδιο επίπεδο σε όλους τους µαθητές. Πρέπει να υπάρξει παραλλαγή στις µεθόδους διδασκαλίας και εργασίας. Οι οµάδες εργασίας και η διεπιστηµονική εργασία είναι συνήθης πρακτικές. Αυτό παρέχει στους µαθητές νέες προκλήσεις, εµπιστοσύνη στις δυνατότητές τους, και ανάπτυξη της φαντασίας τους και επιθυµία για γνώση. Μαθαίνουν επίσης να συνεργάζονται και να σέβονται ο ένας τις διαφορές του άλλου . Η διεπιστηµονική διδασκαλία απαιτεί τη στενή συνεργασία µεταξύ των δασκάλων στην οργάνωση της διδασκαλίας της τάξης. Είναι επίσης απαραίτητο για τους δασκάλους να είναι σε θέση να συζητήσουν τις ανάγκες και τις ικανότητες των µεµονωµένων µαθητών. Στις ανωτέρου επιπέδου τάξεις, µερικές από τις διδασκαλίες µπορούν να ληφθούν έξω από το σχολείο, παραδείγµατος χάριν, στα τεχνικά ή επιχειρησιακά κολέγια ή στις επιχειρήσεις. 3.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Το σύστηµα αξιολόγησης απεικονίζει επίσης τη φιλελεύθερη φιλοσοφία του Folkeskole. Σύµφωνα µε την παρούσα πράξη από το 1995, ο µαθητής και ο δάσκαλος πρέπει να εργαστούν µαζί στην αξιολόγηση του οφέλους της διδασκαλίας και στον καθορισµό των νέων στόχων για την εργασία κάθε µαθητή και της τάξης. Το σχολείο είναι σε τακτική επαφή µε τους γονείς για να τους ενηµερώσει για την προσωπική πρόοδο των παιδιών τους. Οι µαθητές βαθµολογούνται σύµφωνα µε µια βαθµολογική κλίµακα 13 βαθµών στα θέµατα των εξετάσεων αποφοίτησης από την 8 έως την 10 τάξη. Οι µαθητές περνάνε στην επόµενη τάξη αυτόµατα. Όταν εγκαταλείπουν το σχολείο, όλοι οι µαθητές λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό αναχώρησης που περιέχει τα θέµατα που διδάχτηκαν, οι βαθµολογίες των εργασιών του πιο πρόσφατου έτους και τα αποτελέσµατα των εξέτασεων, ενδεχοµένως. Η συµµετοχή στις εξετάσεις αναχώρησης είναι προαιρετική για τους µαθητές, οι οποίοι µπορούν να πάρουν µια εξέταση σε οποιαδήποτε ή σε όλα τα θέµατα που προσφέρονται, δηλαδή δανικά (προφορικά και γραπτά), µαθηµατικά (προφορικά και γραπτά), αγγλικά (προφορικά), γερµανικά/γαλλικά (προφορικά) και φυσική/χηµεία (προφορικά). Μετά από τη 10η τάξη, η ανώτερη εξέταση αναχώρησης µπορεί να ληφθεί σε δανικά (προφορικά και γραπτά), µαθηµατικά (προφορικά και γραπτά), αγγλικά (προφορικά και γραπτά), γερµανικά/γαλλικά (προφορικά και γραπτά) και φυσική/χηµεία (προφορικά). Η βαθµολογία δίνεται πάλι από 0 έως 13, αλλά δεν υπάρχει κανένας ελάχιστος βαθµός προβιβασµού. Οι γραπτές εξετάσεις είναι τυποποιηµένες, καταρτίζονται και χαρακτηρίζονται από τους εξωτερικούς εξεταστές που διορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας. Ο δάσκαλος θέµατος παρουσία ενός δασκάλου από ένα άλλο σχολείο πραγµατοποιεί τις προφορικές εξετάσεις. Η εξέταση αποφοίτησης λαµβάνεται από το 90-95% των µαθητών ηλικίας 16 ετών. Μετά από το 9ο έτος του Folkeskole, εκείνοι οι µαθητές που δεν επιλέγουν για να συνεχίσουν στο 10ο έτος µπορούν είτε να πάνε προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είτε στην αρχική επαγγελµατική κατάρτιση (βλ. κατωτέρω). Οι µαθητές που συνεχίζουν στο 10ο έτος µπορούν να πάνε προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ή την αρχική επαγγελµατική κατάρτιση µετά από αυτό το έτος ή µπορούν να πάνε προς την υψηλότερη προπαρασκευαστική σειρά µαθηµάτων (HF) εξέτασης. Κάποιο ποσοστό µαθητών εγκαταλείπει το εκπαιδευτικό σύστηµα συνολικά µετά από το 9ο ή 10ο έτος.


46

Όλοι οι µαθητές, που έχουν ολοκληρώσει τη σχετική διδασκαλία και έχουν επιτύχει στις καθορισµένες εξετάσεις, µπορούν να συνεχιστούν σε ένα ανώτερο δευτεροβάθµιο πρόγραµµα λίγο πολύ της επιλογής τους. Η πρόσβαση δεν είναι εντούτοις ελεύθερη στα γενικά ανώτερα δευτεροβάθµια προγράµµατα. Εάν ένα σχολείο διαπιστώνει ότι ο µαθητής και οι γονείς του δεν έχουν λάβει σοβαρά την καθοδήγηση προσανατολισµού που τους έχει παρασχεθεί, και ότι υπάρχει κίνδυνος ο µαθητής να µην µπορεί να καλύψει τις απαιτήσεις των γενικών ανώτερων δευτεροβάθµιων προγραµµάτων, τότε στο µαθητή µπορεί να συστηθεί να υποβληθεί σε µια δοκιµή αποδοχής σε ένα από τα γενικά ανώτερα δευτεροβάθµια προγράµµατα. Η καθοδήγηση προσανατολισµού στο Folkeskole αυξάνεται µε σκοπό τη συµβολή σε µια καλύτερη διανοµή των µαθητών µεταξύ των διαφορετικών ανώτερων δευτεροβάθµιων προγραµµάτων. Για τους µαθητές, που παρουσιάζουν δυσκολίες να ανακαλύψουν τι θέλουν να κάνουν µετα την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, υπάρχει η προαιρετική 10η τάξη, και υπάρχει επίσης η δυνατότητα να ολοκληρωθεί η τελευταία τάξη του Folkeskole σε ένα σχολείο συνέχειας (efterskole) ή σε ένα σχολείο νεολαίας (ungdomsskole). Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της πορείας της εκπαίδευσης, η οδηγία που προσφέρεται στο Folkeskole πρέπει να περιλάβει το θέµα του εκπαιδευτικού και επαγγελµατικού προσανατολισµού. Το τελευταίο περιλαµβάνει δραστηριότητες όπως πληροφορίες και συζητήσεις σχετικά µε τις επιλογές σταδιοδροµίας, τις εκπαιδευτικές επισκέψεις και τις σύντοµες τοποθετήσεις εργασίας σε εταιρίες, τις διαλέξεις από αντιπροσώπους από τον χώρο της εργασίας, τις επισκέψεις στα κέντρα κατάρτισης κ.λπ. Αυτές οι δραστηριότητες πραγµατοποιούνται σε στενή συνεργασία µε την τοπική κοινότητα. Το κάθε σχολείο έχει έναν εκπαιδευτικό σύµβουλο που λειτουργεί ως σύµβουλος των δασκάλων, των µαθητών και των γονέων τους και δηµιουργεί τις επαφές µε τις επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα. 3.4 ∆άσκαλοι Προκειµένου να δουλέψει ως δάσκαλος στο Folkeskole, ένας υποψήφιος πρέπει να κατέχει ένα δίπλωµα από ένα από τα κολέγια της εκπαίδευσης (seminarier). Οι δάσκαλοι Folkeskole εκπαιδεύονται για τέσσερα έτη. Έως το 1998, εκπαιδεύθηκαν για να διδάξουν όλα τα επίπεδα τάξεων και, σε γενικές γραµµές, όλα τα θέµατα, και έλαβαν την κατάρτιση σε όλα τα θέµατα, αλλά ειδικεύτηκαν σε δύο. Η κατάρτιση περιέλαβε την πρακτική διδασκαλία συνολικά 16 εβδοµάδων. Μια νέα πράξη µε ισχύ από τον Ιούλιο του 1998 ορίζει ότι οι µελλοντικοί δάσκαλοι πρόκειται να ειδικευτούν σε τέσσερα κύρια θέµατα, και ότι η πρακτική διδασκαλία θα είναι διάρκειας 24 εβδοµάδων. Σε γενικές γραµµές, οι δάσκαλοι δεν είναι υποχρεωµένοι για να ακολουθήσουν τη συνεχή επιµόρφωση. 3.5 Στατιστικές Η αναλογία δασκάλου/µαθητών είναι 1:10.5 και ο µέσος όρος µαθητών ανά τάξη είναι 18.9. Περίπου το 50% των µαθητών συνεχίζουν στο προαιρετικό 10ο έτος. Από εκείνους που ολοκληρώνουν το βασικό σχολείο µετά από το 9ο έτος, το 53% κινείται προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και το 41% κινείται προς την επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Από εκείνους που κινούνται προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση το 36% επιλέγουν το Gymnasium και το HF, και το 14% επιλέγουν HHX και HTX.


47

4. ΜΕΤΑΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Η µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) διαιρείται σε: Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του Gymnasium που οδηγεί στο studentereksamen (απολυτήριες εξετάσεις ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης), Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του Højere Forberedelseskursus/HF-kursus (υψηλότερες προπαρασκευαστικές σειρές µαθηµάτων εξετάσεων) που οδηγεί στο højere forberedelseseksamen (υψηλότερη προπαρασκευαστική εξέταση - HF), Επαγγελµατικά προσανατολισµένη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του handelssgymnasium/handelsskole (επιχειρησιακό κολέγιο) που οδηγεί στο højere handelseksamen (υψηλότερη εµπορική εξέταση - HHX), και Επαγγελµατικά προσανατολισµένη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του tekniske gymnasium/teknisk skole (τεχνικό κολέγιο) που οδηγεί στο the højere teknisk eksamen (υψηλότερη τεχνική εξέταση – HTX). Ο γενικός στόχος όλων αυτών των σειρών µαθηµάτων είναι να προετοιµαστούν οι µαθητές για την εισαγωγή στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Τα Gymnasiums είναι χωριστά, ανεξάρτητα ιδρύµατα. Το HF-πρόγραµµα προσφέρεται κυρίως από τα ανεξάρτητα HF-ιδρύµατα ή είναι συνδεδεµένο µε ένα Gymnasium ή σε µερικές περιπτώσεις µε ένα κολέγιο της εκπαίδευσης. Οι HHX σειρές µαθηµάτων και οι HTX σειρές µαθηµάτων προσφέρονται στα επιχειρησιακά κολέγια και τα τεχνικά κολέγια, αντίστοιχα, τα οποία προσφέρουν επίσης την αρχική επαγγελµατική κατάρτιση και τον σύντοµο-κύκλο τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Οι σχολικές επιτροπές των µεµονωµένων τύπων ιδρυµάτων περιλαµβάνουν αντιπροσώπους από την τοπική κοινότητα. Στην περίπτωση των επιχειρησιακών κολεγίων και τα τεχνικών κολεγίων, οι κοινωνικοί εταίροι αντιπροσωπεύονται επίσης. Είναι χαρακτηριστικό όλων αυτών των προγραµµάτων, ότι φροντίζουν για τις ηλικίες των 16/17-19 ετών, ότι είναι µικτής εκπαίδευσης, ότι η συµµετοχή είναι υποχρεωτική, και ότι η εκπαίδευση είναι δωρεάν (αν και µικρά δίδακτρα καταβάλλονται από τους συµµετέχοντες στις single-subject HF-σειρές µαθηµάτων.) Υπάρχουν περίπου 140 ιδρύµατα που προσφέρουν το πρόγραµµα του Gymnasium. Το µικρότερο Gymnasium έχει 76 µαθητές, το µεγαλύτερο 760 µαθητές το 2000. Υπάρχουν περίπου 90 ιδρύµατα που προσφέρουν τις πλήρους απασχόλησης σειρές µαθηµάτων που οδηγούν στη HF-εξέταση. Η µικρότερη HF-σειρά' µαθηµάτων έχει 31 µαθητές, η µεγαλύτερη 392 µαθητές (1998).

ΜΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

4α Μη επαγγελµατικά προσανατολισµένο γενικό ανώτερο Gymnasium δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης Η επιστηµονική και τεχνική ανάπτυξη του 19ου αιώνα οδήγησε την διάκριση της εκπαίδευσης του Gymnasium σε δύο τµήµατα: εκπαίδευσης στις γλώσσες και εκπαίδευση στα µαθηµατικά/επιστήµη. Αυτά τα τµήµατα αποτελούν ακόµα τη σπονδυλική στήλη της δοµής του Gymnasium σήµερα. Το 1903, τα αγγλικά, γερµανικά και γαλλικά ως κύρια θέµατα του γλωσσικού τµήµατος αντικατέστησαν τα λατινικά και ελληνικά. Σύµφωνα µε την πιο πρόσφατη µεταρρύθµιση, η διάκριση κάθε τµήµατος σε τρεις κλάδους εντούτοις έχει αντικατασταθεί από ένα πιο εύκαµπτο σύστηµα, όπου κάθε ένα τµήµα έχει ένα πρόγραµµα σπουδών πυρήνων υποχρεωτικών θεµάτων και διάφορων προαιρετικών θεµάτων που µπορούν να ληφθούν σε δύο επίπεδα.


48

4α.1 Οργάνωση του σχολείου Τα Gymnasiums είναι χωριστά ιδρύµατα που (µε µερικές εξαιρέσεις) προσφέρουν την εκπαίδευση σε µεταυποχρεωτικό επίπεδο µόνο. Τα σχολεία παρέχουν ένα πρόγραµµα 3 ετών, για µαθητές ηλικίας µεταξύ 16 και 19 ετών, που οδηγεί στο Studentereksamen (απολυτήριο ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης) όπου είναι απαραίτητο για την είσοδο στις πανεπιστηµιακές σχολές. Προορίζονται για τους ακαδηµαϊκά ικανούς µαθητές που στοχεύουν να εισαχθούν στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Η µεγάλη πλειοψηφία των Gymnasiums οργανώνεται και χρηµατοδοτείται από τους νοµούς. Εντούτοις, υπάρχουν διάφορα ιδιωτικά Gymnasiums, στα οποία παρακολουθούν µαθήµατα περίπου το 4% των µαθητών. Η εκπαίδευση στα δηµόσια Gymnasiums είναι δωρεάν ένα µικρό τέλος καταβάλλεται στα ιδιωτικά Gymnasiums. Ο νόµος για τα Gymnasiums καθορίζει ότι το νοµαρχιακό συµβούλιο (amtsrådet) θα πρέπει να επιχορηγεί τα Gymnasiums για τη µεταφορά των µαθητών στο σχολείο. Το Gymnasiums δανείζει τα εγχειρίδια στους µαθητές. Άλλα εκπαιδευτικά υλικά µπορούν να αγοραστούν. Μια εναλλακτική λύση του Gymnasium είναι η σειρά µαθηµάτων επιπέδου ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ενηλίκων (studenterkursus) όπου αποτελείται από δύο ετών σειρές µαθηµάτων σε πρωινές και βραδινές τάξεις για τους µαθητές που έχουν ολοκληρώσει το 10ο έτος του Folkeskole. Υπάρχουν οι ίδιες κατευθύνσεις, τα επίπεδα και τα θέµατα όπως στο Gymnasium. Οι µαθητές γίνονται αποδεκτοί σε ένα Gymnasium της επιλογής τους (συνήθως το πιο κοντινό στο σπίτι τους), υπό τον όρο ότι έχουν ολοκληρώσει το 9ο έτος. Υπό την προϋπόθεση ότι στο σχολείο υπάρχει ελεύθερη χωρητικότητα, οι υποψήφιοι γίνονται αποδεκτοί στο (δηµόσιο) σχολείο της πρώτης επιλογής τους. Εάν το σχολείο δεν έχει ελεύθερες θέσεις, µερικοί υποψήφιοι θα µεταφερθούν στο σχολείο της δεύτερης επιλογής τους. Τα Gymnasium είναι µικτής εκπαίδευσης. Το σχολικό έτος διαρκεί 199 ηµέρες, που διαρκεί από 15 Αυγούστου µέχρι τον Μάιο όπου αρχίζουν οι εξετάσεις. ∆εν διαιρείται σε σχολικές περιόδους (τρίµηνα – τετράµηνα), αλλά υπάρχουν οι διακοπές τον Οκτώβριο, τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, και από τα µέσα Ιουνίου έως τα µέσα Αυγούστου. Τα σχολεία είναι ανοικτά 5 ηµέρες την εβδοµάδα από 8,00 π.µ. σε 4,00 µ.µ., µε ένα σύντοµο µεσηµεριανό διάλειµµα, και το κάθε µάθηµα είναι διάρκειας 45 λεπτών. Οι µαθητές οµαδοποιούνται σύµφωνα µε την ηλικία και την επιλεγµένη κατεύθυνση σπουδών και θεµάτων. Ένας διαφορετικός εκπαιδευτικός διδάσκει κάθε θέµα. Η οµάδα των εκπαιδευτικών µπορεί να αλλάζει κάθε έτος, αλλά γενικά ακολουθεί την ίδια τάξη για αρκετά έτη. ∆εν υπάρχει κανένα ορισµένο εγχειρίδιο. Το σχολείο/ο εκπαιδευτικός επιλέγει ελεύθερα τα εγχειρίδια. 4α.2 Πρόγραµµα σπουδών Η δοµή του (εθνικού) προγράµµατος σπουδών του Gymnasium καθορίζεται από το νόµο µεταρρύθµισης, που άλλαξε και άρχισε να ισχύει για τους µαθητές από τον Αύγουστο του 1988. Η διδασκαλία παρέχεται ακόµα σε δύο κατευθύνσεις σπουδών - τη γλωσσική κατεύθυνση και την κατεύθυνση µαθηµατικών. Το 1997/98, το 52,7% των κοριτσιών και το 24,9% των αγοριών (που συµπληρώνουν συνολικά 41,6%) επέλεξαν τη γλωσσική κατεύθυνση. Οι δύο κατευθύνσεις έχουν έναν κοινό πυρήνα υποχρεωτικών θεµάτων καθώς επίσης και θέµατα που είναι διαφορετικά σε κάθε κατεύθυνση. Μερικά από τα προαιρετικά θέµατα είναι διαθέσιµα σε δύο επίπεδα: ενδιάµεσο επίπεδο και υψηλό επίπεδο. Ένας πυρήνας των βασικών θεµάτων πρέπει να προσφερθεί σε όλα τα σχολεία. Τα προαιρετικά θέµατα µπορούν να ποικίλουν από σχολείο σε σχολείο. Τουλάχιστον δύο από τα θέµατα που µελετώνται από έναν µαθητή πρέπει να είναι στο υψηλό επίπεδο, και όλοι οι µαθητές πρέπει να γράψουν µια σηµαντική γραπτή εργασία. Το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων και στις δύο κατευθύνσεις περιλαµβάνει δανικά, αγγλικά, ιστορία και civics, βιολογία, µουσική, γεωγραφία, εικαστικές τέχνες, θρησκευτική εκπαίδευση, κλασσικές σπουδές και τη φυσική αγωγή. Τα υποχρεωτικά θέµατα στη γλωσσική κατεύθυνση είναι: γλώσσα συνέχειας (γαλλικά ή γερµανικά), γλώσσα αρχαρίων (γαλλικά, γερµανικά, ιταλικά, ιαπωνικά, ισπανικά ή ρωσικά), επιστήµη και λατινικά. Τα υποχρεωτικά θέµατα στη κατεύθυνση


49

µαθηµατικών είναι: µαθηµατικά, φυσική, γλώσσα συνέχειας (γαλλικά ή γερµανικά) ή γλώσσα αρχαρίων (γερµανικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά, ιαπωνικά, ή ρωσικά) και χηµεία. Τα προαιρετικά θέµατα σε υψηλό επίπεδο περιλαµβάνουν γλώσσα αρχαρίων, βιολογία, αγγλικά, γλώσσα συνέχειας, φυσική, ελληνικά, χηµεία, λατινικά, µαθηµατικά για την κατεύθυνση µαθηµατικών, µαθηµατικά, για τη γλωσσική κατεύθυνση µουσική και κοινωνικές σπουδές. Τα προαιρετικά θέµατα σε ενδιάµεσο επίπεδο περιλαµβάνουν αστρονοµία, εικαστικές τέχνες, βιολογία, υπολογιστές, σχέδιο, δράµα, οικονοµία διοίκηση, κινηµατογράφος και TV, φιλοσοφία, φυσική, γεωγραφία, ελληνικά, φυσική αγωγή, χηµεία, λατινικά, µαθηµατικά, ψυχολογία, κοινωνικές σπουδές και τεχνολογία. Το τµήµα για τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση εκδίδει τους γενικούς κανονισµούς προγράµµατος σπουδών για όλα τα θέµατα/τα επίπεδα που πρέπει να διδαχθούν, αλλά ορισµένοι εκπαιδευτικοί αποφασίζουν από κοινού σχετικά µε τις λεπτοµέρειες (π.χ. κείµενα, ειδικές σπουδές). Η οδηγία τάξεων παρέχει τα µεµονωµένα θέµατα. Υπάρχει πρόγραµµα εργασίας σε ορισµένα θέµατα, τα οποία συχνά υλοποιούνται κατά οµάδες (groupwork). Υπάρχουν επίσης περίοδοι πρακτικής εµπειρίας, διεπιστηµονικές ηµέρες, συνελεύσεις και οµάδες µελέτης. Τα θέµατα πρέπει να συµπληρώνουν το ένα το άλλο. Η οδηγία σε κάθε τάξη πρέπει να συντονιστεί για να εξασφαλίσει συνοχή µεταξύ των θεµάτων και µια λογική διανοµή του φόρτου εργασίας των µαθητών. Όλα τα ιδρύµατα που προσφέρουν τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση διορίζουν διάφορους εκπαιδευτικούς συµβούλους καθοδήγησης. Το ένα τρίτο του χρόνου απασχόλησής τους αφιερώνεται στην παροχή συµβουλών και καθοδήγησης σταδιοδροµίας. Στο Gymnasium, οι περίοδοι πρακτικής εµπειρίας σε µια επιχείρηση, σε ίδρυµα ή σε άλλη οργάνωση µπορούν να συµπεριληφθούν στο ωρολόγιο πρόγραµµα για µερικά θέµατα και σχετικά µε τον εκπαιδευτικό και επαγγελµατικό προσανατολισµό. Η σύνδεση µεταξύ της θεωρίας και της πρακτικής δηµιουργείται µέσω της λεπτοµερούς προετοιµασίας για την εργασία που θα ακολουθήσουν. Η µορφή και το περιεχόµενο τέτοιων περιόδων πρακτικής εµπειρίας πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι µαθητές λειτουργούν µε ρόλους εργαζοµένων και ότι εκτελούν σηµαντικούς και, όσο το δυνατόν περισσότερο, ρεαλιστικούς στόχους πρακτικής φύσης. 4α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Το studentereksamen περιλαµβάνει τις εξετάσεις σε όλα τα υποχρεωτικά θέµατα, εκτός από τη φυσική αγωγή, τη µουσική και τις εικαστικές τέχνες καθώς επίσης και σε όλα τα προαιρετικά θέµατα. Οι µαθητές συµµετέχουν σε µια εξέταση στο τέλος του έτους. Στο τέλος του 3ου έτους, όλοι οι µαθητές συµµετέχουν σε µια γραπτή εξέταση στα δανικά και στα προαιρετικά θέµατα υψηλού επιπέδου. Μετά από το 2ο έτος, όλοι οι µαθητές της γλωσσικής κατεύθυνσης συµµετέχουν σε µια γραπτή εξέταση στα αγγλικά, και οι µαθητές της κατεύθυνσης µαθηµατικών που έχουν επιλέξει τη δύο ετών σειρά µαθηµάτων µαθηµατικών συµµετέχουν σε µια γραπτή εξέταση στα µαθηµατικά. Για µια εβδοµάδα στο 3ο έτος, κάθε µαθητής απαλλάσσεται των µαθηµάτων για να γράψει µια σηµαντική εργασία σε δανικά, ιστορία ή ένα από τα θέµατα που επιλέγονται σε υψηλό επίπεδο. Ο εκπαιδευτικός του θέµατος και ένας εξωτερικός εξεταστής που διορίζονται από το Υπουργείο αξιολογούν την εργασία. Η βαθµολογία της σηµαντικότερης γραπτής εργασίας στο τρίτο έτος µετρά στο σύνολο της βαθµολογίας των γενικών εξετάσεων. Το τµήµα γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης παίρνει τα γραπτά των εξετάσεων τα οποία βαθµολογούνται από δύο εξωτερικούς εξεταστές που διορίζονται από το Υπουργείο. Κάθε έτος, το Υπουργείο αποφασίζει σχετικά µε τα θέµατα στα οποία οι µαθητές πρέπει να συµµετέχουν σε µια προφορική εξέταση. Το τµήµα καταρτίζει ένα πλήρες ωρολόγιο πρόγραµµα για κάθε σχολείο και διαθέτει έναν εξωτερικό εξεταστή για κάθε θέµα/τάξη. Η απόδοση των µαθητών βαθµολογείται µε µια βαθµολογική κλίµακα 13 σηµείων. Οι µαθητές που επιτυγχάνουν στο Studentereksamen λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό (Bevis for Studentereksamen) που δηλώνει την βαθµολογία εξέτασης, την βαθµολογία της εργασίας του έτους και το µέσο όρο εξέτασης. Οι µαθητές αξιολογούνται χωριστά.


50

Η γενική επάρκεια ή η βαθµολογία τετραµήνου δίνονται στα θέµατα τα οποία µαζί µε τη βαθµολογία της εργασίας τους έτους δίνονται στο Studentereksamen. Οι βαθµολογίες τετραµήνου πρέπει να δοθούν δύο φορές κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και στην περίπτωση των θεµάτων, τα οποία συνεχίζονται στο ακόλουθο σχολικό έτος, επίσης στο τέλος του σχολικού έτους. Αυτή η βαθµολογία συνοδεύεται από µια σύντοµη ανάλυση, από τον εκπαιδευτικό του θέµατος, της δυνατότητας των µαθητών και για την εργασία. Ο διευθυντής αποφασίζει σχετικά µε την οργάνωση και την έκταση των προφορικών τελικών εξετάσεων (στο τέλους της σχολικής χρονιάς) µετά από το 1ο και 2ο έτος ή οποιαδήποτε άλλης εργασία των τάξεων µετά το τέλος της διδασκαλίας και µέχρι τις καλοκαιρινές διακοπές. Άλλες µορφές αξιολόγησης µπορούν να αντικαταστήσουν το µέγιστο δύο προφορικών τελικών εξετάσεων. Η απόδοση των µαθητών συζητείται σε µια συνέλευση εκπαιδευτικών ενόψει της καθοδήγησης και του προσανατολισµού των µαθητών. Ο διευθυντής ενηµερώνει τους γονείς, εάν η συνεχής αξιολόγηση προκαλεί ανησυχία για την απόδοση ενός µαθητή έτσι ώστε το σχολείο και οι γονείς να µπορούν να συνεργαστούν για να λύσουν τα προβλήµατα του µαθητή. Το σχολείο και οι γονείς έχουν επίσης την επαφή µέσω των συναντήσεων και µέσω των γραπτών ανακοινώσεων των γενικών βαθµών ικανότητας, βαθµών για την εργασία του έτους, και οποιεσδήποτε πιθανές συµβουλές από τη συνέλευση των εκπαιδευτικών. Οι συνεδριάσεις (συναντήσεις) των γονέων πραγµατοποιούνται τουλάχιστον µία φορά το χρόνο και οι εκπαιδευτικοί και οι µαθητές συµµετέχουν. Σε αυτές τις συνεδριάσεις, οι γονείς ενηµερώνονται για τα αποτελέσµατα της συνεχούς αξιολόγησης. Με την ολοκλήρωση του Gymnasium, οι µαθητές µπορούν να αρχίσουν ένα από τα προγράµµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

4β Επαγγελµατικά προσανατολισµένη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Ανώτερο προπαρασκευαστικό πρόγραµµα (HF) εξέτασης: Το HF-πρόγραµµα εισήχθη σε 1967, Αρχικά, η ιδέα ήταν να δηµιουργηθεί ένα πρόγραµµα 2 ετών που στόχευε συγκεκριµένα στους ενδεχόµενους υποψηφίους για την κατάρτιση εκπαιδευτικών. Υπήρξε, εντούτοις, ανησυχία ότι αυτή η έννοια θα οδηγούσε σε ένα εκπαιδευτικό «cul-desac», και το σχέδιο σειράς µαθηµάτων εποµένως άλλαξε σε µια εναλλακτική κατεύθυνση προς την τριτοβάθµια εκπαίδευση. Το HF είναι ένα δύο ετών πρόγραµµα, και η τελική εξέταση παρέχει κατάλληλα προετοιµασµένους µαθητές για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Η επίσηµη απαίτηση για την αποδοχή στο HF-πρόγραµµα είναι η σχολική συµµετοχή 10 ετών και η ανώτερη εξέταση αναχώρησης του Folkeskole στα δανικά και σε δύο από τα θέµατα: µαθηµατικά, αγγλικά και γερµανικά. Τα HHX και HTX προγράµµατα: Εκτός από τα προγράµµατα επαγγελµατικής εκπαίδευσης, τα τεχνικά και επιχειρησιακά κολέγια παρέχουν επίσης τα προγράµµατα που οδηγούν στην υψηλότερη τεχνική εξέταση (Højere Teknisk Eksamen - HTX) και την υψηλότερη εµπορική εξέταση (Højere Handelseksamen - HHX), αντίστοιχα. Το HHX-πρόγραµµα καθιερώθηκε το 1888 από µια ιδιωτική πρωτοβουλία στο Niels Brock Business College στην Κοπεγχάγη µε δοµή και µια σειρά εµπορικών και γενικών θεµάτων, τα οποία κυρίως µπορούν να βρεθούν στο πρόγραµµα σήµερα. Το 1972, στο HHX δόθηκε η θέση µιας πανεπιστηµιακής εισαγωγικής εξέτασης σχετικά µε µια αναθεώρηση του περιεχοµένου και την εισαγωγή αυστηρότερων απαιτήσεων αποδοχής. Το 1995, οι HHX -σειρές µαθηµάτων άλλαξαν σε ένα πλήρες τριών ετών πρόγραµµα παρόµοιο µε αυτό του Gymnasium. Το HTX -πρόγραµµα καθιερώθηκε σε πειραµατική βάση το 1982. Ο λόγος ήταν να συµβάλει σε έναν ευρύτερο ανεφοδιασµό των δυνατοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης µετά από την ενός έτους EFG-βασική σειρά µαθηµάτων (EFGbasisuddannelse) και να δηµιουργηθεί µια νέα κατεύθυνση εισαγωγής στην τριτοβάθµια εκπαίδευση στον τεχνικό τοµέα.


51

Το 1988, το πρόγραµµα αξιολογήθηκε και µονιµοποιήθηκε, και τοποθετήθηκε σε µια ισοδύναµη θέση µε τις άλλες τρεις πανεπιστηµιακές εισαγωγικές εξετάσεις. Το 1995, οι HTX-σειρές µαθηµάτων άλλαξαν σε ένα πλήρες τριών ετών πρόγραµµα παρόµοιο µε αυτό του Gymnasium. Και τα δύο προγράµµατα είναι εξ ολοκλήρου σχολικά µε µια τελική εξέταση, η οποία διασφαλίζει την καταλληλότητα των µαθητών και για την απασχόληση στο εµπόριο και τη βιοµηχανία και για την αποδοχή τους στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Από τη µεταρρύθµιση το 1995, η διάρκεια και των δύο προγραµµάτων είναι 3 έτη. Αν και το HHX πρόγραµµα στα επιχειρησιακά κολέγια και το HTX πρόγραµµα στα τεχνικά κολέγια έχουν διαφορές από τα άλλα δύο γενικά ανώτερα δευτεροβάθµια προγράµµατα, αυτά στοχεύουν ως ένα ορισµένο βαθµό στην απασχόληση στον ιδιωτικό τοµέα. Τα προγράµµατα παρέχουν την πρόσβαση στα προγράµµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης στα πανεπιστήµια, τα επιχειρησιακά σχολεία και τα κολέγια εφαρµοσµένης µηχανικής κ.λ.π. Οι κοινωνικοί εταίροι ασκούν επιρροή στα HTX και HHX προγράµµατα. Το Συµβούλιο για την επαγγελµατική εκπαίδευση έχει αναθέσει σε χωριστές επιτροπές για το HHX και το HTX ως συµβουλευτικό όργανο του Υπουργείου Παιδείας για το περιεχόµενο και τους στόχους αυτών των προγραµµάτων. Η εισαγωγή στα HHX και HTX -προγράµµατα έχει αλλάξει έτσι ώστε οι µαθητές που θεωρούνται ικανοί να µπορούν να αναγνωριστούν άµεσα από το Folkeskole. Είναι δυνατό κάποιος µαθητής να µετακινηθεί από το EUD (erhvervsuddannelser) στα HHX και HTX -προγράµµατα και αντίστροφα - εάν το σχολείο θεωρεί το µαθητή ικανό να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις. 4β.1 Οργάνωση του σχολείου Το HF-πρόγραµµα διδάσκεται είτε σε ένα ανεξάρτητο HF-ίδρυµα, σε ένα Gymnasium, είτε σε µερικές περιπτώσεις σε ένα κολέγιο της εκπαίδευσης ως πλήρης διετής σειρά µαθηµάτων είτε σε ένα χωριστό ίδρυµα (κέντρο εκπαίδευσης ενηλίκων) σε single-subject βάση κατά τη διάρκεια αρκετών ετών. Το ωρολόγιο πρόγραµµα εξαρτάται από τα θέµατα που επιλέγονται από το µεµονωµένο µαθητή. Η διδασκαλία επεκτείνεται από τα µέσα Αυγούστου έως το Μάιο όταν αρχίζουν οι εξετάσεις, µε διακοπές τον Οκτώβριο, τα Χριστούγεννα και το Πάσχα και από το τέλος Ιουνίου έως τα µέσα Αυγούστου. Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε 4α.1 4β.2 Πρόγραµµα σπουδών Σειρές µαθηµάτων HF: Η σειρά µαθηµάτων HF αποτελείται από έναν πυρήνα κοινών θεµάτων πυρήνων και τριών θεµάτων επιλογής που µπορούν να συνδυαστούν ελεύθερα. Τα κοινά θέµατα πυρήνων είναι: ∆ανικά, θρησκευτική εκπαίδευση, ιστορία, βιολογία, γεωγραφία, µαθηµατικά, αγγλικά, γαλλικά γερµανικά (συνέχεια), κοινωνικές σπουδές (συνέχεια), µουσική, φυσική/χηµεία, εικαστικές τέχνες και φυσική αγωγή/αθλητισµός Τα προαιρετικά θέµατα είναι: εικαστικές τέχνες, µελέτες της βιολογίας, πληροφορική, σχεδίο, δράµα, αγγλικά, οικονοµικά επιχειρήσεων, κινηµατογράφος και TV, φιλοσοφία, γαλλικά (αρχή), γαλλικά (συνέχεια) φυσική, γεωγραφία, φυσική αγωγή και αθλητισµός, ιταλικά, χηµεία, µαθηµατικά, µουσική, κλασσικές σπουδές, ψυχολογία, ρωσικά, κοινωνικές σπουδές, ισπανικά, γερµανικά (αρχή), γερµανικά (συνέχεια), ιαπωνικά και λατινικά. Εκτός από τις γλώσσες του αρχαρίου, η διδασκαλία στα προαιρετικά θέµατα πραγµατοποιείται µόνο στο δεύτερο έτος. Τα θέµατα HF είναι συγκρίσιµα µε θέµατα επιπέδου Gymnasium, αλλά διαφέρουν κάπως στο περιεχόµενο. ∆ιάφορα προαιρετικά θέµατα είναι εντούτοις ίδια και στους δύο τύπους εκπαιδεύσεων. Μερικά από τα HF-θέµατα µπορούν να επιλεχτούν σε δύο επίπεδα, και σε µερικά θέµατα υπάρχει µια δυνατότητα εξέτασης σε επίπεδο που αντιστοιχεί στο υψηλό επίπεδο του ισοδύναµου Gymnasium. Τα ακόλουθα θέµατα µπορούν να ληφθούν σε υψηλό επίπεδο: βιολογία, αγγλικά,


52

γαλλικά, φυσική, ιταλικά, χηµεία, µαθηµατικά, µουσική, ρωσικά, κοινωνικές σπουδές, ισπανικά, γερµανικά και ιαπωνικά. Η διδασκαλία σε κάθε τάξη συντονίζεται µε σκοπό την εξασφάλιση συνοχής µεταξύ των θεµάτων και µιας λογικής διανοµής του φόρτου εργασίας των µαθητών. Είναι επίσης δυνατό να καθιερωθεί η οδηγία εργαστηρίων µε σκοπό τη διευκόλυνση των µαθητών ώστε να εργαστούν σε οµάδες ανεξάρτητα ή µε την καθοδήγηση ενός εκπαιδευτικού έξω από τις κανονικές ώρες διδασκαλίας. HHX και HTX- προγράµµατα: Στο HHX πρόγραµµα, οι µαθητές µαθαίνουν να εργάζονται σε θέµατα µε άµεση εφαρµογή στην διοίκηση επιχειρήσεων και τη διαχείριση επιχειρήσεων. Τα υποχρεωτικά θέµατα περιλαµβάνουν: ∆ανικά, ξένες γλώσσες, λογιστική, οικονοµικά, εµπορικό νόµος, επεξεργασία δεδοµένων και µαθηµατικά. Τα υποχρεωτικά θέµατα στο HTX -πρόγραµµα περιλαµβάνουν: ∆ανικά, ξένες γλώσσες, τεχνολογία και φυσικές επιστήµες. Εκτός από το θεωρητικό περιεχόµενό του, αυτό το πρόγραµµα περιλαµβάνει επίσης το βιοµηχανικό εργαστήριο και την εργαστηριακή πρακτική. Περίπου τα δύο τρίτα του προγράµµατος αποτελούνται από τα υποχρεωτικά θέµατα, και το ένα τρίτο από τα προαιρετικά θέµατα. 4β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός HF- σειρές µαθηµάτων: Μια πλήρης ανώτερη προπαρασκευαστική εξέταση αποτελείται από µια οµάδα κοινών θεµάτων πυρήνων, τριών προαιρετικών θεµάτων και µια σηµαντική γραπτή εργασία. Οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν να πάρουν τα προαιρετικά θέµατα είτε στο ενδιάµεσο επίπεδο είτε υψηλό επίπεδο. Μια σηµαντική διαφορά µεταξύ αυτού του τύπου εξέτασης και αυτού του Gymnasium είναι ότι µια πλήρης ανώτερη προπαρασκευαστική εξέταση απαιτεί µια προφορική ή/και γραπτή εξέταση σε κάθε θέµα που διδάσκεται. Εκτός από τα γραπτά και τις εκθέσεις, που παραδίδονται σε κανονική βάση σε διάφορα θέµατα, και µια γραπτή εργασία στα δανικά και στην ιστορία στο πρώτο έτος, ο οι µαθητές πρέπει να γράψουν µια σηµαντική εργασία σε ένα επιλεγµένο θέµα. Αυτό γράφεται µέσα σε µια εβδοµάδα κατά τη διάρκεια της οποίας δεν υπάρχει κανένα µάθηµα. Ο εκπαιδευτικός και ένας διορισµένος εξεταστής, την αξιολογούν. Η απόδοση των µαθητών βαθµολογείται µε µια βαθµολογική κλίµακα του 13. Οι µαθητές που επιτυγχάνουν λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό (Bevis for Hojere Forberedelseseksamen) που δείχνει την βαθµολογία τους για τον κοινό πυρήνα και τα προαιρετικά θέµατα, καθώς επίσης και για τη σηµαντικότερη γραπτή εργασία και τον συνολικό µέσο όρο. Για κάθε σειρά µαθηµάτων HF, υπάρχουν ένας ή περισσότεροι εκπαιδευτικοί ανώτεροι υπάλληλοι καθοδήγησης που παρέχουν στους µαθητές εκπαιδευτικές και επαγγελµατικές οδηγίες. Ο στόχος είναι να δοθούν στους µαθητές οι απαραίτητες πληροφορίες για το σύστηµα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και την αγορά εργασίας. Αν και η HF-εξέταση είναι κατάλληλη για την αποδοχή σε όλα τα προγράµµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, οι περισσότεροι πτυχιούχοι HF κινούνται προς µικρού κύκλου ή µέσου κύκλου τριτοβάθµια εκπαίδευση. HHX και HTX- προγράµµατα: Τα προγράµµατα οδηγούν σε µια τελική εξέταση. Κάθε έτος, το Υπουργείο Παιδείας αποφασίζει ποιες εξετάσεις πρόκειται να διατηρηθούν. Κάθε µαθητής παίρνει κανονικά ένα ελάχιστο 10 και ένα µέγιστο 12 εξετάσεων. Οι εξετάσεις µπορεί να είναι γραπτές, προφορικές ή υπό µορφή εργασίας. Η αξιολόγηση εκφράζεται µε µορφή βαθµολογίας που απονέµονται σύµφωνα µε την βαθµολογική κλίµακα του 13. 4β.4 Εκπαιδευτικοί Προκειµένου να αποκτηθεί µια µόνιµη θέση διδασκαλίας σε ένα Gymnasium, ο υποψήφιος πρέπει να έχει έναν πανεπιστηµιακό τίτλο σε ένα ή περισσότερα από τα θέµατα που αποτελούν µέρος της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, δηλαδή εικαστικές τέχνες, βιολογία, δανικά, πληροφορική, σχέδιο, δράµα, αγγλικά, µελέτες οικονοµικών των επιχειρησιακών, φιλοσοφίας, µέσων µαζικής ενηµέρωσης, γαλλικά, φυσική, γεωγραφία, ελληνικά, ιστορία, φυσική αγωγή και αθλητισµός, ιταλικά, χηµεία, λατινικά, µαθηµατικά, µουσική, φυσική επιστήµη, κλασσικές σπουδές,


53

θρησκευτική εκπαίδευση, ρωσικά, κοινωνικές σπουδές, ισπανικά, τέχνη και γερµανικά. Πρέπει επίσης να έχουν υποβληθεί στην επαγγελµατική µεταπτυχιακή κατάρτιση εκπαιδευτικών για τους εκπαιδευτικούς του Gymnasium και του HF (το αποκαλούµενο pædagogikum). Ο αριθµός των pædagogikum θέσεων και η διανοµή τους στα θέµατα αποφασίζονται από το Υπουργείο Παιδείας πριν από την αρχή κάθε οικονοµικού έτους βάσει µιας εκτίµησης της ανάγκης για τους εκπαιδευτικούς. Περίπου το 50% των σπουδαστών αναγνωρίζονται την άνοιξη και το 50% το φθινόπωρο. Οι ανεπιτυχείς υποψήφιοι µπορούν να υποβάλλουν αίτηση ξανά. Το pædagogikum αποτελείται από δύο µέρη. Το πρώτο µέρος, που είναι διάρκειας 5 µηνών, λαµβάνεται πριν από την απασχόληση, και το δεύτερο µέρος, που πρέπει να διαρκέσει περίπου 2 µήνες, αναλαµβάνεται µέσα στα πρώτα δύο έτη της απασχόλησης. Το πρώτο µέρος, το πρακτικό pædagogikum, σε κάθε θέµα αναλαµβάνεται κατά τη διάρκεια µιας πέντε µηνών περιόδου, στο ίδιο εξάµηνο. Ο συνολικός αριθµός µαθηµάτων διδασκαλίας είναι περίπου 60 για κάθε θέµα. Η πρακτική διδασκαλίας γίνεται στις τάξεις ή τις οµάδες στις οποίες ο υποψήφιος κατατάσσεται. Οι εκπαιδευτικοί της τάξης που γίνεται η πρακτική ενεργούν ως δάσκαλοι στον υποψήφιο. Το δεύτερο µέρος, το θεωρητικό pædagogikum, αποτελείται από µια γενική παιδαγωγική σειρά µαθηµάτων και µια θεµατικά ειδική παιδαγωγική σειρά µαθηµάτων. Η γενική παιδαγωγική σειρά µαθηµάτων αποτελείται από δύο residential σειρές µαθηµάτων διάρκειας 4 ή 5 ηµερών. Κατά τη διάρκεια του pædagogikum, ο υποψήφιος είναι εργαζόµενος και πληρώνεται από το ίδρυµα όπου πραγµατοποιείται η εκπαίδευση του. Με την ολοκλήρωση του pædagogikum, το Υπουργείο Παιδείας εκδίδει ένα πτυχίο που δηλώνει ότι ο υποψήφιος έχει περάσει επιτυχώς το πρακτικό pædagogikum και την τεκµηρίωση ότι ο υποψήφιος έχει περάσει επιτυχώς τη γραπτή εξέταση στη θεωρητική παιδαγωγική. Οι δάσκαλοι απασχολούνται µε σύµβαση σύµφωνα µε µια συµφωνία µεταξύ της ένωσης των νοµαρχιακών συµβουλίων και της εθνικής ένωσης των εκπαιδευτικών της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Η συνεχής επιµόρφωση είναι µη υποχρεωτική, αλλά σχεδόν όλοι οι εκπαιδευτικοί συµµετέχουν µε κάποια µορφή ανάπτυξης επαγγελµατικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια ενός σχολικού έτους. Οι ρυθµίσεις σχετικά µε τους εκπαιδευτικούς είναι παρόµοιες µε τα ανωτέρω για τις HF-σειρές µαθηµάτων. 4β.5 Στατιστικές Μέσο όρος αριθµού µαθητών ανά τάξη (1997/98): 24.2 για το Gymnasium και 24,2 για το HF. Ποσοστό ολοκλήρωσης σπουδών για το Gymnasium και το HF: 85,5% (1995). Μέσος όρος ηλικία ενός µαθητή του 3ου έτους στο Gymnasium (1996): 18.9 και ενός µαθητή του 2ου έτους HF: 20.3. Το ποσοστό των µαθητών που παραµένουν στο εκπαιδευτικό σύστηµα: 1995: συνολικά το 79% είχε µετα-υποχρεωτικά προσόντα, το 25% είχε προσόντα επαγγελµατικής εκπαίδευσης, το 39% είχε γενικά ανώτερα δευτεροβάθµια προσόντα και το 15% είχε και τα δύο. Από αυτά τα 79%, 46% κινήθηκαν προς την τριτοβάθµια εκπαίδευση. Τα περισσότερα δηµοφιλή προαιρετικά θέµατα 1997/98: Gymnasium 2ο έτος, ενδιάµεσο επίπεδο: Κατεύθυνση µαθηµατικών: 1)χηµεία, 2)κοινωνικές σπουδές, 3)φυσική αγωγή και αθλητισµός, 4)πληροφορική, 5)ψυχολογία Κατεύθυνση Γλώσσας: 1)ψυχολογία, 2)κοινωνικές επιστήµες, 3)εικαστηκές τέχνες, 4)µαθηµατικά, 5)µουσική


54

2ο έτος, υψηλό επίπεδο: Κατεύθυνση µαθηµατικών 1)βιολογία, 2)κοινωνικές σπουδές, 3)χηµεία, 4)µουσική Κατεύθυνση Γλώσσας: 1)κοινωνικές σπουδές, 2)µουσική, 3)µαθηµατικά, 4)βιολογία, 5)λατινικά 3ο έτος, ενδιάµεσο επίπεδο: Κατεύθυνση µαθηµατικών: 1)φυσική αγωγή και αθλητισµός, 2)ψυχολογία, 3)κοινωνικές σπουδές, 4) οικονοµικά επιχειρήσεων, 5)βιολογία Κατεύθυνση Γλώσσας: 1)ψυχολογία, 2)φυσική αγωγή και αθλητισµός, 3)φιλοσοφία, 4)κοινωνικές επιστήµες, 5)µαθηµατικά 3ο έτος, υψηλό επίπεδο: Κατεύθυνση µαθηµατικών: 1)µαθηµατικά, 2)αγγλικά, 3)βιολογία, 4)κοινωνικές σπουδές, 5)φυσική Κατεύθυνση Γλώσσας: 1)Αγγλικά, 2)κοινωνικές σπουδές, 3)γερµανικά, 4)γαλλικά, 5)ισπανικά HF-σειρές µαθηµάτων Προαιρετικά θέµατα: 1) Ψυχολογία, 2) αγγλικά, 3) µαθηµατικά, 4) φυσική αγωγή και αθλητισµός, 5) κοινωνικές σπουδές.


55

ΕΛΛΑ∆Α

2003 1. Εισαγωγή 1.1 Υποδοµή Η Ελλάδα έχει συνολική έκταση 131.957 τετραγωνικά χιλιόµετρα και πληθυσµό 10.939.771. Η επίσηµη γλώσσα του κράτους και της εκπαίδευσης είναι η ελληνική. Με το Σύνταγµα έχει καθιερωθεί η αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας. Η επικρατούσα θρησκεία είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού. Το πολιτικό σύστηµα της Ελλάδας είναι Προεδρευοµένη Κοινοβουλευτική ∆ηµοκρατία µε επικεφαλής τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας που είναι και ο ρυθµιστής του πολιτεύµατος και εκλέγεται από τη Βουλή των Ελλήνων. Η νοµοθετική λειτουργία, σύµφωνα µε το Σύνταγµα, ασκείται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας. Οι βουλευτές είναι 300 και εκλέγονται για τέσσερα χρόνια µε άµεση καθολική και µυστική ψηφοφορία. Η εκτελεστική λειτουργία ασκείται από τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας και την Κυβέρνηση. Η διοίκηση του κράτους οργανώνεται κατά το αποκεντρωτικό σύστηµα σε κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες. Η χώρα είναι διαιρεµένη σε 13 περιφέρειες και 51 νοµούς στους οποίους περιλαµβάνονται οι επαρχίες και οι δήµοι. Σε κάθε νοµό λειτουργούν αποκεντρωµένες υπηρεσίες των Υπουργείων µε διοικητικό προϊστάµενο τον Πρόεδρο της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης ο οποίος εκλέγεται για τέσσερα χρόνια µε άµεση καθολική και µυστική ψηφοφορία. 1.2 Εκπαίδευση: αρχές- νοµοθεσία Η παιδεία αποτελεί, κατά το σύνταγµα, βασική αποστολή του Κράτους και στόχο έχει να παρέχει στους Έλληνες ηθική, πνευµατική, επαγγελµατική και φυσική αγωγή, να προάγει την εθνική και θρησκευτική συνείδηση και να διαπαιδαγωγεί ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωµα δωρεάν παιδείας σε όλες τις βαθµίδες εκπαίδευσης. Για όλους τους πολίτες αναγνωρίζονται ίσες ευκαιρίες για εκπαίδευση, ανεξάρτητα από οικογενειακή προέλευση, καταγωγή και φύλο. 1.3 Κατανοµή αρµοδιοτήτων Τo ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα διέπεται από εθνικούς νόµους, που ψηφίζονται από τη Βουλή, και από νοµοθετικές πράξεις (διατάγµατα, υπουργικές αποφάσεις). Η γενική ευθύνη για την εκπαίδευση ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Η διοίκηση στην Πρωτοβάθµια και ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση ασκείται ιεραρχικά από: 1. το Υπουργείο (ΥΠ.Ε.Π.Θ.), 2. τις περιφερειακές ∆ιευθύνσεις Εκπαίδευσης, 3. τις ∆ιευθύνσεις Εκπαίδευσης (Νοµαρχία), 4. τα Γραφεία Εκπαίδευσης (Επαρχία) και, 5. τις Σχολικές Μονάδες. Κάθε σχολική µονάδα διευθύνεται από το ∆ιευθυντή, τον Υποδιευθυντή και το Σύλλογο των διδασκόντων. Οι σχολικές µονάδες σε κάθε Νοµό, κάθε τύπου (δηµόσιες/ιδιωτικές) και βαθµίδας, εποπτεύονται από τον Προϊστάµενο της ∆ιεύθυνσης της Εκπαίδευσης. Σε νοµούς που περιλαµβάνουν επαρχίες ή έχουν πολλές σχολικές µονάδες λειτουργούν –κατά περιοχές- Γραφεία Εκπαίδευσης, όπου εποπτεία ασκούν και οι Προϊστάµενοι των Γραφείων αυτών. Ο Νοµάρχης προΐσταται των διοικητικών µονάδων του νοµού του, ασκεί δε τις αρµοδιότητες που του έχουν µεταβιβασθεί από τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευµάτων. Ο Υπουργός (ΥΠ.Ε.Π.Θ.) έχει τη διοίκηση όλων των σχολείων της χώρας, την οποία ασκεί δια των Υπηρεσιών του (κεντρικών και περιφερειακών) και δια των Συµβουλίων - γνωµοδοτικής και


56

επιστηµονικής φύσης- που έχουν συσταθεί και λειτουργούν στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου και στις Περιφερειακές Υπηρεσίες. Στην Τριτοβάθµια Εκπαίδευση τα Πανεπιστήµια (Α.Ε.Ι.) και τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά ιδρύµατα (Τ.Ε.Ι.) είναι αυτοδιοικούµενα Νοµικά Πρόσωπα ∆ηµοσίου ∆ικαίου (Ν.Π.∆.∆.) και ο Υπουργός ασκεί, δια των Υπηρεσιών της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου, εποπτεία και έλεγχο νοµιµότητας των πράξεων και αποφάσεων που αυτά λαµβάνουν. ∆ιοίκηση σε εθνικό επίπεδο Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων: Είναι υπεύθυνο για την εθνική πολιτική για την εκπαίδευση. Βασικό έργο και ευθύνη του Υπουργείου είναι να ορίζει, να αξιολογεί και να δηµιουργεί τις συνθήκες, ώστε να ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές ανάγκες. Συγκεκριµένα, καταρτίζει τη νοµοθεσία που αφορά τον εκπαιδευτικό χώρο και είναι υπεύθυνο για την εφαρµογή των νόµων και των συνακόλουθων διοικητικών αποφάσεων. Συντονίζει και αξιολογεί τις περιφερειακές υπηρεσίες και σχολεία και παρέχει οικονοµική υποστήριξη για εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Ορισµένες αρµοδιότητες και καθήκοντα έχουν ανατεθεί σε δηµόσιους οργανισµούς και άλλους φορείς που αναφέρονται κατευθείαν στο Υπουργείο. Πιο συγκεκριµένα, αυτοί οι οργανισµοί και φορείς είναι οι εξής: - Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο: Είναι αποκεντρωµένη ∆ηµόσια Υπηρεσία που λειτουργεί κάτω από την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Είναι υπεύθυνο για τη διατύπωση κατευθυντήριων γραµµών, την κατάρτιση των ωρολόγιων και των αναλυτικών προγραµµάτων, την έγκριση και την παραγγελία των σχολικών βιβλίων, την εφαρµογή του επαγγελµατικού προσανατολισµού, την εισαγωγή νέων θεµάτων και καινοτοµιών, την εφαρµογή νέων µεθόδων διδασκαλίας, την επιµόρφωση των εκπαιδευτικών, κλπ. - Οργανισµός Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ): Είναι ένας αυτοδιοικούµενος οργανισµός υπεύθυνος για την κατασκευή και τον εξοπλισµό των σχολικών κτιρίων. Είναι ανώνυµη εταιρεία του ∆ηµοσίου υπεύθυνη για την κατασκευή και τον εξοπλισµό των σχολικών κτιρίων για την Αττική και αναλαµβάνει έργα των Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων µε απόφαση Υπουργού. - Ο Οργανισµός Έκδοσης ∆ιδακτικών Βιβλίων (ΟΕ∆Β): Είναι ένας αυτοδιοικούµενος οργανισµός υπεύθυνος για την έκδοση u964 των σχολικών και άλλων εκπαιδευτικών βιβλίων και για τη δωρεάν διανοµή τους στα σχολεία. - Ο Οργανισµός Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΕΕΚ): Είναι ένας αυτοδιοικούµενος φορέας που ιδρύθηκε µε το Νόµο 2009/14.2.1992 µε σκοπό την οργάνωση και τη διοίκηση των κρατικών Ινστιτούτων Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΙΕΚ) που υπάγονται στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, ο οποίος έχει επίσης την επίβλεψη των ιδιωτικών ΙΕΚ. Στις αρµοδιότητές του συµπεριλαµβάνονται επίσης: η µελέτη και η αξιολόγηση των απαιτούµενων προσόντων του εξειδικευµένου προσωπικού σε κάθε τοµέα της οικονοµίας, σε συνεργασία µε άλλους αρµόδιους φορείς, η αναγνώριση και η πιστοποίηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης που παρέχεται από τα ΙΕΚ, η αναγνώριση των τίτλων σπουδών που χορηγούνται από άλλους Ελληνικούς οργανισµούς, υπεύθυνους για την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση, και η ισοτιµία µε αντίστοιχους ξένους τίτλους σπουδών, ο καθορισµός των επαγγελµατικών δικαιωµάτων σε όλα τα επίπεδα της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, σε συνεργασία µε το αρµόδιο κατά περίπτωση υπουργείο και τους κοινωνικούς εταίρους, η διαχείριση όλων των κοινοτικών κονδυλίων που αφορούν στην τεχνική και επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση, µε ευθύνη πάντα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, καθώς και η διεξαγωγή έρευνας, η πραγµατοποίηση µελετών, η τήρηση στατιστικών στοιχείων και τεκµηρίωσης σε σχέση µε την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση. Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο του ΟΕΕΚ περιλαµβάνει εκπροσώπους του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, του Υπουργείου Εργασίας, του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας, του Υπουργείου Οικονοµικών και των κοινωνικών εταίρων (εργοδότες-εργαζόµενους).


57

- Το Ίδρυµα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ): Είναι ο εθνικός -αυτοδιοικούµενος- φορέας υποτροφιών και ο φορέας διαχείρισης του προγράµµατος «Σωκράτης». Έχει ως στόχους την παροχή υποτροφιών, δανείων και την απονοµή βραβείων σε εκπατρισµένους Έλληνες και ξένους υπηκόους, την παροχή υποτροφιών και οικονοµικής υποστήριξης µέσα στο πλαίσιο των προγραµµάτων ευρωπαϊκής συνεργασίας, τη συγκέντρωση και διάχυση της πληροφόρησης σχετικά µε όλες τις υποτροφίες και την οικονοµική βοήθεια που προσφέρεται στους Έλληνες υπηκόους. - Το ∆ιεπιστηµονικό Κέντρο Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών της Αλλοδαπής (∆ΙΚΑΤΣΑ): Είναι ένα αυτοδιοικούµενο ΝΠ∆∆, του οποίου οι αρµοδιότητες είναι να αναγνωρίζει τα ξένα πανεπιστήµια και τα πτυχία που απονέµουν ως ισότιµα µε τα Ελληνικά και να αναγνωρίζει τα πτυχία ξένων πανεπιστηµίων ως ισότιµα µε εκείνα των ελληνικών πανεπιστηµίων στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει αντίστοιχη ειδικότητα στην Ελλάδα. - Το Εθνικό Ίδρυµα Νεότητας (ΕΙΝ): Είναι ένα αυτοδιοικούµενο ΝΠΙ∆ του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Ιδρύει φοιτητικές εστίες για φοιτητές και σπουδαστές, µαθητικές εστίες και κέντρα, προωθεί πολιτιστικές δραστηριότητες, εκδροµές, προγράµµατα κατασκήνωσης και εφαρµόζει ειδικά προγράµµατα της Γενικής Γραµµατείας Νέας Γενιάς. - Το Κέντρο Εκπαιδευτικής ΄Ερευνας (ΚΕΕ): Είναι ένα αυτοδιοικούµενο ΝΠΙ∆. Σκοπός του ΚΕΕ είναι η προαγωγή της έρευνας σε θέµατα που αφορούν την εκπαίδευση και ιδίως σε θέµατα οργάνωσης της εκπαίδευσης, µεθόδων διδασκαλίας, συνεχιζόµενης εκπαίδευσης και κατάρτισης, η εκπόνηση µελετών και η τεκµηρίωση στα θέµατα αυτά. - Ο Οργανισµός Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών (Ο.ΕΠ.ΕΚ.): Είναι νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, εποπτευόµενο από τον Υπουργό Παιδείας. Έργο του είναι ο σχεδιασµός, η υλοποίηση και η πιστοποίηση των διαφόρων µορφών και τύπων Επιµόρφωσης για τους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης. Στο Υπουργείο Παιδείας υπάγονται επίσης: η Γενική Γραµµατεία Νέας Γενιάς, η Γενική Γραµµατεία Λαϊκής Επιµόρφωσης, το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, το Ινστιτούτο ∆ιαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων, και το Κέντρο Τεχνολογικής ΄Ερευνας. Το Υπουργείο Παιδείας ασκεί τέλος την εποπτεία των Ιστορικών Αρχείων και Βιβλιοθηκών. ∆ιοίκηση σε περιφερειακό επίπεδο Στο πλάσιο της εφαρµοζόµενης πολιτικής για αποκέντρωση της Εκπαίδευσης, η ∆ιοίκηση σε Περιφερειακό επίπεδο ασκείται από τις Περιφερειακές ∆ιευθύνσεις Εκπαίδευσης, των οποίων οι αρµοδιότητες καλύπτουν την Πρωτοβάθµια και ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση. Οι Περιφερειακές ∆ιευθύνσεις Εκπαίδευσης υπάγονται απ’ ευθείας στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευµάτων. Κάθε Περιφερειακή ∆ιέθυνση Εκπαίδευσης περιλαµβάνει τα τµήµατα: 1. ∆ιοίκησης 2. Επιστηµονικής και Παιδαγωγικής καθοδήγησης. Σε κάθε Περιφερειακή ∆ιεύθυνση Εκπαίδευσης, της οποίας προΐσταται ο Περιφερειακός ∆ιευθυντής Εκπαίδευσης, υπάγονται: - Οι Νοµαρχιακές ∆ιευθύνσεις Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης. - Τα Περιφερειακά Επιµορφωτικά Κέντρα. - Τα Κέντρα ∆ιάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης. - Τα Περιφερειακά Κέντρα Στήριξης και Εκπαιδευτικού Σχεδιασµού. - Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. - Οι Συµβουλευτικοί Σταθµοί Νέων. - Οι Σχολικοί Σύµβουλοι Προσχολικής, Πρωτοβάθµιας, ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής. Στην έδρα κάθε Περιφερειακής ∆ιεύθυνσης Εκπαίδευσης λειτουργούν τα Ανώτατα Περιφερειακά Υπηρεσιακά Συµβούλια Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης.


58

Για τα Ιδρύµατα Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης (Πανεπιστήµια και Τ.Ε.Ι.) δεν υπάρχει αντίστοιχη διοικητική δοµή, αφού αυτά είναι αυτοδιοικούµενα Ν.Π.∆.∆.. υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. ∆ιοίκηση σε νοµαρχιακό επίπεδο Η ∆ιοίκηση, σε Νοµαρχιακό επίπεδο, ασκείται από τις ∆ιευθύνσεις και τα Γραφεία Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, τα Περιφερειακά Συµβούλια και τις Επιτροπές Παιδείας. Για τη ∆ιοίκηση και τον έλεγχο λειτουργίας της Προσχολικής Αγωγής, της Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, σε κάθε Νοµαρχία, λειτουργούν ∆ιευθύνσεις Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης που έχουν την έδρα τους στην πρωτεύουσα του Νοµού. Επιπλέον των ∆ιευθύνσεων λειτουργούν τα Γραφεία Εκπαίδευσης και τα Γραφεία Φυσικής Αγωγής -ένα σε κάθε Νοµό. Οι ∆ιευθύνσεις και τα Γραφεία Εκπαίδευσης λειτουργούν µε την ευθύνη των προϊσταµένων τους. Οι προϊστάµενοι ∆ιευθύνσεων και Γραφείων ασκούν διοίκηση και έλεγχο της λειτουργίας των σχολείων της περιφέρειάς τους και είναι οι διοικητικοί και οι πειθαρχικοί προϊστάµενοι των εκπαιδευτικών και των διοικητικών υπαλλήλων που υπηρετούν στα Γραφεία αυτά, των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα σχολεία, καθώς και των ∆ιευθυντών των σχολείων. Σε επίπεδο Νοµού λειτουργούν και τα Περιφερειακά Υπηρεσιακά Συµβούλια Πρωτοβάθµιας/∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης (Π.Υ.Σ.Π.Ε./Π.Υ.Σ.∆.Ε.), τα οποία είναι αρµόδια για θέµατα υπηρεσιακής κατάστασης των εκπαιδευτικών. Στις αρµοδιότητές τους εντάσσεται και η επιλογή των διευθυντών και υποδιευθυντών των σχολικών µονάδων. Στα συµβούλια αυτά µετέχουν τρεις (3) εκπρόσωποι της ∆ιοίκησης και δύο (2) αιρετοί εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών. Σε ό,τι αφορά τα ιδρύµατα Τριτοβάθµιας εκπαίδευσης δεν υπάρχει αντίστοιχη δοµή διοίκησης. ∆ιοίκηση των Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων Του Νηπιαγωγείου προϊσταται εκπαιδευτικός του κλάδου Νηπιαγωγών. Όργανα διοίκησης κάθε σχολείου Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, είναι ο ∆ιευθυντής, ο Υποδιευθυντής και ο σύλλογος διδασκόντων. Ο ∆ιευθυντής είναι υπεύθυνος για την οµαλή λειτουργία του σχολείου, το συντονισµό της σχολικής ζωής, την τήρηση των νόµων, των εγκυκλίων, των υπηρεσιακών εντολών και την εφαρµογή των αποφάσεων του συλλόγου των διδασκόντων. Μετέχει στην αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών του σχολείου και συνεργάζεται µε τους σχολικούς συµβούλους. Ο υποδιευθυντής αναπληρώνει το διευθυντή όταν δεν υπάρχει, απουσιάζει ή κωλύεται. Ο Σύλλογος των διδασκόντων, ο οποίος αποτελείται από όλους τους διδάσκοντες και έχει ως πρόεδρο το διευθυντή του σχολείου, αποτελεί συλλογικό όργανο για τη χάραξη κατευθύνσεων, την καλύτερη εφαρµογή της εκπαιδευτικής πολιτικής και την καλύτερη λειτουργία του σχολείου. Η τριτοβάθµια Εκπαίδευση περιλαµβάνει δύο τοµείς: Τον Πανεπιστηµιακό, στον οποίο υπάγονται τα Πανεπιστήµια, τα Πολυτεχνεία και η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, και τον Τεχνολογικό, στον οποίο υπάγονται τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα (Τ.Ε.Ι.). Τα Πανεπιστήµια Είναι πλήρως αυτοδιοικούµενα ΝΠ∆∆. Κάθε πανεπιστήµιο διοικείται από συλλογικά όργανα τα οποία συγκροτούνται και ενεργούν σύµφωνα µε ειδική νοµοθεσία. Τα όργανα αυτά είναι η Σύγκλητος, η Πρυτανεία και ο Πρύτανης. Τα µέλη των οργάνων αυτών είναι αποκλειστικά µέλη της πανεπιστηµιακής κοινότητας κάθε πανεπιστηµίου. Η οργάνωση των πανεπιστηµίων καθορίζεται µε Προεδρικό ∆ιάταγµα ή Υπουργική Απόφαση µετά από πρόταση των πανεπιστηµιακών οργάνων και γνωµοδότηση του Συµβουλίου Ανώτατης Παιδείας (ΣΑΠ).Κάθε Πανεπιστήµιο περιλαµβάνει Σχολές. Οι Σχολές διαιρούντα σε Τµήµατα και τα Τµήµατα σε Τοµείς. Η Γενική Συνέλευση κάθε Τµήµατος πανεπιστηµιακής σχολής είναι υπεύθυνη για την εκπόνηση του αναλυτικού προγράµµατος για το τµήµα αυτό. Το Τµήµα απονέµει επίσης πτυχία, τα οποία είναι ενιαία για κάθε Τµήµα. Οι τοµείς κάθε Τµήµατος υλοποιούν τις βασικές επιλογές του Τµήµατος.


59

Τα Τ.Ε.Ι. ανήκουν στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, είναι πλήρως αυτοδιοικούµένα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου και η εποπτεία του Κράτους ασκείται από τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Κάθε Τ.Ε.Ι. συγκροτείται από Σχολές και κάθε Σχολή από Τµήµατα που αντιστοιχούν σε συγγενείς ειδικότητες. Το Τµήµα αποτελεί την βασική ακαδηµαϊκή µονάδα. Οι σπουδές σε κάθε τµήµα καταλήγουν στην απόκτηση πτυχίου που δίνει τη δυνατότητα άσκησης επαγγέλµατος. Τα κύρια οργανωτικά χαρακτηριστικά των Τ.Ε.Ι., όπως άλλωστε και των Πανεπιστηµίων, είναι η δηµοκρατική δοµή και λειτουργία τους µε την συµµετοχή εκπροσώπων όλων των µελών της ακαδηµαϊκής κοινότητας στη λήψη των αποφάσεων, το ακαδηµαϊκό άσυλο, οι ακαδηµαϊκές ελευθερίες ή ελεύθερη επιστηµονική αναζήτηση και η διακίνηση των ιδεών. Η σύνθεση των Οργάνων ∆ιοίκησης είναι συµµετοχική. Τα ∆ιοικητικά Όργανα αντίστοιχα είναι: - Του Τµήµατος Η Γενική Συνέλευση, το Συµβούλιο και ο Προϊστάµενος. - Της Σχολής Το Συµβούλιο και ο ∆/ντής. - Του Τ.Ε.Ι. Η Συνέλευση, το Συµβούλιο, ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος Οι Πρόεδροι, Αντιπρόεδροι Τ.Ε.Ι., ∆/ντές Σχολών, Προϊστάµενοι Τµηµάτων προέρχονται από το εκπαιδευτικό προσωπικό του Τ.Ε.Ι. και εκλέγονται από τα µέλη της ακαδηµαϊκής κοινότητας του κάθε Ιδρύµατος. Το Πρόγραµµα Σπουδών κάθε Τµήµατος καταρτίζεται από τη Γεν. Συνέλευση του Τµήµατος και αξιολογείται από το Ινστιτούτο Τεχνολογικής Εκπαίδευσης. 1.4 ∆ιασφάλιση ποιότητας Την ευθύνη της διοικητικής εποπτείας και του ελέγχου για τα σχολεία της Προσχολικής Αγωγής, της Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης έχουν οι προϊστάµενοι των κατά τόπους ∆ιευθύνσεων και Γραφείων Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης αντίστοιχα. Την ευθύνη της εκπαιδευτικής λειτουργίας έχουν οι Σχολικοί Σύµβουλοι. Στα ιδρύµατα Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης ασκείται έλεγχος νοµιµότητας από τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. 1.5 Χρηµατοδότηση Η παιδεία στην Ελλάδα, σε όλες τις βαθµίδες της δηµόσιας εκπαίδευσης, παρέχεται δωρεάν και η χρηµατοδότηση της εκπαίδευσης πραγµατοποιείται από το κράτος µέσω του τακτικού προϋπολογισµού και του προϋπολογισµού δηµοσίων επενδύσεων και κατά δεύτερο λόγο από µη κρατικές πηγές (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση). Συγκεκριµένα, η κρατική επιχορήγηση καλύπτει την αγορά ακινήτων, την κατασκευή – επισκευή και συντήρηση των κτιρίων, την προµήθεια και συντήρηση του εξοπλισµού και των εργαστηρίων της εκπαίδευσης, τις λειτουργικές ανάγκες των εκπαιδευτηρίων όλων των βαθµίδων εκπαίδευσης και των Νοµικών Προσώπων δηµοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης. Επίσης, καλύπτει τη µισθοδοσία, τις ασφαλιστικές εισφορές, τις πρόσθετες αµοιβές και αποζηµιώσεις του προσωπικού της εκπαίδευσης και του προσωπικού της διοίκησης της εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα – βαθµίδες εκπαίδευσης. Τέλος καλύπτει τη δαπάνη για οικονοµικές παροχές και ενίσχυση των διδασκοµένων (µαθητών, σπουδαστών, φοιτητών) που περιλαµβάνει τη δωρεάν διάθεση των βιβλίων και συγγραµµάτων, τη µεταφορά µαθητών, την παροχή σίτισης, στέγασης, υποτροφιών και δανείων. 1.6 Συλλογικοί και συµβουλευτικοί φορείς Από τους βασικούς νόµους για την Εκπαίδευση προβλέπεται, για όλες τις βαθµίδες, η συµµετοχή των πολιτικών και κοινωνικών παραγόντων, των συνδικαλιστικών εκπροσώπων των εργαζοµένων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των εκπροσώπων των γονέων, των φοιτητών και των µαθητών στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων. Ο ρόλος τους, άλλοτε αποφασιστικός και άλλοτε γνωµοδοτικός- συµβουλευτικός, ρυθµίζεται νοµοθετικά. Ειδικότερα, προβλέπονται συµµετοχικά όργανα: - Το Εθνικό Συµβούλιο Παιδείας (ΕΣΥΠ).


60

Αποτελεί ανεξάρτητη διοικητική αρχή υπό την εποπτεία του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευµάτων και εισηγείται στην Κυβέρνηση επί θεµάτων εκπαιδευτικής πολιτικής. Όργανα του Ε.ΣΥ.Π. είναι η ολοµέλεια, ο πρόεδρος, η διοικούσα επιτροπή, τα τµήµατα και οι τοµείς των τµηµάτων, οι µονάδες και οι τοµείς των µονάδων. Η ∆ιοίκηση του Ε.ΣΥ.Π. ασκείται από τον πρόεδρο και τη διοικούσα επιτροπή. Στην ολοµέλεια του Ε.ΣΥ.Π. µετέχουν εκπρόσωποι: υπουργείων, κοµµάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή, επιστηµονικών, συνδικαλιστικών και επαγγελµατικών οργανώσεων και εκπρόσωποι όλων των βαθµίδων της εκπαίδευσης. Στις αρµοδιότητες της ολοµέλειας ανήκει ο σχεδιασµός του εκπαιδευτικού συστήµατος, η χάραξη της γενικής εκπαιδευτικής πολιτικής και η εισήγηση επί θεµάτων που παραπέµπει σε αυτήν ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. - Τα παρακάτω συµβουλευτικά όργανα υποβάλλουν προτάσεις στον Υπουργό Παιδείας σε σχέση µε την οργάνωση, την ανάπτυξη, τη χρηµατοδότηση, την ίδρυση, κλπ. στον Πανεπιστηµιακό τοµέα της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης: - Η Εθνική Ακαδηµία Γραµµάτων και Επιστηµών (ΕΑΓΕ), που αποτελείται από εκπροσώπους υπουργείων, κοµµάτων, κοινωνικών και επιστηµονικών φορέων. - Το Συµβούλιο Ανώτατης Παιδείας (ΣΑΠ), που αποτελείται από τους πρυτάνεις όλων των πανεπιστηµίων και επίσης από εκπροσώπους όλων των πολιτικών, παραγωγικών και κοινωνικών φορέων της χώρας. - Το ∆ιαπανεπιστηµιακό Συµβούλιο Ερευνας (∆ΣΕ), το οποίο εισηγείται για ζητήµατα έρευνας και αποτελείται από ακαδηµαϊκούς ερευνητές διεθνούς κύρους. - Τα παρακάτω όργανα εισηγούνται στον Υπουργό Παιδείας σχετικά µε την οργάνωση, ανάπτυξη, χρηµατοδότηση, ίδρυση κλπ. στον Τεχνολογικό Τοµέα της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης (ΤΕΙ): - Το Συµβούλιο Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΣΤΕ), το οποίο αποτελείται από τον Υπουργό (ΥΠ.Ε.Π.Θ.) ή τον εκπρόσωπό του, τους προέδρους των ΤΕΙ, και εκπροσώπους: συγγενών υπουργείων, οργανισµών, επιστηµονικών φορέων και παραγωγικών τάξεων, συνδικαλιστικών οργανώσεων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, και των κοµµάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή. - Το Περιφερειακό Συµβούλιο Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΠΣΤΕ), που αποτελείται από το νοµάρχη ή τον εκπρόσωπο του ως πρόεδρο, το Συµβούλιο του ΤΕΙ και αντιπροσώπους από την τοπική αυτοδιοίκηση, τις τοπικές κοινωνικές και παραγωγικές τάξεις και σπουδαστές. - Στην Πρωτοβάθµια και ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση, λειτουργούν τα ακόλουθα συλλογικά όργανα -σε επίπεδο τοπικό, νοµαρχιακό και εθνικό- µε τη συµµετοχή παραγόντων της σχολικής ζωής (διδάσκοντες – γονείς – µαθητές): - Νοµαρχιακή ή Επαρχιακή Επιτροπή Παιδείας, στην έδρα κάθε Νοµού ή Επαρχίας. Αυτή αποτελείται από τον Νοµάρχη ή τον Έπαρχο, από εκπροσώπους των σχολικών συµβουλίων, της διοίκησης της εκπαίδευσης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τ.Α.), της οµοσπονδίας γονέων, των παραγωγικών τάξεων, των επιστηµονικών φορέων και των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών. Η Επιτροπή αυτή διαµορφώνει προτάσεις και εισηγείται στο Νοµαρχιακό Συµβούλιο και στο Νοµάρχη, για την κατανοµή των πιστώσεων, την ίδρυση/κατάργηση σχολείων και γενικότερα για θέµατα λειτουργίας των δηµοσίων σχολείων του νοµού. - ∆ηµοτική Επιτροπή Παιδείας. Αυτή λειτουργεί σε κάθε ∆ήµο και αποτελείται από εκπροσώπους του ∆ήµου, της ένωσης γονέων, εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων και των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών. Η Επιτροπή αυτή εισηγείται στο ∆ήµαρχο και στο δηµοτικό συµβούλιο θέµατα που αφορούν την καλύτερη λειτουργία και οργάνωση των σχολείων της περιοχής τους, την κατανοµή των πιστώσεων, την κατάργηση ή τη συγχώνευση των σχολείων. - Σχολικό Συµβούλιο. Αυτό λειτουργεί σε κάθε σχολείο και αποτελείται από το σύλλογο των διδασκόντων, τα µέλη του διοικητικού συµβουλίου (∆.Σ.) του συλλόγου γονέων, εκπροσώπους των µαθητικών κοινοτήτων κι έναν εκπρόσωπο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Έργο του Συµβουλίου αυτού είναι η στήριξη της λειτουργίας του σχολείου και ο προγραµµατισµός των δραστηριοτήτων. - Σχολικές Επιτροπές. Κάθε επιτροπή καλύπτει ένα ή περισσότερα σχολεία, στη διοίκηση της οποίας µετέχουν οι διευθυντές των αντιστοίχων σχολείων, εκπρόσωποι των συλλόγων γονέων και


61

των µαθητικών κοινοτήτων, και εκπρόσωπος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Έργο της Επιτροπής είναι η διαχείριση των πιστώσεων που διατίθενται για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας των σχολείων (θέρµανση, φωτισµός, κλπ.). - Σύλλογος Γονέων. Συγκροτείται από τους γονείς των µαθητών κάθε σχολείου. Οι σύλλογοι γονέων των σχολείων του ίδιου δήµου, συγκροτούν µια ένωση γονέων, στην οποία κάθε σύλλογος εκπροσωπείται µε έναν τουλάχιστον εκπρόσωπο για κάθε 40 µαθητές. Οι ενώσεις γονέων, κάθε νοµού ή νοµαρχιακού διαµερίσµατος, συγκροτούν µία οµοσπονδία γονέων, στην οποία κάθε ένωση εκπροσωπείται µε έναν εκπρόσωπο για κάθε τετρακόσιους µαθητές. Οι οµοσπονδίες γονέων της χώρας συγκροτούν µια συνοµοσπονδία γονέων, στην οποία κάθε οµοσπονδία εκπροσωπείται µε έναν τουλάχιστον εκπρόσωπο. - Υπηρεσιακά Συµβούλια –κεντρικά και περιφερειακά- τα οποία γνωµοδοτούν επί θεµάτων υπηρεσιακής κατάστασης των εκπαιδευτικών και στα οποία οι τελευταίοι εκπροσωπούνται µέσω των αιρετών εκπροσώπων τους. Απαρτίζονται από τρεις εκπροσώπους της ∆ιοίκησης και δύο εκπροσώπουςτων εργαζοµένων. - Οι Μαθητικές Κοινότητες, που δίνουν τη δυνατότητα στους µαθητές να παίρνουν πρωτοβουλίες και να συνεισφέρουν στην οµαλή λειτουργία του σχολείου. 2. Ιδιωτικά σχολεία Τα ιδιωτικά σχολεία Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας εκπαίδευσης υπάγονται στην αρµοδιότητα του ΥΠ.Ε.Π.Θ.. Ο έλεγχος ασκείται κυρίως σε ό,τι αφορά το πρόγραµµα σπουδών, την επάρκεια του διδακτικού προσωπικού, τον αριθµό των µαθητών κατά τάξη, τη συγκρότηση των εξεταστικών επιτροπών που διεξάγουν τις εξετάσεις στις δύο τελευταίες τάξεις των Λυκείων, την έκδοση των απολυτηρίων τίτλων και τον οικονοµικό έλεγχο, όσον αφορά κυρίως στην είσπραξη – αύξηση των διδάκτρων. Τα ιδιωτικά σχολεία δεν χρηµατοδοτούνται από το ∆ηµόσιο. Οι τίτλοι σπουδών που χορηγούνται από τα ιδιωτικά σχολεία είναι ισότιµοι µε εκείνους των δηµοσίων. Σε ό,τι αφορά την οργάνωση και τα προγράµµατα διδασκαλίας ισχύει ό,τι και για τα δηµόσια σχολεία. Σύµφωνα µε τις διατάξεις του νόµου περί ξένων σχολείων λειτουργούν ιδιωτικά σχολεία που παρέχουν εκπαίδευση στους αλλοδαπούς που διαµένουν στην Ελλάδα. Τέλος, δεν υπάρχουν ιδιωτικά ιδρύµατα Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης (Στατιστικά στοιχεία για τα ιδιωτικά σχολεία παρατίθενται κατά σχολική βαθµίδα στα κεφάλαια 2 και 3).

3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

Στην Ελλάδα, η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί 9 χρόνια (από την ηλικία των έξι ετών έως τα δεκαπέντε). Τα πρώτα 6 χρόνια οι µαθητές φοιτούν στο ∆ηµοτικό Σχολείο (Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση) και τα 3 τελευταία στο Γυµνάσιο (πρώτος κύκλος της ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης).

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3.α Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση (∆ηµοτικό Σχολείο) Στο ∆ηµοτικό Σχολείο η φοίτηση είναι εξαετής και περιλαµβάνει τις τάξεις Α', Β', Γ', ∆', Ε' και ΣΤ'. Στην Α' τάξη του δηµοτικού σχολείου εγγράφονται µαθητές που συµπληρώνουν την 31η ∆εκεµβρίου του έτους εγγραφής ηλικία έξι (6) ετών. Στόχος της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης είναι, γενικά, η πολύπλευρη πνευµατική και σωµατική ανάπτυξη των µαθητών. Πιο συγκεκριµένα, το δηµοτικό σχολείο βοηθά τους µαθητές: να διευρύνουν και να αναδιατάσσουν τις σχέσεις της δηµιουργικής τους δραστηριότητας µε τα πράγµατα, τις καταστάσεις και τα φαινόµενα που µελετούν, να οικοδοµούν τους µηχανισµούς που συµβάλλουν στην αφοµοίωση της γνώσης, να αναπτύσσονται σωµατικά, να


62

βελτιώνουν τη σωµατική και ψυχική τους υγεία και να καλλιεργούν τις κινητικές τους ικανότητες, να κατακτούν το περιεχόµενο των βασικότερων εννοιών και να αποκτούν, βαθµιαία, την ικανότητα να ανάγονται από τα δεδοµένα των αισθήσεων στην περιοχή της αφηρηµένης σκέψης, να αποκτούν την ικανότητα ορθής χρήσης του προφορικού και γραπτού λόγου, να εξοικειώνονται βαθµιαία µε τις ηθικές, θρησκευτικές, εθνικές, ανθρωπιστικές και άλλες αξίες και να τις οργανώνουν σε σύστηµα αξιών και να καλλιεργούν το αισθητικό τους κριτήριο, ώστε να µπορούν να εκτιµούν τα έργα της τέχνης και να εκφράζονται ανάλογα, µέσα από τα δικά τους καλλιτεχνικά δηµιουργήµατα. Τα ∆ηµοτικά Σχολεία µπορούν να είναι δηµόσια ή ιδιωτικά. Η επιλογή για δηµόσιο ή ιδιωτικό σχολείο γίνεται από τους γονείς. Αφού γίνει η επιλογή για το δηµόσιο σχολείο, το παιδί πρέπει να εγγραφεί στο σχολείο που βρίσκεται πλησιέστερα στη µόνιµη κατοικία του. ∆ηµόσια δηµοτικά σχολεία υπάρχουν σε όλη την επικράτεια, ακόµη και στις πιο αποµακρυσµένες και δυσπρόσιτες περιοχές. Η δηµόσια εκπαίδευση παρέχεται u948 δωρεάν. Τα σχολικά βιβλία, επίσης, διανέµονται δωρεάν. Το σχολικό έτος 1997/98 καθιερώθηκε µε νόµο η λειτουργία του ολοήµερου δηµοτικού σχολείου. Ο θεσµός αυτός επεκτείνεται µε επιτυχία και ήδη το σχολικό έτος 2002-2003 λειτούργησαν 3.880 τµήµατα ολοήµερου σχολείου. Επίσης, για τα παιδά µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες λειτουργούν Ειδικά ∆ηµοτικά Σχολεία ή τµήµατα Ειδικής Αγωγής ενταγµένα στα κοινά ∆ηµοτικά Σχολεία. 3.α.1 Οργάνωση του σχολείου Ανάλογα µε τον αριθµό των οργανικών θέσεων, τα δηµοτικά σχολεία διακρίνονται σε µονοθέσια, διθέσια, κλπ. έως εξαθέσια και δωδεκαθέσια. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων και Οικονοµικών, µετά απόπρόταση των Νοµαρχιακών Επιτροπών Παιδείας, µπορεί να συγχωνεύονται µονοθέσια, διθέσια και τριθέσια δηµοτικά σχολεία σε τετραθέσια και πάνω. Οι τάξεις των πολυθέσιων αυτών σχολείων µπορεί να λειτουργούν στις έδρες των συγχωνευόµενων σχολείων, ενώ µπορεί να συγχωνεύονται - κατά περιοχή- µονοθέσια δηµοτικά σχολεία στα οποία ο αριθµός των µαθητών που φοιτούν είναι κάτω από δεκαπέντε (15), σε ένα κεντρικό δηµοτικό σχολείο. Οι µαθητές µεταφέρονται δωρεάν από τις έδρες των συγχωνευόµενων σχολείων στις οριζόµενες έδρες λειτουργίας των τάξεων ή στις έδρες των κεντρικών δηµοτικών σχολείων. Η µεταφορά των µαθητών γίνεται, ύστερα από απόφαση του νοµάρχη, µε τα δηµόσια συγκοινωνιακά µέσα ή και µε µίσθωση ιδιωτικών µεταφορικών µέσων. Επίσης, µπορεί να γίνεται µε ιδιωτικά λεωφορεία µε τη φροντίδα και ευθύνη του Εθνικού Ιδρύµατος Νεότητας ή των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.). Τα παιδιά εγγράφονται στην τάξη που αναλογεί στην ηλικία τους. Ο δάσκαλος, ο οποίος µπορεί να αλλάζει τµήµα ή τάξη κάθε χρόνο, διδάσκει τα περισότερα µαθήµατα του αναλυτικού προγράµµατος του δηµοτικού σχολείου. Η ξένη γλώσσα, η φυσική αγωγή και τα τεχνικά µαθήµατα διδάσκονται από εκπαιδευτικούς της αντίστοιχης ειδικότητας. Το δηµοτικό σχολείο λειτουργεί πέντε ηµέρες την εβδοµάδα, µε 5-6 διδακτικές ώρες ηµερησίως ανάλογα µε την τάξη. Οι διδακτικές ώρες ανά εβδοµάδα ποικίλλουν από 25 30, ανάλογα µε την τάξη και το αν περιλαµβάνονται σε αυτές ξένη γλώσσα, µουσική, κλπ. Το σχολικό ωρολόγιο πρόγραµµα διαρκεί από τις 8:15 π.µ. έως τη 1:30 µ.µ. Όταν διαφορετικά σχολεία συστεγάζονται, πράγµα που συµβαίνει σε περιορισµένο αριθµό σχολείων στα µεγάλα αστικά κέντρα, υπάρχει αντίστοιχα και ένα απογευµατινό ωράριο από τις 2 µ.µ. ως τις 7 µ.µ. Το σχολικό έτος διαρκεί 175 µέρες, από τις 11 Σεπτεµβρίου ως τις 15 Ιουνίου. 3.α.2 Αναλυτικό πρόγραµµα Τα µαθήµατα που διδάσκονται στην πρώτη και δεύτερη τάξη είναι: νεοελληνική γλώσσα, µαθηµατικά, µελέτη του περιβάλλοντος, φυσική αγωγή, αισθητική αγωγή και σχολική ζωή. Στην τρίτη και την τέταρτη τάξη το αναλυτικό πρόγραµµα περιλαµβάνει: νεοελληνική γλώσσα, µαθηµατικά, µελέτη του περιβάλλοντος, θρησκευτικά, ιστορία, φυσική αγωγή, αισθητική αγωγή, και στην τέταρτη τάξη, 3 ώρες την εβδοµάδα διδασκαλία ξένης γλώσσας και µία ώρα την εβδοµάδα


63

σχολική ζωή και πολιτισµό, αισθητική αγωγή και ωδική. Στην πέµπτη και έκτη τάξη το αναλυτικό πρόγραµµα περιλαµβάνει: νεοελληνική γλώσσα, µαθηµατικά, γεωγραφία, φυσική ιστορία, θρησκευτικά, ιστορία, κοινωνική και πολιτική αγωγή, φυσική αγωγή, τεχνικά, ωδική και ξένη γλώσσα. Επίσης, η περιβαλλοντική εκπαίδευση -ως τµήµα των προγραµµάτων των σχολείων- έχει επεκταθεί και στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση κατ' επέκταση και συµπλήρωση του ήδη συµπεριλαµβανοµένου στα αναλυτικά προγράµµατα και τα αντίστοιχα βιβλία µαθήµατος Μελέτη του Περιβάλλοντος. Όλα τα µαθήµατα είναι υποχρεωτικά για όλους τους µαθητές και είναι ισότιµα. Τα λεπτοµερή αναλυτικά και ωρολόγια προγράµµατα καταρτίζονται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο το οποίο είναι επίσης υπεύθυνο για τα σχολικά βιβλία. ∆εν υπάρχει δυνατότητα επιλογής στα σχολικά βιβλία. Με πρόσφατο νόµο (του 2003) ξεκίνησε η εφαρµογή του ∆ιαθεµατικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραµµάτων Σπουδών για την υποχρεωτική Εκπαίδευση (∆ηµοτικό – Γυµνάσιο), η συγγραφή νέων βιβλίων σύµφωνα µε αυτό και η παραγωγή υποστηρικτικού εκαπιδευτικού υλικού (λογισµικά, εκπαιδευτικέςψηφιακές ταινίες, χάρτες κ.ά.). Yπάρχουν, πέρα από το κανονικό αναλυτικό πρόγραµµα, ενισχυτικά προγράµµατα διδασκαλίας για τους υστερούντες µαθητές, κυρίως στη γλώσσα και τα µαθηµατικά. Υπάρχουν, επίσης, προγράµµατα δηµιουργικών δραστηριοτήτων (Π∆ΑΜΕΤ) µετά το σχολικό πρόγραµµα για τα παιδιά των εργαζοµένων γονέων στα πλαίσια του ολοήµερου ∆ηµοτικού σχολείου, προγράµµατα για ειδικές κοινωνικές οµάδες (αναλφάβητους, τσιγγάνους) και τάξεις εισαγωγικές για τα παιδιά των επαναπατριζόµενων και των αλλοδαπών. Επίσης, για παιδιά που για λόγους υγείας παραµένουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα στα µεγάλα παιδιατρικά νοσοκοµεία της χώρας, λειτουργούν µέσα σε αυτά Ειδικά ∆ηµοτικά Σχολεία. 3.α.3 Αξιολόγηση Η αξιολόγηση των µαθητών στο δηµοτικό σχολείο βασίζεται στις καθηµερινές προφορικές δοκιµασίες και στην γενικότερη συµµετοχή των µαθητών στη διαδικασία της µάθησης, στα αποτελέσµατα της επίδοσής τους στα κριτήρια αξιολόγησης που απευθύνονται στους µαθητές των δύο τελευταίων τάξεων και µπορεί να αναφέρονται σε περισσότερες από µία διδακτικές ενότητες, καθώς και στα αποτελέσµατα των εργασιών που γίνονται στο σχολείο ή στο σπίτι. Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριµήνου, οι µαθητές των δύο τελευταίων τάξεων ετοιµάζουν µια σύντοµη εργασία πάνω σε διάφορα θέµατα, η οποία συµπληρώνεται µε τη βοήθεια του δασκάλου και παρουσιάζεται στην τάξη. Σε όλες τις τάξεις γίνεται µία περιγραφική αξιολόγηση των µαθητών, η οποία επιτρέπει στους δασκάλους να παρέχουν λεπτοµερή πληροφόρηση στους µαθητές και τους γονείς τους όσον αφορά τα αποτελέσµατα των προσπαθειών τους στο σχολείο, τις ικανότητες και τις κλίσεις u964 τους καθώς και τις αδυναµίες και τις ελλείψεις που παρουσιάζουν σε επιµέρους τοµείς. Ο δάσκαλος της τάξης τηρεί ένα αρχείο, όπου καταγράφει µε πιο αναλυτικά στοιχεία την περιγραφική αξιολόγηση των µαθητών. Πέρα από την περιγραφική αξιολόγηση, στην 3η και 4η τάξη χρησιµοποιείται µια κλίµακα βαθµολογίας: Άριστα (Α), Πολύ καλά (Β), Καλά (Γ), Σχεδόν Καλά (∆). Στην 5η και 6η τάξη χρησιµοποιείται η ακόλουθη κλίµακα: Άριστα (9, 10), Πολύ καλά (7, 8), Καλά (5, 6), Σχεδόν Καλά. Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης των µαθητών συζητούνται σε ειδική συνεδρίαση του Συλλόγου ∆ασκάλων. Οι γονείς και οι κηδεµόνες των µαθητών καλούνται σε ειδική συνάντηση µε το δάσκαλο της τάξης όπου πληροφορούνται και συζητούν την επίδοση των µαθητών και οποιεσδήποτε µαθησιακές δυσκολίες και παραλαµβάνουν τους «έλεγχους προόδου» τους. 3.α.4 Προαγωγή − Μετάβαση Οι µαθητές προάγονται αυτοµάτως στην επόµενη τάξη. Μαθητής υποχρεώνεται να επαναλάβει τα µαθήµατα µιας τάξης, µόνο εάν απουσίασε πάνω από τη µισή χρονιά. Στο τέλος του σχολικού έτους, στους µαθητές της 1ης, 2ης, 3ης, 4ης, και 5ης τάξης δίνεται ένα «ενδεικτικό προόδου» και στους µαθητές της 6ης τάξης χορηγείται απολυτήριο, για να


64

χρησιµοποιηθεί κατά την εγγραφή τους στο Γυµνάσιο. Στο ενδεικτικό της 1ης, 2ης, 3ης και 4ης τάξης αναγράφεται η λέξη «προβιβάζεται». Πέρα από τη λέξη «προβιβάζεται» ή «απολύεται» αντίστοιχα, το ενδεικτικό της 5ης τάξης και το απολυτήριο της 6ης τάξης περιλαµβάνουν την περιγραφική βαθµολογία και την αριθµητική της αντίστοιχα, από τα οποία εξάγεται ο τελικός µέσος όρος για όλη τη χρονιά. Οι απόφοιτοι του ∆ηµοτικού εγγράφονται µε το απολυτήριό τους και χωρίς άλλη διαδικασία στο Γυµνάσιο, όπου συνεχίζουν την υποχρεωτική τους εκπαίδευση. 3.α.5 ∆ιδάσκοντες Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης παρέχεται στα Παιδαγωγικά Τµήµατα ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης που έχουν ιδρυθεί σε Πανεπιστήµια. Σε ό,τι αφορά το διορισµό, σύµφωνα µε το νόµο 2527/97 την 31/12/1997 έκλεισαν οι πίνακες των διοριστέων εκπαιδευτικών µε βάση την επετηρίδα. Για τα έτη 1998 µέχρι το 2002 οι διορισµοί έγιναν κατά ένα ποσοστό από τους εγγεγραµµένους στους πίνακες διοριστέων και κατά σειρά εγγραφής τους σε αυτούς και κατά το υπόλοιπο από τους µετέχοντες επιτυχώς σε διαγωνισµό που προκηρύσσεται και διενεργείται από το Ανώτατο Συµβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) και µε τη σειρά εγγραφής τους στους πίνακες επιτυχίας, οι οποίοι ισχύουν για µια διετία. Για την τελική διαµόρφωση του πίνακα διοριστέων λαµβάνονται υπόψη, σύµφωνα µε το Νόµο 2834/2000 και τα ακόλουθα κριτήρια: - βαθµός πτυχίου, - µεταπτυχιακός τίτλος σπουδών, - διδακτορικό δίπλωµα, - εκπαιδευτική προϋπηρεσία. Από το έτος 2003 οι διορισµοί των εκπαιδευτικών θα γίνονται αποκλειστικά από πίνακες που θα καταρτίζονται ύστερα από διαγωνισµό επιλογής εκπαιδευτικών. Από το έτος αυτό θα απαιτείται ως επιπλέον προσόν διορισµού: το Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και ∆ιδακτικής Επάρκειας, που χορηγείται από τα Πανεπιστήµια. Προσλαµβάνονται επίσης προσωρινοί αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, αν για οποιοδήποτε λόγο απουσιάζουν από τα σχολεία µόνιµοι εκπαιδευτικοί καθώς και όταν υπάρχουν έκτακτες ανάγκες λειτουργίας των σχολείων. Η επιµόρφωση των διδασκόντων οργανώνεται από τον Οργανισµό Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών, που λειτουργεί ως Ν.Π.Ι.∆., εποπτευόµενο από τον Υπουργό Παιδείας. Ο Οργανισµός Επιµόρφωσης συνεργάζεται µε άλλους φορείς, όπως τα Πανεπιστήµια, τα Τ.Ε.Ι., το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και τους Σχολικούς Συµβούλους. Η επιµόρφωση παρέχεται στα Πανεπιστήµια, τα Περιφερειακά Επιµορφωτικά Κέντρα (Π.Ε.Κ.) ή στις σχολικές µονάδες. Ειδικά για τους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης προβλέπεται και Μετεκπαίδευση µακράς διάρκειας (διετής), η οποία παρέχεται στο Μαράσλειο ∆ιδασκαλείο ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης.Η εκπαιδευτική καθοδήγηση και βοήθεια προς τους δασκάλους, παρέχεται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και τους Σχολικούς Συµβούλους της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης. Για εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά ζητήµατα που αφορούν τάξη ή τµήµα µαθητών λειτουργεί το Συµβούλιο τάξης. 3.α.6 Στατιστικά Στοιχεία 2001/2002 Μαθητές ∆άσκαλοι Σχολεία ∆ηµόσια 594.639 47.998 5.739 Ιδιωτικά 45.775 3.185 373 Η σχέση δασκάλου προς µαθητές ήταν 1:12,4 για τα δηµόσια σχολεία και 1:14,4 για τα ιδιωτικά. Πηγή: Τµήµα Επιχειρησιακών Ερευνών και Στατιστικής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. Επίσης, σύµφωνα µε στοιχεία της ∆ιεύθυνσης Ειδικής Αγωγήςτου ΥΠ.Ε.Π.Θ. λειτούργησαν 155 Ειδικά ∆ηµοτικά Σχολεία και 920 τµήµατα ένταξης µε 15.900 µαθητές.


65

ΚΑΤΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ 3.β Πρώτος κύκλος ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης (Γυµνάσιο) Το Γυµνάσιο αποτελεί τον πρώτο κύκλο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Η φοίτηση στο Γυµνάσιο είναι υποχρεωτική. ∆ιαρκεί 3 χρόνια και απευθύνεται σε µαθητές 12 έως 15 ετών. Υπάρχουν δηµόσια και ιδιωτικά Γυµνάσια. Σκοπός του Γυµνασίου είναι να προωθήσει την ολόπλευρη ανάπτυξη των µαθητών σε σχέση µε τις ικανότητες που έχουν σ’ αυτήν την ηλικία και τις απαιτήσεις της ζωής. Συγκεκριµένα, βοηθά τους µαθητές: - να διευρύνουν τις αξίες τους (ηθικές, θρησκευτικές, εθνικές, ανθρωπιστικές και άλλες) έτσι ώστε να ρυθµίζουν τη συµπεριφορά τους και να ελέγχουν και να κατευθύνουν τα συναισθήµατα τους προς δηµιουργικούς στόχους και ανθρωπιστικές ενέργειες, - να συµπληρώνουν και να συνδυάζουν την κατάκτηση της γνώσης µε τα αντίστοιχα κοινωνικά ζητήµατα, - να καλλιεργούν τις δυνατότητες της προφορικής τους έκφρασης, - να αναπτύσσουν οµαλά το σώµα τους και να καλλιεργούν τις φυσικές τους κλίσεις και ικανότητες, - να εξοικειώνονται µε τα διάφορα είδη τέχνης και να αναπτύσσουν το αισθητικό τους κριτήριο για την δική τους καλλιτεχνική έκφραση, - να συνειδητοποιούν τις ικανότητες και τις κλίσεις τους και να αποκτούν γνώση των διαφόρων επαγγελµάτων, έτσι ώστε να µπορούν να αναπτύσσονται σύµµετρα ως άνθρωποι και ως µέλλοντικοί εργαζόµενοι/ες, να αντιλαµβάνονται την ισότιµη συνεισφορά της διανοητικής και της χειρωνακτικής εργασίας στην κοινωνική πρόοδο και ανάπτυξη. Τα Γυµνάσια παρέχουν σε όλες τις τάξεις γενική εκπαίδευση. Υπάρχουν ηµερήσια και εσπερινά σχολεία (στα οποία φοιτούν εργαζόµενοι άνω των 14 ετών). Λειτουργούν επίσης: Γυµνάσια µε ειδικό αναλυτικό πρόγραµµα που καλύπτουν τις ανάγκες των παιδιών των επαναπατριζοµένων Ελλήνων, µουσικά Γυµνάσια, Πειραµατικά Γυµνάσια, Τµήµατα Αθλητικής ∆ιευκόλυνσης Γυµνασίου και ειδικά σχολεία ή ειδικά τµήµατα σε κανονικά σχολεία για παιδιά µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Επιπλέον, για παιδιά που για λόγους υγείας παραµένουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα στα µεγάλα παιδιατρικά νοσοκοµεία της χώρας,λειτουργούν, µέσα σε αυτά,Ειδικά Γυµνάσια. Οι απόφοιτοι του ∆ηµοτικού σχολείου εγγράφονται αυτόµατα χωρίς εξετάσεις στην πρώτη τάξη του Γυµνασίου µε αποδεικτικό στοιχείο τον απολυτήριο τίτλο που χορηγεί το ∆ηµοτικό Σχολείο. Η παρακολούθηση είναι δωρεάν και τα σχολικά βιβλία, για µαθητές και εκπαιδευτικούς, συγγράφονται σύµφωνα µε τα αναλυτικά προγράµµατα και διανέµονται δωρεάν στα δηµόσια σχολεία από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. 3.β.1 Οργάνωση του Σχολείου Τα Γυµνάσια είναι µικτά σχολεία. Κάθε τάξη αποτελείται από ένα ή περισσότερα τµήµατα, ανάλογα µε τον αριθµό των παιδιών.Ο αριθµός των µαθητών στα Γυµνάσια κυµαίνεται κατά κανόνα µεταξύ 250-300, µε εξαίρεση τις αποµακρυσµένες και δυσπρόσιτες περιοχές, όπου ο αριθµός των µαθητών είναι από λίγο έως πολύ µικρότερος.Ο µέσος όρος µαθητών ανά τµήµα είναι 25 περίπου. Με το Γυµνάσιο ολοκληρώνεται η εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα Γυµνάσια λειτουργούν πέντε µέρες την εβδοµάδα και το ωρολόγιο πρόγραµµα τους ποικίλλει από 34 ως 35 ώρες (40-45 λεπτών) την εβδοµάδα. Το διδακτικό έτος αρχίζει στις 11 Σεπτεµβρίου και τελειώνει στις 16 Μαΐου. Το σχολικό έτος αρχίζει την 1η Σεπτεµβρίου και λήγει στις 30 Ιουνίου. 3.β.2 Αναλυτικό Πρόγραµµα Το αναλυτικό πρόγραµµα είναι το ίδιο για όλους τους µαθητές και περιλαµβάνει: θρησκευτικά, αρχαία ελληνική γραµµατεία, νέα ελληνικά (γλώσσα και λογοτεχνία), µαθηµατικά, φυσικο-χηµεία, ιστορία, γεωγραφία, βιολογία, φυσική αγωγή, πολιτική και κοινωνική αγωγή, στοιχεία


66

δηµοκρατικού πολιτεύµατος, αισθητική αγωγή, πληροφορική, τεχνολογία, ξένες γλώσσες (Αγγλικά/Γαλλικά ή Γερµανικά), επαγγελµατικό προσανατολισµό, οικιακή οικονοµία, αγωγή του πολίτη, ανάλογα µε την τάξη και σύµφωνα µε το Νόµο 1566/85 και τις τροποποιήσεις που ακολούθησαν, ειδικότερα αυτές που επήλθαν µε την εφαρµογή του Ενιαίου Πλαισίου Προγράµµατος Σπουδών και του ∆ιαθεµατικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραµµάτων Σπουδών για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση. Τα αναλυτικά προγράµµατα καταρτίζονται, δοκιµάζονται πειραµατικά, αξιολογούνται και αναθεωρούνται µε ευθύνη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, σύµφωνα µε τις εξελίξεις στον τοµέα των επιστηµονικών γνώσεων και των Επιστηµών της Αγωγής. Παράλληλα, µε το αναλυτικό πρόγραµµα εισάγονται καινοτόµες δράσεις στη ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση όπως η Αγωγή Υγείας και η Αγωγή του Καταναλωτή κ.ά.,ενταγµένες στην Ευέλικτη Ζώνη ∆ραστηριοτήτων. Μέθοδοι ∆ιδασκαλίας Στο Γυµνάσιο εφαρµόζονται οι µέθοδοι της σύγχρονης παιδαγωγικής επιστήµης και της ενεργητικής µάθησης και,ανάλογα µε το µάθηµα, χρησιµοποιούνται παραδοσιακά και σύγχρονα εποπτικά µέσα διδασκαλίας. Σε όλα τα Γυµνάσια λειτουργεί εργαστήριο Πληροφορικής. Η εκπαιδευτική καθοδήγηση στους διδάσκοντες παρέχεται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και τους Σχολικούς Συµβούλους της ειδικότητάς τους. 3.β.3 Αξιολόγηση και τίτλοι σπουδών Ως αξιολόγηση του µαθητή θεωρείται η συνεχής παιδαγωγική διαδικασία µε την οποία παρακολουθείται η πορεία της µάθησής του, προσδιορίζονται τα τελικά αποτελέσµατά της και εκτιµώνται διάφορα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του µαθητή που σχετίζονται µε το έργο του σχολείου. Η αξιολόγηση δεν αναφέρεται µόνο στην επίδοση του µαθητή στα διάφορα µαθήµατα, αλλά αναφέρεται και σε άλλα χαρακτηριστικά του, όπως είναι: η προσπάθεια που καταβάλλει, το ενδιαφέρον που δείχνει, οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσει, η δηµιουργικότητά του, η συνεργασία του µε άλλα άτοµα και ο σεβασµός των κανόνων λειτουργίας του σχολείου. Η αξιολόγηση συνθετικά προκύπτει από: - την καθηµερινή προφορική εξέταση και την όλη συµµετοχή του µαθητή στη διδακτική – µαθησιακή διαδικασία, - τις ολιγόλεπτες γραπτές δοκιµασίες (τεστ), - τις ωριαίες υποχρεωτικές γραπτές δοκιµασίες, που γίνονται χωρίς προειδοποίηση τουλάχιστον µία κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων τριµήνων, µε ευθύνη του διδάσκοντα και σε συνεννόηση µε το διευθυντή του σχολείου, - τις εργασίες που εκτελούν οι µαθητές - στο σχολείο ή στο σπίτι- στο πλαίσιο των καθηµερινών υποχρεώσεών τους, - τις συνθετικές δηµιουργικές εργασίες που εκπονεί ο µαθητής µόνος του ή σε συνεργασία µε συµµαθητές του, σε θέµα της επιλογής του και υπό την καθοδήγηση του διδάσκοντα, - τις γραπτές ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις που διενεργούνται αµέσως µετά τη λήξη των µαθηµάτων εκείνων που η διδασκαλία τους δεν διαρκεί ολόκληρο το σχολικό έτος, και τον Ιούνιο -µετά τη λήξη των µαθηµάτων- σε όλα τα µαθήµατα, εκτός από τη Φυσική Αγωγή, τη Μουσική, την Οικιακή Οικονοµία, την Τεχνολογία, τα Καλλιτεχνικά και το Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό. Ως εξεταστέα ύλη, στις τελικές εξετάσεις –του κάθε µαθήµατος- ορίζονται τα 3/5 της ύλης που διδάχτηκε, µε την προϋπόθεση ότι αυτή δεν είναι λιγότερο από το µισό της διδακτέας ύλης. Η αξιολόγηση είναι: Αριθµητική και Περιγραφική και αναφέρεται στην προσπάθεια, το ενδιαφέρον, τις πρωτοβουλίες, τη δραστηριότητα του µαθητή καθώς και στις δυνατότητες που απέκτησε, στο κάθε µάθηµα. Ως βαθµός επίδοσης του µαθητή, σε κάθε µάθηµα στο οποίο γίνεται ανακεφαλαιωτική εξέταση, λoγίζεται το 1/4 του αθροίσµατος που προκύπτει από την άθροιση των τριών τριµηνιαίων βαθµών και του βαθµού των γραπτών ανακεφαλαιωτικών εξετάσεων του Ιουνίου. Στα µαθήµατα που δεν


67

προβλέπεται γραπτή ανακεφαλαιωτική εξέταση, ως βαθµός ετήσιας επίδοσης λογίζεται το 1/3 του αθροίσµατος των τριών τριµηνιαίων βαθµών. Στα µαθήµατα που διδάσκονται κατά το ήµισυ του διδακτικού έτους, ως βαθµός ετήσιας επίδοσης λογίζεται το 1/3 του αθροίσµατος των δύο τριµηνιαίων βαθµών και του βαθµού των γραπτών εξετάσεων. Ως βαθµός ετήσιας επίδοσης, στα µαθήµατα που έχουν κλάδους, λογίζεται ο µέσος όρος των τελικών βαθµών κατά κλάδο. 3.β.4 Προαγωγή-Μετάβαση Στο Γυµνάσιο, ο µαθητής κρίνεται άξιος προαγωγής ή απόλυσης στις εξής περιπτώσεις: 1. όταν έχει σε κάθε µάθηµα των οµάδων Α* και Β* ετήσιο γενικό βαθµό τουλάχιστον δέκα (10), 2. όταν ο βαθµός του είναι µικρότερος του 10, σε ένα (1) έως και τέσσερα (4) µαθήµατα της Β οµάδας, αλλά έχει µέσο όρο όλων των µαθηµάτων, και των δύο οµάδων, τουλάχιστον πλήρες δέκα (10), 3. όταν ο βαθµός του είναι µικρότερος του 10, σε ένα (1) έως και τέσσερα (4) µαθήµατα της Α οµάδας αλλά έχει µέσο όρο όλων των µαθηµάτων της Α οµάδας τουλάχιστον δεκατρία (13) και, 4. όταν ο βαθµός του είναι µικρότερος του 10, σε ένα (1) έως και τέσσερα (4) µαθήµατα των οµάδων Α και Β, αλλά ισχύουν αντιστοίχως οι περιπτώσεις 2 και 3 για τα µαθήµατα της κάθε οµάδας. Ο µαθητής παραπέµπεται σε γραπτή και προφορική συµπληρωµατική εξέταση το Σεπτέµβριο, σε όσα µαθήµατα δεν πέτυχε βαθµό προαγωγής, τουλάχιστον 10. Αυτό συµβαίνει όταν υστερεί σε ένα έως και τέσσερα µαθήµατα και δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν. Εφόσον ο µαθητής δεν εµπίπτει σε καµιά από τις περιπτώσεις αυτές (δηλαδή προαγωγής ή συµπληρωµατικής εξέτασης) δεν κρίνεται άξιος προαγωγής ή απόλυσης, οπότε οφείλει να φοιτήσει και πάλι στην ίδια τάξη. Στους µαθητές της τελευταίας τάξης του * τα µαθήµατα της Β΄ οµάδας είναι: η Φυσική Αγωγή, η Μουσική – τα Καλλιτεχνικά, η Οικιακή Οικονοµία, η Τεχνολογία και ο Σ.Ε.Π. * τα µαθήµατα της Α΄ οµάδας είναι όλα τα υπόλοιπα. Γυµνασίου, που δεν κρίνονται άξιοι απόλυσης ή παραπέµπονται για συµπληρωµατική εξέταση, επιτρέπεται να προσέρχονται σε επαναληπτική εξέταση,κατά τις προβλεπόµενες εξεταστικές περιόδους, µέχρι να αποκτήσουν τον απολυτήριο τίτλο. Στους µαθητές που αποφοιτούν από το Γυµνάσιο χορηγείται απολυτήριος τίτλος. Με τον τίτλο αυτό ο µαθητής έχει τη δυνατότητα να εγγραφεί, για συνέχιση των σπουδών του, σε Λύκειο ή σε Τεχνικό Επαγγελµατικό Εκπαιδευτήριο ή να φοιτήσει στις Σχολές Μαθητείας του Οργανισµού Απασχόλησης Εργατικού ∆υναµικού (Ο.Α.Ε.∆.). Για τους µαθητές των Γυµνασίων που παρουσιάζουν µαθησιακές δυσκολίες παρέχεται βάσει του Π.∆. 492/92, ενισχυτική διδασκαλία. Η ενισχυτική διδασκαλία συνίσταται -για τους «αδύνατους» µαθητές- στην παρακολούθηση ιδιαιτέρου προγράµµατος στα µαθήµατα: Γλωσσική διδασκαλία, Μαθηµατικά, Φυσική, Χηµεία και Ξένη Γλώσσα. Το σχετικό πρόγραµµα αρχίζει να λειτουργεί µε την έναρξη του Β΄ τριµήνου. Μουσικά Γυµνάσια – Εκκλησιαστικά Γυµνάσια Α) Τα Μουσικά Γυµνάσια ιδρύθηκαν το 1988 µε σκοπό την προώθηση όχι µόνο της γενικής γνώσης αλλά και της ειδικής µουσικής γνώσης σε ταλαντούχους µαθητές οι οποίοι θα επιθυµούσαν να ακολουθήσουν επαγγελµατική σταδιοδροµία στη µουσική, χωρίς να υστερούν σε γενική παιδεία, εάν τελικά επιλέξουν άλλο τοµέα επαγγελµατικής ή επιστηµονικής ενασχόλησης. Οι απόφοιτοι δηµοτικού γίνονται δεκτοί στα σχολεία αυτά µετά από εξετάσεις. Η µελέτη και διαµόρφωση των προγραµµάτων διδασκαλίας αποτελεί αντικείµενο πενταµελούς καλλιτεχνικής επιτροπής. Οι µαθητές παρακολουθούν, εκτός από τα µαθήµατα γενικής, και µαθήµατα µουσικής παιδείας επιπλέον 17 ώρες την εβδοµάδα. Σήµερα λειτουργούν σε όλη τη χώρα 34 Μουσικά Γυµνάσια.


68

Β) Τα Εκκλησιαστικά Γυµνάσια και Μέσα Εκκλησιαστικά Φροντιστήρια ιδρύθηκαν από το 1976 µε σκοπό την απόκτηση γενικών γνώσεων αλλά και ειδικών θεολογικών γνώσεων από µαθητές οι οποίοι θα επιθυµούσαν να ακολουθήσουν τον ιερατικό κλάδο, χωρίς να υστερούν σε γενική παιδεία, εάν τελικά επιλέξουν άλλον επαγγελµατικό ή επιστηµονικό τοµέα απασχόλησης. Στα εκκλησιαστικά αυτά σχολεία γίνονται δεκτοί απόφοιτοι δηµοτικού. Τα διδασκόµένα µαθήµατα και οι ώρες της εβδοµαδιαίας διδασκαλίας στα Εκκλησιαστικά Γυµνάσια και Μέσα Εκκλησιαστικά Φροντιστήρια είναι τα ίδια µε αυτά των Γυµνασίων ∆ευτεροβάθµιας (Γενικής) Εκπαίδευσης µε 3 ώρες την εβδοµάδα επιπλέον θεολογικά µαθήµατα. Σήµερα λειτουργούν σε όλη τη χώρα 24 Εκκλησιαστικά Σχολεία(Γυµνάσια, Λύκεια και Μέσα Εκκλησιαστικά Φροντιστήρια) Τµήµατα Αθλητικής ∆ιευκόλυνσης Γυµνασίου Τα τµήµατα αυτά δηµιουργήθηκαν για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1988/89. Τµήµατα Αθλητικής ∆ιευκόλυνσης σήµερα λειτουργούν σε 80 Γυµνάσια σε όλη τη χώρα. Στα τµήµατα αυτά, τα µαθήµατα της γυµναστικής αντικαθίστανται από δύο ώρες ηµερήσιας προπόνησης σε αθλήµατα, µε καθηγητές φυσικής αγωγής ειδικευµένους σε συγκεκριµένα αθλήµατα. Όλα τα άλλα µαθήµατα διδάσκονται όπως στα γενικά γυµνάσια. Σε κάθε τµήµα διδάσκονται δύο έως πέντε αθλήµατα από διαφορετικούς καθηγητές. Οι µαθητές επιλέγονται µέσω ειδικών εξετάσεων για κάθε άθληµα και παρακολουθούν το άθληµα για το οποίο επιλέχτηκαν. 3.β.5 ∆ιδάσκοντες Οι καθηγητές διδάσκουν το µάθηµα της ειδικότητας τους. Είναι πτυχιούχοι τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και για το διορισµό τους ισχύουν όσα αναφέρονται για τους διδάσκοντες στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση. Προσλαµβάνονται επίσης ορισµένοι αναπληρωτές και ωροµίσθιοι καθηγητές, για να καλύψουν έκτακτες εκπαιδευτικές ανάγκες. Η επιµόρφωση οργανώνονται κατά τον ίδιο τρόπο, όπως και για τους νηπιαγωγούς και τους δασκάλους του δηµοτικού. 3.β.6 Στατιστικά στοιχεία 2001/2002 Μαθητές Καθηγητές Σχολεία ∆ηµόσια 321.674 35.221 1.768 Ιδιωτικά 19.054 2.301 112 Η σχέση καθηγητών προς µαθητές ήταν 1:9,1 για τα δηµόσια σχολεία και 1:8,3 για τα ιδιωτικά. Πηγή: Τµήµα Επιχειρησιακών Ερευνών και Στατιστικής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. Επίσης, σύµφωνα µε στοιχεία της ∆ιεύθυνσης Ειδικής Αγωγής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. λειτούργησαν 9 Ειδικά Γυµνάσια και 68 τµήµατα ένταξης µε 690 µαθητές.

4. ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (δεύτερoς κύκλος ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης)

Με τη δηµοσίευση του Νόµου 2525/97 περί Ενιαίου Λυκείου, από το σχολικό έτος 1997- 98 καθιερώθηκε ο θεσµός του Ενιαίου Λυκείου, ενώ µε το Νόµο 2640/98 εισήχθη ως εναλλακτικός τύπος µετα-υποχρεωτικής ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης ο θεσµός των Τεχνικών Επαγγελµατικών Εκπαιδευτηρίων (Τ.Ε.Ε.). Έτσι, οι µαθητές που έχουν τελειώσει το Γυµνάσιο εγγράφονται σε οποιονδήποτε από τους δύο τύπους σχολείων του δεύτερου κύκλου ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης χωρίς εισαγωγικές εξετάσεις. Παρά τον προαιρετικό χαρακτήρα αυτού του κύκλου, η συντριπτική πλειοψηφία των αποφοίτων του Γυµνασίου εγγράφονται σε έναν από τους δύο τύπους αυτού του κύκλου, ενώ ένα µικρό ποσοστό εγγράφεται στις Σχολές Μαθητείας του Ο.Α.Ε.∆. Εκτιµάται µάλιστα ότι ένα ποσοστό


69

µεγαλύτερο του 80% των παιδιών που αποφοιτούν από τα Γυµνάσια περατώνουν τις σπουδές τους και στη µετα-υποχρεωτική ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση. Τα Ενιαία Λύκεια και τα Τεχνικά Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) µπορεί να είναι δηµόσια ή ιδιωτικά. Υπάρχουν ηµερήσια και εσπερινά σχολεία. Στα δηµόσια σχολεία µετα-υποχρεωτικής ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης η παρακολούθηση είναι δωρεάν και τα σχολικά βιβλία διανέµονται δωρεάν στους µαθητές από το κράτος.

ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ 4.α Ενιαίο Λύκειο Τα Λύκεια που λειτουργούσαν κατά την έναρξη ισχύος του Νόµου 2525/97, δηλαδή τα: Γενικά, Κλασσικά, Ενιαία Πολυκλαδικά, Τεχνικά-Επαγγελµατικά, καθώς επίσης και τα Μουσικά και Εκκλησιαστικά µετατράπηκαν σε Ενιαία Λύκεια. Τα Ενιαία Λύκεια που προήλθαν από τους δύο τελευταίους τύπους διατηρούν στο πρόγραµµά τους πρόσθετες ώρες µουσικών και θεολογικών µαθηµάτων, αντίστοιχα. Σκοπός του Ενιαίου Λυκείου είναι: - η παροχή γενικής παιδείας υψηλού επιπέδου, - η ανάπτυξη των ικανοτήτων, της πρωτοβουλίας, της δηµιουργικότητας και της κριτικής σκέψης των µαθητών, - η προσφορά στους µαθητές των απαραίτητων γνώσεων και εφοδίων για τη συνέχιση των σπουδών τους στην επόµενη εκπαιδευτική βαθµίδα και, - η καλλιέργεια δεξιοτήτων, οι οποίες θα διευκολύνουν την πρόσβαση των αποφοίτων, κατόπιν εξειδίκευσης ή κατάρτισης, στην αγορά εργασίας. Υπάρχουν ηµερήσια και εσπερινά Ενιαία Λύκεια. Η φοίτηση στο Ενιαίο Λύκειο είναι τριετής ενώ, όταν λειτουργεί ως εσπερινό, η φοίτηση γίνεται τετραετής. Στο Ενιαίο Λύκειο εγγράφονται, χωρίς εξετάσεις και χωρίς περιορισµούς, οι κάτοχοι απολυτηρίου του Γυµνασίου. Για την εγγραφή σε εσπερινό Ενιαίο Λύκειο απαιτείται επιπλέον ο µαθητής να εργάζεται αποδεδειγµένα κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Για µαθητές µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες λειτουργούν Ειδικά Λύκεια ή τµήµατα Ειδικής Αγωγής ενταγµένα στα κοινά Λύκεια. ∆εν υπάρχει περιορισµός ηλικίας. Στα ηµερήσια Λύκεια, κατά κανόνα, οι µαθητές είναι: 15-18 ετών, ενώ στα εσπερινά: 18-25 ετών. 4.α.1 Οργάνωση του σχολείου Όλα τα Ενιαία Λύκεια είναι µικτά και φοιτούν σε αυτά, κατά κανόνα, περίπου τριακόσιοι (300) µαθητές, µε εξαίρεση τις αποµακρυσµένες και δυσπρόσιτες περιοχές, όπου τα σχολεία λειτουργούν µε µικρότερο αριθµό µαθητών. Ο Μ.Ο. µαθητών ανά τµήµα είναι περίπου 25. Τα Λύκεια λειτουργούν 5 ηµέρες την εβδοµάδα και το εβδοµαδιαίο πρόγραµµα καλύπτει 30-33 ώρες των 45 (κάποτε 40) λεπτών. Το διδακτικό έτος αρχίζει στις 11 Σεπτεµβρίου και τελειώνει 16 Μαΐου, ενώ το σχολικό έτος διαρκεί από την 1η Σεπτεµβρίου µέχρι τις 30 Ιουνίου 4.α.2 Αναλυτικά προγράµµατα, µαθήµατα, αριθµός ωρών Α΄ τάξη Λυκείου Στην Α’ τάξη του Λυκείου, η οποία είναι τάξη προσανατολισµού, διδάσκονται γενικά µαθήµατα συνολικής διάρκειας τριάντα (30) ωρών εβδοµαδιαίας διδασκαλίας και µαθήµατα επιλογής, από τα οποία ο µαθητής είναι υποχρεωµένος να επιλέξει ένα µάθηµα διάρκειας 2 ωρών εβδοµαδιαίας διδασκαλίας και, εφόσον το επιθυµεί, ένα ακόµη µάθηµα (δίωρο).


70

Β΄ τάξη Λυκείου Τα µαθήµατα της Β’ τάξης Λυκείου χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Μαθήµατα Γενικής Παιδείας, Μαθήµατα Κατευθύνσεων και Μαθήµατα Επιλογής. - Τα µαθήµατα Γενικής Παιδείας διδάσκονται συνολικά εικοσιτέσσερις (24) ώρες την εβδοµάδα. - Τα µαθήµατα Κατευθύνσεων χωρίζονται σε τρεις οµάδες των επτά (7) ωρών: Μαθήµατα Θεωρητικής, Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης. - Από τα µαθήµατα επιλογής, κάθε µαθητής είναι υποχρεωµένος ναεπιλέξει ένα µάθηµα διάρκειας δύο ωρών εβδοµαδιαίας διδασκαλίας και, επιπλέον, εφόσον το επιθυµεί, µπορεί να διδάσκεται ένα ακόµη µάθηµα διάρκειας δύο ωρών εβδοµαδιαίας διδασκαλίας. Συνολικά, στη Β’ τάξη διδάσκονται 33 ώρεςτην εβδοµάδα. Γ’ τάξη Λυκείου Τα µαθήµατα της Γ’ τάξης Λυκείου χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Μαθήµατα Γενικής Παιδείας, Μαθήµατα Κατευθύνσεων και Μαθήµατα Επιλογής. - Τα µαθήµατα Γενικής Παιδείας διδάσκονται συνολικά δεκαέξι (16) ώρες εβδοµαδιαίως. - Τα µαθήµατα Κατευθύνσεων χωρίζονται σε τρεις οµάδες δώδεκα (12) ωρών: Μαθήµατα Θεωρητικής, Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης. Στη Γ’ τάξη Λυκείου η Τεχνολογική Κατεύθυνση χωρίζεται σε δύο κύκλους: Τον κύκλο Τεχνολογίας και Παραγωγής και τον κύκλο Πληροφορικής και Υπηρεσιών. - Από τα µαθήµατα επιλογής κάθε µαθητής είναι υποχρεωµένος να επιλέξει ένα µάθηµα διάρκειας δύο ωρών εβδοµαδιαίας διδασκαλίας και, επιπλέον, εφόσον το επιθυµεί, µπορεί να διδάσκεται ένα ακόµη µάθηµα της επιλογής του, διάρκειας δύο ωρών την εβδοµάδα. Οι ώρες εβδοµαδιαίας διδασκαλίας ανέρχονται συνολικά για τη Γ’ τάξη στις 30. Το ωρολόγιο πρόγραµµα της τάξης αυτής, κατά κατεύθυνση, παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί: Στο πρόγραµµα των Ενιαίων Μουσικών Λυκείων προστίθενται µαθήµατα Μουσικής Παιδείας, ενώ στα Ενιαία Εκκλησιαστικά Λύκεια προστίθενται µαθήµατα Θεολογικής Παιδείας. Μέθοδοι διδασκαλίας Στο Ενιαίο Λύκειο επιδιώκεται να εφαρµόζονται, στη διδασκαλία, οι µέθοδοι της σύγχρονης παιδαγωγικής, ανάλογα µε το µάθηµα, και χρησιµοποιούνται παραδοσιακά και σύγχρονα εποπτικά µέσα διδασκαλίας, κατά περίπτωση. Στα Ενιαία Λύκεια λειτουργούν, κατά κανόνα, σύγχρονα και πλήρως εξοπλισµένα εργαστήρια Πληροφορικής, Τεχνολογίας, Φυσικής και Χηµείας. Η εκπαιδευτική καθοδήγηση παρέχεται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Π.Ι.) και τους Σχολικούς Συµβούλους ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης. Ειδικά για θέµατα αξιολόγησης του µαθητή παρέχεται εκπαιδευτική καθοδήγηση και από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Ερευνας (Κ.Ε.Ε.). Επιπλέον, για εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά ζητήµατα που αφορούν τάξη ή τµήµα λειτουργεί το Συµβούλιο Τάξης, ενώ για παιδαγωγικά ζητήµατα στο επίπεδο σχολικής µονάδας παιδαγωγικές αρµοδιότητες έχει συνολικά και ο Σύλλογος ∆ιδασκόντων. 4.α.3 Αξιολόγηση και τίτλοι σπουδών Η αξιολόγηση των µαθητών στο Ενιαίο Λύκειο θεωρείται αναπόσπαστο µέρος της διδακτικής διαδικασίας. Καταβάλλεται προσπάθεια εφαρµογής ποικίλων µορφών και τεχνικών αξιολόγησης, ώστε να επιτυγχάνεται έγκυρη, αξιόπιστη, αντικειµενική και αδιάβλητη αποτίµηση των γνώσεων, της κριτικής ικανότητας και των δεξιοτήτων των µαθητών, µε τελικό σκοπό την αυτογνωσία των µαθητών, την πλήρη πληροφόρηση των ίδιων και των κηδεµόνων τους, την εξαγωγή συµπερασµάτων από τον εκπαιδευτικό για τα αποτελέσµατα του έργου του, και την ανατροφοδότηση της διδακτικής πράξης. Στο πλαίσιο αυτό ο µαθητής αξιολογείται:


71

1. από τη συµµετοχή του στην καθηµερινή εργασία της τάξης και τη συνολική δραστηριότητά του µέσα στο σχολείο, 2. από την επίδοσή του στις γραπτές δοκιµασίες κατά τα δύο τετράµηνα του διδακτικού έτους, 3. από τις συνθετικές –δηµιουργικές εργασίες που πραγµατοποιεί, 4. από τον ατοµικό του φάκελο (η τήρησή του είναι προαιρετική για κάθε σχολική µονάδα). Το διδακτικό έτος διακρίνεται σε δύο περιόδους, που ονοµάζονται τετράµηνα. Το Α’ τετράµηνο διαρκεί από την 1η Σεπτεµβρίου µέχρι την 20η Ιανουαρίου και το Β’ τετράµηνο από την 21η Ιανουαρίου µέχρι την 16η Μαΐου. Τα µαθήµατα της Α’ τάξης κατανέµονται σε τρεις οµάδες: 1. τα µαθήµατα Γενικής Παιδείας που εξετάζονται γραπτά, 2. τα µαθήµατα Επιλογής που εξετάζονται γραπτά, 3. τα µαθήµατα που δεν εξετάζονται γραπτά. Τα µαθήµατα αυτά είναι: η Αισθητική Αγωγή, η Φυσική Αγωγή, οι Εφαρµογές Πληροφορικής και ο Σχολικός Επαγγελµατικός Προσανατολισµός. Τα µαθήµατα της Β’ και της Γ’ τάξης κατανέµονται σε τέσσερις οµάδες: 1. τα µαθήµατα Γενικής Παιδείας που εξετάζονται γραπτά, 2. τα µαθήµατα των Κατευθύνσεων που εξετάζονται γραπτά, 3. τα µαθήµατα Επιλογής που εξετάζονται γραπτά, 4. τα µαθήµατα που δεν εξετάζονται γραπτά. Τα µαθήµατα αυτά είναι: η Φυσική Αγωγή και οι Εφαρµογές Υπολογιστών. Η βαθµολογική κλίµακα, µε την οποία υπολογίζονται οι βαθµοί επίδοσης των µαθητών, είναι 0-20 και προσδιορίζονται λεκτικά µε τους ακόλουθους χαρακτηρισµούς: Κακώς: 0 – 5 Ανεπαρκώς: 5,1 – 9,4 Σχεδόν Καλώς: 9,5 – 13 Καλώς: 13,1 – 16 Λίαν Καλώς: 16,1 – 18 Αριστα: 18,1 – 20 Εφαρµόζονται οι ακόλουθες µορφές αξιολόγησης: 1. ∆ιαγνωστική Αξιολόγηση. Πραγµατοποιείται στην αρχή του σχολικού έτους στα Ελληνικά, Μαθηµατικά, τη Φυσική, τη Χηµεία και τις Ξένες Γλώσσες. Βασικός σκοπός της διαγνωστικής αξιολόγησης είναι να προσδιοριστεί το γνωστικό επίπεδο των µαθητών, ώστε να προσαρµοστεί ανάλογα η διδασκαλία. Οι διαγνωστικές δοκιµασίες δεν λαµβάνονται υπόψη για την αποτίµηση της επίδοσης του µαθητή. Η διαγνωστική αξιολόγηση στα µαθήµατα που προαναφέρθηκαν είναι υποχρεωτική για την Α΄τάξη και προαιρετική για τη Β΄και τη Γ΄. 2. ∆ιαδικασίες εκτίµησης της προφορικής βαθµολογίας. Για την εκτίµηση της παραµέτρου αυτής κατά τετράµηνο συνεκτιµώνται: i) Η συµµετοχή του µαθητή στη διδακτική – µαθησιακή διαδικασία. ii) Η επιµέλεια και το ενδιαφέρον του για το συγκεκριµένο µάθηµα. iii) Οι εργασίες που εκτελεί u963 στο σπίτι ή στην τάξη. iv) Η επίδοση σε ολιγόλεπτες ή ωριαίες γραπτές δοκιµασίες στην τάξη. Οι ωριαίες γραπτές δοκιµασίες, όταν δεν αναφέρονται στο µάθηµα της ηµέρας αλλά σε ευρύτερη ενότητα, γίνονται µετά από προειδοποίηση, µία φορά στη διάρκεια του σχολικού έτους, κατά κανόνα στο Α΄τετράµηνο. Οι κάθε µορφής γραπτές δοκιµασίες στην τάξη δεν µπορεί να υπερβαίνουν τη µία κάθε ηµέρα και τις τρεις την εβδοµάδα για τους ίδιους µαθητές. v) Ο φάκελος επιδόσεων και δραστηριοτήτων (όπου αυτός τηρείται). 3. Συνθετικές – δηµιουργικές εργασίες. Οι εργασίες αυτές επιδιώκουν την ανάπτυξη της δηµιουργικότητας και του ερευνητικού πνεύµατος των µαθητών. Ανατίθενται από τους διδάσκοντες ή προτείνονται από τους µαθητές και εγκρίνονται από τους διδάσκοντες, οι οποίοι αναλαµβάνουν την παρακολούθηση και την υποστήριξη τωνεργασιών. Οι συνθετικές – δηµιουργικές εργασίες είναι ατοµικές ή οµαδικές. Ο κάθε µαθητής πρέπει κατά τη διάρκεια του έτους να αναλάβει µια τέτοια εργασία σε ένα από τα γραπτώς εξεταζόµένα µαθήµατα της Α’ τάξης.


72

Για τη Β΄και τη Γ’ τάξη οι εργασίες αυτού του τύπου είναι προαιρετικές. Η επίδοση στις εργασίες αυτές συνεκτιµάται µόνο θετικά για τη συνολική αξιολόγηση του µαθητή από τους διδάσκοντες. 4. Εργασίες και δραστηριότητες που συγκροτούν τον προαιρετικό φάκελο επιδόσεων και δραστηριοτήτων του µαθητή. Τέτοιες εργασίες είναι αυτές που εκτελούνται πέραν των υποχρεωτικών σχολικών εργασιών, οι αναφορές σε σχολικές δραστηριότητες, ερωτηµατολόγια αυτοαξιολόγησης, ηθικές διακρίσεις από επίσηµα αναγνωρισµένους επιστηµονικούς, µορφωτικούς, πολιτιστικούς ή αθλητικούς φορείς κ.ά. Οι διδάσκοντες, πριν από την κατάθεση της προφορικής βαθµολογίας των τετραµήνων, υποχρεούνται να λαµβάνουν υπόψη το φάκελο αυτόν – όπου τηρείται. 5. Γραπτές προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις. Οι εξετάσεις αυτές για τους µαθητές της Α’ τάξης πραγµατοποιούνται επί θεµάτων τα οποία διαµορφώνονται από τους διδάσκοντες σε επίπεδο σχολικής µονάδας. Για τους µαθητές της Β’ και της Γ’ τάξης, σε µερικά από τα µαθήµατα της Γενικής Παιδείας οι εξετάσεις πραγµατοποιούνται επί θεµάτων τα οποία διαµορφώνονται σε επίπεδο σχολικής µονάδας από τους διδάσκοντες, ενώ για τα υπόλοιπα µαθήµατα Γενικής Παιδείας και για όλα τα µαθήµατα Κατευθύνσεων τα θέµατα διατυπώνονται από ειδική επιτροπή πανελλαδικών εξετάσεων και βαθµολογούνται από δύο βαθµολογητές σε βαθµολογικά κέντρα σε επίπεδο Νοµού. Αν µεταξύ των δύο βαθµολογητών υπάρχει διαφορά βαθµολογίας µικρότερη των 12 µονάδων στην κλίµακα 0 –100, ο τελικός βαθµός των γραπτών είναι ο µέσος όρος των δύο βαθµών. Αν η διαφορά µεταξύ των δύο βαθµών είναι µεγαλύτερη των 12 µονάδων, τότε το γραπτό αναβαθµολογείται από τρίτο βαθµολογητή. Ως τελικός βαθµός λογίζεται ο Μ.Ο. µεταξύ του τρίτου βαθµού και του πλησιέστερου από τους δύο πρώτους. Ως βαθµός ετήσιας προόδου σε κάθε µάθηµα λογίζεται το άθροισµα του µέσου όρου της προφορικής βαθµολογίας των δύο τετραµήνων και του βαθµού των γραπτών εξετάσεων, το οποίο διαιρείται δια δύο. Οι µαθητές της Α’ και Β’ τάξης των εσπερινών Λυκείων αξιολογούνται µε τις διαδικασίες της Α’ τάξης των ηµερησίων. Οι µαθητές της Γ’ τάξης των εσπερινών αξιολογούνται µε τις διαδικασίες της Β΄ τάξης των ηµερησίων και οι µαθητές της ∆’ τάξης των εσπερινών αξιολογούνται, αντίστοιχα, µε τις διαδικασίες της Γ’ τάξης των ηµερησίων Λυκείων. Στους αποφοίτους του Ενιαίου Λυκείου χορηγείται τίτλος Σπουδών που ονοµάζεται Απολυτήριο Ενιαίου Λυκείου. Για την απόκτηση του Απολυτηρίου συνεκτιµάται κατά 30% ο βαθµός της Β’ και κατά 70% ο βαθµός της Γ’ τάξης. Ο βαθµός της Β’ τάξης συνυπολογίζεται µόνον εφόσον είναι µεγαλύτερος του βαθµού της Γ’ τάξης. Στους αποφοίτους των Ενιαίων Μουσικών Λυκείων χορηγείται επιπλέον, µετά από ειδικές εξετάσεις, τίτλος µουσικής ειδικότητας (πτυχίο θεωρητικών Ευρωπαϊκής Μουσικής, πτυχίο Ελληνικής παραδοσιακής Μουσικής και πτυχίο Ελληνικών παραδοσιακών οργάνων). 4.α.4 Προαγωγή- Μετάβαση Ως προς την προαγωγή ισχύουν τα ακόλουθα: οι µαθητές προάγονται στην επόµενη τάξη ή απολύονται, εφόσον ο γενικός µέσος όρος των γραπτώς εξεταζοµένων µαθηµάτων, συνυπολογιζοµένου και του προφορικού βαθµού, είναι εννέα και µισό (9,5). Αν δεν συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, οι µαθητές δεν προάγονται ή δεν απολύονται. Στην περίπτωση αυτή: Οι µαθητές της Α’ και της Β’ τάξης παραπέπονται στην εξεταστική περίοδο του Σεπτεµβρίου σε όσα µαθήµατα έχουν βαθµό κάτω του 9,5. Αν και τότε δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις προαγωγής, επαναλµβάνουν την τάξη. Οι µαθητές της Γ’ τάξης µπορούν είτε να επαναλάβουν τη φοίτησή τους στη Γ’ τάξη είτε να διατηρήσουν τους βαθµούς των τετραµήνων και να προσέλθουν στις γραπτές απολυτήριες εξετάσεις τον επόµενο Ιούνιο σε όλα τα µαθήµατα. Οι κάτοχοι του Απολυτηρίου Ενιαίου Λυκείου έχουν τις εξής δυνατότητες: 1. Να επιδιώξουν την εγγραφή τους στην Τριτοβάθµια Εκπαίδευση. 2. Να φοιτήσουν, µετά από επιλογή, στα Ινστιτούτα Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) για την απόκτηση ειδίκευσης. 3. Να συµµετάσχουν σε διαγωνισµούς για την πρόσληψή τους στο δηµόσιο ή ιδιωτικό τοµέα. 4. Να ενταχθούν, χωρίς ειδίκευση, στην αγορά εργασίας.


73

4.α.5 ∆ιδάσκοντες Οι καθηγητές των Ενιαίων Λυκείων έχουν σπουδάσει σε πανεπιστηµιακές σχολές για τέσσερα χρόνια στην ειδικότητα τους. Είναι δηµόσιοι υπάλληλοι (µόνιµοι, κατά κανόνα, ή αναπληρωτές, σε ειδικές περιπτώσεις). Η υποχρεωτική εισαγωγική και περιοδική επιµόρφωση για τους καθηγητές των Ενιαίων Λυκείων οργανώνεται κατά τον ίδιο τρόπο όπως και στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση. 4.α.6 Στατιστικά Η αναλογία καθηγητών προς µαθητές ήταν για τα Ενιαία Λύκεια 1:10,2 στο δηµόσιο τοµέα και 1:8,9 στον ιδιωτικό. Πηγή: Τµήµα Επιχειρησιακών Ερευνών και Στατιστικής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. Σύµφωνα µε στοιχεία της ∆ιεύθυνσης Ειδικής Αγωγής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. λειτούργησαν 4 ειδικά Ενιαία Λύκεια και 10 τµήµατα ένταξης µε 185 µαθητές.

ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 4.β Τεχνικά Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) Εναλλακτική δυνατότητα συνέχισης των σπουδών στη µετα-υποχρεωτική ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση (στον δεύτερο κύκλο ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης) παρέχουν τα Τεχνικά Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.). Ειδικότερος στόχος του Τεχνικού- Επαγγελµατικού Εκπαιδευτηρίου, πέραν της ενίσχυσης των γενικών γνώσεων, είναι η µετάδοση σύγχρονων και εξειδικευµένων τεχνικών και επαγγελµατικών γνώσεων, η καλλιέργεια των δεξιοτήτων και η διαµόρφωση επαγγελµατικής συνείδησης, ώστε οι απόφοιτοι να ενταχθούν επαρκώς καταρτισµένοι στην αγορά εργασίας ώστε να µπορέσουν να συµβάλουν στην ποσοτική και ποιοτική ανάπτυξη της παραγωγής. Υπάρχουν ηµερήσια και εσπερινά Τεχνικά- Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.). Στα ηµερήσια φοιτούν µαθητές, που δεν εργάζονται, από 14 ετών και άνω, ενώ στα εσπερινά φοιτούν αποκλειστικά εργαζόµενοι ηλικίας µέχρι και 50 ετών. Για άτοµα µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες λειτουργούν Τ.Ε.Ε. Ειδικής Αγωγής και τµήµατα ένταξης στα κοινά Τ.Ε.Ε. 4.β.1 Οργάνωση του σχολείου Η φοίτηση στα Τ.Ε.Ε. διαιρείται σε δύο κύκλους. Ο πρώτος διαρκεί δύο χρόνια και ο δεύτερος ένα χρόνο. Για τα εσπερινά προστίθεται ένα έτος για τον πρώτο κύκλο και ένα εξάµηνο για τον δεύτερο. Οι δύο κύκλοι είναι αυτοτελείς και χορηγούν πτυχίο. Στα Τ.Ε.Ε. µπορούν να φοιτήσουν αγόρια και κορίτσια που είναι απόφοιτοι του Γυµνασίου. Η εγγραφή στον πρώτο κύκλο γίνεται χωρίς εξετάσεις, µε δήλωση που καταθέτουν οι µαθητές στη διεύθυνση του Γυµνασίου από το οποίο αποφοίτησαν. Η εγγραφή στον δεύτερο κύκλο γίνεται µε την προσκόµιση του πτυχίου του πρώτου κύκλου. Σε κάθε Τ.Ε.Ε. φοιτούν, κατά κανόνα, 300-400 µαθητές. Τα Τ.Ε.Ε. λειτουργούν 5 ηµέρες την εβδοµάδα και το εβδοµαδιαίο πρόγραµµα κατανέµεται σε 34 διδακτικές ώρες. Το σχολικό έτος διαρκεί από την 1η Σεπτεµβρίου µέχρι τις 30 Ιουνίου, ενώ το διδακτικό έτος από τις 11 Σεπτεµβρίου µέχρι τις 16 Μαΐου. 4.β.2 Αναλυτικό Πρόγραµµα Στα Τεχνικά-Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια διδάσκονται µαθήµατα Γενικής Παιδείας και µαθήµατα Ειδικότητας. Τα µαθήµατα Γενικής Παιδείας καλύπτουν το 38-42% του συνολικού προγράµµατος στον Α΄ κύκλο και το 33-37% στο Β΄ κύκλο. Και στους δύο κύκλους λειτουργούν οι τοµείς (διαιρεµένοι σε επιµέρους ειδικότητες) που παρατίθενται στον επόµενο πίνακα.


74

Τεχνικά-Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) Τοµείς Ειδίκευσης

Μηχανολογικός Ηλεκτρονικός Ηλεκτρολογικός Εφαρµοσµένων Τεχνών Κλωστοϋφαντουργίας και Ενδυσης Κατασκευών Οικονοµίας και ∆ιοίκησης Γεωπονίας, Τροφίµων και Περιβάλλοντος Υγείας και Πρόνοιας Χηµικών Εργαστηριακών Εφαρµογών Ναυτικός και Ναυτιλιακός Πληροφορικής – ∆ικτύων Η/Υ Αισθητικής και Κοµµωτικής

Ο αριθµός των τοµέων που λειτουργούν σε κάθε Τ.Ε.Ε. εξαρτάται από τις τοπικές κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες – ανάγκες και από τον αριθµό και τις προτιµήσεις των µαθητών. Στην Α΄ τάξη του πρώτου κύκλου διδάσκονται 14 ώρες µαθήµατα Γενικής Παιδείας (Θρησκευτικά, Νεοελληνική Γλώσσα, Ιστορία, Μαθηµατικά, Φυσική, Χηµεία, Φυσική Αγωγή, Ξένη Γλώσσα και Χρήση Η/Υ) και 20 ώρες µαθήµατα Ειδικότητας. Το εβδοµαδιαίο πρόγραµµα συνολικά καλύπτει 34 διδακτικές ώρες. Στη Β΄ τάξη του πρώτου κύκλου διδάσκονται 10 ώρες µαθήµατα Γενικής Παιδείας (Νεοελληνική Γλώσσα, Ιστορία, Μαθηµατικά, Φυσική, Χηµεία, Ξένη Γλώσσα, Φυσική Αγωγή και Χρήση Η/Υ) και 24 ώρες µαθήµατα Ειδικότητας. Το εβδοµαδιαίο πρόγραµµα καλύπτει 34 διδακτικές ώρες. Στο δεύτερο κύκλο διδάσκονται 8 ώρες µαθήµατα Γενικής Παιδείας (Νεοελληνική Γλώσσα, Μαθηµατικά, Φυσική, Εφαρµογές Η/Υ) και 26 ώρες µαθήµατα Ειδικότητας, συνολικά 34 ώρες την εβδοµάδα. Στα εσπερινά Τεχνικά-Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια το πρόγραµµα περιλαµβάνει αντίστοιχα µαθήµατα, αλλά µε µικρότερο εβδοµαδιαίο πρόγραµµα (6-9 ώρες µαθήµατα Γενικής Παιδείας και 13-18 ώρες µαθήµατα Ειδικότητας, ανάλογα µε την τάξη). Μέθοδοι διδασκαλίας Στα Τεχνικά-Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) επιδιώκεται κατά τη διδασκαλία η εφαρµογή των µεθόδων της σύγχρονης παιδαγωγικής, ανάλογα µε το µάθηµα. Κύριες εφαρµοζόµενες µέθοδοι είναι η διάλεξη, επίδειξη, διδασκαλία κατά οµάδες, ασκήσεις ανάπτυξης δεξιοτήτων, άσκηση στα εργαστήρια της σχολικής µονάδας ή στα Σχολικά Εργαστηριακά Κέντρα (Σ.Ε.Κ.), άσκηση επί τόπου σε σχετικούς χώρους εργασίας, παρώθηση του µαθητή για αυτενέργεια και ενεργό συµµετοχή. 4.β.3 Αξιολόγηση- Πιστοποίηση Η αξιολόγηση των µαθητών στα Τεχνικά Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) διέπεται από τις γενικές αρχές και τη φιλοσοφία της ανάλογης διαδικασίας που εφαρµόζεται στα Ενιαία Λύκεια. Επιπλέον εφαρµόζονται µέθοδοι αποτίµησης της επίδοσης των µαθητών στα εργαστηριακά µαθήµατα. Στους αποφοίτους του πρώτου κύκλου των Τ.Ε.Ε. παρέχεται, µετά από εξετάσεις, πτυχίο επιπέδου 2. Οι εξετάσεις u948 διεξάγονται στη σχολική µονάδα. Στους αποφοίτους του Β΄ κύκλου των Τ.Ε.Ε. χορηγείται πτυχίο επιπέδου 3, µετά από εξετάσεις που διενεργούνται κατά βάση στη σχολική µονάδα, αλλά και µερικώς (2 µαθήµατα Γενικής Παιδείας και ένα ειδικότητας) σε πανελλαδικό επίπεδο.


75

4.β.4 Προαγωγή- Μετάβαση Οι µαθητές των Τ.Ε.Ε. προάγονται ή απολύονται, εφόσον σε καθένα από τα γραπτώς εξεταζόµενα µαθήµατα συγκεντρώνουν βαθµολογία τουλάχιστον 9,5. Αν σε 1 έως 4 µαθήµατα έχουν βαθµολογία κάτω του 9,5, προάγονται, υπό την προϋπόθεση ότι στο σύνολο των γραπτώς εξεταζοµένων µαθηµάτων συγκεντρώνουν Μ.Ο. βαθµολογίας 13 πλήρες. Αν δεν πληρούται η προϋπόθεση αυτή, εφαρµόζονται οι διαδικασίες επαναληπτικών εξετάσεων, όπως και στα Ενιαία Λύκεια. Οι πτυχιούχοι του Α΄ κύκλου των Τ.Ε.Ε. έχουν τις εξής δυνατότητες απασχόλησης µετά την αποφοίτησή τους από τα Τ.Ε.Ε.: 1. να λάβουν άδεια άσκησης επαγγέλµατος, 2. να εγγραφούν σε αντίστοιχη ειδικότητα του Β΄ κύκλου ή, 3. να εγγραφούν στη Β΄ τάξη του Ενιαίου Λυκείου. Οι πτυχιούχοι του Β΄ κύκλου των Τ.Ε.Ε. έχουν τις εξής δυνατότητες: 1. Να λάβουν άδεια εξάσκησης επαγγέλµατος. 2. Να εγγραφούν, κατά προτεραιότητα, σε αντίστοιχη ειδικότητα των Ινστιτούτων Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.). 3. Να διεκδικήσουν την εισαγωγή τους στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα (Τ.Ε.Ι.), που αποτελούν τον Τεχνολογικό Τοµέα της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης. 4.β.5 ∆ιδάσκοντες Οι καθηγητές των Τ.Ε.Ε. είναι πτυχιούχοι πανεπιστηµίων και έχουν σπουδάσει σε πανεπιστηµιακές σχολές για τέσσερα χρόνια στην ειδικότητα τους. Οι πτυχιούχοι των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων (Τ.Ε.Ι.), στα οποία οι σπουδές διαρκούν 3,5 –4 έτη, µπορούν να διοριστούν στα Τεχνικά Επαγγελµατικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.). ∆ιδάσκουν µαθήµατα τεχνικής φύσης και έχουν παρακολουθήσει µαθήµατα παιδαγωγικής εκπαίδευσης για ένα έτος στην Παιδαγωγική Τεχνική Σχολή (ΠΑ.ΤΕ.Σ.), η οποία µε νόµο του 2002 µετατράπηκε σε Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (Α.Σ.ΠΑΙ.ΤΕ.) ενταγµένη στον Τεχνολογικό Τοµέα της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης. Είναι και αυτοί δηµόσιοι υπάλληλοι. Στα εργαστηριακά µαθήµατα των Τ.Ε.Ε. απασχολούνται, ως βοηθοί, και πτυχιούχοι κατώτερων Σχολών, οι οποίες έχουν πλέον καταργηθεί. Η υποχρεωτική επιµόρφωση για τους καθηγητές των Τ.Ε.Ε. οργανώνεται κατά τον ίδιο τρόπο, όπως και στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση. 4.β.6 Στατιστικά στοιχεία Η αναλογία καθηγητών προς µαθητές ήταν για τα Τ.Ε.Ε. 1:7,7 στο δηµόσιο τοµέα και 1:4,6 στον ιδιωτικό. Πηγή: Τµήµα Επιχειρησιακών Ερευνών και Στατιστικής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. Σύµφωνα µε στοιχεία της ∆ιεύθυνσης Ειδικής Αγωγής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. λειτούργησαν 8 Τ.Ε.Ε. Ειδικής Αγωγής και 2 τµήµατα ένταξης σε Τ.Ε.Ε. µε 110 µαθητές.


76

ΙΣΠΑΝΙΑ

2003 1. Εισαγωγή 1.1 Υπόβαθρο Η Ισπανία βρίσκεται στη νοτιοδυτική Ευρώπη. Καταλαµβάνει συνολική επιφάνεια 505.990 km2. Το 2001, ο πληθυσµός ήταν 41.116.842. Το ισπανικό σύνταγµα καθόρισε ένα νέο πρότυπο ενός αποκεντρωµένου κράτους δηµιουργώντας έναν διαχωρισµό δυνάµεων µεταξύ της κρατικής διοίκησης και των αυτόνοµων Κοινοτήτων. Το ισπανικό εκπαιδευτικό σύστηµα διαδόθηκε και αναπτύχθηκε, µέσω µιας διαδικασίας µετασχηµατισµού. Μεταξύ του 1980 και του 1999 η κρατική διοίκηση µετέφερε διάφορες λειτουργίες, υπηρεσίες και πόρους στις διαφορετικές αυτόνοµες Κοινότητες. Αυτό το αποκεντρωµένο πρότυπο διοίκησης του εκπαιδευτικού συστήµατος διαµοιράζει τις εκπαιδευτικές δυνάµεις µεταξύ του κράτους, των αυτόνοµων Κοινοτήτων, των τοπικών αρχών και των σχολείων. Τα ισπανικά είναι η επίσηµη γλώσσα του κράτους. Ορισµένες αυτόνοµες Κοινότητες έχουν µια δεύτερη αναγνωρισµένη γλώσσα. ∆εν υπάρχει καµία επίσηµη θρησκεία στην Ισπανία, αν και η µεγάλη πλειοψηφία είναι καθολικοί. Υπάρχει ένα κονκορδάτο µε την «Αγία Έδρα» (Holy See) που διοικεί τις σχέσεις µεταξύ της καθολικής εκκλησίας και του ισπανικού κράτους. Οι δηµόσιες αρχές διατηρούν επίσης άριστες σχέσεις και συνεργασίες µε άλλες θρησκευτικές πεποιθήσεις όπως οι Ευαγγελιστές, οι Εβραίοι και οι Μουσουλµάνοι. Το 2000 το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ανά κάτοικο ήταν 15,031.85 €. Το δεύτερο τρίµηνο του 2002, περίπου το 11,09% του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού ήταν άνεργο. 1.2 Το εκπαιδευτικό σύστηµα: αρχές και νοµοθεσία Το σύνταγµα καθορίζει τις βασικές νοµοθετικές αρχές στην εκπαίδευση. Αναγνωρίζει την εκπαίδευση ως θεµελιώδες δικαίωµα που το κράτος πρέπει να εγγυηθεί. Καθιερώνει επίσης άλλα βασικά δικαιώµατα σχετικά µε την εκπαίδευση, και διανέµει τις εκπαιδευτικές δυνάµεις µεταξύ των υπηρεσιών του κράτους και των αυτόνοµων Κοινοτήτων. Τα τελευταία χρόνια, µια νέα µεταρρύθµιση έχει ενεργοποιηθεί µε τη εισαγωγή τριών νόµων. Ο πρώτος είναι ο οργανικός νόµος σχετικά µε τα πανεπιστήµια (LOU), ο οποίος εισήχθει το 2001. Κατόπιν, το 2002, εισήχθη ο νόµος σχετικά µε τα προσόντα και την επαγγελµατική κατάρτιση. Ο σκοπός αυτού του νόµου είναι να οργανωθεί ολόκληρο το σύστηµα της επαγγελµατικής κατάρτισης, των προσόντων και της πιστοποίησης, το οποίο στοχεύει να ικανοποιήσει τις κοινωνικές και οικονοµικές ανάγκες µέσω των διάφορων µορφών κατάρτισης: η αρχική επαγγελµατική κατάρτιση, η συνεχής επιµόρφωση στις επιχειρήσεις και η κατάρτιση µε επαγγελµατική απασχόληση στόχευσαν στην ενσωµάτωση των εργαζοµένων στην αγορά εργασίας. Επίσης, ο οργανικός νόµος σχετικά µε την ποιότητα της εκπαίδευσης (LOCE) εισήχθη το 2002. Αυτός ο νόµος τροποποιεί µερικώς τρεις προηγούµενους νόµους, τον LODE , τον LOGSE και τον LOPEG. Οι διαφορετικές πτυχές που στηρίζουν αυτόν τον νόµο βασίζονται σε πέντε αρχές: ενθάρρυνση της προσωπικής προσπάθειας, αυστηρότητα στις διαδικασίες αξιολόγησης των µαθητών, ενίσχυση του συστήµατος ίσων ευκαιρίων, αναγνώριση και ενθάρρυνση της εργασίας των εκπαιδευτικών και µεγαλύτερη αυτονοµία για τα σχολεία. Μετά από διαβουλεύσεις µε τις αυτόνοµες Κοινότητες, η κυβέρνηση υιοθέτησε την εφαρµογή αυτού του νόµου, ο οποίος θα καλύψει µια πενταετή περίοδο.


77

1.3 Κατανοµή των ευθυνών για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Η κρατική διοίκηση έχει προσαρµοστεί στο αποκεντρωµένο πρότυπο που καθιερώνεται κάτω από το σύνταγµα του 1978. Αυτό το αποκεντρωµένο πρότυπο διαιρεί τις εκπαιδευτικές δυνάµεις στο κράτος, στις αυτόνοµες Κοινότητες και στους δήµους. Το Υπουργείο Παιδείας, του Πολιτισµού και του Αθλητισµού (MECD) είναι το κρατικό σώµα που έχει τις ακόλουθες δυνάµεις: καθορισµός των βασικών προτύπων που υποστηρίζουν το συνταγµατικό δικαίωµα στην εκπαίδευση µέσω της γενικής οργάνωσης του εκπαιδευτικού συστήµατος, ο καθορισµός των ελάχιστων προδιαγραφών για τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, ο καθορισµός των κατώτατων εκπαιδευτικών επιπέδων µαζί µε τον κανονισµό των ακαδηµαϊκών και επαγγελµατικών διπλωµάτων και των βεβαιώσεων που ισχύουν σε όλη την Ισπανία. Ο γενικός προγραµµατισµός επενδύσεων για την εκπαίδευση και, πιο συγκεκριµένα, η πολιτική των εκπαιδευτικών επιχορηγήσεων πληρώνονται από τον κρατικό προϋπολογισµό. Οι αυτόνοµες Κοινότητες έχουν τις ρυθµιστικές δυνάµεις και είναι αρµόδιες για την ανάπτυξη των βασικών κρατικών προτύπων και τον κανονισµό των µη-βασικών πτυχών του εκπαιδευτικού συστήµατος, καθώς επίσης και για τα εκτελεστικά και διοικητικά καθήκοντα που περιλαµβάνονται στη διαχείριση του εκπαιδευτικού συστήµατος στις αντίστοιχες περιοχές τους. Σήµερα, όλες οι αυτόνοµες Κοινότητες (µε εξαίρεση την Ceuta και το Melilla) έχουν αναλάβει ήδη τις εκπαιδευτικές ευθύνες και έχουν σχεδιάσει την πολιτική εκπαίδευσής τους. Η διοικητική, οικονοµική διαχείριση και τα παιδαγωγικά θέµατα οργάνωσης είναι ευθύνη των οργανισµών κυβέρνησης: το Consejo Escolar de centro (το σχολικό συµβούλιο), το Claustro de Profesores (η Επιτροπή των δασκάλων), ο επικεφαλής δάσκαλος, ο διευθυντής και ο γραµµατέας, ως µεµονωµένοι ανώτεροι υπαλλήλοι οι οποίοι διαµορφώνουν µαζί τη διοικητική οµάδα. Η περίοδος απασχόλησης όλων των ανώτερων υπαλλήλων που διορίζονται από την αρχή εκπαίδευσης είναι τέσσερα έτη. 1.4 Εξασφάλιση ποιότητας Οι στόχοι της επιθεώρησης της κρατικής εκπαίδευσης είναι ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού µέσω της Επιθεώρησης (Alta Inspección). Η τεχνική επιθεώρηση εξαρτάται από τις αρχές σε κάθε µια από τις αυτόνοµες Κοινότητες και έχει έναν διπλό σκοπό: να παρέχει τις συµβουλές και την υποστήριξη στην εκπαιδευτική κοινότητα και τους διοικητικούς οργανισµούς και να επιθεωρεί και να αξιολογεί το εκπαιδευτικό σύστηµα ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι καθορισµένοι στόχοι επιτυγχάνονται. Οι επιθεωρητές εκτελούν αυτούς τους στόχους. Για να διοριστούν στην επιθεώρηση, οι υποψήφιοι πρέπει να είναι δηµόσιοι υπάλληλοι µε τουλάχιστον 10 έτη εµπειρία διδασκαλίας, να κατέχουν το πτυχίο του licenciado (που λαµβάνονται µετά από την επιτυχή ολοκλήρωση του δεύτερου κύκλου των πανεπιστηµιακών σπουδών), του µηχανικού ή του αρχιτέκτονα και να ολοκληρώσουν επιτυχώς µια σειρά ανταγωνιστικών διαγωνισµών και να γίνουν αποδεκτοί. 1.5 Χρηµατοδότηση Η εκπαίδευση χρηµατοδοτείται µε τα δηµόσια και ιδιωτικά κεφάλαια. Τα δηµόσια κονδύλια χορηγούνται κυρίως από το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού και από τις αρχές εκπαίδευσης στις αυτόνοµες Κοινότητες. Το δηµόσιο δεν χρηµατοδοτεί µόνο τη δηµόσια εκπαίδευση, αλλά διαθέτει επίσης κονδύλια στις υποτροφίες σπουδαστών και επιχορηγεί τα ιδιωτικά ιδρύµατα (centros concertados). Υπάρχουν δύο τύποι ρυθµίσεων επιχορήγησης: γενικός, ώστε να παρέχεται η υποχρεωτική εκπαίδευση δωρεάν, και ειδικός, µε το οποίο τα δηµόσια κεφάλαια καλύπτουν µόνο µέρος των δαπανών τους. Προκειµένου να µειωθεί η δηµόσια χρηµατοδότηση, τα ιδρύµατα πρέπει να καλύψουν ορισµένες ελάχιστες απαιτήσεις τους. Στην Ισπανία, τα σχολεία που υποστηρίζονται από τα δηµόσια κεφάλαια αποτελούν το 72,62% όλων των σχολείων υποχρεωτικού επιπέδου. Τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα έχουν την αυτονοµία στη διαχείριση των πόρων τους, αλλά πρέπει να προετοιµάζουν έναν ετήσιο προϋπολογισµό που εγκρίνεται από το σχολικό συµβούλιο. Τα δηµόσια


78

κεφάλαια καλύπτουν τους µισθούς των εκπαιδευτικών και του µη εκπαιδευτικού προσωπικού και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων. Στην υποχρεωτική και προαιρετική εκπαίδευση, οι οικογένειες πρέπει να πληρώσουν για τα εκπαιδευτικά υλικά και τα εγχειρίδια και για τη χρήση των πρόσθετων υπηρεσιών όπως η µεταφορά και τα σχολικά γεύµατα (υπάρχει επίσης βοήθεια για τις λιγότερες εύπορες οικογένειες). Μπορούν να συµβάλουν προς τη βελτίωση του εξοπλισµού του σχολείου και την οργάνωση των συµπληρωµατικών δραστηριοτήτων µέσω των εθελοντικών συνεισφορών από τις ενώσεις γονέων-δασκάλων. Λαµβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η εκπαίδευση είναι δωρεάν στην υποχρεωτική εκπαίδευση στα δηµόσια και ιδιωτικά σχολεία concertados (ιδρύµατα που χρηµατοδοτούνται µε τους δηµόσιους πόρους), οι υποτροφίες αφορούν κυρίως τους λιγότερο εύπορους µαθητές για να αποκτήσουν πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστηµα (στα προαιρετικά επίπεδα. Επίσης, η βοήθεια παρέχεται για να καλύψει τις πρόσθετες υπηρεσίες του εκπαιδευτικού συστήµατος (τροφή, σχολικά γεύµατα, µεταφορά και η αγορά των υλικών) στα προαιρετικά επίπεδα. Τα δηµόσια πανεπιστήµια απολαµβάνουν την οικονοµική και χρηµατική αυτονοµία. Συνεπώς, πρέπει να έχουν τους ικανοποιητικούς πόρους για να εκπληρώσουν τις λειτουργίες τους. Κάθε πανεπιστήµιο µπορεί ελεύθερα να ορίσει τους πόρους, να καταρτίσει και να διαχειριστεί τον προϋπολογισµό του. Εν τούτοις, πρέπει να περιλάβει στον προγραµµατισµό του έναν ετήσιο προϋπολογισµό που πρέπει να εγκριθεί από το κοινωνικό Συµβούλιο του πανεπιστηµίου. 1.6 Συµβουλευτικά και γνωµοδοτικά όργανα Το Consejo Escolar del Estado (συµβούλιο κρατικού σχολείου), είναι το όργανο που συµβουλεύει τις αρµόδιες αρχές για το πρόγραµµα γενικής εκπαίδευσης και τον καθορισµό του προγράµµατος σπουδών πυρήνων, παρέχει επίσης τις συµβουλές για τη νοµοθεσία. Αυτό το συµβούλιο αποτελείται από έναν πρόεδρο, έναν γενικό γραµµατέα, όπου έχουν δικαίωµα για να µιλήσουν αλλά δεν έχουν δικαίωµα ψήφου (και οι δύο διορίζονται από τον Υπουργό), τον αντιπρόεδρο (που εκλέγεται από το ίδιο το συµβούλιο) και τα 80 µέλη του συµβουλίου (δάσκαλοι και ιδιοκτήτες των δηµόσιων και ιδιωτικών σχολείων, των πανεπιστηµίων, των αντιπροσώπων των γονέων, των µαθητών, του διοικητικού και του προσωπικού υπηρεσιών και της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, των αντιπροσώπων των οµοσπονδιών των εργοδοτών και των συνδικάτων, και των γνωστών προσωπικοτήτων στον τοµέα της εκπαίδευσης). Υπάρχει επίσης άλλο ένα διυπουργικό συµβουλευτικό σώµα, το Γενικό Συµβούλιο για την Επαγγελµατική Κατάρτιση, το οποίο συµβουλεύει την κυβέρνηση για την επαγγελµατική κατάρτιση. Αυτό το Συµβούλιο αποτελείται από τον Πρόεδρο (οι εναλλαγές προεδρίας γίνονται ετησίως µεταξύ του Υπουργού Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού και του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων), τέσσερις αντιπροέδρους και τα µέλη του Συµβουλίου. Αυτό το Συµβούλιο περιλαµβάνει έναν ίσο αριθµό αντιπροσώπων της γενικής διοίκησης του κράτους και των αυτόνοµων Κοινοτήτων, καθώς επίσης και τις οµοσπονδίες των αντιπροσωπευτικότερων εργοδοτών και τις οργανώσεις συνδικάτων. Υπάρχει επίσης το Consejo Escolar Autonómico Territorial o de Zona (περιφερειακό σχολικό συµβούλιο). Οι τύποι σχολικών συµβουλίων και το πεδίο δράσης τους είναι διαφορετικό σε κάθε αυτόνοµη Κοινότητα. Επίσης, οι αυτόνοµες Κοινότητες δηµιουργούν τα Συµβούλια επαγγελµατικής κατάρτισής τους. Στα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, εκτός από το Consejo Escolar (παράγραφος 1.3.), έχουν αναπτυχθεί άλλες διέξοδοι µέσω των οποίων οι γονείς και οι µαθητές µπορούν να συµµετέχουν στη διαχείριση της εκπαίδευσης. Η συµµετοχή µαθητών πραγµατοποιείται µέσω των εκπροσώπων των τάξεων, οι οποίοι εκλέγονται άµεσα από τους µαθητές, το Συµβούλιο των εκπροσώπων (µόνο στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και των ενώσεων των µαθητών. Οι γονείς µπορούν να συνεργαστούν και να συµµετέχουν στους σχολικούς εκπαιδευτικούς στόχους µέσω του συλλόγου γονέων και κηδεµόνων (σε σχολικό επίπεδο), των οµοσπονδιών και των συνοµοσπονδιών.


79

2. Ιδιωτικά σχολεία Υπάρχουν δύο είδη µη πανεπιστηµιακών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων: τα centros concertados, τα οποία χρηµατοδοτούνται µε τα δηµόσια κεφάλαια και παρέχουν γενικά υποχρεωτικού επιπέδου εκπαίδευση και εκείνα που δεν είναι concertados. Και τα δύο είδη µπορούν να παρέχουν την εκπαίδευση σε οποιαδήποτε από τα καθιερωµένα εκπαιδευτικά επίπεδα ή στάδια. Τα ιδιωτικά ιδρύµατα πρέπει να ικανοποιούν κάποια νοµικά πρότυπα, τα οποία είναι ίδια για όλα τα σχολεία. Τα concertados centros έχουν πολλά κοινά γνωρίσµατα µε τα δηµόσια σχολεία, όπως η ελεύθερη εκπαίδευση, η συµµετοχή δασκάλων, γονέων και µαθητών στη διοίκηση και τη διαχείριση, η µη κερδοσκοπική φύση τους, και η προαιρετική φύση της θρησκευτικής εκπαίδευσης. Τα ιδιωτικά σχολεία µη concertados είναι ελεύθερα να θέσουν τους εσωτερικούς κανόνες τους και να επιλέξουν το διδακτικό προσωπικό τους. Επίσης είναι ελεύθερα να καθορίσουν τις διαδικασίες αποδοχής, τους κανόνες και τους κανονισµούς τους και τα δίδακτρα.


Στην Ισπανία, η πλήρους απασχόλησης υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί 10 έτη (από την ηλικία των 6 ετών έως την ηλικία των 16 ετών). ∆ιαιρείται σε υποχρεωτική πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση (ESO). Υπάρχουν επίσης ειδικευµένες σειρές µαθηµάτων εκπαίδευσης που µπορούν να παρακολουθηθούν ταυτόχρονα µε την υποχρεωτική εκπαίδευση.


3α Πρωτοβάθµια εκπαίδευση Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση διαιρείται σε τρεις διετείς κύκλους που αντιστοιχούν στις ηλικίες 6 έως 8 ..8 έως 10 και 10 έως 12 αντίστοιχα. Ο σκοπός της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι να δοθεί σε όλα τα παιδιά µια κοινή εκπαίδευση, η οποία τους δίνει την ευκαιρία να αποκτήσουν ένα βασικό πολιτιστικό υπόβαθρο και την δυνατότητα της προφορικής έκφρασης και να µάθουν ανάγνωση, γραφή και αριθµητική. 3α.1 Οργάνωση των σχολείων Τα σχολεία µπορούν να είναι δηµόσια ή ιδιωτικά. Τα δηµόσια σχολεία που παρέχουν την πρωτοβάθµια εκπαίδευση καλούνται colegios de educación primaria (σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης). Οι εγκαταστάσεις και η συντήρησή τους εξαρτώνται από τον τοπικό δήµο. Όλα τα ιδρύµατα πρέπει να συµµορφωθούν µε τις ελάχιστες απαιτήσεις που καθιερώνονται από το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού (MECD). Πρέπει να έχουν για κάθε σειρά µαθηµάτων τουλάχιστον µια τάξη µε ένα µέγιστο 25 µαθητών, και πρέπει να προσφέρουν και τους τρεις κύκλους της εκπαίδευσης. Η προσχολική διδασκαλία επιπέδου δεύτερου-κύκλου (δηµόσιος τοµέας) παρέχεται συνήθως στα πρωτοβάθµια ιδρύµατα εκπαίδευσης. Τα ιδιωτικά ιδρύµατα υπόκεινται στην αρχή της διοικητικής έγκρισης και συνήθως προσφέρουν την προσχολική εκπαίδευση ή/και την υποχρεωτική και µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Μπορεί να τους χορηγηθεί η έγκριση µόνο εάν αυτές οι ελάχιστες απαιτήσεις πληρούνται. Κάθε κύκλος αποτελεί µια χρονιά. Κάθε οµάδα µαθητών είναι βασισµένη στο έτος γέννησης και την αναλαµβάνει ένας δάσκαλος, ο οποίος παραµένει ο ίδιος σε όλο τον κύκλο. Τα χρηµατοδοτούµενα από το δηµόσιο ιδρύµατα είναι µικτής εκπαίδευσης, ενώ τα ιδιωτικά ιδρύµατα είναι µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις single-sex. Το σχολικό έτος αρχίζει συνήθως την πρώτη εβδοµάδα του Σεπτεµβρίου και τελειώνει στην τελευταία εβδοµάδα του Ιουλίου. Ο συνολικός αριθµός σχολικών ηµερών είναι 180, πάνω από 36 εβδοµάδες (πέντε ηµερών η κάθε µία). Το ωρολόγιο πρόγραµµα είναι συνήθως 35 ώρες


80

εβδοµαδιαίως (υπάρχουν διαφορές στον προγραµµατισµό σύµφωνα µε τον τύπο σχολείου και της διοίκησης από τα οποία εξαρτάται). 3α.2 Το πρόγραµµα σπουδών Η διδασκαλία οργανώνεται γύρω από έξι υποχρεωτικούς τοµείς γνώσης. Τα enseñanzas mínimas (ελάχιστες προδιαγραφές προγράµµατος σπουδών πυρήνων), που έχουν τεθεί από το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού (MECD) και πρέπει να ικανοποιούνται σε εθνικό επίπεδο, να περιλαµβάνουν τους στόχους, τις βασικές διδακτικές πτυχές για την κάθε θεµατική περιοχή, την καθοδήγηση σχετικά µε την αξιολόγηση και το χρονικό διάστηµα που πρέπει να αφιερωθεί στην κάθε θεµατική περιοχή. Το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων δεν πρέπει ποτέ να ξεπεράσει πάνω από το 55% των συνολικών ωρών διδασκαλίας στις αυτόνοµες Κοινότητες που έχουν µια επίσηµη γλώσσα εκτός από τα ισπανικά, ή το 65% για τις υπόλοιπες. Ο ελάχιστος αριθµός ωρών στην κάθε θεµατική περιοχή είναι ο ακόλουθος: φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον (175 ώρες στον πρώτο κύκλο, 170 ώρες στο δεύτερο, τα 170 ώρες στο τρίτο), αισθητική αγωγή (140 ώρες, 105 ώρες, 105 ώρες), φυσική αγωγή (140 ώρες, 105 ώρες, 105 ώρες), µαθηµατικά (175 ώρες, 170 ώρες, 170 ώρες) ξένες γλώσσες (υποχρεωτικές από το δεύτερο κύκλο, 170 ώρες, και τον τρίτο, 170 ώρες) ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία (350 ώρες, 275 ώρες, 275 ώρες) θρησκευτικά (υποχρεωτικό για τα σχολεία αλλά προαιρετικά για τους µαθητές) ή εναλλακτικές δραστηριότητες (105 ώρες, 105 ώρες, 105 ώρες). Με βάση τις ελάχιστες απαιτήσεις σειράς µαθηµάτων, που καθορίζεται από τα ισπανικά κυβερνητικά σύνολα για ολόκληρο το κράτος, κάθε αυτόνοµη Κοινότητα αναπτύσσει το επίσηµο πρόγραµµα σπουδών του. Η µεθοδολογία είναι ενσωµατωµένη και διεπιστηµονική. Κάθε ένας από τους διαφορετικούς τοµείς της γνώσης πρέπει να ενισχυθεί από άλλους µέσα από µια ολοκληρωµένη προσέγγιση. Το επίπεδο εκπαίδευσης είναι το ίδιο για όλους τους µαθητές, αλλά εάν δεν επιτυγχάνουν τους γενικούς στόχους, η διδασκαλία πρέπει να προσαρµοστεί στο ρυθµό εκµάθησης κάθε παιδιού, να παρασχεθεί πρόσθετη διδασκαλίας και, όπου είναι απαραίτητο, να γίνει προσαρµογή του προγράµµατος σπουδών. Οι δραστηριότητες παιχνιδιού είναι κατάλληλες κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου. Τα εκπαιδευτικά υλικά επιλέγονται από κάθε σχολείο. 3α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Κανένα ακαδηµαϊκό πιστοποιητικό δεν απονέµεται στο τέλος αυτού του επιπέδου, και η διαδικασία αξιολόγησης πρέπει να είναι γενική και συνεχής. Το LOCE δηλώνει ότι οι υπηρεσίες εκπαίδευσης θα πραγµατοποιήσουν µια γενική διαγνωστική αξιολόγηση της απόκτησης των βασικών δεξιοτήτων που είναι αναπόσπαστο µέρος αυτού του επιπέδου εκπαίδευσης. Αυτή η δοκιµή δεν θα έχει κανένα ακαδηµαϊκό αποτέλεσµα. Αντ' αυτού, θα θα παράσχει τις οδηγίες στο σχολείο, τους δασκάλους, τις οικογένειες και τους µαθητές. 3α.4 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Οι µαθητές κινούνται από τον έναν κύκλο προς τον επόµενο υπό τον όρο ότι έχουν επιτύχει τους αντίστοιχους στόχους. Η απόφαση λαµβάνεται από το δάσκαλο. Εάν ο µαθητής δεν επιτυγχάνει τους στόχους, µπορεί να παρακολουθήσει άλλη µια φορά τη σειρά µαθηµάτων στον ίδιο κύκλο. Η παρούσα απόφαση µπορεί να ληφθεί µόνο µία φορά κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου. 3α.5 ∆άσκαλοι Ο δάσκαλος είναι αρµόδιος για τη διδασκαλία των περισσότερων θεµάτων. Υπάρχουν ειδικοί δάσκαλοι για τη φυσική αγωγή, ξένες γλώσσες και όλα τα άλλα θέµατα. Ένας δάσκαλος τάξης διορίζεται σε κάθε οµάδα µαθητών. Η οµάδα των δασκάλων σε κάθε κύκλο οργανώνει τις δραστηριότητες διδασκαλίας, εκµάθησης και αξιολόγησης.


81

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3β Υποχρεωτική ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση Το Educación secundaria obligatoria (υποχρεωτική – δευτεροβάθµια εκπαίδευση ESO) αποτελείται από τέσσερα σχολικά έτη που διαιρούνται σε δύο διετείς κύκλους, που αντιστοιχούν στις ηλικίες 12 έως 14 ετών και 14 έως 16 ετών. Ο σκοπός αυτού του σταδίου είναι να δοθούν σε όλους τους µαθητές οι βασικές πολιτιστικές δεξιότητες, να εκπαιδευθούν για να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να ασκηθούν τα δικαιώµατά τους και να προετοιµαστούν είτε για την εργασία είτε για την µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η µεταρρύθµιση της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης άρχισε το 2001 και θα εφαρµοστεί σταδιακά µέχρι το σχολικό έτος 2003/04. Από τη µεριά του, το LOCE θέτει µια σειρά µέτρων που έχει επιπτώσεις στα µαθήµατα που διδάσκονται στην υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση. 3β.1 Οργάνωση των σχολείων Τα ιδρύµατα ESO διδάσκουν και τους δύο κύκλους και πρέπει να έχουν τουλάχιστον µια τάξη ανά σειρά µαθηµάτων χωρίς περισσότερους από 30 µαθητές ανά εκπαιδευτικό. Αυτή την περίοδο, σε εξαιρέσεις, είναι δυνατό να διδαχθεί ο πρώτος κύκλος στα πρωτοβάθµια ιδρύµατα που συνδέονται µε µια δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Τα ιδρύµατα ESO µπορούν να διδάξουν Bachillerato (πτυχίο) και τις συγκεκριµένες σειρές µαθηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης. Αυτά τα σχολεία µπορούν δηµόσια ή ιδιωτικά να χρηµατοδοτηθούν. Τα δηµόσια σχολεία καλούνται institutos de educación secundaria (σχολεία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης). Τα χρηµατοδοτούµενα από το δηµόσιο ιδρύµατα είναι µικτής εκπαίδευσης, ενώ τα ιδιωτικά σχολεία µπορούν να είναι single-sex. Η από απόσταση εκµάθηση µπορεί να προσφερθεί για να εγγυηθεί το δικαίωµα στην εκπαίδευση για εκείνους που δεν µπορούν να παρευρεθούν σε µια εκπαιδευτική διαδικασία σε κανονική βάση. Τα κέντρα από απόσταση εκµάθησης έχουν οργανωθεί για αυτόν το λόγο στις αυτόνοµες Κοινότητες. Το σχολικό ηµερολόγιο ποικίλλει ελαφρώς από την µια αυτόνοµη Κοινότητα στην άλλη. Το 2002/03, το σχολικό έτος για το ESO άρχισε µεταξύ του 2 και 23 του Σεπτεµβρίου και τελείωσε µεταξύ 13 και 30 Ιουνίου. Ο συνολικός αριθµός σχολικών ηµερών είναι 175, διαιρεµένος σε 35 εβδοµάδες πέντε ηµερών. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα για το ESO αποτελείται από τριάντα 60 λεπτών περιόδους, δηλ. 6 τάξεις ηµερησίως, από τη ∆ευτέρα έως την Παρασκευή. 3β.2 Το πρόγραµµα σπουδών Οι µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς την πρωτοβάθµια εκπαίδευση µπορούν να συνεχίσουν άµεσα στα σχολεία ESO. ∆ύο αρχές κυβερνούν αυτό το στάδιο:περιεκτική εκπαίδευση και µια δέσµευση για την ποικιλοµορφία. Το ESO διαιρείται σε τοµείς γνώσης που διακλαδίζονται σε κλάδους που είναι υποχρεωτικοί για όλους τους µαθητές, εκτός από τους τοµείς της ειδίκευσης. Το πρόγραµµα σπουδών περιλαµβάνει επίσης τα προαιρετικά θέµατα, στα οποία δίνεται αυξανόµενη έµφαση κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου. Το ESO περιλαµβάνει επίσης τη βασική επαγγελµατική κατάρτιση. Το LOCE οργανώνει αυτό το επίπεδο εκπαίδευσης στα έτη και όχι στους κύκλους και στις διαφορετικές επιλογές σειρών µαθηµάτων του τρίτου και τέταρτου έτους καλούµενες ως itinerarios formativos. Στο τρίτο έτος, υπάρχουν δύο επιλογές σειράς µαθηµάτων (τεχνολογικές και επιστηµονικός-ανθρωπιστικές). Υπάρχουν τρεις επιλογές σειράς µαθηµάτων στο τέταρτο έτος (τεχνολογικές, επιστηµονικές και ανθρωπιστικές ). Επίσης, το τέταρτο έτος αναφέρεται ως έτος για τον µεταυποχρεωτικό ακαδηµαϊκό και επαγγελµατικό προσανατολισµό. Παρέχει την προετοιµασία για τις µετα-υποχρεωτικές σπουδές και την είσοδο στην αγορά εργασίας.


82

Στην κάθε θεµατική περιοχή ορίζεται ένας ελάχιστος αριθµός υποχρεωτικών ωρών διδασκαλίας, οι οποίες δεν πρέπει να υπερβούν το 55% του σχολικού ωρολογίου προγράµµατος στις αυτόνοµες Κοινότητες µε δύο επίσηµες γλώσσες, ή το 65% σε άλλες Κοινότητες. Ο ελάχιστος αριθµός ωρών που διατίθενται για τις υποχρεωτικές θεµατικές περιοχές από τον κύκλο είναι ο ακόλουθος: φυσική επιστήµη (140 ώρες για τον πρώτο κύκλο και 90 ώρες για το δεύτερο), τεχνολογία (125 ώρες, 70 ώρες), µουσική (35 ώρες, 35 ώρες), plastic and visual education (35 ώρες, 35 ώρες), κοινωνικές µελέτες, γεωγραφία και ιστορία (140 ώρες, 160 ώρες), ξένες γλώσσες (210 ώρες, 240 ώρες), ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία (245 ώρες, 240 ώρες), µαθηµατικά (175 ώρες, 160 ώρες), φυσική αγωγή (70 ώρες, 70 ώρες), και θρησκευτικά (υποχρεωτική για τα σχολεία αλλά προαιρετική για τους µαθητές) ή δραστηριότητες µελέτης (105 ώρες, 105 ώρες). Στο τελικό έτος, οι µαθητές πρέπει να επιλέξουν δύο θέµατα (σύνολο 170 ώρες) από τις τέσσερις πρώτες προαναφερθείσες θεµατικές περιοχές. Στον πρώτο κύκλο, τα προαιρετικά θέµατα πρέπει να αποτελέσουν περίπου το 10% του σχολικού ωρολογίου προγράµµατος. Στο δεύτερο κύκλο, ο χρόνος που αφιερώνεται στα προαιρετικά θέµατα αυξάνεται σε 25-35%. Μεταξύ των προαιρετικών θεµάτων, είναι υποχρεωτικό για τα σχολεία να προσφερθεί µια δεύτερη ξένη γλώσσα σε όλο τον κύκλο και ο κλασσικός πολιτισµός για τουλάχιστον δύο έτη στο δεύτερο κύκλο. Τα θέµατα Crosscurricular συµπεριλαµβάνονται επίσης, όπως στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Το σύστηµα της προσαρµογής του προγράµµατος σπουδών πυρήνων από τα σχολεία είναι παρόµοιο µε την πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Τα διαφορετικά θέµατα διδάσκονται σε όλους τους µαθητές στο ίδιο επίπεδο, όπου λαµβάνουν υπόψη ότι οι µέθοδοι διδασκαλίας ESO πρέπει να προσαρµοστούν στις ανάγκες κάθε µαθητή. Πρέπει να ενθαρρύνουν τους µαθητές να αναπτύξουν τη δυνατότητά να µαθαίνουν µόνοι τους, καθώς επίσης και να εργάζονται σε οµάδες. Εκτός από τις προαναφερθείσες θεµατικές περιοχές, το LOCE περιλαµβάνει στην υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση τα λατινικά και τα θέµατα που αφορούν την κοινωνία, τον πολιτισµό και θρησκεία. Το τελευταίο συνεπάγεται δύο επιλογές: µια θρησκευτική επιλογή και µια επιλογή µη δογµατική (θρησκευτική). Τα εκπαιδευτικά υλικά επιλέγονται από κάθε σχολείο. 3β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Η αξιολόγηση πρέπει να είναι συνεχής και ενσωµατωµένη. Το LOCE ορίζει ότι οι υπηρεσίες εκπαίδευσης θα πραγµατοποιούν µια γενική διαγνωστική αξιολόγηση της απόκτησης των βασικών δεξιοτήτων που είναι αναπόσπαστο µέρος αυτού του επιπέδου εκπαίδευσης. Αυτή η δοκιµή δεν θα έχει κανένα ακαδηµαϊκό αποτέλεσµα. Αντ' αυτού, θα είναι διαµορφωτικό και θα παράσχει τις οδηγίες για τα σχολεία, τους δασκάλους, τις οικογένειες και τους µαθητές. Στους µαθητές που ολοκληρώνουν µε επιτυχία το ESO απονέµεται το απολυτήριο (graduado en educación secundaria). Στο τέλος αυτού του σταδίου, όλοι οι µαθητές λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό που δηλώνει τα έτη συµµετοχής και τους τίτλους σπουδών που λαµβάνονται στις διάφορες θεµατικές περιοχές. Το LOCE δηλώνει ότι στους µαθητές που περνούν όλα τα θέµατα σε αυτό το εκπαιδευτικό στάδιο θα απονέµεται το απολυτήριο. 3β.4 Πέρασµα των µαθητών στα επόµενα επίπεδα καθοδήγησης και µετάβασης Η απόφαση σχετικά µε το πέρασµα των µαθητών στο επόµενο επίπεδο αποφασίζεται στο τέλος του πρώτου κύκλου και στο τέλος κάθε έτους στο δεύτερο κύκλο. Όλοι οι εκπαιδευτικοί αποφασίζουν συλλογικά σχετικά µε το εάν ένας µαθητής µπορεί να περάσει στο επόµενο έτος ή τον κύκλο. Οι µαθητές που δεν έχουν επιτύχει τους στόχους του πρώτου κύκλου ενός ιδιαίτερου εκπαιδευτικού επιπέδου µπορούν να παρακολουθήσουν άλλη µια φορά το έτος σε εκείνο το επίπεδο και ένα άλλο έτος σε οποιαδήποτε από τα έτη του δεύτερου κύκλου (υπό τους περιορισµούς και τους όρους που τίθενται από τις διαφορετικές αυτόνοµες Κοινότητες), υπό τον όρο ότι δεν έπρεπε να κάνουν ένα πρόσθετο έτος σε αρχικό επίπεδο. Εν γένει, µπορούν να παραµείνουν µόνο δύο έτη περισσότερο


83

κατά την διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Το LOCE δηλώνει ότι η απόφαση, να επιτραπεί σε έναν µαθητή να κινηθεί προς το επόµενο επίπεδο, πρέπει να ληφθεί στο τέλος κάθε ενός έτους σε εκείνο το ιδιαίτερο επίπεδο. Ο µαθητής µπορεί να επαναλάβει ένα δεδοµένο έτος µόνο µία φορά. Ο εκπαιδευτικός τάξης είναι αρµόδιος για το συντονισµό της προσωπικής καθοδήγησης των µαθητών µε την υποστήριξη του τµήµατος καθοδήγησης. Στο τέλος του επιπέδου, πρέπει να παρασχεθούν οδηγίες σχετικά µε το ακαδηµαϊκό και επαγγελµατικό µέλλον του µαθητή. Η καθοδήγηση δεν είναι πιεστική και πρέπει να είναι εµπιστευτική. Το απολυτήριο λυκείου δίνει την πρόσβαση στη σειρά µαθηµάτων Bachillerato και στη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση (ενδιάµεσο επίπεδο). Τα ειδικά µέτρα για τους µαθητές περιλαµβάνουν την προσαρµογή της διδασκαλίας στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. 3β.5. Εκπαιδευτικοί Για να διδάξουν σε δευτεροβάθµιο επίπεδο, οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρέπει να κατέχουν το πτυχίο licenciado, ingeniero (µηχανικός), του arquitecto (αρχιτέκτονας) ή ισοδύναµο. Τα ιδρύµατα όπου λαµβάνουν την αρχική κατάρτισή τους είναι τα escuelas técnicas superiores ή esculeas politécnicas superiores. Πρέπει να παρακολουθήσουν ενός ή δύο κύκλων σειρές µαθηµάτων που διαρκούν τέσσερα, πέντε ή έξι έτη. Επιπλέον, οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν εξειδικευµένα διδακτικά προσόντα, τα οποία µπορούν να ληφθούν ακολουθώντας µια σειρά µαθηµάτων στην κατάρτιση εκπαιδευτικών.

ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ: ΣΕΙΡΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΕΧΝΗΣ 3γ Εξειδικευµένη εκπαίδευση: Σειρές µαθηµάτων τέχνης Οι εξειδικευµένες σειρές µαθηµάτων εκπαίδευσης παρέχουν την επαρκή κατάρτιση για τα διάφορα επαγγέλµατα και είναι συµβατές µε την υποχρεωτική πορεία του επικρατούντος εκπαιδευτικού συστήµατος. ∆είτε το τµήµα 4γ. Τα ιδρύµατα που παρέχουν την αγωγή τέχνης ποικίλλουν ευρέως, αλλά καθορίζονται πάντα από τους εθνικούς κανονισµούς. Τα σχολεία µουσικής και χορού (δηµόσια και ιδιωτικά) διαφέρουν ανάλογα µε το εάν προσφέρουν ή όχι τα επίσηµα πιστοποιητικά. Το Conservatorios είναι δηµόσια ιδρύµατα που διδάσκουν τη µουσική και το χορό. Τα στοιχειώδη conservatorios διδάσκουν το στοιχειώδες επίπεδο (τέσσερις βαθµοί) και πρέπει να έχουν τουλάχιστον 80 µαθητές. Τα Centros integrados (ενσωµατωµένα σχολεία) µπορούν ταυτόχρονα να προσφέρουν την πρωτοβάθµια εκπαίδευση και τις στοιχειώδεις σειρές µαθηµάτων µουσικής ή χορού. Πρέπει να ανταποκρίνονται στα ίδια πρότυπα µε τα επικρατούντα σχολεία, συν µια σειρά απαιτήσεων για τα εξειδικευµένα µαθήµατα. Τα ιδιωτικά σχολεία µπορούν επίσης να παρέχουν αυτόν τον τύπο εκπαίδευσης. Οι αρχές εκπαίδευσης είναι αρµόδιες για τον καθορισµό των κριτηρίων για την αποδοχή στις στοιχειώδεις σειρές µαθηµάτων µουσικής και χορού. Συνήθως, η ιδανική ηλικία θεωρείται περίπου 8 ετών. Το πρόγραµµα σπουδών πρέπει να συµµορφώνονται µε τις αρχές που καθιερώνονται για τα άλλα επίπεδα επικρατούσας εκπαίδευσης στις θεµατικές περιοχές. Οι µαθητές περνούν πέντε έτη στο στοιχειώδες επίπεδο και µπορούν να επαναλάβουν ένα έτος µόνο µία φορά. Η αξιολόγηση πρέπει να είναι συνεχής και ενσωµατωµένη. Τα αποτελέσµατα της τελικής αξιολόγησης των διαφορετικών θεµάτων εκφράζονται µε την µορφή ‘pass’ or ‘fail’‘pass’ or ‘fail’. Στο τέλος αυτού του επιπέδου, στους µαθητές απονέµεται το αντίστοιχο πιστοποιητικό.


84

4. ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

Η µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση διαιρείται σε ακαδηµαϊκό ή γενικό κλάδο και επαγγελµατικό κλάδο. Υπάρχουν επίσης οι enseñanzas de régimen especial (εξειδικευµένες σειρές µαθηµάτων εκπαίδευσης) που µπορούν να µελετηθούν παράλληλα µε αυτές τις µετα-υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. 4α ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Ο γενικός κλάδος περιλαµβάνει το Bachillerato (πτυχίο), το οποίο είναι µια διετής σειρά µαθηµάτων για τους µαθητές από 16 έως 18 ετών. Προκειµένου να είναι κατάλληλα προετοιµασµένοι για το Bachillerato, οι µαθητές πρέπει να έχουν ένα πιστοποιητικό graduado en educación secundaria. Εκείνοι που έχουν αποκτήσει τα προσόντα Técnico είναι αµέσως επιλέξιµοι για ορισµένους τύπους σειρών µαθηµάτων και µετά να ακολουθήσουν τη συγκεκριµένη σειρά µαθηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης (ενδιάµεσο επίπεδο). Η αποδοχή σε αυτές τις σειρές µαθηµάτων είναι επίσης ανοικτή σε εκείνους που έχουν τα πρώτου επιπέδου técnico auxiliary προσόντα και που έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις κοινές σειρές µαθηµάτων στις εφαρµοσµένες τέχνες και τις τέχνες. Αυτός ο γενικός κλάδος έχει έναν τριπλό σκοπό: να προετοιµάσει τους µαθητές για την πανεπιστηµιακή εκπαίδευση, τη συγκεκριµένη προηγµένη επαγγελµατική κατάρτιση και, τελικά, την προετοιµασία για την αγορά εργασίας. 4α.1. Οργάνωση των σχολείων Η σειρά µαθηµάτων Bachillerato προσφέρεται από τα ιδρύµατα δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, τα οποία µπορούν να είναι ιδιωτικά ή χρηµατοδοτούµενα από το δηµόσιο και καλούνται institutos de educación secundaria (σχολεία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης) εάν είναι δηµόσια. Αυτά τα ιδρύµατα πρέπει επίσης να έχουν τον επαρκή εξοπλισµό και τις εγκαταστάσεις για να προσαρµόσουν τα διαφορετικά είδη Bachillerato που προσφέρουν. Σε αυτά τα ιδρύµατα, οι τάξεις οργανώνονται κατά ηλικία, και δεν µπορούν να έχουν περισσότερους από 35 µαθητές ανά τάξη. Όλα τα σχολεία πρέπει να ανταποκριθούν σε µια σειρά κατώτατων επιπέδων, τα οποία είναι υποχρεωτικά σε εθνικό επίπεδο. Τα δηµόσια ιδρύµατα είναι µικτής εκπαίδευσης, ενώ τα ιδιωτικά σχολεία είναι µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις single-sex. Το σχολικό ηµερολόγιο είναι το ίδιο όπως στην υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση δείτε το τµήµα 3β.1. Τα εκπαιδευτικά υλικά επιλέγονται από κάθε σχολείο. 4α.2. Το πρόγραµµα σπουδών Υπάρχουν 4 διαφορετικοί τύποι Bachillerato (τέχνη, φυσική επιστήµη και υγεία, ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήµες και τεχνολογία). Το LOCE καθορίζει 3 τύπους Bachillerato: τέχνες, επιστήµη και τεχνολογία, και κοινωνικές ανθρωπιστικές επιστήµες. Τα διαφορετικά θέµατα διδάσκονται σε όλους τους µαθητές στο ίδιο επίπεδο. Το πρόγραµµα σπουδών διαιρείται σε κοινά θέµατα, θέµατα που είναι συγκεκριµένα για κάθε τύπο Bachillerato και προαιρετικά θέµατα. Η βασική επαγγελµατική κατάρτιση είναι µέρος του Bachillerato. Το βασιλικό διάταγµα του 1991 καθορίζει τη δοµή του Bachillerato, διευκρινίζοντας τα enseñanzas mínimas (το ελάχιστο πρόγραµµα σπουδών πυρήνων, οι θεµατικές περιοχές που καλύπτονται σε κάθε τύπο και τις ελάχιστες ώρες για κάθε θέµα). Το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων για όλες αυτές τις θεµατικές περιοχές είναι καθιερωµένο σε εθνικό επίπεδο. Κάθε αυτόνοµη Κοινότητα πρέπει να προσαρµόσει το πρόγραµµα σπουδών στο ιδιαίτερο κοινωνικό, οικονοµικό και πολιτιστικό πλαίσιό της, να θέσει τη µεθοδολογία και κριτήρια αξιολόγησης και να προσφέρει τα προαιρετικά θέµατα. Το 2000, η δοµή και το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων του Bachillerato άλλαξαν. Εντούτοις, η νέα οργάνωση δεν θα εφαρµοστεί πλήρως έως το 2003/04, ενώ η µόνη σειρά µαθηµάτων που θα


85

αλλάξει το 2002/03 θα είναι η πρωτοετής σειρά µαθηµάτων. Το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων δεν πρέπει ποτέ να υπερβεί το 55% του σχολικού ωρολογίου προγράµµατος στις αυτόνοµες Κοινότητες µε δύο επίσηµες γλώσσες, ή το 65% σε άλλες Κοινότητες. Αυτό εξηγεί γιατί υπάρχουν ορισµένες διαφορές στα ωρολόγια προγράµµατα και στη σειρά των προαιρετικών θεµάτων που προσφέρονται στις διαφορετικές αυτόνοµες Κοινότητες. Στα προαιρετικά θέµατα διατίθεται ένα ελάχιστο 70 ωρών. Το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων διδάσκεται και στους δύο τύπους για ένα ή δύο έτη και περιλαµβάνει: φυσική αγωγή (35 ώρες), φιλοσοφία (140 ώρες), ιστορία (70 ώρες), ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία και επίσηµη γλώσσα της αντίστοιχης αυτόνοµης Κοινότητας και λογοτεχνία (210 ώρες), ξένη γλώσσα (210 ώρες) και δραστηριότητες θρησκείας/µελέτης (70 ώρες). Οι µέθοδοι διδασκαλίας που χρησιµοποιούνται στις σειρές µαθηµάτων Bachillerato προορίζονται να ενθαρρύνουν την ικανότητα των µαθητών να µάθουν από µόνοι τους, να εργαστούν σε οµάδες και να υιοθετήσουν τις κατάλληλες ερευνητικές µεθόδους. Πρέπει επίσης να τονίσει τη σχέση µεταξύ των θεωρητικών και πρακτικών πτυχών της γνώσης. Οι δάσκαλοι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εκπαιδευτικά υλικά επειδή είναι αυτοί που αποφασίζουν στη συνέλευση των δασκάλων ποια υλικά αυτοί θέλουν να χρησιµοποιήσουν στις τάξεις τους. Το LOCE τονίζει τη σηµασία των δραστηριότητων που υποκινούν το ενδιαφέρον για την ανάγνωση και τη συνήθεια της ανάγνωσης και τη δυνατότητα να εκφραστεί σωστά στο σύνολο των µαθητών. 4α.3. Αξιολόγηση / πιστοποίηση Τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά της αξιολόγησης των µαθητών είναι εφαρµόσιµα σε εθνικό επίπεδο, αν και κάθε αυτόνοµη Κοινότητα καθιερώνει τα κριτήρια αξιολόγησής της ως τµήµα του προγράµµατος σπουδών της, και αυτά τα κριτήρια καθορίζονται λεπτοµερέστερα σε κάθε σχολείο. Η αξιολόγηση είναι συνεχής και πρέπει να λάβει υπόψη όλα τα θέµατα µε βάση το σχετικό βαθµό ή το επίπεδο, την ακαδηµαϊκή ωριµότητα των µαθητών σε σχέση µε τους στόχους του Bachillerato και τη δυνατότητά τους να µεταβούν στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Οι εξετάσεις είναι single-subject, και οι βαθµοί δίνονται σε µια κλίµακα από 1 έως 10, µε βαθµό άνω του 5 προβιβασµό. Εάν οι µαθητές δεν περάσουν ένα θέµα τον Ιούνιο, µπορούν να υποβληθούν σε έναν ειδικό διαγωνισµό επανάληψης το Σεπτέµβριο. Οι µαθητές αξιολογούνται από µια οµάδα εκπαιδευτικών κάτω από το συντονισµό του εκπαιδευτικού τάξης και υπό την επίβλεψη του τµήµατος καθοδήγησης. Στους µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς το Bachillerato απονέµονται το δίπλωµα Bachiller. Για την απόκτηση του οι µαθητές πρέπει να περάσουν όλα τα θέµατα. Επιπλέον, το LOCE ορίζει ότι για την απόκτηση του προσόντος Bachiller ο µαθητής πρέπει να περάσει µια γενική δοκιµή Bachillerato. 4α.4. Ρυθµίσεις προόδου / καθοδήγησης / µετάβασης Οι µαθητές του πρώτου έτους που έχουν περισσότερα από δύο θέµατα που δεν έχουν περάσει ακόµα πρέπει να επαναλάβουν το έτος. Επίσης, οι µαθητές που στο τέλος του δεύτερου έτους έχουν περισσότερα από τρία θέµατα που δεν έχουν περάσει ακόµα πρέπει να επαναλάβουν αυτό το έτος στην ολότητά του. Εντούτοις, εάν έχουν αποτύχει σε τρία ή λιγότερα παίρνουν µόνο αυτά τα ιδιαίτερα θέµατα. Οι µαθητές µπορούν να ξοδέψουν ένα µέγιστο τεσσάρων ετών στη σειρά µαθηµάτων Bachillerato. Ο εκπαιδευτικός τάξης και το τµήµα καθοδήγησης είναι επίσης αρµόδιοι για την παροχή των συµβουλών και οδηγιών στους µαθητές σχετικά µε τη µελλοντική ακαδηµαϊκή και επαγγελµατική σταδιοδροµία τους. Τα προσόντα Bachiller δίνουν το δικαίωµα στους µαθητές να ακολουθήσουν τη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση (πιο υψηλό επίπεδο), άλλα σειρές µαθηµάτων τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και πανεπιστήµιο.


86

4α.5. Εκπαιδευτικοί ∆είτε το τµήµα 3β.5. 4β ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Αυτό το τµήµα σχετίζεται µόνο µε τη εξειδικευµένη επαγγελµατική κατάρτιση. Η εξειδικευµένη επαγγελµατική κατάρτιση όπως καθιερώνεται από το LOGSE διαιρείται σε δύο επίπεδα: ενδιάµεσο και προηγµένο επίπεδο, το οποίο αναφέρεται επίσης ως ενδιάµεσο - και υψηλού επιπέδου ciclos formativos. Η συγκεκριµένη µέσου επιπέδου επαγγελµατική κατάρτιση είναι ανοικτή στους µαθητές πάνω των 16 ετών. Η διάρκεια της σειράς µαθηµάτων ποικίλλει ανάλογα µε το ciclo formativo (από 1.300 έως 2.000 ώρες, που διαρκούν πάνω από δεκαοχτώ µήνες ή δύο έτη. Η σειρά µαθηµάτων διαρκεί γενικά δεκαοχτώ µήνες). Το graduado en educación secundaria (πτυχίο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης) απαιτείται για την εγγραφή σε αυτήν την µέσου επιπέδου σειρά µαθηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης. Εντούτοις, οι µαθητές µπορούν επίσης να εγγράφουν ακόµα κι αν δεν καλύπτουν τις καθιερωµένες ακαδηµαϊκές απαιτήσεις, υπό τον όρο ότι είναι σε θέση να αποδείξουν µέσω µιας ειδικής δοκιµής ότι έχουν την απαραίτητη ικανότητα για να παρακολουθήσουν και να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της σειράς µαθηµάτων. Οι κύριοι στόχοι αυτού του επιπέδου είναι να εξασφαλιστεί ότι οι µαθητές αποκτούν τις επαγγελµατικές δεξιότητες που απαιτούνται για να εργαστούν ακίνδυνα, µε αυτοπεποίθηση και επαγγελµατική ωριµότητα. 4β.1. Οργάνωση των σχολείων Τα ιδρύµατα επαγγελµατικής κατάρτισης µπορούν να είναι ιδιωτικά ή χρηµατοδοτούµενα από το δηµόσιο. Η µέσου επιπέδου επαγγελµατική κατάρτιση µπορεί να προσφερθεί από: α) σχολεία που προσφέρουν educación secundaria obligatoria (υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση – ESO), εκείνα που προσφέρουν τις σειρές µαθηµάτων Bachillerato και αυτά που προσφέρουν και τα δύο ( στην περίπτωση των δηµόσιων σχολείων, institutos de educación secundaria). Στην τελευταία περίπτωση, η επαγγελµατική κατάρτιση πρέπει να αποτελέσει µια χωριστή οργανωτική µονάδα, αν και τα δύο είδη εκπαίδευσης µπορούν να µοιραστούν ορισµένες κοινές εγκαταστάσεις β) σχολεία που αφιερώνονται αποκλειστικά στη διδασκαλία της συγκεκριµένης επαγγελµατικής κατάρτισης. Σε αυτά τα ιδρύµατα, οι τάξεις οργανώνονται κατά ηλικία, και δεν µπορούν να έχουν περισσότερους από 30 µαθητές ανά τάξη. Όπως στο γενικό κλάδο, όλα τα ιδρύµατα ανεξάρτητα από τη θέση τους πρέπει να ανταποκριθούν στα κατώτατα επίπεδα, τα οποία είναι υποχρεωτικά σε εθνικό επίπεδο. Τα δηµόσια ιδρύµατα είναι µικτής εκπαίδευσης, ενώ τα ιδιωτικά σχολεία είναι µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις single-sex. Το σχολικό ηµερολόγιο είναι το ίδιο όπως στην υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση δείτε το τµήµα 3β.1. Τα εκπαιδευτικά υλικά επιλέγονται από κάθε σχολείο. 4β.2. Το πρόγραµµα σπουδών Οι βασικές γενικές οδηγίες και το αντίστοιχο πρόγραµµα σπουδών πυρήνων για ολόκληρη την Ισπανία τίθενται από το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού. Οι αρχές εκπαίδευσης έχουν συµπληρώσει αυτούς τους βασικούς κανονισµούς και έχουν καθιερώσει το πρόγραµµα σπουδών ciclos formativos που αντιστοιχεί στα διάφορα πτυχία διαθέσιµα στην κάθε περιοχή ή την περιοχή κάτω από την αιγίδα τους. Το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων που τίθεται για κάθε ciclos formativos που οδηγεί σε ένα επαγγελµατικό πιστοποιητικό, διευκρινίζει τη συνολική διάρκεια του ciclos formativos και τον ελάχιστο αριθµό ωρών που απαιτούνται για κάθε módulo. Αυτό το ωρολόγιο πρόγραµµα, που είναι καθιερωµένο σε εθνικό επίπεδο, δεν µπορεί κάτω από οποιεσδήποτε περιστάσεις να υπερβεί το 55% του συνολικού ωρολογίου προγράµµατος που καθιερώνεται για το ciclos formativos και που


87

σχετίζεται µε τις αυτόνοµες Κοινότητες που έχουν δύο επίσηµες γλώσσες ή το 65% στις άλλες Κοινότητες. Τα ciclos formativos οργανώνονται σε θεωρητικό-πρακτικό módulos profesionales, των οποίων η διάρκεια εξαρτάται από τη φύση των επαγγελµατικών δεξιοτήτων που απαιτούνται για κάθε πιστοποιητικό. Αυτά τα ciclos formativos διαιρούνται σε 20 διαφορετικές επαγγελµατικές κατηγορίες. Επιπλέον, όλα τα ciclos formativos περιλαµβάνουν ένα módulo πάνω στην εκπαίδευση. Όλα τα προγράµµατα σπουδών ciclos formativos περιλαµβάνουν την εκµάθηση µε εργασία (πάνω στο επάγγελµα) που διαρκεί συνήθως 300-700 ώρες. Τα θέµατα διδάσκονται στο ίδιο επίπεδο σε όλους τους µαθητές. Οι µέθοδοι διδασκαλίας στη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση γενικά πρέπει να προσφέρουν έναν κατάλληλο συνδυασµό επιστηµονικού, τεχνολογικού και οργανωτικού περιεχοµένου σειράς µαθηµάτων για να παρέχουν στους µαθητές µια συντονισµένη επισκόπηση των διαδικασιών παραγωγής στις οποίες θα κληθούν για να συµµετέχουν. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν την οµαδική εργασία και τις ικανότητες των µαθητών να µάθουν από µόνοι τους. 4β.3. Αξιολόγηση / πιστοποίηση Η αξιολόγηση είναι συνεχής και πραγµατοποιείται µέσω των módulos profesionales, αν και οι γενικές πτυχές της κατάρτισης πρέπει να ληφθούν υπόψη. Το πρόσωπο που διορίζεται από την εκπαιδευτική διοίκηση για να εποπτεύσει την εκµάθηση πάνω στη δουλειά συµµετέχει στην πρόοδο της αξιολόγησης των µαθητών σε αυτές τις ενότητες. Η τελική αξιολόγηση είναι single-subject και εκφράζεται µε βαθµολογία από το 1 έως το 10, µε εξαίρεση το módulo εκµάθησης πάνω στη δουλειά, όπου εκφράζεται από την µορφή προαγωγής – αποτυχίας. Οι µαθητές πρέπει να λάβουν έναν προβιβάσιµο βαθµό σε όλα τα módulos του εν λόγω κύκλου κατάρτισης. Κάθε αυτόνοµη Κοινότητα έχει ρυθµίσει την αξιολόγηση και την ακαδηµαϊκή πιστοποίηση των µαθητών που εγγράφονται στη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση στους διαφορετικούς χρόνους. Στους µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς την µέση επιπέδου επαγγελµατική κατάρτιση απονέµονται ένα πιστοποιητικό técnico στο αντίστοιχο επάγγελµα. 4β.4. Ρυθµίσεις προόδου / καθοδήγησης / µετάβασης Με τα προσόντα του técnico, οι µαθητές µπορούν να έχουν πρόσβαση σε ορισµένους τύπους Bachillerato σχετικούς µε τον κύκλο που έχουν ακολουθήσει. Επίσης, είναι δυνατό να εγγραφούν σε άλλες εξειδικευµένες ή συµπληρωµατικές σειρές µαθηµάτων. Οι ενισχυτικές δραστηριότητες πραγµατοποιούνται για τις ενότητες που οι µαθητές δεν έχουν περάσει. Οι τύποι επαγγελµατικών προσανατολισµών και οι αρµόδιοι για αυτόν τον στόχο και για την αξιολόγηση είναι οι ίδιοι όπως για το γενικό κλάδο της εκπαίδευσης δείτε το τµήµα 4.α.4. 4β.5. Εκπαιδευτικοί Οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στην επαγγελµατική κατάρτιση είναι ειδικοί σε θέµατα και είναι κατάλληλοι για να διδάξουν τη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση και, σε ορισµένες περιπτώσεις, µερικά θέµατα ESO και Bachillerato. Τα προσόντα που απαιτούνται από αυτούς τους εκπαιδευτικούς είναι το diplomado, το ingeniero técnico ή το arquitecto técnico. Αυτά τα προσόντα λαµβάνονται στα, escuelas técnicas superiores, escuelas politécnicas superiores και escuelas universitarias politécnicas. Εκείνοι που δεν έχουν ένα δίπλωµα Maestro και εκείνοι που δεν έχουν ένα πτυχίο Licenciado στην εκπαίδευση πρέπει να έχουν ένα εξειδικευµένο εκπαιδευτικό δίπλωµα κατάρτισης.


88

4β.6. Στατιστικές Αριθµός µαθητών στην µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση και το ποσοστό στα δηµόσια σχολεία. Προσωρινά στοιχεία σχολικού έτους 2001/02.: Number of pupils % in public establishments Bachillerato 677,554 74.7 Intermediate-level vocational training 213,541 72.14 4γ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Το µέσο επίπεδο εξειδικευµένης εκπαίδευσης καλύπτει τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών, της τέχνης (που διακρίνεται σε µουσική και χορό, και plastic arts and design) και των θεµάτων που οδηγούν στο βαθµό sports technician. Οι ξένες γλώσσες προσφέρονται από τα escuelas oficiales de idiomas (σχολεία επίσηµης γλώσσας). Αυτά τα σχολεία διδάσκουν τις ξένες γλώσσες και τις επίσηµες γλώσσες της Ισπανίας. Αυτές οι σειρές µαθηµάτων είναι συµβατές µε τις σειρές µαθηµάτων στο υπόλοιπο του εκπαιδευτικού συστήµατος, και οι µαθητές πρέπει να είναι τουλάχιστον 14 ετών. Υπάρχουν δύο κύκλοι: στοιχειώδης και προηγµένος. Ο στοιχειώδης κύκλος διαρκεί τρία έτη, µε έναν ελάχιστο χρόνο διδασκαλίας 360 ωρών. Το µόνο θέµα που διδάσκεται είναι η γλώσσα. Ο προηγµένος κύκλος διαρκεί δύο έτη, µε έναν ελάχιστο χρόνο διδασκαλίας 240 ωρών. Η κυβέρνηση θέτει το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων. Επίσης, η εκµάθηση γλωσσών από απόσταση είναι διαθέσιµη µέσω των δηµόσιων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. Προκειµένου να εγγράφουν στο στοιχειώδη κύκλο, οι µαθητές πρέπει να έχουν ακολουθήσει τον πρώτο κύκλο της υποχρεωτικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ή να έχουν τα παλαιά προσόντα του graduado escolar, the certificado de escolaridad ή του certificado de estudios primarios. Για να θεωρούνται κατάλληλοι για τον προηγµένο κύκλο, οι µαθητές πρέπει να έχουν το ακαδηµαϊκό πιστοποιητικό που δηλώνει ότι έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς το στοιχειώδη κύκλο. Μόλις ολοκληρώσουν το στοιχειώδη κύκλο και περάσουν την αντίστοιχη εξέταση, στους µαθητές απονέµονται ένα ακαδηµαϊκό πιστοποιητικό που βεβαιώνει την επιτυχία των καθορισµένων στόχων. Μετά την ολοκλήρωση του προηγµένου κύκλου, απονέµεται ένα πιστοποιητικό ικανότητας. Και τα δύο πιστοποιητικά µπορούν να ληφθούν είτε από τους µαθητές που παρευρίσκονται στις σχολικές τάξεις είτε από τους ανεξάρτητους µαθητές (διδασκαλία από απόσταση). Η τελευταία οµάδα µπορεί να υποβληθεί σε µια ειδική ετήσια εξέταση. Για να διδάξουν στα σχολεία επίσηµης γλώσσας, οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρέπει να κατέχουν το πτυχίο του licenciado, του ingeniero (µηχανικός), του arquitecto (αρχιτέκτονας) ή κάποιου ισοδύναµου. Πρέπει επίσης να έχουν επιλεχτεί µέσω της τυποποιηµένης διαδικασίας επιλογής. Η εκπαίδευση µουσικής και χορού (µέσο επίπεδο) προσφέρεται από τα επαγγελµατικά conservatorios, τα οποία πρέπει να έχουν τουλάχιστον 180 µαθητές στη µουσική και 90 στο χορό. Οι µαθητές µπορούν να εγγράφουν σε οποιαδήποτε σειρά µαθηµάτων χωρίς την ολοκλήρωση της προηγούµενης, υπό τον όρο ότι επιτυγχάνουν στον αντίστοιχο διαγωνισµό. Ένα πρόγραµµα σπουδών πυρήνων καθορίζεται για την µέσου επιπέδου εκπαίδευση µουσικής και χορού. Η αξιολόγηση είναι παρόµοια µε αυτήν του στοιχειώδους επιπέδου. Οι µαθητές µπορούν να εγγραφούν για ένα µέγιστο οκτώ ετών στο µέσο επίπεδο, αλλά λιγότερο από τρία έτη σε οποιοδήποτε κύκλο και λιγότερο από δύο έτη σε οποιαδήποτε σειρά µαθηµάτων. Οι µαθητές που περνούν αυτό το επίπεδο λαµβάνουν ένα επαγγελµατικό πιστοποιητικό στην αντίστοιχη σειρά µαθηµάτων και την ειδικότητα. Για να διδάξουν τους διάφορους τύπους τεχνών, οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρέπει να κατέχουν το πτυχίο του licenciado, του ingeniero (µηχανικός), του arquitecto (αρχιτέκτονας) ή κάποιου ισοδύναµου.


89

Οι σειρές µαθηµάτων στις plastic arts and design διαιρούνται σε δύο επίπεδα (µέσο και προηγµένο), τα οποία θεωρούνται ως ciclos formativos. Αυτές οι σειρές µαθηµάτων οργανώνονται στους κύκλους, µε τα θεωρητικά και πρακτικά módulos. Τα δηµόσια ιδρύµατα που προσφέρουν αυτές τις σειρές µαθηµάτων αναφέρονται ως escuelas (σχολεία). Αυτές οι σειρές µαθηµάτων µπορούν επίσης να διδαχθούν στα εξουσιοδοτηµένα ιδιωτικά σχολεία. Και οι δύο τύποι σχολείων πρέπει να συµµορφωθούν µε τα κατώτατα επίπεδα. Για να εγγράφουν σε αυτό το επίπεδο, οι µαθητές πρέπει να κατέχουν το πιστοποιητικό του graduado en educación secundaria ή ισοδύναµου και να καταδείξουν ότι έχουν τις απαραίτητες δυνατότητες µε τη επιτυχία σε µια δοκιµή. Η αξιολόγηση µπορεί να είναι αρχική, συνεχής και τελική. Όταν οι µαθητές περνούν το ενδιάµεσο ciclos formativos και υποβάλλουν ένα end-of-term project, λαµβάνουν το πιστοποιητικό técnico στις plastic arts and design στην αντίστοιχη ειδικότητα. Για να διδάξουν τις plastic arts and design, οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρέπει να κατέχουν το πτυχίο του diplomado, arquitecto técnico ή ingeniero técnico ή ισοδύναµο. Οι σειρές µαθηµάτων που οδηγούν στο βαθµό sports technician οργανώνονται σε δύο επίπεδα: ενδιάµεσο επίπεδο (που υποδιαιρείται σε δύο επίπεδα) και πιο υψηλό επίπεδο. Τα σχολεία όπου προσφέρονται αυτά τα µαθήµατα µπορούν να είναι δηµόσια ή ιδιωτικά και πρέπει να καλύψουν µια σειρά απαιτήσεων όσον αφορά τις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισµό και τον αριθµό µαθητών ανά τάξη. Αυτή την περίοδο, το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού ρυθµίζει το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων, τις δοκιµές και τις απαιτήσεις όσον αφορά την πρόσβαση στις διάφορες ειδικότητες, δηλ. αθλητισµός βουνών και αναρρίχηση, χειµερινός αθλητισµός, ποδόσφαιρο και εσωτερικό ποδόσφαιρο, που δηµιουργούν συνολικά 17 προσόντα για τους αθλητικούς τεχνικούς. Για την πρόσβαση σε αυτές τις σειρές µαθηµάτων, οι µαθητές πρέπει να έχουν το απολυτήριο κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ή ισοδύναµο και πρέπει να περάσουν µια ειδική εισαγωγική εξέταση. Μπορούν να εισαχθούν στο δεύτερο επίπεδο της σειράς µαθηµάτων εάν έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις πρώτο επίπεδο σειρές µαθηµάτων στον ίδιο τύπο αθλητική ειδικότητα. Εντούτοις, οι µαθητές µπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτές τις σειρές µαθηµάτων χωρίς την κατοχή του απολυτηρίου κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης εάν µπορούν να καταδείξουν ότι έχουν την απαραίτητες γνώσεις και τις δυνατότητες να ανταποκριθούν σε αυτές τις σειρές µαθηµάτων βασισµένοι σε µια δοκιµή ωριµότητας. Οι µαθητές πρέπει να είναι 18 ετών. Το πρόγραµµα σπουδών των σειρών µαθηµάτων που οδηγούν στα προσόντα του αθλητικού τεχνικού διαιρείται σε θεωρητικές-πρακτικές ενότητες που περιλαµβάνουν: ένα κοινό µέρος, ένα ειδικό µέρος που αφιερώνονται στον τύπο της αθλητικής ειδικότητας σύµφωνα µε τα προσόντα που λαµβάνονται και περαιτέρω τη συµπληρωµατική και πρακτική κατάρτιση, τα οποία οι µαθητές ακολουθούν µόλις ολοκληρώσουν τα κοινά, συγκεκριµένα και συµπληρωµατικά µέρη. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση όλων των ενοτήτων που αποτελούν αυτές τις σειρές µαθηµάτων (των οποίων η διάρκεια ποικίλλει µεταξύ ενός ελάχιστου 950 ωρών και ενός µεγίστου 1100 ωρών κατάρτισης), στους µαθητές απονέµονται τα προσόντα του αθλητικού τεχνικού στην αντίστοιχη επιλογή. Αυτά τα προσόντα είναι ισοδύναµα µε τα προσόντα του técnico στη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση.


90

ΙΤΑΛΙΑ

2003 1. Εισαγωγή 1.1 Υπόβαθρο Από την πιο πρόσφατη απογραφή που πραγµατοποιήθηκε στις 21 Οκτωβρίου του 2001, ο πληθυσµός της Ιταλίας ήταν 56.305.568. Η χώρα καλύπτει 30.132.845 τετραγωνικά χιλιόµετρα. Η Ιταλία έχει κοινοβουλευτική ∆ηµοκρατία που διευθύνεται από έναν Πρόεδρο και το Κοινοβούλιο που αποτελούνται από το Επιµελητήριο των Αντιπροσώπων και της Συγκλήτου, το οποίο ασκεί τη νοµοθετική δύναµη. Η εκτελεστική δύναµη είναι στα χέρια της κυβέρνησης. Για διοικητικούς λόγους, η Ιταλία διαιρείται σε 20 αυτόνοµες εδαφικές περιοχές, γνωστές ως Regions (περιοχές). Κάθε µία από αυτές έχει τις νοµοθετικές, διοικητικές και οικονοµικές αρχές της. Οι περιοχές διαιρούνται σε επαρχίες, κάθε µια από τις οποίες αποτελείται από διάφορους δήµους. Και σε επαρχιακό και δηµοτικό επίπεδο, η διοίκηση είναι στα χέρια των εκλεγµένων συµβουλίων. Τα ιταλικά είναι η επίσηµη γλώσσα, αν και σε µερικές περιοχές (Valle d’Aosta, Trentino-Alto Adige, Friuli- Venezia Giulia) η χρήση των τοπικών γλωσσών εξουσιοδοτείται επίσηµα για τα επίσηµα έγγραφα και για την εκπαίδευση. Αυτές οι περιοχές έχουν µια ειδική µορφή αυτονοµίας και είναι γνωστές ως ‘Special-Status Regions’. Η πιο διαδεδοµένη θρησκεία στην Ιταλία είναι ο ρωµαιοκαθολικισµός αν και δεν είναι µια κρατική θρησκεία. 1.2 Το εκπαιδευτικό σύστηµα: αρχές και νοµοθεσία Οι βασικές αρχές σχετικά µε την εκπαίδευση, που καθορίζονται στο ιταλικό σύνταγµα του 1947, περιλαµβάνουν: ελευθερία της εκπαίδευσης, το καθήκον του κράτους να παρέχει ένα δίκτυο εκπαιδευτικών ιδρυµάτων κάθε τύπου και επιπέδου, ανοικτών σε όλους χωρίς διάκριση, το δικαίωµα των ιδιωτών να ιδρύουν σχολεία χωρίς κρατική οικονοµική υποστήριξη, το δικαίωµα και το καθήκον των γονέων να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους για τουλάχιστον οκτώ έτη (πρωτοβάθµια και κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, η οποία είναι δωρεάν στα κρατικά σχολεία) και το δικαίωµα στην εκπαίδευση και επαγγελµατική βοήθεια για εκείνους που καθίστανται ανίκανοι και για τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες (άρθρα 33 και 34 του ιταλικού συντάγµατος). Ο νόµος σχετικά µε τη µεταρρύθµιση του συστήµατος επαγγελµατικής εκπαίδευσης πέρασε πρόσφατα (αριθ. 53 της 28ης Μαρτίου 2003). Η κυβέρνηση θα εφαρµόσει βαθµιαία αυτόν τον νόµο, ο οποίος προβλέπει πολλές αλλαγές στα διάφορα επίπεδα εκπαίδευσης. 1.3 Κατανοµή των ευθυνών για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος της εκπαίδευσης και της κατάρτισης Το νοµοθετικό διάταγµα 300 της 30ης Ιουλίου του 1999 της µεταρρύθµισης στην οργάνωση της κυβέρνησης και της µείωσης του αριθµού Υπουργείων έκανε το Υπουργείο Παιδείας (MPI) και το Υπουργείο Πανεπιστηµιακής, Επιστηµονικής και Τεχνολογικής Έρευνας (MURST) ένα ενιαίο Υπουργείο, το οποίο αναφέρεται τώρα ως Υπουργείο Παιδείας, Πανεπιστηµίων και Έρευνα (MIUR). Αυτό το νέο Υπουργείο είναι αρµόδιο για την εκπαίδευση από το προσχολικό έως το πανεπιστηµιακό επίπεδο. Ο νόµος 59 της 15ης Μαρτίου 1997 παρείχε στις περιοχές, τις επαρχίες και τους δήµους όλες τις λειτουργίες και τις διοικητικές ευθύνες. Τα σχολεία έχουν περιβληθεί µε τις σηµαντικές διαχειριστικές και διοικητικές λειτουργίες σχετικά µε την υπηρεσία της εκπαίδευσης, αλλά προ πάντων έχουν την ιδιαίτερη ευθύνη σε ότι αφορά τον καθορισµό του προγράµµατος σπουδών, τη διεύρυνση της παρεχόµενης κατάρτισης, της οργάνωσης των ωρολογίων προγραµµάτων και των τάξεων κ.λπ.. Η αυτονοµία των σχολείων ασκείται µέσα σε ένα γενικό πλαίσιο που τίθεται ως στόχος από το Υπουργείο Παιδείας ο οποίος εγγυάται τη συνοχή του εκπαιδευτικού συστήµατος.


91

Όλα τα πανεπιστήµια και τα πανεπιστηµιακού επιπέδου ιδρύµατα είναι αυτόνοµοι οργανισµοί, και όσον αφορά τη διοικητική και οικονοµική διαχείρισή τους, καθώς επίσης και τις µεθόδους διδασκαλίας και επιστηµονικής έρευνας. Από το 1975, οι περιοχές έχουν νοµική και διοικητική ευθύνη για την επαγγελµατική κατάρτιση που προσφέρεται στους νέους έξω από το εκπαιδευτικό σύστηµα. Ως προσπάθεια ανασχεδιασµού της παροχής κατάρτισης, δηµιουργήθηκε, µέσα στο σύστηµα της ενιαίας ανώτερης κατάρτισης (FIS), το σύστηµα της υψηλότερης τεχνικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (IFTS). Ο στόχος αυτού του συστήµατος είναι να διευρυνθεί το πεδίο των εκπαιδευτικών µαθηµάτων που προορίζονται για νέους και ενήλικες (που εργάζονται ή είναι άνεργοι). Το Υπουργείο Παιδείας, Πανεπιστηµίων και Έρευνα - MIUR Στα πλαίσια της σχολικής αυτονοµίας, µε ευθύνη του Υπουργείου καθορίζονται: οι γενικοί στόχοι της διαδικασίας κατάρτισης, οι συγκεκριµένοι στόχοι εκµάθησης σχετικά µε τις δεξιότητες των µαθητών, η απόδοση των µαθητών, ο αριθµός ετήσιων ωρών στο γενικό υποχρεωτικό ετήσιο ωρολόγιο πρόγραµµα των προγραµµάτων σπουδών, τα πρότυπα ποιότητα της εκπαίδευσης, οι γενικές οδηγίες σε ότι αφορά την αξιολόγηση των µαθητών και τα γενικά κριτήρια για την οργάνωση των εκπαιδευτικών µαθηµάτων που συνδέονται µε την εκπαίδευση ενηλίκων. Όσον αφορά τις µεθόδους διδασκαλίας, δεν υπάρχει κανένας συγκεκριµένος κανονισµός. Αυτό ισχύει επίσης για τα εγχειρίδια, τα οποία επιλέγονται από τους ορισµένους εκπαιδευτικούς. ∆ιοίκηση σε τοπικό επίπεδο Η τοπική διοίκηση υποδιαιρείται αυτήν την περίοδο σε δύο επίπεδα: επαρχιακό και δηµοτικό. Ο κανονισµός της 6ης Νοεµβρίου 2000 (το αριθ. 347) αποµάκρυνε το επαρχιακό επίπεδο διοίκησης κρατικών σχολείων, το οποίο αντιπροσωπεύθηκε από το Provveditorato agli Studi (αρχή εκπαίδευσης). Η συµφωνία της 19ης Απριλίου 2001 µεταξύ του κράτους, των περιοχών και των τοπικών αυτόνοµων υπηρεσιών προσδιόρισε το Centri Servizi Amministrativi (CSA) ως αρµόδιο όσον αφορά στην άσκηση των διοικητικών λειτουργιών των περιφερειακών σχολικών γραφείων και το Centri Servizi per le Istituzioni Scolastiche (CIS) ως δοµή υποστήριξης για τη σχολική αυτονοµία. Το Υπουργείο Παιδείας ανέστειλε την εργασία αυτών των υπηρεσιών µε µια απόφαση της 21ης ∆εκεµβρίου 2001. Σχολεία Σε κάθε σχολείο, οι λειτουργίες διαχείρισης και διοίκησης ανατίθενται στο Consiglio di circolo (για τα προσχολικά ιδρύµατα και τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης) ή στο Consiglio di istituto (για τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και στο Dirigente scolastico. Το Consiglio di circolo και το Consiglio di istituto είναι αρµόδια για τον έλεγχο σχετικά µε τον προϋπολογισµό, την οργάνωση και τον προγραµµατισµό των σχολικών δραστηριοτήτων. Ως τµήµα αυτής της αυτονοµίας, καταρτίζεται το Piano dell’Offerta Formativa (POF), το οποίο είναι το βασικό έγγραφο που καθορίζει τη σχολική πολιτιστική ταυτότητα και τα σχέδια για το µέλλον. Το παρόν έγγραφο πρέπει να είναι σύµφωνο µε τους γενικούς και εκπαιδευτικούς στόχους των διάφορων τύπων σειρών µαθηµάτων σε εθνικό επίπεδο. Πρέπει να καλύψει τις ανάγκες του τοπικού πολιτιστικού, κοινωνικού και οικονοµικού πλαισίου, λαµβάνοντας υπόψη τον εδαφικό προγραµµατισµό της παροχής κατάρτισης. Το παρόν έγγραφο συντάσσεται από το Collegio dei docenti βάσει των γενικών οδηγιών που καθορίζονται από το Consiglio di circolo ή από το Consiglio di istituto, λαµβάνοντας υπόψη τις προτάσεις και τις απόψεις που διατυπώνονται από τους οργανισµούς και τον σύλλογο των γονέων και, για την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, από τους µαθητές. Το παρόν έγγραφο εγκρίνεται από το Consiglio di circolo ή από το Consiglio di istituto, δηµοσιοποιείται και παραδίδεται στους µαθητές και στους γονείς τους κατά την διάρκεια της εγγραφής.


92

Το Dirigente scolastico είναι αρµόδιο για την διαχείριση του σχολείου. Είναι ο νοµικός αντιπρόσωπός του, και είναι αρµόδιος για τη διαχείριση των οικονοµικών και υλικών πόρων του σχολείου. Στο σχολικό έτος 2000/01, στα αυτόνοµα σχολεία, στον υπεύθυνο για τα διοικητικά θέµατα δόθηκε ο τίτλος Direttore dei servizi generali e amministrativi (διευθυντής των γενικών και διοικητικών υπηρεσιών). Η Επιτροπή των δασκάλων (Collegio dei docenti) διατυπώνει τα εκπαιδευτικά σχέδια και τη διδασκαλία για κάθε σχολικό έτος, και ειδικότερα το Piano dell’Offerta Formativa. Αυτή η Επιτροπή αναθεωρεί περιοδικά τη γενική δραστηριότητα διδασκαλίας για να εξασφαλίσει ότι προσαρµόζεται στους προγραµµατισµένους στόχους, προτείνοντας βελτιώσεις όπου είναι απαραίτητο. Το Consiglio di intersezione (για τα σχολεία προσχολικής εκπαίδευσης), το Consiglio di interclasse (για τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης) και το Consiglio di classe (για τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) διατυπώνουν τα σχέδια διδασκαλίας για την τάξη, αξιολογούν τη διδασκαλία στις τάξεις και την απόδοση, και πραγµατοποιούν την περιοδική και τελική αξιολόγηση των µαθητών. 1.4 Ποιοτική αξιολόγηση Για όλα τα σχολικά επίπεδα, η επιθεώρηση και ο έλεγχος της σωστής λειτουργίας και της διαχείρισης των σχολείων µπορούν να λάβουν δύο µορφές: technicaldidactic and administrative-accounting. Το technicaldidactic, έχει ως σκοπό να αξιολογήσει την ποιότητα και την αποτελεσµατικότητα των εκπαιδευτικών, πραγµατοποιείται κανονικά, µε τον οφειλόµενο σεβασµό στην ελευθερία της εκπαίδευσης, από το Dirigente scolastico και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, κατά παράκληση της σχολικής διοίκησης, από τους τεχνικούς επιθεωρητές. Η administrative-accounting επιθεώρηση πραγµατοποιείται γενικά µε την εξέταση των ισολογισµών ή µέσω των αρµόδιων διοικητικών επιθεωρητών. 1.6 Συµβουλευτικά και γνωµοδοτικά όργανα Το Consiglio Superiore della Pubblica Istruzione (το ανώτερο Συµβούλιο για την εκπαίδευση) είναι ένα συµβουλευτικό σώµα που βοηθά τον Υπουργό στον προγραµµατισµό και την αναθεώρηση της σχολικής πολιτικής. Περιλαµβάνει 36 µέλη, τα 15 εκλέγονται από το εκλεκτορικό σώµα που αντιπροσωπεύει το προσωπικό των κρατικών σχολείων στις τοπικές σχολικές επιτροπές, 15 διορίζονται από τον Υπουργό επιλέγοντας προσωπικότητες από τον χώρο του πολιτισµού, της τέχνης, του σχολείου, του πανεπιστηµίου, της εργασίας, των επαγγελµάτων, της βιοµηχανίας και µε αυτό τον τρόπο εξασφαλίζει τον ευρύτερο πολιτιστικό πλουραλισµό. Τρεις εκλέγονται από τα German-language και Slovenelanguage σχολεία και από τα σχολεία Valle d’Aosta αντίστοιχα και τρεις διορίζονται από τον Υπουργό για να αντιπροσωπεύσουν τα αναγνωρισµένα µη-κρατικά σχολεία. 2. Ιδιωτική εκπαίδευση Το άρθρο 33 του ιταλικού συντάγµατος δηλώνει ότι οι νοµικοί οργανισµοί και οι ιδιώτες µπορούν να ιδρύσουν σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύµατα χωρίς την συµβολή του κράτους. Το κράτος χορηγεί την ελευθερία για την ίδρυση και την λειτουργία των ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, υπό τον όρο της συµµόρφωσης τους µε τους κανονισµούς δηµόσιας τάξης, υγιεινής και υγείας. Σύµφωνα µε το σύνταγµα, τα ιδιωτικά σχολεία µπορούν επίσης να ζητήσουν την εξουσιοδότηση (parità), η οποία τους δίνει την πλήρη ελευθερία, οι µαθητές να λαµβάνουν τους ισοδύναµους όρους µε εκείνους που προσφέρονται στα κρατικά σχολεία. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ιδιωτικών πρωτοβάθµιων σχολείων: - scuole paritarie (αναγνωρισµένα από το κράτος σχολεία): σχολεία που έχουν γίνει µέρος του εθνικού εκπαιδευτικού συστήµατος


93

- scuole private autorizzate (εξουσιοδοτηµένα ιδιωτικά σχολεία): σχολεία που η διαχείριση τους γίνεται από τους πολίτες που έχουν δίπλωµα ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και τα αναγνωρισµένα νοµικά και ηθικά προσόντα - scuole parificate (σε µεταβατική βάση): σχολεία που δεν έχουν ζητήσει ή δεν έχουν λάβει τη θέση νοµική αναγνώριση. Υπάρχουν διάφοροι τύποι µη-κρατικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: - scuole paritarie: σχολεία που έχουν ζητήσει και έχουν λάβει την αναγνώριση της ισοδυναµίας τους µε τα κρατικά σχολεία - σχολεία που είναι µόνο ιδιωτικά: σχολεία που δεν έχουν ζητήσει και δεν έχουν λάβει τη νοµική αναγνώριση - (σε µεταβατική βάση) νόµιµα αναγνωρισµένα σχολεία: σχολεία που τους έχει χορηγηθεί η αναγνώριση της ισοδυναµίας τους µε τα κρατικά σχολεία αλλά δεν έχουν ζητήσει και δεν έχουν αλλάξει το νοµικό καθεστώς τους.

3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ / ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Το άρθρο 34 του συντάγµατος ορίζει ότι η "κατώτερη εκπαίδευση που διαρκεί για τουλάχιστον οκτώ έτη είναι υποχρεωτική και δωρεάν". Ο νόµος 9 της 20ης Ιανουαρίου του 1999 αύξησε τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε εννέα έτη, µε ισχύ από το σχολικό έτος 1999/2000, και ο νόµος της 17ης Μαΐου του 1999 αύξησε την ηλικία των υποχρεωτικών δραστηριοτήτων κατάρτισης σε 18 έτη. Η υποχρεωτική εκπαίδευση αρχίζει στην ηλικία έξι ετών και συνεχίζεται µέχρι την ηλικία των 15 ετών, συµπεριλαµβανοµένων 5 ετών πρωτοβάθµιας, 3 ετών κατώτερης δευτεροβάθµιας και 1 έτους ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Η εθνική νοµοθεσία για την υποχρεωτική εκπαίδευση, που ισχύει σε όλη τη χώρα, αφορά και τα κρατικά σχολεία και τα νόµιµα αναγνωρισµένα ιδιωτικά σχολεία. Τα τελευταία µπορούν να λάβουν τις κρατικές επιχορηγήσεις εάν οι υπηρεσίες που προσφέρουν αντικαθιστούν ή συµπληρώνουν εκείνες που προσφέρονται και από το κράτος. Η υποχρεωτική εκπαίδευση µπορεί να ολοκληρωθεί µε την παρακολούθηση µαθηµάτων στα κρατικά σχολεία ή στα µη-κρατικά ή µέσω της εκπαίδευσης στο σπίτι (αν και η τελευταία περίπτωση είναι πολύ σπάνια). Ο νόµος 53 της µεταρρύθµισης του 2003 ορίζει ότι το scuola elementare (σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης) θα αναφέρεται ως scuola primaria και ότι το scuola media (κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) θα αναφέρεται ως scuola secondaria di primo grado (πρώτου επιπέδου δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και ότι τα δύο επίπεδα εκπαίδευσης διαµορφώνουν έναν ενιαίο κύκλο (πρώτος κύκλος του εκπαιδευτικού συστήµατος), καταργώντας κατά συνέπεια την εξέταση licenza elementare και αντικαθιστώντας την µε την εξέταση licenza media η οποία είναι κρατική εξέταση που λαµβάνεται από τους µαθητές στο τέλος του πρώτου κύκλου.

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3α Πρωτοβάθµια εκπαίδευση (scuola elementare) Ο κύριος στόχος της εκπαίδευσης σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι να εκπαιδευθούν τα παιδιά σύµφωνα µε τις αρχές που καθορίζονται στο ιταλικό σύνταγµα. Στοχεύει να προωθήσει τις βασικές πολιτιστικές αξίες και είναι µια από τις βασικές µορφές κοινωνικής κατάρτισης για τις προσωπικότητες των παιδιών. Επιπλέον, βάζει την προκαταρκτική εργασία για τη συµµετοχή στην κοινωνική ζωή. Τα παιδιά περνούν 5 έτη (από τις ηλικίες 6 έως 11) στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση, η οποία είναι µικτή εκπαίδευση. Τα παιδιά µπορούν να εισαχθούν στο πρώτο έτος εάν έχουν ολοκληρώσει το έκτο έτος της ηλικίας τους.


94

Σε πρωτοβάθµιο επίπεδο, προβλέπεται ένας πενταετής κύκλος (1 έτος συν 2 περιόδους δύο ετών) όπου στα παιδιά που µπορούν να εγγράφουν στην πρώτη τάξη σχολείου πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης περιλαµβάνονται επίσης εκείνα που έχουν φθάσει στην ηλικία έξι ετών µέχρι τις 30 Απριλίου του έτους αναφοράς, δηλ. 5½ ετών. Αυτό εισήχθη ήδη σε πειραµατική βάση στο σχολικό έτος 2002/03. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα κρατικά σχολεία και στα νόµιµα αναγνωρισµένα µη-κρατικά σχολεία. Η συµµετοχή είναι υποχρεωτική. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση είναι δωρεάν, αλλά οι γονείς πρέπει να συµβάλουν στις δαπάνες µεταφορών και στο κόστος των σχολικών γευµάτων που παρέχονται από το δήµο. Στα περισσότερα µη-κρατικά σχολεία οι γονείς πρέπει επίσης να καταβάλουν δίδακτρα. 3α.1 Οργάνωση των σχολείων Γενικά, οι µαθητές διαιρούνται σε τάξεις σύµφωνα µε την ηλικία. Στα µικρότερα σχολεία, τα παιδιά των διαφορετικών ηλικιών και των επιπέδων δυνατότητας µπορούν να διδαχθούν µαζί σε µια ενιαία τάξη. Οι τάξεις κανονικά έχουν λιγότερους από 25 µαθητές, λιγότερους από 20 εάν υπάρχει ένα παιδί µε ειδικές ανάγκες που απαιτεί την ειδική εκπαίδευση και όχι λιγότερους από 10 µαθητές, ενώ το pluriclassi (µικτές τάξεις επιπέδων) έχει λιγότερα από 12 παιδιά και όχι λιγότερα από 6. Το σχολικό έτος αρχίζει το Σεπτέµβριο και τελειώνει στα µέσα Ιουνίου (µε διαφορετικές ηµεροµηνίες σε κάθε περιοχή), µε τις διακοπές Χριστουγέννων, Πάσχα και καλοκαιριού. Η διάρκεια του σχολείου είναι το ελάχιστο 200 σχολικές ηµέρες ετησίως. Αυτή την περίοδο, η εκπαίδευση σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης διαιρείται σε δύο κύκλους, ένας που διαρκεί δύο έτη (πρώτος κύκλος) και τα άλλα τρία έτη (δεύτερος κύκλος). Οι µαθητές προχωρούν αυτόµατα από τον πρώτο κύκλο στο δεύτερο κύκλο. Υπάρχουν δύο οργανωτικά πρότυπα για τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης: - module-type σχολεία (3 δάσκαλοι για 2 τάξεις ή σπανιότερα 4 δάσκαλοι για 3 τάξεις) µε ένα ωρολόγιο πρόγραµµα 27 ή 30 ωρών εβδοµαδιαίως - full-time σχολεία (2 δάσκαλοι για µια τάξη) µε ένα ωρολόγιο πρόγραµµα 40 ωρών εβδοµαδιαίως. Τα σχολεία µπορούν να αποφασίσουν να οργανώσουν το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα κατά τρόπο εύκαµπτο, ανάλογα µε τις τοπικές απαιτήσεις. Γενικά, το ωρολόγιο πρόγραµµα περιέχει πάνω από πέντε ή έξι πρωινά και ένα, δύο ή τρία απογεύµατα εβδοµαδιαίως. Η νέα αυτονοµία στην οργάνωση και τη διδασκαλία έχει οδηγήσει σε µεγαλύτερη ευελιξία. 3α.2 Το πρόγραµµα σπουδών Τα θέµατα που καθορίζονται στο πρόγραµµα σπουδών είναι: Ιταλικά, ξένη γλώσσα (που εισάγονται από το δεύτερο έτος), µαθηµατικά, επιστήµη, ιστορία, γεωγραφία, κοινωνικές σπουδές, τέχνη, εκπαίδευση στον ήχο και τη µουσική, φυσική αγωγή και θρησκευτική εκπαίδευση (προαιρετικά). Για κάθε ένα από τα προαναφερθέντα θέµατα, το πρόγραµµα σπουδών καθορίζει τις οδηγίες για το περιεχόµενο και την πορεία εκµάθησης. Εντούτοις, δεν δίνουν καµία ένδειξη της διάρκειας των µαθηµάτων. Αυτό είναι επειδή στα πρώτα δύο έτη η διδασκαλία είναι βασισµένη σε µια γενική προσέγγιση, η οποία δεν διαιρείται ακόµα σε θέµατα. Στο δεύτερο κύκλο, η διδασκαλία διαιρείται σε θέµατα, τα οποία πρέπει εν τούτοις να διασυνδεθούν και να διδαχθούν µε έναν ενσωµατωµένο τρόπο. Οι µέθοδοι διδασκαλίας αφήνονται στην κρίση των δασκάλων, αλλά πρέπει να αφορούν το πρόγραµµα σπουδών, το οποίο καταρτίζεται από µια επιτροπή των δασκάλων και καθορίζει τις διαδικασίες εκµάθησης και τις διαδικασίες και τις µεθόδους που υιοθετούνται προκειµένου να επιτευχθούν οι στόχοι. Η διδασκαλία διαιρείται σε ενότητες σε τρεις περιοχές: γλωσσικός-εκφραστικός, επιστηµονικός-λογικός-µαθηµατικός και ιστορικός-γεωγραφικός-κοινωνικός. Μια δεύτερη ξένη γλώσσα µπορεί να διδαχθεί προαιρετικά, κατά τη διάρκεια των πρόσθετων ωρών.


95

Οι δάσκαλοι είναι αρµόδιοι για µια από τις τρεις περιοχές και συντονίζουν τις δραστηριότητες διδασκαλίας τους µε εκείνες των άλλων δασκάλων στην ενότητα για να εξασφαλίσουν τη συνοχή και την οµοιοµορφία. Η επιλογή των εγχειριδίων και των εκπαιδευτικών υλικών αφήνεται στην κρίση των δασκάλων, κατόπιν διαβουλεύσεων µε το Consiglio di interclasse. Τα επιλεγµένα εκ των προτέρων βιβλία υιοθετούνται επίσηµα από το Collegio dei docenti. 3α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Η πρόοδος και η ωριµότητα των µαθητών αξιολογούνται καθ' όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους βάσει των παρατηρήσεων των δασκάλων στις γραπτές και προφορικές εργασίες στην τάξη και στις εργασίας για το σπίτι. Αυτή η αξιολόγηση πραγµατοποιείται από το Inter-class Council (Consiglio d’interclasse), µια επιτροπή των δασκάλων των τάξεων του ίδιου επιπέδου. Για τους σκοπούς της αξιολόγησης, το σχολικό έτος διαιρείται σε περιόδους τριών ή τεσσάρων µηνών, και µια έκθεση στέλνεται στους γονείς στο τέλος κάθε περιόδου. Οι αξιολογήσεις δεν εκφράζονται υπό µορφή αριθµητικών βαθµολογιών. Οι εκθέσεις παρουσιάζουν µια αξιολόγηση σύµφωνα µε το θέµα και την γενική ανάπτυξη της προσωπικότητας του µαθητή. Οι αξιολογήσεις εκφράζονται σε πέντε επίπεδα: ‘excellent’ (ottimo), ‘very good’ (distinto), ‘good’ (buono), ‘sufficient’ (sufficiente) or ‘insufficient’ (non sufficiente). ‘Excellent’ (ottimo) σηµαίνει ότι όλοι οι στόχοι έχουν επιτευχθεί, ενώ ‘insufficient’ (non sufficiente) σηµαίνει ότι δεν έχουν. Οι γονείς µπορούν να συναντήσουν τους δασκάλους για µια επεξήγηση των εκθέσεων. Μέσα στην αυτονοµία που χορηγείται στο σχολείο, η οργάνωση της διαδικασίας αξιολόγησης είναι ευθύνη της Επιτροπής των δασκάλων που πρέπει να επιλέξει, να υιοθετήσει ή να δηµιουργήσει τις παραµέτρους αξιολόγησής για την ποιότητα της εκπαίδευσης. Στο τέλος του πέµπτου έτους, οι µαθητές υποβάλλονται στις εξετάσεις (licenza elementare) πιστοποιητικών αναχώρησης σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης για να αποκτήσουν πρόσβαση στην κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (scuola media). Αυτές αποτελούνται από δύο γραπτά (η πρώτη αφορά τη γλώσσα-έκφραση περιοχή και η δεύτερη τη λογική-µαθηµατικά περιοχή) και µια προφορική εξέταση που καλύπτει όλα τα θέµατα που διδάσκονται. Οι εξεταστές είναι οι δάσκαλοι της τάξης και δύο δάσκαλοι που διορίζονται από την Επιτροπή των δασκάλων και τον διευθυντή του σχολείου. Εάν αποτύχει ένας µαθητής αυτήν την εξέταση, το οποίο είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο, µπορεί να επαναλάβει το έτος και την εξέταση. Η µεταρρύθµιση που εγκρίθηκε προβλέπει την κατάργηση της τελικής εξέτασης στο τέλος του πέµπτου έτους, το οποίο δίνει στους µαθητές την άµεση πρόσβαση στον κατώτερο κύκλο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. 3α.4 Καθοδήγηση Στο τέλος του έτους, υπάρχει µια τελική αξιολόγηση για την αποδοχή στο επόµενο έτος. Αυτή η αξιολόγηση είναι βασισµένη στην εργασία που γίνεται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Σε εξαιρετικές µόνο περιπτώσεις, κατόπιν συµβουλής του Consiglio di interclasse, κάποιος µαθητής δεν µπορεί να γίνει αποδεκτός στην επόµενη τάξη. Μια ορισµένη χρονική διάρκεια, ενσωµατωµένη στις ώρες διδασκαλίας, µπορεί να διατεθεί για τη µεµονωµένη ενισχυτική διδασκαλεία για τους αδύναµους µαθητές ή για τους αλλοδαπούς µαθητές, ειδικότερα σε εκείνους που προέρχονται από µη κοινοτικές χώρες. Για να αναγνωριστούν στη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, οι µαθητές πρέπει να έχουν το πτυχίο αναχώρησης σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. 3α.5 ∆άσκαλοι Από το 1990, ισχύει να έχουµε δύο τάξεις µε τρεις δασκάλους ή τρεις τάξεις µε τέσσερις δασκάλους. Οι δάσκαλοι δεν είναι ειδικοί σε θέµατα, αλλά βάσει των συγκεκριµένων προσόντων τους είναι αρµόδιοι για µια από τις τρεις θεµατικές περιοχές (βλ. την παράγραφο 3α.2. το πρόγραµµα σπουδών). Οι δάσκαλοι παραµένουν στην ίδια ενότητα και για τις πέντε τάξεις.


96

Οι δάσκαλοι σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης εκπαιδεύονται µέσω µιας τετραετούς πανεπιστηµιακής σειράς µαθηµάτων που καλύπτει την εκπαίδευση σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, που υποδιαιρείται σε δύο κοινά έτη και δύο έτη συγκεκριµένα για την εργασία στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. Το laurea είναι το προσόν που επιτρέπει στον κάτοχο του να συµµετάσχει στο concorsi (ανταγωνιστικές εξετάσεις) για τις θέσεις διδασκαλίας σε προσχολικό και πρωτοβάθµιο επίπεδο. Οι δάσκαλοι σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης µπορούν να εργαστούν µε πλήρες ωράριο ή µε µειωµένο ωράριο, και εκείνοι στα κρατικά σχολεία έχουν τη θέση δηµόσιων υπαλλήλων. Οι δάσκαλοι στα επίσηµα αναγνωρισµένα ιδιωτικά σχολεία πρέπει να έχουν τα ίδια προσόντα µε τα αντίστοιχά τους στα κρατικά σχολεία. 3α.6 Στατιστικές Για το σχολικό έτος 2001/2002 ο αριθµός µαθητών ανά δάσκαλο ήταν 9.9 και ο αριθµός µαθητών ανά τάξη ήταν 18.2

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3β Υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (scuola media) Τα επόµενα τρία έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης, για τους µαθητές ηλικίας από 11 έως 14 ετών, πραγµατοποιούνται στην κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (scuola media). Εν αναµονή της µεταρρύθµισης, η κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση λειτουργεί ακόµα σύµφωνα µε τους τρέχοντες κανονισµούς. Ο νόµος της µεταρρύθµισης ορίζει ότι η κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση θα αναφέρεται εφεξής ως scuola secondaria di primo grado (πρώτου επιπέδου δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και θα διαιρείται σε ένα κύκλο τριών ετών ο οποίος θα υποδιαιρείται σε δύο έτη συν ένα έτος τελικής καθοδήγησης. Η πρόσβαση σε αυτό το επίπεδο εκπαίδευσης εξαρτάται από τη επιτυχία των εξετάσεων πτυχίων αναχώρησης σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (diploma di licenza elementare). Η κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι δηµόσια και παρέχει την ελεύθερη εκπαίδευση (βασισµένη σε ένα κοινό πρόγραµµα σπουδών) για όλα τα παιδιά στην κατάλληλη ηλικία. Κατά τη διάρκεια του τελικού υποχρεωτικού έτους, που ξοδεύεται σε µια ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (βλ. 4. την µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση), τα σχολεία παρέχουν την κατάρτιση στα βασικά θέµατα που συνδέονται µε το σύγχρονο πολιτισµό, την κοινωνία και την επιστήµη και την καθοδήγηση ώστε να επιτρέψουν στους µαθητές να κάνουν τις καλύτερες επιλογές. 3β.1 Οργάνωση των σχολείων Οι µαθητές κατατάσσονται στις τάξεις µε βάση την ηλικία τους. Καµία τάξη δεν µπορεί να περιέχει περισσότερους από 25 µαθητές (λιγότερους από 20 εάν ένα ή περισσότερα από τα παιδιά είναι ανάπηρα) και όχι λιγότερους από 15. Το σχολικό έτος αρχίζει το Σεπτέµβριο και τελειώνει στα µέσα Ιουνίου. Το σχολικό έτος καλύπτει ένα ελάχιστο 200 σχολικών ηµερών ετησίως. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα αποτελείται από 30 ώρες µαθηµάτων. Τρία διαφορετικά πρότυπα σχολικού προγραµµατισµού για τους µαθητές έχουν προσφερθεί: το κανονικό ωρολόγιο πρόγραµµα (30 ώρες εβδοµαδιαίως), το εκτεταµένο ωρολόγιο πρόγραµµα (36 ώρες εβδοµαδιαίως) και το κανονικό ωρολόγιο πρόγραµµα µε τον πειραµατισµό σε µια δεύτερη ξένη γλώσσα (33 ώρες εβδοµαδιαίως). 3β.2 Το πρόγραµµα σπουδών Το Υπουργείο Παιδείας µε το υπουργικό διάταγµα τον Φεβρουαρίου του 1979 καθόρισε τη γενική περίληψη του προγράµµατος σπουδών. Κάθε σχολείο προσαρµόζει το πρόγραµµα σπουδών στις


97

τοπικές περιστάσεις υπό µορφή σχεδίων εκπαίδευσης και διδασκαλίας, τα οποία περιλαµβάνουν όλες τις πρωτοβουλίες µε σκοπό να υποστηρίξουν τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες για το ερχόµενο σχολικό έτος. Τα θέµατα που διδάσκονται και το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα είναι τα ακόλουθα:

ΘΕΜΑ ώρες την εβδοµάδα Τάξη I Τάξη II Τάξη III

Θρησκευτικά (προαιρετική) 1 1 1 Ιταλικά 7 7 6 Ιστορία, αγωγή του πολίτη και γεωγραφία 4 4 5 Ξένη γλώσσα 3 3 3 Μαθηµατικά, χηµεία, φυσική και φυσική επιστήµη 6 6 6

Τεχνική εκπαίδευση 3 3 3 Τέχνη 2 2 2 Μουσική 2 2 2 Φυσική αγωγή 2 2 2 30 30 30

Μια δεύτερη ξένη γλώσσα µπορεί να διδαχθεί προαιρετικά (κατά τη διάρκεια των πρόσθετων ωρών). Κάθε δάσκαλος είναι ελεύθερος να χρησιµοποιήσει τις µεθόδους διδασκαλίας που θεωρεί πιο πρόσφορες ώστε να είναι αποτελεσµατικότερος προκειµένου να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται από µια οµάδα δασκάλων που θεµελιώνουν το πρόγραµµα σπουδών. Το πρόγραµµα σπουδών µπορεί επίσης να προβλέψει τις ελαστικά δοµηµένες και συσχετισµένες δραστηριότητες διδασκαλίας (διεπιστηµονικές δραστηριότητες, εξατοµικευµένη εργασία και µεταβλητοί σχηµατισµοί οµάδας των µαθητών, ακόµη και από τις διαφορετικές τάξεις, και τη χρήση των δασκάλων που ειδικεύονται στον τοµέα της ειδικής εκπαίδευσης). Η επιλογή των εγχειριδίων και των εκπαιδευτικών υλικών αφήνεται στην κρίση των δασκάλων, κατόπιν διαβουλεύσεων µε το Consiglio di interclasse. Τα επιλεγµένα εκ των προτέρων βιβλία υιοθετούνται επίσηµα από το Collegio dei docenti. 3β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Για τους σκοπούς της αξιολόγησης, το σχολικό έτος διαιρείται σε τρίµηνα - ή τετράµηνα. Στο τέλος κάθε περιόδου, µια αναλυτική γραπτή αξιολόγηση καταγράφεται στην έκθεση του µαθητή και υποβάλλεται από κάθε εκπαιδευτικό χρησιµοποιώντας ως κριτήρια ‘excellent’ (ottimo), ‘very good’ (distinto), ‘good’ (buono), ‘sufficient’ (sufficiente) και ‘insufficient’ (non sufficiente) στο Συµβούλιο Τάξεων (Consiglio di Classe), το οποίο καταρτίζει έπειτα µια γενική γραπτή αξιολόγηση. Οι γραπτές αξιολογήσεις και η έκθεση του µαθητή στέλνονται στους γονείς µε τις επεξηγηµατικές αναφορές. Στην τελική συνεδρίαση της γενικής αξιολόγησής του έτους, το Συµβούλιο Τάξεων αποφασίζει εάν οι µαθητές πρέπει να περάσουν στο επόµενο έτος. Σε όλες τις περιπτώσεις, η οργάνωση της διαδικασίας αξιολόγησης, για την οποία το σχολείο έχει αυτόνοµη αρµοδιότητα, είναι ευθύνη της Επιτροπής Εκπαιδευτικών. Στο τέλος του τρίτου έτους, οι µαθητές υποβάλλονται στην εξέταση για το κατώτερο απολυτήριο (Diploma di Licenza Media), το οποίο είναι απαραίτητο για την είσοδο στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικοί υλοποιούν τις εξετάσεις. Η εξέταση αποτελείται από τρεις γραπτές δοκιµές (ιταλικά, µαθηµατικά και µια ξένη γλώσσα) και µια διεπιστηµονική προφορική εξέταση. Η βαθµολογία για κάθε δοκιµή χρησιµοποιεί ως βάση για έναν γενικό βαθµό ‘excellent’ (ottimo), ‘very good’ (distinto), ‘good’ (buono), ‘sufficient’ (sufficiente) or ‘fail’ (non licenziato). Στους µαθητές που επιτυγχάνουν στην εξέταση τους απονέµονται το Diploma di Licenza Media, το οποίο συνοδεύεται από τις συµβουλές και τις προτάσεις σχετικά µε τη µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση.


98

Με την εισαγωγή του νόµου µεταρρύθµισης, αυτή η εξέταση θα αναφερθεί ως κρατική εξέταση (esame di stato) που ολοκληρώνει τον πρώτο κύκλο εκπαίδευσης. Μαζί µε την έκθεση, κάθε µαθητής λαµβάνει µια επιβεβαίωση της ολοκλήρωσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης µε την τελική γενική αξιολόγηση του Συµβουλίου Τάξεων. Στο τέλος της περιόδου υποχρεωτικής εκπαίδευσης, οι µαθητές εξετάζονται στο επίπεδό εκµάθησης, κατάρτισης και ωριµότητας και λαµβάνουν ένα πτυχίο που δηλώνει ότι έχουν εκπληρώσει τις εκπαιδευτικές υποχρεώσεις τους ή έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Αυτό το πιστοποιητικό είναι µια πίστωση «κατάρτισης» που δίνει τις πληροφορίες για το εκπαιδευτικό υπόβαθρο του µαθητή και τις δεξιότητες που έχει αποκτήσει. 3β.4 Καθοδήγηση Κατά την διάρκεια της τελικής αξιολόγησης, το Consiglio di classe αποφασίζει εάν ένας µαθητής πρέπει ή δεν πρέπει να περάσει στην επόµενη τάξη. Οι µαθητές που επαναλαµβάνουν το έτος µπορούν να παρακολουθήσουν το σχολείο για περισσότερο από τα τρία κανονικά έτη (µέχρι ένα µέγιστο 6 ετών). Μερικοί µαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο χωρίς την απόκτηση του κατώτερου απολυτηρίου (diploma di licenza media), δεδοµένου ότι έχουν ολοκληρώσει την απαραίτητη περίοδο υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Για να αναγνωριστούν στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο, οι µαθητές πρέπει να έχουν περάσει την εξέταση για το κατώτερο απολυτήριο. Η καθοδήγηση δεν έχει οποιεσδήποτε θεσµοποιηµένες µορφές, και κάθε consiglio di classe µπορεί να αποφασίσει σχετικά µε τις ιδιαίτερες ρυθµίσεις για την εφαρµογή. 3β.5 Εκπαιδευτικοί Οι εκπαιδευτικοί είναι ειδικευµένοι σε ένα θέµα, αλλά συνεργάζονται µε τους άλλους εκπαιδευτικούς για να παραγάγουν µια διεπιστηµονική προσέγγιση. Κάθε εκπαιδευτικός αναλαµβάνει µια ή περισσότερες τάξεις. Παραµένουν γενικά µε την ίδια τάξη κατά τη διάρκεια του κύκλου. Οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται σε αυτό το επίπεδο της εκπαίδευσης πρέπει να έχουν τον βαθµό (diploma di laurea). Οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης του σχολικού έτους 1999/2000 πρέπει να ακολουθήσουν µια διετή σειρά µαθηµάτων ειδίκευσης στα µετα-πανεπιστηµιακά σχολεία ειδίκευσης. Οι εκπαιδευτικοί στα κρατικά σχολεία έχουν τη θέση δηµόσιων υπαλλήλων, και µπορούν να εργαστούν µε πλήρες ωράριο ή µε µειωµένο ωράριο. 3β.6 Στατιστικές Για το σχολικό έτος 2001/2002 ο αριθµός µαθητών ανά εκπαιδευτικό ήταν 9.5 και ο αριθµός µαθητών ανά τάξη ήταν 20.9.

4. ΜΕΤΑΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (istruzione secondaria superiore)

Το 1994 τα ωρολόγια προγράµµατα και τα προγράµµατα σπουδών των τεχνικών κολεγίων (Istituti tecnici) και των επαγγελµατικών κολεγίων (Istituti professionali) δέχτηκαν µια νέα µεταρρύθµιση. Από την µεταρρύθµιση της εκπαίδευσης (ο νόµος 53 28/3/03), η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι ο δεύτερος κύκλος της εκπαίδευσης. Αυτός ο κύκλος καλύπτει το liceo και το σύστηµα επαγγελµατικής εκπαίδευσης. Το διάρκειας πέντε ετών σύστηµα liceo θα διαιρεθεί σε δύο διετείς περιόδους συν ένα πέµπτο έτος ανώτερων σπουδών και προετοιµασίας για το πανεπιστήµιο, και η επαγγελµατική κατάρτιση θα διαρκέσει τρία έτη, τέσσερα έτη ή πέντε έτη. Υπό τον όρο της µεταρρύθµισης, θα υπάρχουν οι ακόλουθοι τύποι licei: artistico, classico, economico, linguistico, musicale, scientifico, tecnologico and umanistico. Θα είναι δυνατό για τους µαθητές να µεταπηδήσουν από το liceo στην επαγγελµατική εκπαίδευση και αντίστροφα από την ηλικία των 15 ετών. Στο τέλος κάθε κύκλου εκπαίδευσης, θα υπάρξει µια κρατική εξέταση, και εάν


99

− κλασσικός και επιστηµονικός: Liceo classico, Liceo scientifico (2);

ο µαθητής επιτυγχάνει στην εξέταση τότε µπορεί να πάει προς το πανεπιστήµιο ή να εγγράφει στην τεχνική κατάρτιση τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Οι σπουδαστές µπορούν επίσης να παρευρεθούν στο πανεπιστήµιο µέσω της επαγγελµατικής κατάρτισης εάν έχουν επιτύχει στην κρατική εξέταση και έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς µια ενός έτους προπαρασκευαστική σειρά µαθηµάτων. Εν αναµονή της έναρξης ισχύος του νόµου µεταρρύθµισης, οι ακόλουθοι τύποι σχολείων ανήκουν στην µετα-υποχρεωτική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση:

− καλλιτεχνικός: Liceo artistico, Istituto d’arte; − τεχνικός: Istituto tecnico; − επαγγελµατικός: Istituto professionale. Αυτοί οι τύποι ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης απευθύνονται στους µαθητές ηλικίας µεταξύ 14 και 19 ετών. Οι τάξεις οργανώνονται µε βάση την ηλικία και είναι µικτής εκπαίδευσης. Γενικά, στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση οι τάξεις του πρώτου έτους πρέπει να έχουν όχι λιγότερους από 25 µαθητές και λιγότερους από 28. Καταρχήν, στα τελευταία έτη δεν µπορούν να υπάρξουν λιγότεροι από 20 µαθητές. Αυτοί οι αριθµοί µπορούν να αλλάξουν λόγω της ανάγκης να συµµορφωθούν µε τις ανάγκες επάνδρωσης που τίθενται από το περιφερειακό γραφείο εκπαίδευσης. Προκειµένου να αποκτήσουν πρόσβαση στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, οι µαθητές πρέπει να κατέχουν το κατώτερο απολυτήριο (diploma di licenza media). Όλη η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση χρεώνει τα δίδακτρα αλλά, σύµφωνα µε το συνταγµατικό δικαίωµα οι µαθητές στα κρατικά σχολεία µπορούν να απαλλαχτούν από τα δίδακτρα (ή να λάβουν οικονοµική ενίσχυση) βάσει του οικογενειακού εισοδήµατος και της προόδου και των αποτελεσµάτων τους στο τέλος του έτους. Γενικά, οι µαθητές πληρώνουν για τα εγχειρίδιά τους.

∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 4α Επικρατούσα δευτεροβάθµια εκπαίδευση (Liceo classico and Liceo scientifico) Ο γενικός στόχος του κλασικού και επιστηµονικού Liceo είναι να προετοιµαστούν οι µαθητές για το πανεπιστήµιο και άλλες µορφές τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. 4α.1 Οργάνωση των σχολείων Ο κλασσικός και επιστηµονικός κύκλος Liceo διαρκεί πέντε έτη. Στο κλασσικό Liceo, η διδασκαλία είναι κυρίως κλασσική και ανθρωπιστική. Το επιστηµονικό Liceo δίνει έµφαση στην επιστηµονική κατάρτιση, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών. Το σχολικό έτος αρχίζει το Σεπτέµβριο (σε διαφορετικές ηµεροµηνίες ανάλογα µε την περιοχή) και τελειώνει στα µέσα Ιουνίου, καλύπτοντας τουλάχιστον 200 ηµέρες διδασκαλίας ετησίως, µε εξαίρεση την τελική κρατική εξέταση που συνεχίζεται στον Ιούλιο. Υπάρχουν οι διακοπές του καλοκαιριού των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Τώρα που τα σχολεία είναι αυτόνοµα, κάθε ένα είναι ελεύθερο να οργανώσει το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα του για να καλύψει 5 ή 6 ηµέρες, οι οποίες µπορούν να ποικίλουν στον αριθµό των µαθηµάτων. Το σχολικό έτος µπορεί να διαιρεθεί σε περιόδους τριµήνων ή τετραµήνων, ανάλογα µε την απόφαση της Επιτροπής των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εγχειρίδια και τα εκπαιδευτικά υλικά τους κατόπιν διαβουλεύσεως µε το Συµβούλιο Τάξεων. Η Επιτροπή των εκπαιδευτικών εγκρίνει επίσηµα τα βιβλία που επιλέγονται. 4α.2 Το πρόγραµµα σπουδών Στο κλασσικό Liceo, το τυποποιηµένο ωρολόγιο πρόγραµµα είναι το ακόλουθο:


100

Ginnasio Classical Liceo SUBJECT IV V I II III Italian language and literature 5 5 4 4 4 Latin language and literature 5 5 4 4 4 Greek language and literature 4 4 3 3 3 Foreign language and literature 4 4 -- -- -- History 2 2 3 3 3 Geography 2 2 -- -- -- Philosophy -- -- 3 3 3 Natural science, chemistry and geography -- -- 4 3 2

Mathematics 2 2 3 2 2 Physics -- -- -- 2 3 Art history -- -- 1 1 2 Religion 1 1 1 1 1 Physical education 2 2 2 2 2 27 27 28 28 29

Η θρησκευτική εκπαίδευση είναι προαιρετική. Στο επιστηµονικό Liceo, το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα είναι το ακόλουθο:

Scientific Liceo SUBJECT I II III IV V Italian language and literature 4 4 4 3 4 Latin language and literature 4 5 4 4 3 Foreign language and literature 3 4 3 3 4 History 3 2 2 2 3 Geography 2 -- -- -- -- Philosophy -- -- 2 3 3 Natural science, chemistry and geography -- 2 3 3 2

Physics -- -- 2 3 3 Mathematics 5 4 3 3 3 Design 1 3 2 2 2 Religion 1 1 1 1 1 Physical education 2 2 2 2 2 25 27 28 29 30

Η θρησκευτική εκπαίδευση είναι προαιρετική. Μέσα στην ίδια κατηγορία, τα θέµατα διδάσκονται σε όλα στο ίδιο επίπεδο. Από το 1998, σύµφωνα µε το άρθρο 21 του νόµου 59 του 1997, που εισήγαγε τη σχολική αυτονοµία, τα σχολεία µπορούν να θέτουν το πρόγραµµα σπουδών τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε περιλαµβάνουν τα βασικά θέµατα που πρέπει να περιληφθούν στο πρόγραµµα σπουδών ή τα πρόσθετα προαιρετικά θέµατα. Οι εκπαιδευτικοί είναι ελεύθεροι να επιλέξουν το περιεχόµενο και τις µεθόδους που είναι καταλληλότερες στην τάξη υπό τον όρο ότι παραµένουν µέσα στα πλαίσια των προγραµµάτων σπουδών. 4α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Για τους σκοπούς της αξιολόγησης, το σχολικό έτος διαιρείται σε περιόδους τριµήνων ή τετραµήνων, ανάλογα µε τις αποφάσεις που λαµβάνονται από την Επιτροπή των Εκπαιδευτικών κάθε σχολείου. Στο τέλος κάθε περιόδου, το Συµβούλιο Τάξεων συζητά και αξιολογεί την εργασία κάθε µαθητή. Αυτή η αξιολόγηση είναι βασισµένη στους βαθµούς που απονέµονται στο µαθητή στις προφορικές και γραπτές εξετάσεις που λαµβάνονται σε όλα τα θέµατα κατά τη διάρκεια του έτους, και τη συµµετοχή του στα µαθήµατα. Στο τέλος του σχολικού έτους, µια τελική αξιολόγηση


101

της προόδου κάθε µαθητή καθ' όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους δίνονται. Η αξιολόγηση εκφράζεται µε βαθµούς από το 1 έως το 10. Οι µαθητές πρέπει να πάρει τουλάχιστον 6 σε κάθε θέµα προκειµένου να περάσει. Το Συµβούλιο Τάξεων µπορεί και να πάρει την απόφαση να εµποδίσει κάποιο µαθητή να συνεχίσει στην επόµενη τάξη εάν έχει συσσωρεύσει έναν µεγάλο αριθµό αποτυχιών. Στο τέλος της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές υποβάλλονται στην εξέταση για το ανώτερο απολυτήριο. Μόνο εκείνοι που έχουν πετύχει µια θετική αξιολόγηση κατά τη διάρκεια του προηγούµενου έτους µπορούν να δοκιµαστούν σε αυτήν την εξέταση. Γενικά, σχεδόν όλοι οι µαθητές δοκιµάζονται. Η εξέταση αποτελείται από δύο γραπτές δοκιµές που τίθενται από το Υπουργείο Παιδείας, µια τρίτη εξέταση που τίθενται από µια επιτροπή εξετάσεων που ιδρύεται από το σχολείο και µια προφορική εξέταση. Υπό τον όρο της τροποποίησης που γίνεται στο αρχικό κείµενο του αρθ. 22 του νόµου της 28ης ∆εκεµβρίου 2001 (το αριθ. 448), η επιτροπή των εξεταστών στα σχολεία µέσα στην εθνική υπηρεσία εκπαίδευσης αποτελείται από τους εκπαιδευτικούς των θεµάτων εξέτασης της τάξης του υποψηφίου. Η τελική αξιολόγηση εκφράζεται υπό µορφή ποσοστού, και ο υποψήφιος χρειάζεται 60% για να περάσει. Τα γενικά αποτελέσµατα των µαθητών για κάθε ένα από τελευταία τρία έτη ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσής τους, τους δίνουν µια πίστωση µέχρι 20 σηµείων. Οι επιτυχείς υποψήφιοι λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό που αναφέρουν τον κλάδο και τη διάρκεια των σπουδών τους, τα θέµατα και τις σειρές µαθηµάτων που περιλαµβάνονται στο πρόγραµµα σπουδών, το γενικό βαθµό και τα αποτελέσµατα που επιτυγχάνονται σε κάθε δοκιµή, οποιαδήποτε πρόσθετα σηµεία που απονέµονται, µαζί µε τις σχολικές πιστώσεις τους και τις πιστώσεις κατάρτισης. Οι πιστώσεις κατάρτισης απονέµονται βασισµένες στην εµπειρία του µαθητή έξω από το σχολείο στις διαφορετικές πτυχές της κοινωνικής ζωής. Το Συµβούλιο Τάξεων θέτει τα κριτήρια για την αξιολόγηση αυτών των πιστώσεων. 4α.4 Καθοδήγηση Για να αναγνωριστούν στο επόµενο επίπεδο, οι µαθητές πρέπει να λάβουν µια θετική αξιολόγηση στο τέλος του έτους. Στο τέλος του ανώτερου δευτεροβάθµιου επιπέδου, οι µαθητές είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τον τύπο µεταδευτεροβάθµιας εκπαίδευσης που επιθυµούν να εγγραφούν, λαµβάνοντας υπόψη τους περιορισµούς που καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Οι ρυθµίσεις για το σχολείο και τον επαγγελµατικό προσανατολισµό καθορίζονται επίσης από κάθε µεµονωµένο Consiglio di classe. 4α.5 Εκπαιδευτικοί (Βλ. 3β.4)

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 4β Καλλιτεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (Liceo artistico and Istituto d’Arte) Αυτή η κατηγορία περιλαµβάνει το Liceo artistico και το Istituto d’Arte. Και οι δύο αυτοί οι τύποι σχολείων έχουν ως κύριο στόχο την προετοιµασία των µαθητών που ειδικεύονται στους καλλιτεχνικούς κλάδους. 4β.1 Οργάνωση των σχολείων Το Liceo artistico προσφέρει στους µαθητές µια εξειδικευµένη καλλιτεχνική εκπαίδευση, ιδιαίτερα στον τοµέα της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της σκηνογραφίας και της αρχιτεκτονικής. Οι σειρές µαθηµάτων διαρκούν τέσσερα έτη και διαιρούνται σε δύο τµήµατα: ένα για τη διδασκαλία των εικαστικών τεχνών και της σκηνογραφίας, και το άλλο για τη διδασκαλία της αρχιτεκτονικής. Ο αρχικός διετής κύκλος είναι ο ίδιος και για τα δύο τµήµατα. Στο δεύτερο κύκλο, ο αριθµός ωρών που διατίθενται στους διαφορετικούς κλάδους της τέχνης ποικίλλει. Το πρώτο τµήµα παρέχει πρόσβαση στην ακαδηµία των καλών τεχνών (Accademia di Belle Arti), και το


102

δεύτερο στις ικανότητες αρχιτεκτονικής. Οι µαθητές που παίρνουν το πρόσθετο πέµπτο έτος λαµβάνουν ένα πτυχίο της ολοκλήρωσης των σπουδών στην ανώτερη δευτεροβάθµια καλλιτεχνική εκπαίδευση, η οποία τους δίνει την πρόσβαση σε όλες τις πανεπιστηµιακές σχολές. Σχεδόν όλο τα καλλιτεχνικά licei προσφέρουν τώρα πενταετείς σπουδές στο τέλος των οποίων οι µαθητές µπορούν να πάνε στο πανεπιστήµιο χωρίς να πρέπει να ακολουθηθεί το πρόσθετο corso integrativo. Ο στόχος των σχολείων τέχνης (Istituto d’arte) είναι να προετοιµαστούν οι µαθητές για τους παραδοσιακούς τύπους εργασιών και καλλιτεχνικών παραγωγών στη βιοµηχανία, και της χρήσης των τοπικών πρώτων υλών. Το πρόγραµµα σπουδών αυτών των σχολείων καλύπτει συνολικά 34 τµήµατα (κεραµική, χρυσοχοεία, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, κοράλλι, αλάβαστρο, τυπογραφία, ξύλο, µωσαϊκά, γυαλί, κ.λπ.). Οι σειρές µαθηµάτων διαρκούν τρεις έτη και οδηγούν στην τελική εξέταση για το δίπλωµα του ειδικού στην εφαρµοσµένη τέχνη (Diploma di Maestro d’arte applicata). Μια περαιτέρω διετής πειραµατική σειρά µαθηµάτων προσφέρεται τώρα από µερικά σχολεία, καθιστώντας δυνατό στους µαθητές να λάβουν το ανώτερο απολυτήριο στις εφαρµοσµένες τέχνες (Diploma di Arte Applicata), το οποίο επιτρέπει την συνέχεια στα υψηλότερου επιπέδου σχολεία τέχνης. ∆ιάφορα σχολεία τέχνης διαθέτουν πενταετείς κύκλους από ένα κοινό τµήµα που διαρκεί δύο έτη και το οποίο ακολουθείται από τρία έτη ειδίκευσης. Ο αριθµός µαθηµάτων, που καλύπτουν πέντε ή έξι ηµέρες εβδοµαδιαίως, ποικίλλει σύµφωνα µε την ειδίκευση που επιλέγεται. Με τη χορήγηση της αυτονοµίας στα σχολεία, κάθε σχολείο µπορεί να οργανώσει το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα σε 5 ή 6 ηµέρες στις οποίες µπορεί να ποικίλει η διάρκεια των µαθηµάτων. Οι σειρές µαθηµάτων αρχίζουν το Σεπτέµβριο (σε διαφορετικές ηµεροµηνίες ανάλογα µε την περιοχή) και τελειώνουν στα µέσα Ιουνίου, όχι λιγότερες από 200 ηµέρες διδασκαλίας ετησίως, µε εξαίρεση την τελική κρατική εξέταση για το καλλιτεχνικό Liceo και τους πενταετείς πειραµατικούς κύκλους, οι οποίοι µπορούν να συνεχιστούν στον Ιούλιο. Υπάρχουν διακοπές το καλοκαίρι και τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. 4β.2 Το πρόγραµµα σπουδών Στο Liceo artistico, τα υποχρεωτικά θέµατα διαιρούνται σε γενικά και καλλιτεχνικά θέµατα, µε το ακόλουθο ωρολόγιο πρόγραµµα:

Year3 Year4 Year1 Year2 Sect. I Sect.II Sect.I Sect.II Artistic subjects Figurative drawing 10 6 8 4 8 4 Decorative drawing 10 6 8 4 8 4 Figurative modelling -- 4 4 4 Decorative modelling -- 4 4 4 Geometrical drawing 4 3 -- -- Perspective -- -- 4 4 Elem. of architecture -- 2 4 4 Anatomy -- -- 2 2 24 25 34 26 34 26 Cultural subjects Literature and history 3 3 4 4 History of art 2 2 2 3 Mathematics and physics 4 4 -- 4 -- 5 Natural sciences, chemistry and geography

3 3 -- 2 -- --

Religion 1 1 1 1 Physical education 2 2 2 2 15 15 9 15 10 15


103

Η θρησκευτική εκπαίδευση είναι προαιρετική. Μέσα στην ίδια τάξη, όλα τα θέµατα διδάσκονται στο ίδιο επίπεδο. Στα σχολεία τέχνης, τα θέµατα διαιρούνται επίσης σε υποχρεωτικά θέµατα (γενικά και καλλιτεχνικά θέµατα) και καλλιτεχνικά θέµατα, που είναι προαιρετικά, ανάλογα µε τον κλάδο που επιλέγεται. Υποχρεωτικά θέµατα: - γενικά θέµατα: Ιταλική γλώσσα και λογοτεχνία, ιστορία, αγωγή του πολίτη, ιστορία της τέχνης και των εφαρµοσµένων τεχνών, µαθηµατικά και φυσική, φυσική επιστήµη, χηµεία και γεωγραφία. - καλλιτεχνικά θέµατα: Γραµµικό και αρχιτεκτονικό σχέδιο, drawing from life και πλαστικές τέχνες. Η θρησκευτική εκπαίδευση είναι προαιρετική. Αυτά τα βασικά θέµατα, που είναι κοινά για όλες τις επιλογές, συµπληρώνονται από τα διαφορετικά εργαστήρια και τις πρακτικές δραστηριότητες, ανάλογα µε τον καλλιτεχνικό κλάδο που επιλέγεται. Ο αριθµός µαθηµάτων, τα οποία καλύπτουν πέντε ή έξι ηµέρες εβδοµαδιαίως, ποικίλλει σύµφωνα µε τον κλάδο που επιλέγεται. ∆εδοµένου ότι στα σχολεία χορηγείται η εκπαιδευτική αυτονοµία, είναι ελεύθερα να θέσουν το πρόγραµµα σπουδών, υπό τον όρο του περιορισµού των εθνικών στόχων εκµάθησης που επιτυγχάνονται µε τη βοήθεια των αυτόνοµων επιµορφωτικών προγραµµάτων, τα οποία αντικαθιστούν τα εθνικά προγράµµατα. Το πρόγραµµα σπουδών πρέπει να περιέχει τις βασικές επιστήµες, οι οποίες αποτελούν το υποχρεωτικό µέρος του προγράµµατος σπουδών και των πρόσθετων (προαιρετικών) θεµάτων. Οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν τις µεθόδους διδασκαλίας. Αυτά τα σχολεία, γενικά βασίζονται στις εργαστηριακές δραστηριότητες. 4β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση (Βλ. 4α.3) 4β.4 Καθοδήγηση (Βλ. 4α.4) 4β.5 Εκπαιδευτικοί (Βλ. 3β.5)

ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΚΟΛΕΓΙΑ 4γ Τεχνικά και επαγγελµατικά δευτεροβάθµια κολέγια Ο κύριος σκοπός της τεχνικής εκπαίδευσης είναι να προσφερθούν στους µαθητές, ηλικίας µεταξύ 14 και 19 ετών, συγκεκριµένη θεωρητική και πρακτική προετοιµασία για τους ειδικευµένους στόχους στους διάφορους τοµείς, µε ιδιαίτερη προσοχή στις απαιτήσεις της τοπικής αγοράς εργασίας. Αυτός ο τύπος κατάρτισης παρέχεται στα τεχνικά και επαγγελµατικά κολέγια. 4γ.1 Οργάνωση των σχολείων Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι τεχνικών κολεγίων (Istituti Tecnici): γεωργικός, εµπορικός, τουριστικός, τοπογράφων, βιοµηχανικός και ναυτικός. Κάθε ένας προσφέρει διάφορους κλάδους και ειδικεύσεις. Οι σειρές µαθηµάτων διαιρούνται σε δύο κύκλους (ένας από δύο έτη και ένας από τρία έτη). Εντούτοις, δεν υπάρχει καµία εξέταση µεταξύ αυτών των δύο κύκλων. Τα µαθήµατα καλύπτουν πέντε ή έξι ηµέρες εβδοµαδιαίως. Ο αριθµός τους ποικίλλει σύµφωνα µε τον κλάδο που επιλέγεται, αλλά υπάρχουν γενικά 31 έως 36 εβδοµαδιαίως. Τα επαγγελµατικά κολέγια (Istituti professionali) καλύπτουν τέσσερις τοµείς: γεωργία, βιοµηχανία και τέχνες, υπηρεσίες και ειδικοί τοµείς (household linen, patisserie, musical instrument making, κ.λπ.).


104

Κάθε τοµέας προσφέρει διάφορους κλάδους που αντιστοιχούν στους σηµαντικότερους τοµείς της επαγγελµατικής ζωής. Κάθε κλάδος οδηγεί στα επαγγελµατικά προσόντα σε µια εξειδικευµένη περιοχή ως tradesman (µετά από τρία έτη) ή τεχνικός (µετά από τα τελευταία δύο έτη). Αυτά τα κολέγια µπορούν να οργανώσουν βραδινές σειρές µαθηµάτων. Τα επαγγελµατικά κολέγια προσφέρουν τις τρίχρονες σειρές µαθηµάτων (triennio di qualifica) για τους µαθητές ηλικίας µεταξύ 14 και 17 ετών, και µετά υπάρχει ένας διετής κύκλος (biennio post-qualifica), για τους µαθητές ηλικίας µεταξύ 18 και 19 ετών. Ο αριθµός µαθηµάτων, που καλύπτουν πέντε ή έξι ηµέρες εβδοµαδιαίως, ποικίλλει σύµφωνα µε τον κλάδο που επιλέγεται. Τώρα που τα σχολεία είναι αυτόνοµα, µπορούν να ποικίλουν στον αριθµό µαθηµάτων σύµφωνα µε τον τρόπο που οργανώνουν τη διδασκαλία τους ώστε να προσαρµοστούν στις τοπικές απαιτήσεις. 4γ.2 Το πρόγραµµα σπουδών Κατά τη διάρκεια του αρχικού διετούς κύκλου, το πρόγραµµα σπουδών των τεχνικών κολεγίων περιλαµβάνει τα ακόλουθα θέµατα, τα οποία είναι κοινά για όλες τις ειδικότητες: Ιταλικά, ιστορία, γεωγραφία, ξένη γλώσσα, µαθηµατικά, φυσική, επιστήµες εδάφους, βιολογία, νόµος και οικονοµικά, φυσική αγωγή και θρησκευτική εκπαίδευση (προαιρετική). Η µόνη διαφορά αφορά τα συγκεκριµένα θέµατα που αντιστοιχούν στον κλάδο που επιλέγεται και τις πρακτικές ασκήσεις που ανήκουν σε κάθε κλάδο. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύκλου, που διαρκεί τρία έτη, τα γενικά θέµατα είναι κοινά για όλες τις ειδικότητες. Τα άλλα θέµατα ποικίλλουν σύµφωνα µε τον κλάδο που επιλέγεται. Ένα σηµαντικό µέρος του προγράµµατος σπουδών αφιερώνεται στις πρακτικές ασκήσεις στους εξειδικευµένους τοµείς. Και οι δύο κύκλοι περιλαµβάνουν επίσης έναν χρόνο προγράµµατος που αφιερώνεται σε µια διεπιστηµονική δραστηριότητα. Αυτό διαρκεί λιγότερο από το 10% του χρόνου που διατίθεται από το ωρολόγιο πρόγραµµα στα διάφορα σχετικά θέµατα. Μέσα στην ίδια τάξη, όλα τα θέµατα διδάσκονται στο ίδιο επίπεδο. Στο πρόγραµµα σπουδών των επαγγελµατικών κολεγίων, κατά τη διάρκεια του πρώτου τρίχρονου κύκλου (triennio di qualifica) η διδασκαλία περιλαµβάνει τα θέµατα που είναι κοινά για όλες τις σειρές µαθηµάτων και τα διαφορετικά θέµατα ανάλογα µε τον κλάδο που επιλέγεται. Τα θέµατα που είναι κοινά για όλα τα τµήµατα παίρνουν συνολικά 22 ώρες εβδοµαδιαίως κατά τη διάρκεια των αρχικών δύο ετών και 12 έως 15 ώρες στο τρίτο έτος. Αυτά είναι: Ιταλικά, ιστορία, ξένη γλώσσα, νόµος και οικονοµικά, µαθηµατικά και IT, επιστήµες εδάφους, βιολογία, φυσική αγωγή και θρησκευτική εκπαίδευση (προαιρετική). Υπάρχουν επίσης συγκεκριµένα θέµατα για κάθε ειδίκευση που καλύπτουν 14 ώρες εβδοµαδιαίως κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ετών και 21 έως 24 ώρες στο τρίτο έτος. Τέσσερις ώρες είναι επίσης διαθέσιµες για την αυτόνοµη εργασία (σε βάθος µελέτη) για τις δραστηριότητες καθοδήγησης και για επιπλέον ενισχυτική διδασκαλίας. Κατά τη διάρκεια των επόµενων δύο ετών (biennio di postqualifica), τα κοινά θέµατα (που καλύπτουν 15 ώρες εβδοµαδιαίως) και τα θέµατα που είναι συγκεκριµένα για τον κλάδο που επιλέγεται (15 ώρες εβδοµαδιαίως) συµπληρώνονται από µια εντατική ενότητα της επαγγελµατικής κατάρτισης, η οποία παρέχεται από την περιοχή, συµπληρώνοντας συνολικά 300 έως 450 ώρες ετησίως. Τα µαθήµατα προσδιορίζονται συνήθως από ειδικούς της βιοµηχανίας, και ένα ιδιαίτερο ποσοστό του ωρολογίου προγράµµατος είναι διατηρηµένο για την επαγγελµατική εµπειρία. Η διετής σειρά µαθηµάτων σπουδών τελειώνει µε την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και την εξέταση αποφοίτησης. Το δίπλωµα που απονέµεται δίνει την πρόσβαση στις πανεπιστηµιακές σειρές µαθηµάτων, τις περιφερειακές σειρές µαθηµάτων ειδίκευσης και σε άλλα µεταδευτεροβάθµια προγράµµατα. Πολλά επαγγελµατικά κολέγια προσφέρουν επίσης τις σειρές µαθηµάτων postdiploma, σε συνεργασία µε τα περιφερειακά προγράµµατα επαγγελµατικής κατάρτισης, που οδηγούν στις ειδικεύσεις ή τα υψηλότερου επιπέδου προσόντα. Η διάρκεια κάθε σειράς µαθηµάτων ποικίλλει, αλλά ο µέσος όρος είναι 700 ώρες ετησίως. Αυτές οι σειρές µαθηµάτων τελειώνουν µε µια εξέταση.


105

Μέσα στην ίδια τάξη, όλα τα θέµατα διδάσκονται στο ίδιο επίπεδο. ∆εδοµένου ότι στα σχολεία χορηγείται η εκπαιδευτική αυτονοµία, είναι ελεύθερα να θέσουν το πρόγραµµα σπουδών, υπό τον όρο στους περιορισµούς των εθνικών στόχων εκµάθησης που επιτυγχάνονται µε τη βοήθεια των αυτόνοµων επιµορφωτικών προγραµµάτων που αντικαθιστούν τα εθνικά προγράµµατα. Το πρόγραµµα σπουδών πρέπει να περιέχει τις βασικές επιστήµες που αποτελούν το υποχρεωτικό µέρος του προγράµµατος σπουδών και των πρόσθετων (προαιρετικών) θεµάτων. Οι µέθοδοι διδασκαλίας προσαρµόζονται σε συγκεκριµένους στόχους για κάθε εξειδικευµένο κλάδο και για τις τοπικές οικονοµικές και κοινωνικές απαιτήσεις. Οι πρακτικές δραστηριότητες πρέπει να παρασχεθούν έτσι ώστε να δώσουν την απαραίτητη εµπειρία στους µαθητές ώστε να βρουν εφαρµογή στη διαδικασία παραγωγής που σχετίζεται µε τον αντίστοιχο τοµέα εκπαίδευση τους. 4γ.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Σε ότι αφορά τα κριτήρια και τις µεθόδους αξιολόγησης, οι πληροφορίες που δίνονται στην παράγραφο 4α.3. ισχύουν για τα τεχνικά και επαγγελµατικά κολέγια. Ειδικότερα, στα επαγγελµατικά κολέγια οι µαθητές υποβάλλονται στην τελική εξέταση στο τέλος της τρίχρονης περιόδου. Το αντίστοιχο δίπλωµα τους δίνει την άµεση πρόσβαση στον κόσµο της εργασίας, στις περιφερειακά οργανωµένες σειρές µαθηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης και στις περαιτέρω σπουδές στις post-qualification σειρές µαθηµάτων που οργανώνονται από τα επαγγελµατικά κολέγια. Το πιστοποιητικό που χορηγείται µετά από τις σειρές µαθηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης που οργανώνονται από τις περιοχές (βλ. 4γ.2.) δίνει πρόσβαση στην αγορά εργασίας ή στις περαιτέρω σειρές µαθηµάτων ειδίκευσης. 4γ.4 Καθοδήγηση Βλ. 4α.4 4γ.5 Εκπαιδευτικοί Βλ 3β.5. 4γ.6 Στατιστικές

Pupils attending Classes Classical Liceo 226,703 10,221 Scientific Liceo 478,404 20,855 Istituto professionale 548,202 26,729 Istituto tecnico 918,104 43,379 Istituto d’arte 58,875 3,017 Liceo artistico 36,142 1,769 Total 2,266,430 105,970


106

ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ 2001

1. Εισαγωγή 1.1 Υπόβαθρο Το ολλανδικό σύνταγµα εγγυάται την ελευθερία της θρησκείας. Το 30% του πληθυσµού είναι ρωµαιοκαθολικοί, το 20% προτεστάντες, το 10% µια άλλη θρησκεία και το 40% των ολλανδών δεν πιστεύουν σε κάποια θρησκεία (2002). Η εθνική γλώσσα είναι τα ολλανδικά. Στην επαρχία της Friesland, µιλιέται η Frisian. Είναι η επίσηµη γλώσσα των επαρχιακών και τοπικών συµβουλίων (τα σχολεία διδάσκουν στα ολλανδικά και σε Frisian). Το 2002, ο πληθυσµός των Κάτω Χωρών ήταν πάνω από 16 εκατοµµύρια, και η έκταση περίπου 41.000 km2. Το 10% του ολλανδικού πληθυσµού αποτελείται από τους µετανάστες άλλων υπηκοοτήτων. Από το εργατικό δυναµικό 6,9 εκατοµµυρίων (2000), οι 270.000 καταχωρήθηκαν ως άνεργοι. 1.2 Βασικές αρχές: εκπαίδευση Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του ολλανδικού εκπαιδευτικού συστήµατος, καθορίζεται στο άρθρο 23. Το σύνταγµα, διασφαλίζει την ελευθερία της εκπαίδευσης, η οποία περιλαµβάνει: - η ελευθερία να συσταθούν τα σχολεία σύµφωνα µε τις θρησκευτικές ή ιδεολογικές αρχές - οικονοµική ισότητα µεταξύ της δηµόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης - η απαίτηση για τις δηµοτικές αρχές να παρέχουν µια κατάλληλη µορφή δηµόσιας εκπαίδευσης. Η ελευθερία να συσταθούν τα σχολεία σύµφωνα µε τις θρησκευτικές ή ιδεολογικές αρχές έχει οδηγήσει σε µια µεγάλη ποικιλία ιδρυµάτων εκπαίδευσης, ειδικότερα, η παράλληλη ύπαρξη δηµόσιων (openbare) και ιδιωτικών (bijzondere) σχολείων, για τα οποία ισχύουν εξίσου όλα τα καταστατικά. Πάνω από το 70% των µαθητών παρακολουθούν τα ιδιωτικά σχολεία. Η ελευθερία της εκπαίδευσης περιορίζεται από τις απαιτήσεις που καθορίζει ο νόµο για την εκπαίδευση. Αυτός ο νόµος ορίζει ότι τα παιδιά πρέπει να παρακολουθήσουν εκπαίδευση πλήρες ωραρίου µέχρι το τέλος του έτους στο οποίο φθάνουν στην ηλικία 16 ετών ή να ολοκληρώσουν τουλάχιστον 12 πλήρη έτη. Μετά από την πλήρους απασχόλησης υποχρεωτική εκπαίδευση είναι υποχρεωτικό να παρακολουθήσουν το σχολείο, µε µειωµένο ωράριο, τουλάχιστον µέχρι την ηλικία των 18 ετών. 1.3 Κατανοµή των αρµοδιοτήτων Το ολλανδικό εκπαιδευτικό σύστηµα συνδυάζει ένα ενοποιηµένο εκπαιδευτικό σύστηµα, που ρυθµίζεται από τους κεντρικούς νόµους, µε την αποκεντρωµένη διοίκηση και τη διαχείριση των σχολείων. Η γενική ευθύνη για το δηµόσιο και ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστηµα εναπόκειται στο κράτος, που αντιπροσωπεύεται από τον Υπουργό Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης, και της νοµοθετικής δύναµης του ολλανδικού Κοινοβουλίου. Κεντρικές αρχές Το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης διευθύνεται από τον Υπουργό Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης. ∆ύο κρατικοί γραµµατείς (κατώτεροι υπουργοί) της εκπαίδευσης, του πολιτισµού και της επιστήµης διορίζονται και ο ένας αναλαµβάνει την ευθύνη για το τµήµα της πολιτικής εκπαίδευσης, και ο άλλος την πολιτιστική πολιτική. Η κεντρική κυβέρνηση ελέγχει την εκπαίδευση µε τη βοήθεια των νόµων και των κανονισµών σύµφωνα µε τις διατάξεις που καθορίζονται στο σύνταγµα. Οι πρωταρχικές ευθύνες του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης αφορούν τη δόµηση και τη χρηµατοδότηση του συστήµατος, τη διαχείριση των δηµόσια ιδρυµάτων, των διαδικασιών επιθεώρησης και εξέτασης και την οικονοµική ενίσχυση των σπουδαστών.


107

Το Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης καθορίζει τους όρους, ειδικά στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση, σχετικά µε τους τύπους σχολείων που µπορούν να υπάρξουν, το µήκος των σειρών µαθηµάτων, των υποχρεωτικών και προαιρετικών σχολικών θεµάτων, του ελάχιστου και µέγιστου αριθµού µαθηµάτων που δίνονται και τη διάρκεια τους, οι κανόνες για την κατανοµή των τάξεων, τη διδακτέα ύλη των σχολικών και εθνικών εξετάσεων, και τις προδιαγραφές των µισθών, των ωρών διδασκαλίας του διδακτικού προσωπικού. Αυτοί οι όροι ισχύουν και για τη δηµόσια και ιδιωτική εκπαίδευση. 1.4 Χρηµατοδότηση Η χρηµατοδότηση για όλους τα επίπεδα και τους τύπους εκπαιδεύσεων έρχεται, σε γενικές γραµµές, εξ ολοκλήρου από την κεντρικής κυβέρνησης. Το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και της Επιστήµης διαχειρίζεται σχεδόν όλη την κεντρική κρατική δαπάνη για την εκπαίδευση, ενώ το Υπουργείο Γεωργίας χρηµατοδοτεί τη γεωργική εκπαίδευση. Η χρηµατοδότηση παρέχεται στα δηµόσια και ιδιωτικά ιδρύµατα σύµφωνα µε τα ίδια κριτήρια. Τα δηµόσια και ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τα σχολεία για την ειδική εκπαίδευση (πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια) λαµβάνουν τη χρηµατοδότηση για να καλύψουν τις δαπάνες, τη λειτουργία την επάνδρωση και τη στέγαση. 1.5 Συµβουλευτικά και γνωµοδοτικά όργανα Ένα σηµαντικό ποσό συµβουλευτικών και γνωµοδοτικών οργάνων υπάρχει στις Κάτω Χώρες τα οποία έχουν δικαίωµα για να υποβάλουν συστάσεις σχετικά µε την εκπαιδευτική πολιτική. Συµβουλευτικά όργανα • Το Εκπαιδευτικό Συµβούλιο (Onderwijsraad) Το Εκπαιδευτικό Συµβούλιο είναι ανεξάρτητο κυβερνητικό συµβουλευτικό όργανο, το οποίο συµβουλεύει τον Υπουργό, το Κοινοβούλιο και τις τοπικές αρχές. • Η Βασιλική Ολλανδική Ακαδηµία των Τεχνών και των Επιστηµών (KNAW – Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen) • Το Συµβουλευτικό Συµβούλιο σχετικά µε την Πολιτική Επιστήµης και Τεχνολογίας (AWT – Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid). Το (AWT) είναι συµβουλευτικό όργανο στην ολλανδική κυβέρνηση στην πολιτική επιστήµης και τεχνολογίας. Αυτοί οι πολιτικοί τοµείς συντονίζονται µέσα από το γραφείο του Υπουργού Παιδείας, Πολιτισµού και της Επιστήµης (πολιτική επιστήµης) και του Υπουργού Οικονοµικών (πολιτική τεχνολογίας). 2. Ιδιωτικός τοµέας Τα ιδιωτικά σχολεία καθιερώνονται από ιδιωτική πρωτοβουλία και διευθύνονται από µια επιτροπή των κυβερνητών, µιας ένωσης ή ενός ιδρύµατος. Υπό τον όρο του συντάγµατος, όλα τα σχολεία – δηµόσια και ιδιωτικά –χρηµατοδοτούνται σε ίση βάση. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση χρηµατοδοτεί και τα δηµόσια και τα ιδιωτικά σχολεία µε τον ίδιο τρόπο. Η κεντρική κυβέρνηση πληρώνει τους δασκάλους στα δηµόσια και τα ιδιωτικά σχολεία, έχουν τα ίδια µισθολογικά κλιµάκια και όρους απασχόλησης και απολαβµάνουν τα δικαιώµατα των δηµόσιων υπαλλήλων. Προκειµένου να παραληφθεί η κρατική χρηµατοδότηση, τα σχολεία πρέπει να πληρούν ορισµένους όρους που καθορίζονται από τους συγκεκριµένους κυβερνητικούς νόµους και τους κανονισµούς. Τα ιδιωτικά σχολεία είναι ελεύθερα να καθιερώσουν το διδακτικό περιεχόµενο σύµφωνα µε τις αρχές τους, να επιλέξουν τις µεθόδους διδασκαλίας τους και να διορίσουν τα µέλη του προσωπικού που συµφωνούν µε τις σχολικές, θρησκευτικές ή ιδεολογικές αρχές. Το ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστηµα αποτελείται από τους διαφορετικούς τύπους σχολείων: κυρίως ρωµαιοκαθολικά, προτεσταντικά και γενικά ιδιωτικά σχολεία, και αυτά που βασίζονται στις συγκεκριµένες ιδεολογικές ή παιδαγωγικές αρχές.


108

3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (Leerplichtig onderwijs)

Η υποχρεωτική εκπαίδευση καθορίζεται στον υποχρεωτικό εκπαιδευτικό νόµο. Κάθε παιδί πρέπει να παρακολουθήσει το σχολείο µε πλήρες ωράριο από την πρώτη σχολική ηµέρα του µήνα µετά από τα πέµπτα γενέθλιά του εντούτοις, σχεδόν όλα τα παιδιά παρακολουθούν το σχολείο από την ηλικία των τεσσάρων. Η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί είτε 12 έτη πλήρους απασχόλησης (από 5 έως 17 ετών), είτε πλήρους απασχόληση από την ηλικία των 5 ετών µέχρι το τέλος του σχολικού έτους στο οποίο ο µαθητής φθάνει στην ηλικία των 16 ετών. Έπειτα ακολουθείται µια µερικής απασχόλησης υποχρεωτική εκπαίδευση µέχρι την ηλικία των 18 ετών (η ηλικία της πλειοψηφίας). Η υποχρεωτική εκπαίδευση καλύπτει την πρωτοβάθµια εκπαίδευση και τη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (havo και vwo 1-4 χρόνια, vmbo). Η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι δωρεάν. Τα υλικά εκµάθησης παρέχονται δωρεάν στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. Στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, εντούτοις, οι γονείς πρέπει να πληρώσουν για τα βιβλία και τα υλικά εκµάθησης, τις δαπάνες µετακίνησης και άλλες δαπάνες. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση είναι για τα παιδιά ηλικίας από 4 έως 12 ετών. Παρέχεται στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (Basisschool). Αν και τα παιδιά υποχρεώνονται από το νόµο να παρακολουθήσουν το σχολείο όταν είναι πέντε ετών, σχεδόν όλα τα παιδιά αρχίζουν το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης τεσσάρων (δηλ. το πρώτο έτος είναι προαιρετικό). Για τα επόµενα έτη, υπάρχει ένα ποσοστό συµµετοχής 100%. Ο στόχος της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι να παρασχεθούν οκτώ έτη συνεχούς εκπαίδευσης ως προετοιµασία για την δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση είναι προσανατολισµένη προς τη συναισθηµατική και διανοητική ανάπτυξη του παιδιού, την ανάπτυξη της δηµιουργικότητας, την εκµάθηση της γνώσης και την απόκτηση των κοινωνικών, πολιτιστικών και φυσικών δεξιοτήτων. Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης πρέπει να έχουν τουλάχιστον 200 µαθητές. Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι µικτής εκπαίδευσης και χωριστές σχολικές µονάδες. Η ίδρυση των σχολείων είναι βασισµένες στην πυκνότητα των µαθητών µέσα σε έναν δήµο: ο αριθµός παιδιών ηλικίας από 4 έως 12 ετών ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο. Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα σχολεία για το vmbo (voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs, προεπαγγελµατική δευτεροβάθµια εκπαίδευση, ηλικίας 12-16 ετών), havo (hoger voorbereidend onderwijs, ανώτερη γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση, ηλικίας 12-17 ετών) και vwo (voorbereidend wetenschappelijk onderwijs, προ-πανεπιστηµιακή εκπαίδευση, ηλικίας 12-18 ετών). Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι για τους µαθητές ηλικίας 12- 16/18.

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3α Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση 3.α.1 Οργάνωση του σχολείου (πρωτοβάθµια εκπαίδευση) Το Υπουργείο καθορίζει τις ηµεροµηνίες του σχολικού έτους, την διάρκεια και τις ηµεροµηνίες των καλοκαιρινών διακοπών και πώς είναι καθορισµένες στις 3 περιοχές στις οποίες η χώρα διαιρείται. Το σχολικό συµβούλιο ή η διοίκηση αποφασίζει πότε η σχολική ηµέρα αρχίζει και πότε τελειώνει και πια θα είναι η διάρκεια των µαθηµάτων. Η σχολική ηµέρα µπορεί να διαρκέσει το µέγιστο 5,5 ώρες (αποκλείοντας τα διαλύµατα). Τα σχολεία αρχίζουν συνήθως µεταξύ 8,30 και 9.00πµ και σταµατούν µεταξύ 3,00 και 4.00µµ (µε ένα µεσηµεριανό διάλειµµα µιας ώρας ή µιάµιση ώρας). Η Τετάρτη απόγευµα είναι συνήθως ελεύθερη. Το Σάββατο δεν δουλεύει κανένα σχολείο. Γενικά οι οµάδες οργανώνονται στις τάξεις σύµφωνα µε την ηλικία. Τα περισσότερα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης διαιρούνται σε οκτώ τάξεις κατά ηλικία. Εντούτοις, δεδοµένου ότι τα ίδια τα σχολεία είναι ελεύθερα να αποφασίσουν σχετικά µε τα οργανωτικά θέµατα, είναι δυνατό σε


109

τάξεις να υπάρχουν περισσότερες από µια ηλικιακές οµάδες. Τα πρώτα τέσσερα έτη αναφέρονται ως κατώτερες τάξεις και τελευταία τέσσερα ως ανώτερες τάξεις. Ο ίδιος δάσκαλος είναι αρµόδιος για τη διδασκαλία όλων των θεµάτων σε µια τάξη κατά τη διάρκεια ενός σχολικού έτους. Ένας ειδικευµένος δάσκαλος µπορεί να διδάξει ορισµένα θέµατα όπως η φυσική αγωγή. Ο αριθµός δασκάλων που διατίθεται σε ένα σχολείο εξαρτάται από τον αριθµό των µαθητών. Οι µαθητές µε µια διανοητική ή φυσική αναπηρία ή µε χαµηλό κοινωνικοοικονοµικό υπόβαθρο µετρούν για περισσότερο από έναν µαθητή. 3.α.2 Πρόγραµµα σπουδών Ο εκπαιδευτικός νόµος για την πρωτοβάθµια απαριθµεί τα θέµατα που πρέπει να διδαχθούν σε όλους τους µαθητές στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης: - αισθητήριος συντονισµός και σωµατική άσκηση - Ολλανδικά - αριθµητική και µαθηµατικά - Αγγλικά - διάφορες θεµατικές περιοχές: γεωγραφία, ιστορία, επιστήµη (συµπεριλαµβανοµένης της βιολογίας), κοινωνικές δοµές (συµπεριλαµβανοµένων των πολιτικών σπουδών), θρησκευτικές και ιδεολογικές δραστηριότητες - δραστηριότητες έκφρασης: ανάπτυξη της χρήσης της γλώσσας, του σχεδίου, της µουσικής, της χειροτεχνίας, του παιχνιδιού και της κίνησης - κοινωνικές δεξιότητες και δεξιότητες ζωής, συµπεριλαµβανοµένης της οδικής ασφάλειας - αγωγή υγείας. Τα σχολεία στην επαρχία της Friesland πρέπει να διδάξουν επίσης την γλώσσα Frisian, και µπορούν να διδάσκουν µερικά µαθήµατα σε αυτή την γλώσσα. Το σχολικό σχέδιο, που πρέπει να ενηµερώνεται κάθε 4 έτη, περιγράφει τη σχολική πολιτική για τα εκπαιδευτικά θέµατα, την επάνδρωση και την εσωτερική εξασφάλιση ποιότητας. Το πρόγραµµα σπουδών για κάθε σχολείο καταρτίζεται στο σχολικό σχέδιο επίσης. Μπορούν να ληφθούν µέτρα για τους µαθητές χωρίς υπόβαθρο στην ολλανδική γλώσσα. Το σχολικό σχέδιο αναπτύσσεται µε µορφή σχεδίου δραστηριοτήτων το οποίο καθορίζει τις δραστηριότητες των µαθητών για το σχολικό έτος, τα καθήκοντα του διδακτικού προσωπικού καθώς επίσης και του χρόνου διδασκαλίας, τις διακοπές και τις άλλες ελεύθερες ηµέρες. Το σχολικό σχέδιο πρέπει να υποβληθεί στην επιθεώρηση για έγκριση. Το σχολείο εκδίδει ένα σχολικό φυλλάδιο το οποίο ενηµερώνει τους γονείς για το σχολείο. 3.α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Η αξιολόγηση της ακαδηµαϊκής απόδοσης των µαθητών σε όλα τα θέµατα είναι συνεχής και πραγµατοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήµατα (συνήθως δύο φορές κατά τη διάρκεια του έτους και µία φορά στο τέλος του) από το δάσκαλο βάσει όλης της (προφορικής και γραπτής) εργασίας που ολοκληρώνεται κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Μια κλίµακα 1-10 χρησιµοποιείται για την απονοµή της βαθµολογίας. Ένα αποτέλεσµα 1 είναι εξαιρετικά χαµηλό, ενώ το 10 δίνεται ως άριστα. Η µεµονωµένη πρόοδος των µαθητών καταγράφεται στις σχολικές εκθέσεις. Καµία βεβαίωση ή δίπλωµα δεν απονέµεται στους αποφοίτους του πρωτοβάθµιου σχολείου, αλλά οι µαθητές λαµβάνουν µια σχολική έκθεση, την οποία ο διευθυντής συντάσσει κατόπιν διαβουλεύσεων µε τους δασκάλους. Αυτό περιγράφει το µεµονωµένο επίπεδό της προόδου και των δυνατοτήτων και συµβουλεύει για τις περαιτέρω σπουδές. Οι γονείς λαµβάνουν ένα αντίγραφο της έκθεσης, αλλά δεν είναι υποχρεωµένοι να ακολουθήσουν τις συµβουλές για τις περαιτέρω σπουδές. 3.α.4 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Κάθε σχολείο αποφασίζει σχετικά µε τα µέτρα για να φιλοξενηθούν οι πιο αδύνατοι µαθητές (διαφορετικές οµάδες, δάσκαλοι υποστήριξης ή επανάληψη). Ο δάσκαλος και η σχολική αρχή αποφασίζουν σχετικά µε εάν ένας µαθητής µπορεί να συνεχίσει στην επόµενη τάξη. Αν και είναι


110

δυνατό για τους µαθητές να επαναλάβουν κάθε έτος, είναι σπάνιο για έναν µαθητή να χρειαστεί να επαναλάβει µια τάξη ή ένα έτος (1% έως 2% επαναλαµβάνουν κάποιο έτος). Οι εθνικές εξετάσεις που οργανώνονται από το CITO (Central Institute for Test Development) έχουν αναπτυχθεί για το τελικό έτος πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και χρησιµοποιούνται περίπου στο 85% των σχολείων. Αυτές στοχεύουν στον έλεγχο της γνώσης των µαθητών και την κατανόηση όσον αφορά την είσοδο στις διαφορετικού τύπου σχολών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, και µπορούν να ληφθούν υπόψη στη σχολική έκθεση. 3.α.5 ∆άσκαλοι Οι δάσκαλοι των σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης έχουν ένα δίπλωµα δασκάλων σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (diploma leraar basisonderwijs), που λαµβάνεται µε την ολοκλήρωση µιας σειράς µαθηµάτων εκπαίδευσης δασκάλου σε ένα ίδρυµα HBO (ανώτερη επαγγελµατική εκπαίδευση). Με την απόκτηση του διπλώµατος θεωρούνται πλήρως ικανοί για να διδάξουν όλα τα θέµατα της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης σε όλες τις ηλικιακές οµάδες. Οι σειρές µαθηµάτων διαρκούν τέσσερα έτη. Εκτός από τα γενικά θέµατα, οι υποψήφιοι δάσκαλοι σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης διδάσκονται επίσης ένα ειδικό θέµα, που επιλέγεται µεταξύ θεµάτων όπως η φυσική αγωγή, το σχέδιο, η µουσική, η χειροτεχνεία και γλώσσα Frisian. Οι ειδικοί δάσκαλοι που εργάζονται στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης διδάσκουν µερικές φορές µόνο το ειδικό θέµα τους. Το τέταρτο έτος της κατάρτισης αποτελείται από την πρακτική διδασκαλία. Οι δάσκαλοι στα δηµόσια και ιδιωτικά σχολεία απολαύουν των δικαιωµάτων των δηµόσιων υπαλλήλων και µπορούν να εργαστούν µε πλήρες ωράριο ή µε µειωµένο ωράριο. Υπάρχει συνεχιζόµενη κατάρτιση των εκπαιδευτικών, αλλά καµία συνεχής επιµόρφωση δεν είναι υποχρεωτική. Όταν ολοκληρώνεται επιτυχώς, οδηγεί σε ένα πιστοποιητικό. 3.α.6 Στατιστικές Η αναλογία µαθητών-δασκάλου στη πρωτοβάθµια εκπαίδευση ήταν 23,8 µαθητές ανά δάσκαλο την σχολική χρονιά 2000-2001 και 23,2 την σχολική χρονιά 2001-2002.

∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

3β ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση 3.β.1 Οργάνωση του σχολείου (δευτεροβάθµια εκπαίδευση) Οι τάξεις οργανώνονται σύµφωνα µε την ηλικία. Οι τάξεις µπορούν, εντούτοις, να περιέχουν µαθητές ενός επιπέδου ή σχολικού τύπου, ή µικτών επιπέδων/ σχολικών τύπων (παραδείγµατος χάριν VMBO/HAVO, HAVO/VWO). Μέσα στα µεικτά σχολεία οι µαθητές είναι µερικές φορές όλοι αναµεµιγµένοι κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους (µια µεταβατική περίοδος). Στο τέλος του δεύτερου έτους οι µαθητές VMBO επιλέγουν έναν τοµέα και µια κατεύθυνση εκµάθησης. Οι µαθητές HAVO/VWO πρέπει να επιλέξουν έναν από τους τέσσερις θεµατικούς συνδυασµούς στο τέλος του τρίτου έτους. Ανακατατάσσονται έπειτα σύµφωνα µε τις επιλογές που κάνουν. Το σχολικό έτος διαρκεί από την 1η Αυγούστου µέχρι τις 31 Ιουλίου. Υπάρχουν 200 σχολικές ηµέρες ετησίως κατά τη διάρκεια της βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Ο µέγιστος χρόνος, που µπορεί να διατεθεί στις διακοπές µαθητών, είναι 60 σχολικές ηµέρες. Οι καλοκαιρινές διακοπές 7 εβδοµάδες Ιουλίου και Αυγούστου, ρυθµίζονται στις τρεις µεγάλες περιοχές στις οποίες η χώρα διαιρείται για αυτόν το λόγο. Οι ηµεροµηνίες και η διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών ορίζονται από την κεντρική κυβέρνηση. Οι ηµεροµηνίες των Χριστουγέννων και οι διακοπές Μαΐου είναι οι ίδιες σε όλη τη χώρα. Η αρµόδια αρχή αποφασίζει σχετικά µε τις ηµεροµηνίες και τη διάρκεια των υπόλοιπων διακοπών, αν και η κεντρική κυβέρνηση συστήνει δύο περιόδους διακοπών φθινοπώρου και άνοιξης. Τα σχολεία λειτουργούν πέντε ηµέρες την εβδοµάδα.


111

Το σχολικό συµβούλιο και η αρµόδια αρχή πρέπει να καθιερώσουν ένα σχολικό σχέδιο το οποίο παρέχει µια επισκόπηση της οργάνωσης και του περιεχοµένου της διδασκαλίας και το ωρολόγιο πρόγραµµα των µαθηµάτων, και να το υποβάλουν για έγκριση στην επιθεώρηση. Καµία απαίτηση δεν καθορίζεται για τη µεθοδολογία διδασκαλίας. Οι εξετάσεις υπόκεινται σε ορισµένους κανόνες. 3.β.2 Πρόγραµµα σπουδών Το πρώτο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης καλύπτει την τετραετή κατεύθυνση VMBO και τα πρώτα τρία έτη του HAVO (συνολική διάρκεια: 5 έτη) και του VWO (συνολική διάρκεια: 6 έτη). Το VMBO καλύπτει ολόκληρη την περίοδο υποχρεωτικής εκπαίδευσης, εν µέρει το HAVO και το VWO (HAVO ένα έτος µεταυποχρεωτική εκπαίδευση VWO 2 έτη µεταυποχρεωτικής εκπαίδευσης). Η βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση αποτελείται από το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων για τα κατώτερα έτη όλων των διαφορετικών τύπων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Οι µαθητές διδάσκονται το ελάχιστο 15 θέµατα. Η περίοδος βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης µπορεί να ποικίλει από σχολείο σε σχολείο και διαρκεί κανονικά τρία έτη. Αυτή η διάρκεια µπορεί να επεκταθεί σε τέσσερα έτη ή να µειωθεί σε δύο. Το ωρολόγιο πρόγραµµα για τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση περιέχει 15 υποχρεωτικά θέµατα: Oλλανδικά, Aγγλική, δεύτερη ξένη γλώσσα (γαλλικά, γερµανικά), µαθηµατικά, βιολογία, φυσική και χηµεία, IT σπουδές, ιστορία και πολιτική, γεωγραφία, οικονοµικά, τεχνολογία, social and life skills, εικάστiκες τέχνες/µουσική/χορό/δράµα (τουλάχιστον δύο από αυτά), φυσική αγωγή. Επιπλέον, το 20% του συνολικού προγράµµατος σπουδών αποτελείται από τα προαιρετικά θέµατα (λατινικά, θρησκευτικά, διδασκαλία µητρικής γλώσσας, προεπαγγελµατικά θέµατα, θέµατα από το βασικό πρόγραµµα σπουδών, επαγγελµατικός προσανατολισµός). Ο χρόνος δεν χρειάζεται να χρησιµοποιηθεί µε τον ίδιο τρόπο για κάθε µαθητή και το µέγεθος του µπορεί να ποικίλει από ένα έτος σειράς µαθηµάτων στο επόµενο. Υπάρχουν δύο διαφορετικά επίπεδα ολοκλήρωσης σπουδών για τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση και οι µαθητές οµαδοποιούνται στα επίπεδα ολοκλήρωσης σπουδών κατά τέτοιο τρόπο ώστε είναι δυνατό για ορισµένους µαθητές να τελειώσουν τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση σε δύο έτη αντί τριών, ενώ άλλοι µπορούν να χρειαστούν τέσσερα έτη. Το ωρολόγιο πρόγραµµα προσδιορίζει ένα ελάχιστο αριθµό µαθηµάτων ανά θέµα. ∆εν είναι υποχρεωτικό να εµµείνει στο ωρολόγιο πρόγραµµα εκτός από την περίπτωση του συνολικού αριθµού ωρών για το social and life skills, τη φυσική αγωγή και τα µαθήµατα καλλιτεχνικών. Για το VMBO υπάρχει επίσης ένας ορισµένος ελάχιστος αριθµός ωρών για τα άµεσα επαγγελµατικά θέµατα. Κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών ετών σειρών µαθηµάτων VWO και HAVO, είναι υποχρεωτικό να διδαχτεί µια τρίτη σύγχρονη γλώσσα (γαλλικά, γερµανικά, µερικές φορές ισπανικά), και το πρόγραµµα σπουδών για τους µαθητές Gymnasium πρέπει επίσης να περιλαµβάνει λατινικά ή ελληνικά κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων ετών. Μετά από το δεύτερο έτος της σειράς µαθηµάτων, τα σχολεία VMBO µπορούν να παρέχουν λιγότερα από 1.000 µαθήµατα στα θέµατα που ορίζονται για το βασικό πρόγραµµα σπουδών, και αυτά να τα αντικαταστήσουν µε τα επαγγελµατικά προσανατολισµένα θέµατα. Αυτό είναι µε την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον συνολικά 3.000 µαθήµατα παρέχονται στα θέµατα του βασικού προγράµµατος σπουδών κατά τη διάρκεια των τριών ετών. Ωρολόγια προγράµµατα ισχύουν επίσης για τα έτη µετά από τη βασική περίοδο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Το ωρολόγιο πρόγραµµα για ολόκληρη την περίοδο όλων των τύπων δευτεροβάθµιας εκπαιδεύσης περιλαµβάνει: ολλανδικά, αγγλικά, γαλλικά και γερµανικά, ιστορία και πολιτική, γεωγραφία, µαθηµατικά, φυσική και χηµεία, βιολογία, µουσική, σχέδιο, χειροτεχνία, χορό, δράµα, φυσική αγωγή, τεχνολογία, social and life skills, IT σπουδές, οικονοµικά, και προσωπικά µαθήµατα. Η κύρια διαφορά µεταξύ των διαφορετικών τύπων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι το επίπεδο στο οποίο τα θέµατα διδάσκονται και ο αριθµός µαθηµάτων αφιερωµένων στα διαφορετικά θέµατα κατά τη διάρκεια ολόκληρης της περιόδου ενός ιδιαίτερου τύπου εκπαίδευσης. Επιπλέον, οι µαθητές στο Gymnasium πρέπει επίσης να διδαχτούν τη λατινική και ελληνική γλώσσα και τη λογοτεχνία. Ένα σηµαντικό τµήµα των ωρολογίων προγραµµάτων για το VMBO είναι αφιερωµένα επαγγελµατικά προσανατολισµένα θέµατα.


112

Τα προαιρετικά θέµατα για το VWO και το HAVO στην υποχρεωτική περίοδο είναι: η γλώσσα Frisian, άλλη σύγχρονη ξένη γλώσσα, βιβλικές σπουδές, ιστορία του χριστιανισµού, θρησκευτική γνώση, αστρονοµία, φιλοσοφία, κινηµατογράφος, θέατρο, τέχνες, ιστορία της τέχνης, υγειονοµική περίθαλψη, διατροφή και ενδυµασία. Επιπλέον, οι µαθητές στα VWO µπορούν να σπουδάσουν την εβραϊκή γλώσσα, στο Gymnasium µπορούν να σπουδάσουν την οικονοµική επιστήµη και το νόµο, και στο Atheneum µπορούν να σπουδάσουν τα λατινικά και µια εισαγωγή στον πολιτισµό του αρχαίου κόσµου. Υπάρχει ένα επίπεδο ολοκλήρωσης σπουδών για κάθε τύπο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης µετά από τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση, και η µετακίνηση µεταξύ διαφορετικών τύπων είναι δυνατή. Ο ελάχιστος αριθµός µαθηµάτων που παρέχονται ετησίως δίνεται στα ωρολόγια προγράµµατα για κάθε τύπο σχολείου. Κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών ετών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές λαµβάνουν ένα ελάχιστο 1.280 µαθηµάτων ετησίως 50 λεπτών το κάθε ένα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου βασικής εκπαίδευσης, ένα ελάχιστο 1.000 µαθηµάτων είναι στα θέµατα του βασικού προγράµµατος σπουδών. Η εκπαίδευση µπορεί να παρασχεθεί µε περιόδους µεγαλύτερες ή µικρότερες από 50 λεπτά. Αυτό σηµαίνει ότι η µέση σχολική εβδοµάδα θα αποτελείται από 32 µαθήµατα 50 λεπτών κάθε ένα. Όλα τα σχολεία απαιτείται να αφιερώσουν 25 ώρες στα υποχρεωτικά θέµατα που αποτελούν τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Οι υπόλοιπες επτά ώρες µπορούν να αφιερωθούν στα θέµατα επιλογής. Το Υπουργείο δεν ορίζει τα εγχειρίδια, οι εκπαιδευτικοί είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εκπαιδευτικά υλικά. Τα σχολεία δεν υποχρεούνται να παρέχουν τον εκπαιδευτικό και επαγγελµατικό προσανατολισµό, αλλά συχνά παρέχεται από τους εκπαιδευτικούς. Το VMBO δεν είναι µια επαγγελµατική σειρά µαθηµάτων υπό αυτήν τη µορφή αλλά παρέχει τη βάση για τη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση (MBO) ή, για τους µαθητές που ακολουθούν το θεωρητικό πρόγραµµα, την βάση για την ανώτερη γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (HAVO). Περίπου το 60% όλων των µαθητών στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρευρίσκονται σε VMBO. Μετά από δύο έτη βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης οι µαθητές ειδικεύονται στις επιλογές: - Ιδιαίτερος τοµέας: είναι οµάδα θεµάτων που θέτει τα θεµέλια για την περαιτέρω κατάρτιση (εφαρµοσµένη µηχανική και τεχνολογία, κοινωνική πρόνοια, επιχείρηση, γεωργία). - Μια από τις κατευθύνσεις του τοµέα (θεωρητικό πρόγραµµα, συνδυασµένο πρόγραµµα, µέσος-διοικητικό επαγγελµατικό πρόγραµµα, βασικό επαγγελµατικό πρόγραµµα). - Ένα επαγγελµατικά προσανατολισµένο πρόγραµµα µέσα στην επιλεγµένη κατεύθυνση (NB. µαθητές που παίρνουν τα θεωρητικά γενικά θέµατα του προγράµµατος σπουδών αντί ενός επαγγελµατικά-προσανατολισµένου προγράµµατος): οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν για να ειδικευτούν µέσα σε ένα ιδιαίτερο τµήµα (αυτό το πρόγραµµα οδηγεί προς την επαγγελµατική κατάρτιση σε ένα συγκεκριµένο επάγγελµα) ή µπορούν να καθυστερήσουν την επιλογή µιας ειδίκευσης µε την επιλογή ένός intra-sectoral πρόγραµµα, το οποίο παρέχει µια ευρύτερη βάση (βλ. "σε ευρεία βάση" επιλογές στον κατωτέρω πίνακα). Οι µαθητές που έχουν διδαχτεί τα µαθηµατικά σε επίπεδο VMBO µπορούν να οδηγηθούν προς οποιαδήποτε σειρά µαθηµάτων MBO, ανεξάρτητα από το επιλεγµένο επαγγελµατικά-προσανατολισµένο προγράµµατός τους. Το στάδιο ειδίκευσης διαρκεί δύο έτη. 3.β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Όπως στο πρωτοβάθµιο επίπεδο, έτσι και στο δευτεροβάθµιο η αξιολόγηση της απόδοσης των µαθητών σε όλα τα θέµατα είναι συνεχής και πραγµατοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήµατα (συνήθως δύο φορές κατά τη διάρκεια του έτους και µία φορά στο τέλος του) από τον εκπαιδευτικό, και καταγράφεται στις σχολικές εκθέσεις. Στο τελικό έτος, η τελευταία αξιολόγηση πριν από τις τελικές εξετάσεις γίνεται τα Χριστούγεννα. Η βαθµολογία απονέµεται σε µια κλίµακα από 1 έως 10. Το 1 είναι εξαιρετικά χαµηλή βαθµολογία, το 10 αντιστοιχεί στο άριστα, και το 6 είναι βαθµός προβιβασµού.


113

Οι µαθητές περνάνε στην επόµενη τάξη εάν έχουν λάβει τον βαθµό "ικανοποιητικό" (6) στο τέλος του έτους για την πλειοψηφία των θεµάτων. Οι µαθητές µπορούν να επαναλάβουν το έτος µία φορά. Εάν η βαθµολογία τους δεν κρίνεται ικανοποιητική στο τέλος αυτού του έτους, πρέπει να επιλέξουν έναν άλλο τύπο εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της περιόδου βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές µπορεί να χρειαστεί να επαναλάβουν ένα έτος ή να γίνουν δεκτοί στο επόµενο έτος σε προσωρινή βάση. Οι εξετάσεις βασίζονται στους στόχους επίτευξης που τίθενται για κάθε θέµα στο πρόγραµµα σπουδών πυρήνων (µε εξαίρεση τη φυσική αγωγή). Οι στόχοι επίτευξης καταρτίζονται υπό την ευθύνη του Υπουργού Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης. Στις τελικές εξετάσεις οι µαθητές δεν µπορούν, να λάβουν µέρος πριν από το τέλος της σειράς µαθηµάτων του δεύτερου έτους. Οι στόχοι επίτευξης για την περίοδο από το 1998 ως το 2003 υιοθετήθηκαν την 1η Αυγούστου 1998.Το VMBO είναι η µόνη σειρά µαθηµάτων που ολοκληρώνεται εντός της περιόδου υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Στο VMBO οι εξετάσεις αποχώρησης διακρίνονται σε δύο τµήµατα: - µια σχολική εξέταση και µια εθνική εξέταση. - Για µερικά θέµατα - φυσική αγωγή, κοινωνικές σπουδές και τέχνη Ι – υπάρχει µια σχολική εξέταση µόνο. - Η εθνική εξέταση για όλους τους µαθητές έχει την µορφή ενός γραπτού διαγωνισµού και για τους µαθητές που έχουν επιλέξει το βασικό επαγγελµατικό πρόγραµµα ή το µέσος-διοικητικό επαγγελµατικό πρόγραµµα έχει και µια πρακτική εξέταση επίσης. - Η σχολική εξέταση περιλαµβάνει ένα πρόγραµµα για ένα θέµα σχετικά µε τον επιλεγµένο τοµέα. Αυτό είναι υποχρεωτικό για όλους τους µαθητές, εκτός από εκείνους που επιλέγουν το βασικό επαγγελµατικό πρόγραµµα. Ο τελικός βαθµός σε κάθε θέµα (ή το intra-sectoral ή επαγγελµατικά-προσανατολισµένο πρόγραµµα) υπολογίζεται µε τον συνδυασµό του βαθµού της σχολικής εξέτασης και του βαθµού της εθνικής εξέτασης ως εξής: - στο βασικό επαγγελµατικό πρόγραµµα, ο βαθµός στη σχολική εξέταση αντιστοιχεί στα 2/3 του τελικού βαθµού και ο βαθµός της εθνικής εξέτασης στο 1/3 του τελικού βαθµού. - για τις άλλες κατευθύνσεις, ο βαθµός στη σχολική εξέταση αντιστοιχεί στο 1/2 του τελικού βαθµού και ο βαθµός της εθνικής εξέτασης στο 1/2 του τελικού βαθµού. Όλα τα θέµατα δεν βαθµολογούνται µε την αριθµητική κλίµακα: - η φυσική αγωγή και η τέχνη Ι βαθµολογούνται ως «ικανοποιητικό» ή «καλό» - ο βαθµός που λαµβάνεται στη σχολική εξέταση για τις κοινωνικές σπουδές µετράει στην ολότητά του στα τελικά αποτελέσµατα. 3.β.4 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Οι µαθητές µπορούν να χρειαστούν µέχρι πέντε έτη για να ολοκληρώσουν το πρώτο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (η τετραετής πορεία VMBO ή τα πρώτα τρία έτη του HAVO και του VWO). Από το 1996 δίνεται η δυνατότητα να επεκταθεί η διάρκεια αυτή σε ένα µέγιστο έξι ετών για ορισµένες οµάδες µαθητών σε VMBO, δηλ. για µαθητές που έλαβαν την πρωτοβάθµια εκπαίδευσή τους έξω από τις Κάτω Χώρες και τους µαθητές που έχουν χάσει ένα περισσότερο από έτος εκπαίδευσης λόγω ασθένειας ή άλλων περιστάσεων. Η επιθεώρηση µπορεί, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να χορηγήσει την απαλλαγή από τον πενταετή κανόνα για τους µαθητές σε αυτές τις κατηγορίες κατά παράκληση του διευθυντή του σχολείου. Οι µαθητές που έχουν ολοκληρώσει την περίοδο βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό αποχώρησης από τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Στο τέλος του δεύτερου έτους, η αρµόδια αρχή (σχολική επιτροπή) συµβουλεύει τους µαθητές ως προς ποια επιλογή πρέπει να επιλέξουν. Η ειδική δευτεροβάθµια εκπαίδευση συνδέεται µε τη δυνατότητα για την ανάπτυξη κάθε µαθητή και οργανώνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι µαθητές να µπορούν να ακολουθήσουν µια συνεχή


114

διαδικασία ανάπτυξης. Ο στόχος είναι να επιτραπεί σε όλους τους µαθητές να αποκτήσουν τα προσόντα VMBO ή να εισέλθουν στην αγορά εργασίας. Η υποστήριξη εκµάθησης µπορεί να λάβει τη µορφή θεραπευτικής διδασκαλίας, ο εκπαιδευτικός να βοηθήσει τους µαθητές να αντιµετωπίσουν το φόβο της αποτυχίας, την παροχή κοινωνικών δεξιοτήτων ή διδασκαλεία σε µικρές οµάδες (για µερικά ή όλα τα θέµατα). Η υποστήριξη εκµάθησης (LWOO) είναι ένα αναπόσπαστο τµήµα των τεσσάρων κατευθύνσεων εκµάθησης VMBO. ∆εν είναι ένα χωριστό πρόγραµµα. Το πρόγραµµα σπουδών είναι εποµένως το ίδιο όπως για τις τέσσερις κατευθύνσεις εκµάθησης. Η υποστήριξη εκµάθησης προορίζεται για τους µαθητές που, µε κάποια πρόσθετη βοήθεια θα είναι σε θέση να αποκτήσουν προσόντα VMBO. Η διάρκεια της υποστηρικτικής εκµάθησης, και η µορφή που λαµβάνει, ποικίλλουν αρκετά από µαθητή σε µαθητή, µε στόχο να προσαρµοστεί η διδασκαλία στις ατοµικές ανάγκες του κάθε µαθητή. 3.β.5 Εκπαιδευτικοί Υπάρχουν δύο τρόποι για την απόκτηση επαγγελµατικών δικαιωµάτων εκπαιδευτικού δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: µέσω µιας σειράς µαθηµάτων κατάρτισης εκπαιδευτικών σε ένα ίδρυµα HBO ή µε τη λήψη µιας µεταπτυχιακής σειράς µαθηµάτων κατάρτισης εκπαιδευτικών σε ένα πανεπιστήµιο. Οι σειρές µαθηµάτων περιλαµβάνουν γενικά θέµατα, µαθήµατα καλλιτεχνικών, τεχνικά θέµατα και γεωργικά θέµατα. Σε γενικές γραµµές, οι σπουδαστές ειδικεύονται σε ένα θέµα. Η πρακτική διδασκαλίας αποτελεί ζωτικής σηµασίας συστατικό όλων των σειρών µαθηµάτων κατάρτισης εκπαιδευτικών. Όλη η κατάρτιση εκπαιδευτικών οδηγεί σε ένα πιστοποιητικό που δείχνει τον τοµέα σπουδών και το επίπεδο επίτευξης. Όλο το διδακτικό προσωπικό στα δηµόσια και ιδιωτικά σχολεία απολαµβάνει τα δικαιωµάτα των δηµόσιων υπαλλήλων και µπορεί να εργαστεί µε πλήρες ωράριο ή µε µειωµένο ωράριο. Η κατάρτιση εκπαιδευτικών δεν είναι υποχρεωτική. Όταν ολοκληρώνεται επιτυχώς, οδηγεί σε ένα πιστοποιητικό. 3.β.6 Στατιστικές Αριθµός µαθητών (x1000) και % εθνικές µειονότητες

2000/2001 2001/2002

Αριθµός % εθν. µειονοτ. Αριθµός % εθν.

µειονοτ. totaal vo 862.9 9.3 872.1 9.6 total (excl. special needs) 764.9 6.7 768.6 6.8 secondary education year 1 and 2 332.3 7.7 329.2 7.8 vmbo 3/4 82.9 10.9 - - vmbo 4 - - 39.3 10.7 vmbo basic vocational programme 3 - - 20.9 14.7 vmbo middle management vocational programme 3

- - 25.6 9.9

mavo ¾ 98.3 7.7 - - vmbo theoretical pathway 3

- - 38.4 7.4

vmbo combined programme 3 - - 9.9 7.2 mavo 4 - - 50.6 7.5 havo/vwo 3 78.1 3.8 77.5 4.1 havo 4/5 80.6 4.6 84.5 4.6 vwo 4/5/6 92.7 2.8 92.7 2.8 total secondary education special needs 98.0 29.4 103.5 30.0 lwoo 1/2/3/4 67.7 33.3 - - lwoo 1/2 - - 44.0 40.1 lwoo basic vocational programme 3 - - 14.3 23.8


115

lwoo middle management programme 3 - - 1.4 22.1 lwoo combined programme 3 - - 0.5 3.5 lwoo theoretical programme 3 - - 0.2 16.4 lwoo 4 - - 12.3 21.8 svo-lom (learning support) 11.5 10.9 10.1 11.5 svo/mlk (learning support) 5.4 17.8 3.7 19.3 practical training 13.4 30.2 17.0 30.0

4. ΜΕΤΑΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

ΓΕΝΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

4.α. Γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (Tweede fase voortgezet onderwijs – Voorbereidend hoger onderwijs) Το δεύτερο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι εν µέρει υποχρεωτικό, εν µέρει µετα-υποχρεωτικό και καλύπτει το 4ο και 5ο έτος του HAVO και από το 4ο έως το 6ο έτος του VWO. Αυτή η περίοδος πριν την τριτοβάθµια εκπαίδευση (VHO) αποτελεί συνέχεια της βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Η προ-πανεπιστηµιακή εκπαίδευση (VWO) είναι για τους µαθητές ηλικίας από 12 έως18 ετών και αντιστοιχεί στα τελευταία έξι έτη. Αποτελείται από ένα πρώτο στάδιο (τρία έτη) και ένα δεύτερο στάδιο (τρία έτη). Υπάρχουν τρεις τύποι σχολείων VWO: το "atheneum", το "gymnasium" (όπου τα ελληνικά και τα λατινικά είναι υποχρεωτικά) και το " lyceum" (ένας συνδυασµός " atheneum" και " gymnasium"). Η ανώτερη γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (HAVO) διαρκεί πέντε έτη και είναι για τους µαθητές ηλικίας από 12 έως 17 ετών. Το HAVO αποτελείται από ένα πρώτο στάδιο (τρία έτη) και ένα δεύτερο στάδιο (δύο έτη). Η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί 12 έτη πλήρους απασχόλησης (5 έως 17), ή πλήρους απασχόλησης από πέντε ετών µέχρι το τέλος του σχολικού έτους στο οποίο ο µαθητής φθάνει στην ηλικία των 16 ετών και στην συνέχεια ακολουθεί µια µερικής απασχόλησης υποχρεωτική εκπαίδευση µέχρι την ηλικία των 18 ετών (πλειοψηφία). Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση πραγµατοποιείται σε σχολεία που προσφέρουν διαφορετικούς τύπους δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (VMBO, HAVO, VWO). Μερικά προσφέρουν όλους τους διαφορετικούς τύπους δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Υπάρχουν επίσης σχολεία που παρέχουν µόνο έναν τύπο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Ως αποτέλεσµα της πολιτικής κυβερνητικών συγχωνεύσεων, ο αριθµός σχολείων έχει µειωθεί από 1.454 το 1992 σε 784 2001/2002. Για την αναγνώριση ενός µαθητή σε οποιοδήποτε έτος της σειράς µαθηµάτων εκτός από το πρώτο, η αρµόδια αρχή (δηλ. η σχολική επιτροπή – στην πράξη το διδακτικό προσωπικό) πρέπει να εξετάσει εάν ο µαθητής είναι σε θέση να ολοκληρώσει τη σειρά µαθηµάτων επιτυχώς. Είναι επίσης δυνατό να αναγνωριστεί στο επόµενο έτος αλλά σε προσωρινή βάση. Οι µαθητές που έχουν συµπληρώσει επιτυχώς το θεωρητικό πρόγραµµα VMBO είναι σε θέση να κινηθούν από το VMBO στο HAVO, υπό τον όρο ότι τα θέµατα εξέτασής τους περιελάµβαναν τα µαθηµατικά και ή γαλλικά ή γερµανικά. Μπορούν να υπάρξουν επίσης και άλλες απαιτήσεις. Ένας µαθητής του VMBO που θέλει να πάρει την επιλογή επιστήµης και τεχνολογίας σε επίπεδο HAVO, παραδείγµατος χάριν, πρέπει να έχει διδαχτεί τη φυσική και τη χηµεία, ενώ ένας µαθητής που θέλει να πάρει την επιστήµη και την υγεία πρέπει να έχει διδαχτεί τη βιολογία, τη φυσική και τη χηµεία. Οι µαθητές µε τα πιστοποιητικά HAVO µπορούν επιπλέον να αναγνωριστούν στο πέµπτο έτος του VWO. Η εκπαίδευση είναι δωρεάν µέχρι την ηλικία στην οποία η πλήρους απασχόλησης εκπαίδευση δεν είναι πλέον υποχρεωτική. Τα σχολεία µπορούν να ζητήσουν από τους γονείς να συµβάλουν


116

οικονοµικά στο κόστος ορισµένων δραστηριοτήτων (γονική συµβολή), αλλά τέτοιες συνεισφορές είναι προαιρετικές και µπορούν να µην αποτελέσουν εµπόδιο στην αποδοχή των µαθητών. Τα σχολεία επιλέγουν τα εγχειρίδια και τα εκπαιδευτικά υλικά. Τα σχολικά βιβλία αγοράζονται από τους γονείς. Πολλά σχολεία ενεργοποιούν ένα χρηµατικό κεφάλαιο για τα βιβλία µε το οποίο αγοράζονται τα βιβλία και στην συνέχεια νοικιάζονται στους γονείς. Άλλοι κάνουν κάποιες ρυθµίσεις ώστε τα βιβλία να νοικιάζονται από τους προµηθευτές βιβλίων. Τα δίδακτρα πρέπει να καταβληθούν από όλους τους µαθητές και τους σπουδαστές ηλικίας 16 ή στην έναρξη του σχολικού έτους (την 1η Αυγούστου). Αυτό ισχύει για τους πλήρους απασχόλησης µαθητές/ σπουδαστές στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, την ειδική εκπαίδευση, τη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση (κατεύθυνση επαγγελµατικής κατάρτισης) και την ενήλικη γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Το HAVO παρέχει µια γενική εκπαίδευση και δεν προορίζεται εποµένως ως τελική εκπαίδευση. Ο σκοπός του είναι να προετοιµάσει τους µαθητές για την είσοδο στην υψηλότερη επαγγελµατική εκπαίδευση (HBO). Στην πράξη, οι απόφοιτοι µε τα πιστοποιητικά HAVO επιλέγουν επίσης για να ακολουθήσουν σπουδές σε VWO ή σε MBO. Ο σκοπός του VWO είναι να προετοιµαστούν οι µαθητές για την πανεπιστηµιακή είσοδο (WO). Εντούτοις, µερικοί απόφοιτοι µε τα προσόντα VWO πηγαίνουν προς HBO. 4.α.1 Οργάνωση του σχολείου Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση πραγµατοποιείται περισσότερο µέσα στα σχολεία που προσφέρουν διαφορετικούς τύπους δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (VMBO, HAVO, VWO). Ο αριθµός περιόδων στο δεύτερο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (δηλ. τα ανώτερα έτη του HAVO και του VWO, µαζί γνωστά ως pretertiary education) είναι βασισµένος στο σύστηµα study load system (φορτίο διδασκαλίας). Οι περίοδοι διδασκαλίας στο πρώτο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης διαρκεί 50 λεπτά κάθε µία και στο δεύτερο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης 60 λεπτά κάθε µία. Η διάρκεια µιας περιόδου διδασκαλίας, εντούτοις, δεν ορίζεται από το νόµο. Αυτό αποφασίζεται από την αρµόδια αρχή του σχολείου (σχολική επιτροπή), η οποία καθορίζει επίσης πότε η σχολική ηµέρα αρχίζει και πότε τελειώνει. Στο δεύτερο στάδιο του HAVO και VWO – η περίοδος προ-τριτοβαθµιας εκπαίδευσης (δηλ. τα τελευταία δύο έτη του HAVO και τα τελευταία τρία έτη του VWO) – το τυποποιηµένο φορτίο διδασκαλίας ανά µαθητή είναι 1.600 ώρες ετησίως (40 ώρες εβδοµαδιαίως για 40 εβδοµάδες). Αυτό περιλαµβάνει τουλάχιστον 1.000 ώρες διδασκαλίας κατά τη διάρκεια του σχολικού χρόνου. Αυτές οι ώρες είναι "πραγµατικές" ώρες, δηλ. 60 λεπτά, ενώ στη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση κάθε περίοδος διδασκαλίας υποτίθεται ότι διαρκεί 50 λεπτά. Το φορτίο διδασκαλίας υπολογίζεται βάσει του χρόνου που απαιτείται από το µέσο µαθητή για να αφοµοιώσει µια ιδιαίτερη ποσότητα υλικού, και στο σχολείο και στο σπίτι. Το φορτίο διδασκαλίας για το δεύτερο στάδιο HAVO είναι 3.200 ώρες (που διαδίδονται πάνω από δύο έτη), ενώ για VWO είναι 4.800 ώρες (που διαδίδονται πάνω από τρία έτη). Οι τάξεις οργανώνονται σύµφωνα µε το επίπεδο και το θέµα. Τα σχολεία επιλέγουν τα εγχειρίδια και τα εκπαιδευτικά υλικά. Τα σχολικά βιβλία αγοράζονται από τους γονείς. 4.α.2 Πρόγραµµα σπουδών Το τυποποιηµένο φορτίο διδασκαλίας για το 4ο και 5ο έτος του HAVO περιλαµβάνει: - 1.480 ώρες για τα κοινά θέµατα. Τα κοινά θέµατα είναι τα ακόλουθα:

Ολλανδική γλώσσα και λογοτεχνία Αγγλική γλώσσα και λογοτεχνία Γαλλικά, γερµανικά, ισπανικά, ρωσικά, ιταλικά Αραβικά, τουρκικά ή γλώσσα Frisian και λογοτεχνία 1 Γενική επιστήµη Ιστορία και κοινωνικές σπουδές Πολιτισµός και οι τέχνες Φυσική αγωγή


117

- 1.160 ώρες για τα εξειδικευµένα θέµατα. Τα εξειδικευµένα θέµατα είναι:

Επιστήµη και τεχνολογία Επιστήµη και υγεία Οικονοµικά και κοινωνία Πολιτισµός και κοινωνία

- 560 ώρες για τα προαιρετικά θέµατα. Το τυποποιηµένο φορτίο διδασκαλίας για το 4ο, 5ο και 6ο έτος του VWO περιλαµβάνει: - 1.960 ώρες για τα κοινά θέµατα.

Ολλανδική γλώσσα και λογοτεχνία Αγγλική γλώσσα και λογοτεχνία Γαλλική γλώσσα και λογοτεχνία 1 Γερµανική γλώσσα και λογοτεχνία 1 Γενική επιστήµη Ιστορία και κοινωνικές σπουδές Πολιτισµός και τέχνη 1 Φυσική αγωγή 1

- 1.840 ώρες για τα εξειδικευµένα θέµατα (βλ. HAVO) - 1.000 ώρες για τα προαιρετικά θέµατα. Τα θέµατα διδάσκονται στο ίδιο επίπεδο σε όλους τους µαθητές. ∆ύο νέες έννοιες έχουν εισαχθεί ως αποτέλεσµα των µεταρρυθµίσεων στο δεύτερο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: - “studiehuis” η οποία αναφέρεται σε µια προσέγγιση στη διδασκαλία όπου η έµφαση δίνεται στη διευκόλυνση των µαθητών να εργαστούν όλο και περισσότερο µόνοι τους, υπό την επίβλεψη ενός εκπαιδευτικού - ένα σύστηµα φορτίων διδασκαλίας βασισµένο στο χρόνο που απαιτείται από το µέσο µαθητή για να αφοµοιώσει µια ιδιαίτερη ποσότητα υλικού. Αυτό περιλαµβάνει την προετοιµασία και την προσωπική µελέτη στο σπίτι. Τα σχολεία επιλέγουν τα εγχειρίδια και τα εκπαιδευτικά υλικά. 4.α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Η πρόοδος των µαθητών αξιολογείται συνεχώς µε προφορικές και γραπτές εξετάσεις. Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης που πραγµατοποιούνται κατά τη διάρκεια του έτους λαµβάνονται υπόψη στην τελική αξιολόγηση στο τέλος της σχολικής χρονιάς.. Και οι δοκιµές και οι εξετάσεις είναι υποχρεωτικές. Οι εξετάσεις αποφοίτησης διακρίνονται σε δύο µέρη: - µια εθνική εξέταση στο τελικό έτος. Η εθνική εξέταση αποτελείται από τις ίδιες ερωτήσεις – ή θέµατα ισοδύναµου βαθµού δυσκολίας – για όλους τους µαθητές και η αξιολόγηση πραγµατοποιείται µε βάση τα εθνικά πρότυπα. Λαµβάνεται σε καθορισµένο χρόνο από την κυβέρνηση, ο οποίος είναι ο ίδιος για όλα τα σχολεία HAVO και για όλα τα σχολεία VWO αντίστοιχα. - ένας σχολικός διαγωνισµός. Για µερικά θέµατα υπάρχει ένας σχολικός διαγωνισµός µόνο. Οι απαιτήσεις που καλύπτονται από το σχολικό διαγωνισµό, όπως εγκρίνεται από τον Υπουργό της εκπαίδευσης, πολιτισµού και επιστήµης, καθορίζονται στη διδακτέα ύλη. Κάθε σχολείο µπορεί να αποφασίσει πότε τα διάφορα µέρη του διαγωνισµού πρόκειται να πραγµατοποιηθούν. Στην περίπτωση των θεµάτων για τα οποία υπάρχει ένας σχολικός διαγωνισµός µόνο, ο διαγωνισµός µπορεί να πραγµατοποιηθεί πριν από το τελικό έτος, παραδείγµατος χάριν στο τέλος του τέταρτου έτους. Οι εξετάσεις αποφοίτησης HAVO και VWO καλύπτουν τα ακόλουθα θέµατα: - τα κοινά θέµατα συµπεριλαµβανοµένων τα στοιχεία λογοτεχνίας των γλωσσικών σπουδών, για το οποίο ένας χωριστός βαθµός απονέµεται, αν και δεν υπάρχει κανένα χωριστό φορτίο διδασκαλίας


118

- τα σχετικά εξειδικευµένα θέµατα, συµπεριλαµβανοµένου ενός προγράµµατος µε ένα φορτίο διδασκαλίας 80 ωρών. Οι µαθητές δεν µπορούν να εξεταστούν δύο φορές στο ίδιο θέµα, π.χ. µπορούν να εξεταστούν στα οικονοµικά 1 ή στα οικονοµικά 1, 2, αλλά όχι και στα δύο. Οι µαθητές µπορούν, εντούτοις, να εξεταστούν και στα µαθηµατικά Α και στα µαθηµατικά Β ή σε άλλα στοιχεία του προγράµµατος σπουδών που αποτελούν προαιρετικά θέµατα. Κάθε θέµα που λαµβάνεται ως προαιρετικό δεν πρέπει να είναι ένα θέµα διαγωνισµών. Το προαιρετικό θέµα αποτελεί γενικά 120 ώρες της διδακτέας ύλης διαγωνισµών, ανάλογα µε το φορτίο διδασκαλίας στα εξειδικευµένα θέµατα. Τα σχολεία µπορούν να προσφέρουν στους µαθητές την πιθανότητα να πάρουν τα πρόσθετα θέµατα – που το φορτίο διδασκαλίας είναι πάνω από 120 ώρες – χωρίς εξετάσεις. Οι βαθµοί απονέµονται σε µια κλίµακα που κυµαίνεται από 1 (πολύ χαµηλό) έως το 10 (άριστα). Το 6 είναι η βάση. Οι µαθητές µπορούν ακόµα να αποκτήσουν ένα γενικό βαθµό προβιβασµού ακόµα κι αν βαθµολογηθούν µε χαµηλότερο βαθµό σε δύο θέµατα (είτε δύο τεσσάρια είτε στο ένα τέσσερα και στο άλλο πέντε είναι αποδεκτά). Οι µαθητές που παίρνουν βαθµό 3 ή χαµηλότερα σε οποιαδήποτε από τα θέµατά τους έχουν αποτύχει. Επιπλέον, οι µαθητές πρέπει να έχουν όχι περισσότερους από έναν βαθµό 4 ή 5 στα εξειδικευµένα θέµατά τους. Οι υποψήφιοι και σε επίπεδο HAVO και VWO λαµβάνουν ένα εθνικό πιστοποιητικό HAVO ή VWO που απαριθµεί όλα τα θέµατα που συνέβαλαν στην έκβαση του διαγωνισµού και ένα αντίγραφο που απαριθµεί τους βαθµούς επιτυχίας στο σχολικό διαγωνισµό, τη διδακτέα ύλη διαγωνισµών που ακολουθήθηκε για κάθε θέµα και τους βαθµούς που επιτεύχθηκαν στην εθνική εξέταση, το θέµα ή ο τίτλος του προγράµµατος που ακολούθησαν µαζί µε τα θέµατα που διδάχτηκαν και ο βαθµός που αποκτήθηκε, ο βαθµός που αποκτήθηκε για το θέµα πολιτισµός και τέχνη 1 και ο βαθµός στη φυσική αγωγή 1, οι τελικοί βαθµοί που λήφθηκαν για τα θέµατα εξέτασης και η έκβαση της εξέτασης αποφοίτησης. 4.α.4 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Το σχολικό σχέδιο περιγράφει τα µέτρα που λαµβάνονται για να πιστοποιήσει εάν και µέχρι ποιό σηµείο η οργάνωση και το περιεχόµενο της διδασκαλίας επιτυγχάνουν τα επιθυµητά αποτελέσµατα. Οι µαθητές µπορεί να επαναλάβουν ένα έτος (δηλ. δεν προάγονται). Είναι επίσης δυνατό για τους µαθητές να αναγνωριστούν στο επόµενο έτος σε προσωρινή βάση. Υπάρχουν διαφορετικά πιστοποιητικά VWO για το atheneum και το gymnasium, αλλά και τα δύο παρέχουν την δυνατότητα εισαγωγής στην πανεπιστηµιακή και υψηλότερη επαγγελµατική εκπαίδευση. Ο τίτλος σπουδών HAVO επιτρέπει την είσοδο στην υψηλότερη επαγγελµατική εκπαίδευση, αλλά οι απόφοιτοι µε τα πιστοποιητικά HAVO µπορούν επίσης να εισαχθούν στο πέµπτο έτος του VWO ή να κατευθυνθούν προς τις δευτεροβάθµιες επαγγελµατικές σειρές µαθηµάτων. 4.α.5 Εκπαιδευτικοί Υπάρχουν δύο τρόποι για την απόκτηση επαγγελµατικών δικαιωµάτων εκπαιδευτικού δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης: µέσω µιας σειράς µαθηµάτων κατάρτισης εκπαιδευτικών σε ένα ίδρυµα HBO ή µε τη λήψη µιας µεταπτυχιακής σειράς µαθηµάτων κατάρτισης εκπαιδευτικών σε ένα πανεπιστήµιο.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 4.B. Επαγγελµατική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (MBO – Middelbaar beroepsonderwijs) Η δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση παρέχει και τη θεωρητική διδασκαλία και την πρακτική κατάρτιση και προετοιµάζει για την πρακτική ενός ευρέως φάσµατος επαγγελµάτων. Προάγει επίσης τη γενική εκπαίδευση και την προσωπική ανάπτυξη των µαθητών και τους


119

προσφέρει τα απαραίτητα εφόδια ώστε να παίξουν έναν ενεργό ρόλο στην κοινωνία. Η δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση απευθύνεται στους µαθητές από την ηλικία των 16 ετών. Η επαγγελµατική εκπαίδευση κατά την έννοια του εκπαιδευτικού νόµου για τους ενήλικες δεν περιλαµβάνει την υψηλότερη επαγγελµατική εκπαίδευση (HBO). Η ηλικία των συµµετεχόντων στην επαγγελµατική εκπαίδευση είναι από 16 έως 64 ετών (συµπεριλαµβανοµένης της ενήλικης επαγγελµατικής εκπαίδευσης), εντούτοις, το 95% των συµµετεχόντων στην κύρια κατεύθυνση (BOL – beroepsopleidende leerweg) είναι κάτω από την ηλικία των 22 ετών. Οι συµµετέχοντες καταβάλλουν τα σχολικά δίδακτρα ή εάν πληρούν τις προϋποθέσεις λαµβάνουν την οικονοµική ενίσχυση σπουδαστών µε επιστροφή εάν επιλέξουν τη σχολική πλήρους απασχόλησης κατάρτιση. Η ανώτερη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση (middelbaar beroepsonderwijs – MBO) έχει δοµή που αντιστοιχεί στους διαφορετικούς επαγγελµατικούς τοµείς. Προσφέρονται τέσσερις διαφορετικοί τοµείς: τεχνολογία, εµπόριο/διοίκηση, υπηρεσίες/υγειονοµική περίθαλψη και γεωργία. Στα εκπαιδευτικά µαθήµατα παρέχεται σε διαφορετικά επίπεδα και µε διαφορετική διάρκεια. Όλες οι σειρές µαθηµάτων εισάγονται στον κεντρικό κατάλογο των επαγγελµατικών σειρών µαθηµάτων (CREBO, Centraal Register Beroepsopleidingen). Αυτός ο κατάλογος καταγράφει ποια ιδρύµατα παρέχουν ποιές σειρές µαθηµάτων, ποια είναι τα προσόντα αποφοίτησης, ποιές κατευθύνσεις εκµάθησης περιλαµβάνονται και ποια επαγγελµατικά δικαιώµατα παρέχονται. Προσδιορίζει επίσης ποιες σειρές µαθηµάτων χρηµατοδοτούνται από την κυβέρνηση και ποιοι οργανισµοί εξουσιοδοτούνται για να επικυρώσουν τις εξετάσεις. Για κάθε σειρά µαθηµάτων υπάρχουν σε γενικές γραµµές δύο κατευθύνσεις εκµάθησης: επαγγελµατική κατάρτιση όπου η πρακτική κατάρτιση κατέχει το 20% µε το 60% των σειρών µαθηµάτων και block or day release πού η πρακτική κατάρτιση κατέχει περισσότερο από το 60% της σειράς µαθηµάτων. Οι σειρές µαθηµάτων ποικίλλουν στην διάρκεια: - κατάρτιση στο βοηθητικό επίπεδο: 6 έως 12 µήνες - βασική επαγγελµατική κατάρτιση: 2 έως 3 έτη - επαγγελµατική κατάρτιση: 2 έως 4 έτη - µέση-διαχείριση εκπαίδευση: 3 έως 4 έτη - ειδική κατάρτιση: 1 έως 2 έτη - άλλες σειρές µαθηµάτων: τουλάχιστον 15 εβδοµάδες. Η εισαγωγή µιας εθνικής δοµής προσόντων για την επαγγελµατική εκπαίδευση πραγµατοποιήθηκε το 1996, µε την εισαγωγή του WEB. Η δοµή προσόντων για τη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση περιλαµβάνει τέσσερα επίπεδα κατάρτισης. - επίπεδο 1: οι σειρές µαθηµάτων σε βοηθητικό επίπεδο εξοπλίζουν τους σπουδαστές να εκτελέσουν τους απλούς στόχους. Αυτές οι σειρές µαθηµάτων προορίζονται για εκείνους που δεν είναι ικανοί να λάβουν έναν βασικό τίτλο σπουδών (το επίπεδο 2) αλλά µπορούν έτσι να αποκτήσουν ένα πιστοποιητικό. - επίπεδο 2: η βασική επαγγελµατική κατάρτιση προετοιµάζει τους σπουδαστές να εκτελέσουν τους στόχους σε ελαφρώς πιο υψηλό επίπεδο. Το δίπλωµα που απονέµεται σε αυτό το επίπεδο είναι ισοδύναµο µε έναν βασικό τίτλο σπουδών, ο οποίος είναι ο ελάχιστος τίτλος σπουδών που ο καθένας πρέπει να έχει. - επίπεδο 3: οι κάτοχοι ενός διπλώµατος επαγγελµατικής κατάρτισης είναι σε θέση να εκτελέσουν τους στόχους εντελώς ανεξάρτητα. - επίπεδο 4: η µέση-διαχείριση ή η ειδική κατάρτιση προετοιµάζει τους σπουδαστές για να εκτελέσει τους στόχους εντελώς ανεξάρτητα, που συνδυάζονται µε τη δυνατότητα να εκτελεσθεί µια ευρεία σειρά στόχων ή της ειδίκευσης σε έναν ιδιαίτερο τοµέα. Όλες οι σειρές µαθηµάτων (ή, στην επίσηµα ορολογία, τα προσόντα) που αποτελούν µέρος της δοµής προσόντων παρατίθενται στον κεντρικό κατάλογο των επαγγελµατικών σειρών µαθηµάτων (CREBO). Συνολικά 700 προσόντα έχουν καταχωρηθεί µέχρι σήµερα. Σε γενικές γραµµές, κάθε µια από αυτές τις σειρές µαθηµάτων πρέπει να προσφερθεί σε δύο παραλλαγές: beroepsopleidende


120

leerweg (επαγγελµατική κατάρτιση), όπου η πρακτική κατάρτιση λαµβάνει µεταξύ 20-60% της σειράς µαθηµάτων και beroepsopleidende leerweg (block or day release) όπου η πρακτική κατάρτιση αρχίζει περισσότερο από το 60% της σειράς µαθηµάτων. Αυτό ισχύει αυτήν την περίοδο για ακριβώς πάνω από τις µισές από όλες τις σειρές µαθηµάτων. Τα ιδρύµατα για τη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση είναι µικτής εκπαίδευσης. Τα επιµορφωτικά προγράµµατα προσφέρονται στα περιφερειακά κέντρα κατάρτισης (regionale opleidingscentra, ROC). Υπήρξαν 43 περιφερειακά κέντρα κατάρτισης το σχολικό έτος 2001/2002 Οι γεωργικές σειρές µαθηµάτων παρέχονται τώρα στα γεωργικά κέντρα κατάρτισης (AOCs). Οι επαγγελµατικές σειρές µαθηµάτων εκπαίδευσης στη γεωργία και στον τοµέα της φύσης και του περιβάλλοντος είναι ευθύνη του Υπουργείου Γεωργίας, ∆ιαχείρισης Φύσης και Αλιείας. Ο στόχος ενός περιφερειακού κέντρου κατάρτισης είναι να προσφέρει ολόκληρη την σειρά προγραµµάτων στην επαγγελµατική εκπαίδευση και εκπαίδευση ενηλίκων: µη-επίσηµη εκπαίδευση για τους νέους, βασική εκπαίδευση ενηλίκων, δευτεροβάθµια γενική εκπαίδευση ενηλίκων, κατάρτιση µαθητείας και ανώτερη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση, σε τουλάχιστον τρεις εκπαιδευτικούς τοµείς (εφαρµοσµένη µηχανική & τεχνολογία, οικονοµικά, κοινωνική υπηρεσίες & υγειονοµική περίθαλψη και γεωργία & περιβάλλον). Τα περιφερειακά κέντρα κατάρτισης αναπτύσσονται στα µεγάλα κολέγια λόγω των συγχωνεύσεων και της γενικής επέκτασης. Το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης έχει γενική ευθύνη για αυτά τα δηµόσια ή ιδιωτικά ιδρύµατα, τα οποία είναι µικτής εκπαίδευσης. Όλα τα εγκεκριµένα ιδρύµατα χρηµατοδοτούνται από το δηµόσιο τοµέα σύµφωνα µε τα ίδια κριτήρια. Τα δίδακτρα χρεώνονται στους σπουδαστές ηλικίας 16. Καθένας είναι σε θέση να εγγράφει σε µια σειρά µαθηµάτων σε βοηθητικό ή βασικό επίπεδο επαγγελµατικής κατάρτισης. ∆εν υπάρχει καµία απαίτηση σχετικά µε την προηγούµενη εκπαίδευση. Οι απαιτήσεις αποδοχής για σειρές µαθηµάτων στην επαγγελµατική κατάρτιση ή το επίπεδο µέσης-διοικητικής κατάρτισης είναι: - ένα πτυχίο της κατώτερης δευτεροβάθµιας επαγγελµατικής εκπαίδευσης (LBO, προάγγελος του VBO) ή της προεπαγγελµατικής εκπαίδευσης (VBO, που ενσωµατώνεται αυτήν την περίοδο σε VMBO), ή προεπαγγελµατική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (VMBO): - ένα πτυχίο της κατώτερης γενικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (MAVO, που ενσωµατώνεται αυτήν την περίοδο σε VMBO), ή: - απόδειξη ότι τα πρώτα τρία έτη ανώτερης γενικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (HAVO) ή προ-πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης (VWO) έχουν ολοκληρωθεί επιτυχώς. Η επαγγελµατική δευτεροβάθµια εκπαίδευση και τα εγχειρίδια για αυτήν την µορφή εκπαίδευσης δεν είναι δωρεάν. Οι οργανώσεις των εργοδοτών και τα συνδικάτα στο σχετικό τοµέα της απασχόλησης αντιπροσωπεύονται στους εθνικούς επαγγελµατικούς οργανισµούς εκπαίδευσης, οι οποίοι διατυπώνουν τα προσόντα αποφοίτησης. Η βιοµηχανία µπορεί εποµένως να επηρεάσει τα προσόντα αποφοίτησης. Η συνεργασία µεταξύ της εκπαίδευσης και της βιοµηχανίας ενισχύθηκε το 1999 µε τη δηµιουργία διάφορων technocentres: οι ενδιάµεσες οργανώσεις ιδρύονται σε περιφερειακό επίπεδο από τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα (συµπεριλαµβανοµένων των περιφερειακών κέντρων κατάρτισης και των υψηλότερων επαγγελµατικών ιδρυµάτων εκπαίδευσης), τις τοπικές επιχειρήσεις, τις τοπικές αρχές, τις υπηρεσίες εργατικού δυναµικού και άλλους σχετικούς συνεργάτες. Ο ρόλος αυτών των κέντρων είναι τριπλός: να βελτιώσει την ευθυγράµµιση της εκπαίδευσης και την απασχόληση, να προαγάγει τη διάδοση και την αίτηση της γνώσης, και να επιτρέψει την κοινή χρήση του προηγµένου εξοπλισµού. 4.β.1 Οργάνωση του σχολείου Η διοίκηση κάθε περιφερειακού κέντρου κατάρτισης (ROC) καθορίζει τον αριθµό, τη διάρκεια και τους χρόνους των τάξεων για κάθε σειρά µαθηµάτων, τους κανονισµούς διδασκαλίας και εξέτασης.


121

Από την 1η Αυγούστου 2003 τα ιδρύµατα που παρέχουν τη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση θα απαιτηθούν να παρέχουν τουλάχιστον 1.000 ώρες διδασκαλίας ανά σειρά µαθηµάτων ετησίως. 4.β.2 Πρόγραµµα σπουδών Στο πλαίσιο του νόµου WEB, η διοίκηση κάθε ιδρύµατος συντάσσει τους κανονισµούς διδασκαλίας και εξέτασης για κάθε σειρά µαθηµάτων που προσφέρεται από το ίδρυµα. Αυτοί οι κανονισµοί καθορίζουν τους εκπαιδευτικούς και αναπτυξιακούς στόχους, συµπεριλαµβανοµένων των προσόντων αποφοίτησης, το περιεχόµενο και την οργάνωση της σειράς µαθηµάτων, συµπεριλαµβανοµένων των κατευθύνσεων εκµάθησης και του περιεχοµένου και της οργάνωσης της παρεχόµενης πρακτικής κατάρτισης, και του περιεχοµένου των εξετάσεων. Τα προσόντα αποφοίτησης δείχνουν µε αφηρηµένους όρους τι προσόντα αναµένεται οι σπουδαστές να αποκτήσουν σε κάθε ένα από τα επίπεδα. Οι εργοδότες, οι δάσκαλοι και οι σπουδαστές ξέρουν έπειτα ποιές γνώσεις και δεξιότητες απαιτούνται και τι προσφέρεται. Εξαρτάται από τα ιδρύµατα το πώς θα οργανώνουν τη διδασκαλία τους. Είναι ελεύθεροι να επινοήσουν τα προγράµµατά τους για τις σειρές µαθηµάτων που προσφέρουν βάσει των προσόντων αποφοίτησης. Κάθε σειρά µαθηµάτων περιλαµβάνει την πρακτική κατάρτιση στο σχετικό επάγγελµα. Αυτό παρέχεται βάσει µιας σύµβασης µεταξύ του ιδρύµατος, του σπουδαστή και της επιχείρησης. Η σύµβαση καθορίζει τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις κάθε συµβαλλόµενου µέρους, συµπεριλαµβανοµένων των διατάξεων για τον αριθµό ωρών εκπαίδευσης που θα παρασχεθεί, ρυθµίσεις για την επίβλεψη του σπουδαστή, το µέρος των προσόντων αποφοίτησης που πρέπει να ικανοποιηθεί από το σπουδαστή κατά τη διάρκεια της πρακτικής κατάρτισής του, και τον τρόπο αξιολόγησης του. Το Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (εθνικοί οργανισµοί για την επαγγελµατική εκπαίδευση) είναι αρµόδιο για τα προσόντα αποφοίτησης. Η επιρροή από τις οργανώσεις επιχειρήσεων και βιοµηχανίας λαµβάνει την πρακτική µορφή µέσω 21 εθνικών οργανισµών για την επαγγελµατική εκπαίδευση. Οι εθνικοί οργανισµοί στοχεύουν να προωθήσουν την ποιότητα της παροχής εργαζοµένων στους αντίστοιχους τοµείς, και τη στενή συµµετοχή από την επιχείρηση και τη βιοµηχανία στην ποιότητα της εκπαίδευσης. Είναι µια βασική σύνδεση σε ένα λεπτά-οργανωµένο δίκτυο των επιχειρήσεων, των οργανώσεων των εργοδοτών και υπάλληλων, και των χρηµατοδοτούµενων και µη- χρηµατοδοτούµενων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. 4.β.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Οι κανονισµοί διδασκαλίας και εξέτασης που συντάσσονται από τη διοίκηση του ιδρύµατος περιγράφουν το περιεχόµενο και την οργάνωση κάθε σειράς µαθηµάτων που προσφέρεται από το ίδρυµα και τις εξετάσεις που πραγµατοποιούνται. Οι µαθητές που περνούν µια µερική εξέταση µιας δευτεροβάθµιας επαγγελµατικής σειράς µαθηµάτων λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό αναχώρησης. Με την προϋπόθεση ότι έχει περάσει ο µαθητής όλες τις εξετάσεις για τη δευτεροβάθµια επαγγελµατική σειρά µαθηµάτων εκπαίδευσης, τα πιστοποιητικά αναχώρησης αντικαθίστανται από το δίπλωµα (Diploma middelbaar beroepsonderwijs). Τα πτυχία είναι ταξινοµηµένα σύµφωνα µε τα τέσσερα επίπεδα στη δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση. 4.β.5 Εκπαιδευτικοί Στην δευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση µπορούν να διοριστούν οι πτυχιούχοι από άλλες σειρές µαθηµάτων HBO µε ένα πτυχίο εκπαίδευσης και όσοι κατέχουν µόρφωση επιπέδου HBO, και επιπλέον οι πτυχιούχοι κατάρτισης εκπαιδευτικών HBO. Το ίδρυµα αποφασίζει εάν ένα πρόσωπο έχει τις απαραίτητες ικανοποιητικές διδασκαλίας – και εάν είναι απαραίτητο να έχουν µια συµπληρωµατική κατάρτιση. Μπορούν επίσης να διοριστούν ως εκπαιδευτικοί στην επαγγελµατική δευτεροβάθµια εκπαίδευση όσοι έχουν άλλη επαγγελµατική πείρα ή κατάρτιση, υπό τον όρο ότι αναλαµβάνουν τη συµπληρωµατική διδακτική κατάρτιση. Το προσωπικό στα σχολεία και τα δηµόσια ιδρύµατα είναι τυπικά δηµόσιοι υπάλληλοι. Το ίδιο πράγµα δεν ισχύει για το προσωπικό στον ιδιωτικό τοµέα.


122

4.β.5 Στατιστικές

Σπουδαστές (επαγγελµατική εκπαίδευση)

Αριθµός σπουδαστών (x 1000) 2000/2001 2001/2002

∆ευτεροβάθµια επαγγελµατική εκπαίδευση (total)

423.3 432

Block or day release pathway (BBL) - επίπεδα 1 και 2 74.1 - 75.7 - - επίπεδα 3 και 4 68.5 - 74.7 - - σύνολο 142.6 - 150.4 - Vocational training pathway (BOL) – full-time - επίπεδα 1 και 2 47.6 - 52.0 - - επίπεδα 3 και 4 207.2 - 201.9 - - σύνολο 254.8 - 253.9 - Vocational training pathway (BOL) – part-time - επίπεδα 1 και 2 12.4 - 13.3 - - επίπεδα 3 και 4 14.5 - 14.4 - - σύνολο 26.9 - 27.7 -


123

ΣΟΥΗ∆ΙΑ

2001 1. Εισαγωγή 1.1 Υπόβαθρο Η Σουηδία καλύπτει µια συνολική έκταση 450.000 km2, µε πληθυσµό σχεδόν 9 εκατοµµύρια ανθρώπων. Η εθνική γλώσσα είναι τα σουηδικά. Για αιώνες πολλούς, η Σουηδία ήταν εθνικά και γλωσσολογικά πολύ οµοιογενής µε δύο εξαιρέσεις — ο οµιλώντας φινλανδικά πληθυσµός στα βορειοανατολικά και οι Sami. Σήµερα, σχεδόν ένα εκατοµµύριο από το συνολικό πληθυσµό της Σουηδίας είναι µετανάστες ή έχει τουλάχιστον έναν γονέα που έχει µεταναστεύσει. Οι µετανάστες προέρχονται από άλλες σκανδιναβικές χώρες. Η χώρα έχει συνταγµατική µοναρχία µε µια κοινοβουλευτική µορφή κυβέρνησης. Ο βασιλιάς έχει µόνο τις εθιµοτυπικές λειτουργίες ως αρχηγός κράτους. Το Κοινοβούλιο (Riksdag) είναι το υψηλότερο σώµα λήψης αποφάσεων της χώρας. Αποτελείται από 349 µέλη τα οποία εκλέγονται. Το 1997 περίπου το 85% του πληθυσµού άνηκαν στη λουθηρανική εκκλησία της Σουηδίας (που, από την 1η Ιανουαρίου του 2000 είναι χωρισµένη από το κράτος). Το 1999 το ποσοστό ανεργίας ήταν 5,6%. Το ίδιο έτος το 75% των σουηδών ανδρών και το 71% των σουηδών γυναικών (ηλικίας µεταξύ 16 και 64) απασχολούνταν σε εργασίες. 1.2 Βάση του εκπαιδευτικού συστήµατος: αρχές και νοµοθεσία Αρχές Μια θεµελιώδης αρχή του σουηδικού εκπαιδευτικού συστήµατος είναι ότι οποιοσδήποτε έχει δικαίωµα πρόσβασης στην ισοδύναµη εκπαίδευση, ανεξάρτητα από το φύλο, το εθνικό ή κοινωνικό υπόβαθρο και την προέλευση . Αυτή η αρχή είναι διάχυτη σε όλο το εκπαιδευτικό σύστηµα. Η προσχολική εκπαίδευση, το υποχρεωτικό σχολείο και η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι όλα δηµόσια, σχεδιασµένα για να φιλοξενήσουν όλα τα µέλη της νέας γενιάς και όλα τα σχολεία είναι µικτής εκπαίδευσης. Τα προγράµµατα σπουδών για τις διάφορες σχολικές µορφές εφαρµόζονται σε εθνικό επίπεδο. Η τριτοβάθµια εκπαίδευση είναι κυρίως δηµόσια και πάντα δωρεάν, και τα ιδρύµατα βρίσκονται σε όλη τη χώρα, µε στόχο οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, ανεξάρτητα από τον τόπο διαµονής του. Υπάρχουν επιλογές για την περαιτέρω και συνεχιζόµενη εκπαίδευση η οποία είναι διαθέσιµη µε πολλές διαφορετικές µορφές, και εκπαίδευση για τους ενηλίκους ισοδύναµη µε την εκπαίδευση που παρέχεται από την υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του συστήµατος δηµόσιων σχολείων. Προκειµένου το κράτος να διασφαλίσει ότι κανένας δεν πρέπει να αποκλειστεί από την εκπαίδευση λόγω της έλλειψης προσωπικών οικονοµικών πόρων, προσφέρεται χρηµατική υποστήριξη στην ανώτερη δευτεροβάθµια, δια βίου και τριτοβάθµια εκπαίδευση για να χρηµατοδοτήσει τις σπουδές τους. Νοµοθεσία Οι κρατικοί κανονισµοί για το εκπαιδευτικό σύστηµα καθορίζονται από τον εκπαιδευτικό νόµο, το νόµο τριτοβάθµιας εκπαίδευσης και από διάφορες διατάξεις. Από το 1998, οι προσχολικές δραστηριότητες, η παιδική µέριµνα για το σχολείο, η προσχολική τάξη έχουν ρυθµιστεί από τον εκπαιδευτικό νόµο. Παλαιότερα, αυτές οι παροχές ήταν µέρος του κοινωνικού νόµου υπηρεσιών. Η νοµοθεσία περνά από το Κοινοβούλιο ενώ η κυβέρνηση εκδίδει τις διατάξεις. 1.3 Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος


124

Τη γενική ευθύνη για την εκπαίδευση στη Σουηδία βαραίνει το Κοινοβούλιο και την κυβέρνηση. Σχεδόν όλη η εκπαίδευση και η επαγγελµατική κατάρτιση εµπίπτουν στην ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας και Επιστήµης, από την προσχολική έως την τριτοβάθµια εκπαίδευση και έρευνα. Τα σηµαντικότερα ιδρύµατα ή τοµείς της εκπαίδευσης που δεν εµπίπτουν στην ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας και Επιστήµης είναι: το σουηδικό πανεπιστήµιο των γεωργικών επιστηµών, το οποίο υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας, η ακαδηµία αστυνοµίας, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο ∆ικαιοσύνης, η στρατιωτικής κατάρτιση που είναι ευθύνη του Υπουργείου Άµυνας, και η κατάρτισης αγοράς εργασίας, η οποία είναι ευθύνη του Υπουργείου Βιοµηχανίας, Απασχόλησης και Επικοινωνιών. Κάτω από το Υπουργείο Παιδείας και Επιστήµης οι φορείς που σχετίζονται µε την εκπαίδευση είναι το κράτος, τα νοµαρχιακά συµβούλια, οι δήµοι και τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Σχεδόν όλη η δηµόσια εκπαίδευση στη Σουηδία κάτω από το πανεπιστηµιακό επίπεδο διευθύνεται από τους δήµους, ενώ τα περισσότερα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης οργανώνονται από την κεντρική κυβέρνηση. Στα πανεπιστήµια και στα πανεπιστηµιακά κολέγια εντούτοις έχει χορηγηθεί ένας µεγάλος βαθµός αυτονοµίας σε διάφορες σηµαντικές περιοχές. Η εκπαίδευση στη Σουηδία έχει οργανωθεί παραδοσιακά στο πλαίσιο του δηµόσιου τοµέα. Η κατανοµή των αρµοδιοτήτων στο σουηδικό εκπαιδευτικό σύστηµα είναι βασισµένη στην κύρια αρχή ότι το Κοινοβούλιο και η κυβέρνηση πρέπει να ελέγχει τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες µε τον καθορισµό των εθνικών στόχων, ενώ οι κεντρικές διοικητικές αντιπροσωπείες και οι δήµοι και οι διευθυντές των ιδρυµάτων είναι αρµόδιοι για την εξασφάλιση ότι οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες εφαρµόζονται σύµφωνα µε αυτούς τους εθνικούς στόχους και επιτυγχάνουν τα απαραίτητα αποτελέσµατα. Κεντρικό επίπεδο Η νοµοθεσία περνά από το Κοινοβούλιο που αποφασίζει επίσης σχετικά µε τη γενική χρηµατοδότηση των κυβερνητικών πιστώσεων στο εκπαιδευτικό σύστηµα ως µέρος της γενικής διαδικασίας προϋπολογισµών για όλη τη δηµόσια χρηµατοδότηση. Η κυβέρνηση εκδίδει τις διατάξεις και τις γενικές οδηγίες που απευθύνονται στους διάφορους τύπους εκπαίδευσης. Η κυβέρνηση καθορίζει επίσης τα προγράµµατα σπουδών και τις διδακτέες ύλες για το υποχρεωτικό σχολικό σύστηµα. Για το επίπεδο ανώτερης δευτεροβάθµιας και εκπαίδευσης ενηλίκων, οι διδακτέες ύλες καθορίζονται από την εθνική αντιπροσωπεία για την εκπαίδευση. Το κράτος είναι αρµόδιο για την κεντρική ανάπτυξη και τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήµατος και πρέπει συγχρόνως να εξασφαλίσει ότι όλες οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες ελέγχονται και αξιολογούνται. Το κράτος είναι επίσης αρµόδιο για την παροχή της χρηµατοδοτικής συνδροµής στους σπουδαστές. Τοπικό επίπεδο Σχεδόν όλη η δηµόσια εκπαίδευση στη Σουηδία κάτω από το πανεπιστηµιακό επίπεδο βρίσκεται υπό την εποπτεία των δήµων. Αυτοί δεσµεύονται από το νόµο και τους κανονισµούς να παράσχουν διάφορες βασικές υπηρεσίες, από τις οποίες η εκπαίδευση είναι µια από αυτές. Το κάθε ∆ηµοτικό Συµβούλιο διορίζει µια ή περισσότερες επιτροπές που έχουν την ευθύνη να εξασφαλίσουν ότι οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες διευθύνονται σύµφωνα µε τους κρατικούς κανονισµούς. Η επιτροπή ή οι επιτροπές αρµόδιες για τα σχολεία είναι υποχρεωµένες να εξασφαλίσουν, µεταξύ άλλων, ότι τα σχολεία χτίζονται και παρέχει ικανοποιητικές εγκαταστάσεις, ότι οι δραστηριότητες των σχολείων συντονίζονται στο δήµο, ότι εφαρµόζεται κατάλληλη διδασκαλία και το µη εκπαιδευτικό προσωπικό µισθώνεται και λαµβάνει τη συνεχή επιµόρφωση, ότι τα δηµοτικά κεφάλαια διατίθενται για τις σχολικές δραστηριότητες, ότι επιτυγχάνονται οι στόχοι που καθορίζονται στα προγράµµατα σπουδών. Σύµφωνα µε τον εκπαιδευτικό νόµο, είναι ευθύνη των δήµων να εξασφαλίσουν ότι τα σουηδικά σχολεία πληρούν τις προδιαγραφές σε όλη τη χώρα.


125

Βάσει του εκπαιδευτικού νόµου, του προγράµµατος σπουδών και των διδακτέων υλών κάθε δήµος πρέπει να καθορίσει τους γενικούς στόχους για τα σχολεία του σε ένα σχολικό σχέδιο, που υιοθετείται από το ∆ηµοτικό Συµβούλιο. Πρέπει σαφώς να δηλώσει τα µέτρα που ο δήµος σκοπεύει να λάβει προκειµένου να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι για τα σχολεία του. Ο δήµος είναι υποχρεωµένος να ελέγξει και να αξιολογήσει το σχολικό σχέδιο, για να παρέχει στο κράτος τις πληροφορίες σχετικές µε την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και για τους ποιοτικούς λογιστικούς ελέγχους. Επιπλέον, κάθε σχολείο πρέπει να συντάξει ένα σχέδιο εργασίας. Θεσµικό επίπεδο Εκτός από το σχολικό σχέδιο που υιοθετείται από το ∆ηµοτικό Συµβούλιο, κάθε σχολείο πρέπει να συντάξει ένα σχέδιο εργασίας βασισµένο στο πρόγραµµα σπουδών και τις τοπικές προτεραιότητες. Σύµφωνα µε τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά του σχολείου οι µαθητές θέτουν τους δικούς τους εκπαιδευτικούς στόχους. Το σχέδιο εργασίας απαριθµεί επίσης όλα τα µέτρα και τις δραστηριότητες µε σκοπό να εξασφαλίσουν ότι αυτοί οι στόχοι εκπληρώνονται. Ελέγχεται τακτικά και αξιολογείται. 1.4 Επιθεώρηση / επίβλεψη / προσανατολισµός Οι τοπικές αρχές καθώς επίσης και τα µεµονωµένα σχολεία και τα ιδρύµατα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, πρέπει για να ελέγξουν συστηµατικά και να αξιολογήσουν τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε σχέση µε τους στόχους που τίθενται σε εθνικό επίπεδο. Όπως αναφέρεται ανωτέρω, η Εθνική Αντιπροσωπεία για την εκπαίδευση και η Εθνική Αντιπροσωπεία για την τριτοβάθµια εκπαίδευση ελέγχουν και αξιολογούν το σύστηµα σε εθνικό επίπεδο. Η κυβέρνηση έχει αποφασίσει σχετικά µε διάφορα µέτρα που στοχεύουν στην ενίσχυση του ποιοτικού ελέγχου στη σχολική εκπαίδευση, π.χ. µια νέα εποπτική δοµή που αποτελείται από τους επιθεωρητές κρατικής εκπαίδευσης. Οι επιθεωρητές, που διορίζονται από την εθνική αντιπροσωπεία για την εκπαίδευση για ένα έτος, θα µελετήσουν τις διαφορετικές πτυχές της εκπαίδευσης του συγκεκριµένου έτους. 1.5 Συµβουλευτικά και γνωµοδοτικά όργανα Στο υποχρεωτικό σχολείο, είναι καθήκον του διευθυντή, (το οποίο εκτελείται συνήθως από τους εκπαιδευτικούς) να παρέχει πληροφορίες και να συµβουλεύει τους µαθητές και τους γονείς για τα θέµατα που είναι σηµαντικά στους µαθητές και αφορούν ολόκληρο το σχολείο. Οι γονείς οργανώνονται στο σύλλογο γονέων ή τις ενώσεις γονέων-δασκάλων και είναι σε θέση να επηρεάσουν την σχολική δουλειά κατ' αυτό τον τρόπο Οι δήµοι έχουν, σε δοκιµαστική βάση, το δικαίωµα να ιδρύσουν τις τοπικές επιτροπές στην υποχρεωτική εκπαίδευση που αποτελούνται από τους διευθυντές, τους αντιπροσώπους του προσωπικού και τους αντιπροσώπους των γονέων. 2. Ιδιωτικά ιδρύµατα Στη Σουηδία υπάρχει σχετικά λίγα ανεξάρτητα ιδρύµατα υποχρεωτικής και ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (skolor fristεende), αλλά ο αριθµός αυξάνεται γρήγορα. Στο σχολικό έτος 1999/2000 περίπου το 3 % των σουηδών µαθητών υποχρεωτικής εκπαίδευσης και το 4 % των µαθητών ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης παρακολουθούν τα ανεξάρτητα σχολεία που χρησιµοποιούνται από τις ενώσεις, τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες. Οι όροι για τα ανεξάρτητα σχολεία τίθενται από το νόµο. Η βασική αρχή, που ορίζεται στον εκπαιδευτικό νόµο, είναι ότι η ανεξάρτητη υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση πρέπει να παρέχει εκπαίδευση ισοδύναµη µε αυτήν που προσφέρεται στα σχολεία δηµόσιου τοµέα. Πρέπει να απεικονίσουν τους γενικούς στόχους του και να εµφυσήσουν στους µαθητές τις δηµοκρατικές αξίες. Μια περαιτέρω αρχή, που καθορίζεται επίσης από το νόµο, είναι ότι τα ανεξάρτητα σχολεία είναι ανοικτά σε όλους. Η Εθνική Αντιπροσωπεία για την εκπαίδευση εξετάζει τα ανεξάρτητα σχολεία και εάν το αποτέλεσµα αποδεικνύεται ικανοποιητικό τότε εγκρίνει τα ανεξάρτητα υποχρεωτικά σχολεία.


126

Τα υποχρεωτικά σχολεία είναι δωρεάν, ενώ η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση µπορεί να έχει δίδακτρα. Εντούτοις, αυτά δεν πρέπει να είναι σε ένα υπερβολικό επίπεδο. Εκτός από την ανεξάρτητη υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, υπάρχουν επίσης ανεξάρτητα σχολεία για τους µαθητές µε µαθησιακές δυσκολίες και σε υποχρεωτικό και ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο. ∆ιάφορα ανεξάρτητα ιδρύµατα –των οποίων πολλά είναι σχολεία της τέχνης και του σχεδίου – παρέχουν τα αποκαλούµενα συµπληρωµατικά προγράµµατα εκπαίδευσης (kompletterande utbildningar) σε ανώτερο δευτεροβάθµιο ή µεταδευτεροβάθµιο επίπεδο.


Η υποχρεωτική εκπαίδευση στη Σουηδία διαρκεί εννέα έτη (grundskola) για τα παιδιά ηλικίας από 7 έως 16 ετών. Εάν οι γονείς το επιθυµούν τα παιδιά µπορούν να ξεκινήσουν το σχολείο στην ηλικία των 6 ετών. Το υποχρεωτικό σχολικό σύστηµα περιλαµβάνει τα υποχρεωτικά σχολεία (grundskolan), τα σχολεία Sami (sameskolan) για τα Sami παιδιά στο βόρειο τµήµα της χώρας, τα ειδικά σχολεία (specialskolan) για κωφά και της υποχρεωτικής εκπαίδευσης για τα παιδιά µε µαθησιακές δυσκολίες (särskolan). Όλη η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι µικτή εκπαίδευση και παρέχεται δωρεάν. Σχεδόν όλοι οι µαθητές στην υποχρεωτική εκπαίδευση (περίπου το 97%) παρακολουθούν τα υποχρεωτικά σχολεία που διευθύνονται από τους δήµους, συνήθως στην τοπική περιοχή τους. Οι γονείς µπορούν επίσης να επιλέξουν µεταξύ των δηµόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Οι δήµοι είναι υποχρεωµένοι να παρέχουν στους µαθητές όλα τα απαραίτητα υλικά για την σχολική εργασία. Τα σχολικά γεύµατα, υγειονοµική περίθαλψη, σχολικές µεταφορές είναι επίσης δωρεάν. 3.1 Οργάνωση Τα σχολεία είναι ελεύθερα να λάβουν τις αποφάσεις τους για την οργάνωση του σχολείου, των µεθόδων διδασκαλίας και του µεγέθους των τάξεων. Οι µαθητές µπορούν να διδαχθούν σε οµάδες της ίδιας ηλικίας ή σε µικτές οµάδες. Ο ορισµένος δάσκαλος αποφασίζει σχετικά µε τις κατάλληλες µεθόδους διδασκαλίας, την εκλογή των θεµάτων που καλύπτονται στα µαθήµατα (στα πλαίσια της διδακτέας ύλης, του τοπικού σχολικού σχεδίου και του σχεδίου σχολικής εργασίας) και την επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού. Το σχολικό έτος διαιρείται σε δύο σχολικές περιόδους και πρέπει να περιλαµβάνει περισσότερες από 178 σχολικές ηµέρες και όχι περισσότερες από 190 σχολικές ηµέρες (∆ευτέρα –Παρασκευή) και 12 ηµέρες διακοπών. Η συµµετοχή είναι υποχρεωτική για ένα µέγιστο οκτώ ωρών ανά ηµέρα (έξι ώρες στα δύο πρώτα σχολικά έτη). Η σχολική περίοδος Φθινοπώρου διαρκεί από το τέλος Αυγούστου έως τέλος ∆εκεµβρίου, ενώ η σχολική περίοδος Άνοιξης από την αρχή Ιανουαρίου έως την αρχή Ιουνίου. Οι ακριβείς ηµεροµηνίες ποικίλλουν από χρόνο σε χρόνο και από τον έναν δήµο στον άλλο. 3.2 Πρόγραµµα σπουδών Από το σχολικό έτος 1998/99, το υποχρεωτικό σχολείο και η προσχολική αγωγή µοιράζονται ένα κοινό πρόγραµµα σπουδών. Υπάρχει µια εθνικά καθορισµένη διδακτέα ύλη για κάθε µεµονωµένο θέµα, που δηλώνει τους στόχους, οι οποίοι πρόκειται να επιτευχθούν µέχρι το τέλος των ετών 5 και 9. Αυτό παρέχει µια ευκαιρία για µια σε εθνικό επίπεδο αξιολόγηση της σχολικής απόδοσης µετά από το πέµπτο έτος και στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Το ωρολόγιο πρόγραµµα, που αποτελεί µέρος του εκπαιδευτικού νόµου και υπό αυτήν τη µορφή έχει υιοθετηθεί από το Κοινοβούλιο, εγγυάται σε κάθε µαθητή ένα ελάχιστο 6.665 ωρών διδασκαλίας καθ' όλη τη διάρκεια των εννέα ετών υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Οι δήµοι και τα σχολεία είναι σε θέση να αποφασίσουν σχετικά µε τη διανοµή του καθορισµένου χρόνου


127

διδασκαλίας στα εννέα έτη εκπαίδευσης. Σουηδικά, αγγλικά (που είναι η πρώτη ξένη γλώσσα) και τα µαθηµατικά καταλαµβάνουν µια προεξέχουσα θέση στο υποχρεωτικό σχολείο. Ένας βαθµός προβιβασµού απαιτείται σε αυτά τα θέµατα που αναγνωρίζονται στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (gymnasieskolan). Όλοι οι µαθητές έχουν το δικαίωµα να επιλέξουν µια δεύτερη ξένη γλώσσα εκτός από τα αγγλικά. Οι ξεχωριστές ώρες για τις επιλογές των µαθητών βοηθούν ώστε οι µεµονωµένοι µαθητές να µπορούν να εµβαθύνουν τις σπουδές τους σε ένα ή περισσότερα θέµατα. Τα µεµονωµένα σχολεία µπορούν επίσης, µέσα σε ορισµένα όρια, να αναπτύξουν ένα διαφορετικό προσωπικό σχεδιάγραµµα µε τη διάθεση περισσότερων ωρών στα συγκεκριµένα θέµατα. Ένα πιλοτικό έργο µε τα τοπικά ωρολόγια προγράµµατα που αρχίζουν το φθινόπωρο των 2000, µε συµµετοχή 79 δήµων µε περίπου 900 σχολεία θα επιτρέψει τον σχεδιασµό των ωρολογίων προγραµµάτων τους προκειµένου να δηµιουργηθεί µια πιο εύκαµπτη οργάνωση και για να ικανοποιήσει τις ανάγκες κάθε µαθητή. Το πιλοτικό έργο θα συνεχιστεί µέχρι την αξιολόγηση το 2005, και το ερευνητικό πρόγραµµα θα δώσει στην κυβέρνηση µια βάση για µια τελική απόφαση σχετικά µε το µέλλον του εθνικού ωρολογίου προγράµµατος. Ωρολόγιο Πρόγραµµα (Ορίζει τον αριθµό ωρών διδασκαλίας για κάθε θέµα ή την οµάδα θεµάτων κατά τη διάρκεια των 9 ετών υποχρεωτικού σχολείου)

Θέµα Ώρες από

την 1η Ιανουαρίου 1998

Ελαχ. ώρες Σουηδικά 1,490 Αγγλικά 480 Μαθηµατικά 900 Γεωγραφία Ιστορία Θρησκευτικά 885 Κοινωνικές επιστήµες Βιολογία Φυσική Χηµεία 800 Τεχνολογία Αισθητική αγωγή 230 Οικιακή οικονοµία 118 Φυσική και αγωγή υγείας 500 Μουσική 230 Τέχνες 330 Ξένη γλώσσα 320 Επιλογές µαθητών 382 Σύνολο 6,665 από το οποίο Επιλογή του σχολείου (που αποφασίζεται τοπικά)

600


128

3.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Οι βαθµοί απονέµονται από το όγδοο έτος του υποχρεωτικού σχολείου. Οι βαθµοί είναι: Pass, Pass with Distinction and Pass with Special Distinction. Τα επίπεδα συσχετίζονται µε τα εθνικά κριτήρια, που καθιερώνονται από την εθνική αντιπροσωπεία της εκπαίδευσης. Οι µαθητές που ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευσή τους λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό αναχώρησης, που υπογράφεται από τον διευθυντή. Εθνικές εξετάσεις πραγµατοποιούνται στα σουηδικά, τα αγγλικά και τα µαθηµατικά στο τέλος του 9ου έτους. Ένας µαθητής που δεν επιτυγχάνει τους στόχους που καθορίζονται στη διδακτέα ύλη για το 9ο έτος δεν λαµβάνει έναν βαθµό σε εκείνο το θέµα, αλλά θα του δοθεί αντ' αυτού µια γραπτή αξιολόγηση. Σε όλο το υποχρεωτικό σχολείο, στους µαθητές και στους γονείς τους πρόκειται να δοθούν οι εκθέσεις προόδου, καθώς επίσης πραγµατοποιούνται συνεδριάσεις µε στόχο την αξιολόγηση της προόδου του µαθητή. Ο εκπαιδευτικός και επαγγελµατικός προσανατολισµός παρέχεται σε όλο το υποχρεωτικό σχολείο και πολλά σχολεία διαθέτουν ειδικό προσωπικό για αυτόν τον στόχο. 3.4 Εκπαιδευτικοί Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν συµπληρώσει ένα σουηδικό πρόγραµµα κατάρτισης εκπαιδευτικών ή να διαθέτουν την ισοδύναµης πιστοποίηση από ένα άλλο κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή µιας χώρας EFTA. Οι εκπαιδευτικοί είναι δηµοτικοί υπάλληλοι και δουλεύουν µε πλήρες ωράριο καθώς επίσης και µε µειωµένο ωράριο. Το κράτος εντούτοις απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να έχουν διδακτική ικανότητα. Οι εκπαιδευτικοί χωρίς κατάλληλα προσόντα µπορούν να απασχοληθούν για ένα ορισµένο χρονικό διάστηµα εάν το καταρτισµένο προσωπικό δεν είναι διαθέσιµο. Οι εκπαιδευτικοί στο υποχρεωτικό σχολείο εκπαιδεύονται στα πανεπιστήµια και τα πανεπιστηµιακά κολέγια. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών που υπηρετούν έχει εκπαιδευθεί µε τον ακόλουθο τρόπο: οι εκπαιδευτικοί κατώτερων επιπέδων για τα έτη 1 έως 3 και οι εκπαιδευτικοί ενδιάµεσων επιπέδων για τα έτη 4 έως 6 έχουν συµπληρώσει τα ενσωµατωµένα επιµορφωτικά προγράµµατα που διαρκούν 2½ έτη και 3 έτη αντίστοιχα ενώ οι ειδικευµένοι εκπαιδευτικοί σε ένα ορισµένο θέµα για τα έτη 7 έως 9 και έχουν έναν πανεπιστηµιακό ή πανεπιστηµιακό βαθµό κολεγίου, συν ένα δίπλωµα που τους απονέµεται µε την ολοκλήρωση µιας ενός έτους σειράς µαθηµάτων στη θεωρία και την πρακτική της διδασκαλίας. Ένα ενσωµατωµένο πρόγραµµα σπουδών εισήχθη στο ακαδηµαϊκό έτος 1988/89 µε δύο κλάδους σπουδών: για τους εκπαιδευτικούς των ετών 1 έως 7 και 4 έως 9 αντίστοιχα. Η κατάρτιση για τα έτη 1 έως 7 διαρκεί 3½ –4 έτη. Οι σπουδαστές θα µπορούσαν να επιλέξουν µεταξύ τριών διαφορετικών παραλλαγών του βασικού προγράµµατος σπουδών και µπορούν επίσης να ειδικευτούν στη µια από δύο διαφορετικές θεµατικές περιοχές. Οι εκπαιδευόµενοι για τα έτη 4 έως 9 θα µπορούσαν να ειδικευτούν σε µια από τις πέντε περιοχές, και σπουδές µεταξύ 3½ και 4½ έτη, ανάλογα µε την ειδίκευσή τους. Θα µπορούσαν επίσης να επεκτείνουν τις σπουδές για να είναι κατάλληλοι για να υπηρετήσουν στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Επιπλέον, υπήρξε µια εναλλακτική διαδροµή κατάρτισης για τους εκπαιδευτικούς για τα έτη 4 έως 9, όπου τα θέµατα µπορούν να διδαχθούν σε διαφορετικούς συνδυασµούς. Αυτό ακολουθήθηκε µέχρι ένα έτος πρακτικής παιδαγωγικής κατάρτισης. Από την 1η Ιουνίου 2001, ένας νέος ενσωµατωµένος βαθµός διδασκαλίας έχει εισαχθεί, ενσωµατώνοντας οκτώ από τους προηγούµενους βαθµούς διδασκαλίας (από προσχολική σε ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση). Το πτυχίο στην εκπαίδευση για το υποχρεωτικό σχολείο αντικαθίσταται από έναν βαθµό διδασκαλίας (Lärarexamen) µε µια ειδίκευση "στη διδασκαλία στα πρώτα έτη του υποχρεωτικού σχολείου ή στα πιο υψηλά επίπεδα του υποχρεωτικού σχολείου". Η κατάρτιση διαρκεί από τρεισήµισι έως τεσσεράµισι έτη (140-180 πιστωτικά σηµεία). Οι δήµοι, που είναι οι εργοδότες των εκπαιδευτικών, έχουν την ευθύνη για την ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση των εκπαιδευτικών.


129

3.5 Κέντρα ελεύθερου χρόνου Για τα παιδιά που χρειάζονται την περαιτέρω προσοχή πριν ή µετά από τις δραστηριότητες στις προσχολικές τάξεις ή το υποχρεωτικό σχολείο και κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών, παρέχονται σχολικές ώρες. Η υπηρεσία αυτή παρέχεται στα κέντρα ελεύθερου χρόνου (fritidshem), στα κέντρα οικογενειακής ηµερήσιας φροντίδας (familjedaghem) και στις ανοικτές δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου (ανοικτό fritidsverksamhet). Τα περισσότερα παιδιά που εγγράφονται στον κέντρα ελεύθερου χρόνου είναι από 6 έως 9 ετών, ενώ οι ανοικτές δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου είναι για τα παιδιά από 10 έως 12 ετών. Πάνω από το 60% των µαθητών ηλικίας από 6 έως 9 ετών εγγράφονται στα κέντρα ελεύθερου χρόνου. Οι δραστηριότητες στα κέντρα ελεύθερου χρόνου αποτελούν συχνά ενσωµατωµένο µέρος του σχολείου. 3.6 Στατιστικές Στο σχολικό έτος 1999/2000 υπήρξαν 1.035.000 µαθητές που εγγράφηκαν σε περίπου 5.000 σχολεία. Υπήρξαν 78, 400 δάσκαλοι (ετήσιοι εργαζόµενοι) που εργάζονται στο υποχρεωτικό σχολείο. Η αναλογία µαθητές/δάσκαλος ήταν 13.2. Την άνοιξη του 1999, 96.600 µαθητές τελείωσαν το υποχρεωτικό σχολείο. Σχεδόν όλοι το (98%) συνέχισαν στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση.

4. ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

Όλοι οι δήµοι υποχρεώνονται από το νόµο να παρέχουν την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση για όλους τους µαθητές που ολοκληρώνουν το υποχρεωτικό σχολείο και πρέπει να προσφέρουν µια περιεκτική επιλογή των εθνικών προγραµµάτων. Σε γενικές γραµµές, οι µαθητές έχουν δικαίωµα να διδαχτούν τα πρώτα θέµατα επιλογής τους. Η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι προαιρετική και δωρεάν. Η γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση είναι ενσωµατωµένη στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (gymnasieskola) και όλα τα εθνικά προγράµµατα δίνουν τη γενική δυνατότητα επιλογής για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Το δικαίωµα να ξεκινήσει κάποιος την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ισχύει µέχρι να συµπληρώσει την ηλικία των 20 ετών. Έκτοτε παρέχεται η ευκαιρία να συµµετέχει στην ενήλικη ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Σχεδόν όλοι οι απόφοιτοι του υποχρεωτικού σχολείου (το 98%) συνεχίζουν στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Ένα υποχρεωτικό πιστοποιητικό αποφοίτησης είναι απαραίτητο ώστε οι µαθητές να υποβάλουν αίτηση για την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Εντούτοις, προκειµένου να ακολουθηθεί ένα εθνικό ή ένα ειδικά σχεδιασµένο πρόγραµµα οι µαθητές πρέπει να έχουν τουλάχιστον τους βαθµούς προβιβασµού σε σουηδικά, αγγλικά και µαθηµατικά από το υποχρεωτικό σχολείο. Εθνικά προγράµµατα Υπάρχουν δεκαεπτά εθνικά καθορισµένα προγράµµατα. Όλα αυτά παρέχουν µια γενική εκπαίδευση σε ευρεία βάση και δίνουν τη γενική δυνατότητα επιλογής για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Προετοιµάζονται επίσης για την οικονοµικά ενεργή ζωή. Όλα τα προγράµµατα περιέχουν τα ίδια οκτώ θέµατα πυρήνων: Σουηδικά/ σουηδικά ως δεύτερη γλώσσα, Αγγλικά, αγωγή του πολίτη, θρησκευτική εκπαίδευση, µαθηµατικά, φυσική επιστήµη, αγωγή υγείας καθώς επίσης και καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Επιπλέον, οι µαθητές επιλέγουν τα θέµατα που είναι συγκεκριµένα για τα προγράµµατά τους. Από τα 17 προγράµµατα, τα 15 έχουν έναν περισσότερο επαγγελµατικό προσανατολισµό και προετοιµάζουν τους µαθητές για την αγορά εργασίας. Τα εθνικά προγράµµατα είναι πλαίσια µέσα στα οποία οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν τις διάφορες ειδικεύσεις. Τα περισσότερα εθνικά προγράµµατα διαιρούνται σε προσανατολισµούς στο δεύτερο και τρίτο έτος. Επιπλέον, οι δήµοι µπορούν να επιλέξουν να ιδρύσουν τους τοπικούς κλάδους που προσαρµόζονται στις τοπικές ανάγκες και τις συνθήκες.


130

Τα ακόλουθα διαθέσιµα εθνικά προγράµµατα είναι : _ Πρόγραµµα τεχνών – Ευρεία βασική κατάρτιση για την εργασία στις τέχνες. _ Πρόγραµµα διοίκησης επιχειρήσεων – για την εργασία στη λιανική πώληση και τους εµπορικούς και διοικητικούς στόχους στη βιοµηχανία και τη διοίκηση. _ Παιδί και πρόγραµµα αναψυχής – για την εργασία φροντίδας για όλες τις ηλικίες, στις παιδαγωγικές επαγγελµατικές περιοχές καθώς επίσης και στον πολιτισµό και τους τοµείς του ελεύθερου χρόνου, παραδείγµατος χάριν, παιδική µέριµνα, δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου, υγειονοµική περίθαλψη, αθλητισµός και βιβλιοθηκονοµία. _ Πρόγραµµα κατασκευών – για την εργασία στην οικοδόµηση και ανακαίνιση των σπιτιών και στις εγκαταστάσεις οικοδοµών. _ Πρόγραµµα εφαρµοσµένης ηλεκτροµηχανικής – για την εργασία στην ηλεκτρικές εγκατάσταση, τις επισκευές και τη συντήρηση ηλεκτρικών συσκευών, των τηλεπικοινωνιών και των ηλεκτρονικών συστηµάτων. _ Ενεργειακό πρόγραµµα – για την εργασία στην επισκευή και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων ενεργειακής τεχνολογίας, τεχνικά συστήµατα στη βιοµηχανία ενέργειας, την ιδιοκτησία και τη ναυτιλία καθώς επίσης και τις εγκαταστάσεις και την υπηρεσία VVS (θέρµανση, εξαερισµός και υγιεινή), την ψύξη και τα συστήµατα θερµότητας. _ Πρόγραµµα τροφίµων – για την εργασία στη βιοµηχανία τροφίµων, τη λιανική πώληση και τις πολύ σχετικές περιοχές όπως η επεξεργασία και οι πωλήσεις των τροφίµων. _ Πρόγραµµα βιοτεχνίας – για την εργασία στις διάφορες περιοχές βιοτεχνίας. _ Πρόγραµµα υγείας και περιποίησης – για την εργασία φροντίδας ανθρώπων όλων των ηλικιών, στην υγεία και την ιατρική φροντίδα. _ Ξενοδοχείο, εστιατόριο και πρόγραµµα του τοµέα εστιάσεως – Για την εργασία στα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια όπως π.χ. έναν ρεσεψιονίστ, έναν διοργανωτή διασκέψεων, έναν σερβιτόρο ή αρχιµάγειρα. _ Πρόγραµµα βιοµηχανίας – για την εργασία στις βιοµηχανικές κατασκευαστικές και άλλες περιοχές όπου οι ικανότητες στην κατασκευή, τη συντήρηση και την υπηρεσία απαιτούνται. _ Πρόγραµµα ΜΜΕ – για την εργασία στην περιοχή επικοινωνιών, π.χ. διαφηµιστικές, διάφορες µορφές σχεδίου καθώς επίσης και της παραγωγής των µέσων τυπωµένων υλών. _ Πρόγραµµα χρήσης των φυσικών πόρων – για την εργασία στη γεωργία, τη δασοπονία, τη δενδροκηποκοµία και τα φυτώρια, µε τα άλογα, την κτηνιατρική προσοχή, την αλιεία, το κυνήγι, τη συντήρηση άγριας φύσης, τον τουρισµό καθώς επίσης και την περιβαλλοντική. _ Πρόγραµµα Προσανατολισµένο στη φυσική επιστήµη –κυρίως αφορά τις περαιτέρω σπουδές µεταξύ άλλων στα µαθηµατικά, τη φυσική επιστήµη και την τεχνολογία. _ Πρόγραµµα κοινωνικών επιστηµών – προσανατολισµένο κυρίως για τις περαιτέρω σπουδές στις κοινωνικές επιστήµες, τα οικονοµικά και τις γλώσσες. _ Πρόγραµµα τεχνολογίας – µε ενδιαφέρον για την τεχνολογία και την τεχνολογική ανάπτυξη γενικά και για να αναπτύξουν τη βασική γνώση τεχνολογιών. _ Πρόγραµµα εφαρµοσµένης µηχανικής οχηµάτων – για την εργασία στην επισκευή και τη συντήρηση των οχηµάτων και των αεροσκαφών. Άλλα προγράµµατα Οι µαθητές µε άλλα ενδιαφέροντα εκτός από εκείνα που καλύπτονται από τα εθνικά προγράµµατα µπορούν να επιλέξουν για να ακολουθήσουν ένα ειδικά σχεδιασµένο πρόγραµµα. Αντιστοιχεί σε ένα εθνικό πρόγραµµα από την άποψη του επιπέδου εκπαίδευσης και της διάρκειας σπουδών, αλλά µπορεί επιπλέον να συνδυάσει τις σειρές µαθηµάτων από τα διαφορετικά εθνικά προγράµµατα. Ένας µαθητής που εγκαταλείπει το υποχρεωτικό σχολείο χωρίς τα απαραίτητα προσόντα για να εισαχθεί σε ένα από τα εθνικά προγράµµατα µπορεί να ακολουθήσει ένα µεµονωµένο πρόγραµµα.


131

4.1 Οργάνωση Η µεγάλη πλειοψηφία της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι δηµοτική και οι περισσότεροι µαθητές παρακολουθούν το σχολείο στο δήµο όπου ζουν. Ο αριθµός µαθητών σε ένα σχολείο ποικίλλει µεταξύ 300 και 1,500. Όλα τα σχολεία είναι µικτής εκπαίδευσης. Οι διάφοροι τύποι εκπαιδεύσεων µέσα σε ένα σχολείο µπορούν να βρεθούν σε διαφορετικά κτήρια, ισχύει πολλές φορές οι µαθητές της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και οι µαθητές στη δηµοτική εκπαίδευση ενηλίκων να µοιράζονται το ίδιο κτήριο. Ο αριθµός µαθητών ανά τάξη δεν υπερβαίνει συνήθως τους 30. Τα περισσότερα σχολεία της ανεξάρτητης (ιδιωτικής) ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης βρίσκονται σε σηµαντικές αστικές περιοχές και υπάρχουν µεγάλες παραλλαγές µεταξύ τους από την άποψη των προγραµµάτων για την προσφορά. Ο µέσος αριθµός µαθητών στην ανεξάρτητη ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι περίπου 130. Το σχολικό έτος έχει την ίδια κατανοµή του χρόνου στην υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. ∆ιαιρείται σε δύο σχολικές περιόδους οι οποίες πρέπει να περιλαµβάνουν περισσότερο από 178 σχολικές ηµέρες και όχι περισσότερο από 190 σχολικές ηµέρες (∆ευτέρα –Παρασκευή) και 12 ηµέρες διακοπών. Η σχολική περίοδος Φθινοπώρου διαρκεί από το τέλος Αυγούστου έως τέλος ∆εκεµβρίου, ενώ της Άνοιξης από την αρχή Ιανουαρίου έως την αρχή Ιουνίου. Οι ακριβείς ηµεροµηνίες ποικίλλουν από χρόνο σε χρόνο και από τον έναν δήµο στον άλλο. 4.2 Πρόγραµµα σπουδών Υπάρχει ένα πρόγραµµα σπουδών για την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (gymnasieskola) και για άλλους τύπους προαιρετικών σχολείων (δηµοτική εκπαίδευση ενηλίκων (komvux), τα εθνικά σχολεία για τους ενήλικες (statens skolor för vuxna), η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση για τους µαθητές µε τις µαθησιακές δυσκολίες (gymnasiesδrskola) και δηµοτική εκπαίδευση για τους ενήλικες µε τις µαθησιακές δυσκολίες (särvux). Το εισαγωγικό τµήµα καθορίζει τους βασικούς στόχους που ισχύουν για το σύνολο του προαιρετικού εκπαιδευτικού συστήµατος. Οι στόχοι του προγράµµατος και οι διδακτέες ύλες συµπληρώνουν το πρόγραµµα σπουδών. Υπάρχουν στόχοι του προγράµµατος για όλα τα εθνικά προγράµµατα και διδακτέες ύλες για όλα τα θέµατα. Το ωρολόγιο πρόγραµµα για τα εθνικά προγράµµατα είναι συνδεµένο µε τον εκπαιδευτικό νόµο. Ο δήµος ή το σχολείο αποφασίζει πότε τα διαφορετικά θέµατα πρόκειται να διδαχθούν και ποιά θα πρέπει να είναι η διάρκεια των µαθηµάτων. Όλα τα εθνικά προγράµµατα περιέχουν οκτώ θέµατα πυρήνων. Αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του συνολικού χρόνου διδασκαλίας της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Τα θέµατα πυρήνων είναι σουηδικά/ σουηδικά ως δεύτερα γλώσσα, αγωγή του πολίτη, αγγλικά, µαθηµατικά, αγωγή υγείας, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, φυσική επιστήµη και θρησκευτική εκπαίδευση. Εκτός από τα θέµατα πυρήνων, οι µαθητές παίρνουν τα θέµατα που είναι συγκεκριµένα για το πρόγραµµά τους. Όλοι οι µαθητές πρόκειται επίσης να εκτελέσουν µια εργασία προγράµµατος κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Σε όλα τα προγράµµατα παρέχεται χρόνος για τα τοπικά συµπληρώµατα και τις επιλογές ώστε να επιτραπεί στους µαθητές να επιλέξουν τα πρόσθετα θέµατα και τις σειρές µαθηµάτων στα πλαίσια των εθνικών προγραµµάτων. Στα 14 εθνικά προγράµµατα µε τον επαγγελµατικό προσανατολισµό, τουλάχιστον 15 εβδοµάδες του συνολικού χρόνου των µαθητών πρέπει να ξοδευτούν στην κατάρτιση σε έναν εργασιακό χώρο. Το σχολείο είναι αρµόδιο για την παροχή τέτοιων ευκαιριών κατάρτισης και για την εποπτεία των µαθητών σε αυτού του είδους την εκπαίδευση. 4.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Η αξιολόγηση στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι µια συνεχής διαδικασία, δηλ. οι βαθµοί απονέµονται µε την ολοκλήρωση κάθε σειράς µαθηµάτων και όχι για τα µεµονωµένα θέµατα ή για κάθε σχολική περίοδο. Οι βαθµοί δίνονται επίσης για το πρόγραµµα ειδικής εργασίας.


132

Οι βαθµοί απονέµονται σε µια κλίµακα µε τέσσερις κατηγορίες: Not Passed, Pass, Pass with Distinction and Pass with Special Distinction. Η απόδοση ενός µαθητή δεν συγκρίνεται µε την απόδοση των άλλων µαθητών. Η πρόοδος µετριέται σε σχέση µε τους στόχους ολόκληρης της πορείας εκπαίδευσης του. Τα κριτήρια για την απονοµή της βαθµολογίας διευκρινίζονται στις διαφορετικές διδακτέες ύλες. Για να υποστηρίξουν την βαθµολόγηση, βασικές εξετάσεις έχουν αναπτυχθεί σε ορισµένα θέµατα. Στο τέλος της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης οι µαθητές λαµβάνουν ένα πτυχίο αναχώρησης που συνοψίζει την βαθµολογία που έχουν επιτύχει σε όλες τις σειρές µαθηµάτων που διδάχτηκαν. Όλα τα τριετή προγράµµατα καλύπτουν τις γενικές απαιτήσεις επιλεξιµότητας για την πρόσβαση στις σπουδές στα ιδρύµατα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Τα τρία προγράµµατα που εστιάζουν περισσότερο στην πανεπιστηµιακή είσοδο καλύπτουν επίσης τις περισσότερες από τις συγκεκριµένες απαιτήσεις εισόδου. Η γενική ευθύνη για την εκπαιδευτική καθοδήγηση έχει δοθεί στο σχολικό προϊστάµενο της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι µαθητές λαµβάνουν την καθοδήγηση σχετικά µε τις διαθέσιµες εκπαιδευτικές επιλογές στο σχολείο καθώς επίσης και την καθοδήγηση στις περαιτέρω σπουδές και την επαγγελµατική κατάρτιση. Η επαφή µε την οικονοµικά ενεργή ζωή είναι ένα αναπόσπαστο τµήµα της εκπαίδευσης. Η συνεργασία µεταξύ των σχολείων και του κόσµου της εργασίας πραγµατοποιείται στις µικτές επιτροπές για τα προγράµµατα της τοπικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. 4.4 Εκπαιδευτικοί Οι εκπαιδευτικοί των γενικών θεµάτων κατέχουν έναν πανεπιστηµιακό τίτλο σε δύο ή τρία θέµατα. Έχουν λάβει επίσης την κατάρτιση ενός έτους στη θεωρία και την πρακτική της διδασκαλίας, µετά από τις θεµατικές σπουδές τους. Οι ελάχιστες απαιτήσεις για την απονοµή ενός πανεπιστηµιακού διπλώµατος στην εκπαίδευση στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι σπουδές τεσσάρων ετών µε 2 έτη για το κύριο θέµα, 1 ½ έτη για άλλα θέµατα (2 έτη για τις σύγχρονες γλώσσες, σουηδικά, αγωγή του πολίτη ή τα καλλιτεχνικά-πρακτικά θέµατα) και την παιδαγωγική κατάρτιση ενός έτους. Η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση απασχολεί επίσης τους ειδικούς δασκάλους µε έναν διδακτορικό βαθµό ή έναν παρόµοιο τίτλο σπουδών. Όλοι οι δάσκαλοι είναι δηµοτικοί υπάλληλοι και µπορούν να δουλεύουν µε πλήρες ωράριο καθώς επίσης και µε µειωµένο ωράριο. Από την 1η Ιουνίου 2001, ένας νέος ενσωµατωµένος βαθµός διδασκαλίας έχει εισαχθεί, ενσωµατώνοντας οκτώ από τους προηγούµενους βαθµούς διδασκαλίας (από προσχολική σε ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση). Το πτυχίο εκπαίδευσης στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση αντικαταστάθηκε από έναν βαθµό διδασκαλίας (Lärarexamen) για τη διδασκαλία στα πιο υψηλά επίπεδα του υποχρεωτικού σχολείου και ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Η διδασκαλία της επαγγελµατικής εκπαίδευσης στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται από τους ειδικούς εκπαιδευτικούς µε εκπαίδευση στα ανώτερα οικονοµικά ή µε τεχνικά προσόντα ή από τους επαγγελµατικούς εκπαιδευτικούς που έχουν ολοκληρώσει την επαγγελµατική κατάρτιση και σπουδές επαγγελµατικής θεωρίας. Επιπλέον, έχουν κερδίσει µια µακροχρόνια επαγγελµατική πείρα και µια κατάρτιση εκπαιδευτικών στα πανεπιστήµια ή τα πανεπιστηµιακά κολέγια. Οι δήµοι, που είναι οι εργοδότες των εκπαιδευτικών, έχουν επίσης την ευθύνη για την ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση των εκπαιδευτικών. 4.5 Στατιστικές Στο σχολικό έτος 1999/2000 υπήρξαν 305.600 µαθητές στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Υπήρξαν 600 σχολεία ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, τα οποία το 12% οργανώθηκαν από ιδιώτες και το 6% από τα νοµαρχιακά συµβούλια. Υπήρξαν 23.700 ετήσιοι εργαζόµενοι στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η αναλογία µαθητές/δάσκαλος ήταν 12.8.


133

Ποσοστό των µαθητών ανά πρόγραµµα, σχολικό έτος 1998/99:

Individual programmes 6% Specially designed programmes 5% National programmes 88% whereof Natural sciences 20% Social sciences 25% 14 Vocationally oriented programmes 43%

Την άνοιξη του 1999 σχεδόν όλοι οι µαθητές (98%) που εγκατέλειψαν το υποχρεωτικό σχολείο εγγράφηκαν στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση το επόµενο φθινόπωρο. Περίπου τα τρία τέταρτα (74%) των µαθητών που είχαν αρχίσει την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση το 1994/95 είχαν συµπληρώσει ένα ανώτερο δευτεροβάθµιο πρόγραµµα µέσα στα επόµενα τέσσερα έτη. Σχεδόν οι µισοί από τους µαθητές (45%) οι οποιοι ολοκλήρωσαν την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση την άνοιξη του 1995 είχαν αρχίσει σπουδές στην τριτοβάθµια εκπαίδευση µέσα στα επόµενα τρία έτη. ∆έκα έτη νωρίτερα το ποσοστό ήταν περίπου 20%. Τα τρία τέταρτα όλων των µαθητών ηλικίας από 16 έως 19 ετών συµµετείχαν στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση.


134

ΦΙΝΛΑΝ∆ΙΑ

2003 1. Εισαγωγή 1.1 Υπόβαθρο Η Φινλανδία καταλαµβάνει έδαφος 338.000 τετραγωνικών χιλιοµέτρων. Ο πληθυσµός της είναι περίπου 5,2 εκατοµµύρια, µε πυκνότητα πληθυσµού 17,1 κάτοικοι ανά km2. Ο πληθυσµός της πρωτεύουσας, Ελσίνκι, είναι περίπου 560.000. Υπάρχουν δύο επίσηµες γλώσσες στη Φινλανδία, φινλανδικά και σουηδικά, µε 92% του πληθυσµού που µιλά τα φιλανδικά ως µητρική γλώσσα και 6% σουηδικά [Sαmi οµιλούν περίπου το 0,03% του πληθυσµού]. Οι κρατικές θρησκείες είναι λουθηρανική (85%) και ελληνική ορθόδοξη (1%). Περίπου 13% του πληθυσµού δεν ανήκει σε συγκεκριµένο θρησκευτικό δόγµα Η Φινλανδία έχει κοινοβουλευτική δηµοκρατία. Υπάρχουν 448 δήµοι στη Φινλανδία. Οι τοµείς της απασχόλησης είναι διανεµηµένοι στις εξής υπηρεσίες: υπηρεσίες 31,1%, εµπόριο 27,5%, βιοµηχανία 20,8%, µεταφορές και επικοινωνίες 7,6%, κατασκευές 5,9%, γεωργία και δασοκοµία 5,2%. Το 2001 ο πληθυσµός για τις ηλικίες 15-74 διακρίνονταν σε 60% εργαζόµενοι, 9% άνεργοι και 8% σπουδαστές. 1.2 Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Το Opetusministeriö / Undervisningsministeriet (Υπουργείο Παιδείας) είναι η υψηλότερη αρχή της εκπαίδευσης στη Φινλανδία. Σχεδόν όλη η δηµόσια επιδοτούµενη εκπαίδευση είναι υφιστάµενη ή εποπτευόµενη από το Υπουργείο Παιδείας. Οι σηµαντικότεροι τοµείς της εκπαίδευσης που δεν εµπίπτουν στην δικαιοδοσία του Υπουργείου Παιδείας είναι: ηµερήσια φροντίδα παιδιών (Υπουργείο κοινωνικών υποθέσεων και υγείας) στρατιωτική κατάρτιση (Υπουργείο άµυνας) και αστυνοµία, φύλακες συνόρων και κατάρτιση πυροσβεστών (Υπουργείο εσωτερικού). Η κυβέρνηση, το Υπουργείο Παιδείας και το Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης είναι αρµόδια για την εφαρµογή της εκπαιδευτικής πολιτικής στο επίπεδο της κεντρικής διοίκησης. Το Υπουργείου Παιδείας περιλαµβάνει την εκπαίδευση και την έρευνα στη : βασική εκπαίδευση, ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, επαγγελµατικές σχολές, πολυτεχνεία, και πανεπιστήµια. Το Υπουργείο είναι επίσης αρµόδιο για τον πολιτισµό, την εκκλησία, τη νεολαία και τις υποθέσεις αθλητισµού. Το Υπουργείο Παιδείας διαιρείται σε δύο τµήµατα, ένα για την εκπαιδευτική πολιτική και ένα για τον πολιτισµό. Το Υπουργείο έχει δύο υπουργούς: τον υπουργό παιδείας και τον Υπουργό πολιτισµού. Το Opetushallitus / Utbildningsstyrelsen (Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης) συνεργάζεται στενά µε το Υπουργείο Παιδείας. Είναι ένα σώµα ανάπτυξης αρµόδιο για την πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση καθώς επίσης και για την εκπαίδευση ενηλίκων και την κατάρτιση (όχι για τα ιδρύµατα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης). Το Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης ελέγχει την ανάπτυξη των εκπαιδευτικών στόχων, του περιεχοµένου και των µεθόδων σύµφωνα µε τους στόχους του Υπουργείου Παιδείας. Υπάρχουν 448 δήµοι στη Φινλανδία. Κάθε δήµος έχει τουλάχιστον έναν Σύµβουλο για εκπαιδευτικά θέµατα. Περίπου το 70% όλων των επαγγελµατικών ιδρυµάτων συντηρούνται από τους δήµους (συνήθως από κοινού από δύο ή περισσότερους δήµους), το 3% είναι κρατικά και 27% είναι ιδιωτικά. Τα προγράµµατα σπουδών για τη βασική εκπαίδευση, την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και τα επαγγελµατικά ιδρύµατα καταρτίζονται τοπικά. Κάθε σχολείο πρέπει να αποφασίσει ένα πρόγραµµα σπουδών από εκείνους που συντηρούν το σχολείο ή από ένα όργανο που διορίζεται. Τα προγράµµατα σπουδών είναι βασισµένα στα εθνικά προγράµµατα σπουδών που εκδίδονται από το


135

Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης. Τα εκπαιδευτικά υλικά δεν ελέγχονται ή καθορίζονται εκ των προτέρων στη Φινλανδία. Η απόφαση για την επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού στηρίζεται συνήθως στους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί και τα ιδρύµατα είναι αρµόδιοι για την αξιολόγηση της απόδοσης των σπουδαστών. Μόνο οι εισαγωγικές εξετάσεις, που ολοκληρώνουν τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, οργανώνονται από το Ylioppilastutkintolautakunta / Studentexamensnämnden (Συµβούλιο Εισαγωγικών Εξετάσεων) που διορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας. 2. Ιδιωτικός τοµέας Η µη επιδοτούµενη ιδιωτική εκπαίδευση είναι σχεδόν ανύπαρκτη στη Φινλανδία. Οι γενικές αρχές των κρατικών επιχορηγήσεων και της διδακτικής καθοδήγησης ισχύουν επίσης για τα ιδιωτικά σχολεία. Το 2001, υπήρξαν µόνο 52 ιδιωτικά σχολεία βασικής εκπαίδευσης στη Φινλανδία (1,4% όλων των γυµνασίων). Η Γενική Ανώτερη ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση και τα αντίστοιχα επίπεδα ιδιωτικών σχολείων (8% στο σύνολο όλων των σχολείων της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης) εποπτεύονται από τις σχολικές αρχές. Τα πιστοποιητικά αποφοίτησης από τα ιδιωτικά δίνουν τα ίδια οφέλη και δικαιώµατα µε εκείνα που απονέµονται από τη δηµοτική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Τα ιδιωτικά επαγγελµατικά ιδρύµατα που λειτουργούν στο πλαίσιο του επαγγελµατικού εκπαιδευτικού νόµου, λαµβάνουν τις κρατικές επιχορηγήσεις και έχουν το δικαίωµα να απονείµουν επίσηµα πτυχία σπουδών. Αυτά τα ιδρύµατα αποτελούν το 27% όλων των επαγγελµατικών ιδρυµάτων. Το 17% των µαθητών της επαγγελµατικής εκπαίδευσης προέρχονται από ιδιωτικά επαγγελµατικά ιδρύµατα. Ένδεκα από τα τριάντα πολυτεχνεία είναι ιδιωτικά και όλα τα πανεπιστήµια είναι κρατικά.

3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (Perusopetus/Grundläggande utbildning)

Όλα τα παιδιά που κατοικούν µόνιµα στη Φινλανδία είναι υποχρεωµένα να λάβουν τη βασική εκπαίδευση που διαρκεί 9 έτη, και η οποία αρχίζει στο 7ο έτος και τελειώνει µε την ολοκλήρωση του εννεαετές προγράµµατος σπουδών των γυµνασίων (perusopetus / grundläggande utbildning). Η υποχρεωτική εκπαίδευση δεν συνεπάγεται και την υποχρεωτική σχολική συµµετοχή. Οι µαθητές είναι ελεύθεροι να αποκτήσουν τις ισοδύναµες δεξιότητες και τη γνώση από κάποια άλλη πηγή. Στην πράξη, σχεδόν εκατό τοις εκατό όλοι οι Φινλανδοί παρακολουθούν το εννεαετές ενιαίο σχολείο βασικής εκπαίδευσης. Η βασική εκπαίδευση παρέχει τη γενική εκπαίδευση και είναι δωρεάν συµπεριλαµβανοµένων των εγχειριδίων και του εκπαιδευτικού υλικού καθώς επίσης και ενός γεύµατος ηµερησίως. Η µεταφορά των µαθητών στο σχολείο παρέχεται από τον χορηγό εκπαίδευσης για αποστάσεις έως 5 χλµ. Εάν είναι αδύνατο για έναν µαθητή να παρακολουθήσει το σχολείο, για λόγους υγείας ή για κάποιο άλλο λόγο, ο δήµος της κατοικίας του µαθητή είναι υποχρεωµένος να παρέχει την αντίστοιχη διδασκαλία µε κάποια άλλη µορφή. Η βασική εκπαίδευση µπορεί επίσης να παρέχει την προσχολική εκπαίδευση για το έκτο έτος της ηλικίας του µαθητή και ένα πρόσθετο δέκατο έτος εκπαίδευση στη βασική εκπαίδευση για εκείνους που έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευσή και επιθυµούν να βελτιώσουν τους βαθµούς τους. Το σχολικό δίκτυο καλύπτει ολόκληρη τη χώρα. Τα µονοτάξια σχολεία διευθύνονται πρωτίστος από τις τοπικές αρχές, µε εξαίρεση µερικά ιδιωτικά σχολεία. Τα σχολικά κτήρια µπορούν να στεγάσουν όλες τις µορφές βασικής εκπαίδευσης (1 – 9), πρώτες έξι (1-6), τελευταίες τρεις (7-9). Μερικές φορές οι τελευταίες τρεις µορφές (7-9) συνυπάρχουν µε τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Υπάρχει µια µεγάλη παραλλαγή στα µεγέθη των γυµνασίων, τα µικρότερα σχολεία έχουν λιγότερους από δέκα µαθητές και τα µεγαλύτερα σχεδόν 1,000.


136

Στους Φινλανδούς παρέχεται η διδασκαλία στη µητρική γλώσσα τους, δηλαδή φιλανδικά, σουηδικά ή Sαmi. Κάθε σχολείο υιοθετεί συνήθως µόνο µια γλώσσα. Οι ειδικές ρυθµίσεις υπάρχουν για τους µετανάστες και τους πρόσφυγες. Όλα τα σχολεία είναι µικτής εκπαίδευσης. 3.1 Οργάνωση του σχολείου Το σχολικό έτος αρχίζει στα µέσα Αυγούστου και τελειώνει στη 22η εβδοµάδα του επόµενου ηµερολογιακού έτους και διαιρείται σε δύο εξάµηνα. Το σχολικό έτος αποτελείται από 190 εργάσιµες ηµέρες. Ο αριθµός ωρών των µαθηµάτων µιας µεµονωµένης σειράς µαθητών είναι από το ελάχιστο 19 έως 30 ανά πέντε ηµέρες την εβδοµάδα, ανάλογα µε το βαθµό και τον αριθµό προαιρετικών θεµάτων. Οι τάξεις αποτελούνται από τους µαθητές της ίδιας ηλικίας. Στα µικρότερα σχολεία µπορούν να υπάρξουν συνδυασµένες κατηγορίες µε τους µαθητές από τις διαφορετικές οµάδες ηλικίας. Κατά τη διάρκεια των πρώτων έξι ετών, η διδασκαλία δίνεται συνήθως από την καθηγητή τάξης (luokanopettaja / klasslärare), ο οποίος διδάσκει όλα ή τα περισσότερα θέµατα. Η διδασκαλία στις τρεις υψηλότερες µορφές είναι συνήθως υπό µορφή διδασκαλίας αντικειµένου, όπου τα διαφορετικά θέµατα διδάσκονται από τους αντίστοιχους δασκάλους (aineenopettajat / ämneslärare). 3.2 Πρόγραµµα σπουδών Η διδασκαλία στα σχολεία βασικής εκπαίδευσης παρέχεται σύµφωνα µε το σχολικό πρόγραµµα σπουδών, το οποίο καταρτίζεται από τους τοπικούς χορηγούς εκπαίδευσης και τα σχολεία βάσει του κεντρικού προγράµµατος σπουδών που καταρτίζεται από Opetushallitus / Utbildningsstyrelsen (Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης). Οι δήµοι και τα σχολεία έχουν σηµαντικό λόγο στην απόφαση σχετικά µε το πρόγραµµα σπουδών ώστε να εξασφαλιστεί ότι η διδασκαλία θα ικανοποιεί τις τοπικές ανάγκες. Τα θέµατα που περιλαµβάνονται στο πρόγραµµα σπουδών ορίζονται στους βασικούς εκπαιδευτικούς νόµους και τα διατάγµατα. Η κατανοµή των ωρών στο ωρολόγιο πρόγραµµα αποφασίζεται από το Συµβούλιο του κράτους. Στη µορφή 1 –6, κάθε µαθητής πρέπει βασικά να λάβει την ίδια εκπαίδευση, αλλά τα σχολεία µπορούν να εστιάσουν σε διαφορετικά θέµατα µε διαφορετικούς τρόπους λόγω της εύκαµπτης χρονικής κατανοµής. Στη µορφή 7 –9, τα κοινά µαθήµατα και οι επιλογές συµπεριλαµβάνονται στο πρόγραµµα σπουδών, καθώς επίσης και την πρακτική εµπειρία.

Τα Εβδοµαδιαία µαθήµατα κάθε έτους της µορφής 1 –6 βασικής εκπαίδευσης είναι: Θέµα Ελάχιστο

Φινλανδικά / Σουηδικά (µητρική γλώσσα) 32 Γλώσσα που αρχίζει στους βαθµούς 1-6 (ξένη γλώσσα ή δεύτερη εθνική γλώσσα) (γλώσσα Α)

8

Προαιρετική γλώσσα 4 Μαθηµατικά 22 Περιβάλλον, βιολογία, γεωγραφία, Αγωγή του πολίτη 15 Θρησκεία ή ηθική 8 Ιστορία 3 Τέχνες και δεξιότητες, των οποίων 44 Μουσική 6 Τέχνη 6 Χειροτεχνία 8 Φυσική αγωγή 12

132 είναι ο ελάχιστος αριθµός εβδοµαδιαίων µαθηµάτων ετησίως για τα κοινά θέµατα στη µορφή (1-6).


137

Τα Εβδοµαδιαία µαθήµατα κάθε έτους της µορφής 7–9 βασικής εκπαίδευσης είναι: Θέµα Ελάχιστο

Μητρική γλώσσα και λογοτεχνία (φινλανδικά /σουηδικά) 8 Γλώσσα που αρχίζει στους βαθµούς 1-6 (γλώσσα Α) 8 Νέα γλώσσα που αρχίζει στους βαθµούς 7-9 (γλώσσα Β) 6 Μαθηµατικά 9 Βιολογία, γεωγραφία 7 Φυσική, χηµεία 6 Θρησκεία ή ηθική 3 Ιστορία, Αγωγή του πολίτη 6 Μουσική 1 Εικαστικές τέχνες 2 Εγχώρια οικονοµικά 3 Τέχνες 3 Φυσική αγωγή * 6 Παροχή συµβουλών σπουδαστών 2 Κοινό σύνολο – ελάχιστο θεµάτων 70 Επιλογές σύνολο – µέγιστο θεµάτων 20

(*) Μερικά µαθήµατα στη φυσική αγωγή χρησιµοποιούνται για την αγωγή υγείας. Οι τοπικές αρχές ή τα σχολεία µπορούν να αποφασίσουν σχετικά µε την κατανοµή των µαθηµάτων για κάθε έτος. Κάθε τοπική αρχή ή το σχολείο µπορούν να αποφασίσουν τον αριθµό και τους τίτλους των µαθηµάτων επιλογής, καθώς επίσης και την κατανοµή τους στις διαφορετικές µορφές κατά τον σχεδιασµό των προγραµµάτων σπουδών τους. 3.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση Η αξιολόγηση των µαθητών έχει δύο διαφορετικούς ρόλους. Ο πρώτος είναι η εκπαιδευτική καθοδήγηση και ενθάρρυνση (συνεχής αξιολόγηση). Βασίζεται στην εκµάθηση κάθε µαθητή και τη επίτευξη του στόχου εκπαίδευσης του. Ο δεύτερος ρόλος της αξιολόγησης των µαθητών είναι η τελική αξιολόγηση βασικής εκπαίδευσης, βάσει της οποίας οι µαθητές θα επιλεχτούν για να συνεχίσουν τις σπουδές όταν εγκαταλείψουν το σχολείο βασικής εκπαίδευσης. Αυτή η αξιολόγηση πρέπει να είναι εθνικά συγκρίσιµη και πρέπει να µεταχειρίζεται τους µαθητές ισότιµα. Η τελική αξιολόγηση στηρίζεται στους στόχους της βασικής εκπαίδευσης. Τα κριτήρια αξιολόγησης συνιστούν οι µαθητές να έχουν µέση βαθµολογία (8) σε όλα τα κοινά µαθήµατα. Οι µαθητές αξιολογούνται από µια έκθεση στο τέλος κάθε σχολικού έτους και επιπλέον από ενδιάµεσες εκθέσεις. Η αξιολόγηση αφορά τη συµπεριφορά των µαθητών και την σχολική εργασία καθώς επίσης τη γνώση, τις δεξιότητες και την πρόοδό τους στα µαθήµατα. Στις πρώτες επτά τάξεις της βασικής εκπαίδευσης, η αξιολόγηση µπορεί να είναι είτε λεκτική είτε αριθµητική. Αργότερα η αξιολόγηση πρέπει να είναι αριθµητική, αλλά µπορεί να συµπληρωθεί µε µια λεκτική αξιολόγηση. Η αξιολόγηση στις επιλογές µπορεί να γίνει προφορικά, αριθµητικά, ή µε κάποιο άλλο τρόπο που καθορίζεται στο πρόγραµµα σπουδών. Η αξιολόγηση χρησιµοποιεί βαθµολογική κλίµακα από 4 έως 10, όπου 5 µέτριος, 6 και 7 ικανοποιητικός, 8 καλός, 9 πολύ καλός και 10 άριστος. Ο βαθµός 4 αντιστοιχεί στην αποτυχία. Τα λεκτικά σχόλια αξιολόγησης στην σχολική εργασία και η πρόοδο s/he χρησιµοποιείται. Η αξιολόγηση γίνεται από το δάσκαλο του µαθήµατος. Η συµπεριφορά και σχολική εργασία αξιολογείται από τον δάσκαλο της τάξης, και εάν ένας µαθητής έχει διαφορετικούς δασκάλους, αξιολογείται από κοινού. Όλοι οι µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς τη βασική εκπαίδευση λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό αναχώρησης και είναι ικανοί να συνεχίσουν τις σπουδές τους στη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ή την επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Μετά από την αποχώρηση από τη βασική εκπαίδευση οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν οποιοδήποτε εκπαιδευτικό ίδρυµα στη χώρα για να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Αυτό είναι δυνατό δεδοµένου ότι ο δήµος της κατοικίας των µαθητών είναι υποχρεωµένος να καλύψει τις


138

δαπάνες εκπαίδευσης στην ανώτερη δευτεροβάθµια ή επαγγελµατική εκπαίδευση που δεν καλύπτονται από τις κυβερνητικές επιχορηγήσεις. 3.4 ∆άσκαλοι Υπάρχουν τέσσερα είδη δασκάλων στα µονοτάξια σχολεία: - καθηγητές τάξης class teachers (luokanopettajat / klasslärare), οι οποίοι διδάσκουν όλα τα µαθήµατα στους βαθµούς 1-6 - θεµατικοί δάσκαλοι subject teachers (aineenopettajat / ämneslärare), που διδάσκουν ένα ή δύο θέµατα στους βαθµούς 7-9 και, σε µερικές περιπτώσεις, στους βαθµούς 1-6, επίσης - ειδικοί δάσκαλοι special teachers (erityisopettajat / speciallärare), οι οποίοι διδάσκουν τα παιδιά που χρειάζονται λογοθεραπεία, µε προβλήµατα ανάγνωσης ή γραφής ή άλλα προβλήµατα. - σύµβουλοι counsellors (opintonohjaajat / studiehandledare), οι οποίοι παρέχουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελµατικές οδηγίες.

4. ΜΕΤΑΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ

(TOISEN ASTEEN KOULUTUS / UTBILDNINGEN PÅ ANDRA STADIET) Η µετα-υποχρεωτική εκπαίδευση στη Φινλανδία διαιρείται στην γενική και επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η πρώτη παρέχεται από τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και η τελευταία από τα επαγγελµατικά ιδρύµατα. Περίπου από το 90% των µαθητών ακολουθούν το (54%) την γενική, το (36%) τις επαγγελµατική εκπαίδευση. Το υπόλοιπο 10% είτε ακολουθεί το προαιρετικό 10ο έτος βασικής εκπαίδευσης είτε κατευθύνεται στην αγορά εργασίας. Μια από τις κύριες αρχές της φινλανδικής πολιτικής εκπαίδευσης είναι να καταστεί η µετα-υποχρεωτική εκπαίδευση διαθέσιµη σε όλους όσους ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση και η ολοκλήρωση της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης να θεωρείται ως η ελάχιστη απαίτηση όσον αφορά την εύρεση εργασίας.

ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 4.α. Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (Lukiokoulutus / Gymnasieutbildning) Η γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (lukio/gymnasium) παρέχει τη γενική εκπαίδευση για τους σπουδαστές ηλικίας από 16 έως 19 ετών. Συνεχίζει τους εκπαιδευτικούς σκοπούς της βασικής εκπαίδευσης και µπορεί να προετοιµάσει τον σπουδαστή για τις πανεπιστηµιακές ή πολυτεχνικές σπουδές και για την επαγγελµατική εκπαίδευση βασισµένη στην υψηλότερου επιπέδου διδακτέα ύλη της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Επιπλέον, η εκπαίδευση υποστηρίζει τη δια βίου µάθηση. Εκείνοι που επιθυµούν να περάσουν στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση πρέπει να έχουν ολοκληρώσει τη διδακτέα ύλη της βασική εκπαίδευσης. Η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση επιλέγει τους σπουδαστές της κυρίως βάσει του προηγούµενου αρχείου σπουδών του µαθητή. Η γλώσσα της διδασκαλίας ενός ιδρύµατος που παρέχει τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι η φιλανδική ή η σουηδική. Άλλες πιθανές γλώσσες διδασκαλίας είναι η γλώσσα Sαmi, η τσιγγάνικη γλώσσας ή η νοηµατική γλώσσα. Η διάρκεια σπουδών της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι τρία έτη και οι µαθητές πρέπει να ολοκληρώσουν το σχολείο µέσα σε ένα µέγιστο χρονικό διάστηµα τεσσάρων ετών. Η γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται κυρίως δωρεάν για τους µαθητές, αλλά και µικρά δίδακτρα σπουδών µπορεί να υποβληθούν για συγκεκριµένο λόγο µε την άδεια από το Υπουργείο Παιδείας. Στους σπουδαστές προσφέρεται ένα ελεύθερο καθηµερινό γεύµα αλλά πρέπει να πληρώσουν για τα εγχειρίδιά τους. Όλη η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι µικτής εκπαίδευσης. Τα µεγέθη των σχολείων ποικίλλουν από 30 έως 1.000 µαθητές. Ο αριθµός


139

σπουδαστών στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση για τους ενήλικες µπορεί να είναι ακόµα υψηλότερος. 4.α.1 Οργάνωση του σχολείου Από το 1982, η διδασκαλία στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση έχει οργανωθεί σε σειρές µαθηµάτων, κάθε σειρά µαθηµάτων αποτελείται από 38 µαθήµατα 45 λεπτών (στην πράξη η διάρκεια των µαθηµάτων ποικίλλει). Η συνηθισµένη πρακτική είναι να διαιρείται το σχολικό έτος σε πέντε ή έξι περιόδους. Εξαρτάται από το σχολείο να αποφασίσει ποιες σειρές µαθηµάτων θα προσφέρει σε κάθε περίοδο. Αυτό πρέπει να προγραµµατιστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατό για το σπουδαστή να επιλέξει τις σειρές µαθηµάτων µε έναν κατάλληλο τρόπο και να είναι σε θέση να ολοκληρώσει τις ανώτερες σπουδές δευτεροβάθµιας εκπαίδευσής του σε τρία έτη. Η νοµοθεσία δεν περιέχει οποιεσδήποτε συγκεκριµένες διατάξεις στον αριθµό εργάσιµων ηµερών, του σχολικού έτους ή των διακοπών. 4.α.2 Πρόγραµµα σπουδών Η διδακτέα ύλη της γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης περιέχει : µητρική γλώσσα και λογοτεχνία, άλλη εθνική γλώσσα και ξένες γλώσσες, µαθηµατικά και φυσικές επιστήµες, ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήµες, θρησκευτικά ή ηθική, αγωγή υγείας, καθώς επίσης και πρακτικά µαθήµατα καλλιτεχνικών. Επιπλέον, η διδακτέα ύλη µπορεί να συµπεριλάβει επαγγελµατικές σπουδές, µε µορφή επιλογών και άλλες σπουδές κατάλληλες για το στόχο της γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης σύµφωνα µε αυτό που ορίζεται στο πρόγραµµα σπουδών. Στους µαθητές πρέπει επίσης να παρασχεθεί ο σχολικός επαγγελµατικός προσανατολισµός. Το εθνικό συµβούλιο της εκπαίδευσης αποφασίζει σχετικά µε τον πυρήνα του εθνικού προγράµµατος σπουδών. Το πιο πρόσφατο εθνικό πρόγραµµα σπουδών για τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση εκδόθηκε από το εθνικό συµβούλιο της εκπαίδευσης το 1994, και τα τρέχοντα προγράµµατα σπουδών στη γενικά ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση έχουν προετοιµαστεί βάσει αυτού του προγράµµατος σπουδών. Στην κυβερνητική απόφαση σχετικά µε τη χρονική κατανοµή στη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (1993), οι γενικές ανώτερες σπουδές δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης διαιρούνται σε υποχρεωτική, ειδίκευση και εφαρµοσµένες σειρές µαθηµάτων. Κάθε µαθητής πρέπει να ολοκληρώσει τις υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων. Οι σειρές µαθηµάτων ειδίκευσης συνδέονται άµεσα µε τις υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων και αποτελούν συνέχεια αυτών. Το σχολείου αποφασίζει το συνυπολογισµό των εφαρµοσµένων σειρών µαθηµάτων στο πρόγραµµα σπουδών, και είναι προαιρετικά για τους µαθητές. Το ωρολόγιο πρόγραµµα για τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση δίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. Ο µέσος όρος µεγέθους των σειρών µαθηµάτων είναι 38 µαθήµατα. Συνεπώς, προκειµένου να υπολογιστεί ο συνολικός αριθµός µαθηµάτων πρέπει ο αριθµός σειρών µαθηµάτων να πολλαπλασιαστεί µε 38. Η διάρκεια ενός µαθήµατος πρέπει να είναι τουλάχιστον 45 λεπτά. Η κατανοµή των ωρών στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι η ακόλουθη:

Θέµατα ή οµάδα θεµάτων Υποχρεωτικές σπουδές

Ελάχιστο προηγµένων σειρών µαθηµάτων που προσφέρεται από το

σχολείο Φιλανδικά / Σουηδικά 6 2 Ξένες γλώσσες Γλώσσα που αρχίζουν στις τάξεις 1-6 της βασικής εκπ/σης (γλώσσα Α)

6

2

Γλώσσα που αρχίζουν στις τάξεις 7-9 της βασικής εκπ/σης (γλώσσα β)

5 2

Άλλες γλώσσες 16-


140

Μαθηµατικά Βασική σειρά µαθηµάτων 6 2 Προηγµένη σειρά µαθηµάτων 10 3 Περιβάλλον και φυσικές επιστήµες Βιολογία 2 2 Γεωγραφία 2 2 Φυσική 1 7 Χηµεία 1 3 Θέµατα Ηθικής Θρησκευτικά / ηθική 3 2 Φιλοσοφία 1 2 Ψυχολογία 5 Ιστορία, κοινωνικές µελέτες 5 3 Τέχνες 3

Μουσική 1-2 3 Τέχνη 1-2 3

Αγωγή υγείας 3 3 Παροχή συµβουλών σπουδαστών 1 Υποχρεωτικά θέµατα 45-49 Ελάχιστο προηγµένων σειρών µαθηµάτων 10 Εφαρµοσµένες σειρές µαθηµάτων Συνολικό ελάχιστο 75

4.α.3. Αξιολόγηση /πιστοποίηση Η αξιολόγηση είναι βασισµένη στους στόχους που καθορίζονται στο πρόγραµµα σπουδών. Μια σειρά µαθηµάτων αξιολογείται, ή βαθµολογείται, αφότου έχει ολοκληρωθεί. Η γνώση και οι δεξιότητες του µαθητή σε κάθε θέµα ή οµάδα θεµάτων, αξιολογούνται από το δάσκαλο του µαθητή ή, εάν υπήρχαν διαφορετικοί δάσκαλοι, από κοινού. Η τελική αξιολόγηση αποφασίζεται από το διευθυντή µαζί µε τους δασκάλους του µαθητή. Η κλίµακα των βαθµών που χρησιµοποιούνται στην αριθµητική αξιολόγηση είναι 4 – 10. Ο βαθµός 5 προβιβασµός, 6 επαρκής, 7 ικανοποιητικά, 8 καλά, 9 πολύ καλά και 10 άριστα. Ο βαθµός 4 αντιστοιχεί σε αποτυχία. Εάν ένας µαθητής βαθµολογηθεί µε 4 ή έχει απόδοση 4 σε σειράς µαθηµάτων, πρέπει να του δοθεί µια ευκαιρία να υποβληθεί σε µια χωριστή εξέταση για να ολοκληρώσει τη σειρά µαθηµάτων. Όταν ένας µαθητής ολοκληρώσει τον απαραίτητο αριθµό σειρών µαθηµάτων, του απονέµεται ένα πιστοποιητικό ολοκλήρωσης. Επιπλέον, οι µαθητές υποβάλλονται σε µια εθνική εισαγωγική εξέταση (ylioppilastutkinto/studentexamen) στο τέλος της γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και µετά, εάν την ολοκληρώσουν µε επιτυχία, τους απονέµεται το πιστοποιητικό εθνικής εισαγωγικής εξέτασης (ylioppilastutkintotodistus / studentexamensbetyg). Την εθνική εισαγωγική εξέταση ένας µαθητής µπορεί να ολοκληρώσει είτε στη διάρκεια ενός µεγίστου τριών διαδοχικών περιόδων εξέτασης είτε εξ ολοκλήρου σε µια περίοδο εξέτασης. Οι εξετάσεις περιλαµβάνουν: - εξέταση µητρικών γλωσσών (φινλανδικά/σουηδικά) - άλλη εξέταση εθνικής γλώσσας (σουηδικά/φινλανδικά) - εξέταση ξένης γλώσσας - εξέταση µαθηµατικών και - εξέταση γενικών σπουδών (ανθρωπιστικές και φυσικές επιστήµες). Ένας υποψήφιος πρέπει να πάρει τις υποχρεωτικές εξετάσεις στη µητρική γλώσσα του, την άλλη εθνική γλώσσα και µια ξένη γλώσσα, και επιλογές στα µαθηµατικά είτε τις γενικές σπουδές. Εκτός από τις υποχρεωτικές εξετάσεις, ο υποψήφιος µπορεί να συµµετέχει σε µια ή περισσότερες προαιρετικές εξετάσεις. Η εισαγωγική εξέταση χρησιµοποιεί ένα χωριστό σύστηµα αξιολόγησης.


141

Οι εξετάσεις ελέγχονται προκαταρκτικά και αξιολογούνται από το σχολικό δάσκαλο του εν λόγω θέµατος, και τελικά από το εθνικό συµβούλιο εισαγωγικών εξετάσεων (Ylioppilastutkintolautakunta/ Studentexamensnämnden). Οι λατινικοί βαθµοί και τα αντίστοιχα σηµεία που δίνονται για τις εξετάσεις είναι: laudatur (Latin for 'praised', 7), eximia cum laude approbatur ('passed with exceptional praise', 6), magna cum laude approbatur ('passed with much praise', 5), cum laude approbatur ('passed with praise', 4), lubenter approbatur ('readily passed', 3), approbatur ('passed', 2), and improbatur ('failed', 0) 4.α.4 Πρόοδος / καθοδήγηση / µετάβαση Η γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση προετοιµάζει κατάλληλα το µαθητή για τις πανεπιστηµιακές ή πολυτεχνικές σπουδές και για την επαγγελµατική εκπαίδευση βασισµένη στην υψηλότερου επιπέδου διδακτέα ύλη δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Τα κριτήρια επιλογής ποικίλλουν µεταξύ των διαφορετικών πανεπιστηµίων και των διαφορετικών τοµέων. Η επιλογή σπουδαστών µπορεί να βασιστεί σε: α) βαθµούς που επιτυγχάνονται στο πιστοποιητικό εθνική εισαγωγική εξέταση (και στο γενικό ανώτερο απολυτήριο λυκείου) µαζί µε τα αποτελέσµατα µιας δοκιµής εισόδου, η οποία είναι η πιο κοινή διαδικασία β) αποτελέσµατα µιας δοκιµής εισόδου µόνο ή γ) µόνο οι βαθµοί που επιτυγχάνονται στο πιστοποιητικό εθνικής εισαγωγικής εξέτασης και στο ανώτερο απολυτήριο λυκείου. Επιπλέον, µερικοί τοµείς µπορούν να δώσουν πρόσθετη έµφαση στην επαγγελµατική εµπειρία, τις σπουδές, την πρακτική κατάρτιση, κ.λ.π. Τα πολυτεχνεία αποφασίζουν σχετικά µε τα κριτήρια επιλογής σπουδαστών τους, ανεξάρτητα. Τα κριτήρια περιλαµβάνουν το προηγούµενο αρχείο σπουδών του σπουδαστή (µέσος όρος βαθµολογίας και βαθµοί που σχετίζονται µε τον τοµέα) και την επαγγελµατική εµπειρία. Επιπλέον οργανώνεται συχνά µια δοκιµή ικανότητας. 4.α.5 Στατιστικά

Η επιλογή των πτυχιούχων µετά την ολοκλήρωση της γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης το 2001

Πτυχιούχοι (35.500) Επαγγελµατική εκπαίδευση 4% Πολυτεχνεία 12% Πανεπιστήµια 19% ∆εν συνέχισε αµέσως 65%

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

4.β Επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και κατάρτιση (Ammatillinen peruskoulutus / Grundläggande yrkesutbildning) Τα επαγγελµατικά ιδρύµατα δεν διαιρούνται πλέον σε µορφές ιδρύµατών σύµφωνα µε τον τοµέα της εκπαίδευσης που παρέχουν. Τα περισσότερα ιδρύµατα παρέχουν εκπαίδευση σε διαφορετικούς τοµείς της επαγγελµατικής εκπαίδευσης. Τα τελευταία χρόνια, η ευθύνη για την επαγγελµατική εκπαίδευση έχει µεταβιβαστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από το κράτος στους δήµους. Ο στόχος της επαγγελµατικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι να προσφερθούν στους µαθητές οι γνώσεις και απαραίτητες δεξιότητες για την απόκτηση των επαγγελµατικών ικανοτήτων και η δυνατότητα της µελλοντικής τους απασχόλησης στην αγορά.


142

Η επαγγελµατική εκπαίδευση οµαδοποιείται σε τοµείς εκπαίδευσης, οι οποίοι διαιρούνται σε ειδικότητες. Οι τοµείς της εκπαίδευσης είναι οι ακόλουθοι: τοµέας των φυσικών πόρων, της τεχνολογίας και των µεταφορών, διοίκησης επιχειρήσεων, τουρισµού, τοµέα εστιάσεως και σπιτιών, οικονοµίας, υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών, πολιτισµού και τοµέα της φυσικής αγωγής. Οι µαθητές στην επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και κατάρτιση είναι κυρίως ηλικίας 16-25 ετών. Τα τρία έτη σπουδών παρέχουν την δυνατότητα να οδηγηθούν οι µαθητές στα πολυτεχνεία και στα πανεπιστήµια. Η γενική εκπαιδευτική απαίτηση για να γίνουν αποδεχτοί οι µαθητές στην επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και κατάρτιση είναι η ολοκλήρωση της υποχρεωτικής βασικής εκπαίδευσης, ή αντίστοιχη εκπαίδευση πραγµατοποιούµενη στο εξωτερικό. Εντούτοις, εκείνοι που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευσή τους αλλά είναι τουλάχιστον 17 ετών (ολιγάριθµη εξαίρεση) µπορούν να εγκριθούν για ειδικούς λόγους. Απαιτείται σε όλες τις µορφές εκπαίδευσης ότι η κατάσταση υγείας του σπουδαστή της είναι τέτοια που δεν διαµορφώνει κάποιο εµπόδιο στη συµµετοχή του στη σχετική εκπαίδευση. Τα κριτήρια και οι κανονισµοί σχετικά µε την επιλογή σπουδαστών καθορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας. Οι µαθητές υποβάλλουν αίτηση κυρίως για την επαγγελµατική εκπαίδευση µέσω του national joint application system. Τα κύρια κριτήρια επιλογής για την επαγγελµατική εκπαίδευση είναι η επιτυχία στις προηγούµενες σπουδές, η επαγγελµατική εµπειρία και άλλοι παράγοντες. Οι διάφορες εξετάσεις ικανότητας οργανώνονται συχνά για τους υποψηφίους. Η επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και κατάρτιση είναι δωρεάν για τους µαθητές, αλλά και τα µικρά δίδακτρα σπουδών µπορούν να χρεωθούν για έναν συγκεκριµένο λόγο (π.χ. προσωπικός εξοπλισµός) µε την άδεια από το Υπουργείο Παιδείας. Στους µαθητές προσφέρεται ένα ελεύθερο καθηµερινό γεύµα αλλά πρέπει να πληρώσουν για τα εγχειρίδιά τους. Όλη η επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι µικτή εκπαίδευση. Τα µεγέθη των σχολείων ποικίλλουν, ο µεγαλύτερος αριθµός σπουδαστών σε σχολείο ξεπερνάει τους 4.000. Τα ιδρύµατα διαµορφώνουν τοπικά ή περιφερειακά δίκτυα συνεργασίας, όπου οι οδηγίες διδασκαλίας οργανώνονται από κοινού από τα τοπικά επαγγελµατικά ιδρύµατα και τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Κατά συνέπεια, οι µαθητές έχουν περισσότερες επιλογές να παρακολουθήσουν σπουδές από διαφορετικά ιδρύµατα. 4.β.1. Οργάνωση του σχολείου Τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα που παρέχουν την επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι κρατικά ή ιδιωτικά (27%). ∆εν υπάρχει κανένα ειδικό µέτρο στον αριθµό εργάσιµων ηµερών, του σχολικού έτους και των διακοπών, στη νοµοθεσία Αντ' αυτού, οι ηµεροµηνίες έναρξης και λήξης του σχολικού έτους και οι διακοπές καθιερώνονται από τον παροχέα εκπαίδευσης (δήµο, ιδιώτη). 4.β.2. Πρόγραµµα σπουδών Το σύστηµα προγράµµατος σπουδών της επαγγελµατικής εκπαίδευσης αποτελείται από τα κεντρικά εθνικά προγράµµατα σπουδών, τα προγράµµατα σπουδών του παροχέα εκπαίδευσης και τα προσωπικά σχέδια σπουδών. Το Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης εγκρίνει τα κεντρικά προγράµµατα σπουδών. Ο σκοπός των κεντρικών εθνικών προγραµµάτων σπουδών είναι να απεικονίσουν τους στόχους της εκπαιδευτικής πολιτικής, για να καθορίσουν τις απαιτήσεις για την εθνικά οµοιόµορφη επαγγελµατική κατάρτιση. Οι επαγγελµατικές δεξιότητες ορίζονται ως οι λειτουργικές ενότητες στην οικονοµικά ενεργή ζωή. Οι παροχείς εκπαίδευσης καταρτίζουν τα προγράµµατα σπουδών τους µε βάσει το κεντρικό εθνικό πρόγραµµα σπουδών. Το λεπτοµερές περιεχόµενο και οι µέθοδοι σπουδών δεν καθορίζονται στα κεντρικά εθνικά προγράµµατα σπουδών. Καθορίζονται στο τοπικό πρόγραµµα σπουδών κάθε ιδρύµατος, το οποίο καταρτίζεται από τον παροχέα εκπαίδευσης βάσει των σχετικών κεντρικών προγραµµάτων σπουδών. Τα ίδια τα ιδρύµατα αποφασίζουν πώς να οργανώσουν την οδηγία τους,


143

και µπορούν να λάβουν υπόψη τις τοπικές και µεταβαλλόµενες ανάγκες της οικονοµίας και της τοπικής κοινωνίας. Ο στόχος είναι ότι ο παροχέας εκπαίδευσης σχεδιάζει την εκπαίδευση και την κατάρτισή µαζί µε άλλα τοπικά ιδρύµατα έτσι ώστε οι µαθητές να µπορούν επίσης να περιλάβουν τις ενότητες σπουδών από άλλους τοµείς και από τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση στα προσόντα τους. Από την 1η Αυγούστου 2001 όλα τα προγράµµατα που οδηγούν στα ανώτερα δευτεροβάθµια επαγγελµατικά προσόντα διαρκούν τρία έτη για να ολοκληρωθούν και να περιλαµβάνουν 120 credits. Ένα έτος σπουδών αποτελείται από 40 credits, ενώ ένα credits είναι ισοδύναµο µε 40 ώρες εργασίας ενός σπουδαστή. Τα προγράµµατα σπουδών που οδηγούν στα επαγγελµατικά προσόντα περιλαµβάνουν: - επαγγελµατικές σπουδές (90 credits) - κεντρικά (βασικά) θέµατα (20 credits) - σπουδές ελεύθερης-επιλογής (10 credits). Τα κεντρικά (βασικά) θέµατα 16 credits των υποχρεωτικών σπουδών και 4 credits των επιλογών.

Μητρική γλώσσα (π.χ. φινλανδικός, σουηδικά, Sami) 4 credits Άλλη εθνική γλώσσα (φιλανδικά, σουηδικά) 1 credit Ξένη γλώσσα 2 credits Μαθηµατικά 3 credits Κοινωνικά, θέµατα επιχειρήσεων και αγοράς εργασίας 1 credit Φυσική και χηµεία 2 credits Φυσική αγωγή 1 credit Αγωγή Υγείας 1 credit Τέχνες και πολιτισµός 1 credit

Οι επιλογές είναι προηγµένες σπουδές στα προαναφερθέντα θέµατα, ή µπορούν να επιλεχτούν ακόλουθες σπουδές: περιβαλλοντικές µελέτες, πληροφορική και τεχνολογία επικοινωνιών, ηθική, πολιτισµοί, ψυχολογία και επιχειρηµατικό πνεύµα. 4.β.3. Αξιολόγηση / προσόντα Το Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης εκδίδει επίσης τους κανονισµούς σχετικά µε τα πτυχία αξιολόγησης και τίτλου σπουδών των σπουδαστών. Η γνώση και οι δεξιότητες των σπουδαστών και η πρόοδός τους αξιολογούνται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα και κατά τη διάρκεια των σπουδών και µετά από τις σπουδές. Οι µαθητές βαθµολογούνται µε την ακόλουθη κλίµακα: άριστο (5), καλό (4–3) και ικανοποιητικό (2–1). Η αξιολόγηση διευθύνεται από τους δασκάλους. Η αξιολόγηση πρέπει να καθοδηγήσει και να παρακινήσει τους µαθητές καθώς επίσης και να αναπτύξει τις δυνατότητές τους στην αυτοαξιολόγηση. Στους µαθητές απονέµονται, µε την ολοκλήρωση όλων των σπουδών που περιλαµβάνονται στο προσωπικό σχέδιο σπουδής του σπουδαστή, το πιστοποιητικό τίτλου σπουδών. Σε έναν σπουδαστή που αποχωρεί χωρίς ολοκλήρωση του επαγγελµατικού τίτλου σπουδών χορηγείται ένα πιστοποιητικό της αποχώρησης, το οποίο περιλαµβάνει τις ολοκληρωµένες σπουδές και τους βαθµούς τους. 4.β .4. Στατιστικά

Νέοι σπουδαστές στηνεπαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και κατάρτιση µέσα

στο 2001

Εκπαιδευτικό τµήµα Φυσικοί πόροι 3.835 Τεχνολογία και µεταφορές 21.322


144

∆ιοίκηση επιχειρήσεων 11.855 Οικονοµικά, τουρισµός, τοµέα εστιάσεως και σπιτιών 7.271 Υγεία και κοινωνικές υπηρεσίες 9.310 Πολιτισµός 3.527 Ανθρωπιστικές επιστήµες και εκπαίδευση 1.224 Άλλη εκπαίδευση 490 Σύνολο 58.834


145

ΑΓΓΛΙΑ (2003) Έκταση - Πληθυσµός 130281 Km2 – 49181000 κάτοικοι

Ευθύνη Ευθύνη για την οργάνωση και διοίκηση των σχολείων έχουν και τα τοπικά συµβούλια όπου έχουν εκλεχθεί οι λεγόµενες τοπικές εκπαιδευτικές αρχές (local education authorities - LEA).

Ιδιωτικά σχολεία ∆εν λαµβάνουν απευθείας κρατική επιχορήγηση αλλά χρηµατοδοτούνται από δίδακτρα και έσοδα από επενδύσεις. ∆εν υποχρεώνονται να παρέχουν το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών.

Υποχρεωτική εκπαίδ. Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 5 ως 16 ετών.

∆ιαιρείται ∆ιαιρείται σε τέσσερα βασικά στάδια : βασικό στάδιο 1 (key stage 1) ηλικίες από 5 – 7, το βασικό στάδιο 2 (ηλικίες από 7 – 11) παρέχεται στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τα βασικό στάδιο 3 και βασικό στάδιο 4 σε δευτεροβάθµια σχολεία (ηλικίες από 11 – 16).

Πρωτοβάθµια εκπαίδευση

ωράριο Τα σχολεία ανοίγουν στις 9 π.µ. και κλείνουν στις 3-5 µ.µ.

Μαθήµατα (ηλικία 5 – 11)

Αγγλικά, µαθηµατικά, τεχνολογία επιστήµης, σχέδιο και τεχνολογία, πληροφορική και επικοινωνίες (ICT), ιστορία, γεωγραφία, τέχνη και σχέδιο, µουσική και φυσική αγωγή

Αξιολόγηση

Συνεχής αξιολόγηση στα αγγλικά, µαθηµατικά και επιστήµη. Στο τέλος του βασικού σταδίου 1 ( 7 ετών) οι µαθητές αναλαµβάνουν σχολικές εργασίες και γραπτά διαγωνίσµατα σε αγγλικά και µαθηµατικά. Στο τέλος του βασικού σταδίου 2 (11 ετών) οι µαθητές δίνουν γραπτές εξετάσεις στα αγγλικά, µαθηµατικά και στις επιστήµες.

Μέθοδοι - Υλικό Οι εκπαιδευτικοί είναι υπεύθυνοι για τον καθορισµό των µεθόδων διδασκαλίας και των υλικών ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση

Ωράριο Τα σχολεία ανοίγουν στις 9 π.µ. και κλείνουν στις 3-5 µ.µ.

Ηλικίες 12-16 24 ώρες την εβδοµάδα, για ηλικίες 11 –14 24 ώρες την εβδοµάδα όπου µέσα σε αυτές περιλαµβάνονται 3 ώρες αγγλικά και 3 ώρες µαθηµατικά.

ΣΕΠ Προσφέρουν σχολικό επαγγελµατικό προσανατολισµό και καθοδήγηση στις ηλικίες 13+

Μαθήµατα στάδιο 3 Αγγλικά, µαθηµατικά, επιστήµες, σχέδιο και τεχνολογία, ιστορία, γεωγραφία, µοντέρνα ξένη γλώσσα, τέχνη και σχέδιο, τεχνολογία ενηµέρωσης και επικοινωνιών, µουσική, φυσική αγωγή, και αγωγή του πολίτη.

Μαθήµατα στάδιο 4 Αγγλικά, µαθηµατικά, επιστήµες, σχέδιο και τεχνολογία, τεχνολογία ενηµέρωσης και επικοινωνιών, µοντέρνα ξένη γλώσσα, τέχνη και σχέδιο, µουσική, φυσική αγωγή, και αγωγή του πολίτη.

Μέθοδοι - Υλικό Οι εκπαιδευτικοί είναι υπεύθυνοι για τον καθορισµό των µεθόδων διδασκαλίας και των υλικών Επαγγελµατική εµπειρία

Οι περισσότεροι µαθητές στο βασικό στάδιο 4 αναλαµβάνουν µια περίοδο επαγγελµατικής εµπειρίας. (Σειρά από εργασίες, µελετάτε εκπαίδευση στον εργασιακό χώρο)


Συνεχής αξιολόγηση. Στο τέλος του βασικού σταδίου 3 (14 ετών) αξιολόγηση από τους εκπαιδευτικούς σε όλα τα θέµατα του προγράµµατος σπουδών και µε διαγωνίσµατα σε εθνικό επίπεδο στα αγγλικά, µαθηµατικά και επιστήµες. Η αξιολόγηση των µαθητών στο τέλος του βασικού σταδίου 4 γίνεται από το (GCSE). Τα GCSE λαµβάνονται σε µια σειρά από ξεχωριστά θέµατα και απονέµονται ένας από οχτώ βαθµούς (Α* - G). Πρέπει να φθάσουν το κατώτερο επίπεδο Grade G για να συµπεριληφθεί στο πτυχίο µια θεµατική ενότητα.

Επαγγελµατικό GCSE Θεµατικές ενότητες : Εφαρµοσµένη τέχνη και σχέδιο, εργασία (business), ICT, επιστήµη, µηχανική, κατασκευές, υγεία και κοινωνική περίθαλψη, ελεύθερος χρόνος και τουρισµός.

ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (ηλικίες άνω των 16 ετών)

Κατευθύνσεις - Ιδρύµατα

Οι νέοι παραµένουν στο σχολείο ή µεταφέρονται στα ιδρύµατα επιπλέον εκπαίδευσης (sixth-form κολέγιο για να ακολουθήσουν ακαδηµαϊκά µαθήµατα (General Certificate of Education Advanced-levels – GCE A-Levels) ή µεταφέρονται στην πρόσθετη εκπαίδευση ή σε ένα τριτογενές κολέγιο για να παρακολουθήσουν επαγγελµατικά µαθήµατα.)

Ωράριο

Τα σχολεία προσφέρουν µαθήµατα πλήρους απασχόλησης, τα ιδρύµατα πρόσθετης εκπαίδευσης προσφέρουν full-time και part-time για ανθρώπους που δουλεύουν. Τα σχολεία και τα κολέγια sixth-form είναι πρωινά (9:00 π.µ. έως 4:00 µ.µ.), ενώ τα ιδρύµατα πρόσθετης εκπαίδευσης προσφέρουν και απογευµατινά µαθήµατα (9:00 π.µ. έως 9:00/10:00 µ.µ).


146

ΓΑΛΛΙΑ (1999) Έκταση - Πληθυσµός 60000000 κάτοικοι

Κατανοµή Η µητροπολιτική Γαλλία διαιρείται σε 22 περιοχές, κάθε µια από τις οποίες περιέχει από 2 έως 8 départements. Υπάρχουν 96 µητροπολιτικά και πέντε υπερπόντια départements.

Ευθύνη

Ο Υπουργός εθνικής παιδείας είναι αρµόδιος για την πολιτική που αφορά την εκπαίδευση. Βοηθιέται από έναν Αναπληρωτή Υπουργό επαγγελµατικής κατάρτισης. Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης τα οργανώνουν και τα διαχειρίζονται οι κοινότητες, τα Collèges από τα departments, και τα Lycées από τις περιοχές. Η επαγγελµατική κατάρτιση έξω από το εκπαιδευτικό σύστηµα είναι ευθύνη του Υπουργείου απασχόλησης και αλληλεγγύης και περιοχών. Τα περιφερειακά συµβούλια οργανώνουν τα ετήσια προγράµµατα µαθητείας.

Ιδιωτικά σχολεία Τα ιδιωτικά σχολεία υπογράφουν σύµβαση µε το κράτος το οποίο τους παρέχει οικονοµική ενίσχυση. Πρέπει να ακολουθήσουν τα χρονοδιαγράµµατα και τα προγράµµατα σπουδών που εφαρµόζονται στη δηµόσια εκπαίδευση

Υποχρεωτική εκπαίδευση

Η σχολική συµµετοχή είναι υποχρεωτική µεταξύ των ηλικιών 6 και 16. Αυτή η απαίτηση περιλαµβάνει το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (école élémentaire) και τα Collège και ένα χρόνο σε κάποιο Lycee.

Πρωτοβάθµια εκπαίδευση ∆ιάρκεια Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση διαρκεί πέντε έτη ή µέχρι την ηλικία των 11 ετών

Οργάνωση

Το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης περιλαµβάνει πέντε κατηγορίες που διαιρούνται σε δύο κύκλους: ο βασικός κύκλος εκµάθησης που αρχίζει στο ανώτερο τµήµα του νηπιαγωγείου και συνεχίζεται στα πρώτα δύο έτη της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και ο κύκλος σταθεροποίησης (εδραίωσης) που καλύπτει τα τελικά τρία έτη (CE2, CM1 και CM2.) πριν από την εισαγωγή (αποδοχή) στο Collège.

Ώρες διδασκαλίας την εβδοµάδα

26 ώρες µαθηµάτων την εβδοµάδα. Τα σχολεία κλείνουν συνήθως τις Τετάρτες και τα απογεύµατα του Σαββάτου καθώς επίσης και τις Κυριακές.

Μαθήµατα

Βασικός κύκλος εκµάθησης: Μαθηµατικά, Γαλλικά, ιστορία, γεωγραφία και αγωγή του πολίτη, καλλιτεχνικά, φυσική αγωγή, Directed studies Κύκλος σταθεροποίησης : Γαλλικά και σύγχρονες γλώσσες , Μαθηµατικά, Ιστορία, γεωγραφία, αγωγή του πολίτη, επιστήµη και τεχνολογία, Καλλιτεχνικά, φυσική αγωγή, Directed studies


Το Συµβούλιο των δασκάλων (Teachers' Council) κάθε κύκλου προάγει τους µαθητές που απέκτησαν τον έπαινο του δασκάλου τους Μια εθνική εξέταση οργανώνετε στην αρχή κάθε σχολικού έτους από το 1989 για να αξιολογήσει την ανάγνωση, τη γραφή και τις µαθηµατικές δεξιότητες όλων των µαθητών που εισάγονται στον κύκλο σταθεροποίησης (και στην 6η τάξη στα Collèges).

Υποχρεωτική ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση ∆ιάρκεια ∆ιαρκεί τέσσερα χρόνια. Από την ηλικία των 11-15 ετών.

Οργάνωση Η διδασκαλία στα Collèges διαιρείται σε τρεις κύκλους: ο κύκλος προσαρµογής, ο κεντρικός κύκλος (διαρκεί 2 χρόνια), ο κύκλος καθοδήγησης.

Ώρες διδασκαλίας Καµία διδασκαλία δεν παρέχεται την Τετάρτη και το Σάββατο απόγευµα. Οι ώρες διδασκαλίας είναι 55 λεπτά και ένα διάλυµα πέντε λεπτά. Οι µαθητές έρχονται στο σχολείο δέκα λεπτά πριν από την είσοδο στην τάξη τους.

Μαθήµατα

Οι ώρες των µαθηµάτων εξαρτώνται από τον κύκλο σπουδών. Τα υποχρεωτικά µαθήµατα είναι Γαλλικά, Μαθηµατικά, Πρώτη µοντέρνα ξένη γλώσσα, Ιστορία γεωγραφία αγωγή του πολίτη, Φυσικές επιστήµες, Φυσική και χηµεία, καλλιτεχνική εκπαίδευση, Τεχνολογία, Φυσική αγωγή και αθλητισµός.


Η αξιολόγηση γίνεται από τους καθηγητές µε τη συµµετοχή τω γονιών. Τα αποτελέσµατα του µαθητή στα δύο τελευταία χρόνια σηµειώνονται σε έναν σχολικό έλεγχο που λαµβάνεται υπόψη για την απόκτηση του εθνικού τίτλου απόλυσης (diplôme national du brevet). Αυτό είναι ένα πτυχίο γενικής εκπαίδευσης και δεν καθορίζει το µελλοντικό προσανατολισµό του µαθητή. Το πιστοποιητικό απονέµεται βάσει της εξέτασης στο τέλος της τελευταίας τάξης και των αποτελεσµάτων κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων τάξεων.

Καθοδήγηση

Το τελικό έτος στο Collège αποτελεί τη βασική περίοδο καθοδήγησης. ∆ύο επιλογές είναι δυνατές: 1)η 2η γενική ή τεχνολογική 2)η 2η επαγγελµατική κατηγορία

Μετά-Υποχρεωτική ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση

Οργάνωση

Η µετά-δευτεροβάθµια εκπαίδευση διακρίνεται σε Lycées: γενικό και τεχνολογικό Lycées ή επαγγελµατικό Lycées.


147

Γενική και Τεχνολογική Κατεύθυνση

Οργάνωση

Το γενικό ή τεχνολογικό Lycées είναι µικτής εκπαίδευσης δευτεροβάθµιο σχολείο που προετοιµάζει τους µαθητές σε τρία έτη (2η, 1η και τελική (terminal) τάξη) για τα ακόλουθα πιστοποιητικά: το γενικό Baccalauréat, το τεχνολογικό Baccalauréat, και το τεχνικό πιστοποιητικό (brevet de technicien).

Μαθήµατα

2η τάξη (2nd class)

Γαλλικά , Μαθηµατικά, Φυσική – χηµεία, Life and earth sciences, Σύγχρονη γλώσσα, Ιστορία – γεωγραφία, Φυσική αγωγή και αθλητισµός, Πολιτική, νοµική και κοινωνική εκπαίδευση. Η 2η τάξη είναι ο κύκλος στον οποίο οι µαθητές επιλέγουν τον τύπο του baccalauréat µε το οποίο θέλουν να ασχοληθούν. Η διδασκαλία στη 2η τάξη περιλαµβάνει σειρές µαθηµάτων κοινές για όλους τους µαθητές, δύο συγκεκριµένες σειρές µαθηµάτων επιλογής που επιλέγονται από το µαθητή και τη δυνατότητα µιας προαιρετικής σειράς µαθηµάτων.

1η και τελευταία τάξη (1st and Terminal Classes)

Τα προγράµµατα σπουδών και οι θεµατικές περιοχές του τελικού κύκλου ποικίλλουν ανάλογα µε τον τύπο κατεύθυνσης. -η γενική κατεύθυνση, Baccalauréat σε µια από τις ακόλουθες τρεις περιοχές: L (λογοτεχνικό), ES (οικονοµική και κοινωνική), και S (επιστηµονικό). - η τεχνολογική κατεύθυνση, Baccalauréat σε ένας από τους ακόλουθους πέντε τύπους: STT (sciences et technologies tertiaires), STI (sciences et technologies industrielles), STL (sciences et technologies de laboratoire), SMS (sciences médico-sociales), EPS (education physique et sportive), ή ένα συγκεκριµένο τεχνολογικό Baccalauréat στους τοµείς εστιάσεως, εφαρµοσµένων τεχνών ή µουσικής και χορού. - το brevet de technicien, το οποίο παρέχει τεχνικά προσόντα και ειδίκευση σε έναν δεδοµένο τοµέα


Η αξιολόγηση γίνεται από το Συµβούλιο των δασκάλων. Στην αρχή της 2ης γενικής και τεχνολογικής τάξης, όλοι οι µαθητές αξιολογούνται στις βασικές θεµατικές περιοχές: Γαλλικά, µαθηµατικά, ιστορία-γεωγραφία, σύγχρονη γλώσσα 1 (αγγλικά ή γερµανικά). Στην τάξη αυτή ο µαθητής αποφασίζει προς ποια κατεύθυνση θα προσανατολιστεί. Οι σπουδές που ολοκληρώνονται σε ένα γενικό ή τεχνολογικό Lycées οδηγούν σε µια γενική ή τεχνολογική εξέταση Baccalauréat.

Εξέταση

Το Baccalauréat δίνει την πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Περιλαµβάνει τις υποχρεωτικές και προαιρετικές εξετάσεις. Οι εξετάσεις αφορούν τα επίσηµα προγράµµατα σπουδών των τελικών τάξεων στα Lycées. Μόνο µια εξέταση οργανώνεται κάθε έτος σε µια ηµεροµηνία που καθορίζεται από τον Υπουργό εθνικής παιδείας. Ο Υπουργός αναθέτει σε ένα recteur να επιλέξει τα θέµατα εξέτασης. Οι µαθητές που δεν περνούν την εξέταση Baccalauréat αλλά έχουν λάβει κατά µέσον όρο βαθµολογία ισοδύναµη µε τουλάχιστον 8/20 µπορούν να λάβουν ένα απολυτήριο λυκείου (certificat de fin d'études secondaires). Αυτό το πιστοποιητικό δηλώνει ότι ο µαθητής έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση πλήρως, αλλά δεν επιτρέπει την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση.

Επαγγελµατική Κατάρτιση

Οργάνωση

Το επαγγελµατικό Lycées προετοιµάζει για τις εθνικές επαγγελµατικές εξετάσεις σε επίπεδο V όπως το επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας (CAP) και ο επαγγελµατικός τίτλος σπουδών (BEP), καθώς επίσης και εκείνες σε επίπεδο IV όπως το επαγγελµατικό Baccalauréat

∆ιάρκεια

Οι σπουδές στα επαγγελµατικά Lycées διαρκούν δύο έτη και οδηγούν στο επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας (CAP) και τον επαγγελµατικό τίτλο σπουδών (BEP), και µε επιπλέον δύο έτη στο επαγγελµατικό Baccalauréat. Αυτά τα πιστοποιητικά είναι κατάλληλα στον κάτοχο τους για την αγορά εργασίας.

Μαθήµατα

CAP

- Γενική εκπαίδευση (14,5 έως 16 ώρες την εβδοµάδα) :Γαλλικά, µαθηµατικά, ιστορία και γεωγραφία, οικονοµικά, πολιτική, µια σύγχρονο ξένη γλώσσα, αισθητική αγωγή, οικιακή και κοινωνικά οικονοµικά, φυσική αγωγή - Τεχνολογική και επαγγελµατική εκπαίδευση (12 έως 17 ώρες την εβδοµάδα ) - Ποικίλες περίοδοι εκµάθησης πάνω στη δουλειά

BEP - Γενική εκπαίδευση (14 έως 22 ώρες). - Τεχνολογική εκπαίδευση (16 έως 20 ώρες). - Περίοδοι εκµάθησης πάνω στη δουλειά


148

Επαγγελµατικό Baccalauréat

Οι 30 ώρες των µαθηµάτων την εβδοµάδα διανέµονται ως εξής: − Επαγγελµατική, τεχνολογική, και επιστηµονική εκπαίδευση (16 έως 18 ώρες) − Γενική εκπαίδευση: • Γαλλικά, (3 έως 4 ώρες) • µια σύγχρονη ξένη γλώσσα (2 έως 3 ώρες) • γνώση του σύγχρονου κόσµου µέσω της ιστορίας, της γεωγραφίας, και της πολιτικής (2

ώρες) • φυσική αγωγή και αθλητισµός (2 ώρες) • τέχνη (2 ώρες). Επιπλέον, 3 έως 6 ώρες τίθενται κατά µέσο όρο για τα µεµονωµένα προγράµµατα. - Εκµάθηση πάνω στη δουλειά: 16 έως 20 εβδοµάδες για δύο έτη. Είναι ανοικτό στους υποψηφίους που κατέχουν ένα BEP (ή ένα CAP που προετοιµάζεται πάνω από δύο έτη µετά από την 3η τάξη) αντίστοιχο στο επαγγελµατικό Baccalauréat.

Αξιολόγηση Η αξιολόγηση είναι ίδια µε αυτή που γίνεται στα Γενικά και Τεχνολογικά Lycee.


149

ΓΕΡΜΑΝΙΑ (2002 – 2003) Έκταση - Πληθυσµός 357.000 Km2 – 82400000 κάτοικοι πριν την ενοποίηση

Ευθύνη

Η διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος είναι πρωτίστως ευθύνη των οµόσπονδων κρατιδίων και τα σχολεία διευθύνονται γενικά από τους αντίστοιχους δήµους τους. Η διοίκηση των σχολείων έχει γενικά δοµή δύο βαθµίδων, στην ανώτερη βαθµίδα είναι τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων των οµόσπονδων κρατιδίων και στην κατώτερη βαθµίδα τα σχολικά γραφεία (Schulämter) στο τοπικό επίπεδο, την περιοχή, ή το κοινοτικό επίπεδο. Τα Grundschulen , τα Hauptschulen και τα ειδικά σχολεία εποπτεύονται από τα σχολικά γραφεία. Τα άλλα σχολεία συµπεριλαµβανοµένων των επαγγελµατικών σχολών εποπτεύονται από τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων.

Ιδιωτικά σχολεία

Στην προσχολική εκπαίδευση το 66% των Kindergärten στη ∆υτική Γερµανία είναι ιδιωτικά. Σε αντίθεση, στην Ανατολική Γερµανία, περίπου 33% είναι ιδιωτικά. Στην πρωτοβάθµια η δηµιουργία των ιδιωτικών σχολείων είναι πιθανή µόνο όταν εξυπηρετούνται συγκεκριµένες ανάγκες Στην δευτεροβάθµια υπήρξαν 2.414 ιδιωτικά σχολεία γενικής εκπαίδευσης το 2001, τα οποία παρακολούθησαν το 6,3% των µαθητών.

Επαγγελµατική κατάρτιση σε εταιρίες

Η επαγγελµατική εκπαίδευση στα σχολεία αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των οµόσπονδων κρατιδίων, ενώ η οµοσπονδιακή κυβέρνηση είναι αρµόδια για την επαγγελµατική κατάρτιση µέσα σε εταιρίες. Σε επίπεδο κρατιδίου, συγκροτούνται επιτροπές που αποτελούνται από τους αντιπροσώπους των εργοδοτών, των συνδικάτων, και των υπουργείων οµόσπονδων κρατιδίων για να εξετάσουν την επαγγελµατική εκπαίδευση. Οι εταιρίες που παρέχουν την κατάρτιση έχουν το δικαίωµα να συµµετέχουν στον προγραµµατισµό και την εφαρµογή της ενδοεταιρικής επαγγελµατικής κατάρτισης και στο διορισµό των εκπαιδευτών (Ausbilder).


Αρχίζει για όλα τα παιδιά στην ηλικία των έξι ετών. ∆ιαρκεί συνήθως εννέα έτη (10 έτη στο Βερολίνο, το Βρανδεµβούργο, τη Βρέµη και τη βόρεια Ρηνανία).

Για τους νέους, που δεν παρακολουθούν κάποιο σχολείο για να συνεχίσουν τη γενική εκπαίδευσή τους ούτε το διπλό σύστηµα επαγγελµατικής κατάρτισης, επιβάλλεται να επεκτείνουν την υποχρεωτική εκπαίδευσή τους σε κάποιο τύπο πλήρους απασχόλησης επαγγελµατική σχολή. Επιπλέον, τα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια επιτρέπουν στους µαθητές να επιλέγουν ένα προαιρετικό 10ο έτος εκπαίδευσης για να αποκτήσουν προσόντα δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης το οποίο παρέχει την πρόσβαση στη µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση.


∆ιάρκεια Παρέχεται στα σχολεία (Grundschulen) από το 1ο έως το 4ο σχολικό έτος (στο Βερολίνο και το Βρανδεµβούργο από το 1ο έως το 6ο έτος).


Ο αριθµός εβδοµαδιαίων ωρών κάθε τάξης διαφέρει ανάλογα µε το κρατίδιο, από περίπου 20 ώρες στο 1ο έτος έως 27 ώρες στο 4ο έτος. Ένα µάθηµα διαρκεί συνήθως 45 λεπτά.

Μαθήµατα

Γερµανικά, µαθηµατικά, Sachunterricht (που παρέχουν µια εισαγωγή στις κοινωνικές σπουδές, την ιστορία, τη γεωγραφία, τη βιολογία, τη φυσική και τη χηµεία), τέχνη, µουσική, αθλητισµό, και µια πρώτη επαφή µε µια ξένη γλώσσα προσφέρεται από το τρίτο έτος. Στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια διδάσκονται τα θρησκευτικά

Αξιολόγηση Η επίδοση κάθε µαθητή ελέγχεται συνεχώς µε τη βοήθεια των γραπτών δοκιµών και µιας προφορικής αξιολόγησης και µιας πρακτικής εργασίας του µαθητή. Ένας µαθητής µπορεί να κληθεί να επαναλάβει την ίδια τάξη ανάλογα µε το επίπεδο προόδου του.

∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση

Σχολεία

Η γενική κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχεται στα Hauptschule (βασική γενική εκπαίδευση από το 5ο έως το 9ο έτος µε προαιρετικό ένα 10ο έτος), στα Realschule (εκτεταµένη γενική εκπαίδευση από το 5ο έως το 10ο έτος), στα Gymnasium (ενισχυµένη γενική εκπαίδευση από το 5ο έως το 13ο έτος), στα Gesamtschule (συνδυασµός των τριών παραπάνω σχολείων από το 5ο έως το 10ο έτος) και στα Mittelschule (προσφέρει γενικές και επαγγελµατικά προσανατολισµένες σειρές µαθηµάτων και παρέχει τις προϋποθέσεις για τα επαγγελµατικά προσόντα από το 5ο έως το 10ο έτος)

Προσανατολισµός

Στο 5ο και 6ο έτος σπουδών υπάρχει µια φάση προσανατολισµού προς µια περαιτέρω επιλογή της εκπαιδευτικής πορείας µε τις υπάρχουσες ειδικεύσεις. Από το 7ο έτος, οι διαφορετικοί τύποι σχολείων και οι εκπαιδευτικές πορείες διαφοροποιούνται όλο και περισσότερο από την άποψη των θεµατικών περιοχών που προσφέρονται. Στις πιο ανώτερες τάξεις, η µορφή κάθε εκπαιδευτικής πορείας και η απόκτηση των κατάλληλων δεξιοτήτων για ένα ιδιαίτερο πιστοποιητικό γίνεται όλο και περισσότερο σηµαντική στη διαµόρφωση της σχολικής σταδιοδροµίας του κάθε µαθητή.


150


28 ώρες µαθηµάτων στα υποχρεωτικά θέµατα και στις υποχρεωτικές επιλογές, για τα έτη από το 5ο έως το 6ο και 30 ώρες στα έτη από το 7ο έως το 10ο ανεξάρτητα από το σχολικό τύπο. Ένα µάθηµα διαρκεί συνήθως 45 λεπτά.

Μαθήµατα στα Hauptschule

Γερµανικά, µια ξένη γλώσσα, µαθηµατικά, φυσική, χηµεία, βιολογία, γεωγραφία, ιστορία, Arbeitslehre (προεπαγγελµατικές σπουδές), κοινωνικές σπουδές, µουσική, τέχνη, αθλητισµό, θρησκευτικά και, σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια, οικιακή οικονοµία και οικονοµικά.

Μαθήµατα στα Realschulen

Γερµανικά, ξένη γλώσσα (συνήθως αγγλικά), µαθηµατικά, φυσική, χηµεία, βιολογία, γεωγραφία, ιστορία, πολιτική, µουσική, τέχνη, αθλητισµό, και θρησκευτικά. Στο έβδοµο ή όγδοο έτος, οι µαθητές πρέπει να πάρουν από τρεις έως έξι ώρες την εβδοµάδα προαιρετικές σειρές µαθηµάτων εκτός από τα υποχρεωτικά θέµατα.

Μαθήµατα στα Gymnasium (5ο – 10ο έτος)

Γερµανικά, τουλάχιστον δύο ξένες γλώσσες, µαθηµατικά, φυσική, χηµεία, βιολογία, γεωγραφία, ιστορία, πολιτική, µουσική, τέχνη, αθλητισµό και θρησκευτικά. Στο 9ο και 10ο έτος, οι µαθητές λαµβάνουν συνήθως δύο έως πέντε ώρες κάθε εβδοµάδα τη διδασκαλία υποχρεωτικών θεµάτων επιλογής στον τοµέα

Μαθήµατα στα Gesamtschulen

Συνδυάζει τις τρεις εκπαιδευτικές πορείες του Hauptschule, του Realschule και του Gymnasium. Η ρύθµιση των µαθητών βάσει των επιπέδων δυνατοτήτων αρχίζει στα µαθηµατικά και την πρώτη ξένη γλώσσα στο 7ο έτος, στα γερµανικά συνήθως στο 8ο έτος ή, το αργότερο, στο 9ο έτος και τουλάχιστον σε µια επιστήµη (φυσική ή χηµεία) στο 9ο έτος το αργότερο. Όλοι οι µαθητές συνεχίζουν συνήθως να διδάσκονται µαζί τα θέµατα κοινωνικών επιστηµών, τέχνη, µουσική, αθλητισµό και θρησκευτικά.

Προσόντα στο τέλος του 9ου έτους

Τίτλος σπουδών Hauptschulabschluss. Στους τύπους σχολείων όπου οι σειρές µαθηµάτων οργανώνονται µε διάρκεια περισσότερο από 9 έτη, αντίστοιχα προσόντα µπορούν να ληφθούν, εάν έχουν επιτευχθεί από τον µαθητή ικανοποιητικά αποτελέσµατα σε όλα τα θέµατα. Αυτά χρησιµοποιούνται ως βάση για την επαγγελµατική κατάρτιση στο διπλό σύστηµα. Επιπλέον, υπό ορισµένες συνθήκες αποτελούν προϋπόθεση για την αποδοχή στο Berufsfachschulen και στο Berufsgrundbildungsjahr (βασικό έτος επαγγελµατικής κατάρτισης). Αποτελούν, επιπλέον, απαίτηση για την αποδοχή σε ορισµένα Fachschulen (τεχνικά σχολεία που παρέχουν τη συνεχιζόµενη επαγγελµατική κατάρτιση) και στα ιδρύµατα που προσφέρουν τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση για τους ενηλίκους (Zweiter Bildungsweg).

Προσόντα στο τέλος του 10ου έτους

Τίτλος σπουδών Mittlere Schulabschluss. Εξουσιοδοτεί τον κάτοχο για να προχωρήσει στις σειρές µαθηµάτων στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, π.χ. ειδικό Berufsfachschulen και Fachoberschule και χρησιµοποιείται επίσης για να χορηγήσει την αποδοχή στην επαγγελµατική κατάρτιση στο διπλό σύστηµα.

Μαθητές / τάξη, µαθητές/εκπαιδευτικό

Υπήρξε ένας µέσος όρος 24,5 µαθητών σε κάθε τάξη το 2002. Η αναλογία µαθητών-δασκάλου στη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ήταν 19,5 µαθητές ανά εκπαιδευτικό το 2001.

ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (ηλικίες από 16 έως 19 ετών)

Γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση

Σχολεία Το gymnasiale Oberstufe καλύπτει τα έτη 11-13 (ή 10-12 ή 11-12 σε δύο οµόσπονδα κρατίδια) και υποδιαιρείται συνήθως σε µια εισαγωγική φάση διάρκειας ενός έτους και µια διετή φάση προσόντων.

Αποδοχή Αποκτείται µε την ολοκλήρωση του 10ου έτους του Gymnasium ή µέσω των συγκρίσιµων προσόντων που αποκτιούνται σε άλλους τύπους κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης.

Μαθήµατα στο gymnasiale Oberstufe

Τρεις θεµατικές περιοχές : 1)γλώσσα, λογοτεχνία και τέχνες, 2)κοινωνικές επιστήµες, 3)µαθηµατικά, φυσικές επιστήµες και τεχνολογία. Η θρησκευτική εκπαίδευση και ο αθλητισµός είναι υποχρεωτικά θέµατα. Τα γερµανικά, µια ξένη γλώσσα και τα µαθηµατικά πρέπει πάντα να ληφθούν καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου τίτλου σπουδών. Μέχρι τα δύο τρίτα της διδασκαλίας πραγµατοποιείται στις βασικές σειρές µαθηµάτων. Οι µαθητές πρέπει για να επιλέξουν τουλάχιστον δύο ενισχυµένες σειρές µαθηµάτων, µια από τις οποίες πρέπει να είναι είτε γερµανικά, µια συνέχεια µιας ξένης γλώσσας, µαθηµατικά, είτε µια φυσική επιστήµη.

Απολυτήριες εξετάσεις Το gymnasiale Oberstufe τελειώνει µε την εξέταση Abitur. Στους υποψήφιους που επιτυγχάνουν στο Abitur τους απονέµονται τα γενικά προσόντα εισόδου στην τριτοβάθµια εκπαίδευση (allgemeine Hochschulreife).

Επαγγελµατική κατάρτιση

Σχολεία

Berufsfachschule (Πλήρους απασχόλησης επαγγελµατική σχολή), Fachoberschule (Τεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση), Berufliches Gymnasium/Fachgymnasium (Ανώτερο επίπεδο του Gymnasium µε µια επαγγελµατική κλίση), Fachschule (Τεχνικό σχολείο που παρέχει τη συνεχιζόµενη επαγγελµατική κατάρτιση).


151

Berufsfachschule ∆ιαρκεί από 1 έως 3 έτη. Παρέχεται µια γενική θεµατική περιοχή και µια θεµατική περιοχή που εστιάζει στην ειδίκευση µε σύνολο τουλάχιστον 30 ώρες την εβδοµάδα. Οδηγεί σε µια τελική εξέταση.

Fachoberschule Καλύπτει τα δύο διαδοχικά έτη, 11ο και 12ο. Καλύπτει τις τρεις θεµατικές περιοχές της γενικής εκπαίδευσης (γερµανικά, µαθηµατικά, µια ξένη γλώσσα) και τα µεµονωµένα θέµατα της εξειδικευµένης κατάρτισης. Οδηγεί σε µια τελική εξέταση.

Berufliches Gymnasium

Σε µερικά οµόσπονδα κρατίδια, αυτό το είδος σχολείου λαµβάνει τη µορφή ενός gymnasiale Oberstufe (ανώτερο επίπεδο του Gymnasium) µε τις σταδιοδροµίες-προσανατολισµού στην ειδικεύσεις και προσφέρει µια τρίχρονη διάρκεια εκπαίδευσης. Προσφέρει πτυχίο που συνήθως βοηθάει σε έναν γενικό τίτλο σπουδών εισόδου τριτοβάθµιας εκπαίδευσης

Fachschule

Προσφέρει συνήθως ένα συνδυασµό πτυχίου που είναι κατάλληλο για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση και ένα επαγγελµατικό τίτλο σπουδών. Προκειµένου να αναγνωριστούν στο Fachschule, οι µαθητές πρέπει κανονικά να έχουν ολοκληρώσει τη σχετική επαγγελµατική κατάρτιση σε ένα αναγνωρισµένο επάγγελµα που απαιτεί την επίσηµη κατάρτιση και να έχουν την πρακτική επαγγελµατική εµπειρία στον τοµέα που επιθυµούν να σπουδάσουν.

Στατιστικά

Το 2001, περίπου το 27,4% όλων των µαθητών συµµετείχαν στην εκπαίδευση στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο. Από αυτούς, περίπου το 22% παρακολούθησαν ένα σχολείο που παρέχει τη γενική εκπαίδευση, το 22,7% µια πλήρους απασχόλησης επαγγελµατική σχολή και το 55,3% µια επαγγελµατική σχολή µερικής απασχόλησης.


152

∆ΑΝΙΑ (2000) Έκταση - Πληθυσµός 43.000 Km2 – 5000000 κάτοικοι

Ευθύνη

Η κύρια ευθύνη για την εκπαίδευση εναπόκειται στο Υπουργείο Παιδείας. Τα προσχολικά ιδρύµατα βρίσκονται υπό την ευθύνη του Υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων. Οι δήµοι (kommuner) είναι αρµόδιοι για τα σχολεία που παρέχουν την πρωτοβάθµια και κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (το Folkeskole). Οι νοµοί είναι γενικά αρµόδιοι για την πλειοψηφία των Gymnasiums (γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και τα ιδρύµατα που προσφέρουν τις σειρές µαθηµάτων που οδηγούν στο højere forberedelseseksamen (υψηλότερη προπαρασκευαστική εξέταση - HF). Ο νοµός και τα δηµοτικά συµβούλια διευθύνουν τα σχολεία από κοινού µε την σχολικό επιτροπή του µεµονωµένου σχολείου. Το Υπουργείο Παιδείας συνεργάζεται µε τους κοινωνικούς εταίρους όσον αφορά την επαγγελµατική εκπαίδευση.

Ιδιωτικά σχολεία Η εκπαίδευση πρέπει να είναι συγκρίσιµη µε αυτή στα δηµόσια σχολεία, και πρέπει να υπάρξει ένας ορισµένος ελάχιστος αριθµός µαθητών. Η υποχρεωτική εκπαίδευση πραγµατοποιείται κυρίως στα δηµόσια σχολεία (90%) και στα ιδιωτικά σχολεία (10%).


∆ιαρκεί 9 έτη πλήρους απασχόλησης για τα παιδιά ηλικίας από 7 έως 16 ετών. Οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν να µείνουν και ένα 10ο έτος. Το δανικό εκπαιδευτικό σύστηµα δεν διαχωρίζει την πρωτοβάθµια µε την κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση.

Πρωτοβάθµια και Κατώτερη ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση

Σχολεία

Folkeskole. Είναι µικτή εκπαίδευση και παρέχεται δωρεάν (αυτό ισχύει επίσης για τα βιβλία και τα άλλα εκπαιδευτικά υλικά). ∆ύο άλλοι τύποι σχολείων φροντίζουν για τις ηλικίες 14 έως 18 ετών µετά από την ολοκλήρωση των επτά ετών σε Folkeskole: δηµόσια ή ιδιωτικά σχολεία νεολαίας κάτω από την ευθύνη της δηµοτικής αρχής και ιδιωτικά σχολεία (οικοτροφεία) (efterskoler), εγκεκριµένα και εποπτευόµενα από το Υπουργείο Παιδείας.

Ωράριο

Η διδασκαλία πραγµατοποιείται 5 ηµέρες εβδοµαδιαίως, από ∆ευτέρα έως Παρασκευή, συνήθως από 8,00 π.µ. µέχρι 2,00 ή 3,00 µ.µ., µε ένα σύντοµο µεσηµεριανό διάλειµµα (περίπου µισή ώρα). 200 σχολικές ηµέρες ετησίως. Ο αριθµός εβδοµαδιαίων µαθηµάτων καθορίζεται σύµφωνα µε την ηλικία των παιδιών και µπορεί να ποικίλει µεταξύ 20 εβδοµαδιαίων µαθηµάτων για τα πιο µικρά παιδιά και 28 για τις τελικές τάξεις του Folkeskole. Ένα µάθηµα διαρκεί 45 λεπτά.

Υλικό Τα σχολεία και οι δάσκαλοι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εγχειρίδια οι ίδιοι

Μαθήµατα

Κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ετών, τα δανικά, η αριθµητική/µαθηµατικά, η επιστήµη, η φυσική αγωγή και ο αθλητισµός, οι χριστιανικές µελέτες, η τέχνη και τέλος η µουσική αποτελούν ένα κοινό υποχρεωτικό πρόγραµµα σπουδών. Τα ∆ανικά είναι υποχρεωτικά από την 1η έως την 9η τάξη, τα αγγλικά την 4η έως την 9η τάξη, οι χριστιανικές µελέτες από την 1η έως την 6η τάξη και από την 8η έως την 9η τάξη, οι κοινωνικές σπουδές στην 9η τάξη, η ιστορία από την 3η έως την 8η τάξη, η φυσική αγωγή και ο αθλητισµός από την 1η έως την 9η τάξη, η µουσική από την 1η έως την 6η τάξη, η τέχνη από την 1η έως την 5η τάξη, τα µαθηµατικά από την 1η έως την 9η τάξη, οι επιστήµη από την 1η έως την 6η τάξη, η γεωγραφία και η βιολογία από την 7η έως την 8η τάξη, και η φυσική/η χηµεία από την 7η έως την 9η τάξη. Το υφαντικό σχέδιο, τα οικονοµικά και η ξυλουργική είναι υποχρεωτικά για ένα έτος ή περισσότερα µεταξύ της 4ης και 7ης τάξης σύµφωνα µε τις τοπικές αποφάσεις. Στους µαθητές πρέπει να προσφερθούν τα γερµανικά ή τα γαλλικά από την 7η έως την 9η τάξη. Οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν από ένα ευρύ φάσµα προαιρετικών θεµάτων στην 8η και 9η τάξη. Πρέπει να συµπεριλάβουν τα ακόλουθα υποχρεωτικά θέµατα: ασφάλεια οδικής κυκλοφορίας, εκπαίδευση υγείας και σεξουαλικών σχέσεων και οικογενειακή γνώση, επαγγελµατικός προσανατολισµός και αγορά εργασία. Στις ανώτερες τάξεις, µερικές από τις διδασκαλίες µπορούν να ληφθούν έξω από το σχολείο, παραδείγµατος χάριν, στα τεχνικά ή επιχειρησιακά κολέγια ή στις επιχειρήσεις.

Σύµβουλοι Κάθε σχολείο έχει έναν εκπαιδευτικό σύµβουλο που δρα ως σύµβουλος στους εκπαιδευτικούς, στους µαθητές και στους γονείς και αναλαµβάνει τις επαφές µε τις επιχειρήσεις και τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα.

Εξετάσεις Οι γραπτές εξετάσεις είναι τυποποιηµένες, καταρτίζονται και βαθµολογούνται από τους εξωτερικούς εξεταστές που διορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας. Ο δάσκαλος θέµατος παρουσία ενός δασκάλου από ένα άλλο σχολείο πραγµατοποιεί τις προφορικές εξετάσεις.


153


Όσοι µαθητές δεν επιλέγουν να συνεχίσουν στο 10ο έτος µπορούν είτε να πάνε προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είτε στην αρχική επαγγελµατική κατάρτιση. Οι µαθητές που συνεχίζουν στο 10ο έτος µπορούν να πάνε προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ή την αρχική επαγγελµατική κατάρτιση ή µπορούν να πάνε προς την υψηλότερη προπαρασκευαστική σειρά µαθηµάτων (HF) εξέτασης.


Η αναλογία δασκάλου/µαθητών είναι 1:10.5 και ο µέσος όρος µαθητών ανά τάξη είναι 18.9. Περίπου το 50% των µαθητών συνεχίζουν στο προαιρετικό 10ο έτος. Από εκείνους που ολοκληρώνουν το βασικό σχολείο µετά από το 9ο έτος, το 53% κινείται προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και το 41% κινείται προς την επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Από εκείνους που κινούνται προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση το 36% επιλέγουν το Gymnasium και το HF, και το 14% επιλέγουν HHX και HTX.


∆ιαιρείται

Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του Gymnasium που οδηγεί στο studentereksamen (απολυτήριες εξετάσεις ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης), Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του Højere Forberedelseskursus/HF-kursus

(υψηλότερες προπαρασκευαστικές σειρές µαθηµάτων εξετάσεων) που οδηγεί στο højere forberedelseseksamen (υψηλότερη προπαρασκευαστική εξέταση - HF), Επαγγελµατικά προσανατολισµένη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του

handelssgymnasium/handelsskole (επιχειρησιακό κολέγιο) που οδηγεί στο højere handelseksamen (υψηλότερη εµπορική εξέταση - HHX), και Επαγγελµατικά προσανατολισµένη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση του tekniske

gymnasium/teknisk skole (τεχνικό κολέγιο) που οδηγεί στο the højere teknisk eksamen (υψηλότερη τεχνική εξέταση – HTX). Στόχος είναι η προετοιµασία των µαθητών για την τριτοβάθµια εκπαίδευση

Gymnasium

Το σχολικό έτος διαρκεί 199 ηµέρες. Τα σχολεία είναι ανοικτά 5 ηµέρες την εβδοµάδα από 8,00 π.µ. σε 4,00 µ.µ., µε ένα σύντοµο µεσηµεριανό διάλειµµα, και το κάθε µάθηµα είναι διάρκειας 45 λεπτών. Το σχολείο/ο εκπαιδευτικός επιλέγει ελεύθερα τα εγχειρίδια. Παρέχει δύο κατευθύνσεις σπουδών - γλωσσική κατεύθυνση και κατεύθυνση µαθηµατικών.

Σειρές µαθηµάτων HF Αποτελείται από έναν πυρήνα κοινών θεµάτων πυρήνων και τριών θεµάτων επιλογής που µπορούν να συνδυαστούν ελεύθερα.

HHX προγράµµατα

Οι µαθητές µαθαίνουν να εργάζονται σε θέµατα µε άµεση εφαρµογή στην διοίκηση επιχειρήσεων και τη διαχείριση επιχειρήσεων. Τα υποχρεωτικά θέµατα περιλαµβάνουν: ∆ανικά, ξένες γλώσσες, λογιστική, οικονοµικά, εµπορικός νόµος, επεξεργασία δεδοµένων και µαθηµατικά.

HTX προγράµµατα

Τα υποχρεωτικά θέµατα περιλαµβάνουν: ∆ανικά, ξένες γλώσσες, τεχνολογία και φυσικές επιστήµες. Εκτός από το θεωρητικό περιεχόµενό του, αυτό το πρόγραµµα περιλαµβάνει επίσης το βιοµηχανικό εργαστήριο και την εργαστηριακή πρακτική. Περίπου τα δύο τρίτα του προγράµµατος αποτελούνται από τα υποχρεωτικά θέµατα, και το ένα τρίτο από τα προαιρετικά θέµατα


Μέσο όρος αριθµού µαθητών ανά τάξη (1997/98): 24.2 για το Gymnasium και 24,2 για το HF. Ποσοστό ολοκλήρωσης σπουδών για το Gymnasium και το HF: 85,5% (1995). Μέσος όρος ηλικία ενός µαθητή του 3ου έτους στο Gymnasium (1996): 18.9 και ενός µαθητή του 2ου έτους HF: 20.3. Το ποσοστό των µαθητών που παραµένουν στο εκπαιδευτικό σύστηµα: 1995: συνολικά το 79% είχε µετα-υποχρεωτικά προσόντα, το 25% είχε προσόντα επαγγελµατικής εκπαίδευσης, το 39% είχε γενικά ανώτερα δευτεροβάθµια προσόντα και το 15% είχε και τα δύο. Από αυτά τα 79%, 46% κινήθηκαν προς την τριτοβάθµια εκπαίδευση.


154

ΙΣΠΑΝΙΑ (2003) Έκταση - Πληθυσµός

Έκταση : 505.990 km2 και 41.116.842 κάτοικοι

Κατανοµή Στην Ισπανία υπάρχει το αποκεντρωµένο πρότυπο διοίκησης του εκπαιδευτικού συστήµατος που διαµοιράζει τις εκπαιδευτικές δυνάµεις µεταξύ του κράτους, των αυτόνοµων Κοινοτήτων, των τοπικών αρχών και των σχολείων.

Ευθύνη Το Υπουργείο Παιδείας, του Πολιτισµού και του Αθλητισµού (MECD), οι αυτόνοµες Κοινότητες ,το Consejo Escolar de centro (το σχολικό συµβούλιο), το Claustro de Profesores (η Επιτροπή των δασκάλων), ο επικεφαλής δάσκαλος, ο διευθυντής έχουν ευθύνες στη διαµόρφωση του εκπαιδευτικού συστήµατος.

Ιδιωτικά σχολεία Υπάρχουν δύο είδη µη πανεπιστηµιακών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων: τα centros concertados, τα οποία χρηµατοδοτούνται µε τα δηµόσια κεφάλαια και παρέχουν γενική υποχρεωτικού επιπέδου εκπαίδευση και εκείνα που δεν είναι concertados που είναι ελεύθερα να θέσουν τους εσωτερικούς κανόνες τους, να επιλέξουν το διδακτικό προσωπικό τους, να καθορίσουν τις διαδικασίες αποδοχής, τους κανόνες, τους κανονισµούς τους και τα δίδακτρα


Η σχολική συµµετοχή είναι υποχρεωτική µεταξύ των ηλικιών 6 και 16. ∆ιαιρείται σε υποχρεωτική πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση (ESO).

Πρωτοβάθµια εκπαίδευση ∆ιάρκεια Από την ηλικία των 6 έως 12, δηλαδή έξι χρόνια. Οργάνωση Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση διαιρείται σε τρεις διετείς κύκλους που

αντιστοιχούν στις ηλικίες 6 έως 8, 8 έως 10, 10 έως 12 αντίστοιχα. Ώρες διδασκαλίας την εβδοµάδα

Το σχολικό έτος αρχίζει συνήθως την πρώτη εβδοµάδα του Σεπτεµβρίου και τελειώνει στην τελευταία εβδοµάδα του Ιουλίου. Ο συνολικός αριθµός σχολικών ηµερών είναι 180, πάνω από 36 εβδοµάδες (πέντε ηµερών η κάθε µία). Το ωρολόγιο πρόγραµµα είναι συνήθως 35 ώρες εβδοµαδιαίως (υπάρχουν διαφορές στον προγραµµατισµό σύµφωνα µε τον τύπο σχολείου και της διοίκησης από τα οποία εξαρτάται).

Μαθήµατα Ο ελάχιστος αριθµός ωρών στην κάθε θεµατική περιοχή είναι ο ακόλουθος: φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον (175 ώρες στον πρώτο κύκλο, 170 ώρες στο δεύτερο, τα 170 ώρες στο τρίτο), αισθητική αγωγή (140 ώρες, 105 ώρες, 105 ώρες), φυσική αγωγή (140 ώρες, 105 ώρες, 105 ώρες), µαθηµατικά (175 ώρες, 170 ώρες, 170 ώρες) ξένες γλώσσες (υποχρεωτικές από το δεύτερο κύκλο, 170 ώρες, και τον τρίτο, 170 ώρες) ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία (350 ώρες, 275 ώρες, 275 ώρες) θρησκευτικά (υποχρεωτικό για τα σχολεία αλλά προαιρετικά για τους µαθητές) ή εναλλακτικές δραστηριότητες (105 ώρες, 105 ώρες, 105 ώρες).

Αξιολόγηση Κανένα ακαδηµαϊκό πιστοποιητικό δεν απονέµεται στο τέλος αυτού του επιπέδου, και η διαδικασία αξιολόγησης πρέπει να είναι γενική και συνεχής. Οι µαθητές κινούνται από τον έναν κύκλο προς τον επόµενο υπό τον όρο ότι έχουν επιτύχει τους αντίστοιχους στόχους. Η απόφαση λαµβάνεται από το δάσκαλο.

Υποχρεωτική ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση ∆ιάρκεια Από την ηλικία των 12 έως 16, δηλαδή τέσσερα χρόνια. Οργάνωση Το Educación secundaria obligatoria (υποχρεωτική – δευτεροβάθµια

εκπαίδευση ESO) αποτελείται από τέσσερα σχολικά έτη που διαιρούνται σε δύο διετείς κύκλους, που αντιστοιχούν στις ηλικίες 12 έως 14 ετών και 14 έως 16 ετών. Τα ιδρύµατα ESO µπορούν να διδάξουν Bachillerato (πτυχίο) και σειρές µαθηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης.

Ώρες διδασκαλίας Το σχολικό ηµερολόγιο ποικίλλει ελαφρώς από την µια αυτόνοµη Κοινότητα στην άλλη. Το 2002/03, το σχολικό έτος για το ESO άρχισε µεταξύ του 2 και 23 του Σεπτεµβρίου και τελείωσε µεταξύ 13 και 30 Ιουνίου. Ο συνολικός αριθµός σχολικών ηµερών είναι 175, διαιρεµένος σε 35 εβδοµάδες πέντε ηµερών. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα για το ESO αποτελείται από τριάντα 60 λεπτών περιόδους, δηλ. 6 τάξεις ηµερησίως, από τη ∆ευτέρα έως την Παρασκευή.

Μαθήµατα Το ESO διαιρείται σε τοµείς γνώσης που διακλαδίζονται σε κλάδους που είναι υποχρεωτικοί για όλους τους µαθητές, εκτός από τους τοµείς της ειδίκευσης.


155

Το πρόγραµµα σπουδών περιλαµβάνει επίσης τα προαιρετικά θέµατα, στα οποία δίνεται αυξανόµενη έµφαση κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου. Το ESO περιλαµβάνει επίσης τη βασική επαγγελµατική κατάρτιση. Στην κάθε θεµατική περιοχή ορίζεται ένας ελάχιστος αριθµός υποχρεωτικών ωρών διδασκαλίας, οι οποίες δεν πρέπει να υπερβούν το 55% του σχολικού ωρολογίου προγράµµατος στις αυτόνοµες Κοινότητες µε δύο επίσηµες γλώσσες, ή το 65% σε άλλες Κοινότητες. Ο ελάχιστος αριθµός ωρών που διατίθενται για τις υποχρεωτικές θεµατικές περιοχές από τον κύκλο είναι ο ακόλουθος: φυσική επιστήµη (140 ώρες για τον πρώτο κύκλο και 90 ώρες για το δεύτερο), τεχνολογία (125 ώρες, 70 ώρες), µουσική (35 ώρες, 35 ώρες), plastic and visual education (35 ώρες, 35 ώρες), κοινωνικές µελέτες, γεωγραφία και ιστορία (140 ώρες, 160 ώρες), ξένες γλώσσες (210 ώρες, 240 ώρες), ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία (245 ώρες, 240 ώρες), µαθηµατικά (175 ώρες, 160 ώρες), φυσική αγωγή (70 ώρες, 70 ώρες), και θρησκευτικά (υποχρεωτική για τα σχολεία αλλά προαιρετική για τους µαθητές) ή δραστηριότητες µελέτης (105 ώρες, 105 ώρες). Στο τελικό έτος, οι µαθητές πρέπει να επιλέξουν δύο θέµατα (σύνολο 170 ώρες) από τις τέσσερις πρώτες προαναφερθείσες θεµατικές περιοχές. Στον πρώτο κύκλο, τα προαιρετικά θέµατα πρέπει να αποτελέσουν περίπου το 10% του σχολικού ωρολογίου προγράµµατος. Στο δεύτερο κύκλο, ο χρόνος που αφιερώνεται στα προαιρετικά θέµατα αυξάνεται σε 25-35%.

Αξιολόγηση Πραγµατοποιείται µια γενική διαγνωστική αξιολόγηση της απόκτησης των βασικών δεξιοτήτων που είναι αναπόσπαστο µέρος αυτού του επιπέδου εκπαίδευσης. Στους µαθητές που ολοκληρώνουν µε επιτυχία το ESO απονέµεται το απολυτήριο (graduado en educación secundaria). Το απολυτήριο λυκείου δίνει την πρόσβαση στη σειρά µαθηµάτων Bachillerato και στη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση (ενδιάµεσο επίπεδο).

Καθοδήγηση Ο εκπαιδευτικός τάξης είναι αρµόδιος για το συντονισµό της προσωπικής καθοδήγησης των µαθητών µε την υποστήριξη του τµήµατος καθοδήγησης. Στο τέλος του επιπέδου, πρέπει να παρασχεθούν οδηγίες σχετικά µε το ακαδηµαϊκό και επαγγελµατικό µέλλον του µαθητή. Η καθοδήγηση δεν είναι πιεστική και πρέπει να είναι εµπιστευτική.

Εξειδικευµένη Εκπαίδευση: Σειρές Μαθηµάτων Τέχνης Οργάνωση Οι εξειδικευµένες σειρές µαθηµάτων εκπαίδευσης παρέχουν την επαρκή

κατάρτιση για τα διάφορα επαγγέλµατα και είναι συµβατές µε την υποχρεωτική πορεία του επικρατούντος εκπαιδευτικού συστήµατος. Τα ιδρύµατα που παρέχουν την αγωγή τέχνης ποικίλλουν ευρέως, αλλά καθορίζονται πάντα από τους εθνικούς κανονισµούς. Τα σχολεία µουσικής και χορού (δηµόσια και ιδιωτικά) διαφέρουν ανάλογα µε το εάν προσφέρουν ή όχι τα επίσηµα πιστοποιητικά. Το Conservatorios είναι δηµόσια ιδρύµατα που διδάσκουν τη µουσική και το χορό. Τα Centros integrados (ενσωµατωµένα σχολεία) µπορούν ταυτόχρονα να προσφέρουν την πρωτοβάθµια εκπαίδευση και τις στοιχειώδεις σειρές µαθηµάτων µουσικής ή χορού. Πρέπει να ανταποκρίνονται στα ίδια πρότυπα µε τα επικρατούντα σχολεία, συν µια σειρά απαιτήσεων για τα εξειδικευµένα µαθήµατα. Τα ιδιωτικά σχολεία µπορούν επίσης να παρέχουν αυτόν τον τύπο εκπαίδευσης.

Γενική και Επαγγελµατική Μετά-υποχρεωτική ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση Οργάνωση ∆ιαιρείται σε γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση. Υπάρχουν επίσης και οι

εξειδικευµένες σειρές µαθηµάτων. Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση

Οργάνωση Ο γενικός κλάδος περιλαµβάνει το Bachillerato (πτυχίο), το οποίο είναι µια διετής σειρά µαθηµάτων για τους µαθητές από 16 έως 18 ετών. Προκειµένου να είναι κατάλληλα προετοιµασµένοι για το Bachillerato, οι µαθητές πρέπει να έχουν ένα πιστοποιητικό graduado en educación secundaria.


156

Μαθήµατα Υπάρχουν 4 διαφορετικοί τύποι Bachillerato (τέχνη, φυσική επιστήµη και υγεία, ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήµες και τεχνολογία). Το πρόγραµµα σπουδών διαιρείται σε κοινά θέµατα, θέµατα που είναι συγκεκριµένα για κάθε τύπο Bachillerato και προαιρετικά θέµατα. Το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων διδάσκεται και στους δύο τύπους για ένα ή δύο έτη και περιλαµβάνει: φυσική αγωγή (35 ώρες), φιλοσοφία (140 ώρες), ιστορία (70 ώρες), ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία και επίσηµη γλώσσα της αντίστοιχης αυτόνοµης Κοινότητας και λογοτεχνία (210 ώρες), ξένη γλώσσα (210 ώρες) και δραστηριότητες θρησκείας/µελέτης (70 ώρες).

Αξιολόγηση Η αξιολόγηση είναι συνεχής και πρέπει να λάβει υπόψη όλα τα θέµατα µε βάση το σχετικό βαθµό ή το επίπεδο, την ακαδηµαϊκή ωριµότητα των µαθητών σε σχέση µε τους στόχους του Bachillerato και τη δυνατότητά τους να µεταβούν στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Οι µαθητές δίνουν εξετάσεις. Εάν δεν περάσουν ένα θέµα τον Ιούνιο, µπορούν να υποβληθούν σε έναν ειδικό διαγωνισµό επανάληψης το Σεπτέµβριο. Οι µαθητές αξιολογούνται από µια οµάδα εκπαιδευτικών κάτω από το συντονισµό του εκπαιδευτικού τάξης και υπό την επίβλεψη του τµήµατος καθοδήγησης. Επαγγελµατική Ανώτερη ∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση

Οργάνωση Η εξειδικευµένη επαγγελµατική κατάρτιση διαιρείται σε δύο επίπεδα: ενδιάµεσο και προηγµένο επίπεδο, το οποίο αναφέρεται επίσης ως ενδιάµεσο - και υψηλού επιπέδου ciclos formativos. Η διάρκεια της σειράς µαθηµάτων ποικίλλει ανάλογα µε το ciclo formativo (από 1.300 έως 2.000 ώρες, που διαρκούν πάνω από δεκαοχτώ µήνες ή δύο έτη. Η σειρά µαθηµάτων διαρκεί γενικά δεκαοχτώ µήνες) Η µέσου επιπέδου επαγγελµατική κατάρτιση µπορεί να προσφερθεί από: α) σχολεία που προσφέρουν educación secundaria obligatoria (υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση – ESO), εκείνα που προσφέρουν τις σειρές µαθηµάτων Bachillerato και αυτά που προσφέρουν και τα δύο β)σχολεία που αφιερώνονται αποκλειστικά στη διδασκαλία της συγκεκριµένης επαγγελµατικής κατάρτισης.

Μαθήµατα Οι µέθοδοι διδασκαλίας στη συγκεκριµένη επαγγελµατική κατάρτιση γενικά πρέπει να προσφέρουν έναν κατάλληλο συνδυασµό επιστηµονικού, τεχνολογικού και οργανωτικού περιεχοµένου σειράς µαθηµάτων για να παρέχουν στους µαθητές µια συντονισµένη επισκόπηση των διαδικασιών παραγωγής στις οποίες θα κληθούν για να συµµετέχουν. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν την οµαδική εργασία και τις ικανότητες των µαθητών να µάθουν από µόνοι τους.

Αξιολόγηση Η αξιολόγηση είναι συνεχής και πραγµατοποιείται µέσω των módulos profesionales. Το πρόσωπο που διορίζεται από την εκπαιδευτική διοίκηση για να εποπτεύσει την εκµάθηση πάνω στη δουλειά συµµετέχει στην πρόοδο της αξιολόγησης των µαθητών. Οι µαθητές πρέπει να λάβουν έναν προβιβάσιµο βαθµό σε όλα τα módulos του εν λόγω κύκλου κατάρτισης. Στους µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς την µέση επιπέδου επαγγελµατική κατάρτιση απονέµονται ένα πιστοποιητικό técnico στο αντίστοιχο επάγγελµα.

Εξειδικευµένη Εκπαίδευση Το µέσο επίπεδο εξειδικευµένης εκπαίδευσης καλύπτει τη διδασκαλία των

ξένων γλωσσών, της τέχνης (που διακρίνεται σε µουσική και χορό, και plastic arts and design) και των θεµάτων που οδηγούν στο βαθµό sports technician. Ανάλογα µε τον τοµέα που επιλέγεται καθορίζεται και το πρόγραµµα σπουδών.

Στατιστικά Ο αριθµός των µαθητών στην µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση

είναι 677,554 στο Bachillerato και 213,541 στην επαγγελµατική κατάρτιση. Το ποσοστό στα δηµόσια σχολεία είναι 74.7 για το Bachillerato και 72.14 για την επαγγελµατική εκπαίδευση. Τα στοιχεία αφορούν το σχολικό έτος 2001/2002.


157

ΙΤΑΛΙΑ (2003)

Έκταση - Πληθυσµός 301328 Km2 – 56305568 κάτοικοι

Ευθύνη

Υπουργείο Παιδείας, Πανεπιστηµίων και Έρευνα (MIUR) είναι αρµόδιο για την εκπαίδευση από το προσχολικό έως το πανεπιστηµιακό επίπεδο. Σε κάθε σχολείο, οι λειτουργίες διαχείρισης και διοίκησης ανατίθενται στο Consiglio di circolo (για τα προσχολικά ιδρύµατα και τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης) ή στο Consiglio di istituto (για τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και στο Dirigente scolastico.

Ιδιωτικά σχολεία Το κράτος χορηγεί την ελευθερία για την ίδρυση και την λειτουργία των ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, υπό τον όρο της συµµόρφωσης τους µε τους κανονισµούς δηµόσιας τάξης, υγιεινής και υγείας.


∆ιαρκεί 9 έτη. Από την ηλικία 6 έως 15 ετών, συµπεριλαµβανοµένων 5 ετών πρωτοβάθµιας, 3 ετών κατώτερης δευτεροβάθµιας και 1 έτους ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης.


∆ιάρκεια Παρέχεται για 5 έτη στα σχολεία (scuola elementare) από το 1ο έως το 5ο σχολικό έτος. Ένα ελάχιστο 200 σχολικές ηµέρες ετησίως.

Ωράριο

∆ιαιρείται σε δύο κύκλους, ένας που διαρκεί δύο έτη (πρώτος κύκλος) και τα άλλα τρία έτη (δεύτερος κύκλος). Οι µαθητές προχωρούν αυτόµατα από τον πρώτο κύκλο στο δεύτερο κύκλο. Υπάρχουν δύο οργανωτικά πρότυπα για τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης: - module-type σχολεία (3 δάσκαλοι για 2 τάξεις ή σπανιότερα 4 δάσκαλοι για 3 τάξεις) µε ένα ωρολόγιο πρόγραµµα 27 ή 30 ωρών εβδοµαδιαίως - full-time σχολεία (2 δάσκαλοι για µια τάξη) µε ένα ωρολόγιο πρόγραµµα 40 ωρών εβδοµαδιαίως.

Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση είναι δωρεάν, αλλά οι γονείς πρέπει να συµβάλουν στις δαπάνες µεταφορών και στο κόστος των σχολικών γευµάτων που παρέχονται από το δήµο. Στα περισσότερα µη-κρατικά σχολεία οι γονείς πρέπει επίσης να καταβάλουν δίδακτρα.

Μαθήµατα Ιταλικά, ξένη γλώσσα (που εισάγονται από το δεύτερο έτος), µαθηµατικά, επιστήµη, ιστορία, γεωγραφία, κοινωνικές σπουδές, τέχνη, εκπαίδευση στον ήχο και τη µουσική, φυσική αγωγή και θρησκευτική εκπαίδευση (προαιρετικά).


Είναι συνεχείς καθ' όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους βάσει των παρατηρήσεων των δασκάλων στις γραπτές και προφορικές εργασίες στις τάξης και στις εργασίας για το σπίτι. Στο τέλος του πέµπτου έτους, οι µαθητές υποβάλλονται στις εξετάσεις (licenza elementare) πιστοποιητικών αναχώρησης σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης για να αποκτήσουν πρόσβαση στην κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (scuola media). Αυτές αποτελούνται από δύο γραπτά (η πρώτη αφορά τη γλώσσα-έκφραση περιοχή και η δεύτερη τη λογική-µαθηµατικά περιοχή) και µια προφορική εξέταση που καλύπτει όλα τα θέµατα που διδάσκονται. Η µεταρρύθµιση που εγκρίθηκε προβλέπει την κατάργηση της τελικής εξέτασης

Εκπαιδευτικό υλικό Η επιλογή των εγχειριδίων και των εκπαιδευτικών υλικών αφήνεται στην κρίση των δασκάλων, κατόπιν διαβουλεύσεων µε το Consiglio di interclasse. Τα επιλεγµένα εκ των προτέρων βιβλία υιοθετούνται επίσηµα από το Collegio dei docenti.

Στατιστικά Για το σχολικό έτος 2001/2002 ο αριθµός µαθητών ανά δάσκαλο ήταν 9.9 και ο αριθµός µαθητών ανά τάξη ήταν 18.2

∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση

∆ιάρκεια Παρέχεται για 3 έτη στα σχολεία (scuola media) από το 6ο έως το 8ο σχολικό έτος για µαθητές ηλικίας από 11 έως 14 ετών. Ένα ελάχιστο 200 σχολικών ηµερών ετησίως.

Ωράριο

∆ιαιρείται σε ένα κύκλο τριών ετών ο οποίος θα υποδιαιρείται σε δύο έτη συν ένα έτος τελικής καθοδήγησης. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα αποτελείται από 30 ώρες µαθηµάτων. Τρία διαφορετικά πρότυπα σχολικού προγραµµατισµού για τους µαθητές έχουν προσφερθεί: το κανονικό ωρολόγιο πρόγραµµα (30 ώρες εβδοµαδιαίως), το εκτεταµένο ωρολόγιο πρόγραµµα (36 ώρες εβδοµαδιαίως) και το κανονικό ωρολόγιο πρόγραµµα µε τον πειραµατισµό σε µια δεύτερη ξένη γλώσσα (33 ώρες εβδοµαδιαίως).

Μαθήµατα Θρησκευτικά (προαιρετική), Ιταλικά, ιστορία, αγωγή του πολίτη και γεωγραφία, ξένη γλώσσα, µαθηµατικά, χηµεία, φυσική και φυσική επιστήµη, τεχνική εκπαίδευση, τέχνη, Μουσική, φυσική αγωγή. Μια δεύτερη ξένη γλώσσα µπορεί να διδαχθεί προαιρετικά


Στο τέλος του τετραµήνου, οι µαθητές υποβάλλονται µια αναλυτική γραπτή αξιολόγηση. Στο τέλος του τρίτου έτους, οι µαθητές υποβάλλονται στην εξέταση για το κατώτερο απολυτήριο (Diploma di Licenza Media), το οποίο είναι απαραίτητο για την είσοδο στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικοί υλοποιούν τις εξετάσεις.


158

Εκπαιδευτικό υλικό Η επιλογή των εγχειριδίων και των εκπαιδευτικών υλικών αφήνεται στην κρίση των δασκάλων, κατόπιν διαβουλεύσεων µε το Consiglio di interclasse. Τα επιλεγµένα εκ των προτέρων βιβλία υιοθετούνται επίσηµα από το Collegio dei docenti.

Στατιστικά Για το σχολικό έτος 2001/2002 ο αριθµός µαθητών ανά εκπαιδευτικό ήταν 9.5 και ο αριθµός µαθητών ανά τάξη ήταν 20.9.


∆ιάρκεια

∆ιαρκεί 5 έτη. Καλύπτει τουλάχιστον 200 ηµέρες διδασκαλίας ετησίως. Οι ακόλουθοι τύποι σχολείων ανήκουν στην µετα-υποχρεωτική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση: − κλασσικός και επιστηµονικός: Liceo classico, Liceo scientifico (2) − καλλιτεχνικός: Liceo artistico, Istituto d’arte; − τεχνικός: Istituto tecnico; − επαγγελµατικός: Istituto professionale. ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση (Liceo classico and Liceo scientifico)

Μαθήµατα κλασσικό Liceo

(Ιταλική, Λατινική, Ελληνική, ξένη) γλώσσα και λογοτεχνία, ιστορία, γεωγραφία, φιλοσοφία, φυσική επιστήµη, χηµεία και γεωγραφία, µαθηµατικά, φυσική, ιστορία τέχνης, θρησκευτικά (προαιρετικά), φυσική αγωγή. ώρες την εβδοµάδα για τα 5 έτη : (27, 27, 28, 28, 29)

Μαθήµατα επιστηµονικό Liceo

(Ιταλική, Λατινική, ξένη) γλώσσα και λογοτεχνία, ιστορία, γεωγραφία, φιλοσοφία, φυσική επιστήµη, χηµεία και γεωγραφία, µαθηµατικά, φυσική, σχέδιο, θρησκευτικά (προαιρετικά), φυσική αγωγή. ώρες την εβδοµάδα για τα 5 έτη : (25, 27, 28, 29, 30)


Στο τέλος της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές υποβάλλονται στην εξέταση για το ανώτερο απολυτήριο. Η εξέταση αποτελείται από δύο γραπτές δοκιµές που τίθενται από το Υπουργείο Παιδείας, µια τρίτη εξέταση που τίθενται από µια επιτροπή εξετάσεων που ιδρύεται από το σχολείο και µια προφορική εξέταση.

∆ίδακτρα

Όλη η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση χρεώνει τα δίδακτρα αλλά, σύµφωνα µε το συνταγµατικό δικαίωµα οι µαθητές στα κρατικά σχολεία µπορούν να απαλλαχτούν από τα δίδακτρα (ή να λάβουν οικονοµική ενίσχυση) βάσει του οικογενειακού εισοδήµατος και της προόδου και των αποτελεσµάτων τους στο τέλος του έτους. Γενικά, οι µαθητές πληρώνουν για τα εγχειρίδιά τους.

Εκπαιδευτικό υλικό

Οι εκπαιδευτικοί είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τις µεθόδους διδασκαλίας. Οι εκπαιδευτικοί είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εγχειρίδια και τα εκπαιδευτικά υλικά τους κατόπιν διαβουλεύσεως µε το Συµβούλιο Τάξεων. Η Επιτροπή των εκπαιδευτικών εγκρίνει επίσηµα τα βιβλία που επιλέγονται.

Καλλιτεχνική δευτεροβάθµια εκπαίδευση (Liceo artistico and Istituto d’Arte)

∆ιάρκεια

∆ιαρκεί τέσσερα έτη και διαιρείται σε δύο τµήµατα: ένα για τη διδασκαλία των εικαστικών τεχνών και της σκηνογραφίας, και το άλλο για τη διδασκαλία της αρχιτεκτονικής. Οι µαθητές που ολοκληρώνουν και το πρόσθετο πέµπτο έτος λαµβάνουν ένα πτυχίο της ολοκλήρωσης των σπουδών στην ανώτερη δευτεροβάθµια καλλιτεχνική εκπαίδευση, η οποία τους δίνει την πρόσβαση σε όλες τις πανεπιστηµιακές σχολές.

Ωράριο 5 ή 6 ηµέρες εβδοµαδιαίως και όχι λιγότερες από 200 ηµέρες διδασκαλίας ετησίως.

Μαθήµατα

Υποχρεωτικά θέµατα: - γενικά θέµατα: Ιταλική γλώσσα και λογοτεχνία, ιστορία, αγωγή του πολίτη, ιστορία της τέχνης και των εφαρµοσµένων τεχνών, µαθηµατικά και φυσική, φυσική επιστήµη, χηµεία και γεωγραφία. ώρες την εβδοµάδα για τα 4 έτη : (Τµήµα 1: 15, 15, 9, 10), (Τµήµα 2: 15, 15, 15, 15) - καλλιτεχνικά θέµατα: Γραµµικό και αρχιτεκτονικό σχέδιο, drawing from life και πλαστικές τέχνες. ώρες την εβδοµάδα για τα 4 έτη : (Τµήµα 1: 24, 25, 34, 34), (Τµήµα 2: 24, 25, 26, 26) Η θρησκευτική εκπαίδευση είναι προαιρετική.

Τεχνικά και επαγγελµατικά δευτεροβάθµια κολέγια

∆ιάρκεια Τα επαγγελµατικά κολέγια προσφέρουν τις τρίχρονες σειρές µαθηµάτων (triennio di qualifica) για τους µαθητές ηλικίας µεταξύ 14 και 17 ετών, και µετά υπάρχει ένας διετής κύκλος (biennio post-qualifica), για τους µαθητές ηλικίας µεταξύ 18 και 19 ετών.

Τοµείς Τα επαγγελµατικά κολέγια (Istituti professionali) καλύπτουν τέσσερις τοµείς: γεωργία, βιοµηχανία και τέχνες, υπηρεσίες και ειδικοί τοµείς (household linen, patisserie, musical instrument making, κ.λπ.).


159

Ωράριο Τα µαθήµατα καλύπτουν πέντε ή έξι ηµέρες εβδοµαδιαίως. Ο αριθµός τους ποικίλλει σύµφωνα µε τον κλάδο που επιλέγεται, αλλά υπάρχουν γενικά 31 έως 36 εβδοµαδιαίως.

Μαθήµατα αρχικού διετούς κύκλου

Κοινά για όλες τις ειδικότητες: Ιταλικά, ιστορία, γεωγραφία, ξένη γλώσσα, µαθηµατικά, φυσική, επιστήµες εδάφους, βιολογία, νόµος και οικονοµικά, φυσική αγωγή και θρησκευτική εκπαίδευση (προαιρετική). Συνολικά 22 ώρες εβδοµαδιαίως

Μαθήµατα τρίτο έτος Ιταλικά, ιστορία, ξένη γλώσσα, νόµος και οικονοµικά, µαθηµατικά και IT, επιστήµες εδάφους, βιολογία, φυσική αγωγή και θρησκευτική εκπαίδευση (προαιρετική). 12 έως 15 ώρες.

Υπάρχουν επίσης συγκεκριµένα θέµατα για κάθε ειδίκευση που καλύπτουν 14 ώρες εβδοµαδιαίως κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ετών και 21 έως 24 ώρες στο τρίτο έτος. Τέσσερις ώρες είναι επίσης διαθέσιµες για την αυτόνοµη εργασία (σε βάθος µελέτη) για τις δραστηριότητες καθοδήγησης και για επιπλέον ενισχυτικής διδασκαλίας.

Μαθήµατα τέταρτο και πέµπτο έτος

τα κοινά θέµατα (που καλύπτουν 15 ώρες εβδοµαδιαίως) και τα θέµατα που είναι συγκεκριµένα για τον κλάδο που επιλέγεται (15 ώρες εβδοµαδιαίως) συµπληρώνονται από µια εντατική ενότητα της επαγγελµατικής κατάρτισης, η οποία παρέχεται από την περιοχή, συµπληρώνοντας συνολικά 300 έως 450 ώρες ετησίως.


Η διετής σειρά µαθηµάτων σπουδών τελειώνει µε την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και την εξέταση αποφοίτησης. Το δίπλωµα που απονέµεται δίνει την πρόσβαση στις πανεπιστηµιακές σειρές µαθηµάτων, τις περιφερειακές σειρές µαθηµάτων ειδίκευσης και σε άλλα µεταδευτεροβάθµια προγράµµατα.


160

ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ (2001) Έκταση - Πληθυσµός 41000 Km2 – 16000000 κάτοικοι

Ευθύνη Η γενική ευθύνη για το δηµόσιο και ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστηµα εναπόκειται στο κράτος, που αντιπροσωπεύεται από τον Υπουργό Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης, και της νοµοθετικής δύναµης του ολλανδικού Κοινοβουλίου.

Ιδιωτικά σχολεία

Η κυβέρνηση χρηµατοδοτεί και τα δηµόσια και τα ιδιωτικά σχολεία µε τον ίδιο τρόπο. Οι εκπαιδευτικοί στα δηµόσια και ιδιωτικά σχολεία έχουν τα ίδια µισθολογικά κλιµάκια και τους όρους της απασχόλησης και απολαύουν τα δικαιώµατα των δηµόσιων υπαλλήλων. Τα ιδιωτικά σχολεία είναι ελεύθερα να καθιερώσουν το διδακτικό περιεχόµενο σύµφωνα µε τις αρχές τους, να επιλέξουν τις µεθόδους διδασκαλίας τους και να διορίσουν τα µέλη του προσωπικού.


Η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί είτε 12 έτη πλήρους απασχόλησης (από 5 έως 17 ετών), είτε πλήρους απασχόλησης από την ηλικία των 5 ετών µέχρι 16 ετών που ακολουθείται µε την υποχρεωτική µερικής απασχόλησης εκπαίδευση και µέχρι την ηλικία των 18 ετών.

Εκπαιδευτικό Υλικό Τα υλικά εκµάθησης παρέχονται δωρεάν στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. Στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, εντούτοις, οι γονείς πρέπει να πληρώσουν για τα βιβλία και τα υλικά εκµάθησης, τις δαπάνες µετακίνησης και άλλες δαπάνες.


∆ιάρκεια ∆ιαρκεί 8 έτη για παιδιά ηλικίας από 4 έως 12 ετών. Παρέχεται στα σχολεία Basisschool. Τα πρώτα 4 έτη αναφέρονται ως κατώτερες τάξεις και τελευταία 4 ως ανώτερες τάξεις.

Ωράριο

Η σχολική ηµέρα µπορεί να διαρκέσει το µέγιστο 5,5 ώρες (αποκλείοντας τα διαλείµµατα). Τα σχολεία αρχίζουν συνήθως µεταξύ 8,30 και 9.00πµ και σταµατούν µεταξύ 3,00 και 4.00µµ (µε ένα µεσηµεριανό διάλειµµα µιας ώρας ή µιάµιση ώρας). Η Τετάρτη απόγευµα είναι συνήθως ελεύθερη. Το Σάββατο δεν δουλεύει κανένα σχολείο.

Μαθήµατα

Αισθητήριος συντονισµός και σωµατική άσκηση, Ολλανδικά, αριθµητική και µαθηµατικά, Αγγλικά, κοινωνικές δεξιότητες και δεξιότητες ζωής, συµπεριλαµβανοµένης της οδικής ασφάλειας, αγωγή υγείας, διάφορες θεµατικές περιοχές: [γεωγραφία, ιστορία, επιστήµη (συµπεριλαµβανοµένης της βιολογίας), κοινωνικές δοµές (συµπεριλαµβανοµένων των πολιτικών σπουδών), θρησκευτικές και ιδεολογικές δραστηριότητες], δραστηριότητες έκφρασης: ανάπτυξη της χρήσης της γλώσσας, του σχεδίου, της µουσικής, της χειροτεχνίας, του παιχνιδιού και της κίνησης.


Η αξιολόγηση είναι συνεχής (συνήθως δύο φορές κατά τη διάρκεια του έτους και µία φορά στο τέλος του). Καµία βεβαίωση ή δίπλωµα δεν απονέµεται στους αποφοίτους του πρωτοβάθµιου σχολείου, αλλά οι µαθητές λαµβάνουν µια σχολική έκθεση, την οποία ο διευθυντής συντάσσει κατόπιν διαβουλεύσεων µε τους δασκάλους. Οι εθνικές εξετάσεις που οργανώνονται από το CITO και πραγµατοποιούνται στο τελικό έτος.

Στατιστικά Η αναλογία µαθητών-δασκάλου ήταν 23,2 την σχολική χρονιά 2001-2002.

Βασική ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση

∆ιάρκεια

∆ιάρκεια 2-4 έτη για µαθητές ηλικίας 12 – 15/16. VMBO προεπαγγελµατική δευτεροβάθµια εκπαίδευση, ηλικίας 12-16 ετών HAVO ανώτερη γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση, ηλικίας 12-17 ετών). Αποτελείται από ένα πρώτο στάδιο (τρία έτη) και ένα δεύτερο στάδιο (τρία έτη). VWO προ-πανεπιστηµιακή εκπαίδευση, ηλικίας 12-18 ετών). Αποτελείται από ένα πρώτο στάδιο (τρία έτη) και ένα δεύτερο στάδιο (δύο έτη). Η Βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση διαρκεί κανονικά τρία έτη. Αυτή η διάρκεια µπορεί να επεκταθεί σε τέσσερα έτη ή να µειωθεί σε δύο. 4 έτη VMBO, 3 έτη HAVO, 3 έτη VWO.

Σχολεία

Η δευτεροβάθµια εκπαίδευση πραγµατοποιείται σε σχολεία που προσφέρουν διαφορετικούς τύπους δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (VMBO, HAVO, VWO). Μερικά προσφέρουν όλους τους διαφορετικούς τύπους δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Υπάρχουν επίσης σχολεία που παρέχουν µόνο έναν τύπο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης.

Ωράριο 200 σχολικές ηµέρες ετησίως. Ο µέγιστος χρόνος, που µπορεί να διατεθεί στις διακοπές µαθητών, είναι 60 σχολικές ηµέρες. Τα σχολεία λειτουργούν πέντε ηµέρες την εβδοµάδα.

Οργάνωση

Μέσα στα µεικτά σχολεία οι µαθητές είναι µερικές φορές όλοι αναµεµιγµένοι κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους (µια µεταβατική περίοδος). Στο τέλος του δεύτερου έτους οι µαθητές VMBO επιλέγουν έναν τοµέα και µια κατεύθυνση εκµάθησης. Οι µαθητές HAVO/VWO πρέπει να επιλέξουν έναν από τους τέσσερις θεµατικούς συνδυασµούς στο τέλος του τρίτου έτους. Ανακατατάσσονται έπειτα σύµφωνα µε τις επιλογές που κάνουν.


161

Μαθήµατα Βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

15 υποχρεωτικά θέµατα: ολλανδικά, αγγλικά, δεύτερη ξένη γλώσσα (γαλλικά, γερµανικά), µαθηµατικά, βιολογία, φυσική και χηµεία, IT σπουδές, ιστορία και πολιτική, γεωγραφία, οικονοµικά, τεχνολογία, social and life skills, εικάστικες τέχνες/µουσική/χορό/δράµα (τουλάχιστον δύο από αυτά), φυσική αγωγή. Το 20% αποτελείται από τα προαιρετικά θέµατα (λατινικά, θρησκευτικά, διδασκαλία µητρικής γλώσσας, προεπαγγελµατικά θέµατα, θέµατα από το βασικό πρόγραµµα σπουδών, επαγγελµατικός προσανατολισµός). Ένα σηµαντικό τµήµα των ωρολογίων προγραµµάτων για το VMBO είναι αφιερωµένα επαγγελµατικά προσανατολισµένα θέµατα.

Μετά από το δεύτερο έτος της σειράς µαθηµάτων, τα σχολεία VMBO µπορούν να παρέχουν λιγότερα από 1.000 ώρες στα θέµατα που ορίζονται για το βασικό πρόγραµµα σπουδών, και αυτά να τα αντικαταστήσουν µε τα επαγγελµατικά προσανατολισµένα θέµατα. Αυτό είναι µε την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον συνολικά 3.000 ώρες παρέχονται στα θέµατα του βασικού προγράµµατος σπουδών κατά τη διάρκεια των τριών ετών. Κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών ετών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές λαµβάνουν ένα ελάχιστο 1.280 µαθηµάτων ετησίως 50 λεπτών το κάθε ένα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου βασικής εκπαίδευσης, ένα ελάχιστο 1.000 µαθηµάτων είναι στα θέµατα του βασικού προγράµµατος σπουδών. Η εκπαίδευση µπορεί να παρασχεθεί µε περιόδους µεγαλύτερες ή µικρότερες από 50 λεπτά. Υπάρχει ένα επίπεδο ολοκλήρωσης σπουδών για κάθε τύπο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης µετά από τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση, και η µετακίνηση µεταξύ διαφορετικών τύπων είναι δυνατή.

Εκπαιδευτικό υλικό Το Υπουργείο δεν ορίζει τα εγχειρίδια, οι εκπαιδευτικοί είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εκπαιδευτικά υλικά.

Η υποστήριξη εκµάθησης (LWOO)

Είναι ένα αναπόσπαστο τµήµα των τεσσάρων κατευθύνσεων εκµάθησης VMBO. ∆εν είναι ένα χωριστό πρόγραµµα. Προορίζεται για τους µαθητές που µε κάποια πρόσθετη βοήθεια θα είναι σε θέση να αποκτήσουν προσόντα VMBO. Η διάρκεια της υποστηρικτικής εκµάθησης, και η µορφή που λαµβάνει, ποικίλλουν αρκετά από µαθητή σε µαθητή, µε στόχο να προσαρµοστεί η διδασκαλία στις ατοµικές ανάγκες του κάθε µαθητή.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές µπορεί να χρειαστεί να επαναλάβουν ένα έτος ή να γίνουν δεκτοί στο επόµενο έτος σε προσωρινή βάση.

ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ (ηλικίες από 15 έως 17/18 ετών)

∆ιάρκεια

Το δεύτερο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι εν µέρει υποχρεωτικό, εν µέρει µετα-υποχρεωτικό και καλύπτει το 4ο και 5ο έτος του HAVO και από το 4ο έως το 6ο έτος του VWO. Αυτή η περίοδος πριν την τριτοβάθµια εκπαίδευση (VHO) αποτελεί συνέχεια της βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης.


Ο σκοπός του HAVO είναι να προετοιµάσει τους µαθητές για την είσοδο στην υψηλότερη επαγγελµατική εκπαίδευση (HBO). Στην πράξη, οι απόφοιτοι µε τα πιστοποιητικά HAVO επιλέγουν επίσης για να ακολουθήσουν σπουδές σε VWO ή σε MBO. Ο σκοπός του VWO είναι να προετοιµαστούν οι µαθητές για την πανεπιστηµιακή είσοδο (WO). Εντούτοις, µερικοί απόφοιτοι µε τα προσόντα VWO πηγαίνουν προς HBO.

Μαθήµατα

Στο δεύτερο στάδιο του HAVO και VWO το τυποποιηµένο φορτίο διδασκαλίας ανά µαθητή είναι 1.600 ώρες ετησίως (40 ώρες εβδοµαδιαίως για 40 εβδοµάδες). Αυτό περιλαµβάνει τουλάχιστον 1.000 ώρες διδασκαλίας κατά τη διάρκεια του σχολικού χρόνου. Αυτές οι ώρες είναι "πραγµατικές" ώρες, δηλ. 60 λεπτά. Το φορτίο διδασκαλίας για το δεύτερο στάδιο HAVO είναι 3.200 ώρες (που διαδίδονται πάνω από δύο έτη), ενώ για VWO είναι 4.800 ώρες (που διαδίδονται πάνω από τρία έτη).

Μαθήµατα HAVO 4ο και 5ο έτος

1480 ώρες κοινά θέµατα: Ολλανδική γλώσσα και λογοτεχνία, Αγγλική γλώσσα και λογοτεχνία, Γαλλικά, γερµανικά, ισπανικά, ρωσικά, ιταλικά, Αραβικά, τουρκικά ή γλώσσα Frisian και λογοτεχνία 1, Γενική επιστήµη, Ιστορία και κοινωνικές σπουδές, Πολιτισµός και οι τέχνες, Φυσική αγωγή. 1.160 ώρες εξειδικευµένα θέµατα: Επιστήµη και τεχνολογία, Επιστήµη και υγεία, Οικονοµικά και κοινωνία, Πολιτισµός και κοινωνία 560 ώρες προαιρετικά θέµατα.

Μαθήµατα VWO 4ο , 5ο και 6ο έτος

1.960 ώρες κοινά θέµατα: (Ολλανδική, Αγγλική) γλώσσα και λογοτεχνία, (Γαλλική, Γερµανική) γλώσσα και λογοτεχνία 1, Γενική επιστήµη, Ιστορία και κοινωνικές σπουδές, Πολιτισµός και τέχνη 1, Φυσική αγωγή 1 1.840 ώρες εξειδικευµένα θέµατα (βλ. HAVO) 1.000 ώρες προαιρετικά θέµατα


162


Η πρόοδος των µαθητών αξιολογείται συνεχώς µε προφορικές και γραπτές εξετάσεις. Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης που πραγµατοποιούνται κατά τη διάρκεια του έτους λαµβάνονται υπόψη στην τελική αξιολόγηση στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Οι εξετάσεις αποφοίτησης διακρίνονται σε δύο µέρη: - µια εθνική εξέταση στο τελικό έτος. - ένας σχολικός διαγωνισµός

∆ίδακτρα

Η εκπαίδευση είναι δωρεάν µέχρι την ηλικία στην οποία η πλήρους απασχόλησης εκπαίδευση δεν είναι πλέον υποχρεωτική. Τα σχολεία µπορούν να ζητήσουν από τους γονείς να συµβάλουν οικονοµικά στο κόστος ορισµένων δραστηριοτήτων (γονική συµβολή), αλλά τέτοιες συνεισφορές είναι προαιρετικές και µπορούν να µην αποτελέσουν εµπόδιο στην αποδοχή των µαθητών.

Εκπαιδευτικό υλικό

Τα σχολεία επιλέγουν τα εγχειρίδια και τα εκπαιδευτικά υλικά. Τα σχολικά βιβλία αγοράζονται από τους γονείς. Πολλά σχολεία ενεργοποιούν ένα χρηµατικό κεφάλαιο για τα βιβλία µε το οποίο αγοράζονται τα βιβλία και στην συνέχεια νοικιάζονται στους γονείς. Άλλοι κάνουν κάποιες ρυθµίσεις ώστε τα βιβλία να νοικιάζονται από τους προµηθευτές βιβλίων.

Επαγγελµατική ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση (16 ετών έως 64 ετών)

∆ιάρκεια

Η ηλικία των συµµετεχόντων στην επαγγελµατική εκπαίδευση από 16 έως 64 ετών (συµπεριλαµβανοµένης της ενήλικης επαγγελµατικής εκπαίδευσης). Οι σειρές µαθηµάτων ποικίλλουν στην διάρκεια: - κατάρτιση στο βοηθητικό επίπεδο: 6 έως 12 µήνες - βασική επαγγελµατική κατάρτιση: 2 έως 3 έτη - επαγγελµατική κατάρτιση: 2 έως 4 έτη - µέση-διαχείριση εκπαίδευση: 3 έως 4 έτη - ειδική κατάρτιση: 1 έως 2 έτη - άλλες σειρές µαθηµάτων: τουλάχιστον 15 εβδοµάδες. Παρέχουν τουλάχιστον 1.000 ώρες διδασκαλίας ανά σειρά µαθηµάτων ετησίως.

Τοµείς MBO 1) Τεχνολογία, 2) εµπόριο/διοίκηση, 3) υπηρεσίες/υγειονοµική περίθαλψη και 4) γεωργία.

Κατάρτιση σε επαγγελµατικό χώρο

Κάθε σειρά µαθηµάτων περιλαµβάνει την πρακτική κατάρτιση στο σχετικό επάγγελµα. Αυτό παρέχεται βάσει µιας σύµβασης µεταξύ του ιδρύµατος, του σπουδαστή και της επιχείρησης. Οι οργανώσεις των εργοδοτών και τα συνδικάτα στο σχετικό τοµέα της απασχόλησης αντιπροσωπεύονται στους εθνικούς επαγγελµατικούς οργανισµούς εκπαίδευσης, οι οποίοι διατυπώνουν τα προσόντα αποφοίτησης. Η βιοµηχανία µπορεί εποµένως να επηρεάσει τα προσόντα αποφοίτησης.

Εκπαιδευτικό υλικό Η επαγγελµατική δευτεροβάθµια εκπαίδευση και τα εγχειρίδια για αυτήν την µορφή εκπαίδευσης δεν είναι δωρεάν.


163

ΣΟΥΗ∆ΙΑ (2001) Έκταση - Πληθυσµός 450000 Km2 – 9000000 κάτοικοι

Ευθύνη Σχεδόν όλη η εκπαίδευση και η επαγγελµατική κατάρτιση εµπίπτουν στην ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας και Επιστήµης. Η προσχολική, η πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση βρίσκεται κάτω από την εποπτεία των δήµων.

Ιδιωτικά σχολεία Στο σχολικό έτος 1999/2000 περίπου το 3% των µαθητών υποχρεωτικής εκπαίδευσης και το 4% των µαθητών ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης παρακολουθούν µαθήµατα σε ιδιωτικά σχολεία.


∆ιαρκεί 9 έτη για τα παιδιά ηλικίας από 7 έως 16 ετών. Εάν οι γονείς το επιθυµούν τα παιδιά µπορούν να ξεκινήσουν το σχολείο στην ηλικία των 6 ετών.


Σχολεία Τα υποχρεωτικά σχολεία (grundskolan), τα σχολεία Sami (sameskolan) για τα παιδιά Sami στο βόρειο τµήµα της χώρας, τα ειδικά σχολεία (specialskolan) για κωφά και τα σχολεία για τα παιδιά µε µαθησιακές δυσκολίες (särskolan).

Ωράριο

Το σχολικό έτος περιλαµβάνει περισσότερες από 178 σχολικές ηµέρες και όχι περισσότερες από 190 σχολικές ηµέρες (∆ευτέρα –Παρασκευή) και 12 ηµέρες διακοπών. Η συµµετοχή είναι υποχρεωτική για ένα µέγιστο οκτώ ωρών ανά ηµέρα (έξι ώρες στα δύο πρώτα σχολικά έτη). Παρέχεται σε κάθε µαθητή ένα ελάχιστο 6.665 ωρών διδασκαλίας καθ' όλη τη διάρκεια των εννέα ετών υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

Εκπαιδευτικό Υλικό Οι δήµοι είναι υποχρεωµένοι να παρέχουν στους µαθητές όλα τα απαραίτητα υλικά για την σχολική εργασία. Τα σχολικά γεύµατα, υγειονοµική περίθαλψη, σχολικές µεταφορές είναι επίσης δωρεάν. Οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν το εκπαιδευτικό υλικό.

Μαθήµατα Σουηδικά, αγγλικά, µαθηµατικά, γεωγραφία, ιστορία, θρησκευτικά, κοινωνικές επιστήµες, βιολογία, φυσική, χηµεία, τεχνολογία, αισθητική αγωγή, οικιακή οικονοµία, αγωγή υγείας, µουσική, τέχνες, ξένη γλώσσα και επιλογές µαθητών.

Εξετάσεις Εθνικές εξετάσεις πραγµατοποιούνται στα σουηδικά, τα αγγλικά και τα µαθηµατικά στο τέλος του 9ου έτους.

Κέντρα ελεύθερου χρόνου

Για τα παιδιά που χρειάζονται την περαιτέρω προσοχή πριν ή µετά από τις δραστηριότητες στις προσχολικές τάξεις ή το υποχρεωτικό σχολείο και κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών, παρέχονται σχολικές ώρες. Η υπηρεσία αυτή παρέχεται στα κέντρα ελεύθερου χρόνου (fritidshem), στα κέντρα οικογενειακής ηµερήσιας φροντίδας (familjedaghem) και στις ανοικτές δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου (ανοικτό fritidsverksamhet). Τα περισσότερα παιδιά που εγγράφονται στον κέντρα ελεύθερου χρόνου είναι από 6 έως 9 ετών , ενώ οι ανοικτές δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου είναι για τα παιδιά από 10 έως 12 ετών. Πάνω από το 60% των µαθητών ηλικίας από 6 έως 9 ετών εγγράφονται στα κέντρα ελεύθερου χρόνου. Οι δραστηριότητες στα κέντρα ελεύθερου χρόνου αποτελούν συχνά ενσωµατωµένο µέρος του σχολείου.

Στατιστικά Στο σχολικό έτος 1999/2000 η αναλογία µαθητές/δάσκαλος ήταν 13.2. Την άνοιξη του 1999, 96.600 µαθητές τελείωσαν το υποχρεωτικό σχολείο. Σχεδόν όλοι το (98%) συνέχισε στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση.


∆ιάρκεια Παρέχεται στα σχολεία gymnasieskola και διαρκεί 3 χρόνια (ηλικίες από 16 έως 19 ετών).

Η γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση είναι ενσωµατωµένη στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (gymnasieskola) και όλα τα εθνικά προγράµµατα δίνουν τη γενική δυνατότητα επιλογής για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση.

Μαθήµατα

Υπάρχουν δεκαεπτά εθνικά καθορισµένα προγράµµατα. Όλα αυτά παρέχουν µια γενική εκπαίδευση σε ευρεία βάση και δίνουν τη γενική δυνατότητα επιλογής για την είσοδο στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Προετοιµάζονται επίσης για την οικονοµικά ενεργή ζωή. Όλα τα προγράµµατα περιέχουν τα ίδια οκτώ θέµατα πυρήνων: Σουηδικά/ σουηδικά ως δεύτερη γλώσσα, Αγγλικά, αγωγή του πολίτη, θρησκευτική εκπαίδευση, µαθηµατικά, φυσική επιστήµη, αγωγή υγείας καθώς επίσης και καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Επιπλέον, οι µαθητές επιλέγουν τα θέµατα που είναι συγκεκριµένα για τα προγράµµατά τους. Από τα 17 προγράµµατα, τα 15 έχουν έναν περισσότερο επαγγελµατικό προσανατολισµό και προετοιµάζουν τους µαθητές για την αγορά εργασίας. Τα εθνικά προγράµµατα είναι πλαίσια µέσα στα οποία οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν τις διάφορες ειδικεύσεις. Τα περισσότερα εθνικά προγράµµατα διαιρούνται σε προσανατολισµούς στο δεύτερο και τρίτο έτος.


164

Ωράριο

Το σχολικό έτος έχει την ίδια κατανοµή του χρόνου στην υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. ∆ιαιρείται σε δύο σχολικές περιόδους οι οποίες πρέπει να περιλαµβάνουν περισσότερο από 178 σχολικές ηµέρες και όχι περισσότερο από 190 σχολικές ηµέρες (∆ευτέρα –Παρασκευή) και 12 ηµέρες διακοπών. Τουλάχιστον 15 εβδοµάδες του συνολικού χρόνου των µαθητών πρέπει να ξοδευτούν στην κατάρτιση σε έναν εργασιακό χώρο.

Μαθήµατα

Όλα τα εθνικά προγράµµατα περιέχουν οκτώ θέµατα πυρήνων. Αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του συνολικού χρόνου διδασκαλίας της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Τα θέµατα πυρήνων είναι σουηδικά/ σουηδικά ως δεύτερα γλώσσα, αγωγή του πολίτη, αγγλικά, µαθηµατικά, αγωγή υγείας, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, φυσική επιστήµη και θρησκευτική εκπαίδευση. Εκτός από τα θέµατα πυρήνων, οι µαθητές επιλέγουν τα θέµατα που είναι συγκεκριµένα για το πρόγραµµά τους. Όλοι οι µαθητές πρόκειται επίσης να εκτελέσουν µια εργασία (πρόγραµµα) κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Σε όλα τα προγράµµατα παρέχεται χρόνος για τα τοπικά συµπληρώµατα και τις επιλογές ώστε να επιτραπεί στους µαθητές για να επιλέξουν τα πρόσθετες θέµατα και τις σειρές µαθηµάτων στα πλαίσια των εθνικών προγραµµάτων.


Η αξιολόγηση στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι µια συνεχής διαδικασία, δηλ. οι βαθµοί απονέµονται µε την ολοκλήρωση κάθε σειράς µαθηµάτων και όχι για τα µεµονωµένα θέµατα ή για κάθε σχολική περίοδο. Βαθµοί δίνονται επίσης για το πρόγραµµα ειδικής εργασίας.

Μετάβαση

Όλα τα τριετή προγράµµατα καλύπτουν τις γενικές απαιτήσεις επιλεξιµότητας για την πρόσβαση στα ιδρύµατα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Τα τρία προγράµµατα που εστιάζουν περισσότερο στην πανεπιστηµιακή είσοδο καλύπτουν επίσης τις περισσότερες από τις συγκεκριµένες απαιτήσεις εισόδου.


165

ΦΙΝΛΑΝ∆ΙΑ (2003) Έκταση - Πληθυσµός 338.000 Km2 – 5200000 κάτοικοι

Γλώσσα 92% φιλανδικά, 6% σουηδικά, 0.03% Sαmi

Ευθύνη

Το Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης συνεργάζεται στενά µε το Υπουργείο Παιδείας. Είναι ένα σώµα ανάπτυξης αρµόδιο για την πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση καθώς επίσης και για την εκπαίδευση ενηλίκων και την κατάρτιση. Περίπου το 70% όλων των επαγγελµατικών ιδρυµάτων συντηρούνται από τους δήµους (συνήθως από κοινού από δύο ή περισσότερους δήµους), το 3% είναι κρατικά και 27% είναι ιδιωτικά.

Ιδιωτικά σχολεία Το 1,4% βασικής εκπαίδευσης, το 8% της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, το 27% των επαγγελµατικών ιδρυµάτων ανήκουν στον ιδιωτικό τοµέα. Το 17% των µαθητών της επαγγελµατικής εκπαίδευσης προέρχονται από ιδιωτικά επαγγελµατικά ιδρύµατα.


∆ιαρκεί 9 έτη για τα παιδιά ηλικίας από 7 έως 16 ετών. Παρέχεται ένα πρόσθετο δέκατο έτος εκπαίδευση στη βασική εκπαίδευση για εκείνους που έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευσή και επιθυµούν να βελτιώσουν τους βαθµούς τους.


∆ιάρκεια Παρέχεται στα σχολεία Perusopetus/Grundläggande utbildning από το 1ο έως το 9ο έτος. Το σχολικό έτος αποτελείται από 190 εργάσιµες ηµέρες. Ο αριθµός ωρών ανά ηµέρα είναι από 19 έως 30 ώρες, για 5 ηµέρες την εβδοµάδα.

Μαθήµατα (έτη 1-6) Φινλανδικά / Σουηδικά (µητρική γλώσσα), ξένη γλώσσα ή δεύτερη εθνική γλώσσα, προαιρετική γλώσσα, µαθηµατικά, περιβάλλον, βιολογία, γεωγραφία, αγωγή του πολίτη, θρησκευτικά, ιστορία, τέχνες και δεξιότητες (µουσική, τέχνη, χειροτεχνία, φυσική αγωγή, κτλ.)

Μαθήµατα (έτη 7-9) Μητρική γλώσσα και λογοτεχνία, γλώσσα Α, γλώσσα Β, µαθηµατικά, βιολογία, γεωγραφία, φυσική, χηµεία, θρησκευτικά, ιστορία, αγωγή του πολίτη, µουσική, εικαστικές τέχνες, φυσική αγωγή, σχολικός προσανατολισµός,

Εκπαιδευτικό Υλικό Η βασική εκπαίδευση παρέχει τη γενική εκπαίδευση και είναι δωρεάν συµπεριλαµβανοµένων των εγχειριδίων και του εκπαιδευτικού υλικού καθώς επίσης και ενός γεύµατος ηµερησίως. Η απόφαση για την επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού στηρίζεται συνήθως στους εκπαιδευτικούς.


Εκπαιδευτικό Υλικό Παρέχεται κυρίως δωρεάν αλλά και µικρά δίδακτρα σπουδών µπορεί να υποβληθούν για συγκεκριµένο λόγο µε την άδεια από το Υπουργείο Παιδείας. Στους µαθητές προσφέρεται ένα ελεύθερο καθηµερινό γεύµα αλλά πρέπει να πληρώσουν για τα εγχειρίδιά τους.

Στατιστικά Περίπου από το 90% των µαθητών το (54%) ακολουθούν την γενική και το (36%) την επαγγελµατική εκπαίδευση. Το υπόλοιπο 10% είτε ακολουθεί το προαιρετικό 10ο έτος βασικής εκπαίδευσης είτε κατευθύνεται στην αγορά εργασίας.

Γενική δευτεροβάθµια εκπαίδευση

∆ιάρκεια Παρέχεται στα σχολεία Lukiokoulutus / Gymnasieutbildning και διαρκεί 3 χρόνια (ηλικίες από 16 έως 19 ετών). Οι µαθητές πρέπει να ολοκληρώσουν το σχολείο µέσα σε ένα µέγιστο χρονικό διάστηµα τεσσάρων ετών. Μαθήµατα διάρκειας 45 λεπτών.

Μαθήµατα

Μητρική γλώσσα και λογοτεχνία, άλλη εθνική γλώσσα και ξένες γλώσσες, µαθηµατικά και φυσικές επιστήµες, ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήµες, θρησκευτικά ή ηθική, αγωγή υγείας, καθώς επίσης και πρακτικά µαθήµατα καλλιτεχνικών. Επιπλέον, η διδακτέα ύλη µπορεί να συµπεριλάβει επαγγελµατικές σπουδές, µε µορφή επιλογών. Πρέπει επίσης να παρασχεθεί ο επαγγελµατικός και σχολικός προσανατολισµός. Έχουµε σειρές µαθηµάτων. Κάθε σειρά αποτελείται από 38 µαθήµατα.


Οι µαθητές υποβάλλονται σε µια εθνική εισαγωγική εξέταση (ylioppilastutkinto/studentexamen) στο τέλος της γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και µετά, εάν την ολοκληρώσουν µε επιτυχία, τους απονέµεται το πιστοποιητικό εθνική εισαγωγική εξέταση (ylioppilastutkintotodistus / studentexamensbetyg).

Μετάβαση

∆υνατότητα εισαγωγής στην τριτοβάθµια εκπαίδευση µε κριτήρια επιλογής : α) βαθµοί που επιτυγχάνονται στο πιστοποιητικό εθνική εισαγωγική εξέταση (και στο γενικό ανώτερο απολυτήριο) µαζί µε τα αποτελέσµατα µιας δοκιµής εισόδου, η οποία είναι η πιο κοινή διαδικασία β) αποτελέσµατα µιας δοκιµής εισόδου µόνο ή γ) µόνο οι βαθµοί που επιτυγχάνονται στο πιστοποιητικό εθνική εισαγωγική εξέταση και στο ανώτερο απολυτήριο. Επιπλέον, µερικοί τοµείς µπορούν να δώσουν πρόσθετη έµφαση στην επαγγελµατική εµπειρία, τις σπουδές, την πρακτική κατάρτιση, κτλ.


166

Επαγγελµατική κατάρτιση

∆ιάρκεια Παρέχεται στα σχολεία Ammatillinen peruskoulutus / Grundläggande yrkesutbildning και διαρκεί 3 χρόνια (ηλικίες από 16 έως 25 ετών).

Τοµείς της εκπαίδευσης

Φυσικών πόρων, τεχνολογίας και µεταφορών, διοίκησης επιχειρήσεων, τουρισµού , εστιάσεως και σπιτιών, οικονοµίας, υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών, πολιτισµού και τοµέα της φυσικής αγωγής.

Μαθήµατα

Τα προγράµµατα σπουδών που οδηγούν στα επαγγελµατικά προσόντα (στα 3 έτη) περιλαµβάνουν: - επαγγελµατικές σπουδές (90 credits = 3600 ώρες) - κεντρικά (βασικά) θέµατα (20 credits = 800 ώρες) - σπουδές ελεύθερης-επιλογής (10 credits = 400 ώρες). Σύνολο 120 credits = 4800 ώρες στα 3 έτη. Κεντρικά (βασικά) θέµατα: Μητρική γλώσσα, άλλη εθνική γλώσσα, ξένη γλώσσα , µαθηµατικά, κοινωνικά, θέµατα επιχειρήσεων και αγοράς εργασίας, φυσική και χηµεία, φυσική αγωγή, αγωγή υγείας και τέχνες και πολιτισµός. Οι επιλογές είναι ανώτερες σπουδές στα προαναφερθέντα θέµατα, ή µπορούν να επιλεχτούν οι ακόλουθες σπουδές: περιβαλλοντικές µελέτες, πληροφορική και τεχνολογία επικοινωνιών, ηθική, πολιτισµός, ψυχολογία και επιχειρηµατικό πνεύµα.


167

Χώρα Ευθύνη

Αγγλία Την ευθύνη για την οργάνωση και διοίκηση των σχολείων έχουν και τα τοπικά συµβούλια όπου έχουν εκλεχθεί οι λεγόµενες τοπικές εκπαιδευτικές αρχές (local education authorities - LEA).

Γαλλία

Ο Υπουργός εθνικής παιδείας είναι αρµόδιος για την πολιτική που αφορά την εκπαίδευση. Βοηθιέται από έναν Αναπληρωτή Υπουργό επαγγελµατικής κατάρτισης. Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης τα οργανώνουν και τα διαχειρίζονται οι κοινότητες, τα Collèges από τα departments, και τα Lycées από τις περιοχές. Η επαγγελµατική κατάρτιση έξω από το εκπαιδευτικό σύστηµα είναι ευθύνη του Υπουργείου απασχόλησης και αλληλεγγύης και περιοχών. Τα περιφερειακά συµβούλια οργανώνουν τα ετήσια προγράµµατα µαθητείας.

Γερµανία

Η διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος είναι πρώτιστα η ευθύνη των οµόσπονδων κρατιδίων και τα σχολεία διευθύνονται γενικά από τους αντίστοιχους δήµους τους. Η διοίκηση των σχολείων έχει γενικά δοµή δύο βαθµίδων, στην ανώτερη βαθµίδα είναι τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων των οµόσπονδων κρατιδίων και στην κατώτερη βαθµίδα τα σχολικά γραφεία (Schulämter) στο τοπικό επίπεδο, την περιοχή, ή το κοινοτικό επίπεδο. Τα Grundschulen , τα Hauptschulen και τα ειδικά σχολεία εποπτεύονται από τα σχολικά γραφεία. Τα άλλα σχολεία συµπεριλαµβανοµένων των επαγγελµατικών σχολών εποπτεύονται από τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτιστικών Υποθέσεων.

∆ανία

Η κύρια ευθύνη για την εκπαίδευση εναπόκειται στο Υπουργείο Παιδείας. Τα προσχολικά ιδρύµατα βρίσκονται υπό την ευθύνη του Υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων. Οι δήµοι (kommuner) είναι αρµόδιοι για τα σχολεία που παρέχουν την πρωτοβάθµια και κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (το Folkeskole). Οι νοµοί είναι γενικά αρµόδιοι για την πλειοψηφία των Gymnasiums (γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και τα ιδρύµατα που προσφέρουν τις σειρές µαθηµάτων που οδηγούν στο højere forberedelseseksamen (υψηλότερη προπαρασκευαστική εξέταση - HF). Ο νοµός και τα δηµοτικά συµβούλια διευθύνουν τα σχολεία από κοινού µε την σχολικό επιτροπή του µεµονωµένου σχολείου. Το Υπουργείο Παιδείας συνεργάζεται µε τους κοινωνικούς εταίρους όσον αφορά την επαγγελµατική εκπαίδευση.

Ισπανία

Το Υπουργείο Παιδείας, του Πολιτισµού και του Αθλητισµού (MECD), οι αυτόνοµες Κοινότητες ,το Consejo Escolar de centro (το σχολικό συµβούλιο), το Claustro de Profesores (η Επιτροπή των δασκάλων), ο επικεφαλής δάσκαλος, ο διευθυντής έχουν ευθύνες στη διαµόρφωση του εκπαιδευτικού συστήµατος.

Ιταλία

Υπουργείο Παιδείας, Πανεπιστηµίων και Έρευνα (MIUR) είναι αρµόδιο για την εκπαίδευση από το προσχολικό έως το πανεπιστηµιακό επίπεδο. Σε κάθε σχολείο, οι λειτουργίες διαχείρισης και διοίκησης ανατίθενται στο Consiglio di circolo (για τα προσχολικά ιδρύµατα και τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης) ή στο Consiglio di istituto (για τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) και στο Dirigente scolastico.

Κάτω Χώρες

Η γενική ευθύνη για το δηµόσιο και ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστηµα εναπόκειται στο κράτος, που αντιπροσωπεύεται από τον Υπουργό Παιδείας, Πολιτισµού και Επιστήµης, και της νοµοθετικής δύναµης του ολλανδικού Κοινοβουλίου.

Σουηδία Σχεδόν όλη η εκπαίδευση και η επαγγελµατική κατάρτιση εµπίπτουν στην ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας και Επιστήµης. Η προσχολική, η πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση βρίσκεται κάτω από την εποπτεία των δήµων.

Φινλανδία

Το Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης συνεργάζεται στενά µε το Υπουργείο Παιδείας. Είναι ένα σώµα ανάπτυξης αρµόδιο για την πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση καθώς επίσης και για την εκπαίδευση ενηλίκων και την κατάρτιση. Περίπου το 70% όλων των επαγγελµατικών ιδρυµάτων συντηρούνται από τους δήµους (συνήθως από κοινού από δύο ή περισσότερους δήµους), το 3% είναι κρατικά και 27% είναι ιδιωτικά.


168

Χώρα Υποχρεωτική εκπαίδευση

Αγγλία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 5 ως 16 ετών. ∆ιαρκεί 11 έτη. Γαλλία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 6 ως 16 ετών. ∆ιαρκεί 10 έτη.

Γερµανία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 6 ως 15/16 ετών. ∆ιαρκεί συνήθως 9 έτη (10 έτη στο Βερολίνο, το Βρανδεµβούργο, τη Βρέµη και τη βόρεια Ρηνανία).

∆ανία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 7 ως 16 ετών. ∆ιαρκεί 9 έτη. Οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν να µείνουν και ένα 10ο έτος.

Ισπανία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 6 ως 16 ετών. ∆ιαρκεί 10 έτη. Ιταλία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 6 ως 15 ετών. ∆ιαρκεί 9 έτη.

Κάτω Χώρες

Η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί είτε 12 έτη πλήρους απασχόλησης (από 5 έως 17 ετών), είτε πλήρους απασχόλησης από την ηλικία των 5 ετών µέχρι 16 ετών που ακολουθείται µε την υποχρεωτική µερικής απασχόλησης εκπαίδευση και µέχρι την ηλικία των 18 ετών.

Σουηδία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 7 ως 16 ετών. ∆ιαρκεί 9 έτη. Εάν οι γονείς το επιθυµούν τα παιδιά µπορούν να ξεκινήσουν το σχολείο στην ηλικία των 6 ετών.

Φινλανδία Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των 7 ως 16 ετών. ∆ιαρκεί 9 έτη. Παρέχεται ένα πρόσθετο δέκατο έτος εκπαίδευση στη βασική εκπαίδευση για εκείνους που έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευσή και επιθυµούν να βελτιώσουν τους βαθµούς τους.

Χώρα Ιδιωτικά σχολεία

Αγγλία ∆εν λαµβάνουν απευθείας κρατική επιχορήγηση αλλά χρηµατοδοτούνται από δίδακτρα και έσοδα από επενδύσεις. ∆εν υποχρεώνονται να παρέχουν το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών.

Γαλλία Τα ιδιωτικά σχολεία υπογράφουν σύµβαση µε το κράτος το οποίο τους παρέχει οικονοµική ενίσχυση. Πρέπει να ακολουθήσουν τα χρονοδιαγράµµατα και τα προγράµµατα σπουδών που εφαρµόζονται στη δηµόσια εκπαίδευση

Γερµανία

Στην προσχολική εκπαίδευση το 66% των Kindergärten στη ∆υτική Γερµανία είναι ιδιωτικά. Σε αντίθεση, στην Ανατολική Γερµανία, περίπου 33% είναι ιδιωτικά. Στην πρωτοβάθµια η δηµιουργία των ιδιωτικών σχολείων είναι πιθανή µόνο όταν εξυπηρετούνται συγκεκριµένες ανάγκες Στην δευτεροβάθµια υπήρξαν 2.414 ιδιωτικά σχολεία γενικής εκπαίδευσης το 2001, τα οποία παρακολούθησαν το 6,3% των µαθητών.

∆ανία Η εκπαίδευση πρέπει να είναι συγκρίσιµη µε αυτή στα δηµόσια σχολεία, και πρέπει να υπάρξει ένας ορισµένος ελάχιστος αριθµός µαθητών. Η υποχρεωτική εκπαίδευση πραγµατοποιείται κυρίως στα δηµόσια σχολεία (90%) και στα ιδιωτικά σχολεία (10%).

Ισπανία

Υπάρχουν δύο είδη µη πανεπιστηµιακών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων: τα centros concertados, τα οποία χρηµατοδοτούνται µε τα δηµόσια κεφάλαια και παρέχουν γενικά υποχρεωτικού επιπέδου εκπαίδευση και εκείνα που δεν είναι concertados που είναι ελεύθερα να θέσουν τους εσωτερικούς κανόνες τους, να επιλέξουν το διδακτικό προσωπικό τους, να καθορίσουν τις διαδικασίες αποδοχής, τους κανόνες, τους κανονισµούς τους και τα δίδακτρα

Ιταλία Το κράτος χορηγεί την ελευθερία για την ίδρυση και την λειτουργία των ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, υπό τον όρο της συµµόρφωσης τους µε τους κανονισµούς δηµόσιας τάξης, υγιεινής και υγείας.

Κάτω Χώρες

Η κυβέρνηση χρηµατοδοτεί και τα δηµόσια και τα ιδιωτικά σχολεία µε τον ίδιο τρόπο. Οι εκπαιδευτικοί στα δηµόσια και ιδιωτικά σχολεία έχουν τα ίδια µισθολογικά κλιµάκια και τους όρους της απασχόλησης και απολαύουν τα δικαιώµατα των δηµόσιων υπαλλήλων. Τα ιδιωτικά σχολεία είναι ελεύθερα να καθιερώσουν το διδακτικό περιεχόµενο σύµφωνα µε τις αρχές τους, να επιλέξουν τις µεθόδους διδασκαλίας τους και να διορίσουν τα µέλη του προσωπικού.

Σουηδία Στο σχολικό έτος 1999/2000 περίπου το 3% των µαθητών υποχρεωτικής εκπαίδευσης και το 4% των µαθητών ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης παρακολουθούν µαθήµατα σε ιδιωτικά σχολεία.

Φινλανδία Το 1,4% βασικής εκπαίδευσης, το 8% της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, το 27% των επαγγελµατικών ιδρυµάτων ανήκουν στον ιδιωτικό τοµέα. Το 17% των µαθητών της επαγγελµατικής εκπαίδευσης προέρχονται από ιδιωτικά επαγγελµατικά ιδρύµατα.


169


Χώρες Πρωτοβάθµια ∆ευτεροβάθµια

Αγγλία

Κατά την είσοδο τους στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση οι καθηγητές αξιολογούν τους µαθητές ώστε να µπορέσουν να σχεδιάσουν το πρόγραµµα σπουδών. Η αξιολόγηση είναι συνεχής και κατά τη διάρκεια της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και γίνεται από το δάσκαλο σύµφωνα µε κριτήρια τα οποία έχουν τεθεί εθνικά και µε βάση εξετάσεις και εργασία σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον : -Στο τέλος του βασικού σταδίου 1 (7 ετών) οι µαθητές αναλαµβάνουν σχολικές εργασίες και γραπτά διαγωνίσµατα σε Αγγλικά και µαθηµατικά. -Στο τέλος του βασικού σταδίου 2 (11 ετών) οι µαθητές δίνουν γραπτές εξετάσεις στα Αγγλικά, µαθηµατικά και στις επιστήµες. Μετά το τέλος της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης δεν δίνεται κάποιο πτυχίο και οι περισσότεροι µαθητές συνεχίζουν στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση.

Υποχρεωτική Οι καθηγητές και τα σχολεία συνεχώς αξιολογούν την πρόοδο των µαθητών. Επιπλέον Η αξιολόγηση των µαθητών στο τέλος του βασικού σταδίου 4, οπότε και τελειώνει η υποχρεωτική εκπαίδευση, γίνεται από το General Certificate of Secondary Education (GCSE). Τα GCSE λαµβάνονται σε µια σειρά από ξεχωριστά θέµατα, και το πτυχίο εκδίδεται απαριθµώντας τους βαθµούς που ο υποψήφιος πέτυχε σε κάθε θέµα. Μετά-υποχρεωτική Η επιτυχία στις GCSE εξετάσεις δεν απαιτείται επίσηµα για την πρόσβαση στην µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση, αλλά τα περισσότερα ιδρύµατα απαιτούν οι µαθητές να έχουν επιτύχει πέντε καλά περάσµατα GCSE πριν γίνουν δεκτοί στο GCE A-level µάθηµα. Άλλοι τύποι µαθηµάτων µπορεί να έχουν συγκεκριµένες απαιτήσεις όσον αφορά τις προηγούµενες επιδόσεις.

Γαλλία

Το Συµβούλιο των δασκάλων (Teachers' Council) κάθε κύκλου προάγει τους µαθητές που αξιολογήθηκαν θετικά από τους δασκάλους τους. Μια εθνική εξέταση (test) οργανώνεται στην αρχή κάθε σχολικού έτους για να αξιολογήσει την ανάγνωση, τη γραφή και τις µαθηµατικές δεξιότητες όλων των µαθητών που εισάγονται στον κύκλο σταθεροποίησης ώστε να διαµορφωθεί το σχέδιο µαθηµάτων. Τα παιδιά που ολοκληρώνουν την κανονική πρωτοβάθµια εκπαίδευση αυτόµατα προβιβάζονται στη 1η κατηγορία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης.

Υποχρεωτική Τα αποτελέσµατα του µαθητή στην 4η και 3η τάξη σηµειώνονται σε έναν σχολική έλεγχο που λαµβάνεται υπόψη για την απόκτηση του εθνικού τίτλου απόλυσης (diplôme national du brevet). Αυτό είναι ένα πτυχίο γενικής εκπαίδευσης και δεν καθορίζει το µελλοντικό προσανατολισµό του µαθητή. Η 3η τάξη και το τελικό έτος στο Collège αποτελούν τη βασική περίοδο στην καθοδήγηση Μετά-υποχρεωτική Οι σπουδές που ολοκληρώνονται σε ένα γενικό ή τεχνολογικό Lycées οδηγούν σε µια γενική ή τεχνολογική εξέταση για τη απόκτηση του Baccalauréat. Το Baccalauréat δίνει την πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Οι µαθητές που δεν περνούν αυτή την εξέταση αλλά έχουν λάβει κατά µέσον όρο βαθµολογία ισοδύναµη µε τουλάχιστον 8/20 µπορούν να πάρουν απολυτήριο λυκείου.

Γερµανία

Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης στο Grundschule, στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια οι µαθητές αξιολογούνται βάσει µιας έκθεσης στην οποία η πρόοδος, οι ικανότητες και οι αδυναµίες του µαθητή στην κάθε θεµατική περιοχή περιγράφονται λεπτοµερώς. Η µεταφορά από το Grundschule σε έναν από τους διαφορετικούς τύπους κατώτερης δευτεροβάθµιας εξετάζεται διαφορετικά σε κάθε κρατίδιο ανάλογα µε τη νοµοθεσία του.

Κατώτερη ∆ευτεροβάθµια Και στο αυτό το επίπεδο υπάρχει συνεχής αξιολόγηση των µαθητών όπως και στην πρωτοβάθµια. Ο τρόπος µετάβασης στην ανώτερη δευτεροβάθµια εξαρτάται από το τον τύπο σχολείου που παρακολουθεί ο µαθητής και από τον τύπο σχολείου που επιθυµεί να µεταβεί. Ανώτερη ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση Στο τέλος του επιπέδου αυτού οι µαθητές δίνουν τελικές εξετάσεις, ανάλογα µε τον τύπο του σχολείου, είτε για την εισαγωγή στην τριτοβάθµια εκπαίδευση είτε για την απόκτηση κάποιου τίτλου σπουδών.


170

∆ανία

Πρωτοβάθµια – Κατώτερη δευτεροβάθµια Ο καθηγητής και ο µαθητής δουλεύουν µαζί για την αξιολόγηση κατά τη διάρκεια αυτού του επιπέδου. Μετά το τέλος του επιπέδου η εισαγωγή στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση δεν είναι ελεύθερη. Συνήθως υπάρχουν εξετάσεις αλλά και ένα πρόγραµµα καθοδήγησης και προσανατολισµού το οποίο υλοποιείται µε τη συµβολή των καθηγητών.

Ανώτερη δευτεροβάθµια Υπάρχουν εξετάσεις και σε αυτό το επίπεδο αλλά εξαρτώνται από τον τύπο σχολείου ή προγράµµατος που έχει επιλέξει ο µαθητής

Ελλάδα

Η αξιολόγηση γίνεται από τις επιδόσεις των µαθητών στην τάξη αλλά δεν υπάρχουν εξετάσεις. Η προαγωγή στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση γίνεται αυτόµατα.

Κατώτερη δευτεροβάθµια Ο µαθητής αξιολογείται µε βάση την απόδοση του στην τάξη όλη τη χρονιά συν τις ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς. Για την εισαγωγή του στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση πρέπει να έχει επιτύχει κάποιο όριο βαθµολογίας. Ανώτερη ∆ευτεροβάθµια ∆ίνουν εξετάσεις σε επίπεδο σχολείου για την προαγωγή και απόλυση τους. Για την εισαγωγή στην τριτοβάθµια εκπαίδευση οι µαθητές δίνουν εξετάσεις σε εθνικό επίπεδο.

Ισπανία

Κανένα ακαδηµαϊκό πιστοποιητικό δεν απονέµεται στο τέλος αυτού του επιπέδου, και η διαδικασία αξιολόγησης πρέπει να είναι γενική και συνεχής. ∆εν υπάρχουν εξετάσεις αξιολόγησης Οι µαθητές κινούνται από τον έναν κύκλο προς τον επόµενο υπό τον όρο ότι έχουν επιτύχει τους αντίστοιχους στόχους. Η απόφαση λαµβάνεται από το δάσκαλο.

Πραγµατοποιείται µια γενική διαγνωστική αξιολόγηση της απόκτησης των βασικών δεξιοτήτων, αυτή η δοκιµή δεν θα έχει κανένα ακαδηµαϊκό αποτέλεσµα αλλά βοηθά τους καθηγητές και τους γονείς να σχεδιάσουν το σχέδιο µαθήµατος. Στους µαθητές που ολοκληρώνουν µε επιτυχία την υποχρεωτική – δευτεροβάθµια εκπαίδευση απονέµεται το απολυτήριο (graduado en educación secundaria). Όλοι οι εκπαιδευτικοί αποφασίζουν συλλογικά σχετικά µε το εάν ένας µαθητής µπορεί να περάσει στο επόµενο έτος ή τον κύκλο

Ιταλία

Η πρόοδος και η ωριµότητα των µαθητών αξιολογούνται καθ' όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους βάσει των παρατηρήσεων των δασκάλων στις γραπτές και προφορικές εργασίες στης τάξης και στις εργασίας για το σπίτι. Η µεταρρύθµιση που εγκρίθηκε προβλέπει την κατάργηση της τελικής εξέτασης στο τέλος του πέµπτου έτους, το οποίο δίνει στους µαθητές την άµεση πρόσβαση στον κατώτερο κύκλο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης.

Για τους σκοπούς της αξιολόγησης, το σχολικό έτος διαιρείται σε τρίµηνα - ή τετράµηνα. Στο τέλος κάθε περιόδου, µια αναλυτική γραπτή αξιολόγηση καταγράφεται στην έκθεση του µαθητή και υποβάλλεται από κάθε εκπαιδευτικό χρησιµοποιώντας ως κριτήρια ‘excellent’ (ottimo), ‘very good’ (distinto), ‘good’ (buono), ‘sufficient’ (sufficiente) και ‘insufficient’ (non sufficiente) στο Συµβούλιο Τάξεων (Consiglio di Classe), το οποίο καταρτίζει έπειτα µια γενική γραπτή αξιολόγηση. Στο τέλος του τρίτου έτους, οι µαθητές υποβάλλονται στην εξέταση για το κατώτερο απολυτήριο (Diploma di Licenza Media), το οποίο είναι απαραίτητο για την είσοδο στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικοί υλοποιούν τις εξετάσεις. Στο τέλος της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, οι µαθητές υποβάλλονται στην εξέταση για το ανώτερο απολυτήριο. Και στην καλλιτεχνική και επαγγελµατική εκπαίδευση η αξιολόγηση είναι ίδια.

Κάτω Xώρες

Η αξιολόγηση της ακαδηµαϊκής απόδοσης των µαθητών σε όλα τα θέµατα είναι συνεχής και πραγµατοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήµατα από το δάσκαλο βάσει όλης της (προφορικής και γραπτής) εργασίας που ολοκληρώνεται κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Οι εθνικές εξετάσεις που οργανώνονται

Υποχρεωτική Η αξιολόγηση κατά τη διάρκεια της δευτεροβάθµιας υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι όπως και στην πρωτοβάθµια. Και σε αυτό το επίπεδο στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης οι µαθητές δίνουν εξετάσεις


171

από το CITO (Central Institute for Test Development) έχουν αναπτυχθεί για το τελικό έτος πρωτοβάθµιας . Αυτές στοχεύουν στον έλεγχο της γνώσης των µαθητών και την κατανόηση όσον αφορά την είσοδο στους διαφορετικούς τύπους σχολών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, και µπορούν να ληφθούν υπόψη στη σχολική έκθεση.

Μετά υποχρεωτική εκπαίδευση Γενική Η πρόοδος των µαθητών αξιολογείται συνεχώς µε προφορικές και γραπτές εξετάσεις. Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης που πραγµατοποιούνται κατά τη διάρκεια του έτους λαµβάνονται υπόψη στην τελική αξιολόγηση στο τέλος της σχολικής χρονιάς.. Και οι δοκιµές και οι εξετάσεις είναι υποχρεωτικές. Οι εξετάσεις αποφοίτησης διακρίνονται σε δύο µέρη: -µια εθνική εξέταση στο τελικό έτος. - ένας σχολικός διαγωνισµός. Επαγγελµατική Οι κανονισµοί διδασκαλίας και εξέτασης που συντάσσονται από τη διοίκηση του ιδρύµατος περιγράφουν το περιεχόµενο και την οργάνωση κάθε σειράς µαθηµάτων που προσφέρεται από το ίδρυµα και τις εξετάσεις που πραγµατοποιούνται.

Σουηδία

Βασική υποχρεωτική Οι βαθµοί απονέµονται από το όγδοο έτος του υποχρεωτικού σχολείου Οι µαθητές που ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευσή τους λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό αναχώρησης, που υπογράφεται από τον διευθυντή. Εθνικές εξετάσεις πραγµατοποιούνται στα σουηδικά, τα αγγλικά και τα µαθηµατικά στο τέλος του 9ου έτους.

Μετά-υποχρεωτική Η αξιολόγηση στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι µια συνεχής διαδικασία, δηλ. οι βαθµοί απονέµονται µε την ολοκλήρωση κάθε σειράς µαθηµάτων και όχι για τα µεµονωµένα θέµατα ή για κάθε σχολική περίοδο. Στο τέλος της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης οι µαθητές λαµβάνουν ένα πτυχίο αναχώρησης που συνοψίζει την βαθµολογία που έχουν επιτύχει σε όλες τις σειρές µαθηµάτων που διδάχτηκαν.

Φινλανδία

Υποχρεωτική Οι µαθητές αξιολογούνται µε µια έκθεση στο τέλος κάθε σχολικού έτους και από ενδιάµεσες . Όλοι οι µαθητές που ολοκληρώνουν επιτυχώς τη βασική εκπαίδευση λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό αναχώρησης και είναι ικανοί να συνεχίσουν τις σπουδές τους στη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ή την επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση.

Μετά-υποχρεωτική Γενική Η αξιολόγηση είναι βασισµένη στους στόχους που καθορίζονται στο πρόγραµµα σπουδών. Όταν ένας µαθητής ολοκληρώσει τον απαραίτητο αριθµό σειρών µαθηµάτων, του απονέµεται ένα πιστοποιητικό. Επιπλέον, οι σπουδαστές υποβάλλονται σε εθνικές εισαγωγικές εξετάσεις (ylioppilastutkinto/studentexamen) στο τέλος της γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και µετά, εάν την ολοκληρώσουν µε επιτυχία, τους απονέµεται το πιστοποιητικό εθνικής εισαγωγικής εξέτασης (ylioppilastutkintotodistus / studentexamensbetyg). Επαγγελµατική Το Εθνικό Συµβούλιο της Εκπαίδευσης εκδίδει τους κανονισµούς σχετικά µε τα πτυχία αξιολόγησης και τους τίτλους σπουδών. Η γνώση, οι δεξιότητες και η πρόοδος των µαθητών αξιολογούνται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα κατά τη διάρκεια των σπουδών αλλά και µετά το πέρας τους. Με την ολοκλήρωση όλων των θεµάτων που περιλαµβάνονται στο προσωπικό σχέδιο σπουδής του µαθητή, του απονέµεται το πιστοποιητικό τίτλου σπουδών.


172

Χώρα Εκπαιδευτικό υλικό

Αγγλία Οι εκπαιδευτικοί είναι υπεύθυνοι για τον καθορισµό των µεθόδων διδασκαλίας και των υλικών

Γαλλία Τα εκπαιδευτικά υλικά για χρήση σε εθνικό επίπεδο συνήθως δηµοσιεύονται. Οι τοπικές ή περιφερειακές ενώσεις και τα κέντρα τεκµηρίωσης στις περιοχές ή τα départements παράγουν µερικές φορές τα εκπαιδευτικά υλικά ως τοπικό συµπλήρωµα σε εκείνα που δηµοσιεύονται για εθνική χρήση.

Γερµανία Γράφονται από εκδοτικούς οίκους, προτείνονται από το Υπουργείο και παρέχονται δωρεάν. ∆ανία Τα σχολεία και οι δάσκαλοι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα εγχειρίδια οι ίδιοι Ισπανία Τα εκπαιδευτικά υλικά επιλέγονται από κάθε σχολείο.

Ιταλία Η επιλογή των εγχειριδίων και των εκπαιδευτικών υλικών αφήνεται στην κρίση των δασκάλων, κατόπιν διαβουλεύσεων µε το Consiglio di interclasse. Τα επιλεγµένα εκ των προτέρων βιβλία υιοθετούνται επίσηµα από το Collegio dei docenti.

Κάτω Χώρες

Τα υλικά εκµάθησης παρέχονται δωρεάν στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. Στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, εντούτοις, οι γονείς πρέπει να πληρώσουν για τα βιβλία και τα υλικά εκµάθησης, τις δαπάνες µετακίνησης και άλλες δαπάνες. Υποχρεωτική Εκπαίδευση Οι δήµοι είναι υποχρεωµένοι να παρέχουν στους µαθητές όλα τα απαραίτητα υλικά για την σχολική εργασία. Τα σχολικά γεύµατα, υγειονοµική περίθαλψη, σχολικές µεταφορές είναι επίσης δωρεάν. Οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν το εκπαιδευτικό υλικό.

Σουηδία Μετα-υποχρεωτική Εκπαίδευση Τα σχολεία επιλέγουν τα εγχειρίδια και τα εκπαιδευτικά υλικά. Τα σχολικά βιβλία αγοράζονται από τους γονείς. Πολλά σχολεία ενεργοποιούν ένα χρηµατικό κεφάλαιο για τα βιβλία µε το οποίο αγοράζονται τα βιβλία και στην συνέχεια νοικιάζονται στους γονείς. Άλλοι κάνουν κάποιες ρυθµίσεις ώστε τα βιβλία να νοικιάζονται από τους προµηθευτές βιβλίων. Υποχρεωτική Εκπαίδευση Η βασική εκπαίδευση παρέχει τη γενική εκπαίδευση και είναι δωρεάν συµπεριλαµβανοµένων των εγχειριδίων και του εκπαιδευτικού υλικού καθώς επίσης και ενός γεύµατος ηµερησίως. Η απόφαση για την επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού στηρίζεται συνήθως στους εκπαιδευτικούς. Φινλανδία Μετα-υποχρεωτική Εκπαίδευση Παρέχεται κυρίως δωρεάν αλλά και µικρά δίδακτρα σπουδών µπορεί να υποβληθούν για συγκεκριµένο λόγο µε την άδεια από το Υπουργείο Παιδείας. Στους µαθητές προσφέρεται ένα ελεύθερο καθηµερινό γεύµα αλλά πρέπει να πληρώσουν για τα εγχειρίδιά τους.


173

Χώρα Στατιστικά

∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση Υπήρξε ένας µέσος όρος 24,5 µαθητών σε κάθε τάξη το 2002. Η αναλογία µαθητών-δασκάλου στη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ήταν 19,5 µαθητές ανά εκπαιδευτικό το 2001.

Γερµανία Επαγγελµατική κατάρτιση (Μεταυποχρεωτική) Το 2001, περίπου το 27,4% όλων των µαθητών συµµετείχαν στην εκπαίδευση στο ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο. Από αυτούς, περίπου το 22% παρακολούθησαν ένα σχολείο που παρέχει τη γενική εκπαίδευση, το 22,7% µια πλήρους απασχόλησης επαγγελµατική σχολή και το 55,3% µια επαγγελµατική σχολή µερικής απασχόλησης. Πρωτοβάθµια και Κατώτερη ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση Η αναλογία µαθητών-δασκάλου στη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ήταν 10.5 µαθητές ανά εκπαιδευτικό και ο µέσος όρος µαθητών ανά τάξη είναι 18.9. Περίπου το 50% των µαθητών συνεχίζουν στο προαιρετικό 10ο έτος. Από εκείνους που ολοκληρώνουν το βασικό σχολείο µετά από το 9ο έτος, το 53% κινείται προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και το 41% κινείται προς την επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Από εκείνους που κινούνται προς τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση το 36% επιλέγουν το Gymnasium και το HF, και το 14% επιλέγουν HHX και HTX.

∆ανία ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση (Μεταυποχρεωτική) Μέσο όρος αριθµού µαθητών ανά τάξη (1997/98): 24.2 για το Gymnasium και 24,2 για το HF. Ποσοστό ολοκλήρωσης σπουδών για το Gymnasium και το HF: 85,5% (1995). Μέσος όρος ηλικία ενός µαθητή του 3ου έτους στο Gymnasium (1996): 18.9 και ενός µαθητή του 2ου έτους HF: 20.3. Το ποσοστό των µαθητών που παραµένουν στο εκπαιδευτικό σύστηµα: 1995: συνολικά το 79% είχε µετα-υποχρεωτικά προσόντα, το 25% είχε προσόντα επαγγελµατικής εκπαίδευσης, το 39% είχε γενικά ανώτερα δευτεροβάθµια προσόντα και το 15% είχε και τα δύο. Από αυτά τα 79%, 46% κινήθηκαν προς την τριτοβάθµια εκπαίδευση.

Ισπανία

Ο αριθµός των µαθητών στην µετα-υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι 677,554 στο Bachillerato και 213,541 στην επαγγελµατική κατάρτιση. Το ποσοστό στα δηµόσια σχολεία είναι 74.7 για το Bachillerato και 72.14 για την επαγγελµατική εκπαίδευση. Τα στοιχεία αφορούν το σχολικό έτος 2001/2002. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση Για το σχολικό έτος 2001/2002 ο αριθµός µαθητών ανά δάσκαλο ήταν 9.9 και ο αριθµός µαθητών ανά τάξη ήταν 18.2 Ιταλία ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση Για το σχολικό έτος 2001/2002 ο αριθµός µαθητών ανά εκπαιδευτικό ήταν 9.5 και ο αριθµός µαθητών ανά τάξη ήταν 20.9.

Κάτω Χώρες

Πρωτοβάθµια εκπαίδευση Η αναλογία µαθητών-δασκάλου ήταν 23,2 την σχολική χρονιά 2001-2002.

Σουηδία

Πρωτοβάθµια και Κατώτερη ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση Στο σχολικό έτος 1999/2000 η αναλογία µαθητές/δάσκαλος ήταν 13.2. Την άνοιξη του 1999, 96.600 µαθητές τελείωσαν το υποχρεωτικό σχολείο. Σχεδόν όλοι το (98%) συνέχισε στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση.


174

Γαλλία Ωρολόγια Προγράµµατα

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα διακρίνεται ανά θέµα και ανά κύκλο ως εξής: Βασικός κύκλος εκµάθησης: Last class of pre-elementary school, Preparatory class (CP), Elementary

class 1 (CE1) Θέµα Ελάχιστο (ώρες) Μέγιστο (ώρες)

Γαλλικά 9 10 Μαθηµατικά 5 5 ώρες και 30 λεπτά Ανακάλυψη του κόσµου 3 3 ώρες και 30 λεπτά Living together 30 λεπτά την εβδοµάδα (συζητήσεις) Καλλιτεχνική εκπαίδευση 3 3 ώρες και 30 λεπτά Φυσική αγωγή και αθλητισµός 3 3 Σύγχρονη γλώσσα ή τοπική διάλεκτος 1 2 Καθηµερινές δραστηριότητες Ελάχιστες ώρες 2 ώρες και 30 λεπτά Μια ώρα µπορεί να αφιερωθεί σε µια σύγχρονη γλώσσα στον τελευταίο χρόνο του κύκλου. Κύκλος σταθεροποίησης: Elementary class 2 (CE2), Middle class 1 (CM1) and Middle class 2 (CM2)

Τοµέας Θέµα Ελάχιστο (ώρες) Μέγιστο (ώρες) Σύνολο (M.O.) Λογοτεχνία: spoken, read, written

4 ώρες και 30 λεπτά

5 ώρες και 30 λεπτά

Μελέτη και παρατήρηση των γαλλικών (γραµµατική,κλίσεις, ορθογραφία, λεξιλόγιο)

1 ώρα και 30 λεπτά 2

Σύγχρονη γλώσσα ή τοπική διάλεκτος

1 ώρα και 30 λεπτά 2 12

Ιστορία & γεωγραφία 3 3 ώρες και 30 λεπτά

Γαλλική γλώσσα, λογοτεχνία και ανθρωπιστικές επιστήµες

Κοινοτική ζωή (καθοδηγηµένη συζήτηση)

30 λεπτά 30 λεπτά

Μαθηµατικά 5 5 ώρες και 30 λεπτά

Επιστηµονική εκπαίδευση Πειραµατικές

επιστήµες και τεχνολογία

2 ώρες και 30 λεπτά 3 8

Καλλιτεχνική εκπαίδευση Μουσική Εικαστικές τέχνες 3 3

Φυσική αγωγή και αθλητισµός

3 3

Εγκάρσιες µελέτες: Εξειδίκευση στη γλώσσα και στα γαλλικά

13 ώρες spread over

All subjects of which 2 ώρες

For reading and writing

Πολιτική εκπαίδευση 1 ώρα spread over

All subjects of which 30 λεπτά

For weekly debate


175

Αυτά τα προγράµµατα σπουδών, όπως παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα, θα τεθούν σε ισχύ σταδιακά: Ηµεροµηνία της έναρξης

ισχύος Ώρες και προγράµµατα σπουδών στο φθινόπωρο 2002

Βασικός κύκλος εκµάθησης Last class of pre-elementary school Preparatory class Elementary class 1

Autumn 2002 Autumn 2003 Autumn 2004

New hours and curricula Decrees of Feb.22 1995

Κύκλος σταθεροποίησης Elementary class 2 Middle class 1 Middle class 2

Autumn 2002 Autumn 2003 Autumn 2004

New hours and curricula Decrees of Feb. 22 1995

Τα παλαιά προγράµµατα σπουδών που καθορίζονται από τα διατάγµατα 22 Φεβρουαρίου 1995, είναι τα ακόλουθα και είναι ακόµα σε ισχύ σε µερικές τάξεις µέχρι το φθινόπωρο 2004.

Βασικός κύκλος εκµάθησης Θέµα 26 ώρες την εβδοµάδα

Γαλλικά 9 ώρες* Μαθηµατικά 5 ώρες Ανακάλυψη του κόσµου Πολιτική εκπαίδευση 4 ώρες Καλλιτεχνική εκπαίδευση Φυσική αγωγή και αθλητισµός 6 ώρες Εποπτευµένη µελέτη 2 ώρες

* Μια ώρα σύγχρονης γλώσσας µπορεί να ληφθεί από αυτό στον τελευταίο χρόνο του κύκλου

Κύκλος σταθεροποίησης Θέµα 26 ώρες την εβδοµάδα

Γαλλικά και σύγχρονες γλώσσες 9ώρες όπου 1ώρα 30 λεπτά για µια σύγχρονη γλώσσα

Μαθηµατικά 5 ώρες 30 λεπτά Ιστορία, γεωγραφία, πολιτικές επιστήµη εκπαίδευσης και τεχνολογία 4 ώρες

Καλλιτεχνική – φυσική αγωγή και αθλητισµός 5 ώρες 30 λεπτά Εποπτευµένη µελέτη Ένα ειδικό ηµερολόγιο υιοθετείται για τις σύγχρονες γλώσσες. Σαν προσωρινό µέτρο µέχρι το φθινόπωρο 2005, οι σύγχρονες γλωσσικές είναι µόνο υποχρεωτικές στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια του κύκλου σταθεροποίησης (CE2, CM1, CM2). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπου οι µαθητές δεν θα έχουν οποιεσδήποτε γλώσσες κατά τη διάρκεια του πρώτου κύκλου τους, ένα προσωρινό πρόγραµµα σπουδών έχει οργανωθεί. Το τυποποιηµένο πρόγραµµα σπουδών θα ισχύσει από το φθινόπωρο 2005 για το βασικό κύκλο εκµάθησης και από το φθινόπωρο 2008 για τον κύκλο σταθεροποίησης.

Εφαρµογή του προσωρινού προγράµµατος σπουδών

Ηµεροµηνία της έναρξης ισχύος του συνηθισµένου προγράµµατος σπουδών

Basic learning cycle Last class of pre-elementary school Φθινόπωρο 2005

Preparatory class Φθινόπωρο 2006 Elementary class 1 Φθινόπωρο 2007 Consolidation cycle Elementary class 2 Φθινόπωρο 2002 – 2007 incl. Φθινόπωρο 2008 Middle class 1 Φθινόπωρο 2003 – 2008 incl. Φθινόπωρο 2009 Middle class 2 Φθινόπωρο 2004 – 2009 incl. Φθινόπωρο 2010


176

Τα διατάγµατα της 28 Ιουνίου 2002 επιτρέπουν τις ακόλουθες σύγχρονες γλώσσες: * Γερµανικά:*Ισπανικά , * Αγγλικά: * Ιταλικά , * Αραβικά: * Πορτογαλικά , * Κινέζικα: * Ρωσικά ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση

Sixth class, κύκλος προσαρµογής

Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα είναι το ακόλουθο: Ώρες Γαλλικά 6 Μαθηµατικά 4 Πρώτη σύγχρονη γλώσσα 4 Ιστορία, γεωγραφία, πολιτική εκπαίδευση 3 Life, earth sciences 1.5 Μαθήµατα καλλιτεχνικών (plastic arts, music) 1 + 1 = 2 ώρες ** Τεχνολογία 1.5 Φυσική αγωγή και αθλητισµός 4 Σύνολο 26

Οι µαθητές πρέπει να έχουν τουλάχιστον 23 ώρες τάξης την εβδοµάδα, αλλά δεν πρέπει να υπερβούν 24 ώρες. Εκτός από αυτό το πρόγραµµα, τουλάχιστον δύο ώρες εποπτευµένης εργασίας για το σπίτι οργανώνονται κάθε εβδοµάδα για όλους τους µαθητές. Αυτό επιτρέπει στους µαθητές για να λάβουν τη βοήθεια µε την προσωπική εργασία τους και να µάθουν τις µεθόδους εργασίας στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Η νέα µεταρρύθµιση των κολεγίων, που τίθεται σε ισχύ από τον Σεπτέµβριο του 2002, παρέχει µια αύξηση στο εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα για την έκτη τάξη, η οποία θα αυξηθεί από 26 σε 28 ώρες την εβδοµάδα. Στο πλαίσιο αυτού του συστήµατος ο µαθητής θα έχει 25 ώρες εβδοµαδιαίως στην τάξη. Θα είναι έτσι δυνατό να διαµορφωθούν οι µικρότερες οµάδες, ειδικά στα επιστηµονικά θέµατα, για την πρόσθετη βοήθεια στους µαθητές µε δυσκολίες. Οι αρχές acadιmie ανάλογα µε τις ανάγκες του σχολείου και του προγράµµατός της διαθέτουν αυτές τις συµπληρωµατικές ώρες. Τέλος, µια άλλη καινοτοµία των κολεγίων είναι ότι ο χρόνος “class life” που ανέρχεται σε δέκα ώρες ετησίως, έχει επιτραπεί στα ωρολόγια προγράµµατα.

Κύκλος πυρήνων: πέµπτη και τέταρτη τάξη

Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα είναι το ακόλουθο: Ώρες Υποχρεωτικές κοινές σειρές µαθηµάτων Γαλλικά 4 - 5.30 Μαθηµατικά 3.30 - 4.30 Σύγχρονη γλώσσα 3 - 4 Ιστορία, γεωγραφία, civics 3 - 4 Life and Earth sciences 1.30 - 2 Φυσική, χηµεία 1.30 - 2 Τεχνολογία 1.30 - 2 Καλλιτεχνική εκπαίδευση (plastic arts and music) 2 - 3 Φυσική αγωγή και αθλητισµός 3 Προαιρετικά θέµατα Υποχρεωτική 2η σύγχρονη γλώσσα * 3 Προαιρετικά λατινικά 2 ώρες (5th class) / 3 ώρες (4th class)


177

Τεχνολογία 3 ώρες ('') Τοπική διάλεκτος *** 3 ώρες ('') * Ξένη γλώσσα ή τοπική διάλεκτος ** ∆ιδασκαλία σε µικρές οµάδες *** Αυτή η επιλογή µπορεί να προσφερθεί σε έναν µαθητή που έχει επιλέξει µια δεύτερη σύγχρονη γλώσσα ως υποχρεωτική επιλογή. Τα ωρολόγια προγράµµατα στην πέµπτη τάξη θα αλλάξουν από το φθινόπωρο 2002 και στην τέταρτη τάξη από το φθινόπωρο 2003. Η κατανοµή των ωρών για κάθε κολέγιο για την πέµπτη τάξη θα αυξηθεί σε 26 ώρες και για την τέταρτη τάξη σε 29 ώρες. Εντούτοις, αυτές οι αυξανόµενες ώρες δεν συµπίπτουν ακριβώς µε τον αριθµό ωρών τάξης για τους µαθητές. Τα παιδιά θα έχουν 25 ώρες των υποχρεωτικών τάξεων συµπεριλαµβανοµένων των discovery paths, και στην τέταρτη τάξη, 28 ώρες.

Ο κύκλος προσανατολισµού: τρίτη τάξη

Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα είναι το ακόλουθο:

2η σύγχρονη γλωσσική επιλογή Techn. option Υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων Γαλλικά 4 ώρες 30 λεπτά 4 ώρες 30 λεπτάΜαθηµατικά 4 4 Σύγχρονη γλώσσα 1 3 3 Ιστορία - γεωγραφία + αγωγή του πολίτη 3 ώρες 30 λεπτά 3 Life and Earth sciences 1 ώρα 30 λεπτά 1 ώρα 30 λεπτά Φυσική / χηµεία 2 1.3 Τεχνολογία 2 Τέχνες (plastic arts, music) 2 2 Φυσική αγωγή 3 3 Προαιρετικά θέµατα Υποχρεωτικά 2η σύγχρονη γλώσσα * 3 Τεχνολογία ** 3 Προαιρετικά Λατινικά 3 Ελληνικά 3 Τοπική διάλεκτος *** 3 2η σύγχρονη γλώσσα * 3 * Ξένη γλώσσα ή τοπική διάλεκτος ** ∆ιδασκαλία σε µικρές οµάδες *** Αυτή η επιλογή µπορεί να προσφερθεί σε έναν µαθητή που έχει επιλέξει µια δεύτερη σύγχρονη γλώσσα ως υποχρεωτική επιλογή.

Οι προαιρετικές σειρές µαθηµάτων στα σχολεία καθορίζονται σε συµφωνία µε τις αρχές Acadιmie.


178

Ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο

Ωρολόγιο Πρόγραµµα Υποχρεωτικά θέµατα πυρήνων Ώρες Γαλλικά 3.5 Μαθηµατικά 2 Φυσική-χηµεία 2 + (1.5) Βιολογία-γεωλογία 0.5 + (1.5) Σύγχρονη γλώσσα 1 2 Ιστορία-γεωγραφία 3 Φυσική αγωγή & αθλητισµός 2 Πολιτική, νοµική και κοινωνική εκπαίδευση 0.5

* Οι ώρες εντός παρενθέσεως αντιστοιχούν στις σειρές µαθηµάτων half-sized classes. Επιπλέον, οι µαθητές ακολουθούν 3,5 ώρες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης την εβδοµάδα υπό τη µορφή ενοτήτων - οµάδων εργασία εκτός από το κανονικό ωρολόγιο πρόγραµµα στις ακόλουθες θεµατικές περιοχές: Γαλλικά (0.5ώρες), µαθηµατικά (1.5ώρες), ιστορία-γεωγραφία (0.5ώρες), σύγχρονη ξένη γλώσσα (1ώρα). Αυτός ο νέος τύπος διδασκαλίας, που εισάγεται από τη µεταρρύθµιση του 1991, σχεδιάζεται για να επιτρέψει στους δασκάλους ώστε να εξετάσουν την ετερογένεια των µαθητών τους µε τη χρησιµοποίηση των διαφοροποιηµένων δραστηριοτήτων διδασκαλίας και οργάνωση των µαθητών κατά οµάδες. Από το 2000 το σχολικό έτος ξεκίνησε µε τα µαθήµατα: µαθηµατικά, life and earth sciences, φυσικής, χηµείας, γαλλικών και τέχνης έχουν περιλάβει τις Τεχνολογίες πληροφορικής και τη χρήση επικοινωνιών (TICE). Οι µαθητές µπορούν επίσης να παρευρεθούν σε µια προαιρετική σειρά µαθηµάτων και ένα εργαστήριο στη δηµιουργική έκφραση. Αυτά τα εργαστήρια διαρκούν 72 ώρες κατά τη διάρκεια του έτους και είναι βασισµένα σε ένα πρόγραµµα που κατευθύνεται ή που σχεδιάζεται από το δάσκαλο ή µια εθελοντική οµάδα διδασκαλίας. Έχουν την προτεραιότητα στα σχολεία όπου δεν υπάρχει καµία καλλιτεχνική δυνατότητα εκπαίδευσης, προκειµένου να προωθηθεί η πρόσβαση στην τέχνη και τον πολιτισµό. Υπάρχει επίσης η ειδική 2η τάξη για την προετοιµασία για συγκεκριµένα προσόντα. Παραδείγµατος χάριν, το τµήµα που οδηγεί στο Baccalauréat F 11 " τεχνικές της µουσικής και του χορού '', και τα τµήµατα που οδηγεί σε ορισµένα τεχνικά πιστοποιητικά (brevets de technicien). First and terminal classes Τα προγράµµατα σπουδών και τα θέµατα στον τελικό κύκλο ποικίλλουν σύµφωνα µε τη σειρά. Μέσα σε κάθε σειρά, ο τελικός κύκλος περιλαµβάνει τα εξής: - µαθήµατα που διαµορφώνουν έναν κοινό πυρήνα της κατάρτισης σε όλους τους µαθητές στην ίδια σειρά, - εξειδικευµένα µαθήµατα που είναι υποχρεωτικά στην τελική τάξη, και από τα οποία οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν να προσαρµόσουν τα µαθήµατα που προσφέρονται σε κάθε σειρά στις προσωπικές προτιµήσεις και τις µελλοντικές φιλοδοξίες τους, - σειρές µαθηµάτων υπό µορφή προαιρετικών σειρών µαθηµάτων που επιτρέπουν στο µαθητή να διευρύνει το γενικό πολιτισµό του. - υποχρεωτικές επιλογές για την πρώτη τάξη, - εποπτευµένη προσωπική εργασία βασισµένη στα κύρια θέµατα σε κάθε σειρά και πλέγµα στο υποχρεωτικό coursework. Αυτό πραγµατοποιείται κάτω από την ευθύνη των δασκάλων. - καλλιτεχνικά εργαστήρια έκφρασης. Όσον αφορά τη δεύτερη τάξη, οι πολιτικές, νοµικές και κοινωνικές σειρές µαθηµάτων εκπαίδευσης έχουν οργανωθεί από το σχολικό έτος 2000 και 2001. Μια νέα µέθοδος εργασίας έχει εισαχθεί για


179

τις υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων: εποπτευµένη προσωπική εργασία. Αυτό έχει ενσωµατωθεί στα επίσηµα ωρολόγια προγράµµατα για τους δασκάλους στις first and terminal classes δύο ώρες εβδοµαδιαία. Είναι βασισµένο στα κύρια θέµατα της σειράς και πραγµατοποιείται κάτω από την ευθύνη των δασκάλων. Εντούτοις, η επίβλεψη των µαθητών κατά τη διάρκεια της έρευνας ή η ολοκλήρωση της εργασίας µπορεί να πραγµατοποιηθεί από οποιοδήποτε πρόσωπο που εγκρίνεται από το σχολείο. Οι µαθητές µπορούν να οδηγηθούν στην εργασία µόνοι ή κατά οµάδες για να συµπληρώσουν τα προγράµµατά τους, και µπορούν να οδηγηθούν να διεξαγάγουν την έρευνα έξω από το σχολείο. Τα καλλιτεχνικά εργαστήρια έκφρασης έχουν προσφερθεί επίσης στους µαθητές στον τελικό κύκλο (first and terminal classes) από το σχολικό έτος του 1999. Η µεταρρύθµιση του Lycées τέθηκε σε ισχύ στο σχολικό έτος 2000 - 2001 στην πρώτη τάξη και είναι να ισχύσει στην τελική τάξη από το Σεπτέµβριο του 2001, Γενική σειρά

Υποχρεωτική διδασκαλία L series L series S series S series ES series ES series (in hours) 1st term 1st term 1st term Γαλλικά 5h 2h 4h - 4 - Φιλοσοφία - 8h - 4h - 4h Σύγχρονη γλώσσα 1 4h 3h 3 3h 3h 3h Ιστορία - γεωγραφία 4h 4h 3h 3h 4h 4h Επιστήµες 4h 2h - - - - Σύγχρονη γλώσσα 2 3h 3h - - 3h 3h Φυσ. Αγωγή & Αθλητισµ. 2h 2h 2h 2h 2h 2h Οικονοµικά - - - - 5 5 Φυσική - χηµεία - - 4 5 - - Βιολογία - - 11 11 - - Μαθηµατικά - - 5 6 3 4

Επιπλέον, οι µαθητές που επιθυµούν να ειδικευτούν στην τέχνη στη series L µπορούν να επιλέξουν την τέχνη ως υποχρεωτική σειρά µαθηµάτων ή ως προαιρετικό θέµα. Οι µαθητές σε αυτήν την σειρά είχαν επίσης µαθηµατικά - σειρά µαθηµάτων ΤΠ από την έναρξη του σχολικού έτους του 2000. Τεχνολογική σειρά Τα προγράµµατα σπουδών σε όλη την τεχνολογική σειρά προβλέπουν µια γενική εκπαίδευση, περιλαµβάνοντας δύο ή τέσσερις ώρες την εβδοµάδα ανάλογα µε το θέµα: των µαθηµατικών, γαλλικών, της φιλοσοφίας, της ιστορίας και της γεωγραφίας, µιας σύγχρονης γλώσσας και της φυσικής αγωγής. Αυτή η γενική εκπαίδευση συνοδεύεται από τα εξειδικευµένα µαθήµατα που αντιστοιχούν στη σειρά που επιλέγεται. Ο αριθµός ωρών την εβδοµάδα εξαρτάται από την επιλογή που επιλέγεται στη σειρά. Στις προαιρετικές σειρές µαθηµάτων παρέχεται ο στόχος τις επιλογές σταδιοδροµίας. Είναι επίσης δυνατό να ληφθεί µια δεύτερη σύγχρονη γλώσσα στη σειρά SMS, ΕΤΠ, και STL. Μια δεύτερη σύγχρονη γλώσσα είναι υποχρεωτική στη σειρά STT, από 1995,


180

Βιοµηχανική σειρά επιστηµών και τεχνολογίας mechanics electricity electronics civil engineering 1st/term 1st/term 1st/term 1st/term Building studies 7h/7.5h 5h/4.5h 5h/4.5h 7h/7.5h Industrial systems 10h/11h 8h/10h 9h/12h 10h/11h applied physics 3h/4h 7h/8h 6h/6h 3h/4h Η εφαρµοσµένη µηχανική υλικών περιλήφθηκε στη σειρά ως ειδικότητα στην τελική τάξη κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου 1995. Σειρά εργαστηριακή επιστήµη και τεχνικές

lab physics

lab physics

lab chemistry

lab chemistry bio-chemistry/ bio-chemistry/

biological engineering

biological engineering

(in hours) 1st term 1st term 1st term Physics 3h 3h 4h 4h 7h 6h Chemistry 2h 2h 11h 10h - - Electricity 6h 6.5h - - - - Measurement and automation 2h 2h - - - -

Control and regulation 6h 6h - - - - IT - 2h - - - - Chemical technology - - 3h 4h - - Engineering - - - - 7h - Biochemistry - - - - - 7h Microbiology - - - - 6h 6h Human biology - - - - - 5.5h Σειρά Ιατρο-κοινωνική επιστήµη Η σειρά SMS οµαδοποιείται γύρω από την υγεία και τα θέµατα κοινωνικών επιστηµών. Οδηγεί στην τριτοβάθµια εκπαίδευση για τους περισσότερους µαθητές, αλλά και δίνει την πρόσβαση στις εργασίες όπως ο ιατρικός γραµµατέας, ο ιατρο-κοινωνικός γραµµατέας ή ο κοινωνικός λειτουργός.

(in hours) first terminal Social and health sciences 5h 5h Health and social work communication 5h 4.5h Human biology 4h 4h Psychopathology and medical terminology - 2h Physics 2.5h 2h Τριτογενείς επιστήµη και τεχνολογία

first first terminal terminal

(in hours) management commercial admin.

acct. and management.

IT & management

Comm admin.

commerc. & comm.

Economics & law 5h 5h 6h 6h 6h 6h Manag. IT 5-6h 4-5h - 9h - 6h Accts manag. 4h 5h 9h - - - Comm. Admin. - - - - 9h - Commerc. & communic. - - - - - 9h


181

Γερµανία Ωρολόγια Προγράµµατα

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Θέµατα Τα µαθήµατα στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης εστιάζουν αρχικά στην ανάγνωση, το γράψιµο και την αριθµητική. Καταρχήν τα θέµατα περιλαµβάνουν γερµανικά, µαθηµατικά, Sachunterricht, τέχνη, µουσική, αθλητισµός και στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια θρησκευτική επιµόρφωση. Εκτός από τα αναφερθέντα θέµατα, οι ακόλουθες περιοχές πρόκειται να περιληφθούν όλο και περισσότερο ως σταθερές αρχές στο πρόγραµµα της εκπαίδευσης στο Grundschule: η γλωσσική εκπαίδευση (ενθάρρυνση της γλωσσικής ανάπτυξης), µαθηµατική εκπαίδευση (εισαγωγή στη λογικές σκέψη και την επίλυση προβλήµατος), εκπαίδευση µέσων (χρησιµοποιώντας τα µέσα µε έναν κρίσιµο τρόπο), αισθητική εκπαίδευση (δηµιουργικές δραστηριότητες και αισθητήρια εµπειρίας),. ∆ιάρκεια της οδηγίας Οι µαθητές σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης παρευρίσκονται στα µαθήµατα για 19 έως 28 περιόδους εβδοµαδιαίως. Στα περισσότερα οµόσπονδα κρατίδια υπάρχουν περίπου 20 περίοδοι στο πρώτο έτος, που ανέρχεται σε 27 στο τέταρτο (τελικό) έτος πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. Η εβδοµαδιαία εκπαίδευση στους βαθµούς τρία και τέσσερα µπορεί να είναι τουλάχιστον 28 έως 29 ώρες εάν η διδασκαλία ξένων γλωσσών έχει εισαχθεί. Καταρχήν κάθε περίοδος διαρκεί 45 λεπτά. Τα µαθήµατα πραγµατοποιούνται το πρωί, µε µέχρι έξι περιόδους ηµερησίως. ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Tα σχολεία που παρέχουν την κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι Hauptschulen, Realschulen και Gymnasien. Το πρόγραµµα πλαισίου για τους βαθµούς 5/10, που απαιτούν ορισµένα θέµατα πυρήνων σε κάθε τύπο σχολείου και την πορεία της εκπαίδευσης: Γερµανικά, µαθηµατικά, µια ξένη γλώσσα, φυσικές και κοινωνικές επιστήµες. Η µουσική, η τέχνη και ο αθλητισµός, στο ελάχιστο, πρέπει να είναι µεταξύ των άλλων υποχρεωτικών ή θεµάτων επιλογής που προσφέρονται. Μια δεύτερη ξένη γλώσσα είναι υποχρεωτική στο Gymnasien στους βαθµούς 7 και µπορεί να προσφερθεί ως επιλογή σε άλλους τύπους σχολείων. Μια εισαγωγή στον επαγγελµατικό και εργασιακό κόσµο είναι ένα υποχρεωτικό συστατικό κάθε πορείας της εκπαίδευσης και παρέχεται είτε σε ένα ειδικό θέµα όπως Arbeitslehre (προεπαγγελµατικές σπουδές) είτε ως τµήµα του υλικού που καλύπτεται σε άλλα θέµατα. Η θρησκευτική εκπαίδευση υπόκειται στους αντίστοιχους κανονισµούς σε κάθε οµόσπονδου κρατιδίου. Οι βαθµοί 5 και 6 συνήθως έχουν 28 περιόδους την εβδοµάδα στα υποχρεωτικά και στα θέµατα επιλογής, οι βαθµοί 7 γενικά έχουν 30. Μια περίοδος διαρκεί 45 λεπτά. Οι σειρές µαθηµάτων στα γερµανικά, τα µαθηµατικά και την πρώτη ξένη γλώσσα λαµβάνουν 3 περιόδους κάθε µια των φυσικών και κοινωνικών επιστηµών 2 περιόδους κάθε µια ανά εβδοµάδα. Από το βαθµό 7, άλλες 3 περίοδοι την εβδοµάδα ξοδεύονται σε µια δεύτερη ξένη γλώσσα ως υποχρεωτικό ή θέµα επιλογής, ανάλογα µε τον τύπο του σχολείου. Το χρονικό διάστηµα που αφιερώνεται σε άλλα υποχρεωτικά ή θέµατα επιλογής (µουσική, τέχνη, αθλητισµός, προεπαγγελµατικές µελέτες) και τη θρησκευτική εκπαίδευση ποικίλλει ανάλογα µε τα θέµατα και τον τύπο σχολείου το σύνολο της εβδοµαδιαίας οδηγίας που είναι 28 περίοδοι.


182

Η διδασκαλία ξένων γλωσσών είναι ένα αναπόσπαστο τµήµα της βασικής γενικής εκπαίδευσης σε όλη τη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση από το βαθµό 5 και ένα βασικό στοιχείο της µεµονωµένης ειδίκευσης από το βαθµό 7. Ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Γενικά, οι τάξεις λαµβάνουν 30 περιόδους εβδοµαδιαίως, των οποίων περίπου 20 αφιερώνονται στα υποχρεωτικά θέµατα και 10 στα electives. Ενώ οι υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων σχεδιάζονται για να εξασφαλίσουν ότι όλοι οι µαθητές λαµβάνουν µια κοινή γενική εκπαίδευση, τα electives, από κοινού µε την υποχρεωτική διδακτέα ύλη, προορίζονται να επιτρέψουν στους µαθητές για να αναπτύξουν έναν τοµέα της ειδίκευσης. Στα Berufsfachschulen (πλήρους απασχόλησης επαγγελµατικές σχολές) η οδηγία δίνεται γενικές/διεπιστηµονικές και θεµατικές-συγκεκριµένες περιοχές. Τα γενικά θέµατα που καλύπτονται περιλαµβάνουν τα γερµανικά, τον αθλητισµό και τη θρησκεία. Τα θέµατα όπως οι ξένες γλώσσες και οι κοινωνικές επιστήµες διδάσκονται ως τµήµα είτε των γενικών είτε θεµατικών-συγκεκριµένων περιοχών σύµφωνα µε την ιδιαίτερη σειρά µαθηµάτων που ακολουθείται. Η διδασκαλία στους δύο τοµείς της εκµάθησης αποτελεί τουλάχιστον 30 περιόδους την εβδοµάδα. Στο Berufsoberschule όπου οι µαθητές παρευρίσκονται για δύο έτη, η οδηγία καλύπτει συνολικά 2400 περιόδους (περίπου 30 περίοδοι εβδοµαδιαίως). Το Fachschulen παρέχει τη συνεχή επαγγελµατική κατάρτιση, οι προϋποθέσεις για την οποία είναι κατάλληλη προγενέστερη επαγγελµατική κατάρτιση και σχετική επαγγελµατική εµπειρία. Τα υποχρεωτικά θέµατα στο διετές Fachschulen περιλαµβάνουν πέντε περιοχές: γεωργική επιχείρηση, σχέδιο, τεχνολογία, οικονοµία και κοινωνικές υπηρεσίες. Οι διεπιστηµονικές/γενικές σειρές µαθηµάτων διδασκαλίας χρησιµεύουν κυρίως να επεκτείνουν τις µη εξειδικευµένες ικανότητες. Οι εξειδικευµένες σειρές µαθηµάτων χρησιµεύουν να αποκτήσουν την εκτεταµένη επαγγελµατική ικανότητα στην θεµατική-συγκεκριµένη περιοχή. Το πρόγραµµα σπουδών στο µερικής απασχόλησης Berufsschule, όπως αυτό των πλήρους απασχόλησης επαγγελµατικών σχολών, χωρίζει σε γενικές και επαγγελµατικές τάξεις. 12 περίοδοι εβδοµαδιαίως ξοδεύονται στην τάξη, από τις οποίες 8 καλύπτουν γενικά το υλικό για το συγκεκριµένο επάγγελµα.


183

∆ανία Ωρολόγια Προγράµµατα

FOLKESKOLE EDUCATION Form level 1st 2nd 3rd 4th 5th 6th 7th 8th 9th∆ανικά 9 8 7 6 6 6 6 6 6 Αγγλικά - - - 2 3 3 3 3 3 Θρησκευτικά 2 1 1 1 1 2 0 1 1 Κοινωνικές σπουδές - - - - - - - - 5 Ιστορία - - 1 1 1 2 2 2 - Φυσική αγωγή και αθλητισµός 1 2 2 3 3 2 2 2 2 Μουσική 1 2 2 2 1 1 - - - Τέχνη 1 2 2 2 1 - - - - Handicr., wood/metal-work, home economics - - - 2 4 4 3 - - Μαθηµατικά 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Φύση/τεχνολογία 1 1 2 2 2 3 - - - Γεωγραφία - - - - - - 2 2 - Βιολογία - - - - - - 2 2 - Φυσική/χηµεία - - - - - - 2 2 2 Γερµανικά/γαλλικά - - - - - - 3 4 4 Προαιρετικά θέµατα - - - - - - - 2 2 Ώρα τάξης 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Σύνολο 20 21 22 26 27 28 30 31 30 ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Gymnasium Η οδηγία στο Gymnasium οργανώνεται µε τον ακόλουθο αριθµό µαθηµάτων (1 µάθηµα = 45 λεπτά) ανά θέµα ετησίως:

Languages line 1ο έτος 2ο έτος 3ο έτος Εικαστικές τέχνες - - 51 Βιολογία 79 - - Γλώσσα αρχαρίων 105 108 - ∆ανικά 79 81 102 Αγγλικά 105 108 - Συνέχεια γλώσσας1 105 108 - Γεωγραφία - 81 - Ιστορία + civics 79 81 76 Φυσική αγωγή και αθλητισµός 53 54 51 Λατινικά 79 - - Επιστήµη 79 108 - Μουσική 79 - - Κλασικές σπουδές - - 76 Θρησκευτική εκπαίδευση - - 76


184

Mathematics line 1ο έτος 2ο έτος 3ο έτος Αρχή/συνέχεια γλώσσας 105 108 - Εικαστικές τέχνες - - 51 Βιολογία 79 - - ∆ανικά 79 81 102 Αγγλικά 79 108 - Φυσική 79 108 - Γεωγραφία - 81 - Ιστορία + civics 79 81 76 Φυσική αγωγή και αθλητισµός 53 54 51 Χηµεία 79 - - Μαθηµατικά 132 135 - Μουσική 79 - - Κλασικές σπουδές - - 76 Θρησκευτική εκπαίδευση - - 76

Η οδηγία στα προαιρετικά θέµατα σε υψηλό επίπεδο οργανώνεται µε τον ακόλουθο αριθµό µαθηµάτων ετησίως:

High level 2ο έτος 3ο έτος Γλώσσα αρχαρίων - 127 Βιολογία 135 127 Αγγλικά - 127 Συνέχεια γλώσσας - 127 Φυσική - 127 Ελληνικά 135 203 Λατινικά 135 127 Μαθηµατικά Mathematics line - 127 Μαθηµατικά Languages line 135 127 Μουσική 135 127 Χηµεία 135 127 Κοινωνικές σπουδές 135 127

HF Ο ακόλουθος κοινός πυρήνας και τα προαιρετικά θέµατα αποτελούν τα θέµατα για την υψηλότερη προπαρασκευαστική εξέταση (Αριθµός µαθηµάτων ετησίως):

Κοινό θέµα πυρήνων

Προαιρετικό θέµα σε κοινό επίπεδο πυρήνων

Προαιρετικό θέµα

Βιολογία 100 100 140 Οικονοµία διοίκηση - - 140 Κλασικές σπουδές - - 100 Πληροφορική - - 140 ∆ανικά 240 - - Σχέδιο - - 140 ∆ράµα - - 140 Αγγλικά 140 - 140 Film & TV-σπουδές - - 140 Γαλλικά/Γερµανικά 140 140 140


185

(συνέχεια) Γαλλικά/Γερµανικά (αρχή) - - 270 Γεωγραφία 100 100 140 Ιστορία 200 - - Ιταλικά - - 270 Ιαπωνικά - - 270 Λατινικά - - 140 Μαθηµατικά 170 - 170 Μουσική 70 - 140 Φιλοσοφία - - 140 Φυσική αγωγή & αθλητισµός 70 - 140

Φυσική - - 140 Φυσική/χηµεία 140 140 - Ψυχολογία - - 140 Θρησκευτικές σπουδές 100 - - Ρωσικά - - 270 Κοινωνικές σπουδές 100 - 140 Ισπανικά - - 270 Τεχνικό θέµα - - 140 Εικαστικές τέχνες 70 - 140 τα HF - θέµατα είναι συγκρίσιµα µε εκείνα του Gymnasium ως προς το επίπεδο, αλλά διαφέρουν κάπως στο περιεχόµενο. ∆ιάφορα προαιρετικά θέµατα είναι εντούτοις ίδια και στα δύο προγράµµατα. Μερικά από τα HF -θέµατα µπορούν να επιλεχτούν σε δύο επίπεδα, και σε µερικά θέµατα υπάρχει µια δυνατότητα την εξέταση σε επίπεδο που αντιστοιχεί στο υψηλό επίπεδο του Gymnasium - θέµα. HHX-programme Στο τριών ετών HHX - το πρόγραµµα, τα υποχρεωτικά θέµατα περιλαµβάνει συνολικά 2.190 µαθήµατα, και τα προαιρετικά θέµατα περιλαµβάνουν 900-1225 µαθήµατα. Τα θέµατα µπορούν να ληφθούν σε τρία επίπεδα: Α, Β και Γ, µε το Α ως πιο υψηλό επίπεδο. Τα γλωσσικά θέµατα µπορούν να ληφθούν στο αρχάριο ή επίπεδο συνέχειας (που απαιτεί την οδηγία των ετών 2-3 στο προηγούµενο επίπεδο). Οι µαθητές πρέπει να επιλέξουν ένα διετές προαιρετικό θέµα στα µαθηµατικά, το επίπεδο Β ή µια ξένη γλώσσα, το επίπεδο Γ ή το Β. Στο 3ο έτος, ο µαθητής πρέπει να επιλέξει 3-4 προαιρετικά θέµατα, των οποίων 2 πρέπει να είναι σε επίπεδο Α, γλωσσικό εντούτοις επίπεδο Β. αρχαρίων Τα θέµατα διανέµουν ως εξής στα 3 έτη:

Θέµατα 1ο έτος 2ο έτος 3ο έτος Σύνολο Υποχρεωτικά ∆ανικά, A 110 105 135 350 Αγγλικά, B 125 160 - 285 2nd f.l.,συνέχεια., B 125 160 - 285 2nd f.l.,αρχή., C 145 160 - 305 Οικονοµία διοίκηση., B 145 175 - 320 Πωλήσεις, B - 160 - 160 Πληροφορική, B - 105 - 105 Intern. econ., B - - 170 170 Contemp. history, B - 70 105 175


186

Εµπορικός νόµος, C - - 105 105 Voc. ed. subj. incl. project 520 - - 520 Προαιρετικά Μαθηµατικά, B 180 175 - 355 Συνέχεια γλώσσας., B 125 160 - 285 Αρχή γλώσσας, C 145 160 - 305 Cultural understand., C 145 - - 145 Σχέδιο, C 145 - - 145 Ιστορία των ιδεών, C - - 135 135 Media knowledge, C - - 135 135 Ψυχολογία, C - - 135 135 Μαθηµατικά, C - - 170 170 Environm. studies, B - - 135 135 EU, internat. ec. coop. B - - 120 120 Οικονοµία διοίκηση, A - - 170 170 Πωλήσεις, A - - 135 135 Πληροφορική, A - - 135 135 Μαθηµατικά, A - - 170 170 Συνέχεια γλώσσας, A - - 170 170 Αρχή γλώσσας., B - - 170 170 Κατά τη διάρκεια µιας εβδοµάδας στο 3ο έτος στην περίοδο µεταξύ 15 Νοεµβρίου και 15 Μαρτίου, κάθε µαθητής πρόκειται να αναπτύξει µια σηµαντική γραπτή ανάθεση. Η ανάθεση πρόκειται να αναπτυχθεί σε ένα θέµα της επιλογής του µαθητή σε ένα από τα θέµατα που διδάσκονται στο 3ο έτος. HTX-programme Το πρόγραµµα στηρίζεται στην 9η µορφή του Folkeskole ή αντίστοιχων προσόντων και είναι διάρκειας 3 ετών. Στο HTX - το πρόγραµµα, τα υποχρεωτικά θέµατα περιλαµβάνει συνολικά 2.435 µαθήµατα, και τα προαιρετικά θέµατα περιλαµβάνουν 1.175 µαθήµατα. Τα σχολεία προσφέρουν τα ακόλουθα υποχρεωτικά και προαιρετικά θέµατα µε τον υποδεδειγµένο συνολικό αριθµό µαθηµάτων πέρα από το τριών ετών πρόγραµµα:

Θέµα Συνολικός αριθµός µαθηµάτων Επαγγελµατικό θέµα 1 325 Επαγγελµατικό θέµα 2 12 Τεχνολογία B 250 Τεχνολογία A 420 Τεχνικό θέµα B 320 Τεχνικό θέµα A 490 Μαθηµατικά B 410 Μαθηµατικά A 580 Επιστήµη: φυσική, χηµεία, βιολογία 115 Φυσική B 220 Φυσική A 390 Χηµεία C 135 Χηµεία B 220 Χηµεία A 390 Βιολογία C 135


187

∆ανικά A 350 Ξένη γλώσσα 80 Αγγλικά B 220 2η ξένη γλώσσα C 90 2η ξένη γλώσσα B 260 Κοινωνικές σπουδές C 75

Οι προσδιορισµοί Α, Β και Γ είναι κοινοί για όλα τα προγράµµατα σε ανώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο. Σαν 2η ξένη γλώσσα, οι µαθητές έχουν την επιλογή µεταξύ των γαλλικών και γερµανικών. Οι αρχάριοι επιλέγουν τη 2η ξένη γλώσσα σε επίπεδο αρχαρίων µε ένα εκτεταµένο ωρολόγιο πρόγραµµα. Επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Το σχέδιο εκπαίδευσης Όλοι οι µαθητές που εγγράφονται στην επαγγελµατική εκπαίδευση έχουν το προσωπικό σχέδιο εκπαίδευσής τους. Είναι ο στόχος του σχεδίου εκπαίδευσης να εξασφαλιστεί συµφωνία µεταξύ των επιθυµιών του µαθητή, των ενδιαφερόντων και των δυνατοτήτων και της πραγµατικής πορείας της εκπαίδευσης. Το περιεχόµενο της βασικής σειράς µαθηµάτων του µεµονωµένου µαθητή και της κύριας σειράς µαθηµάτων - συµπεριλαµβανοµένου του πρακτικού µέρους κατάρτισης του προγράµµατος - καθορίζεται έτσι στο προσωπικό σχέδιο εκπαίδευσης.

Η βασική σειρά µαθηµάτων Η βασική σειρά µαθηµάτων αποτελείται κανονικά από συνολικά 20 εβδοµάδες διδασκαλίας. Από αυτές, 5 εβδοµάδες αφιερώνονται στα υποχρεωτικά βασικά θέµατα, και άλλες 5 εβδοµάδες αφιερώνονται στα συγκεκριµένα θέµατα περιοχής, τα οποία κατευθύνουν σε µια δεδοµένη κύρια σειρά µαθηµάτων (ειδίκευση). Οι υπόλοιπες 10 εβδοµάδες αποτελούνται από τα κοινά θέµατα περιοχής. Οι µαθητές µπορούν να επεκτείνουν τη βασική σειρά µαθηµάτων µέχρι 60 εβδοµάδες ως τµήµα ενός µεµονωµένου σχεδίου εκπαίδευσης. Στην commercial περιοχή, η βασική σειρά µαθηµάτων (η αποκαλούµενη socalled hg-course) µπορεί να είναι µιας ελάχιστης διάρκειας 38 εβδοµάδων και µέχρι 76 εβδοµάδων, όπου οι νέες βασικές σειρές µαθηµάτων στα τεχνικά προγράµµατα, όπως αναφέρονται ανωτέρω, είναι κανονικά διάρκειας 20 εβδοµάδων και µπορεί να είναι µέχρι της διάρκειας 60 εβδοµάδων.

Η κύρια σειρά µαθηµάτων Η συνολική διάρκεια µιας κύριας σειράς µαθηµάτων κανονικά δεν θα υπερβεί 3½ έτη. Η διάρκεια της υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης στην κύρια σειρά µαθηµάτων δεν µπορεί κανονικά να υπερβεί 60 εβδοµάδες (1½ έτη). Η κύρια σειρά µαθηµάτων αρχίζει µε µια πρακτική περίοδο κατάρτισης σε µια επιχείρηση ή - εάν ο µαθητής δεν είναι σε θέση να βρει µια πρακτική θέση κατάρτισης για να συνάψει µια συµφωνία κατάρτισης καλύπτει τις απαιτήσεις στη σχολική πρακτική κατάρτιση. Μετά από αυτό, υπάρχει µια εναλλαγή των σχολικών περιόδων και των πρακτικών περιόδων κατάρτισης. Τα βασικά θέµατα και τα προαιρετικά θέµατα παίρνουν περίπου το µισό από το σχολικό χρόνο, και τα θέµατα περιοχής και τα θέµατα ειδίκευσης λαµβάνουν το άλλο µισό.


188

Ισπανία Ωρολόγια Προγράµµατα

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Το (LOCE) ορίζει ότι το σχολικό ηµερολόγιο, που καθιερώνεται από τις αρχές εκπαίδευσης, καλύπτει ένα ελάχιστο 175 ηµερών για την υποχρεωτική εκπαίδευση. Η έναρξη σχολικού έτους µετά την 1η Σεπτεµβρίου, και τέλος πριν από 30 Ιουνίου. Στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης καθορίζεται ένας συνολικός αριθµός 180 σχολικών ηµερών ετησίως, διανεµηµένος πάνω από 36 πέντε ηµερών εβδοµάδες. Αυτοί οι αριθµοί ποικίλλουν ελαφρώς ανάλογα µε τις αυτόνοµες Κοινότητες. Οι διακοπές είναι οι ακόλουθες: περίπου 11 εβδοµάδες των θερινών διακοπών, περίπου δύο εβδοµάδες στα Χριστούγεννα τρεις ηµέρες το Φεβρουάριο σε µερικές αυτόνοµες Κοινότητες µεταξύ οκτώ και ένδεκα ηµερών το Πάσχα και περίπου επτά επίσηµες αργίες. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση αποτελείται συνήθως από 25 περιόδους 54 λεπτών, δηλ., 5 ώρες ηµερησίως, ∆ευτέρα έως Παρασκευή. Τα διαλείµµατα µπορεί να διαρκέσουν στην εβδοµάδα το µέγιστο 2:30 ώρες (30 λεπτά ανά ηµέρα). Το ωρολόγιο πρόγραµµα διαιρείται σε πρωινό, συνήθως αρχίζει στις 9:00 - 10:00 π.µ. και τελειώνει το µεσηµέρι 12:00 - 1:00 µ.µ., και απογευµατινό, που αρχίζει στις 2:30 - 3:30 µ.µ. και τελειώνει στις 4:00 - 5:00 µ.µ.. Το ακόλουθο ωρολόγιο πρόγραµµα που προσφέρεται για παράδειγµα, µπορεί να ποικίλει ελαφρώς από µια αυτόνοµη Κοινότητα µε µία άλλη και ακόµη και µεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυµάτων.

6 ηµερών σχολική εβδοµάδα (1). Σχολικό έτος 2003/04 ∆ιάρκεια της σχολικής ηµέρας, κάθε ηµέρα της εβδοµάδας

Out-of-hours provision (πριν

από τα µαθήµατα) (2)

Μαθήµατα (χρόνοι έναρξης και πέρατος το

πρωί)

Μεσηµεριανό διάλειµµα (3)

Μαθήµατα (χρόνοι έναρξης και πέρατος

το απόγευµα)

Out-of-hours provision (µετά

από τα µαθήµατα) (4)

∆ευτέρα - 9h/10h-12h/13h - 14h30/15h30-16h/17h -

Τρίτη - 9h/10h-12h/13h - 14h30/15h30-16h/17h -

Τετάρτη - 9h/10h-12h/13h - 14h30/15h30-16h/17h -

Πέµπτη - 9h/10h-12h/13h - 14h30/15h30-16h/17h -

Παρασκευή - 9h/10h-12h/13h - 14h30/15h30-16h/17h -

Σάββατο - - - - - (1) Η σχολική εβδοµάδα στην Ισπανία αποτελείται από πέντε ηµέρες (∆ευτέρα έως Παρασκευή). (2) Σε µερικά εκπαιδευτικά ιδρύµατα, υπάρχουν 1 έως 1:30 ώρα- nursery services πριν από την έναρξη των µαθηµάτων (3) Μεσηµεριανά διαλείµµατα 30 έως 60 λεπτών ανάλογα. (4) Ανάλογα µια ώρα διατίθεται συνήθως για τις εκτός διδακτέας ύλης δραστηριότητες µετά από τη λήξη των µαθηµάτων.


189

Ώρες του προγράµµατος σπουδών πυρήνων στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση, ανά κύκλο. Σχολικό έτος 2003/04

ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ 1ος ΚΥΚΛΟΣ 2ος & 3ος ΚΥΚΛΟΣ Γνώση του περιβάλλοντος (φυσικός, κοινωνικός και πολιτιστικός) 175 h 170 h

Καλλιτεχνική εκπαίδευση 140 h 105 h Φυσική αγωγή 140 h 105 h Ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία 350 h 275 h Ξένη γλώσσα - 170 h Μαθηµατικά 175 h 170 h Θρησκεία/κοινωνικές-πολιτιστικές δραστηριότητες 105 h 105 h Σύνολο 1,085 h 1,100 h Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations. Όσον αφορά στον πρώτο κύκλο της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, η νέα οργάνωση αυτού του σταδίου καθιερώνει 105 ώρες για τον τοµέα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και 35 ώρες για τη διδασκαλία του τοµέα ξένων γλωσσών. Σε εκείνες τις αυτόνοµες Κοινότητες µε µια επίσηµη γλώσσα εκτός από τα ισπανικά, 10% των συνολικών σχολικών ωρών αφιερώνεται στη διδασκαλία εκείνης της γλώσσας. Οι 275 ώρες είναι το ελάχιστο ποσό που διατίθεται στην κοινή διδασκαλία της ισπανικής γλώσσας σε κάθε κύκλο αυτού του σταδίου. Οι πληροφορίες για τα ωρολόγια προγράµµατα που καθιερώνονται στις διαφορετικές αυτόνοµες Κοινότητες είναι διαθέσιµες στα εξής τµήµατα.

Ετήσιες ώρες τάξεων στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση ανά κύκλο, περιοχή και αυτόνοµη Κοινότητα. Σχολικό έτος 2003/04

Andalusia Balearic Isles Canary Isles1 Castile-la Mancha2ΠΕΡΙΟΧΕΣ

1st 2nd 3rd 1st 2nd 3rd 1st 2nd, 3rd 1st 2nd, 3rd

Γνώση του περιβάλλοντος 350 350 350 245 245 245 216 288 288 280

Καλλιτεχνική εκπαίδευση 210 210 210 210 175 140 216 216 180 210

Φυσική αγωγή 210 210 140 210 175 140 144 144 216 210 Ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία 420 280 280 280 245 245 432 360 432 280

Co-official Γλώσσα και λογοτεχνία - - - 280 245 245 - - - -

Κοινές πτυχές και οι δύο γλώσσες - - - - - - - - - -

Ξένη γλώσσα - 140 210 - 140 210 144 216 108 210 Μαθηµατικά 280 280 280 245 245 245 360 288 288 280 Θρησκεία/κοινωνικές-πολιτιστικές δραστηριότητες

105 105 108 108 105

Ελεύθερος διαθέσιµος χρόνος (προσοχή στην ποικιλοµορφία, την υποστήριξη, κ.λπ....)

- - - 210 140

Σύνολο 1,575 1,575 1,620 1,620 1,575 (1) Εκείνα τα ιδρύµατα που διδάσκουν µια δεύτερη ξένη γλώσσα στον τρίτο κύκλο της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης θα αφαιρέσουν, κάθε εβδοµάδα, µια ώρα από την υπαγόµενη γνώση του περιβάλλοντος και µια άλλη µια από την υπαγόµενη καλλιτεχνική εκπαίδευση. Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations.


190


Catalonia Galicia Murcia3 Navarre4ΠΕΡΙΟΧΕΣ

1st 2nd, 3rd 1st 2nd, 3rd 1st 2nd 3rd 1st 2nd, 3rd

Γνώση του περιβάλλοντος 280 280 350 315 280 288 288 240(240) 300(300)

Καλλιτεχνική εκπαίδευση 210 140 175 140 140 144 144 120(120) 120(120)

Φυσική αγωγή 175 175 175 140 210 216 216 120(120) 120(120) Ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία 140 140 280 280 420 360/288 360/288 300(300) 300(300)

Co-official Γλώσσα και λογοτεχνία 140 140 280 280 - - - 240(240) 240(240)

Κοινές πτυχές και οι δύο γλώσσες 105 70 35 - - - - - -

Ξένη γλώσσα - 175 - 210 140 216 216 180(180) 180(180) Υποστήριξη στην ξένη γλώσσα - - - - - - - 120(120) -(-)

Μαθηµατικά 210 210 350 280 280 288/360 288/360 240(240) 300(300) Θρησκεία/κοινωνικές-πολιτιστικές δραστηριότητες

105 105 108 120


210 140 - - - -

Σύνολο 1,575 1,750 1,620 1,680 Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations.


Basque Country Valencian Community La Rioja1 Rest of Aut.

Communities AREAS 1st 2nd, 3rd 1st 2nd 3rd 1st 2nd, 3rd 1st 2nd, 3rd

Γνώση του περιβάλλοντος 175 175 210 280 280 324 280 350 280

Καλλιτεχνική εκπαίδευση 140 105 210 210 140 180 210 210 210

Φυσική αγωγή 175 175 210 140 140 180 210 210 210 Ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία 280 245 280 210 210 396 280 420 280

Co-official Γλώσσα και λογοτεχνία 280 245 280 210 210 - - - -

Ξένη γλώσσα - 175 - 140 210 144 210 - 210 Μαθηµατικά 210 210 280 280 280 288 280 280 280 Θρησκεία/κοινωνικές-πολιτιστικές δραστηριότητες

105 105 108 105 105


210 140 - - - -

Σύνολο 1,575 1,575 1,620 1,575 1,575 Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations.


191

∆ευτεροβάθµια και µετα-δευτεροβάθµια µη-τριτοβάθµια εκπαίδευση Το σχολικό έτος για τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση αρχίζει µεταξύ 1ης Σεπτεµβρίου και 18 Σεπτεµβρίου και τελειώνει µεταξύ 11 Ιουνίου και 30 Ιουνίου. Ο αριθµός σχολικών ηµερών ετησίως είναι 175 που διανέµονται σε 35 εβδοµάδες 5 σχολικών ηµερών. Αυτά τα στοιχεία µπορούν να ποικίλουν ανάλογα µε τις αυτόνοµες Κοινότητες. Η κατανοµή των διακοπών είναι η ακόλουθη: περίπου 12 εβδοµάδες καλοκαιρινών διακοπών, περίπου 15 ηµέρες τα Χριστούγεννα, τρεις ηµέρες το Φεβρουάριο σε µερικές αυτόνοµες Κοινότητες, περίπου οκτώ ή δέκα ηµέρες κατά τη διάρκεια των διακοπών του Πάσχα και περίπου επτά ηµέρες για τις επίσηµες αργίες. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα περιλαµβάνει 30 µαθήµατα που διαρκούν 60 λεπτά κάθε ένα, δηλαδή 6 µαθήµατα ηµερησίως από τη ∆ευτέρα έως την Παρασκευή. Κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Στην κάθε θεµατική περιοχή ορίζεται ένας ελάχιστος αριθµός υποχρεωτικών ωρών τάξης, οι οποίες όλες δεν να είναι πάνω από το 55% του σχολικού προγράµµατος στις αυτόνοµες Κοινότητες µε µια οµο-επίσηµη γλώσσα εκτός από τα ισπανικά, ή περισσότερο από 65% στις άλλες. Ώρες του προγράµµατος σπουδών πυρήνων, για ''Educación Secundaria Obligatoria'', ανά

κύκλο. Σχολικό έτος 2003/04 ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ 1ος ΚΥΚΛΟΣ 2ος ΚΥΚΛΟΣ

Φυσική επιστήµη 140 90 Κοινωνικές µελέτες, γεωγραφία και ιστορία 140 160 Plastic and Visual Education 35 35 Φυσική αγωγή 70 70 Ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία 245 240 Ξένες γλώσσες 210 240 Μαθηµατικά 175 160 Μουσική 35 35 Τεχνολογία 125 70 Μελέτη θρησκείας 105 105 ΣΥΝΟΛΟ 1280 1205

Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations.


192

''EDUCACIÓN SECUNDARIA OBLIGATORIA'' NUMBER OF HOURS PER WEEK BY AUTONOMOUS COMMUNITY, PER COURSE AND SUBJECT AREA. SCHOOL YEAR 2003/04

Andalusía Aragon Asturias Balearic IslesAREAS AND SUBJECTS 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Spanish Language and Literature 4 4 4 4 4 4 4 4 5 4 4 4 3 3 3 3 Co-official Language of Autonomous Community - - - - - - - - - - - - 3 3 3 3 Foreign Language 3 3 3 4 3 3 3 4 3 3 4 3 3 3 3 3 Mathematics 3 4 3 3 4 3 3 3 4 4 3 3 3 4 3 3 Social Studies, Geography and History 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Moral Life and Ethical Reflection - - - 2 - - - 2 - - - 2 - - - 2 Physical Education 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Natural Science 3 3 4 - 3 3 - - 3 3 - - 3 3 4 - Physics and Chemistry1 - - - 3 - - 2 3 - - 2 3 - - - 3 Biology and Geology1 - - - 3 - - 2 3 - - 2 3 - - - 3 Plastic and Visual Education1 1 1 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 4 - 2 3 Technology1 3 3 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 - 4 3 3 Músic1 1 1 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 Electives 2 2 2 4 2 2 2 4 2 2 2 4 2 2 2 4 Religion/Alternative Activities 2 1 2 1 1 2 2 1 1 2 1 2 2 1 1 2 Counselling 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Total 28 28 30 30 29 29 30 30 30 30 30 30 31 31 32 32Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations.


Canary Isles Cantabria Castile-La

Mancha3Castile and

Leon AREAS AND SUBJECTS 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Spanish Language and Literature 4 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Co-official Language of Autonomous Community - - - - - - - - - - - - - - - -

Foreign Language 3 4 4 3 3 3 3 4 3 3 3 4 3 3 3 4 Mathematics 4 4 3 3 4 4 3 4 4 3 3 4 4 4 3 4 Social Studies, Geography and History 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 4 3 3 3 Moral Life and Ethical Reflection - - - 2 - - - 2 - - - 2 - - - 2 Physical Education 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Natural Science 3 3 4 - 3 3 - - 3 3 - - 3 3 - - Physics and Chemistry1 - - - 3 - - 2 3 - - 2 3 - - 2 3 Biology and Geology1 - - - 3 - - 2 3 - - 2 3 - - 2 3 Plastic and Visual Education1 2 2 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 Technology1 2 2 2 3 2 2 3 3 3 3 2 3 2 2 3 3 Músic1 1 1 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 2 2 2 3 Electives 2 2 2 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Religion/Alternative Activities 2 1 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 Counselling 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Total 29 29 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations.


193


Catalonia4 Extremadura Galicia Madrid Areas and subjects 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Spanish Language and Literature 3 3 3 3 5 4 4 4 3 4 3 3 5 4 4 4Co-official Language of Autonomous Community 3 3 3 3 - - - - 4 3 3 3 - - - -

Foreign Language 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3Mathematics 3 3 3 3 4 4 3 4 4 4 3 3 4 4 3 3Social Studies, Geography and History 3 3 2,5 2,5 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3Moral Life and Ethical Reflection - - - 1 - - - 2 - - - 1 - - - 2Physical Education 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2Natural Science 3 3 3 3 3 3 - - 3 2 - - 3 3 4 - Physics and Chemistry1 - - - - - - 2 4 - - 2 3 - - - 3Biology and Geology1 - - - -3 - - 2 4 - - 2 3 - - - 3Plastic and Visual Education1 1 1 1 1 2 2 2 4 3 - 2 3 2 2 2 3Technology1 2 2 2 2 2 2 3 4 2 3 2 3 2 2 3 3Músic1 1 1 - 1 2 2 2 4 - 3 2 3 2 2 2 3Electives 2,5 2,5 3,5 3,5 2 2 2 2 2 2 2 65 2 2 2 4Religion/Alternative Activities 2,5 0,5 1,5 1,5 1 2 2 1 2 2 2 1 1 2 1 2Counselling 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1Total 30 28 29,5 30,5 30 30 30 30 32 32 32 32 30 30 30 30Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations.


Murcia Navarre6 Basque Country7

Areas and subjects 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Spanish Language and Literature 4 4 4 4 4(3) 4(3) 4(3) 4(3) 4 3 4 3 Co-official Language of Autonomous Community - - - - (3) (3) (3) (3) 4 3 4 3 Foreign Language 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Mathematics 4 3 3 3 4 3(4) 4 4(3) 4 4 3 3 Social Studies, Geography and History 3 3 3 4 3 3 3 3 3 3 2,5 3 Moral Life and Ethical Reflection - - - 2 - - - 2 - - - - Physical Education 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Natural Science 3 3 - - 3 3 4(3) - 2 3 4 2,5Physics and Chemistry1 - - 2 3 - - - 3 - - - - Biology and Geology1 - - 2 3 - - - 3 - - - - Plastic and Visual Education1 2 2 2 3 - 3(2) 2 - 1 1 1 2,5Technology1 2 2 2 3 2 3(2) - 3 2 2 2,5 2,5Músic1 2 2 2 3 3(2) - 2 - 1 1 1 2,5Electives 3 3 3 3 3(2) 3(2) 3(2) 3(2) 2 2 32 5 Religion/Alternative Activities 1 2 1 2 2 2 2 2 1 2 1 2 Counselling 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Total 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30



194


La Rioja Valencian Community MECD Areas and subjects 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Spanish Language and Literature 4 4 4 4 3 3 3 3 5 4 4 4Co-official Language of Autonomous Community - - - - 3 3 3 3 - - - - Foreign Language 3 3 3 4 3 3 3 3 3 3 4 3Mathematics 4 4 4 4 3 4 3 3 4 4 3 4Social Studies, Geography and History 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4Moral Life and Ethical Reflection - - - 2 - - - 2 - - - 2Physical Education 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2Natural Science 3 3 - - 3 3 4 - 2 3 - - Physics and Chemistry1 - - 2 3 - - - 3 - - 2 3Biology and Geology1 - - 2 3 - - - 3 - - 2 3Plastic and Visual Education1 2 2 2 3 1,5 1,5 2 3 2 2 2 3Technology1 2 2 2 3 2 2 3 3 2 2 2 3Músic1 2 2 2 3 1,5 1,5 2 3 2 2 2 3Electives 2 2 2 2 2 2 2 4 2 2 2 2Religion/Alternative Activities 1 2 1 2 2 1 1 2 1 2 1 2Counselling 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1Total 30 30 30 30 30 30 32 32 30 30 30 30

Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations. Ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση: General Branch Τα προγράµµατα σπουδών πυρήνων, που καθορίζονται από την κυβέρνηση για ολόκληρο το κράτος, αντιπροσωπεύουν το 55% του σχολικού ωρολογίου προγράµµατος για εκείνες τις αυτόνοµες Κοινότητες που έχουν µια επίσηµη γλώσσα εκτός από τα ισπανικά, και το 65% για εκείνους που δεν έχουν.

Προγράµµατα σπουδών πυρήνων για το Baccalaureate και σειρές µαθηµάτων. Σχολικό έτος 2003/04

Κοινά θέµατα Φυσική αγωγή (35 ώρες) Φιλοσοφία (140 ώρες) Ιστορία (70 ώρες) Ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία και Co-official Γλώσσα και λογοτεχνία της αντίστοιχης αυτόνοµης Κοινότητας (210 ώρες) Ξένη γλώσσα (210 ώρες) Θρησκεία (70 ώρες)

Θέµατα που δένονται σε κάθε τύπο Baccalaureate1 (70 ώρες ανά θέµα)

Τέχνες Φυσικές επιστήµες και επιστήµες υγείας

Ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήµες Τεχνολογία

Καλλιτεχνικό σχέδιο Ι Καλλιτεχνικό σχέδιο ΙΙ Τεχνικό σχέδιο Όγκος Ιστορία της τέχνης Εικόνα Αρχές του σχεδίου

Φυσική και χηµεία Βιολογία και γεωλογία Μαθηµατικά Ι Μαθηµατικά ΙΙ Φυσική Χηµεία Βιολογία

Λατινικά Ι Λατινικά ΙΙ Ελληνικά Ιστορία της τέχνης Ιστορία της µουσικής Σύγχρονη παγκόσµια ιστορία Γεωγραφία

Φυσική και χηµεία Μαθηµατικά Ι Μαθηµατικά ΙΙ Τεχνικό σχέδιο Φυσική Μηχανική Ηλεκτροτεχνολογία


195

Γραφικές και πλαστικές τεχνικές έκφρασης

Τεχνικό σχέδιο Γη και περιβαλλοντικές επιστήµες

Οικονοµία Οργάνωση οικονοµίας και επιχειρήσεων Μαθηµατικά και εφαρµοσµένες επιστήµες Ι Μαθηµατικά και εφαρµοσµένες επιστήµες ΙΙ

Βιοµηχανική τεχνολογία l Βιοµηχανική τεχνολογία ΙΙ


ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΧΡΟΝΟ∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΤΥΧΙΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ. ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2003/04

Subjects Andalusía Aragon Balearic Isles Catalonia Galicia Madrid Murcia Navarre4 Basque

Country La Rioja

Valencian Community

Rest of Autonomous Communities

Physical Education 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Philosophy I 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 3 3 Spanish Language and Literature I

3 3 3 3 3 4 4 4 3 4 3 3

Co-official Language and Literature of Autonomous Community I

- - 3 3 3 - - (3) 3 - 3 -

Common

Foreign Language I 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

Firsst 4 4 4 3 4 4 4 4 4 4 4 4 Second 4 4 4 3 4 4 4 4 4 4 4 4

Type of Baccalureate

Third 4 4 4 3 4 4 4 4 4 4 4 4 Firsst 21 4 4 63 4 4 4 35 4 4 35 4

Electives Second 4 (4)2 - - - (4)2 - - - (4)2 - (4)2 Religion/Study Hall 1 1 2 2 2 2 2 26 26 2 2 2

Others Counselling - 1 1 - - 1 1 1 - - 1 1

Total 30 29 33 31 32 31 31 30(33) 31 30 32(33) 30

Πηγή: Drawn up by CIDE based on regulations. Ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση: Vocational Branch Τα προγράµµατα σπουδών πυρήνων που καθιερώνονται για κάθε ''ciclo formativo'' που οδηγεί σε ένα επαγγελµατικό πιστοποιητικό διευκρινίζουν τη συνολική διάρκεια του ''ciclo formativo'' καθώς επίσης και τον ελάχιστο αριθµό ωρών που απαιτούνται κάτω από κάθε ''módulo''. Αυτό το ωρολόγιο πρόγραµµα, που καθιερώνεται σε εθνικό επίπεδο, µπορεί να µην είναι περισσότερο από το 55% (στις αυτόνοµες Κοινότητες που έχουν δύο οµο-επίσηµες γλώσσες) ή το 65% (σε εκείνοι που δεν έχουν) του συνολικού ωρολογίου προγράµµατος που καθιερώνεται για το ''ciclo formativo''. Γενικά, η διάρκεια της ενδιάµεσης επαγγελµατικής κατάρτισης επιπέδων είναι από 1.300 έως 2.000 ώρες (ενάµισι ή δύο σχολικά έτη). Η εκµάθηση πάνω στη δουλειά περιλαµβάνει 300-700 ώρες της κατάρτισης και τις σχετικές δραστηριότητες σε ένα πραγµατικό περιβάλλον εργασίας.


196

Ιταλία Ωρολόγια Προγράµµατα

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Η οργάνωση του σχολικού χρόνου αποφασίζεται σε σχολικό επίπεδο, σύµφωνα µε τη σχολική αυτονοµία. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες (σειρές µαθηµάτων, scrutini, διαγωνισµοί) πραγµατοποιούνται µεταξύ της 1ης Σεπτεµβρίου και 30 Ιουνίου. Το ωρολόγιο πρόγραµµα των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης αποτελείται από 27 ώρες την εβδοµάδα και µπορεί να επεκταθεί µέχρι ένα µέγιστο 30 ωρών για τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας. ∆εν περιλαµβάνει απαραίτητο χρόνο για τη µεταφορά και για τα γεύµατα. Υπάρχουν οι δυνατές επιλογές:

1. ωράριο πρωινό και απογευµατινό που διαιρείται σε 6 εργάσιµες µέρες 2. ωράριο πρωινό και απογευµατινό που διαιρείται σε 5 εργάσιµες µέρες.

Υπάρχουν επίσης σχολεία µε ωρολόγιο πρόγραµµα 40 ωρών την εβδοµάδα classe a tempo pieno για 5 εργάσιµες µέρες, εκτός από τα Σάββατα, τα πρωινά και τα απογεύµατα. Σε αυτήν την περίπτωση, η µεταφορά και οι υπηρεσίες καντίνων παρέχονται από τους δήµους και υπολογίζονται µέσα στις 40 ώρες. Στο σχολικό έτος 2003-2004, οι classi a tempo pieno ήταν ίσες µε 20.8% των σχολείων. Γενικά, τα σχολεία µε ένα µορφωµατικό σύστηµα (27 εβδοµαδιαίες ώρες) προσφέρουν τα µαθήµατά τους κυρίως το πρωί (είτε από 8.00 έως 12.00, είτε από 8.30 έως 12,30), για 5 είτε 6 ηµέρες εβδοµαδιαίως, και οι µαθητές επιστρέφουν στο σχολείο το απόγευµα µια είτε δύο φορές την εβδοµάδα Μερικά σχολεία προσφέρουν επίσης τη δυνατότητα να παρακολουθηθούν τα µαθήµατα µόνο το πρωί για 6 ηµέρες εβδοµαδιαίως. Ο σχολικός χρόνος (40 εβδοµαδιαίες ώρες) του scuole a tempo pieno υποδιαιρείται σε 5 ηµέρες (από τη ∆ευτέρα στην Παρασκευή) αρχίζει σε 8.00 (ή 8,30) και τελειώνει σε 16.00 (16,30), συµπεριλαµβανοµένου του διαλείµµατος γευµάτων. ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Organisation of School Time Η οργάνωση του σχολικού χρόνου αποφασίζεται σε σχολικό επίπεδο, σύµφωνα µε τη σχολική αυτονοµία. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες (σειρές µαθηµάτων, scrutini, διαγωνισµοί) πραγµατοποιούνται µεταξύ της 1ης Σεπτεµβρίου και 30 Ιουνίου µε τη δυνατότητα στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση οι εξετάσεις να πραγµατοποιούνται τον Ιούνιο. Αυτή την περίοδο, στη κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, οι σχολικές ώρες δεν πρέπει να υπερβούν το όριο 30 ωρών την εβδοµάδα Αυτό το ωρολόγιο πρόγραµµα µπορεί να µεγαλώσει µέχρι 3 ώρες για τη διδασκαλία µιας δεύτερης ξένης γλώσσας σε µερικές περιπτώσεις πραγµατοποιείται για 36 ώρες, µέγιστες 40 ώρες, και καλείται tempo prolungato. Οι τάξεις tempo prolungato είναι 23.318, ίσος µε το 28.92%, µε 493.380 σπουδαστές. Τα ωρολόγια προγράµµατα της ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ποικίλλουν πολύ ανάλογα µε τον αριθµό θεµάτων που περιλαµβάνονται στις πορείες µελέτης των διάφορων ιδρυµάτων και των ωρών διδασκαλίας που αφιερώνονται σε κάθε ένα από αυτά τα θέµατα. Οι σχολικές ώρες κυµαίνονται µεταξύ 27 ή 28 ωρών την εβδοµάδα στα ιδρύµατα ordine classico e scientifico και 38 ωρών στο ordine classico e scientifico.


197

Οι τάξεις αρχίζουν µεταξύ 8 και 8,30 π.µ. και τελειώνουν µεταξύ 1 και 2,30 µ.µ. Εντούτοις, σε µερικά istituti tecnici ή professionali, οι µαθητές επιστρέφει στο σχολείο το απόγευµα µερικές ηµέρες στην εβδοµάδα. Οι επαγγελµατικές σειρές µαθηµάτων εκπαίδευσης και IFTS οργανώνονται µε διαφορετικούς τρόπους σύµφωνα µε τα χαρακτηριστικά τους. Κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Τα εβδοµαδιαία ωρολόγιο πρόγραµµα για κάθε θέµα ή οµάδα θεµάτων καθιερώνονται ως εξής:

ΩΡΕΣ ΤΗΝ ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΑΘΕΜΑΤΑ Τάξη Ι Τάξη II Τάξη III

∆ΟΚΙΜΕΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ

Θρησκεία (προαιρετική) 1 1 1 --- Ιταλικά 7 7 6 W.O. Ιστορία, αγωγή του πολίτη και γεωγραφία 4 4 5 O. Ξένη γλώσσα 3 3 3 W.O. Μαθηµατικές, χηµεία, φυσικές επιστήµες 6 6 6 W.O.(1) Τεχνική εκπαίδευση 3 3 3 O. Τέχνη 2 2 2 O. Μουσική 2 2 2 O. Φυσική αγωγή 2 2 2 O.

(1) W = γραπτή εξέταση; O = προφορική εξέταση. Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση licei classici Τα θέµατα, εκτός από τη θρησκεία ή τις εναλλακτικές δραστηριότητες (προαιρετικά θέµατα), είναι ιταλική, λατινική, ελληνική, ξένη γλώσσα (µόνο στα πρώτα δύο έτη), ιστορία και φιλοσοφία, φυσικές επιστήµες, χηµεία και γεωγραφία, µαθηµατικά και φυσική, ιστορία της τέχνης, φυσική αγωγή. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα προβλέπει 27 ώρες διδασκαλίας στα πρώτα δύο έτη, 28 ώρες στο τρίτο και τέταρτο έτος, 29 ώρες στο πέµπτο έτος. licei scientifici Τα θέµα, εκτός από τη θρησκεία ή τις aternative δραστηριότητες (προαιρετικά θέµατα), είναι ιταλική, λατινική, ξένη γλώσσα, ιστορία και φιλοσοφία, φυσικές επιστήµες, χηµεία και γεωγραφία, µαθηµατικά και φυσική, ιστορία της τέχνης, φυσική αγωγή. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα προβλέπει 25 ώρες στο πρώτο έτος, 27 ώρες στο δεύτερο έτος, 28 ώρες στο τρίτο έτος, 29 ώρες στο τέταρτο έτος και 30 ώρες στο πέµπτο έτος. licei artistici Τα θέµατα διδασκαλίας, εκτός από τη θρησκεία ή τις εναλλακτικές δραστηριότητες (προαιρετικά θέµατα), είναι ιταλική λογοτεχνία και ιστορία, ιστορία της τέχνης, µαθηµατικά και φυσική, φυσικές επιστήµες, χηµεία και γεωγραφία, φυσική αγωγή, συρµένος αριθµός και αριθµός διαµόρφωσης, γεωµετρικό σχέδιο, προοπτική, ανατοµία. Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα προβλέπει 39 ώρες το πρώτο έτος και 40 ώρες το δεύτερο έτος 43 ώρες το τρίτο έτος και 44 ώρες το τέταρτο έτος για τα τµήµατα που ειδικεύονται σε figurative arts and stage-designing 41 ώρες το τρίτο και τέταρτο έτος για τα τµήµατα που ειδικεύονται στην αρχιτεκτονική.


198

Επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Istituti tecnici Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα προβλέπει 32-36 ώρες, σύµφωνα µε τις διαφορετικές τάξεις και τους κλάδους της µελέτης. Istituti professionali Τα θέµατα διαιρούνται σε:

• µια περιοχή comune: Ιταλικά, ιστορία, ξένη γλώσσα, νόµος και οικονοµικά, µαθηµατικά και πληροφορική, γήινη επιστήµη και η βιολογία, φυσική αγωγή, θρησκεία (κατόπιν αιτήσεως), για συνολικά 22 ώρες την εβδοµάδα στο πρώτο και δεύτερο έτος, 12-15 ώρες την εβδοµάδα στο τρίτο έτος

• µια περιοχή di indirizzo: τεχνολογικά και επαγγελµατικά θέµατα για 14 ώρες την εβδοµάδα στην πρώτη και δεύτερη τάξη, 21-24 ώρες την εβδοµάδα στην τρίτη τάξη

• anarea di approfondimento: 4 ώρες την εβδοµάδα σε κάθε τάξη.

Istituti d’arte Το εβδοµαδιαίο ωρολόγιο πρόγραµµα προβλέπει γενικά 36 ώρες. Μεταδευτεροβάθµια µη ανώτατη εκπαίδευση Σειρές µαθηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης Είναι αδύνατο να παρασχεθεί µια γενική εικόνα των προγραµµάτων σπουδών και των συγκεκριµένων θεµάτων που διδάσκονται στις διάφορες σειρές µαθηµάτων, καθώς η οργάνωση αποκεντρώνεται και δεν υπάρχει καµία γενική ανάλυση αυτού του τύπου. Ο αριθµός ωρών δεν µπορεί να υποδειχθεί, ακόµη και ως µέσος όρος, λαµβάνοντας υπόψη την έλλειψη οµοιογένειας των προγραµµάτων σειράς µαθηµάτων. Istruzione e Formazione Tecnica Superiore (IFTS) Η διάρκεια των σειρών µαθηµάτων µπορεί να ποικίλει από ένα ελάχιστο 2 εξάµηνων σε ένα µέγιστο 4 εξάµηνων, µε περισσότερο από 1200 και όχι περισσότερο από 2400 ώρες. Τα προγράµµατα σπουδών των σειρών µαθηµάτων αναφέρονται στις εγκάρσιες και τεχνικός-επαγγελµατικές βασικές δεξιότητες. Ο φόρτος εργασίας για τα απασχοληµένα άτοµα µπορεί να διανεµηθεί στους πιό µακροχρόνιους χρόνους. Κάθε εξάµηνο υποδιαιρείται στις ώρες που προορίζονται στη θεωρητική, πρακτική και δραστηριότητα εργαστηρίων. Όσον αφορά στην οργάνωσή τους, οι σειρές µαθηµάτων που προορίζονται στους απασχοληµένους ενηλίκους λαµβάνουν υπόψη τις υποχρεώσεις εργασίας τους. Τα επιχειρηµατικά στάδια και οι µαθητείες κατάρτισης είναι υποχρεωτικά για περισσότερο από 30% του συνολικού αριθµού ωρών.


199

Κάτω Χώρες Ωρολόγια Προγράµµατα

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, το σχολικό έτος ξεκινάει από την 1η Αυγούστου µέχρι τις 31 Ιουλίου του επόµενου έτους. Για τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, οι καλοκαιρινές διακοπές διαρκούν έξι εβδοµάδες. Ο Υπουργός συστήνει µια περίοδο διακοπών µιας εβδοµάδας µετά από κάθε επτά έως οκτώ εβδοµάδες του σχολείου. Τα σχολεία είναι ελεύθερα να αποφασίσουν πόσος χρόνος ξοδεύεται στα διάφορα θέµατα και τους τοµείς του προγράµµατος σπουδών. Ο µόνος περιορισµός αφορά τον ελάχιστο αριθµό περιόδων διδασκαλίας ετησίως, ο οποίος καθορίζεται στον αρχικό εκπαιδευτικό νόµο. Ο συνολικός ελάχιστος αριθµός για τα πρώτα τέσσερα έτη είναι 3.520 περίοδοι και για τα τελευταία τέσσερα έτη 4.000 περίοδοι. Η σχολική ηµέρα µπορεί να διαρκέσει ένα µέγιστο 5,5 ωρών (αποκλείοντας τα διαλείµµατα), µε µια οµαλή διάδοση των δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Οι µαθητές λαµβάνουν έναν µέσο όρο διδασκαλίας 22 ωρών την εβδοµάδα κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ετών εκπαίδευσης και έναν µέσο όρο 25 ωρών εβδοµαδιαίως τα τελευταία έξι χρόνια. Εξαρτάται από την αρµόδια αρχή του σχολείου (σχολικός πίνακας) να αποφασιστεί πότε η σχολική ηµέρα αρχίζει και τελειώνει και πόσο καιρό τα µαθήµατα διαρκούν. Στο πλαίσιο του αρχικού εκπαιδευτικού νόµου (WPO) οι αρµόδιες αρχές των σχολείων πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι υποχρεωµένες να παρέχουν τις εγκαταστάσεις για τους µαθητές που επιθυµούν να µείνουν στο σχολείο κατά τη διάρκεια του µεσηµεριανού διαλείµµατος. Οι δαπάνες που περιλαµβάνονται επιβαρύνουν τους γονείς εκείνων των παιδιών που τις χρησιµοποιούν. Περίπου 30% των µαθητών µένουν στο σχολείο κατά τη διάρκεια του µεσηµεριανού διαλείµµατος. Μελλοντικές εξελίξεις Συζητάτε είναι αυτήν την περίοδο κατά την προετοιµασία που θα δώσει στα σχολεία περισσότερη ευελιξία σχετικά µε τα χρονοδιαγράµµατά τους. Θα πρέπει ακόµα να παρέχουν τουλάχιστον 7.520 περιόδους διδασκαλίας κατά τη διάρκεια των οκτώ ετών ότι τα παιδιά παρακολουθούν το σχολείο, αλλά η διανοµή των περιόδων µεταξύ των πρώτων τεσσάρων ετών και των τελευταίων τεσσάρων ετών θα είναι πιο εύκαµπτη. Τα σχολεία έχουν την άδεια για να µειώσουν το συνολικό αριθµό περιόδων διδασκαλίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια σε 3.760. Ο ελάχιστος αριθµός περιόδων κατά τη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων ετών θα παραµείνει αµετάβλητος σε 3.520. Οι συζητήσεις απορρίπτουν το παρόν µέγιστο 5,5 ωρών της διδασκαλίας µιας ηµέρας. Υπό τον όρο του αρχικού εκπαιδευτικού νόµου, τα ακόλουθα θέµατα πρέπει να εµφανιστούν στο πρόγραµµα σπουδών, όπου είναι δυνατόν σε µια ενσωµατωµένη µορφή:


200

• αισθητήριος συντονισµός και φυσική αγωγή • Ολλανδικά • αριθµητική και µαθηµατικά • Αγγλικά • διάφορα πραγµατικά θέµατα, συµπεριλαµβανοµένης της γεωγραφίας, της ιστορίας, της

επιστήµης (συµπεριλαµβανοµένης της βιολογίας), των κοινωνικών δοµών (συµπεριλαµβανοµένων των πολιτικών µελετών) και των θρησκευτικών και ιδεολογικών µελετών

• εκφραστικές δραστηριότητες, συµπεριλαµβανοµένης της χρήσης της γλώσσας, της τέχνης, της µουσικής, της χειροτεχνίας, και του παιχνιδιού

• κοινωνικές και δεξιότητες ζωής, συµπεριλαµβανοµένης της οδικής ασφάλειας • υγιής διαβίωση.

Αν και αυτά τα θέµατα είναι υποχρεωτικά, τα σχολεία είναι ελεύθερα να αποφασίσουν πόσο χρόνο αφιερώνουν σε κάθε θέµα. ∆ευτεροβάθµια και µετα-δευτεροβάθµια µη ανώτερη εκπαίδευση (ανώτερη δευτεροβάθµια και µετα-δευτεροβάθµια µη ανώτερη εκπαίδευση) Στην αρχική και δευτεροβάθµια εκπαίδευση, το σχολικό έτος ξεκινά από την 1η Αυγούστου µέχρι τις 31 Ιουλίου του επόµενου έτους. Για τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, οι καλοκαιρινές διακοπές διαρκούν επτά εβδοµάδες. Ο Υπουργός συστήνει µια περίοδο διακοπών µιας εβδοµάδας µετά από κάθε επτά έως οκτώ εβδοµάδες του σχολείου. Ο νόµος δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (WVO) καθορίζει τον αριθµό περιόδων διδασκαλίας για την περίοδο βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (τα πρώτα τρία έτη όλων των τύπων δευτεροβάθµιων εκπαιδεύσεων) και για το VMBO υπό µορφή πίνακα που παρουσιάζει συνιστώµενο αριθµό περιόδων. Ο αριθµός περιόδων στο δεύτερο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (δηλ. τα ανώτερα έτη του HAVO και του VWO, µαζί γνωστά ως προ-υψηλότερη εκπαίδευση) είναι βασισµένος στο σύστηµα φορτίων µελέτης. Οι περίοδοι διδασκαλίας στο πρώτο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης υποτίθεται ότι διαρκεί 50 λεπτά και στο δεύτερο στάδιο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης 60 λεπτά. Το µήκος µιας περιόδου διδασκαλίας, εντούτοις, δεν ορίζεται από το νόµο. Αυτό αποφασίζεται από την αρµόδια αρχή του σχολείου όπου καθορίζει επίσης πότε η σχολική ηµέρα αρχίζει και τελειώνει. Κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών ετών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης οι περίοδοι διδασκαλίας διαρκούν 50 λεπτά και ότι οι στόχοι επίτευξης µπορούν να επιτευχθούν στο 75% του χρόνου που συστήνεται για κάθε θέµα. Τα σχολεία δεν χρειάζονται να ακολουθήσουν τους πίνακες ακριβώς, δεδοµένου ότι οι στόχοι επίτευξης µπορούν να επιτευχθούν σε 75% του χρόνου. Επιπλέον, υπάρχει ένας υποχρεωτικός ελάχιστος αριθµός περιόδων για τις κοινωνικές µελέτες, τα µαθήµατα καλλιτεχνικών και τη φυσική αγωγή σε VMBO, HAVO και VWO. Συνολικά τουλάχιστον 3.000 50-λεπτών περίοδοι πρέπει, εντούτοις, να παρασχεθούν στα θέµατα του προγράµµατος σπουδών πυρήνων. Στα πρώτα τρία έτη του VMBO, του HAVO και του VWO ο ελάχιστος αριθµός περιόδων είναι 1.280 ετησίως, βασισµένο σε 32 περιόδους την εβδοµάδα. Στο τέταρτο έτος αυτές γίνονται 1.200 ώρες, βασισµένες σε 30 περιόδους την εβδοµάδα. Στο δεύτερο στάδιο HAVO και VWO - η περίοδος προ-υψηλότερης εκπαίδευσης (δηλ. τα τελευταία δύο έτη του HAVO και τα τελευταία τρία έτη του VWO) - το τυποποιηµένο φορτίο µελέτης ανά µαθητή είναι 1.600 σχολικές ώρες ετησίως (40 ώρες εβδοµαδιαίως για 40 εβδοµάδες). Αυτό περιλαµβάνει τουλάχιστον 1.000 ώρες διδασκαλίας κατά τη διάρκεια του σχολικού χρόνου. Αυτές οι ώρες είναι " πραγµατικές ώρες '', δηλ. 60 λεπτά, ενώ στη βασική δευτεροβάθµια


201

εκπαίδευση κάθε περίοδος διδασκαλίας υποτίθεται ότι διαρκεί 50 λεπτά. Το φορτίο µελέτης για το δεύτερο στάδιο HAVO είναι 3.200 ώρες (που αφορούν πάνω από δύο έτη), ενώ για το VWO είναι, 800 ώρες (που αφορούν πάνω από τρία έτη). First stage Κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών ετών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (η περίοδος βασικής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης) οι µαθητές διδάσκονται ένα υποχρεωτικό πρόγραµµα σπουδών πυρήνων 15 θεµάτων (1.000 περίοδοι 50 λεπτών ετησίως. Το υπόλοιπο 20% του χρόνου διδασκαλίας (840 ώρες) µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τα σχολεία για τα µαθήµατα και άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες κατά την κρίση τους. Στα πρώτα τρία έτη δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης οι µαθητές πρέπει να διδαχθούν για τουλάχιστον 1.280 περιόδους 50 λεπτών ετησίως. Συνιστώµενος αριθµός περιόδων διδασκαλίας:βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση

Ολλανδικά 400 Αγγλικά 280 ∆εύτερη σύγχρονη γλώσσα (γαλλικά, γερµανικά) 240 Ιστορία και πολιτική 200 Γεωγραφία 140 Οικονοµικά 80 Μαθηµατικά 400 Φυσική και χηµεία 200 Η βιολογία 120 ∆εξιότητες ζωής 100 Τεχνολογία υπολογιστών 20 Τεχνολογία 180 Φυσική αγωγή 360 Αισθητική αγωγή, µουσική, δράµα, χορός 280

Το υπόλοιπο 20% του ωρολογίου προγράµµατος, που τα σχολεία είναι ελεύθερα να χρησιµοποιήσουν όπως επιθυµούν, µπορεί να υιοθετηθεί για τα θέµατα όπως λατινικά, θρησκευτική εκπαίδευση, διδασκαλία µητρικών γλωσσών ή τα προεπαγγελµατικά θέµατα ή να αφιερωθεί στα θέµατα από το πρόγραµµα σπουδών πυρήνων, την προσωπική µελέτη ή τον επαγγελµατικό προσανατολισµό. Ο χρόνος δεν χρειάζεται να χρησιµοποιηθεί µε τον ίδιο τρόπο για κάθε µαθητή και ο βαθµός του µπορεί να ποικίλει για την οµάδα κάθε έτους.

VMBO Στο συνιστώµενο ωρολόγιο πρόγραµµα για το VMBO, µια περίοδος υποτίθεται ότι διαρκεί 50 λεπτά. Στα πρώτα τρία έτη ο ελάχιστος αριθµός περιόδων είναι 1.280 ετησίως, βασισµένο σε 32 περιόδους την εβδοµάδα. Στο τέταρτο έτος αυτά γίνονται 1.200 ώρες, βασισµένες σε 30 περιόδους την εβδοµάδα. Για µερικά θέµατα, δύο αριθµοί δίνονται: ο αριθµός περιόδων που παρέχονται για όλους τους µαθητές και ένας πρόσθετος αριθµός περιόδων που παρέχονται για τους µαθητές που έχουν επιλέξει εκείνο το θέµα ως µια από τις επιλογές τους (εντός παρενθέσεως). Ο αριθµός περιόδων που παρουσιάζονται για τις κοινωνικές µελέτες, τις τέχνες (µουσική, σχέδιο, χειροτεχνία, χορός και δράµα) και τη φυσική αγωγή είναι ο ορισµένος ελάχιστος αριθµός περιόδων. Κάθε υπαγόµενος συνδυασµός περιλαµβάνει ένα κοινό συστατικό, ένα αναφερόµενο σε τοµέα συστατικό και ένα προαιρετικό συστατικό. Το αναφερόµενο σε τοµέα συστατικό περιλαµβάνει τα ακόλουθα θέµατα:


202

Εφαρµοσµένη µηχανική και τεχνολογία

µαθηµατικά και φυσική και χηµεία I

Care and welfare Βιολογία και είτε µαθηµατικά είτε κοινωνικές µελέτες II Επιχείρηση οικονοµικά και ένα από τα µαθηµατικά, γαλλικά ή γερµανικά Γεωργία µαθηµατικά και είτε η βιολογία είτε φυσική & χηµεία I

Συνιστώµενος αριθµός περιόδων διδασκαλίας: VMBO Επαγγελµατικά προγράµµατα Θέµατα Θεωρητικό

πρόγραµµαbasic middle-

management

Συνδυασµένο πρόγραµµα

Ολλανδικά 600 520 560 600 Αγγλικά 480 400 440 480 Social studies 80 80 80 80 Τέχνες 1 320 320 320 320

Κοινό συστατικό

Φυσική αγωγή 400 400 400 400

2η σύγχρονη γλώσσα 240 (200) 240 (120) 240 (160) 240 (200) 3η σύγχρονη γλώσσα 200 (200) 0 0 200 (200) Ιστορία και πολιτική 200 (200) 200 (120) 200 (160) 200 (200) Γεωγραφία 140 (200) 140 (120) 140 (160) 140 (200) Κοινωνικές µελέτες II (200) (120) (160) (200) Μαθηµατικά 400 (200) 400 (120) 400 (160) 400 (200) Φυσική και χηµεία I 200 (200) 200 (120 200 (160) 200 (200) Φυσική και χηµεία II (200) 0 0 (200) Βιολογία 120 (200) 120 (120) 120 (160) 120 (200) Οικονοµικά 80 (200) 80 (120) 80 (160) 80 (200) Τέχνες II (200) 0 0 (200) Πληροφορική 20 20 20 20 ∆εξιότητες ζωής 100 100 100 100 Τεχνολογία 180 180 180 180 ∆εξιότητες µελέτης 80 80 80 80

Επαγγελµατικά-προσανατολισµένο ή intrasectoral πρόγραµµα

0 960 960 320

• τέχνες I: κοινό συστατικό • τέχνες II: προαιρετικό συστατικό του θεωρητικού προγράµµατος

Από τον Αύγουστο του 2001 τα σχολεία που παρέχουν τα βασικά επαγγελµατικά προγράµµατα θα είναι σε θέση να προσφέρουν τα προγράµµατα που συνδυάζουν την εργασία και τη µελέτη. Τα προγράµµατα εργασία-µελέτης µαθαίνουν τις διαβάσεις στα πλαίσια των βασικών επαγγελµατικών προγραµµάτων που περιλαµβάνουν ένα εξωσχολικό πρακτικό συστατικό περιλαµβάνοντας µεταξύ 640 πλήρων ωρών (80 ηµέρες) και 1.280 ωρών (160 ηµέρες), που ενσωµατώνονται στο τρίτο και τέταρτο έτος της σειράς µαθηµάτων. Αυτά τα προγράµµατα στοχεύουν συγκεκριµένα στη λήψη βασικών προσόντων σε βασικό επαγγελµατικό επίπεδο. Οι µαθητές πρέπει να πάρουν τις κατηγορίες στα ολλανδικά και το κατάλληλο επαγγελµατικό θέµα. Πρέπει επίσης να συµµετέχουν στις εξετάσεις σε αυτά τα θέµατα. Οι εξετάσεις µπορούν επίσης να ληφθούν σε άλλα θέµατα, αλλά


203

δεν είναι υποχρεωτικές. Οι µαθητές απονέµονται ένα ειδικό δίπλωµα επιτρέποντας σε τους για να πάνε προς τις σχετικές σειρές µαθηµάτων MBO σε επίπεδο 2. Second stage Από την 1η Αυγούστου 1998 (ή ένας έτος αργότερα) ο αριθµός περιόδων που διδάσκονται στο δεύτερο στάδιο HAVO και VWO θα βασιστεί στο φορτίο µελέτης. Αυτό το σύστηµα θα αντικαταστήσει το παλαιό σύστηµα των πινάκων που παρουσιάζουν συνιστώµενο αριθµό περιόδων, ο οποίος δεν είχε ως σκοπό να αντιµετωπίσει την εισαγωγή τεσσάρων υπαγόµενων συνδυασµών. Ο συνολικός αριθµός διδασκαλίας των ωρών για τις σειρές µαθηµάτων HAVO και VWO από το πρώτο στο τελικό έτος στο µέλλον θα πρέπει να βασιστεί στον πίνακα που παρουσιάζει συνιστώµενο αριθµό περιόδων για τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση και το φορτίο µελέτης για τα ανώτερα έτη (έτη 4 και 5 για HAVO και έτη 4 ..5 και 6 για VWO). Το σύστηµα φορτίων µελέτης είναι βασισµένο στο χρόνο που απαιτείται από το µέσο µαθητή για να κυριαρχήσει µια ιδιαίτερη ποσότητα υλικού. Το συνολικό φορτίο µελέτης υπολογίζεται ως 1.600 ώρες ετησίως (40 εβδοµάδες 40 ωρών), τουλάχιστον 1.000 ώρες για τη διδασκαλία κατά τη διάρκεια του σχολικού χρόνου.

HAVO Το τυποποιηµένο φορτίο µελέτης για το 4ο και 5ο έτος του HAVO συνδυάζει τα ποσά:

• 1.480 ώρες για το κοινό συστατικό • 1.160 ώρες για το εξειδικευµένο συστατικό • 560 ώρες για το προαιρετικό συστατικό.

Αυτές οι ώρες είναι βασισµένες στο χρόνο που απαιτείται από το µέσο µαθητή. Αντίθετα από το συνιστώµενο χρονοδιάγραµµα για τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση όπου κάθε "" ώρα '' εξισώνει µε µια περίοδο διδασκαλίας 50 λεπτών, αυτές οι ώρες είναι "" πραγµατικές ώρες '', δηλ. 60 λεπτά. Το φορτίο µελέτης ανά θέµα παρουσιάζεται κατωτέρω. HAVO θεµατικοί συνδυασµοί Το κοινό συστατικό, τα εξειδικευµένα συστατικά και το προαιρετικό συστατικό περιλαµβάνουν τα ακόλουθα θέµατα:

• 1.480 ώρες για το κοινό συστατικό • 1.160 ώρες για το εξειδικευµένο συστατικό • 560 ώρες για το προαιρετικό συστατικό.

Αυτές οι ώρες είναι βασισµένες στο χρόνο που απαιτείται από το µέσο µαθητή. Αντίθετα από το συνιστώµενο χρονοδιάγραµµα για τη βασική δευτεροβάθµια εκπαίδευση όπου κάθε "" ώρα '' εξισώνει µε µια περίοδο διδασκαλίας 50 λεπτών, αυτές οι ώρες είναι "" πραγµατικές ώρες '', δηλ. 60 λεπτά. Το φορτίο µελέτης ανά θέµα παρουσιάζεται κατωτέρω. HAVO θεµατικοί συνδυασµοί Το κοινό συστατικό, τα εξειδικευµένα συστατικά και το προαιρετικό συστατικό περιλαµβάνουν τα ακόλουθα θέµατα:

Κοινό συστατικό (για όλους τους µαθητές) Ολλανδική γλώσσα και λογοτεχνία 400 Αγγλική γλώσσα και λογοτεχνία 360 Γαλλικά, γερµανικά, ισπανικά, ρωσικά, ιταλικά Αραβικά, τουρκικά ή γλώσσα Frisian και λογοτεχνία 1 160 γενική επιστήµη 160 ιστορία και κοινωνικές µελέτες 160 πολιτισµός και τέχνες 120 φυσική αγωγή 120


204

Επιστήµη και τεχνολογία (εξειδικευµένο συστατικό) µαθηµατικά B1&2 440 φυσική 1&2 440 χηµεία 280 Επιστήµη και υγεία (εξειδικευµένο συστατικό) µαθηµατικά B1 320 φυσική 1 240 χηµεία 280 Βιολογία 320 Οικονοµικά και κοινωνία (εξειδικευµένο συστατικό) οικονοµικά 1&2 440 µαθηµατικά A1&2 280 ιστορία 240 γεωγραφία 200 Πολιτισµός και κοινωνία (εξειδικευµένο συστατικό) ένα από τα ακόλουθα µισό-θέµατα, που συνδυάζονται µε το αντίστοιχο µισό-θέµα από το κοινό συστατικό: Γαλλικά, γερµανικά, ισπανικά, ρωσικά, ιταλικά, αραβικά, τουρκικά ή Frisian

γλώσσα ή λογοτεχνία 2 200 ή ένα από τα ακόλουθα θέµατα: Γαλλικά, γερµανικά, ισπανικά, ρωσικά, ιταλικά, αραβικά, τουρκικά ή Frisian

γλώσσα και λογοτεχνία 1&2 360 ο µισό-υπαγόµενος πολιτισµός και τα αρθ. 2 µε ένα φορτίο µελέτης 120 ωρών, που συνδυάζεται µε ένα από τα ακόλουθα µισό-θέµατα µε ένα φορτίο µελέτης όπως υποδεικνύεται:

πολιτισµός και τέχνες 3 (τέχνη και σχέδιο) 240 πολιτισµός και τέχνες 3 (µουσική) 240 πολιτισµός και τέχνες 3 (δράµα) 240 πολιτισµός και τέχνες 3 (χορός) 240 ιστορία 240 οικονοµικά 1 200


205

Σουηδία Ωρολόγια Προγράµµατα

ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ∆ΟΜΩΝ (SINGLE STRUCTURE EDUCATION) Στη βασική εκπαίδευση, το σχολικό έτος αρχίζει την 1η Αυγούστου και τελειώνει στις 31 Ιουλίου. Το σχολικό έτος περιλαµβάνει 190 σχολικές ηµέρες. Υπάρχει µια καθιερωµένη πρακτική στα σχολεία να υπάρχουν οι διακοπές καλοκαιριού και των Χριστουγέννων και µίας εβδοµάδας αθλητικών διακοπών την άνοιξη. Το σχολείο παρακολουθείται συνήθως πέντε ηµέρες εβδοµαδιαίως. Αυτό σηµαίνει ότι και τα Σάββατα και οι Κυριακές είναι συνήθως ελεύθερα, εκτός αν το σχολείο κάνει µια εξαίρεση ένα Σάββατο ως σχολική ηµέρα, εάν υπάρχει µια επίσηµη αργία σε µια εργάσιµη µέρα, παραδείγµατος χάριν. Ο εβδοµαδιαίος αριθµός µαθηµάτων ποικίλλει µεταξύ 19 και 30, ανάλογα µε τις επιλογές µορφής και θεµάτων του µαθητή. Οι πρώτες δύο µορφές περιλαµβάνουν ένα µέσο ελάχιστο 19 εβδοµαδιαίων µαθηµάτων, ο ελάχιστος µέσος όρος για τις τρίτες και τέταρτες µορφές είναι 23 µαθήµατα και ο µέσος όρος για τις πέµπτες και έκτες µορφές είναι 24 µαθήµατα. Στις µορφές 7 –9, ο µέσος όρος είναι 30 εβδοµαδιαίων µαθηµάτων. Στις πρώτες δύο µορφές, µια σχολική ηµέρα µπορεί να αποτελείται από λιγότερο από πέντε µαθήµατα στις άλλες µορφές, ο µέγιστος αριθµός είναι επτά µαθήµατα ανά ηµέρα. Ένα µάθηµα διαρκεί συνήθως 60 λεπτά η οδηγία παρέχει τουλάχιστον 45 λεπτά και ο υπόλοιπος χρόνος χρησιµοποιείται ως διάλειµµα. Στις µορφές 1 –6, κάθε µαθητής πρέπει βασικά να λάβει την ίδια εκπαίδευση, αλλά τα σχολεία µπορούν να εστιάσουν σε διαφορετικά θέµατα µε διαφορετικούς τρόπους λόγω της εύκαµπτης χρονικής κατανοµής. Στις µορφές 7 –9, και τα κοινά και τα θέµατα επιλογής συµπεριλαµβάνονται στο πρόγραµµα σπουδών. Το πρόγραµµα σπουδών περιλαµβάνει επίσης µια περίοδο καθοδήγησης εργασιακών χώρων. Forms 1–6 της Basic Education Το πεδίο των θεµάτων περιγράφεται στα εβδοµαδιαία µαθήµατα ετησίως. Ένα εβδοµαδιαίο µάθηµα ετησίως αποτελείται από 38 µαθήµατα, των οποίων τουλάχιστον 45 λεπτά ανά (µονόωρο) µάθηµα πρέπει να αφιερωθούν στην οδηγία.

Εβδοµαδιαία µαθήµατα ετησίως στις µορφές 1 –6 βασικής εκπαίδευσης (το ωρολόγιο πρόγραµµα του 1993):

Θέµα ΕλάχιστοΜητρική γλώσσα και λογοτεχνία (φινλανδικές/σουηδικά) 32 Γλώσσα που αρχίζει στο χαµηλότερο στάδιο (άλλη εθνική γλώσσα ή ξένη γλώσσα γλώσσα Α) 8 Μαθηµατικά 22 Βιολογία, γεωγραφία, περιβαλλοντικές µελέτες και αγωγή του πολίτη 15 Θρησκεία/ηθική 8 Ιστορία 3 Τέχνες και πρακτικά θέµατα 44 - Μουσική 6 - Εικαστικές τέχνες 6 - Τέχνη 8 - Φυσική αγωγή 12 Κοινά θέµατα, συνολικό ελάχιστο 132 Προαιρετική γλώσσα 4


206

Τα ανωτέρω εβδοµαδιαία µαθήµατα ετησίως είναι το σύνολο για τα πρώτα έξι έτη βασικής εκπαίδευσης (αρχικό επίπεδο). Κάθε τοπική αρχή ή σχολείο µπορεί να αποφασίσει πώς να διαθέσει τα µαθήµατα στις διαφορετικές µορφές. Ο ελάχιστος αριθµός εβδοµαδιαίων µαθηµάτων ετησίως για τα κοινά θέµατα είναι 132 στις πρώτες έξι µορφές. Forms 7–9 της Basic Education

Εβδοµαδιαία µαθήµατα ετησίως στις µορφές 7 –9 βασικής εκπαίδευσης (το ωρολόγιο πρόγραµµα του 1993):

Θέµα ΕλάχιστοΜητρική γλώσσα και λογοτεχνία (φινλανδικά/σουηδικά) 8 Γλώσσα που αρχίζει σε αρχικό επίπεδο (γλώσσα Α) 8 Νέα γλώσσα που αρχίζει σε κατώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο (γλώσσα Β) 6 Μαθηµατικά 9 Βιολογία, γεωγραφία 7 Φυσική, χηµεία 6 Θρησκεία/ηθική 3 Ιστορία, αγωγή του πολίτη 6 Μουσική 1 Εικαστηκές τέχνες 2 Εγχώρια οικονοµικά 3 Τέχνη 3 Φυσική αγωγή (*) 6 Παροχή συµβουλών σπουδαστών 2 Κοινά θέµατα, συνολικό ελάχιστο 70 Θέµατα επιλογής, συνολικό ελάχιστο 20

(*)Μερικά µαθήµατα στη φυσική αγωγή χρησιµοποιούνται για την αγωγή υγείας. Τα ανωτέρω εβδοµαδιαία µαθήµατα ετησίως είναι το σύνολο για τα τελευταία τρία έτη βασικής εκπαίδευσης (κατώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο). Οι τοπικές αρχές ή το σχολείο µπορούν να αποφασίσουν σχετικά µε την κατανοµή των µαθηµάτων για κάθε έτος. Κάθε τοπική αρχή ή τα µεµονωµένα σχολεία µπορούν να αποφασίσουν τον αριθµό και τους τίτλους των θεµάτων επιλογής, καθώς επίσης και την κατανοµή τους στις διαφορετικές µορφές κατά το προγραµµατισµό των προγραµµάτων σπουδών τους. Η νέα κατανοµή των ωρών µαθήµατος για Basic Education Η νέα κατανοµή των ωρών µαθηµάτων, που καθορίστηκε από την κυβέρνηση στις 20 ∆εκεµβρίου του 2001

Forms 1 - 2 3 - 5 6 - 9 Σύνολο Μητρική γλώσσα και λογοτεχνία 14 14 14 42 Μαθηµατικά 6 12 14 32

Forms 1 - 2 3 - 6 7 - 9 Σύνολο A γλώσσα 1) ------ 8 8 16 B γλώσσα 2) ------ ------ 6 6

Forms 1 - 4 5 - 6 7 - 9 Σύνολο


207

Βιολογία και γεωγραφία 3 7 Φυσική και χηµεία 2 7 Αγωγή υγείας

9*

3

31

Ιστορία και αγωγή του πολίτη ------ 3 7 10

Forms 1 - 5 6 - 9 Σύνολο Θρησκεία/ηθική 6 5 11

Forms 1 - 4 5 - 9 Σύνολο Μουσική 4 - 3 - Τέχνες 4 - 4 - Τέχνη 4 -

= 26 30 = 7 -

Φυσική αγωγή 8 - 10 -

56

Forms 1 - 6 7 - 9 Σύνολο

Εγχώρια οικονοµικά ------ 3 3 Παροχή συµβουλών σπουδαστών ------ 2 2 Θέµατα επιλογής ------ (13) 13

Forms 1 - 3 4 - 6 7 - 9 Σύνολο

Ελάχιστος αριθµός µαθηµάτων 19 19 23 23 24 24 30 30 30 222

Forms 1 - 2 3 - 6 7 - 9 Σύνολο

Προαιρετική γλώσσα Α ------ (6) (6) (12) 1) Γλώσσα που αρχίζουν σε αρχικό επίπεδο 2) Γλώσσα που αρχίζουν σε κατώτερο δευτεροβάθµιο επίπεδο *) Στις µορφές 1 – 4, η βιολογία, η γεωγραφία, η φυσική και η χηµεία καθώς επίσης και η αγωγή υγείας είναι ενσωµατωµένες σε ένα θέµα γνωστό ως µελέτες περιβάλλοντος και φύσης. --- = Το θέµα δεν διδάσκεται στις µορφές εκτός αν είναι δηλωµένο στο πρόγραµµα σπουδών. ( ) = ∆ιδάσκεται ως θέµα επιλογής. ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ-∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Γενικά στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, δεν υπάρχει κανένα ειδικό µέτρο στον αριθµό εργάσιµων ηµερών, του σχολικού έτους και των διακοπών. Το σχολικό έτος αποτελείται από δύο εξάµηνα: το εξάµηνο φθινοπώρου και το εξάµηνο άνοιξης. Το εξάµηνο φθινοπώρου τελειώνει και το εξάµηνο άνοιξης αρχίζει στην αλλαγή του ηµερολογιακού έτους. Το σχολικό έτος και η οδηγία αρχίζουν συνήθως τον Αύγουστο. Η οδηγία τελειώνει στο τέλος του Μαΐου ή στην αρχή του Ιουνίου. Το σχολικό έτος τελειώνει στο τέλος του Ιουλίου. Το πεδίο της διδακτέας ύλης της γενικής ανώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι τρία έτη και περιέχει ένα ελάχιστο 75 σειρών µαθηµάτων (η γενικά ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση για τους ενηλίκους, η διδακτέα ύλη περιέχει ένα ελάχιστο 44 σειρών µαθηµάτων). Η µέση διάρκεια κάθε σειράς µαθηµάτων είναι 38 ώρες. Η οδηγία πρέπει να οργανωθεί µε έναν τέτοιο τρόπο ότι οι


208

σπουδαστές µπορούν να ολοκληρώσουν τις µελέτες που περιλαµβάνονται στην ανώτερη διδακτέα ύλη δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης µέσα σε τρία έτη. Το σχολείο παρακολουθείται συνήθως πέντε ηµέρες εβδοµαδιαίως σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, µε εξαίρεση τα πανεπιστήµια. Αυτό σηµαίνει ότι και τα Σάββατα και οι Κυριακές είναι συνήθως ελεύθερα, εκτός αν το σχολείο κάνει µια εξαίρεση ένα Σάββατο ως σχολική ηµέρα, εάν υπάρχει µια επίσηµη αργία σε µια εργάσιµη µέρα, παραδείγµατος χάριν. Ένα µάθηµα διαρκεί συνήθως 60 λεπτά η οδηγία παρέχει τουλάχιστον 45 λεπτά και ο υπόλοιπος χρόνος χρησιµοποιείται ως διάλειµµα. Η γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση παρέχει συνήθως πέντε - ή έξι-περιόδου, το οποίο σηµαίνει ότι υπάρχουν πέντε ή έξι διαφορετικά ωρολόγια προγράµµατα σε χρήση κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Στα επαγγελµατικά ιδρύµατα, οι σπουδαστές επιλέγουν τις ενότητες ή τις µονάδες µελέτης από τις επιλογές µελέτης που προσφέρονται από το ίδρυµα, και τα καθηµερινά και εβδοµαδιαία ωρολόγια προγράµµατα τους καθορίζονται σύµφωνα µε αυτές τις επιλογές. Γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση Ο ακόλουθος πίνακας περιγράφει τη χρονική κατανοµή στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Το µέσο πεδίο µιας σειράς µαθηµάτων είναι 38 µαθήµατα. Συνεπώς, προκειµένου να επιτευχθεί ο αριθµός µαθηµάτων, ο αριθµός σειρών µαθηµάτων για τον πίνακα χρονικής κατανοµής πρέπει να πολλαπλασιαστεί µε 38. Τα µαθήµατα διαρκούν τουλάχιστον 45 λεπτά.

Θέµατα ή Θέµατα οµάδας Υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων

Ελάχιστος αριθµός διαθέσιµων σειρών µαθηµάτων ειδίκευσης

Μητρική γλώσσα και λογοτεχνία (φινλανδικά/σουηδικά) 6 2

Γλώσσες - Γλώσσα που αρχίζει στις µορφές 1 –6 µονοτάξιου σχολείου (γλώσσα Α) 6 2

- Γλώσσα που αρχίζει στις µορφές 7 –9 µονοτάξιου σχολείου (γλώσσα β) 5 2

- Άλλες γλώσσες - 16

Μαθηµατικά

- Σύντοµη σειρά µαθηµάτων 6 2

- Προηγµένη σειρά µαθηµάτων 10 3

Περιβάλλον και φυσικές επιστήµες

- Βιολογία 2 2

- Γεωγραφία 2 2

- Φυσική 1 7

- Χηµεία 1 3 Θέµατα σχετικά µε τις ανθρώπινες αξίες και τις πεποιθήσεις

- Θρησκεία/ηθική 3 2

- Φιλοσοφία 1 2

- Ψυχολογία - 5

- Ιστορία, κοινωνικές σπουδές 5 3


209

Τέχνες και δεξιότητες

- Μουσική - 3

- Εικαστικές τέχνες 1–2 3

- Φυσική αγωγή 1–2 3

- αγωγή υγείας 3 3

Παροχή συµβουλών σπουδαστών 1 2

Υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων 1 -

Σειρές µαθηµάτων ειδίκευσης 45–49

Εφαρµοσµένες σειρές µαθηµάτων ελάχιστο 10

Συνολική ελάχιστη απαίτηση 75 Το κυβερνητικό διάταγµα που εκδίδεται τον Νοέµβριο του 2002 καθορίζει τους νέους εθνικούς στόχους και χρονική την κατανοµή για τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Τα νέα προγράµµατα σπουδών θα εισαχθούν τον Αύγουστο του 2005. Οι αλλαγές στην κατανοµή παρόντος είναι: µια υποχρεωτική σειρά µαθηµάτων στην ψυχολογία (ο ελάχιστος αριθµός σειρών µαθηµάτων ειδίκευσης θα είναι τέσσερις), δύο υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων στις κοινωνικές µελέτες και τέσσερις στην ιστορία (δύο σειρές µαθηµάτων ειδίκευσης και σοι δύο). Επιπλέον ο αριθµός σειρών µαθηµάτων ειδίκευσης στη µητρική γλώσσα, τη βιολογία, τη χηµεία, τη φιλοσοφία και την παροχή συµβουλών σπουδαστών θα αυξηθεί από µια σειρά µαθηµάτων. Επαγγελµατική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και κατάρτιση Στους σπουδαστές παρέχονται τα µεµονωµένα σχέδια µελέτης. Η δηµιουργία των επιλογών και των ευκαιριών για τη µεµονωµένη πρόοδο είναι ο στόχος της ανάπτυξης των προγραµµάτων σπουδών τα τελευταία χρόνια. Στις 25 Φεβρουαρίου 1999 η κυβέρνηση αποφάσισε σχετικά µε τη δοµή των προσόντων µε ένα πεδίο 120 πιστώσεων που µεταρρυθµίστηκαν µετά από το 1999 και σχετικά µε τα θέµατα πυρήνων της ανώτερης δευτεροβάθµιας επαγγελµατικής εκπαίδευσης. Σύµφωνα µε το κυβερνητικό ψήφισµα, ένα πρόγραµµα σπουδών περιλαµβάνει:

• επαγγελµατικές µελέτες και απασχοληµένη εκµάθηση ενισχυτικός αυτές τις µελέτες (90 πιστώσεις)

• µελέτες στη µητρική γλώσσα, την άλλη εθνική γλώσσα και µια ξένη γλώσσα, µαθηµατικά και φυσικές επιστήµες, τις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές σπουδές, τη φυσική αγωγή και άλλα τεχνικά και πρακτικά θέµατα, καθώς επίσης και την αγωγή υγείας (20 πιστώσεις)

• σπουδές ελεύθερης-επιλογής (10 πιστώσεις). Αυτές οι σπουδές περιλαµβάνουν τουλάχιστον 1,5 πιστώσεις της παροχής συµβουλών σπουδαστών. Κάθε εθνικό πρόγραµµα σπουδών πυρήνων καταρτίζεται µε έναν τέτοιο τρόπο ώστε τα προσόντα θα παράσχουν τις εκτενείς βασικές επαγγελµατικές δεξιότητες για τις διάφορες αναθέσεις στον τοµέα και την πιο εξειδικευµένη ικανότητα και τις επαγγελµατικές δεξιότητες που απαιτούνται µέχρι την οικονοµικά ενεργή ζωή σε έναν τοµέα των προσόντων. Οι επαγγελµατικές δεξιότητες ορίζονται ως οι λειτουργικές οντότητες στην οικονοµικά ενεργή ζωή. Το πεδίο των θεµάτων πυρήνων κοινών για όλους τους τοµείς είναι 20 πιστώσεις (21 στην οδηγία που δίνεται σε σουηδικά). Τα θέµατα πυρήνων περιλαµβάνουν 16 πιστώσεις των υποχρεωτικών σπουδών και τέσσερις πιστώσεις των προαιρετικών σπουδών.


210

Τα υποχρεωτικά θέµατα είναι: Μητρική γλώσσα (φιλανδικά, σουηδικά) 4 credits Άλλη εθνική γλώσσα (φιλανδικά, σουηδικά) 1 credit Ξένη γλώσσα 2 credits Μαθηµατικά 3 credits Φυσική και χηµεία 2 credits Κοινωνικά, θέµατα επιχειρήσεων και αγοράς εργασίας 1 credit Αγωγή υγείας 1 credit Φυσική αγωγή 1 credit Τέχνες και πολιτισµός 1 credit

Όπου τα σουηδικά είναι η γλώσσα διδασκαλίας, το πεδίο των υποχρεωτικών σπουδών είναι 17 πιστώσεις και αυτό των προαιρετικών σπουδών τρεις πιστώσεις, ενώ οι σπουδές σε άλλη εθνική γλώσσα (φινλανδική) περιλαµβάνουν δύο πιστώσεις. Οι προαιρετικές σπουδές είναι προηγµένες σπουδές στα προαναφερθέντα θέµατα, ή µπορούν να επιλεχτούν από τις ακόλουθες σπουδές: περιβαλλοντικές σπουδές, πληροφορική και τεχνολογία επικοινωνιών, ηθική, άλλοι πολιτισµοί, ψυχολογία και επιχειρηµατικό πνεύµα. Οι σπουδαστές µπορούν ελεύθερα να επιλέξουν τις σπουδές ελεύθερης-επιλογής από εκείνες που προσφέρονται είτε στο ίδρυµά τους είτε σε κάποιο άλλο ανώτερο δευτεροβάθµιο ίδρυµα επιπέδων και να τις περιλάβουν στα προσόντα τους σύµφωνα µε τα ενδιαφέροντά τους είτε τον επαγγελµατικό προσανατολισµό αυτοί µπορούν επίσης να περιλάβουν την κατάλληλη επαγγελµατική εµπειρία. Οι σπουδές ελεύθερης-επιλογής µπορούν να είναι είτε επαγγελµατικά συµπληρωµατικές είτε αυτοί µπορούν να αυξήσουν τον αριθµό σειρών µαθηµάτων στα θέµατα πυρήνων σε τέτοιο βαθµό ώστε µπορούν ακόµη και να επιτρέψουν στους σπουδαστές για να ολοκληρώσουν τη γενική ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ή/και την εξέταση εγγραφής ταυτόχρονα µε τα επαγγελµατικά προσόντα. Μπορούν επίσης να εστιάσουν στα προσωπικά ενδιαφέροντα. Το πεδίο των σπουδών ελεύθερης-επιλογής µπορεί να υπερβεί τις 10 πιστώσεις στα προσόντα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι σπουδές πρέπει να είναι επαγγελµατικές σπουδές, θέµατα πυρήνων ή γενικές ανώτερες σπουδές δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση περιλαµβάνει µια περίοδο Job εκµάθησης (εκµάθησης πάνω στη δουλειά), κατά τη διάρκεια της οποίας οι σπουδαστές εξοικειώνονται στις πρακτικές αναθέσεις που απαιτούνται στο επάγγελµα και επιτυγχάνουν τους στόχους πυρήνων του επαγγέλµατος όπως καθορίζονται στο πρόγραµµα σπουδών. Όλα τα αρχικά επαγγελµατικά προσόντα (120-πιστώσεις) περιλαµβάνουν µια περίοδο εκµάθησης πάνω στη δουλειά µε ένα ελάχιστο πεδίο 20 πιστώσεων. Ένας από τους στόχους της εκµάθησης πάνω στη δουλειά είναι να ενισχυθούν οι ευκαιρίες απασχόλησης των νέων.


211

Φινλανδία Ωρολόγια Προγράµµατα

ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ∆ΟΜΩΝ (SINGLE STRUCTURE EDUCATION) Οι δήµοι και τα σχολεία, αποφασίζονται πώς οι ώρες εκπαίδευσης πρέπει να διατεθούν στα εβδοµαδιαία και καθηµερινά ωρολόγια προγράµµατα. Για το grundskola και το gymnasieskola, το σχολικό έτος διαιρείται σε δύο εξάµηνα, άνοιξη και φθινόπωρο, µε περισσότερο από 178 σχολικές ηµέρες. Οι ακριβείς ηµεροµηνίες για την αρχή και το τέλος των εξαµήνων φθινοπώρου και άνοιξης αποφασίζονται από την επιτροπή εκπαίδευσης µέσα στο δήµο. Το σχολικό έτος στην υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση αρχίζει στο τέλος του Αυγούστου και τελειώνει τον Ιούνιο. Οι ακριβείς ηµεροµηνίες για την έναρξη και τη λήξη του σχολείου ποικίλλουν από έναν δήµο σε άλλος δήµο. Συνήθως υπάρχουν δύο διακοπές µιας εβδοµάδας στον εξάµηνο άνοιξης, δηλ. διακοπές χειµερινού αθλητισµού το Φεβρουάριο ή το Μάρτιο και τις διακοπές Πάσχα. Σε πολλούς δήµους, το εξάµηνο φθινοπώρου περιέχει τις διακοπές µιας εβδοµάδας σχετικά µε την ηµέρα όλων των Αγίων. Στην υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση διαρκεί πέντε ηµέρες την εβδοµάδα από τη ∆ευτέρα έως την Παρασκευή. Ο εβδοµαδιαίος φόρτος εργασίας πρέπει να διανεµηθεί όσο το δυνατόν πιό οµοιόµορφα κατά τη διάρκεια ολόκληρης της εβδοµάδας. Τα σχολεία µπορούν τα ίδιοι να αποφασίσουν πόσο διαρκεί η σχολική ηµέρα, οι ώρες της ανοίγµατος και κλεισίµατος, εφ' όσον δεν υπερβαίνει η σχολική ηµέρα στο υποχρεωτικό σχολείο οκτώ ώρες για τα µεγαλύτερα παιδιά και έξι ώρες για τα µικρότερα (πρώτα δύο έτη σχολείου). Συνήθως η εκπαίδευση είναι για ολόκληρη την ηµέρα µε ένα διάλειµµα για το µεσηµεριανό γεύµα περίπου 40 – 60 λεπτών. Πώς ο καθηµερινός φόρτος εργασίας κατανέµεται την ηµέρα αποφασίζεται τοπικά σε κάθε σχολείο. Το ωρολόγιο πρόγραµµα, που αποτελεί µέρος του εκπαιδευτικού νόµου, δηλώνει τον εγγυηµένο συνολικό αριθµό ωρών (6.665 ώρες) για τα εννέα έτη υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Περίπου 13% του συνολικού διαθέσιµου χρόνου τίθενται κατά µέρος για τις επιλογές. ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ-∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΜΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Οι δήµοι και τα σχολεία, αποφασίζονται πώς οι ώρες εκπαίδευσης πρέπει να διατεθούν στα εβδοµαδιαία και καθηµερινά ωρολόγια προγράµµατα. Οι δήµοι και τα σχολεία οι ίδιοι αποφασίζουν πώς το σχολικό έτος θα οργανωθεί. Για το gymnasieskola, το σχολικό έτος διαιρείται σε δύο εξάµηνα, άνοιξη και φθινόπωρο, µε περισσότερο από 178 σχολικές ηµέρες. Οι ακριβείς ηµεροµηνίες για την αρχή και το τέλος των εξαµήνων φθινοπώρου και άνοιξης αποφασίζονται από την επιτροπή εκπαίδευσης µέσα στο δήµο. Το σχολικό έτος στην υποχρεωτική και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση αρχίζει στο τέλος του Αυγούστου και τελειώνει τον Ιούνιο. Οι ακριβείς ηµεροµηνίες για την έναρξη και τη λήξη του σχολείου ποικίλλουν από τον έναν δήµο στον άλλο δήµο. Στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση µια πέντε ηµερών εβδοµάδα από τη ∆ευτέρα έως την Παρασκευή εφαρµόζεται. Ο εβδοµαδιαίος φόρτος εργασίας πρέπει να διανεµηθεί όσο το δυνατόν πιο οµοιόµορφα κατά τη διάρκεια ολόκληρης της εβδοµάδας. Τα σχολεία µπορούν τα ίδια να αποφασίσουν πόσο θα διαρκεί η σχολική ηµέρα, οι ώρες του ανοίγµατος και κλεισίµατος, εφ' όσον δεν υπερβαίνει η σχολική ηµέρα στο υποχρεωτικό σχολείο οκτώ ώρες για τα µαγαλύτερα παιδιά και έξι ώρες για τα µικρότερα (πρώτα δύο έτη σχολείου).Συνήθως η εκπαίδευση είναι για ολόκληρη την ηµέρα µε ένα διάλειµµα για το µεσηµεριανό γεύµα περίπου 40 – 60 λεπτών. Το πώς ο καθηµερινός φόρτος εργασίας κατανέµεται την ηµέρα αποφασίζεται τοπικά σε κάθε σχολείο.


212

Στο komvux, και ηµερήσια - και τα βραδινά µαθήµατα προσφέρονται. Όλα τα θέµατα αποτελούνται από µια ή περισσότερες σειρές µαθηµάτων. Οι σειρές µαθηµάτων καλύπτουν 50 ..100 ..150 ή 200 ανώτερες πιστώσεις δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Ο εκπαιδευτικός νόµος περιέχει ένα πρόγραµµα των πιστώσεων δηλώνοντας πόσες πιστώσεις µια ολοκληρωµένη ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση περιλαµβάνει και πώς αυτές διατίθενται µεταξύ των θεµάτων πυρήνων, των συγκεκριµένων θεµάτων προγράµµατος και των µεµονωµένων επιλογών. Για την εκπαίδευση που αρχίζει µετά από την 1η Ιουλίου 2000, το ακόλουθο πρόγραµµα των πιστώσεων ισχύει.

Θέµατα πυρήνων Πεδίο των ανώτερων δευτεροβάθµιων πιστώσεων

Σουηδικά/Σουηδικά ως δεύτερη γλώσσα 200 Μαθηµατικά 100 Αγγλικά 100 Αγωγή του πολίτη 100 Μελέτες επιστήµης 50 Θρησκεία 50 Καλλιτεχνικές δραστηριότητες 50 Φυσική αγωγή και υγεία 100 Συγκεκριµένα θέµατα προγράµµατος συµπεριλαµβανοµένης της εργασίας έργου 100 ανώτερων πιστώσεων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης 1,450

Μεµονωµένες επιλογές 300 Σύνολο των ανώτερων πιστώσεων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης 2,500 Η ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση ολοκληρώνεται όταν λάβει ένας µαθητής το συνολικό αριθµό ανώτερων πιστώσεων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης που απαιτούνται από ένα πρόγραµµα. Η κανονική περίοδος µελέτης είναι τρία έτη, αλλά στο πλαίσιο του συστήµατος των σειρών µαθηµάτων και των πιστώσεων, οι µαθητές µπορούν να ολοκληρώσουν την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση κατά τη διάρκεια µιας µικρότερης ή πιό µεγάλης περιόδου από τρία έτη. Οι µαθητές στις τέχνες, τις φυσικές επιστήµες και τα προγράµµατα κοινωνικών επιστηµών έχουν από το έτος 2001 το δικαίωµα σε τουλάχιστον 2.180 ώρες διδασκαλίας 60 λεπτών και οι µαθητές στα προγράµµατα µε το επαγγελµατικό s/jects έχουν το δικαίωµα σε τουλάχιστον 2.400 ώρες διδασκαλίας 60 λεπτών.


213

Αγγλία – Ουαλία - Βόρεια Ιρλανδία

Ωρολόγια Προγράµµατα

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Στην Αγγλία και την Ουαλία, οι κανονισµοί το 1981 εκπαίδευσης (σχολεία και µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση) απαιτούν τα σχολεία για να είναι ανοικτά για ένα ελάχιστο 380 half-day sessions ετησίως. Το νοµικό σχολικό έτος τρέχει από την 1η Σεπτεµβρίου µέχρι τις 31 Αυγούστου. Το σχολικό έτος διαιρείται σε τρία τρίµηνα: φθινοπώρου, άνοιξης και θερινό . Υπάρχουν κανονικά µακροχρόνιες θερινές διακοπές περίπου έξι εβδοµάδων τον Ιούλιο και τον Αύγουστο και των πιό σύντοµων διακοπών δύο έως τριών εβδοµάδων στα Χριστούγεννα και το Πάσχα, αν και σε µερικές περιοχές το τρίµηνο φθινοπώρου αρχίζει πριν από την 1η Σεπτεµβρίου. Στη Βόρεια Ιρλανδία, τα σχολεία πρέπει για να είναι ανοικτά για 190 ηµέρες ετησίως. Το σχολικό έτος τρέχει από την αρχή Σεπτεµβρίου έως το τέλος του ακόλουθου Ιουνίου, µε θερινές διακοπές οκτώ εβδοµάδων και περίπου δύο εβδοµάδες στα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Τα σχολεία είναι γενικά ανοικτά µεταξύ 9,00 π.µ. και 3.30/4.00 µ.µ. µε περίπου µια ώρα για το µεσηµεριανό γεύµα. Ένα διάλειµµα περίπου 15 λεπτών µπορεί να διαχωρίσει τη σύνοδο πρωινού ή/και απογεύµατος. Οι ελάχιστοι εβδοµαδιαίοι χρόνοι µαθήµατος (συµπεριλαµβανοµένης της θρησκευτικής εκπαίδευσης) είναι 21 ώρες για τους µαθητές ηλικίας πέντε έως επτά ετών και 23,5 ώρες για τους µαθητές ηλικίας οκτώ έως 11 ετών. Τα περισσότερα σχολεία παρέχουν περισσότερες ώρες µαθηµάτων από το ελάχιστο που προτείνεται. Στη Βόρεια Ιρλανδία, οι µαθητές κάτω από την ηλικία των οκτώ ετών πρέπει να παρακολουθήσουν το σχολείο για ένα ελάχιστο τριών ωρών ηµερησίως. Για ηλικίες πάνω από οκτώ ετών πρέπει να παρευρεθούν για 4,5 ώρες ηµερησίως, σε δύο συνόδους, που χωρίζονται µέχρι µια περίοδο περισσότερο από µισής ώρας. Στην Αγγλία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία, οι τάξεις πραγµατοποιούνται κανονικά πέντε ηµέρες την εβδοµάδα, ∆ευτέρα έως Παρασκευή, αλλά µπορούν να υπάρξουν οργανωµένες προαιρετικές αθλητικές δραστηριότητες τα Σάββατα. Με βάση τις ανωτέρω πληροφορίες και σε ένα σχολικό έτος 190-ηµερών (38 εβδοµάδα), οι ετήσιες ελάχιστες ώρες του διδακτικού χρόνου στην Αγγλία και την Ουαλία (ώρες της συµµετοχής στη Βόρεια Ιρλανδία) είναι:

Ηλικία Ετήσιες ελάχιστες διδακτικές ώρες/ώρες συµµετοχής Αγγλία και Ουαλία Βόρεια Ιρλανδία 5-7 760 570 8-11 893 855

ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΗ ∆ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ Στην αρχική και δευτεροβάθµια εκπαίδευση, το ακαδηµαϊκό ηµερολόγιο καθορίζεται από τις τοπικές αρχές εκπαίδευσης (LEAs) και το σχολείο. Τα περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύµατα λειτουργούν ένα ακαδηµαϊκό έτος τριών τριµήνων, αν και η διάρκεια αυτών των τριµήνων µπορεί να ποικίλει σύµφωνα µε το επίπεδο εκπαίδευσης. Στην Αγγλία και την Ουαλία, οι κανονισµοί το 1981 εκπαίδευσης (σχολεία και µετα-δευτεροβάθµια εκπαίδευση) απαιτούν τα σχολεία για να είναι ανοικτά για ένα ελάχιστο 380 half-day sessions ετησίως. Το νοµικό σχολικό έτος τρέχει από την 1η Σεπτεµβρίου µέχρι τις 31 Αυγούστου. Το σχολικό έτος διαιρείται σε τρία τρίµηνα: φθινοπώρου, άνοιξης και θερινό. Υπάρχουν κανονικά µακροχρόνιες θερινές διακοπές περίπου έξι εβδοµάδων τον Ιούλιο και τον Αύγουστο και των πιο


214

σύντοµων διακοπών δύο έως τριών εβδοµάδων στα Χριστούγεννα και το Πάσχα, αν και σε µερικές περιοχές το τρίµηνο φθινοπώρου αρχίζει πριν από την 1η Σεπτεµβρίου. Στη Βόρεια Ιρλανδία, τα σχολεία πρέπει για να είναι ανοικτά για 190 ηµέρες ετησίως. Το σχολικό έτος τρέχει από την αρχή Σεπτεµβρίου έως το τέλος του ακόλουθου Ιουνίου, µε θερινές διακοπές οκτώ εβδοµάδων και περίπου δύο εβδοµάδες στα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Στην Αγγλία και την Ουαλία, το σχολείο που κυβερνά το σώµα καθορίζει τους χρόνους στους οποίους ένα σχολείο ανοίγει και κλείνει κάθε ηµέρα. Τα σχολεία είναι γενικά ανοικτά µεταξύ 9,00 π.µ. και 3.30/4.00 µ.µ. µε περίπου µια ώρα για το µεσηµεριανό γεύµα. Ένα διάλειµµα περίπου 15 λεπτών µπορεί να διαχωρίσει τη σύνοδο πρωινού ή/και απογεύµατος. Οι ελάχιστοι εβδοµαδιαίοι χρόνοι µαθήµατος (συµπεριλαµβανοµένης της θρησκευτικής εκπαίδευσης) είναι 24 ώρες για τους µαθητές ηλικίας 11 + έως16 ετών στα βασικά στάδια 3 και 4 της υποχρεωτικής (δευτεροβάθµιας) εκπαίδευσης. Αυτοί οι χρόνοι είναι εκτός από την καθηµερινή πράξη της λατρείας, της εγγραφής και των διαλειµµάτων για το µεσηµεριανό γεύµα και την αναψυχή. Τα περισσότερα σχολεία παρέχουν περισσότερες ώρες µαθηµάτων από το προτεινόµενο ελάχιστο. Στη Βόρεια Ιρλανδία, οι µαθητές ηλικίας άνω των οκτώ πρέπει να παρακολουθήσουν το σχολείο για 4,5 ώρες ηµερησίως, σε δύο συνόδους, που χωρίζονται µέχρι µια περίοδο περισσότερο από µισής ώρας. Στην Αγγλία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία, οι τάξεις πραγµατοποιούνται κανονικά πέντε ηµέρες, ∆ευτέρα έως Παρασκευή, αλλά µπορούν να υπάρξουν οργανωµένες προαιρετικές αθλητικές δραστηριότητες τα Σάββατα. Με βάση τις ανωτέρω πληροφορίες και σε ένα σχολικό έτος 190-ηµερών (38-εβδοµάδα), οι ετήσιες ελάχιστες ώρες του διδακτικού χρόνου στην Αγγλία και την Ουαλία (ώρες της συµµετοχής στη Βόρεια Ιρλανδία) για τους µαθητές στην υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι:

Ηλικία Ετήσιες ελάχιστες διδακτικές ώρες/ώρες συµµετοχή Αγγλία και Ουαλία Βόρεια Ιρλανδία

11+-16 912 855


218


219


220


222


223


224

Date post:	17-Mar-2021
Category:	Documents
Upload:	others
View:	1 times
Download:	0 times

∆οµές των εκπαιδευτικών συστηµάτων και µ στην...

Documents