Anushka april 2011 (2)

Deveg<keâe / 3DeØewue 2011

Deveg<keâeMAHHIN08033/13/1/2010-TC

Je<e& : 1, Debkeâ : 3, DeØewue 2011

heefj<ke=âle meesÛe keâer meeefneflÙekeâer

mebheeokeâjemeefyenejer heeC[sÙe

menÙeesieheb. efkeâjCe efceßeDeveble ßeerceeueer

ØeefleefveefOeefouueer - jeOeejceCe

ueKeveT - osJeWõ efceßeeJeejeCemeer - Oece&ØekeâeMe

mebheeokeâerÙe keâeÙee&ueÙe :jmejepe ØekeâeMeveMeiegve Skeâe@[&G-119, efHeâuceefmešer jes[, efob[esMeer yeme [shees kesâ heeme,ieesjsieebJe (hetJe&), cegbyeF& - 400063.ceesyeeFue : 09220270437

uesKekeâ Fme heles hej jÛeveeSB Øesef<ele keâjW -heesmš yee@keäme - 16805meeblee›egâpe (hetJe&), cegbyeF& - 400 055.

Email - [email protected]

cetuÙe - 20/- ¤heÙes, Jeeef<e&keâ - 240/¤heÙesmebmLee SJeb hegmlekeâeueÙe - 400/- ¤heÙesDeepeerJeve - 5000/- ¤heÙes, efJeosMeeW kesâ efueS 50[e@uej, ke=âheÙee cegbyeF& mes yeenj kesâ Ûeskeâ ceW yeQkeâ keâceerMeve50/- ¤heÙes Deefleefjòeâ peesÌ[W ~Ûeskeâ/[ê@Heäš ‘jmejepe’ kesâ veece mes YespeW ~

mJelJeeefOekeâejer/cegõkeâ/ØekeâeMekeâ SJeb mebheeokeâ jemeefyenejerheeC[sÙe Éeje ‘jmejepe’ ØekeâeMeve kesâ efueS peevekeâer efveJeemeA-703, jeceyeeuekeâoeme veiejer, leheesJeve, ceeuee[ (hetJe&),cegbyeF& -400 097 mes ØekeâeefMele leLee mebIeefce$ee Dee@HeâmesšefØebefšbie, B-20, YeeÙeKeuee meefJe&me Fb[efmš^Ùeue Smšsš,cegbyeF& - 400 027 mes cegefõle

Deveg›eâcekeâneveer7. Ùe#e ØeMve - [e@. efJepeÙe ØekeâeMe

mebmcejCe12. ceeF& - peieoerMe heeC[sÙe19. keâeMe ceQ ceervee kegâceejer keâer yeele ceeve ueslee ! - peieobyee Øemeeo oeref#ele

DeeuesKe15. efhebpeÌ[s ceW yebo yevewueer DeeJeepe - ke=â<Ceefyenejer efceße31. Dee@mkeâj efJepeslee petefueÙee je@yešd&me ves keäÙeeW DeheveeÙee efnvotOece&

- nefjke=â<Ce efveiece

mce=efleMes<e25. DeeueesÛevee keâer Skeâ keâÌ[er štšer - DejefJevo DeJemLeer

efJeceMe&21. Œeer meMeòeâerkeâjCe Deewj oefuele Ûeslevee - megOee DejesÌ[e

ueefuele efveyebOe28. Pet" keâe cenòJe - [e@. yeeueieesefJebo Pee

mee#eelkeâej33. efHeâuceW ›eâebefle veneR ueeleeR - peeJeso DeKlejieerlekeâej peeJeso DeKlej mes efJepeÙe Dekesâuee keâer Keeme yeeleÛeerle]

GhevÙeeme DebMe39. 72 ceerue - cetue ceje"er uesKekeâ DeMeeskeâ Ješkeâjefnvoer DevegJeeo - megueYee keâesjs

hegmlekeâ meceer#ee49. efØeÙee legcneje ieeBJe - kegâceej jJeervõ

]ie]peueW27. ceveespe DeyeesOe 32. censMe De«eJeeue, Denceo Jemeer, 37. efJe%eeve ›ele, DeMeeskeâDebpegce 38. Deyogmmeueece keâewmej, 50. DeefKeuesMe efleJeejer, KeVee cegpeHeäHeâjhegjer

ieerle27. ÙeMe ceeueJeerÙe

oesns50. FyeÇeefnce DeMkeâ

DeeJejCe he=‰ : heb. efkeâjCe efceße

DeØewue 2011Deveg<keâe / 4

cele - DeefYeceleDeveg<keâe kesâ oes Debkeâ efceues ~ GheÙeesieer meece«eer nw ~ metÙe&Yeeveg ieghle hej

efueKes ieÙes osJeceefCe heeb[s kesâ uesKe ves OÙeeve Deekeâef<e&le efkeâÙee ~ metÙe&Yeeveg keâerkeâefJeleeDeeW keâe ceQ Meg¤ mes ner ØeMebmekeâ jne ntB ~ Gvekesâ keâeJÙeefyebye yengle ner veÙesDeewj mešerkeâ nQ ~ Ssmeer DeefYeJÙeefòeâ Deveskeâ mJeveeceOevÙe keâefJeÙeeW keâer keâefJeleeDeeWceW Yeer veneR efceueleer nw ~ efyebyeeW kesâ #es$e ceW metÙe&Yeeveg ves veÙes veÙes ØeÙeesie efkeâS nQ~ cegPes Fme yeele keâer KegMeer nw efkeâ Jes Gme yeesieme ÚboefJenerve DeefYeJÙeefòeâ kesâpeeue ceW veneR HeBâmes efpemes Deepekeâue keâefJelee kesâ veece mes hegkeâeje peelee nw,uesefkeâve pees JeemleJe ceW DeÛÚs ieÅe keâer ßesCeer ceW Yeer veneR Deeleer ~

Deeueeskeâ YeóeÛeeÙe& keâe uesKe ‘efnvoer kesâ nlÙeejs’ efJeMes<e he"veerÙe nw ~ Fmelejn kesâ uesKeve keâes Skeâ DeefYeÙeeve keâe ¤he efceuevee ÛeeefnS ~ Ùen DeefYeÙeeveGve he$ekeâejeW kesâ efKeueeHeâ pe¤jer nw pees efnvoer ceW peyeo&mleer Deb«espeer kesâ Meyo"tBme jns nQ ~ megOee DejesÌ[e keâe FvšjJÙet efJeMes<e mJeeieleÙeesiÙe nw ~ jepesvõ ÙeeoJekesâ yeejs ceW Gvekesâ efJeÛeejeW mes ceQ hetjer lejn mencele ntB ~ uesefkeâve cegPes ueielee nwJes cee$e ‘‘Ùeewve kegbâef"le’’ JÙeefòeâ veneR nw ~b ØesceÛebo Deewj nbme keâs veece keâeFmlesceeue keâj Jes meskeäme ØeOeeve meece«eer Úehe jns nQ, Fmes Skeâ meeefneflÙekeâmeeefpeMe kesâ ¤he ceW efueÙee peevee ÛeeefnS ~ Ùen Gvekeâer meesÛeer mecePeer Úueveereflenw ~ Deveg<keâe kesâ efueS MegYe keâeceveeSB~

- peieocyee Øemeeo oeref#ele, cegbyeF&

Deveg<keâe keâe ØeJesMeebkeâ osKekeâj KegMeer ngF& ~ efJeÕeeme nw Deheves veece keâs DeLe&kesâ Devegmeej Ùeefn heef$ekeâe JebefÛeleeW, Meesef<eleeW keâer ieefjcee keâer ve efmeHe&â j#ee keâjsieeryeefukeâ ieefjcee keâer Je=efæ keâjvesJeeues meeceeefpekeâ ceeveme keâe Yeer efvecee&Ce keâjsieer ~ceveg<Ùe keâer Deefmcelee keâe j#eCe, mebJeæ&ve keâjsieer ~ ØeJesMeebkeâ ceW ØekeâeefMelejÛeveeDeeW mes Deewj mebJeeoheer" kesâ lenle Deehekeâer mebheeokeâerÙe mes Yeer Fmeer yeelekeâe DeeYeeme efceuee ~

cegbyeF& mes Deveg<keâe keâe ØekeâeMeve keâjkesâ Deeheves Fme efnboerlej Yee<eer ceneveiejkeâer Gme ieewjJeMeeueer Ssefleneefmekeâ hejbheje keâes Deeies yeÌ{eÙee pees cegbyeF& mesØekeâeefMele nesves Jeeueer Skeâ mes Skeâ Meeveoej meeefneflÙekeâ efnvoer heef$ekeâeDeeW keâeieJeen jner nw ~ Gve heef$ekeâeDeeW ves cegbyeF& kesâ efnvoer Øesce Deewj meeefneflÙekeâ ¤efÛekeâe ØeceeCe meejs Yeejle keâes meceÙe meceÙe hej efoÙee ~ Deepe Yeer cegbyeF& mes Deveskeâefnvoer meeefneflÙekeâ he$e heef$ekeâeDeeW keâe ØekeâeMeve nes jne nw pees ceewpetoe efnvoerheefjÂMÙe keâes mece=æ keâj jner nQ ~ Deveg<keâe Fmeer ëe=bKeuee keâer veJeervelece DeewjYejesmescebo Ûecekeâoej keâÌ[er meeyele nesieer, Ssmeer keâecevee nw ~

-efJepeÙe ØekeâeMe, hešveeDeveg<keâe keâe ØeLece Debkeâ efceuee ~ DeejbYe ØeYeeJeMeeueer nw ~ henues ner Debkeâ

ceW ceMentj keâefJe Deewj uesKekeâeW keâes Meeefceue keâjkesâ Deeheves pelee efoÙee nw efkeâheef$ekeâe keâe YeefJe<Ùe GppeJeue nw ~ cegbyeF& keâer efHeâuce veiejer ceW jnles ngÙes meeefnlÙekeâer meeOevee Deewj mesJee Fmeer lejn keâjles jnW, Ùen keâece efHeâuceer keâece mes keâneRpÙeeoe yeÌ[e nw ~

- FyeÇeefnce DeMkeâ, cegbyeF&

Deveg<keâe efceueer ~ OevÙeJeeo ~ leueJeej keâer Fme Oeej hej Ûeueves kesâ efueSGheÙegòeâ ßece, efnccele Deewj jÛeveeSb Fme Debkeâ ceW nQ ~ cesjer yeOeeF& mJeerkeâejW ~

- [e@. yeeuesvogMesKej efleJeejerØeesHesâmej, efnvoer efJeYeeie, jeBÛeer efJeÕeefJeÅeeueÙe, jeBÛeer, PeejKeb[

ØeJesMeebkeâ ceW DeeÛeeÙe& npeejer Øemeeo efÉJesoer, [e@. meesnve Mecee&, metÙe&Yeevegieghle, Deeueeskeâ YeóeÛeeÙe&, [e@. melÙeosJe ef$ehee"er, [e@. keâ¤CeeMebkeâj GheeOÙeeÙeDeewj efJekeâue meekesâleer pewmes veÙes hegjeves, efmeæ Øeefmeæ jÛeveekeâejeW keâes Skeâ meeLeheekeâj Deveg<keâe kesâ Øeefle ceve ke=âle%elee mes Yej G"e ~ kewâueeMe ieewlece Deewj cebiesMeheeÌ[ieeJekeâj keâes heÌ{vee Yeer DelÙeble Deendueeokeâejer jne ~ efJekeâue meekesâleer pewmesmeeefnlÙe, keâefJe meccesueveer cebÛe Deewj jepeveerefle, leervees #es$eeW keâs efoiiepe JÙeefòeâlJe

mes Deehekeâer yeeleÛeerle Yeer yengle kegâÚ keân ieF& ~ efJeÕeeme nw Deieues DebkeâeW ceW YeerDeveg<keâe mes nce hee"keâeW keâes Ssmeer ner meeefnlÙe-mece=æ meece«eer Yejhetj cee$ee ceWefceueleer jnsieer ~

- Devethe DeesPee, JeejeCemeer

metÙe&Yeevegieghle keâer MeefKmeÙele heÌ{keâj Gvemes DeheefjefÛele hee"keâeW keâes meÛÛesmeeefnlÙekeâej kesâ iegCeeW keâe helee ueiee nesiee ~ nce pees metÙe&Yeevegpeer keâes peeveles nQ,peeveles nQ, efkeâ Jen iegheÛeghe Deewj iegcemegce jnkeâj yeesuevesJeeueer keâefJeleeSbjÛevesJeeues meceLe& jÛeveekeâej nQ ~ Oece&Ùegie ceW yengle yengle Úheves kesâ yeeJepetoGvekesâ mece«e jÛeveekeâce& keâe ØekeâeMeve Gvekesâ Skeâcee$e meb«en Skeâ neLe keâer leeueerkesâ yeeJepeto hee"keâeW kesâ meeceves DeYeer veneR Dee heeÙee ~ efheÚues kegâÚ efoveeW mesmetÙe&Yeevegpeer yeerceej Yeer Ûeue jns nQ ~ Gvekeâer Deesj efnvoer meeefnlÙe peiele keâeOÙeeve peevee ÛeeefnS ~

- jekesâMe efleJeejer, DebOesjer, cegbyeF&

cegPes keâF& ueesieeW ves keâne efkeâ ‘Deeheyeerleer’ kesâ lenle Úhee uesKe keâyeer peercnejepe JÙebiÙeuesKe nw peyeefkeâ cegPes Ùen JÙebiÙe veneR, keâefJe kesâ ogKe DeewjheerÌ[eoeÙeer efJe[byevee keâes ienjer JÙebpevee osvesJeeuee iebYeerj uesKe ueiee ~ uesKe ceWpeneB keâefJeÙeeW keâer Deece meeceeefpekeâ ÚefJe kesâ "erkeâ efJehejerle keâefJeÙeeW keâer YeerlejermeÛÛeeF& keâe yeÙeeve efkeâÙee ieÙee nw, Jen peien lees ueieYeie ¤ueevesJeeuee ner nw~ huesšes Deewj Dejmlet Jeeuee Øemebie Yeer Fme uesKe kesâ JeemleefJekeâ ¤he keâes meecevesjKelee nw ~ uesKe keâs efueS Deeueeskeâ YeóeÛeeÙe& keâes nceejer yeOeeF&~

- keâjve efnvogmleeveer, [eWyeerJeueer, cegbyeF&

mebJeeoheer" kesâ lenle Deehekeâer mebheeokeâerÙe kesâ legjble yeeo heVee heuešles nerkeâecejs[ meesnve Mecee& keâer mJeeefYeceeve mes Ûecekeâleer lemJeerj Deewj Gvekeâer DelÙebleefJeÛeejesòespekeâ keâneveer ‘mÙeen nesleer Oethe’ ves lees mebJesoveeDeeW ces leej PevePeveeefoÙes ~ keâneveer kesâ Skeâ JeekeäÙe ! mebmke=âefle kesâ kebâOes hej jepeveerefle keâer yebotkeâ mesuesKekeâ kesâ ienve jepeveereflekeâ Deewj meceepeeefLe&keâ Dee@ypesJexMeve keâe ØeceeCe efceuee~ efkeâmeer uesKekeâ keâes ßeæebpeefue osves keâe meJee&efOekeâ F&ceeveoej lejerkeâe GmekeâerjÛeveeDeeW keâe ØekeâeMeve ner nes mekeâlee nw ~ Fme Skeâ jÛevee ves ‘Deveg<keâe’ keâermeeefneflÙekeâ Øeefleyeælee keâe Ssueeve keâj efoÙee ~ nceejer efnccele yeÌ{er ~

- jeOeejceCe Øeleehe efmebn, efouueer

Deveg<keâe keâe ØeJesMeebkeâ efceuee. heekeâj efpeleveer ØemeVelee ngF&, Gmekeâes JÙeòeâkeâjvee menpe vener nw ~ meece«eer keâe ÛeÙeve Jemlegle: Deehekeâer Deheveer heefj<ke=âlemeesÛe keâe heefjÛeeÙekeâ nw ~ Øemlegefle Deewj meepemeppee Yeer Glke=â° mlej keâer nw ~heef$ekeâe efnvoer meeefnlÙe peiele ceW Dehevee Skeâ efJeefMe° mLeeve yeveeSieer, SsmeeefJeÕeeme nw ~ Deehemes efceueves keâer Deekeâeb#ee nw, osKeW keâye mebYeJe neslee nw ~

- nefjke=â<Ce efveiece, keâebefoJeueer, cegbyeF &

‘Deveg<keâe’ efceueer ~ ke=âle%e ntB ~ mecetÛee Debkeâ Skeâ mepe&veelcekeâ DeelceerÙemebmheMe& efueS ngS nw ~ Fme jÛeveelcekeâ Ghe›eâce nsleg yeOeeF& mJeerkeâej keâjW ~ kegâÚieerle Deveg<keâe kesâ efueS neefpej nQ ~

- ÙeMe ceeueJeerÙe, Fueeneyeeo

YeF& Jeen ! Deveg<keâe, Ketye efvejeueer.. osKe he{keâj cepee Dee ieÙee ~ ØeeÙe:meYeer heefjefÛele uesKekeâ nQ ~ YeeF& osJeceefCe heeC[sÙe Éeje metÙe&Yeeveg ieghle peer hejefueKevee yeÌ[e megketâve hejkeâ nw ~ JeekeâF& ieghlepeer yeÌ[s keâefJe iepeuekeâej nQ ~ FOejmJe. kewâueeMe ieewlece Deewj efJekeâue meekesâleer Yeer keâce veneR nw ~ kegâue efceueekeâjieÅe heÅe keâer meYeer jÛeveeSb Deveg<keâe keâes menspÙe yevee jner nQ ~

- DeMeeskeâ Debpegce, DeueerieÌ{

Deveg<keâe ceW DelÙeble he"veerÙe SJeb mlejerÙe meece«eer Deehe os jns nQ, ÙenØeMebmÙe nw ~ ÙeLee meceÙe Debkeâ efceueWies - Øeleer#ee jnsieer ~

-Ûevõmesve efJeješ, Fboewj


efnvoer keâer efJeefYeVe meeefneflÙekeâ he$e-heef$ekeâeDeeW ceW FOejkesâ kegâÚ Je<eeX ceW Œeer efJeceMe& ces veece hej pees kegâÚ yeeleW nesleerjner nQ, GveceW ØecegKele: Œeer kesâ Øeefle meceepe, mecegoeÙe, Oece&SJeb heg¤<eeW kesâ Âef°keâesCe keâer ner ÛeÛee& pÙeeoelej jner nw ~FveceW Ùeefo keâneR Œeer kesâ JÙeefòeâiele oes<e Ùee keâceer keâer yeeleDeeÙeer Yeer nw lees Gmes Yeer heg¤<e JeÛe&mJelee kesâ Keeles ceW [eueefoÙee ieÙee nw pewmes yent kesâ Øeefle meeme Ùee veveo keâeDevÙeeÙehetCe& ›etâj yelee&Je Ùee onspe nlÙee ~keâne ieÙee efkeâ Ssmeske=âlÙe meemeW Ùee veveoW Deheves pes"eW, osJejeW, heefleÙeeW, YeeF&ÙeeWDeeefo heg¤<eeW kesâ yenkeâeJes Ùee OeceefkeâÙeeW mes cepeyetj neskeâj nerkeâjves keâes efJeJeMe nesleer nQ ~ Œeer keâer keâcepeesj DeeefLe&keâ efmLeeflekeâer Yeer ÛeÛee& ngF& nw ~ Fve meye yeeleeW kesâ meeLe ner Œeer efJeceMe&keâe oeÙeje efheÚues kegâÚ Je<eeX ceW JÙeefòeâiele DeejesheeW, ØelÙeejesheeW,ueebÚveeDeeW lekeâ Yeer pee hengbÛee nw ~ uesefkeâve Fme mecetÛeermecemÙee keâer peÌ[ ceW meceeefnle Skeâ Deewj DelÙeble cenlJehetCe&henuet keâer Deesj OÙeeve osvee Deefle DeeJeMÙekeâ nw ~ Jen Ùen efkeâDeheveer kegâÚ #egõ cenòJekeâeb#eeDeeW keâer hetefle& kesâ efueS kegâÚefŒeÙeeB meceepe kesâ Deeies Kego mJeÙeb keâes efkeâme lejn Skeâyeepee¤ SJeb efyekeâeT ceeue Deewj ‘Fme neLe ues Gme neLe os’keâer mecePeewlee Meòe& kesâ leewj hej hesMe keâjleer nQ ~ ÙeneB ceQefJe%eeheve peiele Deewj efHeâuce FC[mšêr keâer cee@[ue DeewjDeefYevesef$eÙeeW keâer yeele veneR keâj jne, keâe@ueieume&, yeej ieume&Ùee JesMÙeeDeeW keâer Yeer veneR ~ Ùes lees hebtpeerJeeoer meeceeefpekeâJÙeJemLee keâer DeefYeVe Debie nQ ~ ceQ DeefMeef#eleeDeeW Deewj iejeryeerjsKee kesâ veerÛes peerves keâes efJeJeMe ceefnueeDeeW keâer Yeer yeele veneRkeâj jne, yeefukeâ ceOÙeceJeieeaÙee GÛÛeJeieeaÙee kegâÚ Gve ceefnueeDeeWkeâer yeele keâj jne ntB pees heÙee&hle heÌ{er efueKeer nQ, veewkeâjerMegoeÙee Gheepe&ve#ece nQ, uesefkeâve efveneÙele iewjpe¤jer Deewj #egõ meer

mebJeeoheer"

jeme efyenejer heeC[sÙe

Œeer efJeceMe& yeveece DevÙe he#e

cenòJekeâeb#eeDeeW keâer hetefòe& kesâ efueS veejer keâer ieefjcee keâesefiejevesJeeues ke=âlÙe hetjer Ùeespeveeyeælee kesâ meeLe Ûeewkeâme neskeâjkeâj jner nQ ~ veewkeâjer heeves Ùee efkeâmeer Yeer veweflekeâ (Demeeceeefpekeâvenerb) keâce& kesâ Éeje Gheepe&ve keâjves kesâ efueS Úesšs ceesšsmecePeewleeW keâer yeele lees mecePe ceW Deeleer nw uesefkeâve uesefKekeâekesâ leewj hej mJeerke=âefle heeves kesâ efueS, keâJeefÙe$eer keânueeves kesâefueS, meceejesneW ceW mLeeve heeves kesâ efueS, Úheves-ØekeâeefMelenesves kesâ efueS, efMeef#elee, veewkeâjerMegoe, Gheepe&ve#ece ceefnueeDeeWkeâe ‘Fve[ermeWš’ mecePeewleeW keâe ØemleeJe he$e ueskeâj meeefneflÙekeâmeceepe ceW [esueleer efHeâjvee, cee$e meeefneflÙekeâ ÙeMeefuehmee keâerhetefle& kesâ efueS Kego keâes meeefneflÙekeâ oueeueeW kesâ neLeeW mJesÛÚemes meeQhe osvee keâewve mee veejerlJe nw ?

mJeÙeb keâer Deefmcelee Keeskeâj Yeer peesj Meesj mes Œeer Deefmceleekeâer yeeleW keâjvesJeeueer, meeefnlÙe ceW mLeeve heeves kesâ efueSmeceLe&JeeveeW keâes efoue osvesJeeueer Ùes ceefnueeSb meeJe&peefvekeâ cebÛeeWhej ye{Ûe{ keâj Œeer efJeceMe& keâjleer nQ Deewj Fme yeele keâerJekeâeuele keâjleer nQ efkeâ meceepe ceW veejer keâer ieefjcee yeveer jns~

heg¤<e Œeer hej efkeâleves DelÙeeÛeej keâjlee nw, GmekesâefJekeâeme ceW efkeâlevee yeeOekeâ neslee nw, Fme cegös hej ceesšer ceesšerkeâefJelee, keâneveer keâer hegmlekesbâ efueKeves Deewj MeesOe keâjves JeeueerSsmeer ceefnueeSB ÙeMe Deewj Oeve keâer efuehmee ceW Deheveer meeceeefpekeâØeefle‰e oebJe hej ueieeves ceW keâesF& efnÛekeâ veneR jKeleeR yeefukeâieens ye ieens meeJe&peefvekeâ ¤he mes Fmekeâe ØeoMe&ve keâjkesâFlejeleer efHeâjleer nQ ~ oeefnves neLe ceW mecePeewlee he$e ueskeâj Ietcejner Ùes ceefnueeSB peye veieCÙe mee keâesF& ceewkeâe heeles ner yeeÙeWneLe keâer keâuece mes veejer efJeceMe& keâjleer ngF& heg¤<e JeÛe&mJeleeDeewj heg¤<e ØeOeeve meceepe JÙeJemLee keâes ieefjÙeeves ueieleer nQleye heg¤<e cetbÚeW ceW cegmkegâjelee nw Deewj FvnW Deheves nkeâ ceW


Fmlesceeue keâjvesJeeues meceepe kesâ "skesâoej Mee@ue ßeerHeâue Øeoevekeâjles nQ ~ Deehemeer Øesce Ùee menceefle mes nesves Jeeues MeejerefjkeâÙeewve mebheke&â (Ûeens meeceeefpekeâ efjMlee kegâÚ Yeer nes) kesâ yeejs ceWkeäÙee yeele keâjveer ~ ÛetBefkeâ Ùen meeJe&peefvekeâ leewj hej IeefšleveneR neslee, efveneÙele efvepeer Deewj ieesheve Skeâeble ceW neslee nw~ Dele: Ssmes DeJewOe efjMleeW mes Yeer meeefnlÙe peiele keâes keäÙeeceleueye, uesefkeâve Ùen keäÙee efkeâ Œeer efJeceMe& kesâ Peb[s G"evesJeeueerleLeekeâefLele ceefnueeDeeW keâes peye peye Øesce ngDee efkeâmeer yeÌ[smebheeokeâ mes, yeÌ[s Deceerj mes Ùee yeÌ[s jepeveslee mes ner ngDee ~meeefneflÙekeâ ¤efÛe keâer ner yeele Leer lees Gvekeâe efkeâmeer DeÛÚsuesKekeâ-keâefJe-meeefnlÙekeâej mes Øesce nes mekeâlee Lee, Ssmee veneskeâj efmeHe&â meceLe&JeeveeW keâer ner MejCeeieefle keäÙeeW ?

Fmes Øesce keâne peeÙes Ùee #egõ mJeeLe&efmeefæ keâe ÙeespeveeyeæGösMÙehetCe& meeOeve ? Deepe Jener efŒeÙeeB Œeer Deefmcelee Deewjveejer ieefjcee keâer yeeleW yengle DeespemJeer cegõe ceW keâjleer nQ ~Ssmeer ceefnueeSb ve efmeHe&â osMe efJeosMe kesâ oewjs keâj Deeleer nQyeefukeâ jepeveereflekeâ ieefueÙeejeW ceW Yeer cenòJehetCe& heo pegieeÌ[uesleer nQ ~ efoceeie hej LeesÌ[e peesj [eefueS, ome meeue henueslekeâ meceejesneW ceW mebIe<e&jle Ssmeer keâF& ceefnueeSb Deheveer Gceü kesâGleej ceW ner mener keâF& cenòJehetCe& heoeW hej nQ ~ GvneWves leerveÛeerpeeW keâe FvJesmšcesCš efkeâÙee-LeesÌ[e meceÙe, LeesÌ[e meeefnlÙeDeewj LeesÌ[e Ûeefj$e Gvemes ØesjCee ueskeâj veF& heerÌ{er keâer Yeer keâF&ueÌ[efkeâÙeeB Deheveer peien yeveeves kesâ Fme Ûetne oewÌ[ ceW ueieer nQ~ DeeMeerJee&o osves kesâ efueS, ke=âhee keâe keâšesje Yejves kesâ efueSueej šhekeâeles Je=æ efJeÉeveeW Deewj cenòJehetCe& heoeW hej efJejepeceeve

efJeYetefleÙeeW keâer keâesF& keâceer lees nw venerb ~henues ner mes yengle-yengle efyeieÌ[er heg¤<e ceeveefmekeâlee Ssmeer

ceefnueeDeeW keâer Jepen mes Deewj efyeieÌ[leer nw Deewj meceepe ceW Œeerkeâer ÚefJe otef<ele nesleer nw ~ osMe kesâ leceece ceneveiejeW-veiejes-keâmyeeW ceW meeefnlÙe kesâ meeLe ner efJeefYeVe keâueeDeeW-jepeveerefleDeeefo meYeer #es$eeW ceW Ssmeer ceefnueeSb nesleer ner nQ ~ mees Fvekeâemece«e ØeYeeJe veieCÙe veneR ~

Œeer efJeceMe& keâe DeeMeÙe Œeer-Ûeefj$e mes Ùee efHeâj ef$eÙeeÛeefj$e mes efyeuekegâue veneR ~ Œeer pewmeer Yeer nes, meceepe ceW GmekeâerefmLeefle mes nw ~ Gmekesâ Øeefle efkeâÙes pee jns DevÙeeÙe-DelÙeeÛeejmes nw ~ Gmekeâer oesÙece opex keâer neuele mes nw ~ uesefkeâve Ùen YeermeÛe nw efkeâ Fve meYeer yeeleeW hej Yeer Ùeeveer Œeer kesâ mece«eefJekeâeme, mecetÛes GVeÙeve hej Yeer Ghejesòeâ ceeveefmekeâlee JeeueerefŒeÙeeW kesâ keâeÙe&keâueehe keâe vekeâejelcekeâ ØeYeeJe heÌ[lee ner nwDeewj peye Ssmeer ner ceefnueeSb Deeies Ûeuekeâj Œeer-efJeceMe& keâjvesueieleer nw lees heg¤<eeW keâes Ùen meeje leecePeece veeškeâ ueieleenw ~

ceneosJeer, megYeõekegâceejer, DeeMeehetCee&-ceneÕeslee keâes meerefÌ{ÙeeWkeâer pe¤jle veneR heÌ[er ~ ke=â<Cee meesyeleer, ceVet Yeb[ejer, megOeeDejesÌ[e keâes JewmeeefKeÙeeW keâer pe¤jle veneR heÌ[er, yeefukeâ FvneWveslees Deheves Deemeheeme kesâ hejpeerefJeÙeeW keâes PeeÌ[ yegnejkeâjefvekeâeue HeWâkeâe ~ cee$e Deheveer ØeefleYee cesnvele Deewj meÛÛeeF& kesâyeue hej KeÌ[er jneR ~ Demleg, heg¤<e ØeOeeve Yeü° meceepe ceW Yeerveejer ieefjcee keâe 80³ oeefÙelJe mJeÙeb veejer kesâ ner neLeeW ceW nw~ heg¤<e Gmes JesMÙee lees yevee mekeâlee nw, osJeer veneR ~


PegefiieÙeeB lees Menj kesâ keâF& FueekeâeWceW nQ, uesefkeâve ceQ efpeve PegefiieÙeeW keâer yeele keâjjne ntB Jes jsueJes mšsMeve kesâ oesveeW Deesj ÛeešeWDeewj ievos veeueeW kesâ efkeâveejs yeveer nQ ~ Fve ÛeešeWceW meÌ[les Deewj veeueeW ceW yenles ievos peue keâeryeoyet Deeme-heeme Kegues ceW efkeâÙes ieÙes MeewÛe keâerogieËOe mes efceue keâj kegâÚ Ssmee JeeleeJejCelewÙeej keâjleer nQ efkeâ Deehe veekeâ hej efyevee¤ceeue jKes GOej mes iegpej veneR mekeâles ~uesefkeâve yeeBme keâer keâceeefÛeÙeeW keâes ieeÌ[ keâj, Gmehej efceóer keâer hejle Ûe{e keâj Deewj hee@ueerLeervekeâer ÛeeojeW mes Úe keâj yeveeÙeer ieÙeer Fve PeesheefÌ[ÙeeWceW jnves Jeeues Fme ogieËOe kesâ Fleves Deeoer nes ieÙesnQ efkeâ GvnW Fmekeâe DeeYeeme lekeâ veneR neslee ~

metDej kesâ yeeÌ[eW keâer lejn Fve PeesheefÌ[ÙeeW cesjnves Jeeues ueesieeW keâes peeefle, Oece& Ùee ØeosMe kesâDeeOeej hej yeeBšvee cegefMkeâue nw ~ neB, FvekesâÉeje efkeâÙes peeves Jeeues keâeÙeeX kesâ DeeOeej hejyesMekeâ Ùen keâne pee mekeâlee nw efkeâ Ùes meye kesâmeye Skeâ pewmes veneR nQ ~ FveceW mes kegâÚ Yebieer nQ,pees Deece IejeW ces heeKeevee Deewj veeefueÙeeB meeHeâkeâj Deheveer DeepeerefJekeâe Ûeueeles nQ; kegâÚ Jesueesie nQ efpevekesâ heg¤<e mšsMeve hej Úesšer-ceesšerÛeesjer-Ûeceejer keâjves kesâ Deefleefjòeâ keâesF& keâeceveneR keâjles Deewj DeewjleeW keâer keâceeF& keâe DeefOekeâebMeMejeye Deewj ieeBpes ceW GÌ[e osles nQ ~ Skeâ Jeie&Ssmee Yeer nw, efpevekeâer efŒeÙeeB yeòe&ve keâer ogkeâeveeWmes mšerue kesâ yeòe&ve ›esâef[š hej G"eleer nQ Debewjieueer-ieueer Ietce keâj hegjeves keâheÌ[es mes GvnWyeoueleer nQ ~ efHeâj Gve keâheÌ[eW keâes Oeesyeer kesâÙeneB OegueJee keâj Oece&Meeuee jes[ ceW yesÛeleer nQDeewj Dehevee Deewj Deheves heefjJeej keâe hesš heeueleernQ ~ Deepe ceQ efpemekeâer keâLee Deehe keâes megveeves pee

Ùe#e-ØeMve[e@. efJepeÙe ØekeâeMe

keâneveermegheefjefÛele keâefJe-keâLeekeâej SJeb meceLe&DevegJeeokeâ~keâefJelee mebkeâueve ‘IejeQos jsle kesâ Les’ØekeâeefMele ~keâLee mebkeâueve ‘osn oeve’ SJeb SkeâveJeieerle mebkeâueve MeerIeÇ ØekeâeMÙeme bheke &â : ce be f$ece b[ue mee fÛeJeeueÙe(jepeYee<ee efJeYeeie), cegKÙe meefÛeJeeueÙe, efyenej, hešvee-15]ceesyee.: 09431839666

jne ntB, Gmekeâe mebyebOe Fmeer Jeie& mes nw ~¤efkeäceCeer yeeF& peye keâYeer nceejs cegnuues

ceW hegjeves keâheÌ[eW mes yeòe&ve yeoueves Deeleer, leescesjs ojJeepes hej pe¤j Deeleer - Keeme keâj ieceeakesâ efovees ceW ~ Ssmee veneR Lee efkeâ cesjer oeoeryejeyej Gmemes yele&ve uesleer ner, uesefkeâve oeoer mesGmekeâer kegâÚ Ssmeer efvemyele nes ieÙeer Leer efkeâ JenGvemes efceues yeiewj veneR peeleer ~ Jen GvnW ceeF&keân keâj mecyeesefOele keâjleer Deewj keâYeer-keâYeeryeesnveer keâjves keâer efpeo keâjleer, ‘ceeF&, legcnejeryeesnveer yengle DeÛÚer nesleer nw ~ osKe Ùen keâšesjerues ues ~ efmeHe&â Skeâ meeÌ[er ceW os otBieer ~ otmejeWmes leerve meeefÌ[ÙeeB uesleer ntB ~’

‘neB-neB, keäÙeeW veneR ~ "ieves kesâ efueS ceQ nerjn ieÙeer ntB ~ efheÚuee kesâve efoÙee Lee ve letves,ome meeefÌ[ÙeeB Deewj leerve yueeGpe efueÙes Les ~ yentves Ieer jKee Lee Gmeces ~ oes cenerves veneR ngS efkeâHeâš keâj oes KeC[ nes ieÙee ~ vekeâueer yeòe&veosleer nw let ~’ oeoer efMekeâeÙele keâjleer ~

‘‘veneR, Ssmee kewâmes nes mekeâlee nw, ceeF&?’’

‘‘yent, peje Jees Jeeuee kesâve efoKee lees Fmes~ Jen mecePeleer nw nce Pet" yeesue jns nQ ~’’

cesjer ceeB kesâve uee keâj efoKeeleer ~ kesâvemeÛecegÛe keâkeâÌ[er keâer lejn Heâše ngDee neslee ~¤efkeäceCeer Dee§eÙe& keâjleer, ‘‘Ùen lees meÛecegÛeHeâše nws, ceeF& ~ keâneR efieje-efJeje lees veneR ?’’

‘‘Dejs veneR js ~ let ceeue ner vekeâueer osleernw ~’’

¤efkeäceCeer LeesÌ[er osj Ûeghe jnleer, efHeâjmeHeâeF& osleer, ‘‘osKe ceeF&, Deye meeceeve ceW keâesF&Iegmee lees venerb nw ~ nce Yeer lees Kejero keâj nerueeles nQ ~ keâYeer-keâYeer keâesF& yeòe&ve vejce efvekeâue

peelee nw ~..... nceejer heeBÛees GBieefueÙeeb Yeer leesSkeâ yejeyej veneR nQ ~’’

¤efkeäceCeer yeeF& meeOeejCe veekeâ vekeäMe keâerSkeâ peJeeve ceefnuee Leer, efpemekesâ neLe-heebJeDeewj yeeue ncesMee ¤Kes jKeles Les, pewmes GmeskeâYeer lesue vemeerye ve neslee nes ~ ueefskeâve meeÌ[erJen ncesMee ÚeRš keâer henveleer Leer ~ Jen osjlekeâ oeoer mes yeelesb keâjleer Deewj yeeleeW-yeeleeW ceWskeâYeer yegjer lejn nBmeleer lees keâYeer Skeâoce mes¤DeeBmeer nes peeleer ~ cesjer mecePe cesb veneR Deeleeefkeâ Jen Ssmee keäÙeeW keâjleer nw ~ keâYeer-keâYeer Jenoeshenj nceejs yejeceos ceW iegpeejleer ~ oeoer kesâkeânves hej ceeB Gmes heeveer Yeele kesâ meeLe efceÛee&keâe YejJeeB DeBÛeej osleer Deewj Jen yeÌ[s Fleceerveevemes Keeleer Deewj ØeMebmee keâjleer, ‘‘legcnejs Iej keâeDeBÛeej yengle mJeeefo° neslee nw, ceeF& ~ Ssmeeyeepeej ceW veneR efceuelee ~’’

keâYeer-keâYeer Jen Dehevee ieªj Yeer nceejsoeueeve ceW jKe osleer Deewj ueewšles meceÙe Jeehemeues peeleer ~

¤efkeäceCeer yeeF& keâes leerve-Ûeej meeue keâerSkeâ yesšer Leer, efpemes Jen Deheves meeLe ueskeâjDeeleer Leer ~ Gmes Jen veerje keânkeâj yegueeleer Leer~ veerje kesâ Ûesnjs Deewj yeeueeW keâes ceQves ncesMee¤Kee ner osKee ~ uesefkeâve osKeves ceW Jen DeheveerceeB mes meeHeâ jbie keâer Leer Deewj megvoj Leer ~ Gmekesâyeeue kegâÚ-kegâÚ IegBIejeues Les ~ Ssmeer ueÌ[keâerceQves Deheveer Deb«espeer keâer efkeâleeye ceW osKeer Leer ~veerje ceW Skeâ yeele Depeye Leer efkeâ Jen ÛeÑerkeâYeer veneR henveleer Leer Deewj pees {eruee-{eueeøeâe@keâ Gmekeâer ceeB Gmes henveeleer Leer GmekeâeDeieuee Yeeie Jen ncesMee cegBn ceW [eue keâjÛeyeeleer jnleer Leer, efpememes Gmekesâ Mejerj keâe


¤efkeäceCeer keâe Deeoceer keâuuet jsueJes hegefueme keâer Men hej ceeueieeÌ[ermes keâesÙeuee Gleejves keâe keâece keâjlee Lee ~ Fmemes nesves Jeeueer Deeceoveermes hegefueme Gmes yengle keâce efnmmee osleer Leer, efpemekeâes ueskeâj Dekeämejyekeâ-Pekeâ nesleer jnleer Leer ~ Fme hej hegefueme Gmes oes-Ûeej yeWle ueieeleerDeewj Deboj [eue osves keâer Oecekeâer Yeer osleer Leer ~ uesefkeâve Ssmeer veewyelekeâYeer veneR DeeÙeer ~ neB, Skeâ yeej Ûeueleer šsve mes ketâoves mes Gmekeâe oeÙeeBhewj štš DeJeMÙe ieÙee Deewj Deye Jen Fme keâece kesâ ueeÙekeâ Yeer veneR jnieÙee ~... Mejeye Jen henues mes heerlee Lee Deewj veMes ceW keâYeer-keâYeerhelveer keâes heeršlee Yeer Lee ~

DeOees Yeeie meoe GIeje jnlee Lee ~ cesjer oeoerFme hej yengle efyeieÌ[leer Deewj ¤efkeäceCeer yeeF& keâes[eBšleer efkeâ Jen ueÌ[keâer keâes vebiee jKeleer nw ~¤efkeäceCeer Fme hej nBmeleer, efHeâj {er" pewmeeleke&â osleer, ‘‘Ùen heQš henveleer ner veneR ~henveeves hej Keesue keâj HeWâkeâ osleer nw, lees ceQkeâye lekeâ henveeleer jntB ~’’

oeoer veerje keâer Deesj DeeBKes lejsjles ngS SkeâKeeme efkeâmce keâer cebefiecee yeveeleer, GBieueer mesFMeeje keâjleer Deewj [jeleer, ‘‘... keâewJJee keâeškeâj ues peeSiee ~’’

veerje Peš mes øeâe@keâ veerÛes keâj neLeeW mes oyeeuesleer ~

¤efkeäceCeer keâe Deeoceerkeâuuet jsueJes hegefueme keâer Menhej ceeueieeÌ[er mes keâesÙeueeGleejves keâe keâece keâjlee Lee~ Fmemes nesves Jeeueer Deeceoveermes hegefueme Gmes yengle keâceefnmmee osleer Leer, efpemekeâesueskeâj Dekeämej yekeâ-Pekeâ nesleerjnleer Leer ~ Fme hej hegefuemeGmes oes-Ûeej yeWle ueieeleerDeewj Deboj [eue osves keâerOecekeâer Yeer osleer Leer ~ uesefkeâveSsmeer veewyele keâYeer veneR DeeÙeer~ neB, Skeâ yeej Ûeueleer š^sve mes ketâoves mesGmekeâe oeÙeeB hewj štš DeJeMÙe ieÙee Deewj DeyeJen Fme keâece kesâ ueeÙekeâ Yeer veneR jn ieÙee ~...Mejeye Jen henues mes heerlee Lee Deewj veMes ceWkeâYeer-keâYeer helveer keâes heeršlee Yeer Lee ~

Skeâ yeej ¤efkeäceCeer yengle efoveeW yeeo megyen-megyen DeeÙeer ~ Deece leewj hej Jen oeshenj ceWDeeleer Leer; Dele: megyen-megyen Gmekeâes osKekeâjmeyekeâes DeÛejpe ngDee ~ Jewmes Yeer Jen Demex yeeoDeeÙeer Leer ~ Gmekeâe Ûesnje metpee ngDee Lee DeewjMejerj hej Ketve peceves-pewmes keâeues-keâeues efveMeeveGie DeeÙes Les ~ Jen oeoer keâes heer" mes keâheÌ[sGIeej-GIeej keâj efoKee jner Leer Deewj jes-jes keâjyelee jner Leer efkeâ keâuuet ves Gmes Ketye ceeje nw~... oes efoveeW mes Gmeves kegâÚ veneR KeeÙee ~

¤efkeäceCeer ves yeleeÙee efkeâ yeskeâej heÌ[e keâuuetyengle efÛeÌ[efÛeÌ[e nes ieÙee nw ~ Deye Gmes Skeâ

veÙes veMes keâer uele ueie ieÙeer nw, efpemes nsjesFvekeânles nQ, pees yengle cenBieer nw ~ yegueekeâer Fmekeâeefyepevesme keâjlee nw Deewj Fueekesâ kesâ meejs ceoeXkeâes veekeâece yevee jne nw ~ Ùen Skeâ Ssmee veMeenw, efpemekeâer uele ueie peeves hej Fmekeâe DeYeeJeyeoe&mle veneR neslee Deewj Deeoceer kegâÚ Yeer keâjveshej lewÙeej nes peelee nw ~ efHeâj ¤efkeäceCeer ves kewâmeslees DeeBKeW ceškeâe keâj oeoer keâes HegâmeHeâmee keâjyeleeÙee, ‘‘Deepe keâue Meece {ueles ner FueekesâceW veÙeer-veÙeer ieeefÌ[ÙeeB KeÌ[er efceueleer nQ ~ ....ceve keâjlee nw efkeâ cej peeÙeW, uesefkeâve yesšer keâeceesn cejves veneR oslee ~’’

Gmekesâ yeeo GveueesieeWb keâe kegâÚ helee veneR

Ûeuee ~ Je<eeX yeerle ieÙes ~ cesjs efheleepeer keâes ieuesceW keQâmej nes ieÙee ~ yengle lekeâueerHeâ ceW efoveyeerles ~ keâneB-keâneB veneR Fueepe ngDee ~ ieeBJe keâermeejer peceerve efyekeâ ieÙeer, uesefkeâve GvnW yeÛeeÙeeveneR pee mekeâe ~ oeoer Fme meoces keâes Pesue veneRheeÙeer Deewj kegâÚ ner efoveeW ceW Jen Yeer Ûeue yemeeR~ ceeB kesâ mej Deemeceeve štš heÌ[e ~ Deblele:GvnW hešvee ceW ceecee keâer MejCe uesveer heÌ[er ~Yeuee nes hebef[le ßeer YeieJeeve efceße keâe, efpevneWvescewefškeâ heeme keâjles ner cegPes kegâÚ šŸetMeve efoueJeeefoÙes, efpememe ceQ ve efmeHe&â Deheveer Deeies keâerhe{eF& peejer jKe mekeâe yeefukeâ ceeB kesâ meeLeDeueie keâceje ueskeâj jnves Yeer ueiee ~

yeÌ[s mebIe<e& kesâ efove Les Jes ~ Deye lekeâ leesDeeMee Leer efkeâ efkeâmeer lejn he{-efueKe peeTBieelees keâesF& {bie keâe keâece efceue peeSiee, uesefkeâveÙetefveJeefme&šer keâer ef[«eer efceueves kesâ yeeo nesMe

ef"keâeves ueie ieÙes ~ ØeeFJesš mketâueeW ceW npeej-yeejn meew hej he{eves kesâ Deefleefjòeâ keâesF& ÛeejeveneR ~ efHeâj peye meer.yeer.Sme.F&. keâer Deesj mesyeer.S[. keâer ef[«eer efMe#ekeâeW kesâ efueS DeefveJeeÙe&nes ieÙeer lees Jen keâece Yeer peelee jne ~ Deble ceWcesjer uesKekeâerÙe he=‰Yetefce keâece DeeÙeer, efpemevescegPes ØeosMe kesâ ÛeefÛe&le owefvekeâ ‘ueeskeâMeefòeâ’ ceWve efmeHe&â Ghemebheeokeâer efoueJeeÙeer yeefukeâ meeOeveemes Meeoer Yeer keâjJee oer ~

DeKeyeej kesâ mebheeokeâ cesjs keâece mes yenglemebleg° Les, FmeefueS peye Deheves ØeefleÉbÉer owefvekeâ‘DeeOegefvekeâ Yeejle’ keâe heerÚe keâjles ngS‘ueeskeâMeefòeâ’ ØeyebOeve ves oef#eCeebÛeue keâes keâJej

keâjves kesâ efueS meemeejececeW keâeÙee&ueÙe Keesuee, leesGvneWves cesjs veece keâerDevegMebmee keâer Deewj ceQ yÙetjesØecegKe neskeâj meemeejeceÛeuee DeeÙee ~

Skeâ Meece peye ceQ hespelewÙeej keâjves kesâ ›eâce cesmeece«eer ÚeBš jne Lee leesSkeâ Heâesšes hej cesjer Âef°Deškeâ ieÙeer ~ Gmekesâ meeLekeâesF& meceeÛeej veneR Lee ~Heâesšes kesâ heerÚs kewâhmeve kesâ

¤he ceW šBkeâe ngDee Lee, ‘Ûeeketâ Ieesbbhe keâjceefnuee keâer nlÙee ~’

DeKeyeej kesâ oHeälej ceW Fme Øekeâej keâerlemJeerjW Deeleer ner jnleer nQ ~ FmeceW kegâÚ YeerDee§eÙe&pevekeâ Ùee veÙee veneR Lee ~ Fme lejn keâerve peeves efkeâleveer lemJeerjW ceQ henues Úehe Ûegkeâe Lee~ efHeâj Yeer Fme lemJeerj keâes Úeheles ngS cegPesog:Ke nes jne Lee ~

ceQves lemJeerj kesâ Heâesšes«eeHeâj vemeerce DeewjGmekesâ meeLeer efjheesš&j DepeÙe keâes yegueekeâj keâneefkeâ cegPes Fme lemJeerj mes mebyebefOele Deewj peevekeâejerÛeeefnS~

otmejs efove oesveeW ves Deekeâj yeleeÙee ‘‘FmeDeewjle keâe veece ¤efkeäceCeer yeeF& nw ~ mšsMevejes[ keâer PegefiieÙeeW ceW jnleer Leer Deewj hegjeveskeâheÌ[s mes mšerue kesâ yele&ve yeoueleer Leer ~Deieue-yeieue Gmekeâer efkeâmeer mes Me$eglee veneR Leer


DeKeyeejveJeerme Deece leewj hej Fve yeeleeW keâes YeeJegkeâleehetJe&keâveneR uesles ~ Gvekeâe keâece meceeÛeej meb«en Deewj DeeJeMÙekeâ nesves hejGvekeâe efJeMues<eCe keâjvee nw ~ meceepe ceW leceece lejn keâer IešveeSBIešleer jnleer nQ Deewj Jes Gvemes Deheveer meece«eer Fkeâªe keâjles nQ,efkeâvleg GveceW Kego ‘FveJeeuJe’ veneR nesles ~ Ssmee keâjves hej Gvekeâekeâece keâjvee cegefMkeâue nes peeSiee Deewj.... cegPes Yeer ¤efkeäceCeerJeeueer Iešvee keâes DeKeyeejer ÛeMces mes ner osKevee ÛeeefnS ~

~ oes Je<e& henues Gmekesâ heefle keâer penjerueerMejeye heerves mes ce=lÙeg nes ieÙeer Leer ~ efHeâj Yeer JenDeheves hevõn Je<eeaÙe yesšer kesâ meeLe MeebeflehetJe&keâjnleer Leer ~.... vesn¤ yeeue GÅeeve kesâ Skeâ keâesvesceW, peneB Gmekesâ peeves keâer keâesF& ØelÙeeMee YeerveneR keâjlee, Gmekeâer Ûeeketâ IeeWhe keâj nlÙee nesvesmes Deeme-heeme kesâ ueesie Dee§eÙe&Ûeefkeâle DeewjDeelebefkeâle nQ ~’’

lees cesjer DeeMebkeâe mener efvekeâueer ~DeKeyeejveJeerme Deece leewj hej Fve yeeleeW

keâes YeeJegkeâleehetJe&keâ veneR uesles ~ Gvekeâe keâecemeceeÛeej meb«en Deewj DeeJeMÙekeâ nesves hej GvekeâeefJeMues<eCe keâjvee nw ~ meceepe ceW leceece lejnkeâer IešveeSB Iešleer jnleer nQDeewj Jes Gvemes Deheveer meece«eerFkeâªe keâjles nQ, efkeâvleg GveceWKego ‘FveJeeuJe’ veneR nesles ~Ssmee keâjves hej Gvekeâe keâecekeâjvee cegefMkeâue nes peeSieeDeewj.... cegPes Yeer ¤efkeäceCeerJeeueer Iešvee keâes DeKeyeejerÛeMces mes ner osKevee ÛeeefnS~

ceQves Deheves Deehe keâes KetyemecePeeÙee ~ uesefkeâve ¤efkeäceCeerkeâe Ûesnje cesjer DeeBKeeW mesDeesPeue nesves keâe veece veneR ues jne Lee ~ yeej-yeej ueielee efkeâ pes" keâer oghenjer ceW Jen cesjsyejeceos ceW yew"er oeoer mes yeeleW keâj jner nQ ~oeoer DeelceerÙelee mes hetÚ jner nQ, ‘‘... keâYeerIeeše-Jeeše lees veneR ueielee ?’’

‘‘JÙeJemeeÙe nw lees Ieeše-veHeâe lees ueieener jnlee nw, ceeF& ~ uesefkeâve Fme JÙeJemeeÙe ceWDeeceleewj hej Ieeše veneR neslee ~.... osKe, nceejsheeme Dee"-ome mes yeerme-heÛÛeerme ¤heÙes kesâyele&ve nesles nQ ~ oes-leerve heerme yeòe&ve ner Ûeeueerme-heÛeeme kesâ nesles nQ’’ Jen oeoer keâes Deheves cegveeHesâkeâe iegj yeleeleer, ‘‘Dee"-ome Jeeues keâes Ûeej-heeBÛe keâheÌ[eW hej, pewmes-meeefÌ[ÙeeB Ùee meš&-hewCšDeeefo hej yeoueles nQ ~ yeerme-heÛÛeerme Jeeues keâesome-yeejn keâhe[eW hej; Deewj Ûeeueerme heÛeemeJeeues keâes hevõn-yeerme keâheÌ[eW hej ~ pewmee peneBefceuee ~ peyeefkeâ Skeâ yeÌ[e keâheÌ[e ner yeerme-heÛÛeerme ceW efyekeâ peelee nw ~

‘‘leye lees yeÌ[e HeâeÙeoe nw, js ?’’‘‘uesefkeâve KeÛe& Yeer lees nw, ceeF& ~ keâheÌ[eW

keâes Oeesyeer mes OegueJeeDees, hešjerJeeues keâes oes,hegefueme keâes oes, Fueekesâ kesâ oeoe keâes oes ~meyekeâes hewmee osvee heÌ[lee nw ~’’

efHeâj cegPes Gmekeâer yesšer veerje keâer ÙeeoDeeÙeer ~ Deye Jen hevõn Je<e& keâer nes ieÙeer nw ~Deye Jen kewâmeer ueieleer nesieer ?... ceelee-efheleeoesveeW veneR jns ~ kewâmes jnleer nesieer ~... YetKeeWcejsieer... YeerKe ceeBiesieer... Ùee keâneR yeòe&ve-yeemeve... heeheer hesš.... peJeeve-peneve ueÌ[keâer...Kemleeneue PeesheÌ[er ~ mšsMeve keâe Fueekeâe...GÛekeäkeâeW Deewj Jeoea keâe Ûejeieen ~ ceeBme keâer

ceesšjer Deewj efieæ jKeJeej ~uesefkeâve ceQ Gmekesâ efueS keäÙee keâj mekeâlee

ntB ? pÙeeoe mes pÙeeoe DeKeyeej ceW Skeâ YeeJegkeâefšhheCeer ~

DeKeyeejer efšhheCeer efueKeves mes Gme ceemetcekeâer efpevoieer ceW keäÙee Deblej heÌ[siee ?~ cesje ceveDeheves Deehe mes GuePee ngDee Lee ~

meceepe ceW Ssmes Deveskeâ DemeneÙe ueesie nQ,Gve meyekesâ efueS ceQ keäÙee keâj mekeâlee ntB ?

meye keâes ieesueer ceejes, uesefkeâve efkeâmeer Skeâkesâ efueS, efpemes peeveles-henÛeeveles nes, GmekesâefueS lees legcnW kegâÚ keâjvee ÛeeefnS ~ keâce meskeâce meesÛevee ÛeeefnS ~

meesÛeves mes kegâÚ keâjves keâer ØesjCee efceueleernw ~ efHeâj Ùegefòeâ efvekeâue Deeleer nw ~

DeÛÚe meesÛetBiee ~ henues lees GOej peekeâjosKevee ÛeeefnS ~ Je<eeX mes GOej veneR ieÙee ~ Skeâefove Ûeuevee ÛeeefnS ~

meesÛeles-meesÛeles mehleen iegpej ieÙes ~ ve leesceQ GOej pee mekeâe ve kegâÚ keâj mekeâe ~ leYeerSkeâ efove hetjs Menj ceW nbieecee KeÌ[e nes ieÙee~ keâF& efoveeW lekeâ cegPes DeKeyeej keâe Skeâ hetjeheVee jbievee heÌ[e ~ ngDee Ùen Lee efkeâ jsue hegefuemekesâ JeoeaOeeefjÙeeW ves veerje keâes Deheves nJeme keâemeecetefnkeâ efMekeâej yeveeÙee Lee ~ Jen uentuegneveLeer ~ meoj Demheleeue ceW Gmes osKeves Yeejer YeerÌ[pegš jner Leer ~ G«e YeerÌ[ ves jsueJes keâer hegefuemeÛeewkeâer hej leesÌ[-HeâesÌ[ keâer, meÌ[keâ peece efkeâÙee,mejkeâej efJejesOeer veejs ueieeÙes, keâuekeäšj keâes%eeheve efoÙee Deewj oes<eer peJeeveeW keâes HeâeBmeer hejÛe{eves keâer ceeBie keâer ~ YeerÌ[ keâe vesle=lJe je°Jeeoer

heešea kesâ efJeOeeÙekeâ ceesleerheemeJeeve keâj jns Les~

ce e s l e e r he emeJeeveefJeOeeÙekeâ yeveves kesâ hetJe&veiejheeefuekeâe keâe SkeâDeovee-mee Ûehejemeer Lee ~yeeyet-YewÙee-oeoe keân keâjmeyekeâes ØemeVe jKelee Lee ~kegâÚ ueesieeW keâes GmekeâeÙen JÙeJenej vesleeDeeW pewmeeueielee Lee; FmeefueS JÙebiÙemes ueesie Gmes vesleepeer keânves

ueies Les ~ uesefkeâve Skeâyeej pees yeele Ûeue ieÙeerlees Ûeue ieÙeer ~ Fme lejn vesleepeer Gmekeâehegkeâej keâe veece nes ieÙee ~ jnves Jeeuee JenMenj keâer hetJeea heefjefOe hej efmLele Skeâ ieeBJe keâelee, peneB Gmekeâer peeefle JeeueeW keâer DeÛÚer-Keemeer Deeyeeoer Leer ~ ome meeue henues peyeMenj ceW obiee Hewâuee Lee lees Fme Deeyeeoer vesMenj keâer efnvot Deeyeeoer keâer ØeeCeheCe mes j#eekeâer Leer Deewj pecekeâj Dehevee ‘keâjleye’ efoKeueeÙeeLee ~ ceesleer meÛecegÛe Gvekeâe veslee yeve ieÙee Lee~ ueesie-yeeie yeeleÛeerle ceW Gmekeâer ‘ceefncee’ keâeyeKeeve keâjles, ‘ceesleer ves Deheves neLe mes yeerefmeÙeeWefJeOeefce&Ùeesb keâes ef"keâeves ueieeÙee ~... hegefuemeGmekesâ heerÚs nw; FmeefueS Gmeves oe{er-cetBÚ ye{eueer nw ~ Deb[j«eeGb[ nw ~’’... HeâjJejer keâecenervee ~ ÛegveeJe DeemeVe ~ je°^Jeeoer heešea vesPeš mes efškeâš os efoÙee ~ Jen Yeejer celeeW mesefJepeÙeer ngDee Deewj osKeles ner osKeles jepÙe keâer


‘‘"erkeâ keânles nQ Deehe’’ Gmeves lesJej yeoueles ngS keâne, ‘‘keâueDeehe ner Deheves DeKeyeej ceW Úehe osb efkeâ Mecee& peer Skeâ yeeue cepeotjjKes ngS nQ ~ ceeFvej ieue& mes ieesyej keâ{Jeeles nQ ~Deehe DeKeyeejveJeermeeWkeâes lees yeme cemeeuee efceuevee ÛeeefnS ~ peeiejCe Jeeues lees neLeOeeskeâj cesjs heerÚs heÌ[s ner ngS nQ ~ pewmes Menj ceW meeje kegâkeâce& Mecee&peer ner keâj jns nQ ~ vee yeeyee vee... Deewj peneB lekeâ mketâue ceW Gmekesâhe{ves keâer yeele nw, lees nceeje lees Yeªe ner yew" peeSiee ~ Menj YejceW Gme ueÌ[keâer keâer ÛeÛee& nw ~ DeKeyeejeW ceW Keyej Deewj lemJeerjW ÚheernQ ~

meyemes yeÌ[er hebÛeeÙele keâe efnmmee yeve ieÙee ~Deepe Jener ceesleer heemeJeeve mewkeâÌ[es-npeejeW

meceLe&keâeW kesâ meeLe meÌ[keâ hej Gleje nw ~ ogkeâevesyebo nQ ~ pees Kegueer nwb, Gvekesâ ceeefuekeâeW keâesceesleer kesâ Deeoceer mecePee jns nwb ~ veneR ceeveveshej leesÌ[-HeâesÌ[ keâj yebo keâjJee jns nQ ~

meÌ[keâ hetjer lejn peece ~ Deepe leermejeefove nw ~ ØeMeemeve keâes Devlele: Pegkeâvee heÌ[e ~oes<eer peJeeveeW kesâ efJe¤æ yeepeehlee cegkeâoceeoeÙej ngDee Deewj efiejHeäleeefjÙeeb keâer ieÙeerb ~

ieueer-cegnuueeW cesb Deece ueesieeW mes ueskeâjKeeme ueesieeW kesâ peuemeeW lekeâ ÛeÛee& ngF& ~YeõpeveeW ves keâne, ‘‘obieeF& ceesleer henues nerefJeOeeÙekeâ yeve yew"e Lee, Deyelees iejeryeeW keâe cemeerne Yeeryeve ieÙee nw ~’’

‘‘neB, Deye Jen yesÛeejsiejeryeeW keâe DehenjCe veneRkeâjJeeSiee ~‘‘

‘‘ne Ó ne Ó neÓ......’’iejerye pevelee keâesØeMebmee Deewj efMekeâeÙele ceWDeblej keâjves veneR Deelee ~Gmeves keâne, ‘YeF&, Fmekeâeskeânles nQ veslee ~ Ssmee GlheeleceÛeeÙee efkeâ Meemeve keâes Pegkeâveener heÌ[e ~’’

‘‘keäÙees veneR, iejeryeeW keâer Deeye¤, Deeye¤veneR nesleer ~’’

‘‘Dejs Jener lees keân jne ntB ~ ceesleer YeeF&veneR nesles lees...’’

Demheleeue ces veerje mJemLe nesves ueieer Leer~Deye Jen keâneB peeSieer ? Gmeer PeesheÌ[heóer

ceW ? hetÚves hej kegâÚ yeesueleer veneR ~ yemeGmekeâer DeeBKes [ye[yee peeleer nQ ~

cegPes kegâÚ keâjvee ÛeeefnS - ceQves ogmmeenmeefkeâÙee ~

uesefkeâve keäÙee ?kegâÚ Yeer ~ keâesefMeMe keâjves ceW keäÙee npe& nw~Ùeesb lees cesje mecyevOe meeefneflÙekeâ-meebmke=âeflekeâ

ueesieeW mes ner nw, uesefkeâve kegâÚ meeceeefpekeâ mebie"veeWmes pegÌ[s ueesie Yeer cegPes peeveles nQ ~ FveceW mes kegâÚueesie meceLe& nQ ~ Ûeensb lees veerje kesâ efueS kegâÚ

keâj mekeâles nwb ~meyemes henues ceQ ueeskeâveeÙekeâ «eece efJekeâeme

ceb[ue kesâ ceb$eer jeceeOeej jeÙe mes efceuee ~ cewbveskeâne, ‘‘Deehekeâer mebmLee efpeues keâer De«eCeer meceepemesJeer mebmLee nw ~ Deehe mJeÙeb meceepeJeeoer cetuÙeeWceW efJeÕeeme keâjles nQ Deewj iejeryeeW kesâ GlLeeve kesâØeyeue he#eOej nQ ~ Deehe ueeskeâveeÙekeâ kesâ efvekeâšmenÙeesefieÙeeW cesb mes jns nQ ~Deehe veerje kesâ efueSkegâÚ keâerefpeS ~’’

jeÙe peer ves keâne, ‘‘YeeF&, nce DeveeLeeueÙeveneR Ûeueeles ~ nce hebÛeeÙeleer jepe kesâ keâeÙe&›eâceeWceW ueies nQ... efnbmee cegòeâ meceepe keâer mLeeheveekesâ efueS DeeÛeeÙe& peer kesâ efveoxMeve ceW ceefnuee

Meeefvle mesvee keâe ie"ve keâj jns nQ ...’’‘‘DeeÛeeÙe& peer keâes osMe ceW keâewve veneR

peevelee ~ ceQ mJeÙeb Gvekesâ keâF& keâeÙe&›eâceeW ceWefnmmee ues Ûegkeâe ntB ~ Ùen lees Deewj DeÛÚe nw~ Deehe veerje keâes....’’

ceQves Deheveer yeele hetjer Yeer veneR keâer efkeâGvneWves KeerPeles ngS keâne, ‘‘Deesnes, ceQves keânefoÙee ve nce Deehekeâer keâesF& ceoo veneR keâjmekeâles ~’’

efHeâj pewmes JÙebiÙe keâjles ngS yeesues, ‘‘DeeheMecee& peer kesâ heeme keäÙeeW veneR peeles ~ Jes Øeefle Je<e&DemeneÙe yeeue cesuee ueieeles nQ ~ Yeejer ÛeboeFkeâªe keâjles nQ...’’

ceQ Mecee& keâes Yeer peevelee Lee ~ Jen SkeâDevleje&°êrÙe keäueye keâe ØeosMe DeOÙe#e nw ~Skeâ-oes yeej efJeosMe Yeer Ietce DeeÙee nw ~ Skeâhegjeves meeceble kesâ Ú: yesšeW ceW mes Skeâ Jen Menj

ceW Deheves lejn keâe Dekesâuee JÙeJemeeÙeer nw, peesmketâue Ûeueeves mes ueskeâj DeC[e, otOe, ieesyejDeewj mketâšj-š^wkeäšj lekeâ yesÛelee nw ~ GmekeâerceeB yengle hegCÙeelcee LeeR ~ yesmenejeW keâer ceookeâjves Deewj meeJe&peefvekeâ keâeÙeeX ceW Jen ye{ Ûe{keâj efnmmee uesleer Leerb, FmeefueS meeje MenjGvnW ‘Deccee’ keânlee Lee ~ uesefkeâve Ùen Skeâvecyej keâe keâeF&ÙeeB nw ~ cesjer yeele megveles nerjeJeCe keâer lejn nBmee, ‘‘ne Ó ne Ó ne Ó ~Dejs meenye, Deye Deehe Yeer meceepemesJeer yeveveeÛeenles nQ ? DeeFS nceejs keäueye keâe meomÙeyeefveS ~ Ùes keäÙee Deehe Giieer-Pegiieer JeeueeW kesâHesâjs ceW heÌ[s ngS nQ ~ Deehe he{ves-efueKeves Jeeues

Deeoceer nwb ~’’ceQves keâne, ‘‘Deehe keâe

Flevee keâejesyeej nw, Gmesefkeâmeer keâece ceW ueiee mekeâlesnQ ~ Deehekesâ ÙeneB jnsieer leesmegjef#ele jnsieer ~ meyemesDeÛÚer yeele Ùen efkeâ Deehekeâe Dehevee efJeÅeeueÙe nw,Jen he{-efueKe Yeer uesieer ~Gmeke â e pee r J ev e yevepeeSiee ~’’

‘‘"erkeâ keânles nQDeehe’’ Gmeves lesJej yeoueles

ngS keâne, ‘‘keâue Deehe ner Deheves DeKeyeej ceWÚehe osb efkeâ Mecee& peer Skeâ yeeue cepeotj jKesngS nQ ~ ceeFvej ieue& mes ieesyej keâ{Jeeles nQ~Deehe DeKeyeejveJeermeeW keâes lees yeme cemeeueeefceuevee ÛeeefnS ~ peeiejCe Jeeues lees neLeOeeskeâj cesjs heerÚs heÌ[s ner ngS nQ ~ pewmes Menj ceWmeeje kegâkeâce& Mecee& peer ner keâj jns nQ ~ vee yeeyeevee... Deewj peneB lekeâ mketâue ceW Gmekesâ he{veskeâer yeele nw, lees nceeje lees Yeªe ner yew" peeSiee~ Menj Yej ceW Gme ueÌ[keâer keâer ÛeÛee& nw ~DeKeyeejeW ceW Keyej Deewj lemJeerjW Úheer nQ ~ keâewveYeuee Deeoceer Deheves yeÛÛes keâes Gmekesâ meeLeyew"ves osiee ?....efHeâj Gleveer yeÌ[er ueÌ[keâer efkeâmekeäueeme ceW he{sieer ?’’

Fmeer Øekeâej ceQves Fme Úesšs mes Menj kesâØeeÙe: meYeer ØecegKe meeceeefpekeâ mebie"veeW DeewjmeceepemesefJeÙeeW mes efceuee, uesefkeâve nj peien


efvejeMee ner neLe ueieer ~ veerje keâer efmLeefle hejÛeÛee& keâjves, DeHeâmeesme peleeves Deewj pees ngDeeGmekesâ efueS mejkeâej keâes keâesmeves kesâ efueS leesmeye Les uesefkeâve Gmekesâ efueS Deeies ye{keâj kegâÚkeâjves kesâ efueS keâesF& meeceves veneR DeeÙee ~ nejkeâj ceQves Deheves #es$e DeLee&led meeefneflÙekeâ-meebmke=âeflekeâ#es$e kesâ meceLe& ueesieeW mes mecheke&â meeOee, efpemeceWMeeefceue Les Øeefmeæ jbiekeâceea DeÛÙegle Mebkeâj,keâefJe-keâneveerkeâej ßeer efveYe&Ùe Deewj meceeueesÛekeâhebef[le ke=â<Cekeâevle efleJeejer ~

Mebkeâj peer ves keâne, ‘‘YeeF&, Deehe keâekeânvee lees "erkeâ nw ~ nce iejeryeeW keâesDeheveer keâLee-keâneveer Deewj veeškeâ keâeefJe<eÙe yeveeles nQ ~ Jeen-JeeefnÙeeB uetšles nQ~ hegjmkeâej yešesjles nQ ~ uesefkeâve Jemlegle:peye Gvekesâ efueS kegâÚ keâjves keâer yeeleDeeleer nw lees... Ùen lees Skeâoce keâ"esjÙeLeeLe& nw ~ nce Ûeenkeâj Yeer Gmekesâ efueSkegâÚ veneR keâj mekeâles ~ nceejs meeOevemeerefcele nQ ~ Fme Úesšs Menj ceW Skeâveeškeâ Kesueves kesâ efueS efkeâme lejn ÛeboeGieenvee heÌ[lee nw Deehe osKeles ner nQ ~....’’

ßeer efveYe&Ùe hesMes mes Jekeâerue nQ, uesefkeâvemeeefnlÙe ceW DeÛÚer oKeue jKeles nQ ~ ÙeeW leesGvekeâe Demeueer veece yeyyeve Øemeeo efmebn nw,uesefkeâve Jes ßeer efveYe&Ùe kesâ veece mes meeefnlÙeme=peve keâjles nQ ! Je<eeX mes Skeâ meeefneflÙekeâ he$e‘leye’ efvekeâeueles nQ ~ ceekeäme&Jeeoer ¤Peeve keâerkeâneefveÙeeB Deewj keâefJeleeSB efueKeles nQ ~ ‘pegce&’veecekeâ Gvekeâer keâneveer keâes DeefYemeeefjkeâe keâneveerØeefleÙeesefielee ceW ØeLece hegjmkeâej efceuee Lee ~Gvekesâ oes keâneveer meb«en Deewj Skeâ keâefJeleemeb«en ØekeâeefMele nes Ûegkesâ nQ ~ Jes Skeâ mebYeüevleheefjJeej mes Deeles nQ Deewj DeeueerMeeve YeJeve ceWjnles nQ ~ Menj ceW yeÌ[s-yeÌ[s meeefneflÙekeâ DeeÙeespevekeâjJeeles jnles nQ ~ceQves megvee Lee efkeâ efheÚueer yeejMenj ces peye obiee YeÌ[keâe Lee lees GvneWves Deheveerpeeve hej Kesue keâj Skeâ Depeveyeer cegmeueceevekeâes efnvot obieeF&ÙeeW kesâ Ûebiegue mes ÚgÌ[eÙee LeeDeewj efmLeefle meeceevÙe nesves lekeâ Deheves Iej ceWjKee Lee ~ DeKeyeejes ceW leledmebyebOeer meceeÛeejDeewj Heâesšes ÚheJeeÙes Les ~ Fve yeeleeW keâer GvneWvescesjs meeceves Skeâ yeej hegve: pegieeueer keâer Deewj

efHeâj Ghemebnej efkeâÙee, ‘‘nce ueesie ØeefleyeæjÛeveekeâej nQ ~ nj keâercele hej nce meebØeoeefÙekeâmeewneõ& keâer j#ee keâjles nQ ~ Gme yeej nceveWleledmebyebOeer Skeâ meb«en Yeer ØekeâeefMele keâjJeeÙeeLee, efpemekeâe ueeskeâehe&Ce Yeer<ce meenveer peer vesefkeâÙee Lee ~ .... Deye peneB lekeâ veerje keâe ØeMvenw, lees Ùen lees meebØeoeefÙekeâ ceeceuee veneR nw ~nce FmeceW keäÙee keâj mekeâles nQ ?’’

efleJeejer peer meye lejn mes ßeer mecheVe nQ ~DeeueerMeeve hegmlewveer keâes"er ceW jnles nQ pees FmeÚesšs Menj kesâ efueS Úesše-ceesše Devevo YeJevener nw ~ ieeBJe ceW DeYeer Yeer oes meew SkeâÌ[ keâerpeesle nw ~ uesefkeâve DeeÛeej JÙeJenej ceW SkeâoceieeBOeerJeeoer nQ ~ meeLe ner ØekeâeC[ heefC[le Yeer~ efJeÕeefJeÅeeueÙe ceW ØeeÛÙe efJeÅee efJeYeeie kesâDeOÙe#e heo mes DeJekeâeMe «enCe efkeâÙee nw ~ ceQvesDehevee MeesOekeâeÙe& FvneR kesâ efvehegCe efveoxMeve ceWhetje efkeâÙee Lee ~ Fme Øekeâej Jes cesjs ieg¤peer YeernQ ~ ceQves Deveskeâ ueesieeW keâer Gvekesâ Éeje ceookeâjves keâer keâLee megveer nw ~ Fleves ØeYeeJeMeeueerJÙeefòeâ nQ efkeâ [er.Sce.-Sme.heer.keâer ieeefÌ[ÙeeBGvekeâer keâes"er kesâ Deeies ueieer osKeer peeleer nQ ~ceQves GvnW veerje kesâ efJe<eÙe ceW yeleeÙee DeewjDeele&mJej ceW keâne, ‘‘mej, Deehener kegâÚ keâjmekeâles nQ ~’’

cesje efJeÕeeme Lee efkeâ Deye lekeâ ceQ efpeve-efpeve ueesieeW mes efceuee Lee Jes Ûeens veerje keâermecemÙee keâes iecYeerjlee mes ve efueS neW, uesefkeâveieg¤peer efJeÉeve Deewj mebJesoveMeerue nQ, Jes DeJeMÙeGmekeâer ceoo keâjWies ~

«eerkeâ osJeleeDeeW keâer YeeBefle keâeefvle šhekeâeleerGvekeâer iecYeerj cegõe keâes ceQ meceglmegkeâ osKeleejne ~ Jes pewmes meceeefOemLe nes ieÙes Les ~ efkeâmeermecemÙee keâe meceeOeeve {tB{les ngS Jes Ssmee nernes peeÙee keâjles nQ ~ uesefkeâve Gvekeâer Ûeghheer peyeiejerÙemeer nesves ueieer lees cesjer yesÛewveer ye{ ieÙeer ~ceQves kegâjsoe, ‘‘mej....~’’

‘‘........................’’‘‘mej, Deeheves kegâÚ keâne veneR ?’’GvneWves DeeBKes Keesueer ~ kegâÚ efnÛekesâ; efHeâj

pewmes ieuee meeHeâ keâjles ngS yeesues, ‘‘osKees,kegâÚ meJeeue meÛecegÛe Ssmes nesles nQ, efpevekeâekeâesF& Gòej veneR neslee ~’’

Flevee keânkeâj Jes hegve: Gmeer meceeefOe ceWueerve nes ieÙes Les ~

Gme jele ceQ mees veneR mekeâe ~ cesjer efJeheVeleeves cegPes DemeceLe& ner veneR nsÙe Yeer keâj efoÙee Lee~ cegPes Gmemes efIeve ueieves ueieer Leer ~

megyen peye meeOevee G"er lees ceQves DeheveeHewâmeuee megveeÙee, ‘‘ceQ veerje keâes Deheves Iej uesDeeTBiee ~ Gmes he{eTBiee ~ Jen nceejs heefjJeejkeâe efnmmee yeve keâj jnsieer ~’’

meeOevee ves cesjer Deesj DeÛejpe YejervepejeW mes osKee ~ cesjer keâueeF& Deewj ceeLeeÚtkeâj osKee efkeâ cesjer leefyeÙele lees "erkeâ nw~ efHeâj Â{ mJej ces yeesueer, ‘‘legcnejeefoceeie lees "erkeâ nw... cesjs peerles peer FmeIej ceW keâesF& otmejer Deewjle veneR DeeSieer~’’

‘‘veerje Deewjle veneR nw ~’’ ceQves keâne~‘‘veneR yeÛÛeer nw ? hevõn meeue keâer

ueÌ[keâer yeÛÛeer nesleer nw ? kegâÚ Yeer nes,legceves Ùeefo ceve yevee efueÙee nw, lees cesjer Yeermegve uees, legcns GmeceW Deewj cegPeceW mes efkeâmeerSkeâ keâes Ûegvevee nesiee ~’’

ceQ meeOevee keâe cegBn leekeâlee jn ieÙeeLee ~

mehleen Yej yeeo DeKeyeejeW ceW Keyej Úheer,‘‘je°^Jeeoer heešea kesâ efJeOeeÙekeâ ceesleer heemeJeeveves heerefÌ[le Deewj DeveeLe yeeefuekeâe veerje keâes DeeßeÙeefoÙee ~.... mejkeâej mes oes<eer efmeheeefnÙeeW keâespeuo mes peuo HeâeBmeer hej ueškeâeves keâer DeewjheerefÌ[lee keâes ome ueeKe ¤heÙes keâe cegDeeJepeeosves keâer ceeBie keâer ~’’

heesmš Dee@efHeâme ceesÌ[ hej kegâÚ ueesie GòeâKeyej keâes he{keâj ÛeÛee& keâj jns Les ~ GveceW mesSkeâ keân jne Lee, ‘‘ceesleer heemeJeeve ves Skeâefnvot keâes F&meeF& efceMeveefjÙeeW kesâ Ûebiegue ceW peevesmes yeÛee efueÙee ~’’

‘‘Dejs veneR YeeF&,’’ otmejs ves keâne, ‘‘GmesDeheves oesveeW heeBJe kesâ Deheeefnpe yesšs kesâ efueS Iejyew"s yent efceue ieÙeer ~’’

leermejs ves peesÌ[e, ‘‘meeLe ceW ome ueeKe keâeonspe Yeer ~’’


ceeF&peieoerMe heeC[sÙe

mebmcejCe

efØeÙe lees Deveskeâ ngS uesefkeâve ÛetBefkeâ ogueej Keespevee, ceceleeKeespevee, heÇÛÚVe mJeeLe&hejlee nw Deewj efMeMeglee nw FmeefueS efØeÙepeveefyeKej ieS ~ keâce ner efškeâ heeS ~ Jes efJekeâefmele, yegefæceeve DeewjØeew{ nes ieS, ceQ yeÛÛee ner yevee jne ~ Jes hewoe keâjkesâ Dehevee yeÛÛeeKesueeves Ûeues ieS Deewj Fme yeÛÛes keâes ÚesÌ[ efoÙee ~ Gvekesâ Denb Deewjcece peeie ieS Deewj ceQ ceeB kesâ heeueves ceW, ceele=mvesn-mebmkeâej kesâ PetuesceW, neLe-hewj heeršlee jne ~ cesjs peerJeve keâer $eemeoer MeeÕele yeÛeheveDeewj efvelÙe yeeuekeâ keâer $eemeoer nw ~

ceeF& DeLee&led cesjer ceeB, cesjer pevce osvesJeeueerpeveveer, veece jepekegâceejer, ¤he mes jepekegâceejer,cesjer DeeBKeeW keâer iebiee-ieewjer-peevekeâer, cesjer mejmJeleerkeâer uesKeveer, Ûe›eâJeefle&-meceüešd ieg® ieesmJeeceerleguemeeroeme kesâ Øeefle ØeLece jeie keâer meKeer, cesjsceeLes keâer heeJeve Oetefue, cesjs meeOeg-mebleØesce,melmebie-megjmeefj, cesjs mJeYeeJe ceW mJeeefYeceeve,JeelmeuÙe Deewj efvepe keâer lejn hej kesâ efueS›eâvove keâer keâ¤Cee-keäÙee keäÙee Skeâ meeBme ceWkeântB ? keâneR ceeleekeâe iegCeieeve keâYeer hetjeneslee nw ? keâneR ceeBmes Yeer keâesF& G$e+Cenes mekeâlee nw ?

megvee nw, peye ceQhewoe ngDee Lee leesÛeceÌ[e Gleejs ieewjsSkesâ yeÛÛes keâer lejnueielee Lee pewmes ceebmekeâe ueesLeÌ[e neBHeâ jnenes ~ cesjs peerves keâerDeeMee efkeâmeer keâes veneR Leer, DeYeer Demmeer-veyyeskesâ yeerÛe lekeâ kewâmes Ûeuee pee jne ntB ? ceeF&keânleer Leer ‘‘YeieJeeve heeveer mes efheb[ meBJeejles nQ~’’ peJeeveer ceW lees ieoe-cegodiej Hesâjlee Lee,ob[-yew"keâ keâjlee Lee, DeeOes Iebšs lekeâ megKe mesMeer<ee&meve keâj ueslee Lee ~ Ùen meye ceeB kesâ efoSGme otOe-yeeoece kesâmej keâe Øeleehe Lee, memleerkesâ efoveeW ceW ceeB efpemekeâe pegieeÌ[ Fme lejn efkeâSjnleer Leer efkeâ yesšs keâes lebieer keâe Snmeeme ve nes,ueÌ[kesâ keâes ueies efkeâ otOe keâer iebiee yen jner nw,KegMeneueer keâer JebMeer Ùee yeOeFÙee keâer MenveeF&Éejs yepe jner nw ~

efJeefÛe$elee lees Ùen, efJe[cyevee lees Ùen efkeâcesjer ceeB kesâ mleveeW ceW otOe veneR Lee ~ Gmekeâer

keâesF& meKeer otOe efheueevesJeeueer OeeÙe keâe keâecekeâjleer ~ Demeue ceW cesjer ceeB kesâ mleve ceW veneR,DeeBÛeue ceW ner otOe Lee Deewj DeeBKeeW ceW keâ¤Ceekeâe heeveer ~ oesveeW mes ceQ efmebefÛele ngDee ~ keâLeeDeeleer nw efkeâ Skeâ Yeòeâ ves efMeJe keâes DeheveerieeÙe keâe otOe efheueeÙee ~ efMeJepeer Ûeueves ueieslees Yeòeâ keâer ieeÙe cej ieF& ~ ieewjer ceelee vesDeeheefòe keâer lees yeeyee ves keâne - ‘‘Ùen Ieeme-Yetmee kesâ Hesâj ceW keäÙeeW heÌ[e jns ? legce peieocyee

nes, otOe keâer JÙeJemLee keâjes ~’’ ceeB kesâ metKesmleve kesâ heerÚs Ùener peieocyee-efJeOeeve Lee ~efjòeânmle efoveeW ceW Yeer cegòeânmle osles peevesJeeuesFme ogueej ves cegPes Yeer jepekegâceej-mJeYeeJe keâeyevee efoÙee~ Fkeâueewlee Lee, FmeefueS mvesn keâeSkeâÚ$e meeJe&Yeewce mJeeceer yeve yew"e ~ meecebleheefjJeej Lee ~ yeeo ceW efMe#ee-ieg¤ yeve yew"e ~cesjs mJeYeeJe keâer leefvekeâ Je›eâ, keâce efceuevemeejDeewj heoe&veMeeR JÙeefòeâJeeefolee ceW ceeB keâer Ú$eÚeÙeeDeewj DeMes<e cecelee keâe ner neLe nw ~

Fmekeâe Skeâ heefjCeece Ùen ngDee efkeâ ceQØesceer veneR nes mekeâe, Øesce veneR keâj mekeâe ~ efØeÙelees Deveskeâ ngS uesefkeâve ÛetBefkeâ ogueej Keespevee,cecelee Keespevee, heÇÛÚVe mJeeLe&hejlee nw Deewj

efMeMeglee nw FmeefueS efØeÙepeve efyeKej ieS ~ keâcener efškeâ heeS ~ Jes efJekeâefmele, yegefæceeve DeewjØeew{ nes ieS, ceQ yeÛÛee ner yevee jne ~ Jes hewoekeâjkesâ Dehevee yeÛÛee Kesueeves Ûeues ieS DeewjFme yeÛÛes keâes ÚesÌ[ efoÙee ~ Gvekesâ Denb Deewjcece peeie ieS Deewj ceQ ceeB kesâ heeueves ceW,ceele=mvesn-mebmkeâej kesâ Petues ceW, neLe-hewj heeršleejne ~ cesjs peerJeve keâer $eemeoer MeeÕele yeÛeheveDeewj efvelÙe yeeuekeâ keâer $eemeoer nw ~ $eslee kesâ

efceefLeuee ceW ceQ efkeâMeesj jne nesTBieeleye Yeer ceeB keâer DeBiegueer hekeâÌ[sGmekesâ meeLe ieewjer-hetpeve ceW ieÙeenesTBiee, keäÙeeWefkeâ ceeB mes Deueiejnvee ner ce=lÙeg nw ~ mecyevOe-YeeJekeâe Ùen jnmÙe DevegYeJe keâer Ûeerpenw, Deeieceve-efveieceve keâer veneR ~

ceeF& ueeKeeW ceW Skeâ keâer lejnmegvoj Leer Deewj MeesYee keâes ceevekeâer Ûeerpe ceeveleer ~ efmebieej-hešejkeâleF& veneR, ceiej meeÌ[er cenerveDeewj iegueeyeer hee{ mes keâce keâer

veneR ~ cegmeueceeveer mebmke=âefle kesâ ØeYeeJe mes efnvotDeceerj DeewjleW Yeer Gve efoveeW mueerhej henveleer LeeR~ Je=æe nesves hej ner Gmekeâer ceÙee&oeyegefæ keâesmueerhej Keškeâves ueieer veneR lees ceeB meoe, Gmehetjs osnele ceW, mueerhej hej ÛeuevesJeeueer Skeâ nerie=n-leeefjkeâe Leer pees Deheveer ieesjeF& leLee kebâÛeve-keâeÙee kesâ Ûeueles ue#ceer keâer lejn ueieleer ~ ceeF&heeve Keeleer Leer ~ Deye ceQ heeve Keelee ntB lees ueesiekeQâmej keâer Oecekeâer osles nQ ~ ueesie Deepekeâueefyevee ÛeMces kesâ osKe veneR mekeâles ~ DeeBKe keâesÚWkeâ ues Gmes ner ÛeMcee keânles nQ ~ Jes ueesieveneR osKe heeles efkeâ cegBn cesje, heeve Keeleer nwceeF& ~ pevekeâhegj kesâ meble ceewveer yeeyee ves osKeefueÙee Lee FmeefueS heeve keâer ogkeâeve hej efjkeäMee


"njekeâj heeve Keeves keâes hewmes efoS Les ~ ceewveeryeeyee keâe Ùen leecyetueefleuekeâ nceW heeve Keeveskeâer Úgóer os Deewj ceeB keâer mce=efle keâes Decej jKes ~

ceeF& peeefle mes yeÇeÿeCe Leer ceiej ‘keâeuengB[jefnb ve jve jIegyebmeer’ Jeeues #ee$elespe keâer cetefle&Leer ~ ceelee ves Fme keâoj cegPes DeheveeÙee efkeâ cesjsÛesnjs hej Úehe ceelee ceeF& keâer nw ~ veefveneue ceWmecheefòe efceueer mees ceelee keâer ner yeKMeerMe nw ~veefveneue ceW ieewje-ceneosJe keâe cebefoj nw ~efceefLeuee Deewj nesefjuehegj, veefveneue kesâ veelesieewjer nceejer veeveer Deewj keâeMeer kesâ efJeÕeveeLe lekeâveevee ~ pevekeâhegj ieÙee lees nesefjuehegj-YeeJe ceW nerceieve jne ~ nceejs Skeâ veelee kesâ ceecee vescegPekeâes ueskeâj leefvekeâ Oecekeâer Yejer yeeleW keân oerLeeR ~ efhele=-«eece mecenglee mesmešs veefveneue nesefjuehegjmueerhej henves ceeB hengBÛe ieF&Deewj ceeceepeer cenejepe keâesyegueekeâj keâne ‘‘nesefjuehegjyeKMeerMe nw, ]pej oskeâjKejeroer peeÙeoeo veneR ~ legcnWHetBâkeâ otBieer Fmeer peien, peceervekeâer efÛelee hej ~ legcnejer Ùenefnceekeâle ~ peerYe efKebÛeJeekeâjieerOe-keâewDeeWb keâes Yeespe os otBieer~’’ ceeceepeer yeefnve keânlesDeewj ceeHeâer ceeBieles DeeOesjemles lekeâ Ûeues DeeS peyeceeB kesâ lesJej Glej ieS Les ~ceeB ves efHeâj GvnW menesoje keâer lejn Deheves mvesnkeâer ceboeefkeâveer ceW mveeve keâje keâj ueewšeÙee ~

nce, ceeF& keâes cewefš^kegâuesMeve lekeâ hengBÛeles-hengBÛeles ceeleepeer keânves ueies ~ ‘‘ceeleepeer’’‘‘yesšepeer’’ keâe Ùen ceele=-heg$e mecyeesOeve DeepeerJevemenpe YeeJe mes Ûeuelee jne ~ leguemeerke=âlejeceeÙeCe Deewj meeefneflÙekeâ keâuheveeMeeruelee keâerÂef° mes ceQves efHeâj mes ceeB keâes osKevee Meg¤ keâjefoÙee lees Ùen jepejepesÕejer jepeceelee-meer ueieleer~ cegPes Fme yeele keâe veMee-mee jnlee efkeâ cesjerceeB kesâ ngkegâce keâer DeJeceevevee ve nes ~ ceeB cesjermeeceüe%eer Leer ~Gmekeâer Dee%ee keâer DeJensuevee venes FmeefueS ceQ meoe ›eâesOe ceW jnlee efkeâ Jeòeâhej keâece DeeS ~ ›eâesOe cesje efJekeâej efpelevee

ceeB mes cegPes ceeB keâer cecelee ner veneR, ceewmeer keâer Jew<CeJelee DeewjhejeF& heerj keâe oo& Yeer efceuee nw, cetkeâ ›eâvove Deewj mepeue JesoveeYeer efceueer nw ~ ceQ yeej-yeej keânlee ntB efkeâ vej keâer hetCe&lee keâesceueùoÙe keâer veejer nes peeves ceW nw, veejer keâer hetCe&lee ceeB nes peeves ceW nwDeewj ceeB keâer hetCe&lee ceewmeer nes peeves ceW nw ~ Deheves ner yesšs keâes ceeveelees keäÙee ceevee, peye efkeâmeer ogefKeÙeejer yenve kesâ ogefKeÙeejs yesšs keâeDeefYe<eskeâ veneR efkeâÙee ? leye yesšs keâe mJeYeeJe Yeer keäÙeeW veneR Jewmeenes peeSiee pewmee keâyeerj yeeyee keânles nQ - ‘‘jece keâe Yeiele meeskegâkeâjer keâe hetlee’’ ~ pees kegâefleÙee keâes Yeer ceelee veneR ceevelee Jenkewâmee yesše ? Demeue ceW yesše Deewj jece-Yeòeâ heÙee&ÙeJeeÛeer nQ, peesmeerleemegle mees jeceYeòeâ ~

veneR, Glevee Ùelve mes heeuee ieÙee mebmkeâej nw ~ceeB kesâ Gme heg$eelebkeâ kesâ meeceves efheleepeer YeerYeerieer efyeuueer yeves jnles ~ mebÙegòeâ heefjJeej ceWefkeâleveeW mes Denb kesâ mecej ngS, ceiej ceeB keâerefJepeÙe, ceeB keâer ßeer hej keâesF& DeeBÛe veneR DeeF&~ Fmekeâe DeLe& Ùen veneR efkeâ cesjer ceelee keâke&âMeeLeer, Jen lees Ssmeer veJeveerle-cetefle& Leer pees otmejskesâ og:Ke keâes osKeles ner Deßegefyevog keâer otOeceleerDeewj keâ¤Cee keâer Je¤Cee nes peeleer ~ ceeB keâerpes"er yenve kesâ pes"s yesšs efJeÕeveeLe YewÙee Meeoerkesâ legjble yeeo hesefÛeMe Deewj meb«enCeer keâer yeerceejermes Keeš hej heÌ[s mees G"s veneR ~ ceelee-efheleekeâes ÚesÌ[keâj Jes jepekegâceejer ceewmeer kesâ ÙeneB ÛeuesDeeS ~ Deefvlece #eCeeW lekeâ ceewmeer DeLee&led cesjer

ceeB Gvekeâer Megßet<ee ceW ueieer jner, Gvekeâe iegncetle keâjleer jner Deewj efJeÕeveeLe YewÙee ves cesjer ceeBkeâer ieeso ceW ner ØeeCe ÚesÌ[s ~ Gme ceewmeer keâes ceQYetue veneR heeÙee ~ Jen ceewmeer cesjs ùoÙe ceW ØeJesMekeâj ieF& ~ Deewj Deepe Yeer efkeâmeer ceelee kesâogefKeÙeejs heg$e keâer ceQ ceewmeer nes peelee ntB lees ueesieceesnemeòeâ keânles nQ ~ Ùen ceesnemeefòeâ efpemekesâYeeue hej Yeejle keâer Yeefòeâ-jepeOeeveer leguemeerIeeškeâer heeJevelee ceW jeceefleuekeâ ueie Ûegkeâe nw ~Jesovee keâes Deemeefòeâ mecePevesJeeues Yeer cegPes peerJeveceW efceues nQ ~ Ssmes ueesie meyesjs efkeâmeer keâes meveoosles nQ, Meece keâes jö keâj osles nQ ~ meyesjs keânlesnQ ‘‘Ùen Keeveoeve keâe veece jesMeve keâjsiee’’,Meece keâes keânles nQ - ‘‘memegje kegâue-yeesjve nw,

Fmemes lees DeÛÚe nw efkeâ Keeveoeve vee-efÛejeiejns ~’’ megyen kesâ Deeefuece keâes Meece neslespeeefnue keâns efyevee Gvekeâe DeVe heÛelee ner veneR~ ceeB mes cegPes ceeB keâer cecelee ner veneR, ceewmeer keâerJew<CeJelee Deewj hejeF& heerj keâe oo& Yeer efceuee nw,cetkeâ ›eâvove Deewj mepeue Jesovee Yeer efceueer nw ~ceQ yeej-yeej keânlee ntB efkeâ vej keâer hetCe&leekeâesceue ùoÙe keâer veejer nes peeves ceW nw, veejer keâerhetCe&lee ceeB nes peeves ceW nw Deewj ceeB keâer hetCe&leeceewmeer nes peeves ceW nw ~ Deheves ner yesšs keâes ceeveelees keäÙee ceevee, peye efkeâmeer ogefKeÙeejer yenve kesâogefKeÙeejs yesšs keâe DeefYe<eskeâ veneR efkeâÙee ? leyeyesšs keâe mJeYeeJe Yeer keäÙeeW veneR Jewmee nes peeSieepewmee keâyeerj yeeyee keânles nQ - ‘‘jece keâe Yeiele

mees kegâkeâjer keâe hetlee’’ ~ peeskegâefleÙee keâes Yeer ceelee veneRceevelee Jen kewâmee yesše ?Demeue ceW yesše Deewj jece-Yeòeâ heÙee&ÙeJeeÛeer nQ, peesmeerleemegle mees jeceYeòeâ ~

yeeyee ves ve=heefle kesâ oesiegCe yeleeS nQ - F&Me keâeDebMe nesvee Deewj ke=âheeueg nesvee~ ceeF& Ssmeer ner ke=âhee-meeceüe%eer Leer ~ nesefjuehegj kesâDenerjeW ves helesueJee kesâ efceÙeeBueesieeW keâe yewue ÛegjeÙee ~efceÙeeB ueesie efÚhekeâj hekeâÌ[vesDeeS lees Skeâ keâes efyeuJehe$e

kesâ Je=#e ceW keâmekeâj yeeBOe efoÙee Deewj ÛÙetBšs ueiesoe{er lekeâ Iegmekeâj keâešves ~ jele keâes cegPesKeyej Gušer oer ieF& efkeâ efceÙeeB ueesieeW ves DenerjeWhej Dee›eâceCe efkeâÙee nw ~ ceQ iegmmes ceW DebOeehengBÛee ~ ceeB ves heefjefmLeefle YeeBhe ueer ~ ieeBJe ceWØeJesMe keâjles ner mueerhej henves efceue ieF& ~yeesueer -

‘‘yesšepeer ~’’‘‘ceeleepeer ~’’‘‘Deehe lees ceeleepeer keâer yeele veneR ve

G"eFSiee ?’’‘‘Úer-Úer, Deheves yesšs mes legce yeele keâj

jner nes Ùee efkeâmeer efJeceelee kesâ pevces mes ?’’‘‘veneR yesšepeer, ceQ lees Deehekeâes DeÛÚer


ceeB Yeer cejleer nw Yeuee ? neB, peyelekeâ efhelee ceW jece Deewj ceeBceW peevekeâer keâe DevevÙe-YeeJe heg$e ceW veneR Dee peelee, leyelekeâpeerJeve Deewj cejCe keâer Ùen ueeruee Ûeueleer ner jnleer nw ~ mees, Jeshetpee pewmes hegveerle efove, YeieJeeve efJe<Ceg kesâ MebKe pewmes hegCÙe kesâefove, meeOeg-efYe#eg-DeefleefLe melkeâej kesâ Éej-Ùe%eOetce kesâ efove,cesuee kesâ Jes efove peneB nvegceevepeer kesâ efÛe$e hej cegiOe neskeâj henueshenue Fme yeeuekeâ ves ßeer nvegceeve-Ûeeueermee ceeB keâes Kejeroe Lee peesceeB kesâ yeeo cegPes meBYeeuevesJeeueer ceele=heesLeer jner nw ~

lejn peeveleer ntB Deewj Fme heefjefmLeefle keâes Yeer ~yeBOes efceÙeeB keâes KegueJee oerefpeS, jecepeer DeehekesâYeer yevOeve Keesue oWies ~ efceÙeeB ueesie nceW yeefnveeDeewj nce GvnW YewÙee keânles nQ ~ GvnW veeleer keâerlejn yeele keâjkesâ efveneue keâj oerefpeS ~’’ ÙenerngDee Yeer Deewj efceÙeeB ceecee ueesie ogDee osles ÛeuesieS ~ yewue Yeer efceue ieÙee ~ ceeB mebleeW keâer lejnDeceesIe DeeMeerJee&o osleer LeeR ~

yeÛeheve ceW ceQ keâeHeâer cetKe& Lee ~ nesjneKeeles vecekeâ peceerve hej efieje efoÙee ~ meesueÌ[keâeW ves efoceeie ceW yew"e efoÙee efkeâ peye lekeâlegce yejewveer mes vecekeâ veneR G"e ueesies, jecepeerlegcnW ueeue ueesns mes oeieWies ~ ceQ Ùener DeYÙeemekeâj jne Lee Deewjefve<Heâue neskeâj Hetâš-Hetâš keâj jes jne Lee ~ceeF& ves osKe efueÙee -‘‘nceejs ueeue, nceejsØeeCe, keäÙee yeele nw?’’ ceeB DeeBÛeue mesDeeBmet heeWÚ jner LeerDeewj ceQ Deheveer Jesoveemegvee jne Lee ~ ceeB veskeâne- ‘‘Ûed Ûed Ûed, peeyesšs, ceeB keân osleer nwefkeâ jecepeer legcnW keâYeer keâesF& ob[ veneR oWies ~’’

Gmeer lejn Debeflece yeerceejer ceW yeveejme peelespeye cesjs mebieer ceeB kesâ meeLe mesJee ceW ueie ieSlees ceeB ves keâne Lee - ‘‘yesšepeer, ome Deeoceerkeâer keâceer Deehekeâes keâneR, keâYeer veneR nesieer ~’’Je=æeJemLee ceW peye ceeB ves osKee efkeâ yesše meOegDeejne nw lees keâne ‘‘pee keâns osleer ntB, DeiejYeieJeeve legcekeâes Iej ner veneR efceues lees keânveeceeB keäÙee keânleer Leer ~’’ Fme JejoeefÙeveer peevekeâerkeâes jeKe mes Yejs DeKeyeej hej KeÌ[e keâj GmeÛejCe keâer heeJeve Oetefue keâes nce keâeMeer efnvotefJeÕeefJeÅeeueÙeerÙe peerJeve Yej ueieeles jns ~ Skeâhebefòeâ Yeer pees yeesue Ùee efueKe heelee ntB, GmeerOetefue keâe Øemeeo-keâCe nw ~

Deeies Ûeuekeâj ceeF& oces keâer cejerpee nes ieF&~ nj cenerves YeYegDee mes nkeâerce cegncceo GcejDeeles ner jnles Deewj ceeF& kesâ efueS yeeyet efpemelejn nkeâerceer oJeeDeeW keâes heermeles, Úeveles,

DeeQškeâj Ieer Deewj ueeQie mes ÚeQkeâles leLee ¤ceercemleieer keâer ceeefueMe keâe yevoesyemle keâjles; JenÂMÙe osKeves kesâ ner ueeÙekeâ neslee ~ nce efmeJeeveceW peekeâj meeBme Hegâuee-Hegâuee keâj ceeF& kesâ keâ°keâe Devegceeve ueieeles Deewj efvekeâuee keâHeâ uespeekeâj HeWâkeâ Deeles ~ Deepe Deye nce Yeer oces kesâefMekeâej nQ ~ oewje Deelee nw lees keâ° cenmetmeneslee nw, vejce heÌ[ peelee nw lees iegceeve nesDeelee nw efkeâ ceeF& keâe jesie nw ~ kegâÚ meceÙehenues Skeâ Deeoceer ves hetÚe ‘‘Deehe keâeMeerDeÙeesOÙee ÚesÌ[keâj meemeejece keäÙeeW yemes ?’’ ceQveskeâne-hetÚ ner jns nes lees Ùen Yeer hetÚes efkeâ cegPesoces keâe jesie keäÙeeW nes ieÙee ? lees Fkeâªs megve

uees-efpeme Menj kesâ Devle ceW jece nw GmeceW nceveneR jnWies lees keäÙee legce jnesies ? efpeme ocee kesâDevle ceW ceeB nw Jen nceW veneR nesiee lees keäÙeelegcnW nesiee ? Deewj efHeâj; yeehe js, Jen nceejerÛesÛekeâ keâer yeerceejer ~ uesefkeâve Gmekeâer ÛeÛee& yeeyetkesâ Øemebie ceW keâjWies ~ oes ceneve ØesefceÙeeW keâer oesefYeVe efoMeeDeeW Deewj Gvekesâ Øesce kesâ iet{ jnmÙeeWkeâe GodIeešve leye nesiee ~

Deen ! efvelÙe cesuee Deewj efvelÙe melkeâej kesâJes mepeue Âie veneR jns ~ ojJeepes hej efkeâmeer veefkeâmeer meeOeg, efYe#egkeâ keâer jmeesF& keâe G"leeOegDeeB veneR jne ~ ßeer nvegceevepeer kesâ ÙeneB hegDeeÙee jesš ÛeÌ{eves kesâ cebieueJeej keâes nJeve keâjeveskesâ efove veneR jns ~ leeefpeS keâer Deiejyeòeer mesDeejleer, ÛeeJeue Deewj ¤heS ÛeÌ{eves kesâ efoveveneR jns ~ yeeyeepeer mes keâLee keânJeekeâj yeÇeÿeCe-Yeespeve keâjevesJeeues efove veneR jns ~ efheÙejer Oeesleer,heerueer jBieer meeÌ[er, he$ee-heesLeer, DeVeoeve, õJÙeoeve

keâer Jen meeBPe Yeer veneR jner efkeâ ueielee Lee ceeBefHeâj ogunve keâer lejn efkeâmeer veF& memegjeue keâespee jner nw ~

ceeB Yeer cejleer nw Yeuee ? neB, peyelekeâefhelee ceW jece Deewj ceeB ceW peevekeâer keâe DevevÙe-YeeJe heg$e ceW veneR Dee peelee, leyelekeâ peerJeveDeewj cejCe keâer Ùen ueeruee Ûeueleer ner jnleer nw~ mees, Jes hetpee pewmes hegveerle efove, YeieJeeveefJe<Ceg kesâ MebKe pewmes hegCÙe kesâ efove, meeOeg-efYe#eg-DeefleefLe melkeâej kesâ Éej-Ùe%eOetce kesâ efove,cesuee kesâ Jes efove peneB nvegceevepeer kesâ efÛe$e hejcegiOe neskeâj henues henue Fme yeeuekeâ ves ßeernvegceeve-Ûeeueermee ceeB keâes Kejeroe Lee pees ceeB kesâ

yeeo cegPes meBYeeuevesJeeueer ceele=heesLeerjner nw ~

pevce-pevce kesâ heehe mes cegòeâkeâjvesJeeues ÂMÙe keâe Yeer Skeâefove Lee peye $e+Ce mes $eeefn-$emleiejerye peÙejece yeeyee keâes hegÌ[er-hegDee efKeueekeâj $e+Ce keâe keâeiepeHeâeÌ[keâj GvneR kesâ ÛejCeeW hejceelee-efhelee ves ÛeÌ{e efoÙee LeeDeewj $e+Ce mes cegòeâ peÙejece yeeyeehegkeäkeâe HeâeÌ[ keâj DeeMeerJee&o oslesjns ~ Jes efove veneR Les, ueeskeâpeerJeve

kesâ ceefCeheJe& Les, Deelcee kesâ efvelÙe keâewmlegYe-peÙevleer meceejesn Les, kesâmej-keâmletjer kesâ megjefYele#eCe Les, YeieJeeve kesâ ÛejCe heKeejves pewmesiebieeleš kesâ kesâJeš-#eCe Les; ueesueghe-meb«en Deewjhesš-hejeÙeCe hesšt kesâ efove veneR Les, efYe#ee kesâ,oeve kesâ, Deelceoeve kesâ, mvesn kesâ, JeelmeuÙekesâ, efyevee oer#ee kesâ Yeer Yeefòeâ kesâ efove Les,Deelcee kesâ heguekeâ Deewj ceeB keâer megKeo ieeso DeewjheeJeve ÛejCe kesâ efove Les ~

Deye lees heeogkeâe Mes<e nw-Fme DeeMee ceW efkeâpeneB heeogkeâe jnleer nw, JeneB henvevesJeeuee MejerjOeejerYeer Dee peelee nw ~ Mes<e nw mehevee, Devlenerveueieleer nw Øeleer#ee ~

-iepeje{, ieesj#eCeermeemeejece, jesnleeme

(efyenej) - 821115


cesjs heÌ[esmeer keâes keâesÙeue heesmeves keâeMeewkeâ ve peeves kewâmes Ûeje&Ùee ~ Menjeleer ueesieeWkeâer JÙeJenej-yegefæ keâer ueesie veenkeâ leejerHeâkeâjles nQ ~ cegPes ueielee nw, osneleer efJeJeskeâ ner"erkeâ nw efkeâ meeBÌ[ keâes KetBšs ceW veneR yeebOee peeleeDeewj ve Deeie ieceÚs ceW ieef"ÙeeF& peeleer nw ~pebieue, PeeÌ[ Deewj Oejleer keâer vewmeefie&keâ keâ"esjlee-MÙeecelee mes efpevekeâe DeelceerÙe efjMlee nw, keâesÙeuemes Gvekeâer ogMceveer venerb nw ~ Gvekesâ ùoÙe keâesYeer keâesÙeue keâer ketâkeâ yeskeâeyet keâj osleer nw ~ ceiejGvnW Ùen efJeJeskeâ nw efkeâkeâesÙeue heeuelet he#eer veneR nw~ cesjs heÌ[esmeer ceW Ùen efJeJeskeâvenerb nw ~ Deheves efJeueeme kesâefueÙes Gmes efhebpeÌ[s ceW yevokeâjvee meÛecegÛe DehejeOe nw ~Deeoceer efkeâlevee efve‰gj nespeelee nw mJeeLe& kesâ DeeJesie ceW~ Øeke=âefle-ueeruee kesâ meejsGuueeme keâes cetue Úbo mesveesÛekeâj Deheves keâypes ceW keâjveskeâes JÙeekegâue jnlee nw ~ cesjeheÌ[esmeer henuee DehejeOeer veneRnw ~ henues Yeer keâe"-mebmkeâejkesâ ueesie ngS nQ, pees meceepekesâ nkeâ keâes Úervekeâj DeheveeIej-DeeBieve mepeeles-mece=æ keâjles Oejleer keâerMeesYee efyeieeÌ[les jns nQ ~ keâesÙeue ner "erkeâ nw,pees efhebpeÌ[s ceW kewâo neskeâj Yeer Dehevee kebâ"-ceeOegÙe& yeÌ[s peesj mes meceepe keâes yeeBšleer jnleernw ~ keâesÙeue mecePeleer nw, ‘DeefOekeâej-megKeefkeâlevee ceeokeâ Deewj efve:meej neslee nw ~’

Deheves heÌ[esmeer keâer heeefuelee keâesÙeue kesâefJeJeskeâ Deewj DeewoeÙe& keâe ceQ ØeMebmekeâ ntB, ceiej

efhepeÌ[s ceW yevo yevewueer DeeJeepe

ke=â<Ceefyenejer efceße

DeeuesKe

cegPes keâYeer-keâYeer ueielee nw efkeâ leguemeeroeme kesâÙegie keâer keâesÙeue ceW mJeeefYeceeve Deewj ueppee-yeesOe DeefOekeâ Lee ~ yeWie keâer šj&-šj& kesâ meeLeketâkeâvee Gmes Deheceevepevekeâ ueielee Lee, FmeefueÙesheeJeme keâer Hegânej heÌ[les ner Jemevle keâer mJejieefJe&leejeveer Ûeghe nes peeleer Leer ~ keâecevemeWme keâe Ùenerlekeâepee Lee efkeâ yeWie kesâ keâke&âMe nuuee meskeâesÙeue Deheves keâes yeeFppele efJejle keâj ues,

leguemeer heeJeme kesâ meceÙe Oejer keâesefkeâueeceewve ~

Deye lees oeogj yeesefuenW nceW hetefÚnWkeâewve ~~

%eeve-iegceeefveÙeeW ceW keâecevemeWme Deewj efJeveesoefØeÙelee keâe yejeyej DeYeeJe jne nw ~ GæJe GvneRkesâ veslee Les, efpevnW ieBJeej ieesefheÙeeW ves efÛeòe keâjefoÙee Lee ~ FOej heMeg-heef#eÙeeW keâer meeceevÙemecePe ceW Yeer mKeueve DeeÙee nw ~ ceewmece keâeriebOe kesâ Devegmeej DeeÛejCe keâjvee Deye Jes Yetue

jns nQ ~ Deeoceer keâer lejn Jes Yeer $e+leg-yeesOe keâerGhes#ee keâj DeveeÛeejer nesles pee jns nQ ~ MeeÙeoGve hej Yeer yegefæ keâe yeesPe ÛeÌ{ ieÙee nw Deewjvewmeefie&keâlee yegjer lejn IeeÙeue nesleer pee jner nw~ leYeer lees cesjer heÌ[esefmeve yeejneW cenerves efove-jele efÛeuueeleer jnleer nw ~ MeeÙeo efJe%eeve-yeuekesâ peesce ceW ceoceòe Deeoceer ves Øeke=âefle keâer Tpee&keâes cewues neLeeW Útkeâj Gmekeâer menpe ueeruee keâesefJe¤he keâj efoÙee nw Deewj ceewmece mevekeâer keâerlejn vewmeefie&keâ efJeOeeve keâer Ghes#ee keâj Ûeue jne

nw, ceewmece keâer heefnÛeeveOetefceue nes ieÙeer nw ~ MeeÙeoFmeerefueÙes heMeg-he#eer keâerØeke=âefle-DevegMeeefmele DeeÛeej-JÙeJenej ceW ieesueceeue Meg¤ngDee nw ~ meesÛelee ntB, peyekeâesÙeue keâer DeeJeepe Deeoceerkesâ ceve keâes Deevoesefuelekeâjleer nw lees keâesÙeue YeerDeeoceer keâe FMeeje kegâÚ-kegâÚ pe¤j mecePeleer nesieer~ Gmes keâesF& keäÙeeW veneRmecePeelee efkeâ ceesnkeâ neslesngS Yeer yesceewmece keâer MenveeF&hesjvee keâuee keâer DeJeceeveveenw ~ Menjeleer Deeoceer ceW

Ùen efJeJeskeâ veneR nw efkeâ keâesÙeue heeuelet he#eerveneR nw, uesefkeâve Jeve-ØeosMe keâes Deheveer ketâkeâ mesmeewvoÙe&-mece=æ keâjvesJeeueer keâesÙeue keâes lees FleveemecePevee ÛeeefnS efkeâ mLeeve, keâeue, hee$e keâermeeceevÙe mecePe ieBJeekeâj peye-leye peneB-leneBmeewvoÙe& hejesmeles jnves mes Gmekeâe cetuÙe Iešpeelee nw ~ ‘ueepe Yeje meewvoÙe&’ efpemes DeØeemebefiekeâjeie ueielee nw, Gmes Gvekeâer veJeervelee mes kegâÚ

meesÛelee ntB, peye keâesÙeue keâer DeeJeepe Deeoceer kesâ ceve keâesDeevoesefuele keâjleer nw lees keâesÙeue Yeer Deeoceer keâe FMeeje kegâÚ-kegâÚ pe¤j mecePeleer nesieer ~ Gmes keâesF& keäÙeeW veneR mecePeelee efkeâceesnkeâ nesles ngS Yeer yesceewmece keâer MenveeF& hesjvee keâuee keâerDeJeceevevee nw ~ Menjeleer Deeoceer ceW Ùen efJeJeskeâ veneR nw efkeâkeâesÙeue heeuelet he#eer veneR nw, uesefkeâve Jeve-ØeosMe keâes Deheveer ketâkeâmes meewvoÙe&-mece=æ keâjvesJeeueer keâesÙeue keâes lees Flevee mecePeveeÛeeefnS efkeâ mLeeve, keâeue, hee$e keâer meeceevÙe mecePe ieBJeekeâjpeye-leye peneB-leneB meewvoÙe& hejesmeles jnves mes Gmekeâe cetuÙe Iešpeelee nw ~ ‘ueepe Yeje meewvoÙe&’ efpemes DeØeemebefiekeâ jeie ueielee nw,Gmes Gvekeâer veJeervelee mes kegâÚ uesvee-osvee veneR nw pees meIeve DeeYeücebpejerDeewj heuueJeeW keâer Deesš mes ietBpevesJeeues keâesefkeâue kesâ ceeokeâ jeiehej Deepe Yeer heeieue nes peeles nQ ~


uesvee-osvee veneR nw pees meIeve Deeceücebpejer DeewjheuueJeeW keâer Deesš mes ietBpevesJeeues keâesefkeâue kesâceeokeâ jeie hej Deepe Yeer heeieue nes peeles nQ ~Deejesefhele DeeOegefvekeâlee kesâ peesce ceW keâesF& DeeBKecetBokeâj ieesueer Ûeueeves ueies lees meewvoÙe& le=<ee mesJÙeekegâue ceveg<Ùe keâer mebJesovee cej veneR peeleer ~ceeveJeerÙe mebJesovee kesâ cetue mJeYeeJe keâes "erkeâ mesmecePes efyevee meye kegâÚ keâes Keeefjpe keâj osves keâeDeewælÙe keâYeer HeâueØemet veneR neslee ~ Jele&ceeveefpevoieer keâer [jeJeveer efjòeâlee keâes Yejves kesâ efueÙesDeeoceer peeves keäÙee-keäÙee yešesj jne nw ~ cesjsheÌ[esmeer ves yevewueer DeeJeepe keâes Deheves efhebpeÌ[s ceWkewâo keâj efueÙee nw ~ jece peeves Gmekeâer Ùeb$eCeekeâe efkeâlevee meceeOeeve ngDee~ yebOeve ceW pekeâÌ[er keâesÙeuekeâer leÌ[he mes cesjer mebJesoveeleÌ[heleer jnleer nw ~ ÙenDeeJeepe cegPes keâYeer-keâYeerDepeerye Deveerne YeeJe ceW [tyeeosleer nw ~ ceeF&keâ mes ietBpeleerjHeâer meenye keâer DeeJeepeÙekeâeÙekeâ cegPes meÛesle keâjleernw,

‘‘heeKeeršej yegkesâpesvees leerj cesjesvee, DeeskesâieeFles oeDees,

Deesj kebâ" Leskesâ ieevekesâÌ[esvee, vee vee vee ~

osKees Yesyes, heeKeerše cejs iesues, HeâeiegveefyeoeÙe vesyes ~

heeKeer kesâ ùoÙe ceW leerj cele ceejes ~ Gmesieeves oes ~ vee vee vee, Gmekesâ kebâ" mes ieeve celeÚervees ~ meesÛe uees, he#eer cej ieÙee lees he=LJeer mesyemevle keâer iebOe cej peeÙesieer ~ Heâeiegve efyeueepeeÙesiee ~ Heâeiegve kesâ efJeoe nesles ner Deeoceer keâeYejesmee cej peeÙesiee ~ efHeâj peerves keâe keâesF&celeueye veneR jn peeÙesiee ~ FmeefueÙes ogefveÙee ceWJemevle keâes peerefJele jKelee pe¤jer nw; heeKeer-kebâ" keâer Gvcegòeâ ueeruee keâes yeveeÙes jKeveepe¤jer nw ~ Deheveer ogye&uelee mes Deelebefkeâleneskeâj Deeoceer Gvcegòeâ kebâ" keâer DeeJeepe keâesceejves kesâ efueÙes JÙeekegâue jnlee nw ~ Deewj peneBDeeJeepe keâer mJeÛÚbolee keâes yeueeled ceejves keâe

DeefYeÙeeve Ûeue jne nw JeneB Jemevle keâer DeeyeesnJeecej jner nw ~ Yeeweflekeâ GhejkeâjCeeW mes yengefJeOemecheVe neskeâj Yeer nce Jemevle mes otj nQ pewmesJemevle keâer meeceüe%eer keâes kewâo keâjkesâ Yeer cesjeveeoeve heÌ[esmeer Jemevle keâer cetue iebOe mes ÚtBÚ nw~ Deheves KeesÙes Jemevle keâer leueeMe ceW GmevesJemevle keâer ketâkeâ keâes kewâo keâj efueÙee nw MeeÙeo~

Øeke=âefle keâe menpe meewvoÙe&-jeie Deewj heMegheeKeer kesâ vewmeefie&keâ cegõe-yeesue ceveg<Ùe keâer efnbmeekeâes Meeble keâjles Gmekesâ mJeefveefce&le jerlesheve keâesosJelJe-pÙeesefle mes Deehetefjle keâjles jnles nQ ~ceiej heMeglee keâes efove-jele keâesmeles jnves JeeueeDeeoceer Deheveer efnbmee keâer efve‰gj ueeruee mes

Øeke=âefle kesâ meewvoÙe& keâes IeeÙeue keâjlee jnlee nw~ osJelee keâes Yeer Deueie-Deueie efhebpeÌ[s ceW kewâokeâj jKevee Ûeenlee nw ~ Deheves Denbkeâej keâerlegef° Deewj DeefveÙebef$ele Yeesie-mhe=ne kesâ hees<eCe kesâefueS meejer me=ef° keâes Deheves kewâoKeeves ceW yevokeâjves keâes JÙeekegâue jnlee nw ~ meejer me=ef° keâsjeie keâes GpeeÌ[keâj Deheves jeie keâes mece=æ keâjveskeâer mevekeâ Deeoceer keâer Denblee keâe ner ue#eCenw ~ keâesÙeue keâneB Ùen Dee«en keâjleer nw efkeânceejs ner jeie ceW meejer ogefveÙee jeie efceueeÙes ~jeie keâer vekeâue mes Jen efÛeÌ{leer-efÛeuueeleer nw ~Deeoceer kesâ yeÛÛeeW-efkeâMeesjeW keâes TBÛeer DeeJeepeceW [eBšleer nw, Deheveer yeesueer ÚesÌ[keâj cesjervekeâue keâjles nes, ueepe veneR Deeleer ~ ceQ keâneBlesjer vekeâue keâjleer ntB ~ efhebpeÌ[s ceW yevo keâjkesâ

Yeer cesjs jeie keâes legce leesÌ[ keâneB mekesâ, cesjeryeesueer-yeeveer keâe heeveer keâewve ceej mekeâlee nw ~Deeoceer cesjs hebKe veesÛe mekeâlee nw, ieuee IeeWšmekeâlee nw, DeeJeepe veneR ceej mekeâlee, yeesueerveneR yeoue mekeâlee ~ Deheveer DemeceLe&lee mesDeeoceer uepeeÙes Ùee obYe kesâ ceejs Úeleer GleeveefkeâÙes jns, Deheveer keâcepeesjer keâes ueeKe eflekeâÌ[cekeâjkesâ Yeer efÚhee veneR heelee ~ Gmekeâe mJeYeeJekeâÛÛes jbie ceW jBiee neslee nw ~ Oeguelee-hetBÚleeDeewj veÙes-veÙes jbie ceW jBielee jnlee nw ~ heMeg-he#eer keâe mJeeefYeceeve Flevee keâcepeesj veneR nesleeefkeâ Ûeškeâ ØeueesYeve kesâ Hebâos ceW heÌ[keâj Deeoceerkeâer lejn Deheveer mJekeâerÙelee ÚesÌ[ os Deewj otmejs

keâer yeesueer yeesueves ueies ~ Deeoceerkeâer yeesueer GÛÛeejves Jeeues leesleeDeewj cewvee Deheveer DeeMeg«eenerØeke=âefle-#ecelee keâe ØeceeCepe¤j osles nQ, ceiej Jes otmejskeâer hetBpeer nÌ[hekeâj Deheveermece=efæ keâe {esue veneR heeršles~ cewvee-leeslee Deheveer yeesueerÚesÌ[keâj Deeoceer keâer yeesueervene R yee suele s ~ Deheve sleelkeâeefuekeâ megKe kesâ efueÙesDeheves cetue jeie keâes ÚesÌ[veskeâer efveue&ppelee Deeoceer ceW nerefoKeeF& heÌ[leer nw ~ heMeg-heef#eÙeeW keâes efhebpeÌ[s ceW kewâo

keâjves keâer keâuee peevevesJeeuee Deeoceer vewmeefie&keâkeâuee efJeOeeve keâes mecePeves ceW Dekeämej Yetuekeâjlee nw ~ Jen ØeeÙe: Ùen Yetue peelee nw efkeâiegueece Jen nw efpemekesâ kebâ" keâer Gvcegòeâlee Deewjyeesueer-yeeveer keâer mJekeâerÙelee ve° nes ieÙeer nw ~keäÙee Keekeâj Deeoceer keâesÙeue keâes iegueece yeveemekeâlee nw, pees efhebpeÌ[s ceW yevo neskeâj Yeer hetjerØeke=âefle-MeesYee keâes Deheveer Guueefmele DeeJeepe ceWmebyeesefOele keâjleer jnleer nw ? Deewj lees DeewjDeheves cegöF& kesâ ojJeepes Yeer yeejneW cenerves Jemeblekeâer KegMeyet efyeKesjleer jnleer nw ~ ceventme DeeoceermeewvoÙe& keâer GÛÚue jesMeveer ceW veneves keâer Jenkeâuee veneR peevelee Ùee MeeÙeo ØeÙeespeve-Øesle kesâDeelebkeâ mes Yetue ieÙee nw, pees heMeg-he#eer keâesmenpe ner DeeÙeòe nw ~ cesjs heÌ[esmeer kesâ efhebpeÌ[s ceW

heMeg-heef#eÙeeW keâes efhebpeÌ[s ceW kewâo keâjves keâer keâuee peevevesJeeueeDeeoceer vewmeefie&keâ keâuee efJeOeeve keâes mecePeves ceW Dekeämej Yetuekeâjlee nw ~ Jen ØeeÙe: Ùen Yetue peelee nw efkeâ iegueece Jen nw efpemekesâkebâ" keâer Gvcegòeâlee Deewj yeesueer-yeeveer keâer mJekeâerÙelee ve° nes ieÙeernw ~ keäÙee Keekeâj Deeoceer keâesÙeue keâes iegueece yevee mekeâlee nw, peesefhebpeÌ[s ceW yevo neskeâj Yeer hetjer Øeke=âefle-MeesYee keâes Deheveer GuueefmeleDeeJeepe ceW mebyeesefOele keâjleer jnleer nw ? Deewj lees Deewj Deheves cegöF&kesâ ojJeepes Yeer yeejneW cenerves Jemeble keâer KegMeyet efyeKesjleer jnleernw ~ ceventme Deeoceer meewvoÙe& keâer GÛÚue jesMeveer ceW veneves keâer Jenkeâuee veneR peevelee Ùee MeeÙeo ØeÙeespeve-Øesle kesâ Deelebkeâ mes YetueieÙee nw, pees heMeg-he#eer keâes menpe ner DeeÙeòe nw ~


heMeg-he#eer keâer Guueemecegõe ves Deeoceer keâes keâefJelee-jÛeveekeâer ØesjCee oer, Oece& keâe cece& mecePeeÙee, melÙee«en keâer keâueeefmeKeeF&, Ùeesie keâer yegefveÙeeo jÛeer ~ efJeheefòe mes petPevee DeewjefJeheefòe obMe keâes Deheves menpe jeie ceW jBiekeâj nBmevee-ieevee keâesF&meerKevee Ûeens lees Deheveer menpe JeoevÙelee keâer ØesjCee mes Deheveerkeâuee efmeKeeves keâes heMeg-he#eer ceveg<Ùe keâe cegBn peesnles jnles nQ ~efhebpeÌ[s kesâ ØeeflejesOe keâer DeeJeepe šsjvesJeeueer cesjer heÌ[esefmeve keâesÙeueceveg<Ùe keâer heLeje jner mebJesovee keâes Ùeefo ØemeVe veneR keâj hee jnernw lees Gmes kegâpeele ceeve uesvee "erkeâ veneR nesiee ~ ceveg<Ùe keâerDeefOekeâej efuehmee keâer efiejHeäle ceW Deekeâj Yeer Gmeves Dehevee Oece&veneR ÚesÌ[e nw ~ ketâkeâ jner nw menpe lejVegce ceW ~ efhebpeÌ[s ceW yeBOekeâjYeer yeeBOeves Jeeues keâer yeesueer veneR yeesueves ueieer nw Deewj ve lees keâewJeskeâer lejn keâeBJe-keâeBJe keâjles ceveg<Ùe keâe jme jme-Yebie keâjleer nw~ vee, Jen OJeefve-Øeot<eCe keâer peveveer veneR nw ~ ceMeerve veneR nw ~Jemeble keâer JeeCeer nw ~

kewâo keâesÙeue heeJeme ceW Yeer Jemeble keâe jeie ieeleernw ~ helee veneR efhepeÌ[s keâe ceeefuekeâ megve heeleenw Ùee veneR ~ ceQ megvelee ntB ~

keâYeer-keâYeer cegPes efÛevlee nesleer nw, TBÛeerDeeJeepe ceW efove-jele ieeves-Jeeueer Ùen efhebpeÌ[sJeeueerkeâesÙeue keâneR heieuee lees veneR ieÙeer nw ? SsmeerDeefJejece ieefle mes ketâkeâvee Deewj keâneR veneR megvee~ Øeke=âefle-JÙeeheej mes pegÌ[s DevegYeJeer ueesie yeleelesnQ efkeâ DeeJeepe Heâš peeleer nw lees keâesÙeue-kebâ"keâe Deekeâ<e&Ce Ieš peelee nw ~ cesjer heÌ[esefmeve keâeceeOegÙe& De#ele nw ~ Gmekeâer megjerueer DeeJeepeueielee nw, keâYeer Heâšves Jeeueer veneR nw ~ ceiejueieeleej ieeles jnves kesâ yeeJepeto Jen LekeâleerkeäÙeeW veneR ? ueielee nw, Fmekesâefoceeie ceW pe¤j kegâÚ ieÌ[yeÌ[nw ~ mJej-efmeefæ keâe DeLe&heieueevee lees veneR neslee ~ogefveÙee keâefJeÙeeW, oeMe&efvekeâeWDeewj keâueeJevleeW keâes heeieuekeäÙeeW keânleer nw ? ceiej hetÚtBefkeâmemes ? cesje heÌ[esmeer cesjeryeele megvelee mecePelee lees Gmemesefvenesje keâjkesâ keâesÙeue keâes yebOevemes cegefòeâ efouee oslee ~ GmekesâmJe#es$e Ûeues peeves mes cesjerheuueer Goeme nesleer lees nesleer~ peevelee ntB, heÌ[esmeer keâer heerÌ[ehej OÙeeve osves Jeeues ueesieDeye veneR nQ DevÙeLee Deheveermevekeâ kesâ Ûeueles Deheveer-Deheveerceveesjbpeve-ceMeerve keâes TBÛeerDeeJeepe ceW ÛeÌ{ekeâj heÌ[esmeerkeâer Meebefle hej efove-jele OeeJee ve yeesueles jnles~ Jeeref[Ùees hej jele-jele Yej keâke&âMe DeeJeepeJeeueer DehejeOeefYeefòekeâ efHeâuce osKeves keâe Meewkeâcesjs ieeBJevegcee cegnuues ceW lespe ngDee nw ~ keâewveueÌ[eF& keâjves peeÙe ~ OJeefve-Øeot<eCe Deewj otmejsGlheele keâes ÛegheÛeehe Pesuelee jnlee ntB ~ ceiejkeâesÙeue Ûeghe veneR jnleer ~ ceveg<Ùe keâer #egõlee vesGmekesâ jme-ueeskeâ keâes pewmes #egyOe keâj efoÙee nw~ ceveg<Ùe kesâ efve<keâ¤Ce ¤he mes Deenle neskeâjJen heieuee ieÙeer peeve heÌ[leer nw ~ cesjs heÌ[esmeerkesâ efhebpeÌ[s ceW heÌ[er-heÌ[er osMe ceW ueieer Deeie keâes

Deewj heÌ[esme ceW meIeve nesles efnbmee kesâ efJe<ewues OegSBkeâes MeeÙeo Deeoceer mes DeefOekeâ leer›elee mescenmetme keâjleer nw Deewj Deheveer hejJeMelee hejleÌ[heleer jnleer nw ~ mebJesovee kesâ Úbo keâes #elekeâjves Jeeues meecØeoeefÙekeâ DeewælÙe keâes osKekeâjJen efJeef#ehle peeve heÌ[leer nw ~ he#eer keâe efjMleemecØeoeÙe mes venerb, Gme mecØeoeÙeeleerle jeie mesneslee nw pees ¤he-De¤he keâes Skeâ Úbo ceWyeeBOelee nw ~ Jen ceveg<Ùe Éeje jÛes ieÙes Úesšs-yeÌ[s efhebpeÌ[s kesâ mleJeve ceW Deheveer Tpee& veneRKeÛe& keâjlee, hejcenbme keâer lejn meejer Jepe&veeDeeW-yeefvoMeeW keâes Deefle›eâevle keâj TOJe&cegKeer megoerIe&GÌ[eve Yejlee nw ~ Deheves efve‰gj menÙee$eer keâes

Thej G"ves keâer neBkeâ ueieeles ojJeepes-ojJeepesHegâokeâlee nw ~ Deesmeejs mes hegkeâejlee nw, cegÌ[sjs mespeieelee nw, Jeve-ØeosMe keâer MeesYeeßeer keâe veeÛe-veeÛekeâj {esue heeršlee nw, mebJesovee kesâ mece=efæDeeÙeespeve ceW GuueemehetJe&keâ lehelee jnlee nw ~Fme vewmeefie&keâ keâefJelee keâer jÛevee efJeOeelee ves vekeâer nesleer lees Deeoceer keâe mebJesovee-ueeskeâ keâyekeâe Yetmee mes Yej ieÙee neslee, Gmekesâ Gæle peescehej heeveer efHeâj ieÙee neslee ~ heMeg-he#eer keâerGuueemecegõe ves Deeoceer keâes keâefJelee-jÛevee keâerØesjCee oer, Oece& keâe cece& mecePeeÙee, melÙee«en

keâer keâuee efmeKeeF&, Ùeesie keâer yegefveÙeeo jÛeer ~efJeheefòe mes petPevee Deewj efJeheefòe obMe keâes Dehevesmenpe jeie ceW jBiekeâj nBmevee-ieevee keâesF& meerKeveeÛeens lees Deheveer menpe JeoevÙelee keâer ØesjCee mesDeheveer keâuee efmeKeeves keâes heMeg-he#eer ceveg<Ùe keâecegBn peesnles jnles nQ ~ efhebpeÌ[s kesâ ØeeflejesOe keâerDeeJeepe šsjvesJeeueer cesjer heÌ[esefmeve keâesÙeue ceveg<Ùekeâer heLeje jner mebJesovee keâes Ùeefo ØemeVe veneRkeâj hee jner nw lees Gmes kegâpeele ceeve uesvee "erkeâveneR nesiee ~ ceveg<Ùe keâer DeefOekeâej efuehmee keâerefiejHeäle ceW Deekeâj Yeer Gmeves Dehevee Oece& veneRÚesÌ[e nw ~ ketâkeâ jner nw menpe lejVegce ceW ~efhebpeÌ[s ceW yeBOekeâj Yeer yeeBOeves Jeeues keâer yeesueer

veneR yeesueves ueieer nw Deewjve lees keâewJes keâer lejn keâeBJe-keâeBJe keâjles ceveg<Ùe keâejme jme-Yebie keâjleer nw ~vee, Jen OJeefve-Øeot<eCe keâerpeveveer veneR nw ~ ceMeerveveneR nw ~ Jemeble keâer JeeCeernw ~ Deewj Dehevee vewmeefie&keâjeie Yetue ieÙeer nesleer leesGmes kewâo keâjves Jeeuee Gmesheesmelee veneR, yengle henuesGmekeâe efhebpeÌ[e metvee nesieÙee neslee ~ Yeejle vesDeheveer efpeve keâJeefÙe$eer keâes‘Yeejle keâesefkeâuee’ kesâefJe¤o mes Deuebke=âle-mecceeefvele efkeâÙee Lee, JenDeheveer Go«e JeeCeer mesmeeceüepÙeMeener keâueg<e hej

DeepeerJeve Øenej keâjleer jner, ceveg<Ùe kesâ ßes‰ØeefleefveefOe keâer nwefmeÙele mes ceveg<Ùe keâes ÚesšeyeveevesJeeueer ceveg<Ùe efJejefÛele DeeyeesnJee keâes efveÚesnOekeäkeâe ceejleer jner ~ cesjer heÌ[esefmeve Yeer mJesÛÚeÛeejerceveg<Ùe kesâ efve<keâ¤Ce keâeÙe&-JÙeeheej kesâ ØeeflejesOeceW TBÛeer DeeJeepe šsj jner nw ~ megveves-mecePevesJeeuesmecePe jns nQ efkeâ melÙee«en-efve‰e hetjer Meefòeâceòeekesâ meeLe cesjs heÌ[esmeer kesâ efhebpeÌ[s ceW cegKej nw ~efhebpeÌ[s keâer ueIeglee kesâ ØeeflejesOe keâer Ùen ietBpe hetjsØeefleJesMe keâes Deevoesefuele keâjleer jnleer nw ~

Deewj cegPes Ùen meJeeue hejsMeeve efkeâÙes jnlee


nw efkeâ keâesefkeâue keâer efpeme ketâkeâ hej ogefveÙee keâerØeefleYee cegiOe nesleer jner nw, Gme ceeokeâ DeeJeepekeâes efhebpeÌ[s ceW yevo keâjvee keâneB keâe vÙeeÙe nw ?MeeÙeo ceveg<Ùe keâer mJeeLe&-efuehmee keâes vÙeeÙe meskegâÚ uesvee-osvee veneR nw ~ Deheves he#e keâerheeheefJeæ DeeyeesnJee Yeer Deepe vÙeeÙe-mebieleceeveer peeleer nw ~ meÙeeves Jes keâns peeles nQ peesotmejs kesâ ßece Deewj Oeve kesâ DehenjCe keâer keâueeceW efmeæ nQ ~ pees otmejs keâer yeesueer-yeeveer keâesDeheves mleJeve ceW efveÙeesefpele keâjles uepeeles veneR,Ùegie ØeJeen GvneR keâer Deesj megcegKe nw, Gvnerb kesâveece keâes meceepe efJeefMe°lee keâer cegnj mes jsKeebefkeâlekeâjlee nw ~ Deepeeoer kesâ efueS cegòeâ, efJenej kesâefueS DecejeF& kesâ DeYeeef<ele Deecev$eCe mes JÙeekegâuekeâesÙeue efhebpeÌ[s ceW leÌ[heleer nw lees leÌ[hes, DeeoceerGmes ÚesÌ[vesJeeuee veneR nw ~ Gmes keâesÙeue keâerleÌ[he mes celeueye veneR nw, Deheves cevemeeÙeve keâerefÛevlee nw ~

Deheves peerJeve keâer ketâkeâ keâes Jen efpeueeÙesjKevee Ûeenlee nw ~ Fmemes otmejs kesâ ùoÙe ceWntkeâ G"leer nw lees G"s ~ mebJesovee keâes ueeleceejkeâj efJeueeme keâe meypeyeeie KeÌ[e keâjvesJeeuee Deeoceer meÛecegÛe efkeâlevee veeoeve nw ~Flevee Yeer veneR mecePe heelee efkeâ Deheveer efpemeketâkeâ keâer efnHeâepele ceW Jen efove-jele pees Dehekeâce&keâjlee jnlee nw, mebJesovee mes efjMlee keâcepeesjnesles ner Jen SW" peeleer nw ~ ke=âef$ece GheeÙeeW mesùoÙe keâer efLejkeâve veneR peieeF& pee mekeâleer ~ peesotmejs keâer ketâkeâ keâes uetškeâj mece=æ yeveves keâemehevee osKeles nQ, YekeâmeeJeve cegõeJeeueer Gvekeâeroefjõlee GvnW Kee-Ûeyee peeleer nw Deewj mJeÙebcejves keâe veece veneR uesleer ~ ceiej ocYe mecePekeâer jesMeveer keâes ceej oslee nw ~ TBÛeer meeceLÙe&Jeeuesueesie Yeer meeOeejCe yeele venerb mecePe heeles ~ocYe ner lees Lee keâeceosJe keâe efpemeves jefle kesâmeewYeeiÙe keâes jeKe ceW efceuee efoÙee Lee ~ otmejskesâ jeie keâes ÚsÌ[ves keâer celeJeeues keâeceosJe keâerOe=°lee keâer mepee yesiegveen jefle keâes efceue ieÙeerLeer ~

ocYe Deewj veemecePeer mes pevceer Deeie ceWefvejhejeOeer-efvejern Yeer peue peeles nQ ~ peue jnsnQ ~ jefle keâer ketâkeâ peue ieÙeer Leer ~ GmekeâerDeele&ØeeLe&vee mes hemeerpe keâj Mebkeâj ves Gmekesâ

ketâkeâ-DeemJeeo keâes efpeuee efoÙee Lee~ GmekesâJÙeekegâue DeefYeuee<e-YeeJe keâe meceeOeeve YeieJeevener keâj mekeâles Les ~

cesjer JÙeekegâue heÌ[esefmeve kesâ DeefYeuee<e-YeeJe hej YeieJeeve keâer vepej keäÙeeW venerb heÌ[leer ?ketâkeâ DeefYeuee<e-YeeJe keâer ietBpe nw ~ DeÛÚs-DeÛÚs ueesieeW keâes keâesÙeue Deheveer ceeokeâ šeBmeermes heieuee osleer nw ~ meeje Je=voeJeve yeGje G"eLee ~ $e+ef<e heeefuelee Mekegâvleuee kesâ ùoÙe ceW peespJeej G"e Lee, $e+ef<ekegâue keâer meejer ceÙee&oeGmeceW [tye ieÙeer Leer ~ cesje heÌ[esmeer mevekeâer LeesÌ[snw, pees Ssvõpeeefuekeâ mJej keâes Deheves ojJeepeshej kewâo keâj jKee nw ~ ceiej efyevee ÚsÌ[ÚeÌ[ kesâØeke=âefle keâer meg<ecee mes Deheves keâes mece=æ keâjveskeâer keâuee ceW Deepe kesâ Deeoceer keâe efJeÕeeme veneRjn ieÙee nw ~ meejer me=ef° keâes Jen Deheves [êFbie¤ce ceW Yejkeâj Deheveer mece=efæ Deewj megKe keâeefJe%eeheve keâjves keâes JÙeekegâue nw ~ Gmekesâ peerJevekeâer mepeeleerÙe Deewj cetue ketâkeâ cej ieÙeer nw peÌ[JemlegDeeW kesâ heerÚs heeieue keâer lejn OeeJevekeâjles-keâjles ~ yeenj mes veesÛe-veeÛekeâj DeveskeâcegKeerÛeekeâefÛekeäÙe mes Jen Deheves jerlesheve keâes YejveeÛeenlee nw ~ keâesÙeue cesjs heÌ[esmeer kesâ efhebpeÌ[s ceWFmeerefueÙes kewâo nw ~

GheYeesòeâe mebmke=âefle keâer efiejHeäle ceW HeBâmeeDeeoceer nñer ÛeyeevesJeeues kegâòes keâer oMee ceWhengBÛe ieÙee nw ~ Deeoceer nw, FmeefueS Yeesie-GhekeâjCeeW keâer YeerÌ[ ceW Yeškeâkeâj Yeer ÙeÙeeeflekeâer lejn ceeveefmekeâ efjòeâlee keâe $eemeo DevegYeJeGmes pe¤j neslee nesiee ~ cesjer efÛevlee otmejer nw,cesjs heÌ[esmeer keâe heehe cegnuues keâer KegMeer keâes veKee peeÙe ~ cegnuues keâer KegMeer keâer j#ee kesâefueS Deewj he=LJeer hej Jemeble keâes efpeueeÙes jKeveskesâ efueS pe¤jer nw efkeâ mJeeLee&vOe ceveg<Ùe yevewueerDeeJeepe keâes efhebpeÌ[s ceW leÌ[hee-leÌ[hee keâj ceejveskeâe Oe=° DeeÛejCe yevo keâjs ~

(uesKekeâ YeejleerÙe %eeveheer" Éeje efoSpeeves Jeeues cetefle&owJeer hegjmkeâej 2009 mes

mecceeefvele nQ)

mebJesovee keâes ueele ceejkeâjefJeueeme keâe meypeyeeie KeÌ[e keâjvesJeeuee Deeoceer meÛecegÛe efkeâleveeveeoeve nw ~ Flevee Yeer veneR mecePeheelee efkeâ Deheveer efpeme ketâkeâ keâerefnHeâepele ceW Jen efove-jele peesDehekeâce& keâjlee jnlee nw, mebJesoveemes efjMlee keâcepeesj nesles ner JenSW" peeleer nw ~ ke=âef$ece GheeÙeeW mesùoÙe keâer efLejkeâve veneR peieeF& peemekeâleer ~ pees otmejs keâer ketâkeâ keâesuetškeâj mece=æ yeveves keâe meheveeosKeles nQ, YekeâmeeJeve cegõeJeeueerGvekeâer oefjõlee GvnW Kee-Ûeyee peeleernw Deewj mJeÙeb cejves keâe veece veneRuesleer ~ ceiej ocYe mecePe keâerjesMeveer keâes ceej oslee nw ~ TBÛeermeeceLÙe&Jeeues ueesie Yeer meeOeejCeyeele venerb mecePe heeles ~ ocYe nerlees Lee keâeceosJe keâe efpemeves jeflekesâ meewYeeiÙe keâes jeKe ceW efceueeefoÙee Lee ~ otmejs kesâ jeie keâesÚsÌ[ves keâer celeJeeues keâeceosJe keâerOe=°lee keâer mepee yesiegveen jefle keâesefceue ieÙeer Leer ~ ocYe DeewjveemecePeer mes pevceer Deeie ceWefvejhejeOeer-efvejern Yeer peue peelesnQ ~ peue jns nQ ~


mebmcejCe

keâeMe ceQ ceervee kegâceejer keâer yeele ceeve ueslee !

peieobyee Øemeeo oeref#ele

e f n voe r k e s âJeefj‰ keâLeekeâej,GhevÙeemekeâej ~GhevÙeeme cegoe&Ieje fnvoe r ke s â omemeJe&ßes‰ GhevÙeemeeW

cesb veeefcele ~ censMe Yeó keâer keâF& efHeâuceeW kesâuesKekeâ ~ efHeâueneue mesJeeefveJe=efòe kesâ hevõnJe<eeX yeeo Yeer jÛeveelcekeâ ¤he mes meef›eâÙe ~efm›eâhš uesKeve kesâ meeLe-meeLe keâF& he$e-heef$ekeâeDeeWceW mlebYe uesKeve ~

Gve efoveeW Oecexvõ, ceveespekegâceej, ieguepeej Deeefo mebIe<e&jle LesDeewj ceerveekegâceejer mes efceueves kesâ efueS Dekeämej mesš hej DeeÙeekeâjles Les ~ leye Jes keâceeue Decejesner kesâ meeLe jne keâjleer LeeRDeewj keâceeue Decejesner ves Gvekesâ Debiej#ekeâ kesâ ¤he ceW yeekeâjDeueer veece kesâ Skeâ oeoe šeFhe Deeoceer keâes yeneue keâj jKeeLee ~ Gmekeâer GheefmLeefle ceW Gme peceeves keâs yeÌ[s mšej jepesvõkegâceej, jepekegâceej Jeiewjn Yeer ceervee kegâceejer mes yengle mebYeuekeâjyeele keâjles Les ~

ceervee kegâceejer mes cesjer henueercegueekeâele ‘Ûeje]ie keâneb jesMeveer keâneb’ kesâ mesšhej ngF& Leer ~ efHeâuce kesâ Øees[Ÿetmej osJesvõieesÙeue cesjs Jeefj‰ efce$e Les efpevekeâer Metefšbie ceWceQ Dekeämej peeÙee keâjlee Lee ~ Skeâ efove mJeÙebceervee kegâceejer ves Gvemes cesjs yeejs ceW hetÚe ~ Gmekesâyeeo osJesvõ ieesÙeue keâevepeefjÙee cesjs yeejs ceW henuesmes keâneR pÙeeos mekeâejelcekeânes ieÙee ~ osJesvõ peer kesâmeeLe Gvemes cegKeeefleye nesveskesâ yeeo ceQves Ùen cenmetmeefkeâÙee efkeâ Fleveer yeÌ[er mšejnesves kesâ yeeJepeto ceerveekegâceejer ceW keâesF& ieg¤j veneRLee ~ Jes efkeâmeer Deece Fbmeevekeâer lejn menpe Deewj mejueLeeR ~ cegPemeW GvneWves efHeâuceeWceW DeefYeveÙe kesâ yeejs ceWhetÚe ~ ceQ cegbyeF& ceW efHeâuceeW kesâ Deekeâ<e&Ce ceW nerDeeÙee Lee, FmeefueS men<e& lewÙeej nes ieÙee ~osJesvõ ieesÙeue Deewj ceerveekegâceejer ves cesje veecevejsve kegâceej jKee ~ Gve efoveeW kegâceej šeFefšuepÙeeos Ûeuee keâjlee Lee ~ osJesvõ ieesÙeue keâerDeieueer efHeâuce Leer ‘hÙeej keâe meeiej’ efpemeceWjepesvõ kegâceej Deewj ceervee kegâceejer kesâ meeLe cesjeveece Fvšês[Ÿetefmebie vejsve kegâceej Yeer Lee ~ m›eâerveDeewj DevÙe keâF& he$eeW ceW Hegâue hespe efJe%eeheve YeerÚhe ieÙes ~ Gmeer meceÙe ÙeMe ÛeesheÌ[e keâer henueer

efveoxefMele efHeâuce ‘Oetue keâe Hetâue’ efjueerpe ngF&Leer ~ ÙeÅeefhe Ùen Skeâ efnš efHeâuce Leer ceiejveeÙekeâ jepesvõ kegâceej keâe Ûeefj$e vesiesefšJe LeekeäÙeeWefkeâ veeefÙekeâe ceeuee efmevne kesâ ieYe&Jeleer nesveskesâ yeeo Jen Gmemes Meeoer veneR keâjlee nw DeewjFme lejn Skeâ veepeeÙepe Deewueeo keâe pevce

neslee nw ~ jepesvõ kegâceej keâe KeÙeeue Lee efkeâ‘Oetue keâe Hetâue’ veeefÙekeâe ØeOeeve nw FmeefueSGvneWves Dee«en efkeâÙee efkeâ efHeâuce keâer keâneveeryeoue oer peeÙe ~ leye lekeâ efHeâuceeW kesâ jerceskeâkeâe oewj Ûeue heÌ[e Lee ~ ‘Deewjle’ keâer jerceskeâ‘ceoj Fbef[Ùee’ meHeâue nes Ûegkeâer Leer ~ lew ngDeeefkeâ osJesvõ ieesÙeue keâer ner hegjeveer efHeâuce DeebKeWkeâe jerceskeâ efkeâÙee peeÙe ~ Fme yeoueer ngF&keâneveer ceW ÙeÅeefhe cesjer keâesF& Yetefcekeâe veneR Leer,uesefkeâve FmeceW Skeâ meerve ceQves ceervee kegâceejer kesâ

meeLe efkeâÙee ~ ceerveepeer kesâ ner Dee«en hej osJesvõieesÙeue ves Deheveer otmejer efHeâuce ‘otj keâer DeeJeepe’ceW cegPes Skeâ cenlJehetCe& Yetefcekeâe oer ~ yeeo ceWefHeâuce ‘oer#ee’ Deewj ‘efiejJeer’ ceW Yeer ceQves keâeceefkeâÙee ~

Gve efoveeW pees Skeâ heesefueefškeâue cetJecesvšÛeue jne Lee, Jees DeheveerlejHeâ cegPes Deekeâef<e&le keâjjne Lee ~ Ùen ueie jne Leeefkeâ jepeveereflekeâ keâeÙe& efHeâuceceW DeefYeveÙe keâjves mes keâneRpÙeeos cenòJehetCe& nw ~ leyecegPes ueielee Lee efkeâ efmevesceeDeewj jepeveerefle hejmhej efJejesOeernQ ceiej Deye cegPes ueielee nwJen Skeâ Yeüce Lee ~ oesveeWSkeâ otmejs kesâ hetjkeâ nes mekeâlesnQ ~ Deiej ceQ ceerveekegâceejer kesâefveÙeefcele mebheke&â ceW neslee lees

osj meyesj cesjer Skeâ Deheveer peien yeve mekeâleerLeer ~ Gve efoveeW Oecexvõ, ceveespekegâceej, ieguepeejDeeefo mebIe<e&jle Les Deewj ceerveekegâceejer mes efceueveskesâ efueS Dekeämej mesš hej DeeÙee keâjles Les ~ leyeJes keâceeue Decejesner kesâ meeLe jne keâjleer LeeRDeewj keâceeue Decejesner ves Gvekesâ Debiej#ekeâ kesâ¤he ceW yeekeâj Deueer veece kesâ Skeâ oeoe šeFheDeeoceer keâes yeneue keâj jKee Lee ~ GmekeâerGheefmLeefle ceW Gme peceeves keâs yeÌ[s mšej jepesvõkegâceej, jepekegâceej Jeiewjn Yeer ceervee kegâceejer mes


efpeme Meefòeâ kesâ meeLe ceQ Deheveer ueÌ[eF& ueÌ[vee Ûeenlee ntB,veneR ueÌ[ heelee ~ efkeâmeer ueeskeâefØeÙe JÙeefòeâ kesâ MeyoeW keâe peescenòJe neslee nw Jen uesKekeâ keâe veneR neslee ~ Deepe uesKekeâ kesâ¤he ceW pees cesjer henÛeeve nw Gmekesâ efueS ceQves yengle keâce meceÙeefoÙee nw ~ Deiej ceQ efmevescee ceW meHeâue neslee lees Yeer cesje efueKeveeÚtšlee veneR ~ yeefukeâ ceQ efHeâuce ceeOÙece keâe hetje Fmlesceeue keâjmekeâlee Lee ~

yengle mebYeuekeâj yeele keâjles Les ~ ceervee kegâceejerkeâer yeeleÛeerle ceW peerJeve mes Skeâ Demeblees<ePeuekeâlee Lee ~ pewmee efkeâ pÙeeoslej DeewjleeW keâerÛeenle nesleer nw efkeâ Gmes keâesF& Deheves meheveeW keâejepekegâceej efceues, ceervee kegâceejer kesâ ceve ceW Yeerjner ner nesieer uesefkeâve cegPes ueielee nw efkeâ Deblelekeâ GvnW hÙeej kesâ veece hej ÚueeJee ner efceuee~ ceQ mesš hej Dekeämej osKelee Lee efkeâceervee kegâceejer keâer DeebKeW efkeâmeer DevepeeveerleueeMe ceW Ùeneb Jeneb Yeškeâleer jnleer LeeR~ ceQ hetjer lejn mecePe veneR heeÙee efkeâ ÙenleueeMe efkeâme Ûeerpe keâer Leer ~

ceervee kegâceejer Deheves kewâefjÙej kesâieesu[ve heerefjÙe[ ceW keâceeue Decejesner kesâmeeLe LeeR ~ Gvekeâer meejer efHeâuceeW keâer[erefuebie keâceeue Decejesner kesâ ner ceeOÙecemes nesleer Leer ~ cegPes ueielee nw efkeâkeâceeefuemleeve mštef[Ùees ceervee kegâceejer kesâner hewmeeW mes yevee nw keäÙeeWefkeâ keâceeueDecejesner keâer Skeâ cee$e efnš efHeâuceLeer ‘cenue’ ~ yeekeâer efHeâuceW kegâÚ KeemeveneR Ûeueer LeeR ~ ceerveekegâceejer keâer yeeleÛeerlemes Ssmee Peuekeâlee Lee efkeâ GvnW DehevesKeÛex Yej ner hewmes efceuelesLes ~ Thej mes keâceeueDecejesner keâer Deesj mes kegâÚlekeâueerHeWâ Yeer efceueleer jnleerLeeR ~ Deblele: ceerveekegâceejerves Gvekeâe Iej ÚesÌ[e Deewjpeevekeâer kegâšerj ceW DeheveeryenveeW kesâ heeme jnves kesâefueS Ûeueer DeeFË ~ yeuejepemeenveer Deewj YeejleYet<eCeGvnW ve meheesš& keâjles DeewjJes hegefueme ceW ve peeleeR leesMeeÙeo keâceeue Decejesner keâer efiejHeäle mes GvnWkeâYeer Úgškeâeje ve efceuelee ~

Jes Deefle YeeJegkeâ ceefnuee LeeR, YeeJegkeâlee vesGvnW MeeÙeje yevee efoÙee ~ GvnW š^spe[er keäJeervekeâne peelee nw ~ Jen š^spe[er Gvekesâ Deboj Leer,pees efHeâuceeW ceW Dee peeÙee keâjleer Leer ~ cegPes Fmeyeele keâe leeGceü DeHeâmeesme jnsiee efkeâ ceQves GvnWDeheves peerJeve ceW Jees cenòJe veneR efoÙee efpemekeâer

Jees nkeâoej LeeR ~ Gvekesâ peerJeve ceW pees š^sefpekeâceesÌ[ DeeÙes, yengle mebYeJe Lee efkeâ ceQ GvnWhee@peerefšJe keâj heelee ~ ceiej peye Ûeerpe Deehekesâmeeceves nesleer nw lees Gmekeâe cenòJe mecePe ceWveneR Deelee ~ ceervee kegâceejer Fme yeele mes cegPemesYeerlej Yeerlej KeHeâe Leerb efkeâ ceQ efmevescee keâesDehevee kewâefjÙej keäÙeeW veneR yeveevee Ûeenlee ~

efHeâuce Fb[mšêr 90³ DeÙeesiÙe ueesieeW mes YejerngF& nw ~ cegPes Ùen ieJeeje veneR Lee efkeâ Fme YeerÌ[ceW peekesâ ceQ efkeâmeer lejn Deheveer peien yeveeTB ~cew mlebYe uesKeve, Fefleneme uesKeve, keâneveer-GhevÙeeme uesKeve, heškeâLee-mebJeeo uesKeve DeeefokeâF& lejn kesâ uesKeve mes pegÌ[e jne, Skeâefve‰leekeâYeer DeeF& veneR ~ keâYeer Ùen lew veneR keâj heeÙeeefkeâ Ùener keâjvee ÛeeefnS ~ Deiej Skeâ efoMee ceW

pÙeeos keâece keâjlee lees yeele kegâÚ Deewj nesleer ~Deiej ceQ efmevescee keâer ogefveÙee ceW DeefYeveslee

kesâ ¤he ceW mJeÙeb keâes meHeâue keâj ueslee leesjepeveereflekeâ peerJeve ceW Fmekeâe Yejhetj HeâeÙeoeefceuelee cegPes ~ Deepe pees kegâÚ veneR keâj heeleentB Jen meye kegâÚ keâj heelee ~ efpeme Meefòeâ kesâmeeLe ceQ Deheveer ueÌ[eF& ueÌ[vee Ûeenlee ntB, veneR

ueÌ[ heelee ~ efkeâmeer ueeskeâefØeÙe JÙeefòeâ kesâMeyoeW keâe pees cenòJe neslee nw Jen uesKekeâkeâe veneR neslee ~ Deepe uesKekeâ kesâ ¤he ceWpees cesjer henÛeeve nw Gmekesâ efueS ceQvesyengle keâce meceÙe efoÙee nw ~ Deiej ceQefmevescee ceW meHeâue neslee lees Yeer cesjeefueKevee Útšlee veneR ~ yeefukeâ ceQ efHeâuceceeOÙece keâe hetje Fmlesceeue keâj mekeâleeLee ~

pees ueesie keâceefMe&Ùeue efmevescee DeewjDeeš& efmevescee Deueie veece osles nQ GvemesceQ Skeâoce mencele veneR ntB ~ efHeâucekeâceefMe&Ùeue ner nesveer ÛeeefnS ~ pees efHeâuceøebâš yeWÛeme& keâes ¤uee ve mekesâ, nBmee vemekesâ, YeeJeveeSb ve peiee mekesâ, GcebieW veYej mekesâ, ueesieeW keâes Deheves meeLe peesÌ[ ve

mekesâ, Gmekeâer meeLe&keâlee keäÙeenw ?

ceefCe keâewue Deewj kegâceejmeenveer ves Deheves mejkeâejer mebhekeâeXkeâe HeâeÙeoe G"ekeâj JeeefnÙeeleefHeâuceW yeveeFË Deewj mejkeâej keâekeâjesÌ[eW ¤heÙee [gyeeÙee Yej nw ~Gve keâuee efHeâuceeW keâes Deepekeâewve Ùeeo keâjlee nw ?

(Deveg<keâe kesâ mebheeokeâ jemeefyenejer heeC[sÙe mes yeeleÛeerle hej DeeOeeefjle)

mebheke&â :- 202, Oeveue#ceer še@Jej,

Sme.Jeer.heer.veiej, DebOesjer (he.), cegbyeF& -53.

ceesyee.: 9867528625


Ùen Deekeâefmcekeâ veneR nw efkeâ efheÚues kegâÚ Je<eeX ceW keâF& yeÌ[shegjmkeâej ceefnueeDeeW keâes efceues nQ ~ veesyesue hegjmkeâej [esefjmeuesefmeve keâes Deewj cewve yegkeâj hegjmkeâej Sveer SvejeFš keâes efceueenw ~ Yeejle ceW Yeer Deepe Œeer keâes nj lejn keâe cebÛe Deewj Deheveeryeele keânves keâes efceue jne nw ~ Skeâ meeceeefpekeâ efmLeefle keâer DeesjDeehekeâe OÙeeve efoueevee Ûeenleer ntB ~ yengle veneR, efmeHe&â heÛeememeeue henues keâer nce yeele keâjW lees DeewjleW Deheves veece mes veneRDeheves efjMleeW mes peeveer peeleer LeeR ~

oefueleeW kesâ DeueeJee Yeer veejer peneB nwÛeens Jees meJeCe& nes Jees Yeer oefuele nw Deheves DeLe&ceW ~ lees ceQ otmejs Jeie& keâer Skeâ Deece Deewjle keâeryeele keâ¤Bieer ~ Deheveer yeele ceQ keâefJelee mes Meg¤keâjvee Ûeenleer ntB, efnboer keâer Skeâ ØeKej ÙegJeekeâJeefÙe$eer nQ Øe%ee jeJele, Gvekeâer Úesšer meer ÛeejhebefòeâÙeeW keâer keâefJelee nw:

efpelevee meleeDeesies, Glevee G"tBieerefpelevee oyeeDeesies, Glevee GietBieerefpelevee yeebOeesies, Glevee

yentBieerefpelevee yebo keâjesies, Glevee

ieeTBieerefpelevee Deheceeve keâjesies,

Gleveer efve[j nes peeTBieerefpelevee mecceeve keâjesies,

Gleveer efveKej peeTBieerÙes Deepe keâer ÙegJee keâJeefÙe$eer

nQ ~ cesjs KÙeeue mes Deepe kesâheÛeeme meeue henues Ùes keâefJeleeveneR efueKeer pee mekeâleer Leer ~Øe%ee jeJele, Yeesheeue kesâ yengleØeefmeæ keâefJe nQ YeieJele jeJele, Gvekeâer yesšer nQDeewj Fme keâefJelee keâe Meer<e&keâ nw yeerpe ceb$e ~Skeâ Deewjle keâe yeerpe ceb$e ~ yengle meejer yeeleFme keâefJelee mes meeHeâ nes peeleer nw ~ Deepe mesheÛeeme meeue henues ceefnueeDeeW keâer meeceeefpekeâefmLeefle Deewj Gvekesâ meMeòeâerkeâjCe, GvekeâerGheueefyOeÙeeW Deewj mebIe<eeX hej, Gvekesâ jÛes meeefnlÙeDeewj DeJeOeejCeeDeeW hej yeeleÛeerle veneR keâer

efJeceMe&

Œeer meMeòeâerkeâjCe Deewj oefuele Ûeslevee

megOee DejesÌ[e

peeleer Leer ~ efŒeÙeeW hej pees Yeer ÛeÛee&SB ngFË Jeesheg¤<eeW ves keâeR ~ Ûeens Jees meeceeefpekeâ mejeskeâejeWkesâ ceösve]pej nes Ùee menevegYetefle mes ~ cenelceeieebOeer, jececeveesnj ueesefnÙee, [e@. yeeyeemeensyeDeebyes[keâj kesâ Œeer mebyebOeer mejeskeâejeW mes ncemeYeer heefjefÛele nQ ~ Ùen efmLeefle oes oMekeâeW mesefJeÕe kesâ meye #es$eeW ceW osKeer pee jner nw efkeâefŒeÙeeB mJeÙeb Deheves keâes efJe<eÙe yeveekeâj ÛeÛee&keâj jner nQ ~ Deheveer mecemÙeeDeeW mes pegÌ[s efJe<eÙe

G"e jner nQ ~ Ùen Deekeâefmcekeâ veneR nw efkeâefheÚues kegâÚ Je<eeX ceW keâF& yeÌ[s hegjmkeâej ceefnueeDeeWkeâes efceues nQ ~ veesyesue hegjmkeâej [esefjme uesefmevekeâes Deewj cewve yegkeâj hegjmkeâej Sveer SvejeFš keâesefceuee nw ~ Yeejle ceW Yeer Deepe Œeer keâes nj lejnkeâe cebÛe Deewj Deheveer yeele keânves keâes efceue jnenw ~ Skeâ meeceeefpekeâ efmLeefle keâer Deesj DeehekeâeOÙeeve efoueevee Ûeenleer ntB ~ yengle veneR, efmeHe&â

heÛeeme meeue henues keâer nce yeele keâjW leesDeewjleW Deheves veece mes veneR Deheves efjMleeW mespeeveer peeleer LeeR ~

Deewjle kesâ efueS Heâueeb keâer ceeB, Heâueeb keâerÛeeÛeer, ceeceer, yegDee nesves keâer henÛeeve Leer ~nceceW mes efkeâleveeW keâes ceeuetce nw efkeâ nceejerhejoeoer Ùee hejveeveer keâe veece keäÙee Lee ~ heg¤<eeWkesâ veece nesles Les Deewj veeceeW kesâ henues mejoej,"ekegâj, ueeuee, jeÙemeenye, ceg bMeer keâe

mecceevepevekeâ DeesnoeYeer pegÌ[e jnlee Lee ~uesefkeâve DeewjleW DehevesveeceeW mes veneR efjMleeWmes peeveer peeleer LeeR ~keâF& yeej mebÙegòeâ heefjJeejeWces b FvnW yeÌ[er yent,cePeueer yent, Úesšer yentkeânkeâj yegueeÙee peeleeLee ~ Ùee efHeâj DeeiejsJeeueer ÛeeÛeer, yejsueerJeeueer Deccee, keâevehegjJeeuee r cee wmee r keâe

mebyeesOeve efoÙee peelee Lee ~ hej Fve DeewjleeW keâesGvekesâ veece mes mebyeesefOele veneR efkeâÙee peelee Lee ~

Skeâ Deewj Ûeer]pe Deeheves osKeer nes keâF&heefjJeejeW ceW, meyeceW veneR uesefkeâve DeefOekeâebMeheefjJeejeW ceW pees JebMeJe=#e yeveeÙes peeles Les GveceWyesMekeâ yesšeW keâes pevce lees DeewjleW osleer LeeR,uesefkeâve veece veneR nesles Les ~ Gme Je=#e ceW, GmeomleeJes]pe ceW DeewjleeW kesâ veece hetjer lejn veoejo

Ûeej keânevee rmeb«en ØekeâeefMele~ keâneefveÙeeb keâF&YeejleerÙe Yee<eeDeeWke sâ Deeflee fjòeâefJeosMeer Yee<eeDeeWceW Yeer Devetefole ~keâF& heef$ekeâeDeeW ceW

mlebYe uesKeve ~


Les ~ kegâÚ heefjJeej ]pe¤j DeheJeeo jns neWies hejcegKÙele: lemJeerj Ùener Leer ~ DeewjleeW ves heÌ{vee-efueKevee Meg¤ efkeâÙee ~ pewmes ner heÌ{-efueKe keâjGmeves Skeâ veece heeÙee Deewj Deheveer Skeâ henÛeeve,Skeâ DeeF[Wefššer lewÙeej keâer, Gmekeâer meyemeshenues škeâjenš efjMleeW mes Meg¤ ngF& ~ meyemeshenues ceeB-yeehe mes, keäÙeeWefkeâ ueÌ[keâer keâe YeefJe<ÙeGmekesâ Deheves neLe ceW veneR, Gmekesâ ceeB-yeehe leÙekeâjles Les efkeâ Jees Meeoer keâneB keâjsieer ~ ÙeneB lekeâefkeâ Gmekeâe Deeies heÌ{vee Ùee Meeoer kesâ yeeoveewkeâjer keâjvee, Meeoer kesâ yeeo Gmekesâ memegjeueJeeues leÙe keâjles Les ~ Deye peye ueÌ[efkeâÙeeB heÌ{vesueieeR lees Gvemes veewkeâjer keâjJeevee Deece ceOÙeJeieeaÙeheefjJeejeW kesâ efueS Yeer mecceevepevekeâ veneR mecePeepeelee Lee ~ Deewj Ssmes heefjJeejeW keâes heeme-heÌ[esmekesâ ueesie nsÙe Âef° mes osKeles Les, efpevekeâerueÌ[efkeâÙeeB veewkeâjer keâjleer LeeR ~

ceVetpeer yeleeleer nQ efkeâ peye Jees veewkeâjerkeâjleer LeeR lees Gvekeâer ceeB peneB Yeer peeleerb efkeâmeerYeer meeceeefpekeâ keâeÙe&›eâce ceW lees DeewjleW keânleeRefkeâ YeF& Ssmeer keäÙee ]pe¤jle Deeve heÌ[er efkeâ legceueÌ[keâer mes veewkeâjer keâjJee jner nes ~ lees ÙesefmLeefle keâF& ceOÙeJeieeaÙe heefjJeejeW ceW Leer ~ Ùeeveerkegâue pecee veleerpee Ùes efkeâ ueÌ[efkeâÙeeB heÌ{-efueKejner LeeR, hej Fmekesâ yeeJepeto nceejs ceOÙeJeieeaÙemeceepe ves Skeâ leÙeMegoe {eBÛee yevee jKee Lee ~Skeâ efHeâkeäme hewšve& efpemeceW heÌ{er-efueKeer ueÌ[keâerkeâes Yeer "eWkeâheerš keâj efHeâkeäme keâj efoÙee peeleeLee ~ nceejs meceepe ves meyekeâer YetefcekeâeSB leÙekeâj jKeer LeeR ~ heg¤<e keâer mhesme yeenjer Leer DeewjceefnueeDeeW keâer Iej keâer ÛeejoerJeejer kesâ Yeerlej ~Deewjle ves pewmes ner Fme Iej kesâ Yeerlej kesâ mhesmekeâes ueebIee henues meJeeue G" KeÌ[s ngS efHeâjueebÚve ueieves ueies ~ Deewjle keâes yeenjer mhesmemes ncesMee keâešves keâer keâesefMeMe keâer ieÙeer ~FmeefueS veejerJeeoer uesKeve Deepe kesâ meceÙe keâer]pe¤jle nw ~ Ùes Œeer meMeòeâerkeâjCe Deewj peeie¤keâleekeâe Øemeej keâjves kesâ efueS Skeâ keâejiej Deew]peejkeâer ]pe¤jle FmeefueS nw efkeâ DeeOegefvekeâlee DeewjGoej meesÛe kesâ leceece oeJeeW-veejeW Deewj ØeefleJeeoeWkesâ yeeJepeto Œeer keâer meeceeefpekeâ efmLeefle DeewjGlLeeve ceW yengle yeÌ[e heefjJele&ve veneR DeeÙee nw~ Deepe Yeer Jees mecePeewleeW Deewj oesnjs keâeÙe&Yeej

kesâ yeerÛe efheme jner nQ ~ Fmes leesÌ[vee, yeoueveeÙee mebJeejvee Skeâ uebyeer ueÌ[eF& nw ~ nj #es$e ceWefŒeÙeeB Deheveer lejn mes Ùes ueÌ[eF& ueÌ[ jner nQ~ meYeer YeejleerÙe Yee<eeDeeW kesâ ve efmeHe&â keâLeemeeefnlÙe, yeefukeâ keâefJelee ceW Yeer Œeer Ûeslevee vesDeheveer GheefmLeefle hetjer ienjeF& Deewj efMeöle mesope& keâjJeeÙeer nw ~ ceQ Deehekeâes Skeâ keâefJeleemegveeleer ntB ~ Ùes keâefJelee nw meefJelee efmebn keâer nw~ Ùes ÙegJee keâJeefÙe$eer nQ -

ceQ efkeâmekeâer Deewjle ntB ~ keâewve nw cesjehejcesÕej ~ efkeâmekesâ heeBJe oyeeleer ntB ~efkeâmekeâe efoÙee Keeleer ntB ~ efkeâmekeâer ceejmenleer ntB ~ Ssmes ner Les meJeeue Gmekesâ ~yew"er Leer pees cesjs meeceves Jeeueer meerš hej,jsueieeÌ[er ceW meHeâj keâjleer ~ Gceü nesieerkeâesF& meòej-heÛenòej meeue ~ DeeBKeW OebmeieÙeer LeeR Gmekeâer ~ Ûesnjs hej Les og:Ke kesâhe"ej ~ LeeR Deveskeâ HeâškeâejeW keâer KeeFÙeeB~ meesÛekeâj ceQves yengle keâne Gmemes ~ ceQefkeâmeer keâer Deewjle veneR ntB ~ ceQ DeheveerDeewjle ntB ~ ceQ Dehevee Keeleer ntB ~ peye peerkeâjlee nw leye Keeleer ntB ~ ceQ efkeâmeer keâerceej veneR menleer ~ Deewj cesje hejcesÕejkeâesF& veneR ~ Gmekeâer DeeBKeeW ceW Yej DeeÙeerSkeâ Demenpe KeeceesMeer ~ Deen! kewâmeskeâšsiee peerJeve Fme Deewjle keâe ~ mebMeÙe ceWheÌ[ ieÙeer Jen ~ mecePeles ngS meYeer kegâÚ ~ceQves Gmekeâer DeebKeeW keâes Deheves Dekesâueshevekesâ ieJe& mes Yejvee Ûeene ~ efHeâj nBme keâjkeâne ~ cesje peerJeve legcneje ner peerJeve nw~ cesjer Ùee$ee legcnejer ner Ùee$ee ~ uesefkeâvekegâÚ Ieefšle ngDee pees legce veneR peeveleer ~nce meye peeveles nQ Deye ~ efkeâ keâesF& efkeâmeerkeâe veneR neslee ~ meye Deheves nesles nQ ~Deheves Deehe ceW ueLeheLe ~ Deheves nesves kesânkeâ mes uekeâokeâ ~ Ùee$ee uesefkeâve meceehleveneR ngF& nw ~ DeYeer heej keâjveer nQ keâF&Deewj KeeFÙeeB HeâškeâejeW keâer ~ og:Ke kesâkeâF& mecegõ ~ he"ej ÙeeleveeDeeW kesâ DeYeerDeewj oes Ûeej ~ peye DeeefKej DeeÙesieer JenDeewjle ~ efpemes osKe legce Deewj Yeer efJeefmcelenes peeDeesieer ~ YeÙeYeerle Yeer MeeÙeo ~jesDeesieer Gmekesâ peerJeve kesâ efueS, efHeâj nes

meMebefkeâle ~ kewâmes keâšsiee Fme Deewjle keâepeerJeve efHeâj mes keânesieer legce ~ uesefkeâve JennBmesieer cesjer ner lejn ~ efHeâj keânsieer ~Gvcegòeâ ntB osKees Deewj Ùen Deemeceeve mecegõÙen ~ Gmekeâer uenjW Deewj nJeeSb Ùen ~Deewj GmeceW yemeer Øeke=âefle keâer iebOe, meyecesjer nw ~ Deewj ceQ ntB Deheves hetJe&peeW keâerMeehe ~ Deewj DeefYeuee<eeDeeW mes otj ~hetCe&leÙee Deheveer ~

Deepe mes heÛeeme meeue henues lekeâ ceefnueeuesKeve keâes Skeâ mecceeveveerÙe opee& Øeehle veneRLee ~ Deewj pees oes-Ûeej ceefnueeSB jÛevee keâjleerYeer LeeR GvnW Iej kesâ meerefcele oeÙejeW kesâ meerefcelemecemÙeeDeeW kesâ oeÙejs ceW jÛee uesKeve ceevekeâj,Ùen Iej yew"er Tyeer ngF& megKeer ceefnueeDeeW keâeuesKeve ceevekeâj iebYeerjlee mes veneR efueÙee peeleeLee ~ Deepe kesâ YeejleerÙe meeefnlÙe ceW DeiejDeefveJeeÙe& ¤he mes ceefnueeDeeW Éeje jÛes ieÙesmeeefnlÙe hej ÛeÛee& keâer peeleer nw lees Gmekeâe SkeâkeâejCe Ùen Yeer nw efkeâ efnboer keâLee meeefnlÙe ceWefheÚues leerve oMekeâeW mes uesefKekeâeDeeW keâer mebKÙeeceW iegCeelcekeâ Je=efæ ngF& nw ~ henues ceefnueeDeeWkesâ uesKeve keâes Iej-heefjJeej keâer ÛeejoerJeejer ceWkewâo Deewj meceepe keâer otmejer Dence mecemÙeeDeeWmes keâše ngDee Hegâme&leer uesKeve ceeve keâj ojefkeâveejkeâj efoÙee peelee Lee ~ Deepe Dehes#eeke=âle efvece&ceneskeâj Gmekeâer peeBÛe-heÌ[leeue keâer peeleer nw ~ceefnueeDeeW Éeje jÛes ieÙes meeefnlÙe keâe efheÚueskegâÚ Je<eeX mes Skeâ mekeâejelcekeâ SJeb GOJe&cegKeerefJekeâeme Fme JeòeâJÙe keâes Keeefjpe keâjlee nw ~heÌ{er-efueKeer Oevee{Ÿe ceefnueeSb oeshenj kesâ HegâjmeleceW keâuece Iemeeršleer Ùee efÛe$ekeâejer keâjleer nQ ~Skeâ yeej cesjer Skeâ keâneveer DeeÙeer Leer pevemeòeeceW ‘Ùes jemlee Gmeer Demheleeue keâes peelee nQ’ ~yengle uebyeer keâneveer Leer lees Gmekesâ efueS cesjsheeme Skeâ yengle uebyee-mee he$e DeeÙee Lee peesÚhee Yeer Lee Deewj Gmekesâ Gòej ceW ceQves ÙenerefueKee Lee efkeâ ceQ DeewjleeW keâes oeshenj keâerHegâjmeleer veeRo ceW megueeves kesâ efueS keâneefveÙeeBveneR efueKeleer ~ Jes veeRo mes peie peeSB, GvekeâerveeRo Kejeye nes peeÙe FmeefueS ceQ efueKeleer ntB ~

jepeWõ ÙeeoJepeer keâe JeòeâJÙe nw, ‘‘TyeerngF& metKeer ceefnueeDeeW keâe uesKeve’’ pees nce


keäÙee DeeefLe&keâ ¤he mes DeelceefveYe&j nesves Deewj Deheves heefjJeejkeâe KeÛe& Kego G"eves keâer meeceLÙe& jKevesJeeueer ceefnueeSB DeheveerMeleeX hej ef]peboieer yemej keâj mekeâleer nQ ? keäÙee TBÛes DeesnoeW hejkeâeÙe&jle ceefnueeSB Yeer Deheves keâeÙe&#es$eeW kesâ yeÌ[s-yeÌ[s HewâmeueeW ceWefveCee&Ùekeâ keâer Yetefcekeâe Deoe keâjleer nQ ? keâjleer neWieer, hejblegDeheves peerJeve ceW Jees keäÙee keâjleer nQ ? Deehe ØeYee Kesleeve keâerDeelcekeâLee GhevÙeeme ‘DevÙee mes DevevÙee’ ceW osKe ueerefpeS efkeâpees Deewjle Deheves hewjeW hej yengle ce]peyetleer mes KeÌ[er nw, Gmekesâ veerÛeskeâce mes keâce n]peejeW keâce&Ûeejer keâece keâj jns nQ, uesefkeâve DehevespeerJeve ceW Jees efkeâlevee Skeâ JÙeefòeâ hej efveYe&j nw Deewj kewâmes GmekesâFbefiele hej veeÛeleer nw ~ Ùes meyemes yeÌ[e GoenjCe nw Skeâ DeelceefveYe&jceefnuee keâer efveYe&jlee keâe ~

ueesieeW hej, ce=oguee peer hej Deewj keâF& ueesieeW hejÛemhee efkeâÙee ieÙee nw ~ Fme lejn kesâ heg¤<emebheeokeâeW kesâ JeòeâJÙe heÌ{keâj osyeesje ke@âcejesvekeâer Skeâ Ùegefòeâ Ùeeo Deeleer nw efkeâ uesKeve YeerSkeâ leb$e nw DeefOekeâebMe leb$eeW keâer lejn ~ Fme hejYeer MeefòeâMeeueer Jeie& ves SkeâeefOekeâej pecee jKeenw ~ Skeâ leLÙeiele DeebkeâÌ[s keâer Deesj OÙeeve osvee]pe¤jer nw efkeâ nce ceneveiejeW Ùee Úesšs MenjeW ceWjnvesJeeueer efpeve heÌ{er-efueKeer keâecekeâepeer DeewjleeWkeâer yeele keâjles nQ Gvekeâer mebKÙee hetjs Yeejle ceWoes ØeefleMele nw ~ Ùen leyekeâe Yeer keäÙee Deewjleneskeâj hewoe ngF& mecemÙeeDeeW mes DeÚtlee nw ~keâecekeâepeer DeewjleeW keâer Iej Deewj yeenj keâerognjer efpeccesoejer ceW keäÙee GmesDeheves heefle Ùee heefjJeejJeeueeWmes keâesF& efjÙeeÙele efceueleer nw? keäÙee DeeefLe&keâ ¤he mesDeelceefveYe&j nesves Deewj DehevesheefjJeej keâe KeÛe& Kego G"eveskeâer meeceLÙe& jKevesJeeueerceefnueeSB Deheveer MeleeX hejef]peboieer yemej keâj mekeâleer nQ? keäÙee TBÛes DeesnoeW hejkeâeÙe&jle ceefnueeSB Yeer DeheveskeâeÙe&#es$eeW kesâ yeÌ[s-yeÌ[s HewâmeueeWceW efveCee&Ùekeâ keâer YetefcekeâeDeoe keâjleer nQ ? keâjleerneWieer, hejbleg Deheves peerJeveceW Jees keäÙee keâjleer nQ ?Deehe ØeYee Kesleeve keâer DeelcekeâLee GhevÙeeme‘DevÙee mes DevevÙee’ ceW osKe ueerefpeS efkeâ peesDeewjle Deheves hewjeW hej yengle ce]peyetleer mes KeÌ[ernw, Gmekesâ veerÛes keâce mes keâce n]peejeW keâce&Ûeejerkeâece keâj jns nQ, uesefkeâve Deheves peerJeve ceW Jeesefkeâlevee Skeâ JÙeefòeâ hej efveYe&j nw Deewj kewâmesGmekesâ Fbefiele hej veeÛeleer nw ~ Ùes meyemes yeÌ[eGoenjCe nw Skeâ DeelceefveYe&j ceefnuee keâer efveYe&jleekeâe ~

Fmeer meJeeue mes pegÌ[e meJeeue Ùen Yeer nwefkeâ nce keâye lekeâ Fme oes ØeefleMele keâer yeelekeâjles jnWies, efpemeceW keâceesyesMe nce Deheves keâesYeer Megceej keâjles nQ Deewj Kego keâes efceueer megefJeOeeDeeWDeewj efjÙeeÙeleeW kesâ keâejCe Deheves Deehekeâes otmejer

yengmebKÙekeâ ceefnueeDeeW kesâ cegkeâeyeues YeeiÙeMeeueercenmetme keâjles nQ ~ Ùen jJewÙee Jewmes ner nw pewmesDeheves Iej keâer efKeÌ[efkeâÙeeB Deewj ojJee]peeW keâesyebo keâj nce yeenj keâer ogefveÙee mes DeebKeW yebokeâj ueW Deewj keânW efkeâ nceejs keâcejs Ùee nceejs noceW Deeves Jeeueer ogefveÙee ner meÛe nw ~ FmeDehes#eeke=âle yeÌ[er ogefveÙee lekeâ hengBÛeves kesâ efueSnceW Deheves Iej keâer efKeÌ[efkeâÙeeB Keesueveer nerneWieer ~ nceW Fme oes ØeefleMele kesâ efJeefMe° Jeie&keâer veneR Deece Deewj meeceevÙe Deewjle keâer yeelekeâjveer nesieer ~ Gmekeâes efJe<eÙe yeveevee nesiee ~pewmes DeYeer Gefce&uee peer ves keâne efkeâ Skeâ yengleyeÌ[e leyekeâe nw efpeme hej efueKee veneR peelee Lee

henues Deewj Deye Gme hej efueKee pee jne nw ~peye veejerJeeo Ùee veejer Deeboesueve kesâ ¤he

ceW ÛeefÛe&le veneR Lee leye Yeer veejerJeeoer uesKeveefkeâÙee ieÙee nw ~ yebie ceefnuee megefce$ee kegâceejerefmevne, ÛebõefkeâjCe meewveefjkeämee keâer keâneveer ceWosKeW, Gvekeâer Skeâ DeelcekeâLee DeeÙeer nw ‘efhebpejskeâer cewvee’ ~ Deehe ]pe¤j heÌ{W GmeceW Gme meceÙekeâer meeceeefpekeâ efmLeefle keâe yengle yeejerkeâer mesJeCe&ve nw ~ ceneosJeer Jecee& keâer ‘ëe=bKeuee keâerkeâefÌ[ÙeeB’ ceW Gve efoveeW mebmcejCe efJeOee keâe FleveeÛeueve veneR Lee hej ceneosJeer peer ves DehevesDeeuesKeeW ceW meMeòeâ Mewueer ceW Deheves meceÙe keâerefmLeefle ceW nj Œeer keâer Ùeelevee keâe mešerkeâefÛe$eCe efkeâÙee ~ keâF& mebmcejCe nQ GmeceW ue#ceer

keâe Ûeefj$e yengle kegâÚ keân peelee nw ~ ceneosJeerŒeer keâes ueskeâj Deheves meceÙe keâer meesÛe hej ÙeeefŒeÙeeW hej yeÙeeve veneR osleeR, hej Gme meceÙe mesG"eÙes ieÙes Œeer hee$e keâe Ssmee jeWiešs KeÌ[s keâjosves Jeeuee efÛe$eCe keâjleer nQ Jen Deheves Deehe ceWSkeâ yeÙeeve nes peelee nw ~ ke=â<Cee meesyeleer keâer‘efce$ees cejpeeveer’, G<ee efØeÙebJeoe keâer ‘heÛeheveKebYes ueeue oerJeejW’, ceVet Yeb[ejer keâer keâneefveÙeeBDeblele:, hejbheje Deewj efJeõesn kesâ mebefOekeâeue ceWKeÌ[er Œeer keâer keâneefveÙeeB nQ ~uesefkeâve ceefnueejÛeveekeâejeW keâer Ùen $eÙeer (ke=â<Cee meesyeleer, G<eeefØeÙebJeoe Deewj ceVet Yeb[ejer ) peye jÛevee jÛeleerb,(FvnW ceefnuee uesKeve kesâ KeebÛes ceW veneR {euee

ieÙee) Gvekeâer keâneefveÙeeW keâeef]pe›eâ Ùee DeeueesÛevee cesvemšêrce kesâ jÛeveekeâejeW kesâmeeLe ner keâer ieÙeer ~ FmekeâeMeeÙeo Skeâ keâejCe Ùes YeerLee efkeâ Jees mebKÙee ceW keâceLeeR, uesefkeâve peye meve 80kesâ yeeo ceefnuee jÛeveekeâejeWkeâer Skeâ yengle yeÌ[er peceelemeeefnlÙe kesâ heefjÂMÙe ceWDeeÙeer leye GvnW Deueie mesjsKeebefkeâle efkeâÙee peeves ueiee~ cecelee keâeefueÙee keâe ‘yesIej’Deewj ‘Skeâ helveer kesâ veesšdme’efpemeceW Skeâ heÌ{er-efueKeerceOÙeJeieeaÙe ceefnuee keâe Yeer

Deheves heefle Éeje Skeâ meeceevÙe Deewjle keâer lejnšêrš efkeâÙee peevee Deewj ieens-yeieens JÙebiÙe keâeefMekeâej nesvee leLeekeâefLele ØeieefleMeerue Jeie& keâesyesvekeâeye keâjlee nw ~ ce=oguee peer keâe ‘DeefvelÙe’efpemeceW cenlJehetCe& hee$e nw keâepeue pees SkeâHe@âefceefvemš ØeeOÙeehekeâ keâer lejn GYejleer nw, peesDeveefueKes Fefleneme keâes ogyeeje efueKevee Ûeenleernw ~ Yeiele efmebn kesâ efmeæeble hej efJeÕeeme keâjleernw Deewj Gmes heÌ{leer nw, neueeBefkeâ Jen Gmekesâkeâesme& ceW veneR nw ~

mebieerlee pees Skeâ JesMÙee keâer yesšer nw DeewjDeheves efmeæeble keâes Keesleer veneR Deheveer Deefmceleekesâ meeLe KeÌ[er nesleer nw ~ ce=ogueepeer keâe ner‘efÛelekeâesyeje’, ‘ceQ Deewj ceQ’ efpemeceW Skeâ Deewjle


Deewj Skeâ uesefKekeâe kesâ oesveeW henuet kesâ ÉbÉ keâeyeÌ[er yeejerkeâer mes efÛe$eCe efkeâÙee ieÙee nw DeewjFveceW meyemes yeÌ{keâj ‘keâ"iegueeye’ efpemeceW efŒeÙeeWkesâ Fleves jbie¤he Deewj Mes[dme nQ efkeâ Œeer efJeceMe&keâer keâF& DeJeOeejCeeDeeW keâer heesLeer yeebÛeer peemekeâleer nw ~

efÛe$ee cegodieue keâe ‘Skeâ peceerve Deheveer’Deewj ‘DeeBJee’ efpemeceW Skeâ meeceeefpekeâ keâeÙe&keâlee&keâer ]peceerveer ueÌ[eF& kesâ mebIe<eeX keâe henueer yeejefnboer meeefnlÙe ceW Flevee meÛesle Deewj yesyeekeâefÛe$eCe ngDee nw ~ ce=Ceeue heeb[sÙe keâe ‘HeâšjbiehegjeCe’ efpemes heÌ{keâj ueielee nw efkeâ hetje SkeâMenj Ssmeer DeewjleeW keâer ve]pejeW mes osKee, hejKeeDeewj yeÙeeve efkeâÙee pee jne nw, pees DehevesefKeÌ[keâer PejesKes Keesuekeâj IetBIeš Guše keâjyeÌ[er hewveer efveieen mes keâmyes ceW nesves Jeeues njef›eâÙee-keâueehe keâe peeÙe]pee ues jner nQ ~ metÙe&yeeueekeâe ‘cesjs mebefOehe$e’, cebpegue Yeiele keâe ‘Deveejes’‘iebpeer’ efnboer meeefnlÙe ceW Skeâ keâecekeâepeer veewkeâjeveerkesâ jes]peer-jesšer mes mebIe<e& kesâ meeLe-meeLe Gmekeâerleekeâle Deewj mJeeefYeceeve keâes Yeer jsKeebefkeâle efkeâÙeeieÙee nw ~ veeefmeje Mecee& keâe ‘Skeâ Deewj Meeuceueer’,keâceue kegâceej keâe ‘Ùen Keyej veneR’, jepeer Mes"keâe ‘lelmece’, Ûebõkeâeble keâe ‘Deheves-Deheves keâesCeeke&â’Deewj ‘keâLee meeflemej’, ieerleebpeefue ßeer keâe ‘ceeF&’,‘eflejesefnle’ ØeYee Kesleeve keâe ‘heerueer DeebOeer’ Deewj‘efÚVecemlee’, cew$esÙeer heg<hee keâe ‘FoVecece’ leLee‘Ûeekeâ’, ceOeg keâebkeâefjÙee keâe ‘meueece DeeefKejer’Deewj ‘mespe hej mebmke=âle’ ~ mespe hej mebmke=âleefpemeceW pewve meeefOJeÙeeW keâe Oece& kesâ veece hejMees<eCe oyee-efÚhee keâj jKee peelee nw DeewjÙegJee heerÌ{er keâer Skeâ pewve ueÌ[keâer Mees<eCe kesâefKeueeHeâ G" KeÌ[er nesleer nw ~ Deuekeâe mejeJeieerkeâe ‘Mes<e keâeobyejer’, Deveeefcekeâe keâe ‘ome Éejskeâe efhebpeje’, efpemeceW efheÚueer meoer keâer DeewjleeWkesâ keâöeJej nesves keâe Deepe kesâ heefjØes#Ùe ceWmecetÛee yeÙeeve nw ~

Deye ceQ YeejleerÙe Yee<eeDeeW kesâ meeefnlÙe keâesLeesÌ[e-mee ÚgTBieer ~ ceje"er meeefnlÙe ceW Gefce&ueepeerves yengle kegâÚ yeleeÙee oefuele uesKeve kesâ yeejs ceW~ ceje"er meeefnlÙe ceW Gefce&uee heJeej ves ‘DeeÙeoeve’ceW oefuele meceepe ceW Œeer keâer meeceeefpekeâ efmLeeflekeâe efÛe$eCe efkeâÙee ~ ÛeewLe YeeRle neLeÛÙee Skeâ

meneJe cegefòeâ Deeefo hegmlekeâeW ceW Gefce&ueepeer ]pÙeeoelejSkeâ Deeboesuevekeâejer lesJej ceW ner hee$eeW keâesmeeceves ueeleer nQ ~ Gvekeâer keâneefveÙeeW ceW keâneveerkeâejkesâ meeLe-meeLe Skeâ meeceeefpekeâ keâeÙe&keâlee& ]pÙeeoemeef›eâÙe efoKeeF& osleer nw ~ cesIevee hes"s keâe ‘newMeDekesâuee’, keâefJelee cenepeve keâe ‘yeÇ’ Deewj ‘efYeVe’,ceefuuekeâe Decej MesKe keâe DeelcekeâLee ‘ceueeGöJemle nesJeeÙeÛes’, Øe%ee oÙee heJeej keâe ‘OejleKewjueebpeer’ pees DeYeer Kewjueebpeer ØekeâjCe hejveeškeâ efueKee ieÙee nw ~ leLee DevÙe jÛeveekeâejeWkeâer Skeâ Keemeer uebyeer keâleej nw ~ ceueÙeeuece ceWmejmJeleer Deccee henueer veejerJeeoer uesefKekeâe LeeR~ Meewefj jepeve peer ceQ Deiej keâneR ]ieuele nesTBlees cegPes megOeej oerefpeS ~ Gvekesâ yeeo keâceueeoeme GHe&â ceeOeJeer kegâóer kesâ meehleeefnkeâ keâe@ueceFleves DeefOekeâ ueeskeâefØeÙe ngS efkeâ efkeâmeer ceesoerÙee heeve Jeeues keâer ogkeâeve mes Yeer Gvekeâe heleeef"keâevee efceue mekeâlee Lee ~ Gvekesâ hee"keâeW ceWnj Jeie& kesâ ueesie Meeefceue Les ~ ceueÙeeuece keâerueefueleebefyekeâe, kesâ.Deej.ceerje, S.Sme.efØeÙee,meer.Sme.Ûebefõkeâe efheÚueer heerÌ{er keâer Deewj veÙeerheerÌ{er keâer meeje peesmesHeâ, «esmeer, meeefJe$eer jepeerJevejÛeveekeâej nQ ~ Ùes ŒeerJeeoer jÛeveekeâej nQ ~

ceevemeer ceueÙeeuece keâer Skeâ meMeòeâ uesefKekeânQ efpevekeâe ‘jepekegâceejer Ùet[sJeue’ ‘o mJee@[&Dee@Heâ o efØebmesme’ Deewj ‘ye[& Fve o mvees’ Deb«espeerceW lees DevegJeeo ngS nQ efnboer ceW veneR ngS, DeevesJeeues nQ ~ Fvekesâ keâLee mebkeâueve keâeHeâer ÛeefÛe&lenQ ~ leefceue ceW DebyeF& ue#ceerkeâVe Ûet[eceCeer Deewjoefuele uesefKekeâe Jeecee, efpemeves keâne ceQ ncesMeeSkeâ oefuele Deewjle ner keânueeTBieer efmeHe&â DeewjleveneR Deewj Deheveer ÛeefÛe&le DeelcekeâLee ‘kegâ¤keäketâ’kesâ efueS GvneWves keâne ‘‘ceeF& ueeFHeâ nwpe šgyueQ[ efJeo ceeF& jeFefšbie’’~ keâVeÌ[ Yee<ee ceWJewosner Deewj meeje Deyetyeskeâj ØecegKe veejerJeeoeruesefKekeâe nQ ~ lesuegieg Yee<ee ceW Jeesuiee keâe keâleemebkeâueve ‘mJesÛÚe’ Deewj ‘jepekeâerÙe keâLeeuet’,keâeW[sketâuee jepet keâe ‘mebefoiOe mebOÙee’, nsceJeleerkeâe ‘efveefMeOee#ej’, peÙeeØeYee keâe ‘ÙeMeesOeje’,Meeruee ueefuelee keâe ‘Deblele: otjce’ ØecegKe veejerJeeoerjÛeveeSB nQ ~ Fve meYeer veejerJeeoer uesefKekeâeDeeWves, Ùes yengle efoueÛemhe yeele nw, ]peje OÙeeve mesmegefveÙesiee, Fve meYeer veejerJeeoer uesefKekeâeDeeW ves

‘veerueer cesIeeuet’ Ùeeveer veerues yeeoue veece mes SkeâmebÙegòeâ keâeJÙe-mebkeâueve ØekeâeefMele efkeâÙee, efpemeceWkeâeHeâer yesyeekeâ mJej ceW keâefJeleeSB mebkeâefuele LeeR~ GmeceW peÙe ØeYee keâer keâefJelee keâer Skeâ hebefòeâmegveW -

oes DeeBKeeW mes ve]pejs megFÙeeW keâer lejnDeekeâj

cesjs efpemce kesâ ieojeS DebieeW hejyesjeskeâšeskeâ Ietceleer jnleer nQ

Deewj Yeer FmeceW keâF& keâefJeleeSB LeeR mebkeâuevekesâ hetJe&,

Ùeeo efoueeles ngS efkeâ ceQ Skeâ Deewjle ntBSkeâ yeej efHeâj Ùen DeeJee]pe Devemegveer,

DevehenÛeeveer jn peeSieer~Deehe ueesieeW ves osKee nesiee Jew%eeefvekeâ ØeÙeesie

keâjles nQ ~ SkeämehesefjceWšdme keâjles jnles nQ ~keâerÌ[s-cekeâesÌ[s Deewj heMeg-heef#eÙeeW hej ~ SkeâJew%eeefvekeâ ves oes ceWÌ{keâ efueÙes ~ Skeâ ceWÌ{keâ keâesGmeves keâeHeâer iejce heeveer ceW ÚesÌ[e ~ heeveer kesâGme iejce leeheceeve keâes Pesueves ceW Jees DemeceLe&Heâewjve ketâo keâj yeenj Dee ieÙee ~ Deye Gmevesotmejs ceWÌ{keâ keâes "b[s heeveer ceW ÚesÌ[e ~ JenDeejece mes GmeceW lewjlee ketâolee jne, yeenj veneRDeeÙee~ Jew%eeefvekeâ ves yengle Oeerjs-Oeerjs Gme leeheceevekeâes yeÌ{eÙee Deewj leeheceeve Gme DebMe lekeâ uesieÙee efpemeceW henuee ceWÌ{keâ ketâo keâj yeenjDeeÙee Lee ~ Ùes ceWÌ{keâ Gme yeÌ{les ngS leeheceevekeâes henÛeeve veneR heeÙee Deewj Deblele: GmeceW cejieÙee ~ DeewjleeW kesâ meeLe Ùener ngDee nw ~ meefoÙeeWmes Gvekeâe Devegketâueve efkeâÙee ieÙee nw ~ Gvekeâerkebâ[erMeefvebie keâer ieÙeer nw ~ Gvekeâes lewÙeej efkeâÙeeieÙee nw Oeerjs-Oeerjs yeÌ{les ngS leeheceeve keâesPesueves kesâ efueS ~ Deewj Fme uebyeer ueÌ[eF& keâesueÌ[les ngS Jees peer jner nQ ~

(ceneje°^ jepÙe efnboer meeefnlÙe DekeâeoceerÉeje DeeÙeesefpele meJe& YeejleerÙe Yee<ee meccesueveceW heÌ{e ieÙee DeeuesKe)

-1702, mee@efuešsÙej, heJeF&, cegbyeF& -76.ceesyee.: 09004387272


mce=efleMes<e

DeeueesÛevee keâer Skeâ keâÌ[er štšerDejefJevo DeJemLeer

meeefnlÙe Dekeâeoceer mes ‘G«e’ hej Gvekeâe efJeefveyebOe Úhee ~Gòeâ hegmlekeâ keâe ueeskeâehe&Ce efnvoer meeefnlÙe kesâ KÙeeefleØeehlemeceeueesÛekeâ [e@. veeceJej efmebn ves efkeâÙee ~ GvneWves ueeskeâehe&Cemeceejesn ceW hegmlekeâ keâer kegâÚ hebefòeâÙeeB heÌ{keâj megveeFË Deewj keâneefkeâ henueer yeej Skeâ Ssmee efJeefveyebOe efueKee ieÙee nw pees JeemleJeceW Skeâ meeefneflÙekeâ efJeefveyebOe nw ~

Jeefj‰ meceeueesÛekeâ [e@. YeJeosJe heeC[sÙe25 HeâjJejer 2011 keâes veneR jns ~ Gvekeâepevce JewMeeKe hetefCe&cee (meved 1924) keâes ngDeeLee Deewj Jes DeepeerJeve hetefCe&cee kesâ Ûebõ keâer lejnyeves jns ~

Deheveer ØeKej ØeefleYee mesmeeefneflÙekeâ-JewÛeeefjkeâ-mewæebeflekeâØ e k e â eM e H e w â u e e Ù e e De e w jmeeefnlÙeevegjeefieÙeeW keâes meblegef° keâerMeerleuelee oer ~ Gvekeâe yeÛeheveDeJeMÙe DeYeeJeeW Deewj mebIe<eeX ceWyeerlee efkeâvleg ve lees Jes Gme meceÙener efvejeMe Les Deewj ve yeeo ceWner GvneWves keâYeer ogKe ØekeâšefkeâÙee ~ peerJeve kesâ DeYeeJeeWDeewj cegmeeryeleeW keâer yeeleW Jes ceewpe kesâ meeLe megveelesLes ~ yeÛeheve kesâ ogKeceÙe efoveeW keâes GvneWves keâYeerkeâesmee veneR, yeefukeâ keânles Les efkeâ Ùeefo Ssmee veneslee lees ceQ ceerjpeehegj kewâmes Deelee !

[e@. heeC[sÙe ceW DeocÙe Glmeen Lee ~ JenÛeens yeÛeheve ceW mebIe<eeX kesâ meeLe nes Ûeens yeeo ceW

uesKeve ceW ~ Gvekesâ efhelee mJeleb$elee meb«eece mesveeveerLes FmeefueS Gvekeâe Iej ceW jnvee keâce neslee Lee~ DeeboesueveeW ceW meef›eâÙe Yeeieeroejer kesâ ÛeuelesÙe$e-le$e Deeles-peeles jnles ~ Ssmes ceW Gvekeâerie=nmLeer Ûeewheš nes ieF& ~ Kesleer-yeejer Yeer neLe mesefvekeâue ieF& ~ Skeâ-Skeâ oeves keâes lejmeles ngSpeerJeve kesâ ØeejbefYekeâ efove efyeleeS Les [e@. heeC[sÙeves, efkeâvleg Deheveer ueieve Deewj Deheves heefjßece mesGvneWves DeYeeJeeW kesâ yeerÛe Yeer efMe#ee Øeehle keâerDeewj Skeâ DeeoMe& heg$e, DeeoMe& efhelee, DeeoMe&heefle, DeeoMe& uesKekeâ Deewj meyemes yeÌ{keâj SkeâDeeoMe& Fbmeeve yevekeâj GoenjCe Øemlegle efkeâÙee ~

peye Jes efkeâmeeve keâer Yetefcekeâe ceW Les, mJeÙebnue Ûeueeles Les leye Yeer kegâÚ ‘jÛe’ jns Les ~ peyekeâuekeâòes ceW ogkeâeve Keesueer leye Yeer kegâÚ ‘jÛe’jns Les Deewj peye ceerjpeehegj Deekeâj ØeeFcejermketâue ceW DeOÙeeheve Meg¤ efkeâÙee leye Yeer kegâÚ

jÛe ner jns Les ~ Ùener ‘jÛeves’ keâer kegâMeuelee GvnWef[«eer keâeuespe kesâ ØeJeòeâe heo lekeâ ues ieF& Deewjpeye GvneWves DeOÙeeheve-mesJee mes DeJekeâeMe ØeehleefkeâÙee leye lees Gvekeâer jÛeves keâer #ecelee hetjer lejnØemHegâefšle nes ieF& ~ Deye lekeâ ‘jÛevee’ keâce& kesâØeefle Leer, JÙeJemeeÙe kesâ Øeefle Leer ~ mesJeeefveJe=efòe

kesâ yeeo Ùener ‘jÛevee’ meeefnlÙe kesâ #es$e ceW yeoueieF& ~ peye Jes keâeiepe hej MeyoeW keâer Kesleer keâjvesueies Les ~ ØeeÙe: peye ueesie efJeßeece kesâ #eCeleueeMeves ueieles nQ, peerJeve ceW kegâÚ keâjves kesâØeefle Goemeerve nes peeles nQ Gme DeeÙeg ceW hengBÛekeâj[e@. heeC[sÙe ves me=peve keâer pees œeesleefmJeveerØeJeeefnle keâer efkeâ Gmekeâer Oeeje Gvekeâer DeeefKejermeeBme lekeâ DeefJejue yenleer jner ~

neueeBefkeâ Ùen ØeKej Deewj efJeue#eCe ØeefleYeeGvnW Deheves efhelee mes efJejemele ceW efceueer Leer ~Gvekesâ efhelee Yeer DeÛÚs ieefCele%e Deewj yengYee<eeefJeodLes ~ DeOÙeÙeve kesâ Øeefle ienjer ¤efÛe Gvekesâ efheleekesâ meeefVeOÙe mes hewoe ngF& ~ Iej ceW jKeer ceesšer-ceesšer heesefLeÙeeB Jes yeÛeheve ceW ner heÌ{ ieS Les, Yeuesner leye Gvekeâe DeewefÛelÙe Deewj cece& ve mecePe heeSjns neW ~ ceerjpeehegj ceW Gvekesâ Õemegj kesâ ÙeneB YeerDeveskeâeveskeâ hegmlekeWâ efceueeR ~ he$e-heef$ekeâeDeeW keâes

heÌ{ves keâe DeJemej GvnW ÙeneRe fceuee ~ [e@. heeC[sÙe veshegjelelJeJesòeeDeeW keâer lejn ØeeÛeerveheÌ[les meeefnlÙe Deewj meeefnlÙekeâejeWkeâes hegve: ØekeâeefMele keâjves keâeyeerÌ[e G"eÙee ~

Fmeer meboYe& ceW GvneWves ‘yebieceefnuee: veejer cegefòeâ keâe mebIe<e&’efueKee ~ yebie ceefnuee keâe veecejepesvõyeeuee Iees<e Lee ~ Jes

ceerjpeehegj ceW jnleer LeeR ~ Gvekeâer keâneveer ‘ogueeF&Jeeueer’mes keâewve heefjefÛele veneR nw ~ yebie ceefnuee ves DehevesmeceÙe ceW Œeer hej nesvesJeeues DelÙeeÛeejeW Deewj Gmeskewâo keâjkesâ jKeves leLee efMe#ee mes JebefÛele keâjveskeâe Ieesj efJejesOe efkeâÙee Lee ~ DeeÛeeÙe& jeceÛevõMegkeäue pewmes veeceÛeerve ueesie Gvekeâe mecceeve keâjles


DeOÙeJemeeÙeer Fleves efkeâ meeje meceÙe heÌ{ves-efueKeves ceW efyeleelesLes ~ efjšeÙejceWš kesâ yeeo lees pewmes uesKeve ner Gvekeâe peerJeve nesieÙee~ Gvekeâe uesKeve DeodYegle nw ~ Mewueer Ssmeer nw efkeâ hee"keâYeeJeefJeYeesj nes G"lee nw ~ GvnW Ûeuelee efHeâjlee efJeÕekeâes<e keânepeeÙe lees ieuele ve nesiee ~ Gvekeâer mcejCeMeefòeâ Debeflece meceÙelekeâ leer›e yeveer jner ~ efkeâme hegmlekeâ ceW keäÙee nw ? keâneB nw ? Jenhegmlekeâ keâneB nw ? uesKekeâ, ØekeâeMekeâ keâewve nw ? meye Ùeeo jKelesLes, efueKeves hetJe& Gmekeâer heeref"keâe lewÙeej keâjles Les ~ Jes efpeleveeDeÛÚe efueKeles Les Glevee ner DeÛÚe yeesueles Yeer Les ~ je°êrÙe mlejkeâer ieesef‰ÙeeW ceW Yeer keâYeer GvneWves efueKekeâj heÛee& veneR heÌ{e ~

Les ~ meceÙe kesâ meeLe yebie ceefnuee keâes ueesie Yetuevesueies Les, leYeer [e@. heeC[sÙe ves Gòeâ hegmlekeâefueKekeâj Skeâ yeej efHeâj GvnW meeefneflÙekeâ HeâuekeâØeoeve efkeâÙee ~ heeC[sÙe yesÛeve Mecee& ‘G«e’ keâerOetefceue heÌ[leer lemJeerj keâes Yeer GvneWves Deleerle kesâieo& mes efvekeâeuekeâj veF& heerÌ{er kesâ meeceves jKee ~meeefnlÙe Dekeâeoceer mes ‘G«e’ hej Gvekeâe efJeefveyebOeÚhee ~ Gòeâ hegmlekeâ keâe ueeskeâehe&Ce efnvoermeeefnlÙe kesâ KÙeeefleØeehle meceeueesÛekeâ [e@. veeceJejefmebn ves efkeâÙee ~ GvneWves ueeskeâehe&Ce meceejesn ceWhegmlekeâ keâer kegâÚ hebefòeâÙeeB heÌ{keâj megveeFË Deewjkeâne efkeâ henueer yeej Skeâ Ssmee efJeefveyebOe efueKeeieÙee nw pees JeemleJe ceW Skeâ meeefneflÙekeâ efJeefveyebOenw ~ [e@. heeC[sÙe keâes uesKeve kesâ efueS meeOegJeeoefoÙee Deewj GvnW $e+ef<ehejbheje keâe efveJee&nkeâ yeleeÙee~ kegâÚ Ssmee ner [[email protected][sÙe keâer hegmlekeâ‘DeeÛeeÙe& jeceÛevõ Megkeäue:Deeuee sÛevee ke s â veSceeveob[’ kesâ ueeskeâehe&Cekesâ meceÙe Yeer ngDee Lee ~[e@. veeceJej efmebn ves [[email protected][sÙe keâer uesKekeâerÙeØeefleYee Deewj uesKeveMewueerkeâer mejenvee keâjles ngSkeâne Lee efkeâ [e@. YeJeosJeh e eC[ sÙ e Mee s O e h e tC e &DeeueesÛevee keâjles nQ ~Ùeefo DeeÛeeÙe& Megkeäue keâespeevevee nw lees [e@. heeC[sÙe keâer hegmlekeâ DeJeMÙeheÌ{veer heÌ[sieer ~ ‘G«e keâe heefjefMe°’ Deewj ‘mJeosMekesâ efHeâje]keâ’ hegmlekeWâ Yeer meeefnlÙe peiele kesâ efueSDecetuÙe Oejesnj nQ ~ ÙeÅeefhe [e@. heeC[sÙe vesuesKeve kesâ efueS meceeueesÛevee keâe #es$e Ûegvee efkeâvlegJes nj efJeOee ceW heejbiele Les ~ keâefJeleeSB Deewj ieerleYeer efueKeles Les ~ cetOe&vÙe ieerlekeâej ceOegkeâjpeer,iegueeyeefmebnpeer Gvekesâ ÙeneB efvelÙe Øeefle Meece keâesyew"les Les ~ Gvekesâ Deefleefjòeâ ceerjpeehegj kesâmeeefnlÙekeâej ØeYegveejeÙeCe ßeerJeemleJe, yeÇpeosJeheeC[sÙe, ieCesMe iebYeerj, YeesueeveeLe kegâMeJeene,Deeefo efveÙeefcele ¤he mes Deeles Les ~ ceQ Yeer GvekesâmeeefVeOÙe ceW heeBÛe-Ú: Je<eeX lekeâ jne Deewj GvekeâeruesKeve #ecelee, Mewueer leLee heæefle keâe met#celee

mes efvejer#eCe keâjlee jne ~ GvneWves heg$e pewmeemvesn efoÙee ~ Ùen keânvee ieuele ve nesiee efkeâ heg$emes yeÌ{keâj ceevee ~ heg$e Deewj efMe<Ùe oesveeW keâehÙeej efoÙee ~

[e@. heeC[sÙe ce=ogYee<eer Les ~ keâYeer keâšgJeÛeveveneR keânles Les ~ meyekeâer ØeMebmee keâjles Les ~ peyence ueesie keâefJeleeSB megveeles lees Gme hej iebYeerjleemes efšhheCeer keâjles Les ~ Gvekeâe keânvee Lee efkeâkeâefJelee keâes yeej-yeej efvekeâ<e hej jKekeâj hejKeveeÛeeefnS ~ ceesnjefnle neskeâj Gmekeâer keâeš-ÚeBškeâjveer ÛeeefnS ~ Jes mJeÙeb Yeer efueKeles meceÙe Ssmeener keâjles Les ~ keâYeer-keâYeer efueKes ngS hetjs he=‰keâes keâeškeâj efHeâj mes efueKeles Les ~ cegPemesheÌ{Jeekeâj megveles Deewj hetÚles efkeâ keâneR DešhešeÙee DeOetje lees veneR ueie jne nw ~ efve:mebkeâesÛe

yeleeDees ~ keânves keâe YeeJe efkeâ Jes uesKeve ceWefkeâmeer keâes yeÌ[e-Úesše veneR mecePeles Les ~ueesieeWkeâer yeeleeW keâes cenòJe osles Les ~ DeOÙeJemeeÙeerFleves efkeâ meeje meceÙe heÌ{ves-efueKeves ceW efyeleeles Les~ efjšeÙejceWš kesâ yeeo lees pewmes uesKeve ner GvekeâepeerJeve nes ieÙee~

Gvekeâe uesKeve DeodYegle nw ~ Mewueer Ssmeer nwefkeâ hee"keâ YeeJeefJeYeesj nes G"lee nw ~ GvnWÛeuelee efHeâjlee efJeÕekeâes<e keâne peeÙe lees ieuele venesiee ~ Gvekeâer mcejCeMeefòeâ Debeflece meceÙe lekeâleer›e yeveer jner ~ efkeâme hegmlekeâ ceW keäÙee nw ?keâneB nw ? Jen hegmlekeâ keâneB nw ? uesKekeâ,ØekeâeMekeâ keâewve nw ? meye Ùeeo jKeles Les,efueKeves hetJe& Gmekeâer heeref"keâe lewÙeej keâjles Les ~

Jes efpelevee DeÛÚe efueKeles Les Glevee ner DeÛÚeyeesueles Yeer Les ~ je°êrÙe mlej keâer ieesef‰ÙeeW ceW YeerkeâYeer GvneWves efueKekeâj heÛee& veneR heÌ{e ~ OeejeØeJeen yeesueles Les ~ ßeesleeDeeW keâes ceb$ecegiOe keâjveskeâer DeodYegle keâuee Leer GveceW ~ keânles Les efkeâuesKeve ceW veF& yeele ve nes lees uesKeve kewâmee ?Ùener keâejCe Lee efkeâ Gvekesâ uesKeeW mes yeÌ[s-yeÌ[smeeefnlÙekeâej Yeer nleØeYe jn peeles Les ~ GvekeâeuesKeve MeesOeelcekeâ Lee Deewj efÛebleve hetCe&leÙeeceewefuekeâ Deewj DeeOegefvekeâ Ûeslevee mes heefjhetCe& ~efnvoer meeefnlÙe keâe Ùen ogYee&iÙe Lee efkeâ [[email protected][sÙe ves efJeuecye mes efueKevee Meg¤ efkeâÙee ~efHeâj Yeer GvneWves Fleves keâce meceÙe ceW pees DecetuÙeke=âefleÙeeB efnvoer peiele keâes meeQheer nQ Jes Oejesnjyevekeâj efnvoer meeefnlÙe keâes mece=æ keâjleer jnWieer

~ Deeves Jeeueer heerefÌ{ÙeeW kesâ efueSGvekeâer ke=âefleÙeeB heeLesÙe yeveWieer ~[e@. heeC[sÙe keâe jÛeveelcekeâDeJeoeve meeefnlÙe peiele keâYeerYeguee veneR heeSiee ~ Jes DeepeerJevemejmJeleer kesâ hegpeejer Les ~ ceeBmejmJeleer keâer Gve hej Deheejke=âhee Leer leYeer lees Gvekesâ cegKe mesefvekeâuee Ùen JeekeäÙe Deefceš nesieÙee efkeâ yesše ! Deye ceQ YeerSkeâ Je<e& mes DeefOekeâ veneR efpeTBiee~ 27 HeâjJejer 2010 keâesGvekeâer helveer keâe efveOeve ngDeeDeewj 25 HeâjJejer 2011 keâes

leerve yepekeâj yeerme efceveš hej [e@. heeC[sÙe ves YeerDebeflece meeBme ueer~ Gvekeâer uesKeveer keâe Leceveeefnvoer meeefnlÙe DehetjCeerÙe #eefle nw ~

Gvekeâer ØekeâeefMele ke=âefleÙeeB nQ - DebOeeÙegie -DeOegveeleve Âef°, DebOesj veiejer - meceer#ee keâer veF&Âef° (1995), Yeejlesvog nefj§evõ : veS heefjÂMÙe(1997), yebie ceefnuee : veejer cegefòeâ keâe mebIe<e&(1999), YeejleerÙe meeefnlÙe kesâ efvecee&lee heeb[sÙeyesÛeve Mecee& ‘G«e’ (2001), DeeÛeeÙe& jeceÛevõMegkeäue : DeeueesÛevee kesâ veS ceeveob[ (2003),SJeced efvejeuee (2004), efnvoer keâneveer keâehenuee oMekeâ (2006), yebie ceefnuee jÛeveemece«e (2006), DeLe efve<eeo keâLee (2007),YeejleerÙe meeefnlÙe kesâ efvecee&lee Deeuece (2007),


G«e keâe heefjefMe° (2007), mJeosMe kesâ efHeâjekeâ(2008), efnvoer meeefnlÙe keâe mebef#ehle Fefleneme(2008), ueeskeâheJe& (2008), efnvoercegneJejekeâesMe Deewj JeeceveeÛeeÙe&efieefj MeerIeÇ ØekeâeMÙe~ Fve hegmlekeâeW kesâ Deefleefjòeâ GvneWves kegâÚ hegmlekeâeWkeâe mebheeove Yeer efkeâÙee nw ~ kegâÚ hegmlekeWâØekeâeMekeâeW kesâ ÙeneB ØekeâeMeveeOeerve nQ efpeveceWyegOegDee keâer yesšer (mebheeove), uesefveve Deewj ieeBOeer,›eâebeflekeâejer hebef[le jeceØemeeo efyeefmceue keâerDeelcekeâLee, ÙeleervõveeLe oeme keâer peerJeveer,›eâebeflekeâejer DejefJevo Iees<e keâe DeleerefvõÙeJeeoeroMe&ve Deewj meeefJe$eer Deeefo cegKÙe nQ ~

[e@. heeC[sÙe keâer ke=âefleÙeeW keâer efJeMes<eleeDeewj Gvekeâer mecehe&Ce hetCe& meeefneflÙekeâ mesJee kesâkeâejCe GvnW Deveskeâ mecceeve Deewj hegjmkeâej Øeoevekeâj Deuebke=âle efkeâÙee ieÙee ~ efnvoer meeefnlÙemeccesueve ØeÙeeie ves efJeÅee JeeÛemheefle mecceeve(1996), G.Øe. efnvoer mebmLeeve ueKeveT ves

De%esÙe hegjmkeâej (1997), meeefnlÙe Yet<eCe(2004), efJevOÙejlve (2008) leLee efnvoerieewjJe (2010) mes mecceeefvele efkeâÙee nw ~

veJeefvekeâ<e heef$ekeâe [e@. heeC[sÙe kesâ ØeefleefJeMes<e ¤he mes Deeke=â° jner ~ cesjs Éeje efueÙeeieÙee mee#eelkeâej lees ØekeâeefMele efkeâÙee ner Lee [[email protected][sÙe keâer DeelcekeâLee Yeer OeejeJeeefnkeâ ¤he ceWØekeâeefMele keâj jner nw ~ Ssmes GÛÛe keâesefš kesâefJeÉeve Deewj meceefhe&le meeefnlÙekeâej kesâ Øeefle SsmeeYeeJe efoKeevee DeÛÚe ner nw ~ [e@. heeC[sÙe kesâpeerJeve keâes efJemleej mes peeveves kesâ efueS veJeefvekeâ<ekesâ DebkeâeW keâes heÌ{vee Deewj meBYeeuekeâj jKeveeÛeeefnS ~ DeevesJeeueer heerefÌ{ÙeeW kesâ efueS [[email protected][sÙe keâe uesKeve SJeb peerJeve oesveeW MeesOe kesâefJe<eÙe neWies ~ MeesOeeefLe&ÙeeW keâe ceeie&oMe&ve keâjWieerGvekeâer hegmlekeWâ~

[e@. heeC[sÙe JÙeJenej ceW Yeer Gleves nerDeÛÚs Les efpeleves DeÛÚs uesKeve ceW ~ Jes nBmecegKe

mJeYeeJe, heejoMeea SJeb megieef"le JÙeefòeâlJe kesâmenpe Fbmeeve Les ~ Jes oesnje Ûeefj$e veneR peerles Les~ pewmes efoKeles Les JeemleJe ceW Jewmes Les Yeer ~ efkeâmeerkeâer ceoo keâjves mes keâYeer Ûetkeâles veneR Les ~ ÙenerkeâejCe nw efkeâ Deepe ceerjpeehegj kesâ ueesie Gvekeâepeevee mJeerkeâej veneR keâj hee jns nQ ~ meeefnlÙekeâer ogefveÙee ceW Gvekesâ veece mes ceerjpeehegj keâerhenÛeeve Leer ~ yeÌ[s mes yeÌ[s meeefnlÙekeâej DeewjDeefOekeâejer Gvekesâ keâejCe ceerjpeehegj Deeles Les ~G.Øe. kesâ jepÙeheeue jn Ûegkesâ ceeveveerÙe efJe<CegkeâebleMeeŒeer, [e@. veeceJej efmebn, efJeYetefleveejeÙeCe jeÙepewmes ueesie Gvekesâ mecceeve ceW ceerjpeehegj lekeâ DeeSLes ~ efJeveceüleehetJe&keâ GvnW nce MeyomegceveeW mesßeæebpeefue meceefhe&le keâjles nQ ~

- ßeerOej heeb[s meoveyesueKeefjÙee keâe hegjeceerjpeehegj (G.Øe.)

ceesyee.: 9161680444

ceeveme ceW GÅeesie efceues,kewâmes-kewâmes ueesie efceues.

Jes meye peerJeve j#ekeâ Les,efpevekesâ Yeerlej jesie efceues.

peerJeve kesâ mebIe<eeX ceW,cemleer-Yejs ØeÙeesie efceues.

Gvemes Keguekeâj efceueves keâe,peeves keâye mebÙeesie efceues.

Iej leye ner Iej yevelee nw,meyekeâe peye menÙeesie efceues.

]ie]peuecegPehes Deejeshe let ueiee lees mener,efHeâj peje meeceves Yeer Dee lees mener.

nQ keâF& jbie lesjer efHeâlejle ceW,Skeâ oes jbie ner, efoKee lees mener.

efkeâlevee nerje ntB efkeâlevee helLej ntB,Ùes hejKe, cegPekeâes Deepecee lees mener.

Deehe Deheves keâes Yetue peeTB ceQ,ieerle Ssmee keâesF& megvee lees mener.

osKe, helLej veneR ngDee ntB ceQ,cegPekeâes Fkeâ jes]pe iegoiegoe lees mener.

-ceveespe DeyeesOemejmJeleer ceeie&, efyepeveewj-246701 (G.Øe.)

ceesyee.: 09319317089

peeleer ngF& Oethe mebOÙee keâermeWkeâ jner nw ceeB,Dehevee DeØeemebefiekeâ nesveeosKe jner nw ceeB ~Yeje ngDee Iej nwveeleer heesleeW mes, yeÛÛeeW mes,Deveyeesuee yengDeeW keâe yeesuesyebo efKeÌ[efkeâÙeeW mes,efove Yej hekeâer Gceü kesâ Iegšvesšskeâ jner nw ceeB ~

Hetâueer mejmeeW veneR jnerDeye KesleeW ceW ceve kesâ,efhelee veneR nQ, Deye veme vemekeäÙee kebâieve meer Kevekesâ

jmlee Lekeâer ngF& ÙeeoeW keâeÚWkeâ jner nw ceeB ~

yegPeer yegPeer DeeBKeeW vesheJe&le mes efove keâešs nQ,keâheÌ[s veneR Deueieveer hejHewâues meVeešs nQ

FOej GOej GÌ[leer meer ve]pejWHeWâkeâ jner nw ceeB ~

ieerle

- ÙeMe ceeueJeerÙe jecesÕej, S-111,

ceWnoewjer keâe@ueesveer,Fueeneyeeo - 211004


nceejs Ùeneb keâer DeeÛeejmebefnlee vesPet" keâes ieefn&le mLeeve efoueekeâj yengle ye[eDe#ecÙe DehejeOe efkeâÙee nw ~ efkeâmeer Pet" keâehelee ueieves hej ueesie veekeâ-YeeQ efmekeâesÌ[ves ueielesnQ Deewj Gvekeâer cegKeeke=âefle Fleveer efJele=<CeeceÙeeryeve peeleer nw, efpemes osKeves hej Pet" kesâ ØeefleùoÙe ceW mecceeve keâe YeeJe Gefole ner venerb nesheelee ~ hej JeemleefJekeâlee lees Ùen nw efkeâ Pet"ves ceeveJe-meceepe keâe Deye lekeâ efpelevee keâuÙeeCeefkeâÙee nw, Glevee meÛe ves veneR efkeâÙee ~ Ùen YeerPet" veneR nw efkeâ ueesie Pet" mes efpeleveer ner otjYeeieles jns, Pet" kesâ Gleves ner keâjerye Jes Deelesjns ~ Fmes Yeer Peg"ueeÙee veneR pee mekeâlee efkeâyeÌ[er mes yeÌ[er efJeheefòe ceW Pet" ves ner ueesieeW keâe$eeCe efkeâÙee nw ~ meÛe lees ncesMe keâÌ[Jee nesleenw ~ meÛe kesâ heerÚs Yeeieves JeeueeW keâe peerJevekeâÌ[Jeenš mes Yeje neslee nw, Ùen Yeer efyeukegâuemeÛe ner nw ~ meÛe yeesuekeâj nefj§evõ keâer kewâmeerogo&Mee nesleer nw ~ Fmekesâ otmejer Deesj ceneYeejlekesâ peevekeâej ueesie peeveles neWies efkeâ ÙegefOeef‰j kesâcegBn mes efvekeâues ngS ‘DeÕelLeecee nlees vejes Jeekegâbpej:’ Fme Skeâ JeekeäÙe ceW cee$e heÛeeme hewmesPet" kesâ Ùeesie mes ner ÙegefOeef‰j keâes õesCeeÛeeÙe& kesâosneJemeeve pewmee DeØelÙeeefMele ueeYe efceue mekeâeLee ~

Deeheves heÌ{e Ùee megvee nesiee efkeâ osJeleeDeeWÉeje efoÙes ieÙes Jejoeve meÛe ngDee keâjles Les Deewjcee$e Fmeer mes osJeleeDeeW keâes efkeâleveer hejsMeeefveÙeeBPesueveer heÌ[er LeeR ~ Fmekeâe mener Devegceeve nceDeewj Deehe veneR, yeefukeâ Jes YegòeâYeesieer osJeleeueesie ner ueiee mekeâles nQ ~ Yemceemegj ves YeieJeeveefMeJe mes Jejoeve heekeâj GvnW efkeâme lejn hejsMeeveefkeâÙee Lee, Ùen hegjeCeeW mes %eele nes peelee nw ~

ueefuele efveyebOe

Pet" keâe cenòJe

[e@. yeeueieesefJevo Pee

Ùeefo Deepe kesâ vesleeDeeW kesâ JeeÙeoeW keâer lejn nerosJeleeDeeW kesâ Jejoeve Yeer meÛe ve nesles lees Deehener yeleeFÙes efkeâ Ùeefo Skeâ kesâ mLeeve ceW meew-meewYemceemegj Yeer Dee peeles lees YeieJeeve efMeJe keâeJes keäÙee efyeieeÌ[ uesles ? Deewj Deehe lees peevelesner nQ efkeâ Yemceemegj kesâ efJeveeMe kesâ efueÙesMes<eMeeÙeer YeieJeeve efJe<Ceg ves efpeme ceesefnveer ¤hekeâes OeejCe efkeâÙee Lee, Jen keäÙee Gvekeâe ¤heLee, Ùee efpeme ve=lÙe kesâ Éeje Yemceemegj keâesYejceekeâj Gmekesâ neLe keâes Gmeer kesâ cemlekeâ hejjKeJeekeâj Gmes Yemcemeeled keâjJee efoÙee ieÙee,Jen ve=lÙe Yeer keäÙee meeceevÙe ve=lÙe keâer lejn nercee$e Deevevo kesâ efueÙes efkeâÙee ieÙee Lee ?leelheÙe& Ùen efkeâ Ùeefo Pet" keâe DeeßeÙe ve efueÙeepeelee lees Yemceemegj keâe efJeveeMe DemebYeJe neslee~ Fme Øekeâej efMeJe ves Yemceemegj keâes Jejoeveoskeâj ‘meÛe’ keâjves keâer pees Yetue keâer Leer, GmekeâeØeeÙeef§ele YeieJeeve efJe<Ceg keâes Pet"s ¤he DeewjPet"s ve=lÙe Éeje keâjvee heÌ[e Lee ~

Fme heewjeefCekeâ Iešvee mes Ùen meeHeâ efmeænes peelee nw efkeâ meÛe kesâ Éeje kesâJeue Yetue nernesleer nw Deewj Gme Yetue keâe megOeej kesâJeue Pet"kesâ Éeje ner mebYeJe nw ~ Ùen Yeer meÛe ner nw efkeâPet" keâer Fleveer yeÌ[er GheÙeesefielee Deewj GheeosÙeleekeâes Deepe lekeâ kesâJeue Peg"ueeÙee ner ieÙee nw ~

hegjeCeeW keâer yeeleeW keâes Ùeefo hegjeveer ceeve ueWlees Yeer Flevee lees efyeukegâue meÛe ner nw efkeâ Deepekesâ Ùegie ceW Pet" ner Skeâ Ssmee efmekeäkeâe nw, peesnj lejn kesâ yeepeej ceW Ketye cepes ceW Ûeuelee nw~ Ùeefo Pet" ve nes lees veewkeâjer keâjves JeeueeW keâesÚgefóÙeeB ner ve efceueW ~ Ùeefo Pet" ve nes lees ueesieÛegveeJeeW ceW Deheves-Deheves ØelÙeeefMeÙeeW keâes celeosvee yevo keâj oW ~ Ùeefo Pet" ve nes lees

JÙeeheeefjÙeeW keâe JÙeeheej "hhe nes peeÙe, yeefveÙeskeâe efceueeJeš Jeeuee meeceeve ve efyekeâ mekesâ Deewjmeypeer JeeueeW keâer meÌ[er-ieueer meefypeÙeeB Oejer keâerOejer jn peeÙeB ~ Ùeefo Pet" ve nes lees heeveerefceueekeâj otOe yesÛeves Jeeues iJeeues efoveonÌe[s nerYetKeeW cej peeÙeB Deewj "sues JeeueeW kesâ "sues kesâÛekeäkesâ peece nes peeÙeB, Hesâjer JeeueeW kesâ efoveefHeâjves mes jn peeÙeB Deewj nesšue JeeueeW kesâ ÙeneBkeâe yeemeer Yeespeve kegâòeeW kesâ hesš ceW Ûeuee peeÙe~ Ùeefo Pet" ve nes lees efJeefYeVe OebOeeW kesâ SpesCšeWkeâes efove ceW ner efmeleejs vepej Deeves ueieW, Jekeâeuelekeâe hesMee Skeâ cepeekeâ yevekeâj jn peeÙe Deewjmejkeâejer DeeÕeemeveeW keâer ieefjcee ner meceehle nespeeÙe ~ Ùeefo Pet" ve nes lees vesleeDeeW kesâ Yee<eCeeWkeâer keâercele ner Ieš peeÙe, neLe osKekeâj YeefJe<ÙeyeleevesJeeues mewkeâÌ[eW YeefJe<ÙeJeòeâeDeeW kesâ Iej keâYeerÛetuns ner ve peueW Deewj GÛÛeeefOekeâeefjÙeeW ÉejehetÚs ieÙes ‘Mees-keâe@pe’ keâe keâYeer Gòej ner veefoÙee pee mekesâ ~ Pet" keâer ØeMebmee SJeb meÛe keâerefvevoe ceW pees Yeer keâne peeSiee Jen GefÛele nesieeDeewj efpelevee keâne peeSiee Jen LeesÌ[e ner nesiee- Ùen cesjs pewmes otjoMeea JÙeefòeâ keâer "esmeceevÙelee nw ~ cesje cele nw efkeâ Pet" Deewj Deepekesâ peve-peerJeve kesâ yeerÛe Ûeesueer-oeceve keâe mecyevOemLeeefhele nes ieÙee nw ~

Ùeefo osMe kesâ meejs ueesie kesâJeue Skeâ Iebšskesâ efueÙes meÛe yeesueves keâe mebkeâuhe ues ueW, leesosMe keâer meejer pesueeW ceW efleue jKeves keâer Yeerpeien veneR efceue heeSieer, Ssmeer cetKe&lee ueesiekeâjW ner keäÙeeW ? meÛe ceW keâewve meer Meno ueieerngF& nw efkeâ ueesie Gmes Ûeešles efHeâjW ~ ceÙee&oeheg®<eesòece jece keâer lejn jepe-heeš, Iej-heefjJeejFlÙeeefo mecemle megefJeOeeDeeW keâes efleueebpeefue oskeâj


Pet" ves meceepe keâes keäÙee veneR efoÙee ? Pet" ves keâewS keâeskeâesÙeue keâer DeeJeepe oer ~ Pet" ves YesefÌ[S keâes ieeÙe keâer Mekeäueoer ~ Pet" ves yekeâjer keâes Mesj keâer oneÌ[ oer ~ Pet" ves keâeueerveeefieveeW keâes meeQoÙe& keâe Ghenej efoÙee ~ Pet" ves efyeÛÚgDeeW keâesmeùoÙelee keâe keâcyeue DeesÌ{e efoÙee ~ Pet" ves ueesceefÌ[ÙeeW keâeshejeshekeâeefjlee keâe peecee henvee efoÙee Deewj Pet" ves IeefÌ[ÙeeueeW keâerDeeBKeeW ceW heeveer keâe YeC[ej Yej efoÙee ~ Pet" kesâ Fleves meejsDeJeoeve keâYeer keäÙee Yetues Yeer YegueeÙes pee mekeâles nQ ?

Ûeewon Je<eex lekeâ pebieue ceW Yeškeâvee lees nw veneRefkeâ meÛe kesâ heerÚs heeieue nesles jnW, Ùee cenelceeieeBOeer keâer lejn ieesueer Keekeâj cejvee lees nw veneRefkeâ meÛe keâer hetBÚ Leeces jnW ~ lees efHeâj meÛe ceWDeeefKej jKee ner keäÙee nw efkeâ Gmemes efvejLe&keâškeâjekeâj ÛekeâveeÛetj nes peeves keâer yegefæceeveerkeâer peeÙe ~

Pet" ves meceepe keâes keäÙee veneR efoÙee ? Pet"ves keâewS keâes keâesÙeue keâer DeeJeepe oer ~ Pet" vesYesefÌ[S keâes ieeÙe keâer Mekeäue oer ~ Pet" ves yekeâjerkeâes Mesj keâer oneÌ[ oer ~ Pet" ves keâeueer veeefieveeWkeâes meeQoÙe& keâe Ghenej efoÙee ~ Pet" ves efyeÛÚgDeeWkeâes meùoÙelee keâe keâcyeue DeesÌ{e efoÙee ~ Pet"ves ueesceefÌ[ÙeeW keâes hejeshekeâeefjlee keâe peecee henveeefoÙee Deewj Pet" ves IeefÌ[ÙeeueeW keâer DeeBKeeW ceWheeveer keâe YeC[ej Yej efoÙee ~ Pet" kesâ Fleves meejsDeJeoeve keâYeer keäÙee Yetues Yeer YegueeÙes pee mekeâlesnQ ?

meYÙe meceepe Ùeel eL e e k e â e f L e l e T BÛe e rmeesmeeÙešer ceW lees Pet"Skeâ HewâMeve kesâ ¤he ceWner Ûeue efvekeâuee nw ~Yeespeve kesâ meceÙe yeerme-yeerme ÛeheeefleÙeeB npece keâjpeevesJeeues efceleYeespeer JÙeefòeâTBÛeer meesmeeÙešer kesâ efkeâmeermeecetefnkeâ Yeespe ceW Deiejmeefcceefuele neW Deewj cee$eoes ÛeheeefleÙeeB ner Keekeâjpeesj-peesj mes ve [keâejves ueieW, lees GvnW ‘hesšt’Deewj ‘YegkeäKeÌ[’ keâer kegâeflmele GheeefOeÙeeW mes efJeYetef<elenesvee heÌ[s ~ Oetle&, Oe=°, Ûeefj$enerve Deeefo Devehesef#eleJÙeefòeâÙeeW mes peye ØeLece mee#eelkeâej nesves hejkeânvee heÌ[lee nw efkeâ ‘‘Deehemes efceuekeâj cegPesyeÌ[er KegMeer ngF&’ lees Pet" keâe ueesne ceeve neruesvee heÌ[lee nw ~ cekeâeve ceeefuekeâ peye ome-omecenerves keâer yekeâeÙes efkeâjeÙes keâer jkeâce ceeBievesÛeuee Deelee nw Ùee efpeve ogkeâeveoejeW kesâ ÙeneB cesjsGOeej Keeles Ûeueles nQ, Jes peye leieeoe keâjvescesjs ojJeepes hej Dee Oecekeâles nQ lees cesjer lebieerkeâer neuele hej peje Yeer lejme ve KeevesJeeues Gveceneheg®<eeW keâe mJeeiele cegPes Deheves nes"eW hej

cegmkeâjenš ueekeâj ner keâjvee heÌ[lee nw Deewj cesjsnes"eW keâer Gme ceOegj cegmkeâeve ceW meÛe keâeDeefOekeâ DebMe jnlee nw Ùee Pet" keâe - FmekeâeDevegceeve Deehe mJeÙeb ueiee mekeâles nQ ~ efkeâmeerDeelceerÙe JÙeefòeâ hej peye keâefJelee keâjves keâermevekeâ meJeej nes peeleer nw Deewj Jen peye Deheveeryesueieece keâefJeleeDeeW keâes efheIeues ngS MeerMes keâerlejn cesjs keâeveeW ceW GÌ[sueves ueielee nw, lees GmemeceÙe oo& mes Úšheševes kesâ yeeo Yeer cegPes‘Jeen-Jeen’ keâer OJeefve cegBn mes efvekeâeueveer nerheÌ[leer nw ~ Fme Øekeâej keâer DeewheÛeeefjkeâleeDeeW kesâefveJee&n ceW Pet" ves ueesieeW keâer efpeleveer meneÙeleekeâer nw, Jen DeJeCe&veerÙe nw ~ keâF& yeej YeerÌ[-YeeÌ[ ceW Ûeueles-Ûeueles Deheves ner efce$eeW keâerkeâesnefveÙeeW keâer Ûeesš mes cesjer DeeBKe Hetâšles-Hetâšles yeÛeer, Ùee cesjer veekeâ štšles-štšles yeÛeer,hej nj yeej hetÚs peeves hej cegPes keânvee heÌ[e efkeâ‘‘veneR lees, cegPes peje Yeer Ûeesš veneR DeeF& ~

Deehekeâer kesângveer ceW ner pÙeeoe Ûeesš ueieer nesieer~’’ Deye Deehe ner yeleeFS efkeâ DeeBKe Deewj veekeâpewmes Mejerj kesâ keâesceue DebieeW keâes kesângveer mespÙeeoe meKle yeveeves keâe ßesÙe Pet" keâes ÚesÌ[keâjDeewj efkeâmekeâes efceue mekeâlee nw?

Skeâ yeej ceQ Deheves Skeâ efce$e kesâ meeLe šsveceW meHeâj keâj jne Lee ~ jele Yej keâer Ùee$ee Leer,FmeefueS nceW meesves kesâ efueS oes yeLeeX keâerpe¤jle Leer ~ hej, Skeâ ner yeLe& Keeueer Lee ~yeejer-yeejer mes meesves keâe efJeÛeej keâj nceves GmesefjpeJe& keâjJee efueÙee ~ jele peye DeefOekeâ nes ieF&lees veeRo kesâ ceejs cesje yegje neue nesves ueiee ~GOej cesjs efce$e cenesoÙe henues mes ner TBIe jns

Les ~ ceQves Gvemes yeLe& hej peekeâj mees peeves keâeDee«en efkeâÙee Deewj GvneWves cegPemes Fmeer heejmheefjkeâDee«en ceW leerve-Ûeej mšsMeve Deewj iegpej ieS ~ve ceQ ner Thej peeves keâes lewÙeej nes jne Lee Deewjve Jes ner ~ ceQ keân jne Lee efkeâ cegPes veeRo veneRDee jner nw Deewj Jes keân jns Les efkeâ cegPes Yeer veeRoveneR Dee jner nw, peyeefkeâ meÛeeF& lees Ùen Leer efkeâveeRo kesâ ceejs nce oesveeW ner yesneue ngS pee jnsLes ~ Deewj GOej yeLe& yesÛeeje efyeukegâue KeeueerheÌ[e ngDee DeewheÛeeefjkeâlee kesâ jbiecebÛe hej Pet"keâe veie> ve=lÙe osKelee pee jne Lee ~ DevleleesielJeeefce$e cenesoÙe yeLe& hej ieS Deewj meesves keâeGhe›eâce keâjves ueies, hej Fleves ceW ner GvekeâeYeejer-Yejkeâce metškesâme cesjs ceeLes hej efiej ieÙeeDeewj cegPes ueiee efkeâ cesje ceeLee megVe nes Ûegkeâenw Ùee cesjer ieo&ve štš Ûegkeâer nw ~ ceQ ceeLeeLeecekeâj Pegkeâ ieÙee ~ veeRo lees ve peeves keâneB GÌ[Ûegkeâer Leer ~ FOej ceQves oo& mes keâjenvee Meg¤

efkeâÙee Lee efkeâ efce$e cenesoÙekeâe efoue peuee osves JeeueemeJeeue keâeveeW ceW ietbpe G"e ~GvneWves nÌ[yeÌ[e keâj hetÚe -‘‘keäÙeeW YeF& ! pÙeeoe Ûeesš leesveneR DeeF& ?’’ ceQ peJeeye osveskeâer efmLeefle ceW Yeer veneR Lee, hejmeeOegJeeo otB Pet" keâes, efpemevesDeewheÛeeefjkeâlee keâer Deesj {kesâuelesngS cesjs cegbn mes DeeefKej keânueJeener efoÙee efkeâ - ‘‘veneR ~ yengleceecetueer-meer ~ legce Deejece mes

mees peeDees ~ metškesâme ceQ veerÛes jKe oslee ntB ~’’Fme Øekeâej keâer IešveeSB DeeS efove cesjs

meeLe Iešleer ner jnleer nQ Deewj efJeÕeeme nw efkeâDeehekesâ meeLe Yeer Iešleer ner neWieer ~

Pet" keâer PeeBkeâer heie-heie hej efceueleer nw ~cesje Úesše-mee cegVee cenerves kesâ Deefvlece efoveeW ceWpeye {sj meejs efKeueewveeW keâer HeâjceeFMe hej DeÌ[peelee nw lees ceQ Gmes Deieues cenerves ceW FlevesefKeueewves ues osves keâe DeeÕeemeve oskeâj Meevle keâjoslee ntB, efpemes meÛecegÛe Deiej ceQ KejerotB lees cegPesDeheves Jesleve kesâ Deefleefjòeâ leerve-Ûeej efce$eeW kesâJesleve Yeer GOeej uesves heÌ[bs; hej cegVee nw efkeâ efyevee"esme DeeÕeemeve kesâ Meevle ner veneR nes heelee


Pet" kesâ cegKÙele: oes Yeso nesles nQ - Skeâ mejemej Pet"Deewj otmeje meHesâo Pet" ~ Deheves keâes yeele-yeele ceW DeefkebâÛeveDeewj veeÛeerpe keânles ngS yengle mes ueesie heeÙes peeles nQ, hej ÙenOÙeeve osves ÙeesiÙe yeele nw efkeâ peye efkeâmeer Jemleg keâe DeefmlelJemhe° ¤he mes Yeeefmele nes jne nw lees Jen DeefkebâÛeve DeewjveeÛeerpe kewâmes nes mekeâleer nw ? Ùen mejemej Pet" nw ~

Deewj Ùen "esme DeeÕeemeve efyevee Pet" kesâ mebYeJener veneR ~ Ùener yeele helveer Deewj heefjJeej kesâDevÙe meomÙeeW kesâ meeLe Yeer nw ~ Fme Øekeâejkeânvee ve nesiee efkeâ Ùeefo Pet" kesâ heefnÙes ve neWlees heefjJeej keâer ieeÌ[er keâes Ûeueevee Yeer cegefMkeâuenes mekeâlee nw ~

efMe°eÛeej Deewj efJeveceülee kesâ ØeoMe&ve ceW leesPet" ves keâceeue ner keâj efoÙee nw ~ Deheves DeÛÚs-Yeues, DeeueerMeeve YeJeve kesâ efueS iejeryeKeeveeDeewj otmejeW keâer štšer-Hetâšer ceÌ[FÙee kesâ efueSoewueleKeevee keâe ØeÙeesie Mele-ØeefleMele Pet"Éeje ner Øesefjle nw ~

Pet" kesâ cegKÙele: oes Yeso nesles nQ - Skeâmejemej Pet" Deewj otmeje meHesâo Pet" ~ Deheveskeâes yeele-yeele ceW DeefkebâÛeveDeewj veeÛeerpe keânles ngSyengle mes ueesie heeÙes peelesnQ, hej Ùen OÙeeve osvesÙeesiÙe yeele nw efkeâ peyeefkeâmeer Jemleg keâe DeefmlelJemhe° ¤he mes Yeeefmele nesjne nw lees Jen DeefkebâÛeveDeewj veeÛeerpe kewâmes nesmekeâleer nw ? Ùen mejemej Pet" nw ~ keâewve veneRpeevelee efkeâ ieesmJeeceer leguemeeroeme keâejeceÛeefjleceeveme Deuebkeâeefjkeâ Âef° mes Skeâ meJe&LeeheefjhetCe& Deewj Glke=â° cenekeâeJÙe nw, efpememesieesmJeeceer peer keâe DeLeen Jewog<Ùe Deewj iebYeerjkeâeJÙe-Ûeelegjer šhekeâleer nw, hej efJeveceülee-ØeoMe&vekesâ efueÙes GvnW Yeer Pet" keâe meneje ueskeâjefueKevee heÌ[e - ‘‘keâefJele efJeJeskeâ Skeâ veefnb ceesjs~ melÙe keânGB efueefKe keâeieo keâesjs ~’’ ieesmJeeceerpeer keâer Ùen Gefòeâ mejemej Pet" ner lees nw ! ÙeefoFme ÛeewheeF& keâe jÛeefÙelee ceQ neslee lees yeeleefkeâmeer no lekeâ meÛe Yeer nes mekeâleer Leer, hejhelee veneR, ieesmJeeceer peer kesâ meeceves keâewve meerefJeJeMelee Leer pees GvnW Fme lejn Pet" keâer MejCeceW peevee heÌ[e ~ Demleg !

Deye meHesâo Pet" keâes {tBÌ{sb ~ Deeheves ÙeefoGÛÛemlejerÙe meeefnlÙe keâe DeOÙeÙeve efkeâÙee nesieelees DeJeMÙe efveCe&Ùe efueÙee nesiee efkeâ mebhetCe&GÛÛemlejerÙe meeefnlÙe kesâJeue meHesâo Pet" mes nerYeje heÌ[e nw ~ efJeMes<ele: DeuebkeâejeW kesâ ØeÙeesie

ceW lees kesâJeue Pet" kesâ ner oMe&ve nesles nQ ~GoenjCe kesâ efueS-keâceueveÙeveer, efhekeâyeÙeveer,iepeieeefceveer, ÛevõcegKeer Deeefo MeyoeW keâes uesmekeâles nQ ~ efpeme efove ÙegJeleer keâer DeeBKeW keâceuekesâ meceeve Hetâueer-Hetâueer nesves ueieWieer Ùee Jenceveg<Ùe keâer Yee<ee keâes ÚesÌ[keâj keâesÙeue keâer lejnketâkeâves ueiesieer, Ùee ceveg<Ùe keâer Ûeeue keâes ÚesÌ[keâjJen nefLeveer keâer lejn Petce-Petce keâj Ûeuevesueiesieer Ùee efHeâj he=LJeer mes keâF& iegvee DeefOekeâ yeÌ[sÛevõcee keâer lejn Gmekeâe cegKeceC[ue efJeMeeuenesves ueiesiee lees Deehe ner yeleeFÙes efkeâ Ssmeerhetlevee-keân Ùee Methe&CeKee-meeFpe keâer ÙegJeleer kesâmeeLe efJeJeen keâjves kesâ efueÙes mebmeej keâe keâesF& YeerÙegJekeâ lewÙeej nesiee ? lees Ùener meHesâo Pet" nw

~ veeefÙekeâeDeeW kesâ efueS peye ke=âMeebieer, levJebieer,heervemleveer, meÏpeIevee Deeefo MeyoeW keâe ØeÙeesieefkeâÙee peelee nw lees Gvekeâe DeLe& mecePe ceW Deepeelee nw, hej ‘Devegoje keâvÙee’ keâe veece megveveskeâes efceuelee nw, lees ceeLes hej yeue heÌ[ves ueieleenw, keäÙeeWefkeâ Ùen meHesâo Pet" nw ~ keâvÙee keâYeerDevegoje nes ner veneR mekeâleer ~ keâcej Ùeefo efkeâmeerIeelekeâ jesie kesâ Ûebiegue ceW heÌ[keâj ke=âMe nesleerpee jner nw lees Fmekesâ efueÙes hesš keâes keäÙee iejpeheÌ[er nw efkeâ Jen penj Keekeâj DeelcenlÙee keâjues Deewj Deheves DeefmlelJe keâes efceše ues ~FmeefueÙes meeefneflÙekeâ «ebLeeW ceW Fme Øekeâej kesâMeyoeW keâe ØeÙeesie efpevneWves efkeâÙee nw, GvneWvesmeHesâo Pet" keâe ner meneje efueÙee nw ~

meeefnlÙe ceW lees Pet" kesâ ØeÙeesie kesâ efueSkeâF& efJeefOeÙeeB DeheveeF& ieF& nQ ~ iebiee kesâ leš hejpees Iees<e nw, Gmekesâ yeejs ceW keâne peelee nw efkeâ‘‘iebiee ceW Iees<e nw’’ pees Skeâ Pet" ner nw ~ Yeueeiebiee ceW Iees<e kewâmes nes mekeâlee nw ? heÌ{ves ÙeemegvevesJeeueeW kesâ ceefmle<keâ ceW Fme Pet" ves peye

keâeHeâer yeJeeuee ceÛeeÙee lees yeeOÙe neskeâj efJeÉeveeWkeâes ue#eCee Meefòeâ keâer keâuhevee keâjveer heÌ[erDeewj leye peekeâj keânerb Iees<e yesÛeeje iebiee kesâpeue-ØeJeen ceW [tyelee-Glejelee efkeâmeer Øekeâejleš lekeâ hengBÛe mekeâe ~ Ùen lees ngF& ue#eCee keâeryeele ~ JÙebpevee Yeer Pet" kesâ ØeÙeesie ceW kegâÚ keâceveneR nw ~ Jen lees Skeâ keâoce Deewj Deeies nerjnleer nw ~ Jen lees ieveercele nw efkeâ JÙebpevee ceWkeâner ieÙeer yeeleW kesâJeue Pet" ner nesleer nQ, meÛeveneR nesleerb, DevÙeLee meejer ogefveÙee efleefuemce,Fvõpeeue Deewj peeot keâer efhešejer yeve ieF& nesleer~ ‘‘kegâvlee: ØeefJeMeefvle’’ pewmes ØeÙeesie kesâ Ùeesæeueesie Deheves-Deheves IejeW ceW meesÙes jnles DeewjGvekesâ Yeeues-ieÌ[eBmes mJeÙeb Ûeuekeâj Ùegæ kesâ

cewoeve ceW hengBÛe peeles ~ ‘‘cebÛee :nmeefvle’’ kesâ Devegmeej, efkeâmeer cebÛehej KeÌ[s neskeâj keâesF& vesleepeer DeiejYee<eCe osles lees Gvekesâ Yee<eCe hejJen cebÛe ner henues ""ekeâj nBmeoslee; ßeesleeDeeW keâer Deesj mes meÌ[sngS šceešj SJeb Deb[s HeWâkeâves keâeJÙeeheej lees yeeo ceW neslee ~ ueesieIeer Keevee ÚesÌ[ osles Deewj Gmes

yeÛeekeâj ieghle lenKeeves ceW Fme lejn jKeles efkeânpeejeW Je<eeX lekeâ Jen megjef#ele jn peelee,keäÙeeWefkeâ JÙebpevee ves ‘‘DeeÙegJe&wIe=leced’’ keâe GodIees<ekeâj DeeÙeg Deewj Ieer kesâ yeerÛe DeYeso mLeeefhele keâjefoÙee nw ~ DeeÙeg keâes ueesie efpeme Øekeâej #eerCeveneR nesves osvee Ûeenles Deewj Gmes yeÛeekeâj jKeveeÛeenles nQ, Gmeer Øekeâej Ieer keâes Yeer yeÛeekeâjjKeles ~ Dele: Ùen meesuenes Deeves meÛe nw efkeâmeeefneflÙekeâ keâesefš keâer Glke=â°lee Yeer kesâJeuePet" mes ner DevegØeeefCele nw ~

Pet" keâer Fme JÙeehekeâlee SJeb meJe&ceÙeleekesâ Øeefle ØelÙeskeâ meùoÙe-efMejesceefCe keâes velecemlekeânesvee ner heÌ[lee nw ~ peneB lekeâ cesjer Deheveer yeelenw, ceQ lees Pet" kesâ Øeefle meceefhe&le ntB ner DeewjDeehemes ceQ meowJe Ùen DeeMee jKelee ntB efkeâ DeeheYeer Pet" kesâ cenelcÙe mes DeeBKeW Ûegjeves keâeogmmeenme keâoeefhe veneR keâj heeSBies ~

- DeOÙe#e, mebmke=âle efJeYeeie,


Deepe kesâ Ùegie ceW Fmueece Ùee F&meeF&pewmes mescesefškeâ OeceeX keâe Skeâ efJeefMe° Spesv[eefkeâmeer Yeer lejn Deheves Oecee&vegÙeeF&ÙeeW keâer mebKÙeeye{evee nw Deewj Fmekeâes keâeÙee&efvJele keâjves ceWOece&ØeÛeejkeâeW kesâ Deefleefjòeâ keâYeer keâYeer mejkeâejceW meJeexÛÛe mlej hej Deemeerveueesie Yeer yesefPePekeâ Yeeie ueslesnQ~ Decesefjkeâer je°^heefleÙeeW keâerOece&-ØeJeCelee cee$e Gvekesâ ÛegveeJeeWkesâ meceÙe ner veneR oerKeleer nwyeefukeâ Deveskeâ yeej Jes FmekeâeÙe& keâes yeÌ[er o#elee mes efveYeelesnQ ~ Skeâ meceÙe Lee peye keâF&Decesefjkeâer je°^heefle Ùen Yeerceeveles Les efkeâ megotj osMeeW ceWØeÛeej keâeÙe& kesâ efueS meceefhe&leefceMevejer, Decesefjkeâer ØeMeemevekesâ DeeBKe Deewj keâeve keâer lejnJeneb@ keâeÙe& keâjles nQ ~ efJeÕekesâ F&meeF&keâjCe kesâ meceLe&keâeWkeâer meneÙelee Je Gvekesâ mebj#eCekesâ efueS meJeexÛÛe mlej hejDecesefjkeâer megj#ee Je KegefHeâÙeeSpesvmeer Yeer meef›eâÙe jnleer Leer~ peneB lekeâ efnvot DeemLee Deewj peerJeve keâe FmeefJe<eÙe ceW ¤Peeve nw Jen heef§eceer DeefYeØeeÙe mesDeueie nw, GmeceW peceerve Deemeceeve keâe Devlej nw~ Jen JewÛeeefjkeâ ØeYeeJe [eueves ceW efJeÕeeme keâjleernw, oyeeJeeW ceW venebr ~ Ùene@ lekeâ efkeâ Ûeens Leesjes,Fceme&ve, jefmkeâve, efJeefueÙece peesvme Je Meehesvenej

DeeuesKe

Dee@mkeâj efJepeslee petefueÙee jeyešd&me veskeäÙeeW DeheveeÙee efnvot Oece& ?

nefjke=â<Ce efveiece

pewmes efheÚueer heer{er kesâ nceejer DeemLee kesâ DeOÙesleeneW, Jes efnvot Oece& kesâ mecevJeÙeelcekeâ ¤he mesDeefOekeâ ØeYeeefJele Les ~ ßeerDejefJevo Je mJeeceerefJeJeskeâevevo Deeefo ves efnvot lelJe%eeve keâer JewefÕekeâleeDeewj Øeemebefiekeâlee keâes Gpeeiej keâj yegefæpeerefJeÙeeW

hej ØeYeeJe [euee Lee ~ Fmekesâ efJehejerle Deepe YeerDecesefjkeâe kesâ hetJe& je°^heefleÙeeW pewmes peepe& [yuÙetyegMe, jesveeu[ jerieve Ùee efjÛe[& efvekeämeve kesâ JesØemebie oesnjeÙes pee jns nQ peneb@ Jes Deheves ‘owJeeroeefÙelJe’ Ùee nj Ùegæ ceW ‘F&Õej Gvekesâ meeLe nQ’,Ssmes mevosMe osves mes keâYeer veneR Ûetkeâles Les ~

keäÙee Ùen efJemceÙe keâe efJe<eÙe veneR nw efkeâhetJe& je°^heefle jesveeu[ jerieve lees Fleves ogmmeenmeerLes efkeâ Deheves meceÙe kesâ meesefJeÙele je°heefle efceKeeFueieesyee&ÛesJe keâes Yeer F&meeF& Oece& ceW oeref#ele keâjeves mesveneR Ûetkesâ Les ~ Jeieeake=âle ieesheveerÙe metÛeveeDeeW Je

lelkeâeueerve DeefYeuesKeeW kesâ KegueemeeWceW Ùen leLÙe meeceves DeeÙee nw efkeâoesveeW yeÌ[s vesleeDeeW ceW pees ieghlehe$eeÛeej ngDee Lee Gmemes peevekeâejerefceueer nw efkeâ jerieve Éeje ieesyee&ÛesJekesâ DeewheÛeeefjkeâ ¤he mes F&meeF& yeveeveskesâ ØeÙeeme nes jns Les ~ efMeKejmeccesueveeW ceW efceueves kesâ yeeo jerievekeâes Ssmee ueiee efkeâ meesefJeÙele vesleeceW Oeeefce&keâlee kesâ kegâÚ ue#eCe Lespees GvnW Gvekesâ DeveeÙeeme ‘iee@[yuesme Ùet’ pewmeer MeyoeJeueer mes efceues~ Fmeer DeeOeej hej Gvnesbves Gvekesâ¤heevlejCe keâer keâesefMeMe keâer Leer ~ceF& 1988 kesâ ceemkeâes efMeKejmeccesueve ceW ¤[esuHeâ hesjervee veecekeâDecesefjkeâer je°êrÙe megj#ee heefj<eo kesâmeomÙe ves Ùen Jeelee&ueehe efjkeâe[&efkeâÙee Lee Deewj Ùen peeveles ngS Yeer

efkeâ Ùen jepeveereflekeâ Âef° mes mebJesoveMeerue yeeleLeer, efjkeâe[& keâjves JeeueeW keâes hetCe& ieesheveerÙeleekeâer MeheLe Yeer efoueJeeF& Leer ~ je°^heefle jerieve keâesceeuetce Lee efkeâ ieesyee&ÛesJe keâer ceeb ¤meer DeeLeex[ekeämeÛeÛe& mes pegÌ[er Leer , ÙeÅeefhe Jes Deheves keâes veeefmlekeâIeesef<ele keâjves mes veneR Ûetkeâles Les ~ hetJe& je°^heefle


peneB lekeâ efnvot DeemLee keâe ØeMve nw, efJeosMeer Fmes meowJe%eeve mece=æ Deewj meefn<CegleeÙegòeâ ceeveles jns nQ ~ Deveskeâ OeejCeeDeeWDeewj ceevÙeleeDeeW keâe men-DeefmlelJe efnvot DeemLee ceW Skeâ meeceevÙeyeele jner nw FmeefueS DeeOeejYetle ØeeLeefcekeâ peevekeâejer efceuelesner, efpemekeâe osMe kesâ meeceeefpekeâ Je je°êrÙe peerJeve ceW JÙeòeâ nesveemJeeYeeefJekeâ jne nw, efJeÛeejkeâeW keâes Deheveer Deesj Deeke=â° keâjlee nwDeewj Fmekeâe ueÛeeruee SJeb meJe&meceeJesMekeâ ¤he ueesieeW keâes Ûegcyekeâkeâer lejn KeeRÛe ueslee nw ~

Skeâ GoenjCe efoÙee pee mekeâlee nw, efpemeceWefJeÕeØeefmeæ ne@ueerJeg[ DeefYeves$eer petefueÙee jeyeš&dmeves efnvot Oece& DeheveeÙee Deewj Ùen melÙeeefhele keâjefoÙee efkeâ efnvoglJe Jemlegle: ceeveefmekeâ efJeMeeueleekeâe oeJee keâj mekeâlee nw ~ GvnW efnvot DeemLeeceW mewæeefvlekeâ meefn<Ceglee Ùee meceeJesMekeâlee kesâoMe&ve Dee§eÙe&pevekeâ ¤he mes ngS Les ~ meeLe nerÙener Skeâ Oece& Ssmee nw pees yengcegKeer keâeÙe&heæeflekeâe Skeâ uecyes keâeue-KeC[ lekeâ Oeveer yevee jnenw ~

Dee@mkeâj efJepeslee megØeefmeæ ne@ueerJeg[ mšejpetefueÙee jeyeš&dme ves efnvot DeemLee ceW Deheves keâesOecee&vleefjle keâj Fmekesâ kegâÚ efJeÕeemeeW DeewjjerefleefjJeepeeW keâe efveÙeefcele ¤he mes heeueve keâjveskeâer peye mes Iees<eCee keâer nw, heef§eceer efJeÕe ceW kegâÚpÙeeoe ner nueÛeue ceÛe ieF& nw ~ DeYeer veS Je<e&

jerieve kesâ peerJeve hej Skeâ veF& ØekeâeefMele hegmlekeâ‘o efjyesefueÙeve Dee@Heâ jesveeu[ jerieve’ pees uee@meSbpesuesme šeFcme kesâ hetJe& mebJeeooelee pescme ceeveÉeje efueKeer ieF& nw GmeceW keâF& Decesefjkeâer je°heefleÙeeWkesâ Oeeefce&keâ efJeÕeemeeW hej ÛeÛee& keâer ieF& nw peesefJeosMeeW ceW ÛeÛe& keâe keâece keâjves Jeeues efceMeveefjÙeeWkeâes Decesefjkeâer ØeMeemeve keâer ‘DeeBKe Deewj keâeve’keâer meb%ee osles Les Deewj GvnW DeeefLe&keâ meneÙeleeYeer osves ceW efJeÕeeme keâjles Les ~

peneB lekeâ efnvot DeemLee keâe ØeMve nw,efJeosMeer Fmes meowJe%eeve mece=æ Deewjmeefn<CegleeÙegòeâ ceevelesjns nQ ~ DeveskeâOeejCeeDee W Dee wjceevÙeleeDeeW keâe men-Dee fml e lJ e e fnvo tDeemLee ce W SkeâmeeceevÙe yeele jner nwFmeefueS DeeOeejYetleØeeLeefcekeâ peevekeâejerefceueles ner, efpemekeâe osMe kesâ meeceeefpekeâ Jeje°êrÙe peerJeve ceW JÙeòeâ nesvee mJeeYeeefJekeâ jnenw, efJeÛeejkeâeW keâes Deheveer Deesj Deeke=â° keâjlee nwDeewj Fmekeâe ueÛeeruee SJeb meJe&meceeJesMekeâ ¤heueesieeW keâes Ûegcyekeâ keâer lejn KeeRÛe ueslee nw ~henues kesâ GoenjCe ve Yeer oW lees Yeer neue keâe ner

kesâ ØeejcYe ceW ner yeerles ngS meve 2010 keâer 20meJee&efOekeâ cenlJe keâer Oeeefce&keâ IešveeDeeW ceW FmesvÙetÙeeke&â kesâ Oeeefce&keâ meceeÛeej uesKekeâ mebIe-efjefuepeve vÙetpe jeFšme& SmeesefmeSMeve ves mLeeveefoÙee nw ~ Fme metÛeer ceW Gmes Oeeefce&keâ cenlJe keâerÛeefÛe&le ØeefleYeeDeeW ceW heeshe yesvesef[keäš 16 JeW,efJeÕeØeefmeæ F&meeF& Oece&ØeÛeejkeâ efyeueer «eence kesâheg$e jsJes[sv[ øeQâkeâefuekeâ«eence Deewj Øeefmeæ FceeceHewâpegue Deyogue jTHeâ kesâ mecekeâ#e jKee ieÙee nw~ efJeÕeefJeKÙeele Oeeefce&keâ uesKekeâ mebie"ve-

Deej.Sve.S. ves Skeâ JeòeâJÙe ceW keâneefkeâ petefueÙee jeyešd&me kesâ efnvot Oece&Deheveeves mes Fme DeemLee hej efHeâjheef§eceer peiele keâer Âef° kesâefvõle nesieF& nw ~

Jele&ceeve mevoYe& ceW GheÙeg&òeâ Úesšemee meceeÛeej Skeâ Øeleerkeâ ¤he ceW nceWOeceexb keâer jCeveerefle keâe legueveelcekeâDeOÙeÙeve keâjves keâes Øesefjle keâjlee nwDeewj meceÙe kesâ ØeJeen kesâ meeLe peesheefjJele&ve DeefveJeeÙe& nw, Gmes YeueerYeebefle

mecePekeâj efJeefYeVe osMeeW Je mevoYeeX kesâ Deveg¤heDeheves keâes {eue keâj Deheveer meveeleve DeemLee keâemebosMe Hewâueeves keâe mebkesâle oslee nw ~

S-1002 hebÛeMeerue neF&šme,ceneJeerj veiej,

keâeefvoJeueer (he.), cegbyeF& -67.

meye kesâ neLeeW ceW nQ helLej, Ssmee keäÙeeW nw yeesuees lees,Ketve meves nQ meejs Kebpej, Ssmee keäÙeeW nw yeesuees lees.

ncekeâes lees oes iepe Oejleer Yeer efceuevee cegefMkeâue ogefveÙee ceW,Gvekeâer Oejleer Gvekeâe Decyej Ssmee keäÙeeW nQ yeesuees lees.

nce lees ]keâlejs-]keâlejs heeveer keâes Yeer lejmes nQ Deye lekeâ,Gvekesâ Iej ceW kewâo mecegvoj, Ssmee keäÙeeW nw yeesuees lees.

kewâmes heÌ{ heeÙeWies yeÛÛes, kewâmes Yeej G"eÙeW nce,efmekeäkeâes ceW legueles nQ De#ej, Ssmee keäÙeeW nw yeesuees lees.

heie[b[er mes jepeheLeeW lekeâ ÛeerKe jns nQ ØeMve meYeer,hej KeeceesMe jns nQ Gòej, Ssmee keäÙeeW nw yeesuees leeW.

-censMe De«eJeeue71, ue#ceer veiej, jeÙemesve jes[,

Yeesheeue-462021 (ce.Øe.)ceesyee.: 09229112607

oesveeW DeebKeeW ceW yemes nQ cenkesâ KJeeyeeW kesâ oÙeej,nce Yeer oes efove ]KJeeye mee osKe DeeS nQ Menjs yenej.

uecne uecne GÌ[ jne nw Jeòeâ keâes hej ueie ieS,pee jner nw efpevoieer neskeâj nJeeDeeW hes meJeej.

ve]keâo nw nj Fkeâ keâe peervee meeHeâ nw meye keâe efnmeeye,ues mekesâ os mekesâ Fkeâ meebme Yeer keâesF& GOeej.

efpemekeâes osKees Jees nw ]pe]Kceer cemeuenle kesâ Jeej keâe,efpememes efceefueS Jees nw mecePeewleeW kesâ leerjeW keâe efMekeâej.

DevegÚgF& meer efHeâ›eâ keâesF&, Devekeâner meer keâesF& yeele,]penve keâes keâjJeeleer jnleer nw cenerveeW Fvle]peej.

cesje yeme Ûeuelee veneR DeueHeâe]pe hej Denceo JemeerceQ keâesF& vekeä]keâeo, ve MeeÙej, ve DeHeâmeevee efveieej

]ie]peue

- Denceo Jemeer, cees.: 9833094497


meJeeueeW kesâ Iesjs ceW keâYeer keâesF& yesJeketâHeâ Fvmeeve veneR Deelee, mecePeoej ner Deelee nw ~ efHeâj peeJeso DeKlej lees nceejsosMe keâer Ssmeer Meef]KmeÙele nQ efkeâ pees Yeer Gvemes efceuelee nw - osMe, ogefveÙee, efmevescee Deewj meceepe mes pegÌ[e keâesF& Yeer meJeeuehetÚkeâj Deheves Deehekeâes DeeÕemle keâj ueslee nw efkeâ Dehevee veHeâe-vegkeâmeeve meesÛes yeiewj keâesF& lees nw pees Fme lejn keâer oes štkeâyeelebs keâjlee nw ~ DeÛÚer meesÛe jKee peevee Deewj Gmes yeÙeeve keâj heevee oesveeW oes yeeleW nQ ~ peeJeso DeKlej oesveeW ner ceW ceeefnjnQ ~ Jeu[& keâhe keâer peerle kesâ yeeo peye šer.Jeer. ÛewveueeW ves Gvemes peerle keâe celeueye hetÚe lees Gvekeâe peJeeye Lee - Ùen Ssmeerpeerle nw pees nceW yelee jner nw efkeâ Skeâlee Deewj Skeâe«elee mes nce Deheveer meejer hejsMeeefveÙeeW kesâ yeeJepeto nj #es$e ceW vecyej Jeveyeve mekeâles nQ ~ efheÚues efoveeW iuewcej Deewj De]keäue mes Yejer efHeâuceer ogefveÙee ves keâe@heerjeFš kesâ cegös hej ÙetB ner peeJeso DeKlejner keâes Dehevee veslee venerb Ûegvee ~ Deye peeJeso meenye mebmeo YeJeve ces meebmeoeW keâes mecePee jns nQ efkeâ efkeâme lejn Øees[ŸetmejeWDeewj mebheeokeâeW kesâ neLeeW uesKekeâeW, ieerlekeâejeW, jÛeveekeâejeW keâe Mees<eCe nes jne nw ~ Deye Skeâ mebefJeOeeve heeefjle keâj Gmes yeboefkeâÙee peevee ÛeeefnS Deewj GvnW Jeeefpeye je@Ùeušer oer peeveer ÛeeefnS ~

je@Ùeušer kesâ HesâÙej-MesÙej hej leceece efmebiej Deewj mebieerlekeâejeW ves Yeer peeJeso DeKlej keâes ner Dehevee ØeeefleefveefOe Ûegvee nw~ efyeuueer kesâ ieues ceW IeCšer yeeBOeves mes peeJeso DeKlej keâes keâece efceuevee LeesÌ[e keâce ]pe¤j ngDee nw ceiej Jes keânles nQ, cegPesFme yeele keâer hejJeen nw efkeâ ceMentj uesKekeâ -ieerlekeâej meÌ[keâeW hej ve Dee peeSB, Fme yeele keâer veneR efkeâ cesje keäÙee nesiee?’

Øemlegle mee#eelkeâej ceW Deueie-Deueie #es$eeW kesâ ueesieeW keâer Deesj mes efJepeÙe Dekesâuee ves peeJeso DeKlej mes ØeMve hetÚs nQ DeewjGvnesbves Gvekeâe peJeeye Deheves Gmeer efvejeues Deboepe ceW efoÙee nw -

mee#eelkeâej

peeJesoDeKlej

meJeeueesbkesâ

Iesjs ceW

efHeâuceW ›eâebefle veneR ueeleeR - peeJeso DeKlejieerlekeâej peeJeso DeKlej mes efJepeÙe Dekesâuee keâer Keeme yeeleÛeerle


ceQ mecePelee ntB efkeâ efkeâmeer Yeer oewj kesâ oMe&keâ meyemes henuespees osKeles nQ Jees Ùen efkeâ yewvej hej Ûesnje efkeâmekeâe nw ? meyemeshenues Jees Skeâ Sskeäšj keâer metjle osKekeâj efHeâuce osKeves peeles nQ- pÙeeoelej oMe&keâ ~ efHeâj meeLe ceW [eÙejskeäšj keâe Yeer veeceneslee nw, jeFšj keâe Yeer veece neslee nw uesefkeâve henuee pees ceesnneslee nw Skeâ Deece oMe&keâ keâe, Jen Ùen nw efkeâ FmeceW keâewve SskeäšjnQ ? kegâÚ oHeâe [eÙejskeäšj Deewj jeFšj keâe veece osKekeâj YeerueesieeW ves efHeâuceW osKeer nQ ~ ceiej yeme kegâÚ oHeâe ~ Skeâ yeejpeye Sskeäšj keâes osKekeâj ne@ue ces oMe&keâ Ûeues peeles nQ efHeâj[e@Ùejskeäšj keâer Deewj jeFšj keâer efpeccesoejer yengle yeÌ{ peeleer nw~ oMe&keâ efmevescee ne@ue ceW oesyeeje DeeSB Fmekeâer efpeccesoejer[e@Ùejskeäšj Deewj jeFšj keâer yengle nw ~ Sskeäšj GvnW Skeâ ner yeejuee mekeâlee nw ~ peyeefkeâ GvnW yeej-yeej lees jeFšj Deewj[e@Ùejskeäšj ner uee mekeâles nQ ~

µ efpeme lejn cepe¤n meguleevehegjer DeewjMekeâerue yeoeÙetBveer Jeiewjn MeeÙejeW kesâ ieerleeW ceWefceóer keâer Skeâ KegMeyet nw, efceóer mes pegÌ[eJe nw,Ùes jbie Deeheves Deheves ieerleeW kesâ peefjS keäÙeeW veneRefyeKesjs nQ peyeefkeâ Deehekeâe leeuuegkeâ Yeer FvnerbMeeÙejeW kesâ ØeosMe mes nw ? - heer. kesâ. efmebn,cegbyeF&

- Deiej Deehe ‘ueieeve’ Ùee ‘mejoejer yesiece’kesâ ieerle megve ueW lees MeeÙeo Deehekeâes Ùes efMekeâeÙeleveneR jnsieer ~

µ osMe kesâ efkeâmeeveeW keâer neuele yeo mesyeolej nesleer pee jner nw ~ Gvekeâer peceerveW Úerveerpee jner nQ ~ Je sDeelcenlÙee keâes efJeJeMenes jns nQ ~ efHeâuceJeeueeWkeâer Fme efmeueefmeues ceWkeäÙee keâesF& Yetefcekeâe nesveerÛeeefnS ? - peieobyeeØ e m e eo o e r e f # e l e(meeefnlÙekeâej, cegbyeF&)

- efHeâuceJeeueeWkeâer Yetefcekeâe osMe keâerefkeâmeer Yeer mecemÙee kesâefmeueefmeues ceW nesveerÛ e e e fnS ke ä Ù e e W e f k e âe fHeâuceJeeues e fmeHe &âefHeâuceJeeues lees nQ veneR,osMe kesâ veeieefjkeâ YeernQ Deewj keâesF& Ssmes Jewmesveeieefjkeâ veneR nQ yeefukeâSsmes veeieefjkeâ nQ efpevekeâer yeeleW yengle meejs veeieefjkeâmegveWies ~ FmeerefueS efHeâuceJeeueeW keâe GòejoeefÙelJeYeer LeesÌ[e yeÌ{ peelee nw ~

nceves efkeâmeeveeW keâer mecemÙeeDeeW hej henuesYeer efHeâuceW yeveeÙeer nQ Deewj Fve efoveeW Yeer keâF&efHeâuceW yevee jns nQ ~ jner yeele efkeâmeeveeW keâerceewpetoe neueele keâer Deewj Gvekesâ meheves, og:Ke,mecemÙeeDeeW Deewj Gvekeâer Deekeâeb#eeDeeW keâer leesFvekeâes DeeOeej yevee keâj pe¤j efHeâuceW yeveWieer ~cegPes efJeÕeeme nw ~

µ nceejs meceepe ceW Fve efoveeW heeš&vejefMehekeäÙeeW veneR efškeâleer ? Ùener yeleeFS efkeâ keâue kesâmeueerce-peeJeso Deepe kesâ efmeHe&â meueerce Deewj

peeJeso nQ lees keäÙeeW ? Deepe kesâ oMe&keâ efHeâuceeWceW meJeexheefj efkeâmes ceeveles nQ ?

- nbmeeyesve Yee¤Ûe, cegbyeF&- Deye Ùes lees Deepe keâer yeele ner veneR nw,

yeÌ[er hegjeveer yeele nw ~ nce 1981 ceW DeueiengS Les ~ Deye 1981 keâes Deehe Deepe keânleernQ lees Deueie yeele nw ~ Deye lees Ùes SkeâFefleneme nes ieÙee ~ Ùen hegjeveer yeele nw ~

- ceQ mecePelee ntB efkeâ efkeâmeer Yeer oewj kesâoMe&keâ meyemes henues pees osKeles nQ Jees Ùen efkeâyewvej hej Ûesnje efkeâmekeâe nw ? meyemes henues JeesSkeâ Sskeäšj keâer metjle osKekeâj efHeâuce osKeves

peeles nQ - pÙeeoelej oMe&keâ ~ efHeâj meeLe ceW[eÙejskeäšj keâe Yeer veece neslee nw, jeFšj keâe Yeerveece neslee nw uesefkeâve henuee pees ceesn neslee nwSkeâ Deece oMe&keâ keâe, Jen Ùen nw efkeâ FmeceWkeâewve Sskeäšj nQ ? kegâÚ oHeâe [eÙejskeäšj DeewjjeFšj keâe veece osKekeâj Yeer ueesieeW ves efHeâuceWosKeer nQ ~ ceiej yeme kegâÚ oHeâe ~ Skeâ yeej peyeSskeäšj keâes osKekeâj ne@ue ces oMe&keâ Ûeues peelesnQ efHeâj [e@Ùejskeäšj keâer Deewj jeFšj keâer efpeccesoejeryengle yeÌ{ peeleer nw ~ oMe&keâ efmevescee ne@ue ceWoesyeeje DeeSB Fmekeâer efpeccesoejer [e@Ùejskeäšj DeewjjeFšj keâer yengle nw ~ Sskeäšj GvnW Skeâ ner yeejuee mekeâlee nw ~ peyeefkeâ GvnW yeej-yeej lees

jeFšj Deewj [e@Ùejskeäšj ner uee mekeâles nQ ~µ Deehekesâ Éeje efueKeer ieF& efHeâuceW lees

nceves osKeer nQ ~ Deye nce Deehekesâ efueefKeleveeškeâ osKevee Ûeenles nQ ~ Jen efove keâyeDeeSiee ? Deehekeâer efHeâuceeW ceW ceeB keâes lees yengleceneve efoKeeÙee ieÙee nw, yeehe keâes keäÙeeW veneR?peyeefkeâ Deheves efhelee kesâ meeLe Deehekeâe pewmee YeerefjMlee jne nes - yeehe lees yeehe ner neslee nw ?- Jeeefceo Keeve (Skeäšj-[eÙejskeäšj, cegbyeF&)

- ceQ Deheves-Deehe keâes kegâÚ veeškeâ hesFlevee Confident veneR cenmetme keâjlee ntB ~Gmekeâer Jepen Ùen nw efkeâ ceQves efHeâuce Fb[mšêr

ceW henues DeefmemšWš [eÙejskeäšjkeâer nwefmeÙele mes editing de-partment ceW keâece efkeâÙee Lee~ mees ceQ efHeâuce kesâ Craft DeewjTechnique keâes lees mecePeleentB ~ uesefkeâve ceQ Theatre kesâCraft Deewj Technique keâesGlevee veneR mecePelee ~ FmeerefueSFleves Ùekeâerve mes Theatrekesâ efueS efueKevee cesjs yeme keâeryeele veneR nw ~ efHeâj Yeer ceQves FveefoveeW oes Ûeer]peW efueKeer nQ ~ Skeâlees ‘kewâHeâer Deewj ceQ’ efpemes The-atre lees keäÙee theatricalexperience ner keâne peeveeÛeeefnS, pees kewâHeâer Deepeceer keâerlife hes nw ~ Skeâ Ssmee playpees ceQves GvneR kesâ quotations

Deewj Gvekeâer DeæeËieveer Meewkeâle Dee]peceer kesâquotations mes Deewj ieeveeW mes narra-tion kesâ Deboepe ceW lewÙÙeej efkeâÙee nw efpemes ceQDeewj Meyeevee Dee]peceer perform keâjles nQDeewj pemeefJeboj efmebn Gvekesâ ieerle ieeles nQ ~Decesefjkeâe ceW Fmekesâ hevõn Shows ngS ~efHeâj efnvoesmleeve kesâ keâesves-keâesves ceW Yeer FvekesâShows nes Ûegkesâ nQ ~

Fmekesâ DeueeJee efheÚues efoveeW ceQves SkeâOne act Play efueKee efpemes play keâceDeewj theatrical experience Ùee play]pewmee play keânvee ]pÙeeoe mener nesiee ~ Ùen]ieeefueye kesâ yeejs ceW Lee ~ Skeâ British


Bank kesâ executives Ùen play cegPemesÛeenles Les ~ Jes meye Got& Deewj ]ieeefueye Jeiewjn keâeslees veneR peeveles Les ceiej peevevee Ûeenles Les ~ Ùenplay DeeOeer Deb«espeer ceW Deewj DeeOeer Got& ceW Lee~ ]ieeefueye efkeâme oewj kesâ Les, Gvekeâer meesÛe keäÙeeLeer, Deheves osMe keâer ]peceerve mes efkeâme Øekeâej pegÌ[sLes, ]ieeefueye Deewj Gvekeâer MeeÙejer ceW Ssmeer keäÙeeyeele Leer, Gme hues ceW Lee ~

cesjer efHeâuceW keâesF& cesjer autobiogra-phy lees nQ veneR efkeâ GvnW Deehe cegPemes peesÌ[ kesâosKeW Deewj efpeve efHeâuceeW keâe Deehe efpe›eâ keâj jnsn Q J e e sD e k e s âu e sceQves LeesÌ[erefueKeer LeeR~ c e Q v e sD e e w jm eu e e r c em e e n y eoesveeW vese fceuekeâjefueKeer LeeRDeewj ceQmecePeleen t B e f k e âefnvoesmleeveceW Deewjn c e e j e rmeYÙeleener ceW ceeBkeâe Skeâ Deueie Deewj ceneve opee& jne nw ~

YeeF&, nceejs ÙeneB Meefòeâ nes, keâuee nes ÙeeOeve nes Gvekesâ keâesF& osJelee lees nQ veneR, yemeosefJeÙeeB ner lees nQ ~

µ Deye Deehe efkeâme lejn keâer efHeâuceWefueKeWies ? keâe@ces[er, meesMeue Ùee meerefjÙeme ?keäÙee efkeâmeer efHeâuce keâes [eÙejskeäš keâjves keâeFjeoe Yeer nw Deehekeâe ? - Deveghecee (jsef[Deespee@keâer, cegbyeF&)

- ceQ nj lejn keâer efHeâuce efueKevee ÛeentBiee~ ceiej Ùes nw efkeâ Jen IeefšÙee ve nes ~ melenerve nes, DeMueerue ve nes, yeme Ùener Mele& nw ~keâe@ces[er Yeer efueKevee ÛeentBiee Deewj efpeveceW meeceeefpekeâ

efÛebleve nes Jen Yeer efueKevee ÛeentBiee ~peneB lekeâ Film Direction keâe

meJeeue nw Gme efoMee ceW ceQ meesÛelee pe¤j ntBceiej cesjer Gcceero efove-ye-efove keâce nesleer peejner nw ~

µ Deehekeâer yeeleeW mes kegâÚ meceÙe henueslekeâ ueielee Lee efkeâ Deehekeâes osMe keâe ØeOeeveceb$eeryevee osvee ÛeeefnS, ceiej Deye Ssmee ueielee nQefkeâ Deehe ceewkeâe hejmle Fvmeeve nQ ? Deiej SsmeeveneR neslee lees Deehe mebpeÙe oòe ceeceues ceW Deeiesye{les Deewj GvnW pesue efYepeJeeves keâer keâesefMeMe

keâjles ceiej Deehe KeeceesMe jns ? - ÛewlevÙe,LeeCes, cegbyeF&

- Fme cegukeâ ceW DeoeueleW nQ Deewj Ùen yeÌ[sDeHeâmeesme keâer yeele nesleer nw efkeâ DeoeueleHewâmeuee yeeo ceW osleer nw Deewj nce ueesie henuesos osles nQ ~ Deiej ncekeâes Flevee ner ceeuetce nwefkeâ keâewve ceg]peefjce nw Deewj keâewve veneR nw Deewjefkeâmekeâes pesue nesveer ÛeeefnS Deewj efkeâmekeâes veneR,lees DeoeueleeW keâer lees MeeÙeo ]pe¤jle ner veneRnesveer ÛeeefnS ~

ncekeâes Deheves cegukeâ kesâ keâevetve Deewj vÙeeÙeJÙeJemLee ceW efJeÕeeme jKevee ÛeeefnS Deewj FmeceWnj Deeoceer G" kesâ Hewâmeuee keâjves ueies, Fmemes

pÙeeoe keâesF& ]ieuele yeele veneR nesieer ~ pees YeerDeoeuele keâe Hewâmeuee efpemekesâ Yeer yeejs ceW nes,meyekeâes Gmekeâer Fppele keâjveer ÛeeefnS ~ kesâmeDeoeuele kesâ Devoj Ûeueves ÛeeefnS, Deoeuelekesâ yeenj veneR ~

µ keânles nQ efkeâ DeÛÚs MeeÙej keâes DeÛÚsØeceesMeve keâer pe¤jle veneR nesleer ~ Deehe DeÛÚsMeeÙej nQ Deehe keâes keäÙee pe¤jle Deeve heÌ[er Leerkeâer Deeheves henues oerJeeve lejkeâMe kesâ efueS Got&keâer oes yeÌ[er MeefKmeÙeleeW [e. ieesheerÛebo veejbieDeewj kegâjleg&ue Ssve nwoj keâes Fmekeâer uebyeer Yetefcekeâe

e fu eKeve skeâes keâne? -osJecee fCeh e eC[ sÙ e( k e â e f J e ,mebÛeeuekeâ,cegbyeF&)

-Ye t e f c e k e â ee fu eKev e eSkeâ jJeeÙelenw ~ Skeâlejer]keâe nwpees ncesMeemes ÛeueleeDeeÙee nw ~Ùen keâesF&veF & yeele

veneR nw ~ Fmes keâesF& ceQves lees F&peeo efkeâÙee veneRnw ~ yee]keâer Ùen efkeâ Jen uecyeer nw Ùee Úesšer nwlees ceQ Fleves yeÌ[s ueesieeW mes Ùen veneR keân mekeâleeLee ve efkeâ Flevee efueefKeS Deewj Flevee ve efueefKeS~ ceQves Gvemes pe¤j ojKJeemle keâer Leer efkeâ ceQhenueer yeej Deheveer keâefJelee keâer efkeâleeye ÚheJeejne ntB Deewj Fmekeâer Yetefcekeâe ceQ Ûeenlee ntB efkeâDeehe efueKe oW ~

]kegâjleg&ue-Ssve-nwoj ves Deepe lekeâ efkeâmeerkeâer Yetefcekeâe veneR efueKeer ceiej GvneWves keâne,henues legce cegPes Deheveer efkeâleeye Yespe oes ~ peyeceQves heeC[gefueefhe Yespeer Deewj GvneWves heÌ{er leesefueKeves keâes lewÙÙeej nes ieFË ~ Deewj pees efueKee

peeJeso DeKlej mes meJeeue keâjles ngÙes efJepeÙe Dekesâuee


GvneWves ceQves Jen Úheves keâes os efoÙee ~ ceQ Gvemeslees Ùen veneR keân mekeâlee Lee efkeâ Flevee yeÌ[eÙee Flevee Úesše efueefKeS ~ Ùener ieesheerÛebo veejbiemeenye kesâ meeLe Yeer ngDee ~ Ùes Fleves yeÌ[s ueesienQ efkeâ FvneWves efueKee, Ùener yeÌ[er yeele nw ~

µ Deehe Fleves DeÛÚs ieerle kewâmes efueKeuesles nQ ? - leheve Mecee&, cegbyeF&

- henues lees yeÌ[er cesnjyeeveer efkeâ Deeheves cesjsieerleeW keâes DeÛÚe keâne ~ yengle-yengle Megef›eâÙee~ ... Ùener keân mekeâlee ntB efkeâ hetjs peleve, hetjerkeâesefMeMe Deewj hetjer cesnvele mes efueKelee ntB ~Dehevee keâece ueehejJeener mes veneR keâjlee ~ ÙesveneR meesÛelee efkeâ ceQ lees DeÛÚe efueKe ner uetBieeFmeerefueS Deehe pewmes oesmle cesjer leejerHeâ keâj jnsnQ ~ ceQ nj ieerle keâes Fme lejn efueKelee ntB efkeâÙener cesje Fcleneve nw ~

µ Deehe Dekeämej efyepeer heeÙes peeles nQ ?Deehe keâe šsueerHeâesve vebyej Ssbiespe jnlee nw ?keâneB efyepeer jnles nQ ? - vemejerve, cegbyeF&

- keäÙee nw efkeâ ceQves yengle meejs keâeceesb ceWoKeue os efoÙee nw ~ efm›eâhš efueKe jne ntB ~ieerle efueKe jne ntB ~ efHeâj MeeÙejer pees keâjlee ntBGme Jepen mes Yeer keâF& peien Deevee-peevee nesleenw ~ oes-Skeâ meeceeefpekeâ mebmLeeSB nQ efpevemespegÌ[e ngDee ntB lees GveceW Yeer kegâÚ ve kegâÚ keâeceneslee nw ~ jepÙemeYee meomÙe keâer Yeer efpeccesoeefjÙeebnQ ~ keâYeer-keâYeer cegPes Ùen ueielee nw efkeâ neBmeÛecegÛe ceQves Deheves-Deehekeâes yengle Busykeâj efueÙee nw ~

µ Deehe Deheveer DeelcekeâLee keâye efueKeWies? - DepeÙekegâceej, Denceoeyeeo

- Ùen yeele keâF& ueesieeW ves cegPemes keâner nwDeewj Ùen yeele cesjs oesmle efJepeÙe Dekesâuee YeercegPemes keânles jnles nQ ~ ceQ Yeer keâF& yeej Fme yeejsceW meesÛelee jnlee ntB efkeâ cegPes autobiogra-phy efueKeveer ÛeeefnS ~

keâYeer-keâYeer lees efoue Ûeenlee nw uesefkeâveFmeefueS veneR efkeâ ceQ kegâÚ Deheves yeejs ceWefueKetBiee yeefukeâ ef]pevoieer ceW ceQves keäÙee-keäÙee osKee Jen Share keâjvee Ûeenlee ntB~ efpeve ueesieeW mes efceuee, osKee Deewj efpevekesâJÙeJenej ves, efpevekeâer meesÛe ves cegPes cegleeefmmejefkeâÙee nw Gvekesâ yeejs ceW efueKevee Ûeenlee ntB

~ Deheves yeejs ceW ner DeelcekeâLee ceW efueKeveeyeskeâej yeele nw ~ Demeue yeele nw efkeâ ceQpeye meHeâj hej efvekeâuee lees efkeâve-efkeâveyeeleeW keâes peevee mecePee, efkeâve efkeâvemesefceuee, meye GmeceW Deevee ÛeeefnS~

µ Deehekeâer efueKeer efHeâuceeW ves meceepe keâesyeouee nw ~ Dehevee nkeâ Úervevee Yeer efmeKeeÙee nw~ Skeâ ›eâebefle hewoe keâer nw ~ Ùes ›eâebefle DeehekesâefHeâuce ieerleeW ves Deyelekeâ keäÙeeW veneR hewoe keâer ?- (Yethesvõ, efmebiej, cegbyeF&)

efHeâuceeW ves ›eâebefle hewoe keâj oer nes,Deepe lekeâ Ssmee keâYeer ngDee veneR ogefveÙee cesb~ efHeâuce lees Skeâ lejn keâe Skeâ DeeF&veenw ~ meceepe ceW pees nes jne nw GmekeâerlemJeerj efkeâmeer ve efkeâmeer ¤he ceW keâYeeryeÌ{e-ÛeÌ{e kesâ, keâYeer peje šsÌ{e-cesÌ{ekeâjkesâ, keâYeer ]peje mepee kesâ hesMe keâj oerpeeleer nw ~ ueesieeW keâes Yeer ueielee nQ - ‘neBÙener lees nes jne nw ~’ uesefkeâve ›eâebefle kesâefueS otmejs ueesie nQ pees ›eâebefle ueeles nQ,efHeâuceW ›eâebefle veneR ueeleer nQ ~

µ melÙeefpele js ves keâYeer Skeâ yeele keâer Leerefkeâ YeefJe<Ùe keâe efmevescee yuewkeâ De@C[ JneF&šefmevescee nesiee Deewj Fmekesâ peefjS ner keâuee keâerDemeue JÙeeKÙee nesveer ÛeeefnS ~ Deehe FmehejDeheveer kewâmeer Øeefleef›eâÙee JÙeòeâ keâjWies ? -keâeMeerveeLe heeb[s, hešvee

- ceQ Ùen ]pe¤j keântBiee efkeâ cegPes YeerkeâYeer-keâYeer Black & White kesâ hetjerlejn Kees peeves keâe og:Ke neslee nw ~ ceQ Ùes veneRkeânlee efkeâ Colour efHeâuceW veneR yeveveerÛeeefnS ~ MeeÙeo ]pÙeeoelej efHeâuceW Colourner ceW yeveveer ÛeeefnS ~ uesefkeâve kegâÚ keâneefveÙeeBSsmeer nesleer nQ Deewj kegâÚ Subjects Ssmesnesles nQ efkeâ Ùes Black & White ceW yeveWlees yesnlej nQ ~ Deewj Fme Black & Whitekeâer DeÛÚer Cinematography ceW peesienjeF& Deewj meewcÙelee nw Jen Skeâ Deueie neryeele nw ~ Deehe osefKeS cesjer efkeâleeyeeW kesâ peeskeâJnme& nQ GvnW ceQves Deepe lekeâ Colour ceWveneR ÚheJeeÙes ~ ceQ Gvns Black & Whitener ceW ÚheJeelee ntB ~ Black & White keâeDehevee Skeâ ngmve nw ~ Jees hetjer lejn Deepekeâue

Kees ieÙee nw efpemekeâe cegPes og:Ke nw~µ Fleveer meejer DeeueesÛeveeDeeW keâes menles

ngÙes Yeer Deeheves Deheveer ef›eâSefšefJešer keâes kewâmesefpeboe jKee ngDee nw ?

- ceQ mecePelee ntB nj Fbmeeve kesâ Devojyengle meejs Fbmeeve nesles nQ Deewj Gmekesâ Deueie-Deueie ¤he nesles nQ Deewj nj heue ceW Deueie-Deueie lejn mes Fbmeeve meesÛelee jnlee nw ~ efHeâjkeâÌ[Jeenš Skeâ meÛÛeeF& nw lees efce"eme Yeer SkeâmeÛÛeeF& ner nw Deewj Ùes oesveeW ner Ûeer]pesb nceejsDevoj MeeÙeo Úgheer nesleer nQ ~ ceesnyyele Yeer SkeâmeÛÛeeF& nw Deewj iegmmee Yeer Skeâ meÛÛeeF& nw ~

µ keäÙee Deehekeâes Sefkeääšbie keâe Dee@Heâj efceueleejnlee nw ? keäÙee Deehe keâYeer Sefkeäšbie keâjWies ?- Fbotyesve "keäkeâj, meeblee›egâPe, cegbyeF&

- osefKeS Ssmes lees keâesF& Ûeebme efceuelee-efJeuelee veneR ~ keâYeer-keâYeej oesmleeW ves cegPekeâesSsmee keâne nw, uesefkeâve cegPes veneR ueielee efkeâ ceQSsefkeäšbie keâj mekeâlee ntB ~ Jees Skeâ Deueie keâeceDeewj Deueie keâuee nw Deewj Jees cesje keâece veneRnw ~

µ Deehekeâer MeeÙejer ceewpetoe oewj mes nškeâjnw ~ keäÙee Ùen mJeeYeeefJekeâ nw Ùee peeveyetPekeâj ?- [e@. njsvõ Øemeeo efmevne, PeejKeb[

- Deiej Deehe efkeâmeer keâer ve]keâue keâjveskeâer keâesefMeMe ve keâjW lees Deehe Kego yeKegoDeueie neWies ~ yeme Flevee keâerefpeS, Deueienesves keâer keâesefMeMe ve keâerefpeS, Flevee KÙeeuekeâerefpeS efkeâ ceQ efkeâmeer keâer ve]keâue veneRkeâ¤Biee ~ yeme Flevee ]keâeHeâer nw ~

µ Deye lekeâjeryeve 17 meeue yeerleves keâesDeeS, Deye lees yelee oerefpeS efkeâ ‘Fkeâ ueÌ[keâerkeâes osKee lees Ssmee ueiee....’ DeeefKej efkeâmeueÌ[keâer keâes osKekeâj efueKee Lee Deeheves ?

- Deye lees Gme ueÌ[keâer keâer Gcej Fleveer nesieF& nw efkeâ Gme ueÌ[keâer keâe veece uesvee cegveeefmeyeveneR nw ~ 17 meeue yeerle ieÙes nQ YeF&, Deehevesner keâne ~

mebheke&â : 105, JemeexJee efkeâjve

Sme.Jeer.heer.veiej, DebOesjer (he.),cegbyeF& -53.

ceesyee.: 9702179756


]ie]peueefJe%eeve›ele

Jees keâYeer efceueles veneR nQ,hej nceW Yetues veneR nQ.

Út nceW cenmetme Yeer keâj,osKe nce meheves veneR nQ.

keâue Fceejle Yeer yevesieW,nce Heâ]keâle vekeäMes veneR nQ.

Fefyleoe ncemes ngF& Leer,Deewj nce henues veneR nQ.

keäÙee keâne nw Deeheves pees,nce DeYeer mecePes veneR nQ.

--------Gmeves Dehevee Iej keäÙee yeouee,yemleer keâe ner vekeäMee yeouee.

jes]peevee Fkeâ Ûesnje yeouee,Ùeeveer Jees HewâMeve mee yeouee.

Gmeves Dehevee uenpee yeouee,ceQves Dehevee jmlee yeouee.

Dejmes yeeo efceuee ntB Kego mes,meye ueielee nw yeouee-yeouee.

Yetue Ûegkeâe ntB ogMceve keâes ner,efHeâj keäÙee yeouee kewâmee yeouee.

nj Fkeâ yebOeve keâes ceew]peeW ceW yene keâj {tB{ ueslee nw,Deiej yenlee jns oefjÙee mecevoj {tB{ ueslee nw.

ncesMee Je]òeâ mes Deeies ve]pej efpemekeâer hengBÛeleer nw,Jees menje ceW Yeer nefjÙeeueer kesâ ceb]pej {tB{ ueslee nw.

peneB lekeâ legce veneR peeles, peneB lekeâ Jes veneR peeles,JeneB kesâ ceesefleÙeeW keâes Skeâ MeeÙej {tB{ ueslee nw.

Ùes yeÛÛee efkeâme lejn kesâ jemleeW mes nes kesâ DeeÙee nw,Fmes peye Hetâue keânles nQ Ùes ]Kebpej {tB{ ueslee nw.

efoKeeves keâes mener jmlee, peueeves keâes keâF& oerhekeâ,keâyeerje Deeef]Kejer meeBmeeW ceW ceienj {tB{ ueslee nw.

----

peeves efkeâme MeÙe keâer leueye]ieej ve]pej Deeleer nw,ef]pevoieer jsle keâer oerJeej ve]pej Deeleer nw.

Ùes KegMeer jnleer nw kegâÚ heue nceejs meeLe ce]iej,DeeBKe PehekeâeFÙes Gme heej ve]pej Deeleer nw.

Deepe efHeâj letves cegPes osKe kesâ DeveosKee efkeâÙee,Deepe efHeâj ÛeeBoveer yeerceej ve]pej Deeleer nw.

efpeme lejHeâ osefKeS efjMleeW keâer yeesefueÙeeB nQ GOej,meejer ogefveÙee cegPes yee]peej ve]pej Deeleer nw.

pees cegPes oslee nw HetâueeW keâer YeWš Ss ‘Debpegce’KJeeye ceW Gme hes ner leueJeej ve]pej Deeleer nw

DeMeeskeâ ‘Debpegce’

615, š^keâ iesš, keâeefmecehegj (heeJej neGme),DeueerieÌ{-202127

mebheke&â :Sve-138, meskeäšj 25,

veesS[e -201301.ceesyee.: 9810224571


JeHeâe keâe yeesPe nw Yeejer ceiej G"eTB ceQ,]peceeves lesjer efveieeneW ceW keäÙeeW ve DeeTB ceQ.

ceQ peevelee ntB efkeâ Jees Deeoceer ]ieuele nw ceiej,efceuesiee keäÙee pees vepej mes Gmes efiejeTb ceQ.

cesje ]Keguetme Fpee]pele cegPes veneR oslee,efkeâ Deheves Ûeenves Jeeues keâes Dee]peceeTb ceQ.

DebOesjs cegPemes iegveeneW kesâ otj YeeieWies,lees vesefkeâÙeeW kesâ GpeeueeW ceW keäÙeeW ve peeTb ceQ.

pees mees jns nQ peieevee GvnW nw keäÙee cegefMkeâue,pees peeieles nQ GvnW efkeâme lejn peieeTb ceQ.

let Kees ieÙee nw ]ieueleHeânefceÙeeW keâer yeoueer ceW,vepej efceueeTB Yeer legPemes lees keäÙee efceueeTb ceQ.

ceQ Ûeenlee ntB cesjs nkeâ ceW Ùes ogDee ceebiees,efkeâ Deheves Yetueves Jeeues keâes Ùeeo DeeTb ceQ.

helee Ûeues lees meYeeuetb ceQ ye{ kesâ Kego ‘keâewmej’,pees efiej jne nw Gmes Deewj keäÙeeW efiejeTb ceQ.

]ie]pe}

hegleueeryeeF& keâe cekeâeve, mšsMeve heeje, Jee[& veb. 9,jepeveeboieebJe, (Úòeermeie{)ceesyee.: 9300212960

ve oesmleer, ve cegjewJJele, ve hÙeej ÛesnjeW hej,efoKeeF& osleer nw ve]keâueer yenej ÛesnjeW hej.

JeHeâe keâer Skeâ Yeer metjle ve]pej veneR DeeF&,efveieen G"leer jner yeej-yeej ÛesnjeW hej.

Ùes Fbeflene nw efkeâ Ieyeje jne ntB ÛesnjeW mes,Jees Fefyleoe Leer efkeâ Deelee Lee hÙeej ÛesnjeW hej.

cegPes Yeer Ssmeer vepej os efkeâ he{ meketbâ ceQ Yeer,efueKee pees jnlee nw hejJejefoieej ÛesnjeW hej.

iejerye ueesieesb keâer yemleer ceW nceves osKee nw,efKe]peeb kesâ oewj ceW Heâmues-yenej ÛesnjeW hej.

]ieceeW keâer Deeie efoueeW ceW oyee kesâ yew"s nQ,mepee jns nQ pees ]KegefMeÙeeb npeej ÛesnjeW hej.

Ùes efkeâmekeâes Fuce Lee nce ueesie Ùes Yeer osKeWies,veMee, ]ieg¤j keâe mej ceW Kegceej ÛesnjeW hej.

‘meueece’ Ùes Yeer cemej&le keâe Skeâ ce]penj nw,nw DeebmegDeeW keâer pees uecyeer ]keâleej ÛesnjeW hej.

Deyogmmeueece keâewmej

cegbyeF& ceW Deveg<keâe ÙeneB mes Øeehle keâjW -

heefjÂMÙe ØekeâeMevemšefueËie neGme kesâ meecevesDeveceesue efyeefu[bie kesâ heemecejerve ueeFvme, cegbyeF& - 400 002.Heâesve : 022-64526072

heerhegume yegkeâ neGmecesnj neGme -15keâeJeme]peer hešsue mšêrš, Heâesš&, cegbyeF&]Heâesve : 022-22873768Deevebo vÙetpe SpeWmeer211/219, Yeejleer YeJeve, heer.ef[cesuees jes[,Heâesš&, cegbyeF&.Heâesve : 022-22614757/30224757

S.SÛe.efJnuej ÛeÛe&iesš, DebOesjer SJeb DevÙe keâF& mše@ume hej GheueyOe ~


yenòej ceeruecetue ceje"er uesKekeâ - DeMeeskeâ Ješkeâj

efnvoer DevegJeeo - megueYee keâesjs

GhevÙeeme DebMe

keâYeer keâYeer efyevee efkeâmeer Jepen mesefoceeie keâece keâjvee ÚesÌ[ oslee nw ~ keâesF& JepenveneR nesleer ~ mejoo& veneR keâjlee ~ efkeâmeer kesâefkeâS ngS Deheceeve mes efoue ogKelee nes Ùenyeele Yeer veneR nesleer ~ yeeJepeto Fmekesâ ÙenSnmeeme neslee nw efkeâ pees kegâÚ Ûeue jne nw,meye JÙeLe& nw, FmeceW keâesF& leLÙe veneR nw ~heefjCeecemJe¤he meye hej iegmmee Deelee jnlee nw~ nj yeele mes efÛeÌ{ nesleer nw ~ Jepen keâe heleeveneR Ûeuelee ~ uesefkeâve meye kegâÚ Ssmee nerÛeuelee jnlee nw yesÛewve, $eemeo ! jele nes peeleernw ~ veeRo keâer ieesefueÙeeB uesves kesâ yeeJepeto veeRoDeeBKeeW mes otj Yeeieleer jnleer nw ~ Kegueer DeeBKeWÚle keâes leekeâleer jnleer nQ ~ efyeÚewvee ÛegYevesueielee nw ~ efHeâj efyeÚewvee ÚesÌ[, ojJeepee KeesueceQ jemles hej Glej peelee ntB Deewj Gme keâeueerDeewj Ì{ueleer jele ceW efmeHe&â jemles hej Ûekeäkeâj

ueieelee jnlee ntB ~efHeâj Skeâ kesâ yeeo Skeâ ÙeeoeW keâer uenjW

iegpejves ueieleer nQ ~ jele keâer keâeueer mÙeener,Deemeceeve ceW efšceefšceeles leejs, keâÌ[keâÌ[eleer"b[ Deewj hewjeW leues keâÛÛes, keâesueleej keâer meÌ[keâ...

Deye cesjs Iej kesâ Deemeheeme yengle mes hesÌ[nQ ~ nJee kesâ meeLe Gvekeâer mejieesMeer Ûeueleerjnleer nw ~ Fo& efieo& efkeâleves Úesšs-yeÌ[s Iej,yebieues nQ ~ efpemeceW jnles nQ, efkeâleves ner heefjJeej,ceeB-yeehe Deewj Gvekesâ yeÛÛes ! Deye meesÙes neWiesveeRo keâer DeeieesMe ceW, Úle kesâ veerÛes, oerJeejeW kesâmenejs, kebâyeue, iegoefÌ[ÙeeW keâes DeesÌ{keâj GvekeâerT<cee ceW efyeukegâue Meeble ! Iej ceW cesjer helveerDeewj yeÛÛes Yeer Fmeer efveef§eblelee mes nes"eW kesâkeâesCeeW mes nBmeles ngS meesÙes ngS nQ ~ uesefkeâve ceQDekesâuee Fme Jeòeâ Goeme, yesÛewve, DeefmLej efouemes, Deesme mes Yeeries ngS jemles hej vebies hewj

Ûenuekeâoceer keâj jne ntB ~vebies hewj... vebies hewj, ceQ Deye Deheves keâoceeW

keâer Deesj osKelee ntB ~ Deye Gve keâoceeW hejÛehheueeW, petleeW, mueerhejeW keâes henveves keâer Jepenmes Deveskeâ efveMeeve yeves nQ ~ Deye cesjs heeme heeBÛe-Ún Øekeâej kesâ petles nQ ~ jsvekeâesš, Úeles kesâ meeLener "b[ ueieves hej mJesšj Deewj pemeea Yeer nw ~uesefkeâve megvemeeve ceOÙejeef$e ceW peye ceQ ÙetB DeÛeevekeâvebies hewj jemles hej Ûeueves ueielee ntB leye Iej ceWceewpeto Fve meYeer ÛeerpeeW mes cesje peer Tye peeleenw ~ yeÌ[er efMeöle mes cenmetme neslee nw efkeâ Deye,Fmeer Jeòeâ Ûeue osvee ÛeeefnS ~ Deeies heerÚs keâesF&veneR, pesye ceW Hetâšer keâewÌ[er veneR ~ henves ngS FveyeefÌ{Ùee keâheÌ[eW keâes Gleejkeâj HeWâkeâvee ÛeeefnSDeewj efLeieueeW mes pegÌ[er ngF& neHeâheQš, Gme hej{eruee-mee, efyevee veehe keâe Depeeryeesiejerye Kegjojsceesšs keâheÌ[s keâe Meš& henvee peeS Deewj Ûeuevee

‘yenòej ceerue’ Deheves Deehe ceW Skeâ Devet"e GhevÙeeme Fme DeLe& ceW nw efkeâ FmeceW oefueleJeie& kesâ yengle ner meeOevenerve JÙeefòeâÙeeW kesâ peerJeve keâer keâLee keâner ieÙeer nw ~ meceepe kesâ"gkeâjeÙes ngS Fve ueesieeW kesâ heeme Fleves hewmes veneR nesles efkeâ Ùes Sme.šer. yeme mes Skeâ Menjmes otmejs Menj keâer Ùee$ee keâj mekeWâ, Dele: Deheves yeeue-yeÛÛeeW kesâ meeLe hewoue ner Ùee$eekeâjves kesâ efueS cepeyetj nesles nQ ~ meeleeje kesâ nesmšue mes Yeeiee ngDee Skeâ ueÌ[keâe, meeleejemes keâesunehegj lekeâ keâer ‘yenòej ceerue’ keâer Ùee$ee Fmeer heefjJeej kesâ meeLe keâjlee nw ~ jemlesceW YeerKe ceebieves kesâ DeueeJee Deewj keâesF& GheeÙe veneR ~ Fme lejn ceebieles - Keeles, meceepekeâer DeJensuevee Pesueles Ùes ueesie Deheveer ‘yenòej ceerue’ keâer Ùee$ee keâjles nQ ~

Fme Ùee$ee ceW leerve Úesšs yeÛÛes Deheveer peeve ieBJee osles nQ ~ cejs ngS yeÛÛeeW keâes Ùes ueesie jemles ceW ie[d{s KeesokeâjieeÌ[ osles nQ Deewj Deeies Ûeue heÌ[les nQ ~

Fme yengle ner DeceeveJeerÙe peerJeve kesâ yeeJepeto jeOeekeäkeâe keâe pees ceele=lJe nw Jen Deheveer efcemeeue Deehe nw ~ hetjeGhevÙeeme oefuele peerJeve keâe Skeâ DeefJemcejCeerÙe omleeJespe yeve ieÙee nw ~

ceje"er GhevÙeemekeâej DeMeeskeâ Ješkeâj keâer Fme ke=âefle keâe efnvoer DevegJeeo Øemlegle keâj jner nQ cegbyeF& keâermegheefjefÛele uesefKekeâe megueYee keâesjs ~


keâewve-mee Meyo Fmlesceeue efkeâÙee peeS efpememes Gme ‘osve’keâer keâuhevee keâes Deewj mhe° efkeâÙee pee mekesâ ? ‘heg®<emÙeYeeiÙeced’ Jeeueer Dee§eÙe&pevekeâ Gefòeâ keâer Jepen mes Deye ceQmebmke=âle heÌ{evesJeeuee DeOÙeehekeâ yeve ieÙee ntB ~ ueeKeeW MeyoeW keâesceQ peevelee ntB leLeeefhe ‘Gme’ yeesPe kesâ efueS ØeefleMeyo {tbÌ{vee cesjsefueS Deye Yeer mebYeJe veneR ngDee nw ~ Jen $e+Ce nw, keâpee& nw,Ghekeâej nw, oeleJÙe-oeve nw, DeeMeerJee&o nw Deewj Gmemes Yeer pÙeeoeienve Deewj ienjer yeele Ùen efkeâ Gme yeesPe ceW Jesovee nw, DemeerceoÙee, cecelJe nw ~ Fme efveo&Ùeer, ›etâj ogefveÙee kesâ yeejs ceW SkeâonMele, KeewHeâveekeâ [j nw... Kego keâes Fvmeeve keânueJeeves keâesueskeâj Mece& ceewpeto nw ~

Meg¤ efkeâÙee peeS.... Ûeuevee Yeer Fme lejn efkeâpeye Yeer DeeJeMÙekeâlee nes, uebyes-uebyes [ie YejlesngS keâYeer Yeer oewÌ[vee Meg¤ efkeâÙee pee mekesâ...heerÚs osKeles ngS.... keâesF& hekeâÌ[ves nsleg heerÚs mesDee lees veneR jne nw, Fmekeâer Deenš uesles ngS...yeerÛe yeerÛe ceW efkeâmeer hesÌ[ kesâ heerÚs, KeeFË, KesleeWkeâer ceWÌ[eW keâer Deesš ceW efÚhekeâj, heerÚs mesDeevesJeeuee Deeoceer Deeies yeÌ{ peeves kesâ yeeoefoue keâer OeÌ[keâveeW hej keâeyet heeves keâer veekeâecekeâesefMeMe keâjles ngS, efoue ceW [j kesâ meeLeDemeneÙelee keâe Snmeeme ueskeâj, keâYeer Yeer HetâšheÌ[vesJeeueer ¤ueeF& keâes jeskeâves keâer Yejmekeâ keâesefMeMekeâjles ngS efHeâj mes Ûeuevee Meg¤ efkeâÙee peeS ~

Deewj efHeâj mes peer efueÙeepeeS Gme YeÙeeJen Snmeemekeâes... efHeâj mes DevegYeJe efkeâÙeepeeS efkeâ Ùen hewjeW leues keâejemlee efmeHe&â Deheves efueS nw...Deheves Dekesâues kesâ efueS ! neB,Gme jemles mes ueesie, ceesšjieeefÌ[ÙeeB, yewueieeefÌ[ÙeeB iegpejleerjnWieer uesefkeâve cegPes keâesF& osKeveneR mekesâiee ~ cesje ceerue-oj-ceerue Ûeuevee efkeâmeer kesâ OÙeeveceW veneR DeeSiee keäÙeeWefkeâ hetjerogefveÙee kesâ efueS cesje DeefmlelJeÙeeveer Skeâ MetvÙe ~

yengle yeÌ[e PebPeeJeele DeepeeS Deewj ogefveÙeeYej keâer meYeer IeefÌ[ÙeeB Skeâ nerheue ceW Gušer Ûeueves ueiesb, metjpe efHeâj mesheef§ece mes hetjye keâer Deesj Ûekeäkeâj ueieeS Deewjueewš DeeS Jen Je<eeX henuee Yetlekeâeue, Yetlepewmee Jeòeâ.... cesjer yeenj meeue keâer Gceü efHeâjcegPes ueewše oer peeS... ceQ efHeâj yeejn meeue keâenes peeTB... Fme megvemeeve jele ceW, heQleerme meeuekeâer Gceü ceW efHeâj Jen meye kegâÚ cegPes Ùeeo Deejne nw ~ vebies hewj, Iej kesâ meecevesJeeues KebYes hejpees efoÙee peue jne nw, Gmes osKekeâj ueie jnenw efkeâ keâeBÛe keâe Jen yele&ve otj-otj pee jnenw... Goeme pebieue... hetjs pebieue ceW Hewâuee ngDeemÙeen DebOesje, otj keâneR jesMeveer efoKeeF& os jnernw, jesMeveer keâe Skeâ efyebog efoKeeF& lees oslee nwDeewj ceQ... veneR... Gme Jeòeâ ceQ Dekesâuee Lee,

Deheves efueS ~ uesefkeâve keâesF& Deewj cesjs meeLe Jewmeener Ûeue jne Lee, vebies hewj ! keânles nQ, veneR,ceQves megvee nw, keâneveer ceW efkeâ... meneÙelee kesâefueS F&Õej oewÌ[ Deelee nw, yeÌ[s ceneheg¤<e,meppeve ueesie Deeefo oewÌ[ Deeles nQ ~ uesefkeâve cesjsmeeLe ÛeuevesJeeueer ceefnuee keâes ceQ efkeâme hewceeveshej veehelee pees Gmekeâer cenòee keâes DeOeesjsefKelekeâjlee ? efpememes ceQ Gme JÙeefòeâ kesâ cenlJe keâesmecePelee leLee DevÙe ueesie Yeer peeve peeles ?ceneve Œeer ? yeÌ[er Deewjle ? veneR, veneR, Ùesmeejs Meyo Gme Deewjle kesâ mece#e Heâerkesâ nQ...uesefkeâve Fme JeemleefJekeâlee keâes ceQ keâye cenmetmekeâj jne ntB ? Deye... peeieles ngS... meesÛeles

ngS.... Gme meesÛe kesâ letHeâeve mes efPebPeesÌ[er ngF&jele ceW... Gme Jeòeâ... peye ceQ yeejn meeue keâeLee, leye ceQves Ùen cenmetme veneR efkeâÙee Lee ~ GmeDepeeryeesiejerye Deewjle kesâ Jes Ún yeÛÛes... peescesjer lejn vebies hewj, otj lekeâ, Kelce ve nesvesJeeuesjemles hej Ûeueles Ûeueles, efiejles heÌ[les, jesles,efPePekeâles Ûeues pee jns Les ~ Ún yeÛÛes DeewjGvekeâer Jen ceeB ~ Skeâ ceneoefjõer DeYeeieerDeewjle keâe Jen ¤he... nefjpeve ~ meele ueesieeWkeâer Jen šesueer Deewj meeleeje kesâ yeesef[Ëie mesÚtškeâj keâesunehegj keâer Deesj YeeievesJeeuee ceQ...yeeo ceW Gve meele ueesieeW ceW ceQ Yeer Meeefceue nesieÙee Lee ~ keâesunehegj hengBÛeles, hengBÛeles nceefmeHe&â heeBÛe ueesie yeÛe ieS Les Deewj Deye, FmeJeòeâ MeeÙeo ceQ Dekesâuee efpeboe jn ieÙee ntB ~

Gme ØeoerIe& Ùee$ee ceW peerefJele ¤he mes cegPes efJeoekeâjvesJeeueer Jen {WÌ{ Deewjle Deewj Gmekesâ leerveyeÛÛes, oes yesefšÙeeB Deewj Skeâ yesše, MeeÙeo GveceWmes Skeâ Yeer Deepe efpeboe veneR nesiee ~ ceQves yeeokesâ efoveeW ceW Gvekeâer keâeHeâer Keespeyeerve keâer ~ ieebJeeWceW {tb{e, Gvekeâe keâesF& ef"keâevee veneR efceuee cegPes~ Flevee ner veneR, Gme Deewjle ves efpeve efpeveueesieeW kesâ yeejs ceW cegPes yeleeÙee Lee, Jes ueesie YeerGmes Deewj Gmekesâ yeÛÛeeW keâes Yetue mes ieS Les ~Jewmes osKee peeS lees Gve efveue&ppe ueesieeW keâes hetjerpeevekeâejer Leer uesefkeâve Jes cegPes yeleevee veneRÛeenles Les ~ ceQves Yeer Ùen pees Keespeyeerve keâer, JenYeer keâeHeâer meeueeW kesâ yeeo... Ùeeveer Je<e& 1971

kesâ oewjeve ! Deewj Fve omeyeejn meeueeW keâer DeJeefOe ceW,Gme Deewjle keâe Ùee GmeÙeeoieej Ùee$ee kesâ Deble ceWyeÛes Gmekesâ Mes<e leerve yeÛÛeeWkeâe kegâÚ Yeer nes mekeâleeLee... Deye peye Gme Deewjlekesâ yeejs ceW ceQ meesÛe jne ntB,leye ogefveÙee kesâ Øeefle SkeâDepeerye-meer keâÌ[Jeenš cegBnceW Iegueves ueieleer nw ~...MeÙeo Fme ogefveÙee ves GvnWYesÌ[-yekeâefjÙeeW Ùee cegieeX keâerlejn keâeškeâj Kee efueÙeenesiee... keâue KeeF& ieF& meypeer

keäÙee nceW Deepe Ùeeo jnleer nw ? Ùener Jepen nwefkeâ Gve peeve-henÛeeveJeeues ueesieeW kesâ efueS omeyeejn meeue henues Ún yeÛÛeeW keâer ceeB keâes, SkeâDeewjle keâes Ùeeo jKeves keâer keâesF& DeeJeMÙekeâleeveneR Leer ~

kegâue efceueekeâj, Deye keâeHeâer meeue yeerleÛegkesâ nQ ~ Deewj Fme keâeueÙee$ee ces ceQ Dekesâueeefpeboe yeÛee ntB, Ùen keânvee ieuele veneR nesiee ~Deheves yeÛÛeeW kesâ meeLe efMejJeue mes ueieYeiekeâesunehegj lekeâ Gmekeâe hewoue Ûeuevee... ueieYeiemeew ceerue keâer hewoue Ùee$ee - Deewj meeleeje meskeâesunehegj lekeâ cesjer hewoue Ùee$ee.. yeerÛe Ùee$ee ceWcesje Gve ueesieeW mes efceuevee... leve-ceve keâes,keâoeW keâes LekeâevesJeeueer Jen Ùee$ee... uesefkeâve Deyejele-yesjele ceQ cenmetme keâjlee ntB efkeâ ‘Gme


Ùee$ee’ ves cesjs efmej hej Gme {WÌ{ Deewjle leLeeGmekesâ Ún yeÛÛeeW ves yengle yeÌ[e yeesPe ueeoefoÙee nw pees Gme Jeòeâ efyeukegâue ¤F& efpeleveenukeâe Lee.. uesefkeâve Gme yeesPe keâes Yeer keäÙee veeceefoÙee peeS? keâewve-mee Meyo Fmlesceeue efkeâÙeepeeS efpememes Gme ‘osve’ keâer keâuhevee keâes Deewjmhe° efkeâÙee pee mekesâ ? ‘heg®<emÙe YeeiÙeced’Jeeueer Dee§eÙe&pevekeâ Gefòeâ keâer Jepen mes Deye ceQmebmke=âle heÌ{evesJeeuee DeOÙeehekeâ yeve ieÙee ntB ~ueeKeeW MeyoeW keâes ceQ peevelee ntB leLeeefhe ‘Gme’yeesPe kesâ efueS ØeefleMeyo {tbÌ{vee cesjs efueS DeyeYeer mebYeJe veneR ngDee nw ~ Jen $e+Ce nw, keâpee&nw, Ghekeâej nw, oeleJÙe-oeve nw, DeeMeerJee&o nwDeewj Gmemes Yeer pÙeeoe ienve Deewj ienjer yeeleÙen efkeâ Gme yeesPe ceW Jesovee nw, Demeerce oÙee,cecelJe nw ~ Fme efveo&Ùeer, ›etâj ogefveÙee kesâ yeejsceW Skeâ onMele, KeewHeâveekeâ [j nw... Kego keâesFvmeeve keânueJeeves keâes ueskeâj Mece& ceewpeto nw ~iejeryeer, og:Ke, YetKe leLee DemeneÙe, yeerceeefjÙeeWmes Iegveer ngF& nefñÙeeW kesâ {eBÛes yeve keâj cej ieSGve leerve yeÛÛeeW keâer ÙeeoW nQ ~ Gme {WÌ{ Deewjlekeâes Gmekesâ cejs ngS leerve yeÛÛeeW hej efcešdšer[eueves ceW ceQves Deheveer yeejn meeue keâer DeeÙeg ceWceoo keâer Leer ~ Gme yeesPe ceW Ùen meye Meeefceuenw ~ Deheves yeÛÛeeW keâer ceewle hej jesvee, keâueheveeDeewj efHeâj Deboj ner Deboj og:Ke keâes heer peevee...yengle kegâÚ nw Gme yeesPe ceW... Fleves meejs DeLe&...celeueye leLee ue#ÙeeLe& yeleevesJeeuee, Skeâ YeerMeyo ogefveÙee keâer efkeâmeer Yee<ee ceW nes mekeâlee nw- Fme yeejs ceW cegPes DeeMebkeâe nw ~ pewmes-pewmes ceQyeÌ[e nes jne ntB, heefjhekeäJe nesves ueiee ntB, FmeyeesPe keâes efMeöle mes cenmetme keâjves ueiee ntB DeewjÙen cegPes DemenveerÙe lekeâueerHeâ oslee nw... ceQLekeâ peelee ntB Fme og:Ke mes.... DeLee&led Ùenceeveefmekeâ Lekeâeve nw, Meejerefjkeâ veneR ~ cesjs efouekeâe Skeâ keâesvee Fme DekeâLeveerÙe, DekeâefuheleyeesPe keâes Ì{esves mes hetjer lejn Lekeâ Ûegkeâe nw, efpemesceQ jele, yesjele cenmetme keâjlee ntB ~ Ùener Jepennw efkeâ yeerÛe jele ceW ceQ keâYeer Yeer peeie peelee ntB~ pewmes mewueeye MenjeW, ieeBJeeW keâes Deheveer ÛehesšceW ueslee nw, pewmes pebieueer ›etâj Depeiej efkeâmeerefnjve kesâ MeeJekeâ keâes uehesškeâj efpeboe efveieueleenw, "erkeâ Gmeer lejn efoue keâes Goemeervelee,

yesÛeejieer Iesj uesleer nw ~ Ùeefo keâne peeS efkeâ Gme{WÌ{ Deewjle ves cesjer Mes<e efpeboieer keâes Yej Yejkeâj%eeve efoÙee, lees ieuele veneR nesiee ~ Jen %eevecegPes efkeâmeer oeMe&efvekeâ «ebLe mes veneR efceuee nwyeefukeâ Gme Deewjle ves Gme %eeve kesâ meeLe cegPesSkeâ DeefYeMeehe Yeer efoÙee nw efkeâ Fme yeejs ceW cegPesDeheveer Mes<e efpeboieer ceW meesÛevee nesiee, DeJeMÙeefJeÛeej keâjvee nesiee ~ MeeÙeo Jener Deewjle DeyeYetle yevekeâj cegPes Fme lejn ceOÙejeef$e Ùee Gòejjeef$eceW yewÛewve, og:Keer keâj, Ûenuekeâoceer keâjves kesâefueS cepeyetj keâjleer nesieer ~

Debyehe ieeBJe kesâ heeme Jeeues jemles hej GmemesDeewj Gmekesâ yeÛes ngS leerve yeÛÛeeW mes cesjeDeueieeJe nes ieÙee ~ metpes ngS hewjeW keâes {esles ngSceQ Dekesâuee keâesunehetj keâer efoMee ceW Ûeue efoÙee~ cegPes Dekesâuee Ûeuelee ngS osKekeâj Jen JeneRhej, Gme jemles hej Oetue ceW Peš mes yew" ieF&Deewj keâ¤Ce efJeueehe keâjles ngS jesves ueieer,keânves ueieer, ‘DeemmegkeäÙee, Foj Dee-yesše pejeFoj Dee- cesjs heeme yew" pee - ’ ceQ Ûeej keâoceDeeies yeÌ{ ieÙee Lee... efHeâj ueewš DeeÙee DeewjGmekesâ heeme yew" ieÙee ~ hegjeveer, Heâšer, efÛeLeÌ[sngF& meeÌ[er mes Gmeves cesje Oetue mes mevee cegBn heeWÚefoÙee ~ yeeueeW keâer metKeer meer pešeSB, ieboe efmejmenueeles ngS Gmeves cegPes keâjerye KeeRÛe efueÙee ~efyeukegâue vepeoerkeâ.... Jen jesÙeer... jeOeekeäkeâejesÙeer ~

‘‘keâTve mes peuece keâe heehe Lee js Ùes’’ Jenyeesueer... veekeâ meeHeâ keâjles ngS ! jesvee yebo keâjJen cegPes kegâÚ meÙeevesheve keâer yeeleW yeÙeeb keâjvesueieer ~ ‘‘meÙeevesheve mes, DeÛÚs mes yelee&Je cebieleejs - Ûeej ueesieeW keâer yeeleW megveves keâe... yesJeej mesjÙeves keâe... megve yeeyee... lesje cesje Jeemlee keäÙeeuesefkeâve kegâÛe lees nesiee js leyeerÛe let efceue ieÙeecegpes Deewj cesjs yeÛÛeeW hej efcešdšer [eueer letves !DeemmegkeâÙee, ogefveÙee yeÌ[er nesMÙeej yeeyee ! efkeâmmeerkesâ yeerÛe ceW veÙe Deevee, efkeâmeer keâejs keâeieto hejDebietše cele ueieevee, yÙeepe mes hewmee cele uesvee...yeeyee js, meyekegâÛe Deueie nw yeeyee.. Úgšdšs meeBÌ[keâer lejn cele jÙevee, oesmleeW kesâ meeLe ! veÙe leesiesš hes ues peeSBies ~ yejHeâ hej megueekeâj ceejWies,keâ° keâjkesâ pees ¤Keer-metKeer efceuesieer JeneRÛeKeeves keâe... keäÙee ? ÙeneBb-JeneB nele veneR

ceejvee ~ ceeB-yeehe, YeeF&-Yesve meye ÚesÌ[ oWies,osKe ! Ketve keâe efjMlee Yeer yeoueleeÙe keäÙee ?legce Deye yeÛÛes nes !’’

jeOeekeäkeâe yengle osj lekeâ cegPes mecePee jnerLeer ~ Deye Jes Meyo Ùeeo veneR jns, Ùen yeele YeermeÛe nw.... efHeâj Gmes ¤ueeF& Hetâšer ~ ‘‘neb....Deye pee...’ Gmeves keâne ~ ‘‘Ùes jemlee SsmeeÛemeeroe peeSiee oskeâ, keâesueehegj lekeâ...’’ Lekeâeneje ceQ, ¤bDeebmeer metjle Deewj yeejn-lesjn ceerueDekesâues Ûeueves keâer keâuhevee mes efHeâj Skeâ yeejlespeer mes keâoce yeÌ{eves ueiee... Ûeej keâoce YeeryeÌ{e veneR Lee efkeâ heerÚs mes jeOeekeäkeâe efÛeuueekeâjkeânves ueieer...

‘‘yeeÙeeR Deesj mes pee... yeeyee... yeeÙeeR Deesjmes... jemles hej yeeÙeeR Deesj mes peevee yeeyee.... letSsmee keâjvee, jemles kesâ Skeâ Deesj mes efkeâveejs-efkeâveejs mes pee... DeemmegkeäÙee... Fme jemles kesâ[eÙeJej ueesie yeÌ[s keâceerves nesles nQ js... Ûeyeeajwleer nw, Gvekeâer DeeBKeeW hej ! yekeâjer keâer lejnlegpes heermekeâj peeSbies... yeeyee, Ùes jemlee legceejenwÛe veÙe, ÙeneRÛe mecepeves keâe... pee yee, pee...meebpe lekeâ peeSiee let keâesuueehegj ceW...’’ heerÚsmes keâesF& Oekesâue jne nes ceevees ~ ceQ Gmeer lejnÛeuelee jne ~ yeeo ceW Gmekeâer DeeJeepe Deeveeyebo nes ieÙeer ~ ceQves heerÚs cegÌ[keâj Debyehe keâer DeesjosKee ~ Oetueer ceW Jen Deewj IeeIejs ceW efuehešerGmekeâer oes yesefšÙeeB leLee Gvekesâ heerÚs Heâšs hegjevesleewefueÙee pewmee efÛeLeÌ[e keâheÌ[e keâcej ceW uehesškeâjKeÌ[e Lee, meele Dee" meeue keâe yeÛÛee... ÙesmeYeer yeej-yeej cesjer Deesj osKeles ngS Oeerjs OeerjsÛeues pee jns Les, ceQ efHeâj meeceves osKekeâj Ûeuevesueiee ~

otj keâneR mes cenerve-meer DeeJee]pe DeeF& ~Jen jeOeekeäkeâe keâer ner DeeJee]pe Leer ~ otj lekeâHewâueer Gme yebpej Yetefce hej Deewj keâesF& efoKeeF&veneR os jne Lee ~ ‘‘DeemegkeäkeäÙee Ó’’ cesje veeceDeMeeskeâ Lee uesefkeâve Jen keâYeer Yeer Gme veece keâemener GÛÛeejCe veneR Lee ~ ceQ efHeâj ¤keâ ieÙeeLee ~ heerÚs cegÌ[keâj osKee ~ efÛeuueekeâj GmesJepen hetÚves keâer Ùee ‘peer’ keânves keâer Meefòeâ YeercegPeceW veneR Leer~ DeeBKeeW hej Dehevee efÛeLeÌ[e-meeheuuet Oej, efkeâmeer "b" yeves ngS metKes hesÌ[ keâerlejn Jen JeneB efHeâj Skeâ yeej ¤keâ ieF& Leer ~


Ùeefo legce veneR nesleer lees Fve leerve efoveeW ceW cesjs meeLe kegâÚ Yeernes mekeâlee Lee... lesjer cecelee pewmeer yeele ceQves henues keâYeercenmetme ner veneR keâer Leer ~ Deepe Ùen meJeeue ueskeâj ceQ KeÌ[e nespeelee ntB efkeâ cesjs ceeB-yeehe kesâ Øeefle cegPes Øesce keäÙeeW efoKeeveeÛeeefnS Deewj Fmeer kesâ meeLe Skeâ Deewj Snmeeme efMeöle mes cenmetmeneslee nw efkeâ Deieuee pevce legcnW Œeer keâe efceues Deewj ceQ legcnejs yesšskesâ ¤he ceW pevce uetb ~ Fme pevce ceW legcnejs efnmmes keâesF& megKe veneRDeeÙee, ceQ legcnW megKe os otBiee ~ Ùeefo ceeBiekeâj pevce efceuelee nw,lees Deieues pevce ceW cesjer Ùener ceeBie nesieer ~ efmeHe&â lesjs efueS ceQDeheveer Ùen keâneveer yeleeves pee jne ntB, efpemes yeleeves keâe OewÙe& ceQkeâYeer veneR keâjlee ~

Skeâ neLe G"ekeâj Deheveer uekeâÌ[er meer ceefjÙeueGbieefueÙeeW mes Jen cegPes efJeoe keâj jner Leer,Debeflece ¤he mes... ‘‘DeemmegkeäkeäÙee Ó pee yeeyeepee... pee...’’ Jen Debeflece heue Lee ~ ceQ cegÌ[ieÙee Lee Deewj Jes Ûeej DeYeeies Yeer cegÌ[ ieS Les,ncesMee kesâ efueS ! efHeâj keâYeer ve efceueves kesâefueS nce Skeâ otmejs mes efJeoe nes jns Les ~keâoceeW kesâ yeeo keâoce... yeesefPeue keâoce... JesÛeue jns Les ~ leerve meeÌ{s-leerve efoveeW keâer cesjerJen yenòej ceerue keâer Ùee$ee Deewj Gmekeâer leLeeGmekesâ yeÛÛeeW keâer ueieYeie meew ceerue keâer Ùee$ee...Skeâ DeyetPe yeele... Skeâ Devekeâne meeLe peesncesMee kesâ efueS Útš ieÙeeLee, Deepelekeâ ! efkeâlevesmeeue yeerle ieS... keâesF&Keyej veneR, keâesF& yeele veneR~ Jen Deewj Gmekesâ yeÛÛes...Mes<e yeÛes efmeHe&â leerve yeÛÛes...MeeÙeo Jes leerveeW Yeer cejKehe ieS neWies... neB...Gvekesâ meeLe kegâÚ Yeer nesmekeâlee Lee ~ Fme keâuheveekeâe Ùen yeesPe Yeer<eCe nw...peeieleer jeleeW ceW Ùener SkeâJeekeâÙee cegPes efMeöle mesÙeeo Deelee nw... DeeBKeWefvejblej Yej Deeleer nQ Deewjpejleer jnleer nQ ~ ieuee ¤bOe peelee nw ~ yeejnmeeue keâer Gceü keâe yeÛehevee, meceÙe Deewj meeueeWkesâ meeLe heerÚs Útšlee ieÙee ~ Deveskeâ meeue yeerleieS, Gme oerIe& Ùee$ee Deewj peeveuesJee ÙeeoeW keâesceQ Yetue ieÙee Lee ~ Menj ceW yemevee, meerKevee,keâecekeâepe Deewj DevÙe keâeceeW kesâ yeerÛe ceQ GvemeeÌ{sleerve efoveeW keâes efyeukegâue Yetue-mee-ieÙee Lee~ ceve kesâ meeiej keâer Deleue ienjeFÙeeW ceW Jesleerve efove efyeukegâue ienjs hew" ieS Les ~ Gve hejefJemce=efle keâer keâeF& pece ieF& Leer ~ uesefkeâve Ùeefonce efoue keâes meeiej mecePeles nQ, lees cesjs efoueceW Skeâ oeJeeveue ncesMee peuelee nw ~ cesjs efoueceW DeÛeevekeâ Skeâ letHeâeve-mee G"lee nw ~ cesjeefoue Fme ogefveÙee kesâ og:KeoeÙeer leLee DeheceeveYejs Snmeeme mes peueves ueielee nw ~ Jen oeJeeveuepeeie=le neslee nw ~ ÙeeoeW keâer [tyeer ngF& keâMleer hej

peceer Jen keâeF& Peškesâ mes efvekeâue peeleer nw DeewjYetleyeeOee keâer lejn Jes leerve-meeÌ{s leerve efoveeW keâerÙeeoW efHeâj mes efoue ceW uenjeves ueieleer nQ ~ JenjeOeekeäkeâe, lesjn meeue keâer yeÌ[er yeeÙepeer, yeejnJe<eeX mes keâce uesefkeâve ueieYeie cesjer Gceü keâerefYeceer, Gmekesâ yeeo keâe meele-Dee" meeue keâeefJešd"ue Deewj cesjer DeeBKeeW kesâ meeceves cej-KeheieS Jes leerve yeÛÛes - ieCet Deewj Ûeboj-megboj, ÙespegÌ[Jee yeÛÛes ! Ùes meye cegPes ÙeeoeW kesâ penepe hejYetle keâer lejn hegkeâejles jnles nQ ~ jele-yesjele-cesjs efoue mes G"leer Gvekeâer Oeerceer hegkeâej cegPesmegveeF& osleer nw ~

‘‘DeemmegkeäkeäÙee.... pee yeeyee pee.. jemleskeâe Úesj hekeâÌ[ kesâ pee ~ ogefveÙee Kejeye nw,yeeyee... Jes [eÙeJej ueesie legPes heerme oWies...’’Gme Jeòeâ pees pees kegâÚ Ieše Lee, Jen šgkeâÌ[eW-šgkeâÌ[eW ceW Deye Ùeeo Deeves ueiee nw ~ Deepe kesâJÙeJenej keâe SkeâeOe keâesF& DevegYeJe cegPes GveÙeeoeW mes peesÌ[ oslee nw ~ efJeMes<e¤he mes Deheceeve,ceeveneefve, efÛeÌ{evee, vebies hewj Ûeuevee, efÛeueefÛeueeleerOethe, keâeue yewmeeKeer, Kesle keâer ceWÌ[W.... DeveskeâÂMÙe, Deveskeâ Snmeeme, cegPes ues peeles nQ, GmeYetlekeâeue ceW... Deewj Jen Yetlekeâeue ner Deye cesjsefueS Skeâ yesno LekeâevesJeeuee yeesPe yeve ieÙeenw ~

neueeBefkeâ Deheveer lekeâueerHeâ, og:Ke,Meejerefjkeâ, ceeveefmekeâ JesoveeDeeW leLee DeÛÚs-yegjsDevegYeJeeW keâe yeKeeve Ûeej ueesieeW mes keâj Gvemes

menmebJesovee Øeehle keâjves mes cegPes efÛeÌ{ nw ~cegPemes heefjefÛele ueesie cesjer Fme yenòej ceerue keâerÙee$ee mes Yeueer-YeeBefle JeeefkeâHeâ nQ... keâYeer-keâYeejFme yeejs ceW Jes peevevee Yeer Ûeenles nQ... uesefkeâvemeyekegâÚ GvnW yeleeves keâe meenme cegPeceW veneR nw~ Ùen meyekegâÚ cesjs efheÚues pevce ceW efkeâS ieSheehe keâer Jepen mes cegPes Pesuevee heÌ[e nesiee, DeyeGme yeejs ceW ueesieeW keâes yeleekeâj keäÙee HeâeÙeoe,Fme YeeJevee mes ceQves Deheveer helveer keâes Yeer Ùes yeeleWyeleeÙeer veneR ~ ceQ pees kegâÚ yelee otBiee Gme yeelehej MeeÙeo Jen Yeer efJeÕeeme veneR keâj heeSieer!... uesefkeâve Deye Yeerlej mes Ssmee peuepeuee

G"lee nw pees cegPes keânlee nwefkeâ Fmes yeÙeeve keâj... Dehevesyeejs ceW ve mener uesefkeâve GmeDeewjle... jeOeekeäkeâe kesâ yeejs ceW...Gme {WÌ{ Deewjle kesâ yeejs ceW,Gmekesâ yeÛÛeeW kesâ yeejs ceW... Gmevespees nkeâerkeâle cegPes yeÙeeve keâerLeer Gmekesâ yeejs ceW... cesjs efouehej Gmekesâ Éeje ueeos ieS yeesPekesâ yeejs ceW yeÙeeve keâj...!Deepekeâue mebpeeroieer Yejs efouehej pees yeesPe nw, Gmekeâer ieeB"WÙetB ner jele-yesjele Kegue peeleernQ Deewj efpeme lejn ie"jer Keguekeâj Hewâue peeleer nw, Gme lejn

mes Gme ie"jer ceW ceewpeto Deveskeâ ÙeeoW heueYej ceWmeeBheeW keâer lejn cegPes Deheveer efiejHeäle ceW uehesšvesueieleer nQ ~ uesefkeâve Deye Ùen keâneveer megveekeâjcegòeâ nesvee heÌ[siee ~ ie"jer ceW yeeBOeer ngF& nj SkeâÛeerpe osKekeâj, hejKekeâj efHeâj ie"jer ceW yeeBOekeâjefoue kesâ efkeâmeer keâesves ceW jKe oer peeSB... JenJeneR hej jnsieer ‘peme keâer leme’ Fme yeejs ceW keânveneR mekeâles ~ Jewmee neslee Yeer veneR nw ~ YetleyeeOee,šesvee šesškeâe Ûeuesiee, uesefkeâve Ùen yeesPe veneRmene peeSiee - keâYeer keâYeer Ssmee Yeer ueielee nw~

jeOeekeäkeâe... cesje Deewj legcneje keäÙee efjMlee....ceQ ve lees legcnejer peeefle keâe Lee, ve Oece& keâe ~legcnejs mece#e KeÌ[e Lee yeovemeeryeer, iejeryeer,YetKe leLee efJeheoeDeeW keâe efnceeueÙe ~ Jen efiejjne Lee legce hej... Deewj ceQ Skeâ YeieesÌ[e ueÌ[keâe....


uesefkeâve ceQ Jewmee veneR Lee ~ cesjs pevceoelee ves Gme mebÛeeuekeâkesâ mece#e cesjer ueepe kesâ efÛeLeÌ[s-efÛeLeÌ[s efkeâS Les ~ yeeJepetoFmekesâ oes-leerve yeÛÛeeW ves ceQ keâewve, keâneB mes DeeÙee ntB, Fme yeejsceW hetÚleeÚ Yeer keâer Leer ~ ceQves Yeer pÙeeoe kegâÚ ve keânkeâj GvnWveece Deewj ieeBJe keâer peevekeâejer oer ~ yeehe ves cegPes ÚesÌ[ efoÙee nw,Fme Snmeeme mes cesje jesvee ¤keâ veneR jne Lee ~ peye ceQmebÛeeuekeâ kesâ mece#e KeÌ[e Lee, leye ceQves leÙe efkeâÙee Lee efkeâ kegâÚYeer nes, ceQ Ùeneb jnvesJeeuee veneR ~

uesefkeâve Gve Ûebo efoveeW ceW legcnejer lejn cegPes Yeerkeâ° Pesueves heÌ[Wies, Ùen peevekeâj legceves cegPehejDeheves efÛeLeÌ[s-efÛeLeÌ[s DeeBÛeue keâer ÚebJe Oejoer... Ùeefo legce veneR nesleer lees Fve leerve efoveeWceW cesjs meeLe kegâÚ Yeer nes mekeâlee Lee... lesjercecelee pewmeer yeele ceQves henues keâYeer cenmetme nerveneR keâer Leer ~ Deepe Ùen meJeeue ueskeâj ceQ KeÌ[enes peelee ntB efkeâ cesjs ceeB-yeehe kesâ Øeefle cegPes ØescekeäÙeeW efoKeevee ÛeeefnS Deewj Fmeer kesâ meeLe SkeâDeewj Snmeeme efMeöle mes cenmetme neslee nw efkeâDeieuee pevce legcnW Œeer keâe efceues Deewj ceQlegcnejs yesšs kesâ ¤he ceW pevceuetb ~ Fme pevce ceW legcnejsefnmmes keâesF& megKe veneR DeeÙee,ceQ legcnW megKe os otBiee ~ ÙeefoceeBiekeâj pevce efceuelee nw,lees Deieues pevce ceW cesjer ÙenerceeBie nesieer ~ efmeHe&â lesjs efueSceQ Deheveer Ùen keâneveer yeleevespee jne ntB, efpemes yeleeves keâeOewÙe& ceQ keâYeer veneR keâjlee ~legcnejs leerveeW yeÛÛeeW keâes ncevesKeesos ngS ie{dÌ{eW ceW, KesleeWkesâ ceWÌ[eW ceW efkeâme lejn mes ieeÌ[ efoÙee Lee....Gvekeâer efcešdšer keâewve Ûegvesiee ? pesue ceW yeboerGvekesâ yeehe keâes Ùen kewâmes ceeuetce nesiee efkeâGmekesâ Deheves yeÛÛes efkeâme lejn efyevee Keevee-heeveer kesâ leÌ[he - leÌ[he keâj cej ieS nQ ~ yeÛÛeeWkeâer ce=lÙeg hej legceves Meeskeâ ceveeÙee ~ ‘‘F&ÕejkeâneB nw ? Gmeves DeeBKe yebo keâj ueer ? keäÙeeJen cej ieÙee nw ?’ keânkeâj legceves efJeueeheefkeâÙee ~

jeOeekeäkeâe legcnejs yeÛÛes legcnW Dekeäkeâe keânlesLes ~ ceQ Yeer legcnW Fmeer veece mes hegkeâejlee Lee ~Dekeäkeâe, MeeÙeo Deye legce Fme ogefveÙee ceW veneRnesieer ~ Ùeefo legce cej ieF& nes, lees efkeâme lejnmes cejer nes, Fmekeâer peevekeâejer cegPes efceueves mesjner; uesefkeâve legce Fmeer efcešdšer ceW efceue ieF&nesieer ~ leerve efoveeW kesâ yeeo Hetâue Ûegveves nesles nQ,hejbleg legcnejer ce=lÙeg kesâ yeeo keâe leermeje efovecegPes ceeuetce veneR nes mekeâe Lee ~ uesefkeâve DeyemecePe uees efkeâ legceves Deheves yeÛÛes keâer lejnefpemes jKee, Jener ‘DeemmegkeäÙee’ legcnejer keâneveer

yeÙeeve keâj legcnejs Hetâue Ûegve jne nw... efpemeF&Õej keâes legceves keâesmee, DeefYeMeehe efoS, MeeÙeoJener F&Õej he§eeleehe mes Øesefjle neskeâj legcemesceeHeâer ceeBieves DeeSiee ~ lees Dekeäkeâe... jeOeekeäkeâe...Deye ceQ yeleeves pee jne ntB legcnejer keâneveer....

efmeHe&â heeBÛe DeeveeW kesâ efueSIej ceW meyekesâ DeveÛeens, ueleeÌ[s peevesJeeues

efyeuueer kesâ efheuues keâes efpeme lejn mes yeesjs ceW ÙeeLewueer ceW yebo keâj ieeBJe mes yeenj otj he"ej hejÙee heneefÌ[ÙeeW kesâ heerÚs ÚesÌ[ osles nQ, cesjs yeeheves Skeâ efove Gmeer lejn cegPes JeÌ[ieeBJe mes

G"ekeâj yengle otj yemes meeleeje kesâ yeesef[Ëiemketâue ceW Yeleea efkeâÙee Deewj Jen Kego JeneB mesYeeie ieÙee ~

cegPes mener ceeÙeves ceW Skeâ DeÛÚs mes yeesef[Ëiemketâue ceW Yeleea efkeâÙee ieÙee Lee, keâce&Jeerj YeeTjeJeheešeruepeer kesâ yeesef[Ëie mketâue ceW ! cegPes Ùeeo nw,Jen meye ! uebyee, otj lekeâ peekeâj efHeâj LeesÌ[ešsÌ{e ngDee jemlee ! yeeÙeeR Ùee oeefnveer Deesj Skeânjs heeveer keâe leeueeye Deewj Deeies yeÌ{ves hejyewjekeâ pewmeer efoKevesJeeueer keâcejeW keâer uebyeer keâleej~ Gme Fceejle kesâ mece#e KeÌ[e JešJe=#e cegPesDeye Yeer Ùeeo nw ~ heerÚs keâer Deesj ojJeepes mesefoKeeÙeer osvesJeeuee heneÌ[ pewmee šeruee... yeesef[Ëiekesâ meeceves keâeueer efcešdšer kesâ Kesle Hewâues ngS Les~ JeneB Skeâ newpe Lee ~ Gme newpe keâes DeveskeâšeWefšÙeeB LeeR ~ ceQ Gme Jeòeâ yeejn Je<e& Ùee GmemeskegâÚ ner cenerves pÙeeoe Gceü keâe jne ntBiee ~yeesef[Ëie keâer Fleveer ner kegâÚ yeeleW cegPes Ùeeo nQ;ÙeeoW- ceQ FmeefueS keân jne ntB keäÙeeWefkeâ ceQvesGmekesâ yeeo JeneB hej keâoce veneR jKes nQ ~ cegPeceW

Gme mLeeve keâes ueskeâj Skeâ onMele -meer nw ~Jewmes Deye onMele Ùee [j ueieves keâer keâesF&

yeele veneR ~ uesefkeâve helee veneR keäÙeeW meeleejeMenj keâes ueskeâj Gme Jeòeâ mes ner cesjs efoue ceWSkeâ [j-mee JÙeehle nw ~ Gve efoveeW jÙele efMe#eemebmLee leLee meeleeje keâe yeesef[Ëie mketâue keâeHeâerceMentj Lee ~ meceepe kesâ meYeer mlejeW kesâ yeÛÛeeWkeâes Gme yeesef[Ëie ceW yeÌ[s megKe Deewj KegMeer mesjnles ngS ceQves osKee Lee, cegPes Jen Ùeeo nw ~henues ner efove peye cesje yeehe cegPes yeesef[Ëie kesâmebÛeeuekeâ kesâ mece#e KeÌ[e keâj Ûeue efoÙee leye

cegPes efoKeeÙes ieS newpe hej ceQneLe-hewj Oeesves nsleg DeeÙee ~JeneB keâeHeâer meeueeW mes jnvesJeeuesefkeâleves ner yeÛÛes Les ~ meyemebleg° Deewj Meeble Les ~ uesefkeâveceQ Jewmee veneR Lee ~ cesjspevceoelee ves Gme mebÛeeuekeâkesâ mece#e cesjer ueepe kesâefÛeLeÌ[s-efÛeLeÌ[s efkeâS Les ~yeeJepeto Fmekesâ oes-leerve yeÛÛeeWves ceQ keâewve, keâneB mes DeeÙeentB, Fme yeejs ceW hetÚleeÚ Yeer

keâer Leer ~ ceQves Yeer pÙeeoe kegâÚ ve keânkeâj GvnWveece Deewj ieeBJe keâer peevekeâejer oer ~ yeehe ves cegPesÚesÌ[ efoÙee nw, Fme Snmeeme mes cesje jesvee ¤keâveneR jne Lee ~ peye ceQ mebÛeeuekeâ kesâ mece#eKeÌ[e Lee, leye ceQves leÙe efkeâÙee Lee efkeâ kegâÚ Yeernes, ceQ Ùeneb jnvesJeeuee veneR ~

‘‘Iej ceW Fmekeâe yelee&Je "erkeâ veneR nw...mketâue ceW peelee veneR, ceeB kesâ meeLe PeieÌ[ekeâjlee nw, DevÙe yeÛÛeeW kesâ meeLe ceejheerš keâjleenw... efyeukegâue efkeâmeer keâer kegâÚ veneR megvelee...’’cesje yeehe, mebÛeeuekeâ cenesoÙe keâes cesje heefjÛeÙeos jne Lee ~ ceQ Dehevee nje, efšve keâer Ûeöj keâeyekeämee Deheves hewjeW kesâ heeme jKekeâj yesefÌ[ÙeeB[euekeâj ueeÙes ieS Ûeesj keâer lejn KeÌ[e Lee ~

‘‘ceQ JeneB cegbyeF& ceW... Ùes ueesie keâesunehegjceW... cesjs heerÚs Fleves PebPeš....’’ efheleepeer OeerjsOeerjs mebÛeeuekeâ keâes Deheves yeejs ceW peevekeâjer osvesueies ~ Gve efoveeW Gvekeâe keâeHeâer veece Lee, SkeâDeÛÚs keâueekeâej, veeškeâkeâej kesâ ¤he ceW !..Jen keâce&Jeerj peer keâes ØelÙe#e peeveles Les ~


mebÛeeuekeâ cenesoÙe ves keäÙee keâne, Jen cegPes efyeukegâue YeerÙeeo veneR nw, uesefkeâve Jes Meyo cegPes Deye Yeer DeÛÚer lejn mes ÙeeonQ ~ keäÙeeWefkeâ cesjs pewmes kegâÚ pÙeeoe yeoceeMe yeÛÛes mes Yeer cesjeyeehe pÙeeoe Øeefmeæ Lee, veeceÛeerve Lee Deewj yeehe keâer FÛÚe kesâDevegmeej Gme mebÛeeuekeâ cenesoÙe ves Yeer cesjs yeejs ceW Deheveer JenerjeÙe keâeÙece keâer nesieer Ùee Gmeves Ùen yeele mecePe ueer Leer Ùee ÙetBkeâefnS Gmekeâer Jewmeer OeejCee Leer efkeâ yeÌ[s Deewj veeceÛeerve yeeheeWkesâ yeÛÛes ncesMee veeueeÙekeâ hewoe nesles nQ ~

mebÛeeuekeâ cenesoÙe mes Yeer Gvekeâe Keemee heefjÛeÙeLee... neueebefkeâ ceQ JeneB kegâÚskeâ efoveeW kesâ efueSner jne... Jewmes efkeâleves efove, Deye kegâÚ ÙeeoveneR Deelee ~ uesefkeâve Gve Ûebo efoveeW kesâ oewjeveceQves keâce&Jeerj pewmes ceneheg¤<e keâes keâYeer osKeeveneR ~ efmeHe&â ‘YeeTjeJe heešerue’ veece kesâ DeueeJee,cesjs heeme Gvekeâe keâesF& heefjÛeÙe veneR Lee ~ cegPesÙen Yeer helee veneR Lee efkeâ Jen Gme Jeòeâ JeneBceewpeto Les Ùee veneR ~ Deyelekeâ keâer YeÙeeJen ÙeeoeWkeâer Jepen mes keâesF& peevekeâejer Fkeâšd"e keâjves keâercesjer ceeveefmekeâlee Yeer veneR Leer ~ Skeâ yeele meÛenw, Ùeefo ceQ Gme yeesef[Ëiekeâer efpeboieer ceW jcepeelee, lees MeeÙeoFmemes Yeer yesnlejefmLeefle ceW nes mekeâleeLee ~ uesefkeâve cesjs ceeB-yeehe keâes ueskeâj cesjsceve ceW Meg¤ mes peesveHeâjle Leer, JenveHeâjle yeehe Éeje GmeÛeeuekeâ mes efceueves keâerJepen mes Deewj hegKleenes ieF& Deewj Gme KÙeelekeâerle& yeesef[Ëie mketâue ceWkegâÚ heue efyeleeÙes efyevee ner Gmes ueskeâj cesjs ceveceW Skeâ Depeerye-meer De®efÛe hewoe nes ieÙeer ~ ÙeefoGme Jeòeâ Jen De®efÛe hewoe ve nesleer lees MeeÙeoefpeme lejn efveÛeues leyekeâeW kesâ npeejeW yeÛÛeeW keâesSkeâ TBÛeeF& osves keâe keâece Gme mketâue vesefkeâÙee, ceQ Yeer Gve yeÛÛeeW ceW mes Skeâ neslee ~ Fmeyeejs ceW cesjs ceve ceW keâesF& DeeMebkeâe veneR ~

uesefkeâve Ùen veneR nesvee Lee ~ yeefÌ{Ùee,DeÛÚs yeesef[Ëie mketâue ceW cegPes Yeleea keâjves keâecesjs yeehe keâe GösMÙe kegâÚ DeÛÚe veneR Lee ~‘‘Ùeefo Ssmee Jewmee kegâÚ keâjsiee lees Fmes yesjnceermes heeršvee... efyeukegâue efyeieÌ[ ieÙee nw... FmeskeâÌ[s DevegMeemeve ceW jKevee nesiee... ceQ keäÙee ntB,Deewj Ùes cesjs yeÛÛes ? ueesie keäÙee keânWies...’’ -efheleepeer keân jns Les ~

MeeÙeo mebÛeeuekeâ cenesoÙe ves Yeer Ssmee nerkegâÚ keâne nesiee, efheleepeer keâes megketâve osvesJeeuee~ yeehe keâer keâÌ[er ve]pej nšves mes yeÛÛes ÙetB nerefyeieÌ[les nQ, MeeÙeo Ssmeer Yeer keâesF& yeeleÛeerle ngF&

nesieer ~ osKee peeS lees ceQ GvnW peevelee veneR LeeDeewj Jes oÙeeJeeve efoKeeÙeer osves kesâ yeeJepetoGvemes Øesce keâjves keâer cesjs heeme keâesF& Jepen veneRLeer ~ Iej mes efvekeâueles meceÙe cegPes yegje-Yeueekeânles ngS ceeB ves kegâÚ cesjs efueS leLee kegâÚ cesjsyeehe kesâ efueS keâne Lee, ‘‘Fme lejn mes veKejekeâjesies lees legcnW DeÛÚer lejn mes ceej heÌ[sieer ~helee veneR, F&Õej ves keäÙeeW Fme oerÙes keâes cesjsDeeBÛeue ceW [eue efoÙee nw... Gve ueesieeW keâes FmesDeÛÚer lejn mes heeršves kesâ efueS keânvee...’’

mebÛeeuekeâ cenesoÙe ves keäÙee keâne, Jen cegPes

efyeukegâue Yeer Ùeeo veneR nw, uesefkeâve Jes Meyo cegPesDeye Yeer DeÛÚer lejn mes Ùeeo nQ ~ keäÙeeWefkeâ cesjspewmes kegâÚ pÙeeoe yeoceeMe yeÛÛes mes Yeer cesjeyeehe pÙeeoe Øeefmeæ Lee, veeceÛeerve Lee Deewj yeehekeâer FÛÚe kesâ Devegmeej Gme mebÛeeuekeâ cenesoÙeves Yeer cesjs yeejs ceW Deheveer Jener jeÙe keâeÙece keâernesieer Ùee Gmeves Ùen yeele mecePe ueer Leer Ùee ÙetBkeâefnS Gmekeâer Jewmeer OeejCee Leer efkeâ yeÌ[s DeewjveeceÛeerve yeeheeW kesâ yeÛÛes ncesMee veeueeÙekeâ hewoenesles nQ ~

‘ cegPes ÙeneB keäÙeeW ueeÙee ieÙee nw, Fme yeelemes ceQ YeueerYeeBefle heefjefÛele Lee ~ cesjs yeehe ves cegPesDevegMeemeve, meueerkesâoej yelee&Je, efMe#ee, Deeefomes mebyebefOele yeÌ[er yeÌ[er iehheW neBkeâer Leer, uesefkeâveJen mejemej Pet" Lee ~ cesje yeehe cegbyeF& ceW jnleeLee Deewj nce meye keâesunehegj ceW, Gme yebpej ceevespeevesJeeues peJeenjveiej ceW ! nceeje yeehe Ún-Ún cenerveeW kesâ Deblejeue mes DeeÙee keâjlee Lee ~Iej ceW meyemes yeÌ[e yeÛÛee ceQ ner Lee ~ kegâÚpÙeeoe ner cenlJeekeâeb#eer Lee ~ hegjevee yeer.S.

heeme Deewj Gmes yeerJeer efceueer Leer, DeveheÌ{ !LeesÌ[e-mee veece nesves kesâ yeeo cesjs yeehe keâesDeheveer DeveheÌ{ yeerJeer, yescesue ueieves ueieer DeewjJen cegbyeF& ceW efkeâmeer heÌ{er-efueKeer Deewjle kesâDeOeerve neskeâj yeÌ[s-yeÌ[s keâejveeces keâjves keâer [eRieneBkeâlee jne ~ Gmeves veeškeâ efueKes, efHeâuceyeveeÙeer, yeÌ[s yeÌ[s keâejesyeej efkeâÙes, yengle ce]peeefkeâÙee, heeveer keâer lejn hewmee yeneÙee Gme efyeveyÙeenerDeewjle kesâ meeLe Deewj efHeâj Deblele: efiej ieÙeeyeÌ[s mes ie[Ìd{s ceW... uesefkeâve Ùen nes ieF& yeeo keâeryeele ! Fmeer Jepen mes peye Yeer yeehe Iej Deelee

Lee, Iej ceW ceeb-yeehe kesâ yeerÛe OegbDeeG"vee Meg¤ nes peelee Lee ~ MeeÙeoGmekeâe ceevevee Lee efkeâ DeveheÌ{ helveerkeâer Jepen mes Deheveer Øeieefle veneR nesjner nw ~ kegâÚ meeueeW kesâ efueS leesceeB-yeehe oesveeW ves nce yeÛÛeeW keâes ÙetBner ÚesÌ[ efoÙee Lee ~ ceeB ves Dehevescewkesâ ceW ØeßeÙe efueÙee ~ oes-{eF&meeueeW lekeâ JeÌ[ieeBJe ceW ceeB ves yeÌ[sner Deheceevepevekeâ {bie mes efove efyeleeÙes~ nceves Gme Jeòeâ peevee efkeâ ceeB-yeehe kesâ yeerÛe ojej DeeÙeer nw ~ Gve

efoveeW ceQ JeÌ[ieeBJe kesâ he"ej hej efmLele Gmemketâue ceW peeves kesâ yepeeÙe DeeJeejeieoea efkeâÙeekeâjlee Lee ~ Gme Jeòeâ ceeB cesjer Deesj mes ner veneRyeefukeâ cesjs oes Úesšs YeeFÙeeW keâer Deesj mes YeerGoemeerve nes Ûegkeâer Leer ~

ceQ oesmleeW kesâ meeLe KesleeW Deewj pebieueeW ceWIetcelee Lee ~ mketâue mes ieg"ueer ceejkeâj JeÌ[ieeBJekesâ veeues ceW efoveYej [gyeefkeâÙeeB ueieelee jnlee Lee~ keâYeer keâYeej Debyehe kesâ cebefoj keâer Deesj Yeeieleejnlee Lee ~ efyevee Jepen keâes[esueer ieeBJe lekeâpeelee Lee ~ JeÌ[ieeBJe kesâ leeueeye ceW keânejeW kesâmeeLe jne keâjlee Lee ~ heÌ{eF& keâe keâesF& ef"keâeveeveneR Lee ~ heefle Éeje ÚesÌ[er ngF& yenve kesâ yeÛÛeeWkeâes nceejs ceecee ueesie njoce iegvenieej ceevelesLes ~ Gve efoveeW Gvekeâer yeeleeW ceW efÚhes veMlejeW keâerleer›elee mes ceQ Gleveer DeÛÚer lejn mes JeeefkeâHeâveneR Lee uesefkeâve ceeB keâes njoce jesles ngS osKeekeâjlee Lee ~ ceecee peye keâYeer megvelee Lee efkeâ ceQvesmketâue mes ieg"ueer ceejkeâj DeeJeejeieoea keâer nw,leye Jen cegPes efMekebâpes ceW HeBâmeelee Lee ~ efMekebâpes


heefle-helveer kesâ PeieÌ[s ceW yeerÛe yeÛeeJe keâjvee veneR ÛeeefnS,Gvekeâe PeieÌ[e Ùeeveer yenles heeveer hej ceejer ieF& uee"er ! heueYejkesâ efueS heeveer oes efnmmeeW ceW yeBše ngDee efoKelee nw, uesefkeâve efHeâjmes Skeâ neskeâj yenves ueielee nw ~ oesveeW ceW legjble mecePeewlee nesveskeâer mebYeeJevee DeefOekeâ nesleer nw ~ heefjCeecemJe¤he yesÛeeje yeerÛeyeÛeeJekeâjvesJeeuee ner cegHeäle ceW ceeje peelee nw, yeoveece neslee nw ~ JewmesceeB-yeehe kesâ yeerÛe ceQ yeerÛeyeÛeeJe Deeefo keâjvesJeeuee veneR Leeuesefkeâve GvnW Deheveer ieueefleÙeeW keâe "erkeâeje HeâesÌ[ves nsleg cesjsDeueeJee keâewve efceuelee Lee ? Deblele: oesveeW ceW mecePeewlee nes ieÙeeDeewj Gve oesveeW keâer Deehemeer leesnceleeW Deewj ieueefleÙeeW ceW cegPesyeueer keâe yekeâje yeveeÙee ieÙee ~

ceW HeBâmeeves keâer heæefle Ssmeer nesleer Leer :- oesveeWIegšveeW keâes hesš lekeâ ueskeâj nLesefueÙeeW keâes peesÌ[keâjkeâoceeW kesâ meeLe keâmekeâj yeeBOee peelee Lee ~Mejerj keâes Fme lejn ogyekeâekeâj jKeves kesâ yeeo,cegÌ[s ngS IegšveeW kesâ veerÛes mes neLeeW kesâ yeerÛe SkeâuekeâÌ[er keâes IegmesÌ[e peelee Lee ~ jesvee, Oeesvee,efieÌ[efieÌ[evee, efkeâmeer Yeer yeele keâe keâesF& Demejefkeâmeer hej Yeer veneR neslee Lee ~ ceeB efkeâmeer kesâKesle ceW cepeotjer hej ieF& nesleer Leer Deewj yeehecegbyeF& ceW !

iÙeejn, yeejn meeue keâer keâÛÛeer Gceü ceW ceQÙetB ner yeoveece nes ieÙee Lee ~ cesjs pewmeer yesJepenefhešeF&, MeeÙeo ner efkeâmeerkeâer ngF& nesieer ~ FmekeâeheefjCeece Skeâ ner nes ieÙee...ceQ efyeukegâue yeeieer nesieÙee..... efyeukegâue yeeieer !

Deeefßele ceeB, ceeceeueesieeW mes cesjs yeejs ceW hetÚv en e R m e k e â l e e r L e e r ,heefjCeecemJe¤he cesje keâesF&hetÚvesJeeuee Yeer veneR Lee ~keâYeer-keâYeer cegPes efMekebâpesceW Deškeâekeâj KetBšs hej šeBieefoÙee peelee Lee ~ Deye peyeYeer ceQ Gve JesoveeDeeW keâesÙeeo keâjlee ntB, lees šerme-meer G"leer nw ~ ueeJeeefjme kegâòes keâes efpeme lejnmes heerše peelee nw, "erkeâ Gmeer lejn efkeâleves nerueesieeW ves cegPes heerše nesiee ~ ieeueerieueewpe leesnjoce nesleer jnleer Leer~ cesjs yeove hej meew mesDeefOekeâ Úesšs-ceesšs peKce nQ ~ GveceW mes efkeâlevesner pe]Kce Fceueer kesâ hesÌ[ keâer uekeâÌ[er mes ÙeeefHeâj nce ceelebie ueesieeW kesâ Iej ceW ceewpeto yeyetuekesâ efÚuekesâ mes yeveeÙes ieS [b[s mes efceues nQ ~

ceeB MeeÙeo Deheveer ie=nmLeer mes Tye ieF& Leer~ Gmekeâer Úšhešenš Fme yeele keâes ueskeâj peejerLeer efkeâ efkeâmeer Yeer lejn mes heefle Gmekeâes mJeerkeâejkeâjs ~ Ùener Jepen Leer efkeâ efmeHe&â heefle kesâ yeejsceW njoce meesÛevesJeeueer cesjer ceeB keâes cesjer efyeukegâuehejJeen veneR Leer ~ Jewmes osKee peeS lees meyeyeÛÛeeW ceW ceQ ner LeesÌ[e mecePeoej Lee ~ cesjs Mes<eYeeF& yengle Úesšs Les ~ yeÌ[er yenve efyeukegâue Meeble

Deewj yesÛeejer-meer Leer ~ ceeB peye keâece hej peeleerLeer leye Úesšs YeeF& Gmeer kesâ meeLe Ûeues peeles LesDeewj ceQ Dekesâuee jn peelee Lee, Kegueer ogefveÙeeceW IegcekeäkeâÌ[er keâjves Deewj ceej Keeves kesâ efueS !

keâesunehegj ceW Deeves kesâ he§eeled efmLeefle DeewjYeer efyeieÌ[ ieF& Leer ~ lekeâjeryeve leueekeâ uesves -DeLee&led Gme Jeòeâ kesâ Devegmeej ‘ÚesÌ[ osves’ lekeâceeceuee hengBÛe ieÙee Lee ~ Úesšs yeÛÛeeW mes ceeB keâesDeefOekeâ hÙeej Lee, peyeefkeâ yeÌ[er yenve keâes GmekeâeryesÛeejieer keâer Jepen mes ceeB-yeehe oesveeW hemebokeâjles Les ~ heefjCeecemJe¤he ceQ, ceneYeejle ceWyeleeÙes ieS Gme keâneveer kesâ veeÙekeâ keâer lejn Lee

- Úesše yesše yeÇeÿeCeer keâes efØeÙe, yeÌ[s mes yeÇeÿeCekeâes Øesce, efmeHe&â yeerÛeJeeues yesšs keâes efkeâmeer kesâhÙeej keâe efnmmee veneR efceuelee Lee ~ ceneYeejlekeâer Gme keâneveer kesâ Devegmeej meeceves ØelÙe#e¤he mes KeÌ[e neskeâj Deheveer ceeB keâe GheJeemeÚgÌ[eves nsleg, Gmekesâ Yeespeve nsleg ‘Skeâ yesše oes’keânkeâj OecekeâevesJeeues IešeslkeâÛe keâes ÙenyeerÛeJeeuee yesše efoÙee peelee nw... cenekeâefJeYeeme kesâ ‘ceOÙece JÙeeÙeesie’ veeškeâ keâe JenJeekeâÙee heÌ{les meceÙe Deepe Yeer cesjer DeeBKeW YejDeeleer nQ ~

Fme ‘ieboieer keâes meJe&ØeLece Iej mes yeenjHeWâkeâ efoÙee peeS’, Fme yeele keâes ueskeâj ceeB-yeeheceW mecePeewlee nes ieÙee ~ Deheves yeÛÛes kesâ yeejs ceWkegâÚ Yeer peevekeâejer ve jKevesJeeues, cenerveeW mesieeÙeye jnvesJeeues cesjs yeehe kesâ mece#e cesjer ceeB ves

cesjs yeejs ceW keäÙee keäÙee keâneefveÙeeB jš [eueer Ùenyeele ceQ neR peevelee, uesefkeâve yeejn meeue keâerGceü ceW ner efveJee&meve, keâeuee heeveer keâer mepee kesâefueS hee$e kewâoer Ùee cenejesieer keâer lejn efmeHe&âcegPes ner Menjyeenj keâjves keâer meeefpeMe jÛeerieÙeer ~ yeeo ceW Fme yeele hej ceQves keâeHeâer meesÛee ~heefle-helveer kesâ PeieÌ[s ceW yeerÛe yeÛeeJe keâjveeveneR ÛeeefnS, Gvekeâe PeieÌ[e Ùeeveer yenles heeveerhej ceejer ieF& uee"er ! heueYej kesâ efueS heeveer oesefnmmeeW ceW yeBše ngDee efoKelee nw, uesefkeâve efHeâjmes Skeâ neskeâj yenves ueielee nw ~ oesveeW ceW legjblemecePeewlee nesves keâer mebYeeJevee DeefOekeâ nesleer nw ~

hee fjCeecemJe¤he ye sÛeejeyeerÛeyeÛeeJe keâjvesJeeuee nercegHeäle ceW ceeje peelee nw,yeoveece neslee nw ~ Jewmes ceeB-yeehe kesâ yeerÛe ceQ yeerÛeyeÛeeJeDeeefo keâjvesJeeuee veneR Leeuesefkeâve GvnW Deheveer ieueefleÙeeWkeâe "erkeâeje HeâesÌ[ves nsleg cesjsDeueeJee keâewve efceuelee Lee ?Deblele: oesveeW ceW mecePeewleenes ieÙee Deewj Gve oesveeW keâerDeehemeer leesnceleeW DeewjieueefleÙeeW ceW cegPes yeueer keâeyekeâje yeveeÙee ieÙee ~ ceeB keâesDehevee efmebotj efceue ieÙee ~

yeehe ves Yeer ‘meew Ûetns Keekeâj...’ keâneJele keâesmeeLe&keâ keâjles ngS ceBpes ngS DeefYeveslee keâer lejnDeheves ‘heekeâ’ nesves keâe DeefYeveÙe efkeâÙee ~ oesveeWmeeHeâ megLejs, mJeÛÚ nes ieÙes ~ cegPes ‘Iej keâeoercekeâ’ keâjej efoÙee ieÙee ~ Iej ceW pees kegâÚ yegjeÙee DeJeebefÚle neslee nw, Gmekesâ Demej keâes otjkeâjves kesâ efueS DeveheÌ{, peeefnue ueesie cegefie&ÙeeW,yekeâefjÙeeW keâer yeefue ÛeÌ{ekeâj F&Õej keâes ØemeVekeâjles nQ... lees yeele Ùen ngF&, yeesef[Ëie mebÛeeuekeâkesâ mece#e cesje yeehe cesjer Fme lejn mes yeefKeÙeeGIeeÌ[les ngS Dehevee yeÙeeve Yeer keâj jne Lee ~ceQ ÛegheÛeehe megve jne Lee ~ ceQves meesÛe efueÙee efkeâyeesef[Ëie keâe Ùen mebÛeeuekeâ nj megyen Meece cegPesuee"er mes yesoce heeršsiee, cegPes pekeâÌ[keâj jKesieeDeewj cesjs yeehe keâer FÛÚe kesâ Devegmeej cegPes keâÌ[sDevegMeemeve ceW jKesiee ~


Deeies Ûeuekeâj ceQ neF&mketâue ceW efMe#ekeâ yeve ieÙee, yeeo ceWDeOÙeehekeâ Yeer yeve ieÙee ~ neF&mketâue ceW heÌ{eles meceÙe DeveskeâJeeefnÙeele, yeoceeMe yeÛÛeeW mes cesje meecevee ngDee ~ peye DeeJeMÙekeâleeheÌ[er ceQves Fve yeÛÛeeW keâes yeÌ[er yesjnceer mes heerše Yeer nw ~ Ùenpe¤jer Yeer neslee nw ~ JeneB mes cesjs Yeeie peeves ceW Gme mebÛeeuekeâcenesoÙe keâe keâesF& neLe veneR Lee ~ Fme yeele keâes mhe° keâjves nslegceQ efJemleejhetJe&keâ yeÙeeve keâj jne ntB ~ ceQ JeneB jnvee veneR ÛeenleeLee ~ Deheveer ceeB kesâ heeme keâesunehegj peevee Ûeenlee Lee ~ ceQyeesef[Ëie keâer DevegMeemeveefØeÙe, meerefcele efpeboieer peervee veneR ÛeenleeLee ~ ceQ Ûeenlee Lee, hetjer mJeleb$elee... Ietcevee, Yeškeâvee,Kesuevee, ceveÛeene yelee&Je, Deeefo... cesjs ceeB-yeehe ves cegPes Fmelejn mes ueekeâj yeesef[Ëie ceW ÚesÌ[e Fme yeele keâe Dee›eâesMe DeewjefÛeÌ{ Deye Yeer cesjs efoue ceW nw Deewj Jen Deeies Yeer jnsieer ~

uesefkeâve Fme yeele keâe %eeve cegPes yeeo ceWngDee efkeâ Ssmee kegâÚ veneR neslee ~ JeneB mes cesjsYeeieves keâer Jepen mes Gme yeesef[Ëie keâes Ùee GmekesâmebÛeeuekeâ keâes Ùeefo keâesF& lekeâueerHeâ ngF& nesieer,Gve hej efkeâmeer ves oes<e ueieeÙee nesiee, leye DeepeYeer ceQ Gvekeâe #eceeØeeLeea ntB ~ neueeBefkeâ, efoue mesGvemes #ecee keâer ÙeeÛevee ceQves meeueeW henues keâerLeer ~

meejebMe, yeehe ves mebÛeeuekeâ keâes cesjs KeÛe&nsleg Ûeej-heeBÛe ¤heÙes os efoS Deewj Jen cegbyeF&keâer Deesj Ûeue efoÙee ~

yeesef[Ëie keâe Jen henuee efove ceQves ÛegheÛeeheGme keâcejs ceW jKes ieScesjs njs šerve kesâ efÛehešsyekeämes hej yew"keâj iegcemegcemee efyeleeÙee ~ JeneB DeewjYeer yeÛÛes Les ~ Gvekesâ efyeÚewvesLes ~ oerJeej mes meškeâjjKee ieÙee SkeâeOe šervekeâe yekeämee, kegâÚ efyeÚewves,LeeefueÙeeB, ueesÙes efyeukegâuemeueerkesâ mes jKes ieS Les ~Deheves-Deheves yekeämes kesâmeeceves ÛešeF&, yeejoeve Ùeeojer efyeÚeÙeer ieF& Leer ~JeneB DeevesJeeues meYeer yeÛÛesiejerye IejeW mes nesles Les ~Gve yeÛÛeeW keâes efyevee osKesner Gvekesâ meeceeve mes DeeheGvekeâer ceeueer neueele keâe helee ueiee mekeâles Les~ ceQ Yeer Gme Jeòeâ Iej kesâ ceeueer neueele DeewjefyeieÌ[er ngF& efmLeefle kesâ DeueeJee kegâÚ veneR meesÛemekeâlee Lee ~ Ùener Jepen Leer efkeâ Ùeefo JeneB ceQjce peelee Ùee cegPes JeneB DeÛÚe ueielee, leesMeeÙeo Jes yeÛÛes Yeer cegPes Deheves ueieles~

uesefkeâve Ssmee nesvee veneR Lee ~ efoveYej ceQJeneR yew"keâj megyekeâ-megyekeâ keâj jes jne Lee ~cegPes ceeB keâer Ùeeo Dee jner Leer ~ Dehevee Iej ÙeeceeB keâes ÚesÌ[keâj ceQ Gve efoveeW Skeâ-oes efoveeW mespÙeeoe keâneR ¤keâe veneR keâjlee Lee ~ uesefkeâveÙeneB cegPes uebyes meceÙe lekeâ jKevee leÙe efkeâÙeeieÙee Lee ~ Jewmeer meeefpeMe keâer ieF& Leer ~ uesefkeâvehelee veneR keäÙeeW, Gme efove ceeB kesâ yeejs ceW cesje

hÙeej GceÌ[-GceÌ[keâj yen jne Lee ~ peye Iej ceWLee, leye cesjs DevÙe YeeF&ÙeeW keâer leguevee ceW ceeB-yeehe keâe hÙeej cesjs efnmmes ceW Deeves keâer yeele ceQveskeâYeer cenmetme veneR keâer ~ cesjer ceeB lees njocekeâne keâjleer Leer efkeâ ‘‘hetjs ieeBJe ceW Fmekesâ pewmeeefvekeâccee, veekeâeje keâesF& veneR nesiee...’’ cesjs yeehekesâ peefjS Ùee Kego Gmeves Gme Úesšer-meer Gceü ceWcegPes Deveefievele yeej ceej oer nesieer ~ uesefkeâveGme efove ceQ efheÚuee meyekegâÚ Yetue ieÙee LeeDeewj efMeöle mes ceeB keâes Ùeeo keâj jne Lee efkeâ‘ceeB, Deccee js’ keânles ngS ceQ osj lekeâ jesslee,efmemekeâles yew"e jne ~ yeesef[Ëie kesâ yeÛÛes DeeJeMÙekeâ

leLee oeÙejs ceW yebOeer Deheveer efoveÛeÙee& mes efveheškeâjkeâcejs ceW Deeles Les ~ veÙes cesnceeve Ùeeveer cesjer DeesjosKekeâj, menmebJesovee mes cesje veece, helee hetÚlesLes ~ ‘‘Ûeghe...Ûeghe, Meg®-Meg® ceW Iej keâer ÙeeoDeeleer nw ~’’ Ssmeer kegâÚ Depeerye-meer ueievesJeeueer,meeleeje Mewueer keâer Yee<ee ceW yeesuekeâj, cegPesmecePeekeâj Jes efvekeâue peeles Les uesefkeâve cegPesmecePeevee Deemeeve veneR Lee ~

jeef$e ceW yeesef[Ëie kesâ mebÛeeuekeâ Éeje cesjerefmLeefle keâe peeÙepee efueÙee ieÙee ~ Deepe ØeLeceefove nesves mes Deejece Lee uesefkeâve GvneWves cegPesefnoeÙele oer efkeâ keâue mes cegPes Yeer yeesef[Ëie kesâDevÙe yeÛÛeeW kesâ meeLe kegâÚ keâece keâjvee nesiee~ Skeâ pÙes‰ Deewj DevegYeJemebheVe yeÛÛes keâes

GvneWves cesjer efpeccesoejer meeQhe oer ~ nceejs efheleepeerÉeje Gvekesâ mece#e cesjs ‘iegveeneW’ keâe yeKeevehenues ner efkeâÙee ieÙee Lee ~ Dele: mebÛeeuekeâcenesoÙe cegPes Skeâ iegvenieej ceeveles nQ, FmeYeeJevee keâes ceQ Deheves ceve ceW heeue jne Lee ~MeeÙeo FmeerefueS ceQ Gvekeâer vepejeW mes vepejW veneRefceuee hee jne Lee ~ helee veneR keäÙeeW uesefkeâve Fmeyeejs ceW cegPes Ùekeâerve-mee nes ieÙee Lee efkeâ Jes cegPesDeÛÚer lejn mes heeršWies ~ uesefkeâve Gme efoveGvekeâer DeeJee]pe ceW vejceer Leer ~ Deye ve lees cegPesGme mebÛeeuekeâ keâe veece Ùeeo nw ve ner Ûesnje,uesefkeâve peye lekeâ ceQ JeneB jne GvneWves keâYeer

keâYeej [eBšves Ùee SkeâeOe LehheÌ[ueieeves kesâ DeueeJee cegPes keâesF&mepee veneR oer ~ neueeBefkeâ yeesef[Ëiekesâ ceenewue ceW Ùes yeeleW keâesF&ceeÙeves veneR jKeleer LeeR Deewj cesjsefueS lees Jen LehheÌ[ Ùee [eBšvee,kegâÚ Yeer veneR Lee ~ yeesef[Ëie ceWnj lejn kesâ, Ieeš-Ieeš keâeheeveer efheÙes ngS yeÛÛes Deeles Les~ Gvekeâer DeeoleW, mJeYeeJe efYeVe-efYeVe neslee Lee ~ Gve yeÛÛeeW keâesmeBYeeueves, DevegMeemeve ceW jKevesnsleg mebÛeeuekeâ keâe keâ"esj nesveepeeÙepe Lee ~ Deeies Ûeuekeâj ceQneF&mketâue ceW efMe#ekeâ yeve ieÙee,yeeo ceW DeOÙeehekeâ Yeer yeve ieÙee~ neF&mketâue ceW heÌ{eles meceÙe

Deveskeâ JeeefnÙeele, yeoceeMe yeÛÛeeW mes cesje meeceveengDee ~ peye DeeJeMÙekeâlee heÌ[er ceQves Fve yeÛÛeeWkeâes yeÌ[er yesjnceer mes heerše Yeer nw ~ Ùen pe¤jerYeer neslee nw ~ JeneB mes cesjs Yeeie peeves ceW GmemebÛeeuekeâ cenesoÙe keâe keâesF& neLe veneR Lee ~ Fmeyeele keâes mhe° keâjves nsleg ceQ efJemleejhetJe&keâyeÙeeve keâj jne ntB ~ ceQ JeneB jnvee veneR ÛeenleeLee ~ Deheveer ceeB kesâ heeme keâesunehegj peeveeÛeenlee Lee ~ ceQ yeesef[Ëie keâer DevegMeemeveefØeÙe,meerefcele efpeboieer peervee veneR Ûeenlee Lee ~ ceQÛeenlee Lee, hetjer mJeleb$elee... Ietcevee, Yeškeâvee,Kesuevee, ceveÛeene yelee&Je, Deeefo... cesjs ceeB-yeehe ves cegPes Fme lejn mes ueekeâj yeesef[Ëie ceWÚesÌ[e Fme yeele keâe Dee›eâesMe Deewj efÛeÌ{ Deye Yeer


cesjs efoue ceW nw Deewj Jen Deeies Yeer jnsieer ~keäÙeeWefkeâ JeneB mes Yeeieves kesâ he§eeled cegPes meeleejemes keâesunehegj lekeâ keâer yenòej ceerue keâer Ùee$eehewoue, vebies hewj, leerve, meeÌ{s-leerve efoveeW ceWkeâjveer heÌ[er Leer ~ Gme Ùee$ee kesâ oewjeve IeefšleIešveeDeeW ves cesjs mebJesoveMeerue ceve hej DeheveerDeefceš Úehe ÚesÌ[ oer nw ~ ueesieeW kesâ hewjeW ceWkeâeBšs ÛegYeles nQ, štš peeles nQ, kegâÚ meceÙe yeeoGvekesâ ieesKe® yeve peeles nQ pees efkeâ Deeies Ûeuekeâjoo&veekeâ yeveles nQ ~ cesjs efoue ceW Ssmes efkeâleves neroo&veekeâ, šermeles ieesKe® yeves nQ... pees Dehevesoo& mes cesjer jeleeW keâes peieeles nQ ~ Gve jeleeW keâesGoeme, veejepe Deewj yesÛewve keâjles nQ ~

yeesef[Ëie ceW keâce&Jeerjpeer keâer Deesj mes Skeâheefjheešer efveOee&efjle keâer ieF& Leer ~ Úe$eeW keâes KegoKesleeW ceW keâece keâjvee heÌ[lee Lee ~ Úe$e ner OeeveGieeles Les, Keevee yeveeles Les Deewj hetjs DevegMeemevekesâ lenle Ùes meYeer keâece keâjves kesâ yeeo Jes mketâueYeer peeles Les ~ JeneB keâesF& Yeer Deeuemeer DeceerjpeeoeveneR Lee ~ kegâÚ yeÛÛes Pegšhegš DebOesjs ceW G"keâjOegbS mes keâeues ngS Gme Keevee yeveeves kesâ keâcejsceW yeÌ[s-yeÌ[s ÛetuneW hej ueehemeer yeveeles Les ~efveOee&efjle meceÙe hej meye yeÛÛes ueehemeer heervesnsleg Fkeâšd"e nesles Les ~ Gmemes hetJe& meYeer yeÛÛeeWkeâes meecevesJeeues newpe hej Deekeâj Deheves efvelÙekeâceeXmes efve]peele heeveer nesleer Leer ~ ceQves henueer yeejDeheveer pejceve keâer leeueer mes Gme ueehemeerveecekeâ Ûeerpe keâes efheÙee Lee ~ ceQves henueer yeejGme Ûeer]pe keâe mJeeo ÛeKee Lee, FmeefueS JenDeÛÚer nw Ùee yegjer, Fme yeejs ceW cegPes keâesF& mecePeveneR Lee ~ peye ceQ JeÌ[ieeBJe ceW Lee leye yeÌ[erLeeueer ceW ÛeeÙe [euekeâj oesveeW neLeeW mes yeekeâeÙeoeLeeueer keâes ieesue-ieesue Iegceeles ngS ÛeeÙe keâes"b[er keâj megÌ[keâkeâj heerves keâer cesjer Deeole Leer ~Gve efoveeW ÛeeÙe ceW yeemes ÛeeJeue efceueekeâj Keeveskeâer Skeâ Depeeryeesiejerye Deeole Yeer ceQves heeuejKeer Leer ~ FmeefueS Gme ueehemeer keâes heerlesmeceÙe cesje cegBn efveef§ele ¤he mes šsÌ{e nes ieÙeenesiee ~ Gmekesâ yeeo Dee"-veew yepes veeMlee keâjveeYeer cesjer Deeole ceW Megceej Lee ~ uesefkeâve yeesef[ËieceW Jewmee keâesF& ØeeJeOeeve veneR Lee ~ ueehemeer nerJeneB veeMles keâe keâece keâjleer Leer ~

ceQves kegâÚ yeÛÛeeW keâes iegš yeveekeâj efoÙee

ieÙee keâece keâjves kesâ efueS peeles ngS osKee ~ ceQDekesâuee heerÚs Útš ieÙee Lee ~

‘‘Deepe legce keäÙee keâjesies ?’’ mebÛeeuekeâpeerves cegPemes hetÚe ~

ceQves keâesF& peJeeye veneR efoÙee ~ ÛegheÛeeheSkeâ Deesj peekeâj ceQ KeÌ[e nes ieÙee ~ ‘‘osKe leesmener, Deewj yeÛÛes efkeâme lejn mes keâece keâjles nQ~’’ GvneWves cegPes mecePeeles ngS keâne ~

Gvekesâ mecePeeves hej Yeer cesjer Ûeghheer keâeÙeceLeer ~

mebÛeeuekeâpeer Yeer LeesÌ[er osj kesâ efueS ÛegheÛeeheosKeles jns ~

‘‘legcneje veece keäÙee nw?’’ GvekeâemeJeeue Lee ~

oes yeej Gvekeâer Deesj mes Ùen meJeeue hetÚspeeves hej ceQves Deheves lejerkesâ mes GvnW veece yeleeÙee‘‘DeMeeskeâ’’ ~ ‘‘DeMeeskeâ, Meg® ceW kegâÚ efoveeWlekeâ Iej keâer Ùeeo meleeleer nw ~ ÙeneB DeeÙee ngDeenj yeÛÛee henueer yeej jeslee nw ~ Gme yeÛÛes keâesIej keâer Ùeeo Deeleer nw.... Iej kesâ ueesieeW keâerÙeeo Deeleer nw ~ uesefkeâve Deye osKees, SkeâheefjJeej keâer lejn jnles nQ Ùes yeÛÛes ! Dejs, kegâÚyeÛÛes lees ÚgefšdšŸeeW ceW Yeer Iej veneR peeles nQ ~Ùeefo peeles nQ, lees JeneB Gvekeâe efoue veneRueielee FmeefueS peuoer ueewšles nQ ~’’ ceQ pÙeeWkeâe lÙeeW ÛegheÛeehe KeÌ[e Lee ! Gve yeÛÛeeW mes cegPeskeâesF& uesvee osvee veneR Lee ~ ceQ yeme, JeneB jnveeveneR Ûeenlee Lee ~

‘‘efHeâj veneR peeDeesies ? Dekesâues ÙeneB yew"keâjkeäÙee keâjesies ? "erkeâ nw, oes-Ûeej efove legcnejeÙen jJewÙee yejoeMle efkeâÙee peeSiee uesefkeâve yeeoceW legcnejer keâesF& yeele ÙeneB megveer veneR peeSieer~’’ Gvekeâer DeeJee]pe les]pe nes ieF& Leer ~ MeeÙeoceQ keâue efoveYej jes jne Lee, Ùen meceeÛeej Gvelekeâ hengBÛe ieÙee nesiee ~

GvneWves cegPes vepeoerkeâ yegueeÙee ~ efheleepeerÉeje keâns ieS Devegmeej Deye MeeÙeo SkeâeOeLehheÌ[ jmeero nesiee, ceQves leke&â efkeâÙee ~ uesefkeâveSsmee veneR ngDee ~ GvneWves cesjer heer" hej neLeHesâje Deewj cesjer nLesueer hej ÛeJeVeer jKekeâjkeâne, ‘‘peeDees, ieeBJe ceW Ietcekeâj DeeDees...meeleeje yengle DeÛÚe ieeBJe nw, legcnW DeÛÚeueiesiee ÙeneB ~’’ DeØelÙeeefMele ¤he mes cesjer

DeeBKes Yej DeeÙeeR ~ GvneWves cesjs Devegceeve keâerlejn ceeje veneR Lee yeefukeâ ÛeJeVeer oskeâj cegPesmecePeeÙee Lee ~

‘‘pee yesše, jesvee cele ~ legce DeÛÚs ueÌ[kesânes, ceQ peevelee ntB ~’’ mebÛeeuekeâ cenesoÙe keâerDeeJee]pe ceW vejceer Leer ~ nes"eW hej cegmkeâjenš Leer~ cesjs efueS Ùen DeØelÙeeefMele Lee ~ ceQves keâYeerSsmeer yeele megveer veneR Leer ~ cesjs meeLe Ssmee keâYeerngDee veneR Lee ~ Ietceves-efHeâjves kesâ veece mes leLeemebÛeeuekeâ kesâ mvesn mes ceQ KegMe nes ieÙee ~lelkeâeue ceQ Deheves keâcejs ceW Dee ieÙee ~ keâheÌ[syeoueves keâe meJeeue ner veneR G"lee Lee ~ cesjsceceleeceÙeer yeehe ves cesjs mketâue kesâ efueS ceesšskeâheÌ[s keâe Skeâ [^sme Ùeeveer ketâuns hej hewyeboueieer ngF& efvekeâj leLee Oeejeroej Meš&, Fleves nerJeŒe efoS Les ~ ceQves legjble Deheveer Heâšer-hegjeveerojer keâes len keâj Deheves yekeämes hej jKe efoÙeeDeewj yeenj efvekeâue ieÙee ~ Gve efoveeW Ûehheue Ùeepetles henveves keâe efjJeepe veneR Lee ~ ÙeneR veneR,cewšêrkeâ lekeâ Yeer cesjs hewjeW keâes petles vemeerye veneRngS Les ~ Jewmes osKee peeS lees cesjer peeefle Ì{esj! ÛeceÌ[e efmePee keâj ogefveÙee keâes osvesJeeueer Ùenpeeefle ! cesje yeehe efyeukegâue jewyeoej lejerkesâ mesjnlee Lee, Jegueve kesâ cenBies keâheÌ[s henvelee Lee~ Gmekesâ heeme yeefÌ{Ùee petles, Ûehheue nesles Les ~uesefkeâve Ùen pees leguevee ceQ keâj jne ntB, Jen Deye! Gme Jeòeâ ceQ vebies hewj hewoue Ietcee ntB ~ GveefoveeW ve petleeW, ÛehheueeW keâer DeeJeMÙekeâlee cenmetmengF& ve ner Gvekesâ yeiewj kegâÚ lekeâueerHeâ ngF& ~

cesjs vepeefjÙes mes ‘ÛeJeVeer’ yeÌ[er jkeâce Leer ~Gve efoveeW yeÌ[er cesnjyeeveer mes Iej hej keâYeer oeshewmes, cenervesYej kesâ efueS keâYeer SkeâeOe ieesue,efkeâveejsJeeuee Deevee efceue peelee Lee ~ keâYeer yeerÛeceW ÚsoJeeuee leebyes keâe hewmee efceuelee Lee ~ Skeâhewmes kesâ pesye Yejkeâj cegjcegjs efceueles Les ~ Ssmes ceW,Gme efove cegPes oer ieF& Jen ÛeJeVeer Ì{sj meejermebheefòe kesâ yejeyej Leer ~

meeleeje kesâ ceOÙeceeie& hej ceQves Gme efoveÛenuekeâoceer keâer ~ Skeâ Deesj ÛeewÌ[s meerves keâerlejn Hewâuee ngDee efkeâuee Deewj yeesef[Ëie kesâ efheÚJeeÌ[skeâer Debeflece hetbÚ keâer lejn Hewâues ngS šerueeW keâesceQves osKee ~ cegPes Ùeeo veneR efkeâ Deye ÙeneB pees‘jpeleeefõ’ nesšue nw Jen Gve efoveeW JeneB Lee Ùee


veneR ~ MeeÙeo veneR jne nesiee ~ uesefkeâve GmeDeesj Skeâ yeeie Lee Deewj yeerÛe ceW Skeâ šeruee meeLee ~ Gme šerues hej Skeâ ueesns keâe Iesje yeveekeâjmeeleeje Menj keâer PeeBkeâer osKeves keâer JÙeJemLeekeâer ieF& Leer ~ Thej hengBÛeves kesâ efueS heeÙeoeveJeeueerÙee IesjsJeeueer meerefÌ{ÙeeB yeveeF& ieF& LeeR ~ JeneB lekeâceQ hengBÛe ieÙee ~ ceve ceW Skeâ meblees<e Lee efkeâyeesef[Ëie kesâ mebÛeeuekeâ cesjs yeehe keâe keânveeceevekeâj cegPes ceejheerš keâjvesJeeueeW ceW mes veneR Les~ meeleeje... vepej kesâ oeÙejs ceW Meeefceue, oesmecekeâesCeeW ceW ceewpeto heneefÌ[ÙeeW kesâ yeerÛe yemeengDee Menj... Deye Ùen Menj yeÌ{ ieÙee nw, DeyeÙeneB yeÌ[er-yeÌ[er FceejleW efoKeeÙeer osleer nw ~uesefkeâve Gve efoveeW Jen Skeâ meeOeejCe-mee, cesjsveefveneue-JeÌ[ieeBJe-efpelevee Úesše-mee ieeBJe Lee ~

DeÛeevekeâ ceQves otmejer Deesj osKee ~ Sme.šer.mšwC[... Sme.šer. mšwC[ mes peevesJeeueer DeewjJeneB DeevesJeeueer ieeefÌ[ÙeeB ! Gmekesâ yeieue ceW peesjemlee Lee, JeneB mes Yeer š^keâeW leLee DevÙeieeefÌ[ÙeeW keâes DeeJeepeener nes jner Leer ~ kegâÚmeeleeje ÚesÌ[ jner LeeR, kegâÚ meeleeje ceW ØeJesMekeâj jner LeeR ~ cesjer DeeBKeeW ceW Ûecekeâ Dee ieÙeer~ uesefkeâve Deye lekeâ keâer efoue ceW yemeer KegMeerKelce nes ieÙeer ~ efkeâmeer DeefveJeeÙe& efKeÛeeJe mesceQ veerÛes Glej ieÙee Deewj Sme.šer. mšwC[ keâerefoMee ceW Yeeiee ~ cegPes meeleeje ÚesÌ[keâj -keâesunehetj keâer efoMee ceW peevesJeeueer Sme.šer.ieeefÌ[Ùeeb osKeveer Leer ~ MeeÙeo Gmeer ceW mes efkeâmeerSkeâ ieeÌ[er mes Deheves yeehe Deewj šerve kesâ yekeämeskesâ meeLe ceQ ÙeneB hengBÛe ieÙee Lee ~ leye lekeâ ceQvesFleveer yeÌ[er Ùee$ee Ùeeveer meeleeje-keâesunehegj lekeâkeâer veneR keâer Leer ~ cegPes Ùeeo nw, peye ceQkeâesunehegj mes efvekeâuee Lee leye cegPes Ùener SkeâSnmeeme Lee efkeâ meeleeje ogefveÙee kesâ otmejs Úesjhej yemee ngDee otjmLe Menj nw ~ Fmemes hetJe& ceQvesSkeâ yeej JeÌ[ieeBJe-keâesunehegj keâer Ùee$ee keâer LeerDeewj Jen Yeer efmeHe&â IebšsYej keâer ! Jen Skeâ IebšeYeer keâeHeâer uebyee iegpeje Lee ~

ceQ Sme.šer. mšwC[ hej Dee ieÙee ~ DeyeGme mšwC[ kesâ heeme ner Skeâ veÙee, yeÌ[e yememLeevekeâ yeveeÙee ieÙee nw ~ Deye Yeer peye Gmehegjeves yeme mšwC[ hej vepej heÌ[leer nw leye cegPesJes efove Ùeeo Deeles nQ peye ceQ Deheveer yesÛewve

efmLeefle ceW Fmeer yeme mšwC[ hej heeieue keâerYeeBefle Ietcelee jnlee Lee ~ Gve ÙeeoeW mes efoue YejDeelee nw ~ ceQ Sme.šer. mš@C[ hej Dee ieÙeeDeewj JeneB keâleej ceW KeÌ[er ieeefÌ[ÙeeW kesâ efmej hejefueKeer ieF& leefKleÙeeW keâes heÌ{les ngS peuoyeepeerceW Ietceves ueiee ~ Deveskeâ leefKleÙeeB - DeveskeâveeceeW mes mepeer ngF& Leer ~ meeleeje-JeeF&, meeleeje-hegCes, yeWieuetj, cegbyeF&, jlveeefieefj-meeleeje... efkeâlevesner veece ~ kegâÚ peeves-henÛeeves, kegâÚ Devepeeves- keâYeer ve megves ngS Yeer ~ keâeueer leefKleÙeeB DeewjGvehej meHesâo De#ejeW ceW efueKes ieS veece - ceQosKevee Ûeenlee Lee - heÌ{vee Ûeenlee Lee efmeHe&âSkeâ ner leKleer ‘meeleeje mes keâesunehegj’ uesefkeâveSsmeer leKleerJeeueer Skeâ Yeer Sme.šer. Gme JeòeâJeneB ceewpeto veneR Leer ~ Jewmes hegCes-yeWieuetj,cegbyeF&-ceWieuetj, Ssmeer ieeefÌ[ÙeeB nes mekeâleer Leer,uesefkeâve Ùes ieeefÌ[ÙeeB keâesunehegj neskeâj Deeiespeeleer nQ, Fmekeâer peevekeâejer cegPes Gme meceÙeveneR Leer ~ ceQ efmeHe&â meeleeje mes keâesunehegj lekeâpeevesJeeueer ieeÌ[er osKeves kesâ efueS ueeueefÙele Lee~ ceQ Gme ieeÌ[er keâes DeeBKeW Yejkeâj osKeveeÛeenlee Lee ~ yengle osj lekeâ ceQ JeneR hej oewÌ[leejne, ÙeneB-JeneB hetÚlee jne ~

‘‘Depeer, keâesunehegj keâer Sme. šer. keâyeDeeSieer?’’ kegâÚ ueesieeW ves ‘‘helee veneR’’, ‘‘Gmeyees[& hej osKevee’’, keânkeâj peJeeye efoS ~ cesjerGceü Deewj keâheÌ[s osKekeâj pÙeeoelej ueesieeW vescegPes oglkeâej ner efoÙee ~ uesefkeâve cegPe hej GmekeâeDemej veneR ngDee ~ leye lekeâ oeshenj yeerle ÛegkeâerLeer ~ yeesef[Ëie kesâ Keeves keâe meceÙe Yeer yeerle ÛegkeâeLee ~ ceQ Fme yeele mes yesKeyej, yeÌ[er Glmegkeâlee,efJeJeMelee leLee DeOeerjlee mes keâesunehegj peevesJeeueerSme.šer. ieeÌ[er keâe Fblepeej keâj jne Lee ~ keâesF&cenlJehetCe& keâeÙe& MeeÙeo cesjs Fblepeej ceW keâesunehegjceW ¤keâe Lee efpemes efveheševes nsleg efkeâmeer YeerefmLeefle ceW cesje keâesunehegj lekeâ hengBÛevee pe¤jerLee, cesjs DeefYeefveJesMe ceW Ùener lelhejlee Leer ~Deblele: ceQves Sme.šer. kesâ ÙetefveHeâe@ce&Oeejer efkeâmeerDeeoceer keâes meeleeje-keâesunehegj Sme.šer. ieeÌ[erkesâ yeejs ceW hetÚ ner efueÙee

‘‘MeeÙeo ieeÌ[er uesš nw’’ Gmeves peJeeyeefoÙee ~ cesjer efvejeMee Deewj yeÌ{ ieÙeer ~ Ùeefo pesyeceW heÙee&hle hewmee neslee Deewj JeneB meeleeje-

keâesunehegj Sme.šer. ceewpeto nesleer lees kegâÚ meesÛesyeiewj ceQ legjble Gme Sme.šer. ceW yew"keâj keâesunehegjkesâ efueS jJeevee nes Ûegkeâe neslee ~

uesefkeâve cesjs ogYee&iÙe mes cesjer pesye ceW efmeHe&âSkeâ ÛeJeVeer Leer ~ heerues jbie keâe Ûeewkeâesj oes Deeveskeâe efmekeäkeâe ! Keeves keâer ÛeerpeW Kejerokeâj oesDeeveeW keâes ceQves Kelce efkeâÙee Lee ~ efove {uevesueiee Lee uesefkeâve meeleeje-keâesunehegj keâerleKleerJeeueer Sme.šer. cegPes keâneR efoKeeÙeer veneRos jner Leer ~ cesjs og:Ke keâer keâesF& meercee veneR Leer~ JeneR yeWÛe hej yew"keâj ceQ jesves ueiee ~ cegPes IejÙeeo Dee jne Lee, cegPes cesjer ceeB Ùeeo Dee jnerLeer, yeÌ[er efMeöle mes ! cesjs Fo&-efieo& meQkeâÌ[eWueesie DeeJeepeener keâj jns Les, Ietce jns Lesuesefkeâve ceQ Deheves Dekesâuesheve keâes yegjer lejn mescenmetme keâj jne Lee ~ YetKe mes hesš ceW ÛetnsoewÌ[ves ueies Deewj cegPes Deblele: yeesef[Ëie keâer ÙeeoDeeÙeer ~ ceQ JeneB mes G"keâj Kego keâes IemeeršlesngS mšwC[ mes yeenj efvekeâuekeâj jesles-jesles yeesef[Ëiekeâer Deesj Ûeueves ueiee ~ yeesef[Ëie keâer Deesj uespeevesJeeuee nj keâoce cegPes Ùen Snmeeme efoueejne Lee efkeâ ceQ keâeueeheeveer keâer mepee Yegieleves kesâefueS pesue pee jne ntB ~

yeesef[Ëie kesâ heeme hengBÛeles ner cegPes oes-ÛeejyeÛÛeeW ves Iesj efueÙee ~ ‘‘Ùener.... Ùener nw Ùes veÙeeyeÛÛee’’ keânles ngS cegPes hekeâÌ[keâj, KeeRÛelesngS, Yeieeles ngS Jes yeesef[Ëie ceW ueskeâj DeeÙes ~megyen mes ceQ ieeÙeye Lee FmeefueS cegPes {tb{ves kesâefueS kegâÚ yeÛÛeeW keâes Yespe efoÙee ieÙee Lee ~

mebÛeeuekeâ kesâ mece#e cegPes KeÌ[e efkeâÙeeieÙee ~ yengle osj lekeâ jesves kesâ yeeo Deye cesjer¤ueeF& ¤keâ ieF& Leer uesefkeâve efmemeefkeâÙeeb DeyeYeer peejer LeeR ~

JeneR hej, meyekesâ mece#e, meJe&ØeLece mebÛeeuekeâcenesoÙe ves cesjs ieeue hej Skeâ peyeo&mle LehheÌ[jmeero efkeâÙee Deewj keâeHeâer osj lekeâ Jen iegmmes mesDeeie-yeyetuee neskeâj yeÌ[yeÌ[eles jns ~ LeesÌ[er osjkesâ yeeo ‘‘Ùeefo DeeFboe, efveOee&efjle meceÙe hejveneR DeeDeesies, lees Keevee veneR efceuesiee’’ keânkeâjGvneWves hetjer peebÛe heÌ[leeue keâer ceQ keâneB keâneBieÙee Lee, Fmekeâer peevekeâejer ueer ~

(Deieues Debkeâ ceW peejer)mebheke&â : 9820468919


Úbocegòeâ ‘veF& keâefJelee’ kesâ nuues kesâ Leceves kesâ yeeo efnvoerveJeieerle ves efnvoer keâefJelee kesâ heefjÂMÙe keâes pees Skeâ veÙee DeeÙeece efoÙee,Gmeer keâe efJemleej ngDee efnvoer ceW ]ie]peue SJeb oesne uesKeve kesâ ¤he ceW~ oesne, pees efnvoer keâe Dehevee Deewjme Úbo nw ~ efheÚues Skeâ oMekeâ ceW]ie]peue kesâ Mesj kesâ mLeeveeheVe kesâ ¤he ceW GheefmLele ngDee Deewj GmekesâceeOÙece mes efHeâueJe]òeâ keâer efkeâefmece-efkeâefmece keâer efÛebleeDeeW keâes DeefYeJÙeòeâefkeâÙee ieÙee ~ ‘efØeÙee legcneje ieeBJe’ Gmeer keâÌ[er keâe Deieuee meb«en nw ~

meb«en keâes keâLÙe-Øemebie kesâ DeeOeej hej nce leerve ØeKeC[eW ceWefJeYeeefpele keâj mekeâles nQ ~ Skeâ lees nw efvepeer ngueeme Deewj heeefjJeeefjkeâmeboYeex keâer T<cee keâer Deeke=âefleÙeeW keâe KeC[ ~ otmeje nw $e+leg-ØemebieeW keâerDevegYetefleÙeeW keâes menspelee KeC[ ~ leermeje nw mecekeâeueerve meeceeefpekeâ-jepeveweflekeâ DeeefLe&keâ efJemebieefleÙeeW keâer ]KeyejW oslee KeC[ ~ henues KeC[ceW ‘efØeÙee legcneje ieeBJe’ Meer<e&keâ oesns keâefJe kesâ ÙegJeeceve ceW meBpeesF&vesnevegYetefle mes Ghepes nQ, efpeveceW menpe ØesceevegYetefle keâer Deeke=âefleÙeeBDeJeleefjle ngF& nQ ~

efØeÙee legcneje ieeBJe nw, peeot keâe mebmeejheuekeâ Pehekeâles yeerleleeR, meefoÙeeB keâF& n]peejceOegceÙe yebOeve yeeBOekeâj, keâue ueewšer yeejelenjer keâeBÛe keâer ÛetefÌ[ÙeeB, KevekeâeR meejer jelejLe kesâ heerÚs Oetue Leer, DeeBmet Yeeries ieeue]KJeeyeeW ceW efceueles jns, jsMece kesâ ¤ceeueSkeâ Deesj menpe-mejue Øeerefle keâe mecceesnve, lees otmejer Deesj

‘peerJeve kesâ yee]peej ceW, meye kegâÚ nw JÙeeheej’ keâe $eemekeâ Snmeeme-FvneRoesveeW mJehe> SJeb ÙeLeeLe& keâer YeeJeevegYetefleÙeeW mes yegvee ieÙee nw Fve oesneW keâeleevee-yeevee ~ ‘uees iegueeue keâlLekeâ keâjs’, ‘nj uesleer nQ yesefšÙeeB’, ‘yeÛÛesceeBieW yeeueheve’, ‘veejer Iej keâe DeeF&vee’, ‘ceeB jsMece keâe leej’, pewmeeroesne-ëe=bKeueeDeeW ceW heeefjJeeefjkeâ efjMleeW mes Ghepes Deewj pegÌ[s mecceesneW keâeyeÌ[e megIeÌ[ Debkeâve ngDee nw ~ ‘efce$eeW ves jBie Yej efoÙes’ ceW Deepe keâer nešnesleer mebJesoveeDeeW kesâ meceÙe ceW menpe cew$eerYeeJe kesâ efyeuee peeves keâe Debkeâveye]Ketyeer ngDee nw ~ ‘efhelee yeesPe {esles jns’ ceW oeefÙelJe-yeesOe keâer ieeLee keânerieF& nw ~

otmejs ØeYeeie kesâ oesneW ceW ‘heeJeme kesâ DevegyebOe’, ‘peeÌ[s keâe Glheele’,‘ieceea leeveeMeen’ ceW $e+legJeCe&ve kesâ yeneves Jele&ceeve meceÙe keâer efJemebieefleÙeeW

hegmlekeâ meceer#ee

‘efØeÙee legcneje ieeBJe’ Ùeeveer efHeâueJe]òeâkeâe DeeKÙeeve

kegâceej jJeervõ

keâer Deesj meeLe&keâ Fbefiele efkeâÙes ieÙes nQ ~ ‘oerhekeâ peerles pebie ceW’ ceW oerheheJe&mes peesÌ[keâj Jele&ceeve meceÙe hej keâF& oesneW ceW meeLe&keâ efšhheCeer keâer ieF&nw~ meb«en keâe meyemes mece=æ Deewj meMeòeâ ØeYeeie nw efHeâueJe]òeâ keâeDeekeâueve keâjleeR oesne-ëe=bKeueeSB ~ FveceW ‘ceeveJe keâer henÛeeve’, ce]penyekesâ veeKetve’, ‘veÛee jne nw leb$e’, ‘heeveer kesâ DeeuesKe’ efJeefMe° nQ ~ keâefJekeâer cegKÙe efÛeblee nw ceevegef<ekeâlee kesâ Üeme keâer -

Yeeweflekeâ megKe keâer Øeeefhle keâes, yeewjeÙee Fvmeeve,Deewj keâneR iegce nes ieF&, ceeveJe keâer henÛeeve ~ce]penye, meòeeleb$e kesâ Úue-yeue keâe heoe&HeâeMe yeÌ[s ner mešerkeâ ¤he

ceW keâF& oesneW ceW ngDee nw ~ ‘cetuÙenervelee yeÌ{ jner’, ‘cebefoj-ceefmpeo kesâefueS let-let-ceQ-ceQ jes]pe’ kesâ Fme keâeueKeb[ ceW ‘ngF& efyekeâeT DeemLee, ngSefyekeâeT jece’, ‘yeefue, peuemes Deew jlepeies’ kesâ Pet"s Dee[byej nQ ~ JeneR‘ueesie ÙeneB Keesues ngS, IeeJeeW keâer otkeâeve, ‘Pet" ueieeS keânkeâns’ JeeueervÙeeÙe JÙeJemLee ceW ‘Lej-Lej keâeBhes jesMeveer, DeBefOeÙeejs keâe jepe, ‘keâewJesDeejef#ele ngS, oj-oj YeškeWâ nbme’ Jeeues heefjJesMe ceW ‘mJeeieleced nw Éejhej, hej Devoj lekeâjej’, efkeâmeeve hej ‘Keeo, yeerpe, heeveer, oJee, efHeâjkeâpex keâer ceej’ Deewj Fve meyekesâ yeerÛe ‘Kesue DeveesKes Kesuelee, efouueer keâeojyeej’, peneB ‘Yeiele kesâ JesMe ceW, yeiegueeW keâer Yejceej ~ ‘veÛee jne nw leb$e’kesâ oesnss, osKeW, kewâmes Deepe keâer jepeveerefle keâer keâueF& Keesueles nQ -

jepeveerefle kesâ {bie Yeer, De]peye efvejeues {bie,nj megjbie kesâ yeeo nw, DebOeer Skeâ megjbie ~pepe&j neuele osMe keâer, ieeue yepeelee leb$e,Thej-Thej jesMeveer, Deboj nQ <e[Ùeb$e ~jepeveerefle mes Ûeue jne, veweflekeâlee keâe yewj,keâefyeje KeÌ[e ye]peej ceW, ceeBies meyekeâer ]Kewj ~

ke=âefle - efØeÙee legcneje ieeBJeoesnekeâej - DeMeeskeâ Debpegce

ØekeâeMeve - mebJesovee ØekeâeMeveš^keâ iesš, keâeefmecehegj (hee.ne.)

DeueerieÌ{ - 202127.cetuÙe - 100/- (meefpeuo)


DeefKeuesMe efleJeejer

ceejkeâe meesÛe mes ner mej veneR nesves Jeeuee,uenjW efieve keâj let MeveeJej veneR nesves Jeeuee.

]KJeeye keâer Heâmue efHeâj Gie DeeÙesieer yejmeeleeW ceW,oeÙeje DeeBKeeW keâe yebpej veneR nesves Jeeuee.

Dekeäme efoKeueeÙes Ûeuee peeÙesiee šgkeâÌ[e-šgkeâÌ[e,DeeFvee štš kesâ helLej veneR nesves Jeeuee.

oHeäve Meesnjle kesâ leues efkeâleveer leceVeeÙeW nQ,Ùes Jees meÛe nw pees Gpeeiej veneR nesves Jeeuee.

cesje nj Mesj nw Fkeâ KJeeye Kegueer DeeBKeeW keâe,Ùes cesjer veeRo keâe efyemlej venerb nesves Jeeuee.

Sce69. efjpeJe& yeQkeâ DeefOekeâejer DeeJeemeieebOeer veiej, peÙehegj - 302015

ÛetefÌ[ÙeeW ceW Kevekeâ veneR nesleer,Mee]Ke ceW Deye ueÛekeâ veneR nesleer.

Deye Ûeceve ceW Yeer meye efoKeeJes nQ,Heâtue ceW Yeer cenkeâ veneR nesleer.

yeeoueeW ceW iejpe keâneB nw Deye,efyepeefueÙeeW ceW Ûecekeâ veneR nesleer.

pees Yeer efoKelee nw meye efoKeeJee nw,osKeves keâer ueuekeâ veneR nesleer.]Kelce nQ ef]keâmmes nerj-jeBPee kesâ,FMkeâ ceW Deye mevekeâ veneR nesleer.

keâesF& DeHeâmeesme Deye veneR ‘KeVee’,efoue ceW keâesF& keâmekeâ veneR nesleer.

-------Ùes ogDee ceeB keâer, Fkeâ ]Ke]peevee nw,Oethe ceW mej hes MeeefceÙeevee nw.

cegPekeâes keân oerefpeÙes yegje uesefkeâve,Ùes ve keâefnÙes yegje ]peceevee nw.

keâue keâes hekeâÌ[e ve peeTB cenMej ceW,Dehevee Jeeoe Ùenerb efveYeevee nw.

Je]òeâ ieg]pejs lees keâece ceW ieg]pejs,Je]òeâ ÙetB ner veneR ieBJeevee nw.

Deepe ogefveÙee keâer YeerÌ[ ceW ‘KeVee’,Kego keâes Keesvee nw Kego keâes heevee nw.

mebheke&â :ceesyee.: 9324557634

KeVee cegpeHeäHeâjhegjer]ie]peue

oesns- FyeÇeefnce DeMkeâ

hebef[le ceguuee yesÛeles, Deuueen Deewj YeieJeeve,cebefoj ceefmpeo yeve ieÙes, ce]penye keâer otkeâeve.

Peesueer ceW Fme heerj keâer, Flevee nw meeceeve,Deheveer kegâefšÙee mes efceuee, cenueeW keâes Yeer oeve.

ieerlee Deewj kegâjDeeve keâe, yeme Flevee nw meej,Fvemeeb keâer lenpeerye nes, ceeveJelee Deewj hÙeej.

pees cejves mes [j ieÙee, Jees keäÙee peeves hÙeej,hÙeej Jener jmlee peneb, jKe oes MeerMe Gleej.

Ssmee yeeoue Øesce keâe, yejmes Dece=le Oeej,leveceve Yeeries meeLe ceW, Yeeries Deebieve Éej.

metves peerJeve ceW efceuee, peyemes Gvekeâe meeLe,leejs Ûecekesâ DeebKe ceW, oerhekeâ peue ieS neLe.

ceesyee.: 09820384921

Date post:	22-Mar-2016
Category:	Documents
Upload:	rasbihari-pandey
View:	219 times
Download:	0 times

Anushka april 2011 (2)

Documents