ms- d. d. CLAUSÜLAM D1SSERTATIONIS, PRIORIS A. 1764, POSTERIORIS A. 1772. ARISTOTELE LAUDiBlJS, AT NON RELIG10S0 CULTU PROSEQUENDO, SUFFRAGIO AMPLISS. FACULT. philos. IN REGIA ACADFMIA UPSAL. SUR MODERA MINE flrl celeberr1mi, TRI F i.OQlJ. PRGFRSS. REG. ET GR I). IM AUD1T. CÄROE. MAR D. XVII. DTCEMBRIS , A. MDCCLXXIV. Horas ante merid. Solitis. ad tublicum bonorum examen modeste defert STIPENDIARIUS RÉGTUS, Johannes Ericus Wallerius nericius. UP S AL IiE, Typis Edmannianis.
Transcript
ms-d. d.
CLAUSÜLAM D1SSERTATIONIS,PRIORIS A. 1764, POSTERIORIS A. 1772.
ad tublicum bonorum examen modeste defertSTIPENDIARIUS RÉGTUS,
Johannes Ericus Walleriusnericius.
UP S AL IiE,Typis Edmannianis.
KONGL. MAJ:TS:TRO-TJENARE och RÅNTMÅSTARE;
HÖGÅDLE;
NICL A SERR:orp
"jl>l 9MIN GÜNSTIGE HERR MORBROR;
SAMT
KYRCKOHERDEN,Uti Askers Forsamling I Nerike ,,
FÅLÅREFÖRDIGE OCH HÖGLÅRDE
JJVJ1,Iekr NILS, LMIN GUNSTIGE .GYNNARE.
Tär garna ville jag i dagFor Er min hala fjål förklara !'
Jog ville lata pennan [varaEmot naturens drift och lag;Men kan jag det for/oket våga,',Och fatta lit på min förmåga ?Nej ! vida af/kild der(franJag hoppas blott > at Edert tyckeLär anfe fnillets LårofpänSom hjertats ßörfta maßerßyeke.MINE GÜNSTIGE GYNNARES;
6dmju]raf!e tjenare
JOHAN ER. WALLERIUS.
Q<
Prafätionis ergo, perpaucnla h&c diSla junto.agnos homines, & heroas, ut ita dicam, Ute«rarios* infigniora Tibi vindicare honoris fafli-gia, longo invaluit tempore, nec efl, cur ifburtivituperaiione notare iiceat morem, quin po-
tius collaudandum judicemus, utpote flori artium pereru-ditarura, immo exoptatiffims in terris vitae, juflum de-bitumque rependentem prsmium. Quid? qucd experi-entia commonftrat, non folum vel illo nomine, pluri-mos, almte virtuti pertinaciflima adhtefifle induftria, fed,dum antea male feduii, eam defpicaeui duxerint, poft-roodum frequentafle & fludiofe procurafle, unde necfallitur Seneca in Epiüol. 71. Unum bomim efl, quod bone-
y ßum efi) cetera falja & adnlterinä bona furlt, Heec fi per-fvafcris tibi, <b? virtutem adamaveris ( amare enim parum eftfiqitidquid illa contigerit, id tibi janflum felixque erit. Qu£linguia, mihi crede, convincunt requam virtuti, & in-genuis difciplinis confecratam addidlamque prasdicacio-nera, focietati civili multiplicera & prteflitifle, & prtefla-re ufum. Efl tarnen heic, ut alibi, illud foienne probeobfeivandum: Ne quid nimis: Ne quid minus.
§. VIII.Buccinatores Ariftotelici , quo jure, quave injuria, fintaudiendi, disquiritur.
Ariflotelis, in orbe erudito latlilime quidem paten¬te, elogia occurrere quaativis pretii haud difütemur. Inmedium ergo prodeat Cicero: Ariflotelem, excepto Pia¬tone, haud icio an re£le-riixerim Principem Philofopho-
U- rum. Ad Peripateticos igitur converte te, ex eorum e-nim fcriptis & inftitutis cum omnis do&rina liberalis, o-mnis hiftoria , omnis fermo elegans, fumi potefly tum
A 2 va-
Sb 1' o A- T £p&-^ J 54 L W
varietas efl tanta arcium, ut nemo-fine eo mfirumento,ad ullarri rem illutlriorem iatis ornarus pofTit accedere.Ab his Oratores, ab bis Imperatores ac Kerum publica-rum Principes exfliterunt, item Matbematici, Poétae, Mu-fici, Medici ex hac, tamquam ex ononium artium offi-eina, profecU funt. A) Idem ille ad fcenam veluti, acprofpeäum populi, introduxit perfonam Ariflotelis, au-reum flarnen orationis fundentem, cum fapiens Stoicusfyllabitim diccret, & defiperec a). Nec Tullio, in lau¬de Ariflotelis concelebranda , cedit Qvintilianus: Dubi-to, ait, fcientia rerum , an fcriptorum copia, an eloquen-di fvavitate, an inventionum acumine, an varietate o-perum, clariorem putem b). Sic a Piinio vocatur Ariflo»teles, immenlas fubtilitatis vir, c) qaernadmodum Da-nieli Heinfio audie: vir divinus, irnmo numen quod-dam, & vis qiuedam roajor fapientiae d). Nec diflen-tit Joannes Boeclerus, a quo falutacur ftrpius Ttotfx^eyt^o^h. c. omnibus modis maximus. Profitetur denique Ju¬lius Pacius Ariflotelem omnium, quos ab orbe conditonovimus, facris exceptis, praeflantiflimum efle e). Suntnihilominus, qui locutiones iftas hyperboiicas faftidiant,& fale Satyrico perfricare aufint, cum Jacobo Facciolato,huncin modum differentes/): Grsecorum Peripateticorumrempublicam attingis? Grtecorum, inquis, Arifloteles fa-pientiflirnus fuit. Macedonas appellas? Magnurn Alexan-drum inflituit Arifloteles. De Rhetore aliquo menrio hiceflf At Rhetorica prarcepta Arifloteles optime fcripfir.Ad phiiofophiam tranfis ? Hic vero magna 'cum voceclamat: Phiiofophorum Princeps efl Arifloteles. Nihil
de-
A) Fin. Bon. Mal. Lib V. C. 3. a) Academ. Qv&fc.L, 11. c.38- b) Inßit. örat L. X. c. 1. c) Hiß. Nat. L. XFIII.c. 34. d) Orat. XIX. p. 212. e) Hcum. PaciL 7om. 111.p> J88. f) Orat. IF. pag. 7/.
^ o c iJ V CgQp
denique nec infra lunam, nec fupra lunam norairiéfoistquin ad Arifiotelem & Ariftotelieos lrbros, veris, nolis,citiffime deducaris. Magnum fane nono en Ariftotelis 5cantiqute gloria? farna verenduro, ac pa?ne facrum, fi lo-co & tempore ufurpetur; ridieulum, fl ad oftentationemobtrurfatur. Geterum in mempriam redeat illud Cicero-nis: Ego hic pafcor Bibliocheca; Ted mehercule, ut a ce-teris oblefhtionibus voluptatum deferor propter Rem-publicam, ftc literis fuffentor & recreor ; maloque in illatua fedecula, quam habes fub imagine Arifiöteiis, fede¬re, quam in felia curuii g), Nec verlara Javénalis re-tieebo:
OlAOSO^aN,id quod jaftari fölet, fuppofititium eiTe i) mölta fvadent.AH: in viam regrediar , cohortem eorum propius intu-endo, qui Arifiotelem Infallibilem, Invincibile^ Mirneu •cnlum natur£, Avchiphilofophum, Deum Philofophonim, Di¬ktatorem Pbihfopbicim perpetuum, & Papam eccleficd Philo-fipbica, &c. &c. c^co venerationis & fuperflitioni's abre-pti impetu, proclamare non fint verecundati, undé Gios-fa, omnino ridenda, in A£tis Philofophorüm Heuman-ni, ha?c comparet k)\ „Arifioteies taiito lumine feientias
A 3 erat
g) Aß Atticum Lib.lE. Ep. 10. h) Rib.I. Sai. 2. i) Plexi-man Pcpeil, Tom. III. pag 83. k) Heum. Acia Philof. part.XIV. XV. Art. Tribbechov. de DoSlorib, Scholaftic, pag,
Gratian. Afchpanus de fuperßitione erudita c, /,
® . 3 C SP."„erat infixu&us, ut fcientias imperfeole ab aliis traditas,5)ipfe coniummaret, & artificiallter in fcriptis relinqueret„pofteris, ita quod nullus Philolophorum poft eum luis„diåis aliquid valeret addere , aut etjam aiiquid dicere,5,quod ex liijs fcriptis originern non haberec: in cujus„etjam dißis non potefh inveniri sliqua faUitas: quod fem-3,per fua elogia firmiffimis rationibus ftabiiiuntur, qui„propter iliius virtufis excellendam, fuper ceceros mor-kalium hominum flatus, appellari potius debet DEUS,3,quam homo, quod in fuis dielis non erravit, quod poti-5,us eft Divinum, quam humanuni. Sic Erasmum Ro-terodamum, in Encomio Morias, recenfere novimus clas-fes & fe&as Scholafticorum, nempe Reales, Nominales,Öccamiftas, Scotiflas; nec non Monachos, Benedi&inos,Bernardinos, Brigidenfes, Auguflinen(es,Gvilhelmitas, Ja-cobitas &c. quos refert fuifle inanis .gloriolae faftu ita ca-ptos, ut titulum , fl Diis placet, magmficentifFimum, pertoratn vitam, hunc ßtierint & adamarinc: 'å^^otsåikoWccres, ututjamdiu Scotus Subciiis, Bonaventura Seraphicus,Thomas San&us, unice Magnus Albertus, ac Irrefraga-biles DoRores alii, Cherubici, Solennes, Solidi, Funda-tifllmi, Illuflratiflimi, Refolutiflimi, Ordinatiflimi &c. inchoro fuorum asqualium, vocitari prregeflierant. Nec adrero illuftrandam, verba ex oratione funebri in obitumMax. Reverendi Theologias Profefioris & Doctoris Nicol.Wallerii, Patrui mei longe defideratiflimi, ucpote digna,qure noflram hane pagellam ornent , adferre pigebit, &quidem hunc in fenfum: Vetenikaper åro nåftan fomkläder, moder och fkiften underkaffade, sirißoteles varraonga hundrade år uti rolig befittning af ypperfta rum¬met ibland de lårda. Nitet for honom gick få longf,at han firades fom en Gudomlighet, och fjelfva Parla¬menterna i Frankrike gjorde vid JifsftrafF hans fåtfer klan-.derfna. Man maße naedgifva, att Ariftoteles i fin tid ågt
ut-
-r r 0å^JlS3 J • 2 C L C7^'
utmårckfa formender.. Hans dora och vidftråckfa fnille^bor ock med råtta frikännas för ftörre delen af de fel,,föm genom efterföljarenas okunnighet dannat på hans^rakning. Scholadici, dels fordodo de ej fm Lårdoms-bjålte, dels var obegriplighet ett tjenügt medel, att for-IkafFa både hans och fin egeti högacktning. Men, attpådå defs fel - frihet, var en fölgd af det bidra mörker,fom infvepte alla Vetenfkaper,anda till iramuti Sextondehundrade talet. Månfkiigheten år fig lik. Så fnart DESGurtes hunnit fkingra något af Skole ~ grälet, och vi-nnaanhängare, drax fick intet ord vara rått uti alla Ariflo-telis Ikrifter» . Allt eller intet åro vanliga råmärken, Ochnåftan på famma fått begrafdes Cartéfius både med godtoch onde, då Baronerna Leibnitz och TVolff vid börjanaf närvarande hundrade-tal framgåfvo fina Sydemer/).Qvid multa? F.x hactenus difpntatis, cuivis, crediderim,patebit, prifcam Arifiotdis in philofophando rationem,per integca fecula, vere barbaro- fcholaßica nominantla,adeo non perpolitam, nedum (artam teffamque, reman-fifie,ut tota, quanta, fubabfurdis nugis, rixis & quisquiliismeris involuta, non potuerit non Hierarchie Papali, o-mnia, maxima, minima, nelcio quo fpurio infallibilita-tis jure, fibi depofcenti, fuccumbere. Hinc factum ed,ut fpkitum, quo olim noder Stagirita altius eminuerat,heroicum , inter technas cum clandedinas, tum violen-tiora molimina difientientium, fenfim efflaret & deperde-ret. De tyrannide ida fatali, in fcientias omnes nimio-pere fieviente, rede ufurpaveris illud Virgilii:
ConveSiare juvat prcedas, Eff vivere rapto*Liceat vero nofira de caufla peroranda, provocare adMegalandrum Lutherum in literis, Dodori Spalatino da-
tis,
/) Hab. ab Ampi. Prof\ Dom. Torb., Bergman. A. rfi'2 5ittvAcad. Scient. Stockbolmienfi\.
s§ ) 2« ( #tis, A. 1519t Audio Åriftotelis leftionem non felicemeile. Attuiit Dofter Joh. Heflus ex Italia TheologiamAriftotelis myfticam, nuper in Syria (ut fcribunr) reper-tam h, e. per fycophantam aliquem fomniatam, ut egoi.cnrio, quo nobis hunc hoftero Ghrifti iiluftriorem ta-fturn fpeciofo titulo adverius Chriflum diutius alanf. Tes-faradecada rr eam nondum fcio, an edam, ,praiertim la-tiney cum id genus (criptionis., quod Chrifturn fapit,So-phiftis fit odiofiffimum. Audio, Doftorem Jodocum Ifie-nacerftem, ErsforgÜsp, e vivis exceffifie, timeo& mecaus»(am accekratse fux mortis fuifle, tantum asgritudinisfuit animo ejus ex meis, ut dicitur, prophanitatibus& temeritaribus., quibus Seholailicam Thaologiam do-luit incredibiliter contemni m). Alibi de placitis Ethi-cx vulgaris, ex Arifiotele petitis, ita habet idem Luthe-rus: „O nur weit mit folchen Büchern von allen Chri-fien\ DarfF mir niemand aufliegen, ich rede zu viel o-der verwerffe., das ich nicht wiefi, über Freund, ichWeiß wohl, was ich rede, Anftoteles ifb mir fo wohlbekant, als dir und deines ? gleichen, ich habe ihn auchgelefen und gehöret., mit mehrern Verftande., denn S.Thomas, oder Scotus, defs ich mich ohne Hoffart rüh¬men, und wo es Noth ifi-, wol beweifen kan n). Roburdicendis conciüab'it tandem Judicium H. Cocceji 0 j nonntique fpernendum; „Dum a leftione Sacrorum Biblio-rum longius receffiflenc Scholaftici, & Arifiorelis Phi-lofophiam ad Theologiam tranftulifient, perutile doftri-narum 8c literarum fhidium fere aboleverunt, indequePontificias tradkiones invefta? (unt, adeo ut in fcholisnil nifi argutia? ineptiores, 8c quasfihones, tenebricofiffi-wx fuerint audicae.
cfr, Thcatr .Reinhardt p. <fj8> 0) CommjnGrotium. Proleg..p. jp
# ) 29 { #■■§. IX.
Formuhm jurisjurandt de Ariflotele, tamqaam [cientiarutilanteßgmm promicondo unico , publice privatimqüedejenfitando , tangit.Vidimus auåorkatém Paptram usquequaque, Sc prte-
cipue, in (edes literarias rnajeftaticum, ne quid graviusdicam, nimiutn diu exercuille imperium, unde (ub iftius-modi clypeo, an fervili jugo, non potuere non Arifto-telis dogmata, five veritati effent confentanea, fivefal*da, faltera oblcuritatum & tricarum farragine refertiffima,principatum tenerc. id quod de Academiis, Parifienfi,Colonienfi. Wittembergenü 3 Lipfienfi, ceterisque memo¬ria? prodidere vetufla annaüum monumenta. Audiatur,ut Scriptorum fere agmina taceam, Sleidanus, mentemfUam ita deckrando: „Theolegi Parifienfes, primum to-tius Europa? locum in eo genere Tibi vindicant; Duohaben t Coilegia, Sorbanam Sc Navarram, eoque con*flusre folent .ex omnibus prope gentibus, doftrina? per-eipiendte caufta. Candidati hujus profelHonis, qui vul-go dicuntur Baccalaurei, per totam teflatem, multis ex-ercentur difputaticnibus, Sc per horas duodeeim argu¬menta omrriium refpondeant, oportet. Hic rnira? funtdigladiationes , ac pierumque de rebus auc frivolis, autqua? captum humannra excedunt, maghis agitur ciamo-ribus, Sc certamen fere Ünitur auditorum ftrepitu, cumex difputatoribus alter veiinepte, vel nimiurn agk. Fo«ris per cancellos aufcultant Theologi Doftores, qui ma-giftri nofiri dicuntur : Hi funt omnes do&rinae cenfores,Sc plane regnum poffident§ nam rei Theologicte nemoquidquam audet evulgare, nifi de ipforum permilTu, ple-rique vero feåantur otiura, eoque videntur ad gradumillum adfpirare^ ut fvayiter vivant, & aliis imperent/>)•
B Nec9
p) De Statu Religionis Commentar. p. 6p.
"I nOj r tSSar*m 1 3v L w
Kec, jocoflus licet agatr ifta ludicra ac frivola admo-dum ccttamina filet Auétor libelli de Epiftolis Obfcuro-rum Virorum, Londini editi 3 a. 1742* de induftria, tåte¬er, ufus ed:, ad morem feculi, ftilo barbarie Latini-tatis intoleranda fuperblente ica quidern, u-t: cum Ho¬ratio prxfari oporteatr
SpeSlatum admiffi rifunr ieneatis amicLRecitantur, inquam, hoc ordine, pag. 16«.
Qui vult legere boereticas pravitates,Et cum hoc difcere bonas latinitatesllle debet emere Piirrhiftenfium aSla yEt jcripta de Parrbißa nitpsr facla«
P- «*.-Qui eft bonus Catholicus\ debet fentire cum Parrbißlenfibus7.Quin illud gymnafium eß mäter omnium Umverfitaturn..Deinde Colonin fanSla3 qu<£ eft infide Cbriftiana tantayQuod nullus debet contradicere,, veL merito poenam liierc».
R. 23>Sunt Moguntice duo indifcreti bufones'In magiftros noftros irreverentiales nebulones\Qui audent reprehendere magiftros in Tbeologiar !Quamvis ip/i nan junt promoti in Philofopbia „Wec Jciunt in fcboIE formaliter difputareyEt ex una conclußone multa corollaria formarerUt docet fundamentaliter DoSlor fubtilisy,Qui contemnit eumv eft vmltum vilts:.Ut concludunt quodübeta DoSlor is irrefragaliUs <h
Qui eft in jcientiis norr expugnabilis:Et non fciunt quid eft DoSlor Serapbicus 3!Sine quo mllus fit bonus Pbyficus
[ Et qui veraciier fcribit DoSlor fanSlus^lin Anftotde & Porphyrio tantus
i i t r rf®?J 31 L ^S1
Quia folits expomt quinque univerfalia,Qui dicuntur etiam quinque prcedicabilia.0 quam breve contimiat libros prcedicamentales .*Et fumit Ariflotelis jententias morales.
Tandem aliquando in lucem prodeat forVnuJa ipfa Jci-risjurandi ad Academiam Lipfienfem, indar tacras anco-vx, frequentata.: „Ego N. N. optimarum ar tium Magi fler,„quemadmodurn flipulata manu Decano, Vice-Cancclla-„rio & Examinaforibus promifi, cum nobis candelai of«„ferenda eflent, me noiie docere, quod alienum etTet a„Philofophia Ariftotelica & doårina recepta, ita & idM,nunc repeto 3 me deinceps celebratiflimam Philofophiam„Ariflotelis in hac inclyta Academia receptam, non mo«„do non damnaturum, Ted etiam tum in prade&ionibus„tum difputationibus, publice privatimque, auditoribus„ut veram, utilem, & difcentibus neceflariam commen-„daturum, oronibusque, qui novandi Fludio dodrinam„publicam convellere aufi Fuerint, pro virili refliturum:„Ita me Deus amet. *)
Reflat ex Frid. Chr. Baumeifleri Oratione/Lipfia? im-prefla Å. 1741,de nimio antiquitatis& novitatis fludio in phi-lofophando, pag. 24 25. ut fequentia decerpantur: Antiqui-tati & Ariflotelis maximse auåoritati tantum leculis fuperio-ribus tribue batur, ut ultra Ariflotelem fapere velle, nefashaberetur , magnumque omnino piaculum exifliraaretur.Quin etiam Philofophiam docluri Fummosque in eademhonores indepturi, fide jurisjurandi interpofita, pollicerijubebantur, Fe numquam feceflione ab Ariflotele Fadla,novi quid machinaturos. Atque haec obfequi: religio,qua Arifloteli addi£li erant ejusdem fe&atores, nonnul-los eo adduxit, ut ipfam Ariflotelis Ethicam coram con«
cionefacra aliis . interpretandam, exiRimarint.4 Proponetibi innumero-s illos . fpilläeque moiis Commentarios inAriftotdis leripta confeåos, confideca tot Logica, totqueMetaphyfica Volumina, Ariiloteleas prarceptlones com-,plexa, cumulsttius intelliges, quo loco quondam ha*bjtus fuerit Ariftotel.es. Nemo intelligeatipr förlitan elf,quin refpectu temporis, quo vixit Stagirita, miretur eun-dem, ejusdemqtie acumen totus obftupefcat, at tanturrrei tribuere, ut ejus aqétöritas rationis irnperio potior lifyid vero liberaljoribus ingeniis prorfüs indigoum habea-tur. Eant itaque, & fe Philöfqphös appeilare erubefcantyquotquot antiquifatis ninoium/ihidiolinon fapere,. nificcum Ariftotele fibi videntur,
§, X.-Ar'ißoleli of divinitatis, Sv5 Chvidiwnfmi gloriam, qua no°bilitari Jveverat, denegandam ejje urget contcnditqiie.Éam de Ariftotele foyerunt opinionemTheologiCoIo-
nienles,una cum longa praeeuntium&fequacium caterva,uttam quam pro aris&focis pugnando, mordicus tuerenturyfuifTe illurn Chrjfti prascurlorem in naturalibus, quem-admodum fuit Johannes Baptifta in gratuitis; myfteriumS. S. Trinitatis eidem innotuilTe,, ad ventum Chrifti exquadam Homert lenfentia eum prrefenfiRe, regulam &'exemplar ill.um. extitifle, a natura inventum, ad demon-(trandam ulrinuam perfectionem humanam, creatum &datum di vina Providentia, ut fcirent roortales quidquidfejri pollet ■& deberet. Verbo: pro Deo polendum q)Ariflotelem, ejusque leripta pro totidem oraculis haben-da &c.. En! fomni'a delirantium, qure nos, utpote me-liöra edo.cti, deteftamur, En! eredula; antiquitatis prar-,
Ü ] 33 C #jndicia, digna omnitio, quas Morboniam abire jubeanfür.'♦En! maniteita■ phrenefis, minime gentium toleranda.- Nos,brevitatis. ftudioR, praeter teiHmonia facri codicis, acqui-efcere confultum duckßus judicio La&antii ejusmodii„Quod nobis Deus revelavit, conjefturis non affequi-„raur., féd 'tcaditione ccelefri, quare certo appäret, nec„vidifle, nec comprehendille paganos Philofophos veri-jjtateno, fed ita levicer cdoratos, ut tarnen , unde eos„odor iile fapientire tam fvaVis, tam jucundus, afflaret,„nullo modo- fenferint r\ Ceterum, congra tu!emur fas effcCamenis noftris, Upfa-iienfibus illam temporis felicitatem,qua cum■ Ariftotelis, tum Andftitum recentioris revi, fo-brie philofophandum, Syftemata, nimirurrTalm» veritatis,usquequaque -eonquirenare, fubfidia atque inftrumenta bel-Iiftima, pro re nata, iicest confulere, adamare, veneraii, ita *tarnen, ut fequenti Diplc mati Regio obtemperatum fue- •rit & .cumulacillime fadsfadtüm,
CARL med Guds nåde im. m. Vår fynnerliga yn- -„nefl, och nådiga benägenhet med Gud alsmågtig, Tro*,3man, vårt Råd och Pr^fident, och vår Academies i Up..,fala Cantzler. Vi hafve i nåder varit fororfakade, at *3,förordna en fårdeles deputation utaf det verldJiga och v„andeliga ftånd, i bokliga vetenfkaperne val forfarna, tii,,at fkårfkåda och noga ofverlåggia den vid Vår Acade-,,mia i Uplala fvåfvande ftridighet, hårrörandes af den„Ariilotelilke och Cartefianifke Philofophie, hvilken De¬putation efter et vederbörligt öfverlåggande af alt det„fora til detta ärendet hörer, ånteligen med fitHbetån-
kan- '
r) Lattant* Lib. VII, p._
3ft> ) 34 ■( @^jkande hos Ofs i underdånighet år inkommen. Nu fåfbm^,Vi billigt vele hafva den ftnderande Ungdomens förkof.„ring uti alle loflige böklige konfter och öfningar til det»båfia befordrad, altfå kunne Vi ej heller annorledes»ån aldeles gilla den förbemålte Deputationens mening»och betänkande, Pbilofophiens råtta bruk och öfning»vid Academien beträffande , nemligen at ingen lådan»frihet derutinnan må vara tillåten, fom i någon måtto„folder emot wår Chrifteliga Tro och låra, eller det,.„(om den Fleliga Skrift derom innehåller; fåfom ej heller„hvad eljeft uti Bibelen omrores, under någon Philofo-.„phifk critique låtteligen må dragas; emedan det fom.„utöfver den -Chrifteliga Tro och Låra i Bibelen forma-,,les, merendels år ikrifvit , Guds Undervårck och All-»magt, eller Guds folks härlighet til at vifa och beteck-,,na; men, i det ofrige och utom den Helige Skrift och,,den Chriftelige Tro och Låra, efterlåtes Philofophiens„frie Bruk och öfning Binningen med goda ikål och„experimenter at utleta och ftyrka, femt alle loflige ve-„tenfkaper att föröka, hvarvid dosk Lårarne, få vål fom»Difciplarne och Åhörarne fkole vara förmante, att id-„ka fådant med en tjenlig modeflie och höflighet, få at.„icke någon iilvillighet, tråtfamhet och ogrundad enfin*„nighet at holla vid de gamle dogmater, eller nyfiken¬het, at opfinna nyheter, må löpa derunder, famt ono-.„dtge kif och förargelige ordetråtor, med förbittringar»emot hvarandre deraf opvåxa, hvilket aldeles länder„det hålfolamma opfåt äf fludiernes förbättring til hög-
meen och förderf, och af Ofs ingalunda lårer tålas,;„der
\ <y ? r dS2j^s3 ) yr v <3#
„der nagotr befinnes dg: derutinnan fårbryta;. Det år»fordenlkul til Eder härmed vår nådeligc vilje-r att Jve-„derborande y enkannerligen Profeflforerne och Lararne5„der vid Academien , detta Vart nådige godtfrnnande'„meddelen och förehållen v hviiket de fig til behörig ef-»terråttelfe {kola fbålla, hvarmed efterkomnes- det Ols til»nådigt behag lånder, octx VI befalle Eder Gud Alsmåch-»tig fynnerligen; nådeligen; Stockholm d, ig April i689<*
CÄROLUS.
C PIPF.R,
Laus Deo> Patri maneatt perennu\,Filium gentes celebrent in eevum»,Spyitus SanBi vigeat per- omney
