+ All Categories
Home > Documents > cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital...

cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital...

Date post: 16-May-2018
Category:
Upload: vocong
View: 215 times
Download: 1 times
Share this document with a friend
22
jif{ !# c+s !# sf7df8f} +, z'qmaf/, ;fpg @%, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Aug. 10, 2007 k[i7 @$ d"No ?= *÷– af“sL k[i7 !) df cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] ;fOa/ un{ dWok[i7df cf>f e6\6/fO{ /f]hL yfkf /f]lhg zfSo Pp6f ;f}Gbo{ ;fa'gsf] lj1fkgdf ef/tLo cleg]qL P]Zjof{ /fon] k|of]u u/]sf] xN6/ g]s z}nLsf] Aofsn]; klx/gaf6 k|efljt c+lstfn] To:t} z}nLsf] km];g c“uflng\ . ptf ;ld/f klg p:t} vfnsf] klx/gdf b]vf kg{ yfn]sL l5g\ . ;ld/f eg] cleg]qL /]vf yfkfsf] 8« ];ckaf6 k|efljt l5g\ . o;/L Aofsn]; km];g z}nL k5\ofpg]x¿df c+lstf / ;ld/f dfq geO{ l6gPh of}jgfx¿sf] afSnf] eL8 g} 5 . ;x/–ahf/sf] jftfj/0fdf tftf]kg a9]otf xN6/ g]s / l:6«kn]; 6kdf 7f“l6g yfn]sf ;'hftf, l;d/g / h]l;sfnfO{ udL{df Aofsn]; klx/g g} dg k5{ . h]l;sf elG5g\— udL{df Aofsn]; Po/ slG8;g/ h:t} xf] . cfkm\gf] 9f8df km\ofla|s sn/af6 d]x]GbL l8hfOg agfPsL l;d/g Aofsn]; klx/gsf] pkfo]lutfsf] aofg ul5{g\ . udL{ df};ddf zLtntf, ;xhtf tyf :6fOn;“u} cf/fdsf b[li6n] Aofsn]; z}nL km];g]an of}jgfx¿aLr dfq geP/ sfdsfhL dlxnf Pj+ u[lx0fLx¿sf] klg /f]hfOdf k/]sf] b]lvG5 . #) jifL{of ;'wfnfO{ Aofsn]; l8hfOgsf] Anfph nufpg] /x/ lyof] . a|fsf] l:6«k b]lvPnf ls eGg] kL/ klg lyof] t/ 6]n/ df:6/n] Anfphd} a|fsf] z}nLdf ;kf]6{ ldNg] u/L Kof8 c6\ofr u/]/ l;nfOlbPkl5 ;'wfn] 9'Ss eP/ Aofsn]; Anfph nufpg] cfkm\gf] OR5f k"/f ul/g\ . c+u| ]hL zAb Aofsn];nfO{ s'g} klg klx/g z}nLl;t hf]8]/ x]bf{ cy{ lg:sG5, k5fl8sf] cyf{t\ sDd/eGbf dflysf] v'nf efu . Aofsn]; km];g ;+;f/df ev{/} b]lvPsf] z}nL eg] xf]Og . alnp8sf] km];g z}nL lgofNg] xf] eg] dw'jfnfb]lv dfw'/L bLlIft x' “b} dlNnsf z]/fjt;Dd cfOk'Ubf Aofsn]; z}nLsf] k|rng ;f8Ll;t Anfphdf, 3f“3/f, n]x] +ufl;t rf]nLdf / cGo klx/gh:t} Olelgª ufpg, lgn]Gy jg lk; 8« ];x¿nufot lhG;, :s6{ cflbl;t ljleGg z}nLsf 6kx¿df k|of]u x' “b} cfPsf] 5 . klZrd]nL rnlrqdf Aofsn]; klx/g Tolt k|of]udf b]lv+b}g t/ ljZj rnlrq If]qdf ;a}eGbf ;Ddflgt cf]:sf/ Pjf8{b]lv lnP/ cGo rnlrq dxf]T;j Pj+ cfof]hgfx¿df rnlrq cleg]qLx¿ tyf cGo ljwfsf dlxnf ;]lna| ]6Lx¿sf] UNofd/; n's, ;]S; clkn tyf km];g :6]6d]G6sf] dxŒjk"0f{ c+u ag]sf] b]lvG5 Olelgª ufpg tyf jg lk; 8«];x¿df Aofsn]; z}nL . alnp8 rnlrqdf eg] Aofsn]; l8hfOgsf] k|f/De l8hfOg/ rf]nL Pj+ Anfphaf6 ePsf] kfOG5 . &) sf] bzstfsf rnlrqdf cleg]qLx¿n] Aofsn]; rf]nL / Anfphsf ;fy} s'tf{df ;d]t Aofsn]; z}nL c“ufn]sf] b]Vg kfOG5 . rnlrq …a]6fÚ sf] wsws s/g] nuf=== uLtdf cleg]qL dfw'/L bLlIftn] c“ufn]sf] Aofsn]; z}nLsf] Anfph / rf]nLaf6 k|efljt x' “b} plta]nf g]kfnL km];g ahf/df klg To:t} z}nLsf] 6«]G8 xfjL ePsf] ;Demgf ul5{g\– l;nfO Joj;fodf ;+nUg jGbgf k|wfg . k|wfgsf cg';f/ Aofsn]; Anfphdf plta]nf dlxnfx¿ 3f“6Lb]lv tn $ OGr;Dd v'nf ug{ ?rfp“y] eg] lxhf]cfh ^ b]lv !) OGr;Dd v'nf /fVg ?rfpg]x¿ 5g\ . lxhf]cfh eg] ;f]gL, :6f/ Kn;, hL= 6]lnlehgaf6 k|;f/0fdf /x]sf 6]ln>[+vnfx¿df ljz]ifu/L gsf/fTds rl/q lgjf{x ug]{ dlxnf kfqx¿n] k|of]u u/]sf Aofsn]; l8hfOg/ rf]nL Pj+ Anfphsf] k|efj a9]sf] 5 . clxn] ljleGg :6fOn / l8hfOgsf Aofsn]; Pj+ l:6«kn]; rf]nL / Anfphx¿ k|rngdf 5g\ . ;f8L / n]x+]ufsf ;fydf al:6o/, s]ld;f]n, sf];] {6, :k]u]6L l:6«k, l;+un ;f]N8/, xfkm ;f]N8/, a6/k\mnfO{ Kof6g{, k]:nL al:6of/ cflb l8hfOgsf Aofsn]; rf]nL Pj+ Anfphsf] k|rng a9\bf] 5 . o;sf cltl/Qm l;+un, 8an tyf dN6L :6«ª k5fl8af6 g6 jf l;+un l:6«k, cf]en, /fpG8, :SjfP/, eL, PDkfP/ PS:kf]h z}nL klg plQs} nf]slk|o b]lvG5g\ . xfd|f] kl/j]zdf Aofsn]; z}nL, Anfph / rf]nLaf6} k|f/De ePsf] eP klg Olelgª ufpg tyf jg lk; 8« ];x¿df o;sf] k|efj a9L /x]sf] s'/f km]d km];g a'l6ssL l8hfOg/ cr{gf >]i7 atfp“l5g\ . udL{ df};ddf zLtntf, ;xhtf tyf :6fOn;“u} cf/fdsf b[li6n] Aofsn]; z}nL km];g]an of}jgfx¿df dfq geP/ sfdsfhL dlxnf Pj+ u[lx0fLx¿sf] klg /f]hfOdf k/]sf] 5. #) jifL{of ;'wfnfO{ Aofsn]; l8hfOgsf] Anfph nufpg] /x/ lyof]. a|fsf] l:6«k b]lvPnf ls eGg] kL/ klg lyof] t/ 6]n/ df:6/n] Anfphd} a|fsf] z}nLdf ;kf]6{ ldNg] u/L Kof8 c6\ofr u/]/ l;nfO{ lbPkl5 ;'wfn] 9'Ss eP/ Aofsn]; Anfph nufpg] cfkm\gf] OR5f k"/f ul/g\. cf>f e6\6/fO{
Transcript
Page 1: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

jif{ !# c+s !# sf7df8f}+, z'qmaf/, ;fpg @%, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Aug. 10, 2007 k[i7 @$ d"No ?= *÷–

af“sL k[i7 !) df

cfsif{0fAofsn]; z}nLsf]

;fOa/ un{

dWok[i7dfcf>f e6\6/fO{

/f]hL yfkf

� /f]lhg zfSoPp6f ;f } Gbo { ;fa 'gsf ]

lj1fkgdf ef/tLo cleg]qL P]Zjof{/fon] k|of]u u/]sf] xN6/ g]sz}nLsf] Aofsn]; klx/gaf6 k|efljtc+lstfn] To:t} z}nLsf] km];gc“uflng\ . ptf ;ld/f klg p:t}vfnsf] klx/gdf b]vf kg{ yfn]sLl5g\ . ;ld/f eg] cleg]qL /]vfyfkfsf] 8«];ckaf6 k|efljt l5g\ .o;/L Aofsn]; km ];g z}nLk5\ofpg]x¿df c+lstf / ;ld/f dfqgeO{ l6gPh of}jgfx¿sf] afSnf]eL8 g } 5 . ;x/–ahf/sf ]jftfj/0fdf tftf]kg a9]otf xN6/g]s / l:6«kn]; 6kdf 7f“l6g yfn]sf;'hftf, l;d/g / h]l;sfnfO{udL{df Aofsn]; klx/g g} dgk5{ . h]l;sf elG5g\— udL{dfAofsn]; Po/ slG8;g/ h:t} xf] .cfkm\gf] 9f8df km\ofla|s sn/af6d]x]GbL l8hfOg agfPsL l;d/gAofsn]; klx/gsf] pkfo]lutfsf]aofg ul5{g\ .

udL { df };ddf zLtntf,

;xhtf tyf :6fOn;“u} cf/fdsfb[li6n] Aofsn]; z}nL km];g]anof}jgfx¿aLr dfq geP/ sfdsfhLdlxnf Pj+ u[lx0fLx¿sf] klg/f]hfOdf k/]sf] b]lvG5 . #) jifL{of;'wfnfO{ Aofsn]; l8hfOgsf]Anfph nufpg] /x/ lyof] . a|fsf]l:6«k b]lvPnf ls eGg] kL/ klglyof] t/ 6]n/ df:6/n] Anfphd}a|fsf] z}nLdf ;kf]6{ ldNg] u/L Kof8c6\ofr u/]/ l;nfOlbPkl5 ;'wfn]9'Ss eP/ Aofsn]; Anfph nufpg]cfkm\gf] OR5f k"/f ul/g\ .

c+u|]hL zAb Aofsn];nfO{ s'g}klg klx/g z}nLl;t hf]8]/ x]bf{cy{ lg:sG5, k5fl8sf] cyf{t\sDd/eGbf dflysf] v'nf efu .Aofsn]; km];g ;+;f/df ev{/}b ] lvPsf ] z }nL eg ] xf ]Og .alnp8sf] km];g z}nL lgofNg] xf]eg] dw'jfnfb]lv dfw'/L bLlIft x'“b}dlNnsf z]/fjt;Dd cfOk'UbfAofsn]; z}nLsf] k|rng ;f8Ll;tAnfphdf, 3f“3/f, n]x]+ufl;t rf]nLdf/ cGo klx/gh:t} Olelgª ufpg,

lgn]Gy jg lk; 8«];x¿nufot lhG;,:s6{ cflbl;t ljleGg z}nLsf6kx¿df k|of]u x'“b} cfPsf] 5 .

klZrd]nL rnlrqdf Aofsn];klx/g Tolt k|of]udf b]lv+b}g t/ljZj rnlrq If]qdf ;a}eGbf;Ddflgt cf]:sf/ Pjf8{b]lv lnP/cGo rnlrq dxf ] T;j Pj +cfof]hgfx¿df rnlrq cleg]qLx¿tyf cGo ljwfsf dlxnf;]lna|]6Lx¿sf] UNofd/; n's, ;]S;clkn tyf km];g :6]6d]G6sf]dxŒjk"0f{ c+u ag]sf] b]lvG5 Olelgªufpg tyf jg lk; 8«];x¿dfAofsn]; z}nL .

alnp8 rnlrqdf eg ]Aofsn]; l8hfOgsf ] k | f/Del8hfOg/ rf]nL Pj+ Anfphaf6ePsf] kfOG5 . &) sf] bzstfsf

rnlrqdf cleg]qLx¿n] Aofsn];rf]nL / Anfphsf ;fy} s'tf{df;d]t Aofsn]; z}nL c“ufn]sf] b]VgkfOG5 . rnlrq …a]6fÚ sf] wswss/g] nuf=== uLtdf cleg]qL dfw'/LbLlIftn] c“ufn]sf] Aofsn]; z}nLsf]Anfph / rf]nLaf6 k|efljt x'“b}plta]nf g]kfnL km];g ahf/df klgTo:t} z}nLsf] 6«]G8 xfjL ePsf];Demgf ul5{g\– l;nfO Joj;fodf;+nUg jGbgf k|wfg .

k|wfgsf cg';f/ Aofsn];Anfphdf plta]nf dlxnfx¿3f“6Lb]lv tn $ OGr;Dd v'nf ug{?rfp“y] eg] lxhf]cfh ^ b]lv !)OGr;Dd v'nf /fVg ?rfpg]x¿5g\ . lxhf]cfh eg] ;f]gL, :6f/Kn;, hL= 6]lnlehgaf6 k|;f/0fdf/x]sf 6]ln>[+vnfx¿df ljz]ifu/Lgsf/fTds rl/q lgjf{x ug] {dlxnf kfqx¿n] k|of]u u/]sfAofsn]; l8hfOg/ rf]nL Pj+Anfphsf] k|efj a9]sf] 5 .clxn] ljleGg :6fOn /l8hfOgsf Aofsn];Pj+ l:6«kn]; rf]nL/ Anfphx¿k | r n gd f

5g\ . ;f8L / n]x+]ufsf ;fydfal:6o/, s]ld;f]n, sf];]{6, :k]u]6Ll:6«k, l;+un ;f]N8/, xfkm ;f]N8/,a6/k\mnfO{ Kof6g{, k]:nL al:6of/cflb l8hfOgsf Aofsn]; rf]nLPj+ Anfphsf] k|rng a9\bf] 5 .o;sf cltl/Qm l;+un, 8an tyfdN6L :6«ª k5fl8af6 g6 jf l;+unl:6«k, cf]en, /fpG8, :SjfP/, eL,PDkfP/ PS:kf]h z}nL klg plQs}nf]slk|o b]lvG5g\ .

xfd|f] kl/j]zdf Aofsn]; z}nL,Anfph / rf]nLaf6} k|f/De ePsf]eP klg Olelgª ufpg tyf jglk; 8«];x¿df o;sf] k|efj a9L/x]sf] s'/f km]d km];g a'l6ssLl8hfOg/ cr{gf >]i7 atfp“l5g\ .

udL{ df};ddf zLtntf, ;xhtf tyf :6fOn;“u} cf/fdsf b[li6n] Aofsn]; z}nL km];g]an

of}jgfx¿df dfq geP/ sfdsfhL dlxnf Pj+ u[lx0fLx¿sf] klg /f]hfOdf k/]sf] 5. #)

jifL{of ;'wfnfO{ Aofsn]; l8hfOgsf] Anfph nufpg] /x/ lyof]. a|fsf] l:6«k

b]lvPnf ls eGg] kL/ klg lyof] t/ 6]n/ df:6/n] Anfphd} a|fsf]

z}nLdf ;kf]6{ ldNg] u/L Kof8 c6\ofr u/]/ l;nfO{ lbPkl5 ;'wfn] 9'Ss

eP/ Aofsn]; Anfph nufpg] cfkm\gf] OR5f k"/f ul/g\.

cf>f e6\6/fO{

Page 2: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007

/+ud~r

@

km\nf]uflosf

u L t fnfdfsf] Psnu L l t ; + u | x… k m \ n f ] Ú> f ] t f d f e m cfPsf]5 . Do'lhs 86sdn] ahf/dfNofPsf] of] ;+u|xdf * j6f uLt;dfj]z 5g\ . uLlt;+u|xdf zAbd[To'~ho, k|bLk cof{n, ;'/h >]i7,cfrfo{ k|ef, s'df/ df]Qmfg, ls/0fl3ld/], lzjaxfb'/ ;'g'jf/ /cljgfz l3l;ªsf] 5 . To:t};+uLt cDj]z zfxL, s'df/ df]Qmfgtyf u'?b]j sfdtsf] 5 .

x'Gg /] x'Gg /]u f os

/ f h g / f hlzjfsf]6Ln]af]S;L 8fOgLk |yf tyfr ] l n a ] 6 La]rljvglj?4; f d f l h shgr]tgfd"ns nf ]s–bf ]xf ]/LuLlt;+u |x …x 'Gg / ] x 'Gg / ] Ú>f ]tfdfem NofPsf 5g \ .uLlt;+u|xsf] efu ! df x'Gg /]x'Gg /] / efu @ df xf]l;of/zLif{ssf uLt ;dfj]z 5g\ . l;Gw'dNn / ufos lzjfsf]6Lsf] cfjfh/x]sf] of] ;+u|xsf] zAb tyf no;+sng lzjfsf]6Ln] g} u/]sf x'g\ .;+u|xnfO l/a]n lqmP;gn] ahf/dfNofPsf] xf] .

;kgfufos ;~hLj /fO{ …sfhLÚ

sf] kk tyf cfw'lgs uLtx¿sf]Psn uLlt;+u|x …;kgfÚ >f]tfdfemcfPsf] 5 . tfn Do'lhsn] ahf/dfNofPsf] of] uLlt;+u|xdf gf}j6f uLt;dfj]z 5g\ . ;+u|xsf ;ftj6fuLtsf zAb ufos ;~hLj /fOn]n]v]sf x'g\ eg] Ps–Psj6f uLtg]q sf]O/fnf tyf tLy{ >]i7n]n]v]sf x'g\ . ;+u|xdf ljho /fO{,/fh' l;+x, z'eaxfb'/, ;'gLn l;+x,/fd yfkf, /fdsfhL u'?ª, ch'{gkf]v/]n, dbg l;+x tyf uf}tdu'?ªsf] ;+uLt ;'Gg kfOG5 .

Sof;]6

nfOe zf]

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftfHof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

d]if

Hof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

of] ;ftfsf] k~rf·;fpg @^ ut] M u7]d+un, @& ut] M ljZj o'jf lbj;

– cfufdL d+l;/ ^ ut] x'g]elgPsf] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgtyf ;d;fdlos /fhg}lts36gfqmdx¿nfO{ hf]8]/ agfOPsf];8sgf6s ca @& j6f lhNnfdfk'Ug] ePsf] 5 . x]6f}+8fl:yt t/ª\u;f+:s[lts kl/jf/n] lgdf{0f u/]sf]of ] gf6sdf ;+ljwfg;efsf]r'gfjdf lsg ef]6 v;fNg] eGg]dfq ;Gb]z 5}g, ;fgfltgf;d:ofx¿sf sf/0f klg ;8saGb ug{] kl/kf6Lsf] cGTo x'g'k5{eGg] ;Gb]z;d]t lbPsf] 5 .gf6sdf x]6f}+8fsf gfd rn]sfsnfsf/x¿n] clego u/]sf 5g\ .o;cl3 of] gf6snfO{ t/ª\un]x]6f}+8f gu/kflnsfsf !! j6}j8fdf k|bz{g ul/;s]sf] 5 .t/ª \usf ] ;8sgf6s ofqft/fO {af6 ; '? x 'g nfu ]sf ]kl/jf/sf cWoIf pHHjn zdf{n]atfP . of] ;8s gf6s lrtjg,dsjfgk'/, af/f, /f}tx6, ;nf{xL,dxf]Q/L, wg'iff, l;Gw'nL tyfsf7df8f } + cf lb lhNnfsfbz{sx¿n] x]g{ kfpg]5g\ .

–lzjs'df/ sfzL– lhNnf /]8qm; ;f];fO6L

lhNnf zfvf wgs'6f, pkzfvfl;w'jf tyf l;w'jf pk–:jf:Yo rf}sLl;w'jfsf] cfof]hgfdf wgs'6fsf]l;w'jf ahf/df ;8s gf6s k|bz{gul/of] . kl/jf/ lgof]hg;DaGwLhgr]tgf hufpg] p2]Zon] r]tgfzLif{ssf] ;8sgf6s k|bz{gul/Psf] lyof] . ut ;ftf a'waf/xl6of nfUg] lbg kf/]/ b]vfOPsf]gf6ssf snfsf/x¿n] ;fgf] kl/jf/;'vL kl/jf/ xf] eGb} pkl:ytbz{sx¿nfO{ r]tgfsf ;fy} Ps 306fdgf]/~hg klg lbnfPsf lyP .gf6sdf wgs'6fnufot t]x|y'd tyf;+v'jf;efsf snfsf/x¿n] klgclego u/]sf lyP .

–leiff sfk\mn]–k|m]Gr n]vs cNj]o/ sfd'n]

Ps ztfAbLcl3sf] ;To 36gfdfn]v]sf] syf …b–hi6Ú sf] g]kfnL¿kfGt/0f …Gofok | ]dL Ú nfO {gf6ssf] ¿k lbP/ lxhf] laxLaf/d~rg ul/of] . cf/f]x0f–u'?s'nsf]cfof]hgfdf k'/fgf] afg]Zj/l:ytl/dfn gf6s 3/df d~rg

k/fqmd a9 \g ]5 . cw '/ fsfd aGg'sf ;fy} gof “ sfdkfOg] of ]u 5 . cfDbfgL klg/ f d | } x f ] n f . z l ga f / b ] l va'waf/;Dd 3/]n' ;d:of, untljrf/ Pj+ lrGtfn] ;tfpg] tyfsfddf cj/f]w cfpg] of]u 5 .:jf:Yo klg u8a8 /xg ;S5 .s'/f sf6\g]x¿ ;lqmo x'g]5g\ .

sfddf ;d:ofx¿ b]vf kg{;S5g\ eg] lrGtf a9\g ;S5 .cfkmGtx¿sf] ;d:ofn] lrlGttagfpg ;S5 . s'/f sf6\g]x¿;lqmo /xg]5g\ . ;dodf lg0f{ogx'“bf xft k/]sf] sfd klg km'Tsg;S5 . zlgaf/, cfOtaf/ tyf;f]daf/ k/fqmd a9\g], cw'/f sfdaGg] Pj+ gof“ sfd kfOg] of]u 5 .

;ftf dWod /xg]5 . ;'?dfdfg–;Ddfg ldNg]5 . z'e;dfrf/;'Gg kfpg'xf]nf . c¿af6 ;xof]uklg xfl;n x'g]5 . k/fqmd a9\g'sf;fy} cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd kfOg] of]u 5 . zlgaf/,cfOtaf/, ;f]daf/ tyf laxLaf/ljjfb a9\g], sfddf cj/f]w cfpg]Pj+ 3/]n' ;d:ofn] ;tfpg] b]lvG5 .

;'?df vr{ Pj+ ljjfb a9\g]5 .c¿af6 cfnf]lrt x'g'knf{ . s'/f sf6\g]x¿;lqmo /xg]5g\ . dg b'ljwfu|:t x'g]5 .wgdfn x/fpg ;S5 . :jf:Yon] klglk/f]Ng ;S5 . zlgaf/, cfOtaf/tyf laxLaf/ k|;Ggtf Pj+ k/fqmda9\g], sfddf ;kmntf ldNg] tyfgof“ sfd kfOg] of]u 5 . cfkmGtx¿af6plrt ;xof]u ldNg]5 .

;ftf Tolt /fd|f] geP klgs]xL ;'wf/ cfpg]5 . ;'?df ;f]Rg]zlQmsf ;fy} cfDbfgL a9\g]5 .c¿af6 ;xof]u klg ldNg]5 .cWoogdf ;kmntf k|fKt x'g'sf ;fy}ef]het]/df ;d]n x'g] cj;/ h'6\g]5 .zlgaf/, cfOtaf/, ;f]daf/ tyflaxLaf/ vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g]tyf sfddf cj/f]w cfpg] b]lvG5 .

;'?df dfg;Ddfg Pj+ k|z+;fkfpg'x'g]5 . k/fqmd a9\g] qmdoyfjt\ /xg]5 . cw'/f sfd aGg'sf;fy} gof“ sfd kfOg] of ]u 5 .wg cfh{g ug] { cj;/ h'6\g]5 .efUon] ;fy lbg]5 . d+unaf/tyf a'waf/ vr{, ljjfb Pj+ lrGtfa9\g]5 eg] ljZjf; u/]sfx¿n] wf]sflbg ;S5g\ .

;'?df g}/fZotf Pj+ pbf;Lgtfa9\g]5 . s'/f sf6\g]x¿ ;lqmo/xg]5g\ . sfddf cj/f]w cfpg]5 .zlgaf/b]lv a'waf/;Dd dfg;DdfgPj+ sfddf ;kmntf ldNg], c¿af6k|z+;f kfOg] tyf wg cfh{g x'g]of]u 5 . af]nLsf] k|efjsf ;fy} k/fqmda9\g], cw'/f sfd aGg] tyf gof“ sfdkfOg] s'/fnfO{ klg gsfg{ ;ls“b}g .

:jf:Yo sdhf]/ /xg]5 . z/L/dfcfn:otfsf ;fy} g}/fZotf Pj+pbfl;gtf a9\g]5 . sfddf cj/f]w v8fug]{x¿ ;lqmo x'g]5g\ . ;dodf lg0f{ogx'“bf xft k/]sf] sfd km'Tsg] ;DefjgfeP klg ;f]daf/b]lv k|oTg ubf{ sfddf;kmntf ldNg]5 . k/fqmd a9\g'sf ;fy}cw'/f sfd aGg] tyf gof“ sfd kfOg]of]u 5 . wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .

Joj;fo a9\g] tyf ofqf x'g]of]u eP klg zlgaf/b]lv :jf:You8a8 /xg], sfddf cj/f]w cfpg]tyf lrGtf a9\g] of]u 5 . s'/fsf6\g]x¿ ;lqmo /xg]5g\ . cfly{sclg 3/]n' ;d:ofsf ;fy} untljrf/n] ;tfpg]5 . cWoogdf;kmntf ldNg ]5 . laxLaf/dfg;Ddfg k|fKt x'g;S5 .

;do alnof] 5 . sfddf ;kmntfldNg]5 . zq' k/flht x'g]5g\ . wg cfh{gug]{ cj;/ h'6\g]5 . e]63f6df /dfpg]a]nf 5 . Joj;fo a9\g'sf ;fy} ofqfklg x'g;S5 . 7"nf JolQmn] tkfO{+sf]e/f];f ug]{5g\ . s'/f sf6\g]x¿ k|z+;fug{ yfNg]5g\ . d+unaf/b]lv :jf:You8a8 /xg], sfddf cj/f]w cfpg] tyflrGtf a9\g] of]u 5 .

unt ljrf/ a9\g]5 . a]nfdflg0f{o gubf{ xft k/]sf] sfd klgkm'Tsg]5 . zq'n] k|lti7f lu/fpg]k|oTg ug]{5g\ . :jf:Yo u8a8/xg]5 . 3/]n' ;d:ofn] ;tfpg]5 .zlgaf/b]lv a'waf/;Dd sfddf;kmntf ldNg]5 . cfDbfgL klgx'g;S5 . s'/f sf6\g]x¿ ;lqmo/xg] x'“bf uf]klgotf ckgfpg'xf]nf .

;'?df 3/]n' ;d:ofn ];tfpg]5 . cfkmGtx¿ 6]l9g]5g\ .sfddf cj/f]w cfpgfn] dgf]an36\g]5 . unt ljrf/ klg a9\g;S5 . ;dodf lg0f{o gubf{ xftk/]sf] sfd km'Tsg ;S5 . d+unaf/b]lvkl/>d ug'{k/] klg sfddf ;kmntfldNg'sf ;fy} wg cfh{g ug]{ cj;/h'6\g]5 . ofqf x'g;S5 .

ul/Psf ] pQm gf6s ¿;Lk [ i7e " lddf cfwf l/t 5 .hf/zfxLlj?4 ljBfyL{ ;+u7gn]u/]sf] ljb|f]xsf] of] syfnfO{ n]vssfd'n] ;g\ !($( df b–h:6zLif{ssf] syfdf ptf/]sf lyP .jt {dfg g ]kfnL ;dfhsf ]cj:yfnfO{ dWogh/ u/]/ d~rgul/Psf] of] gf6sdf lqe'jgljZjljBfnosf c+u|]hL k|fWofks8f= ;~hLj pk|]tL, kqsf/ tyf8s'd]G6«L lgb]{zs lbne"if0f kf7s,/ +usdL { lgzf zdf { , k |jL0fvltj8f, ;f}uft dNn, ;l/tf lu/Lcflbn] clego u/]sf 5g\ . ef]lnzlgaf/b]lv ebf} @@ ut];Dd-;f]daf/ / a'waf/afx]s_ of] gf6sd~rg x'g]5 . of] gf6snfO{ sNkgfl3ld/]n] cg'jfb u/]sL x'g\ .

–k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsflglDt ut zlgaf/ nlntk'/;'gfsf]7Lsf o'jfx¿n] ;8sgf6s d~rg u/]sf 5g\ . k|sf]khf]lvd Go"gLs/0f kl/of]hgfcGtu{t:yfgLo afns'df/L ljBfnon]cfof]hgf u/]sf] pQm gf6sdf sl/ab'O bh{g snfsf/n] clego u/]sflyP . h'g;'s} cj:yfdf cfOkg]{ljklQ ;dfwfgsf nf lu;d'bfonfO{ ;';"lrt ug]{ ;Gb]zaf]s]sf] of] gf6s d~rg x'g'cl3!) lbg] tflndsf] cfof]hgful/Psf] lyof] .

–lzNkL lyo6/n] sf7df8f}+Orª \u ' uflj;sf !% hgfafnaflnsfnfO{ gf6\o k|lzIf0flbO/x]sf] 5 . ljleGg ljBfnosfljBfyL{dWo] !% hgfnfO{ 5gf}6u/]/ lbOPsf] of] k|lzIf0faf6 pgLx¿n]cfkm}+ gf6s tof/ kfg]{5g\ . k|lzIf0f!% lbg;Dd rNg]5 .

–lx/f]l;df 8]sf] ;Demgfdfcf/f]x0f u'?s'nsf snfsf/x¿n];f]daf/ srx/L gf6s d~rgu/] . nf]stflGqs u0ftGqsf]rf}tf/L zLif{ssf] pQm gf6sdfnf]stGq / ;dfj]zLs/0fh:tfljifo ;d]l6Psf] lyof] .

–…g]kfnL /+ud~rdf gf/LÚ n]vn]v]afkt gf6\osdL{ tyf kqsf/s[i0f zfx ofqLnfO{ o; jif{sf]gfufh'{g /rgf k'/:sf/ k|bfgul/Psf] 5 . ut ;ftf cfof]lhtPs ;df/f]xdf n]vs ofqLnfO{ pQmk'/:sf/ x:tfGt/0f ul/Psf] lyof] .

Page 3: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 #

;+ljwfg;ef JolQm–cleJolQm

:jtGq / lgikIf tj/af6;DkGg x 'g ] ; + ljwfg;efsf ]lgjf{rgsf] klxnf] a}7ssf] lg0f{o/fhfn] dfGg'k5{ . hgtfn] klgxtf/df u0ftGq eGg 'eGbf;+ljwfg;efsf] lg0f{onfO{ kv{g' g}/fd|f] x'G5 . ;s];Dd ;a} kIfnfO{ldnfP/ hfg' g} lxhf]sf] cfjZostflyof] . cfh Tof] cj:yf 3ls{gnfUg' ;a}sf nflu b'ef{Uo aGg;S5 . hgrfxgf g} ;jf] {kl/ePsfn] ;+ljwfg;efsf] kl/0ffd kv]{/g } cfufdL lbgdf d 'n 'ssf ];fdflhs, /fhg}lts, ;f+:s[lts Pj+cfly{s If]qdf cu|ufdL kl/jt{gug{ ;lsG5 .8f= s]z/h+u /fodfemL, k"j{;efklt,

lj3l6t /fhkl/ifb\ :yfoL ;ldltlgjf{rg x'“b}g eg]/ zª\sf

pAhfOlbg' eg]s} ;+ljwfg;eflayf]Ng s]xL g s]xL of]ubfgk'¥ofpg' xf] . k|wfgdGqLn] d]/f] ^)jif]{ /fhg}lts hLjg bfpdf /fv]/;+ljwfg;ef ub}{5' eGb} x'g'x'G5 .To;}u/L dfwj g]kfn, k|r08,z]/axfb'/ b]pjfh:tf g]tfx¿n]o:t} cleJolQm lbg] xf ] eg];+ljwfg;efsf] jftfj/0f aGb}hfG5 . b]zsf] s'g} :yfgdf czflGteof] eGb}df s;}n] ;Dk"0f{ If]qdf

;ftf ;+If]k;ftf ;+If]k;fpg !*— cfkm"n] ug{ rfx]sf] $

j6f sfd k"/f ug{ JojwfgePsf] eGb} jg tyf e";+/IF0fdGqL dflqsf ofbjåf/fkbaf6 /fhLgfdf .

• g]skf -dfcf]jfbL_ sf] s]Gb|Loa}7s ;dfKt, d+l;/df ;+ljwfg;efsf]lgjf{rg x'g g;Sg] b]lvP;/sf/ 5f8\g] lg0f{o .

• ;/sf/n] uflj; ;lrjsf]dfu k"/f u/]kl5 pgLx¿sfddf km ls {P , :yfgLolgsfo k'gu{7g x'g] .

• /fli6«o ufg ;fj{hlgs .• hfh/sf]6sf] klZrdL e]udf

emf8fkvfnfaf6 & sf] d[To' .;fpg !(— /fodfemL cfof]usf]

k|ltj]bg ;fj{hlgs, @ ;o @hgfnfO{ sf/afxL ug{ l;kmfl/; .

• g]skf -dfcf]jfbL_ sf] kf“rf}+ lj:tfl/sa}7s k|f/De, b]zel/sf % xhf/dfcf]jfbL e]nf eP .

;fpg @)— g]skf -dfcf]jfbL_ sf]kf“rf}+ lj:tfl/t a}7sdf k|r08sf]k|ltj]bgk|lt c;Gt'li6, u0ftGqge} ;+ljwfg;efdf ghfgsfo{stf{sf] lgb]{zg .

• g]skf -dfcf]jfbL_ leq ljb|f]xL u'6,k|ToIf / ck|ToIf u/L sl/a $ xhf/n]ljb|f]x ul/;s]sf] v'nf;f .

• /sd gk'u]sf sf/0f ;nf{xL tyf/f}tx6df gbL lgoGq0fsf] sfd/f]lsof], gbL lgoGq0f geP ykhgwgsf] Iflt x'g] :yfgLolgsfosf] r]tfjgL .

;fpg @!— cflbjf;L, hghflt Pj+dw];Lx¿;“u jftf{ ug{ ;/sf/åf/fjftf{6f]nL lj:tf/, ;/sf/–kmf]/d

jftf{ lgisif{ljxLg .• k|wfgdGqL crfgs la/fdL,

u[xgu/ lj/f6gu/sf] sfo{qmd5f]6\ofP/ /fhwfgL lkmtf{ .

• af9 LI f ] qdf / f ]u a9 \o f ] ,:jf:YosdL{ ck'u .

;fpg @@— ;jf]{Rr cbfntsf/lh:6f/ tyf sd{rf/LaLrljjfbsf sf/0f b]ze/ cbfntdfsfd 7Kk, af/ P;f]l;P;gåf/f;d:of ;'Nemfpg k |wfgGofofwLzsf] Wofgfsif{0f .

• g]kfnsf nflu gof“ cd]l/sL/fhb"t gfG;L kfj]n sf7df8f}+df .

• g]kfn ;b\efjgf kf6L{df km]l/lsrnf], ;/sf/af6 pBf]u,jfl0fHo tyf cfk"lt{dGqL /fh]Gb|dxtf]nfO{ x6fpg] lg0f{o, cWoIfcfgGbb]jL ;Dks{aflx/ .

• af9LkLl8tnfO{ b ]ze/af6;xof]u, k|wfgdGqL b}jLk|sf]kp4f/ sf]ifdf && nfv hDdf .

;fpg @#— cflbjf;L hghfltdxf;+3n] ;/sf/;“u ;Demf}tfu¥of], If]qut lgjf{rgdf ;a}cflbjf;L hghfltnfO {;dfg'kflts efuaG8f ul/g] .

• g]skf -dfcf]jfbL_ sf] kf“rlbg]lj:tfl/t a}7s ;DkGg,;+ljwfg;efkl5 hgljb |f ]xug ' { kg ] { lgisi f { , tTsfndfcf]jfbLn] ;/sf/ g5f8\g] .

• dn]l;ofdf ;'/Iffuf8{ ca g]kfnLdfq, yk Ps nfv g]kfnLn]/f]huf/L kfpg] .

• ;/sf/åf/f t/fO{ hgtflGqsd'lQm df]rf{, Hjfnf tyf uf]OtnfO{jftf{sf nflu cfdGq0f, ;Dks{;"qåf/f ;sf/fTds k|ltlqmofcfPsf] ;/sf/sf] bfjL .

lgjf{rg x'g ;St}g eG5 eg]To;sf] lgot ;+ljwfg;ef u/fpg]5}g eGg] s'/f a'em\g ;lsG5 .

cf]dsf/k|;fb >]i7 g]tf, g]kfnL sf+u|];

olb 3f]lift ldltdf ;+ljwfg;efsf]lgjf{rg x'g ;s]g eg] cf7 bnu7aGwgsf] j}wtfdfly uDeL/ k|Zgp7\g]5 . of] k|Zg p7\g yfln;Sof] .lsgeg] clxn];Dd /fhg}lts tof/Lz"Go 5 . olb kGw| lbgleq 7"nfelgPsf bnx¿n] ;+ljwfg;efsf]lgjf{rg ug{ /fhg}lts OR5fzlQm

gb]vfpg] xf] eg] Tof] ;Dej 5}g .lgjf{rg cfof]u PSn}n] lgjf{rgsf]k|fljlws tof/L u/]/ x'“b}g, lsgeg]/fhg}lts tof/L z"Go 5 . t/fO{dfb]lvPsf ;d:of clxn];Dd Dofg]h]jn5, To;nfO{ lgx'“ agfP/ lgjf{rg gug]{xf] eg] cf7 bnn] u7aGwgsf] cf}lrTo;dfKt x'G5 .

;"o{axfb'/ yfkf cWoIf, /fli6«o hgzlQm kf6L{dfcf ]j fbLsf ] lj:tf l/t

a}7saf6 s] lgisif{ lgl:sPsf] 5eg] ;+ljwfg;efnfO{ h;/L eP klg

cfkm\gf] kIfdf kfg]{, gq ;+ljwfg;efx 'g glbg ] . ; + ljwfg;eflgjf{rgcl3 g} u0ftGq Nofpg ;Sg'/fd|f] s'/f xf] t/ u0ftGq :yfkgfnfO{g} ;+ljwfg;efsf] k"j{;t{sf ¿kdfk]; ug]{ ljrf/af6 dfcf]jfbL u|l;tx'g' eg]s} pgLx¿n] ;+ljwfg;efgrfx]sf] xf] . u0ftGqsf] gf/fsf]cf8df ;+ljwfg;ef lgjf{rgdf afwfxfNg ] sfd ug ' { hgtfsf ];fj{ef}d;Qfsf] ckdfg ug'{ xf] .

df]xgljqmd l;+x g]tf, g]skf -d;fn_

d dw];L hgclwsf/ kmf]/dn]em}+ cfGtl/d ;+;b\sf] lj36gsf]kIfdf 5' . ;+ljwfg;ef lgjf{rgsfnflu of] cfjZos 5 . cGtl/d;+;b\n] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgaf6gof“ ;+ljwfg Nofpg o;n] ljz]ifk|:tfj NofPkl5 o;n] cfkm"nfO{lj36g ug'{k5{ . d+l;/kl5 clxn]sf;f+;bx¿n] tna vfg kfp“b}gg\ .oL g]kfnL hgtfaf6 r'lgPsfxf]Ogg\ . ljz]if kl/l:ylt cfof] eg]o;nfO{ Ao"“tfpg ;lsG5 .

zDe' yfkf, clwjQmf

z]/axfb'/ b]pjfn] h] af]Ng'x'G5, Tof]k'Ub} cfPsf] 5 . pxf“n] h]7df ;+ljwfg;efsf]lgjf{rg x'g ;Qm}g eGg'eof], Tof] k'Uof] .clxn] d+l;/df klg x'“b}g eGb} x'g'x'G5, Tof]klg k'U5 xf]nf . sf/0f pxf“ b/af/df x'g]rnv]nsf af/]df hfgsf/ x'g'x'G5 . olQxf], pxf“n] ;+ljwfg;ef gx'g'sf k5fl8dfcf]jfbL lqmofsnfk lhDd]jf/ 5 eGg'x'G5,jf:tjdf pxf“nfO{ yfxf 5, ;+ljwfg;ef gx'g'sfk5fl8 b/af/sf] if8\oGq g} k|d'v lhDd]jf/ xf] .

jif{dfg k'g cgGt g]tf, g]skf -dfcf]jfbL_

lgjf{rg k|0ffnLnufotsf ljifodfc;xdltsf ;fy cfGbf]ng;d]t e}/x]sf]cj:yfdf cf7 bnaLr b]lvPsf]c;xdlt ;+ljwfg;ef lgjf{Rfgsf nflu7"nf] r'gf}tL xf] . o;nfO{ xn gu/LTo;} lgjf{rg u5'{ dfq eGg' gJofjxfl/s x'G5 g pko'Qm g} .

z+s/ kf]v/]n, g]skf -Pdfn]_d+l;/;Dddf klg ;+ljwfg;efsf]

jftfj/0f ag]g eg] s] ug]{ eg]/ c8\sf]yfKg' hfoh xf]Og . ;/sf/n] h;/L klglgjf{rgsf] jftfj/0f agfp“5 . of] ;/sf/sf]bfloTj xf] . xf]Og, jftfj/0f x'“b} ePgeg] s] ug]{ eg]/ km]l/ klg s;}n] c8\sf]yfK5 eg] p;nfO{ oltdfq eGg ;lsG5,t];|F]kN6 ;+ljwfg ;+zf]wg u/]/ klg;+ljwfg;efsf] lgjf{rg ug]{ .

s[i0f l;6f}nf, u[xdGqL

Page 4: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007

c“Wof/f]af6 pHofnf]lt/ a9\g, g5'6fp“m ;fKtflxs klqsfx¿ k9\g.;f}hGo M ;fKtflxs–kflIfs klqsf /fli6«o ;~hfn

…tLtf] ;ToÚ :tDesf nflu cfkm"n]b]v]sf, ef]u]sf s6' ;To k7fpg xflb{scg'/f]w 5 .

—;Dkfbs

• k|]dsf] cGTo slxNo} x'“b}g .• kfpg] cfzfdf s;}nfO{

k|]d gu/ .• 8f“8fdf a;flnPsf] ;x/

n'Sg ;St}g .lgd{n tfdfª, eQmk'/–&

• e"tsf] ef]ufOn] jt{dfgdf;xL dfu{df lx“8\g lbzf lgb]{zg u5{ .

• xfQLsf b'O{j6f bf“t x'G5g\Pp6f d'vdf / Pp6f aflx/, To:t}dflg;sf] klg b'O{j6f :jefjx'G5g\ aflx/ dflg;nfO{ b]vfpg]/ leq cs}{ .

• kfOtfnfdf k;]sf] sf“8fnfO{lgsfNg sf“8f g} k|of]u ug'{k5{ .

• cfkm"n] g} gef]u];Dddflg;n] c¿sf] b ]v]/ dfqslxNo} r]Tb}g .

• kZrfQfkn] dflg;nfO{dxfg\ agfp“5 .

• dflg;sf] aflx/L ¿k dfq/fd|f] eP/ k'Ub}g leqL ¿k klg/fd|f] x'g'k5{ .

• :jfyL{ dflg;n] s;}sf]lxt x'g] sfd ub{}g .

/fh'/fh lb+u, pnf{af/L–#• s'g } klg df lg;

kfunkgsf] xbdf k'U5 eg] p;n]Tof] j:t' k|fKt ug{ ;S5 .

• ;a};“u xf“:g], af]Ng], ;w}v';L x'g ] dflg;x¿ :j:y,bL3{hLjL tyf ;'Gb/ x'G5g\ eg];w} c“Wof/f] cg'xf/ nufO{ s;};“ugaf]nL uhSs kg]{x¿ cfºgf]pd]/eGbf rf“8} a"9f] b]lvG5g\ .kb\df l;6f}nf, O6x/f–(, df]/ª

;dfg 5}gkf7sx¿df nf]slk|o eP klg

;fKtflxsdf u|fdL0f If]qsf ;dfrf/sd 5g\ . ;fKtflxsn] ;x/L If]qsf]dfq rrf{ u5{ . s] o;sf] s'g}vf; sf/0f 5 < ;fKtflxsdf lsg;flxlTos /rgf k|sflzt x'“b}gg\ <To;}u/L u|fdL0f kf7ssf s'g} klgn]v–/rgf k|sfzg x'“b}g, lsg xf]nf <–gj/fh nfdf sfsL{ -If]qL_, cf]vn9'+uf

/fhg}lts t/ntfg]kfn Oltxf;s} ;a}eGbf 7"nf]

tyf sl7g t/ ;sf/fTds df]8tkm{pGd'v e}/x]sf] 5 . /fHosf] sfg'g-;+ljwfg_ g]kfnL hgtf cfkm}n]klxnf]k6s lgdf{0f ub}{5g\ . of]Psftkm{ v';L csf{tkm{ r'gf}tLsf]ljifo xf] . g]kfnL hgtfsf] km};nf;+ljwfg;efsf] r'gfjn] ug]{ xf] t/oxf“ ljleGg rnv]nsf sf/0f z+sf–pkz+sfx¿ plAh/x]sf 5g\ . df};ddfkl/jt{g ePem} ;+ljwfg;efsf]r'gfjsf] ldlt klg kl/jt{g eP/kl5 ;b}{ hf“bf b/af/Lof tŒjx¿n]cfkm\gf] af6f] km/flsnf] agfpg] k|of;ul//x]sf 5g\ o;tkm{ ;/sf/, cfdg]kfnL o'jf ljBfyL{x¿n] Wofg lbg'cfjZos 5 . clxn]sf] nf]stflGqs;/sf/sf] sfd–sf/afxL ;':t 5 .h] sfd klg l9nf] ug]{ afgL k/]sf]5, oBlk /fd|f] sfd klg ePsf] 5 .;+ljwfg;efsf] r'gfjsf o:tf] l9nfOg]kfnL hgtfdflysf] x]nr]S|ofO“ xf] .

o:tf] cj:yfdf cr]nsfo'jfx¿ s] x]/]/ al;/x]sf 5g\ <;8sdf 6fo/ afNg], o;f] lvl+;|Sss]xL eP 9'+ufd"9f u/L cfGbf]ng dfqug]{ rfxgf cfhsf o'jf ljBfyL{x¿sf]xf]Og, cfd"n kl/jt{gsf] vf]hL u/Lb]znfO{ ;xL af]6fdf lx+8fpg] nIopgLx¿sf] xf] t/ klg o'jf ljBfyL{x¿tfTg ;ls/x]sf 5}gg\ . dfG5]n]cfkm\gf] efUo lgdf{0f cfkm}+n] ug'{k5{,dflg;sf] efUo lgdf{0f s'g} b]jtfaf6

x'g ;Sb}g . To;}n] o'jfx¿n] cfkm\gf]efUo cfkm}n] n]Vg'k5{ .

–pQd s]= e§/fO{, :ofª\hf

lgMz'Ns lzIff x'g'k5{jt{dfg ;/sf/ hgcfGbf]ngaf6

:yflkt eP klg o;n] hgcfGbf]ngsf]efjgfnfO{ ;Daf]wg ug{ ;s]sf] 5}g .x/]s g]kfnL gful/sn] lgMz'Ns /clgjfo{ lzIff tyf lgMz'Ns :jf:ypkrf/, JolQmTj ljsf;df ;dfgcj;/ kfpg'k5{ Pj+ lzIffnfO{/f ]huf/L; “u hf ]8 \g 'k5 { eGg ]hgcfGbf]ngsf] efjgf xf] t/ lzIffdflghLs/0f / Jofkf/Ls/0fsf] cy{ ul/ahgtfsf 5f]/f5f]/LnfO{ lzIffaf6jl~rt u/fpg' xf] . a;]{lg xhf/f}+o'jf lzIffsf lglDt ljb]lzPsf 5g\ .o;af6 b]znfO{ 7"nf] cfly{s 3f6fe}/x]sf] 5 . o;k|lt ;/sf/, /fhg}ltsbnx¿, a'l4hLjL, lzIfs, ljBfyL{nufot ;a} kIf ;r]t x'g'kg]{b]lvG5 . x/]s g]kfnLsf 5f]/f5f]/Ln]lgMz'Ns ¿kdf cfkm"n] rfx]sf] ljifodfpRr lzIff xfl;n ug{ kfpg] Pj+JolQmTj ljsf;df nfUg] ;dfg cj;/kfpg] Joj:yf x'g'k5{ . lzIf0f;+:yfdf hj/h:tL tfnfaGbL /clglZrtsfnLg aGb cflb h:tfultljlwn] eljiosf s0f{wf/ dflgg]ljBfyL{x¿ g} ;a}eGbf a9L kLl8tx'G5g\ . To;}n] lzIff;“u ;DalGwtlzIfs–sd{rf/Lx¿sf Gofof]lrt dfuk"/f ug{ ;DalGwt kIfsf] Wofgfsif{0fu/fpg rfxG5' .sNkgf k|hfklt, RofDxfl;+x, eQmk'/

hgtf hfUg'k5{b; jif]{ hgo'4 / !( lbg]

hgljb|f]xsf] cf“wLaf6 ;+;b\ k'g:yf{kgfePkl5 d'n'sn] s]xL ;'wf/fTds df]8lnof] . hgljb|f]x–@ df g]kfnL hgtfn]:jt:km"t{¿kdf ;xeflutf hgfP .o;sf] cy{ /fhtGq /fVg'k5{ eGg]kSs} xf]Og . hgtf /fhtGqsf] ;d"ncGTo rfxG5g\ eGg] s'/f o;n] g}k|dfl0ft u5{ . hgljb|f]xsf qmddf

lr7Lkq tLtf] ;To

$;DkfbsLo

–z'qmgLltcg'jfb M /fdxl/ aGhf/f

d'vfn]

gjLg tyf k|frLg b'j}Jojxf/ ug { ;Sg ] af7fJolQmx¿sf a'l4af6 x/]s If0fgof“ sfd e}/x]sf] x'G5, To;}n]of] ;a}nfO{ atfO/xg ;Dej 5}gls To;af6 k|ToIf s] sltkmfObf lng ;lsG5 .

h'g ;fyLsf] lrQ ldqsf]b 'vdf klUnG5, h'g ;fyLcfkm\gf ;fyLsf] 7"nf] OR5f l;l4ug{ ;w} k|oTg ul//xG5 tyflagf k]|/0ff g} :jo+ ;fyLnfO{:jfut ;Tsf/ u5{, cfkm\gf];fyLsf :qL, wg tyf u'Ktljifosf] /Iff u5{, To:tf nIf0fePsf ;fyL pQd dflgG5g\ .o; afx]s cyf{t\ of]Uotfg';f/To;eGbf sd nIf0f eP tLg,b'O{, Ps nIf0fn] o'Qm ;fyLsf¿kdf juL{s/0f ug{ ;lsG5 .d"ntM h;sf] lrQ ldqsf]b'Mvdf b'MvL x'G5, ldqsf] 7"nf]OR5f l;l4sf nflu k|oTg u5{Pj+ lagf k]|/0ff :jfut ;Tsf/u5{ To;nfO{ ‘lqkbldqs’ clgh;sf] lrQ ldqsf] b'Mvdf b'MvLx'G5 / ;fyLsf] 7"nf] OR5f l;l4sfnflu k|oTg u5{ To;nfO{ ‘låkbldqs’Pj+ hf] s]jn ;fyLsf] b'Mvdf b'MvLlrQ b]vfp“5 p;nfO {‘Pskbldqs’ elgG5 .

/f]hL yfkf

;+;b\ k'g:yf{kgfsf] gf/f sxf“lyof] < t/ klg ;+;b\df uP/ tna–eQf vfg klNsPsfx¿ j}zfv !!sf] 1fg]Gb|sf] sbd cu|ufdL cyjf:jfutof]Uo eGb} k'/fg} z}nLdf/fhtGq;“u cfTd;dk{0f ug{ k'u] .of] lg0f{o cfkm\gf] lxt cg's'n /efu cg's'n geP klg hgtfn] lrQa'emfpg afWo eP . lx +hf ]hgljb|f]xsf a]nf hgtfsf] u0ftGqsf]DofG8]6nfO{ wf]sf lbP/ l;+xb/af/l5g]{x¿ cfh hgtfsf] DofG8]6nfO{k"/f ug]{ /fu cnfKb} 5g\ . ljutdfhgtfn] olt w]/} ;f:tL, b'Mv kfpg'sf]d'Vo sf/0f g} log} cfTd;kd{0fjfbL,cj;/jfbL, ;Demf}tfk/:t g]tfx¿n]ubf{ xf] eGg] s'/f Oltxf;n] :ki6kf5{ . hgtfn] ;+;b k'g:yf{kgfd} ePklg lrQ a'emfPkl5 b]zdf s]xLcu|ufdL kl/jt{gx¿ b]vfk/] .hgcfGbf]ngsf bf]ifLx¿dfly 5fgljgtyf sf/afxLsf nflu 5fglagug]{b]lv lnP/ /fhfsf ;Dk"0f{ clwsf/s6f}tL ug]{ sfdx¿n] hgtfdf v';Lsf];~rf/ u/fPsf] 5 .

ha /fhfsf clwsf/x¿ s6f}tLug]{ lg0f{o ;+;b\n] u¥of] ta Toxf“ljleGg dfu / lj/f]w ub}{ ljleGgu'6–;"dx, pku'6x¿ p7\g yfn] .lxhf] hgljb|f]xsf] a]nf pgLx¿ sxf“lyP < ha hgtf ;8sdf/fhtGqsf] cGTosf gf/f wGsfO/x]sflyP Tolta]nf hgtfsf 6fpsfdfly9'+ufd"9f tyf nf7L a;f{pg clg/fhtGqnfO{ arfp ug{ x/k|oTgug]{x¿ g} To:tf c/fhs u'6–pku'6lgdf{0f u/]/ cg]s ljt08f dRrfpgpBt 5g\ . kl5Nnf ] k6sdfcf]jfbL;d]t cGtl/d ;/sf/df;xefuL ePotf oL ;d"x ljz]if ¿kdf;lqmo ePsf 5g\ . ;Daf]wg ug}{ ufx|f]x'g] lsl;dsf dfu /fv]/ csd{0otfsf]l:yltdf k'¥ofpg] / ;+ljwfg;efsf]r'gfj x'g} glbg] if8\oGq e}/x]sf] 5 .

–cd[t sfDd'du/, kfNkf-k'/:s[t kq_

gLlt–lgod ;x/ rrf{sf7df8f}+ vfN8f]sf] rfalxn, d}h'axfn d"n 3/ ePsf pgsf] clxn]sf] 3/ o'/f]kdf

5 . pgL a]lNhod, hd{gL, k|mfG;, a]nfot cflb d'n's 3'ld/xG5g\ . b; jif{cl3sf k|foMrnlrqsdL{n] pgnfO{ lrG5g\ . Tolta]nf pgL klg …lkmNdjfnfÚ g} lyP . clxn] pgsf]kl/ro ablnPsf] 5 . pgnfO{ o'/f]ksf g]kfnLx¿ Toxf“sf] …g]kfnL 6]lnlehgÚsf;+of]hs jf kqsf/sf ¿kdf lrG5g\ . b; jif{cl3 pgL b'O{ …km\nkÚ rnlrq …cf3ftÚ /…bfh'efOÚdf qmdzM ;xfos lgb]{zs / lgdf{0f lgoGqssf ¿kdf ;+nUg eP . g]kfnLrnlrqdf nfu]/ cfly{s pGglt x'“b}g eGg] dx;'; ePkl5 pgL kl/jf/;lxt a]nfotxflgP . Toxf“ Pp6f j[4f>ddf sfd ubf{ub}{ a]nfotsf :yfoL cfk|jf;L g]kfnLx¿sf]nufgLdf Pp6f 6]lnlehg Rofgn ;'? eof] / pgL eP pQm 6]lnlehgsf] ;+of]hs .ck|jf;Lsf gof“ k':tfn] ef/tLo 6]lnlehgsf] k|efjdf k/]/ cfkm\gf] b]z / ;+:s[ltla;{g yfn]kl5 pgLx¿n] pQm 6]lnlehg Rofgn :yfkgf u/]sf] pgL cyf{t\ /fh]Gb| e§atfp“5g\ . clxn] klg e§nfO{ rnlrq df]xn] 5f8]sf] 5}g . ta t pgs} ;+of]hgdfrnlrq …;kgfsf] gf}nf] ;+;f/Úsf] ;'l6ª xfn} o'/f]kdf ;DkGg eof] . dHhfsf] s'/f s] eg]pQm rnlrqsf nflu cg'alGwt ePsf Sofd]/f Dofgn] le;f gkfPkl5 o'/f]kdf e§ g}Sofd]/fDofg eP5g\ . ePg t …Hofs ckm cn df:6/ ckm ggÚ <

rlr{t df]8n aGg] OR5f s;df x“'b}g < TF/ Kflgdf]km;ndf a;]/ ;+3{if ug{ ufx|f] x'G5 . s]xL ;do xªsªa;]/ xfn} dfq afUn'ª cfPsL @) jifL{o /f]hL yfkf o;}elG5g\ . ;fg} pd]/b]lv df]8lnªdf :f+nUg x'g rfxg]/f]hLdf Pp6L df]8ndf x'g'kg]{ ;a} u'0f 5 eGg] s'/fpgnfO{ x]g]{x¿ ;lhn} cg'dfg nufpg ;S5g\ . clxn]sfo'jfo'jtLx¿ km];g–UNofd/k|lt lgs} rf;f] /fV5g\ eGg]/f]hL cfkm}+ klg ;f}Gbo{ ;fdu|L;DaGwL Jofkf/ ul5{g\ .;'gf}nf] /ªsf] lhuHofu s]z tyf cfsif{s zf/Ll/s agfj6ePsL % lkm6 @ OGr cUnL /f]hL xfn ±@ cWoog/t l5g .$* lsnf]sL s'zn g[Tof̈ gf /f]hLn] ljleGg 6]nLlkmNddf clegoul/;s]sL l5g\ . /fhg}lts If]qdf Tolt rf;f] g/fVg] /f]hLSofl/o/ ag]kl5 dfq hLjg;fyL /f]Hg] s'/f atfp“l5g\ . c;nJolQm g} cfkm\gf] hLjg;fyL xf];\ eGg] pgsf] OR5f 5 .pgsf tl:a/x¿ wf}nflul/ c~rnsf] klxnf] j]akf]6{nwww.cyberbeni. com df x]g{ ;lsG5 .

—3gZofd v8\sf

Hofs ckm cn===

;/sf/ / hghflt dxf;+3sf] ;Demf}tfcflbjf;L hghflt dxf;+3n] ;/sf/;“u @) a'“b] lnlvt

;Demf}tf u/]/ cfkm\gf] cfGbf]ng 6'+luPsf] 3f]if0ff u/]sf] 5 .cflbjf;L hghflt ;+3if{ ;ldltsf ;+of]hs s]aL u'?ªn] x:tfIf/u/]kl5 @ ;o #* jif{kl5 cflbjf;L hghfltn] cfkm\gf] clwsf/k"0f{ ¿kdf k|of]u ug{ kfpg] cj:yf l;h{gf ePsf] atfP . To;}u/L;/sf/sf tkm{af6 zflGt tyf k'glg{df{0f dGqL /fdrGb| kf}8]nn];/sf/n] cflbjf;L hghfltsf ;a} dfu k"/f u/]sf] atfPkl5o;n] jiff}{+b]lv yf“tL /x]sf] pgLx¿sf] dfu k"/f ePsf] cg'e"ltePsf] 5 . Tolt dfq xf]Og, cflbjf;L hghflt dxf;+3n] cacfkm\gf] ;Dk"0f{ Wofg ;+ljwfg;efdf s]lGb|t ug] { atfP/ cu|ufdLg]kfndf pgLx¿n] of]ubfg ug{ rfx]sf] ;Gb]z lbPsf] 5 .o;n] ;+ljwfg;efdf cf“r k'Unf ls eGg] lrGtf ug]{x¿dfcfzfsf] ;~rf/ ePsf] 5 .

lgZro g} @) a'“b] ;Demf}tfn] cflbjf;L hghfltsf dfq dfuk"/f u/]sf] b]lv“b}g, To;n] g]kfn ;f“Rr} g} $ hft #^ j0f{sf] ;femfkm"naf/L xf] eGg] k'/fgf] pvfgnfO{ lnvtdf k"/f u/]sf] 5 . cax/]s hfltsf] k|ltlglwTj ;/sf/ tyf ;fj{hlgs kbx¿df x'g]5 .pgLx¿nfO{ hftLo :jzf;gsf] dfq xf]Og, :jlg0f{osf] clwsf/klg x'g] ePsf] 5 . ;Demf}tfdf ;/sf/n] ;+ljwfg;efkl5 tL ;a}clwsf/sf] Uof/]G6L x'g] saf]n u/]sf] 5 . of] g} @% a'“b]] ;Demf}tfsf];a}eGbf 7"nf] pknlAw xf] .

lgZro g} ;Demf}tfn] ;+ljwfg;efnfO{ s]lGb|t u/]sf] 5 .;+ljwfg;efaf6} cfkm\gf] clwsf/nfO{ Jojxf/df ptfg{ ;lsG5eGg] dx;'; cflbjf;L hghflt g]tfx¿n] u/]sf 5g\ eGg] tLa'“bfaf6 k|:6 x'G5 . ;+ljwfg;efdf ;"rLs[t cflbjf;L hghfltsf]Go"gtd Ps k|ltlglwTj ;'lglZrt ug]{ ljifodf ;+j}wflgs jf sfg'gLJoj:yf ug]{ tyf o;sf] k|lqmofsf ljifodf cf7 bndf ;xdlt u/LJoj:yf ug]{ ;xdltn] pgLx¿ cf7 bneGbf leGg 5}gg\ eGg]b]vfPsf] 5 . o;n] cflbjf;L hghfltsf] cfGbf]ngnfO{ abgfdug{ vfHg]x¿nfO{ klg dL7f] ;Gb]z lbPsf] 5 .

cflbjf;L hghfltn] ;/sf/;“u u/]sf] @% a'“b] ;Demf}tfn]dw];df cfGbf]ng/t ljleGg ;d"xnfO{ klg Pp6f ;Gb]z lbPsf]5 . Tof] ;Gb]z s] xf] eg] ;a}n] ;+ljwfg;efcl3 lng'kg]{ s'/flnP/ lng g;lsPsf s'/fnfO{ ;+ljwfg;efsf] d'2f agfP/ cl3a9fpg ;lsG5 . ;+ljwfg;efnfO{ ckx]ngf ug'{ hgcfGbf]ngsf]efjgfljk/Lt s'/f xf] . cflbjf;L hghfltn] plrt ;dodfplrt lg0f{o u/]sf] b]lvG5 .

r'gfj gx'g] dfcf]jfbLsf]cgu{n xNnfsf] kl5 gnfUg'xf];\ .lul/hfk|;fb sf]O/fnf, k|wfgdGqL

k|r08n] zflGt–;Demf}tftf]8]sf 5g\ .

/fdrGb| kf}8]nzflGt tyf k'glg{df{0f dGqL;/sf/n] jftf { nueu

cGTo ug { vf ] Hof ] , To; }n ]dw];df klxn]h:t} cfGbf]ngx'g] ;Defjgf a9]sf] 5 .

pk]Gb| ofbj cWoIf, dw];L hgclwsf/ kmf]/d

cf7 bnsf] u0ftflGqsdf]rf{ gagfO{ ;'v} 5}g .

dfwjs'df/ g]kfn dxf;lrj, g]skf -Pdfn]_cfGbf]ngsf/Ln] h:tf];'s}

dfu /fv]sf] eP klg pgLx¿ljv08gjfbL xf]Ogg\ .

s[i0fk|;fb l;6f}nf, u[xdGqLg]kfnsf sDo ' lg:6x¿

ldNg vf ]h ] klg aflxl/ofzlQmn] ldNg lb“b}gg\ .

l8NnLaxfb'/ dxt s]Gb|Lo ;b:o, g]skf -Pdfn]_

g]kfn jfo';]jf lgudnfO{lghLs/0f ul/g]5 .

k[YjL ;'Aaf u'?ª;+:s[lt, ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqL

x/]ssf] lnld6 x'G5, t/ do:tf] JolQm x'“, h;nfO{ hlt k};feP klg k'Ub}g .

dxfjL/ k'g Dofuf;];] k'/:sf/ ljh]tf;+uLt If ]qdf unfsf ]

xf]Og, eg;'gsf] cfjZostfa9\b} uPsf] 5 .

lqnf]s /fgf, ufos

;fOa/ un{

Page 5: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 %d]/f] ljrf/ sflGtk'/ ;dfrf/ 8fo/Lxfd|f] g]kfndf

;+ljwfg;efsf] dxŒj^ bzs nfdf] Oltxf; af]s]sf]

;+ljwfg;ef @)^@÷)^# ;fnsf] bf];|f]hgcfGbf]ngsf] d'Vo Ph]08f x'g'n]klg of] zAb g]tfb]lv sfo{stf{,hflu/]b]lv Jofkf/L, Joj;foL, ljBfyL{,lzIfs x'“b} s] a"9f, s] o'jf ;f/fsf]d'vdf e'mlG8g k'u]sf] 5 . To;f] tljutdf d'vdf /fd/fd eGb} aunLdf5'/f af]Sg], hgtfsf] cf“vf 5f]kL ;Qfdfr9\g] clg s';L{ g5f8\g] g]tfx¿sf]k|To]s efif0fdf ;+ljwfg;ef zAbg6'6\g'n] klg o;sf] dxŒj a9]sf]5 . cem ;~rf/ dfWodx¿ -6]lnlehg, /]l8of], PkmPd, kqklqsfcflb_ df sfo{qmd}lkR5] ;+ljwfg;efsfaf/]df JoQm wf/0ffn] k|To]s g]kfnLsfsfgdf of] zAb u'lGhPsf] 5 eGbfcTo'lQm gxf]nf . of] zAb ;'Gg'eGbfo;sf] dxŒj a'em\g' nf]stflGqsu0ftGq :yfkgfdf cl3 al9/x]sf]g]kfnsf] dfu xf] .

e|i6frf/df ?dln/xg] tyfs';L{ tfgftfgnfO{ g} ;jf]{kl/ dfGg]g]tfx¿sf] unt Pj+ e|i6 k|j[lQ g};+ljwfg;efsf afwf, c8\rg x'g\ .g]tfx¿sf] PsfsLkg / c¿nfO{guGg] k|j[lQn] ubf{ g} ;+ljwfg;eflgjf{rgdf afwf v8f ePsf] 5 eGg]s'/fdf b'O{dt gxf]nf . lagf cy{sfdfu t]:of{P/ aGb / x8\tfn x'g';+ljwfg;ef l9nf] ug{ rfxg]x¿sfnflu s] vf]H5;\ sfgf] cf“vf] ePsf]5 . ctM ;Dk"0f{ gful/sx¿ Psh'6e} oyfl:yltjfbLx¿nfO{ k/flht ub}{;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdf h'6\g'k5{ .– cg'h >]i7, lqk'/]Zj/–!, wflbª

;xsfo{ cfjZosgof“ ;+ljwfg lgdf{0fsf nflu

x'g nfu]sf] ;+ljwfg;ef lgjf{rg x'gglbg k|ltlqmofjfbLx¿n] ljleGglsl;dsf if8\oGq ug{ ;S5g\ .nf]stGqnfO{ ljkmn t'Nofpg clxn]klg cfdgful/sdf ljleGg e|d km}nfO{lg/fzf hufpg] sfo{x¿ e}/x]sf 5g\ .csf{lt/ af]nLdf hlt;'s} rf]vf] b]lvPklg cf7 bnsf g]tfx¿ Jojxf/df;+ljwfg;efk|lt k|:6 5}gg\ . bnx¿c¿sf] bf]if b]vfP/ cfkm\gf] kIfdf

;]o/ sf/f]af/ bzss} pRrd'n'ssf] Ps dfq ;]o/ ahf/df ut jif{ sf/f]af/ tyf d"Nodf

pNn]Vo j[l4 ePsf] 5 . :6s PS;r]Ghn] ;]o/ sf/f]af/ Pj+ d"Nosfcfwf/df ut cfly{s jif{nfO{ bzss} pRr sf/f]af/sf ¿kdf dxŒjlbPsf] 5 . ut jif{ * ca{ #^ s/f]8 ?k}of“ a/faf/sf] ;]o/ sf/f]af/ePsf] 5 . cl3Nnf] jif{sf] t'ngfdf of] kl/df0f emG8} ! ;o $@k|ltzt a9L xf] . of] cjlwdf ;]o/ @ ;o (& k|ltztn] a9]sf] 5 . emG8}kf“r jif{cl3sf] /]s8{nfO{ tf]8\b} g]K;] ut cfly{s jif{df ̂ ;o *# bzdnj (%sfod ePsf] 5 . o; cfwf/df g]K;] d"No ! va{ *^ ca{ #) s/f]8 ?k}of“ k'u]sf]5 . ut jif{ ! ;o #% sDkgLdWo] ! ;o !^ j6fsf] dfq sf/f]af/ ePsf] lyof] .

uf]xL ;+s6dflrtjg lgs'~hl:yt gbLgfnfdf /x]sf uf]xL dflg;sf sf/0fn]

;+s6df kg{ yfn]sf] 5 . df5f dfg{ k|of]u ul/Psf] ljifsf sf/0fuf]xLx¿ ;+s6df k/]sf x'g\ . o; jif{ ul/Psf] u0fgfdf /fKtL tyfgf/fo0fL gbLdf u/L ! ;o !& uf]xL km]nf k/]sf 5g\ . ut jif{ oL b'j}gbLdf ^& 38Lofn uf]xL km]nf k/]sf lyP . uf]xLsf] ;+Vof a9fpg lrtjg/fli6«o lgs'~hn] yk @^ 3l8ofn uf]xL gbLdf 5f8]sf] lyof] .

j}b]lzs /f]huf/df b'O{ nfvut cfly{s jif{df @ nfv % xhf/ sfdbf/ j}b]lzs /f]huf/Ldf

uPsf 5g\ . of] ;+Vof cl3Nnf] jif{sf] t'ngfdf @$ k|ltztn] a9L xf] .cl3Nnf] jif{ of] ;+Vof ! nfv ^% xhf/ lyof] . >d tyf /f]huf/k|j4{g ljefusf cg';f/ o;/L lab]l;g]dWo] clwsf+z vf8L d'n'sk'U5g\ . Ps cgf}krfl/s tYof+scg';f/ ef/tafx]s j}blzs /f]huf/Ldfhfg]x¿sf] ;+Vof !* nfv 5 .

afn>lds @% k|ltztg]kfnsf] s'n >dzlQmsf] @% k|ltzt c+z afn>ldsn] cf]u6]sf

5g\ . g]kfndf @̂ nfv afn>lds /x]sf] cWoogn] b]vfPsf] 5 . tL afn>ldsdWo]*) k|ltzteGbf a9L afn>lds hf]lvdk"0f{ >dIf]qdf sfo{/t 5g\ .

;x;|fAbL nIodf k|ult ePg;x;|fAbL ljsf;nIodf ck]lIft k|ult xfl;n x'g g;s]sf] Ps

cWoogdf b]lvPsf] 5 . lzIff, :jf:Yo, vfg]kfgL cflb ;fdflhs If]qsf;"rsf+s tyf ul/aL lgjf/0f, n}+lus ;dfgtf, afnd[To'b/, dft[d[To'b/h:tfIf]qdf ck]lIft ;'wf/ x'g ;s]sf] 5}g . s'n !* k"0ff{ª\sdf kf“r c+s a/fa/dfq k|ult xfl;n ePsf] cWoog–k|ltj]bgdf pNn]v 5 . ljsf; nIoeGbfsd k|ult x'g] b]zx¿df clk|msL tyf blIf0f Pl;ofnL d'n'sx¿ k5{g\ .;+o'Qm /fi6«;+3Lo ljsf; sfo{qmdn] u/]sf] ;x;|fAbL ljsf;nIo;DaGwLcWoog–k|ltj]bg— @))& df afnd[To'b/ tyf dft[d'To'b/df ;fdfGo;'wf/ eP klg k|ult ;Gtf]ifhgs gePsf] hgfOPsf] 5 .

c:ktfn 5, la/fdL 5}gg\g]kfnsf ufp“x¿df c:ktfn

gePsf sf/0f la/fdLsf] d[To'sf]va/ lbglbg} ;'lg“b} cfPsf] 5 .cfjZostfcg';f/sf 8fS6/ tyf:jf:Yorf}sL geP/ ;d:of k/]sf]klg plQs} ;To xf] . va/sfljk/Lt o;kfln csf]{ ;dfrf/cfPsf] 5 . ;dfrf/ xf], ;jf s/f]8sf]nfutdf ag]sf] c:ktfndf Psdlxgfdf ;/b/ @# hgf dfq la/fdLcfp“5g\ . of] cj:yf d':tfªsf] n]t]ufp“sf] xf] . of] ufp“sf] hg;+Vof !xhf/ ! ;o 5 . b; /f ]kgLIf]qkmndf km}lnPsf] @# sf]7] pQmc:ktfn lgdf{0f ug{ ! s/f]8 @$nfv vr{ ePsf] lyof] . of] ufp“;b/d'sfd d':tfªaf6 #% lsnf]ld6/6f9f 5 . c:ktfndf 8fS6/;lxt!# sd{rf/Lsf] b/aGbL 5 .

lnlvt k|lta4tfltdL s'g >]0fLdf k|j]lzsf

pQL0f{ x'G5f} < of] k|Zg ljBfyL{nfO{hxf“ klg ;f]lwG5, t/ g]kfnuGhsf]afu]Zj/L dfWolds ljBfnodf o:tf]k|Zg ;f]lwg] dfq xf]Og, ljBfyL{n]u/]sf] k|lta4tfsf] leGbf–leGb}kmfOn;d]t agfP/ /flvG5 . s'gljBfyL{n] cfkm"n] u/]sf] k|lta4tfcg';f/k9\5, To;nfO{ cWoogdf ljz]if;'ljwf lbg] Joj:Yff klg pQmljBfnon] ldnfPsf] 5 . olb cfkm"n]k|lta4tf u/]cg';f/sf] kl/0ffdcfPg eg] < ljBfnon] To;sf] klgJoj:yf u/]sf] 5 . To:tf ljBfyL{,cleefjs tyf ljifo lzIfsnfO{ s'g}g s'g} tl/sfn] b08 lbg] .

o:tf] klg ha/h:tLljjfx cg]s lsl;dsf x'G5g\ .

lxGb " wd{zf:qdf ljjfx cf7lsl;dsf x'G5g\ eg]/ k|To]sljjfxsf] JofVof ul/Psf] 5 . tLljjfxx¿dWo] /fIf; ljjfx klg Psxf] . cfw'lgs ;dfhdf o:tf] /fIf;ljjfxsf af/]df w]/} s'/f ;'lgPsf]5}g . o:tf] ljjfxdf j/ jf jw"kIfn] csf]{ kIfnfO{ ckx/0f u/Lcfkm\gf] lgoGq0fdf NofP/ ljjfx;DkGg u/fp“5g\ . o:t} Pp6f ljjfxdxf ]Q/L lhNnfsf ] lahnk'/fuf lj;df ePsf ] atfOG5 .;dfrf/cg';f/ lahnk'/f uflj;j8f gDa/ @ a:g] lji0f'b]j l;+xsf!* jifL{o 5f]/f OGb|b]j l;+xnfO{ b'nxLkIfsf dflg;x¿n] ha/h:tLsAhfdf lnO{ Ps :yfgLo o'jtL;“uljjfx u/fP . of] ljjfxsf af/]dfb'nxL kIfn] b'nfxf / b'nxLaLrk|]dk"0f{ ;DaGw /x]sfn] o:tf] lg0f{oug'{k/]sf] tYo ;fj{hlgs u/] klgb 'nxf kIf eg] p;sf ] pd]/sfg'gcg';f/ ljjfxof]Uo gePsfn]clxn] sfg'gsf] z/0fdf k'u]sf] 5 .

>Ldfg\dfly v's'/L;f]emf] dflg;nfO{ l/; p7\b}g,

pl7;s]kl5 a:b} a:b}g eGg] egfO

dt kfg]{ lgotn] sfd ul//x]sf 5g\ .nf ]stGqdf ljZjf; /fVg ]zlQmx¿aLrsf] cfk;L åGå g};+ljwfg;efsf] d'Vo afws xf] .;+ljwfg;efsf] r'gfjnfO{ lgikIf,:jtGq / eo/lxt jftfj/0fdf;DkGg u/fpg ;j{k|yd ;/sf/n] xfnb]lvPsf c;Gt'i6 kIfx¿sf dfunfO{;Daf]wg ug'{k5{ . t/fO{, r'/]efj/ /hghfltnufotsf ;d:of a9\b}hfg'df ;/sf/sf] /fhg}lts b[li6sf]0flhDd]jf/ 5 . ljz]if u/L ;/sf/df/x]sf sfª\u|];, Pdfn] / dfcf]jfbLsf]…n]gb]g–/fhgLltÚ sf sf/0f ;d:ofnlDaPsf] xf] . cf7 bnnufotnf]stGqdf ljZjf; /fVg] ;a}n] ;femfsfo{qmd lnP/ hgtfdfem hfg'k5{ .d'Vo s'/f cf7bnLo u7aGwgnfO{cem bl/nf] agfpg' k/d cfjZos5 . ;a} bnsf e|ft[;+:yf Pj+ ltgsfsfo{stf{x¿nfO{ Ps l9Ssf agfO{pko'Qm jftfj/0fsf nflu kl/rfngu l/g ' k5 { . ; + l jw fg;efsf ]lgjf{rgdf s'g} bnljz]ifn] ax'dtk|fKt ug'{eGbf ;dfg'kflts ;xeflutf/xg' >]o:s/ x'G5 .

;+ljwfg;ef lgjf{rgdf efulng] k|To]s dtbftfn] o;k|lthfu¿s x'g' klg plQs} dxŒjk"0f{5 . k|To]s dtbftfn] cfkm\gf]ljrf/cg';f/ pko'Qm JolQm jf bnnfO{glxrlsrfO{ dtbfg ug{ ;Sg'k5{ .JolQmut kmfObf–a ]kmfObfsfljifonfO{ ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgl;thf]l8of] eg] ef]ln d]/f] ljrf/sf] d[To'x'g]5 / csf{sf] ljrf/sf] ef/L ddflynflbg]5 eGg] s'/f a'em\g' cfjZos 5 .gful/sn] ;+ljwfg;efsf nflu ;/sf/n];~rfng u/]sf sfo{qmdx¿df ;lqmo;xefuL e} o; ljifodf hfgsf/L lng],;/;Nnfx ug]{h:tf sfd ug'{ cfjZos5 . o;/L ;+ljwfg;efsf af/]df hfgsf/Llb“b} pko'Qm jftfj/0f l;h{gf ug'{;/sf/sf] st{Jo xf], hgtfaLr lgikIf/ ;fd"lxs ¿kdf k|:t't x'g' bnx¿sf]bfloTj xf ] eg] lge{ok "j {s;+ljwfg;efdf efu lng' k|To]sgful/ssf] lhDd]jf/L xf] .

– uª\uf/fd u8\tf}nf-k'/:s[t kq_

df ] /ª a ]naf/LsL lgd {nfe6\6/fO{dfly nfu" ePsf] 5 . k6s–k6s >Ldfg\af6 s'6fO vfP/ klgr'k nfu]/ a:g] lgd{nfn] ut ;ftfcrfgs sfnLsf] ¿k wf/0f ul/g\ .klxn] uNtL ubf{ >Ldfg\sf] xftaf6s'6fO vfg] lgd{nfn] ut ;ftfcfkm\gf] uNtL ge} xftkft ug]{>Ldfg\dfly v's'/L k|xf/ ul/g\ .dfbs kbfy{ ;]jg ug]{ afa'/fdslxn] vfgf gdL7f] ePsf]df, slxn]a]nfdf 9f]sf gvf]n]sf] lgx' “dflgd{nfdfly xftkft uy]{ . ut ;ftfeg] g t pgn] vfgf gdL7f]ksfPsL lyOg\ g t 9f]sf aGbu/]/ g} ;'t]sL lyOg\ . dfbs kbfy{vfP/ cfPsf afa'/fdn] /fd|f] s'/fubf{ub}{ crfgs skfn ;dft]/ s'6\gyfn]kl5 eg] pgL ;f¥x} l/;fOg\ .l;/fgLsf] v's'/L lgsfn]/ pgn]klxn] afa'/fdsf] v'6\6fdf, To;kl56fpsf]df xflgg\ . …dg]{ u/L xfg]sLxf]Og .Ú k|x/Ldf aofg n]vfpgk'u]sL lgd{nfn] elgg\, …;f]emf]nfO{x]Kbf s:tf] x'“bf] /x]5 a'em"g\ eg]/xfg]sL x'“ .Ú lgd{nfsf] s'/f ;'g]/k|x/Ln] pgnfO{ Pp6f sfuh agfP/5fl8lbPsf] 5 .

Ps gful/stf b'O{ hflu/]kj{tsf s'df/ 3n]sf] gful/stf

k|of]u u/]/ cGo b'O{ JolQmn] /f]huf/LkfPsf] 36gf v'n]sf] 5 . s'df/sf]gful/stfdf pgn] t hflu/ kfP g},pgsf ;fyLn] a]nfotL ;]gfdf ;d]thflu/ vfO/x]sf 5g\ . To;}u/L Odfggfdsf csf{ JolQmn] ToxL gful/stfk|of]u u/]/ g]kfnl:yt ;+o'Qm/fi6«;+3Lo ld;gdf hflu/ vfO/x]sf5g\ . o;cl3 pgL ef/tLo ;]gfdfhflu/] lyP . pd]/ tyf cfjZosof]Uotf sd ePsf sf/0f Odfgn]s'df/sf] gful/stf k|of]u u/]sf]atfPsf 5g\ . g]kfnafx]s ljb]zdfhflu/ vfg gful/stfdf kmf]6f] 6f“;Lk|ltlnlk gful/stf agfP/ hflu/vfg]x¿sf] ;+Vof w]/} ePsf] Odfgn]atfP . a]nfotL tyf ef/tLo ;]gfdfhfuL/ vfg zf/Ll/s tGb'?:tL tyfpd]/ Pj+ of]Uotf ;a} rflxg] ePsfn]csf{sf] gful/stf ef8fdf lng] rng5 . Odfgsf cg';f/ ef/tLo tyfa]nfotL ;]gfdf b; k|ltzteGbf a9LhfuL/]n] c¿sf] gful/stfaf6hflu/ vfPsf 5g\ .

tkfO{+sf] ljrf/df ;+ljwfg;ef s] xf] < o;n] s] u5{ < o;sf afwf–c8\rgx¿ s]–s] x'g\ < ltgnfO{ x6fpg s] ug'{k5{ < ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgs;/L ;kmn x'g;S5 < ;+ljwfg;efsf nflu ;/sf/ tyf gful/ssf bfloTjs]–s] x'g\ < h:tf k|Zgdf s]lGb|t /x“b} cfkm\gf wf/0ff xfdLnfO{ n]lvk7fpg'xf];\ .pTs[i6 k|sflzt ;fdu|LnfO{ gub ?= @ ;o k|bfg ul/g]5 .

Page 6: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 ^lqe'jg ljZjljBfnodf s'g ljifo sxf“ k9\g] <pRr lzIffsf] s]Gb| lqe'jg ljZjljBfno

lj=;++= @)!^ ;fndf :yflktlqe'jg ljZjljBfnon] pRrlzIffnfO{ ;j{;fwf/0f hgtfsf]kx'“rleq ;j{;'ne, ;xh / :t/Lo9+udf clw/fHoJofkL ¿kdf k'¥ofpg]dxŒjk"0f{ lhDd]jf/L axg u/]sf] 5 .of] ljZjljBfnocGtu{t rf/j6f;+sfo, kf“rj6f cWoog ;+:yfg,rf/j6f cg';Gwfg s]Gb|, ^! j6fcflËs SofDk;, #@ j6f s]Gb|Loljefu tyf sl/a @ ;o;DaGwgk|fKt SofDk; 5g\ .

lqe'jg ljZjljBfno k|ltk:wf{tyf u'0f:t/Lo lzIffsf] If]qdfcGt/f { l i6 «o dfGotfk | f KtljZjljBfno xf] . ljz]if u/]/lrlsT;f / OlGhlgol/ª lzIffsf]If]qdf of] ljZjljBfnodf pTs[i6ljZjljBfno dflgG5 . lqe'jgljZjljBfno ;/sf/L SofDk; tyfpRr lzIffsf sfo{qmdx¿ ;~rfngug]{ s]Gb|sf ¿kdf klg lrlgG5 .of] ljZjljBfnon] k|bfg ug]{ lzIffcGo ljZjljBfnosf] t'ngfdfcToGt} ;:tf] 5 .

/fi6«sf ljleGg tx / tKsfdfg]t[Tj ;DxfNg], sfo{sf/L e"ldsflgjf{x ug]{ jf b}lgs k|zf;gsflgoldt sfo{ ug]{ () k|ltzteGbfa9L JolQm lqe'jg ljZjljBfnoaf6}lzlIft 5g\ . b]zsf nflu bIf Pj+cw{bIf hgzlQm pTkfbg ug] {cleef/f af]s]sf] lqe'jg ljZjljBfnoclxn] klg xhf/f}+ ljBfyL{sf] klxnf] /f]hfO/x“b} cfPsf] 5 .

ljZjljBfnon] ;Lldt ;|f]t–;fwgsf] e/df k|fl1s tyf z}lIfssfo{qmdx¿ ;~rfng ug{' 7"nf]r'gf}tL ePsf] lj1x¿ jtfp“5g\ .

ljleGg sl7gfOsf afah'b lqe'jgljZjljBfnodf cfd;~rf/ tyfkqsfl/tf, u|fdL0f ljsf;, jftfj/0flj1fg, a'l4Hd, n}ª\lus ljsf;h:tfljifodf s]Gb|Lo ljefux¿ :yfkgfu/L :gftsf]Q/ txsf] sfo{qmd;~rfng ul/Psf] 5 .

cg';Gwfg Pj+ lzIffsf] :t/a9fpg z}lIfs, ef}lts pks/0f /;fdu|Lx¿sf] lj:tf/;“u} ljZj a}+ssf]@ ca{ ?k}of“ C0f ;xof]udf y'k|}gof “ cfw'lgs ;'ljwf ;DkGgejgx¿sf] lgdf{0f ;DkGg ul/Psf]5 . clw/fHosf] ;a}eGbf 7"nf]c:ktfn lqe'jg ljZjljBfnolzIf0f c:ktfndf lrlsT;f If]qsfgjLgtd pks/0f Pj+ ;'ljwf yku/L ;]jf ;~rfng ul/Psf] 5 eg]g ] k f ns f ] ;a } e G b f 7 " n f ]k':tsfno lqe'jg ljZjljBfnos]Gb|Lo k':tsfnodf klg kf7s

tyf cg';Gwfgstf{x¿nfO{ k]/L; ' ljwf , OG6/g ]6 ; "rgf–k|ljlwdfkm{t ;fdu|Lx¿ vf]Hg/ 8fpgnf]8 ug{ ;lsg] ;]jfpknAw u/fOPsf ] 5 . To:t}P]ltxfl;s clen]v / k':tsx¿sf]bL3{sfnLg ;+/If0f ug{ hfkfg ;/sf/sf]@ s/f]8 ?k}of“a/fa/sf] ;f+:s[ltscg'bfgcGt{ut ljleGg k|fljlwspks/0f tyf ;'ljwfx¿ k|bfgul/Psf] 5 .

o;} kl/k ] |Iodf lqe'jgljZjljBfnon] z}lIfs If]qsf] :t/j[l4sf nflu ljZjsf @$ d'n'ssf&) eGbf a9L ljZjljBfno tyfpRr z}lIfs ;+:yfx¿;“u ;DaGw:yfkgf u/L z } lI fs Pj +cg';GwfgfTds sfo{qmdx¿ cl3a9fp“b } nu]sf ] 5 . lqe'jgljZjljBfnon] ljZjljBfnox¿;“u;xof]u tyf ljBfyL{ cfbfg–k|bfg

ug{ j}b]lzs 5fqj[lQsf sfo{qmdx¿;~rfng ug { Pj + ljb ]zLljBfyL{x¿nfO{ g]kfndf ;f]em} le;fpknAw u/fpg …; ] G6/ km/OG6/g];gn l/n];gÚ gfds 5'§}lgsfo :yfkgf u/]sf] 5 .

lqe 'jg ljZjljBfnon ]OlGhlgol/ª, lrlsT;f, jg, lj1fgtyf k|ljlw, dfgljsL, Joj:yfkg,lzIff tyf sfg'gh:tf ljifodfk|df0fkq tx, tLgjif]{ :gfts tx,:gftsf]Q/ tx / Pdlkmn u/L rf/txdf k7gkf7gsf] sfo{qmd tyfljwfjfl/lw txdf cg';Gwfgsf]sfo{qmd;d]t ;~rfng ub}{ cfPsf]5 . casf] b'O{ jif{kl5 lqe'jgljZjljBfnocGtu{tsf ;DaGwgk|fKtsn]hx¿df klg k|df0fkq txnfO{lj:yfkg u/L b; hf]8 b'O{s} kf7\oqmdnfu" ug]{ of]hgf 5 .

–ef]nf

SofDk; cWoog x'g] ljifodx]Gb|/Tg ax'd'vL SofDk;, Onfd dfgljsL, Joj:yfkg, lzIffd]rL ax'd'vL SofDk;, emfkf dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fgd=df]= cf= a= SofDk;, lj/f6gu/ dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fgdx]Gb| ax'd'vL SofDk;, w/fg dfgljsL, Joj:yfkgwgs'6f ax'd'vL SofDk;, wgs'6f dfgljsL, lj1fg, lzIffef]hk'/ SofDk;, ef]hk'/ dfgljsL, Joj:yfkgd= lj= ax'd'vL SofDk;, /fhlj/fh dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fgl;/xf ax'd'vL SofDk;, l;/xf dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fg, lzIff/f=/F= ax'd'vL SofDk;, hgsk'/ dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fg7fs'//fd ax'd'vL SofDk;, jL/uGh dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fg, lzIffjL/]Gb| ax'd'vL SofDk;, e/tk'/ dfgljsL, lj1fgeQmk'/ ax'd'vL SofDk;, eQmk'/ dfgljsL, lj1fgkf6g ;+o'Qm SofDk;, kf6g9f]sf dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fgdx]Gb|/Tg SofDk;, tfxfrn lzIff, lj1fg;/:jtL SofDk;, n}grf}/ dfgljsL, Joj:yfkgkßsGof ax'd'vL SofDk;, afuahf/ dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fgk[YjLgf/fo0f ax'd'vL SofDk;, kf]v/f dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fg, lzIfflqe'jg ax'd'vL SofDk;, kfNkf dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fga'6an ax'd'vL SofDk;, a'6an dfgljsL, lj1fg, lzIffe}/xjf ax'd'vL SofDk;, e}/xjf dfgljsL, Joj:yfkgdx]Gb| ax'd'vL SofDk;, bfª dfgljsL, Joj:yfkgdx]Gb| ax'd'vL SofDk;, g]kfnuGh dfgljsL, Joj:yfkg, lj1fgh'Dnf ax'd'vL SofDk;, h'Dnf Joj:yfkg, lj1fg / dfgljsLt]¥xy'd SofDk;, r'xfg8f“8f, t]¥xy'd, dfgljsLnlntsnf SofDk;, sf7df8f}+ lrqsnf, g[Tosnf, d"lt{snf / ;+uLt/Tg/fHonIdL SofDk;, sf7df8f}+ dfgljsL -kqsfl/tf_ljZjefiff SofDk; sf7df8f}+ ljleGg ljb]zL efiffx¿dx]Gb|/Tg ax'd'vL SofDk;, afUn'ª dfgljsLklAnso'y SofDk;, wf]aLrf}/ Joj:yfkgdLgejg sd;{ SofDk;, sf7df8f}+ Joj:yfkgs]Gb|Lo k|ljlw SofDk;, w/fg lj1fgcd[t ;fOG; SofDk;, sf7df8f}+ lj1fgl;4gfy SofDk;, dx]Gb|gu/ lj1fggl;{ª SofDk;, lj/f6gu/ gl;+{ªnlntk'/ gl;{ª SofDk;, nlntk'/ gl;+{ªs]Gb|Lo SofDk;, sf7df8f}+ gl;+{ªkf]v/f gl;{ª SofDk;, kf]v/f gl;+{ªgl;{ª SofDk;, g]kfnuGh gl;+{ªk"jf{~rn SofDk;, w/fg OlGhlgol/ªk'Nrf]s SofDk;, k'Nrf]s, sf7df8f}+ OlGhlgol/ªyfkfynL SofDk;, yfkfynL, sf7df8f}+ OlGhlgol/ªklZrdf~rn OlGhlgol/ª SofDk;, kf]v/f OlGhlgol/ªx]6f}+8f SofDk;, x]6f}+8f jglj1fgjg lj1fg SofDk;, kf]v/f jglj1fgndh'ª s[lif SofDk;, ndh'ª s[lif tyf kz'lj1fgklSnxjf SofDk;, klSnxjf s[lif tyf kz'lj1fg;'v]{t lzIff SofDk;, ;'v]{t lzIff88]nw'/f lzIff SofDk;, 88]nw'/f lzIff

P;Pn;LnfO{ hLjgsf] Sofl/o/ ;'?ug]{ k|f/lDes v'8\lsnf] dflgG5 . To;}n]a;]{lg P;Pn;L k/LIff pQL0f{ ug]{ nfvf}o'jfo'jtL Kn; 6' / ljZjljBfnosf] ;dfg:t/sf] k|jL0ftf k|df0fkq txdf egf{ x'ghfG5g\ . P;Pn;L k/LIffdf k|yd >]0fLdfpQL0f{ x'g] clwsf+z ljBfyL{n] lj1fg,OlGhlgol/ª, lrlsT;fzf:q cWoog ug]{

rfxgf /fv]sf x'G5g\ . låtLo / t[tLo>]0fLdf P;Pn;L k/LIff pQL0f{ ug]{ tyfsdhf]/ cfly{s cj:yf ePsfljBfyL{x¿n] dfgljsL, Joj:yfkg,lzIffzf:q ;+sfo cGtu{tsf ljifok9\g'kg]{ afWotf x'G5 . pRr lzIffcWoog ug]{ qmddf ljBfyL{n] cfkm\gf]rfxgf, cfly{s cj:yf tyf ;do /7fp“df cg's"ntfcg'¿k 5'§f5'§} ljifocWoog ug]{u/]sf] kfOG5 . o;} ;Gbe{dflqe'jg ljZjljBfnodf s'g ljifo sxf“k9\g] < s'g ljifo cWoog ubf{ s]algG5 / sxf“ cWoog ug'{ /fd|f] x'G5 <h:tf k|Zgn] ljBfyL{nfO{ c;d~h;dfkf/]sf] x'G5 . OlGhlgo/, 8fS6/h:tfk|fljlws ljifodf ljz]if1tf xfl;nug{tkm{ g} a9L ljBfyL{ cfslif{t b]lvG5g\,t/ oL ljifo k9\g k|j]lzsfdf lj1fg,c+u|]hL / ul0ftdf sDtLdf klg %)k|ltzt c+ssf ;fy} b/f] cfly{s Ifdtf,nugzLntf tyf kl/>d clgjfo{ x'G5 .

Kn; 6' cWoog ug{ ljBfyL{x¿sf]cfsif{0f lghL pRr df=lj= tyfSofDk;x¿tkm{ eP klg k|fljlws ljifox¿cWoog ug{ cem} klg lqe'jgljZjljBfnonfO{ g} e/kbf]{, :t/Lo, sdvlr{nf] / ljZjfl;nf] dflgG5 . o;}u/LdfgljsL, Joj:yfkg, lzIffzf:qh:tfljifo cWoog ug{ klg lqe'jgljZjljBfno cGtu{ts} ax'd'vLSofDk;x¿nfO{ g} pko'Qm ynf] dflgG5 .xfn lqe'jg ljZjljBfnon] klg k|df0fkqtxx6fO{ Kn; 6' ;~rfng ug]{ lgwf] u/]sfn]eljiodf lqe'jg ljZjljBfnocGt{utsfSofDk;x¿df ljBfyL{x¿sf] cfsif{0f cema9\g] lglZrt 5 .

Page 7: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 &

/f]huf/d"ns lzIffdf s]lGb|t 5 k"jf{~rn ljZjljBfnolj/f6gu/l:yt g]kfns} bf];|f]

7 "nf ] ljZjljBfno k "jf {~rnljZjljBfno lj=;+= @)%$ ;fndf:yfkgf ePsf] xf] . /f]huf/d"ns Pj+u'0f:t/Lo lzIffnfO{ cfkm\gf] nIoagfP/ cl3 a9]sf ] of ]ljZjljBfnocGtu{tsf cflËs tyf;DaGwgk|fKt sn]hdf !@ xhf/eGbfa9L ljBfyL{ cWoog/t 5g\ . To:t}x/]s jif{ % xhf/ ljBfyL{ egf{ x'g]u/]sf 5g\ . If]qLotfsf] cjwf/0ffdfv'n]sf] of] ljZjljBfnon] y'k|} gof“ljifosf kf7Øqmd ljsf; u/]sf] 5 .…ljZjljBfnon] Jofjxfl/s lzIffk4ltnfO{ c“ufn]sf] 5,Ú ljZjljBfnosflgldQ k/LIff lgoGqs O{Zj/rGb|aflgof“ eG5g\— …ljZjljBfnon] g]kfnLhLjgz}nL ;'xfp“bf ] ljifosfkf7Øqmddf cWofkg u/fp“b} cfPsf]5 .Ú lgldQ k/LIff lgoGqsaflgof“sf cg';f/ gof“ ljZjljBfnoePsfn] k|rf/–k|;f/sf] sdL eP klgljZj–ljBfnoaf6 pTkflbt hgzlQmcj;/ gkfPsf] eGg] ;'lgPsf] 5}g ./f]huf/d"ns ljifodf kf7Øqmd tof/u/]sfn] oxf“sf pTkfbg ahf/df;lhn} vkt x'G5g\ .

ljZjljBfno :yfkgf ePkl5gof“ ljifosf kf7Øqmd;“u} ;DaGwgsf];+Vof a9] klg of] ljZjljBfnon]u'0ffTds clej[l4df Wofg lbPsf]kfO“b}g . o;sf] k|ToIf pbfx/0f,clxn]sf] 36\bf] ;DaGwg klg xf] .s'g} a]nf ! ;oeGbf a9L sn]hn];DaGwg lnPsf]df clxn] Tof] ;+Vof** df k'u]sf] 5 . of] ljZjljBfnosf]csf]{ crDdsf] kf6f] klg 5 . Tof] xf],;f/ ¿k Pp6} ePsf km/s ljifosfkf7Øqmd . ljZjljBfnon] ;DaGwglbPsf km/s sn]hn] km/s gfddfPp6} kf7Øqmddf cWofkg u/fpg]u/]sf 5g\ . To;sf nflu pgLx¿n]cfkm}+n] tof/ kf/]sf] kf7ØqmdljZjljBfnoaf6 kfl/t u/fPsf 5g\ .To;kl5 pQm kf7Øqmd cWofkgu/fpg] Ps dfq sn]h eg]/ k|rf/ug{ sn]hx¿ kl5 kb } { gg \ .pbfx/0f, sn]h ckm hgf{lnHdPG8 df; sDo'lgs];g / ;]km8{sn]hn] Pp6} kf7Øqmd eGg ldNg]b'O{j6f km/s kf7Øqmddf cWofkgu/fp“b} cfPsf 5g\ . of] dfldnfdfcGo sn]h klg kl5 5}gg\ .

k"jf {~rn ljZjljBfnon]g]kfnd} klxnf] k6s ljleGg ;+sfodfgof“–gof“ ljifo leœofPsf] xf],h;cg';f/ /f]huf/d'vL lzIffsf]cjwf/0ffcg'¿k ljZjljBfnon]ahf/df cfjZos kg]{ hgzlQmdfs]lGb|t /x]/ kf7Øqmd tof/ kf/]sf]5 . lqe'jg ljZjljBfnosf] t'ngfdfof] ljZjljBfnosf] z'Ns s]xL dx“uf]5, t/ z'NseGbf klg k9fOsf]:t/LotfnfO { dxŒj lbOPsf ]ljZjljBfnosf ] lhls/ 5 .ljZjljBfnon] z}lIfs kf7ØqmddfIf]qLotfnfO{ klg dxŒj lbPsf] 5 .ef}uf]lns Pj+ hftLo lx;fan]ljljwtf ePsf] xfd|f] d'n'ssf nfluljleGg If]qdf hgzlQm k"lt{ ug{k|efjsf/L e"ldsf v]Ng] bfaLljZjljBfnosf] 5, h;cg';f/ of]ljZjljBfnocGtu{t Jofkfl/sJoj:yfkg, vfB lj1fg, b'Uw tyfdf;' k|ljwL, jg tyf afnL lj1fg,kz' lj1fg, d]l8sn, sDKo'6/ ;fOG;,;"rgf k|ljlw cflb kf7ØqmddfcWofkg u/fOG5 . lgldQ k/LIff

lgoGqs aflgof“sf cg';f/ cf}Bf]luscg';Gwfg, lrof, d;nf, hl8a'6L,kmnkm"n, t/sf/Lh:tf gub] afnL,cuf{lgs kmfld{ª, k|fs[lts ;|f]t–;fwgtyf jftfj/0fLo lj1fgnufotsfkf7Øqmd tof/ eP klg oL ljifodfcWofkg k|f/De ePsf] 5}g .ljZjljBfnon] ;a} txsf sfo{qmddfcg';Gwfgd'vL cWoognfO{ k|fyldstflbPsf] 5 . cg';Gwfgs} nflu df]/ªsf]

uf]7ufp“l:yt * ;o lj3fxf hUufpkof ]u ug] { ljZjljBfnosf ]bL3{sfnLg of]hgf 5 . ljZjljBfnon]uf ]7ufp “sf ] pQm hldgnfO {cg';Gwfgsf nflu pkof]u ug]{ /Toxf“ s[lif Pj+ jglj1fgsf] cWoog–cWofkg k|f/De ug]{ of]hgf agfPsf]5 . To;sf nflu hl8a'6L v]tL k|f/Dee};s]sf] 5 . ljZjljBfnosf] s]Gb|Losfof{no klg ;f]xL :yfgdf ;fg]{of ]hgf eP klg xfn;Dd of]ljZjljBfno lj/f6gu/d} 5 .k|fWofks aflgof“sf cg';f/ s]Gb|Losfof{nosf nflu lgdf{0fsfo{ klgnueu k"/f ePsf] 5 .;+sfo / ljifo

k|foM ljifodf ^ dlxg] ;]d]:6/k|0ffnLcGtu{t kf7Øqmd ;~rfngu/]sf] of] ljZjljBfnon] s]xL ljifodfjflif{s tyf b"/ lzIff k|0ffnLcGtu{tkf7Øqmd pknAw u/fPsf] 5 .ljZjljBfnon] lj/f6gu/df cfkm\g}tLgj6f cf+lus SofDk; ;~rfngu/]sf] 5 . lgldQ k/LIff lgoGqsaflgof“sf cg';f/ OlGhlgol/ªSofDk;df sDKo'6/, On]S6«f]lgS; PG8sDo'lgs];g, Aofrn/ ckm sDKo'6/PlKns];g -aL;LP_ / Aofrn/ ckmOGkm/d];g 6]Sgf]nf]hL -aLcfO{6L_,Joj:yfkg SofDk;df Aofrn/ ckmlahg]; P8ldg]:6«];g -aLaLP_, df:6;{ckm lahg]; P8ldg]:6«];g -PdaLP_/ dfgljsL ;+sfodf hg;+Voftyf u|fld0f ljsf; kf7ØqmddfcWofkg u/fOG5 .

ljZjljBfnon] lbPsf ]hfgsf/Lcg';f/ leGg–leGg;+sfocGtu{t tn pNn]lvt z}lIfs

PdaLaLP;df wf]sfk"jf{~rn ljZjljBfnon] of] jif{ klg PdaLaLP;sf sIff ;~rfng

ug{ ;s]g . ljZjljBfnon] tLg jif{cl3 cfkm\g} cf+lus SofDk;dfkm{t PdaLaLP; ;~rfng ug]{ eg]/ cfj]bg dfu u/]sf] lyof] .To;kl5 k|j]z k/LIff lnP/ 5gf}6df k/]sf ljBfyL{x¿sf] gfd;d]t;fj{hlgs ul/of], t/ PdaLaLP;sf] sIff ;~rfng x'g ;s]g .sf];L c~rn c:ktfnnfO{ lzIf0f c:ktfnsf ¿kdf k|of]u ug]{ of]hgfa'g]sf] ljZjljBfnonfO{ g]kfn d]l8sn sfplG;nsf] lgb]{zgn] cj/f]wk'¥ofPsf] atfOPsf] lyof] . sfplG;nsf] lgodcg';f/ ljZjljBfnon]PdaLaLP; ;~rfng ug{ cfkm\g} c:ktfn v8f ug'{kYof]{, t/ k};fsf]cefj ePsfn] ljZjljBfno clxn] klg c:ktfn ;~rfng ug{ c;dy{5 . To;a]nf cfkm\g} cf+lus SofDk; k|f/De u/]/ dfq cGonfO{;DaGwg lbg] atfp“b} gf]an c:ktfn lj/f6gu/nfO{ klg PdaLaLP;;~rfngsf lglDt ;DaGwg lbOPsf] lyPg . ljZjljBfnon] eljiodfcfkm\g} c:ktfn :yfkgf u/]/ PdaLaLP;sf sIff ;~rfng u/] klgtLg jif{cl3 k|j]z k/LIffdf 5gf}6 ePsf ljBfyL{sf] xsdf eg] 7"nf]cGofo ePsf] 5 . of] Ps lsl;dsf] ck/fwh:t} ePsf] 5,ljZjljBfno;“u ;DalGwt Ps kbflwsf/Ln] gfd pNn]v gug]{ ;t{dfeg]– ljZjljBfnoh:tf] ul/dfdo ;+:yfn] ljBfyL{sf] eljiodfly g}v]naf8 x'g] u/L o; k|sf/sf] Jojxf/ ug'{x'“b}g .

sfo{qmdnfO{ ljZjljBfnon] kfl/tu/]sf] 5, h;dWo] sltko ljifodfcWofkg ;'? e};s]sf ] 5}g .ljZjljBfnon] &# j6f ljifodfkf7Øqmd tof/ kf/] klg ^% j6fsfo{qmd dfq ;~rfng e}/x]sf] lgldQk/LIff lgoGqs aflgof“ atfp“5g\ .

lj1fg tyf k | ljlw;+sfocGtu{t :gfts txdf $ jif]{OlGhlgol/ªdf sDKo'6/, l;len,On]S6«f]lgS; PG8 sDo'lgs];g,

afof]d]l8sn, HofldtLo tyf e"–; | f ] t Joj:y fkg , % j i f ] {cfls{6]Sr/ ljifo 5g\ .o;}u/L # jif]{ Jofrn/ ckm sDKo'6/PlKns];g -aL;LP_, ! jif]{ aL;LPcg;{, ! jif]{ kf]:6 Uo|fh'P6

l8Knf]df Og sDKo'6/ PlKns];g, $jif]{ OGkmd]{;g 6]Sgf]nf]hL

-aLcfO{6L_, Pu|LsNr/, afof]s]d]:6«L,afof]6]Sgf]nf]hL, aL6]s -km'8_, la6]s

sn]hn] cfkm}+ sf];{ lgdf{0f ug]{ ls <k"jf{~rn ljZjljBfno;“u ;DaGwg lnPsf sn]hx¿n] cfkm}+n]

kf7Øqmd lgdf{0f u/]/ cWofkg u/fpg ;S5g\ . ljZjljBfnon] sn]hn]tof/ kf/]sf kf7ØqmdnfO{ ;lhn} kf; ul/lbg] ePsfn] sn]hn] gof“zLif{s /fv]/ kf7Øqmd lgdf{0f ug{ ;S5g\ . olb p:t} k|sf/sf] csf]{kf7Øqmd ;~rfngdf eP klg ljZjljBfnon] To;sf] dtna g} g/fvLsn]hsf] k|:tfljt kf7Øqmd kf; ul/lbG5 . To;f] ePsfn] sn]hx¿n]of] kf7Øqmd d]/f]df dfq 5 eg]/ ljBfyL{nfO{ cfslif{t ug{ ;S5g\ . of]/fd|f] cj;/ ePsfn] ;DaGwg lnPsf ;a} sn]hn] o;nfO{ pkof]u ug{;S5g\ . Pp6f pbfx/0f tn k|:t't ul/Psf] 5 .

lxdfno x\jfO6 xfp; sn]hn] gof“ ljifo eg]/ ‘aL–6]safof]6]Sgf]nf]hL’ ljifodf 5 dlxgfcl3 egf{ lnPsf] lyof] . of] sfo{qmdljZjljBfnodf k|:tfj g} gu/L x\jfO6 xfp;n] ;~rfng ug]{ lgwf]ul/;s]sf] lyof] . ha ljBfyL{ egf{ lnOof], Tolta]nf ljZjljBfnosfs]xL kbflwsf/Ln] o;f] gug{ x\jfO6 xfp;nfO{ hfgsf/L u/fPsf lyP,t/ sn]hn] To;sf] dtna} gu/L cWofkgsfo{ k|f/De u¥of] . ;]d]:6/k|0ffnLcGtu{tsf] of] kf7Øqmddf ljBfyL{n] 5 dlxgf cWoog ul/;s]kl5k/LIff lng] a]nf e};s]sf] lyof] . cGttM ljZjljBfnon] x\jfO6 xfp;n]ljsf; u/]sf] kf7ØqmdnfO{ kf; u¥of] .

;/;tL{ x]bf{ g} crDd nfUg] of] k|0ffnLn] ljZjljBfnosf]Joj:yfkgs:tf ] 5, k 'li6 x 'G5, lsgeg] kf7Øqmd ljsf;ljZjljBfnocGtu{tsf s]Gb|Lo ljefu Pj+ ljifo ;ldltn] u5{g\ . To;f]t k"jf{~rn ljZjljBfnodf s]Gb|Lo ljefu, ;+sfo ;~rfngdf cfpg;s]sf 5}gg\ . ljZjljBfno kbflwsf/Lx¿sf cg';f/ lj/f6gu/dfuP/ Go"g tnadf sfd ug{ k|fl1s JolQmTjx¿ tof/ gx'g'n] o;n]ljZjljBfnosf] cjwf/0ffdf sfd ug{ g;s]sf] xf] .

af“sL k[i7 @) df

Page 8: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 *

km];g l8hfOlgª cWofkg x'g] sn]h tyf OlG:6Ro'6x¿gd'gf sn]h ckm km];g 6]Sgf]nf]hL

gd'gf sn]h ckm km];g 6]Sgf]nf]hLn] clxn];Ddb'O{j6f ;d"xdf u/]/ @@ hgf km];g l8hfOgsfhgzlQm pTkfbg ul/;s]sf] 5 . tL hgzlQm :jb]zLtyf ljb]zL ahf/df ;lhn} vkt ePsf 5g\ .lj=;+= @)%( df :yfkgf ePsf] of] sn]hn] k"jf{~rnljZjljBfnosf] ;DaGwgdf km];g l8hfOgdf tLgjif]{:gfts txsf] sfo{qmd ;~rfng u/]sf] 5 . g]kfnLljZjljBfnosf] ;DaGwg lnP/ ;~rfng ePsf] of]dfq Ps sn]h xf] .

:gfts tx cGtu{t klxnf] ;d"xdf ,̂ bf];|f];d"xdf ! ,̂ t];|f] ;d"xdf @%, rf}yf] ;d"xdf !% tyfkf“rf}+ ;d"xdf %) hgf ljBfyL{ egf{ ePsf lyP eGb}efO; lk|lG;kn >]i7 eG5g\– …tYof+s x]bf{ tn–dflyeP klg ut jif{nfO{ cfwf/ dfGg] xf] eg] cfsif{0f a9\b}uPsf] k|:6 x'G5 .Ú sn]hn] Pp6f sIffdf a9Ldf @%ljBfyL{nfO{ /fv]/ cWofkg u/fpg] u/]sf] 5 . k|df0fkqtx tyf Kn; 6'df h'g;'s} ljifo lnP/ pQL0f{ ljBfyL{n]of] ljifo cWoogsf nflu cfj]bg lbg ;S5g\ .

lk|lG;kn 1fgLzf]ef t'nfw/ elG5g\– g]kfnLljZjljBfnosf] ;DaGwgk|fKt ;+:yfaf6 l8u|L xfl;nug]{ ljBfyL{sf lglDt of] Ps dfq dfWod sn]hxf] . ljZjljBfnocGtu{tsf] ljifo ;ldltn] tof/kf/]sf] z}lIfs sfo{qmd / k|0ffnLcg'¿k sn]hn] bIfk|fWofksdfkm{t cWofkg u/fp“b} cfPsf] 5 . sn]hn]l;l6Ole6Lsf] ;DaGwgdf k|df0fkq txdf klg km];gljifosf] z}lIfs kf7\oqmd ;~rfng ug]{ of]hgfagfPsf] 5 . of] jif{ Ps ;o hgf ljBfyL{ egf{ lng]nIo agfPsf] of] sn]hn] :gfts txsf] km];gl8hfOlgª sfo{qmddf :s]lrª, 6]S;6fOn ufd]{G6,6«]lkª–u|]leª, dr]{G6fOlhª, lk|lG;kn ckm Dofg]hd]G6,km];g dfs]{l6ª cflb zLif{sdf cWofkg u/fp“b} cfPsf]5 . >]i7sf cg';f/ tLg jif{sf 5j6f ;]d]:6/dWo]klxnf] ;]d]:6/df dfyL pNn]lvt zLif{sdf cfwf/e't1fg, To;kl5sf bf];|f], t];|f], rf}yf] / kf“rf}df lj:t[t1fg Pj+ 5}7f}+ ;]d]:6/df ljBfyL{s} ;lqmotfdf a[xt\km];g ;f] cfof]hgfsf sfo{qmd /flvPsf] 5 .

n8{ a'4 Ph's];g kmfpG8];gl;lSsd dl0fkfn ljZjljBfno, ufGtf]ssf]

;DaGwg lnP/ n8{ a'4 Ph's];g kmfpG8];gcGtu{tsf]sn]h km/ k|f]km];gn :6l8hn] km];g l8hfOlgªdftLgjif]{ :gfts txsf] sfo{qmd ;~rfng u/]sf] 5 .…of] jif{ xfd|f] klxnf] ;d"x ahf/df lgSn“b}5,Ú sn]hsfk+sh hfnfg eG5g\– …;}4flGts tyf Jofjxfl/s b'j}k4ltaf6 cWofkg u/fOg] xfd|f] sn]hsf] z}lIfskf7\oqmd u'0f:t/Lo / cGt/f{li6«o :t/sf] ePsfn]ljBfyL{sf] cfsif{0f a9\b} uPsf] 5 .Ú k|df0fkq txtyf Kn; 6' pQL0f{ ;a} ;+sfosf ljBfyL{n] km];gl8hfOlgªsf] of] kf7\oqmddf lzIff xfl;n ug{ ;S5g\ .

sn]hn] ljBfyL{sf] Ifdtf clej[l4sf nflu km];g;f]h:tf Jofjxfl/s kIfnfO{ Wofg lbPsf] hfnfgn]atfP . of] ljifo cWoog ug]{ ljBfyL{n] ljZjljBfnon]lgwf{/0f u/]sf] z}lIfs Sofn]G8/cg';f/ ef/tLob"tfjf;df k/LIff lbg'kg]{ x'G5 . hfnfgsf cg';f/tLgjif]{ of] kf7\oqmddf !% j6f l:6«ddf /x]/ ljBfyL{nfO{cWofkg u/fOG5 . of] sfo{qmdcGtu{t ljBfyL{n] ufd]{G6Dofg'km\ofSrl/ª, dr]{G6fOlhª, lkmgflG;on PG8Dofg]hd]G6 PsfpG6, dfs]{l6ª PG8 P8\e/l6hd]G6,k|f]8S;g Dofg]hd]G6, O–sd;{, OG6«f]8S;g 6' 6]S;6fOn,ofg{ qmfkm\6, On]d]G6 ckm l8hfOg, Kof6g{ d]lsª,P8efG; dN6L ldl8of, c6f] Sof8 cflb zLif{sdfcWoog u5{g\ .

^ j6f ;]d]:6/df kf“rj6f ;]d]:6/ sDKo'6/PlKns];G; a];df /x]/ cWofkg u/fOg] hfnfgn]atfP . xfdL a'l6s vf]Ng] hgzlQm pTkfbgdfdfq s]lGb|t /x]/ lzIff k|bfg ub}{gf}+ eGb} hfnfgeG5g\– …xfd|f] pTkfbg ufd]{G6 Joj:yfks, km];gds{G6fOlhª, km];g hgf{ln:6, km];g P8\e/l6hd]G6Joj:yfksnufotsf If]qdf hfg ;Ifd x'g\ eGg]tkm{s]lGb|t 5f}+, a'l6s vf]Ng' eg]sf] pgLx¿sf] clGtdljsNk xf] .Ú g]kfnd} cGt/f{li6«o :t/sf] l8u|Lxfl;n ug{ ;lsg] of] sf];{sf] cWoogkl5 h'g};+sfodf klg :gftsf]Q/ tx cWoog ug{ ;lsg]5 .n8{a'4n] tLg jif{sf] of] kf7\oqmd cWoogsf nflu@ nfv @@ xhf/ ?k}of“ z'Ns nfUg] atfPsf] 5 .

cfO{O{;L, afuahf/g]kfnd} klxnf] k6s cfO{O{;Ln] ;g\ !((& df

km];g l8hfOg;DaGwL k|f]km];gn sf];{df cWofkgk|f/De u/]sf] xf] . cfO{O{;LsL lgb] {zs z}nhfclwsf/Ln] ;fKtflxsnfO{ elgg\– oxf“af6 pTkflbthgzlQmn] ;~rfng u/]sf ^$ j6f a'l6s / @& j6fl8hfOg/ 6]n;{n] o;nfO{ k'li6 u5{ .Ú

lgb]{zs clwsf/Lsf cg';f/ d'Vo sfof{nolbNnLn] lgdf{0f u/]sf] z}lIfs sfo{qmdcGtu{t tflnd;~rfng x'g] ePsfn] of] sf];{ cGt/f{li6«o :t/sf]5 . cfO{O{;Ln] Psjif]{ l8Knf]df / b'O{jif]{ P8efG;l8Knf]df Og km];g l8hfOlgª sf];{ pknAw u/fPsf]5 . h'g sf];{cGtu{t l8hfOg, :s]r, 6]S;6fOn,ODa|f]O8/L, Kof6g{ d]lsª, ufd]{G6 sG:6«S;g, qmf]dfy]/fkL, Hj]n/L l8hfOlgª, sDKo'6/ a]; 6'sf Sof6PlKns];g nufotdf ljBfyL{nfO{ 1fg k|bfg ul/G5 .lgb]{zs clwsf/L elG5g\– …cfO{O{;Laf6 Ps jif{sf]sf];{ u/]sf ljBfyL{n] qm]l86 6«fG;km/cGtu{t $^j6f /fi6«sf z}lIfs ;+:yfdf bf];|f] jif{b]lv Ps]8]ldssf];{ xfl;n ug{ ;S5g\ .Ú

cfO {O {;L cfkm } +n ] klg a]nfotsf] PsljZjljBfnosf] ;DaGwg lnP/ sn]h ;~rfngug]{ of]hgf agfPsf] 5 . ;DejtM csf]{ jif{b]lvz}lIfs of]Uotf xfl;n ug{ ;Sg] sIff ;~rfngx'g] clwsf/Ln] atfOg\ . cfO{O{;Laf6 tflnd lng]ljBfyL{n] cfO{O{;L lbNnL / cd]l/sfsf] 6'sf Sof6b'O{j6f OlG:6Ro'6sf] ;l6{lkms]6 k|fKt ug{ ;S5g\ .g]kfnL ahf/ ;'xfp“bf] z'Ns lgwf{/0f u/]sf] of]OlG:6Ro'6n] Jofjxfl/s l;sfO k4ltsf x/]s kIfnfO{;d]6]sf] 5 . cfO{O{;Ln] kf]v/f, a'6jn, jL/uGh, hgsk'/dfklg zfvf sfof{no lj:tf/ u/]sf] 5 .

nvf}l6of OlG:6Ro'6 ckm cf6{PG8 l8hfOg, s'kG8f]n

ef/tsf ] sf ]nsftf l:yt nvf } l6ofOlG:6Ro'6sf] zfvfsf ¿kdf ;g\ !((& df :yflktof] z}lIfs ;+:yfn] klg clxn];Dd y'k|} bIf hgzlQmpTkfbg ul/;s]sf] 5 . g]kfndf km];g lzIffpknAw u/fpg] k|f/lDes z}lIfs ;+:yfdWo] Psnvf}l6ofsf clwsf+z pTkfbgn] /f]huf/ kfPsf5g\ . …xfd|f w]/} ljBfyL{ :j/f]huf/ ag]sf 5g\,ÚOlG:6Ro'6sf s]Gb|Lo lgb] {zs d's'Gbs'df/ >]i7eG5g\– …TolQs} dfqfdf pgLx¿n] c¿nfO{/f ]huf/ k|bfg ug] { ;fdYo{ klg /fV5g\ .Úx / ]s j i f { ! ;o ljB fy L { n f O { k m ] ;gl8hfOlgª;DaGwL sf];{ u/fp“b} cfPsf] of];+:yfn] sd z'Nsdf u'0f:t/Lo lzIff k|bfgu/]sf] atfPsf] 5 . >]i7sf cg';f/ x/]s sIffdf!) hgfeGbf a9L ljBfyL{ /flv“b}g, To:t} cWofkgu/fpg] lzIfsx¿sf] ;d"x klg bIf 5 .

nvf}l6ofn] 5dlxg] a]l;s sf];{, Psjif]{l8Knf]df / b'O{jif]{ cg;{ l8Knf]df sf];{ pknAwu/fPsf] 5 . cfGtl/s k|lt:kwf{, km];g ;f]sf]cfof]hgfh:tf s'/fnfO{ Wofg lbOPsf] OlG:6Ro'6n]atfPsf] 5 . tflnd lng] ljBfyL{nfO{ k|lzIffyL{sf¿kdf a'l6sx¿df k7fP/ sfd l;sfpg]h:tfJofjxfl/s l;sfO{ k4ltnfO{ OlG:6Ro'6n] cufn]sf]>]i7 atfp“5g\ . OlG:6Ro'6n] b'j} sf];{ ug{sflglDt Go"gtd\ P;Pn;L pQL0f{ ljBfyL{nfO{ dfqegf{ lng] u/]sf] 5 . xfn;Dd # ;oeGbf a9LljBfyL{ pTkfbg ul/;s]sf] nvf}l6ofn] % hgfljBfyL{af6 cfkm\gf] ofqf k|f/De u/]sf] lyof] .

cfO{PgcfO{Pkm8L, nflhDkf6ef/tsf] cfO{PgcfO{Pkm8L -OG6/g];gn

OlG:6Ro'6 ckm km];g l8hfOlgª_ sf] g]kfnzfvfsf ¿kdf ;g\ @))^ df nflhDkf6df :yfkgfePsf] of] OlG:6Ro'6df xfn ^) hgf ljBfyL{n]sf];{ xfl;n ul//x]sf 5g\ .

ef/tsf] rl08u9l:yt d'Vo sfof{non] tof/u/]sf] cGt/f{li6«o :t/sf] of] sf];{ u/]sf ljBfyL{ahf/df ;lhn} vkt x'g] OlG:6Ro'6sf Dofg]h/;dL/ kf}8]n atfp“5g\ . xfd|f] sf];{ pTs[i6 5 eGb}Dofg]h/ kf}8]n eG5g\– …l;sfO k4lt klg /fd|f] /Jofjxfl/s ePsfn] ljBfyL{n] cfkm}+ klg :j/f]huf/l;h{gf ug{ ;S5g\ .Ú ef/tdf alnof] ¿kdf :yflktof] ;+:yfsf Toxf“ ! ;o ^) zfvf /x]sf] kf}8]natfp“5g\ . OlG:6Ro'6 z}lIfs :t/Lotf v:sgglbg ;do–;dodf oxf“sf lzIfsx¿nfO{ d'Vosfof{nosf lzIfsx¿af6 …l6lrª d]yf]8Ú tflndpknAw u/fOG5 . OlG:6Ro'6n] P;Pn;L pQL0f{sfnflu Psjif]{ k|f]km];gn / Kn; 6' pQL0f{sf nflub'O{jif]{ P8\efG; sf];{ u/fp“b} cfPsf] 5 .

Jofjxfl/s 1fg, u'0f:t/Lo lzIff, bIf lzIfs,3/fo;L jftfj/0f OlG:6Ro'6sf] ljz]iftf /x]sf]kf}8]nn] atfP . sf];{cg';f/sf] lkmN8 lelh6,l8hfOg/ sG6]:6, ha Kn];d]G6sf] Joj:yf,k | lzIffyL {sf ¿kdf a'l6sx¿df sfd ug] {cj;/h:tf ;'ljwf of] OlG:6Ro'6n] ljBfyL{nfO{pknAw u/fPsf ] 5 . lgs6 eljiodf g }ljZjljBfnoaf6 ;DaGwg lnP/ of]Uotf xfl;nug]{ z}lIfs sfo{qmd nfu" ug]{ of]hgf agfPsf]cfO{PgcfO{Pkm8Ln] cd]l/sfsf] n; PGhn; l8hfOgPs]8]dL -nf8f_ tyf O6nLsf] ldnfgl:ytcfOPdaL;“u ;DaGw lj:tf/ u/]sf] 5 .

cfO{cfO{Pkm6L, s'kG8f]n;g\ @))% df g]kfndf zfvf lj:tf/ ePsf]

ef/tsf] cfO{cfO{Pkm6L -OG6/g];gn OlG:6Ro'6 ckmkm];g 6]Sgf]nf]hL_ df xfn $) hgf ljBfyL{n]sf];{ xfl;n ul//x]sf 5g\ . !) hgf ljBfyL{af6k|f/De ePsf] cfO{cfO{Pkm6Ln] cGt/f{li6«o :t/sf]Jofj;flos sf];{ pknAw u/fPsf] atfPsf] 5 .OlG:6Ro'6n] P;Pn;L pQL0f{sf nflu Psjif]{k|f]km];gn tyf Kn; 6' pQL0f{sf nflu b'O{jif]{ P8\efG;sf];{df tflnd k|bfg ub}{ cfPsf] OlG:6Ro'6sflzIfs ceo s0f{n] atfP .

ljZje/ &) j6f zfvf lj:tf/ u/]sf]cfO{cfO{Pkm6Lsf] ;l6{lkms]6k|fKt JolQmn] ljZjdf hxf“/f]huf/ kfpg ;Sg] s0f{sf] lhls/ lyof] . s0f{sfcg';f/ OlG:6Ro'6n] km];g l8hfOlgª, OG6]l/o/l8hfOlgª / Hj]n/L l8hfOlgªsf sf];{df cWofkgub}{ cfPsf] 5 . …xfd|f] b'O{ jif{sf] kf7\oqmd :gftstxsf] kf7\oqmd;“u ldNbf] 5, lzIfs s0f{ eG5g–…To;}n] oxf“af6 Ps jif{ cWoog ul/;s]sf ljBfyL{n]sn]hsf] :gfts txsf] bf];|f] jif{df ;lhn} qm]l866«fG;km/ kfPsf 5g\ .Ú cfO{cfO{Pkm6Ldf Ps jif{sf]sf];{ u/]sf ljBfyL{n] l;lSsd dl0fkfn ljZjljBfnosf];DaGwg k|fKt n8{ a'4 Ph's];g kmfpG8];gsf] :gftstxsf] bf];|f] jif{df ;f]em} egf{ kfpg] Joj:yf klg 5 .

s0f{sf cg';f/ To;sf nflu ljBfyL{n] klxnf];]d]:6/sf] k/LIff glbP klg bf];|f] ;]d]:6/ gk9L;Lw} k/LIff lbg'kg]{ x'G5 . ljBfyL{nfO{ Jofjxfl/sk4ltaf6 1fg k|bfg ug{ OlG:6Ro'6n] ljleGg;dodf km];g ;f]sf] cfof]hgf klg ub}{ cfPsf]5 . OlG:6Ro'6n] cfkm"n] clxn];Dd pTkfbg u/]sf]hgzlQm k|foM z}lIfs of]Uotf xfl;n ug{ :jb]zLtyf ljb]zL sn]hdf egf{ ePsf] pNn]v u¥of] .

Page 9: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007;fpg @%, @)^$ (

w]/} /fhgLltsdL{sf] 6fpsfsf] df]n tf]lsPsf] Oltxf; 5 g]kfndft/ Ps gfosn] cfkm\gf] cg'xf/sf] df]n b'O{ nfv eg]/ ;fj{hlgsu/]sf 5g\ . tL gfos x'g\ ef]h/fh e§ pkm{ lj/fh e§ .

s'/f rnlrq …af6'nLÚ sf] ;'l6ªsf] xf] . ;'l6ªdf d]sckDofgn]lj/fh e§sf] cg'xf/ uf]/f] agfpg] of]hgf agfP . o; qmddfd]sckDofgn] pgsf] cg'xf/ ;kmf ug{ kfgLn] d'v wf]Olbg yfn] .em§ lj/fhn] ;f]w]– of] s:tf] kfgL xf] efO < d]sckDofgn] 8/fO{–8/fO{ eg]5g\– wf/fsf] kfgL xf] bfO . wf/fsf] kfgL eGg] zAb v;]sf]dfq s] lyof], lj/fh k8\lsxfn]– t}+n] s] ;f]r]sf] 5;\ < hf, ldg/njf6/ lnP/ cfOh . pgn] yk]– efO, of] rfgr'g] cg'xf/ xf]Og, of] tb'O{ nfvsf] cg'xf/ xf] . To;}n] cln Wofg lbg' . lj/fhsf] r]tfjgLkl5cflQ+b} d]sckDofgn] pgsf] cg'xf/ ldg/n jf6/n] wf]OlbP .

of] ;dfrf/ kl9;s]kl5 ;a}nfO{ r]tgf eof– b'O{ nfv kfl/>ldsk'u]kl5 ldg/n jf6/n] cg'xf/ w'g'k5{ .

t'n;L l3ld/] btf{df dfq}rnlrq lgdf{tf ;+3sf cg';f/

jl/i7 lgb] {zs t'n;L l3ld/]nfO{lgb]{zs agfP/ rnlrq …b]zb]lvljb]z;DdÚ btf{ ul/Psf] lyof], t/btf{kl5 l3ld/]sf] gfd x6fP/ Toxf“lgdf{tfn] cfkm\g} gfd /fv]sf 5g\ /lgdf{tfn] g} Tof] rnlrq lgb]{zgul/;s]sf 5g\ .

;kmn rnlrq …bk{0f 5fof“Ú kl5t'n;L l3ld/]åf/f lgb]{lzt b'O{ rnlrq…nxgfÚ / …b'O{ lsgf/fÚ bz{sljxLgag] . To;kl5 l3ld/]n] csf]{ rnlrqkfPsf 5}gg\ jf u/]sf 5}gg . lgdf{tfefO >j0f l3ld/] afx]s pgnfO{lgb]{zs agfpg c¿n] lxDdt u/]sf]b]lv“b}g . gDj/ jfg lgb]{zssf] ku/Lle/]sf l3ld/]n] lsg lgdf{tf kfO/x]sf5}gg\ < Tof] pg}n] hfg"g\, t/…b]zb]lv ljb]z;DdÚ df pgsf]gfd btf{ ug]{ / kl5 x6fpg]sfd s;n], lsg, s;/L u/] <To;df rflx+ ;a}sf] rf;f] 5 .

rnlrqdf kl5Nnf] k6s lgs} UNofd/; ¿kdfk|:t't e}/x]sL] gflosf c?l0fdf nD;fnn] kf“r jif{kl5ldl8ofnfO{ …:s'k Go'hÚ lbg] 3f]if0ff u/]sL l5g\ . Psrnlrqsf] ;'l6ªsf qmddf ldlg:s6{ nufP/ gflr/x]sLc?l0fdfnfO{ lh:Sofp“b} ;~rf/sdL{x¿n] ;f]w]sf lyP–…ca t cfdf x'g] a]nf ePg / <Ú c?l0fdfn] ;xh x'“b}elgg\– …ca kf“r jif{ kVg'xf];\, d tkfO{+x¿nfO{ :s'kGo'h lbG5' .Úljjflxt} eP klg cfdfsf] k|;+u sf]6\ofp“bfo'jtLx¿ nhfp“5g\, t/ c?l0fdfn] ;~rf/sdL{sf]lh1f;fnfO{ :jfefljs ¿kdf ln“b} To;f] elgg\ . kf“r jif{rnlrqd} dl/xQ] u/]kl5 c?l0fdfn] To;kl5 eg] lzz'hGdfP/ 3/ u[x:yLd} /dfpg] of]hgf agfPsL l5g\ .cfdf x'g'cl3 g} slnp8sL :6f/ x'g] rfxgf pgsf] 5 .c?l0fdfnfO{ rnlrqdf sfd ug{ clxn] EofO{–gEofO{5 . sfdsf] rfk a9]kl5 5fg]/ dfq} rnlrqdf clegoug{ yfn]sf] bfaL ug]{ c?l0fdfsf] Jo:ttf ljjfxkl5lgs} a9\g'df 3/–kl/jf/ / >Ldfg\sf] ;xof]us} sf/0f xf]klg eGg pgL kl5 klb{gg\ . clg g/]z bfO -kf}8\ofn_sf] laxfg 3/df lng cfpg] / ;f“em k'¥ofpg] d]xgt /lx/f] xf]G8f l;8L xG8«]8 df]6/;fOsnnfO{ rflx“ …Yofª\So'ÚeGg' kb}{g, c?l0fdfhL <

dMdM Jofkf/L zld{nf

rnlrqdf sfd gkfPkl5 cleg]qL zld{nf dNn cr]n Jofkf/–Joj;folt/ nfu]sL l5g . sfnf]k'nl:yt cfkm\g} 3/ 5]pdf /]l8d]8 ddJofkf/ ;'? u/]sL zld{nf Jofkf/af6 ;Gt'i6 l5g\ . …cfkm\g} nufgLdf;'? u/]sf] Jofkf/af6 /fd|} cfDbfgL 5 . klxNo} ug{ kfPsf] cem /fd|f]x'g] /}Ú5,Ú pgn] elgg\ . cfDbfgLsf ;fy} ;do s6fpg klg ;lhnf] x'g]ePsfn] Jofkf/ ;'? u/]sf] atfpg] zld{nf cfddlxnf k'?ifx¿af6x]lkPsf] cj:yfdf dlxnfx¿n] cfkm\g} nflu s]xL ug'{k5{ eGg] dfGotf/flV5g\ . 3/ rnfpg uf¥xf] geP klg cfkm“}n] sfd u/]kl5 kl/jf/sf]cfly{s ef/ Aofn]G;df cfpg] pgsf] syg 5 . To;f] t zld{nfcfddlxnfnfO{ klg cfkm"h:t} cfTdlge{/ x'g cfu|x ul5{g\ . pgsf]dd Jofkf/ klg c¿sf] t'ngfdf leGg 5 . o:tf] /]l8d]8 dd sf7df8f}+sf7"nf l8kf6{d]G6 :6f]/x¿n] vl/b ug]{ u/]sf 5g\ . /]l8d]8 dd / ;;]hsLJofkf/L zld{nfsf] rnlrqk|ltsf] df]x eg] ;]nfPsf] 5}g . /fd|f] e"ldsf kfP h;/Lklg ;do lgsfNg] s'/f atfpg] zld{nf Jofkf/ t 6fOd kf;sf nflu dfq} xf]elG5g\ . bLks /fodfemLsf] gof“ rnlrqdf cg'aGw e};s]sL zld{nf lrQa'em\bf]e"ldsf gkfP;Dd sfd gug]{ atfp“l5g\ eg] cfkm+}n] rnlrq agfpg]of]hgf eg] pgn] yf“tL /fv]sL l5g\ .

u'?af6 kLl8t åGå lzio

kf“r jif{cl3 k|blz{t rnlrq…c~h'nLÚ df lxdfn s];Ln] Pp6fuf8L p8fP/ csf]{ uf8L g3fP .To;sf] nuQ} pgn] a8f] 8/nfUbf]kf/fdf rnlrq …lh2LÚ df klg uf8Lp8fP . åGålgb]{zs lxdfn s];L tL36gf ;lDem“b} eG5g\– …Tolt vt/fdf]Nbf klg g d}n] gfd sdfP“, gt bfd g} .Ú a? lxdfnn] ;w}+sfnflu 3f“6L lauf/] . b'O{–rf/ lbgdfPs k6s rnfpg} gx'g] u/L pgsf]3f“6Lsf] gzf b'V5 . lxdfnnfO{ 3f“6Lb'v]sf] eGbf klg cfkm\gf u'?n] r]nfgdfg]sf] s'/fdf a9L b'Mv 5 . !$jif{;Dd pgn] Pg=aL= dxh{gnfO{u'? dfg] . pgL eG5g\– …t/ r]nfsf]k|ultdf b'Mv dfGg] u'? s] u'? <Úlxdfn yK5g\– …d vf;df /fh]Gb|v8\uLnfO{ u'? dfG5' .Ú

lxdfnn] Ps bh{geGbf a9Lef]hk'/L rnlrqdf åGå–lgb]{zssf ¿kdfsfd u/]sf 5g\ . bh{gf}+ g]kfnL rnlrqsfåGå ;xfos lxdfn rnlrq …dof{bfÚaf6 åGå lgb]{zs ag]sf 5g\ . s];LeG5g\— …d}n] dof{bfaf6 w]/} cfzf u/]sf]5' .Ú pgn] yk b'O{ rnlrqdf klgsfd kfPsf 5g\ . pgn] sfd u/]sf b'O{rnlrq x'g\— km};nf / ld;g k};f .rnlrqdf gfos aGg /htk6 l5/]sflxdfn !$ jif{;Dd åGå ;xfos eP .lxdfn eG5g\— d]/f] Tof] !$ jif{rflx“laTyfdf ;lsof] . ca h] u5'{ Sjfln6LsflglDt dfq} u5'{ .Ú

cfkm\gf] bIftf ;'gfp“b} eg] . @)%)sf ] rnlrq …Hjfnf Ú b ] lvvngfossf] rl/q lgjf{x ub}{cfPsf h+ud rnlrqdf clegoug{ w'lnv]naf6 x/]s lbg #)lsnf]ld6/ ofqf u/]/ /fhwfgLcfOk'U5g\ . pgn] xfn}sf] …bfOsf];;'/fnLÚ ;Dd u/]/ #) j6fhltrnlrqdf clego ul/;s] eg];ftj6fhlt 6]ln>[+vnfdf sfdul/;s] . efiffsf] 1ftf s;/L ePt < h+udn] eg]– …efiff l;Sg'clegoh:t} /x/ xf] .Ú w'lnv]ndf s'g}rnlrqsf] 5fofª\sg ug'{k/] s]xLrnlrqsdL{ pgnfO{ g} ;DemG5g\ .

w'lnv]nsf cleg]tf /fdz/0fh+ud . 6fO6 kfOG6, 3'ld|Psf]skfn, sfnf] r:df, sn/ ePsf]l6;6{ / To;dfly j]:6sf]6 nufP/s]xL ;docl3 6]nL>[+vnf …lttf];ToÚdf sfn'bfbf eP/ b]vf k/]sfcleg]tf h+udnfO{ c+u| ]hL /dft[efiff g]kfnLsf cltl/Qmhfklgh, lxGbL, g]jf/L tyf tfdfªefiff af]Ng cfp“5 . …c¿ efiff klgaf]Ng cfp“5 t/ clncln,Ú –pgn]

s;n ] eG5 g ]kfnLsnfsf/nfO{ ljleGg efiff af]Ngcfp“b}g eg]/ . g]kfnL snfsf/c+u|]hL af]Ng'kbf{ tLg xft k/efU5g\ eGg] oyfy{af6 cnu 5g\

^ efiff af]Ng] sfn'bfbf

kf“r jif{kl5 c?l0fdfsf] :s'k

ukm} t xf]

b'O{ nfvsf] cg'xf/

Page 10: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 !)km';b{sf] s'/fsfgL

kl/jf/sf] rfxgf tkfO{+nfO{s] agfpg] lyof] <

;DkGg kl/jf/ ePsfn] af–cfdf d 8fS6/ ePsf ] x ]g {rfxg'x'GYof] t/ ;+uLt df]xn] dnfO{lrlsT;f lj1fgk|lt cfslif{t ug{;s]g . cfO{P:;L k"/f gu/L def/tdf ;+uLt k9\g yfn]+ .

k'/fgf ;|i6fsf uLt÷;+uLt;'/lIft /flvPsf] 5}g elgG5 .tkfO{+sf uLtx¿ ;'/lIft 5g\ <

xfn} vf]hL u/]sf] lyP“, #;odf #) j6f uLt e]l6Psf 5g\ .lxhf]cfh h:t} uLt /]s8{ ug{sflglDt plxn] w]/} :6'l8of] lyPgg\ . /]l8of]g]kfnd} uLt /]s8{ u/fpg'kg]{ afWotflyof] . p;sf] Psflwsf/ ePsfn] klg;'/lIft gePsf] x'g;S5 .

uLt÷;+uLt ;+/If0f ug] {bfloTj s;sf] xf] <

;+uLt b]zs} ;DklQ ePsfn];+/If0f ug]{ bfloTj /fHosf] xf]t/ /fHo kIfaf6 g]kfnL ;+uLtpk]lIft 5 .

lj= ;+= @)$) otf >f]tfx¿n]tkfO{+sf gof“ uLt ;'Gg kfPsf5}gg\ lg <

;+uLt pTyfgsf lglDt @#jif{otf Ps]8]lds If]qdf nflu/x]sf]5' . To;}n] gof“ uLt /]s8{ u/fpg;s]sf] 5}g . lqe'jg ljZjjBfnodf; +uLtdf :gftsf ]Q/ txsf ]cWoogsf lglDt d]/} ;+of]hsTjdfPs ;d"xn] l;n]a; tof/ u/]sf]5 . ;+uLt;DaGwL d]/f b'O{ k':ts

uhn;d|f6\ u'nfd cnLnfO{ g]kfnleœofpg] >]o bLks h+udnfO{ hfG5. :j/;d|f6\

gf/fo0fuf]kfnb]lv clxn] g]kfnL ;+uLtdf :yflkt / k'/fgfufos÷uflosfx¿ hf] hLjt 5g\, pgLx¿ ;a}n] h+udåf/f

/lrt uLt ufPsf 5g\ eg] tL uLtdf ;+uLt klg pg}n] e/]sf5g\. sf]nsftfaf6 ;+uLtdf :gftsf]Q/ h+ud lqe'jg

ljZjljBfnodf ;+uLt lzIffsf k|d'v x'g\. sf7df8f}+jf;L %$jifL{o h+udn] !! jif{s} pd]/b]lv :6]hdf uLt ufpg yfn]sf

lyP. h+ud ;'?b]lv g} ;f+uLlts k|lt:kwf{ g]kfnLtf/fdf lg0ff{os /x“b} cfPsf 5g\ .

klg k|sflzt ePsf 5g\ .ca uLt ufpg 5f8\g'ePsf]

t xf]Og <xf]Og, cflxn] klg b}lgs b'O{

3G6f l/ofh u5'{ . x/]s lbg Do'lhssDkf]h u5'{ . gof“ uLt /]s8{u/fp“b}5' . rf“8} PNad lgsfNg]of]hgf 5 .

sltj6f uLtdf ; +uLtlbg'ePsf] 5 <

rf/ xhf/eGbf a9Ldf . ;g\@))@ df u/ ]sf ] aLaL;Lsf ];j]{If0fdf ;jf]{Ts[i6 g]kfnL uLt7xl/Psf] …Pp6f dfG5]sf] dfofn]slt km/s kf5{ lhGbuLdfÚ uLtd]/} ;+uLtdf gf/fo0fuf]kfnn] @!jif{cl3 ufPsf x'g\ .

uhn;d|f6\ u'nfd cnLnfO{leœofpg'sf] sf/0f s] lyof] <

g]kfnL ;+uLt cGt/f{li6«o¿kdf ckl/lrt lyof] . g]kfnL;+uLtsf] kl/ro lbgs} lglDt klgljb]zL ufos÷uflosfsf] :j/g]kfnL zAbdf cfjZos lyof] . d]/};+uLtdf cnLn] @# jif{cl3 ufhn'tL===, nf]nfPsf ltd|f 7"nf b'O{ gh/n],lsg lsg ltd|f] tl:a/, s] 5 / lbpm“ltdLnfO{ d}n] sf];]nL eg]/ h:tf nf]slk|ouLt ufPsf lyP .

k'/fgf uLt l/ldS; ug]{ nx/ cfPsf]5 . l/ldS;sf] k|efj s:tf] /xnf <

l/ldS; ug]{ axfgfdf sltkouLt lauflPsf] 5 eg] k'/fgf uLtsf]vf]hL klg a9]sf] 5 . ;'?df :j/lbg]sf] h:tf] k|efj l/ldS;df

x'“b}g . of] Pp6f ;f+uLlts km];gxf] s]xL lbgd} kl/jt{g x'G5 .

s]xL jif{otf bf]xf]/L uLtsf]nf]slk|otf a9]sf] 5 . kk uLto'jf k':tfdf nf]slk|o 5 . kk /bf]xf]/Lsf] k|efjdf cfw'lgs uLtsf]nf]slk|otf 36]sf] xf] <

bf]xf]/L xfd|f] cfkm\g} ;+uLtxf] . g]kfnL ;+uLtnfO{ hgdfg;dfk'¥ofpg bf]xf]/Ln] 7"nf] of]ubfgu/]sf] 5 . kk ;+uLtnfO{ ldl8ofn]cgfjZos ¿kdf rrf{df NofPsf]5 . kq–klqsfb]lv PkmPd, /]l8of]clg 6]lnlehg Rofgnx¿n] :jb]zL;+uLt / ;+:s[ltsf] dxŒj a'em\g ;s]sf5}gg\ . ldl8ofn] ljb]zL ;+uLtnfO{ :yfglbO/x]sf 5g\, Tof] /fd|f] xf]Og . kk /bf]xf]/Ln] cf]em]ndf kf/] klg ;+uLtsf]d"n wf/ cfw'lgs uLt g} ePsfn]o;sf] dxŒj slxNo} 36\b}g .

;f+uLlts k|ltof]lutf g]kfnLtf/fsf] lg0ff{os x'g'x'G5 . o:tfk|ltof]lutfx¿sf] k|efj s:tf] xf]nf <

clxn] ;f+uLlts k|ltof]lutfsf]nx/ g} rn]sf ] 5 . o:tfk|ltof]lutfaf6 k|ltefjfg\ snfsf/x¿r'lgG5g\, pgLx¿sf nflu cj;/l;h{gf x'G5 . ;f+uLlts ljsf;sflglDt o:tf k|ltof]lutfx¿sf]cfof]hgf e}/xg'k5{ .

–/fh' l3l;ª

d]xGbLsf] UNofd/; km];g

kf ]v/f– ;fpg–ebf }dfdlxnfx¿nfO{ d]xGbL ge} x'“b}g .d]xGbLljgf >[+uf/sf] /+u cfp“b}g .df]8n ;kgf u'?ªn] cfk\mgf] jIf:yn/ 9f8el/ 6f6' cfsf/df d]xGbLnufPsL l5g\ . cfkm\gf] n'S;nfO{UNofd/; b]vfpg d]xGbL nufPsLx'“, yf]/} nhfp“b} pgn] elgg\– …6f6's}z}nLdf d]xGbL nufp“bf km];g]jnklg b]lvG5 . Ao'6Ll;og ;Ltf u'?ªd]xGbLsL kf/vL g} x'g\ . clxn] temg\ d]xGbLsf] df};d g} 5, t/pgnfO{ d]xGbL nufpg df};d s'g'{kb}{g . h'g;'s} a]nf klg cfsif{s n'S;lbg d]xGbLd} lrl/Rof“§ kl5{g\ . km]l/klx/g klg p:t} UNofd/; x'G5 pgsf] .

cfk\mgf] klx/g;“u tfnd]nldnfP/ d]xGbL nufPsL u'?ªn]elgg\– …k|rngsf ¿kdf nufOg]d]xGbL clxn] km];gsf ¿kdfnufpg yflnPsf] 5 .Ú ljjfxPj+ rf8kj{sf ] df };ddf a9Lk|rngdf /x]sf] d]xGbLsf] k|of]ukm ];g]jn o'jtLx¿n] cfkm \gf ]

n'S;nfO{ k[ys\ b]vfpgh'g;'s} a]nf nufpgyfn]sf 5g\ . d]xGbLnufpg s'g } ;dokv{g' kb} {g, kf]v/fsf]k m ] ;gs f ] ¥ o f kd fSof6jfs ul/;s]sLdf]8n ;kgf u'?ª eGb}lyOg \– …cfsif {sb]lvgsf nflu d]xGbLnufPsL x'“ . cfkm\gf]9f8 / yfO{ jl/kl/:6fOln:6 d ]xGbLnufPsL l5g\ pgn] .

;kgf dfqxf ]Og, pgLh:t }clwsf +z o 'jtLx¿

cfsif{s b]lvgsf nflu g} d]xGbLnufpg] u/]sf] atfp“5g\ . x'g tklxn] ;fdfGo ¿kdf d]xGbL nufpg]k|rng lyof] . clxn] l8hfOg/ d]xGbLnufpg] xf]8 5 . sltko o'jtLn];f+s]lts ¿kdf cfk\mgf] AjfOk|mG8s} gfdc+lst u/]/ d]xGbLn] xft–kfv'/f;hfpg] u/]sf 5g\ . kf]v/fs} Pskfn{/df AjfO{k|m]G8sf] gfddf n]v]/d]xGbL nufO/x]sL Ps o'jtLn]cfkm\gf] kl/ro n'sfp“b} elgg\– …caof] AjfOk|m]G8nfO{ b]vfpg] xf], clgpm v';L x'G5 . d]xGbL hlt uf9f

nufof] cfk\mgf ] AjfOk|m ]G8 jf>Ldfg\;“usf] dfof plt g} uf9fx'G5 eGg] ljZjf;sf sf/0f klgd]xGbLn] Jofkstf kfPsf] xf] .

;'?sf lbgdf xftdf dfqnufOg] d]xGbL lxhf]cfh v'§f, ufnf,jIf:yn, gfO6f] tyf 5ftLdf ;d]tnufpg yflnPsf] 5 . k/fk"j{sfnb]lv rNgrNtLdf /x“b} cfPsf]d]xGbLsf] k|of]u clxn] cfP/ km];gdfablnPsf] 5, Ao'6Ll;og sdnfu'?ªn] elgg\ . clxn] d]xGbL nufpgljjfx jf s'g} ;df/f]x kv{g' kb}{g .d]xGbL ljz]if1 s'nbLk eG5g\– …d]xGbLclxn] ;bfjxf/ km];g x'g yfn]sf] 5 .Ú

olta]nf Ao'6Ll;ogx¿nfO{d]xGbLn] l;+ufb}{ l7Ss 5 . ;fgf

s]6fs]6Lb]lv pd]/ kfs]sfdlxnfx¿df klg d]xGbLsf] /+ur9]sf] b]lvG5 . o'jtLx¿sf] temg s'/} a]Un} 5 . cfkm\gf]n'S;nfO{ ;'Gb/ / UNofd/;b]vfpg uf]N8]g sn/ / km"nd]xGbLdf ;lhg] o'jtLx¿sf]xf]8afhL g} 5 t/ w]/}nfO{yfxf gxf ]nf , d ]xGbLn ]cf}ifwLsf] klg sfd u5{ .o;n] dgnfO{ p:t} zLtntfklg lbG5 . Ps bzsb]lvkf]v/fdf d]xGbL nufp“b}cfPsL d]xGbL ljz]if1 kDkLl;Gxfn] elgg\– …xftv'§fkf ]Ng ] /f ]unfO { d ]xGbLn]lg/fs/0f u5{ .Úclxn] ljleGg 8fG;kf6L{,

km];g ;f], u]6 6'u]b/ cflbdf klg:6fOnsf nflu d]xGbL nufpg]km];g a9]sf] 5 . kf]v/fs} s'/f ug]{xf] eg] o'jtLx¿n] 6f6's} z}nLdfjIf:yn, gfO6f] tyf 5ftLdf d]xGbLnufpg] k|lt:kwf{ a9]sf] 5 . c/ljskm]G;L, uf]N8]g, df/af8L, /fh:yfgLl8hfOgsf d ]xGbLx¿ clxn ]rNtLdf 5g\ . t/fO{ If]qsf dlxnfn]dfq nufpg] d]xGbL clxn] ;a}If]qsf dlxnfsf] /f]hfO ag]sf] 5 .

–lzj zdf{

k[i7 ! af6 hf/L >]i7sf cg';f/ Olelgª ufpg tyf lgn]Gy jfg

lk; 8«];x¿df xN6/ g]snfOg Aofsn]; z}nLsf] kof{jfrLag]sf] 5 . Olelgª ufpg tyf gLn]Gy jg lk; 8«];x¿dfAofsn];tkm{ :kf]l6{e xN6/, /]6«f] :6fOn xN6/, jg, ;f]N8/6k, nf] sfpn g]s, 6\o'a :6fOn, 8an :k]u]6L :6«fOk,¥ofk c/fpG8, ckm ;f]N8/ cflb a9L k|rngdf b]lvG5g\ .ljz]iftM kf6L{x¿df o:tf klx/g a9L ;'xfpg] / cfkm"nfO{UNofd/;, :6fOln; Pj+ ;]S;L ¿kdf k|:t't ug{ ?rfpg]km];g]an of}jgfx¿n] o:tf Aofsn]; z}nLsf ufpg Pj+jg lk; 8«]; a9L ?rfPsf] s'/f l8hfOg/ cr{gf atfp“l5g\ .pgsf cg';f/ Aofsn]; jg lk; 8«];x¿ ljz]ifu/L /ftf] /sfnf] /+udf a9L cfsif{s UNofd/; b]lvG5g\, oL klx/gsf];'Gb/tf Pj+ cfsif{0f eg] l;kmg, nfOqmf, qm]k, hh]{6,;f6g l;Ns cflb km\ofla|sdf a9L emlNsG5 .

Aofsn]; klxgk|ltsf] df]x pd]/cg';f/ km/s–km/s kfOG5 . hxf“ l8hfOg/ rf]nL, Anfph,

Olelgª ufpg tyf jg lk; 8«];tkm{sfdsfhL dlxnf, u[lx0fL Pj+ of}jgfx¿cfsif{s b]lvG5g\, ToxL l6gPh/of}jgfx¿df Aofsn]; z}nLtkm{sf]df ]x ljljwtfk "0f { Sofh'Pnklx/gdf b]Vg kfOG5 . ljz]iftM8fG; kf6L { , sG;6{ cflbdfAofsn]; klx/g ;a}eGbf x6cfO6d aGg k ' U5 . o:tf

jftfj/0fdf ljleGg l8hfOgsfldgL, dfOqmf ] :s6{sf ;fydf

Sofld;f]n, xN6/ g]s, :6«fOkn]; 6k,

cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf]6\o'a 6k cflb l8hfOgsf Aofsn]; klx/gdf /dfpg]x¿a9L b]lvG5g\ . lhG;, l;u/]6, kfOG6 ;fydf :k]u]6L 6k,sf];]{6, nf] sfpn g]s, /]6«f] :6fOn xN6/ cflb z}nLsf]k|rng klg plQs} 5 . Sofh'Pn j]o/tkm{ Aofsn]; z}nLdflgn]Gy jfg lk; ;fy} 8an, :k]u]6L :6«fOk, ckm ;f]N8/,:6«fOkn]; 6\ofª\lsgL, s6 cj] 6k, /kmn 6k, 6f];f]{ l:6dnfOlgª 6\ofª\lsgL cflbsf] dfu klg TolQs} 5 .

� Aofsn]; klx/g nufpg'sf] cy{ cfkm\gf] z/L/sf]k5fl8sf] j]i6 nfOgeGbf dflysf] efunfO{ PS;kf]hug'{ xf] . ctM pQm lx:;fsf] ;'Gb/tf / cfsif{0fdfWofg lbg' cfjZos 5 .

� z/L/sf] k5fl8sf] efudf a8L df+;n x'g]x¿sf nfluAofsn]; klx/g e2f b]lvG5 . l:nd / :df6{ lkmu/ePsfx¿nfO{ Aofsn]; a9L cfsif{s b]lvG5 .

� Aofsn]; klx/g nufpg'k"j{ cfkm\gf] z/L/sf] k5fl8sf]efudf s'g} bfu, vl6/f, 3fp 5–5}g eGg] ljifodf;hu x'g' cfjZos 5 .

� Aofsn]; klx/g nufp“bf PS;kf]h x'g] efusf] lSnlgª/ 6f]lgª /fd|f];“u ug'{k5{ . hf8f] df};ddf a8L nf];gjf a]aL conaf6 tyf udL{df df]:r/fOh/ jf ;gAnsnf];gaf6 df]:r/fOlhª ug'{k5{ .

� x]o/ u|f]y 5 eg] a8L a]S; jf lAnr u/fpg' /fd|f] x'G5 .� Aofsn]; klx/g nufP/ 3fddf lx+8\bf ;gag{ x'g]

ePsfn] aflx/ hfg'k"j{ 5fnf cg';f/ P;kLPkm–!%o'Qm ;gl:qmg nf];g jf ;g Ans lqmd k|of]u ug'{plrt x'G5 .

� Aofsn]; klx/g nufp“bf ;f]xL cg';f/sf] Og/j]c/ 5gf}6ug{'k5{ . l:6«kn]; a|f s'g} klg k|sf/sf] Aofsn]; klx/gl;tnufpg ;lsG5 . 6\ofª\s 6k / 6\o'a 6ksf ;fydf eg]l6–;6{ jf a|f jf cG8/ jo/ a|f nufpg ;lsG5 . o;dfnf] Aofs sGj6{/ klg k|of]u ug{ ;lsG5 . o:tf vfn]Og/ j]c/sf] l8hfOgdf x's l:6«k kftnf] x'g] / w]/}xb;Dd tn;Dd x'g] ePsfn] Aofsn]; 8«];af6 b]lvg];Defjgf sd /xG5 . :k]u]6L, al:6o/ jf k|ms :6fOnsfklx/gl;t l;dn]; Pj+ cG8/j]o/ ePsf l:6«kn]; jfl6–;6{ a|f pko'Qm x'G5g\ .

� Aofsn]; klx/g l:nen]; g} x'g] ePsfn] cfkmgf]

;f]N8/ x]eL 5–5}g eGg] s'/fsf] klg Vofn /fVg'k5{ .xftsf] afO;]k Pl/ofsf] 6f]lgª klg plQs} h?/L 5 .

� Aofsn]; klx/g nufp“bf cfkm\gf] z/L/ k5fl8sf] efuPS;kf]h ug'{kg]{ ePsfn] x]o/ :6fOn nfdf] x'g' x'“b}g .;s];Dd ;f]N8/ n]Gy x]o/ :6fOn agfpg' /fd|f] x'G5 .x]o/ :6fOlnª :qmGr x]o/ j]6 jf snL{ n's klg /fd|f]dflgG5 . ;fy} jftfj/0fcg';f/ ljleGg :6fOnsf h'/f]agfpg ;lsG5 .

� x]o/ l:6«lsª xfOnfOl6ª cflb ug'{ klg /fd|f] x'G5 .o;n] JolQmTjdf cfsif{0f yK5 .

� Aofsn]; klx/g nufp“bf Aofs PS:kf]h/sf ;fy}a|]i6 snLj]h, ;f]N8;{ tyf g]s Pl/ofdf klg d]scka]; nufpg'k5{ .

� Aofs PS;kf]h/sf ;fy} sn/af]g / ;f]N8;{df a|f]Gh tyfl;d;{åf/f xfOnfO6 ug'{ cem /fd|f] x'G5 .

� Aofs PS:kf]h/nfO{ xfOnfO6 ug{ lUn6;{ :6f]g jf:jf/f]:sL 6\of6'sf ;fy} kmofla|s d]xGbL l8hfOg ug{;lsG5 . Aofsn]; klx/gdf x]eL Hj]n/LeGbf kftnf],dl;gf] Hj]n/L g} a9L pko'Qm x'G5 .

AofSn]; nufp“bf Wofg lbg'kg]{ s]xL s'/f

Page 11: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007

lkmNdL va/

!!

lgdf{tf zDe' uf}td tyf/d]zs'df/ kf08]n] gfos ;'zLnIf]qLnfO{ kf ]v/fl:yt ljleGgtfndf 8'+uf lvofpg] / df5f dfg]{dfemLsf] e"ldsfdf clego u/fpg]ePsf 5g\ . ebf}lt/ 5fofª\sgcf/De ul/g ] rnlrq…dfemLdfdfÚdf ;'zLnn] pQme"ldsf kfPsf x'g\ . gof“ gflosf/ gof“ ;xgfos klg /xg] pQmrnlrqsf nflu gflosfx¿sf]rog x'g af“sL eP klg uLtsf/bof/fd kf08]sf] zAb /rgfdf;+uLtsf/ xl/ nD;fnn] of ]rnlrqsf uLt÷;+uLt tof/

d @) jifL{of o'jtL x'“ . cfheGbf b'O{ jif{ klxn] d]/f] Pshgfk'?if;“u k|]d ;DaGw ;'? eof] . oBlk clxn] cfP/ d of] ;DaGwsfaf/]df ;f]Rg afWo ePsL 5' . lsgls d of] ;DaGwaf6 v';L x'g;ls/x]sL 5}g . lsgls pm gftfdf d]/f] bfO k5{ . o:tf] ;DaGwnfO{;dfhn] /fd|f] dfGb}g . d}n] pm;“u o;sf af/]df lgs} k6s s'/ful/;s]+, t/ pm hlt ;Demfp“bf klg dfGb}g . pm of] ;DaGwnfO{ tf]8\gldNb}g eG5 . d s] u¿“ < cfTdxTof u¿“ ls ;DaGwnfO{ h;/L ePklg cl3 a9fp“m <

–kL=8L=d]/f] ljrf/df ;d:of;“u le8\g g;Sg] / cf“6 gePsfx¿n] g}

cfTdxTofsf] ;xf/f lnG5g\ . cfTdxTof ug'{nfO{ d sfo/tf dfG5' .hLjg kfpg lgs} sl7g 5 . To;}n] hLjgdf cfOkg]{ ptf/–r9fjPj+ ;d:ofx¿;“u n8\g ;Sg'k5{ . cfTdxTof ;d:ofsf] ;dfwfgxf]Og . hxf“;Dd tkfO{+sf] ;d:of 5, bfO kg]{;“u k|]d;DaGwxf8gftfcGtu{t g} kg{ ;S5 . of] ;DaGwnfO{ tkfO{+x¿sf] kl/jf/n];DejtM :jLsf/ ug]{5}gg\ . bfO kg]{;“u k|]d u/]/ tkfO{+n] klxnf]uNtL t ul/ g} ;Sg'eof] . ca p;sf] 3'sL{ ;x]/ csf]{ uNtL ub}{x'g'x'G5 . clxn] cfP/ tkfO{+nfO{ Tof] ;DaGw af]em e}/x]sf] 5 . To;}n]of] s'/f tkfO{+sf] efjgfnfO{ ;lhn} a'em\g] / s'/f uf]Ko /fVg;Sg] kl/jf/sf s'g} glhssf ;b:onfO{ atfpg'xf];\ . kl/jf/dfs;}n] tkfO{ +nfO{ ;fy lbP cleefjsx¿;dIf s'/f /fVg ;lhnf]x'G5 . cfkm\gf] uNtL :jLsf/ ub} { ;j{k|yd kl/jf/;“u dfkmLdfUg'xf];\ / p;nfO{ ;s];Dd ge]6\g] k|of; ug' {xf];\ . olb e]6e}xfn] a]jf:tf ug'{xf];\ . la:tf/} pm tkfO{+af6 6fl9“b} hfg]5 . oltn]klg ePg eg] p;nfO{ yfxf glbO{ s]xL ;dosf nflu aflx/ uP/klg a;f]af; ug{ ;lsG5 .

nju'? /]vf kfl/;s]sf 5g\ . /fh'Wjh /f0ffn]lgb]{zg ug]{ pQm rnlrqdf lji0f'l/hfnn] klg clego ug]{5g\ .

lgdf{tf k|e'zdz]/ ha/fn]lgdf{0f u/]sf] rnlrq …3ftsÚsf]k|bz{g ebf} dlxgfsf] bf];|f] ;ftflt/sf7df8f}+ pkTosf aflx/af6 x'g]ePsf] 5 . /fdhL nfld5fg]sf]lgb] {zgdf lgdf {0f ePsf ] of ]rnlrqsf ;xlgdf {tf s/0fdfnfsf/ x'g\ . /ldt 9'+ufgf, ;'dgl;+x, /lj a:g]t, em/gf yfkf, ul/dfkGt, hLjg n'O“6]n, k|]/0ff zdf{ cflbsnfsf/n] clego u/]sf] of] rnlrqsf];+uLt nId0f z]ifn] lbPsf 5g\ .

rnlrq …;f ] l N6gL Úaf6lrlgPsf gfos nf]s]g sfsL{n]

kf7sx¿sf] k|]d lh1f;f Pj+ ;d:of ;dfwfg ug]{ p2]Zon]xfdLn] of] :tDe ;'? u/]sf xf}+. cfkm\gf k|]d;DaGwL ljleGg;d:of xfdLnfO{ n]lvk7fpg' xf];\. tL ;d:ofsf] ;dfwfgljleGg ljz]if1sf] /fo–;Nnfxcg'¿k gflosf /]vf yfkfn]vf]Hg] k|of; ug'{x'g]5. of] :tDesf nflu s'g} z'Ns nfUg]5}g.cfkm\gf] ;d:of ;fKtflxssf] 7]ufgfdf k7fpg'xf]nf.

cfkm\gf] gfd nf]s]Gb|af6 nf]s]g /fv]klg pgn] kof{Kt sfd kfpg;s]gg\ . s]xL rnlrqdf clegou/]kl5 pgn] rnlrq …zf;gÚlgdf{0f ug] { 3f]if0ff u/]sf lyP .oBlk Tof] rnlrq ag]g . ca km]l/nf]s]gn] ToxL rnlrq lgdf{0f ug]{k'gM3f]if0ff u/]sf 5g\ . elgG5,nf]sgn] o;k6s …zf;gÚsf] lgdf{0fu/]/} 5f8\g]5g\ . pQm rnlrqsf]uLt lgs} klxn] ;+uLtsf/ zDe'lhtaf;sf]6fn] tof/ kfl/;s]sf lyP .…zf;gÚsf ] lgb ] {zg cfsfzclwsf/Ln] ug]{ kSsf ePsf] 5 eg]nf]sg sfsL{ g} rnlrqsf gfos/xg]5g\ . gflosfsf] d'Vo e"ldsfdf/]vf yfkfnfO{ lnOPsf] 5 .

Page 12: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 !$

l/;fPsL un{k|m]G8nfO{ s;/L

v';L kfg{ ;lsG5 <

;l~rtf n'O“6]n ;f]emL gflosfsf ¿kdflrlglG5g\.Tolt dfq} xf]Og, olta]nfpgL;“u xftel/ rnlrq 5g\ cyf{t\pgL Jo:t l5g\. oxL Jo:ttfsf aLr;l~rtfelG5g\ ‘d}n] km]l/ lj>fd lng] a]nfcfPsf] 5.’ ;l~rtf;“u ;fKtflxssf]hDsfe]6 M

hDsf

e]6

clxn];Dd s;}nfO{ v';L kfg'{k/]sf] 5}g, ;fyLx¿sf] b]v]/ eg"“ <un{k|m]G8 l/;fp“bf p;nfO{ dgkg]{ :yfgdf nfg], dgkg]{ vfgf Vjfpg],uNtL u/]sf] 5 eg] …;/LÚ eGg] ToxL xf] . c¿ t cfOl8of g} ePg .

hljs, ufosd]/L un{k|m]G8 ;]S;L ePsfn] pgnfO{ w]/} dfof rflxG5 . ToxL

eP/ pgnfO{ w]/} …6fOdÚ lbG5' . To:t} dL7f kl/sf/sf] kf/vL ePsfn]VjfP/ p;nfO{ ;Gt'i6 agfp“5' .

lbk+s/ s;h', lqmPl6e 8fO/]S6/, ;fOa/;+;f/ 86 sd/f]dflG6s l8g/df nfg] lg, clg nª–8«fOedf hfg] . pgn]

rfx]sf] s'/f k"/f ul/lbg] . s]6fx¿nfO{ un{k|m]G8sf] k|f]And yfxf e}xfN5lg, xfxf===

;f]g' kf}8]n, nS; ;'k/df]8n–@))^w]/} b'Mv glbO{, w]/} kmf]g gu/L, l/;nfO{ s]xL ;do dg{ lbg] clg

km"n k7fP/, dL7f–dL7f s'/f u/]/ kmsfpg'k¥of]lg . un{k|m]G8sf] 3/aflx/ cfP/ lu6f/ahfpg], uLt ufpg], gfRg] / hf]S;eg]kl5 l/; zfGt e}xfN5 lg .

dflNesf ;'Aaf, leh]cfkm" klg l/;fP/, clnslt

3'sL{ b]vfP/, efp b]vfOlbg] clgcfkm}+ 7Lsdf cfOxfN5g\ lg .

;'lbg kf]v/]n, ¥ofk ufos

tkfO{+nfO{ gDa/ jfg gflosfeGg yfn]sf 5g\ lg <

-xf“;f]_ cln Jo:t x'g]lalQs} gDa/jfg, s]xL ;do sfd gug]{lalQs} x/fO{eGg] rng 5 xfdLsxf“ . To;}n] d o:tf]gDa/sf] s'/f dflGbg“ . a? d s]xL;donfO{ lj>fd ln+b}5' .

o:tf] Jo:t ePsf a]nf lsglj>fd <

k9fOsf nflu . d}n] aLP kf;u/]+ . ca PdP lsg gk9\g' < dsnfsfl/tf tyf cWoognfO{ ;“u;“u}lnP/ hfg rfxG5' .

w]/} k9]/ /fd|f] snfsf/ eOG5eGg] xf] <

k9\g' cfkm}+df /fd|f] s'/f xf] .sltn] rfx]/ klg k9\g ;Sb}gg\ .k9]/ klg kf; ug{ ;Sb}gg\ .

lj>fd g } lnP/ k9 \b fSofl/o/df c;/ kb}{g <

clegodf w]/} ;lqmo x'“bf klgk9fOdf t c;/ k5{ lg . d s]xL ;docfkm}+ klg s]xL xb;Dd lj>fdh:t} lyP“ .clxn] cfpg]lalQs} Jo:t eP“ .

Pd=P= pQL0f{ u/]/ cfp“bf;Dda"9L eO“b}g <

Tof] k|fs[lts s'/f xf] . clgjf:tljstf s] klg xf] eg] rnlrqdfx/]s lsl;d tyf x/]s pd]/

s]jn

Ps k|Zg

;fgf] kbf{6]lnlehg sfo {qmd

;~rflnsf tyf k"j{ ld; l6gg]kfn lk |oª \sf sfsL { pRrcWoogsf nflu cd]l/sf hfg]ePsL l5g\ . ld; l6g g]kfnePkl5 rrf{df cfPsL sfsL{sflGtk'/ 6]lnlehgdf sfo{qmd;~rflnsf ePkl5 cem rlr{tePsL lyOg\ . pQm Rofgnsf] xf:owf/fjflxs …3/a]6L afÚsf ;fy}Do'lhs lel8of] / lj1fkgx¿dfclego u/]/ pgn] nf]slk|otfkfOg\ . To;kl5 pgL Od]hRofgndf sfd ug{ yflng\ .sfsL{sf cg';f/ cWoog k"/f ug{

pgL cd]l/sf hfg nfu]sL x'g\ .xf:o>[+vnf …tLtf] ;ToÚsL

gflosf bLkf>L lg/f}nfnfO{ pQm>[+vnfsf kl5Nnf efux¿df xftef“lrPsf] elg Knf:6/ u/]/ clegou/fOPsf] 5 . gflosf lg/f}nfsf] xftb'O{ ;ftfcl3 ;f“Rr} ef“lrPsf] lyof] .;fyLsf] :s'6/ rnfpg] rSs/df n8]/pgsf] s'dsf] x8\8L rls{Psf] xf] .xfn pkrf/s} qmddf /x]sL lg/f}nfn]sfdnfO{ eg] lg/Gt/tf lbO/x]sL l5g\ .

xf:o6]ln>[ª\vnf hL/ ]v';f{gLsf] k|f/lDes lbgdf hf]8Lxf:osnfsf/ lht' g]kfn;“u sfdu/ ]sf xf:osnfsf/ bdg¿kfv]tLn] cfkm \g } lgb] {zgsf]6]ln>[ª\vnf agfpg] xf]8df s]xL

gof“ o'jfx¿nfO{ lnP/ …d]/L af:;}Úlgdf{0f u/] . nf]slk|otf a9\b}uPkl5 d]/L af:;} ;d"xleq klgPs–csf{aLr j}dg:otf a9\gyfNof] . cGttM cfkm}+n] hGdfPsf]>[ª\vnfaf6 bdg aflxl/P . efO–5f ] / fx¿n ] ul/vfpmg \ eg ]/5f]l8lbPsf] bdg atfp“5g\, t/ pgLo;} r'k nfu]/ a;]gg\ . bdgsfcg';f/ pgL csf]{ >[ª\vnf Nofpg]tof/Ldf h'l6;s]sf 5g\ . cfufdL c;f]h! ut]b]lv x/]s d+unaf/ ;f9] ;ft ah]bdgåf/f lgb] {lzt csf] { xf “ :o>[ª\vnfsf] …‰ofO“s'6L ‰ofO“Ú k|;f/0fx'g] ePsf] 5 . …ufp“sf] syfj:t' kmfk]g,Úbdgn] ;fKtflxs;“u eg]– …To;}n] of] >[ª\vnf;x/s} kl/j]zdf cfwfl/t x'g]5 .Ú

Page 13: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007

rnlrq

!%ca k|lt:kwf{l8hfOg/x¿sf]

;do, jftfj/0f / JolQmTj;'xfp“bf] gof“–gof“ km];g l;h{gfug]{ >]o km];g l8hfOg/x¿nfO{hfG5 . ltg } l8hfOgx¿sf ]l;h{gzLntf Pj+ sNkgfzLntfnfO{k|ltk:wf{Tds jftfj/0fdf d"Nof+sgul/g] ePsf] 5 . /fhwfgLsf] gof“afg]Zj/l:yt cGt/f{li6«o ;Dd]ngs]Gb|df ef]ln zlgaf/ l8hfOg/sG6]:6 @))& zLif{sdf ;~rfngul/g] k|ltof]lutfdf /fhwfgL tyfdf]km;nsf u/L sl/a tLg bh{gl8hfOgsf] ;xeflutf /xg]5 .

g]kfn Ph's];g ckm km];g6]Sgf]nf]hL -Pg=O=Pkm=6L=_ sf nflutdGgf >]i7 / ;ldtf a:g]tcfof]hs /xg] of] k|ltof]lutfdf !^hgf Jofj;flos df]8nn] k|lt:kwL{l8hfOgx¿sf] l;h{gfnfO{ ¥ofDkdfk|:t't ug]{5g\ . aL=Pn= xfp;sf]Joj:yfkg /xg] of] l8hfOg/k|lt:kwf {df 6 ]Gy /g/ckb]lv;jf ] { Ts [ i6 :yfg xfl;n ug] {l8hfOg/x¿nfO{ k'/:s[t ul/g]5 .

–/f]lhg zfSo

ef]ln ld;klZrdf~rn

kf ]v/f— u'ndf ]xf ]/ ld;klZrdf~rndf k|lt:kwf{ ug{ nfu]sf;'Gb/Lx¿sf] efUok/LIff ef]ln zlgaf/:yfgLo bLk]Gb|;efu[xdf x'“b}5 . sl/aPs dlxgfsf] bf}8w"kkl5 !$ hgf; ' Gb/L clGtd k | lt:kwf {dfle8\g]5g\ . ;xefuL ;'Gb/Lx¿nfO{Ao'6Ll;og lrg' u'?ªn] Ao'6L l6K;,km];g l8hfOg/ ;ljtf z]/rgn]km];g l8hfOlgª;DaGwL hfgsf/Ltyf /jLGb| ah|frfo{n] sf]l/of]u|fkmL

zf]efsf] kkm{ld{ª cf6{\;

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+– …kkm{ld{ª cf6{ eg]sf]

s:tf] x'G5 <Ú gjgfos ;'dg l;+xn]/+usdL{ zf]ef rGb;“u ;f]w]sf lyP .ljut b; jif{b]lv k|mfG;sf] k]l/;;x/df …lyo6/ cf6{Ú kl9/x]sL rGbn]gfos l;+xnfO{ elgg\– …tkfO{+nfO{kl/efiff jf j0f{g u/]/ a'emfP/ eGbfklg x]g{ kfpg'eof] eg] ;lhn}

a'em\g'x'G5 .Ú ut zlgaf/ /fhwfgLsf]7d]nl:yt hfqf Sofkm]sf] klxnf]tnfdf b'O{ bh{ghlt bz{ssf ;fd'Gg]rGbn] k]l/;af6 l;s]/ cfPsf] …kkm{ldªcf6{Ú k|:t't ul/g\ . ;f“emsf] ;f9] kf“rah] bz{sx¿sf] cfudg e};s]sf]lyof] . sfpG6/df l6s6 vl/b ubf{:jo+;]jsn] bz{snfO{ ;f]Wy]– …tkfO{+sxf“ hfg rfxg'x'G5 <Ú cndNn k/]sf

efOdf/fk ':t }gL ;DklQdf

bfh'efOaLrsf] ljjfb cfd g]kfnLsf]3/3/sf] syf e};s]sf] 5 . Pp6}sf]vaf6 hlGdP/ ;“u} x'ls{Psf b'O{ bfh'efOaLr efOnfO{ljleGg b'Mv lbg] / k':t}gL ;DklQdf efOsf] xs sd ug{ vf]Hg]bfh'nfO{ ;dfhn] …efOdf/fÚ sf] ;+1f lbG5 . To:t} ljifonfO{ ;d]l6Psf]rnlrq …efOdf/fÚ of] ;ftfaf6 sf7df8f}+ pkTosfdf ;fj{hlgsx'“b}5 . ;'zLn If]qL, ul/df kGt, lbg]z zdf{, lblUjho l;+x cflbsnfsf/sf] d'Vo e"ldsf /x]sf] of] rnlrqdf lbg]zn] bfO / ;'zLnn]efOsf] e"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ . rnlrqnfO{ k"0f{¿kdf Jofj;flos;f“rf]df 9flnPsf] 5 . To;}n] o;df åGå, g[To, xf:o, UNofd/ cflbd/d;nf ;d]l6Psf 5g\ . xl/ pbf;Lsf] lgb]{zgdf tof/ ePsf] of]rnlrqsf lgdf{tf /d]zs'df/ kf08] x'g\ .

:6f/8i6xlnp8 rnlrq pBf]udf cfh rnlrq

…:6f/8:6Ú ;fj{hlgs x'“b}5 . Dofy' efug\n] lgb]{zgu/]sf] of] rnlrq /f]dflG6s tyf ;fOG; lkmS;ga];df tof/ ePsf] 5 . rnlrqdf rfnL{ sS;n]l;ogf ldn/sf] dg lhTg] k|of; u5{g\ . rfnL{sf]dg ;'Gb/ eP klg pgsf] rfxgf p2]Zok/s5 . o; qmddf pgn] /x:odo :yfgsf] ofqfu5{g\ . Toxf“ pgsf] csL{ ;'Gb/L Sn]o/

8]lgh;“u e]6 x'G5 . rfnL{n] Sn]o/nfO{ klg dgk/fp“5g\ t/ Sn]o/nfO{ Toxf“sf /fhs'df/ tyf Ps csf{

vngfosn] klg dg k/fPsf x'G5g\ . cfkm\gf] k|]d k|flKtsf nflurfnL{n] b'j}sf] r'gf}tLsf ;fdgf ug'{kg]{ x'G5 . cGttM rfnL{ ;f“rf]k|]dsf] dxŒj a'em]/ klxnf] k|]dd} kms{G5g\ . rnlrqdf /f]a6{ l8lg/f], dfOsn lkmkm/, ;fogf ldn/, rfnL{sS; tyf Sn]o/ 8]lghn]d'Vo e"ldsfdf clego u/]sf 5g\ . a]nfot tyf cfO;NofG8df5fof+sg ul/Psf] of] rnlrqn] /fd|f] Jofkf/ ug{ ;Sg] cg'dfg;dLIfsx¿n] u/]sf 5g\ .

rs b] OlG8ofalnp8 rnlrq pBf]udf cfh Pp6f k[ys\

z}nLsf] rnlrq ;fj{hlgs x'“b}5 . …rs b] OlG8ofÚzLif{ssf] of] rnlrq xSsL v]n;“u ;DalGwt5 . xSsLdf s'g} a]nf ljZjd} cu|0fL :yfg cf]u6]sf]ef/tsf] v:s“bf] cj:yfnfO{ b[li6ut u/]/ lhTgsfnflu v]Ng] k|]/0ff lbg] p2]Zon] of] rnlrq lgdf{0f e P s f ]atfOPsf] 5 . oz rf]k8fsf] k|:t'ltdf oz/fh Aofg/sf nflu cflbTorf]k8fn] lgdf{0f u/]sf] of] rnlrqnfO{ lzldt cldgn] lgb]{zg u/]sf5g\ . rnlrqdf s'g} a]nf ef/lto xSsL l6dsf sKtfg /x] klgkl/ro x/fO;s]sf] JolQmsf] e"ldsfdf zfx¿v vfgn] clego u/]sf5g\ . xSsLdf u'Db} uPsf] ;fgnfO{ b]v]/ sf]xL klg l6dsf] k|lzIfsaGg tof/ gePsf] cj:yfdf zfx¿vn] Tof] lhDd]jf/L lnG5g\ . pgLdlxnf l6dsf] k|lzIfs aG5g\ . dlxnf l6ddf ef/tsf ljleGg /fHosfv]nf8L ;lDdlnt eP klg pgLx¿df v]n lhTg'k5{ eGg] efjgfx'“b}g\ . o:tf] cj:yfdf zfx¿vn] b]zsf nflu lht cfjZosePsf] k| ]/0ff lb“b} pgLx¿nfO{ k|lzIf0f lbG5g\ . rnlrqdfzfx¿vsf cltl/Qm ljBf dfNjf8], cGhg >Ljf:tj, hfj]bvfg, ljef lrAa/, gs'n j}B, ;fufl/sf 36\h], lrqf>L /fjt,lzNkf z'Snf, tfGof ca|f]n, lgzf g}o/ cflbn] clego u/]sf 5g\ .hobLk zfxgLsf] syf tyf uLtdf lgdf{0f ePsf] of] rnlrqsfuLtdf ;lnd / ;'n]dfg dr]{G6n] ;+uLt e/]sf 5g\ .

bz{s ;f]Wy]– …lsg <Ú hjfkm cfp“Yof]–…lsgls o;sf] lyd g} ofqf xf] .Ú

l6s6df NofKr] nufP/ dflyplSnPsf bz{sx¿ Tolta]nf cemcrlDet eP, hlta]nf Toxf“ s'g}/]n :6];gsf] h:tf] cfjfh 3lGsof] .Sofkm]sf] em\ofnleq sf]7fdf rGbljleGg xfpefj k|:t't ub}{ lyOg\ .pgn] xfpefj / Aofn] z}nLsf]g[Toaf6 cf–cfkm\gf] uGtJo /f]h]sfbz{sx¿nfO{ kfn}kfnf] Toxf“ k'¥ofPsf]cg'e"lt u/fpg yflng\ . of] qmd $*ldg]6;Dd rNof] . bz{sx¿ cfkm}+n] s'g}gf6s v]n]h:tf] cg'ej ub}{ uP . gfos;'dg l;+x klg Toxf“ k'u]sf lyP .rGbsf] k|:t'lt x]/]kl5 pgn] eg]–…kkm{ldª cf6{ eg]sf] s] xf] eGg] a'em]“,t/ j0f{g ug{ ;lSbg“ .Ú xfn k]l/;sf]Ps ljZjljBfnodf k|mfG;]nLgful/sx¿nfO{ g]kfnL ljifok9fO/x]sL rGb ut dlxgf lyo6/cf6{df kLPr8L y]l;;sf] tof/L ug{:jb]z kmls{PsL lyOg\ .

Pj+ u'|ldªsf] sIff lbPsf lyP .o'jtLx¿sf tl:a/ nEnLkf]v/f86sdsf kmf]6f]u|fkm/ u0f]z v8\sfn]Sofd]/f s}b u/] .

k|ltof]uLx¿n] kfpg] d'Vopkf lwafx ]s cGo ;xfospkflwx¿sf] l5gf]kmfgf];DalGwtljwfsf ljz]if1x¿af6 e};s]sf] 5 .zLif{ pkflw;“u} km:6 /g/ck /;]sG8 /g/cksf] 5gf}6 eg] clGtdk|lt:kwf{df x'g]5 . of] jif{sf];'?jft;“u} kf]v/fdf afn;f}Gbo{, ld;6'l/Hd lSjg, ;dlnËL ;'Gb/Lk|ltof]lutfx¿ e};s]sf 5g\ .

;'Gb/L k|ltof]lutfs]f jftfj/0fg;':tfcf];\ eg]/ b n'S; km];gxf]D;n] ut jif{h:t} of] k|ltof]lutfnfO{lg/Gt/tf lbPsf] xf] . cl3Nnf] jif{ld:6/ PG8 ld; klZrdf~rndfkm{to 'jfx¿nfO { klg ;xeflutfu/fOPsf] lyof] . o; k6s eg]o'jtLx¿nfO{ dfq ;d]6]/ ld;klZrdf~rn ug{ nfluPsf] xf] .Ao'l6l;og :ofGb|f k'gsf] x]o/ :6fOntyf d]sck clg km];g l8hfOg/ ;ljtfz]/rgsf] klx/gdf df]8nx¿ :6]hdfk|:t't x'g]5g\ .

lnl6n ld; sf7df8f}+;DkGg

ut z'qmaf/ ;f“em sl/a ^ah]lt/ /fhwfgLl:yt k|1fejgsf]

8anLdf kbf{ p3fl/of] / Pp6fcfsif{s ;fd"lxs g[To k|:t'lt;“u}lnl6n ld; sf7df8f}+sf] k|lt:kwf{cl3 a9Øf ] . Ozf km ];gsfl8hfOg/ ljs]z cu|jfnåf/f tof/kfl/Psf] KofhL /+usf] jg lk; km'nn]Gy klx/gdf ;lhPsf $& hgfk|lt:kwL{n] Pskl5 csf] { ub } {cfkm\gf] kl/ro lbb} k|lt:kwf{sf]klxnf] r/0f kf/ u/] . To;kl5sf]l/of]u|fkm/åo Ozf ah|frfo{

/ lr/0f >]i7n] l;sfPcg';f/cfsif {s la/fnf ] rfndfk|lt:kwL{x¿n] a]:6 8«]; /fpG8sf]l;Sj]G;df k|:t't eP . clgnf>]i7sf] ;+of]hgdf d'eL xfp;n]cfof ]hgf u/]sf ] lnl6n ld;sf7df8 f } + z L i f {scGtu{tsf ]k|ltk:wf{df To;kl5 $& hgfk|lt:kwL{af6 @% hgf k|lt:kwL{ 5flgP .

pkl:yt lg0ff{osx¿n] ;f]w]sfk|Zgsf] pQ/sf cfwf/df cGttM !)hgf ;xefuLn] kmfOgn /fpG8dfk|j]z kfP . kmfOgn /fpG8df k'u]sfk|To]s ;xefuLnfO{ lg0ff{osx¿åf/fk|bfg ul/Psf] 5'§f5'§} ljifocGtu{tlgwf{l/t ;doleq lnlvt ¿kdfcfk\mgf] ljrf/ JoQm ug{ nufOPsf]lyof] . cGo k|lt:kwL{sf] t'ngfdfpTs[i6 ljrf/wf/f JoQm ub}{ %)gDa/sf] 6\ofu nufPsL lbStfyfkfn] a]:6 Sof6jfssf] pkflw;lxtk|yd lnl6n ld; sf7df8f}+sf] tfhklxl/g \ . ld; km f ]6 f ]h ] lgspkflw;lxt km:6 /g/ck ljh]tfalgg\ k|s[lt ;fksf]6f, ;]s]G8/g/ck pkflwdf s[tfG;f zdf{ljhoL eOg\ . cGo pkflwtkm{ l/hfzdf{– a]:6 8«];, lskf dfgGw/–a]:6 k/kmd]{G;, ;'/fle dfgGw/–df]:6 6ofn]G6]8, >'lt >]i7– rfld{ªk;{gfln6L, c+z' yfkf df]:6 k|m]G8\nL,ck"jf{ 9sfn– a]:6 l:sg, j[li6af]x/f– j]i6 x]o/, clegGbgL >]i7–df]:6 l8l;lKng, l;ª\lugL dxh{g–

cUnf / nfdf] 6'KkL Ps} 7fp“ df]/ªsf] ao/jg uflj;– & sf g]kfnsf

;a}eGbf cUnf & lkm6 # OGr prfO ePsf/fhg clwsf/L / g]kfns} nfdf] ( lkm6 ^ OGr6'KkL ePsf lkmlbdsf ofdgf/fo0f e08f/Ln]Ps}:yfgdf e]nf x'g] cj;/ kfP . pgLx¿n]lhNnf k|zf;g sfof{nodf e]nf eP/ kf“ry/sf;j{;fwf/0fb]lv ljlzi6 JoflStx¿;“u kmf]6f]lvrfp“b} cfkm\gf] cnu klxrfg lbg ;kmneP . /fhg cfkm\gL alxgLsf] gful/stfagfpg] qmddf lkmlbd cfPsf lyP eg]gful/stf ljt/0f ug{ ] sfoF{nosf lkoge08f/L ToxL ePaf6 oxf“sf k|lhc, ;}lgs,k|x/L, cg';Gwfg;d]tsf ;/sf/L sfof{nosfk|d'vn] ljleGg b[Zodf /fhg / ofdgf/fo0f;“ukmf]6f] lvRg] cj;/ kfP .

a9\bf] pd]/ tyf a|]g 6\o"d/sf] ck|];gkl5/fhgsf ] prfO a9 \g 5f ]8 ]sf ] 5 eg ]ofdgf/fo0fsf] 6'KkL cem} a9\bf] 5 . /fhg cfkm"cUnf] ePaf6 b}lgs hLjgofkgdf ePsf;d:ofsf] ;dfwfg ug{ /fi6«af6 /fxtsf] cfzfu5{g\ eg] e08f/L lulgh a's ckm jN8{df cfkm\gf]gfd n]vfpg rfxG5g\ .

–;'/]Gb| ;'j]bL

a]:6 :dfOn / ck"jf{ a/fn– l:j6k;{gfln6Lsf ¿kdf 5flgPsf lyP .

kf]v/fdf ;68]{Anf:6sf] w'd

kf]v/f– nuftf/sf] jiff{kl5jftfj/0fdf udL{ a9]sf] 5 . zlgaf/eg] n]s;fO8sf] Sna Kof/fl8;f]dfdWofx\gsf] rsf]{ 3fdnfO{ ;d]ta]jf:tf ub}{ x"nsf x"n o'jfx¿ Snakl/;/df l5l//x]sf lyP . ;w}+ /ftl5lKkPkl5 hDg] 8fG; kf6L{ o;k6s eg] lbp“;}b]lv pTsif{dfb]lvof] . ;68]{ Anf:6 gfds/0ful/Psf] 8fG;kfL6{df 8fG:f km\nf]/dfgfRg]x¿sf] eL8 a9\b} uof] .8fG;kf6L {df xfkm :s6b ] lvxfkm s66 ';Dd nufPsfo'jtLx¿ tyf kª\s, lxkxkb]lv /s:6fOnsf km];g]jn tGg]/Lx¿sf]xfgyfk b]lvGyof] .

o'jfo'jtLx¿sf] klx/g x]bf{o:tf] nfUYof]— 8fG:fkf6L{ km];gk|bz{g ug] { :yfg klg xf] .8fG:fkf6L{df e'mNsg]x¿ ;fwf/0feGbfklg km];g]jn g} x'g] u/]sf 5g\ .a9L dfqfdf c+u|]hL / lxGbLsf]

tfndf em''ld/x]sf o'jfo'jtLx¿dWo]sltkon] t gfRbfgfRb} cfkm"nfO{g} sfa'df /fVg ;ls/x]sf lYfPgg\ .

labfsf] lbg ePsfn] klgxf]nf, tGg]/L hdftsf cltl/QmljleGg k ];f–Joj;fosfdgf ]/~hgkf/vLx¿ 8fG;sf ]d:tLdf /lNnP . ;f“em kb}{ hf“bfcem a9L w'd dRrfof] 8fG;kf6L{n] .lbp“;f] !@ ah] ;'? ePsf] 8fG:fkf6L{;f“em & ah];Dd nuftf/ rn]sf]lyof] . o; k6s 8fG:fkf6L{sf] p2]Zoklg a]Un} lyof] . gof“ahf/sfo'jf;d"xn] lhd Sna vf]Ngsfnflu cfly{s ;xof]u h'6fpg of]8fG:fkf6L{ cfof]lht u/]sf lyP .

–lzj zdf{

Page 14: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007

sfnL kf/] bfO slt /fd|f]=== uLtl/ldS; xf] ls l/d]s <l/d]s xf] . tf/fb]jLn] Tolt /fd|f];“uufPsf] uLtnfO{ l/ldS; ug'{x'“b}g .To;f] eP l/d]s ug{ klg cfjZoslyPg lg, xf]Og <l/d ]s ubf { gof “ afhfx¿ylkG5g\ . ;docg';f/ afhfsf]6]:6 yKg ;lsG5 . gof“ :j/dfo:tf uLt ufp“bf gof“ k':tfcfslif{t x'G5 .sfnL kf/]===df s]–s:tf] kl/dfh{gug'{ePsf] 5 <;fpG8 l;:6d tyf gof “afhfx¿ ylkPsf] 5 . zAb tyf;+uLtdf s'g} kl/jt{g ul/Psf]5}Gf . :j/ km/s 5 t/ ;a}n]?rfPsf 5g\ .sfnL kf/]nfO{ g} lsg l/d]sug'{eof] <d tf/fb]jLsL km\ofg x'“ . sDkgLn]klg Pp6f uLt l/d]s ug'{ Jofj;floslx;fan] /fd|f] xf] eg]sfn] d}n] pQmuLt 5fg]sL x'“ .gof“ k|ltefn] k'/fgf] uLt ufpg'/fd|F ] xf] / <gof“ k|ltefn] cfkm\g} uLt ufpg'/fd|f] xf], t/ tf/fb]jLh:tL ljlzi6uflosfsf] uLt ufp“bf 3f6f x'“b}g .

;ftfsf] :j/

!^

k"gd kGt

nfOe ;f]

glhsaf6hGdldlt M @)@( c;f/ !)gfdsf] cy{ M jg:klt, h;nfO{ cf“ugdf :yfkgf u/]/ k"hf ul/G5hGd:yfg M 8f“8fahf/, wgs'6ftkfO{+sf] uf]Ko s'/f M snd klg rnfp“5'?lr M ;+uLt, ;flxTocWoog M :gftsf]Q/klxnf] PNad M k/b]zL;f+uLlts u'? M k"0f{axfb'/ yfkfk|]/0ff M :yfgLo ufp“3/klxnf] k|]d M lal;{;s]+klxnf] 8]l6ª M eGg}k5{ / <xlgd'g M sf7df8f}+klxnf] k|]dkq M ( sIffdfklxn] ahfPsf] afhf M lutf/dgkg]{ kl/sf/ M u'Gb|s, l9+8f]dgkg]{ /+u M gLnf]dgkg]{ klx/g M Sofh'cnklxnf] pkxf/ M ;fyLn] ljb]zaf6 NofOlbPsf kfOG6dgkg]{ df};d M b;}+–ltxf/sf] ;dodgkg]{ v]n M km'6ankm';{bdf M 6]lnlehg x]g]{, klqsf k9\g], ukm ug]{slQsf] Jo:t x'g'x'G5 M Jo:t 5' eG5', sfd vf;} b]lv“b}gdgkg]{ ;+uLt M h;n] dg 5'G5l/; p7]sf] a]nf M cf“vf b]lVbg“, h;sf sf/0f kl5 k5'tfp“5'dgkg]{ cfkm\g} afgL M sdhf]/L :jLsfg{ ;S5'klxnf] r'Dag M w]/} klxn] ====/dfOnf] If0f M klxnf] k6s /]l8of]df cfkm\gf] uLt aHbfg/dfOnf] If0f M w]/} 5g\, h;nfO{ la;{g rfxG5'

gflosf;“u uflosf M ldlynf zdf{ tyf b]ljsf aGbgf Ps sfo{qmddfPs;fy . tl:a/ M O{–gzf 86sd

;+uLtsf/ cfnf]s>Lsf];'/tfn Do'lhs k|f=ln= 8]/fsf] 3/5f]8]/ cfkm\g} 3/df ;/]sf] 5 .cgfdgu/l:yt sDkgLsf] gof“sfof{no k'/fgf] 3/b]lv b'O{ldg]6sf] b"/Ldf 5 . 5f]6f] ;dod}g]kfnL ;f+uLlts If]qdf :yflktePsf ;+uLtsf/ cfnf]s>Ln]g]kfnL ;+uLtsf] If]qdf y'k| }nf]slk|o l;h{gf lbO;s]sf 5g\ .plbtgf/fo0f emf, hulht l;+x,/fds[i0f 9sfn cflbsf nf]slk|oPsn uLlt;+u|xdf Psn ;+uLtel/;s]sf oL ; +uLtsf/n ];+uLtsf ;a} ljwfsf ufos–uflosfx¿;“u sfd u/]sf 5g\ .

cr]n lxkxk ufos lg0f{o>]i7nfO{ tkfO+ { s'g a|fG8sf]klx/g nufpg'x'G5 eg]/ ;f]lwof]eg] pgsf] hjfkm x'g;S5–…cfkm\g} a|fG8sf] .Ú ¥ofk ufogdflg0f{o 8f= PgP;s] gfdaf6kl/lrt pgsf] cfkm\g} a|fG8sfklx/g xfn k|of]usf nflu dfqeP klg nufPsf 5g\ . pgn]…PgP;s]Ú, …lg0f{oÚ cflb c+lstOa|f]O8/L ul/Psf l6;6{ tyf n'h;6{ nufpg yfn]sf 5g\ . pQmklx/g sf7df8f } +sf ]b/af/dfu{l:yt Ps a'l6sdfOa|f]O8/L u/fPsf] lg0f{on] atfP .pgn] cfkm\gf k|z+;sx¿sf nfluj]a;fO6 Ogzf 86sddfkm{tlgs6 eljiodf …PgP;s]a|fG8Úsf l6;6{ tyf nª\ ;6{ a]Rg]s'/f klg atfPsf 5g\ .

uflosf df08jL lqkf7L oltv]/cfkm\g} Psn uLlt;+u|x bz{s–>f]tfdfem Nofpg] tof/Ldf l5g\ .uflosf lqkf7Ln] ahf/df Nofpgnfu]sf] of] klxnf] Psn uLlt;+u|xxf] . nf]suLtsf If]qdf alnof] kl/roagfPsL oL uflosfn] kk, cfw'lgstyf rnlrq ;a} ljwfsf uLtufO;s]sL l5g\ . ;+u|x slxn];Dd;fj{hlgs x'G5 < eGg] lh1f;fdfuflosf lqkf7Ln] elgg\– …;a} tof/Le};s]sf] 5, t/ sDkgL lkmS; ePsf]5}g .Ú kk tyf cfw'lgs uLtx¿;dfj]z x'g] of] ;+u|xn] cfkm\gf]Sofl/o/nfO{ cem dfly p7fpg] ljZjf;uflosf lqkf7Lsf] 5 .

uf]7fnf], gf;f], d'gfdbgh:tfy'k|} rnlrqsf] 5fofª\sg /;'jfdfePsf] 5, oBlk oxf“sf b[Zox¿ 7"nf]kbf{df x]g{ /fhwfgL g} k'Ug'k5{, t/ca ufos bfdf]b/ vltj8fåf/f lgld{tSof;]6 PNad nfª6fª yf]/fªkf;Do'lhs lel8of]sf ¿kdf ahf/dfcfpg] tof/Ldf 5 . dgf]/~hgsfdfWodaf6 :yfgLo snf–;+:s[ltsf]k|rf/k|;f/ u/L :yfgLo ko{6sLo;Dkbf;d]t klxrfg u/fO{ ko{6gk|j4{g Pj+ k/Dk/fsf] ;+/If0fsf nfluof] lel8of] agfOPsf] xf] . nfª6fªsLz]lk{gLn] ufO8nfO{ dg k/fPkl5k/Dk/fut tl/sfn] ljjfx ePsf]/f ]df~rs b [Zo of ] lel8of ]df;d]l6Psf] 5 .

g]kfn ;/sf/n] ut z'qmaf/gof“ /fli6«o ufg ;fj{hlgs u/]sf]5 . pQm /fli6«o ufg ;fj{hlgs

ckmla6

ckmla6

ckmla6

a'6jndf xfp;km'n sG;6{

a'6jn– jiff{ofd nfu]b]lv s'g};f +uL lts sfo {qmd gePsf ]a'6jndf zlgaf/ cfof]lht Pp6fsG;6{ eJo ¿kn] ;DkGg eof] ./fhwfgLsf ufosx¿ dLg nfdf,8Da/ g]kfnL, ;'dg pbo, uflosf/hgL sfo:y cflb snfsf/nfO{a'6jndf klxnf] k6s ptfl/Psf]sfo{qmddf oxf“sf] sflGt ;efu[xdf;xefuLx¿sf] yfldg;Sg'sf] eL8eof] . sl/a @ xhf/ dflg;c6fpg] xndf gc6fP/ l6s6sf6]sf s}of}+ ;xefuL aflx/}af6sG;6{sf] cfgGb lng afWo eP .a'6jn l;6L 86 sd tyf lnof]Sna ckm a'6jnsf] cfof]hgf Pj+tfn Do'lhssf] k|:t'ltdf …tfnDo'lhs k|f ]df];gn 6'/–@)^$ÚzLif{ssf] sG;6{df ev{/} P;Pn;LlbP/ vfnL a;]sf l6gPh/ /sn]h kl9/x]sf o'jfo'jtLx¿sf]pT;fxhgs ;xeflutf lyof] .

sG;6{df /fhwfgLaf6 cfPsfs8 Aof08sf snfsf/x¿sf] l/ldS;uLtn] l6gPh/x¿nfO{ ;'?d}ttfp“b } pkmf/ ]sf ] lyof ] eg]sfo{qmdsf] cfsif{0f ag]sL /hgL

sfo:ysf ] l/ ldS; uLtn ]o'jfx¿nfO{ kof {Kt dgf]/~hglbnfp“b} wLt d?Gh]n grfPsf]lyof] . bz{s;“u} cfkm" klg d:sL–d:sL gfr]sL /hgLsf] k|:t'ltnfO{o'jfx¿n] …jfG; df]/Ú eGb} x'l6ªu/]/ bf]xf]¥ofpg nufPsf lyP .o:t} 8Da/ g]kfnL, dLg nfdf /; 'dg pbosf uLtn ] klg;xefuLx¿nfO{ kof{Kt dgf]/~hg;“u}rsf]{ udL{ la;f{P/ cl;gkl;g x'g]u/L grfof] .

lbp“;f] $ ah]lt/ ;'? eP/;f“em ;f9] ;ft;Dd rn]sf] sG;6{df:yfgLo AofG8x¿ j]w, hªsof8{tyf d]lnu]G6 PS;sf] k|:t'ltn] klgbz{sx¿nfO{ lg/fz kf/]g . em/L–jiff {sf ] df };ddf Tolt 7 "nf ]pkl:ylt lgs} zfGt / cg'zfl;t/x]sf] a'6jn l;6L 86sdsf gu]g/fgfn ] atfP . gfRbfgfRbfkl;gfn] lgy|'Ss leh]sL :yfgLodf]8n jiff{ ysfnLn] elgg\– …/fd|f]nfUof] sG;6{, st} vNnf] dx;';ePg o:t} cg'zfl;t / zfGtx'g'k5{ ca klg .Ú

–6f]k/fh zdf{

ePkl5 Ps ztfAbLb]lv k|rngdf/x]sf] k'/fgf] /fli6«o ufg …>Ldfg\uDeL/==Ú k"0f{ ¿kdf vf/]h ePsf]5 . slj Jofs'n dfOnfsf] /rgfdf…;of}+ y'“uf km"nsf xfdL Pp6} dfnfg]kfnL==Ú af]nsf] gof“ /fli6«o ufgdf;+uLt1 cDa/ u'?ªn] Ps ldg]6sf]w'g e/]sf 5g\ . nf]stflGqskl/jt{g;“u} ut )^# h]7 $ a;]sf]k|ltlglw;efsf] a}7sn] k'/fgf]/fli6«o ufg vf/]h u/]sf] lyof] .To;kl5 z'qmaf/;Dd d'n's /fli6«oufgljxLg ePsf] lyof] . gof“ /fli6«oufgdf z/b u'?ªsf ] ;+uLt–;+of]hgdf 1fg' /f0ff, od a/fn,/fh]zkfon /fO{, lzlz/ of]uL,ljdnf /fO{, ;'gltf ;'Aaf, c~h' kGt,cho yfkf, clgndfg dxh{g, u+ufGof}kfg], rGbf b]jfg, hogGb nfdf,em'df lnDa', a]g'sf /fO{, gf/fo0fcf]nL, /fh]Gb|dfg >]i7, /fd u'?ª,l/gf e'iffn, ¿kf emf tyf l;h{gf>]i7n] :j/ e/]sf 5g\ . /]l8of]g ]kfndf k | f ljlws c;Ifdtfb]lvPkl5 /fhwfgLsf] u0faxfnl:ytKnfl6gd :6'l8of]df pQm ufg /]s8{ul/Psf ] lyof ] . k | f Kthfgsf/Lcg';f/ g]kfn ;/sf/;+:s[lt dGqfnon] k|f/lDes sfdsfnflu # nfv %) xhf/ ?k}of“5'§ØfPsf]] lyof] eg] uLtsf/ tyf;+uLtsf/sf] kfl/>lds cem}lgwf{/0f ul/Psf] 5}g .

ut z'qmaf/ /fhwfgLdfnf]kf]Gd'v 7f8f] efsf;DaGwL Ps

sfo{qmdsf] cfof]hgf ul/of] .lhg]S:6 OG6/6]Gd]G6åf/f cfof]lhtpQm sfo{qmddf 7f8f] efsfsfufos a'l4dfg b'/f …wDk'Ún] pQmufog ljwf nf]kf]Gd'v x'“b} uPsf]dfb'Mv JoSt u/] . 7f8f] efsf ;+sngul/Psf] l8le8L ;fj{hlgs ul/Psf]sfo {qmddf nf ]suLltljwfsfcGj]if0fstf{ s[i0f u'?ªn] 7f8f] efsfg]kfnsf ;a} nf]sbf]x/L uLtsf]hGdbftf ePsf ] atfP eg ]l8le8Lsf lgb{]zs tyf k/Dk/flkmND;, kf]v/fsf s]z u'?ªn]x/fPsf ufos b'/fnfO{ aflx/Nofpg lgs} d]xgt ug{'k/]sf] syf;'gfp“b } eg]– …a'l4dfg hltk|ltefzfnL x'g'x'G5, Tolt g} nhfn'klg . To;}n] pxf“sf] of] snfnfO{aflx/ Nofpg w]/} k6s d}n] Sofd]/fn'sfP/ pxf“sf lqmofsnfk lvr]“] .To;kl5 n's]/ lvlrPsf] pQmlel8of] x]/]kl5 …d t 7Ls} ufp“bf]/x]5'Ú eGg] pxf“nfO{ nfu]5 / aflx/cfpg /fhL x 'g 'eof ] .Ú pQml8le8Lsf] laqmLaf6 cfpg] /sdsf]

%) k|ltzt t/fO{df af9L–klx/f]af6kLl8tx¿sf] /fxtsf nflu k|bfgug{] 3f]if0ff;d]t pSt sfo{qmddful/Psf] lyof] .

ufos ;~ho >]i7, e"k]Gb|ah|frfo{, k|jL0f dfgGw/, Hof]ltl3ld/], ;/f]h bQ tyf ;'ud kf]v/]nxfn cd]l/sfsf ljleGg ;x/df;f+uLlts sfo{qmd ug{df Jo:t5g\ . k|fKt hfgsf/Lcg';f/ g]lKnho'y ;f ];fO6Lsf ] cfof ]hgfdfpgLx¿n] xfn} 6]S;f; ;x/l:ytb'uf{a/L cl8of]6f]l/oddf ;of}+ g]kfnLbz{snfO{ cfkm\gf uLt ;'gfP .…o'P;P 6'/ @))&Ú cGtu{t utc;f/ ( ut] pgLx¿ cd]l/sf k'u]sfx'g\ . cd]l/sfdf pgLx¿n] ljleGg:yfgdf sfo{qmd ul//x]sf 5g\ .kf]6{NofG8, ;gk|mflG;:sf], jfl;ª\6gl8;L, aflN6df]/ cflb ;x/dfpgLx¿sf] sfo{qmd ;kmntfk"j{s;DkGg e};s]sf] 5 . cfufdL c;f]h@& ut]kl5 dfq pgLx¿ :jb]zkms{g]5g\ . o;}u/L cd]l/sfdf;~rflnt ;u/dfyf 6]lnlehg,g]kfn xf]/fOhg 86sd, /]l8of]bf]efg tyf ljZj ;Gb]zsf] ;+o'Qmcfof]hgfdf xfn ;~rfng e}/x]sf]…8]l:6g]zg o'P;P @))&Ú zLif{ssf]sfo{qmdsf nflu cfwf bh{g g]kfnL;+uLtsdL{ Toxf“ ;f+uLlts k|:t'ltk|:t't ul//x]sf 5g\ . ;+uLtsf/tyf ufos Gx\o' ah|frfo{, ufosx¿;ljg /fO{, bLk]zlszf]/ e§/fO{,;'lhn sdf{rfo{, ;]S;f]kmf]g afbscd"n sfsL{9nL, 8«djfbs OGb|dfgtyf uLtf/afbs uf]kfn /;fOnLsfo {qmds } l;nl;nfdf xfncd]l/sfsf ljleGg ;x/ 3'ld/x]sf5g \ . k | f Kt hfgsf/Lcg ';f/pgLx¿n] Pp6f ;+uLt ;d"xsf¿kdf n;P~hN;, jfl;ª\6g l8;L,d]l/NofG8, elh{lgof cflb :yfgdfsfo{qmd k|:t't ul//x]sf 5g\ .

–af9Llkl8tx¿sf] ;xof]ufy{ ef]ln zlgaf/ bz/y /+uzfnfdf;~rf/sdL{ lj?4 g]kfnL rnlrq / ;+uLt snfsf/x¿ km'6anv]Nb}5g\ . ;f“em rf/ ah] k|f/De x'g] pQm km'6an v]nsf]zLif {s …j]e lssckm @))&Ú /flvPsf] 5 . km'nan v]neGbfcl3 snfsf/ tyf ;~rf/sdL{ ;xof]u h'6fpg] ¥ofnLdf ;xefuLx'g]5g\ . j;Gtk'/ b/af/ If]qaf6 cf/De x'g] pQm ¥ofnL ;x/ kl/qmdfu/]/ /+uzfnf k'Ug]5 . km'6an tyf ¥ofnLsf] cfof]hgf j]e klqsf /s]l6Pd sf8{n] ;+o'Qm ¿kdf ug{ nfu]sf x'g\ .

–d+unaf/sf] ;f“emnfO{ ;+uLtdo /fqLef]hdf kl/jt{g ug{rfxg'x'G5 eg] b/af/dfu{l:yt gfª\nf] Sofkm] PG8 kadf x/]sd+unaf/ ;f“em …lne]g ck of]/ 6\o'h8] OelgªÚ zLif{sdf tLg;+uLtsdL{ hh{ ;'Aaf, /fh jfOjf / a}h' /fO{n] k|ToIf ;+uLtsf]cfgGb k|bfg u5{g\ .

t'n;L k/fh'nL

Page 15: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 !&

lht'’rfsf] hf]S;[email protected]

;f7L jif{ gf3]sf b'O{ j[45xf/Ldf a;]/ s'/f ub}{ lyP .

Ps hgf a"9f M ;f“Rr} tkfO{+ cfkm\gf]:d/0f sdhf]/ ePsfn] 8fS6/sxf“h“rfpg uPsf] xf]Og <

bf];|f] a"9f M xf] t . Tof] 8fS6/;fx|} /fd|f] /}Ú5 . Tof] 8fS6/n]la/fdLx¿nfO{ ;ft k':tf;Ddsf] s'/f;Demg ;Sg] agfOlbG5 . ca t d]/f]:d/0fzlQm w]/} /fd|f] ePsf] 5 .

klxnf] a"9f M cf]xf] † To:tf]/fd|f] 8fS6/ < clg Tof] 8fS6/sf]lSnlgssf] gfdrflx“ s] xf] <

bf];|f] a"9f -cln csdSsfp“b}_ MTof] ;]tf] /+usf] km"n 5lg h'g Psbdaf:gfbf/ x'G5 lg=== Tof] km"nsf]gfd s] /] < s:tf] lal;{Psf]=== †

klxnf] a"9f M rd]nL xf] .bf ]; | f ] a "9f M -xf ] , eGb }

cfkm"glhs a;]sL cfkm\gL >LdtL;“u_rd]nL, Tof] xfdL zlgaf/ uPsf]lSnlgssf] gfd s] /] <

)))km];gdf k6Ss} ?lr gePsf]

ljs'/fd Pp6f sfgdf 6k nufP/clkm; cfPsf] b]v]/ lht'rfn] ;f]w]5—x}g, cfh s] b]Vg'k/]sf] d}n], tkfO{+sf]sfgdf 6k < ljs'/fd M ca hfaf]Pp6f 6k dfq nufPsf] t x'“ lg s] 7"nf]s'/f] xf] / cfhsf] km];g]jn hdfgfdf .lht'rf M 5Ss kb}{, Pp6f dfq 6knufPsf] t x'“ /] . slxn]b]lv nufpg'eof]6k, tkf“On] < ljs'/fd M hab]lv d]/L>LdtLn] of] 6k d]/f] vf6df e]§fOg\ .

)))Ps o'un hf]8L gu/sf]6 3'Dg

uPsf lyP . laxfgsf] zfGt / /dfOnf]b[Zon] df]lxt x'“b} k|]ldsfn] elg5g\ Mdf]xg, ltdL dnfO{ s]jn Ps k6s r'Dagu/, d ;bfsf nflu ltd|f] alglbG5' .

df]xg M wGojfb lk|o, of]

r]tfjgLsf nflu .)))

dlb/f ;]jg gug]{ Pp6f ;d"xjgef]h uPsf] /x]5 . pQm ;d"xdfPs hgf eg] dlb/fsf kf/vL /x]5g\/ pgnfO{ h;/L eP klg /S;L vfg]lgx'“ lgsfNg'k/]5 clg eg]5g\ M ;fyLefOxf], /S;L Pp6f dGb ljif xf], o:tf]ljifnfO{ xfdLn] vtd ug'{k5{, To;}n]df]xg, ltdL Ps af]tn vQd u/d klg Ps af]tn vQd u5'{ .

)))k|wfgdGqLnfO{ e]6\g uPsf]

ljs'/fd k|tLIffnodf c¿ y'k|}cfuGt'sdfem k|tLIff ub}{ lyof],PSsfl; 6]a'ndf /flvPsf] df]afOn kmf]gaHg yfn]5 . las'/fd kmf]g p7fp“b}x\ofG8 k|mL d'8df /fv]/ M xnf] ===

ptfaf6 Pp6L dlxnfsf] g/d:j/df M xnf], xh'/ d ahf/df 5' . d}n]Pp6f /fd|f] ;f/L e]§fPsf] 5', h;sf]d"No @% xhf/ /], d lsG5' x} <

ljs'/fd b+u kb}{ M x'G5 lg, lsg <dlxnf M Pp6f tLg tf]nf

;'gsf] l;qmL klg x]/]sf] 5', To;sf]d"No ?= krf; xhf/ k5{, d Tof]klg lsG5' x} <

ljs'/fd v';L x'“b} M x'G5 lg, dnfO{lsg ;f]Wg'k¥of] /, lsg] e}xfN5 lg .

dlxnf M clg 5 lg xh'/, xfd|f]a}7sdf /fVg Pp6f ;f]kmf ;]6 klglnp“m x}, nueu tL; xhf/hltsf]] <

ljs'/fd M cjZo lk|o lsg,h]–h] lsGg dg nfU5 lsg .

dlxnf M wGojfb 8fln{ª, cfO{ne o" .

ljs'/fd / dlxnfsf] s'/f ;'g]/tLg5Ss k/]/ k|tLIffnodf a;]sf;a} cfuGt'sn] ljs'/fdnfO {x]l//x]sf] b]v]/, ljs'/fd M of]df]afOn ;]6 s;sf] xf] <

dlxnf ;}lgs 5gf}6df c;Gt'i6Lk|jL0f bQ

lrtjg— ljut $ dlxgfb]lvuf]vf{ la|l6; dlxnf cfdL{sf nfluzf/Ll/s cEof;sf ;fy} ljleGglqmofsnfk ub}{ cfPsL ;'gLtf yfkfTolta]nf 5f“ufaf6 v;]em}+ eOg\,hlta]nf pgn] ;xkf7Lx¿ ;'6'Ss}kmf]gaf6 5flgPsf] va/ ;'lgg\ .a]nfotL SofDkn] klxnf] r/0fsf]5gf }6sf nf lu kf ]v/f l:ytOG6/g]6af6 kmd{ e/fP/ kmf]gsf]dfWodaf6 k|lt:kwL{x¿nfO{ 5gf}6u/]sf]df pgn] u'gf;f] ub{} elgg\–…of] s:tf] k|lt:kwf{ xf] < Ps snkmf]gsf] e/df s]lG88]6 ;]n]S;gug]{ .Ú oxL ljifodf s]lGb|t /x]/oL pDd]bjf/n] ut zlgaf/ kqsf/;Dd]ngdf u'gf;f] dfq ul/gg\,o;df s]xL kxn geP cfGbf]ngug ] { wDsL klg lbOg \ .k|lt:kwL{x¿sf] ljrf/ pDd]bjf/nfO{kmf]g / g]6sf e/df ;]n]S;g gu/Lu|FpG8af6} zf/Ll/s cEof;sf ;fy}ljleGg lqmofsnfkaf6 5flgg'k5{eGg] lyof] .

k|lt:kwL{x¿ sf]xL SofDk;dfcWoog/t 5g\ t sf]xL st} hflu/ul//x]sf 5g\ . ;a}n] cf–cfkm\gfsfdaf6 o;sf nflu ;do lgsfn]/cEof; ub}{ cfPsf lyP . lrtjgdfa]nfotL uf]vf{ cfdL{sf nflu tflndlbg] b'O{ 6«]lgª ;]G6/df ^& hgfpDd]bjf/ cEof; ub}{ cfPsf lyP .tLdWo] …6f:skmf];{ g]kfnÚ af6 $#tyf …la|l6; uf]vf{h lakm cfdL{Ph's];g PG8 6]«lgªÚ af6 @! hgfo'jtLn] cfkm\gf] eljio pHHjn kfg]{;kgf a'g]sf lyP . bLlksf sfkm\n]n]# dlxgf klxn]b]lv ljleGg s]Gb|df/x]/ laxfg ;f9] $ b]lv & ah];Dd lkmlhsn 6]«lgª, * b]lv !);Dd PS;/;fOh / af“sL ;doDofy / Oª\ln;sf] 6\o';g lng'sf;fy } a ]n 'sf klg lkm lhsnPS;/;fOh ug]{ u/]sf] atfOg\ .sfÎn]n] elgg\– …u/fpg] a]nfdf oL;a} lqmofsnfk u/fpg] / ;]n]S;gkmd{sf] xfO6, pd]/ k'u]kl5 5gf}6kmf]gaf6 ug'{ eg]sf] sxf“sf] Gofoxf] <Ú kmd{af6 dfq ljBfyL{sf] ;Dk"0f{IFdtf dfkg ug{ ;ls“b}g, t;y{xfdLdfly cGofo ePsf] 5, pgLatfp“l5g\ . sfÎn]n] ts{ lb“b}elgg\– ljBfyL{n] k/LIFfd} ;fd]nx'g kfPgg\ eg] kf; / km]nsf] s]ck]IFf ug' { < pDd]bjf/x¿n]6]nkmf]gaf6 5gf}6 ;DkGg u/]/g ]k fnL dlxnf pDd ]bjf/sf ]k|lt:kwf{Tds Ifdtfdfly Joª\Uoul/Psf] cf/f]k;d]t nufPsf 5g .

;g\ @))( b]lv a]nfotn]o'jtLx¿nfO{ uf]vf{ ;}lgsdf etL{

ug]{ lg0f{o u/]sf] xf] . To;}n] clxn]w/fg, kf]v/f, lrtjg cflb ljleGglhNnfdf a]nfotL ;]gfdf etL{ x'go'jtLx¿ sDd/ s;]/ dfgl;s Pj+zf/Ll/s cEof;df nfluk/]sf 5g\ .cfufdL jif{b]lv o'jtLnfO{ ;]gfdf;d]6\g] eP klg o; jif{ %) hgfnfO{6«fonsf ¿kdf nfg] lg0f{o pQm;+:yfn] u/]sf] 5 . h;cGtu{tk"j{af6 @% hgf / klZrdaf6 klgplQs} ;+Vofdf k|f/lDes 5gf}6ul/g]5g\ . To;sf nflu k|lt:kwL{o'jtLx¿ pRr dgf]ansf ;fy k"j{nfx'/]x¿n] lbO/x]sf] tflnddf;xefuL ePsf lyP . o'jtLx¿sf];kgf clxn] t'lxPsf] 5 . oLo'jtLx¿sf] Pp6} u'gf;f] 5– …w/fg/ kf]v/faf6 a9L 5gf}6 x'g] t/lrtjgnfO{ dfq lsg x]+nf <Ú 5gf}6k|lqmof lgikIF gePsf] eGb} uf]vf{hlakm cfdL{ Ph's]zg PG8 6]«lgª;]G6/sf 8fO/]S6/ lxdfn u'?ªeG5g\– …kmf]gaf6 ;]n]S;g u5{ eGg]dnfO{ klg yfxf lyPg\, xfdLn];f]r]sf lyof}+, lkmN8af6} 5gf}6u5{g\ .Ú pDd]bjf/x¿n] cfkm" s]sf/0fn] km]n eP“, yfxf kfpg'k5{,t/ To;f] gePsf]df xfdLnfO{ b'Mvnfu]sf] 5, –pgL atfp“5g\ . ;]gfdfkmf]gaf6 ;]n]S;g ul/Psf] of] klxnf]36gf ePsf] pgn] atfP .

of] ;do eg]sf] xfdLn] nIolnP/ eljio agfpg] xf], To;}n]o;df xfdL xf]ldPsf lyof}+, t/clxn] xfd|f a'afcfdfsf] k};f / xfd|f];do v]/ uof],Ú –k|lt:kwL{ ;/:jtLnfdfn] gLnf] cg'xf/ agfp“b};'gfOg\ . ;fpg !% ut] gfdlgsfNg] eg]/ 3f]if0ff ul/Psf] t/;fpg !!÷!@ s]lG88]6sf] 3/dfkmf]g u/]/ ltdL ;]n]S;g eof} eg]/elgPsf]df pgn] cfklQ hgfOg\ .kf ]v/faf6 oxf “sf & hgfk|lzIFfyL{sf] 3/df kmf]g u/]/ 5gf}6ePsf] hfgsf/L u/fOPsf] lyof] .tLdWo] kmf]g l/l;e ug]{ @ hgfdfq} kf]v/f hfg kfPsf 5g\ .c¿sf] 3/df kmf]g ubf{ ;DalGwt

JolQm km]nf gk/]sfn] pgLx¿nfO{k | f/ lDes 5gf }6af6 jl~rtu/fOPsf ] 5 . o;/L jl~rtx'g]x¿df kljqf s'dfn, ;~h' s'“j/,clgtf nfdf, ;"of{ u'?ª tyf csL{Ps hgf o'jtL 5g\ . clxn] cfkm\gf]tl/sfn] ul/Psf] 5gf}6 k|lqmofn]ljBfyL{sf] eljiodfly v]naf8ePsf ] cleefjs cfOtdfgtfdfªn] ;fKtflxsnfO{ atfP .pgn] 5f]/Lsf] # dlxgfsf] 6«]lgª,P8ld;g cflbdf #) xhf/ ?k}of“vr{ u/]sf] atfP .

n3'syf

sfnf] /ftcWoogsf] qmd ;s]kl5

k/LIff lbg pm xnleq k|j]zu¥of] . j/k/, bfof“–afof“ w]/};fyL k'/fgf c¿n] n]v]sf yf]qfkfgf n'sL–n'sL kN6fO/x]sf lyP .cfkm"n] o;cl3 slxNo} rf]/Lgu/]sfn] xf]nf, p;nfO{ 8/nfUof] . p;n] cfkm\g} efiffdfk|Zg xn u¥of], /fd|}} ePsf] cfef;ePsf] lyof] p;nfO{ . k|Zgkqsf]dfly df}lns pQ/nfO{ k|f]T;fxg eg]/ n]lvPsf] lyof], To;}n] pm9'Ss lyof] . p;n] qmdzM :gfts låtLo / t[tLo jif{ /fd|f];“uk9\of], /fd|f] cª\s NofP/ kf; ug]{ cfzfdf c´ a9L kl/>d u¥of],t/ b]zsf] /fhg}lts 36gfn] ubf{ k/LIff lbPsf] Ps jif{;Ddl/hN6 kv{g'k¥of] . Ps jif{kl5 p;n] crfgs cfkm"nufot w]/};fyL c+u|]hLdf c;kmn ePsf] va/ ;'Gof] . 5f“ufaf6 v;]h:t} eof]pm, e'Tnf] ghfGg]x¿ kf; eP5g\ .

p;sf ;a} ;kgf rsgfr"/ eP . sfkL hf“Rg] lzIfs h;sf] d'6'/x]g5 . pgn] qm"/ /ftf] snd k|of]u u/]5g\, h;n] p;sf] hf];, hf“u/ /cfzfdf 89]nf] nufof] . o;nfO{ pm sfnf] /ft dfG5 . pm eG5– o:tf]lbg s;}nfO{ gcfcf];\, c+u|]hL k9\g g]kfndf hGdg' gk/f];\ h;n] cfkm\gf]dft[efiffnfO{ la:of{Psf] 5, e'Ng afWo agfPsf] 5 .

—lji0f's'df/ clwsf/L

aLaLP; cWoog/t csL{k|lt:kwL{ ;f]lgsf nfdfn] …cg b:k6Ú lkm lhsnL / d ] G6nLPS;/;fOh u/fPsf] eP xfd|F] lrQa 'em \ Yof ] , t/ To;f ] geP/OlG8e'hcnL Ps sn kmf]gsf e/df;]n]S;g u/]sfn] cfkm\gf] 6\ofn]G6b]vfpg gkfp“b} kmflnPsf]df b'Mvnfu]sf] atfOg\ . pgn] k|mLslDkl6;g elgP klg l/hN6 cfp6ubf{ kqklqsf / g]6af6 ;fj{hlgsgul/Psf]df cfklQ hgfOg\ . 3/dfcleefjsn] kmf]g l/l;e ubf{ klgpxf “x¿nfO { d ]; ]h gegLcfkm"x¿nfO{ kmflnPsf]df g/dfOnf]nfu]sf] nfdf atfp“l5g\ . eGgnfO{dfq v'nf k|lt:kwf{ /x]5, ;a}nfO{leqleq}af6 ;]n]S;g ubf{ /x]5g\ .

a]nfotL ;]gfn] dlxnfsf nfluxfO6 $ lkm6 !) OGr, j]6 $%lsnf], P;Pn;L pQL0f{ / !& b]lv @!jif{ pd]/sf] xb tf]s]sf] 5 . b]zel/af6# xhf/ % ;o o'jtL of] k|lt:kwf{df5g\ . w/fgaf6 $ hgf o'jtLcl3Nnf] r/0fsf] 5gf}6sf nflukf]v/f hfg] ePsf] ljkm cfdL{sf8fO{/]S6/ lxdfn u'?ª atfp“5g\ .

Page 16: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 !*;Gb]z

kfpg] M

k7fpg] M

;Gb]z M

s'kg ;Gb]z

;fKtflxs ;fyLsf nflu kmd{gfd M ====================================================================================

pd]/ M ========================================= prfO M ===================================

k];f M =================================== lzIff M ================================

:jefj M===================================== j}jflxs l:ylt M ======================

cle?lr M ====================================j0f{ M ===================================

Od]n M ==========================================================================================

7]ufgf M=========================================================================================

tkfO{+ s:tf] ;fyLsf] vf]hLdf x'g'x'G5 <

===========================================================================================================

===========================================================================================================

gf]6 M tl:a/ / gub ?= %).– clgjfo{ 5 . cfkm"n] pNn]vug{ rfx]sf] yk ljj/0f 5'§} kfgfdf k7fpg ;lsg]5 .

hLjgsf] uf]/]6f]df

k|lt ;Gb]z ?= @)÷— clgjfo{

klxnf] /fttLg jif{cl3 d]/f] ljjfx Ps

hgf dfWolds lzIfs;“u eof] .To;a]nf d ev{/} !& jif{df k|j]zu/]sL lyP“ . k|j]lzsf k/LIff ;s]/sf7df8f}+sf] sn]hsf] ;kgf b]lv/x]sf]a]nf crfgs 3/df ljjfxsf] k|:tfjcfPsf] /x]5 . a'af s]xL lbg 5f]/LnfO{sn]h k7fpg] ls ljjfx ul/lbg] eg]/;f]RfdUg x'g'eP5 . bfh';“usf] ;Nnfx,cfdf;“usf] enfs';f/L tyf d]/f] a9\bf]pd]/nfO{ Vofn /fv]/ k9fpgk7fpg'eGbf ljjfx ul/lbg' g} pQdx'g] lgisif{ lgsflnP5 .

r}tsf] udL{df d g'xfpg l7Ssk/]sf a]nf cfdfn] dnfO{ efG;fsf]7fdfaf]nfpg'eof] . d}n] g'xfP/ dfq cfp“5'eg]+, t/ pxf“n] klxn] d]/f] s'/f ;'gclg g'xfpg hf eGg'eof] . cfdfsf]s'/faf6 yfxf kfP“, d]/f] ljjfxsf] s'/fl5lgPsf] /x]5 . k|j]lzsf k/LIffdfdnfO{ cª\u|]hL ljifodf ;xof]u ug]{;/;“u} d]/f] ljjfx x'g] kSsf e};s]sf]/x]5 . d ?“b} g'xfpg yfn] . lsg?g cfof] yfxf 5}g . x]bf{x]b}{ d]/f]ljjfxsf] lbg cfof] . cfkmGtx¿Jo:t x 'g yfn] . ;fyLx¿n]lh:Sofpg yfn] . d a]x'nL x'g] lbgglhls“b} hf“bf c¿ s'/fsf] lrGtfeP klg dnfO{ klxnf] /ftsf] sNkgfn]s'Ts'Tofpg yfNof] . ;a}eGbf cK7Øf/f]s'/f s] lyof] eg] dnfO{ k9fpg] ;/;“uPs} 7fp“df s;/L ;'Tg' < ;/n] klxnf]k6s s] eGg'xf]nf < ;/sL hLjg–;“lugL eP/ dfOtL cfp“bf dflg;n]s] eGbf x'g\ < h:tf s'/fn] dnfO{a9L /f]dfl~rt agfO/x]sf] lyof] .

ljjfxsf] laxfg} ;/ crfgsd]/f] 3/ cfpg'eof] . ljjfxsf] s'/frn]b]lv cfh;Dd d}n] pxf“nfO{ b]VgkfPsL lyOg“ . e]6 x'“bf s] eGg] xf]nfeGg] lk/n] e]6\g] OR5f klg lyPg .pxf“ 3/d} cfPkl5 eg] d}n] h]grfx]sf] ToxL s'/f x'g uof] . /flt

pxf“ o;} 3/df b'nfxf eP/ cfp“b}x'g'x'GYof], laxfg ;fbf kf];fsdf cfp“bfs'g} clgi6 kf] eof] ls eGg] lk/nfUof] . xfd|f cf“vf h'w] . kfgL k'¥ofpg'eGg] cfdfsf] cfb]zkl5 d ;/sf]cl3lNt/ pleP“ . pxf“n] a:g] O;f/fug'{eof] . To;kl5 pxf“n] h] eGg'eof]Tof] d]/f nflu hLjgel/s} nflu k'Ug]dfof, k|]d Pj+ hLjgk|ltsf] cf:yf;fljt eof] .

pxf“n] d]/f] xft ;dfP/ eGg'eof],…d cfkm}+ lzIfs, ;a}nfO{ g}ltstfk9fp“5', t/ ltdLnfO{ Ps jrg g;f]wLd}n] o:tf] lg0f{o u/]+ . of] ltd|f k|ltcGofo xf] .Ú s'g} dxfTdfn] uDeL/cWofTdsf] uf“7f] km'sfP;l/ pxf“sf]s'/fdf d}n] e"t, jt{dfg Pj+ eljiokfpg yfn] . pxf“n] dnfO{ 3/ uPkl5d}n] ug'{kg]{ Jojxf/, d]/f] p2]Zo Pj+pxf“sf] hLjgk|ltsf] b[li6sf]0fa'emfpg'eof] . d pxf“n] eg]sf] s'/fdfgfO“–gfl:t ug]{ cj:yfd} lyOg“ .s[i0fsf] af“;'/Ldf n7\7 k/]sL /fwfem}+

pxf“n] h] eGg'x'G5 To;df x'G5 dfq}eGb} uP“ . …cfhb]lv ltdL ;a}sLu'?cfdf x'“b}5f}+, of] prfOnfO{ Vofn/fv]/ Jojxf/ ug"{ .Ú lx+8\bf–lx+8\b}pxf“n] dnfO{ eGg'eof]— …hLjg Tolt;lhnf] 5}g t/ Tolt cK7f/f] klg 5}g .Úpxf“ a;]sf] :yfgdf d}n] tftf] dx;'; u/]+ .pxf“ uPkl5 d lgs} a]/ 6f]nfO/x] .

w"dwfd;“u xfd|f] ljjfx eof] .ljjfxsf] r6f/f], cfkmGtsf] w'O/f] tyfudL{df ljjfx–d08ksf] tftf] cfuf]cflbn] d cw{r]t cj:yfdf lyP“ .c¿n] h] u/ eg], ToxL ub}{ uP“ .;f“em a/dfnf klx¥ofP“ . /flt ;'kf8Lv]n]+ . ;/sf] xftaf6 kf]t] / l;Gb"/nufP“ . o;/L laxfg $ ah]lt/ ;a}sd{ ;lsof] . dnfO{ ;'Tg] Joj:yful/of] . ;/nfO{ stf ;'tfOof] yfxfePg . ;'Tg] a]nfdf Pp6L ;fyLn]

egL, …PSn} ;'Tg] of] t]/f] clGtd /ftxf] . ef]lnb]lv t====.Ú l5lNnPsf] xf“;f]5b}{ pm aflx/ nfuL . d cfUnf] nufP/;'t]+ . d p7\bf ;a}hgf dnfO{ labfug]{ tof/L ub}{ lyP . p7]sf] sl/a @306fkl5 d 8f]nLdf r9]+ .

;/sf] 3/ k'u]kl5 ljleGg sd{ul/P . d}n] h] ul//x]sL lyP“, xfd|f];+:sf/ Pj+ ;+:s[lt;Da4 s'/f lyP .d Pp6L s]6Laf6 Ps}k6s lhDd]jf/a'xf/L e}/x]sf] cg'ej ub}{ lyP .

/ft k¥of] . d]/f] d'6'sf] 9's9'sLa9\of] . dnfO{ s'g} ef/L s'/fn] lsRgyfn]sf] cg'ej eof] . cl3;Dd dkm'lt{nL lyP“, ;/sf] sf]7fdf cfPkl5crfgs la/fdLem}+ eP“ . s]xL If0fkl5pxf“ cfpg'eof] . s'/fsfgL ;'?ug'{eof] . lxhf];Dd pxf“sf] s'/f d;f; /f]s]/ ;'Gy]“, cfh d pxf“n] s'/fgu/L v'?Ss ;'t] klg x'g] lyof]eg]/ sfdgf ug{ yfn]+ . nfdf] ;do;Ddd}n] pxf“sf] s'/fk|lt b]vfPsf] c?lraf6pxf“ 5Ss kg'{eof] . s'/f ug{5f8\g'eof] t/ dnfO{ 5]pdf a:gcfu|x ug'{eof] . d 5]pdf hfg;lsg“ . pxf“ cfkm}+ ;g'{eof] . pxf“n]d]/f] xft ;dfpg'eof] . d]/f] d'6' hf]8–hf]8n] 9's9's ug{ yfNof] . ufnf;'d;'Dofpg yfNg'eof] . clg crfgscf]7d} r'Dag ug'{eof] .

of] sfo{ olt l56f eof] ls dcflQP/ s/fpg k'u]+ . 3/sf dflg;p7]sf] ;'lgof] . dnfO{ ;f¥x} nfhnfUof] . pxf“nfO{ klg g/fd|f] nfUof]Sof/, pxf“ dnfO{ cf“vf tb}{ 5]plt/;'Tg'eof] . d}n] pxf“;“u dfkmL dfUg;lsg“ . g t d ca s/fp“lbg g}eGg ;s]+ . lgs} a]/kl5 d}n] pxf“lgbfPsf] rfn kfP“ . d lg/fz eP“ .d]/f] of] uNtLsf] kl/0ffd s] xf]nfeg]/ d lgs} 8/fP“ . cGTodf d klg;'t]+ . laxfg p7\bf ;/ sf]7fdfx'g'x'GgYof] . cfh d]/f] ljjfx ePsf] #jif{ laTof] . xfdL b'j}sf] Pp6f 8]9 jif{sf]5f]/f klg 5 . xfdL b'j} ;'vL 5f}+, t/ had klxnf] /ftsf] s'/f ;DemG5', dnfO{cfkm}+k|lt Unflg eP/ cfp“5 .

—;?

zld{, ltdL;“u latfPsf If0fx¿d]/f] cf“vfdf rnlrqem+} 3'ld/x]sf 5g\ .lqz"nL ahf/ k'n 5]psf] 3/df latfPsf;'Gb/ knx¿ ;fy} a6\6f/ g'jfsf]6 lkmNdxn5]psf] xf]6ndf ltd|f] vfnL l;p“bf]dfd]/f] cf}nf sf6L nufPsf] /utsf] yf]kfnfO{lqz"nLsf] kfgL ;lDemof} . kz'klt efsLvfPsf] s;d cfh xfjfdf p8fof} .dnfO{ cf“;'sf] ;fu/d} 8'afP klg ltdL;bf ;'vL ag . h] eP klg d ltd|f]k|]dsf] pRr ;Ddfg u5'{ clg ;w}+ dfoful//xg] k|0f u5'{ .

cf/d]/f] Od]n [email protected]

df ;Dks{ ug{ cfu|x 5 .gjLg

;l/=, ;w}“ v';L /xg', dgslxNo} gb'vfpg' . d ltdLnfO{ x/]skn ;fy lbg]5' . d]/f] dfof, ;w}“dgdf ;hfO/fVg' . ltdLnfO{ x/]skfOnfdf hLjge/ ;fy lbg]5' .

sdn;lj, hGdlbgsf] d'/Ld'/L

z'esfdgf . hLjgsf] k |To ]skfOnfdf ;kmntf k|fKt u/, ltd|f]sbd pGglt–k |ultsf ] kydfal9/xf];\ . hLjgdf slxNo} xf/gvfpm . of] lbg ;w}“el/ bf]xf]l//xf];\ .oxL 5 ltdLnfO{ hGdlbgsf] pkxf/of] b'MvLsf tkm{af6 .

b]j]Gb|;'idL, d ltdLnfO{ olt w]/} rfxG5'

ls ltdLnfO{ klg yfxf 5 . d}n] ltdLnfO{w]/} P;PdP; u/]“ . d ltd|f] ofbdft8\lkP/ af“r]sf] 5' . lsg ltdL lgi7'/LePsL < d]/f] kqsf] pQ/ k7fpm, gq dltd|f] k;nd} cfpg]5' . P;PdP; ubf{Od]n 7]ufgf klg b]pm .

lb=

;fwf/0flzIff xfl;nu/ ]sf ;fu/If]qL % lkm6 %OGr cUnf5g\ . @% jifL{o;fu/ ldng;f/ 5g\ . xfn;Ddcljjflxt ;fu/ /f]huf/Ldf;+nUg 5g\ . pgL ldng;f/,hftLo e]befj g/fVg] tyf b'Mv–;'vdf ;fy lbg] s]6L ;fyLsf]vf ]hLdf 5g \ . pgnfO {[email protected] dfkqfrf/ ug{ ;lsG5 .

kqldqtfdf?lr /fVg ]ux'“uf]/f] j0f{sfzLtn kf}8\ofnJ o f k f / d f;+nUg 5g\ .k | j L 0 f t f

k|df0fkq tx cWoog u/]sf zLtnldhfl;nf] :jefjsf 5g\ . % lkm6% OGrsf zLtn b'Mv ;'vdf ;fylbg], x“l;nf] :jefjsf ;fyLsf]vf]hLdf 5g\ . pgnfO{ kf]:6 aS;gDa/– @!#(!, ;'Gwf/f, sf7df8f}+dfkqfrf/ ug{ ;lsG5 .

; + u L t; ' Gg ] tyfkqrf/ ug] {? lr ePsfl8NnLaxfb'/jfurGb @@jif{sf 5g\ . %lkm6 & OGrcUnf l8NnL ;}lgs ;]jfdf cfa45g\ . xfn;Dd cljjflxt l8NnLuDeL/ :jefjsf JolQm x'g\ . pgL;fbf hLjg tyf pRr ljrf//fVg] Pj+ wgsf] 3dG8 gug]{JolQm;“u ldqtf uf“:g rfxG5g\ .l8NnLnfO { l/ lk6/ 6fj/tfKn]h'ªdf kqfrf/ ug{ ;lsG5 .

/f]lh=, d}n] ltdLnfO{ lrtjgcfPsf] a]nfdf b]v]sf] lyP“ . had }n ] ltdLnfO { b ]v ] “ k lxnf ]gh/d} ltdLn] d]/f] dgdf lk/tLsf]tLvf] jf0f a;f{of}“ . ltdLnfO{ d]/f];kgfsf] l;+xf;gdf ;kgfsL /fgLagfP/ ;hfpg]5' .

eLduf]s'n, lsg daf6 6f9f

hfg'eof] < lsg s]xL dlxgf ;fylbP/ lagf sf/0f 5fl8lbg'eof] <lsg sxL“ lgsf] gx'g] u/L d'6'l5ofl5of kfl/lbg'eof] . d}n] s]uNtL u/]sL lyP“ < s] tkfO{+;“u kl/roug'{ g} d]/f] uNtL xf] < d}n] cfj]zdfcfP/ tkfO{+sf] lrQ kf] b'vfP“ ls <

ls/0f;Ltf, nfvf}“nfv ;Demgfsf ;fy}

ckf/ dfof . of] dfof eGg] rLh g}o:tf] /x]5 . s;}sf lglDt cd[t ts;}sf lglDt ljif, s;}sf] xf“;f] ts;}sf lglDt cf“;' . s]xL 5}g sfnL,hxf“;'s} uP klg of] Hofg gd?Gh]nof] dfof, dg / d'6' ltd|} lglDt;f“lr/fVg]5' . of] dfof ltdLa]u/of] hLjgdf s;}nfO{ klg lbg]5}g .ltdL d]/L g} xf} . ltdL !) jif{kl5cfP klg of] d'6'df ltd|f] :yfg /7fp“ d gd?Gh]n d]l6g]5}g .slxn]sfxL“ eP klg kmf]g u/ x} .

;To

;fKtflxs ;fyL

d]/f] ;'xfu/ft

af]nad † af]nad † † af]nad † † †w/fg– ;fpg dlxgfdf

u]?j:qwf/Lx¿ x/]s 7fp“ e]l6G5g\ .lxGb" wdf{jnDaLx¿ eujfg\ lzjsf]lk|o dlxgf ;fpgsf] k|To]s ;f]daf/g ]kfn tyf ef/tsf k | l;4tLy { :ynx¿sf ] bz {g ug {tLyf{6gdf lg:sG5g\ . cf–cfkm\gfsfdnfO{ yf“tL /fVb} af]nad ofqfdflgl:sPsfx¿nfO{ of] dlxgf ;x/tyf ;8se/ k|z:t} b]Vg ;lsG5 .

kl/jf/;lxt lk08 ]Zj/afafwfd, w/fgdf e]l6PsL /+u]nL,df]/ªsL ;'zLnf ;/bf/ klxnf]k6saf]nad cfPsL x'g\ . kl/jf/;lxtcfPsL ;'zLnf a/fxIf]qaf6 af]sLNofPsf] ;Ktsf];Lsf] hn oxf“ r9fPeujfg\ lzjhL v';L eO{ dgf]sf+Iffk"/f ul/lbg] / k'0o k|fKt x'g] ljZjf;JoQm ul5{g\ . lg/Gt/ kf“rf}+ jif{klg w/fg–!^ sf ljho >]i7n]rt/faf6 ;Ktsf];Lsf] hn NofO{lk08]Zj/ afafwfddf r9fP . >]i7eG5g\– …s'g} kfk ul/P5 eg] klgTof] kfk sfl6g]5 .Ú

;'zLnf / ljho dfq xf]Ogg\,;fpgsf] t];|f] ;f]daf/ Ps nfveGbfa9L tLyf{n'n] k|frLg ?b|fIf/0oIf]qdf hn r9fPsf] lk08]Zj/afafwfd ;ldltsf ;lrj ljsf;ag]kfnL atfp“5g\ . cfiff9 z'Snk"l0f{dfb]lv >fj0f z'Sn k"l0f{df;Ddoxf“ hn r9fpg] af]nad tyf:yfgLoaf;L …nf]sn adÚx¿sf] 7"nf]

eL8 nfUg] u/]sf] 5 . ut ;f]daf/ljhok'/l:yt dlGb/ kl/;/af6 ;'?ePsf ] tLyf {n 'x¿sf ] n:s/efg 'rf ]s;Dd k 'u ]sf ] lyof ] .…cToflws eL8s} sf/0f cfOtaf/a]n'sL ( ah]b]lv g} k"hf tyf hnck{0f k |f/De u¥of } + , Ú– ;lrjag]kfnLn] atfP . a]n–kq, wt'/f],hn, b"w, gl/jn af]s]/ ;f]daf/;f“em & ah];Dd bz{gfyL{x¿nfda4 b]lvGy] .

!$ hgfsf] ;d"xdf /fhlj/fh,;Kt/Laf6 af]nad cfPsL tf/fe'h]nn] & 3G6fsf] kvf{Okl5 aNnlzjhLsf] bz{g ug]{ df}sf kfOg\ .

klxnf]kN6 af]nad cfPsL lzjeQme'h]n elG5g\– …w}o{tfsf] kmn dL7f]x'G5 .Ú pgn] k|To]s tLh lk08]Zj/d}dgfp“b} cfPsL l5g\ . lk08]Zj/afafwfddf hn r9fP ljZje/sf;a} lzjfnodf hn r9fP a/fa/sf]kmn k|fKt x'g] ljZjf; ul/G5 .g]kfnd} klxnf]kN6 oxf“ hn r9fpg]rng s]xL :yfgLo o'jfx¿af6lj=;+=@)#( ;fndf k|f/De ePsf]x f ] . a; ] ] { l g sl/a # nfvtLyf {n 'n ] oxf “ hn r9fp “b }cfPsf 5g\ . o;kfln Tof] ;+Vofcem a9\g] ljZjf; ul/Psf] lyof],t/ t/fO{df cfPsf] af9L tyf k|To]s

lbg /fhdfu { aGb e } o fq fc;'/lIft x'gfn] af]nad ofqLsf];+Vof # nfvs} xf/fxf/Ldf /xg;Sg] afafwfd ;ldltsf ;b:o; ' o f ] u k f lv | gn ] at f P .a f ]naddf t/ fO {j f; Lx¿sf ]afx'No /x“b} cfPsf] 5 .

w/fgaf6 !^ lsnf]ld6/sf]b"/Ldf /x]sf] rt/f u} cfOtaf/ g}tLyf{n'x¿ ehgsLt{g u5{g\ .;Ktsf];Laf6 5'6\ofOPsf] gx/df8'+uf r9]/ /dfOnf] u5{g\ clg vfnLv'6\6f b'O{ 3G6f k}bn ofqf u/Lw/fg cfP/ hn r9fp“5g\ .af]nad † af]nad † † sf] cfjfhn]/ftel/ w/fg–rt/faLrsf] k"/} h+unu'~hfodfg x'G5 . w}o{ u/L 3G6f}+nfOg nfUg]x¿ lzjhLsf] bz{g ug{k'U5g\ eg] xtf/ ug]{x¿ ;/:jtLs'08d} hn r9fO{ kms{G5g\ . u]?j:qdf rt/faf6 bf}8“b} dlGb/cfOk'Ug] tLyf{n'nfO{ …8f“s adÚelgG5 . pgLx¿n] lzjln+usf]bz{gsf lglDt nfOgdf a:g' kb}{g .3/af6} hn nu]/ r9fpg hfg]w/fgaf;Lx¿sf] eL8 klg 7"n}x'G5 . pgLx¿nfO{ …nf]sn adÚelgG5 . g]kfn, ef/t tyf e'6fgsflxGb" wdf{jnDaLx¿sf] af]naddfafSnf] ;xeflutfn] w/fgnfO{ wfld{sko{6sLo ;x/sf ¿kdf klg:yflkt ub}{ nu]sf] 5 .

–/fh' l3l;ª

Page 17: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 !(

8f= /fh]Gb| eb|f

of}g lh1ff;f / ;dfwfgg]kfndf v]ns'bsf] ljsf;sf nflu s] ug'{k5{ <ca xfd|f] kfnf]

of] :tDedf xfdLn] /fv]sf k|Zgsf] #) zAbdf ga9fO{ pQ/k7fpg'kg]{5 . k|To]s pQ/sf ;fydf cfk\mgf] k"/f gfd, 7]ufgf /pd]/ n]Vg glal;{g'xf]nf . k|Zg gDa/ Ps ;w}+ cfufdL k|Zgsf¿kdf /xg]5 . Pp6f kfgfdf Pp6f pQ/ dfq :jLsf/ ul/g]5 .!= dlxnfx¿nfO{ ## k|ltzt cf/If0f slt plrt xf], lsg <@= tkfO{+ k|wfgdGqL eP s] ug'{x'G5 <#= s]6f / s]6Lsf nflu ljjfx ug]{ plrt pd]/ s'g xf] < lsg <$= a'l4 7"nf] ls an < lsg <%= b]zelQm s] xf] <^= b]zaf6 lx+;f cGTo ug{ s] ug'{k5{ <&= s] :ju{–gs{ eGg] s'/f x'G5 < s:tf] x'G5 jf lsg x'“b}g <(= clxn]sL cfsif{s -;]S;L_ g]kfnL gflosf sf] x'g\ / lsg <(= k|]ddf wf]sf x'g] sf/0f s] xf] <!)= tkfO{+nfO{ dg kg]{ v]nf8L sf] x'g\ < lsg <!!= tkfO{+ dGqL x'g'eof] eg] s'g dGqfno /f]Hg'x'G5, lsg <

v]ns'b;“u ;Da4 ;+3–;+:yfx¿ ldn]/ cl3 a9\g'k5{ .s]zj kl/of/ -@!_, kbdk'/, lrtjg

ljb]zL v]nf8L lemsfpg'k5{,xf ]Og eg] v]nf8Lx¿nfO{zlQma4{s cf}ifwL Vjfpg'k5{, /fh]Gb|e08f/LnfO{ h:t} .

kfNb]g tfdfª -!&_, rfjlxnxfnsf] rnv]n dGqfnonfO{

v]ns'b dGqfnodf abNg'k5{ .uh]Gb| yfkf -@!_, a]tfnL, /fd]5fk

v]ns'bsf nflu cfPsf cg'bfgtyf ah]6sf] ;xL ;b'kof]u ug'{k5{ .

;Dk"0f{ k|hfklt, lydL/fi6«el/ g} ljleGg k|ltof]lutf

;~rfng ug{'sf ;fy} v]nf8LnfO{a9L k|fyldstfsf ;fy} cj;/ Pj+xf};nf k|bfg ug]{ xf] eg] cjZoljsf; x'G5 .

;lrGb| >]i7, afUn'ª/fd | f ] k | lzIf0 f lbg 'k5 {

tyf v]nf8LnfO{ o'jtLsf] kl5nfUg lbg'x'“b}g .k|jL0f 1jfnL -@)_, ldqgu/, sf7df8f}+

v]nf8LnfO{ /fd|f] k|lzIf0fPj + Jojl:yt v ]nd }b fgpknAw u/fpg'k5{ .

p4js'df/ yfkf -!(_, sf7df8f}+cfkm\gf] eljio w]/} k9]/ dfq

agfpg'k5{ eGg] 5}g . cfkm\gf] nIo /OR5f h]df 5 ToxL sfd u/]/ klg cfkm\gf];kgf ;fsf/ / eljio lgdf{0f ug{ ;lsG5–sf]xL k9fpg l;kfn' 5g\ t sf]xL rnfpgt sf]xL v]Ng / v]nfpg . of] ;+;f/dfklg w]/}n] cfkm\gf] gfd / bfd v]naf6}sdfO;s]sf 5g\ . v]ns'bsf] ljsf;ug{ klxn] t v]nf8Lx¿nfO{ ;s];Ddtflnd lbg'k5{ .;f]lgsf clwsf/L -!%_, sf7df8f}+

tNnf] txaf6} k|efjsf/Lsfo{qmd nfu" ug'{k5{ .

lgd{n k'lgt lai6, sf7df8f}+;/sf/L :t/af6 ah]6sf]

plrt Joj:yf / lhNnflhNnfaf6v ]nf8Lsf ] 5gf }6sf ;fy }v]ns'b;DaGwL plrt jftfj/0fl;h{gf ul/lbP ljsf; x'G5 .

k|bLk yfkf -@)_, cf]vn9'+ufv]Ng]–s'b\g] sfd ug'{k5{ .

n]v/fd ;fksf]6f -@$_, dn]l;ofk|z:t ah]6 5'6\ofpg'k5{, ;fg}

pd]/b]lv v]ndf ?lr ePsfx¿nfO{ :t/Lotflnd lbg'k5{ . ;a}eGbf 7"nf s'/fv]ns'bnfO{ /fhg}lts cv8f gagfO{ 7f];sfo{qmd cufl8 Nofpg'k5{ .

/]zds'df/ ;'g'jf/, sf7df8f}+ljb ]zdf ljljw v]ns'b

k|ltof ] lutf x' “bf v]nf8LeGbfkbflwsf/L a9L hfg] kl/kf6L x6fPv]ns'bsf] ljsf; ug{ ;lsG5 .

clgn kf]v/]n -@)_, ;'g;/Lv]ns'bdf /fhgLlt gu/L v]nf8L

/ k|lzIfssf] dgf]an pRr /fVg'k5{ .k|Hjns'df/ e§/fO{ -@$_, nlntk'/

v]nf8Lx¿k|lt kof{Kt Wofglbg'k5{ . s] rfx]sf 5g\ xfd|f]v]nf8Lx¿n]=== <

nId0f nfdf -@@_, jL/uGh

;DalGwt lgsfon] Wofglbg'k5{ / x/]s v]n cfw'lgslsl;dn] ;~rfng ug'{k5{ .uf]s0f{ nfld5fg] -!&_, sf7df8f}+

l:6e jfnfO{ lqms]6 sf]r /Dof/f8f]gfnfO{ km'6an sf]r agfpg'k5{ .

;dk{0f e§/fO{, hgsk'/;/sf/sf] gLlt :ki6 x'g'k5{

tyf v]nf8LnfO{ kof{Kt dfqfdfcfly{s ;|f]t pknAw u/fpg'k5{ .

pQd s]= e§/fO{ -!*_, :ofª\hflgoldt k|lzIf0f, lgikIf 5gf}6sf

;fy} v]ns'bdf nfUg]x¿sf] eljiopHHjn aGg] s'/f ;'lglZrt x'g'k5{ .

;'ljg >]i7, x]Dhf, kf]v/fg]kfn ul/a /fi6« ePs} sf/0f

v]ns'bsf] ljsf;df afwfx¿ cfO/x]sf5g\ . ;Lldt ;|f]t tyf ;fwgs} andfplrt of]hgf agfO{ ;xL ;b'kof]u u/]v]ns'bsf] ljsf; x'G5 .

/fgf /d]z, xl/jg–!, ;nf{xL;a}n] xf ]:6]df x+ };] u/]/

cl3 a9\g'k5{ .j}Bgfy sf]O/fnf -@*_

klxnf] s'/f t v]ns'bdf/fhgL lt xfaL x 'g 'x ' “ b }g ,v]nf8Lx¿nfO{ /fd|f] ;'ljwf Pj+tflnd lbg ;Sg'k5{ .df]bs /fO{ -@^_, xfQLuf}+8f, sf7df8f}+

cg'zf;g clg cEof;dfhf]8 lbg'k5{ .

sdn hL=;L= -@#_, vf]6fªljBfnotxb]lv uflj;, lhNnf,

c~rn / /fli6«o :t/sf k|ltof]lutfcfof]hg ub}{ hfg'k5{ .

xl//fd bfxfn -@)_, ;+v'jf;efv]ns 'bk | ]d L hgtfnfO { +

;8sdf k7fO{ 6fo/ afNg nufpg],9'+ufd'9f a;f{pg], To;kl5 dfqv]ns'b ljsf;sf nflu s]xL /sd5'l§g ;S5 .

sdn lgZrn -@)_, :ofª\hf;a} v]nf8LnfO{ zlQmj4{s

cf}ifwL lbg'k5{ .ho/fd e§/fO{, hgsk'/

/fli6«o :t/sf v]nf8LnfO{ ;a};'ljwf lbP ljsf; xf]nf lg .

[email protected]

plrt ah]6 lgsf; u/L

cfwf/e"t cfjZostfx¿ k"/f ul/g'k5{ ./fd lqkf7L, -@&_, ;nf{xL

v]nf8Lx¿sf] dgf]an a9fpg]tyf u'0f:t/Lo v]ndf ljz]if hf]8 lbg] .

lnnf nfdf, /+uk'/–% /f}6x6:yfgLo :t/sf v]nf8Lx¿nfO{

cl3 ;f/] kSs} ljsf; x'G5 .u+uf/fd Gof}kfg] -!&_, :ofª\hf/fli6«o :t/af6 a[xt\

of]hgf agfO{ k|efjsf/L ¿kdfsfof{Gjog ug'{k5{ .

n]vgfy Gof}kfg]v]ns'bnfO{ Joj;foLs/0f

u¥of] eg] ljsf; x'G5 ls <cd[t du/, kfNkf

xQ]l/sf, g]kfn olt ul/a 5ls Ps l6d km'6an v]nf8Lsf nflu!–! j6f an lbg ;Sb}g eg] s;/Lljsf; ;Dej 5 <

;Gtf]if Gof}kfg];DkfbsHo", cfkm" t ufp“n]

kl/of] km'6an, lqms]6h:tf v]n3/sf] cf“ugaf/Ldf v]n]/ gx'“bf]/x]5 . af“sL s'/f yfxf 5}g .

ud' ;+ufnL, @!_, :ofª\hfgftfjfb tyf s[kfjfb x6fO{

Ifdtf Pj+ k|lt:kwf{sf cfwf/dfv]nf8L 5gf}6 ug'{k5{ .

slj/ pbf;Lv]nk|lt rf;f] b]vfpg], ;w}+

;lqmo v]nf8LnfO{ a9LeGbf a9L;'ljwf k|bfg ug]{ .

k|ltdf >]i7/fd|f v]nf8L 5fGg'k¥of], k"j{

/fli6«o v]nf8LnfO{ dfq} v]ns'b dGqLdgf]gog ug'{k¥of] clg v]ns'bdf/fhg}lts k|efj kg{ lbg'ePg .

dbg dNn -!(_, sf7df8f}+a;]{lg /fd|f v]nf8L lab]l;Psf

5g\ . v]nf8Lsf nflu tna–eQfclg ljleGg ;'ljwf 5'6\ofpg;Sg'kg]{ xf] . v]nf8Ln] JolQmutvr{ u/]/ /fi6«sf nflu v]Ng ;Sb}g .;/sf/n] kbs lht] klg g s'g}7"nf] /sdsf] Joj:yf u5{ g s'g}k|f]T;fxg clg v]n hLjg Tofu u/]/ljb]zL e"lddf cfkm\gf] eljio vf]HgtlNng b]lvGgg\ t v]nf8Lx¿ <

dlgs Gof}kfg], uf]/vf

k|Zg M d @! jifL{of ljjflxtdlxnf x'“ . d]/f] >Ldfg\ d eGbf !jif{ dfq h]7f] x'g'x'G5 . xfd|f] ljjfxePsf] $ jif{ e};Sof] . xfdLn]tTsfn ;Gtfg hGdfpg] lg0f{o u/]sf5}gf } + , t/ clxn] cfP/ ddfof}grfxgf g} x/fP/ uPsf] 5 . cakm]l/ Tof] rfxgf ddf slxNo} klgcfp“b}g < of] s'g} /f]u xf] ls < do; ljifodf lgs} lrlGtt 5' . o;sfnflu s] ug]{ xf]nf <

–Pd=pQ/ M xfdLnfO{ yfx} 5,

;a}df of}grfxgf :jfefljs¿kd} x'G5, t/ ;a} JolQmdf of]Ps} :t/sf] x'“b}g . of] s;}df a9Lx'G5 eg] s;}df sd . of]JolQmcg';f/ km/s kg]{ s'/feof] . To;} u/L of] Ps} JolQmdfklg sd–a9L x'g;S5 . tkfO{n+]of}grfxgf sd ePsf] s'/f tug'{ePsf] 5 t/ o; ljifodflj:t[t hfgsf/L eg] lbg'ePsf]5}g . o;;“u ;DalGwt s'g} nIf0feP–gePsf] klg s]xL n]Vg'ePsf]5}g . ;Sbf] a9L hfgsf/L lbg'eP;d:of klxrfg ug{ ;lhnf] x'g]lyof], t/ klg dlxnfdf of}grfxgfdf x'g] sdLsf sf/0fx¿sf;DaGwdf s]xL rrf{ u/f}+ .

dlxnfdf of}g;Dks{ /fVg]rfxgf gx'g'sf] sf/0f s] xf]nf <

s'g} JolQmdf of}g pQ]hgfg} ;'? gx'g' jf of}g ;Gt'li6 ug{afwf kfg]{ s'g} klg s'/fsfzf/Ll/s, dfgl;s jf b'j} sf/0fx'g ;S5g\ . ljz]if u/]/ dlxnfsf];Gbe{df eGg] xf] eg] kf7]3/ jfjl/kl/ ;+qmd0f eP of}g;Dks{kL8fk"0f{ x'g] ePsfn] of}g;Dks{ug]{ s'/fdf ?lr sd x'“b} hfg] g}eof] . s]xL bL3{/f]usf] klg o:tf]k|efj kg{ ;S5 . tkfO{ +n] kqdfTo:tf] s'g} s'/f pNn]vug' {ePsf] 5}g .

oL d'Vo zf/Ll/ssf/0fx¿afx]s k|foMh;f] cj:yfdf;fdfGo ¿kdf of}g lqmofsnfkug{ g;Sg'sf] k5fl8 dfgl;ssf/0f x'g ;S5g\ . of}gk|ltsf]unt dfgl;stf To;sf] k|d'vsf/0f x'g;S5 . of}g lqmofsnfkg} v/fa xf] eGg] k|efj s;}nfO{k/]sf] 5 eg] pm ;xh}of}glqmofsnfkdf ;+nUg x'g;Sb}g . of}g;DaGwL d"No–dfGotfsf] ljsf; x'“bf olb dgdfulx/f] k|efj k/]sf] 5 eg] o;nfO{kl/jt{g ug{ ;ls“b}g, t/ tkfO{+n]o:tf s'/f klg ePsf] ;+s]tlbg'ePsf] 5}g . xfdLnfO{ yfx} 5ls dl:tis of}g pQ]hgf ;'?jftx'g] ;a}eGbf k|d'v c+u xf] .cfkm}+leq dfgl;s lj/f]wfef; ePo:tf] kl/l:ylt cfpg ;S5 .of}g b'Jo{Jojxf/, anfTsf/ jfs'g} cfb/0fLo JolQmTjaf6 of}gzf]if0fh:tf lgs} b'Mvk"0f{ cyf{t\cf3ftk"0f{ k"j{ of}g cg'e"ltx¿jf6u'h|g'k/]sf] 5 eg] of}gk|lt;sf/fTds ;f]rfO x'g] s'/}

ePg . sltko dlxnfnfO{ tk'?if hfltk|lt g} 3[0ff pTkGgePsf] x'g;S5 . To;}u/LcfTd;Ddfg kof{Kt dfqfdfgx' “bf klg cfkm"nfO{ ck"/f ]dfGg], xLg efjgfn] u|l;tcj:yf klg o;sf sf/0f x'g;S5g\ . tkfO{+n] oL ljifodf klgs]xL n]Vg'ePsf] 5}g .

To;afx]s b}lgs hLjgdfcfO{kg]{ tgfjx¿ h:t} lrGtf,lg/fzf, ysfO{, cGt/JolQm;DaGwsf] lr;f]kg tyfbDktLaLrsf] tgfj cflb o;sfsf/0f x'g ;S5g\ . of] tkfO{+sf]kfl/jfl/s hLjgsf cGo sltkos'/f;“u klg ;DalGwt x'g;S5 .olb To:tf] xf] eg] tkfO{+nfO{ g};a}eGbf a9L yfxf x'g] ePsfn]To;}cg';f/ ;dfwfgsf] af6f]vf]Hg'kg]{ x'G5 . cGo s'g} /f]usf]pkrf/sf qmddf s'g} cf}ifwLk|of]u ug'{ePsf] eP Tof] of}glqmofsnfkdf k|efj kfg]{ vfnsf]5–5}g, ljrf/ ug{ gla;{g' xf]nf .o:tf] s]xL ePsf] hfgsf/Llbg'ePsf] eP ;d:of klxrfgug{ ;lsGYof] .

s] tkfO{nfO{ OR5f g}gePsf] xf] t <

s'g} JolQm olb eosfsf/0fn] of}g;Dks{df ;+nUg x'“b}geg] To;nfO{ Sexual Aversion

elgG5 eg] OR5f g} ge}of}g;Dks{ g/fVg'nfO{ Inhibited

Sexual Desire elgG5 . of]cj:yfdf of}g lqmofsnfkdf;+nUgtf klg sd x'G5 eg] of}glqmofsnfkdf ;+nUg x'g] OR5f klgsd x'G5 . o;/L OR5f g} sd x'“bfof}g;kgf -:jKgbf]if_, of}g kl/sNkgf,of}g pQ]hs s'/fk|lt Wofg jfcfsif{0f, of}g lqmofsnfkk|ltsf]rfxgfsf] ;r]tgtf, cfsif{0f,;Defljt of}g ;fyL b]Vg', of}glqmofsnfk ug{ gkfPsf]df xtfzx'g]h:tf s'/f klg x'“b}gg\ jf sdx'G5g\ . o:tf] cj:yfdf ?lr g}sd x'g] ePsfn] of}glqmofsnfksf] ;'?jft klg gug]{x'G5g\ eg] csf{n] ;'? ubf{ klg

pQms'/fnfO{;lhn}:jLsf/ub}{gg\ . oL ;a} eP klgzf/Ll/s ¿kdf of}g;Dks{ /fVg;Ifd x'G5g\ .

;dfwfg s] xf]nf <tkfO{+n] clxn] cfP/ of}g

rfxgf sd ePsf] s'/f ug'{ePsf] 5, h;sf] cy{ klxn]tkfO{+n] ck]Iff u/]cg'¿ks} lyof]eGg] s'/f :ki6 x'G5 . tkfO{+n]>Ldfg\;“usf] ;DaGwsf af/]dfklg vf;} n]Vg'ePsf] 5}gcyf{t\ ;DaGwsf] ;'dw'/tfdfs'g} kl/jt{g cfP–gcfPsf]s'/fdf klg df}g g} x'g'x'G5 .;Gtfg hGdfpg] lg0f{o u/Lg;s]sf] s'/f t ug'{ePsf] 5 t/o; ljifodf >Ldfg\ / tkfO{+aLrs'g} uDeL/ dte]b 5–5}g,n]Vg'ePsf] 5}g . olb To:tf] s]xLs'/f 5 eg] To;}cg';f/ o;nfO{sd ug]{ k|of; ug'{k5{ . oLs'/fdf tkfO{+ g} a9L hfgsf/L/fVg] l:yltdf x'g'x'G5 .

To;afx]s b}lgs hLjgdfcfO{kg]{ tgfjx¿ h:t} lrGtf,lg/fzf, ysfO, cGt/JolQm;DaGwsf] lr;f]kg tyf bDktLaLrsf] tgfj cflb o;sfsf/0f x'g ;S5g \ eg ]To;nfO { klg /fd | f ]; “us ]nfP/ ;dfwfglt/nfUg 'kg ] { x ' G5 . cem }tkfO { +sf sltko s '/ fkfl/jfl/s hLjgsf cGokIf;“u ;DalGwt x'g ;S5g\ . olbs'g} To:tf sf/0f eP kSs} tkfO{+n]To;nfO{ x6fpg] k|of; ug'{ g} x'g]5 .

To;afx]s cfkm"df s'g}zf/Ll/s nIf0f e]§fpg'ePsf] ePjf s'g} cf}ifwL k|of]u ug'{ePsf]eP To;sf] gsf/fTds k|efjof}g ?lrdf 5 jf 5}g eGg] s'/fkQf nufpg / ;dfwfg ug{:qL/f]u ljz]if1;“u ;Dks{/fVg'kg]{ x'G5 . cGtdf s] egf}+eg] ;d:ofsf] sf/0f kQf nufpg;s] ;dfwfg klg x'g]5 .

Page 18: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007

oxL ljifodf b"/ lzIff klg ;~rfngul/Psf] 5 . o;afx]s @ jif]{ df:6/ckm lahg]; P8ldg]:6«];g, 6'l/Hd:6l8h, klAns P8ldg]:6«];g, xf]6nPG8 xl:k6fln6L Dofg]hd]G6df klgsIff ;~rfng x'“b} cfPsf] 5 .

dfgljsL ;+sfocGtu{t # jif]{:gfts txdf Aofrn/ ckm cf6\;{,ldl8of 6]Sgf]nf]hL, hgf{lnHd PG8df; sDo'lgs];g, lnj/n cf6\;{ PG8;fOG;, OG6]l/o/ l8hfOg, ;f]l;onjs{h:tf ljifodf cWofkg u/fOG5 .o;}u/L Psjif] { kf]:6 Uo|fh'P6l8Knf]dfdf lk; PG8 slGkm\nS6hgf { lnHd, ;fO {sf ]–;f ] l;onOG6/e]G;g, ?/n Osf]gf]ldS;,8]enkd]G6 PG8 Knflgª :6l8hsfz}lIfs sfo{qmd :jLs[t ul/P klg;~rfngdf 5}gg\ . @ jif]{ :gftsf]Q/txdf ;f]l;of]nf]hL PG8 PGy|f]kf]nf]hL,kk'n];g Dofg]hd]G6 PG8 ?/n8]enkd]G6, df; sDo'lgs];g PG8hgf{lnHd, ?/n 8]enkd]G6 KnflgªPG8 hg/n :6l8h, l/hgn 8]enkd]G6Knflgª PG8 Dofg]hd]G6, 8]enkd]G6sDo'lgs];g, ;f]l;on js{, 8]enkd]G6:6l8h cflb ljifodf cWofkgu/fOG5 . ljZjljBfnon] g]kfndfklxnf] k6s åGå Joj:yfkgdf kf]:6Uo|fh'P6sf] kf7Øqmd :jLs[t u/]sf] 5,t/ ;~rfngdf cfPsf] 5}g .

ljZjljBfnon] lzIffzf:qdfklg ! jif]{ / # jif]{ :gfts tx

@)

/f]huf/d"ns lzIffdf s]lGb|t 5 k"jf{~rn ljZjljBfno

k|1fg Gof}kfg]@)%& ;fpg @^

cf]d wfdL@)^) ;fpg #)

e"ldsf >]i7@)^@ ;fpg @^

hf]o; l3ld/]@)^! ;fpg @*

k|frL zfxL@)%( ;fpg #!

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

s' k

s' k

s' k

s' k

s' k

gggg g gfd M==================================================hGd ldlt M==================================================:s'n M========================================7]ufgf M ========================================

tl:a/

clgjfo{

hGdlbgsf] z'esfdgf

lgt]z cof{n@)^# ;fpg @%

/]lj:sf >]i7@)^! ;fpg @^

c?0f ;]9fO{“@)%@ ;fpg @(

;Gb]z k/fh'nL@)%* ;fpg #!

ljlgz e§/fO{@)^@ ;fpg @*

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

s' k

s' k

s' k

s' k

s' k

gggg g gfd M==================================================hGd ldlt M==================================================:s'n M========================================

tl:a/

clgjfo{

hGdlbgsf] z'esfdgf

;Demgf Gof}kfg]@)%* ;fpg @^

u+uf du/@)^# ;fpg @%

hGdlbgsf] z'esfdgf

cg'ej >]i7@)^# ;fpg @%

/f]hnvf]h' >]i7@)^@ ;fpg #!

;l/gf >]i7@)%( ;fpg #!

ljlgtf e08f/L@)%& ;fpg @^

lk|G;' ltjf/L@)^) ;fpg @(

;'lk|d ah|frfo{@)^! ;fpg @%

sf7df8f}+df cf+lus SofDk; ;~rfng ug{ lsg glbg] <k"jf{~rn ljZjljBfnocGtu{t ;DaGwg lnPsf %) eGbf a9L sn]h

sf7df8f}+sf 5g\ . To:t} kf]v/f ljZjljBfnoaf6 ;DaGwg lng]dWo] ;a}eGbfw]/} !@ j6f sn]h klg sf7df8f}+d} 5g\ . ;'?df lqe'jg ljZjljBfnosf]ef/ sd ug]{ eg]/ k"jf{~rn / kf]v/fnfO{ If]qLo ljZjljBfnosf] cjwf/0ffdf:yfkgf ug]{ eg]/ P]g tof/ eP klg kl5 Tof] ;Dej x'g ;s]g . lqe'jgljZjljBfnosf] kof{Kt ;'ljwf 5f]8]/ k|fWofks / sn]h cfkm}+ klg If]qLoljZjljBfnodf hfg tof/ ePgg\ . To; sf/0f x'g;S5 P]g kfl/t x'“bfcfkm\gf] If]qaflx/ cf+lzs sn]h :yfkgf ug{ gkfP klg ;DaGwg clw/fHoe/lbg kfpg] eg]/ pNn]v ul/of] . clxn] b'j} ljZjljBfnon] sf7df8f}+sfsn]hnfO{ ;DaGwg lbg kfP klg cfkm}+n] cf+lus sn]h ;~rfng ug{kfPsf 5}gg\ . o;sf] k|ToIf kmfObf lghL sn]hx¿nfO{ ePsf] 5 . pgLx¿n]ljBfyL{x¿af6 df]6f] /sd vNtLdf xfNg kfPsf 5g\ eg] csf{tkm{ kf]v/f /lj/f6gu/df ;~rflnt cf+lzs SofDk;df ljBfyL{ egf{ ;ª\Vof Go"g ePsfn]cf+lus SofDk; cfkm\g} sdfOn] af“Rg ;Sg] cj:yfdf 5}gg\ . ljZjljBfnosf]cfDbfgL a9fpg] xf] eg] sf7df8f}+df cf+lzs SofDk; ;~rfngsf] cg'dltlbOg'kg]{ lj1x¿ atfp“5g\ .

sxf“ slt vr{ <k|j]lzsf tx pQL0f{ u/]kl5

SofDk; k9\g slt vr{ nfU5 eGg]ljifodf cleefjs Pj+ ljBfyL{b'j}nfO{ 7"nf] lrGtf / rf;f] x'G5 .cem cleefjsx¿n] t cfly{sIfdtfsf] n]vfhf]vf u/L cfkm\gfgfgLx¿nfO{ pko'Qm SofDk;df egf{x'g ;Nnfx lbG5g\ . o;} kl/k|]Iodfs'g lzIf0f ;+:yfdf egf{ x'g /cWoog ug{ slt vr{ nfU5 <a'em\g' cfjZos 5 . kl5Nnf] cjlwdfz'Ns dx“uf] x'g] z}lIfs ;+:yfdfdfq :t/Lo cWofkg x'G5 eGg] e|dkm}lnPsf] 5 .

k |j L0 ftf k |df0 fkq txcWoogsf nf lu lqe 'jgljZjljBfnocGtu{tsf ;/sf/L Pj+lghL SofDk; tyf sf7df8f} +ljZjljBfnodf ljifo x]/L egf{ /lzIf0f z'Ns lgwf{/0f ul/Psf] 5 .o;sf ;fy} ljleGg z'Nsx¿ klg cf–cfkm\g} lgod / cfjZostf adf]lhdlgwf{/0f u/L nfu" ul/Psf] kfOG5 .

sf7df8f } + ljZjljBfno–cGtu{t ;~rflnt lj1fg ljifodfk|df0fkq txsf nflu k|yd jif{df$! xhf/ ?k}of“ / bf];|f] jif{df @#xhf/ @ ;o %) ?k}of“ u/L s'n^$ xhf/ @ ;o %) ?k}of“ vr{nfU5 . lqe'jg ljZjljBfnocGtu{t;f]xL ljifo / txsf] @ jif]{ cWoogk"/f ug{ clwstd # xhf/ ?k}of“nfU5 . To:t} lqe'jg ljZjljBfnocGtu{ts} lghL SofDk;df % xhf/?k}of“ z'Ns nfU5 eg] cGo z'Nssn]hcg';f/ km/s 5 .

lqe 'jg ljZjljBfno–cGtu{tsf cf+lus SofDk; /;DaGwgk|fKt lghL SofDk;x¿n]SofDk; ljsf; z'Ns cf–cfkm\gf]cfjZostf adf]lhd lng] u/]sf5g\ . o;}u/L cWoog ;+:yfgcGtu{t lqe'jg ljZjljBfnodf

OlGhlgol/ª ljifo cWoog ug{lgoldttkm{ egf{ x'g % xhf/ ?k}of“/ lzIf0f z'Ns * xhf/ $ ;o?k}of“ u/L hDdf !# xhf/ $ ;o?k}of“ / k"0f{ sfo{qmdcGtu{t egf{$% xhf/ ?k}of“, lzIf0f z'Ns !@xhf/ ?k}of“ u/L %& xhf/ ?k}of“vr{ nfU5 .

To:t} dfgljsL, Joj:yfkgPj+ lzIff ;+sfodf lqe'jg ljZj–ljBfnocGtu{tsf ;/sf/L sn]hdfa9Ldf # xhf/ ¿k}of“ z'Ns nfU5 .o;afx]s lqe'jg ljZjljBfnoaf6;DaGwg k|fKt lghL sn]hn] lqe'jgljZjljBfno z'Nsafx]s cfkm\gf]cfjZostfcg';f/ z'Ns lgwf{/0fu/]sf x'G5g\ .

k|j]lzsf pQL0f{ 5fqfx¿sfnflu gl;{ª cWoog ug{ lqe'jgljZjljBfnocGtu{tsf SofDk;dflzIf0f / egf{ z'Ns u/L s'n #)xhf/ ?k}of“ tyf ;DaGwg k|fKtjL/ c:ktfndf $) xhf/ ?k}of“;Ddvr{ nfU5 . o;sf cltl/Qm xf]:6n,n'uf eQf cflbdf cnu vr{ nfU5 .To:t} lrlsT;fIf]qsf] cWoogsfnflu b; hf]8 b'O{ cyjf cfO{P:;LpQL0f{ ug' {k5{ . lrlsT;fzf:qcGtu{t :gfts tx -PdaLaLP;_cWoogsf nflu klg lqe'jgljZjljBfno / cGo ljZjljBfnosf]z'Ns lgwf{/0fdf 7'nf] cGt/ 5 .

lqe 'jg ljZjljBfnocGtu {tsf lj1fg, k | lj lw,lrlsT;fzf:q, gl; {ª tyfOlGhlgol/ª ljifosf] cWoogcWofkg x'g] ;a} SofDk;df 5fqfjf;tyf k|fylds :jf:Yof]krf/ ;'ljwfpknAw 5 . 5fqfjf; Pj+ k|fylds:jf:Yof ]krf/ ;'ljwf lqe'jgljZjljBfno cGtu{tsf ^! j6fSofDk;dWo] #^ j6f SofDk;dfpknAw 5 .

cWofkg u/fp“b} cfPsf] 5 . Psjif]{dfb"/lzIffsf] k|fjwfg klg 5 . o;afx]slzIffzf:qdf :gftsf]Q/ sIff klg;~rfng x'G5 .

k"jf{~rn ljZjljBfnon] sfg'gljifosf] kf7Øqmd klg ;~rfng ub}{cfPsf] 5, h;cGtu{t sf7df8f}+ /jL/u~hdf sfg'gdf :gfts tx-PnPnaL_ cWofkg x'G5 . Kn; 6'pQL0f{ u/]sf ljBfyL{n] sfg'gsf] % jif]{-PnPnaL_ :gfts tx cWoog ug]{ cj;/kfp“5g\ . ljZjljBfnocGtu{t …sf7df8f}+:s'n ckm nÚ n] sfg'gdf PnPnPdsf]b'O{jif]{ kf7Øqmddf klg cWofkgu/fp“5 . dfgjclwsf/, n} + lus;dfgtf, åGå Joj:yfkgh:tfljifosf sIff sfg'g ;+sfocGtu{t;~rfngdf 5g\ .

ljZjljBfnon] :gfts txb]lvdfq cWofkg u/fp“b} cfPsf] 5 .P;Pn;Lkl5 Kn; 6'sf] cWoognf ]slk |o ePsfn] ljZjJofkL6«]G8cg'¿k :gftsb]lv dflysf sIffdfq ;~rfng ul/Psf] ljZjljBfnon]hgfPsf] 5 . ljBfyL{sf] Ifdtfclej[l4sf nflu 3f]sGt] lzIffdf eGbfklg j:t'k/s cWoogdf hf]8 lbOPsf]5 . ljZjljBfnon] clxn]b]lv g}cGt/f{li6«o :t/sf ljZjljBfno;“uk|lt:kwf{ ug]{ kf7Øqmdsf] ljsf; u/]sf]lhls/ u/]sf] 5 .

k[i7 & af6 hf/L-8]/L_, % jif]{ e]6]l/g/L ;fOG; PG8

Plgdn xha]G8«L cflb ljifodf cWofkgu/fOG5 . lj1fg ;+sfocGtu{t @ jif]{:gftsf]Q/df sDKo'6/ PlKns];g, ld66]Sgf ]nf ]hL, 8 ]/L 6 ]Sgf ]nf ]hL,OGkmd] {;g l;:6d OlGhlgol/ª,OlGhlgol/ª Dofg]hd]G6, caf{g l8hfOgOg sGh/e];g, Pu|LsNr/ lahg];Dofg]hd]G6, OGefO/f]d]G6 PG8l/;f];{ Dofg]hd]G6 tyf PdO {cy{Sj ]sdf z} lIfs kf7Øqmd;~rfngdf 5g\ .

d]l8sn PG8 PnfO8 ;fOG;;+sfocGtu{t :gfts txdf @ jif]{

kf]:6 a]l;; gl;{ª, # jif]{ klAnsx]Ny, $ jif]{ aLP:;L gl;{ª, kmfd]{;L,;f9] % jif]{ Jofrn/ ckm xf]ldof]Koflysd]l8l;g PG8 ;h{/L kf7ØqmddfcWofkg u/fOG5 .

Joj:yfkg ;+sfocGtu{t:gfts txdf $ jif] { lahg];P8ldlg:6«];g, # jif]{ sd;{ :6l8h,6«fen PG8 6'l/Hd, xf]6n Dofg]hd]G6,km];g l8hfOg, $ jif]{ xl:k6fln6LPG8 Sof6l/ª / # jif]{ OG6]l/o/l8hfOg kf7Øqmd 5g\ . o;}u/LljZjljBfnon] @ jif]{ :gftsf]Q/df…PSh's]l6e df:6/ ckm lahg];P8ldg]:6«];gÚ ;~rfng u/]sf] 5 .

Page 19: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 @!

l8k|];g M sf/0f Pj+ pkrf/uf]ljGb a/fn

dflg; r]tgzLn k | f0fLePsfn] pm efjgfdf axlsg],dxŒjfsf+Iff /fVg], ;'vL Pj+ ;DkGghLjgsf] kl/sNkgf ug]{ x'G5 .dflg; jt{dfg hLjgz}nLeGbfleGg PJf+ pRr hLjgz}nL ckgfpg]OR5f /fV5 . ;Gtfgsf] lzIff–bLIffdf lrlGtt x'G5 . pgLx¿sf];'vL hLjgsf] sfdgf u5{ . o;qmddf p;sf] hLjgnfO{ ;'v–b'Mv,g}/fZo Pj+ xLg efjgfn] cnu–cnu ;dodf k|efljt agfp“b}hfG5 . ;sf/fTds efjgfn] hLjgdf;sf/fTds k|efj kf5{ eg] gsf/fTdsefjgfn] gsf/fTds k|efj kf5{ . w]/}lsl;dsf gsf/fTds efjgfn] ;tfPdflg;nfO{ dfgl;s /f]u nfU5 .dfgl;s /f]un] ;tfpg'nfO{ lrlsT;sx¿l8k|];g eG5g\ . k|efjsf b[li6sf]0fn]dfgl;s /f]unfO{ tLg efudf ljefhgul/Psf] 5 .;fdfGo l8k|];g

o; lsl;dsf] l8k|];gnfO{lrlsT;sx¿ Mild Depression

eG5g\ . s;}s;}n] PGhfOl6; l8;c8{/nfO{ klg oxL ju{df /fv]sf]kfOG5 . o:tf] l8k| ];g ePsfdflg;df lg/fzf Pj+ pbf;Lkgsf]efjgf a9L b]lvG5 . p;nfO{ s]xLlrGtfn] ;tfO/x]sf] x'G5 t/ p;n]b}lgs sfdsfh eg] 5f8\b}g .kmf]ljofo'Qm PGhfOl6; l8; c8{/

of] dWod vfnsf] l8k|];g xf] .o;df Pp6f ;d:ofn] ;tfpg'sf;fy} PSsfl; dflg; 8/fpg] nIf0fb]vfk5{ . 5f]Kg] Joyf k|f/De x'G5 .ladf/Ln] Rofk]sf] a]nf /f]uLsf]z/L/af6 lr6lr6 kl;gf cfp“5 .d'6'sf] ult tLj| x'G5 .k]lgs l8; c8{/

t];|f] txsf] l8k|];gdf dflg;lrGtfu|:t x'G5 . 5f]Kg] sfo{l56f]l56f] x'G5 . p;n] b}lgslqmofsnfk ug{ ;Sb}g . z/L/y/y/ sf“Kg], d5'{ xf]nf eGg] 8/n];tfO/g], x6{P6\ofs x'g] 8/n] a9LJofs'n x'g], lr;f] kl;gf cfpg],

cfkm" plePsf] e'O“ efl;Ph:tf] x'g],df}sf ldNgf;fy cfTdxTofsf] tof/Lug]{ cflb 3fts nIf0f b]vfk5{g\ .

;fdfGo vfnsf] l8k| ];g;do;“u} cfkm} 7Ls x'g;S5 .pkrf/ ug'{kg]{ eP klg ;fdfGopkrf/ tyf k|]dk"0f{ Jojxf/n]/f]uLnfO{ lgsf] kfg{ ;lsG5 . klxnf]dgf]/f]u xflgsf/s l8k|];g xf]Og .oBlk o;nfO { ;dod }dgf]lrlsT;ssf] ;Nnfx lnP/ csf]{cj:yfdf k'Ug'cufj} lg/fs/0fug'{k5{ . bf];|f] Pj+ t];|f] vfn] l8k|];gdft'?Gt dgf]lrlsT;ssf] ;xfotfn]pkrf/ u/fpg'k5{ . lg/Gt/lrlsT;ssf] ;Nnfxadf]lhd cf}iflw ;]jgu/] o;af6 5'6\sf/f kfpg ;lsG5 .! jif{b]lv %÷^ jif{;Dd nuftf/cf}iflw ;]jgaf6 of] /f]u 7Ls x'G5 .

g]kfndf sl/a @% k|ltztdflg; of] /f]uaf6 u|l;t ePsf]kfOG5 . ljZjsf dgf]/f]uLsf] tYof+sx]bf{ ## k|ltzt dflg; s'g} g s'g}lsl;dsf l8k|];gaf6 kLl8t 5g\ .l8k|];g cfkm}+ xflgsf/s /f]u xf]Ogt/ pkrf/ gu/L /f]u n'sfP/ a;]/f]uLn] cfTdxTof ug]{ ;Defjgfx ' G5 . clxn ];Dd hlt klgcfTdxTofsf ;dfrf/x¿ ;'lgPsf5g\, ltgLx¿sf] cWoog x'g] xf]eg] tL s'g} g s'g} dgf]/f]uaf6u|l:ft ePsf] b]lvG5 . s;}s;}nfO{of] /f]un] PSsfl; RofK5 . p;sf]l8k|];gsf ;DaGwdf s;}nfO{ kQ}x'“b}g . cfTdxTof ul/;s]kl5 p;n]n]v]sf] kq jf p;n] 5f]8]sfk|df0fx¿df tTsfnLg sf/0f l8k|];gePsf] kfOPsf] 5 .

of] /f]un] ;tfOPsf la/fdLnfO{g]kfnL ;dfhdf e"t nfu]sf], af]S;L–8fOgLn] lauf/]sf], jfo' lau|]sf],lkt[bf]if, dxf/fgL bf]if, s'nb]jtfsf]bf]ifh:tf cGwljZjf;o'Qm wf/0ffn];Daf]wg ul/G5 . wfdL–emf“qmL,dxf/fgL k"hf, s'nk"hf, u|x–hfk,r08L, j]b Pj+ efujt\ kf7 cflbnfO{ufp“–;dfhdf l8k|];gsf] pkrf/df lgG5 . dgf ] / f ]u ePsfn ]

slxn]sfxL“ o:tf] pkrf/ k4ltn]klg sfd u5{ . cln s8f vfnsf]l8k|];gdf eg] o;n] sfd ub}{g .pd]/ ;d"x

l8k|];g h'g;'s} pd]/ ;d"xsfdf lg;df b ]vf kg {;S5 .pd]/cg';f/ o;n] ;tfpg] k|s[lteg] km/s–km/s x'G5 . oBlk of]/f]un] !% jif{b]lv #% jif{;Ddsfdflg;nfO{ a9L ;tfp“5 . !%jif{eGbf tn tyf #% jif{dflysfpd]/ ;d"xsf dflg;x¿nfO{ sd}o:tf] /f]un] cfqmd0f u5{ .s;/L yfxf kfpg] <

o:tf] /f]un] ljleGg pd]/;d"xsf dflg;df leGg vfnsfnIf0f b]vfp“5 . of] /f]u s'g} klgk |of ]uzfnf k/LIf0 f , PS;/ ] ,cN6«f;fG8åf/f kQf nfUb}g . /f]uLsf]Jojxf/, kfl/jfl/s Oltxf;,lrlsT;s tyf / f ] u Ls f ]s'/fsfgLaf6 lrlsT;sn] of] /f]unfu]sf] yfxf kfp“5g\ . lgDg nIf0fb]lvP dgf]/f]u x'g;S5 .

• sd af]Ng], PsfGtdf a:g?rfpg] . slxn]sfxL“ PSn} a;]//f]O/xg], dgdf ;w}+ gsf/fTdsefjgfn] 8]/f hdfpg] . Vofn7§ftyf /dfOnf] dg gk/fpg], ;w}+pbf; / lvGg b]lvg] .

• Psf]xf]l/g], ;f]rdUg ePh:tf]b]lvg], hLjgb]lv xf/ vfO{ ;fyLefOnfO{cfkm" dg{ rfx]sf] atfpg] . vfgfdfsd ?lr x'g], lgb|f sd nfUg], k]6df;d:of b]lvO/xg] . 8/ nfUg], z+sfn' /xtfz b]lvg] . t;{g], a]r}g b]lvg],slxn]sfxL“ lgb|fdf s/fpg] .

• cfkm\g} z/L/sf c+ux¿;“u8/ nfUg], kxf8, gbL, tfn, cUnf]¿v jf 3/b]lv 8/fpg] . /f]u s8fx'“b} uPkl5 z/L/df sDkg cfpg],a]xf]; x'g], d'6'sf] ult tLj| x'g], z/L/dflr;f] kl;gf cfpg] x'G5 . o:tf] cj:yfkf“rb]lv b; ldg]6;Dd /xG5 / dflg;lj:tf/} ;fdfGo cj:yfdf kms{G5 . s'g}–s'g} l8k| ];gsf /f]uLn] cfkm"nfO{b ]jb "t jf O {Zj/sf ] cjtf/dfG5g\ . cfkm"nfO{ SofG;/, P8\;,

Ifo/f]uh:tf] 3fts /f]u nfU5 lsegL dflg; a9L lrlGtt x'G5 .

• s;}n] cfkm"nfO{ ;f+3fltsxdnf u5{ ls jf k5fl8af6 3f“6Lsf6\5 ls egL /f]uL ;w}+ q:t x'G5 .3/L3/L ;f; km]g{ ufx|f] x'g] ;d:ofklg b]vfk5{ . 6fpsf]df ljB't\sf]em8\sf nfu]h:tf] cg'ej x'G5 .

• lk;fa km]g{ klg ;d:ofePh:tf] x'G5 . ;kgf klg g/fd|f]b]lvg ;S5, h:t} cfkm" cUnf] eL/jf ¿vaf6 n8]sf], vf]nfdf af9LcfO{ aufPsf], cfkm"nfO{ s;}n];f+3flts xdnf u/]sf] cflb .d'Vo sf/0fx¿

• afNosfndf ulx/f ]rf]6k6s nfu]sf], cfuf]n] kf]n]sf]jf ¿v, eL/ cflbaf6 n8]sf]dflg;nfO{ kl5 uP/ o:tf] /f]un]cfqmd0f ug{;S5 . kfl/jfl/sjftfj/0f czfGt eP jfafa 'cfdfaLr emu8f eP/d]nldnfk geP 5f]/f5f]/Ldf of];d:of cfpg ;S5 . afa'cfdfn]5f]/f5f]/LnfO{ a9L ufnL ug]{, s8foftgf lbg], xLg efjgfn] x]g{], dfofgug]{ ePdf .

• kl/jf/sf] s'g} ;b:osf]c;fdlos lgwg ePdf . a9L 8/nfUg] b[Zox¿ b]v] jf cfkm" 7"nf]b'3{6gfdf jf vt/fdf k/L af“r] .;a} lsl;dsf 5f/] /f]udf jf cGos'g} dfgl;s /f]u ePdf .

• yfO/fO8 u|lGydf ;+qmd0f eP,d'6' /f]u nfu] jf lrgL /f]u nfu] . hf“8,/S;L, r'/f]6, la“8L, ;'tL{, uf“hf, efª,r/];, clkmd, sfgL, a|fpg ;'u/ cflb;]jg ug]{ nt a;] . k|]dL jf k|]ldsfn]wf]sf lbP . cfkm\gf] ;f]rfO / cfzfu / ] cg '¿k lz I f f – b L I f f d f;kmntf gldn] .

• ;Gtfg, lk |ohg jfcfkmGtsf] ljof]udf . cgfxsdfa9L ufnL, s'6lk6 tyf oftgfkfP . ;fyLefO, Oi6–ldqsf] a9Lx]kfO eP . PSsfl; 7"nf] cfly{sIflt a]xf]g'{kbf{ . a9L dxŒjfsf+IfL eP/nIo;Dd gk'Ubf . s;}s;}nfO{ j+zfg'ut

¿kdf klg of] /f]u ;g{;S5 .aRg] pkfox¿

of] /f]usf] s'g} k/LIf0f, PS;/],cN6«f;fpG8 cflbaf6 kQf nfUb}g .of] /f]u lgtfGt efjgfTds ePsfn]/f]uLn] b]vfpg] nIf0fx¿ cWoogu/]/, /f]uLsf] Jojxf/ x]/]/, kfl/jfl/sOltxf; tyf s'/fsfgLaf6 dfq yfxfkfpg ;lsG5 . of] /f]usf] pkrf// o;af6 aRg] s]xL dxŒjk"0f{pkfo lgDg 5g\ .

•dgf]lrlsT;ssf] k/fdz{af6k|fKt lgb]{zgx¿ kfng ug]{ tyfl;kmfl/; ul/Psf cf}iflw tf]lsPsf];do;Dd ;]jg ug]{ .

• k|To]s lbg z/L/af6 a9Lkl;gf lg:sg] u/L sfd ug]{ jfJofofd ug]{ / kfgL k|z:t lkpg] .

• cfkm"nfO{ dgkg]{ k':ts,kq–klqsf cflb k9\g] .

• dgkg]{ ;fyLx¿;“u /dfOnf]ug]{ . slxn]sfxL“ aflx/ /dfOnf] 7fp“3'Dg hfg] .

• dfbskbfy{ jf ;'tL{hGokbfy{sf] cDdn eP t'?Gt TofUg] .

• cfkm"nfO{ dgkg]{ uLt–;+uLt ;'Gg] .

• cfkm"n] c+ufn]sf] k];fdfJo:t /xg] .

• e/;s k|fs[lts b[Zodf/dfpg] .

• dgsf efjgfx¿nfO {sljtf, uLt, uhn, syf cflbsfdfWodaf6 n]Vg] k|of; ug]{ .

• cGwljZjf;af6 6f9} /xg], k|s[lt g}O{Zj/ xf], o;sf lgodx¿ zfZjt 5g\ eg]/cfkm"nfO{ cfZj:t kfg]{ .

• ;Dej eP hgfj/x¿ kfNg]/ ltgLx¿;“u /Dg–/dfpg l;Sg] .

• skmL glkpg], e/;sxft]kftaf6 lgld{t lrof lkpg] .

• a9L lrNnf] jf af];f]o'Qmvfgf gvfg], ;w}+ xNsf, ;kmf /;'kfRo vfgf vfg] .

• a9L dxTjfsf+IfL gx'g] .l8k | ];gn] s]Gb | Lo :gfo '

k|0ffnLdf x'g] /;fogsf] dfqfc;Gt'lnt x'gk'U5 . kmn:j¿k

dflg;df of] /f]usf nIf0fx¿b]vfk5{g\ . lrlsT;sx¿n] cf}iflwlb“bf :gfo' k|0ffnLdf x'g] c;Gt'nglau|g glbg ljleGg lsl;dsfcf}iflw l;kmfl/; u5{g\ .l8k|];gsf] dgf]j}1flgs pkrf/

l8k|];gaf6 kLl8t dflg;nfO{cf } i f lwsf ;fy } dgf ]j }1flgspkrf/sf] vf“rf] k5{ . s'g s'/f;“ula/fdL a9L 8/fp“5, p;nfO{ k6s–k6s ToxL s'/f;“u ;fIffTsf/u/fpg'k5{ . pbfx/0fsf nflus;}nfO{ cUnf] 3/ jf w/x/fdf r9\g8/ nfU5, pm s]xL tnf r9]kl5cflQG5 . o:tf] cj:yfdf p;nfO{;f; km]g{ cK7\of/f] ePh:tf] x'G5 .lk“8'nfsf] df+;k]zL afp“l8Ph:tf]x'G5 . o:tf] cj:yfdf p;nfO{ 9f8;lb“b} lgu/fgLsf ;fy w/x/fdf r9\g],cf]/fNg] ul//xg'k5{ . o;f] ubf{p;sf] prfO;“usf] 8/ x6]/ hfG5 .kl/jf/ Pj+ ;dfhsf] bfloTj

kl/jf/sf ;b:ox¿n] o;lsl;dsf la/fdLnfO{ ;fdfGoeGbfa9L dfof lbg'k5{ . o:tf la/fdLn]cfkm"nfO{ a9L c;'/lIft dx;'; ug]{ePsfn] pgLx¿nfO{ ;w}+ dfof ug'{k5{ .

xfd|f ] ;dfhdf cem} klgcGwljZjf; tyf ¿l9jfbL lrGtgljBdfg 5g\ . ;dfhn] o:tfla/fdLnfO{ x]g]{ b[li6sf]0f km/s 5 .xfd|f] ;dfhdf dfgl;s /f]uLk|lt…ax'nfPsf] dfG5]Ú sf ¿kdf x]oefj /flvg] x'gfn] la/fdL a9L g}xtf]T;flxt x'G5g\ . o:tf] cj:yfdfla/fdL ;dfhaf6 cnu tyf PsfGtdfa:g ?rfp“5 . cfkm\gf /f]usf nIf0fx¿e/;s n'sfpg rfxG5 .

ljBfnosf lzIfsx¿n]cfk\mgf ljBfyL{nfO{ v'n:t ¿kdfl8k | ];gsf af/ ]df hfgsf/Lu/fpg'k5{ . o;f] ubf{ pgLx¿n] o:tfla/fdLx¿k|lt ;sf/fTds Jojxf/k|bz{g ug{ ;S5g\ . h'g;'s} l8k|];gn];tfOPsf la/fdL klg ;xL cf}iflwtyf dgf]j}1flgs pkrf/ kfP cGodflg;;/x ;dfhdf cfkm"nfO{ :yflktug{ ;S5g\ .

af/Daf/ 6fpsf] b'Vg], z/L/ emdemd ug]{ /f]u l8k|];g8f= ;L=kL= ;]9fO{+

l8k| ];gsf sf/0f sltkola/fdL 3f“6Ldf s]xL c8\lsof] eg]cfkm"nfO{ SofG;/ eof] eg]/ ?g],dg]{ eOof] eg]/ cflQg], kl/jf/sfaf/]df lrGtf lng], hLjgaf6 cfzfdfg]{ vfnsf x'G5g\ . l8k|];gsfla/fdLn] cfjZos s'/fdf klg dgyfDg ;Sb}gg\, h:t} ;8sdf PSn}la/fdL jf d/]sf] dflg; b]VbfpgLx¿ cflQG5g\ jf lrlGttx'G5g\ . l8k|];gsf la/fdL Pp6}36gfnfO{ cfwf/ dfgL ;w}+ To;dfcgfjZos ljjfb u5{g\, h:t}—k/LIffdf Psk6s c;kmn eP ca;w} km]n eOG5 eg]/ cfltG5g\ .sltko l8k|];gsf /f]uL gsf/fTds;f]rfOaf6 kLl8t x'G5g\ . dgdfo:tf ;f]rfO lnGg“ eg] klg 56k6Ldx;'; u5{g\ . l8k|];gsf la/fdLsf]dl:tissf] k/LIf0f l:f6L :Sofg,Pdcf/cfO{ ubf{ s'g} v/faL b]lv“b}gt/ Go"/f]6«fG;ld6/, h'g cToGt ;"Idk/LIf0f dflgG5, ;]/f]6f]lgg tyfg/Olkg]lk|mg elgg] tŒj dl:tisdf36]sf] b]lvG5 .

dflysf] egfOaf6 s] k|:6x'G5 eg] l8k|];g Ps hl6n /f]u

xf] . la/fdLsf nIf0fx¿ Ps} k|sf/sfx'“b}gg\ . pkrf/ u/] of] /f]u lgsf]x'G5 . of] /f]u klxrfg ug{ w]/}lrlsT;snfO{ ufx|f] x'G5 .

s]xL l8k|];gsf la/fdL sfDg],aSg], crfgs a]xf]; x'g], xftv'§fgrNg], z/L/sf] ;+j]bgf x/fpg],cfÎgf] gfd pN6f] atfpg] jf pQ/pN6f] lbg], gaf]Ng], l56f]–l56f] Zjf;km]g]{ cflb nIf0f lnO{ cfp“5g\ .l8k|];gsf la/fdLn] /f]usf sf/0fcgf}7f] nIf0f b]vfp“bf s'6fO vfg],af]S;Lsf] cf/f]k kfpg] u/]sf] klgkfOG5 . dfgl;s /f]usf] emG8}PsltxfO{ lx:;f cf]u6\g] l8k|];gsfla/fdL cfkm"nfO{ g;fsf] /f]u nfUof]eGg ?rfp“5g, t/ cfkm" kfunalgG5 eGg] 7"nf] kL/ pgLx¿dfx'G5 . af:tjdf oL /f]uLx¿nfO{csf]{ /f]u nfu]sf] x'“b}g .

;d'bfodf % k|ltzt dflg;l8k|];gaf6 kLl8t 5g\ h;sf] klxrfgug{ g;lsg] ePsfn] w]/}n] pkrf/ug{ kfPsf x'“b}gg\ . cfTdxTofsf] k|d'vsf/0f klg l8k|];g g} xf] . l8k|];g/f]usf la/fdL g;f kf]Nof], g;f b'Vof],g;f ;8\lsof], g;f l5Gof], /utlalu|of], g;f emdemd u¥of] eGb}

c:ktfn wfp“5g\ . ljleGg lsl;dsf l8k|];g

Go"/f]l6s l8k|];g M o:tfla/fdL dnfO{ s:tf] /f]u nfUof]eg]/ lrGtf u5{g\ .

;fOsf]l6s l8k| ];g M o:tfla/ fd Lx¿ c¿ df lg;k | ltz+sf u5{g\ .

;]gfOn l8k|];g M a'9];sfndfb]lvg] l8k|];gnfO{ ;]gfOn l8k|];gelgG5 . o:tf la/fdLn] cfTdxTofug]{ 8/ x'G5 . PSn} af]Ng], PSn}xf“:g] ug{ ;S5g\ .

l8k|];g :6'k/ M o:tf la/fdLgrnL gaf]nL a:5g\ . s]xL la/fdLcf“vfaf6 cf“;' klg aufp“5g\ .

Plh6]6]8 l8k|];g M o:tfla/fdL cToGt 56k6 u5{g\ . Ps7fp“df a:g ;Sb}gg\ . cflQg] /cl:y/ dgl:yltsf x'G5g\ .

/]6f8]8 l8k| ];g M o:tfla/fdL sd af]N5g\ / 6f]nfO/x5g\ .

lzz'df b]lvg] l8k|];g M lzz'dfb]lvg] l8k|];g s]xL km/s x'G5 .k]6 b'Vg], 6fpsf] b'Vg], l/;fpg],k9\g ghfg] cflb nIf0f lnO{ o:tfla/fdL cfp“5g\ .

jo:sdf kfOg] l8k|];g M o:tf

la/fdL cg]s zf/Ll/s nIf0f lnO{k6s–k6s c:ktfn wfp“5g\ .

hf8f] dlxgfdf kfOg] l8k|;g Ms]xL l8k|];g hf8f] dlxgfdf dfqb]vf k5{ . o:tf] l8k|];gnfO{ hf8f]dlxgfdf kfOg] l8k|];g elgG5 . /ftnfdf] x'gfn] d]nf6f]lgg elgg] xfdf]{gu8a8 x'“bf o:tf] ;d:of b]lvG5 .

5f]lkPsf] l8k|];g M o:tfla/fdL aflx/L ¿kdf v';L b]lvG5g\ha lrlsT;sn] la/fdLsf af/]dfhfgsf/L lng yfN5g\ ta pgLx¿?g yfN5g\ .

bf]xf]l/Psf] l8k|];g M sl/a%) k|ltzt la/fdLdf l8k]|;g /f]ubf]xf]l/g] ;Defjgf /xG5 . cf}ifwLvfg 5f8\g] jf lgoldt gvfg],la/fdLsf] 3/fo;L jftfj/0f /fd|f]gx'gfn] / slxn]sfxL cf}ifwL ;]jgubf{ub}{ klg o:tf] x'G5 . l8k|];gclt ;fdfGob]lv s8f;Ddsf]kfOG5 . la/fdLsf] cj:yf x]/Lo;nfO{ tLg efudf af“l8G5 .la/fdLx¿ s:tf–s:tf ;d:oflnP/ cfp“5g\ <

• la/fdLx¿ cfk"mnfO{ 6fpsf]b'Vg] /f]usf] nIf0f atfp“5g\ .

• sltko la/fdL cfkm"nfO{

3fts /f]u nfu]sf] z+sf u5{g\ .• sf]xL 3f“6Ldf s]lx c8\lsof]

eg]/ cflQG5g\ .• sf ]x L of }g c +usf ]

;d:of lnP/ jf of}g rgxgfdfsdL ePsf] atfp“5g\ .

• s]xL la/fdL af/Daf/ k]6 kf]Ng],k]6df cK7\of/f] dx;'; ePsf] atfp“5g\ .

• s]xL d'6'sf] /f]u nfUof] eGb}d'6' /f]u ljz]if1sxf“ k'U5g\ .

• s]xL 9f8 b'Vg], hf]lg{dfb'Vg] u'gf;f] u5{g\ .

• sf]xL vfgf ckr, kfrgzlQmdf sd ePsf] l;sfot u5{g\ .

• sf]xL sfDg] / aSg] vfnsfx'G5g\ / af]S;L nfu]sf] ljZjf; u5{g\ .

• sf ]xL crfgs a]xf ];ePsf] atfp“5g\ .

• l8k|];gsf la/fdL PSn}zfGt 7fp“df a:g ?rfp“5g\ .pgLx¿df /]l8of], 6]lnlehg x]g]{rfv x'“b}g .

• a9L lrGtf ul//xg] / cfk\mgf]hLjgb]lv g} x/]; vfPsf x'G5g\ .

• >Ldfg\n] /S;L lkp“bf klg>LdtLnfO{ l8k|];g x'G5 .

/S;L lkpg] dflg;n] crfgs/S;L 5f8\bf xft sfDg], d'6' 9's9's

x'g], cgf}7f j:t' b]Vbf cflQg],8/fpg] x'G5 . sf]xL ;k{ b]V5g\,sf]xL af3 b]V5g\ / cflQG5g\ .sltko la/fdL sfgdf ufnL u/]sf]cfjfh cfpgfn] 3/k5fl8 efU5g\ ./S;L lkpg] dflg;x¿ of}g lqmofdf?lr gePsf] l;sfot u5{g\ .sltrflx“ >LdtLk|lt z+sf u5{g\,h'g 3/fo;L emu8fsf] aLp aG5 .ha dflg; laxfg klg /S;L lkpgyfN5, Tolta]nf ;d:of s8f ePsf]dflgG5 . /S;L lkp“bf dfgl;scr]t x'gfn] 7"nf–7"nf clk|o36gf klg 36\g ;S5g\ . /S;Llkpg] dflg;nfO{ sf]7fdf y'g]//fVg' x“ 'b}g, crfgs 3f]/ /f]ulglSnO{ dg{ ;S5g\ . lrlsT;ssf];Nnfx lnP/ dfq /S;L5f]8fpg'k5{ . PsltxfO /S;L lkpg]dflg; l8k|];g, cflQg] /f]u, lgGb|f gkg{];d:ofaf6 kLl8t x'G5g\ . /S;L5f8]kl5 o:tf] ;d:ofsf] klgpkrf/ u/] dfq k"0f{ ¿kdf /S;L lkpg5f8\g ;S5g\ . kl/jfl/s snx e}/x“bfk|foM /S;L lkpg] JolQmsL >LdtLdfklg l8k]|;g kfOG5 .

-gzf tyf dfgl;s /f]uljz]if1, e/tk'/ d]l8sn sn]h_

Page 20: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 @@

;a} ;kmntf Tof] ¥ofs]6nfO{

Aof8ldG6g wgu9Ldf v]nsf¿kdf geP/ ;f}vsf ¿kdf lgs}nf]slk|o lyof] . clwsf+z dflg;;do JotLt ug{ xf];\ jf :j:y/xg Aof8ldG6g v]Ny] . of] qm]hwgu9Lsf bLk]Gb| >]i7n] pd]/;d"xsf ] k |ltof ] lutfdf g]kfnRoflDkog eP/ a9fOlbPsf lyP .Tof ] ;dodf pgsf ] gfds}nfnLjf;Lx¿sf] d'vdf lyof] . ;a}pgLh:t} x 'g ] ;f ]rfO /fVy] .Aof8ldG6gn ] kfPsf ] oxLnf]slk|otfdf d klg ;fd]n eP .3/cf“ugdf v]n] klg Aof8ldG6gsf]¥ofs]6, 8«]; cflbn] dnfO{ ykcfslif{t ul//x]sf x'Gy] . Tof];dodf ef/tdf ag]sf] legS;sf]¥ofs]6n] v]Ng' eg]sf] cfkm\gf]k | lti7f a9fpg ' x ' GYof ] eg ]of ]g ]S;sf ] ¥ofs]6 ;dfpg]x¿

;a}eGbf k|ltli7t sxlnGy] .d}n] v]n]sf] b]v]/ d]/f l5d]sL

bfO pd ]z e08f/Ln ] dnfO {Aof8ldG6g v]nf8L agfpg] ;f]ragfpg'eof] . pxf“ cfkm} + klgAof8ldG6g v]Ng] x'gfn] dnfO{x f };nf:j¿k Pp6f ¥ofs ]6lslglbg'eof] . Tof] ¥ofs]6 lnP/d wgu9Lsf] se8{ xndf uP, t/leq l5g{] cf“6 cfPg . pd]z bfOn];dfP/ leq nlulbg'eof] . pxf“n]t}n] /fd|f] ul/;\ eg] of]g]S;sf]¥ofs]6 lbG5' eg]/ xf};fpg'eof] .o:tf ] xf };nfn] d]/f ] hLjgg}kl/jt{g ul/lbof] .

¥ofs]6 ;dfP/ k|lzIf0f u/]sf]@ dlxgfkl5 lj/f6gu/df !$jif{d'lgsf] /fli6«o k|ltof]lutf x'g]eof] . d pQm k|ltof]lutfsf nflu5gf}6 eP“ . lj/f6gu/ v]Ng hf“bfdnfO{ 5gf}6df x/fpg] bfOnfO{ pd]/;d"xsf] xb gf3]sf] cf/f]kdf v]naf6aflx/ lgsflnof ] . Tof ] a ]nfwgu9Lsf] kbs lhTg] d'Vo cfzfpxf“ g} x'g'x'GYof], t/ d}n] pQmk|ltof]lutfdf klxnf] :yfg xfl;nu/L wgu9Lsf] k|lti7f arfP . pQm;kmntfsf] k5fl8 pd]z bfOn]lbPsf ] ¥ofs ]6s} xft lyof ] ,kmn:j¿k d}n] Tof] ;kmntf pxf“nfO{g} ;dlk{t u/]+ .

of] ;kmntfkl5 d}n] Aof8ldG6gv]ndf s]xL ug'{k5{ eGg] ;f]r agfP“,h;df pd]z bfOn] ljleGg lsl;dn];xof]u ug'{eof] . pxf“n] ddfly u/]sf]d]xgt / nufgL b]v]/ kl/jf/n] klgvf;} s]xL eg]gg\ . ;se/ k9]/ /fd|f]dflg; ag] x'GYof] eGg] ;f]rfO ePklg gv]n rflx“ eGg'ePg . of] v]ndx“uf] ePsf sf/0f pd]z bfOn] g}¥ofs]6, ss{ tyf 8« ];x¿lslglbg'x'GYof], h;sf sf/0f 3/–kl/jf/nfO{ d]/f] v]nn] yk cfly{sef/ kf/]g . dnfO{ cem} klg pd]zbfOsf ] kl/jf/n] v]ndf k|]l/tul//x]sf] 5 .

of] ;kmntfkl5 d}n] yk

k | lzIf0 f lng ] df }sf kfP “ .k|lzIfslkR5] d]/f] k|lzIf0f klgkm/s–km/s x'“b} uof] . Tof] a]nfklg wgu9Ldf df6f]sf] sf]6{dfv]Ng'kg]{ cj:yf lyof], h;sf sf/0fd}n] cfkm\gf] v]nnfO{ cem kl/is[tug{ sf7df8f}+ cfpg'afx]s c¿ s'g}ljsNk lyPg . Ps t v]n dx“uf],csf]{ kl/jf/sf] cfly{s ;xof]uljgfv]Ng ;Sg] cj:yf lyPg . cem}k lg df ]k m;naf6 cfPsfv]nf8Lx¿n] s'g} g s'g} ¿kdfcfkm\gf] kl/jf/sf] ;xof]uljgfv]nnfO{ lg/Gt/tf lbg ;Sg]

lghL nufgLsf cfwf/df Aof8ldG6g v]ln/x]sf kz'klt kg]?n]:jb]zleq sl/a Ps bh{g k|ltof]lutfdf klxnf] :yfg xfl;n ul/;s]sf5g\ eg] Psk6s /fli6«o RoflDkog;d]t e};s]sf 5g\ . o;afx]spgn] cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdf ;d]t ;kmntf kfO;s]sf 5g\ .

km';{bsf] ;dodf cf/fd ug{ ?rfpg] kg]? eG5g\– v]n]/ cfPkl5cf/fd ug'{k5{, gq eg] csf]{ lbg v]Ng jf k|lzIf0f ug{ ufx«f] k5{ .o; qmddf pgL uLt ;'G5g\, pgnfO{ uhn a9L dg k5{g\ . pgLk':ts klg k9\g rfxG5g\ . pgnfO{ g]kfnsf] Oltxf;;“u ;DalGwtk':ts k9\g dg nfU5 . o;afx]s pgL cfkm\gf wgu9Lsf ;fyLx¿sxf“hfG5g\ . df}sf ldn] pgLx¿;“u} lkmNd xn;d]t k'U5g\ .

pgnfO{ v]ns'bdf nfu]/ wgu9Lsf] k|lti7f a9fpg ;s]sf]dfcfTd;Gtf]if 5 . kg]? eG5g\– ;~rf/dfWoddf wgu9Lsf] ;sf/fTdsrrf{ sd} cfpg] u/]sf] 5, t/ d}n] ;kmntf kfP“ eg] wgu9Lsf] gfdPsk6s km]l/ /fd|f] sfddf cfpg] u/]sf] 5 . of] ;kmntf d]/f] PSnf]k|of;n] dfq ;Dej ePsf] xf]Og . of] ;kmntfsf] k5f8L dnfO{sa8{ xn;Dd 8f]¥ofP/ nfg] pd]z bfOsf] xft 5 . To;}n] d}n]k|To]s k6ssf] ;kmntf pxf“nfO{ g} ;dk{0f ug]{ u/]sf] 5' .

cj:yf 5}g . clxn] sf7df8f}+dfd pd]z bfO{sf ] bfh' ;'zLne08f/Lsf] 3/df a;]/ v]ln/x]sf]5' . efph" ladnfn] d]/f] v]n /:jf:Yosf] lgs} Vofn /fVg'ePsf]5 . d}n] cfkm\gf] kl/jf/sf] jftfj/0fpxf“af6 kfPsf sf/0f v]nnfO{lg/Gt/tf lbg ;ls/x]sf] x'“ .

of] v]n t'ngfTds ¿kdfdx“uf] g} dflgG5 . Pp6f /fd|f]v]nf8Ln] v]Ng] ¥ofs]6 % b]lv !)xhf/ ?k}of“ k5{, h'Qfsf] sl/a %xhf/, l6;6{sf] @ b]lv % xhf/,xfkm kfO{G6sf] ! xhf/ % ;o,

df]hfsf] sl/a % ;o, ss{sf] sl/a! xhf/ % ;o, ¥ofs]6 l:6«ªsf] #;o k5{ . o;sf nflu cfly{s hf]xf]ug'{sf ;fy} lgoldt cEof;sf nflurflxg] vr{ wfGg uf¥x} x'G5 .

g]kfnL v]nf8Lx¿n] s'gcj:yfdf s;/L v]ln/x]sf 5g\ eGg]s'/fdf ;DalGwt v]nsf] ;+3 Pj+/fli6«o v]ns'b kl/ifb\n] ljrf/k'¥ofpg'k5{ . t'ngfTds ¿kdfAof8ldG6g v]nsf] k|ltof]lutf;+Vof a9\b} uPsf] 5 . v]nf8Lx¿n]ljb]zL k|ltof]lutfdf ;xeflutfug]{b]lv k|lzIf0f ug]{ cj;/ kfPsf5g\, t/ s'g} klg v]naf6 ;+Gof;lnPkl5 s] ug]{ eGg] s'/fdf cGof}n5 . of] s'/fdf ha;Dd Wofg lbO“b}gta;Dd v]ndf Jofj;flostfcfpg sl7g x'G5 . d]/f] JolQmutcg'ejdf v]nf8LnfO{ k'/:sf/afktlbOg] /sdn] tTsfnnfO{ s]xL /fxtxf]nf, t/ o;n] bL3{sfnLg ;d:of;dfwfg ub}{g . d]/f] ljrf/dfv]nf8Lx¿nfO{ ;/sf/n] cnUu}klxrfg lbP/ /fVg'k5{ . xfdLn] v]Nb}k9]/ ;/sf/L ;]jfdf hfg s;/Lhf“r lbg] < c¿n] kl9/x]sf] a]nfdfxfdL b]zsf] k | lti7f a9fpgv]ln/x]sf x'G5f} + clg hf“rdftL k9}ofx¿;“u s;/L k|lt:kwf{ug{ ;S5f} + <

clxn] ;]gf / k|x/Ln] klg /fd|f

v]nf8LnfO{ ;]jfdf /fVg] rng a9]sf]5 . o:tf] lsl;dsf] k|:tfj dnfO{klg cfPsf] lyof] / d klg dx]Gb|k'ln; Sna;“u cfa4 eP, t/ d]/f]bhf{ ;fdfGo k|x/L;/x lbOof] ./fi6«sf nflu v]Ng] JolQmnfO{ sd;]sdclkm;/ n]ensf] /f]huf/ lbP/ kf];Ddfg ug'{k5{ . g]kfndf s'g} klgv]ndf /fd|f] ug]{ v]nf8L slt 5g\ <k |To ]s v]ndf /fd | f ] u/ ]sfv]nf8Lx¿nfO{ hf]8\g] xf] eg] d'l:snn]Ps ;o hgf k'U5g\ . oqf sDkgL,;+:yf / pBf]u ePsf] b]zdf oltv]nf8L klg c6fpg g;Sg' eg]sf]v]ns'bsf nflu;d]t b'ef{Uo xf] .-d's'Gb af]u6L;“usf] s'/fsfgLdf

cfwfl/t_

km'6ansf] If]qdf /f]dflgof“n]w]/} /fd|f v]nf8L lbO;s]sf] 5, t/;doqmd;“u} clxn] /f]dflgof“sf s]xLSna cfly{s dGbLsf] l;sf/ ePsf5g\ . /f]dflgof“sf] gfd rn]sf]l;6f6L 6fu ' { lgD6 Snan ]v]nf8Lx¿sf] cfly{s ef/ v]Kgg;s]/ /f]dflgof“s} Ps u|fdL0fe]udf /x]sf] u'Dafdf nu]/ k|lzIf0flzlj/ ;~rfng u/]sf] 5 . !) lbg]pQm k|lzIf0f lzlj/df v]nf8Lx¿n]u'Dafd} ksfPsf] vfg], Wofg ug]{tyf u'Dafs} rf}/df km'6ansf]cEof; ug]{ sfd u/] . Snan] o;/Lu'Dafdf nu]/ k|lzIf0f lzlj//fv]sf]df Snasf uf]nlsk/n] 5Sskb}{ eg]– …o:tf] :yfgdf a;]/ xfdLn]slxNo} k|lzIf0f u/]sf lyPgf}+ . oxf“h] klg zfGt, xfdLnfO{ gof“ lsl;dsf]cg 'ej ePsf ] 5 . Snan]v]nf8Lx¿nfO{ cfly{s ef/ a]xf]g{g;s]sf] s'/f geg]/ eujfg\sf] cuf8Lk|lzIf0f ubf{ kmn ldNg] s'/f atfPsf]5 . ;f ]xL u 'Dafsf u '? klgcfWoflTds ¿kdf k|lzIf0f ubf{v]nf8Lx¿nfO{ yk kmfObf x'g] x'“bfo:tf] lsl;dsf] sfo{ c¿ Snan]klg ug'{kg]{ ;'emfj lbG5g\ .

u'Dafdf cEof;

Page 21: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

;fpg @%, @)^$ Aug. 10, 2007 @#

% k|Zgofª\bL nfdf z]kf{, o; jif{sL

Pe/]:6 Dof/fyg ljh]tf. ;g\@))$ b] lv of ] k | ltof ] lutf;xeflutf hgfpg yfn]sL !(jifL {of ofª\bLn] o;aLr tLgk6s klxnf] :yfg xft kfl/;s]sLl5g \. kf ]v/f Dof/fygsLklg ljh]tf ofª\bL;“u ;fKtflxssf]5f]6f] s'/fsfgL M

Dof/fygdf efu lngyfn]b]lv g} nuftf/ ;kmn x'g'sf]sf/0f s] xf]nf <

d sf7df8f}+df /x“bf klg;f]n'v'Da'sf] prfO / df};dnfO{ Wofglb“b} k|lzIf0f u5{' . d cfkm}+ ;f]n'v'Da'hlGdP/ x'ls{Psf sf/0fn] Toxf“sf]jftfj/0f d]/f nflu ;xh aGof] .sf7df8f}+df /x“bf klg oxf“sf];a}eGbf prfOdf /x]sf] 7fp“df uP/sl7g kl/>dsf ;fy k|lzIf0fu/]sf sf/0f d ;kmn ePsL x'“ .

bf}8g' tkfO{+sf] ;f}v dfq xf]ls k];f <

o;nfO{ k];f agfpg] g} nIoxf] . of] If]q Jof;flos eof] / d;kmn eP“ eg] 7Ls} 5 . gq d]/fnflu c¿ ljsNkx¿ klg 5g\ .

tkfO{+sf] kl/jf/df t ;a}

hgf ko{6g Joj;fodf x'g'x'G5 .pxf“x¿sf] cfDbfgLn] tkfO{+nfO{ Totfcfslif{t u/]g <

g]kfndf ko{6g Joj;fo,dfpG6]lgol/ª / Dyf/fyg tLgj6}If]q Ps–cfk;df ;DalGwt 5g\ .d}n] dfpG6]lgl/oªsf] P8efG; sf];{klg k"/f u/]sL 5' . ;dosf] ;xLJoj:yfkg u/] k|ltof]lutf ePsfa]nf bf}8g / c¿ ;do Joj;fou/]/ a:g ;lsG5 h:tf] nfU5 .o;sf] cy{ k};f sdfpgsf nflubf}8g} 5f8\5' eGg] xf]Og .

olt sd pd]/df bf}8]/ oqf] k};fsdfpg'eof] . s]df vr{ eof] <

klxnf] x'“bf kf“r ;o 8n/kfpg] xf] . l6s6 / Toxf“sf] vr{s6fP/ Ps ;o 8n/hlt aR5 .Tof] klg sf7df8f}+ cfPkl5 vr{e}xfN5 . clxn] k'/:sf/ /flz a9]/dfq xf] . klxnf] k6s t Ps ;o8n/ kfPsL lyP“ . pN6f] cfkm\g}vNtLaf6 w]/} vr{ eof] .

olt sd pd]/d} ;kmndflg;nfO{ hLjg;“lugL aGg] k|:tfjklg cfof] xf]nf lg <

clxn];Dd t To:tf] 5}g .s;}n] To:tf] cfzosf] s'/f u/]klg :jLsf/ ug{ ;lSbg“ . pd]/k'u]kl5 s;}n] To:tf] s'/f u¥of]eg] Tolt a]n} ljrf/ u/]/ lg0f{oug'{ 7Ls xf]nf .

g]kfnL t]SjfGbf]df JofKt clgoldttfg]kfn t]SjfGbf] ;+3 -PG6f_ sf

dxf;lrj Pj+ cGt/fli6«o /]k|mL cg'ofhuf}tdn] cGt/f{li6«o If]qd} k'u]/ g]kfnLt]SjfGbf]df JofKt clgoldttf;fj{hlgs u/] . xfn} t]SjfGbf]sf]pb\ud:yn blIf0f sf]l/ofdf ;DkGg…;ftf}+ h]h' cGt/f{li6«o t]SjfGbf] :kf]6{\;km/ cn RoflDkogl;kÚ df ;xeflutfug]{ qmddf pgn] g]kfnL t]SjfGbf]sf]If]qdf JofKt clgoldttf ;fj{hlgsu/]sf] atfP . pgn] cGt/f{li6«o;d'bfonfO{ g]kfndf sl/a #% xhf/JolQmn] k};fsf andf cfkm"nfO{t]SjfGbf] v]nf8Lsf ¿kdf :yflktu/]sf] hfgsf/L lbP . pgn] kqsf/;Dd]ngdfkm{t sltko JolQm k};fsf]andf v]nf8L dfq geP/ t]SjfGbf]v]nsf] dflyNnf] kb 8g;d]t ePsf]atfP . uf}tdn] o;sf] hfgsf/L/fli6«o v]ns'b kl/ifb\nfO{ ;d]tlbPsf] atfP .

uf }tdsf ] cf/f ]k pgsf ]ljkIfdf /x]sf] g]kfn t]SjfGbf];+3tkm{ dfq s]lGb|t eP klg of]ljifodf g]kfnL dfz{n cf6{sf ;Dk"0f{ljwfnfO{ 5fglagsf] bfo/fdfNofpg'kg]{ cfjZostf b]lvG5,h;df :jo+ pgL dxf;lrj /x]sf];+3;d]t k5{ .

s'g} ;do g]kfnL v]ns'bdfPp6f egfO{ lgs} nf]slk|o lyof]—olb c;gsf] eL8df s;}sf] 3/sf]5taf6 udnf v;]/ 6fpsf]df nfUof]eg] Tof] dfz{n cf6{sf] v]nf8Lsf]3/ xf] . x'g klg g]kfndf dfz{ncf6{sf v]nf8Lhlt v]nf8L c¿ s'g}v]ndf 5}gg\ eg] cem} klg of] v]ndfnfUg] JolQmx¿sf] ;+Vof a9\bf]qmdd} 5 . dfz{n cf6{;“u cfj4v]nf8Lx¿sf] olsg tYof+s cem}klg s'g} ;+:yf;“u 5}g . Pscg'dfgcg';f/ g]kfndf sl/a %nfv JolQm s'g} g s'g} ¿kdf dfz{ncf6{sf v]n;“u cfj4 5g\ eg] sl/a@ bh{g dfz{n cf6 {sf v]ncl:tTjdf 5g\ .

g]kfndf dfz{n cf6{ v]nn]nf]slk|otf kfpg' jf olt w]/}v]nf8Lx¿ cl:tTjdf cfpg'sf k5fl8b'O{j6f sf/0f 5g\ . klxnf] sf/0fdf/fhg}lts :jfy{ k"lt{ ug{ / bf];|f] of]v]nn] kfPsf] cGt/f{li6«o ;kmntf .

g]kfndf dfz{n cf6{ e"ldut¿kdf ;~rfng x'“b} cfPsf] xf] .sl/a # bzscl3;Dd of] v]ndflyk|ltaGw g} nufOPsf] lyof], h;sfsf/0f of] v]nk|lt nufj /fVg]x¿n]e"ldut ¿kdf k|lzIf0f ug]{ u/]sf

lyP . k~rfotsfnd} of] v]nnfO{tTsfnLg ;/sf/n] cfkm\gf] zlQmk|of]u ug]{ dfWodsf ¿kdf kl/0ftu/] . xltof/ljgf cfTd/Iff ug]{snf dfz{n cf6{nfO{ Tof] a]nfsf]/fhg}lts zlQms]Gb|n] /fhg}ltsbdg ug]{ plrt dfWodsf ¿kdflnof], h;sf sf/0f dfz{n cf6{ s'g}cfTd/Iffsf] snf geP/ c¿dflyljgf xltof/ cfqmd0f ug]{ snfsf¿kdf kl/0ft eof] . @)$^ ;fnsf]k|hftGqkl5 dfz{n cf6{ v]ndf c¿/fhg}lts bnn] klg xft 3';fP .clxn] klg sltko dfz{n cf6{sfv]n /fhg}lts kf6L{sf lgs6 5g\ .

tL dfz{n cf6{sf ;+3n] cfkm"lgs6/x]sf /fhg}lts kf6L{sf nflu sfo{ug]{ k/Dk/f 5 . /fli6«o v]ns'bkl/ifb\sf] g]t[Tj txdf cfPsfJolQmx¿n ] dfz {n cf6 {sfv]nf8Lx¿nfO{ g} cfkm\gf] ljZjfl;nf]JolQm agfp“b} ;'/Iffsf ¿kdf ;d]tk|of]u ug]{ rng 5 .

/fhg}lts kf6L{x¿n] dfz{ncf6{nfO{ cfkm\gf] cg's"n agfP klgoxL eL8af6 o;nfO{ v]nsf ¿kdfkl/0ft ug'{k5{ / o;af6 b]z /cfkm\gf] OHht a9fpg'k5{ eGg]hdft klg gePsf] xf]Og, h;sfsf/0f g]kfnn] dfz{n cf6{ v]naf6}cGt/fli6«o ;kmntf klg kfp“b}cfPsf] 5 . g]kfnL v]nf8Lx¿n]cGt/f{li6«o If]qdf kfPsf] ;kmntfn]ubf{ g} of] v]ntkm{ ;j{;fwf/0fsf]cfsif{0f a9]sf] xf] .

dfz {n cf6 { Psftkm {cGt/f{li6«o ;kmntf;“u} kfPsf]nf]slk|otf / csf{tkm{ /fhg}lts:jfy{sf] d'Vo uf]6Lsf ¿kdf /xgafWo 5, h;nfO{ @)$^ kl5/fv]ksf s'g} klg ;b:o–;lrjn];xL g]t[Tj lbg ;s]sf 5}gg\ . of]v]ndf ;]gfsf] h:t} lgod–sfg'g5 . olb s'g} u'? e|i6 eof] eg]lziox¿n] To;sf] k|ltjfb t s];Nnfx;d]t lbg] 7fp“ x'“b}g . dfz{ncf6{sf sltko v]nnfO{ /fv]kn]cfkm\gf] v]nsf ¿kdf dfGotf lbP/k|lzIfssf] ;d]t Joj:yf u/]sf] 5,t/ ;+3n] eg] k|lzIffyL{af6 k|lzIf0fz'Ns lng] u/]sf 5g\ . o:tfz'Nssf ljifodf s'g} clen]v /fVg]rng 5}g . k|lzIffyL{x¿sf] j]N6u|]l8ª ubf{ lng] z'Nssf] klg lx;fa–lstfa /flv“b}g . dfz{n cf6{sf s]xL;+3n] v]nf8Lx¿nfO{ ljb]zdf x'g]k|ltof]lutfdf ;xeflutf u/fp“b}n'sfpg] rng klg 5 . o;af6x'g] cfly{s sf/f]af/sf] t s'g}lx;fa–lstfa g} 5}g .

o:tf clgoldttfnfO{ plrtlgsf; lbg g;s] o;n] eljiodfg]kfnL dfz{n cf6{nfO { cemcGwsf/tkm{ ws]Ng] lglZrt 5 .

b'3{6gfdf ^v]nf8L 3fOt]

;fKtflxs ;dfrf/w/fg– O6x/Laf6 k "j {

sf“s8le§ftkm{ u}/x]sf] sf] ! h **!gDa/sf] ofq'jfxs dfOqmf ]a;df]/ªsf] d+unaf/]df ;f]daf/ ;f“emb'3{6gf x'“bf sf7df8f}+ P l8lehgkm'6an Snax¿;“u cfa4 cfwfbh{g v]nf8L 3fOt] ePsf 5g\ .

Go'/f]8 l6d Pgcf/6Lsf k"j{sKtfg Pjd\ k|lzIfs Zofd dfnLsf];+of]hgdf ef/tsf] sfn]a'ªdf;~rfng x'g] km'6an k|ltof]lutfdf:yfgLo Snax¿af6 v]Ng lx+8]sfcfwf bh{g v]nf8L 3fOt] ePsf x'g\ .dfOqmf]a; clgolGqt e} ;8sglhs}sf]¿vdf 7f]lSsPsf] lyof] .

b'3{6gfdf glan y|L:6f/sfsKtfg tyf :6 « fOs/ ; '/ ] Gb |tfdfªsf] bflxg] v'6\6f ef“lRrPsf]clvn g]kfn km'6an ;+3 -PGkmf_sf s]Gb|Lo pkfWoIf lszf]/ /fO{n]atfP . tfdfªsf] aLkL sf]O/fnf:jf:Yo lj1fg k|lti7fgdf pkrf/e}/x]sf] 5 . pgL s]xL ;ftf ;lqmokm'6an v]Ng g;Sg] ePsf 5g\ .

To:t} b'3{6gfdf ljleGg pd]/;d"xaf6 cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdfg]kfnsf] k|ltlglwTj u/L;s]sfv]nf8Lx¿ u'l8of /fO{, :jl:tsh“ualzi6, bLk]z yfkfdu/, lbj; /fO{ /lgd{n tfdfª klg 3fOt] ePsf 5g\ .k|lti7fgdf ;fdfGo pkrf/ u/fPkl5pgLx¿ 3/ kmls{;s]sf 5g\ .

ld:6/;u/dfyf ebf}df

ufO{3f6– pbok'/ lhNnfdf g}klxnf] k6s :6\ofr' x]Ny s]o/;]G6/sf] cfof]hgfdf ;fpg @) ut]x'g] elgPsf] ld:6/ ;u/dfyfk|ltof]lutf nuftf/sf] jiff{sf sf/0febf}sf] bf];|f] ;ftf x'g] ePsf] 5 .;u/dfyf c~rnsf ;f]n'v'Da',cf]vn9'Ëf, vf]6fª, l;/fxf / ;Kt/LlhNnfsf ljleGg x ]Ny s]o/; ] G6/af6 k | ltof ]uLx¿n ]k|ltof]lutfdf ;xeflutf hgfpgg;lsPkl5 k|ltof]lutf ;/]sf] xf] .

kf]v/fdf cGt/ gu/kflnsf km'6ankf]v/f– g]kfnsf ;jf{lws l6dn]

;xeflutf ug]{ cGt/ gu/kflnsfkm'6an k|ltof]lutf ef]ln zlgaf/kf]v/fdf ;'? x'g] ePsf] 5 . pStk|ltof]lutf ebf} !% ut];Dd ;~rfngx'g]5 . b; nfv ?k}of“ k'/:sf/ /flz/x]sf] k|ltof]lutf cfof]hgf ug{sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfn] ;dod}ah]6 lgsf;f ug{ g;s]kl5k|ltof]lutfsf] ;do ;fl/Psf] lyof] .k|ltof]lutf cfof]hs sf7df8f} +dxfgu/kflnsfsf k|d'v sfo{sf/Llbg]z yklnofsf cg';f/ pStk|ltof]lutfsf nflu /sd lgsf;fe};s]sfn] k|ltof]lutf ;'lglZrt

ePsf] xf] . lj=;+= @)^) df k|f/DeePsf] pSt k|ltof]lutf tLg k6scfof]hgf e};s]sf] 5, h;df x/]sk6s sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfljhoL ePsf] 5 .

k|ltof]lutfdf k"jf{~rnaf6wgs'6f, w/fg, O6x/L, Og?jf, lj/f6gu/,lqo'uf, l;/xf / nxfg tyfdWodf~rnaf6 eLd]Zj/, dn+ujf, sn}of,jL/uGh, e/tk'/, w'lnv]n, ag]kf, ljb'/,sf7df8f}+, dWok'/, eQmk'/, nlntk'/ / x]6f}+8fn]k|lt:kwf{ ub}{5g\ . klZrdf~rnaf6k[YjLgf/fo0f, Jof;, n]vgfy, kf]v/f,k'tnLahf/, jflnª, afUn'ª, tfg;]g,a'6jn / /fdu|fdn] k|lt:kwf{ ug{]5g\

eg] dWoklZrdf~rnaf6 lqe'jggu/,jL/]Gb|gu/, g]kfnuGh / u'nl/ofn];xeflutf u/]sf 5g\ . ;'b"/klZrdf~rnaf6 wgu9L, dx]Gb|gu/ /cd/u9L gu/kflnsfn] ;xeflutf ug]{5g\ .

ljhoL l6dn] /lgª l;N8;lxt$ nfv ?k}of“, pkljh]tf x'g]n] @nfv ?k}of“, t];|f] x'g]n] ! nfv ?k}of“tyf rf}yf] x'g]n] %) xhf/ ?k}of“ k'/:sf/kfpg]5g\ . sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfn]gub k'/:sf/sf] Joj:yf u/]sf] pStk|ltof]lutfsf pTs[i6 :6«fOs/,ld8lkmN8/, l8km ] G8/ tyfuf]n/Ifs;“u} pTs[i6 v]nf8Ln] klg%)–%) xhf/ ?k}of“ k'/:sf/ kfpg]5g\ .

Page 22: cfsif{0f Aofsn]; z}nLsf] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/... · cGo rnlrq dxfT;j Pj] + cfof] ... cfPsf] 5 . tfn Do ' lhsn] ahf/df NofPsf]

x]d/fh 1jfnLåf/f sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ ln= sf nflu k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk'/ sDKn]S;, ;'ljwfgu/, kf]=a=g++= ^)!(, sf7df8f}+, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*,email:[email protected] btf{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf/ M sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'/lIFt k|aGw lgb]{zs M s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zs M ljgf]b/fh 1jfnL, :jl:tsf l;/f]lxof, ;Dkfbs M ;'jf; 9sfn .

;fpg @% @)^$ Aug. 10, 2007;fpg @% @)^$ Aug. 10, 2007 @$clGtd kftf]

g]xf algg ld; lnl6n g]jfMk[i7e"lddf g]jf/L w'g aHg

yfNof] clg qmd};“u !^–!^ hgfsf];d "xdf ljef lht $* hgfk|lt:kwL{n] xftdf ;'s'G8f, snM /cGtLM af]s]/ d~rdf cfsif{s;fd"lxs g[To k|:t't u/] . To;kl5k|f/De eof] ld; lnl6n g]jfM sf]k|lt:kwf{ . cfO{O{;L l8hfOlgª;+:yfsf k|lzIffyL{ l8hfOgx¿n]tof/ kf/]sf cfsif{s Pj+ sn/km'njg lk; 8« ];x¿df ;lhPsfk|lt:kwL{x¿n] g]jf/ efiffd} cf–

cfkm \gf ] kl/ro lbPsf lyP .kl/rofTds r/0fkl5 kfnf] lyof]—a]:6 8«]; /fpG8sf] .

pQm /fpG8df /ftf] / sfnf]k6f;Lsf] ;+of]hgdf tof/ kfl/Psfk/Dk/fut Pj+ kl/dflh{t z}nLsfg]jf/L klx/gdf k|lt:kwL{x¿n]Sof6jfs u/]sf lyP . ljleGg;Gb]zd"ns klx/gsf ;fy} g]jf/b'nxLsf] klx/gn] klg of] /fpG8df5'§} cfsif{0f yk]sf] lyof] . Gx'hMu'7Lsf] ;xeflutfdf g]lKnh km];g

xf]dn] ut jif{b]lv cfof]hgf ug{yfn]sf] o; k|ltof]lutfdf h]lgzf>]i7n] tof/ kf/]sf] klx/gdf k|:t'tePsL k"hf dxh{gn] a]:6 8«];sf]Pjf8 { xfl;n ul/g \ . g ]jf/;+:s[ltcg';f/ a]x'nLsf] klx/gdfk|:t't ePsL k"hfsf] klx/gnfO{nfnLu'/f“;sf] ;+of]hgn] yk cfsif{sagfPsf] lyof] .

g]KnLh km];g xf]dn] cfof]hgfu/ ]sf cl3Nnf sfo {qmdsfljh]tfx¿sf] cfsif {s g[Ton]

dgf ] /~hs ag ]sf ] pQmk|ltof]lutfdf pTs[i6 !% df k'u]sfk|lt:kwL{n] pkl:ylt lg0ff{osx¿sf]

k |Zgsf ] ;fdgf u/ ]sf lyP .To;kl5 kmfOgn /fpG8df k'u]sf& hgf k|lt:kwL{dWo] g]xf dxh{g

ld; lnl6n g]jfMsf] lhTg ;kmneOg \ . g ]x fnfO { ut jif {sLljh]tf >[1f /fhj+zLn] tfhklx¥ofOlbPsL lyOg .

/f]lxof dxh{g tyf ljj]s>]i7sf] sf]l/of]u|fkmLdf ;~rflntk|lt:kwf{df >Liff tfd|fsf/n] km:6/g/ck / t[i0ff dfgGw/n] ;]s]G8/g/cksf] pkflw lht]sf lyP .o; }u/L ?h 'tf > ] i7n ] ld;6\ofn]G6]8sf] tfh klxl/g\ eg]l;d/g dxh{gn] ld; k|m]G8l;k,lk|of >]i7n] ld; l8l;lKng, /Ldfdxh{gn] ld; kmf]6f]h]lgs tyfck"jf{ >]i7n] ld; Ogf];]G6sf] pkflwlht] . cGo pkflwtkm{ /f]zgLdxh{g– a]:6 :dfOn, u[jf0fL >]i7–a]:6 x]o/, >]of dfgGw/– a]:6l:sg, cfs[lt dfgGw/– a]:6k/kmd]{G; / k|lZdtf zfSo– rfld{ªk;{gfln6Ltkm{ pTs[i6 7xl/P .

–/f]lhg zfSo


Recommended