บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของการวจย การผงเมองเปนกจการหนงทฝายปกครองไดจดทาขนเพอประโยชนสาธารณะ (Public Interest) โดยมงหวงเพอสรางหรอพฒนาเมองหรอสวนหนงของเมองขนใหม หรอ แทนเมอง หรอสวนของเมอง ทไดรบความเสยหายเพอใหมการทาหรอทาใหดยงขนซงสขลกษณะ ความสะดวกสบาย ความเปนระบบความสวยงาม การใชประโยชนในทรพยสน ความปลอดภยของประชาชน และสวสดภาพของสงคม เพอสงเสรมการเศรษฐกจ สงคมและสภาพแวดลอม เพอดารงรกษาหรอบรณะสถานทและวตถทมประโยชนหรอคณคาทางศลปกรรม สถาปตยกรรม ภมประเทศทงดงาม หรอมคณคาทางธรรมชาต * อนงในการดาเนนการวางและจดทาผงเมองนนพบวาในหลายกรณไดมการดาเนนการอนเปนการกระทบซงสทธของราษฎร เปนการจากดสทธของบคคล หรอเปนการลดรอนสทธของบคคล ทงนกเพอใหเกดการพฒนาโดยภาพรวม และยงประโยชนตอคนหมมาก ดงนนเพอใหเกดการคมครองสทธของประชาชนใหพนจากการใชอานาจตามอาเภอใจของฝายปกครอง ปองกนมใหเกดการลวงละเมดสทธของบคคล การผงเมองจงไดนาหลกการการมสวนรวมของประชาชน (Public Participation) มาใช เพอใหเกดมมาตรการในการคมครองสทธของประชาชนใหพนจากการใชอานาจตามอาเภอใจขององคกรเจาหนาทฝายปกครองทงในเชงปองกนและแกไข ในกระบวนการวางและจดทาผงเมอง กฎหมายกไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการวางจดและทาผงเมองในหลายขนตอน และหลายรปแบบ เพอใหประชาชนไดมโอกาสเขามามสวนรวมในการวางและจดทาผงเมอง ปกปองสทธของตน ใหขอมลอนเปนประโยชนตอฝายรฐ ตลอดจนยอมรบและเหนชอบในผงเมองทจดทาขน โดยขนตอนในการวางและจดทาผงเมองรวมนนสามารถสรปไดดงน ขนตอนการวางแผนจดทาผงเมองรวม ตาม พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518

1. แจงจงหวดแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวม 2. ประกาศพระราชกฤษฎกากาหนดเขตสารวจ

* โปรดด พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 มาตรา 4

2

3. ประชมกรมการผงเมอง 4. โฆษณาทางหนงสอพมพรายวน และวทยกระจายเสยงตดตอกนเปนเวลา 7 วน 5. ปดประกาศแผนท แผนผงพรอมขอกาหนดเปนเวลาไมนอยกวา 15 วน 6. ประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม 7. ประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชน ภายในเวลาไมนอยกวา 30 วน แตไมเกน 45

วน นบตงแตวนปดประกาศ 8. ประชมคณะอนกรรมการพจารณาประสานงานวางผงเมองรวม 9. ประชมคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาใหความเหนชอบผงเมองรวม 10. ปดประกาศแผนผงและขอกาหนดเพอใหผมสวนไดเสยตรวจดแผนผงและขอกาหนด

ของผงเมองรวมและยนคารองขอแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดการใชประโยชนทดนไดภายในเวลา 90 วน นบแตวนปดประกาศ

11. ประชมคณะอนกรรมการพจารณาคารองขอแกไข เปลยนแปลง หรอยกเลกขอกาหนดการใชประโยชนทดน

12. ประชมคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาคารอง ขอแกไข เปลยนแปลง หรอยกขอกาหนดการใชประโยชนทดน

13. จดทารางกฎกระทรวงผงเมองรวม 14. เสนอคณะกรรมการรางกฎหมายกระทรวงมหาดไทยเพอพจารณาเหนชอบ 15. เสนอทประชมกระทรวงมหาดไทยเหนชอบ 16. เสนอนายกรฐมนตรพจารณาหลกการสงเรองใหคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจ

พจารณา 17. คณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณาเหนชอบ 18. เสนอคณะรฐมนตรเพอทราบ 19. รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยลงนามตามประกาศใชกฎกระทรวง 20. ประกาศในราชกจจานเบกษา

การมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองนนแททจรงแลวสามารถกระทา

ไดในหลายชองทางและหลายวธการ ผานขนตอนตางๆของการวางและจดทาผงเมอง โดยทไดกระทาอยในปจจบนไดแกการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน และ การปดประกาศแผนผงและขอกาหนดเปนเวลา 90 วน เพอใหผมสวนไดเสยยนคารองขอแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนด ซงเปนชองทางและวธการทประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวมในการวางผงเมองไดโดยตรง อยางไรกตามการมสวนรวมของประชาชนยงสามารถกระทาไดอกในหลาย

3

ชองทาง และหลายวธการโดยไมจาเปนจะตองเปนการมสวนรวมโดยทางตรง ตวอยางเชน เปนการมสวนรวมโดยผานตวแทน หรอการเปนผใหขอมลทถกตองเพยงพออนเปนประโยชนในการวางผงแกเจาหนาท นนแสดงใหเหนวาแททจรงแลวการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองมไดอยเพยงปรมาณ หากแตจะตองมคณภาพ อนรวมไปถงความตระหนกรถงสทธ บทบาท และหนาทของประชาชนตอการวางผงเมอง ใหเปนไปอยางมสานกในการมสวนรวม รถงสทธของตนและปกปองสทธเมอถกละเมดโดยมชอบ รวมถงมสานกทจะเสยสละประโยชนสวนตนเพอใหเกดประโยชนตอสวนรวม

ดงนนเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลตอการวางผงเมอง จงจะไดทาการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองทไดกระทาอยในปจจบน เพอระบถงมลเหตทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง ทงนการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองยอมไมอาจกอใหเกดสมฤทธผลในการวางและจดทาผงเมองไดแตเพยงลาพง จงจะไดทาการศกษารวมไปถงกฎหมายผงเมอง เจาหนาทผงเมอง เจาหนาทอนของรฐทเกยวของ ตลอดจนกระบวนการวางผงเมอง บงชวาสวนตาง ๆ เหลานมคณภาพหรอเออตอความสาเรจในการวางผงเมองมากนอยเพยงใด เปนการศกษาอยางรอบดาน นามาซงสาเหตทแทจรงซงสงผลใหการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองและการผงเมองประสบความสาเรจและเกดประโยชนแกประชาชนอยางแทจรง และเสนอแนวทางการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองทเหมาะสมในลาดบตอไป

อนง กฎหมายผงเมองอนไดแก พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ.2518 นน เปนกฎหมายทมความทนสมยเปนอยางยง ทไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในกจการของรฐ โดยกาหนดใหกอนทจะมการบงคบใชผงเมองนน จะตองมการประชมรบฟงความคดเหนประชาชน มการกาหนดกฎเกณฑ รายละเอยด และวธการไวอยางชดแจง ซงเปนขนตอนหนงของกระบวนการวางผงเมองทมความนาสนใจเปนอยางยง การศกษาครงนจงไดทาการศกษาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม เพอทาการศกษาในเชงลกและแสดงใหเหนถงการดาเนนงานของหนวยงานทมอานาจหนาทในการดาเนนการตามกฎหมาย ตลอดจนประชาชนไดมการใชการมสวนรวมของประชาชนผานชองทางการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนอยางไร กอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลตอการวางผงเมองอยางไร หรอเปนแตเพยงการดาเนนการใหครบตามขนตอนทกฎหมายกาหนด เพอแสดงใหเหนสถานภาพตามความเปนจรง และเสนอแนะแนวทางอนจะเปนประโยชนตอการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองตอไป

4

1.2 วตถประสงคในการศกษา

1. เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง 2. เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในกฎหมายผงเมองและกฎหมายอน 3. เพอศกษาวเคราะหกระบวนการการวางและจดทาผงเมอง ผานชองทางการมสวนรวม

ของประชาชนและขนตอนของการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

4. เพอเสนอแนะแนวทางทเหมาะสมในการพฒนาการมสวนรวมของประชาชน ในการวางและจดทาผงเมอง

1.3 ขอบเขตในการศกษา ขอบเขตในเชงเนอหา การศกษาครงนเปนไปเพอวเคราะหถงเหตปจจยและอปสรรคทขดขวางตอประสทธภาพในการวางผงเมอง ผานการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง โดยเปนการพจารณาถงขอกฎหมาย กระบวนการวางผงเมอง การทางานของเจาหนาท และความคดเหนของประชาชนในฐานะผมสวนรวมในการผงเมอง ทงนศกษาผานขนตอนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามพ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ทไดเปดชองทางใหเกดการมสวนรวมในการวางผงเมองแกประชาชนใหเขาไปมสวนรวมโดยตรงในการวางและจดทาผงเมองรวม ขอบเขตในเชงพนท เพอใหการศกษาครอบคลมทงในเชงเนอหาและเชงพนท จงจะไดทาการศกษาในพนททมการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ซงเปนขนตอนในการวางและจดทาผงเมองรวมทฝายประชาชนจะไดมสวนรวมในการวางผงเมองโดยตรง โดยทาการศกษาในสามพนท ไดแก

1) การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมองอดรธาน จงหวดอดรธาน (ปรบปรงครงท 2)

2) การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการบงคบใชกฎกระทรวงฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองสรนทร จงหวดสรนทร ออกไปอกหาป

5

3) การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการบงคบใชกฎกระทรวงฉบบท 296 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร ออกไปอกหาป

เพอใชเปนกรณศกษาและสามารถนาผลการศกษามาเปรยบเทยบเหตปจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองไดตอไป 1.4 วธการศกษา เปนงานวจยเชงคณภาพ ทาการศกษาโดย

1. ใชวธการศกษาจากเอกสาร ไดแก กฎหมายการผงเมอง รายงานการปฏบตงานของหนวยงาน ในสวนของการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง

2. ใชวธการสมภาษณ โดยสมภาษณประชาชนทเขารวมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม เจาหนาทผงเมอง เจาหนาทของหนวยงานอน เพอใหทราบถงความคดเหนตอการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมและการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง

3. ทาการสงเกตการณในขนตอนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางผงเมองรวม ซงเปนขนตอนหนงในการวางผงเมองทเปดโอกาสใหประชาชนเขามสวนรวม ทงนเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง ตลอดจนเจาหนาทผเขารวมประชม โดยเขาไปสงเกตการณ การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมใน 3 พนท ทจดขนโดยกรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย หรอองคกรปกครองทองถน

4. ทาการวเคราะหการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมทเกดขนในปจจบน แสดงถงสภาวะการณและคณภาพของการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองนนไดกอใหเกดประสทธภาพในการวางผงเมองมากนอยเพยงไร จากผลการวเคราะหดงกลาว นาไปสขอเสนอแนะหรอแนวทางเพอปรบปรงแกไขหรอแสวงหาชองทางและ/หรอวธการการมสวนรวมของประชาชนอนใด ทจะกอใหเกดการมสวนรวมของประชาชนอยางมประสทธภาพ และกอใหเกดประโยชนสงสดตอการวางและจดทาผงเมองตอไป

6

1.5 ขอจากดในการศกษา การมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองนนสามารถกระทาไดหลายชองทาง ทงในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ ซงในการศกษาจาเปนจะตองเปนไปอยางกวางขวางและครอบคลม ดงนนเพอใหเกดความชดเจนยงขนในการศกษาจงจะไดทาการศกษาผานเอกสาร และการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม เนองจากเปนขนตอนทประชาชนมสวนรวมในการวางผงเมองโดยตรงและเปนไปอยางเปดเผย โดยจะทาการศกษาใน 3 พนท เพอใหผลการศกษาสามารถนามาใชเปนประโยชนแกพนทอน ๆ ได โดยมงหวงวาในความแตกตางของ “กาละ” และ “เทศะ” จะเปนตวแทนทแสดงใหเหนถงการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองและนาไปสการเสนอแนวทางการพฒนาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบถงขอกฎหมาย กลไกของรฐ การดาเนนการของรฐ ตลอดจนความคดเหนของ

เจาหนาทของรฐตอการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง 2. ทราบถงการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง ผานชองทางการประชมรบฟง

ความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม 3. ทราบถงแนวทางการมสวนรวมของประชาชนทเหมาะสมและเกดประโยชนสงสดใน

การทจะเออใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในการวางและจดทาผงเมอง กลไกดงกลาวไดแก กลไกของภาครฐและเอกชน

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในสวนของบทนจะประกอบไปดวยเนอหาเกยวกบแนวคดการมสวนรวมของประชาชนและแนวคดทเกยวของ การวางแผน การวางแผนกายภาพ การวางและจดทาผงเมอง การวางและจดทาผงเมองตามกฎหมาย การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม ตลอดจนงานวจยทเกยวของ เพอทจะนาไปใชในการวางกรอบแนวคด ซงจะนาไปสการศกษาตอไป 2.1 แนวคดการมสวนรวมของประชาชนและแนวคดทเกยวของ

แนวคดการมสวนรวมของประชาชนนนเกดขนพรอมกบแนวคดเรองการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตย ซงเรมขนในสมยกรกโบราณ โดยเปนการปกครองในรปแบบทประชาชนมสทธหนาทโดยตรงในฐานะพลเมองผซงทาหนาทในการบรหารปกครองบานเมอง ในเวลาตอมารปแบบการปกครองไดเปลยนรปแบบไปเปนการปกครองในระบบประชาธปไตยโดยผานตวแทน อยางไรกตาม แมการปกครองในระบอบประชาธปไตยจะมความแตกตางหลากหลายในแตละระบอบทแตละรฐไดเลอกใชเพอความเหมาะสมกบบรบทของสงคมของตน แตการปกครองในระบอบประชาธปไตยยงดารงหลกการพนฐานดงเชนเมอครงกรกโบราณคอจะตองเปนการปกครองทอานาจในการปกครองยงเปนของประชาชน มทมาจากประชาชน ดาเนนการปกครองโดยประชาชน และเพอประโยชนของประชาชน ประชาชนถอเปนสารตถะของการปกครอง

จากขางตนไดชใหเหนวาการมสวนรวมของประชาชนนนมใชสงใหม โดยเฉพาะอยางยงสาหรบสงคมไทยทมการปกครองในระบอบประชาธปไตยในระบบรฐสภา โดยมพระมหากษตรยเปนประมขมาตงแตป พ.ศ.2475 โดยประชาชนคนไทยสามารถมสวนรวมทางการเมอง โดยการเลอกตงผแทน เขาไปทาหนาทสมาชกสภาผแทนราษฎร แตประเดนการมสวนรวมของประชาชนยงเปนประเดนทสงคมตางมความเรยกรองตองการใหเกดขนในการเมองทกระดบ รวมตลอดไปถงกจการตาง ๆ ของรฐเปนการใหมสวนรวมโดยตรงตอกจการนน ๆ โดยเฉพาะอยางยงผลจากกระแสทางความคด ปจจบนทเรยกรองตองการใหมการปฏรปทางการเมอง สงคมและเศรษฐกจโดยเรงดวน ภายหลงจากประเทศประสบกบวกฤตการณทางการเมอง ในเหตการณพฤษภาคม พ.ศ.2535 และตอกซากบวกฤตการณทางเศรษฐกจทเกดขนในป พ.ศ. 2540

8

อนงกอนทจะกลาวถงแนวคดการมสวนรวมของประชาชน ใครขอกลาวถงแนวคดซงมความสมพนธกบแนวคดการมสวนรวมของประชาชน โดยเปนแนวคดทเปนกระแสหลกของสงคมตะวนตกและกาลงไดรบความสนใจในสงคมบานเรา แนวคดดงกลาวไดแก

2.1.1 การพฒนาทยงยน (Sustainable Development)

สบเนองจากผลการพฒนาทผานมานนเปนการพฒนาทนอกจากจะไมไดแกปญหาอยางรอบดานแลว ยงเปนการกอใหเกดปญหาตามมามากมาย การพฒนานนกอใหเกดผลดแกคนบางกลม เกดผลดในระยะเวลาสน ๆ แตกลบกอใหเกดผลเสยแกสวนรวมในระยะยาว โดยเฉพาะอยางยงปญหาการขาดแคลนและความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในปจจบน

Wold Commission on Environmental Development (WCED) ไดเสนอนยามของการพฒนาทยงยนไวใน The Brundtland Report (อางถงใน Baker และคณะ,1997: 3) วาหมายถง การพฒนาทตอบสนองความตองการของคนรนปจจบน โดยไมกดกนความสามารถทจะตอบสนองความตองการของคนรนตอไป

The Asian NGO Coalilation for Agrarion Reform and Rural Development (ANGOC) (อางถงในรกกจ ศรสรนทร, 2541: 5) ไดกลาวถงเกยวกบการพฒนาทยงยนไววา ควรใหความสาคญกบการพฒนาแนวรวมระหวางคน ชมชน กลมผลประโยชน องคกรพฒนาเอกชน สอมวลชนและหนวยงานราชการ โดยทกฝายจะทางานรวมกนเพอมงสเปาหมายของการพฒนาทยงยน ดงนนจงตองมกระบวนการการมสวนรวมของประชาชนในการกาหนดนโยบายและโครงการ ตลอดจนรวมดาเนนการและตดตามประเมนผล

นอกจากน พระธรรมปฏก (2539: 244) ยงไดอธบายถงการพฒนาทยงยนไววา การพฒนาทยงยนนนแยกไดเปน 2 ตอน คอ

1) การพฒนาคน โดยพฒนาตวคนทเปนปจจยตวกระทาใหเปนศนยกลางของการพฒนา ดวยการพฒนาตวคนเตมทงระบบ คอครบทงพฤตกรรม จตใจและปญญา

2) การพฒนาทยงยน โดยคนทพฒนาเตมระบบนนเปนตวกลาง หรอเปนแกนกลางดวยเปนปจจยตวกระทาทไปประสานปรบเปลยนบรณาการในระบบสมพนธองครวมใหญ ใหเปนระบบแหงการดารงอยจตและปญญา

ในทศนะของผศกษา การพฒนาทยงยน หมายถง การพฒนาทเปนการกระทาอยางเปนระบบ แกไขปญหาไดอยางรอบดาน ตอบสนองความตองการไดอยางทวถงและกอใหเกดผลดในระยะยาว ทงนจะตองเปนการพฒนาทเกดจากความรวมมอ รวมกนคด รวมกนทาของทกฝาย

9

โดยคนเปนตวการสาคญในฐานะของผกระทาการและเปนผไดรบผลของการพฒนา ฉะนนการพฒนาทยงยนจะเกดขนไดตองเปนการพฒนาทมาจากการกระทาของคนทเขาใจในการพฒนาทยงยนดวย

2.1.2 แนวคดประชาสงคม (Civil Society)

จากบทความของชยอนนต สมทวณช เรอง "โครงสรางและกลไกทเออตอความเปนประชาสงคม" ไดใหความหมายของประชาสงคมไววา หมายถง การทวฒนธรรมซงเปนกระแสหลกของสงคม รกษาคณคาพนฐานของมนษยชาต ไดแก การรวมมอกน การกลอมเกลยงเลยงดกน การพงพงกน การแบงปนกนและความพอด มากกวาทจะเปนคณคาเรองการแขงขนกนสะสม การทาลายลางกนและเกดความพอด และไดอธบายเพมเตมอกวา ความเปนประชาชนสงคมยงหมายถง สถานการณทภาคประชาชนเปนหลก เปนสวนนา ภาครฐเปนสวนรบใชและรกษาปกปองบรบาลภาคประชาชน มมาตรการในการรกษาดลยภาพระหวางธรกจกบเศรษฐกจและดลยภาพระหวางรฐกจกบสาธารณกจ สงเสรมใหภาคประชาชนมพลงไมทอนพลง ใหประชาชนเปนเจาของอยอยางยงยน มากวาเปนผรบเงนหรอรบการพฒนาหรอรบงบประมาณรายจายจากรฐบาลแตเพยงอยางเดยว กลาวอกนยหนง ความเปนประชาสงคม หมายถง รฐบาลโดยประชาชนทแทมใชรฐบาลเพอประชาชน (ในอนชาต พวงสาล และ กฤตยา อาชวณจกล บรรณาธการ, 2542: 280)

เอนก เหลาธรรมทศน ไดแสดงความเหนไวในบทความเรอง "สวนรวมทมใชรฐ: ความหมายของประชาสงคม" ไววาประชาสงคมนนหมายถง เครอขาย กลม ชมรม สมาคม มลนธ สถาบนและชมชนทมกจกรรมหรอมการเคลอนไหวอยระหวางรฐ (State) กบปจเจกชน (Individuals) โดยจดเนนของประชาสงคม ไดแก

1) ไมชอบและไมยอมใหรฐครอบงาหรอบงการ แมวาจะยอมรบความชวยเหลอจากรฐและมความรวมกบรฐได แตกสามารถชนากากบ และคดคานรฐไดพอสมควร

2) ไมชอบลทธปจเจกชนนยมสดขว ซงสงเสรมใหคนเหนแกตว ตางคนตางอย แกงแยงแขงขนกนจนไมเหนแกประโยชนสวนรวม หากแตสนบสนนใหปจเจกชนรวมกลมรวมหมกน และมความรบผดชอบตอสวนรวม โดยไมปฏเสธการแสวงหาหรอปกปองผลประโยชนเฉพาะสวน

และเพอใหเกดประชาสงคมขนอยางแทจรงนน เอนก เหลาธรรมทศน ไดแสดงความคดไววา ประชาสงคมนนจะตองประกอบดวยสองแนวคดสาคญ คอ แนวคดเรองการเมองเพอสวนรวม (Politics = Civic Virtue) ซงยาวา การเมองคอกจการเพอสวนรวม หรอกจการทม

10

จรยธรรมเพอสวนรวม (Civic Virtue) และแนวคดเรองความเปนพลเมอง (Citizenship) ซงยาความสาคญของการมพลเมองทกระตอรอรนในกจการสวนรวมหรอกจการบานเมอง

เอนก เหลาธรรมทศน ยงไดขยายความเพมเตมไววา การทแนวคดประชาสงคมซงเนนความจาเปนในการปลกฝงทศนคตใหประชาชนเหนวาตนเปนพลเมอง จะทาใหพวกเขาเหนคณคาของความสมพนธททดเทยมกนและเขาสการเปนประชาสงคมทดคอนขางเทาเทยมกน การยาแนวคดเรองพลเมองยงจะทาใหประชาชนตนตวทางการเมอง ปรารถนาการมสวนรวมแกไขปญหาของสวนรวม ชกนาใหเขาเขารวมในประชาสงคมและดาเนนการนาพาประชาสงคมไปในทศทางรวมกบรฐหรอเขาทาการแทนรฐในการแกปญหาของสวนรวมไดดยงขน อนงการเนนใหผคนในประชาสงคมตระหนกวา ตนไมไดเปนเพยงสมาชกของกลม ชมชน สมาคมเฉพาะทางหนงๆ เทานน หากยงเปนพลเมองรวมกนจะทาใหประชาสงคมกาวพนจากผลประโยชนแคบ ๆ ของเฉพาะกลม เฉพาะสวนไปได (ในอนชาต พวงสาล และ กฤตยา อาชวณจกล, บรรณาธการ, 2542: 35 และ 42)

แนวคดประชาสงคม เปนแนวคดทมงหวงใหเกดสงคมซงมการเกอกลระหวางคนในสงคม เนนหนกไปทประชาชน โดยใหความสาคญแกคนซงจะตองเปนผขบเคลอนใหสงคมนน ๆ ดาเนนไปสทศทางทดงาม เปนไปตามททกคนปรารถนาหรอเกดประโยชนตอสวนรวมมากทสด คนในสงคมจะตองเปลยนบทบาทจากผไดรบผลจากการกระทาของรฐ มาเปนผททางานรวมกบรฐ เปนผกระทาการในกจการทตนสามารถกระทาแทนรฐไดโดยมเพกเฉย อยางไรกตาม แมแนวคดนจะเปนแนวคดทมงหวงจะแสวงหาสงคมในอดมคต คอนขางจะเปนไปไดยากในบางสงคม หรออาจจะตองใชเวลามากกวาจะปลกฝงสานกประชาสงคมใหเกดขนโดยทวไปในสงคมได แตแนวคดดงกลาวกใชวาจะไรผลใด ๆ ในระยะเวลาสน ๆ เพราะผลทตามมาภายหลงจากการนาแนวคดนมาเผยแพร สงคมตางกตงคาถาม ถามหาสงคมทด รฐทด พลเมองทดและกระตนยาถงการมสวนรวมของประชาชน

2.1.3 แนวคด Good Governance

แนวคด Good Governance นามาใชในคาภาษาไทยอยางกวางขวาง ถกเรยกในคาภาษาไทยวา กลไกประชารฐทด,สประศาสนการ,ธรรมาภบาลหรอธรรมรฐบางและมนกคดนกวชาการไดใหความหมายและแสดงทศนะตอแนวคดGood Governance ไวอยางหลากหลาย ดงน ชยวฒน สถาอานนท อธบายวา Good Governance หมายถง การบรหารกจการของบานเมองดวยความเปนธรรม เคารพสทธของผคนพลเมองอยางเสมอกน มระบบตวแทนของ

11

ประชาชนทสะทอนความคดของผคนไดอยางเทยงตรง มรฐบาลทไมถออานาจเปนธรรม แตใชอานาจอยางทประชาชนจะตรวจสอบได ตวรฐบาลกมความเอออาทรตอผคนสามญเปนอาภรณประดบตน ไมดถกประชาชนดวยการเอาความเทจมาให และมอารยะพอทจะแสดงความรบผดชอบหากบรหารงานผดพลาดหรอไรประสทธภาพ (ในพทยา วองกล บรรณาธการ, 2541: 23)

ธรยทธ บญม ผใชคาวา Good Governance ในภาษาไทยวา “ธรรมรฐ” ไดอธบายไววา ธรรมรฐ คอกระบวนความสมพนธ (Interactive Relation) ระหวางภาครฐ ภาคสงคม ภาคเอกชนและประชาชนโดยทวไป ในการทจะทาใหการบรหารราชการแผนดนดาเนนไปอยางมประสทธภาพ มคณธรรม โปรงใส ยตธรรมและตรวจสอบได การบรหารประเทศทดการเปนความรวมมอแบบสอสารสองทาง ระหวางรฐบาลประชาธปไตยและฝายสงคม เอกชน องคกรทไมใชหนวยงานของรฐ (NGOs) โดยเนนการมสวนรวม(Participation) ความโปรงใสและตรวจสอบได การรวมกนกาหนดนโยบาย (Shared Policy Making) และการจดการตนเอง (Self–Management) ของภาคสงคมเพมมากขน เพอนาไปสการพฒนาทยงยนและเปนธรรมมากขน (ธรยทธ บญม, 2541: 42) อานนท ปณยารชน (อางถงใน พทยา วองกล, บรรณาธการ, 2541: 97) ไดสรปเรองเกยวกบ Good Governance ไววาหมายถง องคประกอบทสาคญ 5 ประการ คอ

1. Accountability หมายถงการทางานอยางมหลกการ มเหตผล อธบายได 2. Participation หมายถง การมสวนรวมของประชาชน 3. Predictability หมายถง สามารถทจะคาดการณ ทานายถงความกาวหนา การ

เปลยนแปลงได 4. Transparency หมายถงความโปรงใส ไมมความลกลบดามด

5. Interrelate หมายถง ความเกยวเนองเชอมรอยของทงสขอขางตน“ ซงความเหนดงกลาวของอานนทสอดคลองกบการใหความหมายของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเซย (Asia Development Bank; ADB) ซงอยภายใตการกากบของธนาคารโลก (Wold Bank) และกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF)

จากแนวคด Good Governance ชใหเหนถงความบกพรองบางประการของกลไกของรฐ รฐบาลทางานอยางไมเตมประสทธภาพ ไมสามารถตอบสนองความตองการของฝายประชาชนไดจงเกดแนวคดใหมกลไกการบรหารทด ซงแนวคดนนอกจากจะเนนประสทธภาพและประสทธผลแลว ยงเนนถงคณธรรมและจรยธรรมของกลไกการบรหารงาน อนจะกอใหเกดผลดในระยะยาว โดยแนวคดนไมไดกลาวเฉพาะถงการทางานของภาครฐเทานน แตยงรวมไปถงภาคธรกจเอกชนทจะตองมคณธรรมและจรยธรรม เพอใหเกดผลดแกสงคมโดยรวมทงระบบอกดวย

12

เมอศกษาทง 3 แนวคด อนไดแก Sustainable Development ,Civil Society และ Good

Governanc พบวาแนวคดทงสามตางตองการใหเกดรฐทด เศรษฐกจทดและสงคมทด ตางฝายตางเอออาทรตอกน เกอกลกน รวมมอกนนาพาสงคมโดยรวมไปในทศทางทด มความมนคงในทก ๆ ดาน

แนวคดทงสามตางเปนเหตผลของซงกนและกน มความสมพนธตอกนและกน เมอเกดแนวคดหนงกจะเออใหเกดแนวคดหนงในทางรปธรรม โดยแนวคดเหลานเกดขนในบรบทของสงคมประชาธปไตย ซงมวธการหนงทสาคญทจะนาไปสสงคมดงกลาวไดคอ การมสวนรวมของประชาชนซงทาหนาทเปนตวจกรสาคญทจะขบเคลอนสงคม เศรษฐกจ การเมองและบานเมองใหเกดผลในเชงรปธรรมตามแนวคดทงสาม ทงนสามารถแสดงความสมพนธดงกลาวไดดวยแผนภาพ 2.1 แผนภาพ 2.1 ความสมพนธของแนวคดอนจะนาไปสการมสวนรวมของประชาชน D E M O C R A C Y

D E M O C R A C Y

Civil Society Public Participation Good Governance Public Participation Sustainable Development Public Participation

D E M O C R A C Y

D E M O C R A C Y

13

2.1.4 แนวคดการมสวนรวมของประชาชน (Public Participation)

ไดกลาวมาแลวถงจดกาเนนความสมพนธ และความสาคญของการมสวนรวมของประชาชนในสวนนจะเปนการนาสรายละเอยดของการมสวนของประชาชนมากยงขนเปนลาดบดงตอไปน

2.1.4.1 ความหมายของการมสวนรวมของประชาชน การใหความหมายของการมสวนของประชาชนนนเปนไปอยางกวางขวาง สดแลวแตวา

การมสวนรวมของประชาชนนนถกนาไปใชในกจการใดและเปนไปเพอวตถประสงคใด จากรายงานการประชมของ The Ad Hoc Group of Experts เรอง "Popular Participation as a Stratergy for Promoting Community Level Action and National Development" ไดรายงานไววาการมสวนรวมของประชาชนนน ไมสามารถใหคาจากดความทตายตวได และมการใหความหมายตาง ๆ กนในแตละประเทศ หรอแมแตภายในประเทศเดยวกน ในการจะเขาใจความหมายของการมสวนรวมของประชาชนนน ตองดบรบทของแตละประเทศและสภาพเศรษฐกจ สงคมและการเมองของประเทศนนอยางไรกตามทประชมดงกลาวกไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนไววาการมสวนรวมของประชาชนจะนามาซงโอกาสทจะทาใหสมาชกของชมชนและสงคม สามารถเขามามสวนรวม และมอทธพลในกระบวนการผลต และในการแบงสรรผลของการพฒนาอยางเปนธรรม ซงหมายถงการเขามามสวนรวมของประชาชน อยางเทาเทยมกนในประเดนของ

1) การสนบสนนกระบวนการพฒนา 2) การแบงสรรผลประโยชนจากการพฒนาอยางเปนธรรม 3) การตดสนใจในรปของการกาหนดเปาหมาย การวางนโยบาย การวางแผน และ

การปฏบตตามแผนทงในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม (อางถงในกรรณการ ชมด, 2524: 9)

องคการสหประชาชาต (อางถงในลดาวลย พอใจ, 2536: 12) ไดใหความหมายของการม

สวนรวมของประชาชน ในฐานะทเปนกระบวนการในการพฒนาไววา คอการเขารวมอยางกระตอรอรน และมพลงของประชาชนในระดบตาง ๆ คอ

1) ในกระบวนการตดสนใจ เพอกาหนดเปาหมายของสงคมและการจดสรรทรพยากรในการใหบรรลเปาหมายนน

14

2) ในการปฏบตตามแผนการหรอโครงการตาง ๆ โดยสมครใจ จาก The Urban Politics Dictionary ใหความหมายของการมสวนรวมวา หมายถง การ

กระทาของคนสวนใหญ (mass) ผซงพยายามทจะมอทธพลหรอสนบสนนตอนโยบายของรฐบาล (Governmental Policy) และกระบวนการทางการเมอง (Political Process) ทงนการมสวนรวมของประชาชนคนเมอง (Urban Participation) ครอบคลมถงการกระทาของประชาชน ซงไมใชชนชนนา (Elites) โดยการกระทาดงกลาวนนจะสงผลตอการเมองในระดบทองถนและระดบชาต (Smith,John W. And Klemanski,John S., 1990: 38)

ในมมมองของผทางานดานการพฒนา ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง การทประชาชนหรอชมชนพฒนาขดความสามารถของตนในการจดการและควบคมการใชและกระจายทรพยากรและปจจยการผลตทมอย ในสงคมเพอประโยชนตอการดารงชพทางเศรษฐกจและสงคม ตามความจาเปนอยางสมศกดศรในฐานะสมาชกสงคม ในการมสวนรวมประชาชนไดพฒนาการรบรและภมปญญา ซงแสดงออกในรปการตดสนใจในการกาหนดชวตของตนอยางเปนตวของตวเอง ทงนความหมายนเปนขอสรปจากการประชมเรอง "การมสวนรวมของประชาชน : นโยบายและกลวธ" จดโดยศนยศกษานโยบายสาธารณสข มหาวทยาลยมหดลรวมกบกระทรวงสาธารณสข (ทวทอง หงษววฒน บรรณาธการ, 2527: 2)

ขณะเดยวกน Caayupan ไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนไปในทางทเนนถงกระบวนการของการมสวนรวม และชดเจนในแงทไดกลาวถงโอกาสของการทประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวมและการใชโอกาสนน อยางไรกตามในความหมายนกลาวถง ตวผกระทาการ คอประชาชนผมสวนรวมไวคอนขางจากด พดถงเพยงแตผทไดประโยชนจากการพฒนาเทานน โดยไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนไววา หมายถง กระบวนการทผไดประโยชนจากการพฒนามโอกาสและใชโอกาส มสวนในการแสดงความรสก บงบอกความตองการและประสานสงเหลานทงหมด เพอวางแผนดาเนนการใหบรรลเปาหมาย ตามสถานทและวธทผไดรบประโยชนคดไว โดยไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานพฒนาทสด (อางถงในชนรตน สมสบ, 2539: 22)

และอกทศนะจาก Franklyn Lisk ใหไวเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน โดยเปนการใหความหมายไวอยางกวางๆและมจดเนนทการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางแผน โดยกลาวไววาการมสวนรวมของประชาชน เปนการเขารวมอยางแขงขนของประชาชนในการดาเนนการตดสนใจในทกระดบและทกรปแบบ ของกจกรรมตางๆทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง และโดยเฉพาะในบรบทของกระบวนการวางแผนทมการกาหนดรปแบบ แนวคดการมสวนรวมสมพนธกบการเขารวมของมวลชนอยางกวางขวางในการเลอก การบรการและการ

15

ประเมนผลของแผนงานและโครงการตางๆ ทจะนามาซงการยกระดบความเปนอยสงขน (อางถงในชนรตน สมสบ, 2539: 23)

จากความหมายของการมสวนรวมของประชาชนขางตนเหนไดวา การมสวนรวมของประชาชนนน มความหมายไดทงในทางแคบ กวางและลก สดแลวแตวาจะกลาวถงในวตถประสงคใด หรอเกยวกบกจกรรมใด ทงนสามารถสรปไดวา การมสวนรวมของประชาชน หมายถงการทประชาชนผมสวนเกยวของไดรบโอกาสและใชโอกาสเขาไปมสวนรวมในกจกรรมสาธารณะ โดยประชาชนผเขามสวนรวมนน เขารวมอยางมความสานกในประโยชนของสวนรวม ดาเนนการมสวนรวมอยางมเหตมผล มความกระตอรอรนในทกขนตอนของกระบวนการมสวนรวม และตดตามการดาเนนการกจกรรมสาธารณะนนตอไปอยางถอวาเปนธระ

2.1.4.2 ลกษณะของการมสวนรวมของประชาชน Cohen and Uphoff ไดกลาวถง ลกษณะของการมสวนไวดงน

1. การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ 1) รเรมตดสนใจ 2) ดาเนนการตดสนใจ 3) ตดสนใจปฏบตการ

2. การมสวนรวมในการปฏบตการ (Implementation) ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ 1) การสนบสนนดานทรพยากร 2) การบรหาร 3) การประสานความรวมมอ

3. การมสวนรวมในผลประโยชน (Benefits) ไมวาจะเปนผลประโยชนทางวตถ ผล ประโยชนทางเศรษฐกจ หรอผลประโยชนสวนบคคล

4. การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) อยางไรกตามในทางปฏบต พบวารปแบบการมสวนรวมของประชาชนนนจะมอย 2

ลกษณะคอ 1. การมสวนรวมโดยตรงของประชาชน (Direct Participation) 2. การมสวนรวมทางออม (Indirect Participation) เปนการมสวนรวมโดยผานตวแทน

ของประชาชน (อางถงใน กมลทพย แจมกระจาง, ม.ป.ป. : 6) หรอถาหากจะพจารณาในเชงกฎหมาย พบวาการมสวนรวมของประชาชนมอย 2

ลกษณะคอ

16

1. การมสวนรวมโดยมกฎหมายรองรบ กลาวคอเปนการมสวนรวมทมบทบญญตของกฎหมายรองรบสทธในการมสวนรวมของประชาชนนน ๆ เชน พ.ร.บ.สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ.2535,พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ.2518

2. การมสวนรวมโดยไมมกฎหมายรองรบเปนการเฉพาะ ทงนมไดหมายความวาการมสวนรวมของประชาชนนนผดกฎหมาย แตการทไมมกฎหมายรองรบการมสวนรวมนนเปนการเฉพาะอาจทาใหประชาชนไมสามารถมโอกาสมสวนรวมในกจกรรมนน ๆ ได ตลอดจนขาดกลไกและหลกเกณฑทจะทาใหเกดการมสวนรวมของประชาชน

2.1.4.3 รปแบบของการมสวนรวมของประชาชน

การมสวนรวมของประชาชนในการวางแผนพฒนามรปแบบซงสมมารถจาแนกไดเปน 3 รปแบบใหญ (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม, 2543: 15) ไดแก

1. การชกชวนใหเขามามสวนรวม รฐบาลจะชกชวนประชาชนเขามามสวนรวมดาเนนโครงการทรฐบาลเปนผเรมวางแผน โดยมประชาชนมามสวนรวมในการวางแผน

2. การเจรจาตอรอง รฐบาลและประชาชนจะเขาไปมสวนรวมในการวางแผนพฒนาและการตดสนใจ โดยรฐบาลสวนกลางยงคงเปนผรเรมโครงการกอน สวนการจดทาโครงการจะอยในมอของรฐบาลของทองถน หรอองคกรประชาชน และสามารถเจรจาตอรองกบรฐบาลเพอรกษาผลประโยชนของทองถนได

3. การจดการวางแผนดวยตนเอง รปแบบนประชาชนในทองถนเปนผจดการและวางแผนพฒนาทรพยากรดวยตนเองทกขนตอน ตงแตการวเคราะหปญหา ตดสนใจ เลอกแนวทางการพฒนา ดาเนนการไปจนถงตดตามประเมนผลสาเรจดวยตนเอง

และสวฒนา ธาดานต (2543: 94) ไดเสนอวาการมสวนรวมทดาเนนอยในปจจบน

สามารถสรปไดเปน 5 รปแบบ คอ 1. การรบรขาวสาร (Public Information) 2. การปรกษาหารอ (Public Consultation) 3. การประชมรบฟงความคดเหน (Public Meeting) แบงออกเปน

1) การประชมในระดบชมชน (Community Meeting) 2) การประชมรบฟงความคดเหนในเชงวชาการ (Technical Meeting) 3) การประชมประชาพจารณ (Public Hearing)

4. การรวมตดสนใจ (Decision Making)

17

5. การใชกลไกกฎหมาย รปแบบการมสวนรวมของประชาชนทไดกลาวถงดงกลาว ประชาชนมสถานะทงเปนผถ

กระตนใหกระทาการโดยรฐบาล และฐานะทเปนผรเรมดาเนนการกจกรรมนนโดยประชาชนเอง ทงนรปแบบการมสวนรวมขางตนคอนขางครอบคลมรปแบบการมสวนรวมทมการดาเนนการอยในปจจบน และนอกจากนขอเพมเตมรปแบบการมสวนรวมทยงมไดกลาวถง ไดแก

1. การใหขอมลขาวสารของประชาชน ประชาชนใหขอมลตอรฐ ในฐานะทประชาชนเปนเจาของปญหา อยกบปญหาและเปนผอยกบพนท ซงจะทาใหแผนและโครงการทเกดขนสอดคลองกบภาวะความเปนจรงมากทสด

2. การใหความรวมมอสนบสนนตอรฐเมอมการรองขออยางกระตอรอรน 3. ตดตามการทางานของรฐอยางสมาเสมอ นอกจากจะใหความชวยเหลอสนบสนน

ตอการดาเนนการของรฐ ประชาชนยงควรมสวนรวมในการตดตามการดาเนนการของรฐ ใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการนน ตลอดจนมสวนรวมในการประเมนผลโครงการเพอใหเกดการปรบปรงและเมอรเรมโครงการใหมกจะกอใหเกดโครงการทมประโยชนสงสดตอสงคมโดยรวมตอไป

2.1.4.4 ระดบของการมสวนรวมของประชาชน สมฤด นโครวฒนยงยง (2537: 152) เสนอวา การใหประชาชนมสวนรวมกบโครงการ

พฒนาตาง ๆ สามารถแบงเปนลาดบได ดงน 1. การโนมนาวจตใจ เพอเปลยนแปลงทศนคตของประชาชน แตไมไดใหประชาชนเขา

รวมในการวางแผนหรอในกระบวนการตดสนใจ 2. การใหการศกษา การใหขอมลขาวสาร เพอสรางความเขาใจในโครงการ 3. การรบฟงความคดเหนของประชาชน เจาหนาทแจงจดยนของตนในโครงการนน ๆ

ใหประชาชนทราบ และขอใหประชาชนแสดงความเหนตอประเดนนน ๆ 4. การปรกษาหารอ ทงฝายเจาหนาทและประชาชนหนมาปรกษาหารอกน 5. การรวมมอกน ประชาชนมตวแทนอยในคณะกรรมการ และมสทธออกเสยงขน

ตดสนใจ ประเดนจะตองเขาใจไดดวยตวแทนจากพนทนน ๆ 6. การมอบหมายอานาจหนาท การสงมอบความรบผดชอบใหกบสาธารณชน หรอ

รฐบาลทองถนทมความชานาญเฉพาะเรองนนๆ 7. การใหประชาชนตดสนใจเอง สอดคลองกบขอเสนอของ Arnstien โดย Arnstien (1995: 356–376) ไดจดแบงลาดบ

ขนของการมสวนรวมของประชาชนไววา ม 3 ลาดบขนใหญ และภายในสามลาดบขนใหญยง

18

ประกอบดวยขนยอย ๆ อนเปนรายละเอยดอยภายใน ประกอบกนขนเปน 8 ขนบนได ของบนไดการมสวนรวมของประชาชน กลาวคอ

ขนท 1 ระดบการมสวนรวมของประชาชนเรมจากระดบลางสด เปนการจดใหการมสวนรวมของประชาชนเปนไปเพอการใหขอมลขาวสาร ใหความรแกประชาชน ในขนนแบงไดเปน 2 ขน คอ

1. Manipulation เปนขนทรฐควบคมจดการดวยตนเอง 2. Therapy เปนขนทรฐใหโอกาสเขามสวนรวม แตไมมสวนรวมในการตดสนใจ เปน

แตเพยงการทรฐตองการลดแรงกดดนจากประชาชน ในขนตอนนจงเปนขนทไมมการมสวนรวมของประชาชน (Nonparticipation) ขนท 2 เปนลาดบขนถดขนมา มการมสวนรวมของประชาชนโดยการแลกเปลยนขอมล การใหคาปรกษา แตประชาชนกยงไมมอานาจตดสนใจ เรยกวาเปนการมสวนรวมเพยงบางสวน ในขนนแบงไดเปน 3 ขน คอ

1. Informing ประชาชนมสวนรวมในการรบรขอมล 2. Consultation ประชาชนมสวนรวมในการใหคาปรกษา ใหขอมล 3. Placation ประชาชนมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

ขนท 3 เปนขนทอยบนสด เปนขนทใหประชาชนเขามามสวนรวม ประชาชนมอานาจในการตดสนใจและดาเนนการ ในขนนประกอบดวย 3 ขน (แผนภาพ 2.2) คอ

1. Partnership ประชาชนรวมเปนทปรกษา รวมในการเจรจาตอรองรฐกบประชาชนเปนหนสวนตอกนและกน

2. Delegated Power รฐกระจายอานาจไปสประชาชน ใหประชาชนทาหนาทแทนรบในบางกจการทรฐมอบหมาย

3. Citizen Control เปนการมสวนรวมของประชาชนอยางแทจรง เปดโอกาสอยางเตมทใหประชาชนมสวนรวมในกจการนน

นอกจากน ปราณ พนธมสนชย (2536: 8) ยงเสนอวา การใหประชาชนมสวนรวมนนสามารถทาไดหลายระดบ แลวแตรฐบาลจะใหความสาคญตอประชาชนมากนอยตางกน คอ

1. ประชาชนใชอานาจ ประชาชนเขาจดการหรอดาเนนการโดยพลการ ไมมการตดตอกบรฐบาลกอน ซงอาจมการโตตอบจากรฐบาล ตวอยางเชน การตงศาลเตย การเดนขบวน การเขายดสถานทราชการเพอเรยกรองความเปนธรรม

2. ประชาชนมสวนรวม ประชาชนและรฐบาลเขาชวยกนแกไขปญหา โดยมนาหนกเทาเทยมกน เชน โครงการทาความสะอาดหมบาน สรางถนน หรอขดบอนาในหมบาน

19

3. ประชาชนเปนทปรกษา รฐบาลขอความคดเหนจากประชาชน และตงใจทจะกระทาการตามความเหนนน แตกยงมอานาจทจะไมรบความคดเหนนนไปปฏบต เชน การตงคณะกรรมการเพอประสานงานระหวางประชาชนและสวนราชการ คณะทปรกษา การประชมยอยเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนเฉพาะกลม

4. ประชาชนแสดงความคดเหน รฐบาลใหโอกาสประชาชนไดแสดงความคดเหนในบางเรอง แตไมคอยอยากนาความเหนไปปฏบตตาม และยงมอานาจทจะไมรบฟงความคดเหนนน เชน การประชมใหญทไดโอกาส ประชาชนทกคนไดแสดงความคดเหนในกฎ หรอระเบยบทกาลงจะนาออกมาใช

5. ประชาชนรบทราบ รฐบาลแถลงถงขาวสารและมตของรฐบาล ประชาชนไดแตรบฟงและอาจมปฏกรยาโตตอบ เชน การแถลงถงโครงการตาง ๆ ทรฐบาลไดมมตใหดาเนนการได งบประมาณแผนดน การเวนคนทดน

6. รฐบาลใชอานาจ รฐบาลใชอานาจจดการโดยไมแจงใหประชาชนทราบลวงหนา เชน การสบสวน การจบกมผกระทาผด

แผนภาพ 2.2 ขนตอนการมสวนรวมของประชาชน Degree of Citizen Power Degree of Tokenism

Nonparticipation

Citizen Control

Delegated Power

Information

Partnership

Consultation

Manipulation

Therapy

Placation

20

ทมา : Arnstein , 1995 : 360

จะเหนไดวาระดบการมสวนรวมของประชาชนนนขนอยกบวฒนธรรมการเมองและระบบการเมองของรฐนน ๆ ขนอยกบการทรฐเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวม ทงนระดบการมสวนรวมของประชาชนนนเรมตงแตการทประชาชนไมมโอกาสมสวนรวมใด ๆ เลยในกจการของรฐ ระดบถดมาคอรวมรบร รวมใหขอมล รวมคด รวมตดสนใจ รวมกระทาการและสงทสดอนเปนระดบทมการมสวนรวมอยางแทจรง คอการใหประชาชนสามารถดาเนนการโดยตนเอง ปราศจากการควบคมโดยรฐ รฐเปนเพยงผกากบดแลใหการมสวนรวมของประชาชนนน อยในกรอบกตกาทกาหนดไวเทานน

2.1.4.5 ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชน

Cohen and Uphoff (1977: 17–19) ไดเสนอไววาในการพจารณา การมสวนรวมของประชาชนจะตองคานงถงปจจยสภาพแวดลอมซงมความซบซอนอยางมากดวย ปจจยดงกลาว ไดแก

1. ปจจยทางดานกายภาพและชวภาพ 2. ปจจยทางดานเศรษฐกจ 3. ปจจยทางดานการเมอง 4. ปจจยทางดานสงคม 5. ปจจยทางดานวฒนธรรม 6. ปจจยทางประวตศาสตร World Health Organization (อางถงใน สานตย บญช, 2527: 10–11) ไดเสนอวา

ปจจยพนฐานในการระดมการมสวนรวมของประชาชน คอ 1. ปจจยของสงจงใจ จากสภาพความเปนจรงของชาวบานทจะเขารวมกจกรรมใด

กจกรรมหนง ทงในแงการรวมแรง รวมทรพยากร หรออน ๆ นน มเหตผลอย 2 ประการ คอ 1) การมองเหนวาตนจะไดรบประโยชนตอบแทนในสงทตนทาไป ซงถอเปนเรอง

การกระตนใหเกดมสงจงใจ 2) การไดรบคาบอกกลาวหรอชกชวนจากเพอนบานใหเขารวมโดยมสงจงใจเปน

ตวนา ซงถอวาเปนเรองของการกอใหเกดมสงจงใจ 2. ปจจยโครงสรางของชองทางในการเขามสวนรวม โดยปจจยพนฐานทางดาน

โครงสรางของชองทางในการเขามามสวนรวมจงควรมลกษณะ

21

1) เปดโอกาสใหทกคนและทกกลมในชมชนมโอกาสเขารวมในการพฒนาในรปแบบใดรปแบบหนง โดยการเขารวมอาจอยในรปของการมสวนรวมโดยตรง หรอมตวแทนกได

2) ควรมกาหนดเวลาทแนชด เพอใหผเขารวมสามารถกาหนดเงอนไขของตนเองได 3) กาหนดลกษณะกจกรรมทแนนอน

3. ปจจยอานาจในการสงเสรมกจกรรมของการมสวนรวม โดยปกตทผานมาในกจกรรมหนง ๆ แมวาประชาชนจะเหนดวยและมโอกาสเขารวมแตประชาชนไมใชผกาหนดเปาหมาย วธการหรอผลประโยชนของกจกรรม เพราะสงเหลานเจาหนาทของรฐเปนผกระทา

สากล สถตวทยานนท (2532: 166–167) ไดเสนอวาการมสวนรวมของประชาชนนนเกดจากแนวคดสาคญ 3 ประการ คอ

1. ความสนใจและความหวงกงวลรวมกน ซงเกดจากความสนใจและความหวงกงวลสวนบคคล ซงบงเอญตองกน กลายเปนความสนใจและความหวงกงวลรวมกนของสวนรวม

2. ความเดอดรอน และความไมพงพอใจรวมกน ทมตอสถานการณทเปนอยนน ผลกดนใหพงไปสการรวมกลมวางแผน และลงมอกระทารวมกน

3. การตกลงใจรวมทจะเปลยนแปลงกลม หรอชมชนไปในทศทางทปรารถนา การตดสนใจรวมกนนจะตองรนแรงมากพอทจะทาใหเกดความคดรเรมกระทาการทสนองตอบความเหนชอบของคนสวนใหญทเกยวของกบกจกรรมนน

นอกจากน Cohen and Uphoff (1977: 85) ไดกลาวไววายงมปจจยหลายอยางทมสวนเกยวของกบการมสวนรวมของประชาชน ไดแก

1. อาย 2. เพศ 3. สถานภาพในครอบครว 4. ระดบการศกษา 5. สถานภาพทางสงคม เชน ชนทางสงคม ศาสนา 6. อาชพ สถานภาพ การทางาน 7. รายไดและทรพยสน 8. ระยะเวลาทอาศยอยในทองถนและระยะเวลาทอยในโครงการ 9. การถอครองทดน

22

จากการศกษาพบวาผมสวนเกยวของในการมสวนรวมของประชาชนทสาคญ 3 ฝาย ไดแก ประชาชนผมสวนไดเสยโดยตรง เจาหนาทของรฐ และบคคลภายนอกซงรวมถงผมสวนไดเสยในทางออมตลอดถงองคกรพฒนาเอกชน ทงสามฝายนเปนบคคลสาคญในฐานะทเปนตวแสดง เปนผกระทาการใหกระบวนการมสวนรวมของประชาชนเกดขน ทงนเมอศกษาถงปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนนนพบวาการมสวนรวมของประชาชนในกจการสาธารณะนน เกยวของอยกบเงอนไข 3 ประการ ไดแก

1. ประชาชน คอตวประชาชนผทจะเขามามสวนรวมหรอจะไมเขามามสวนรวมกตาม โดยมเงอนไขไดแก 1) ความสนใจของประชาชนตอกจการนน ความตองการในการเขามามสวนรวม 2) ประสบการณตรงทเกดขนกบประชาชนผนน เชน ภยธรรมชาต การถกละเมด

สทธทาใหประชาชนผนนตองการเขามามสวนรวมในการแกไขปญหา และปกปองสทธของตน หรอแมกรณทเคยประสบเหตการณทเขามามสวนรวมแลว ไมไดรบการสนใจจากรฐ สงผลใหผนนรสกวาการมสวนรวมของตนนนไมเปนผลจงไมเขามามสวนรวม

3) ศกยภาพและความสามารถของประชาชนในการเขามามสวนรวม ทงในดานกายภาพ สงคมและเศรษฐกจ

4) ความเชอ คานยม ทศนคต และวฒนธรรม 2. กจการสาธารณะ ทงนขนอยกบวากจการสาธารณะนนมผลกระทบตอชวตความ

เปนอยของประชาชนอยางไรเปนสาคญ รองลงมาคอลกษณะของกจการสาธารณะนน เปนกจการทมระบบบรหารจดการอยางไร และความซบซอนของเทคโนโลยทใชซงหมายความถงความเขาใจของประชาชน และความไววางใจตอโครงการทจะเกดขน

3. เงอนไขอน ๆ อนไดแก 1) ระบบการเมอง 2) นโยบายของรฐบาลทมตอการมสวนรวมของประชาชน การกระจายอานาจและ

การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมอยางเหนความสาคญ 3) กฎหมาย ซงจะเปนการรบรองสทธของประชาชนในการมสวนรวม 4) กลไกและเจาหนาทของรฐทจะดาเนนการ และสนบสนนใหเกดการมสวนรวม

ของประชาชน 5) กระแสสงคมและการเคลอนไหวทางสงคม โดยประชาชนและองคกรประชาชน

ทจะมปฏกรยาสนองตอบการดาเนนกจการตาง ๆ ของรฐ

23

6) ผลงานและประสทธภาพในการบรหารงานของรฐบาล ผลงานทผานมาของรฐบาลจะสรางความไววางใจใหแกประชาชนไดหรอไม หากตวแทนของประชาชนทถกเลอกตงในทกระดบเขาไปทาหนาทไดอยางด ทางานสะทอนความเรยกรองตองการของประชาชน และเปนรฐบาลทดแลวไมจาเปนจะตองมการมสวนรวมเลยกวาได

2.1.4.6 ประโยชนของการมสวนรวมของประชาชน Cohen และคณะ (อางถงใน บรรณโศภษฐ เมฆวชย, 2542:12) ไดกลาวถงคณประโยชน

ของการมสวนรวมของประชาชนวามประโยชนดงตอไปน 1. ใหขอมลขาวสารตลอดจนความคดเหนของประชาชนในเรองตาง ๆ 2. เปนการสรางการสนบสนนของประชาชนในการตดสนใจ 2. หลกเลยงขอขดแยงและลาชาของโครงการ 3. เปนฐานกาลงสนบสนนในการตดสนใจอนๆ ในอนาคต 4. เปนการสรางความรวมมอและความเชอใจระหวางองคกรและประชาชน Ramos and Fletcher (อางถงใน ชนรตน สมสบ, 2539: 27) กลาวไววาการมสวนรวม

ของประชาชน มความสาคญ ดงตอไปน 1. เปนเครองชวาการตดสนใจของรฐบาลมาจากความตองการของประชาชน 2. เพมความรบผดชอบและความสามารถในการตรวจสอบไดของรฐทมตอประชาชน 3. ชวยในการสรางแผนตางๆทดกวาเดม 4. เพมความสาเรจในการปฏบตงาน 5. สรางการสนบสนนใหแกหนวยงานวางแผน

2.2 การวางแผน

2.2.1 แนวคดและความหมายของการวางแผน

Koontz and O’ Donell ไดอธบายไววา ”การวางแผนคอการตดสนใจลวงหนาวาจะทา

อะไร ทาอยางไร ทาเมอไรและใครเปนผกระทา การวางแผนเปนสะพานเชอมชองวางจากปจจบนไปสอนาคตตามทตองการ และทาใหสงทเกดขนตามตองการ ถงแมวาเหตการณในอนาคตเปนสงทยากตอการคาดหมาย แตกดกวาทจะปลอยใหเกดขนตามยถากรรม” (อางถงใน อนนต เกตวงศ, 2516: 1)

24

ธงชย สนตวงษ (2539: 1) กลาววากระบวนการวางแผน หมายถง การตดสนใจแบงสรรทรพยากรในปจจบนเพอใหบรรลถงวตถประสงคตาง ๆ ในอนาคต

อนนต เกตวงศ (2516: 2) กลาววาการวางแผน คอ กจกรรมหรองานในการกาหนดวตถประสงค นโยบาย และวธปฏบตทดทสดไวลวงหนา เพอเปนแนวทางสาหรบดาเนนการใหเปนไปตามเปาหมาย และอนนตยงไดกลาวเพมเตมไดถงองคประกอบของการวางแผนวา ประกอบดวย 3 ประการ คอ

1. จะตองเปนเรองเกยวกบอนาคต (Future) 2. จะตองเปนการกระทา (Action) 3. จะตองเปนเรองเกยวกบสาเหตทกอใหเกดผลของการกระทาดวย ซงหมายถง การ

กาหนดวตถประสงคและรายละเอยดทมเหตผล มปญหา ตวเลขและขอมลประกอบการพจารณาการกระทาดงกลาว ซงเปนการกระทาทตดตอกน

มการใหความหมายของการวางแผนไวอยางมากมายจากนกคดและนกวชาการ ดงทไดนามาเสนอไวขางตน ซงสามารถกลาวไดวา การวางแผน หมายถง กระบวนการทเกยวของการกาหนดนโยบาย วตถประสงคและการนาไปปฏบต โดยกระบวนการดงกลาวตงอยบนหลกการของเหตผล และมการศกษาสถตและขอมลอยางรอบดาน และใชเทคนควธทเชอถอไดในการศกษาและจดการกบขอมล แลวใชขอมลเหลานเพอการวางแผน อนเปนแผนซงจะบอกถงอนาคตวาจะทาอะไร เพออะไร ทไหน อยางไรและใครเปนผกระทา

2.2.2 วตถประสงคของการวางแผน

วตถประสงคของการวางแผนมหลายประการ สนธยา พลศร (2537: 26) กลาวไววา ประกอบไปดวย

1. เพออธบาย (Clarity) วตถประสงคทตองการใหชดเจน อธบายหลกเกณฑเพอใชวดในการปฏบตงาน อธบายแผนทวไปและกาหนดการกวาง ๆ

2. เพอกาหนด (Determine) วาแตละหนวยงานตองทาอะไร ทาไม และเพออะไร 3. เพอใหมนโยบาย (Policy) เปนเครองชแนวทางและประสานแกผรบผดชอบ 4. เพอใหมองเหน (Anticipate) ปญหาทเกดขนลวงหนา 5. เพอตง (Establish) และรกษาไวซงการควบคมบงคบบญชา

25

2.1.3 ขนตอนและกระบวนการวางแผน

มอยหลายแนวคดทเกยวของกบขนตอนการวางแผน โดยนกวชาการแตละคนไดเสนอแนวคดไวหลายรปแบบ ดงจะขอกลาวถงตอไปน Hall (1979: 273) เสนอแนวคดของ McLouglin and Chadwick เกยวกบระเบยบวธของการวางแผนไว โดย McLoughlin ไดตงจดมงหมายไวอยางกวางๆ และกาหนดวตถประสงคไวอยางละเอยด คานวณทางเลอกตาง ๆ ทเกยวกบวตถประสงคและทรพยากรทมอยในทสดถงขนตอนดาเนนการ แผนภาพ 2.3 แนวคดกระบวนการวางแผนของ Brain McLoughlin Decision to adapt planning Goal Formulation : identification of

objective Review (monitoring) Evaluation of alternative by reference to of state system values and benefits Acton though public investment of

control Over private investment

ทมา : Hall,1979:273

Chadwick ไดเสนอกระบวนการวางแผนทซบซอนขนมาอกระดบหนง โดยแบงแยกใหชดเจนขน ทางขวามอของภาพคอ ระบบภายใตการควบคมและทางซายมอเปนการวางแผนและมาตรการควบคมของนกวางแผน กระบวนการจะวนเวยนตอเนองอยางเปนระบบ

26

แผนภาพ 2.4 แนวความคดกระบวนการวางแผนของ George Chadwick Problem, Finding Goal Formulation System description Project of Goal System Modelling Feed back Evaluation of alternative System projection Feed back

Evaluation of Alternative System synthesis Evaluation of performance System control ทมา : Hall,1979:276

นอกจากน สวฒนา ธาดานต (2541: 12) ไดกลาวไววาการวางแผนประกอบดวยขนตอนสาคญ ดงน

1. การรวบรวมขอมล(Fact Finding) 2. การวเคราะหขอมลหรอปญหา(Analysis) 3. การคาดการณปญหาหรอศกษาถงแนวโนมอนาคต(Forcast) 4. ตงเปาหมายและวตถประสงค(Formulation of goal/objective) 5. การวางแผน(planning) ไดแผน(plan) 6. การดาเนนการหรอการปฏบตการ(Implementation) 7. การประเมนแผน(Evaluation) 8. การแกไขปรบปรง (Revision)

จากความคดเหนของนกวชาการเกยวกบการวางแผน ทแมวาจะมความแตกตางกนในรายละเอยด แตกพบวามความคดเเหนตรงกนวาการวางแผนนนมเปนกระบวนการทมลกษณะเปนวงจร (Cyclic) หรอการวางแผนเปนกระบวนการทไมรจบ McLoughlin (อางถงใน สวฒนา ธาดนต, 2541: 28) กลาววาการวางแผนทสมบรณนน กลไกการควบคมตองมการปรบปรงแกไขหรอตรวจสอบแผน (the plan must be reviewed) การตรวจสอบแผนจะตองอธบายถง

27

ลกษณะเฉพาะของแผนงานทแตกตางจากทไดคาดไว ของการเปลยนแปลงดานตาง ๆ เชน การเมอง สงคมและธรกจซงจะทาใหไดแผนทปรบปรงใหม

และในการน Marans (อางถงใน สวฒนา ธาดานต, 2541: 29) ไดเสนอความคดเหนทสอดคลองกนไววาหลงจากไดแผน(plan)มาแลว จาเปนตองมการประเมนแผน เพอนาไปสการปรบปรงแผน ดงแสดงในแผนภาพ 2.5 2.3 การวางแผนกายภาพ 2.3.1 ความหมายและความสาคญของแผนกายภาพ

การวางแผนกายภาพ คอกระบวนการของการวางแผนทไดคานงถงถงปญหาของสาขาตาง ๆ (เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม การบรหาร ทรพยากรธรรมชาต การใชทรพยากรธรรมชาต) เปนอยางดและถายทอดแนวความคดและแผนของสาขาตาง ๆ ออกมาเพอจดทาโครงการทางดานกายภาพ เชน ถนน การใชทดน ความหนาแนนของอาคาร ความหนาแนนของประชากร ฯลฯ ตอไป โดยทวไปการวางโครงการหรอการวางแผน มาจากคาวา “Planning” หรอ “Plan” ในภาษาองกฤษ ซงมความหมายวาเปน “เทคนคหรอการปฏบตงานอยางมแบบแผน โดยผเชยวชาญ ทรงคณวฒ ศกษาขอมล วางเปาหมาย สมมตฐาน และกาหนดวธปฏบตงานเปนขน ๆ จนสาเรจตามความมงหมาย” กลาวอยางกวาง ๆ แลว เทคนควธปฏบตงานโดยการวางแผนแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ คอ การวางแผนทวไป “Planning” กบ การวางแผนกายภาพ “Physical planning” ใหเปนไปตามวตถประสงคทกาหนดไว การวางแผนหรอการวางโครงการทวไป (Planning) หมายถงการวางโครงการของสงทไมมตวตน ไมมรปราง ไมอาจมองเหน เชน การวางโครงการการศกษา การวางแผนการปองกนประเทศ การวางโครงการเศรษฐกจ ฯลฯ เพอความชดเจนจะเรยกวา เปนการวาง “โครงการหรอการวางแผนแบบนามธรรม” กได

สวนการวางแผนกายภาพ (Physical planning) นนตรงกนขามกบการวางแผนทวไป คาวา “Physical planning” นนแปลวา “ตวตนหรออนทรย” ในภาษาไทย ดงนนจงมความหมายวาเปนการวางโครงการหรอการวางแผนในสงทมตวตน มรปรางเปนสามมต อยในพนทกาหนด สามารถมองเหน บางครงอาจเรยกวาการการวางแผนแบบรปธรรม กได

7

แผนภาพ 2.5 แนวความคดเกยวกบกระบวนการวางแผนของ Prof. Robert Marans Re-assess goals Modify course of action

Identity problems

Design alternative courses of action

Formulate goals

Evaluate alternatives

Select courses of action to follow

Implement Monitor results

PLAN EVALUATION

OUTCOME EVALUATION

ทมา : สวฒนา ธาดานต,2541:29

29

กลาวโดยยอแลว การวางแผนกายภาพเปนการตอบสนองความตองการของการวางแผน

พฒนาในดานอาคาร และการจดพนทในเมองและชนบท อาจจาแนกไดดงน 1. ดานอาคาร เปนการออกแบอาคารตามความจาเปนและประโยชนใชสอย เกยวกบ

ธรกจการคา การผลต การบรโภค เกษตรกรรม อตสาหกรรม เปนตน 2. การวางผงพนท เปนการวางผงพนทตามเปาหมาย หรอวตถประสงคในเมอง เชน

การวางและจดทาผงเมอง การสาธารณปโภค การเคหะสงเคราะห ฯลฯ ในชนบท เชน การปฏรปทดน การจดรปทดน การตงถนฐานทอยของเกษตรกร ฯลฯ

3. การปฏบตงาน การวางแผนกายภาพจะตองอาศยความรวมมอของผเชยวชาญจากหลายสาขาวชาเขามารวมงานกน จาเปนตองมการศกษา วเคราะหขอมล สถตตวเลข แผนท แผนผงนานาชนด แลวจดทาเปนแผนปฏบตงาน ดาเนนงานเปนขน ๆ สวนการวางแผนกายภาพพนท ตองมนกวางผงพนททาการออกแบบแปลน แผนผงแแสดงการใชประโยชนทดน โครงการพฒนาเปนขน ๆ (Development plan) โครงการระยะสน โครงการระยะยาว และผงแมบท (master plan) แลวแตกรณ (อน นมมานเหมนท, 2517 : 2-3)

โดยสรปแลวการวางโครงการหรอการวางแผนทวไป (General plan) นนเปนการวางแผนในแบบนามธรรม โดยผเชยวชาญจะตองทาการศกษาวเคราะหขอมล สถต ตวเลข นโยบายหรอแผนพฒนาทเกยวขอ ทรพยากรและปจจยอน ๆ นามากาหนดเปนแนวทางปฏบตการเปนขนๆ ประกอบดวยรายละเอยดของโครงการ แผนงาน และการปฏบตงาน เพอใหเปนไปตามเปาหมายหรอวตถประสงคทตงไว

การวางแผนกายภาพ (Physical plan) กเปนการดาเนนการเชนเดยวกนกบการวางโครงการหรอการวางแผนทวไป แตมความแตกตางกนทการวางแผนกายภาพเปนการวางแผนและโครงการในพนททกาหนด เชน ในบรเวณเมองหรอชนบท พนทปา ฯลฯ เปนการวางแผนอยางมเปาหมายและวตถประสงคอยางชดเจน ในบางครงจะถกเรยกวาการวางผง เชน การวางผงเมอง การวางผงพนท ฯลฯ การวางแผนกายภาพตองอาศยขอมลนานาชนดเกยวกบพนท อาท ขอมลดานกายภาพของพนท เศรษฐกจ สงคม ตลอดจนขอมลเกยวกบแผนและโครงการทเกยวของ การวางแผนกายภาพมกระบวนการจดทาเชนเดยวกบการวางแผนทวไป แตการวางแผนกายภาพมงเนนไปทการวางแผนการใชประโยชนทดนโดยใชผทรงคณวตและนกวางผงเขามารวมกนวางและจดทาแผนหรอผง แผนหรอผงทจดทาขนนนประกอบดวยการศกษาวเคราะหขอมล แผนผง แผนท โครงการพฒนาพนท (development plan) เปนขน ๆ หรอผง

30

แมบท (Master plan) โดยทวไปแลวการวางผงกายภาพมลกษณะเปน 3 มต มองเหนและเขาใจไดงาย เปนการวางแผนในแบบนามธรรมนนเอง 2.4 การวางและจดทาผงเมอง (Urban planning)

การวางและจดทาผงเมองเปนการวางแผนการใชประโยชนทดน เปนการวางแผนลวงหนาเพอแกปญหาทเกดขน รองรบการเปลยนแปลงในอนาคต และกาหนดแนวทางหรอรปแบบการใชทดนในอนาคตเนองจากการขยายตวของชมชนทมการเปลยนแปลงอยเสมอชมชนเหลานยอมตองการทจะมชวความเปนอยทด ตองการอนาคตทมความมนคงปลอดภย การทจะลดภยนตรายทจะเกดขนในอนาคตนน ตองอาศยการรอนาคตทแนนอนชดเจนพอสมควรทจะไมทาใหเกดเหตการณทไมคาดคดมากอน ทาใหจาเปนตองคาดการณถงอนาคตและทาความเขาใจกบอนาคตของสงคม เพอจะลดและปองกนภยนตรายจากเหตการณทไมคาดคด (Hillhorsyt และ Friedman อางถงใน อดศกด นอยสวรรณ, 2529: 15)

การวางและจดทาผงเมองเปนการดาเนนการเชนเดยวกบการวางแผนแตเปนการวางแผนกายภาพ โดยนาเอาแนวความคด ขนตอนและกระบวนการวางแผนมาใช ทงนการวางและจดทาผงเมองเปนการวางแผนการใชประโยชนทดนในอนาคต เพอแกปญหา และกาหนดทศทางการพฒนาพนท ใหการตงถนฐานของมนษยมความเหมาะสมและสมดลย ตอบสนองตอศกยภาพของพนทและความตองการของมนษย อาท ทอยอาศย การประกอบอาชพ การบรการสาธารณะและโครงสรางพนฐาน เปนตน

การผงเมองทด ตองประกอบดวย 4 สวน คอ สวนท 1 แผนและนโยบายทมมตมมมองทางสงคม เศรษฐกจและวฒนธรรมตลอดจน

ขอจากดทางธรรมชาตของเมองนน ๆ เมอกลนกรองมมมองดานตาง ๆ แลวจงกาหนดวสยทศน (Vision) ของเมองวาควรจะเปนอยางไร วสยทศนนเองทจะทาใหสามารถกาหนดบทบาทของเมองหนง ๆ ไดเปนอยางดเพอการพฒนาเมอง นาไปสสภาวะทพงปรารถนาของชาวเมอง

ในระดบการวางแผน จะตองกาหนดทศทางการพฒนาทางเศรษฐกจวาจะตงอยบนเศรษฐกจภาคใดบาง จะกอใหเกดการจางงานเทาใด อยางไร แรงงานจะมาจากทไหนและเมองนจะมบทบาทเปนเมองประเภทไหน เชนเมองทองเทยว เมองตากอากาศ เมองศนยกลางวฒนธรรม เมองประวตศาสตร เมองศนยกลางอตสาหกรรม เมองศนยกลางการคา เมองทาเรอขนถายสนคา เมองศนยกลางการผลตและแปรรปพชผลทางการเกษตร เมองศนยกลางการเงนการธนาคาร ฯลฯ นอกจากน ยงตองพจารณาขดจากดของธรรมชาตและทรพยากรทจะสามารถรองรบ การดารงชวตของชาวเมอง และความสามารถในการรองรบการเตบโตทางเศรษฐกจของเมองนน ๆ แผนและนโยบายทดสามารถนาไปสการกาหนด “ผงกายภาพ” ทดเปนรปธรรมได

31

สวนท 2 เนอหาของแผนผงและขอกาหนดตองมการพจารณากนอยางรอบคอบและม

ชองโหวทจะหลกเลยงกฎเกณฑนอยทสด เพอใหเกดประโยชนแกสงคมมากทสดเทาทจะทาได ผงกายภาพทจะสะทอนและตบสนองความตองการของชาวเมองตามทไดกาหนดไวในแผนผง และสามารถนาไปสการปฏบตทเปนรปธรรมจบตองได

สวนท 3 การมสวนรวมของประชาชน มใชการมารบรโครงการทหนวยงานวางแผนจดทาขนแลว แตเปนกระบวนการทเปดโอกาสใหประชาชนแสดงความคดเหน ตงแตนาเสนอปญหาทประชาชนประสบอย ตลอดจนการรวมหาทางออก ขอสาคญคอ ผวางผงตองรบฟงขอเสนอแนะทประชาชนเสนอแนะทประชาชนเสนอใหมการแกไขปรบปรงใหบานเมองดขน มใชจากดเฉพาะผทมโฉนดทดนตดกบโครงการนนเทานน

สวนท 4 การดาเนนการใหเปนไปตามแผนและผงทกาหนด ซงควรจะเปนภาระหนาทของหนวยงานทองถน ททาหนาทกาหนดนโยบาย นอกจากงบประมาณในการดาเนนงานแลวจาเปนตองมมาตรการทางกฎหมายทจะกากบดแล ชกจง และสงเสรมใหการพฒนาเปนไปตามทศทางทกาหนด หวใจของการประสบความสาเรจในการดาเนนงานใหเปนไปตามแผนตองอาศยความรวมมอของทกฝาย ไมวาจะเปนหนวยงานของรฐ ธรกจเอกชนและประชาชน แตความรวมมอจะเกดขนไดตองอาศยความเขาใจและเหนประโยชนของการดาเนนงานเหลานนอยางแทจรง

มาตรการทางผงเมองอาจไมใชมาตรการทสาคญทสดทสดในการดาเนนการใหเปนจรง ตามทกาหนดเปนวสยทศน แตความเขาใจทแทจรงจะนาไปสความรวมมอทถาวร (ดวงจนทร เจรญเมอง, 2541: 102-104) 2.5 การมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง

Ratchiffe (1981: 347–35) ไดกลาวถงมลเหตของการเขามามสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง กลาววา การทการมสวนรวมของประชาชนเขามามบทบาทในกระบวนการวางและจดทาผงเมองนน เปนเพราะมพนฐานมาจากขาดการสอสารระหวางผวางแผนกบผทไดรบผลจากการวางแผน เหตผลสาคญประการหนงนน สบเนองมาจากการเพมขนอยางตอเนองของเทคนคอนซบซอน และการใชศพทเทคนคของนกวชาชพ ยากตอการเขาใจของประชาชน ประกอบกบความยงยากซบซอนของกระบวนการวางและจดทาผงเมอง ฝายภาคประชาชนเองกตระหนกถงความสาคญและผลกระทบจากผง ทจะมตอชวตความเปนอยของตน การขาดการสอสารระหวางกนของผวางแผนกบประชาชนนน ในบางครง

32

กอใหเกดความกงวลใจ ความไมไววางใจ จนอาจถงการไมใหความรวมมอ ดงนน หลายฝายจงนาการมสวนรวมของประชาชนเขามาใชในกระบวนการวางและจดทาผงเมอง ในฐานะทเปนวธการหนงในการทจะกอใหเกดความรวมมออนดตอกนระหวางภาครฐและภาคประชาชน

รปแบบและวธการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางและจดทาผงเมอง ไดแก 1. การจดแสดงนทรรศการ โดยมการจดแสดงผงแสดงการใชประโยชนทดน ผง

ทางเลอก รปจาลอง (Model) การฉายสไลด–ภาพยนตเกยวกบผง การบรรยายพเศษจากผเชยวชาญ

2. การประชมประชาชน (Public Meeting) 3. การใหตอบแบบสอบถาม รปแบบและวธการทไดกลาวถงนนเปนวธการททางฝายผวางผงจดขน ทงน Ratchiffe

ไดกลาววาจรง ๆ แลวประชาชนมความตองการมสวนรวม ในกระบวนการวางและจดทาผงเมองอยางใกลชดมากกวาทเปนอย อาทเชน การนาประชาชนเขาไปเปนทปรกษา เปนผใหขอมล จะโดยประชาชนโดยตรง หรอโดยผานกลมผลประโยชน หรอโดยการผานตวแทนของประชาชนกสดแลวแต ทสาคญคอใหการแสดงความคดเหนของประชาชนนนไดถกนาไปพจารณาประกอบการวางผง และ Ratchiffe ยงไดยาในตอนทายวา แมจะมการมสวนรวมของประชาชนเกดขนแลว จกตองไมลมทจะคานงถงผทไมไดเขามามสวนรวม ผไมไดออกเสยง ผทไมไดเขามาเปนตวแทน และผทเปนคนสวนใหญดวย

ในประเดนเกยวกบความสาคญและความจาเปนเกยวกบการมสวนรวมของของประชาชนในการวางแผนนน มขอเสนอทนาสนใจ เสนอไวเมอ ค.ศ.1976 โดยทประชมองคการสหประชาชาต ในชอเรองการการตงถนฐานมนษย โดยในประเดนดงกลาวมรายละเอยดดงน

1. การมสวนรวมของประชาชนเปนสงทจาเปนอยางยง ในสวนประกอบของการตงถนฐานมนษย โดยเฉพาะอยางยงในกลยทธการวางแผนและการพฒนา ซงจะมอทธพลในกระบวนการตดสนใจทจะวางนโยบายในอนาคต ทางดานการเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมของชมชน

2. กระบวนการวางแผนจะตองถกออกแบบตามความตองการของประชาชนมากทสด 3. เพอประสทธภาพของการมสวนรวมของประชาชน จะตองมความเปนอสระในการ

ถายทอดขอมลขาวสาร 4. การมสวนรวมของประชาชนควรจะมความครบถวนของความหลากหลาย ของ

ความคดรวมถงวฒนธรรมทสบทอดกนมา และประชาชนไมควรจะมสวนรวมเพยงขนตอนการตดสนใจเทานน

33

5. การมสวนรวมของประชาชนควรจะตอบสนองทงความตองการของสงคม ทปรากฏใหมและสงคมดงเดม ทงดานเศรษฐกจและวฒนธรรม และควรจะสรางกลไก จะนาคนเขามามสวนรวมในการวางแผน

6. การดงการมสวนรวมของประชาชนออกมาจะทาใหไดปญหาของชมชนซงจะมผลตอการพจารณาเพอการตดสนใจในการจดการกบชมชน (อางถงใน Gupta,1983:278)

กลาวโดยสรปการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองนน เกดจากการขาดการสอสารตอกน การทจะกอใหเกดผลดตอกระบวนการนนจกตองเปนการสอสารแบบสองทาง (Two–way communication) มการแลกเปลยนขอมลระหวางกน มการรบฟงซงกนและกน และเปนไปอยางสมาเสมอ ทงนโดยมสมมตฐานอยวาการมสวนรวมของประชาชนนนจะตองเกดขนจาก

1. รฐเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม โดยการสนบสนนดานกฎหมายและงบประมาณ

2. ขาราชการ / ผวางผง จะตองมความเตมใจใหประชาชนเขามามสวนรวม มทศนคตทดตอประชาชนและรบฟงความคดเหนของประชาชน

3. ประชาชนจะตองมความกระตอรอรนทจะเขามามสวนรวม มความสนใจและใฝศกษา หาขอมลทจะเปนประโยชนตอตนและการวางผง และมจตสานกในผลประโยชนสวนรวม

2.6 งานวจยทเกยวของ

เนองจากยงไมพบวามผใดศกษาในประเดนการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง ในกรณศกษาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน พบแตเพยงวามงานวจยทไดศกษาในบางประเดนทเกยวของกนเทานน จงไดจดกลม โดยพจารณาจากประเดนศกษา และวธการศกษา ดงมงานวจยทเกยวของดงตอไปน

2.6.1 การมสวนรวมของประชาชนในกจการ / โครงการของรฐ

อษณย ศรสนทรไพบลย (2536) ศกษาการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนา

ขนาดใหญของรฐ ศกษาเฉพาะโครงการเขอนหรออางเกบนา มวตถประสงคเพอศกษาบรบทของโครงการเขอนขนาดใหญ การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวม ปญหาการมสวนรวมของประชาชนกบโครงการเขอนขนาดใหญ และความคดเหนเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนกบโครงการเขอนขนาดใหญ ผลการศกษาพบวาบรบทของโครงการในสวนทตองใชเทคนควชาการ

34

ซบซอน และการทขนตอนสวนใหญเปนขนตอนในความรบผดชอบของหนวยงานราชการ เปนบรบททเปนอปสรรคตอการมสวนรวมของประชาชน สวนบรบทของโครงการในสวนทเปนการพจารณาคณคา โครงการมความยดหยนและยงเปนเรองโตแยงกนระหวางประโยชนและโทษ ซงเปนสวนทสนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวม และผลการศกษาการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมกบโครงการเขอนปากมล เขอนแกงเสอเตน และเขอนปาสกชลสทธ พบวาการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมกบโครงการมคอนขางนอย สวนใหญจะเปนผมสวนรวมในลกษณะไดรบผลกระทบจากโครงการ ปญหาการมสวนรวมทพบไดแก ปญหาเรองขอมลขาวสาร ปญหาในการจดการประชาพจารณ ปญหาทเกยวของกบเขาหนาทโครงการและหนวยงานราชการ ปญหาจากตวชาวบานและปญหาอนๆ 2.6.2 การมสวนรวมของประชาชนในการวางแผนพฒนาชมชนและการผงเมอง และการรบรของประชาชนในกจการผงเมอง สรย บญญานพงศ (2532) ไดศกษาถงปญหาและอปสรรคการดาเนนการตามผงเมองรวมเมองเชยงใหม มวตถประสงคเพอใหทราบถงความร ทศนะของประชาชนผอยอาศยในเขตผงเมองรวม และทราบถงปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานปฏบตตามผงเมองรวมเมองเชยงใหม ทงในสวนทเกดจากประชาชน และเจาหนาททรบผดชอบ ทงนในสวนของผลการศกษาทเกยวของกบการมสวนรวมของประชาชนนน พบวา ประชาชนมสวนรวมในการปฏบตตามผงเมองรวมนอย ทงนเพราะประชาชนสวนใหญยงมความร ความเขาใจเกยวกบการวางผงเมอง และการบงคบใชผงเมองรวม จงยงไมเหนความสาคญและประโยชนของการบงคบใชผงเมองรวม สงทตามมากคอผเสยผลประโยชนจากการบงคบใชผงเมองรวมมกไมใหความรวมมอในการดาเนนงาน ทงนเพราะบทลงโทษตามกฎหมายผงเมองไมรนแรง เมอเปรยบเทยบกบผลประโยชนทไดรบจากการฝาฝนขอกาหนดผงเมองรวม พชย อทยเชษฐ (2535) ไดศกษาความรความเขาใจและทศนคตของประชาชนเกยวกบผงเมองรวม กรณศกษาประชาชนในเขตผงเมองรวมสงขลา ผลการศกษาพบวา

1. ประชาชนมระดบความรความเขาใจเกยวกบผงเมองรวมโดยรวม ในระดบปานกลางคอนขางตา และเมอแยกพจารณาในแตละมตของความรความเขาใจพบวา 1.1 ประชาชนมความรความเขาใจเกยวกบผงเมองรวมดานกฎหมายในระดบตา

35

1.2 ประชาชนมความรความเขาใจเกยวกบผงเมองรวมดานการใชประโยชนทดนในระดบปานกลางคอนขางตา

1.3 ประชาชนมความรความเขาใจเกยวกบผงเมองรวมดานการมสวนรวมของประชาชนคอนขางสง

2. ในดานทศนคตของประชาชนเกยวกบผงเมองรวมดานวตถประสงค ดานเนอหาสาระ และดานการนาผงไปปฏบต ผลการศกษาพบวาประชาชนสวนใหญมทศนคตทดตอผงเมองรวม

3. ผลการศกษาเกยวกบปจจยทมผลตอความรความเขาใจเกยวกบผงเมองรวม พบวา การศกษา อาย ผลกระทบจากผงเมองรวมและการรบขาวสาร เปนปจจยทมผลตอความรความเขาใจเกยวกบผงเมองรวม จากมากถงนอยตามลาดบ

4. ผลการศกษาปจจยทมผลตอทศนคตเกยวกบผงเมองรวม พบวา ความรความเขาใจเกยวกบผงเมองรวมเปนปจจยทสาคญทสดตอทศนคตของประชาชนเกยวกบผงเมองรวม และการรบขาวสารเปนปจจยรองลงมา

วรางคณา วฒโย (2540) ไดศกษาถงแนวทางการทาแผนพฒนาชมชนโดยวธการมสวน

รวมของประชาชน โดยใชกรณศกษาคอ สขาภบาลเจาเจด จงหวดพระนครศรอยธยา มวตถประสงค เพอศกษากระบวนการการมสวนรวมของประชาชนในการจดทาแผนพฒนาชมชน ผลการศกษาพบวาประชาชนเปนผสามารถระบปญหาของชมชน สามารถใหขอมลและคาปรกษาได และไมปฏเสธการมสวนรวม อยางไรกตามประชาชนยงขาดความรและความตระหนกถงบทบาท หนาทของตนเองในการพฒนาชมชน และในการจดทาแผนพฒนาชมชนโดยวธการมสวนรวมของประชาชน พบวามขอดคอทาใหมองปญหาไดรอบดานและตรงประเดน แตในขณะเดยวกนกมขอเสยคอใชเวลา งบประมาณ และบคลากรจานวนมากขน

นพกาญจน เมตตานนท (2541) ศกษาถงปจจยทสงผลตอความสาเรจในการมสวนรวมของประชาชนในการวางแผนพฒนาชมชน กรณศกษาชมชนแออดเขตยานนาวา ผลการศกษาพบวาปจจยทสงผลตอความสาเรจในการสรางการมสวนรวมของประชาชนในการวางแผนพฒนาชมชนไดแก อาชพ สภาพการถอครองทพกอาศย บทบาทของคณะกรรมการชมชนในการชกชวนประชาชนเขารวมกจกรรม และบทบาทของคณะกรรมการชมชนตอการเขารวมกจกรรมประชาชน

36

2.6.3 ประชาพจารณ สมาล องตระกลไทย (2533) ไดศกษาเนอหาของบทบญญตในประเทศองกฤษและ

สหพนธสาธารณรฐเยอรมน เรมจากกระบวนการรบฟงทางมหาชนในประเทศองกฤษ ศกษาถงประวตศาสตรการเกดขนของกระบวนการ พระราชบญญตตาง ๆ ทบญญตใหฝายปกครองตองหรออาจจะดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน รวมทงขนตอนรายละเอยดของการรบฟงทางมหาชน และศกษาถงหลกกฎหมายสาคญทอยเบองหลงวธพจารณาความพเศษในประมวลกฎหมายวธพจารณาในชนเจาหนาทของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน เพอวตถประสงคใหเกดความเขาใจและสามารถบงคบใช กระบวนการรบฟงทางมหาชน ทไดบญญตถงไวใน พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 และเพอประโยชนในการจดทาประมวลกฎหมายวธปฏบตราชการในอนาคต

ผลการศกษาดงกลาว สมาล ไดมขอเสนอแนะทสาคญคอ ควรแกไขเพมเตมบทบญญตในกฎกระทรวง (พ.ศ.2518) ทบญญตเนอหาของการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนกอนการวางและจดทาผงเมองรวม หรอผงเมองเฉพาะตาม พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ใหสอดคลองกบหลกกฎหมายทไดรบการยอมรบในอารยะประเทศ เชน หลกการรบฟง หลกการพจารณาดวยวาจาและเปดเผย หลกความไมมสวนไดเสย หลกการพสจนความจรง และหนาทในการใหขอมลและคาแนะนา และบญญตใหฝายปกครองตองดาเนนการรบฟงทางมหาชนกอนทจะกระทาการใดกระทบตอสทธในทรพยสนของประชาชน

ชชนนท ลระเตมพงษ (2540) ศกษาถงการประชาพจารณกบการตดสนใจของรฐ โดยใชชมชมบานครวเปนกรณศกษา มวตถประสงคเพอศกษาถงการตดสนใจของรฐ กรณการสรางถนนรวมและกระจายการจราจร ซงตองผานพนทของชมชนบานครว โดยใชหลกการประชาพจารณเพอลดความขดแยงระหวางรฐกบชาวชมชนบานครว ผลการศกษาพบวาการประชาพจารณเรองความเหมาะสม และผลด – ผลเสย ในกรณการสรางถนนรวมและกระจายการจราจรไมมผลตอการตดสนใจของรฐ แตการจดใหมการประชาพจารณมผลในดานการลดความขดแยงระหวางรฐกบชาวชมชนบานครวเพยงระยะเวลาสนๆ ( ขณะทาการประชาพจารณเทานนเอง ) โดยไมสามารถแกไขความขดแยงระหวางชาวชมชนบานครวกบหนวยงาน

37

2.7 กรอบความคดในการวจย การมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองเปนการมสวนรวมของ

ประชาชนทเกดจากการใหสทธและอานาจไวตามพระราชบญญตการผงเมองและกฎหมายทเกยวของอนงการมสวนรวมของประชาชนดงกลาวยงขนอยกบปจจยอกหลายประการ อาท การแสดงออกถงการมสวนรวมของประชาชน การดาเนนงานของภาครฐ ความคดเหนของเจาหนาทของรฐ และผลกระทบของการบงคบใชผงเมองตอพนทและประชาชน เปนตน โดยในการศกษาครงนจะนาการมสวนรวมของประชาชนในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมมาใชเปนกรณศกษา เพอแสดงใหเหนถงการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง การมสวนรวมของประชาชนในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง และทสาคญทาใหทราบถงกระบวนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม โดยนาหลกการการประชาพจารณตามแนวคดของแกวสรร อตโพธ และ สมาล องตระกลไทย มาเปนกรอบในการศกษา หลกการดงกลาวประกอบดวย

1. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนจะตองเกดขนกอนการตดสนใจของผมอานาจ (ไมใชการประชาสมพนธ)

2. ขอสรปจากการประชมมฐานะเปนเพยงขอเสนอใหผมอานาจวนจฉยเทานน (ไมใชการลงประชามต)

3. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนจะตองเปนสทธ กลาวคอจะตองมสภาพบงคบ หากไมมการรบฟงความเกดขนหรอจดใหมขนโดยไมถกตองผดจากหลกเทยงตรง เปดเผยและยตธรรม ผเสยหายยอมมสทธทจะฟองรองตอศาลในคดปกครอง

4. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตองเปนไปตามหลกเทยงตรง โดยกรรมการการประชมฯตองเปนอสระและเปนกลาง ในทนกรรมการ คอ ผดาเนนการประชม และผจดการประชม

5. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตองเปนไปตามหลกเปดเผยโดยประกาศใหประชาชนทราบเปนการทวไป ประกาศลวงหนาใหประชาชนมเวลาเพยงพอในการเตรยมตวในการแสดงขอคดเหนและเสนอพยานหลกฐาน ประชาชนสามารถรบรขอมล-เอกสารไดและมการดาเนนการประชมโดยเปดเผย

6. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตองเปนไปตามหลกยตธรรม - ผเสยหายยอมมสทธทจะไดรบรและเขาถงขอมลหลกฐาน

38

- ผเสยหายยอมมสทธในการเพมเตมและเสนอขอมลหลกฐาน - ผเสยหายยอมมสทธทจะไดซกถามผเชยวชาญ - ผมอานาจตดสนใจจะตองพจารณาดวยวาจาโดยเปดเผย - ผมอานาจตดสนใจจะตองตดสนใจอยในประเดน - ผมอานาจตดสนใจจะตองวนจฉยขอเทจจรงจากพยานหลกฐาน - ผมอานาจตดสนใจจะตองชแจงไดวาการตดสนใจเหตผลทไดมาจากกระแส

พยานหลกฐานและกระแสของเหตผล 7. เจาหนาทมหนาทใหขอมลและคาแนะนาในฐานะผชวยของประชาชนในฐานะผถก

กระทบสทธในการแสดงขอคดเหนและคาคดคานตางๆ 8. เจาหนาทมหนาทเสาะแสวงหาขอเทจจรงตางๆ พสจนขอเทจจรงเพอใหเกดการ

ตดสนใจทถกตอง การศกษาดงกลาวจะทาใหทราบถงการมสวนรวมของประชาชน สภาพปญหา อปสรรค

ความคดเหนตอการประชมและการจดการประชม เพอทจะนาไปสการเสนอแนะแนวทางการปรบปรงและแกไข ใหเกดการการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมทมประสทธภาพ และแนวทางการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองอยางแทจรง บรรลวตถประสงคของการศกษาทตงไว โดยสามารถแสดงความสมพนธของกรอบแนวคดในการวจยดงแผนภาพท 2.6

39

แผนภาพ 2.6 กรอบแนวคดในการวจย

กฎหมายผงเมอง

กระบวนการวางและจดทา ผงเมองรวม

การมสวนรวมของประชาชน

การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการประชมรบฟงความคดเหนของ ประชาชนในการวางและ

จดทาผงเมองรวม การจดการประชม

ความคดเหนตอ การประชม

การมสวนรวมของประชาชน

ปญหาและอปสรรค

แนวทางการมสวนรวมของประชาชนในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมและแนวทางการมสวน

รวมของประชาชนในการวางผงเมอง

กฎหมายอนทเกยวของ

บทท 3

การมสวนรวมของประชาชนตามกฎหมายผงเมอง

ในบทนไดทาการศกษาการวางและจดทาผงเมองรวมตามกฎหมาย คอ พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 และประกาศคณะกรรมการทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรอง หลกเกณฑและวธการในการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนตามกฎหมาย การกาหนดสทธในการมสวนรวมของประชาชน การรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ สทธการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองตามทกฎหมายกาหนดและการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม โดยนามาเปรยบเทยบกนและชใหเหนถงสทธการมสวนรวมของประชาชนตามทกฎหมายกาหนด ดงไดกลาวถงเปนลาดบดงตอไปน 3.1 การมสวนรวมของประชาชนตามบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 นบตงแตป พ.ศ.2475 ทประเทศไทยไดมการเปลยนแปลงการปกครองมาเปนการปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยมการเปลยนแปลงทางการเมองอยเปนระยะ ๆ ในบางขณะกเปนการปกครองโดยรฐบาลทมาจากประชาชน ขณะทบางชวงมการปกครองโดยคณะผกอการปฏวตรฐประหาร เปนอยางนเรอยมา แมวาจะมรฐธรรมนญอนเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศกไมอาจรบประกนไดวาจะไมเกดการปฎวตรฐประหารและการทจรตคอรรปชนของนกการเมอง กระทงประมาณป พ.ศ.2535 ไดเกดเหตการณวกฤตการณทางการเมองพฤษภาคม พ.ศ.2535 และเกดกระแสเรยกรองใหมการปฏรประบบการเมอง เพอใหเกดระบบการเมองทด ปองกนการทจรตและประพฤตมชอบของนกการเมองและขาราชการ ตลอดจนคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนอยางแทจรง สงผลใหมการปรบปรงและแกไขรฐธรรมนญขนใหม โดยมความมงหวงวารฐธรรมนญทเกดขนใหม จะทาหนาทกาหนดรปแบบการปกครองและกาหนดกลไกอนเปนโครงสรางพนฐานในการจดองคกรบรหารของรฐนน กอใหเกดรฐทดและรฐทมประสทธภาพตอไป รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 จงเกดขนตามเหตดงกลาวขางตน โดยมสาระทแตกตางไปจากรฐธรรมนญฉบบกอน ๆ ทาใหระบอบการปกครองของไทยทเคยเปนมาในระบอบประชาธปไตยแบบตวแทน (Representative Democracy) มความสมบรณยงขน โดยระบอบ

41

ประชาธปไตยแบบมสวนรวม (Participatory Democracy) รฐธรรมนญฉบบนไดรวมระบอบประชาธปไตยทงสองแบบเขาไวดวยกน เพอใหระบบการเมองของไทยมประสทธภาพมากยงขน

รฐธรรมนญฉบบปจจบนนไดกาหนดการมสวนรวมของประชาชนไวในหลายมาตรา ซงบวรศกด อวรรณโณ (2542: 61) ไดจดกลมการมสวนรวมของประชาชนตามระดบของการมสวนรวมไว 5 ระดบ จากนอยไปหามาก ไดแก

1. การใหประชาชนมสวนรวมในการรบรความเปนไปของการบรหารราชการแผนดนทงในฝายนตบญญต ฝายบรหาร และฝายตลาการมากขน ตามความในมาตราดงตอไปน “มาตรา 58 บคคลยอมมสทธไดรบทราบขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน เวนแตการเปดเผยขอมลนนจะกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประชาชน หรอสวนไดสวนเสยอนพงไดรบความคมครองของบคคลอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต” “มาตรา 59 บคคลยอมมสทธไดรบขอมล คาชแจง และเหตผลจากหนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน กอนการอนญาตหรอการดาเนนโครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม สขภาพอนามย คณภาพชวต หรอสวนไดสวนเสยสาคญอนใดทเกยวกบตนหรอชมชนทองถน และมสทธแสดงความคดเหนของตนในเรองดงกลาว ทงน ตามกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนทกฎหมายบญญต”

“มาตรา 156 การลงมตวนจฉยขอปรกษาใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญน สมาชกคนหนงยอมมเสยงหนงในการออกเสยงลงคะแนน ถามคะแนนเสยงเทากน ใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด ประธานรฐสภา ประธานสภาผแทนราษฎร และประธานวฒสภา ตองจดใหมการบนทกการออกเสยงลงคะแนนของสมาชกแตละคน และเปดเผยบนทกดงกลาวไวในททประชาชนอาจเขาไปตรวจสอบได เวนแตกรณการออกเสยงลงคะแนนเปนการลบ การออกเสยงลงคะแนนเลอกหรอใหความเหนชอบใหบคคลดารงตาแหนงใด ใหกระทาเปนการลบ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญน และสมาชกยอมมอสระและไมถกผกพนโดยมตของพรรคการเมองหรออาณตอนใด”

42

“มาตรา 293 เมอไดรบบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบแลว ใหประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตหรอกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ซงประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมอบหมาย ลงลายมอชอกากบไวในบญชทกหนา บญชและเอกสารประกอบตามวรรคหนงของนายกรฐมนตรและรฐมนตรใหเปดเผยใหสาธารณชนทราบโดยเรวแตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบกาหนดตองยนบญชดงกลาว บญชของผดารงตาแหนงอนหามมใหเปดเผยตอผใด เวนแตการเปดเผยดงกลาวจะเปนประโยชนตอการพจารณาพพากษาคดหรอการวนจฉยชขาด และไดรบการรองขอจากศาลหรอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน

ใหประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตจดใหมการประชมคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเพอตรวจสอบความถกตองและความมอยจรงของทรพยสนและหนสนดงกลาวโดยเรว”

2. การใหประชาชนมสวนรวมคดกบองคกรตาง ๆ เชน สทธในการประชาพจารณตามมาตรา 59 ทกลาวไปแลวขางตน และมาตรา 39 ซงมบทบญญตดงน “มาตรา 39 บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอน การจากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครองสทธ เสรภาพ เกยรตยศ ชอเสยง สทธในครอบครวหรอความเปนอยสวนตวของบคคลอน เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนหรอระงบความเสอมทรามทางจตใจหรอสขภาพของประชาชน การสงปดโรงพมพ สถานวทยกระจายเสยง หรอสถานวทยโทรทศน เพอลดรอนเสรภาพตามมาตราน จะกระทามได การใหนาขาวหรอบทความไปใหเจาหนาทตรวจกอนนาไปโฆษณาในหนงสอพมพ สงพมพ วทยกระจายเสยง หรอวทยโทรทศน จะกระทามได เวนแตจะกระทาในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะการสงครามหรอการรบ แตทงนจะตองกระทาโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทไดตราขนตามความในวรรคสอง เจาของกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนตองเปนบคคลสญชาตไทย ทงน ตามทกฎหมายบญญต การใหเงนหรอทรพยสนอยางอนอดหนนหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนของเอกชน รฐจะกระทามได”

43

3. การใหประชาชนมสวนรวมตดสนใจกบรฐและเจาหนาทของรฐ ตามความในมาตราดงตอไปน “มาตรา 46 บคคลซงรวมกนเปนชมชนทองถนดงเดมยอมมสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปะหรอวฒนธรรมอนดของทองถนและชาต และมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน ทงน ตามทกฎหมายบญญต”

“มาตรา 190 การพจารณารางพระราชบญญตทประธานสภาผแทนราษฎรวนจฉยวามสาระเกยวกบเดก สตร และคนชรา หรอผพการทพพลภาพ หากสภาผแทนราษฎรไมไดพจารณาโดยกรรมาธการเตมสภา ใหสภาผแทนราษฎรตงคณะกรรมาธการวสามญขนประกอบดวยผแทนองคการเอกชนเกยวกบบคคลประเภทนนจานวนไมนอยกวาหนงในสามของจานวนกรรมาธการทงหมด” 4. การใหประชาชนมสวนรวมในการลงมอกระทาบางสงบางอยางรวมกบองคกรของรฐ ดงความในมาตราตอไปน “มาตรา 170 ผมสทธเลอกตงไมนอยกวาหาหมนคน มสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภา เพอใหรฐสภาพจารณากฎหมายตามทกาหนดในหมวด ๓ และหมวด ๕ แหงรฐธรรมนญน คารองขอตามวรรคหนงตองจดทารางพระราชบญญตเสนอมาดวย หลกเกณฑและวธการเขาชอรวมทงการตรวจสอบ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต”

“มาตรา 287 องคกรปกครองสวนทองถนยอมมหนาทบารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน หรอวฒนธรรมอนดของทองถน องคกรปกครองสวนทองถนยอมมสทธทจะจดการศกษาอบรมและการฝกอาชพตามความเหมาะสมและความตองการภายในทองถนนน และเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษาอบรมของรฐ แตตองไมขดตอมาตรา ๔๓ และมาตรา ๘๑ ทงน ตามทกฎหมายบญญต การจดการศกษาอบรมภายในทองถนตามวรรคสอง องคกรปกครองสวนทองถนตองคานงถงการบารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน และวฒนธรรมอนดของทองถนดวย”

4. การใหประชาชนมสวนรวมในการตรวจสอบองคกรทใชอานาจรฐ ไมวาจะเปนฝายการเมองหรอระบบราชการ ดงความในมาตราตอไปน

44

มาตรา 28 วรรคสอง ความวา “บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญนรบรองไว สามารถยกบทบญญตแหงรฐ

ธรรมนญนเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได” “มาตรา 60 บคคลยอมมสทธมสวนรวมในกระบวนการพจารณาของเจาหนาทของรฐในการปฏบตราชการทางปกครองอนมผลหรออาจมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของตน ทงน ตามทกฎหมายบญญต” “มาตรา 61 บคคลยอมมสทธเสนอเรองราวรองทกขและไดรบแจงผลการพจารณาภายในเวลาอนสมควร ทงน ตามทกฎหมายบญญต” “มาตรา 62 สทธของบคคลทจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ ราชการสวนทองถน หรอองคกรอนของรฐ ทเปนนตบคคล ใหรบผดเนองจากการกระทาหรอการละเวนการกระทาของขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยงานนน ยอมไดรบความคมครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต” “มาตรา 70 บคคลผเปนราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอของราชการสวนทองถน และเจาหนาทอนของรฐ มหนาทดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษาประโยชนสวนรวม อานวยความสะดวก และใหบรการแกประชาชน

ในการปฏบตหนาทและในการปฏบตการอนทเกยวของกบประชาชน บคคลตามวรรคหนงตองวางตนเปนกลางทางการเมอง

ในกรณทบคคลตามวรรคหนงละเลยหรอไมปฏบตใหเปนไปตามหนาทตามวรรคหนงหรอวรรคสอง บคคลผมสวนไดเสยยอมมสทธขอใหบคคลตามวรรคหนงหรอผบงคบบญชาของบคคลดงกลาวชแจงแสดงเหตผลและขอใหดาเนนการใหเปนไปตามบทบญญตในวรรคหนงหรอวรรคสองได” และความตามหมวด ๑๐ วาดวยการตรวจสอบการใชอานาจรฐ

สทธในการมสวนรวมของประชาชนตามรบธรรมนญดงกลาวขางตนนน จะเกดขนไดจกตองมพนดฐานมาจากการทประชาชนมชองทางเขาไปมสวนรวม ซงชองทางทสาคญคอ การเขาถงขอมลขาวสารของทางราชการ ประชาชนจะไดมสทธในการรบทราบขอมล เพอรความเปนไปในการบรหารราชการแผนดน เพอประโยชนในการรกษาสทธ และเพอประโยชนในการควบคมตรวจสอบองคกรของรฐทงหลาย ดงนนจงมกฎหมายเพอใหสทธดงกลาวเกดขนอยางเปนรปธรรม คอ พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของทางราชการ พ.ศ.2540

45

3.2 การประชาพจารณตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 และประกาศคณะกรรมการทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรอง หลกเกณฑและวธการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ

ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ

พ.ศ. 2539 ไมม ฐานะเปนกฎหมาย เปนเพยงการวางแนวทางปฏบตของสวนราชการในการรบฟงความคดเหนของประชาชนใหเปนไปในแนวทางเดยวกน(คนงนจ ศรบวเอยม,2542:129) และไมมผลผกพนใหประชาชนทวไปตองปฏบตตามโดยตรง อยางไรกตามระเบยบนมผลผกพนตอฝายบรหารอนประกอบดวยหนวยงานตาง ๆ ของราชการบรหารแผนดนใหตองปฏบตตาม ทงนเพราะเปนระเบยบทนายกรฐมนตรในฐานะประมขของฝายบรหารไดอาศยอานาจตาม พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ.2534 มาตรา11 (8) ออกระเบยบนเพอกาหนดใหหนวยงานในการบงคบบญชาตองปฏบตตามระเบยบทไดกาหนดขนน

ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 ประกาศใชเมอวนท 30 มกราคม พ.ศ.2539 ไดกาหนดหลกเกณฑและวธการประชาพจารณไวทงหมด 22 ขอ โดยประกอบดวยเนอหาใน 2 หมวด คอ หมวด 1 คณะกรรมการทปรกษาวาดวยหลกเกณฑและวธการรบในการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ และประกาศคณะกรรมการทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรอง หลกเกณฑและวธการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ ไดกาหนดรายละเอยดและขยายความเพมเตมจากระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 โดยประกอบดวยเนอหาเกยวกบ

1. การจดทาขอมลเบองตน 2. การแตงตงและการประชมคณะกรรมการประชาพจารณ 3. วธการประชาพจารณ 4. การจดทารายงานการประชาพจารณ 5. คาใชจายในการประชาพจารณ 6. หลกเกณฑและวธการในการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ ในลาดบตอไปจะไดกลาวถงการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณตาม

ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 และประกาศคณะกรรมการทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรอง หลกเกณฑและวธการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ โดยจะกลาวเปนประเดนตาง ๆ ตามลาดบดงตอไปน

46

3.2.1 วตถประสงคของการประชาพจารณ

วตถประสงคของระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 นน มขนเพอกาหนดหลกเกณฑและวธการรบฟงการแสดงความคดเหนในปญหาสาคญของชาตทมขอโตเถยงหลายฝาย สาหรบเปนแนวทางการตดสนใจของรฐในการดาเนนการอนมผลกระทบตอประชาชน และการทาประชาพจารณตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 มวตถประสงคเพอใหไดมาซงขอมลอยางเปนระบบ ชดเจน ถกตอง และสะทอนถงปญหาทมผลกระทบตอสงแวดลอม วฒนธรรม อาชพ ความปลอดภย วถชวตของประชาชน และใชขอมลดงกลาวประกอบการตดสนใจดาเนนโครงการของรฐใหเกดประโยชนแกสวนรวมมากทสด 3.2.2 ลกษณะของกจการทจะจดใหมการประชาพจารณ

ตามขอ 7 ของระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 กาหนดไววากจการของรฐทจะจดใหมการประชาพจารณตองมลกษณะดงตอไปน

1. เปนโครงการของรฐหรอการดาเนนการตามโครงการของรฐ* ซงหนวยงานของรฐไดจดใหมขน

2. มลกษณะทอาจกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม วฒนธรรม อาชพ ความปลอดภย วถชวต หรออาจกอใหเกดความเสยหายแกชมชนหรอสงคม

* “โครงการของรฐ” ตามขอ 3 แหงระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะ

โดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 นน มความหมายวา การดาเนนงานไมวาในลกษณะใด ๆ ตามนโยบายหรอโครงการพฒนาเศรษฐกจ สงคม การเมอง หรอการบรหารราชการในกจการของรฐ หรอโครงการทจะตองไดรบสมปทาน การอนญาต อนมตหรอความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และความตามขอ 1 แหงประกาศคณะกรรมการทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรอง หลกเกณฑและวธการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ กาหนดวา โครงการของรฐทจะจดใหมการประชาพจารณ ใหรวมถงโครงการของภาคเอกชนทจะตองไดรบสมปทาน การอนญาตหรอความเหนชอบจากหนวยงานของรฐดวย

“หนวยงานของรฐ” ตามขอ 3 แหงประกาศคณะกรรมการทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรอง หลกเกณฑและวธการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ หมายความวา สวนราชการทเปนกระทรวง ทบวงกรม สวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะเทยบเทากรม ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน คณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายและหมมายความรวมถงรฐวสาหกจตลอดจนองคกรอน ๆ ของรฐ

47

3. มลกษณะทอาจกอใหเกดขอโตเถยงจากหลายฝาย 4.มลกษณะอนสมควรแกการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสย หนวยงานของรฐและ

บคคลอน ๆ เพอเปนแนวทางประกอบการตดสนใจของรฐ

3.2.3 เหตแหงการจดการประชาพจารณ ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชา

พจารณ พ.ศ. 2539 กาหนดไววาจะจดใหมการประชาพจารณไดใน 2 กรณ ดงตอไปน 1. ผมสวนไดเสยรองขอ ตามระเบยบฯ ขอ 8 มเนอความกลาววา ในกรณทผมสวนไดเสย

เหนวา โครงการของรฐเรองใดหากดาเนนการไปแลวอาจมผลกระทบตอสงแวดลอม วฒนธรรม อาชพ ความปลอดภย วถชวต หรออาจกอใหเกดความเสยหายแกชมชน หรอสงคมหรอสงคม และอาจนาไปสความโตแยงของหลายฝาย แลวผมสวนไดเสยไดมหนงสอไปยงหนวยงานของรฐเพอสอบถามหรอขอคาชแจง หากหนวยงานของรฐมไดตอบหรอชแจงเปนหนงสอภายใน 30 วน หรอตอบหรอชแจงแลวผมสวนไดเสยยงไมพอใจและประสงคจะโตแยงหรอคดคานการดาเนนงานตามโครงการดงกลาวบางสวนหรอทงหมด กใหยนคารองเปนหนงสอตอรฐมนตร ผวาราชการจงหวดหรอผวาราชการกรงเทพมหานคร ซงหนวยงานของรฐดงกลาวสงกด แลวแตกรณ เพอขอใหมการจดการประชาพจารณ

2. หนวยงานของรฐเปนผรองขอ ตามระเบยบฯ ขอ 9 ไดกาหนดวาสในกรณทหนวยงานของรฐพจารณาเหนวาการจดใหมการประชาพจารณจะเปนประโยชนตอการดาเนนงานตามโครงการของรฐ กใหเสนอความเหนตอรฐมนตรเจาสงกด ผวาราชการจงหวดหรอผวาราชการกรงเทพมหานคร แลวแตกรณ เพอสงใหมการประชาพจารณตอไป

อนงตอทงสองกรณ คาสงของรฐมนตร ผวาราชการจงหวดหรอผวาราชการกรงเทพมหานครแลวแตกรณ ทมคาสงใหมหรอมใหมการประชาพจารณตามการรองขอดงกลาวถอเปนทสนสด ทงนคาสงมใหมการประชาพจารณยอมไมตดสทธผมสวนไดเสยเดมหรอคนใหมทจะยนคารอง พรอมทงแสดงเหตผลใหมเพอขอใหมการประชาพจารณ (ตามระเบยบฯ ขอ 8)

48

3.2.4 ชวงเวลาในการจดประชาพจารณ ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชา

พจารณ พ.ศ. 2539 ขอ 11 กาหนดวาอาจจดใหมการประชาพจารณขนในระหวางขนตอนการศกษาความเปนไปไดของโครงการการพจารณทางเลอกอนทเหมาะสม การศกษาผลกระทบดานตาง ๆ หรอในระหวางขนตอนใดกได แตตองกอนทรฐจะตดสนใจเกยวกบโครงการของรฐ เวนแตการตดสนใจนนเปนการตดสนใจของคณะรฐมนตรหรอเปนกรณทตองเรงดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายหรอพนธะระหวางประเทศ หรอหากลาชาจะเกดความเสยหายตอประเทศชาตหรอประชาชน

3.2.5 คณะทปรกษาวาดวยประชาพจารณ

ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชา

พจารณ พ.ศ. 2539 ขอ 4และขอ 5 กาหนดถงองคประกอบของคณะทปรกษาวาดวยประชาพจารณและอานาจหนาทไว ดงประกอบดวยคณะบคคลตอไปน

- ปลดสานกนายกรฐมนตร เปนประธานกรรมการ - ปลดกระทรวงมหาดไทย เปนกรรมการ - เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา เปนกรรมการ - เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนกรรมการ - เลขาธการคณะรฐมนตร เปนกรรมการ - กรรมการผทรงคณวฒอนอกสคน เปนกรรมการ

(โดยนายกรฐมนตรแตงตงจากขาราชการพลเรอนในมหาวทยาลยสองคน และผทมไดเปนขาราชการ สมาชกสภาทองถน ผบรหารทองถน สมาชกหรอเจาหนาท หรอทปรกษาของพรรคการเมองอกสองคน)

- รองเลขาธการนายกรฐมนตรฝายบรหาร เปนกรรมการและเลขานการ คณะกรรมการทปรกษาวาดวยการประชาพจารณมอานาจหนาทดงน 1) กากบดแลการการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธระชาพจารณใหเปนไปโดยเรยบรอย 2) กาหนดหลกเกณฑวธการประชาพจารณ ตลอดจนวนจฉยหรอตอบขอหารอตามทกาหนดในระเบยบน 3) จดทารายงานประจาปสรปผลการทาประชาพจารณ ตามทไดรบรายงานจกคณะกรรมการประชาพจารณเพอเสนอตอคณะรฐมนตร

49

3.2.6 คณะกรรมการประชาพจารณ การแตงตงคณะกรมการประชาพจารณเปนไปเพอใหมคณะทางานทรบผดชอบดาเนนการประชาพจารณในแตละเรองโดยตรง ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 ขอ 12 จงกาหนดใหเมอรฐมนตร ผวาราชการจงหวดหรอผวาราชการกรงเทพมหานคร แลวแตกรณ เหนสมควรใหมประชาพจารณในโครงการของรฐเรองใด ใหแตงตงคณะกรรมการประชาพจารณโครงการของรฐในเรองนนประกอบดวย ประธานกรรมการคนหนงและกรรมการอนอกไมนอยกวาสามคน ทงนประธานกรรมการและกรรมการตองไมมสวนไดเสยกบโครงการของรฐในเรองททาการประชาพจารณ และกรรมการอยางนอยหนงในสามใหแตงตงจากผทมไดเปนขาราชการ สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน และตามประกาศคณะทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรองหลกเกณฑและวธการรบฟงความคดเหนสาธารณธโดยวธประชาพจารณ ขอ 2.1 กาหนดวาการแตงตงกรรมการประชาพจารณใหแตงตงจาก(ทมความเปนกลางและเหมาะสมในปญหาทจะจะประชาพจารณและมความรในเรองดงกลาวเปนอยางดตลอดจนมความนาเชอถอเปนทยอมรบโดยทวไป อานาจหนาทของคณะกรรมการประชาพจารณ ความตามขอ 13-16 ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 ไดกาหนดอานาจหนาทของคณะกรรมการประชาพจารณไวดงน 1) กาหนสถานทและวนเวลาในการระชาพจารณ

2) ศกษารายละเอยดเกยวกบโครงการของรฐทจดใหมการประชาพจารณ 3) ประกาศใหผมสวนไดเสยทประสงคจะเสนอความคดเหน และผแทนหนวยงานของรฐตลอดจนผชานาญการมาลงทะเบยนไวกบคณะกรรมการประชาพจารณภายในเวลาทกาหนด แตตองไมนอยกวาสบหาวน ในกรณจาเปนใหกรรมการประชาพจารณแตงตงทปรกษาได

1) นดประชมวนแรก โดยแจงใหบรรดาผทลงทะเบยนไวแลวทราบ 2) ในวนประชมครงแรก ใหกาหนดประเดนทจะมการประชาพจารณและปดประกาศ

ประเดนดงกลาว พรอมทงวนเวลาทจะประชมครงตอ ๆ ไปใหประชาชนทราบ ณ สถานททจดใหมประชาพจารณ 6) ใหผแทนหนวยงานของรฐแถลงขอเทจจรงและความเหนเกยวกบโครงการของรฐกอน แลวจงใหผชานาญการหรอทปรกษาแถลง ตอจากนนจงใหผมสวนไดเสยแถลง เมอเสรจสนแลวคณะกรรมการประชาพจารณจะกาหนดใหฝายใดแถลง ชแจงหรอซกถามกอนหลงกได และจะเปดโอกาสใหผเขารวมประชมแสดงความคดเหนดวยกได

50

7) จดทารายงานการประชาพจารณเสนอตอรฐมนตร ผวาราชการจงหวดหรอผวาราชการกรงเทพมหานคร ทสงใหมการประชาพจารณและสงรายงานใหคณะกรรมการทปรกษาวาดวยประชาพจารณดวย 3.2.7 สถานะของผลของการประชาพจารณ ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 ขอ 21 กาหนดใหผลทไดจากการประชาพจารณมฐานะเพยงเปนแนวทางหรอขอมลประกอบการตดสนใจของรฐใหดาเนนงานตามโครงการของรฐ มใชการตดสนเดดขาดทจะตองดาเนนการตามนน อยางไรกตามผลของการประชาพจารณจะไมสญเปลาเพราะมการกาหนดตอไปวาในปญหาทมขอโตเถยงหลายฝายแตทงนไมวารฐตดสนใจดาเนนการตามผลทไดจากการประชาพจารณหรอไมกตาม ใหหนวยงานของรฐรบขอสรปและเสนอแนะทไดจากประชาพจารณไปพจารณาดวย โดยสรปแลวแมวาระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 และประกาศคณะทปรกษาวาดวยประชาพจารณ เรองหลกเกณฑและวธการรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณนน จะไมมฐานะเปนกฎหมาย แตกมผลผกพนใหหนวยงานตาง ๆ ตองปฏบตตาม ในการนกไดกาหนดระเบยบ กฎเกณฑและวธการประชาพจารณไวคอนขางจะครอบคลม สอดคลองกบหลกการของการประชาพจารณ มใชจดขนเพอเปนการประชาสมพนธโครงการของรฐเทานน ทงนเพราะเปนการจดขนเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนกอนทรฐจะตดสนใจดาเนนนโยบายหรอโครงการ มการรบฟงความคดเหนของประชาชนและรวบรวมความคดเหนเหลานไปประกอบการตดสนใจในนโยบายหรอโครงการ อนจะกอใหเกดความเขาใจอนดระหวางประชาชนกบประชาชนและรฐกบประชาชน สงผลดตอสงคมโดยรวมตอไป อยางไรกตามพบวาความไมชดเจนอยบางประการทอาจกอใหเกดปญหาตามมาได คอ การกาหนดผมสวนไดเสย ซงตามระเบยบฯ ขอ 3 “ผมสวนไดเสยหมายความวา บคคล กลมบคคล นตบคคล ทมสวนเกยวของหรอไดรบผลกระทบโดยตรงจากการดาเนนงานตามโครงการของรฐ” ซงยากทจะกาหนดขอบเขตทชดเจน ในการกาหนดหลกเกณฑและวธการพจารณา การทระเบยบดงกลาวไมมฐานะเปนกฎหมาย นนหมายความวาจะไมกอใหเกดสทธตามกฎหมายแกประชาชนทจะบงคบใหหนวยงานของรฐตองจดใหมการประชาพจารณตามทประชาชนรองขอ และจะไมกอใหเกดสทธแกประชาชนทจะนาคดขนฟองรองตอศาลปกครอง เพอใหวนจฉยถงความผดพลาดหรอความไมชอบดวยกฎหมายของการดาเนนงานยของหนวยงานของรฐได

51

3.3 การวางและจดทาผงเมองรวมตามกฎหมาย

แตเดมนนการผงเมองของไทยดาเนนการโดยอาศยความตามบทบญญต แหง พ.ร.บ. การผงเมองและผงชนบท พ.ศ. 2495 มการบงคบใชเรอยมาจนกระทงมการตรากฎหมายขนใหมใหมความทนสมย กาหนดใหเรยกชอวา พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ซงถอเปนกฎหมายหลกสาหรบการผงเมองของประเทศไทยทมผลบงคบใชนบตงแตวนท 14 กมภาพนธ พ.ศ. 2518 มาจนกระทงปจจบน ทงนโดยมเจตนารมยของกฎหมายวา “สบเนองมาจากกฎหมายวาดวยการผงเมองและผงชนบทไดใชบงคบมากวายสบป ประกอบกบไดมการพฒนาทงในดานเกษตรกรรม พาณชยกรรม และอตสาหกรรม และจานวนประชากรในทองทตาง ๆ ไดทวความหนาแนนมากยงขน มาตรการและโครงการทไดกาหนดไวในกฎหมายจงไมเหมาะสมกบสภาวะปจจบน สมควรปรบปรงเสยใหมใหสอดคลองกบความกาวหนาของวชาผงเมองและสภาพทองท“ (ราชกจจานเบกษา อางถงใน เอกบญ วงศสวสดกล, 2538: 138)

พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ประกอบดวยบทบญญตทงสน 11 หมวด 84 มาตรา มบทบญญตเกยวกบการผงเมอง การวางและจดทาผงเมอง และการบงคบใชผงเมอง โดยในการศกษาครงนจะทาการศกษาในสวนของการวางและจดทาผงเมองรวม เพอนาไปสการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองตามกฎหมาย ดงตอไปน

3.3.1 ความหมายของการผงเมอง ความหมายของการผงเมองตามความในมาตรา 4 วรรคหนง แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดบญญตไววา “การผงเมอง หมายความถง การวาง จดทาและดาเนนการใหเปนไปตามผงเมองรวมและผงเมองเฉพาะในบรเวณเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบท…“ จากนยามดงกลาวแสดงใหเหนถงกรอบหรอขอบเขตของภาระกจของการผงเมอง อนประกอบไปดวย

1. การวางและจดทาแผนผง (Planning) และ 2. การดาเนนการใหเปนไปตามแผนผงทไดวางและจดทาขน (Implementation) นบเปนการระบถงกระบวนการปฏบตงานของการผงเมอง วานอกจากจะเปนการและจดทา

แผนผงแลว เพอใหกระบวนการครบสมบรณจาเปนตองมการนาแผนผงดงกลาวไปปฏบตใหเกดเปนรปธรรมดวย ทงนยงไดกาหนดพนทเปาหมายหรอพนทดาเนนการการผงเมองไวอยางชดแจง อนไดแกพนทดงตอไปน

1. พนทบรเวณเมอง (Urban) และบรเวณทเกยวของ หรอ 2. พนทบรเวณชนบท (Rural)

52

ดงนนการผงเมองจงมความเกยวของโดยตรงกบความสมพนธของ 3 สง คอ มนษย กจกรรม และพนท หรอทเรยกกนวาการตงถนฐานของมนษยนนเอง อนงกจการหรองานของการผงเมองจะครอบคลมไปถงสงใดบางนน กฎหมายการผงเมองไดระบไวอยางชดแจง ดงจะไดกลาวถงเปนลาดบตอไปในสวนของวตถประสงคของการผงเมอง 3.3.2 วตถประสงคของการผงเมอง

นอกจากนบทบญญตตามความในมาตรา 4 วรรคหนง แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518

ยงไดบญญตตอไปถงวตถประสงคของการผงเมอง วาการผงเมองเปนไปเพอ “… เพอการสรางหรอพฒนาเมองหรอสวนของเมองขนใหมหรอแทนเมองหรอสวนของเมองทไดรบความเสยหายเพอใหมหรอทาใหดยงขนซงสขลกษณะ ความสะดวกสบาย ความเปนระเบยบ ความสวยงาม การใชประโยชนในทรพยสน ความปลอดภยของประชาชน และสวสดภาพของสงคม เพอสงเสรมการเศรษฐกจสงคม และสภาพแวดลอม เพอดารงรกษาหรอบรณะสถานทและวตถทมประโยชนหรอคณคาในทางศลปกรรม สถาปตกรรม ประวตศาสตร หรอโบราณคด หรอเพอบารงรกษาทรพยากรธรรมชาต ภมประเทศทงดงาม หรอมคณคาในทางธรรมชาต“

ดงนนเพอเปนการบรรลวตถประสงคของการผงเมองตามบทบญญตขางตนจกตองมการดาเนนการ โดยการ “สราง“ (Development) หรอการพฒนา (Renewal) “เมองหรอสวนของเมอง“ อนเปนสภาพทางกายภาพ (Physical) ทงในลกษณะของการสราง “ขนใหม“ (Construction) หรอสรางขน “แทน“ (Reconstruction) “เมองหรอสวนของเมองทไดรบความเสยหาย“ เพอสราง “ใหม“ หรอพฒนา “ใหดยงขน“ เพอผลในทางกายภาพทจะกอใหเกด “สขลกษณะ ความสะดวกสบาย ความเปนระเบยบ ความสวยงาม การใชประโยชนในทรพยสน ความปลอดภยของประชาชน และสวสดภาพของสงคม“

นอกจากนในการ “สราง“ และ “พฒนา“ ยงเพอวตถประสงคในการ “สงเสรม“ ในดานทไมเปนกายภาพ (Non-Physical) อนไดแก “การเศรษฐกจ สงคม“ อกทงการใหความสาคญกบ “สงแวดลอม” (Environmental) อยางไรกตาม ในการ “สราง“ และ “พฒนา“ จาเปนตองมการดาเนนการควบคไปกบการอนรกษและพฒนาดวยการ “ดารงรกษาหรอบรณะ“ สงทมนษยสรางขน (Man-Made) อนไดแก “สถานทและวตถทมประโยชนหรอคณคาในทางศลปกรรม สถาปตยกรรม ประวตศาสตร หรอโบราณคด“ และ “การบารงรกษา“ สงทเกดขนโดยธรรมชาต (Natural) อนไดแก “ทรพยากรธรรมชาต“ ใหเกดการใชประโยชนอยางมประสทธภาพ และ “การบารงรกษา … ภมประเทศทงดงามหรอมคณคาในทางธรรมชาต“ ใหดารงอยตอไป

53

การผงเมองโดยหลกการจะเปนการผสมผสานระหวาง Negative Measure ซงไดแกการใชอานาจทางกฎหมายในการควบคมการพฒนา กบ Positive Measure ซงไดแก การดาเนนการตามหนาทอนเปนรฐบรการเพอสงเสรม สนบสนน หรอชนาการพฒนาทสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และเสฐยรภาพทางการเมอง ในแนวทางทจะกอใหเกดประโยชนตอประชาชนสวนใหญ และการประสานผลประโยชนรวมกนระหวางประชา-ชน และระหวางประชาชนกบรฐในแนวทางตามระบอบการปกครองของประเทศ (นพนนท ตาปนานนท, 2541: 18-19)

ทงน พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดจาแนกแผนผงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1. ผงเมองรวม มาตรา 4 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดนยามความหมายของการ

ผงเมองไววา “ผงเมองรวม หมายความวา แผนผง นโยบาย และโครงการ รวมทงมาตรการควบคมโดยทว

ไป เพอใชเปนแนวทางการพฒนา และการดารงรกษาเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทในดานการใชประโยชนในทรพยสน การคมนาคมขนสง การสาธารณปโภค บรการสาธารณะและสภาพแวดลอม เพอบรรลวตถประสงคของการผงเมอง“

จากนยามดงกลาว ผงเมองรวมมฐานะเปน “นโยบายและโครงการ รวมทงมาตรการควบคมโดยทวไป”และผงเมองรวมจะจดทาขนเฉพาะในพนทเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทในดานการใชประโยชนในทรพยสน การคมนาคมขนสง การสาธารณปโภค บรการสาธารณะและสภาพแวดลอม นโยบาย และโครงการทจะตองมการดาเนนการใหเกดขนในอนาคต เพอเปนการเออใหเกดหรอควบคมไมใหเกดตามทไดวางแผนไว และเปนแนวทางของการพฒนาพนทในลาดบตอไป

2. ผงเมองเฉพาะ มาตรา 4 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 “ผงเมองเฉพาะ หมายความวา แผนผงและโครงการดาเนนการเพอพฒนาหรอดารงรกษา

บรเวณเฉพาะแหงหรอกจการทเกยวของในเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทเพอประโยชนแกการผงเมอง“

ผงเมองเฉพาะจะจดทาขนในทองททมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมโดยเจาพนกงานทองถนของทองทนนจะจดใหมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะขน หรอเจาพนกงานทองถนของทองทนนจะขอใหกรมการผงเมองวางและจดทาผงเมองเฉพาะขนกได โดยผงเมองเฉพาะจะตองสอดคลองตามผงเมองรวมของทองทนน ตามความในมาตรา 29 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 *

* ความเดมในมาตรา 29 วรรคหนง แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดวา “เมอไดมกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวม ณ ทองทใด ใหเจาพนกงานทองถนของทองทนนจดใหมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะขน หรอจะขอใหสานกผงเมองเปนผวางและจดทาผงเมองเฉพาะกได ผงเมองเฉพาะจะตองสอดคลองกบผงเมองรวม“ เปนการกาหนดอยางชดแจงวาเมอมการใชบงคบผงเมองรวม ซงเปน ”แผนผง นโยบายและโครงการ รวมทงมาตรการควบคมโดยทวไป“ จะตองจดใหมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะขนทงนเพราะผงเมองเฉพาะนนเปน “แผนผง

54

ในการศกษาครงนเปนการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม โดยใชการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม ดงนนจงขอกลาวถงรายละเอยดของผงเมองรวม และการวางและจดทาผงเมองรวมตาม พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ตามลาดบดงน

3.3.3 ผงเมองรวม

3.3.3.1 องคประกอบของผงเมองรวม มาตรา 17 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง ไดบญญตไววา “ผงเมองรวมประกอบดวย

1. วตถประสงคในการวางและจดทาผงเมองรวม 2. แผนทแสดงเขตของผงเมองรวม 3. แผนผงซงทาขนเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบ พรอมดวยขอกาหนด โดยม

สาระสาคญทกประการหรอบางประการ ดงตอไปน ก. แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดนตามทไดจาแนกประเภท

ข. แผนผงแสดงทโลง ค. แผนผงแสดงโครงการคมนาคมและขนสง

ง. แผนผงแสดงโครงการกจการสาธารณปโภค 4. รายการประกอบแผนผง 5. นโยบาย มาตรการและวธดาเนนการเพอปฏบตตามวตถประสงคของผงเมอง

รวม” เนอความของบทบญญตดงกลาวเปนการกาหนดใหองคกรทมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมตองถอปฏบต อยางนอยในการวางและจดทาผงเมองรวมจะตองมการดาเนนการตามบทบญญตดงกลาว หากไมเปนไปตามนนจะถอเปนความบกพรองและเปนการปฏบตงานทไมชอบดวยกฎหมาย

และโครงการดาเนนการ“ ทจะทาใหผงเมองรวมมผลในทางปฏบต ตอมาเนอความของบทบญญตดงกลาวถกยกเลกโดยมาตรา 6 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ. 2535 และใหใชความใหมแทน ดงทอางถงน

55

3.3.3.2 การวางและจดทาผงเมองรวม ในการวางและจดทาผงเมองรวม พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดบญญตไววา “มาตรา 18 เมอเหนสมควรวางและจดทาผงเมองรวม ณ ทองทใด สานกผงเมองจะวาง

และจดทาผงเมองรวมของทนนขน หรอเจาพนกงานทองถนของทองทนนจะวางและจดทาผงเมองรวมในทองทนนขนกได ในกรณทเจาพนกงานทองถนจะวางและจดเองตองไดรบอนมตจากคณะกรรมการผงเมองเสยกอน…”

บทบญญตดงกลาวแสดงนยทางกฎหมายไว 2 ประการ คอ 1. เมอใดทจะมการวางและจดทาผงเมองรวม กฎหมายกาหนดวาสานกผงเมอง (กรมการ

ผงเมอง กระทรวงมหาดไทย ในปจจบน) จะรเรมใชอานาจเมอใดกได “เมอเหนสมควร“ สามารถรเรมดาเนนการไดโดยมตองใหมการรองขอหรอเสนอแนะ เวนแตกรณของเจาพนกงานทองถนทจะตองไดรบการอนมตจากคณะกรรมการผงเมองเสยกอน ทงนมไดหมายความวาองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมจะดาเนนการใด ๆ ไดตามอาเภอใจ ถอยคา “เมอเหนสมควร“ ดเหมอนจะใหอานาจปราศจากเงอนไขใด แตแททจรงแลวองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมถกกาหนดอยภายใตกรอบของบทบญญตตามมาตรา 4 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ซงเปนเนอความทระบถงวตถประสงคของการผงเมอง ดงนนแลวหากองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมดาเนนการผดไปจากวตถประสงคของการผงเมองดงกลาว ยอมเปนการใชอานาจโดยมชอบและขดกบเจตนารมยของกฎหมาย

2. องคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม จากเนอความตามบทบญญตในมาตรา 18 แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม ไดแก 2.1 สานกผงเมอง (กรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย ในปจจบน) เปนองคกรผม

อานาจหนาทในการวางและจดทาผงเมองรวมโดยตรง ตามกฎหมายน ทงนเพอใหผงเมองรวมมความสอดคลองกบนโยบายการตงถนฐานของมนษย ซงไดแกแผนพฒนาระดบภาค (Regional Plan) และใหผงเมองเปนไปอยางถกตองตามหลกวชาการ โดยปราศจากแรงกดดนจากการเมองระดบทองถน (นพนนท ตาปนานนท, 2540: 19) อกทงเปนหนวยงานกลางทจะทาหนาทวางแผนผงและประสานการพฒนาในกรณทผงเมองรวมนนครอบคลมพนทมากกวาหนงเขตการปกครอง

2.2 เจาพนกงานทองถน มาตรา 12 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดใหนยามไววาหมายถง

56

“เจาพนกงานทองถน ในเขตเทศบาล หมายความวา คณะเทศมนตร ในสขาภบาล หมายความวา คณะกรรมการสขาภบาล ในเขตองคการบรหารสวนจงหวด หมายความวา ผวาราชการจงหวด หรอนายอาเภอซงไดรบมอบหมายจากผวาราชการจงหวดใหทาหนาทแทน ในเขตกรงเทพมหานครหมายความวา ผวาราชการกรงเทพมหานครหรอหวหนาเขตซงไดรบมอบหมายจากผวาราชการกรงเทพมหานครใหทาหนาทแทน”

ในการวางและจดทาผงเมองรวมของเจาพนกงานทองถนนนจาเปนจะตองมการพจารณาอยางรอบดาน โดยเฉพาะอยางยงความพรอมขององคกรปกครองทองถนและเพอใหภาพรวมของการพฒนาพนทเปนไปตามแนวนโยบายแหงรฐและการพฒนาประเทศโดยรวม กฏหมายจงบญญตใหการวางและจดทาผงเมองรวมของเจาพนกงานทองถน เปนอานาจดลยพนจของคณะกรรมการผงเมอง โดยคณะกรรมการดงกลาว มาตรา 6 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดใหประกอบดวยคณะบคคล ดงตอไปน

1. ปลดกระทรวงมหาดไทย เปนประธานกรรมการ 2. ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนกรรมการ 3. ปลดกระทรวงคมนาคม เปนกรรมการ 4. ปลดกระทรวงอตสาหกรรม เปนกรรมการ 5. ผอานวยการสานกงบประมาณ เปนกรรมการ 6. เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนกรรมการ 7. ผทรงคณวฒทางการผงเมองหรอสาขาวชาการทเกยวของโดยตรงกบการผงเมองไม เกนเจดคน เปนกรรมการ 8. ผแทนสถาบนองคกรอสระและบคคลอนทมความเกยวของกบการผงเมองไมเกนเจด คน เปนกรรมการ 9. ผอานวยการสานกผงเมอง เปนกรรมการและเลขานการ อนงในกรณทเปนการวาง จดทา หรออนมตผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะในเขต

กรงเทพมหานคร ใหปลดกรงเทพมหานครเปนกรรมการรวมดวย เมอพจารณาคณะบคคลดงกลาว ทประกอบไปดวยขาราชการประจาระดบสงสดของ

กระทรวงทมความสาคญ ผบรหารสงสดของสานกงบประมาณ และสานกงานพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต หนวยงานดงกลาวเปนหนวยงานหลกทมบทบาทตอการพฒนาประเทศ ประกอบกบคณะบคคลผเปนผทรงคณวฒ ผแทนสถาบนองคกรอสระและบคคลอนทเปนกรรมการนนจกตองไดรบการแตงตงจากคณะรฐมนตร โดยผแทนองคการอสระและบคคลอนจะตองไมเปนขาราชการ

57

หรอพนกงานทองถนซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจา (มาตรา 6 วรรคสาม แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518) พบวาคณะกรรมการโดยตาแหนงและทมาของกรรมการ แสดงใหเหนถงความสาคญของการผงเมอง และผลของการผงเมองทมตอประเทศชาต จงตองใหบคคลผเปนผบรหารสงสดของหนวยงานสาคญตอการพฒนาประเทศ และผทรงคณวฒมารวมกนดาเนนการเพอใหกระบวนการวางและจดทาผงเมองถกพจารณาอยางรอบดาน และเกดจากการตดสนใจทมเหตผล ดงเนอความตามมาตรา 7 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ทกาหนดใหคณะกรรมการผงเมองมหนาทแนะนาเรองตาง ๆ เกยวกบการผงเมองแกหนวยงานทมหนาทเกยวของกบการผงเมอง อนจะสงผลใหบรรลวตถประสงคของการผงเมอง เปนผลใหการพฒนาพนทและการพฒนาประเทศเปนไปอยางมประสทธภาพตอไป

เพอใหเกดการวางและจดทาผงเมองรวมอยางมประสทธภาพ นอกจากตองอาศยความรทางวชาการผงเมองแลว พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ยงไดกาหนดอานาจหนาท รวมถงขนตอนการดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวมไวอยางชดแจง ทงนเพอใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมปฏบตตาม และใหอานาจแกราษฎรเขามามสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองรวม ดงความตามหมวด 3 การวางและจดทาผงเมองรวม ซงมขนตอนทสาคญไดแก การสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวม

โดยในการวางและจดทาผงเมองรวมจะตราเปนพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะ

สารวจกได ดงความตามบทบญญตในหมวด 2 การสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ดงตอไปน

“มาตรา 14 ในการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะจะตราพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจ เพอการวางและจดทาผงเมองรวมและผงเมองเฉพาะไวกได

ในพระราชกฤษฎกานนใหระบ (1) วตถประสงคเพอทาการสารวจในการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมอง

เฉพาะ (2) เจาพนกงานการผง*

* โปรดดนยาม “เจาพนกงานการผง“ ในภาคผนวก พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 มาตรา 4

58

(3) เขตทองททจะทาการสารวจพรอมดวยแผนทแสดงเขตสารวจแนบทายพระราชกฤษฎกา

(4) กาหนดเวลาการใชบงคบพระราชกฤษฎกาซงตองไมเกนหาป มาตรา 15 ในระหวางกาหนดเวลาการใชบงคบพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทา

การสารวจใชบงคบใหเจาพนกงานการผงมอานาจดงตอไปน (1) เขาไปทาการอนจาเปนเพอการสารวจ (2) กาหนดเขตทดนทประสงคจะใหเปนเขตผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ (3) กาหนดหลกเกณฑการใชประโยชนในทรพยสน เพอประโยชนในการวางและจด

ทาผงเมองรวม หรอผงเมองเฉพาะ ทงนเมอไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการผงเมองแลว

(4) ทาเครองหมายระดบ ขอบเขตและแนวเขตตามความจาเปน (5) แจงใหหนวยราชการ องคการของรฐหรอรฐวสาหกจสงแผนทหรอแผนผงแสดง

เขตทดนเพยงเทาทจาเปน เพอประโยชนในการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ

ทงนหามมใหเขาไปในอาคาร ลานบานหรอสวนมรวกนอนตดตอกบบานซงเปนทอยอาศย เวนแตเจาของหรอผครอบครองอสงหารมทรพยอนญาต หรอเจาของหรอผครอบครองอสงหารมทรพยไดรบแจงความเรองกจการทจะกระทาไมนอยกวาสามวนกอนเรมกระทาการนน

มาตรา 16 พระราชกฤษฎกาซงไดประกาศตามมาตรา 14 ใหหมดอายการใชบงคบเมอไดมกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวมหรอเมอใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะแลวแตกรณ ในเขตแหงพระราชกฤษฎกาดงกลาว”

การทกฎหมายใหอานาจใหตราพระราชชกฤษฎกาในการสารวจเพอการวางและจดทาผงเมองรวมนนเปนไปเพอวตถประสงคดงตอไปน

1. เพอการรวบรวมขอมลและรบทราบขอมลจากประชาชน และจากหนวยงานของรฐ 2. เพอใหอานาจแกผดาเนนการคอ เจาพนกงานการผง ในการสารวจและรวบรวมขอมล

เพอการวางและจดทาผงเมองรวม 3. เพอกาหนดโทษตอผขดขวางการสารวจและผใหขอมลเทจ เปนการประกนวาขอมลทได

นนจะเปนขอมลตามความเปนจรง

59

การแจงใหองคกรปกครองทองถนทราบ การแจงใหองคกรปกครองทองถนทราบ โดยใหเจาพนกงานทองถนนนมาแสดงความคดเหน ดงบทบญญตในมาตรา 19 แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518

“มาตรา 19 *เมอสานกผงเมองจะวางหรอจดทาผงเมองรวมของทองทใด ใหสานกผงเมองแจงใหเจาพนกงานทองถนของทองทนนทราบ และใหเจาพนกงานทองถนมาแสดงความคดเหนตอสานกผงเมองดวย” ทงนกเพอใหเกดความรวมมอประสานงานกนระหวางกรมการผงเมองกบองคกรปกครอง

ทองถน ซงนอกจากจะเปนการแจงใหทราบแลว ยงจะเปนการรบทราบขอมลจากหนวยงานในระดบพนทซงความใกลชดกบประชาชน ทราบปญหาและธรรมชาตของพนทเปนอยางด และยงจะสงผลดในอนาคตเมอผงเมองรวมมผลบงคบใช เพราะองคกรปกครองทองถนจะเปนผมบทบาทสาคญในการปฏบตใหเปนไปตามผงเมองรวมทจดทาขน

การโฆษณาใหประชาชนทราบ มาตรา 19 วรรคสอง แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 บญญตไววา “… ในการวางและจดทาผงเมองรวมใด ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ จดใหมการโฆษณาใหประชาชนทราบ…”

ในการนกฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ. 2540) ออกตามความใน พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดกาหนดหลกเกณฑการโฆษณาใหประชาชนทราบดงตอไปน

เมอจะวางและจดทาผงเมองรวมของทองทใด ใหกรมการผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณจดใหมการโฆษณาโดย

1. โฆษณาทางวทยกระจายเสยงทสามรถรบฟงไดในทองทนน 2. โฆษณาทางหนงสอพมพภาษาไทยทมจาหนายในทองทนน โดยทาการโฆษณาเปนระยะเวลาตดตอกนไมนอยกวาเจดวน ใหมเนอหาเกยวกบชอทองทท

จะวางและจดทาผงเมองรวม วน เวลา และสถานททจะปดประกาศแสดงรายการ รายการดงกลาวประกอบไปดวย

* ความเดมในมาตรา 19 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ถกยกเลกโดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ.2535 และใหใชความใหมแทน โดยในการศกษาครงนไดใชความตามททบญญตขนใหม โปรดดบทบญญตทงหมดในภาคผนวก

60

1. วตถประสงคในการวางและจดทาผงเมองรวม 2. แผนทแสดงเขตทองททจะวางและจดทาผงเมองรวม 3. แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดนตามทไดจาแนกประเภทแผนผงแสดง โครงการ

คมนาคมและขนสง และแผนผงอนตามทเหนสมควร พรอมทงขอกาหนดประกอบแผนผงนนดวย แผนผงดงกลาวอาจทาเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบกได

4. รายการประกอบแผนผง 5. นโยบาย มาตรการและวธการดาเนนการเพอปฏบตตามวตถประสงคในวางและจดทา

ผงเมองรวม 6. ขอความเกยวกบ วน เวลา และสถานททจะจดใหมการประชมเพอรบฟงขอคดเหนของ

ประชาชนในทองททจะวางและจดทาผงเมองรวม รวมทงขอความเชญชวนใหประชาชนในทองทดงกลาว มาแสดงขอคดเหนในการประชมทจะจดใหมขนดวย

7. หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการแสดงขอคดเหนของประชาชน การปดประกาศตามรายการดงกลาวใหปดประกาศไวในทเปดเผยเปนระยะเวลาไมนอยกวา

สบหาวน เพอใหประชาชนตรวจดได ณ สถานทดงตอไปน 1. กรมการผงเมอง ทวาการเขตหรอททาการแขวงของกรงเทพมหานคร สาหรบ

กรงเทพมหานคร 2. สานกงานผงเมองจงหวด ทวาการอาเภอ ททาการองคการบรหารสวนทองถน สภา

ตาบล องคการบรหารสวนตาบล และสถานทอน ๆ ในทองททจะวางและจดทาผงเมองรวม สาหรบจงหวดอน

การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

ความตามมาตรา 19 วรรคสอง แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 นอกจากจะกาหนดใหม

การโฆษณาใหประชาชนทราบถงการวางและจดทาผงเมองรวมแลว ยงกาหนดตอไปอกวา “ในการวางและจดทาผงเมองรวมใด ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ

จดใหมการโฆษณาใหประชาชนใหประชาชนทราบ แลวจดการประชมไมนอยกวาหนงครง* เพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนในทองททจะมการวางและจดทาผงเมองรวมนน ในการรบฟงขอคดเหนน

*ความเดมในมาตรา 19 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดใหองคกรผมอานาจในการวางและจด

ทาผงเมองรวมตองจดใหมการประชมไมนอยกวาสองครง ตอมาถกยกเลกโดยมาตรา 3 แหง พ.ร .บ. การผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ.2535 กาหนดใหตองมการประชมไมนอยกวาหนงครง

61

จะกาหนดเฉพาะใหผแทนของประชาชนเขารวมการประชมตามความเหมาะสมกได หลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการโฆษณา การประชม และการแสดงขอคดเหน ใหกาหนดโดยกฎกระทรวง“

กฎหมายไดกาหนดใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมจกตองจดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ในกรณดงตอไปน

1. มการวางและจดทาผงเมองรวมขนในทองทหนงทองทใด 2. เมอองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมเหนสมควรใหมการขยายระยะ

เวลาในการบงคบใชผงเมองรวม** 3. เมอองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมเหนสมควรใหมการแกไขปรบ

ปรงผงเมองรวม ทงนความตามขอ 5 แหง กฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ. 2540) ออกตามความใน

พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดวาจะตองมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตามวน เวลา และสถานทตามทระบไวในประกาศตามขอ 3 แหง กฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ. 2540) ออกตามความใน พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ทงนเปนเวลาภายในสามสบวนนบแตวนปดประกาศ

กฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ. 2540) ออกตามความใน พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518***ไดกาหนดเงอนไขในการประชมไวดงตอไปน

1. การเชญผเขารวมประชม นอกจากจะมการปดประกาศเชญชวนประชาชนทวไปใหเขารวมประชมเพอแสดงขอคดเหนดงทไดกลาวมากอนหนาน ยงมการกาหนดใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมมหนงสอเชญผแทนสมาคม องคการหรอหนวยงานของรฐหรอเอกชนและคณะบคคลอนทเกยวของ ตามทเหนสมควร

2. ผมสทธแสดงขอคดเหน ในการประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม กาหนดใหบคคลตอไปนมสทธในการแสดงขอคดเหน

**โปรดดในภาคผนวก ซงความเดมตามมาตรา 26 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ถกยกเลกโดย

มาตรา 5 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ.2535 และใหใชความใหมแทนดงทอางถงน ***เดมใชกฎกระทรวง (พ.ศ. 2518) ออกตามความใน พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ซงแกไขเพมเตม

โดยกฎกระทรวง ฉบบท 3 (พ.ศ . 2520) ออกตามความใน พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 แตมการใชบงคบมานานแลว และมขอกาหนดไมเหมาะสมและสอดคลองกบมาตรา 19 แหง พ.ร.บ.การผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ. 2535 จงออกกฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ. 2540) ออกตามความใน พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ขนบงคบใชแทน โปรดดในภาคผนวก

62

2.1 เจาของหรอผครอบครองทดนหรออาคาร ซงตงอยในทองททวางและจดทาผงเมองรวม หรอผซงไดรบมอบหมายจากเจาของหรอผครอบครองทดนหรออาคารดงกลาว

2.2 สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกสภาจงหวด สมาชกสภาเทศบาล สมาชกสภาตาบลหรอสมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบล กรรมการสขาภบาลและสมาชกองคการบรหารสวนทองถนอน แหงทองททจะวางและจดทาผงเมองรวม

ทงนกาหนดใหคณะทปรษาผงเมองรวมในทองททจะการวางและจดทาผงเมองรวมเขารวมประชมเพอรบฟงขอคดเหนเกยวกบผงเมอรวมจากบคคลตาง ๆ แลวใหคาปรกษาและความคดเหนแกองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมดวย

3. เนอหาของการแสดงความคดเหน จกตองเปนขอคดเหนทมประเดนเกยวกบการแกปญหาหรอการพฒนาทองททจะวางและจดทาผงเมองรวม

4. ประธานในการประชม กาหนดใหในการประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมแตละครง ให “ผวาราชการจงหวด“ หรอ “ผทผวาราชการจงหวดมอบหมาย“ เปนประธานทประชม ในกรณทเปนการวางและจดทาผงเมองรวมในทองททคาบเกยวตงแตสองจงหวดขนไป ให “ประธานคณะทปรกษาผงเมองรวมทคณะกรรมการผงเมองแตงตงเปนประธานในทประชม“

5. วธการแสดงขอคดเหน กาหนดใหการแสดงขอคดกระทาไดดวยวธการดงตอไปน 5.1 แสดงขอคดเหนดวยวาจา กระทาไดในระหวางการประชม 5.2 แสดงขอคดเหนดวยการทาเปนหนงสอ สามารถกระทาไดทงกอน ระหวาง และ

หลงการประชม ทงนในการแสดงขอคดเหนหลงการประชมจะตองกระทากอนทองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม เสนอแผนผงทวางและจดทาขนนนตอคณะกรรมการผงเมอง*

6. สถานะของขอคดเหน ขอคดเหนจากการประชมทงจากบคคลตามขอ 1 และขอ 2 และคณะทปรกษาผงเมองรวมทไดเขารวมประชม จะถกองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมนาไป “ประกอบการพจารณาวางและจดทาผงเมองรวมหรอทบทวนผงเมองรวมทไดวางและจดทาขนไวแลวกอนทจะนาเสนอคณะกรรมการผงเมองพจารณา“

ขอคดเหนจากการประชมดงกลาวจงมฐานะเปนเพยงขอเสนอแนะ หรอขอมลประกอบการพจารณาในการวางและจดทาผงเมองรวม หรอทบทวนผงเมองรวมทไดจดทาขน ไมมขอกาหนดใดท

*รายละเอยดในการแสดงความคดเหนดวยการทาเปนหนงสอ กาหนดไวในขอ 11 กฎกระทรวง ฉบบท

315 (พ.ศ. 2540) ออกตามความใน พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518

63

ระบใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม รวมถงคณะกรรมการผงเมองจกตองปฏบตตามขอคดเหนจากการประชม การนาขอคดเหนดงกลาวมาใชจงขนอยกบดลยพนจขององคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม และคณะกรรมการผงเมอง สาหรบในกรณการประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาบงคบใชผงเมองรวม ความคดเหนของประชาชนมผลอยางยงตอการขยายระยะเวลาบงคบใชผงเมองรวม ทงนเพราะหากมผใดคดคานกจะมผลใหไมสามารถขยายระยะเวลาบงคบใชผงเมองรวมดงกลาวได** การปรกษาหารอคณะทปรกษาผงเมองรวม มาตรา 21 วรรคหนงและสอง แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ***ไดบญญตวา

“มาตรา 21 เมอมการวางและจดทาผงเมองรวมขนในทองทของจงหวดใด ใหผวาราชการของจงหวดนน แตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวมขนคณะหนงในทองททวางผงเมองรวมนน ประกอบดวย ผแทนองคการบรหารสวนทองถน ผแทนสานกผงเมอง ผแทนสวนราชการตาง ๆ ในทองททวางผงเมองรวมนน และบคคลอนทเหนสมควร มจานวนรวมทงสนไมนอยกวาสบหาคน และไมเกนยสบเอดคน มหนาทใหคาปรกษาและความคดเหนเกยวกบผงเมองรวมทสานกผงเมอง หรอเจาพนกงานทองถนวางและจดทาขน

ในกรณทเปนการวางและจดทาผงเมองรวมขนในทองทคาบเกยวกนตงแตสองจงหวดขนไป ใหคณะกรรมการเปนผแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวม…”

ทงนเพอใหกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมเปนไปอยางถกตองเหมาะสมทสด และบรรลตามวตถประสงคของการผงเมอง กฎหมายจงกาหนดใหมการปรกษาหารอ (Consultation) ตอคณะทปรกษาผงเมองรวม ซงคณะทปรกษาผงเมองรวมจะทาหนาทเปนผพจารณาแผนผงทจดทาขน ตลอดจนใหคาแนะนาอนเปนประโยชนตอการวางและจดทาผงเมองรวม ทงนเพราะคณะบคคลดงกลาว กฎหมายไดบญญตใหประกอบดวยบคคลซงมความรความชานาญในงานสาขาตาง ๆ จาก

**โปรดดในภาคผนวก ตามมาตรา 26 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ซงความเดมถกยกเลกโดย

มาตรา 5 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง (ฉบบท 3) พ.ศ.2535 และใหใชความใหมแทนดงทอางถงน ***มาตรา 21 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ. การผง

เมอง (ฉบบท 3) พ.ศ.2535 และใหใชความใหมแทนดงทอางถงน

64

หนวยงานราชการ องคการบรหารสวนทองถน และบคคลอนทเหนสมควร *นบเปนการทาใหกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมมความสมบรณมากยงขน

อนงเมอพจารณาถงองคประกอบของคณะบคคลทประกอบกนเปนคณะกรรมการผงเมองรวมพบวา มใชจะเปนประโยชนตอการวางและจดทาผงเมองรวมเทานน เพราะเมอผงเมองรวมมผลบงคบใช สวนหนงของคณะทปรกษาผงเมองรวมยงจะมบทบาทในการปฏบตใหเปนไปตามผงเมองรวมทจดทาขน ในฐานะทเปนผปฏบตงานในหนวยงานระดบปฏบตการ หนวยงานทควบคมนโยบาย และเปนผปฏบตงานใกลชดกบประชาชน การทบคคลดงกลาวมารวมตวกนเปนคณะทางานหนงยอมเปนการสรางความเขาใจอนดตอกน และทสาคญสรางความเขาใจอนดตอการวางและจดทาผงเมองรวม กอใหเกดความรวมมอประสานงานกนเปนผลดตอการผงเมองตอไป

การเสนอผงเมองรวมตอคณะกรรมการผงเมอง

มาตรา 22 แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 บญญตวา “มาตรา 22 ผงเมองรวมทสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนวางและจดทาเสรจแลว ให

สานกผงเมองเสนอคณะกรรมการผงเมองพจารณา ในกรณผงเมองรวมทเจาพนกงานทองถนวางและจดทาซงสานกผงเมองมความเหนควรแกไขเปลยนแปลง แตเจาพนกงานทองถนไมเหนพองดวย ใหเสนอความเหนของสานกผงเมอง และเหตผลของเจาพนกงานทองถนทไมเหนพองไปพรอมกนดวย“

เนอความตามบทบญญตดงกลาวมขนเพอใหคณะกรรมการผงเมองไดพจารณาใหความเหนชอบผงเมองรวมทจดทาเสรจแลว และถอเปนการควบคมตรวจสอบการการใชอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมขององคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมอกชนหนง กอนทจะนาผงเมองรวมนนไปปดประกาศใหผมสวนไดเสยไปตรวจด

*การแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวมและการปฏบตหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวม กาหนดไวใน

ระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการแตงตงและปฏบตหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวม พ.ศ. 2540

65

การปดประกาศเชญชวนใหผมสวนไดเสยไปตรวจดแผนผง

พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดใหเมอมการวางและจดทาผงเมองรวมเสรจแลว ใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมไปปดประกาศเชญชวนผมสวนไดเสยไปตรวจด โดยกฎหมายไดเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยสามารถทาคารองขอแกไข เปลยนแปลง หรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวม “ภายในเวลาเกาสบวน“

ดงมเนอความตามบทบญญตในมาตรา 23 * ตอไปน “มาตรา 23 เมอคณะกรรมการผงเมองใหความเหนชอบแลวใหสานกผงเมองหรอเจา

พนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองรวมนน จดใหมการปดประกาศแผนทแสดงเขตของผงเมองรวมไวในทเปดเผย ณ ทวาการเขตหรอททาการแขวงของกรงเทพมหานคร หรอทวาการอาเภอ ททาการขององคการบรหารสวนทองถนและสาธารณะสถานภายในเขตของเมองรวมนนเปนเวลาไมนอยกวาเกาสบวน โดยลงวนททปดประกาศในใบประกาศนนดวย ในใบประกาศดงกลาว ใหมคาประกาศเชญชวนใหผมสวนไดเสยไปตรวจดแผนผงและขอกาหนดของผงเมองรวมได ณ สานกผงเมอง หรอททาการของเจาพนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองรวมนน วธการประกาศใหเปนไปตามระเบยบของกระทรวงมหาดไทย** “

การเสนอคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาคารอง

คารองทผมสวนไดเสยทาขนตอองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม จะถกรวบรวมและนาเสนอตอคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาและดาเนนการตอไป โดย พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดบญญตไวดงน

“มาตรา 24 *หากภายในเกาสบวนนบตงแตวนทปดประกาศดงกลาวในมาตรา 23 ผมสวนไดเสยผใดมหนงสอถงสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองรวมนน รองขอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนน และไมวาสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนจะเหนดวยกบคารองขอนนหรอไมกตาม ใหสานกผง

*ความเดมในมาตรา 23 มาตรา แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ถกยกเลกโดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ.

การผงเมอง ( ฉบบท 2 ) พ.ศ.2525 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวน **โปรดดระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการประกาศเชญชวนใหผมสวนไดเสยไปตรวจดแผนผง

พ.ศ. 2540 *ความเดมในมาตรา 24 มาตรา แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ถกยกเลกโดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ.

การผงเมอง ( ฉบบท 2 ) พ.ศ.2525 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวน

66

เมองหรอเจาพนกงานทองถนแลวแตกรณ เสนอคารองขอนนตอคณะกรรมการผงเมองพรอมดวยความเหนในกรณทเจาพนกงานของทองถนเปนผเสนอใหดาเนนการผานสานกผงเมอง

ในกรณทคณะกรรมการผงเมองเหนชอบดวยกบคารองขอ ใหคณะกรรมการผงเมองสงใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ แกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดดงกลาวในผงเมองรวมนน ถาไมเหนดวย กใหสงยกเลกคารองนน“

อนงในการดาเนนการใหเปนไปตามบทบญญตดงกลาว ไดกาหนดวธการปฏบตไวในระเบยบคณะกรรมการผงเมอง วาดวยการพจารณาคารองขอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวม พ.ศ. 2540 การเสนอผงเมองรวมตอรฐมนตร

ภายหลงจากพนกาหนดเกาสบวนทไดปดประกาศเชญชวนใหผมสวนไดไปตรวจดแผนผง

และทาคารองของแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนน นาคารองขอนนเสนอตอคณะกรรมการผงเมองและมการดาเนนการใหเปนไปตามคาสงของคณะกรรมการผงเมองแลว ใหกรมการผงเมองเสนอผงเมองรวมตอรฐมนตรตอรฐมนตรเพอดาเนนการออกกฎกระทรวงบงคบใชผงเมองรวมนนตอไป ดงความตามบทบญญตในมาตรา 25 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ดงน

“มาตรา 25** หากเมอพนกาหนดเกาสบวนนบตงแตวนปดประกาศดงกลาวในมาตรา 23 ไมมผมสวนไดเสยผใดรองขอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนน หรอมแตคณะกรรมการผงเมองไดสงยกคารองขอนน หรอคณะกรรมการผงเมองไดสงใหแกไขหรอเปลยนแปลง หรอยกเลกขอกาหนดดงกลาว และสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนแลว แตกรณ ไดจดการใหเปนไปตามนนแลว ใหสานกผงเมองเสนอผงเมองรวมตอรฐมนตรเพอดาเนนการออกกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวมนนตอไป“

ตามท พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ไดกาหนดขนตอนตาง ๆ ในการวางและจดทาผงเมองรวมดงทกลาวมาแลวนน มเจตนารมยเพอใหเกดการดาเนนการตามวตถประสงคของการผงเมอง เพอใหกระบวนการวางและจดทาผงเมองมความครบถวนสมบรณมากทสด และเพอใหมการใชอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมเปนไปอยางถกตองเหมาะสม จากบทบญญตทกาหนดใหมการประชมรบฟงความคดเหนจากประชาชน การปรกษาหารอคณะกรรมการผงเมองรวม การใหผม

**ความเดมในมาตรา 25 มาตรา แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ถกยกเลกโดยมาตรา 3 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง (ฉบบท 2) พ.ศ.2525 และใหใชความใหมแทน ดงทพมพไวน

67

สวนไดเสยไปตรวจดแผนผงและมสทธทาคารองขอแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวม และการพจารณากลนกรองของคณะกรรมการผงเมอง ถอเปนการบญญตกฎหมายทใหหลกประกนตอสทธและทรพยสนของราษฎร เปนการปองกนมใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมใชอานาจโดยมชอบดวยกฎหมาย ซงบทบญญตดงกลาวเปนไปตามลกษณะของระบบการควบคมกอนดาเนนการขององคกรฝายปกครอง (โภคน พลกล, 2541: 9) หรอทเรยกวาการควบคมแบบปองกน

3.3.3.3 การบงคบใชผงเมองรวม

ความตามหมวด 4 การบงคบใชผงเมองรวม แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518* ไดบญญตไววา “การบงคบใชผงเมองรวมใหบงคบใชเปนกฎกระทรวง“ และ “หามบคคลใดใชประโยชนทดนผดไปจากทไดกาหนดไวในผงเมองรวมหรอปฏบตการใด ๆ ซงขดกบขอกาหนดของผงเมอรวมนน“ ทงนเพราะผงเมองรวมมฐานะเปน “แผนผง นโยบายและโครงการรวมทงมาตรการควบคมโดยทวไป“ ตามความในมาตรา 4 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 กฎกระทรวงวาดวยการใชบงคบผงเมองรวมมผลบงคบใชไดไมเกน “หาป“ ทกาหนดเชนนกเพอใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต การเจรญเตบโตของเมองและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และเพอใหแผนผงนสามารถตอบสนองไดทนตอการเปลยนแปลงทเกดขน โดยธรรมชาตของมนษย กจกรรม และพนทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา กฎหมายผงเมองบญญตขนดวยความเขาใจในสงดงกลาวจงกาหนดใหการบงใชผงเมองรวมมลกษณะของความยดหยน กลาวคอในระหวางทกฎกระทรวงบงคบใชผงเมองรวมมผลใชบงคบ องคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมสามารถเปลยนแปลง ปรบปรงหรอแกไขผงเมองรวมไดใหเกดความเหมาะสมกบสภาพการณทเปลยนแปลงไปหรอเพอประโยชนแหงรฐ ทงนการใชอานาจดงกลาวจกตองเปนไปตามบทบญญตของกฎหมาย

ทงนเพอเปนการสนองตอบตอการเปลยนแปลงของแตละพนททมการพฒนาและเจรญเตบโตแตกตางกน จงไมอาจใชมาตรฐานเดยวกนได ภายในเวลาหนงปกอนทกฎกระทรวงบงคบใชผงเมองรวมจะหมดอายการบงคบใชองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมจะทาการสารวจการเปลยนแปลงของสภาพการณและสงแวดลอม ในกรณทเหนวาสภาพการณและสงแวดลอมไมมการเปลยนแปลงในสาระสาคญ กาหนดให องคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม จดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในทองทใชบงคบผงเมองรวม และถาไมมผใดคด

* ความเดมในมาตรา 26 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ถกยกเลกโดยมาตรา 5 แหง พ.ร.บ. การผง

เมอง (ฉบบท 3) พ.ศ. 2535 โปรดดในภาคผนวก

68

คานใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม โดยไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการผงเมอง ขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวงบงคบใชผงเมองรวมไดอกหาป แตในกรณทเหนวาสภาพการณและสงแวดลอมเปลยนแปลงในสาระสาคญ กฎหมายกกาหนดใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมดาเนนการแกไขปรบปรงผงเมองรวมใหมความเหมาะสมได

สาหรบกรณทผงเมองรวมนนมสภาพการณและสงแวดลอมเปลยนแปลงในสาระสาคญ แตองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมไมสามารถดาเนนการแกไขปรบปรงผงเมองรวมไดทน ภายในระระเวลาทกฎกระทรวงบงคบใชผงเมองรวมจะหมดอายการบงคบใช กฎหมายบญญตใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม โดยความเหนชอบของคณะกรรมการผงเมอง ขยายระระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวงดงกลาวไดอกสองครง ครงละไมเกนหนงป การทกฎหมายบญญตเชนนกเพอปองกนภาวะสญญากาศของกฎหมายและปองกนการพฒนาทไมเหมาะสมจากผทจองรอโอกาส ทาไหภาพรวมการพฒนาทไดวางแผนไวเสยไป

อนงกฎหมายไมมผลยอนหลง หมายความวากฎกระทรวงการบงคบใชผงเมองรวมจะไมมผลบงคบตอเจาของหรอผครอบครองทไดใชประโยชนมากอนทจะมกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวม ความตามมาตรา 27 วรรคสอง แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดเงอนไขมสาระสาคญระบวา หากเปนการใชประโยชนทดนใน 3 กรณ ตอไปน

1. ถาการใชประโยชนทดนมากอนทจะมกฎกระทรวงใชบงคบนน เปนการใชทไมขดตอกฎกระทรวง เจาของหรอผครองครองกสามารถใชประโยชนทดนตอไปไดตามปกต

2. ถาการใชประโยชนทดนมากอนทจะมกฎกระทรวงใชบงคบนนเปนการใชทไมขดตอกฎกระทรวง แตมใชเปนการใชเพอกจการหลกตามการแบงแยกประเภททดนตามกฎกระทรวง การเปลยนแปลงหรอเพมเตมการใชประโยชนทดนจะตองพจารณาใหเปนไปตามเงอนไขในกฎกระทรวง

3. ถาการใชประโยชนทดนมากอนทจะมกฎกระทรวงใชบงคบนน เปนการใชทขดตอกฎกระทรวง กสามารถใชประโยชนทดนเชนนนตอไปได แตจะขยายเพมเตมใหมากกวาเดมไมได หรอถาการใชประโยชนทดนเชนนนตอไปเปนการขดตอนโยบายของผงเมองรวมในสาระสาคญเกยวกบ

ก. สขลกษณะของประชาชนและสงคม หรอ ข. ความปลอดภยของประชาชนและสงคม หรอ ค. สวสดภาพของประชาชน

69

คณะกรรมการผงเมองอาจกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขเพอใหถอปฏบตตอไป โดยการกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทเจาของหรอผครอบครองทดนจะตองแกไขเปลยนแปลงระงบการใชประโดยชนทดนนน คณะกรรมการจะคานงถงกจการทมการใชประโยชนทดน สภาพของทดนและทรพยสนอนทเกยวกบทเกยวกบทดน การลงทนประโยชนหรอความเดอดรอนราคาญทประชาชนไดรบจากกจการนน ทงนกฎหมายกาหนดใหคณะกรรมเชญเจาของหรอผครอบครองทดนมาแสดงขอเทจจรงและความคดเหนประกอบการพจารณาดวย

อยางไรกตามผทเปนเจาของหรอครอบครองทดนดงกลาวยงไดรบความคมครองสทธจากกฎหมายน โดยเมอไดรบแจงขอกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขขางตนจากคณะกรรมการผงเมอง สามารถยนอทธรณตามความในมาตรา 70 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ทกาหนดใหยนอทธรณไดภายในสามสบวนนบตงแตวนทไดรบหนงสอแจง

3.3.3.4 การมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง จากทไดกลาวมาแลวถงวตถประสงคของการผงเมองและความหมายของผงเมองรวม แสดง

ใหเหนวาผงเมองรวมมความเกยวของโดยตรงกบชวตความเปนอยของประชาชนทงในปจจบนและอนาคต จงมความจาเปนอยางยงทประชาชนในฐานะผไดรบผลกระทบไมวาจะในทางลบหรอทางบวก จกตองไดมโอกาสเขาไปมสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองรวม ซงประชาชนสามารถมสวนรวมไดในหลายขนตอนของการวางและจดทาผงเมองรวม ในรปแบบตางๆ ดงน

1. ประชาชนมสวนรวมโดยการรบทราบขอมลขาวสารเกยวกบการวางและจดทาผงเมองรวม กฎหมายกาหนดไวอยางชดแจงในมาตรา 19 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ใหมการโฆษณาใหประชาชนรบทราบวาจะมการวางและจดทาผงเมองงรวมขนในทองทนน และบญญตถงวธการโฆษณาและขอมลรายละเอยดทจะตองโฆษณษใหประชาชนทราบไวในขอ 2, ขอ3และขอ4 แหงกฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ.2540) ออกตามความใน พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518

ในขอกาหนดตามกฎหมายดงกลาว ประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองไดโดยการ “รบทราบ” และ “ตดตาม” ขอมลขาวสารการวางและจดทาผงเมองรวม ซงนอกจากจะทาใหประชาชนรบรถงความเคลอนไหวของการวางและจดทาผงเมองแลวการตดตามขาวสารดงกลาวยงจะนาไปสการมสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองในขนตอนหรอรปแแบบอนไดอยางถกตองและทนตามเวลาทกาหนด นบเปนการใหความรวมมอแกองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมอง และในขณะเดยวกนกเปนการใชสทธของตนเพอปกปองสทธและทรพยสนของตนและสวนรวมอกดวย

70

2. ประชาชนมสวนรวมโดยการใหขอมลแกเจาพนกงานผงเมอง ตามความในมาตรา 14 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ทกาหนดใหเมอจะวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะในทองทใดจะตราพระราชกฤษฎกาเพอการกาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจเพอการวางผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะขนกได

การตราพระราชกฤษฎกาดงกลาว นอกจากจะใหอานาจแกเจาพนกงานการผงในการสารวจในเขตพนททกาหนดแลว ยงเปนการขอรบทราบขอมลจากประชาชนอกดวย ขนตอนนประชาชนจงสามารถใหขอมล ขอเทจจรง สภาพปญหา รวมถงความเรยกรองตองการแกเจาพนกงาน ซงเจาพนกงานจะนาขอมลทไดไปเปนขอมลเบองตนในการวางและจดทาผงเมองตอไป

3. ประชาชนเขาไปมสวนรวมในการประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง โดยความตามมาตรา 19 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดใหตองจดประชมเพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนในทองททมการวางและจดทาผงเมองไมนอยกวาหนงครง ทงนหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการแสดงขอคดเหนและการจดการประชมกาหนดไวตามความในกฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ.2540) ออกตามความใน พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518

การจดการประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองเปนการเปดโอกาสใหประชาชนทมสทธตามกฎหมายเขารวมรบฟงการดาเนนการวางและจดทาผงเมอง การชแจงขอกาหนดการใชประโยชนทดนตามผงเมองรวม ตลอดจนการพฒนาพนทตามแนวทางของผงเมองรวมทองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมจดทาขน ประชาชนสามารถซกถามและแสดงความคดเหนตอแผนผงไมวาจะเปนไปเพอประโยชนสวนตนหรอประโยชนสวนรวมไดโดยตรง นบเปนโอกาสทดทประชาชนและองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองจะไดแลกเปลยนขอมลระหวางกน ฝายองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมกจะไดนาขอคดเหนของประชาชนไปพจารณาทบทวบแผนผงทไดวางและจดทาไป และทสาคญจะไดสรางความเขาใจรวมกนอนจะนามาซงการยอมรบและปฏบตตามผงเมองเมอผงเมองนนมผลบงคบใช

ในกรณของประชาชนผเสยผลประโยชนเนองมาจากการวางและจดทาผงเมอง การประชมนจะเปนโอกาสใหสามารถซกถามถงเหตผลของการดาเนนการทมผลกระทบตอสทธและทรพยสนของตน รบฟงการตอบขอซกถามจากเจาหนาททเกยวของ ตลอดจนการแสดงเหตผลในการปกปองผลประโยชนแหงตน ซงจะนาไปสการทบทวนแผนผงและใหไดแผนผงทมกระทบสทธและทรพยสนของประชาชนนอยทสด แตเกดประโยชนตอสวนรวมมากทสดตอไป

สาหรบประชาชนผไมสามารถมาเขารวมประชมไดเองตามวนและเวลาทกาหนด กฎหมายกเปดโอกาสใหสงผแทนขาประชมแทนได หรอจะทาความคดเหนเปนหนงสอตอองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองกฎหมายกใหกระทาไดเชนกน

71

4. เมอมการวางและจดทาผงเมองเสรจแลว ความตามมาตรา 23 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 กาหนดใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมนาแผนผงนนไปปดประกาศเชญชวนผมสวนไดเสยไป “ตรวจด” และสามารถ “ทาคารองขอแกไข เปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดการใชทดนของผงเมองรวม”

การมสวนรวมของประชาชนดงกลาวเปนการเปดโอกาสใหประชาชนไปตรวจดแผนผงและหากจะทาคารองขอแกไข เปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมกใหกระทาไดภายในเกาสบวน โดยคารองของประชาชนดงกลาวจะถกรวบรวมและนาเสนอตอคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาและดาเนนการตอไป ถอเปนการแสดงความจานงคของประชาชนในการปกปองสทธและทรพยสนกอนทผงเมองจะมผลบงคบใช

5. กฎกระทรวงใหบงคบใชผงเมองรวมนนโดยหลกการแลวจะไมมผลยอนหลงตอประชาชน

ผเปนเจาของหรอครอบครองทดนทมการใชประโยชนมากอนทจะมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวม นนหมายความวาเจาของหรอผครอบครองทดนสามารถใชประโยชนทดนตอไปได แตถาหากคณะกรรมการผงเมองพจารณาแลวเหนวาการใประโยชนทดนเชนนนตอไปเปนการขดตอนโยบายของผงเมองรวมในสาระสาคญทเกยวกบสขลกษณะ ความปลอดภยของประชาชนและ สวสดภาพของสงคมตามความในมาตรา 27 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 คณะกรรมการผงเมองมอานาจในการกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขใหเจาของหรอ ผครอบครองทดน นนดาเนนการแกไข เปลยนแปลงหรอระงบการใชประโยชนทดนนน

โดยกฎหมายกาหนดใหการใชอานาจของคณะกรรมการผงเมองดงกลาวนน จกตองเชญเจาของหรอผครอบครองทดนมาแสดงขอเทจจรงและความคดเหนประกอบดวย การทกฎหมายกาหนดเชนนเปนการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในฐานะทเปนผถกกระทบซงสทธและทรพยสน ประชาชนสามารถแสดงขอคดเหนและขอเทจจรงใหคณะกรรมการผงเมองพจารณาทจะมการตดสนใจกาหนดใหมการแกไข เปลยนแปลงหรอระงบการใชประโยชนทดนทเปนกรรมสทธหรออยในการครอบครองของตน

เมอคณะกรรมการผงเมองกาหนดกฎเกณฑ วธการและเงอนไขแลว จกตองทาหนงสอแจงใหเจาของหรอผครอบครองทดนทราบ ซงกฎหมายใหสทธแกเจาของหรอผครอบครองทดนนน สามารถอทธรณตอคณะกรรมการอทธรณได และเมอมคาวนจฉยจากคณะกรรมการอทธรณแลว หากผอทธรณไมพอใจในคาวนจฉยยงสามารถยนฟองตอศาลปกครองได ตามเนอความในมาตรา 70 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518

การใหสทธแกประชาชนดงกลาวเปนการใหสทธในการปกปองสทธและทรพยสนของตนภายหลงทมกฎกระทรวงใหใชบงคบบงเมองรวม เปนการมสวนรวมของประชานโดยการเขาไปแสดงขอ

72

คดเหนและขอเทจจรงตอคณะกรรมการผงเมอง การยนอทธรณตอคณะกรรมการอทธรณและการยนฟองตอศาลปกครอง ถอเปนการใหสทธแกประชาชนเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจของรฐ การควบคมและตรวจสอบการใชอานาจรฐ ตามระบบการควบคมกอนการดาเนนการและระบบการควบคมภายหลงการดาเนนการของการกระทาทางปกครอง

ในขอ 1-5 ทกลาวมานน เปนการทกฎหมายใหสทธแกประชาชนใหเขาไปมสวนรวมในการ

วางและจดทาผงเมองไดโดยตรง ประชาชนสามารถจะดาเนนการโดยตวเองหรอจะมอบใหผอนกระทาการแทนเปนการเฉพาะตวกสามารถทาได แตทจะกลาวถงตอไปนเปนการมสวนรวมของประชาชนโดยทางออม โดยเปนการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมผานทางองคกรปกครองทองถน

องคกรปกครองทองถนโดยหลกการแลวจกตองปฏบตงานหรอทาหนาทภายใตเจตจานงคของประชาชนทไดเลอกตงทงฝายนตบญญตและฝายบรหารเขามาเปนกาหนดนโยบายและผบรหารทองถน ดงนนการดาเนนการใด ๆ ขององคกรปกครองทองถนหรอผปฏบตงานในนามขององคกรปกครองทองถนจกตองเปนไปเพอประโยชนของสวนรวม สอดคลองกบความเรยกรองตองการของประชาชนในทองถน และกอใหเกดการพฒนาทองถนในอนาคต ซงการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมผานองคกรปกครองทองถนกระทาไดในชองทางดงตอไปน

1. การเปนคณะทปรกษาผงเมองรวม ซงกฎหมายกาหนดใหสวนหนงเปนผแทนจากองคกร

ปกครองทองถน โดยคณะทปรกษาผงเมองจะทาหนาทใหคาปรกษาหารอแกองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม และรวมรบฟงความคดเหนของบคคลตาง ๆ เกยวกบผงเมองรวมในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนแลวใหคาปรกษาและความคดเหนแกองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม

2. การวางและจดทาผงเมองรวมโดยองคกรปกครองทองถน ซงกฎหมายกาหนดวา เจาพนกงานทองถนจะวางและจดทาผงเมองรวมขนกได ทงนตองไดรบความเหนชอบจาก คณะกรรมการผงเมองเสยกอน การทกฎหมายกาหนดเชนนเปนการกระจายอานาจแกองคกร ปกครองทองถนใหวางและจดทาผงเมองดวยตนเอง โดยจะกอใหเกดผลดในแงทวาองคกร ปกครองทองถนมทมาจากประชาชน ตองปฏบตหนาทโดยรบผดชอบตอปะชาชน และองคกร ปกครองทองถนนนมความใกลชดกบประชาชนและพนทยอมทราบถงศกยภาพ สภาพปญหา ขอจากด และความตองการของประชาชนในดานตาง ๆ เปนอยางด ดงนนการวางและจดทาผงเมองโดยองคกรปกครองทองถนยอมจะกอใหเกดประโยชนแกพนทโดยรวมบรรลตามวตถประสงคของการผงเมอง

73

อยางไรกตาม ทกลาวมาทงหมดนตงอยบนพนฐานของการทองคกรปกครองทองถนและ

หนวยงานของรฐอนทเกยวของปฎบตงานตามหลกการของแนวคดธรรมรฐ (Good Governance) และประชาชนกมความกระตอรอรนทจะมสวนรวมในกจการตาง ๆ ของรฐ เปนการมสวนรวมอยางมเหตผล สมาเสมอและตอเนอง จงจะกอใหเกดภาพรวมการพฒนาตามวตถประสงคของการผงเมอง

3.4 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

กอนทจะกลาวถงการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองโดยวธการประชมรบฟง

ความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม จะขอกลาวถงการใชอานาจในการวางผงเมอง โดยเอกบญ วงศสวสดกล (2538: 27–32) กลาวถงหลกการใชอานาจในการวางผงเมองวา เนองจากเรองของการผงเมองนนไมวาจะเปนการวางและจดทาผงเมองเพอแกไขเมองเกา หรอวางผงเมองใหมกตาม วตถประสงคทสาคญกคอ การประสานประโยชนมหาชน (Public Interest) และประโยชนสวนตว (Private Interest) ในการใชทดน (Land use) โดยพยายามแกขอขดแยง และขอเสยหายตาง ๆ อนพงจะเกดขนจากการใชประโยชนทดนใหไดผลด โดยวางโครงการการใชประโยชนทดนทงในปจจบนและอนาคต ใหกลมกลนเปนอนหนงอนเดยวกน เหนไดวาเรองของการผงเมองเปนเรองทมความยดหยนอยมาก ทาใหฝายนตบญญตไมสามารถตรากฎหมายใหละเอยดในทกเรองได องคกรผมอานาจวางและจดทาผงเมองจงผกพนกบกฎหมายแยางยดหยนดวย หรอกลาวอกนยหนงองคกรผมอานาจดลพนจ (Discretion) ในการวางและจดทาผงเมอง ซงเมอพจารณา พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 แลว จะเหนไดวากฎหมายไดใหอานาจแกองคกรผมอานาจในการวาง และจดทาผงเมองไวกวางขวางพอสมควร ทาใหองคกรผมอานาจมดลพนจในการวางและจดทาผงเมองซงกเปนเรองทอนตรายไมนอย เพราะการใหอานาจดลดลพนจนอาจนาไปสการใชอานาจตามอาเภอใจ (Abitrarypower) หรอการใชอานาจในทางทผด (Abuse of power ) อนอาจกระทบตอสทธตาง ๆ ของราษฎรได

ในการใชอานาจดลยพนจขององคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองนอกจากจะตองใชอานาจอยางแทจรง โดยใชอานาจวางและจดทาผงเมองรวมดวยการพจารณาดวยวจารณญาน ดวยความเหมาะสมตามความมงหมายทกฎหมายใหอานาจ แลวยงจะตองใชอานาจอยางมเหตผล (Reasonable) ดวย กลาวคอ การใชอานาจใหเปนไปตามหลกแหงความไดสดสวน (Principle of propertionality) เพอใหการจากดสทธเสรภาพของราษฎรเปนไปเพยงเทาทจาเปน ตอการรกษาไวซงประโยชนมหาชน ซงหลกแหงความไดสดสวนนมสาระสาคญประกอบดวยหลกเกณฑยอย 3 หลก คอ

74

1. หลกแหงความเหมาะสม (Principle of Suitability) เปนหลกทบงคบใหองคกรฝายปกครอง (องคกรผมอานาจตามกฎหมายทจะสามารถกระทาการใด ๆ อนมผลกระทบกระเทอนตอสทธตาง ๆ ของราษฎรได) ใชดลพนจเลอกกระทาการทอยในวสยจะทาใหเจตนารมยของกฎหมายฉบบน ใหอานาจเปนจรงไดในทางปฏบต การกระทาการใดซงอาจทาใหเจตนารมย หรอความมงหมายของกฎหมายฉบบทใหอานาจปรากฎเปนจรงขนมาไดยอมเปนการกระทาทไมชอบ

2. หลกแหงความจาเปน (Principle of Necessity) หมายความวาบรรดาการกระทาหลาย ๆ การกระทาซงลวนแลวแตสามารถดาเนนการใหเปนไปตามเจตนารมยของกฎหมาย ทใหอานาจไดอยางมประสทธภาพดวยกน องคกรฝายปกครองจะตองใชดลพนจเลอกการกระทาทมผลกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของราษฎรนอยทสด

3. หลกแหงความไดสดสวนในความหมายอยางแคบ (Principle of propertionality in the narrow sense) เปนหลกทเรยกรองใหกระทาการโดยอยในภาวะสมดล กลาวคอ ประโยชนทไดรบจากการดาเนนการใหเปนไปตามคาสง หรอมาตรการนนจะตองไมนอยกวาความเสยหายทจะเกดขนจากการบงคบใหเปนไปตามคาสง หรอมาตรการนนนนคอ องคกรฝายปกครองจะตองชงนาหนก ผลไดผลและผลเสย และเลอกเอาคาสงทเหมาะสมทสด

จากขางตนเหนไดวา การใชอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม เปนการใชอานาจทมผลกระทบกระเทอนตอสทธตาง ๆ ของราษฎรอยางมาก ดงนนเพอใหการใชอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมเปนไปอยางมประสทธภาพ และเปนการประกนสทธตาง ๆ ของราษฎรไมใหตองถกกระเทอนเกนกวาเหตจาเปนทจะรกษาไวซงประโยชนมาหาชน จาเปนอยางยงทองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมจะตองคานงถงเจตนารมยของกฎหมายการผงเมอง และใชอานาจตามหลกแหงความไดสดสวนดงกลาวขางตน

ดงนนเพอเปนการประสทธของราษฎร และใหการวางและจดทาผงเมองรวมนนเปนไปเพอประโยชนสวนรวม และสอดคลองกบความตองการของประชาชนผตองอยภายใตการบงคบใชผงเมองรวมนน ในการวางและจดทาผงเมองรวมจงไดนาการมสวนรวมของประชาชนทงในทางตรงและทางออม เขามาเปนสวนสาคญในกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม สาหรบการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาเมอง กองเผยแพรและประชาสมพนธ กรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทยเองกไดเสนอแนวทางแกประชาชน วาควรมสวนรวมอยางไรในการวางและจดทาผงเมองรวม โดยเสนอไวดงตอไปน

75

1. เมอจะมการวางผงเมองรวม ณ ทองทใด ตามกฎหมายระบใหตองมการปดประกาศ เพอแจงใหประชาชนไดทราบขาว จะมการวางและจดทาผงเมอง ณ ทองทนน ประชาชนในทองทดงกลาวสามารถมสวนรวมในการดาเนนการได โดยการใหขอมลและแสดงความคดเหนทเปนประโยชนตอการวางและจดทาผง

2. ในระหวางการวางผง ซงจะตองมการสารวจเกบขอมล วเคราะห วจย เจาหนาทผวางผงจะเขาพบคณะทปรกษาผงเมองรวม ซงมผวาราชการจงหวดเปนประธาน ประกอบดวยผแทนองคกรปกครองทองถน ผแทนสวนราชการตาง ๆ และบคคลอนๆ ซงถอวาคอสวนหนงของตวแทนประชาชน เพอของทราบแนวนโยบายและความตองการของทองถน

3. เมอวางผงเบองตนแลวกจะตองนาผงนนไปปดประกาศ และประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชนไมนอยกวา 1 ครง ประชาชนสามารถมสวนรวมในการดาเนนการชวงนได โดยการเขารวมประชมเพอรบฟงและแสดงความคดเหน หรอใหขอมลเพมเตม ผวางผงกจะนาความคดเหนและความตองการตาง ๆ นนไปประมวลกบหลกวชาการเพอพจารณรจดวางผงเมองใหเหมาะสมกบสภาพทองถนและความตองการของชมชนนน ๆ

4. เมอวางผงเสรจสมบรณแลวกจะนาผงเสนอใหคณะกรรมการผงเมอง ซงมปลดกระทรวงมหาดไทยเปนประธานพจารณาใหความเหนชอบ เมอผงไดรบความเหนชอบแลวจะตองนาผงไปปดประกาศในทองทททาการวางผง เปนเวลาไมนอยกวา 90 วน เพอใหประชาชนผมสวนไดเสยสามารถรองขอแกไข หรอเปลยนแปลง หรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองนนๆ โดยทาเปนหนงสอถงกรมการผงเมอง หรอเจาพนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองนนๆ

จากขอเสนอของกรมการผงเมองขางตนเหนไดวาเปนไปตามความในบทบญญตในหมวด 3 การวางและจดทาผงเมองรวม แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ทไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองรวม โดยในการศกษาครงนจะเปนการศกษาถงการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ในการวางและจดทาผงเมองรวม ซงไดบญญตไวในมาตรา 19 วรรค 2 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ความวา "... ในการวางและจดทาผงเมองรวมใด ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนแลวแตกรณ จดใหมการโฆษณาใหประชาชนทราบ แลวจดการประชมไมนอยกวาหนงครง เพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนในทองททจะมการวางและจดทาผงเมองรวมนน ในการรบฟงขอคดเหนนจะกาหนดเฉพาะใหผแทนของประชาชน เขารวมการประชมตามความเหมาะสมกได..." การกาหนดใหมการประชมเพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนนน ถอเปนมาตรการในการคมครองสทธของประชาชน ใหพนจากการใชอานาจตามอาเภอใจขององคกรฝายปกครองในเชงปองกน

76

โดยประยร กาญจนดล (2538: 34) ไดใหความหมายของฝายปกครอง (The Administration) หมายถง หนวยงานและเจาหนาทของรฐทงปวง ซงมอานาจหนาทจดทาบรการสาธารณะ อนมลกษณะเปนราชการบรการ กลาวคอ หมายความถงหนวยงานและเจาหนาทของราชการบรหารสวนกลาง ราชการบรหารสวนภมภาค และราชการสวนทองถนทงหมด

ใหนยามของ "การกระทาในทางปกครอง" (Acte Administratif) ไววา “สามารถนยามไดสองวธ คอโดยพจารณาถงลกษณะของการกระทาในทางปกครองนน ๆ วธหนงและโดยพจารณาวาการกระทานนๆ มาจากองคกรฝายปกครองใดอกวธหนง

ตามวธแรกซงเปนการนยามตามรปลกษณะของการกระทา การกระทาในทางปกครองหมายความวา การกระทาทกอใหเกดสถานภาพ ตามกฎหมายแกเอกชน ไมวาจะเปนประโยชนหรอจะทาใหเกดภาระหนาทแกเอกชนมอยใตการปกครอง

ตามวธทสอง การกระทาในทางปกครอง หมายความวาการกระทาตาง ๆ ทมาจากเจาหนาทฝายปกครอง ซงมอานาจหนาทตามกฎหมายใหจดทาบรการสาธารณะ เพอทจะปฏบตการใหเปนไปตามอานาจหนาทของตน"

และไดนยามความหมายของ "บรการสาธารณะ" (Public Service) ไววาหมายถง "กจการทอยในความอานวยการ หรอในความควบคมของฝายปกครองทจดทาเพอตองการสวนรวมของประชาชน"

จากนยามความหมายของคาดงกลาวขางตน เหนไดวา การดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวมของกรมการผงเมอง หรอองคกรปกครองทองถนแลวแตกรณนนถอเปนการกระทาทางปกครอง และเปนการดาเนนการตามทกฎหมายไดใหอานาจไว และจากทไดกลาวไวในสวนทแลวไดกลาวไววาในการวางผงเมองนนเกยวของกบเหตปจจยตาง ๆ มากมาย ดงนนเพอใหการดาเนนการทางผงเมองเปนไปอยางมประสทธภาพจงไดกาหนดกฎหมายใหมลกษณะยดหยน เปดโอกาสใหมการใชอานาจดลพนจได ซงการใชอานาจดลยพนจขององคกร ผมอานาจหนาทในการวางและจดทาผงเมองนจาเปนทจะตองมการควบคมและตรวจสอบการใชอานาจเพอมใหเปนการใชอานาจโดยมชอบ โดยการควบคมและตรวจสอบการการกระทาในทางปกครองนนแยกไดเปน 2 ระบบใหญ ๆ คอ 1. ระบบการควบคมกอนการดาเนนการ และ

2. ระบบการควบคมภายหลงการดาเนนการ ซงในการศกษาครงน จะเปนการศกษาในกรณการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน

ในการวางและจดทาผงเมองรวมซงเปนขนตอนทกฎหมายเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนในการวางและจดทาผง และเปนการควบคมตรวจสอบกอนทผงเมองรวมนนจะมผลบงคบใช ดงนนจงขอกลาวตอไปถงรายละเอยดของระบบการควบคมกอนการดาเนนการ

77

โภคน พลกล (2540: 9–10) ไดกลาวถงระบบการควบคมกอนการดาเนนการขององคกรฝายปกครองวามอย 2 วธการใหญ คอ

1. การควบคมโดยการสงเรองทจะดาเนนการไปใหองคกรทปรกษาพจารณาใหความเหนชอบเสยกอน ซงในการดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวม มขนตอนตาม พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 ทกาหนดใหมองคกรทปรกษา คอ คณะทปรกษาผงเมองรวม และคณะกรรมการผงเมอง

2. การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการเตรยมการ กอนการดาเนนการ โดยสามารถแยกไดเปน 3 กรณ ตามจานวนของประชาชนทเกยวของ กลาวคอ

1) ถาเรองทจะดาเนนการนนเกยวของกบประชากรเพยงไมกราย กจะใชกระบวนการทเปดโอกาสใหประชาชนรายทเกยวของโดยตรงไดมโอกาสรบทราบและโตแยงคดคานการดาเนนการนนได

2) ถาเรองทจะดาเนนการนนเกยวของกบประชาชนบางกลมบางประเภท กจะใชกระบวนการปรกษาหารอ ตวแทนของประชาชนกลมนนหรอประเภทนน

3) ถาเรองทจะดาเนนการนนเกยวของกบประชาชนในวงกวางขน กจะใชกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนทเกยวของ

ในทน โภคน พลกล ไดอธบายตอไปอกวากระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนนนยงแบงไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ

1) กระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนเกยวกบรางพระราชบญญต กฎ ระเบยบตาง ๆ ของฝายบรหาร กระบวนการนใชอยในประเทศสหรฐอเมรกา นอรเวย และสเปน

2) กระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนเกยวกบโครงการของฝายบรหารทมผลกระทบตอประชาชน เชน การวางผงเมอง การเวนคนอสงหารมทรพย กระบวนการนใชอยในประเทศฝรงเศส

3) กระบวนการไตสวนสาธารณะในเรองทยงมความเขาใจไมตรงกน หรอมความคดเหนทแตกตางกนระหวางประชาชนกลมตาง ๆ หรอระหวางประชาชนกบองคกร เจาหนาทของฝายบรหาร กระบวนการนใชอยในประเทศสหรฐอเมรกา และสหราชอาณาจกร

กระบวนการรบฟงความคดเหนของประชนนามาใชในการเมองและการบรหารราชการแผนดนชองไทย โดยใชในคาภาษาไทยวา "การไตสวนสาธารณะ" บาง "กระบวนการรบฟงทางมหาชน" บาง "การประชาพจารณ" บาง ทงนเปนการแปลมาจาก "Public Hearing" และ "Public Inquiry" ซงเปนกระบวนการทใชอยในตางประเทศ ดงนนเพอใหเกดความเขาใจตอกระบวนการและ

78

ความหมายของคาดงกลาวทใชในตางประเทศ ในการน โภคน พลกล (2540: 11–12) ไดอธบายไว ดงตอไปน

"Public Hearing" ในประเทศสหรฐอเมรกา "Public Hearing" เปนคาศพททใชอยในสหรฐอเมรกา คาวา "Hearing" นนโดยทวไปใน

ทางกฎหมาย หมายถง การนงพจารณาคดซงใชในกระบวนการพจารณาของศาลหรอองคกรในระดบทคลายคลงกน

คาวา "Public Hearing" นนแตเดมหมายถง การพจารณาโดยเปดเผยของศาลใหสาธารณชนไดรบร ตอมาไดมการนาคานมาใชกบการดาเนนงานของฝายบรหารโดยหมายถง การนงพจารณาหลกฐานโดยเปดเผยและมกระบวนการทเครงครดอยางศาลเทานน จากนนกไดมการนาคานมาใชกบกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนดวย

"Public Hearing" เปนรปแบบหนงของกระบวนการทใหประชาชนมสวนรวมแสดงความคดเหนกอนการออกกฎ คาสงหรอการตดสนใจของฝายบรหารในปญหาสาคญๆ ทมผลกระทบตอสทธของบคคลตาง ๆ ซงเปนกระบวนการทใชอยในประเทศสหรฐอเมรกา

"Public Inquiry" ในประเทศฝรงเศส

แตเดมประเทศฝรงเศสใหความสาคญกบระบบการควบคมภายหลงการดาเนนการ มากวา

ระบบควบคมกอนการดาเนนการ แตในระยะหลงประเทศฝรงเศสกหนมาใหความสาคญกบระบบการควบคมกอนการดาเนนการมากขน โดยมการนาระบบการไตสวนสาธารณะ "Enquete Publique" หรอ "Public Inquiry" มาใชในบางกรณ เชน มการตรากฎหมายวาดวยการคมครองสงแวดลอมใหมการไตสวนสาธารณะ ค.ศ.1983 ขนใชบงคบ "กจการ" ทอาจสงผลกระทบสาคญตอสงแวดลอม ไมวาจะเปนการดาเนนการโดยรฐหรอเอกชนกตาม ทงนตามทจะไดมการตรากฤษฎกากาหนด "กจการ" ดงกลาวอกขนหนง โดยผทประสงคจะดาเนนกจการดงกลาวจะตองจดใหมการไตสวนสาธารณะเสยกอน จงจะไดรบอนญาตใหดาเนนกจการดงกลาวได

"Public Inquiry" ในประเทศสหราชอาณาจกร "Public Inquiry" เปนคาศพททใชอยในกฎหมายขององกฤษ ซงมการแปลออกมาเปนภาษา

ไทยวา "การไตสวนสาธารณะ" บาง "การรบฟงทางมหาชน" บาง "การสอบสวนโดยเปดเผย" บาง

79

"Public Inquiry" หมายถง มาตรฐานการปกครองทเปดโอกาสใหผทถกระทบหรอเสยหายในเรองนนๆ ไดมโอกาสแสดงความคดเหนหรอโตแยงคดคาน กอนทฝายบรหารจะออกกฎหรอมคาสงในเรองนนๆ โดยใหองคกรหรอบคคลทมความเปนอสระเปนผดาเนนการรบฟงความคดเหนนน

กระบวนการนมขอดคอ กระบวนการนทาใหฝายบรหารไดรบทราบขอมลตาง ๆ อยางเตมท และเปดโอกาสใหผทเกยวของไดเสนอขอมลและแสดงความคดเหนโตแยงกนอยางเตมท อนจะทาใหการตดสนใจในเรองนนอยบนพนฐานของขอมลทสมบรณทสด แตกมขอเสยคอความลาชาในการดาเนนการ และตองเสยคาใชจายในการดาเนนการรบฟงความคดเหนคอนขางมาก ในการศกษาของสมาล องตระกลไทย (2533) เปนการศกษาในเชงนตศาสตร โดยใชคาวา "Public Inquiry" และใชคาภาษาไทยวา "กระบวนการรบฟงทางมหาชน" ไดศกษาถงกระบวนการรบฟงทางมหาชนในสหราชอาณาจกร ผลการศกษาพบวามพฒนาการมาจากกระบวนการขององคกรฝายนตบญญตทใหประชาชนผถกกระทบสทธเขาไปมสวนรวมแสดงความคดเหนคดคานในรฐสภา แตเนองจากปญหาความลาชาในงบประมาณมาก และภาระทเพมขนของฝายบรหาร ทาใหรฐสภามอบหนาทในการกลนกรอง และพจารณาความจาเปนในการลวงลาเขาไปในดนแดนเสร ภาพของประชาชนแกองคกรเจาหนาทฝายปกครอง โดยบางกรณรฐสภาบญญตใหฝายปกครองมหนาทตองดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน แตบางกรณบญญตใหฝายปกครองมดลยพนจในการดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน ซงพระราชบญญตทบญญตใหฝายปกครองตองหรออาจจะดาเนนการรบฟงทางมหาชนปรากฎอยมากมาย เชน บทบญญตเกยวกบการเวนคนอสงหารมทรพย บทบญญตเกยวกบการวางผงเมอง บทบญญตเกยวกบการคมนาคม และบทบญญตเกยวกบเทคโนโลยและการพลงงาน

จากการศกษาของสมาล องตระกลไทย ถงกระบวนการรบฟงทางมหาชนของประเทศองกฤษ พบวาสามารถแยกประเภทของการรบฟงทางมหาชนได ดงน

ประเภทของกระบวนการรบฟงทางมหาชน

ประการแรก พจารณาจากกฎหมายทบญญตใหดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน 1. กฎหมายไมไดบญญตไว (Non – Statutory Inquires) กลาวคอ เจาหนาทดาเนน

กระบวนการรบฟงทางมหาชน โดยไมมบทบญญตใด ๆ บญญตใหกระทา แตเพอใหการตดสนใจของตนตงอยบนขอมลทรอบดาน สงเสรมระบอบประชาธปไตย บรรเทาความขดแยง สรางการยอมรบ และปฏบตตามกอใหเกดการปกครองทด

2. กฎหมายกาหนดไว (Statutory Inquires) กลาวคอ รฐสภาใหเจาหนาทอาจจะหรอตองดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชนกอนกระทาการใด ๆ

80

ประการทสอง พจารณาจากหนาทตามกฎหมายของเจาหนาททดาเนนกระบวนการรบฟง

ทางมหาชน 1. การบงคบใหดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน (Mansatory Inquires) กลาวคอ

เจาหนาทตองดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชนกอนกระทาการใด ๆ โดยปกตรฐสภาบญญตใหเจาหนาทมหนาทเมอกระทาการกระทบสทธในทรพยสนของมหาชน เชน การเวนคนทดนเพอประโยชนในดานตาง ๆ การวางและจดทาผงเมอง หรอการประกาศเขตเมองใหม เจาหนาทตองดาเนนการตามขนตอนรายละเอยดทกาหนดไว

2. การใหดลพนจดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน (Discretionary Inquires) กลาวคอ รฐสภาไดดลพนจแกเจาหนาทในการดาเนนกระบวนการ เพอใหเกดความเหมาะสมแกกรณ เพราะบางกรณความขดแยงไมมาก ไมยงยาก ไมจาเปนตองเสยเวลาและสนเปลองคาใชจายเพอรบฟงคาคดคาน

สาหรบ พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. 2518 นนนบเปนกฎหมายฉบบแรก ๆ ของไทยทนาระบบควบคมกอนการดาเนนการมาใช โดยการกาหนดใหตองมการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนไมนอยกวา 2 ครง แกไขในป พ.ศ. 2535 ใหตองมการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนไมนอยกวา 1ครง กอนทจะออกผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ ถอเปนการนาหลกการของ Public Hearing และ Public Inquiry มาใชในการวางและจดทาผงเมอง

Public Hearing และ Public Inquiry ถกนามาใชในคาภาษาไทยหลายคาดงไดกลาวมาแลว ดงนนเพอปองกนความสบสนจงขอยดตาม ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนโดยวธประชาพจารณ พ.ศ. 2539 ใชคาวา "ประชาพจารณ" ในการศกษาครงน และในลาดบตอไปจะขอกลาวถงหลกการของประชาพจารณ ซงจะทาใหเหนถงองคประกอบทตองมอยในกระบวนการประชาพจารณ ซงไดมผศกษาไว ดงตอไปน แกวสรร อตโพธ (2543: 24–27) กลาวหลกการของการประชาพจารณไววา "มาตรการทจะไดชอวาเปนการประชาพจารณนน จะตองมลกษณะสาคญสองสวนประกอบกน คอ

81

1. จะตองเกดขนกอนการตดสนใจของผมอานาจ

องคประกอบภายนอก 2. ขอสรปจาการไตสวน มฐานะเปนเพยงขอเสนอให ผมอานาจวนจฉยเทานน

3. การรบฟงตองมลกษณะเปนการไตสวน คอเปน ไปโดย เทยงตรง เปดเผย และยตธรรม

องคประกอบภายนอก 4. มฐานะเปน “สทธ” ของผเสยหาย ทบงคบตาม สทธไดโดยกระบวนการยตธรรม

องคประกอบภายนอก คอลกษณะทแสดงวามการ "รบฟง" เกดขนเทานน ไดแก 1. การรบฟงนน จะตองเกดขนกอนการตดสนใจของผมอานาจ หากไดมการตดสนใจไป

กอนหนานนแลว กไมใชการรบฟง จะมคาเปนเพยง "การประชาสมพนธ" คอชแจงทาความเขาใจเปนหลก ตวผสนใจเขารวมจะมฐานะเปนเพยงผถกระทา เปนเปาหมายทตอง "ทาใหเขาใจ ทาใหเชอถอ ยอมรบการตดสนใจนน" แมอาจจะเปดโอกาสใหซกถามแสดงความคดเหนไดกวางขวางสกเพยงใดกไมมความหมาย เนองจากการตดสนใจไดเกดขนแลว ลลวงไปแลว

2. นอกจากจะตองแยกการรบฟงออกจากการประชาสมพนธใหไดแลว กตองแยกการรบฟงออกจาก "การลงประชามต" อกดวย เพราะการรบฟงนนไมใชการขอประชามต แตเปนการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจเทานน ขอสรปหรอความเหนใด ๆ ทไดมาจะมคาเปนเพยงขอเสนอใหพจารณาทงสน

องคประกอบภายใน เพอใหเขาใจในเนอแทความเปนจรงของการประชาพจารณ ไมปะปนกบมาตรการ "รบฟง" อนใด องคประกอบภายในจะไดบอกถงการรบฟงทจะถอเปนการประชาพจารณไดนน จะตองมลกษณะจากความเชอในทางกฎหมายประกอบอยดวย กลาวคอ

1. การรบฟงนนจะตองมลกษณะเปนการไตสวนทวนความ เปนไปโดยเทยงตรง เปดเผย และยตธรรม "เทยงตรง" หมายถง ตวกรรมการรบฟงทจะตองเปนอสระ ไมอยใตอานาจทจะถกสงการใหกระทาเชนนน เชนน โดยฝายใดทเกยวของ นอกจากนจะตองเปนกลางคอ ไมมสวนไดสวนเสยใดในปญหาทไตสวนนน

82

"เปดเผย" การรบรของสาธารณชนคนทวไป ซงขอโตแยง ความคดความเหนทหลากหลาย อนเกดขนในการไตสวนนน ถอเปนหลกประกนทจะทาใหทกฝายทเกยวของตองใชเหตผลใชความจรงมาสนบสนนการตดสนใจของตน ขอกาหนดในความเปดเผยนจะครอบคลมถงการประกาศเวลาและสถานทไตสวนลวงหนา การไมจากดสทธการเขาฟงหรอถายทอ การจดสถานททเอออานวยตอการเขาถง รวมตลอดถงขอกาหนดใหความเหนของคณะกรรมการไตสวนและผชขาดตองใหเหตผล และเปดเผยใหทราบทวกน "ยตธรรม" ในสวนนจะเนนไปในทาง "สทธ" ทจะตอสคดของผเสยหายทเมอจะตองเสยหาย เพอโครงการทอางวาเปน "สาธารณประโยชน" แลวเขากควรไดมโอกาสรบรเขาถงเหตผลและหลกฐานของทางการโดยเตมท มโอกาสซกถามพยานผเชยวชาญ นาพยานของตนความคดเหนของตนเขาสกระบวนการไตสวน ตวกระบวนการเองกตองมสานวนพจารณาเปนหลกฐาน การตดสนใจของกรรมการ และผมอานาจตองอยในประเดนทไตสวน ตองวนจฉยขอเทจจรงจากพยานหลกฐานในสานวน ตองใหเหตผลทเหนไดชดแจงวา เปนเหตผลทไดมาจากกระแสพยาน หลกฐาน ความคดเหน อนปรากฎในการไตสวนไดอยางไร เขาลกษณะเปนการชขาดตดสนความตามพยานหลกฐานและกระแสของเหตผลในทสด

2. การรบฟงตองมฐานะเปน "สทธ" ของผเสยหาย ทสามารถบงคบตามสทธไดโดยกระบวนการยตธรรม หมายความวา เปดเผยและยตธรรมเชนทลาดบมากด ผเสยหายยอมมสทธทจะนาคดขนฟองรองตอศาลในคดปกครอง เพอวนจฉยถงความผดพลาดนนได หากยงไมมการรบรองใหสทธอนบงคบไดเชนน มาตรการประชาพจารณกจะมคาเปนเพยงระเบยบปฏบตราชการ ทใชเปนฐานรองเรยนเรยกรองไดกแตภายในบรหาร หรอหยบยกขนตาหนตเตยนในทางการเมองกนเทานนเอง และในการน สมาล องตระกลไทย (2533, 80 – 81) กไดกลาวไววา โดยทวไปการประชาพจารณควรมหลกกฎหมาย ดงตอไปน

(1) "หลกการรบฟง" เจาหนาทผดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน ตองแจงใหประชาชนผถกกระทบสทธทราบถงขอเทจจรงตาง ๆ ทเกยวของ วธการแจงขนอยกบความเหมาะสม แตตองคานงถงการรบร และตองแจงลวงหนากอนการรบฟงเปนเวลานานพอสมควร เพอใหมเวลาเตรยมตวอยางเพยงพอในการแสดงขอคดเหน เสนอพยานหลกฐานสนบสนนขอคดเหนของตน รวมทงใหสทธในการเพมเตม เปลยนแปลงและแกไขขอเทจจรง พยานหลกฐานตาง ๆ

(2) "หลกการขอตรวจดเอกสาร" ประชาชนผถกระทบสทธมสทธทจะขอตรวจดพยานหลกฐานตาง ๆ ทเสนอในระหวางดาเนนการะบวนการรบฟงทางมหาชน รวมถงสทธในการขอสาเนาเอกสาร

83

(3) "หลกความไมมสวนไดเสย" เจาหนาทผดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชนตองไมมสวนไดเสยเกยวกบกรณทดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน

(4) "หนาทในการใหขอมลและคาแนะนา" เจาหนาทผดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชนมหนาทกระทาการในฐานะผชวยของประชาชนผถกระทบสทธในการแสดงขอคดคานตางๆ

(5) "หลกการพสจนความจรง" เจาหนาทผดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน มหนาทเสาะแสวงหาขอเทจจรงตาง ๆ ทเกยวของเพอทจะไดรบขอมลทสมบรณและเปนจรง นาไปสการตดสนใจทถกตอง

(6) "หลกการพจารณาดวยวาจาและเปดเผย" เจาหนาทผดาเนนกระบวนการรบฟงทางมหาชน ตองรบฟงขอเทจจรง พยานหลกฐานตาง ๆ ดวยวาจาและดาเนนการรบฟงโดยเปดเผย

(7) "หลกการใชเหตผล" เจาหนาทผวนจฉยสงการตองแจงใหประชาชนผถกกระทบสทธทราบถงเหตผลของการตดสนใจเกยวกบกรณดงกลาว เพอประโยชนในการอทธรณตอเจาหนาทระดบสงหรอฟองรองตอศาลตอไป

อยางไรกตามการรบฟงความคดเหนโดยวธประชาพจารณนน โดยตวของมนเองกมขอบกพรองอนจาเปนทจะตองคานงถง เพอนาวธการนไปใช ซง Jean Master (1984: 7-8) ไดกลาวถงขอผดพลาดทอาจเกดขนในขณะททาการประชาพจารณ ไวอยางนาสนใจ ดงน

1. การประชาพจารณอาจกอใหเกดขอผดพลาดในการนาเสนอขอมลในบางครงการประชาพจารณกลายเปนการระบายอารมณระหวางผเขารวมการประชาพจารณ บางครงมการบดเบอนขอมล บางครงกออกนอกประเดน ทาใหฝายตาง ๆ ไมไดรบขอมลทถกตองตามความเปนจรง

2. การประชาพจารณอาจนามาซงการเผชญหนา เปนการเผชญหนาระหวางฝายทเหนดวยกบฝายทไมเหนดวย การเผชญหนาดงกลาวอาจกอใหเกดความขดแยงและความรนแรงได

3. การประชาพจารณไมไดแสดงถงความคดเหนของคนทวไป การประชาพจารณไมสามารถยนยนไดวาความคดเหนทไดรบในขณะทมการประชาพจารณนน จะเปนความคดเหนของคนสวนใหญ เปนความคดเหนทไดรบความเหนพองตองกน ทงนเพราะผเขารวมในการทาประชาพจารณอาจเปนฝายไมเหนดวย หรอฝายทเหนดวยฝายหนงฝายใด หรออาจเปนแตเพยงเสยงสวนนอยของผไดรบผลกระทบหรอผมสวนไดเสย ซงไมอาจถอเปนตวแทนทแสดงถงความคดเหนทไดรบการยอมรบทวไปได

84

ในทานองเดยวกน Jame L. Creighton (วนชย วฒนศพท แปล, 2543: 183–184) ไดแสดงทศนะตอการประชาพจารณทเกดขนในสหรฐอเมรกาวา เปนทนาเสยใจวาประชาพจารณไมใชเครองมอทมประสทธภาพนกในการมสวนรวมของประชาชน การประชาพจารณมขอดในสถานะของการประชมตามกฎหมาย ทกาหนดโดยมการเตรยมการจดบนทกอยางเปนทางการ แตการประชาพจารณกลบกอใหเกดผลทแยมากในการนาประชาชนเขามามสวนรวมกนพยายามทจะแกปญหา โดยแททจรงแลวกระบวนการประชาพจารณยงสรางใหเกดการเนนถงความเหนทแตกตางกนเพราะวาผนาของแตละกลม แตละองคกร แตละเขตเลอกตงกจะตองทาใหเหนวาเขาปกปองผลประโยชนตามความสนใจของกลมของเขา ผลทเกดขนจะพบวาจดยนทนาเสนอโดยผนาของกลมระหวางการทาประชาพจารณ กมกจะมลกษณะสดโตงมากกวา ผลจากการทเขาเหลานนแสดงออกในกลมทมลกษณะไมคอยเปนทางการ มนอาจจะจาเปนตามกฎหมายทจะจดประชาพจารณเมอสนสดกระบวนการตดสนใจ แตกระบวนการมสวนรวมของประชาชนทแทจรงควรจะตองเรมทามานานแลวกอนทจะถงการจดประชาพจารณดงกลาว

เหนไดวา แมจะมการยอมรบและนาหลกการประชาพจารณมาใชในการตรวจสอบการใชอานาจรฐ กไมอาจเปนหลกประกนไดวาสงทเกดขน อนไดแก การตดสนใจของรฐ และโครงการจะตอบสนองความตองการ และลดความขดแจงในสงคมไดทงหมด ฉะนนในการทาการประชาพจารณจงตองระวงขอบกพรองและขอผดพลาดทอาจเกดขน ตองมการกาหนดระเบยบวธการทาประชาพจารณทรดกม ครอบคลมในหลกการของการประชาพจารณ และมกลไกในการตรวจสอบการใชอานาจรฐในวถทางอน เพอใหเกดการตรวจสอบในหลายๆ ดาน ซงการนาวธการตรวจสอบการใชอานาจรฐอน ๆ มาใชนนจะเปนการชวยเสรมในสวนทขาดหรอบกพรองของอกวธการหนง และนนยอมหมายความวาประชาชนสามารถมสวนรวมในกจการของรฐไดหลายวธการ และหลายชองทางมากขน สวนจะใหการตดสนใจและการดาเนนการตาง ๆ ของรฐมความโปรงใสและไดรบการยอมรบจากประชาชนมากยงขน

รปแบบการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน

การประชาพจารณนน เปนรปแบบหนงของการประชมกบประชาชน ทมหลกการและวธการ

สอดคลองกบการจดประชมเพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมดงทไดกลาวมาโดยละเอยดขางตน นอกจากนยงมรปแบบการประชมเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนในรปแบบอน ๆ ดงจะขอกลาวถง ไดแก

85

รปแบบการรบฟงความคดเหนตามวธการ ทเรยกวา "The Canadian Procedure" มวธการทนาสนใจดงน จะมการแตงตงคณะกรรมการขนมาคณะหนง ทาหนาทจดการรบฟงความคดเหน โดยจะมรปแบบของการรบฟงความคดเหนแยกออกเปน 3 ระดบ ประกอบดวย

1. Community Meeting การจดในลกษณะนเปนการจดในพนททอาจจะมผลกระทบทเกดจากโครงการ โดยปกตจะใชเวลากในการจด 1 วน โดยในการประชมจะเรมดวยการเสนอรายละเอยดโครงการและผลทคาดวาจะเกด ในสวนนจะรบฟงความคดเหนของกลมผฟงในเรองเนอหา และคาถามทมในการประชม เมอจดในสวนนเรยบรอยคณะกรรมการจะสรปถงประเดนตาง ๆ เพอการประชมในระดบตอไป

2. Technical Meeting เปนการประชมผเชยวชาญจากภายนอกทไดรบการเชญจากคณะกรรมการ เพอทาความเขาใจในสวนของเทคนคทมความสมพนธกบโครงการ ลกษณะการประชมจะเปนการถกปญหาระหวางผเชยวชาญจากภายนอก และผเชยวชาญจากหนวยงานของรฐบาลในหลกการตาง ๆ

3. Public Meeting การประชมขนนจะเปนการประชมโดยทกลมตวแทนทเปนแกนกลาง ลกษณะของการประชมจะมรปแบบทเปนทางการ โดยทคณะกรรมการจะพบกบกลมบคคลทงหมด เพอรบฟงทศนคตทงจากกลมตวแทน หรอบคคล ทงนอาจยนเอกสารเปนลกษณะลายลกษณอกษรกได ซงปกตแลวการประชมขนนจะจดขนในพนททมผลกระทบอนเกดจากโครงการ คณะกรรมการจะเรยบเรยง และสรปหาเทคนคทดทไดจากการประชมตอไป

เมอการประชมในชวงสดทายสนสดลง คณะกรรมการจะจดทารายงานเพอเสนอตอ รฐมนตรสงแวดลอมตอไป (บญชย เกดปญญาวฒน, 2535) รปแบบ The Canadian Procedure พบวาถกนามาใชอยางกวางขวางในการศกษาผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment) การประชมประชาคมเมอง (Town Meeting) จดเรมตนของคานไดใชสาหรบการประชมเพอตดสนใจประจาปในประเดนทแกปญหาโดยการลงมตเสยงขางมาก ในทางปฏบต ปจจบนคานไดใชสาหรบการประชมใหญ และการอภปรายเกยวกปประเดนทเปนหวงกงวล แตไมมการลงมต การประชมเพอบรรยายสรป/ตงคาถามและตอบคาถาม ไดมการวางรปแบบสณฐานเพอทจะใหขอมลนนออกไปสสาธารณชน มากกวาจะรบฟงความคดเหนหรอขอเสนอแนะจากประชาชน การประชมโดยทวไปจะเรมดวยการม "การสรปอยางรวดเรว" (นาเสนอโดยเจาหนาทหรอผเชยวชาญ) ตามมาดวยการตงคาถามจากผเขาฟง เสรจแลวอาจตามดวยขอเสนอแนะจากสาธารณชนถาตองการ

86

การประชมกลมใหญ/กลมยอย กรณทมจานวนผเขารวมประชมเปนจานวนมาก กจะแบงออกเปนกลมยอย ๆ เปนกลมอภปรายหรอเปนคณะทางานกลมเลกเพอเพมปฎสมพนธ บอยครงทแตละกลมอาจจะรบการมอบหมายใหทางานอยางใดอยางหนงใหสมบรณ แลวนาเสนอในกลมใหญหรอทประชมใหญ การประชมเชงปฏบตการ เปนการประชมทมการปฏสมพนธระหวางผเขาประชมคอนขางสง โดยปกตจะใชกบการประชมทมผเขารวมจานวนไมมากนก เหมาะสาหรบ 25 คน หรอนอยกวา การประชมเชงปฏบตการมกจะเกยวของกบงานเฉพาะบางอยาง มเปาหมายทแนนอนทจะตองใหสงทไดรบมอบหมายนนเสรจสมบรณ การเปดบาน เปนลกษณะของการประชมทจดขนในสถานททสามารถมการแสดงนทรรศการ หรอรปจาลอง (Model) ในขณะเดยวกนกรองรบฝงชนจานวนมากได ผเขารวมจะไดรบเชญใหมาเวลาไหนกไดระหวางเวลาทกาหนดและสามารถพดคยกบเจาหนาทในลกษณะการประชมกลม หรอการพดคยซกถามอยางเปนทางการ

การจดใหมการประชมกบประชาชนนนขนอยกบหลายเหตปจจย อาทเชน วตถประสงคของการจดประชม ขนาดของผเขารวมประชม ประเดนในการประชม ทรพยากรและงบประมาณ ความสามารถหรอความรความชานาญของฝายจดประชม เปนตน โดยเหตผลทสาคญทสดคอความเหมาะสมของรปแบบการประชมนนตอประชาชน ในบางครงจาเปนตองเลอกรปแบบทประชาชนกลมเปาหมายนนมความคนเคย ทงนเพอไมใหเปนปจจยแทรกแซงตอการแสดงความคดเหนของประชาชน ฝายทจดประชมจงตองมการพจารณาอยางรอบดาน เพอใหไดมาซงความคดเหนของประชาชน เกดการแลกเปลยนขอมลระหวางฝายตาง ๆ และทาใหเกดประโยชนสงสดบรรลวตถประสงคของการประชม ขอพจารณาในการจดการประชมประชาชน

อยางไรกตามในการจดการประชมนนนอกจากการพจารณาถงรปแบบการประชม หรอ

ปจจยทไดกลาวมาขางตน นอกจากนยงมขอพจารณา สาคญทตองพจารณาในการจดประชม ดงตอไปน

1. ผดาเนนการประชม ซงนอกจากจะตองเปนผรในประเดนทจดการประชม ยงจะตองมคณลกษณะพเศษคอตองเปนกลาง เปนกลางในทนไมจาเปนทผนนจะตองเปนผททางานอน ผดาเนนการประชมอาจเปนเจาหนาทของรฐกได แตตองวางตวเปนกลางทจะยอมรบฟงความคดเหนของทกฝายอยางเปนธรรม มความสามารถในการนาใหผเขารวมประชมแสดงความคดเหน มความสามารถในการซกถาม และสามารถควบคมการ

87

ประชมอน ๆ ในบางครงผเขารวมประชมอาจมอารมณเขามาเกยวของ หรอประเดนในการประชมอาจนามาซงความขดแยง ผดาเนนการประชมจะตองควบคมและจดการกบสถานการณทเกดขน ในบางครงตองยดหยนและในบางครงกตองเดดขาด เพอมใหลกลามไปเปนความขดแยงหรอความรนแรง บทบาทขอบผดาเนนกาประชมจงอาจรวมไปถงการเปนผเจรจาไกลเกลยดวย

2. การจดวางทนง มผลกระทบโดยตรงตอรปแบบของการประชมทจดขน และความสมพนธระหวางผเขารวมประชม การจดใหเจาหนาทนงอยหนาหอง และมผฟงนงเปนแถว ๆ เพอฟงการประชม กจะกอใหเกดความสมพนธในลกษณะทผเขารวมประชมพดกบผนา ซงนงอยหนาหองมากกวาทจะเปนการพดแบบกนเอง วธการนเหมาะสมสาหรบการใหขอมลขาวสาร แตไมเหมาะกบการทจะใหผมสวนไดเสยนนมปฏสมพนธซงกนและกน โอกาสของการปฏสมพนธจะเพมขนพอสมควร ถาทนงจดในลกษณะ "ครงวงกลม" มากกวาทจะเปนแถว การจดเปนลกษณะครงวงกลมกจะทาใหเกดการประสานสายตากบผอนทนงอยดวยกนในหองประชม ซงจะกอใหเกดการปฏสมพนธกนมากขน โดยการจดวางเกาอแบบอดมคตสาหรบการปฏสมพนธ เพอใหเกดการเจรจาทจะนาไปสนน ทางมตกคอ “การจดในลกษณะวงกลม” การจดทนงในลกษณะวงกลมไมเพยงแตจะกอใหเกดการประสานตาระหวางผเขามามสวนรวมเทานน ยงกอใหเกดผลทจะขจดความรสกของ “หวโตะ” ออกไป ทาใหทกคนรสกวามสถานภาพทเทาเทยมกน ยงกอใหเกดผลทจะขจดความรสกของ“หวโตะ” ออกไป ทาใหทกคนรสกวามสถานภาพทเทาเทยมกน

3. เวลาและสถานทประชม มขอพจารณา ดงน (1) สถานทนนสามารถทจะเออตอรปแบบของการประชมทตองการไดหรอไม

และมขอพจารณาสาหรบการประชมบางชนด คอสถานทประชมจะตองมลกษณะ "พนททเปนกลาง" ซงจะมความเหมาะสมมากกวาในการทจะจดประชม นอกหรอหางจากสถานทขององคกรตาง ๆ ทมสวนไดสวนเสย

(2) ทตงของสถานทประชม อยในบรเวณศนยกลางหรอขอบรอบนอกของพนท ความสะดวกในการเขาถง ตลอดจนพจารณาถงความเปนทรจกของประชาชนดวย

(3) ระบบขนสงมวลชนทจะไปถงสถานทประชม (4) สถานทจอดรถ (5) ความปลอดภยของพนท (6) หนทางทบคคลทมความพการทางรางกายจะเขาไปในทประชม

88

การประชมควรจดในเวลาและสถานททมความสะดวกตอประชาชน โดยพจารณาถงความสะดวกของเจาหนาทเปนเรองรองลงไปโดยปกตกหมายถงการประชมจะตองจดในชวงเวลาเยนหรอในวนหยด การประชมทมตวแทนจากองคการของรฐเปนหลก หรอกลมจดตงตาง ๆ จะสะดวกกวาทจะประชมกนในเวลากลางวนหรอวนทางาน เพอใหการประชมทจะเกดขนสมบรณหรอมขอผดพลาดนอยทสด การเตรยมการครบถวนมากทสด Creighton ยงไดเสนอรายการตรวจสอบ (Check List) งานทเปนงานหลกทจะตองเตรยมในการจดประชม ดงน

1. กาหนดเปาหมายของการประชม อะไรบางทตองการสอไปถงประชาชน และขอมลอะไรทจาเปนและตองการไดจากประชาชน

2. พดคยกบผนาของผมสวนเสยหลกและผมอาจจะเขารวมประชม เพอสรางความเขาใจอนดตอกน

3. เตรยมรปแบบการประชมและวาระการประชม ในกรณทเปนเรองทมความขดแยงใหพจารณาทบทวนกบผนาของผมสวนไดสวนเสยตาง ๆ

4. เลอก วน เวลา และสถานท 5. เตรยมเอกสารประกอบการประชมแกสอมวลชน และผเขารวมการประชม 6. ประชาสมพนธการประชม : ทาจดหมายเชญประชม แถลงขาว ลงขาวในหนงสอพมพ

วทย จดหมายขาว ฯลฯ ควรทาการประชาสมพนธ การประชมลวงหนาอยางนอย 2 – 3 สปดาห ตรวจสอบใหมนใจวามการเตรยมสงตาง ๆ เหลานไวเรยบรอยแลว อนไดแก ระบบเสยง ระบบแสง การจดหองประชม โสตทศนปกรณ เครองดม การจดนทรรศการ

ถาหากมการใชโสตทศนปกรณ จะตองมนใจวาจอภาพมขนาดใหญ สอสารไดชดเจนเหมาะสมกบขนาดของ และในการแสดงแผนภม แผนภาพ หรอกราฟใด ๆ กตามนนจะตองดแลวเขาใจไดงาย ขอพงระวงกคอผฟงอาจจะเลกฟงเลย ถาเขาไมสามารถทจะมองเหนหรอการนาเสนอนน ๆ

โดยสรปแลวการประชาพจารณและการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนนน จะกอใหเกดประโยชนได หากนามาใชใหถกตองตามหลกการและมการดาเนนการเพอใหไดความคดเหนของประชาชน ไปประกอบการดาเนนกจการของรฐนน ๆ และจากสงทไดกลาวมาทงหมดเกยวกบการรบฟงความคดเหนของประชาชน โดยวธประชาพจารณ และโดยวธการอน ๆ นนจะเปนประโยชนอยางยงตอการจดการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ในการวางและจดทาผงเมองรวม จาเปนจะตองคานงถงหลกการดงกลาว และนามาใชในการจดประชม

ทงนในการทจะทาใหการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเกดขนอยางมประสทธภาพ นอกจากจะเกดขนโดยฝายผวางและจดทาผงคอ กรมการผง

89

เมอง กระทรวงมหาดไทย หรอองคกรปกครองทองถนแลวแตกรณแลว ยงจาเปนตองไดรบความรวมมอจากทกฝายไดแก หนวยราชการทเกยวของ องคกรปกครองทองถน ภาคเอกชน และประชาชนทตองมความกระตอรอรนในการมสวนรวมในการประชม หรอแมแตการมสวนรวมโดยวธการอน และไมวาการมสวนรวมนนจะเปนไปโดยสนบสนนหรอคดคานตอผง กจะตองไดรบการพจารณาใหความสาคญเสมอภาคกน

จากการศกษาแนวคดทเกยวของตลอดจนการวางและจดทาผงเมองตามกฎหมาย จะนาไปทาการศกษากระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมโดยกรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย และศกษาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมในลาดบตอไป

บทท 4

กระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม

ในสวนทผานมาไดทาการศกษาถงการวางและจดทาผงเมองตามทกฎหมายกาหนด ลาดบตอไปจะไดทาการศกษาถงสภาพการณตามความเปนจรงในการปฎบตงานของเจาหนาทผดาเนนการวางผงเมอง วามกระบวนการและขนตอนในการปฏบตอยางไร ทงน ไดทาการศกษาจากการสมภาษณนกผงเมอง ซงเปนขาราชการของกรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย ตลอดจนทาการศกษาจากเอกสาร เพอแสดงใหเหนถงขนตอนการวางผงเมองทปฎบตกนอยในปจจบน และบงชวาประชาชนสามารถมสวนรวมในขนตอนใดของการปฏบตงานของการจดทาผงเมองรวม โดยกรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย 4.1 กระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม

การวางและจดทาผงเมองรวมดาเนนการโดยอาศยอานาจตามความใน พ.ร.บ.การผง

เมอง พ.ศ. 2518 และนาหลกวชาการทางผงเมองมาประยกตใชเพอใหไดผงเมองรวมทเปนประโยชนสงสดตอพนทนน ๆ ซงในทางปฏบต กรมผงเมองมกระบวนการและขนตอนในการดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวมดงตอไปน

ขนตอนท 1 การแตงตงคณะผวางและจดทาผงเมองรวม ในลาดบแรกกรมผงเมองจะแตงตงบคลากรภายในหนวยงานเปนผมหนาทในการดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวมรวมกนและประสานงานกบหนวยงานภายใน และภายนอกกรมผงเมอง โดยคณะบคคลดงกลาวประกอบดวย

1. นกผงเมอง จะเปนผไดรบการศกษาและมความเชยวชาญเฉพาะในสาขาวชาการวางแผนภาคและเมอง ซงสวนใหญเปนผสาเรจการศกษาในระดบปรญญาโททางการวางแผนภาคและผงเมอง เปนบคลากรจากสานกวางผง

2. วศวกร โดยทวไปเนนผสาเรจการศกษาทางดานวศวกรรมศาสตร ซงโดยสวนใหญในสาขาวศวกรรมโยธา เปนบคลากรจากสานกวศวกรรม

3. เจาหนาทวเคราะหขอมล เนนบคลากรจากกองวจย มพนฐานการศกษาทางดานสงคมศาสตร หรอสถตศาสตร

91

ขนตอนท 2 การศกษาขอมลเบองตนและกาหนดเขตสารวจ ประกอบดวยขนตอนดงน ขนท 2.1 เตรยมแผนทพนฐาน (1) ภาพถายทางอากาศ ขอมลจากแผนท (2) แผนทภมประเทศ 1:50,000 ขอมลจากสวนแผนท (3) แผนทเขตการปกครอง ขอมลจากสวนแผนท (4) แผนทสารวจจากสานกงานสถตแหงชาต ขอมลจากสานกงานสถตแหงชาต เพอให

ไดผลงานดงตอไปน ■ ขอมลทางภมศาสตร แมนา คลอง หวย ชนความสง พนททมการพฒนาเปน

ชมชน ฯลฯ

■ โครงขายระบบคมนาคม

■ ตาแหนงทตงของการใชประโยชนทดนประเภทหลก ๆ รวมทงสาธารณปโภคและสาธารณปการ

■ เขตเทศบาล เขตสขาภบาล และเขตปกครองอน ๆโดยประมาณ

ขนท 2.2 เกบขอมลเบองตน สรางฐานขอมลสาหรบเตรยมงานจนถงปฏบตงานภาคสนาม โดยขอมลทเกบไดในขนน

จะนามาใชเพอมองภาพรวมของพนท รวมทงระบสภาพสาคญ ๆ นโยบายโครงการแนวโนมในการพฒนาและผลกระทบตางๆ ทเกยวเนองกบพนท ตลอดจนการเปลยนแปลงทสาคญ ๆ ขอมลดงกลาวไดแก

(1) การใชประโยชนทดนหลกประเภทตาง ๆ (บรเวณทอยอาศย พาณชยกรรม เกษตรกรรม อตสาหกรรม สถานทราชการ บรเวณปา เขตปฏรป ฯลฯ)

(2) ทตงสาธารณปการตาง ๆ (โรงเรยน อนามย โรงพยาบาล ศาสนสถาน) (3) ขอมลจาก แผนทพนฐาน ผงจงหวด ผงอน ๆ รายงานประจาปของจงหวด เทศ

บาล และสขาภบาล (ปจจบนยกฐานะเปนเทศบาลตาบล) ขอมลดานประชากรและครวเรอนในชวง 5 ปทผานมา จากกองวจย กรมการปกครอง และสานกงานสถตแหงชาต ขอมลทางดานเศรษฐกจหลกในชวง 5 ปทผานมา (โรงงานอตสาหกรรม แรงงาน ธนาคาร รานคา การบรการ การเกษตร) การคมนาคมและการจราจร (โครงขายทางหลวง ปรมาณจราจร และเสนทางรถโดยสารประจาทาง)

92

(4) ขอมลจาก ผงโครงสรางจงหวด ผงภาค ผงอนภาค และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนพฒนาจงหวด แผนพฒนาเทศบาล และแผนพฒนาในระดบพนทอน ๆ

เขตรบผดชอบเฉพาะหนวยงาน - เขตปาสงวนแหงชาต กรมปาไม - เขตปาถาวรตามคระรฐมนตร กรมปาไม - เขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม สานกงานปฏรปทดน - เขตชลประทาน กรมชลประทาน - เขตนคมอตสาหกรรม การนคมอตสาหกรรม - นคมสรางตนเอง กรมประชาสงเคราะห - เขตโบราณสถาน อทยานประวตศาสตร กรมศลปากร - เขตทหาร กระทรวงกลาโหม

ขอมลจาก หนวยงานทระบ หรอจากสานกงานจงหวด

ขนท 2.3 กาหนดเขตสารวจ การกาหนดเขตสารวจโดยทวไปมกกาหนดกวาง ๆ ครอบคลมเขตการปกครองสอดคลอง

กบขอมลเบองตน เนนภายในตาบล โดยการประมาณวเคราะหโครงการพฒนาและผลกระทบตาง ๆ ความสมพนธของกจกรรมและบรการ ตลอดจนการขยายตวของประชาการและการเปลยนแปลง โดยเฉพาะอยางยงวเคราะหขดความสามารถในการรองรบการขยายตวโดยอาศยขอมลพนฐานจากขนท 2.2 แผนทพนฐานจากขนท 2.1 และมาตรฐานความตองการการใชพนทสาธารณปโภค สาธารณปการตางๆ โดยดขอมลจาก “เกณฑและมาตรฐานการวางผงเมองรวม” ทกรมผงเมองจดทาขน ทงนจะตองพจารณาประกอบกบบทบาทหนาทของเมอง และแนวโนมการพฒนาของพนทประกอบดวย

ขนท 2.4 สงเขตสารวจใหกองนตกร ในกรณทตองดาเนนการใหมการดาเนนการตราพระราชกฤษฎกากาหนด เขตทดนทจะ

ทาการสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวม ทางผวางผงจะสงเขตสารวจดงกลาวใหกองนตกรเพอดาเนนการตอไป แตในกรณของเมองสรนทรไมมความจาเปนตองตราพระราชกฤษฎกา

93

กาหนดเขตสารวจ ผลทไดจากขนตอนน จะเปนการศกษาและรวบรวมจากขอมลทตยภม ทรวบรวมโดยหนวยงานภายในของกรมผงเมองและหนวยงานอน ๆ ซงไดแก

1. แผนทพนฐานฉบบรางสาหรบการปฏบตงานภาคสนาม ครอบคลมพนททจะทาการศกษา (เขตสารวจ)

2. ภาพรวมของพนทศกษา และขอมลพนฐานทรวบรวมไวสาหรบใชงานตอไป ขนตอนท 3 การกาหนดเขตผงเมองรวม

ขนท 3.1 เตรยมงานภาคสนาม 1. ตดตอจงหวด โดยสงหนงสอจากกรมผงเมองถงผวาราชการจงหวดเพอแจงขอมล

เกยวกบความเปนนมาและวตถประสงคของการวางผงเมองรวม และการปฏบตงานในภาคสนามทจะดาเนนตอไป และสงหนงสอแนะนาตวทมงานวางผง

2. เตรยมวสดอปกรณ ใหพรอมและเพยงพอตอการปฏบตงานภาคสนาม เชน แผนท ขอมล เอกสาร คนควา ฯลฯ

ขนท 3.2 งานภาคสนาม

1. ตดตอหนวยงานทเกยวของและเกบขอมลเบองตน กอนทจะเรมทาการสารวจ และเกบขอมล ตองตดตอผรในพนทและหนวยงานหลกท

เกยวของซงทาใหงานชดเจนขน และหนวยงานอน ๆ ไดมโอกาสแสดงความคดเหนเรองการวางแผนและการพฒนา ตลอดจนปญหาตาง ๆ

ทมงานวางผงจะบนทกประเดนปญหา โครงการพฒนาหรอแงคดตาง ๆทไดรบเพมเตม โดยหนวยงานทตดตอไดแก

- เทศบาล/อบต./อบจ. - หอการคา/สภาอตสาหกรรม - อาเภอ/สานกงานจงหวด - สานกงานอตสาหกรรมจงหวด - สานกงานทดนจงหวด - ผประกอบการภาคเอกชน - สานกงานโยธาธการจงหวด - องคกรชมชน/NGO

- แขวงการทาง 2. สารวจพนทศกษา (เขตสารวจ) ทาการตรวจสอบสภาพพนททจะวางผงและพนทใกลเคยง ดงน

สภาพภมประเทศ การใชประโยชนทดน

94

พนทชมชนและพนททมแนวโนมในการพฒนา โครงขายถนน ผลกระทบดานสงแวดลอม

เทคนคการดาเนนการใชขนตอนนคอ สารวจพนทพรอมเกบขอมลอน ๆ ไปดวย ตรวจสอบรายละเอยดและเพมรายละเอยดตาง ๆ ทงในแผนทพนฐานและขอมลทไดจากการจดเกบ ตรวจเชคพนททมการพฒนาใหม ๆ และแหลงทตงโครงการ

ในขนตอนการสารวจพนทศกษานบเปนขนตอนสาคญททมงาน ซงเปนบคลากรจากสวนกลางจะไดทาความรจกกบสภาพธรรมชาตของพนท และตรวจสอบวาขอมลทตยภมทไดรวบรวมไวนนมความถกตองตามความเปนจรงเพยงใด ในทางปฏบตจงใชเวลาคอนขางมาก เพราะจะตองทาการสารวจอยางละเอยด ในกรณของเมองสรนทร ในขนตอนนใชเวลาประมาณ 1 เดอน ซงทาใหทมงานวางผงไดมโอกาสทราบขอมลอนเปนประโยชนจากหนวยงานทเกยวของ องคกรภาคเอกชน ตลอดจนชแจงทาความเขาใจกบประชาชนใหเขาใจในประโยชนของผงเมอง ซงถามขอมลเบองตนจากประชาชน ตรวจสอบการใชประโยชนทดนวาถกตองเปนไปตามทแจงไวกบทางราชการหรอไม โดยทมงานจะทาการสารวจอาคาร พนท และกจกรรมเพอใหไดขอมลตามความเปนจรง ซงมกพบวา อาคารหรอสงปลกสรางทแจงไวกบทางราชการวาใชประโยชนเพออยอาศย พนถกใชเพอการประกอบกจการคา การบรการรวมดวย การสารวจภาคสนามยงจะทาใหทราบถงประชากรแฝง ซงไมมหนวยงานใดบนทกหรอชดเกบไว และทราบถงบทบาทหนาทของเมองนนวา มลกษณะเชนใด ใหบรการแกพนทใดบาง มใครมาใชบรการบาง ซงจะเปนประโยชนกบการวางแผนและจดทาผงเมองรวมใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรง และรองรบการเจรญเตบโตของเมองในอนาคต

ขนท 3.3 กาหนดเขตวางผง เมอทาการสารวจพนทศกษารวบรวมขอมลและตรวจสอบขอมลกบขอมลทไดรวบรวมไว

ในขนตอนท 2 แลว จะถกนามาใชเพอกาหนดเขตวางผง โดยทาการศกษาเรองความตองการการใชประโยชนของพนทเพอรองรบความเจรญเตบโตในอนาคต ทศทางการพฒนา ผลกระทบดานสงแวดลอม ความสมพนธและขอบขายการใหบรการของพนทและของกจกรรมตาง ๆ ทายทสดผลงานของขนตอนท 3 นนจะออกมาเปน

95

1. แผนทแสดงเขตผงเมองรวม 2. แผนทแสดงโครงสรางการพฒนาในเขตผงและพนทขางเคยง

3. แผนทวเคราะหเบองตน

ขนตอนท 4 การประชมคณะกรรมการพจารณาเขตวางผงและเขตการปกครองของกรมการ ผงเมอง คณะกรรมการดงกลาวประกอบดวยบคลากรจากหนวยงานภายในของกรมการผงเมอง ไดแก

สานกวศวกรรม (สวนคมนาคม / สวนสารวจ / สวนแผนท) สวนพฒนามาตรฐานผงเมอง (สวนวเคราะหวจย) สานกวางผง กองนตกร

โดยขนการจดประชมมการดาเนนการ ดงน ขนท 4.1 สวนวางผงทรบผดชอบในการวางผงเมองรวมเปนผรบผดชอบและดาเนนการจดประชม โดยจะตองจดเตรยมเอกสารแกผเขารวมประชม และสงใหลวงหนากอนกาประชมอยางนอย 7 วน ในเอกสารนนประกอบดวย

บทบรรยายสรปทมา บทบาท และหนาทของชมชน วตถประสงค นโยบายในการวางผง เหตผลและความจาเปนในการกาหนดเขตวางผง (แนวโนมการพฒนาและการเปลยนแปลง / วเคราะหความสามารถในการรองรบการพฒนา) รายละเอยดคาบรรยายเขตผงเมองรวม

ขนท 4.2 เตรยมแผนทนาเสนอ (เปนผลงานจากขนท 3) แผนทแสดงเขตวางผงและตาบลในเขตวางผง รวมทงโครงการพฒนาทสงผลตอพนทวางผง ขนาด A3 1 แผน แผนทแสดงเขตวางผง แผนทแสดงการกระจายตวชมชน และแนวโนมการขยายตว / การเปลยนแปลง แผนทแสดงโครงการพฒนา และศกยภาพของพนท

96

ขนท 4.3 เสนอความเหนชอบเขตวางผงตอทประชม ผดาเนนการประชมชแจงใหทประชมเหนถงความสามารถในการรองรบการขยายตวภายในเขตวางผง การชแจงจะประกอบไปดวย เหตผลและความจาเปนทกาหนดเขตการวางผง และชแจงถงแนวเขตอางอง ขนท 4.4 รวบรวมขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการประชมและดาเนนการแกไขและปรบปรงเขตผงตามความเหนชอบของคณะกรรมการฯ จากนนจดสงเขตวางผงทไดรบความเหนชอบใหสวนตาง ๆ ทเกยวของดาเนนการ ขนตอนท 5 การสารวจและจดทาแผนท ในขนตอนนเปนการดาเนนงานโดยสวนสารวจและสวนแผนท เพอใหไดขอมลสนบสนนการวางและจดทาผงเมองรวม โดยมขนตอนดงตอไปน ขนท 5.1 เตรยมเครองมอ วสด อปกรณ แผนทขอมลพนฐาน ภาพถายทางอากาศ ขนท 5.2 นาภาพถายทางอากาศมาตอกน (Mosaic) เพอวางแผนกาหนดพนทสารวจ ขนท 5.3 ออกสารวจภาคสนาม ขนท 5.4 จดทาแผนทลายเสน โดยนาผลงานจากการสารวจภาคสนามมาแปลและจดทาแผนทลายเสน ขนท 5.5 สรางจดผงคนในหองปฏบตการดวยกระบวนการทาง Photogrammetry ขนท 5.6 จดทา Digital Map เขยนขอมลแผนทตาง ๆ ดวยเครอง Stereo Plotter ชนด Analytical เปน Digital map ขนท 5.7 ตรวจสอบการใชประโยชนทดนโดยนาขอมลแผนทจากขนท 5.6 ออกตรวจสอบการใชประโยชนทดนทงหมดของพนท ขนท 5.8 จดทาแผนทขนสดทาย โดยนาขอมลจาก

97

ภาคสนามมาปรบแกและจดทาแผนทแตละประเภท และมาตราสวนตาง ๆ ทจะตองใชในการวางและจดทาผงเมองรวม โดยผลงานทได คอ 1. แผนทการใชอาคาร มาตราสวน 1:4,000 2. แผนทการใชทดน มาตราสวน 1:10,000 3. แผนทเสนทางคมนาคมขนสง มาตราสวน 1:10,000 ขนตอนท 6 การจดเกบขอมลและวเคราะหทางเศรษฐกจและสงคม ขนท 6.1 จดเกบขอมล ขอมลทจดเกบม ดงน

1. ดานประชากร จานวนประชากรอดตยอนหลง 5 ป ของชมชนเมอง ของเขตผงเมองรวม เขตผงเมองรวม เขตตาบล เขตอาเภอ เขตจงหวด โครงสรางของประชากร การเปลยนแปลงของประชากร (การเกด การตาย การยายถน) ประเภท และขนาดของครวเรอน ประชากรแฝง

2. ดานเศรษฐกจ กจการบรการ แรงงานในสถานประกอบการ กจการอตสาหกรรม แรงงานในสถานประกอบการ สถานการคลงสวนทองถน อาชพ และรายไดของประชากร จานวนและประเภทกจการคาและบรการ สถาบนการเงน จานวนและประเภทอตสาหกรรม ผลตภณฑมวลรวมจงหวด

3. ดานสงคม ประวตความเปนมา การนบถอศาสนา การศกษา ประเภทขอสถานศกษา จานวนนกเรยน ทตงและการกระจายตว

98

การสาธารณะสข จานวนทตงและขอบเขตของการใหบรการทางสาธารณสข ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

การใหบรการของรฐ จานวนและทตงหนวยงานของรฐ จานวน ขนาดการใหบรการและทตงของสาธารณปโภคและสาธารณปการ เชน ไฟฟา นาประปา โทรศพท

แหลงทองเทยวและสถานทเพอการนนทนาการและการพกผอน ตลาดสด

4. ดานกายภาพ แผนทการใชประโยชนทดนทมการเปลยนแปลง (ปมเมอง) การใชประโยชนทดนในปจจบน การใชประโยชนอาคารในปจจบน จานวนอาคารทกประเภท ประเภทอาคารและสงปลกสราง สภาพภมศาสตร (ภเขา ทราบ แหลงนา พนทการเกษตร พนทเมอง เขตปาไม) การจราจร ความปลอดภย การเขาถง

ขนท 6.2 วเคราะห ทาการวเคราะหโดยเจาหนาทวเคราะหขอมลและการวจย

1. ดานประชากร ความหนาแนนและการกระจายความหนาแนนของประชากร อตราการเพมและคาดประมาณประชากรในอนาคตทกชวง 5 ป ซงในการวางและจดทาผงเมองนน จะรองรบการเปลยนแปลงของประชากรในอก 20 ปขางหนา ทงนในการวเคราะหอตราการเพมและการคาดประมาณประชากรพจารณาจาก - แนวโนมในอดต - เปาหมายประชากร และ Phasing ของการพฒนาทางเศรษฐกจและ

สงคมในพนท เชน โครงการนคมอตสาหกรรม โครงการจดสรรขนาดใหญ โครงการพฒนาเมองใหม โครงการพฒนาเฉพาะพนท

- นโยบายดานประชากรของภมภาค โดยการคานวณประชากรจะใชวธ

- Exponential - Linear Projection

2. ดานเศรษฐกจ

99

สภาพทางเศรษฐกจของชมชน ภาพรวมทางเศรษฐกจ บทบาทหลก ขอบขายการใหบรการทางเศรษฐกจและความสมพนธกบพนทอนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การมงานทา การจางงาน อาชพ แรงงาน ผ วางงาน และรายไดของชมชน 3. ดานสงคม

ความตองการและการกระจายตวในอนาคตของสาธารณปโภคและสาธารณปการ

4. ดานกายภาพ วเคราะหสภาพทางภมศาสตรของพนทวางผง และพนททมอทธพลตอพนทวางผง วเคราะหความสมพนธของการใชพนทตาง ๆ ภายในเมอง และความสะดวกสบายและการเขาถงแหลงทตงตาง ๆ

ผลงานจากขนตอนน คอ 1. การปะมวลผลขอมล 2. รายงานการวเคราะห

ขนตอนท 7 การสารวจและจดเกบขอมลทางวศวกรรม ทาการสารวจและจดเกบขอมลโดยสานกวศวกรรม โดยมวตถประสงค ดงน

1. เพอศกษาสภาพทวไป ปญหา อปสรรค และโครงการพฒนาทสาคญตาง ๆ ทงทางดานคมนาคมขนสง สาธารณปโภค สาธารณปการ และสงแวดลอมในปจจบน

2. เพอประมวลผลขอมลทไดจาการจดเกบและสารวจ ไปวเคราะหประกอบการวางแผนผงโครงการคมนาคมขนสง และขอเสนอแนะระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ

ขอมลทใชประกอบการสารวจและจดเกบขอมลทางวศวกรรม คอ 1. แผนทแสดงเขตผงเมองรวม เสนทางคมนาคมปจจบน การใชประโยชนทดน

ปจจบน และเสนชนความสง มาตราสวน 1:10,000 2. แผนทแสดงรายละเอยด มาตราสวน 1:4,000 3. แผนททางหลวงแผนดน

โดยมขนตอนการสารวจและจดเกบขอมลทางวศวกรรม ดงน ขนท 7.1 เตรยมงานสารวจ

100

จดเตรยมเครองมอ อปกรณ วสด แผนผงแสดงขอมลตาง ๆ และแบบสอบถามเพอการสารวจ ขนท 7.2 ตดตอสวนราชการ เขาพบหวหนาสวนราชการทเกยวของเพอรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม รวมทงสารวจหาขอมลเพมเตมในสวนทไมมสวนราชการใดจดเกบไว ขอมลทสารวจ ไดแก 1. ขอมลดานระบบการคมนาคมและขนสง ครอบคลมทงทางบก ทางนา และทางอากาศ เชน โครงการตดถนน การเดนรถไฟ การกอสรางสถานขนสง สรางสะพานขามแมนา ทาอากาศยาน ฯลฯ สาหรบขอมลทเกยวกบการจราจรทางบกทดาเนนการสารวจและจดเกบ ดงน

1.1 สารวจปรมาณการจราจรบนถนนปจจบน (Traffic Volume) - ปรมาณการจราจรโดยเฉลยตอวน - ชวงเวลาทเปนชวโมงเรงดวน ทงเชาและบาย - ปรมาณการจราจรในชวงเวลาเรงดวน ทงเชาและบาย - ปรมาณการจราจรสงสดในหนงชวโมง

1.2 สารวจทางเดนของยานพาหนะในจด เขา-ออก เขตวางผง (Loading Line Survey) เพอตองการปรมาณยานพาหนะทตองการเขา-ออก เมองหรอเดนทางผานเมอง

1.3 สารวจลกษณะการจราจรปจจบน (Stream Characteristics) เพอตองการทราบ - จดทมปญหาการตดขดของการจราจร พรอมสาเหต - การจดระบบการจราจร เชน การใหเดนรถทางเดยว การหามเลยว

เปนตน 1.4 สารวจเขตทางและสภาพของถนน (Right of way and Road Inventory) เพอ

ตองการทราบ - ขนาดความกวางของผวการจราจร เกาะกลางถนน ทางเทา ไหลทาง และเขตทาง

- รศมมมเลยว (Tunning Radian) ของทางแยก 1.5 สารวจและจดเกบขอมลสถตอบตเหต (Accident) เพอตองการทราบ

- สถตการเกดอบตเหต

101

- จดทเกดอบตเหต - สาเหตของการเกดอบตเหต เปนความผดของผใชถนนหรอขอบกพรองของ

การออกแบบทางแยก เปนตน 1.6 จดเกบขอมลสถตรถยนต (Yearly Statistics) เกยวกบ

1.7 สารวจและจดเกบขอมลรถยนตสาธารณะ รถโดยสาร (Public Transport) เพอตองการทราบ

- เสนทางทมรถยนตสาธารณะบรการ - จานวนรถยนตสาธารณะในแตละเสนทาง - จานวนเทยววงใน 1 วน ของรถยนตสาธารณะในแตละเสนทาง - เวลาบรการของรถยนตสาธารณะในแตละเสนทาง - ประเภทของรถยนตสาธารณะ - ปรมาณผโดยสารทใชบรการรถยนตสาธารณะ

2. ขอมลดานระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ สงแวดลอม และดานวศวกรรมโยธาอน ๆ ทเกยวของมดงน 2.1 สารวจและจดเกบขอมลสภาพภมประเทศ (Physiography) เพอตองการทราบ

- สภาพจรงของภมประเทศโดยทวไป ทงภายในเขต เทศบาลและนอกเขตเทศบาล รวมทงในเขตอาเภอและจงหวด

- สภาพทวไปของชมชนเมอง - สภาพภมลกษณะและลมฟาอากาศ

2.2 สารวจและจดเกบขอมลสภาพแหลงนา (Nature Resource) เพอตองการทราบ - สถานทตงและจานวนของแหลงนา เชน แมนา ลาธาร อางเกบนา นาตกนาพ

ฯลฯ - สภาพปจจบนของแหลงนา

2.3 สารวจและจดเกบขอมลระบบการประปา (Water Supply) เพอตองการทราบ - แหลงนาดบทใชในการผลตนาประปา - ระบบอปกรณ เครองมอ และความสามารถในการผลตนาประปา - แนวเสนทางปจจบนและขนาดเสนทาง - สถตผใชนาประปา - ปญหา อปสรรคและโครงการในอนาคต

2.4 สารวจและจดเกบขอมลการระบายนาฝนและระบบระบายนาโสโครก(Sewerage and Drainage System) เพอตองการทราบ

102

- ระบบการะบายนา เชน ระบบรวมระบายทงนาฝนและนาโสโครกเขาดวยกนหรอแยกจากกน เปนตน

- แนวทอระบายนา และขนาดในปจจบนรวมทงรางระบายนา ค คลอง ทใชในระบบระบายนา

- ระดบกนทอรวมทงจดเชอมตอของทอขนาดตาง ๆ - สภาพนาทง จดทงนา บอบาบดและวธบาบดนาเสย - ปญหา อปสรรค และโครงการในอนาคต

2.5 สารวจและจดเกบขอมลโครงการปองกนนาทวม (Flood Protection) เพอตองการทราบ

- มาตรการปองกนในปจจบน - ความสามารถในการรบนาของแมนา ค คลอง ทมอย - คนกนนาในปจจบน และถนนทสามารถยกระดบเปนคนกนนาได - สภาพการเกดนาทวม และบรเวณทนาทวมถง - ปญหา อปสรรค และโครงการในอนาคต

2.6 สารวจและจดเกบขอมลสภาพโรงงานฆาสตว (Slaughtering House) เพอตองการทราบ

- สภาพ ขนาด ทตง - ความสามารถในการฆาสตว รวมทงชนดของสตวทฆา - วธการบาบดนาเสย ของโรงฆาสตว - ปญหา อปสรรค และโครงการในอนาคต

2.7 สารวจและจดเกบขอมลเกยงกบผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impacts) เพอตองการทราบ

- ปญหาเรองนาเสย อากาศเปนพษ เสยงรบกวนและระบบนเวศนวทยาตางๆ - สภาพนาใตดน นาบาดาล - สภาพการทรดตวของดน เนองจากการสบนาบาดาล

ขนตอนท 8 การประสานงานกบหนวยราชการ ในขนตอนนจะเปนการแจงไปยงหนวยงานทกหนวยทเกยวของ โดยทาเปนหนงสอ เพอเปนการแจงใหทราบวาจะไดมการจดทาผงเมองรวมขนในทองทน และเพอเปนการของความรวมมอในการตดตอประสานงานและขอความรวมมอตอไปน

103

โดยในการนเมอผวาราชการจงหวดแหงทองททมการวางผงไดรบหนงสอแจงดงกลาว กจะมการดาเนนการแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวมตามความในมาตรา 21 แหง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ.2518 และระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการแตงตงและการปฏบตหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวม พ.ศ.2540 อนงการประสานกบหนวยราชการตางๆนน เพอใหหนวยราชการทมกรรมสทธทดน ถนน โครงการ กฎหมายหรอระเบยบทเกยวของกบการวางและจดทาผงเมองรวม ในพนททจะวางและจดทาผงเมองรวมนไดแจงขอมลตาง ๆ ดงกลาวใหแกกรมการผงเมองทราบ และหนงสอราชการททางกรมการผงเมองแจงใหหนวยราชการตาง ๆ ทราบยงอาจใชเปนหลกฐานหากเกดกรณความขดแยงได ขนตอนท 9 การวเคราะหกายภาพและความตองการของพนท

ขนท 9.1 วเคราะหกายภาพ (Physical Analysis) โดยมรายละเอยดดงตอไปน จดมงหมายเพอการศกษา

1. เพอทราบเคาโครงพนฐานการใชประโยชนทดน 2. การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน 3. ทศทางการขยายตวของเมอง 4. ปญหาในพนท 5. ผลกระทบสงแวดลอมเมองทเกดจากธรรมชาตและโครงการตางๆ 6. เพอหาพนททเหมาะสมกบการขยายตวของเมองในอนาคต

ประเดนการศกษาวเคราะห 1. วเคราะหสภาพปญหาของเมอง 2. วเคราะหขอจากดทางธรรมชาตและสงแวดลอม 3. วเคราะหพนททมศกยภาพเพอกาหนดการใชประโยชนท ดน

วธการ โดยใชเทคนคการวเคราะหพนท ซงมวธดงตอไปน 1. ศกษาเปรยบเทยบแผนการใชทดน และการคมนาคมขนสงอดตกบปจจบน 2. ศกษาสภาพปญหาและขอจากด 3. ศกษาขอมลกรรมสทธทดนของรฐและกาหนดทดนประเภททโลงเพอนนทนาการ 4. วางซอน แผนท ปญหา และขอจากด

104

ผลกระทบของขนตอนกคอ แผนทแสดงพนททมศกยภาพเหมาะสมทจะพฒนาเมองได ขนท 9.2 ความตองการของพนท จดมงหมาย เพอหาขนาดพนท การใชประโยชนทดนแตละประเถภทใหเพยงพอกบการเพมของประชากรทคาดประมาณ และเหมาะสมกบการเตบโตของเมองในอนาคต ขอมลทใชวเคราะห

1. เกณฑความตองการของพนทตางๆ ภายในชมชนเมอง 2. มาตรฐานความแนนหนาของการใชทดนตาง ๆ 3. ขนาดประชากรอนาคตในชมชนหรอพนทนน ๆ 4. ขอมลการใชพนทแตละประเภทในปจจบน

แหลงขอมล ขอ 1 และ 2 ใชเกณฑและมาตรฐานการวางผงเมองซง กาหนดขนจากการศกษาวเคราะหของกรมผงเมอง ขอ 3 ไดจากสวนวเคราะหวจยหรอจากขนตอนท 6 ขอ 4 ไดจากการสารวจ สวนวเคราะหวจยและสวนประเมน ผล ผลงาน

1. ขนาดพนทการใชประโยชนทดนอนาคตประเภทตางของเมอง 2. ขนาดพนทการใชประโยชนทดนทตองการเพม

ขนตอนท 10 กาหนดแนวความคด การวางผงเมอง และรางขอกาหนด ขนท 10.1 กาหนดแนวความคด

จดมงหมาย เพอนาแนวความคดไปกาหนดรปแบบของเมองเพอรางผงเมองรวม สาระสาคญ ของงานในขนตอนนททมงานวางและจดทาผงเมองรวมจะไดทาขนประกอบ

ดวย 1. สรางเปาหมาย (Goal) สงทตองการสดทายของการวางผงเมอง 2. กาหนดวตถประสงค สงทจะนาไปสเปาหมายสดทาย 3. กลยทธ ทจะทาใหบรรลวตถประสงค 4. โครงการและเวลาปฏบตการ

105

5. ศกษาแนวคดและทฤษฎทางผงเมองเพอนามาใชในการวางผง 6. ศกษาบทบาทและความสาคญของเมอง (Role) 7. ศกษาองคประกอบของเมอง (Element)

8. ศกษาลกษณะการเจรญเตบโตของเมอง (Growth Pattern) 9. ศกษาสภาพของเมอง (Physical Feature)

วธการ โดยพจารณาและศกษาแนวความคดแนวคดทฤษฏทางผงเมองทสอดคลองกบองคประกอบและลกษณะการเจรญเตบโตและสภาพของเมอง นามาประกอบการกาหนดเปาหมาย วตถประสงค บทบาทและความสาคญของเมอง แลวกาหนดเปนรปแบบของเมองในอนาคต ทงนนอกจากจะใชขอมลจากการศกษาวเคราะหทไดจากขนตอนทผานมาแลวยงตองนาแนวนโยบายของรฐ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผงภาค/ผงอนภาค ผงโครงสรางมาประกอบในการกาหนด ในทายทสดของขนตอนนจะไดผลออกมาเปนขอสรปทเปนประเดนสาคญของสงทตองการใหเกดขนในผง เพอใหบรรลเปาหมายสงทตองการสดทายในผง ขนท 10.2 วางและจดทาผงราง จดมงหมาย ของการวางและจดทาผงรางนนเพอใหการใชประโยชนทดนแตละประเภทของเมองอยในทตง ขนาดและรปรางของทดนทเหมาะสม โดยมการเชอมโยงดวยระบบคมนาคมทสอดคลอง และสาธารณปโภค และสาธารณปการทสามารถแกปญหาของเมองในปจจบน และปองกนปญหาของเมองในอนาคต สาระสาคญ ในการวางและจดทาผงรางนนใชแนวความคดการกาหนดทตงของการใชประโยชนทดนหรอกจกรรมทางเศรษฐกจ และสงคมมาเปนกรอบในการกาหนด โดยมหลกการสาคญ ๆดงตอไปน

1. มการใชประโยชนทดนไมรบกวนซงกนและกน 2. คานงถงประโยชนสวนรวมเปนหลก 3. การอยอาศยใกลแหลงงาน 4. มสาธารณปการใกลบาน 5. มความสะดวกในการเขาถง 6. คานงถงสภาวะแวดลอมโดยรวมของเมอง 7. มการบรการพนฐานของรฐเพยงพอและทวถง 8. คานงศกยภาพและขอจากดของพนท

106

วธการ งานในขนตอนนทมงานผวางผงเมองรวมจะทางานรวมกนโดยใชขอมลทไดจากขนตอนทผานมานามาพจารณาประกอบการวเคราะหเพอวางและจดทาผงเมองราง โดยมการดาเนนการโดยสงเขป ดงตอไปน

1. นาแผนทวเคราะหกายภาพทไดพนทเหมาะสมกบการขยายตวของเมองในขนท 9.1 มาเลอกพนททเหมาะสมในการพฒนาเปนชมชนเมอง โดยพจารณาจากการลงทนของรฐทมอยแลว และความหนาแนนของประชากร โดยวธกาหนดคาของพนทบรเวณทมสาธารณปโภค และสาธารณปการแตละชนด เชน พนททอยในรศมของโรงเรยน วด สถานอนามยหรอโรงพยาบาล พนทใกลถนน มไฟฟา ประปา ฯลฯ จะเปนพนททมคาสงเหมาะสมทจะพฒนาเปน ชมชนเมอง เนองจากรฐไมตองลงทนเพมรวมทงพจารณาวาบรเวณทมความหนาแนนของประชากรสงสมควรทรฐจะลงทนใหบรการสาธารณปการไดอยางคมคา

2. เลอกพนทเหมาะสมดานพาณชยกรรมใหคาพนทโดยพจารณาในดานการลงทนของเอกชน ดวยวธกาหนดระยะทางหรอรศมรอบจดทตงของสาธารณปโภค สาธารณปการ หรอแหลงเศรษฐกจและสงคมทมอยเดม พนทใดทมคาคะแนนพนทสง แสดงวาพนทบรเวณนนเหมาะสมทจะเปนพนทพาณชยกรรม เชนพนททอยใกลยานการคาเดม มตลาดสด ใกลศนยราชการ ใกลเสนทางคมนาคมสายหลก โรงพยาบาล สถานการศกษา ฯลฯ ทงน ควรจะไดพจารณาบทบาทของยานพาณชยกรรมดงกลาววามความสาคญในระดบภาค หรอระดบทองถน หากเปนระดบภาคตองมทอยใกลถนน สายประธาน มทจอดรถเพยงพอ และสะดวก มศนยบรการธรกจครบถวน

3. กาหนดบรเวณพาณชยกรรมลงในพนททเลอกไวตามขอ 2 โดยมขนาดตามทกาหนดไว ในขนตอนท 9

4. กาหนดพนทการใชประโยชนทดนประเภททอยอาศยหนาแนนปานกลางและทอยอาศยหนาแนนนอย ในพนทตอเนองกบบรเวณพาณชยกรรมตามลาดบ โดยมขนาดตามทคาดประมาณไวในขนตอนท 9

5. กาหนดพนทประเภทอตสาหกรรมซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ อตสาหกรรมเฉพาะกจทบรการใหกบเมอง และอตสาหกรรมหลกของเมอง โดยพจารณาหาพนทอตสาหกรรมทมอยเดมในชมชนประกอบกบขนาดพนททคาดประมาณไวในขนตอนท 9 6.พจารณาเชอมโยงพนทตาง ๆ เขาดวยกน โดยรางเสนทางคมนาคมใหเกดความสะดวก เปนไปได โดยสวนคมนาคมขนสงสาธารณปโภคและสาธารณปการ สานกวศวกรรมเปนผพจารณาในรายละเอยด อนง ในการวางและจดทาผงราง การใชประโยชนทดนนทมงานวางผงจะจดทาหรอกาหนดไวหลายทางเลอก แลวจงนามา

107

พจารณาทางเลอกทดมเหตผลความเหมาะสมและเปนไปไดเพยง 1 ทางเลอกหรอเปนการผสมผสานทางเลอกตาง ๆ

ขนท 10.3 รางขอกาหนด จดมงหมาย ในการรางขอกาหนดการใชประโยชนทดน มจดมงหมายดงตอไปน

1. เพอเปนเครองมอทจะทาใหผงเมองรวมทวางและจดทาขนมการปฏบตใหบรรลวตถประสงคตามเจตนารมยของการผงเมอง

2. เพอนารางขอกาหนดเปนพนฐานในการจดทากฎกระทรวงผงเมองรวมตาม พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 สาระสาคญ มสาระสาคญ คอ ควบคมการใชประโยชนทดนแตละประเภทในชมชนตามผงทไดวางและจดทาไว ใหมการปฏบตทสามารถควบคมกจกรรมและความหนาแนนของประชากรในแตละบรเวณ อาทเชน กาหนดกจกรรมหลกของการใชประโยชนทดนแตละบรเวณ กาหนดประเภทกจกรรมทหาม กาหนดประเภทกจกรรมเงอนไข กาหนดปรมาณกจกรรมเปนสดสวนรอยละ เปนตน เพอใหบรเวณเหลานนไดรบบรการสาธารณปโภค สาธารณปการของรฐตามแผนการขยายตวของเมอง กอใหเกดความเปนอยทเหมาะสมและมสภาพธรรมชาตแวดลอมทด ขนตอนท 11 การวางผงระบบคมนาคมขนสงและขอเสนอแนะทางดานระบบสาธารณปโภค และสาธารณปการ งานในขนตอนนจะเปนกรนาขอมลจากกองวจยขอมลทางดานวศวกรรม และผงรางแผนการใชประโยชนทดนในอนาคต โดยมจดมงหมาย ดงตอไปน

1. เพอวางแผนผงระบบโครงขายคมนาคมและขนสงใหมประสทธภาพและสามารถรองรบปรมาณการจราจรทจะเพมขนในอนาคต

2. เพอวางแผนการบรการระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการใหสามารถรองรบการขยายตวของเมองในอนาคต

3. เพอสนบสนนกจกรรมการพฒนาเมองใหเปนไปตามแผนการใชประโยชนทดนในอนาคต

4. เพอการแกไขหรอบรรเทาปญหาการจราจรในปจจบนรวมทงการแกปญหาจราจรทอาจเกดขนในอนาคต

โดยมขนตอนในการดาเนนการดงตอไปน ขนท 11.1 การวางผงระบบคมนาคมขนสง

108

11.1.1 ศกษาสภาพปจจบน ศกษาระบบโครงขายถนนของชมชนเมอง เพอกาหนดบทบาทหนาทของถนนสายสาคญตางๆ

ศกษาความกวางของเขตทางและและผวจราจรในปจจบน เพอทราบความสามารถของถนนในการรองรบปรมาณการจราจร (Road Capacity) และขดความสามารถในการขยายเขตทางและผวจราจรของถนนแตละสายในอนาคต ศกษาการปรบปรงและการกอสรางถนนของหนวยงานตางๆ รวมทงโครงการพฒนาทสาคญ ซงจะมผลตอการกาหนดทศทางการเจรญเตบโตของเมองในอนาคต นาขอมลจากขนตอนท 7 มาใชประกอบในการวางผง

11.1.2 ประมาณการจราจร ประมาณการจราจรในอนาคตบนถนนสายสาคญตาง

11.1.3 วางผงโครงการคมนาคมและขนสง วางผงโครงการคมนาคมและขนสง ซงประการดวยถนนทมอยเดม ถนนเดมทพจารณาใหมการขยายและถนนโครงการกอสรางใหม โดยพจารณาระบบถนนจากขอมลทไดสารวจและวคราะหใหมความสอดคลองกบแผนการใชประโยชนทดนในอนาคต ซงสามารถรองรบปรมาณการจราจรทเพมขน และสามารถเชอมโยงกบถนนโรงการของหนวยงานอน ๆ เชน กรมทางหลวง กรมโยธาธการ เทศบาล เปนตน

11.1.4 กาหนดแนวถนนสายบงคบ กาหนดแนวถนนสายบงคบยางสายจากแผนผงโครงการคมนาคมและขนสงทไดดาเนนการแลวเสรจในขนท 3 ซงกรมการผงเมองจะของบประมาณสนบสนนในการเวนคนทดนและสงปลกสราง การกาหนดถนนสายบงคบสามารถพจารณาไดจากปจจยตาง ดงน ก. เปนถนนทมความจาเปนเรงดวน เพอแกปญหาการจราจรในปจจบน ข. เปนถนนสายสาคญ ทมสวนสนบสนนใหเกดกจกรรมการพฒนาใน

ชมชนเมองภายในระยะเวลา 5 ป ตามแผนการใชประโยชนทดทกา หนดไว

ค. เปนถนนทใหบรการพนทชมชนเมองในบรเวณทมประชากรหนาแนน ง. เปนถนนทเชอมโยงระบบโครงขายถนนเดมใหสมบรณยงขน กอให

109

เกดความคลองตวในการจราจร ขนท 11.2 จดทาขอเสนอแนะทางดานระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการโดยทวไปในการวางและจดทาผงเมองรวมจะมขอเสนอและเกยวกบระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ ดงตอไปน 11.2.1 สถานขนสงผโดยสาร เปนขอเสนอแนะใหมทตงสถานขนสงผโดยสารท

เหมาะสม โดยไมกอใหเกดปญหาการจราจร มขนาดเพยงพอตอการมาใชบรการของประชาชนมความสะดวกในการเขาถง

11.2.2 ระบบการประปา เปนขอเสนอแนะเบองตนใหหนวยงานในพนทสามารถเตรยมแหลงนาดบเพอผลตนาประปาใหเพยงพอตอการบรการในอนาคต ดงมขนตอนในการเนนการ ดงตอไปน ขนท 1 ศกษาสภาพปจจบน

ศกษาขอบเขต การบรการนาประปาในปจจบน ศกษาปรมาณการใชนาประปา ศกษาปรมาณนารวไหฃของระบบการจายนาประปาจากแปลงผลตนา

ประปาไปยงผบรโภค ขนท 2 คาดประมาณปรมาณนาประปาทมความตองการใชในอนาคต

ศกษาจากจานวนประชากรทคาดประมาณไว คาดประมาณปรมาณการใชนาโดยเฉลยตอคนตอวนของชมชนเมองใน

อนาคต คาดประมาณปรมาณนาทตองการใชในการผลตนาประปาเพอบรการชม

ชนเมองในอนาคต ขนท 3 กาหนดขอเสนอแนะ

ปรมาณนา และทตงของแหลงนาดบทใชในการผลนาประปา ศกษาโครงการและแผนการในอนาคตของหนวยงานทรบผดขอบในการจด

หาและใหบรการนาประปา 11.2.3 ระบบบาบดนาเสย ระบายนา และการปองกนนาทวม ทงนเพอใหความเหนหรอขอเสนอแนะเบองตนในการจดการกบระบบนาเสย ระบบระบายนา และมาตรการในการดาเนนการเพอปองกนปญหานาทวม โดยมขนตอนการดาเนนการดงน ขนท 1 ศกษาสภาพปจจบนและแผนในอนาคต

ศกษาสภาพภมประเทศ ขอมลทางชลศาสตร แมนาระดบนา ลมนา และศกษาบรเวณพนทนาทวมทอาจกอใหเกดความเสยหายแกชมชน

110

ศกษาทศทางการไหลของนาในทอระบายนาและจดทงนา

ศกษาแผนการใชประโยชนทดนอนาคตและแผนผงโครงการคมนาคมและขนสง

ศกษาปรมาณการใชนาของชมชนเมองในอนาคต เพอคาดประมาณปรมาณนาเสยเบองตน

ขนท 2 กาหนดขอเสนอแนะ เลอกวธการบาบดนาเสยทเหมาะสม เพอกาหนดขนาดพนทสาหรบกอ

สรางระบบนาเสยโดยประมาณ เลอกสถานทตงของระบบบาบดนาเสยของชมชนดดยการพจารณาจาก

สภาพนนททเหมาะสมในการรวบรวมนาเสยจากชมชนและจดปลอยนาทไดรบการบาบดแลว

กาหนดโครงการในการปองกนนาทวม เชน การเรงรดกอสรางในถนนโครงการทสามารถยกระดบเปนคนกนนา การขดลอกคคลองเพอการระบายนา ฯลฯ

11.2.4 การกาจดขยะมลฝอย เพอเสนอแนะการเตยมสถานทสาหรบกาจดขยะมลฝอยของชมชนเมองในอนาคต โดยมขนตอนการดาเนนการดงน ขนท 1 ศกษาสภาพปจจบน

ศกษาพนทบรการรบขยะมลฝอยในปจจบนและในอนาคตจากแผนการใชประโยชนทดนในอนาคต

ศกษาปรมาณขยะมลฝอยโดยเฉลยตอคนตอวน คาดประมาณปรมาณขยะมลฝอยทจะเกดขนในอนาคต

ขนท 2 กาหนดขอเสนอแนะ ศกษาเพอเลอกวธการกาจดขยะทเหมาะสมและขนาดพนททจะเปนทตงของสานทกาจดขยะมลฝอย กาหนดเลอกสถานทกาจดขยะมลฝอย โดยไมกอใหเกดผลกระทบตอสภาวะแวดลอมของชมชนเมอง

11.2.5 โรงฆาสตว เปนขอเสนอแนะทตงโรงฆาสตวและการบาบดนาเสย เพอรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชนเมอง มขนตอนการดาเนนการดงตอไปน ขนท 1 ศกษาสภาพปจจบน

ศกษาสภาพ ทตงและขนาดของโรงฆาสตวทมอยในปจจบน ศกษาเสนทางคมนาคมในการขนสงวตถดบและผลผลต

111

ศกษาขดความสามารถในการฆาสตว รวมถงชนดของสตวทฆา

ศกษาระบบบาบดนาเสยของโรงฆาสตว ศกษาความตองการบรโภคเนอสตวในปจจบนและคาดประมาณปรมาณ

ความตองการในอนาครจากปนการใชประโยชนทดนในอนาคต ขนท 2 กาหนดขอเสนอแนะ

พจารณาความเหมาะสมของทตงโรงฆาสตวในปจจบนวามความเหมาะสมหรอไม ทงในสภาวะปจจบนและในอนาคต

เสนอแนะเกยวกบความจาเปนในการปรบปรง / ขยายโรงฆาสตว หรอความจาเปนในการยายสถานทตงโรงฆาสตวในอนาคต โดยมระบบบาบดนาเสยรองรบ

ผลงานของขนตอนท 11 นไดแก 1. รายงานการวเคราะหระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ 2. ขอเสนอแนะดานการบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการ

ขนตอนท 12 การตรวจสอบรางขอกาหนดผงเมองรวม จากขนตอนท 10 ททมงานผวางและจดทาผงเมองรวมไดรางขอกาหนนดผงเมองรวมขนมาแลวนน จาเปนจะตองมการตรวจสอบอกชนหนง โดยจะเปนการปฏบตงานรวมกนระหวางทมงานผวางและจดทาผงเมองรวมกบกองนตการ ดงมสาระสาคญในการตรวจสอบและการดาเนนการดงตอไปน

1. จะตองมการประชมรวมกนระหวางนตกรและผวางผง เพอจะไดพจารณาตรวจสอบใหเปนไปโดยถกตองตามเจตนารมยของการวางและจดทาผงเมองรวม

2. จะตองพจารณาประกอบถงแนวนโยบายของกรมการผงเมองและคณะกรรมการผงเมองทไดกาหนดหลกการและมาตรการตาง ๆ ไวดวย

3. จะตองพจารณาถงกฎหมายอน ๆ ทเกยวของกบขอกาหนดผงเมองรวมวาเปนปจจบนหรอไม มสวนใดทจะนามาเสรมหรอปรบใชในขอกาหนดใหตรงตามเจตนารมยของการวางและจดทาผงเมองไดหรอไมดวย

4. จะตองพจารณาถงรปแบบของขอกาหนดผงเมองรวมทมการประกาศใชบงคบไปแลวมาตรวจรางขอกาหนดดวย

5. จะตองพจารณาการใชถอยคาในขอกาหนดใหกระชบ รดกม ชดเจนและเปนไปตามเจตนารมยของการวางและจดทาผงเมองดวย

112

ขนตอนท 13 การตรวจสอบผงการใชประโยชนทดน เนองจากกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมนน ตองใชระยะเวลาพอสมควร และชมชนเมองกมการเปลยนแปลงอยเสมอ ดงนนในระหวางกระบวนการวางและจดทาผงจาเปนจะตองมการตรวจสอบผงการใชประโยชนทดนอกครงเพอปองกนความผดพลาด โดยจะดาเนนการสารวจพนทวางผงและตรวจสอบขอมลตาง ๆ ทใชในการดาเนนการวางผงราง และพจารณารางแนวทางการพฒนาวาสอดคลองกบสภาพขอเทจจรงและแนวโนมการขยายตวของพนทหรอไมหากปรากฎวาแนวทางการพฒนาทรางไวมเนอหาทตองเปลยนแปลงอยางมาก กจะตองทบทวนผงรางทไดจดทาไว กอนทจะนาเสนอทประชมกรมการผงเมองตอไป การตรวจสอบผงการใชประโยชนทดนเปนการดาเนนงานในภาคสนามเพอตรวจสอบขอเทจจรงทเกดขนในพนท มขนตอนการดาเนนการประกอบดวยขนตอนยอย 2 ขนตอนดงน คอ ขนท 13.1 เตรยมงานภาคสนาม

ตดตอประสานงานกบหนวยงานในระดบจงหวด เตรยมอปกรณผงรางการใชประโยชนทดน แผนท ขอมล วสดอปกรณ ฯลฯ

ขนท 13.2 สารวจตรวจสอบการใชประโยชนทดนภาคสนาม เปนการดาเนนงานในพนททจะมการวางและจดทาผงเมองรวม โดยทาการตรวจสอบขอมลตาง ๆ เปรยบเทยบกบการใชประโยชนทดนทปรากฏอยในผงรางแนวทางการพฒนา ดงมประเดนการตรวจสอบตอไปน คอ ผงรางการใชประโยชนทดน

จาแนกการใชประโยชนทดน สารวจพนททมการพฒนาเปนชมชนแลว และพนททมแนวโนมการพฒนา สารวจกรรมสทธทดน สารวจตาแหนงทตงบรการตาง ๆ สารวจรายละเอยดเกยวกบลกษณะภมประเทศและพนทในรผดชอบของ

หนวยงานเฉพาะ สารวจพนททไดรบผลกระทบจากสงแวดลอม สารวจทตงโครงการพฒนา

ผงรางระบบคมนาคมขนสง และระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ ตรวจสอบโครงขายและเปรยบเทยบสงทปรากฎในปจจบนกบโครงการใน

อนาคต

113

ขนตอนท 14 การประชมกรมการผงเมองเพอพจารณาผงเมองรวมฉบบราง เมอไดทาการสารวจ ศกษาขอมลและจดทาผงเมองรวมฉบบรางโดยทมผวางและจดทาผงและฝายตาง ๆ แลว ในขนตอนนจะเปนการพจารณาผลงานทไดจดทามาทงหมดโดยทประชมระดบกรม เพอพจารณากลนกรองและตรวจสอบใหผงเมองรวมฉบบรางนมความสมบรณมากทสด โดยสงททประชมจะพจารณาประกอบไปดวยเนอหาดงตอไปน

1. สภาพทวไปของพนทในปจจบน พรอมการวเคราะหทางกายภาพ เศรษฐกจและสงคม ในดานปญหา ขอจากด ศกยภาพในการพฒนา โครงการพฒนาทมผลกระทบตอพนทและแนวโนมในอนาคต

2. บทบาท หนาท และความสาคญของชมชน 3. ผงการใชประโยชนทดนในอนาคต : วตถประสงค เปาหมายและแนวคดในการวาง

ผง และรางขอกาหนดการใชประโยชนทดน 4. ระบบคมนาคมขนสง สาธารณปโภคและสาธารณปการ : ศกยภาพ แนวคดในการ

กาหนดรปแบบระบบโครงขายคมนาคมและขนสง ขนตอนท 15 การประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม

กรมการผงเมองจะประสานงานกบจงหวดเพอกาหนดการประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม ในทางปฏบตโดยทวไปจะจดประชมกอนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมหนงวน แตสาหรบกรณทผงมปญหาหรอเกยวของกบกลมผลประโยชน กอาจจดใหมการประชมนอกรอบเพอหาขอยตเบองตนกอนการประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม ในการประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม นอกจากผเขารวมประชมจะประกอบไปดวยคณะทปรกษาผงเมองรวมแลว กรมการผงเมองยงไดสงเจาหนาทเขารวมประชมดวย ไดแก

1. ผตรวจราชการกรม 2. นกผงเมอง จากสานกวางผง 3. วศวกร จากสานกวศวกรรม 4. นตกร จากกองนตการ

ทงนบคคลดงกลาวกคอผมสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองรวมดงกลาว ซงสามารถจะชแจงและตอบขอซกถามไดเปนอยางด และในขณะเดยวกนเมอทประชมมขอเสนอแนะใด ๆ

114

ตอผงเจาหนาทเลานจะไดมโอกาสรบฟง ซกถามและทาความเหนใหตรงกน อนจะนามาซงการทบทวนผงใหเกดประโยชนสงสด สอดคลองกบสภาพความเปนจรงของพนท คณะทปรกษาผงเมองรวมอนประกอบไปดวยขาราชการของหนวยงานในพนททงหนวยราชการสวนกลาง สวนภมภาคและสวนทองถน ผแทนองคกรภาคเอกชนและประชาชนผทรงคณวฒจะรวมกนประชมเพอพจารณาผงการใชประโยชนทดนในอนาคตหรอผงเมองรวมฉบบบราง พจารณามาตรการและขอกาหนด เสนออขอมลหรอความคดเหนทเปนประโยชนตอผง ทวงตงในกรณทผงอาจกอใหเกดผลกระทบหรอความเสยหายตอพนท และความเหนชอบหรอไมเหนชอบตอแนวทางการพฒนาตามผงเมองรวมฉบบราง ขนตอนท 16 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม (รายละเอยดกลาวถงในบทท 5) ขนตอนท 17 การประชมคณะอนกรรมการประสานแผน

ในขนตอนนจะเปนการทางานระหวาทมงานผวางผงกบคณะอนกรรมการประสานแผน

ซงเปนคณะทางานหนงของคณะกรรมการผงเมอง โดยคณะอนกรรมการดงกลาวกจะประกอบไปดวยผแทนจากหนวยงานตาง ๆ เชนเดยวกบคณะกรรมการผงเมอง ประเดนทจะทาการพจารณากคอ การพจารณารวมกนถงผงเมองรวมฉบบราง ทมความเกยวของกบงานหรอโครงการของหนวยงานตาง ๆ เพอประสานงานรวมกน หากมประเดนปญหากจะหาแนวทางรวมกนเพอปรบปรงผงเมองรวมฉบบรางหรอโครงการตาง ๆ ใหมความสอดคลองกนตอไป

คณะอนกรรมการประสานแผนนนถอเปนคณะทางานทสนบสนนการทางานของคณะกรรมการผงเมอง มหนาทสาคญคอประสานงานกบกรมการผงเมองโดยเฉพาะทมงานผวางผงโดยในการประชมกนคณะอนกรรมการประสานแผน มกจะมประเดนทฝายผวางผงสอบถามจากคณะอนกรรมการ ดงน

1. ทตงและขอบเขตทชดเจนของโครงการทหนวยงานตาง ๆ ดาเนนการหรอจะดาเนนการในอนาคต

2. ความเปนไปไดในการดาเนนโครงการ 3. ระยะเวลาในการดาเนนโครงการ 4. ความสอดคลองหรอขดแยงกบแนวทางพฒนาฉบบรางทกรรมการผงเมองไดทาไว

115

ขนตอนท 18 การประชมคณะกรรมการผงเมอง

จากผลงานอนรวบรวมและจดทาจากขอคดเหน ขอเสนอแนะและขอมลจากผลงานในขนตอนท 14, 15, 16 และ 17 มาทบทวน พจารณาปรบปรงผงเมองรวมฉบบรางและรางขอกาหนดผงเมองรวมโดยอาศยความรทางวชาการและการหารอรวมกนของทมงานผวางผง แลวจดทาเปนรายงานเสนอตอสานกงานคณะกรรมการผงเมอง โดยในรายงานผงเมองรวมมเนอหา ประกอบไปดวย

1. บทบาทและความสาคญของชมชน 2. วตถประสงคและเปาหมายของการวางผงเมองรวม 3. สภาพชมชนเมองปจจบน

3.1 ทตงและสภาพภมประเทศ 3.2 การตงถนฐานและการกระจายตวของชมชน 3.3 ลกษณะทางเศรษฐกจ 3.4 ลกษณะทางประชากร 3.5 การบรการดานสาธารณปโภค และสาธารณปการ

4. ผงเมองรวมฉบบราง 4.1 ผงการใชประโยชนทดน 4.1.1 เขตผงเมอง 4.1.2 การใชประโยชนทดนปจจบน 4.1.3 การคาดประมาณประชากร 4.1.4 แนวความคดในการวางผง 4.1.5 ผงการใชประโยชนทดนในอนาคต 4.1.6 ขอกาหนดการใชประโยชนทดน 4.2 ระบบคมนาคมขนสงและสาธารณปโภค 4.2.1 สภาพปจจบนของระบบการคมนาคมและขนสง 4.2.2 แนวความคดในการกาหนดรปแบบระบบคมนาคมและขนสง 4.2.3 ผงโครงการคมนาคมและขนสงในอนาคต 4.2.4 ขอเสนอแนะดานระบบคมนาคมและขนสง 4.3 ขอเสนอแนะดานสาธารณปโภค และสาธารณปการ

116

จากนนจะไดจดประชมคณะกรรมการผงเมอง โดยทมงานผวางผงและกรรมการผงเมองจะทาหนาทนาเสนอผงเมองรวมฉบบราง และขอกาหนดผงเมองรวมตอคณะกรรมการผงเมองชแจงถงแนวความคดในการวางและจดทาผงเมองรวม รายงานผลการดาเนนการ ตลอดจนประเดนปญหาตาง ๆ

โดยผลงานในขนตอนน ไดแก 1. ความคดเหนและขอเสนอแนะจากคณะกรรมการผงเมอง 2. การเหนชอบผงจากคณะกรรมการผงเมอง 3. ผงทปรบปรงแลวตามมตคณะกรรมการผงเมอง ขนตอนท 19 กาหนดแนวถนนบงคบในพนทผงเมองรวม จดมงหมาย

1. เพอเปนการปกหมดผงแนวถนนบงคบในพนทจรงใหประธานผมสวนไดเสย ไดทราบและองคกรปกครองทองถนไดทราบ เพอจะไดยดถอเปนแนวทางในการกนแนวเขตทางไมใหมการปลกสรางใหมในแนวถนนบงคบ

2. เพอหาคาและกาหนดคาพกดในกฎกระทรวง 3. เพอใหเปนขอมล ในการออกพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดน ในบรเวณทจะเวน

คน ตามพระราชบญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ.2530 และในการสารวจและออกแบบเพอการสรางถนนตอไป

ขนตอนการดาเนนงาน ประกอบดวยขนตอนดงตอไปน 1. ประสานงานหาขอมลรายละเอยดกบผวางโครงการคมนาคมและขนสง พรอมทง

ตรวจสอบคาบรรยายแนวถนนบงคบ ซงมผลบงคบใชตามกฎหมายในขณะนนดวย 2. หาขอมลคาพกดหมดหลกฐานอางอง เพอนาไปใชในการอางองคาพกดของถนน

บงคบ 3. หาขอมลการกนเขตขององคกรปกครองทองถน ในกรณทมการบงคบใชกฎหมายมา

กอนหนา 4. กรณไมสามารถหาหมดหลกฐานอางองได จะตองสรางหมดหลกฐานถาวรกรมการ

ผงเมอง โดยสรางหมดหลกฐานถาวรดงกลาว จานวน 1ค ไวในททเหมาะสมตามลาดบ ไดแก บรเวณศาลากลางจงหวด บรเวณสานกงานเทศบาล บรเวณโรงเรยน บรเวณโรงพยาบาล บรเวณสวนสาธารณะ และทอน ๆ ทสามารถหาผดแลหมดและ

117

หมดมโอกาสถกทาลายนอยทสด หมดหลกฐานอางองดงกลาว จะอางองจากหมดหลกฐานอางอง ของกรมแผนททหาร โดยใชเครองรงวดดวยดาวเทยม GPS

5. กรณทมพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวมแลว จะตองแจงเจาของทดนใหทราบลวงหนาไมนอยกวาจานวนวนทกฎหมายกาหนด

6. ประสานงานกบองคกรปกครองทองถน เพอสงเจาหนาทมารวมในการปกหมดหลกฐานผงเมอง และรบทราบตาแหนงของหมดหลกฐานผงเมองแนวถนนสารวจเกบรายละเอยดสงปลกสรางและอาคารทอยในแนวถนน

7. นาขอมลทไดจากการสารวจภาคสนามมาคานวณหาคาพกด พรอมการปรบแก เพใหคาพกดทไดมความคลาดเคลอนนอยทสด

8. จดทาแผนทแสดงรายละเอยดแนวถนนบงคบกบตาแหนงหมดหลกฐานผงเมอง และสงปลกสรางอาคาร ทอยในแนวถนนบงคบ พรอมทงคาพกดทกหมด

9. จดทาเอกสารขอมลแสดงรายละเอยดคาอางองตาแหนงหมดหลกฐานผงเมอง เพอใชเปนเอกสารประกอบแนวถนนบงคบ

ขนตอนท 20 ปดประกาศ 90 วน ขนท 20.1 จดทาแผนทและแผนผงปดประกาศ (ผลงานจากขนตอนท 18) ขนท 20.2 กาหนดวนปดประกาศ 90 วน ตองเปนวนราชการทงวนทเรมปดประกาศและวนสดทายทปดประกาศ

ขนท 20.3 จดทาเอกสารรางขอกาหนดการใชประโยชนทดน และประกาศกรมการผงเมอง

จดทาขอกาหนดการใชประโยชนทดน (ผลงานจากขนตอนท 18) จดทาประกาศและประกาศกรมการผงเมอง ซงเปนประกาศทไดรบความ

เหนชอบจากกองนตการแลว ขนท 20.4 ประสานงานกองเผยแพรและประชาสมพนธ ดาเนนการจดทา ขาว 10 ฉบบ โปสเตอรเชญชวนประชาชนตรวจสอบ และยนคารอง 100 แผน แผนปลว (ตาบลละ 100 แผน) ขนท 20.5 จดทาหนงสอถงจงหวด + ประกาศกรมเสนออธบดลงนาม ขนท 20.6 สงหนงสอเอกสาร แผนผงเพอใหจงหวดดาเนนการปดประกาศ ควร

จดสงลวงหนาประมาณ 10 วน ขนท 20.7 สงหนงสอแจงใหสวนราชการตาง ๆ ทเกยวของในกรมการผงเมอง

118

เพอทราบ ขนท 20.8 ปดประกาศแผนผงขอกาหนดเปนเวลา 90 วน รายการปดประกาศตามทระบในหนงสอถงจงหวด ในทางปฏบต ในระหวางทปดประกาศ ถามคารองใหผงเมองจงหวดตรวจ

สอบ สรปขอเทจจรง และเสนอความเหนเบองตน ทยอยสงไปยงสานกงานคณะกรรมการผงเมอง โดยไมจาเปนตองรอใหครบ 90 วนกอน

ขนท 20.9 จดทาหนงสอถงจงหวด (เมอใกลครบ 90 วน) ใหรวบรวมคารองทงหมดสงกรมการผงเมอง (โดยสานกงานคณะกรรมการผงเมอง) ผลงาน คารองขอโตแยงจากประชาชน / ทองถนในเรอง 1. การใชประโยชนทดน 2. แนวคมนาคมขนสง 3. ขอกาหนด ขนตอนท 21 การเขยนทายกฎกระทรวง จดมงหมาย

1. ประกาศเปนกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวมตาม พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2518

2. เพอใหหนวยงานของรฐนาไปเปนแนวทางในการพฒนาจดทางบประมาณและโครงการในสวนทเกยวของ

3. เพอใหประชาชนทราบและถอปฎบต ขอมลทใชและแหลงขอมล 1. แผนผงการใชประโยชนทดนในอนาคต จากสวนผงเมองทรบผดชอบผง 2. แผนผงโครงการคมนาคมและขนสงในอนาคต จากสวนคมนาคมและขนสง

ทรบผดชอบผง 3. แผนทการใชประโยชนทดนปจจบน 1: 4,000 จากสวนแผนท / หนวยวางผง 4. แผนทแสดงเขตการปกครอง จากสวนแผนท 5. แผนทนามศพท จากสวนแผนท 6. แผนทกรรมสทธทดนของรฐ จากสวนแผนท 7. ขอกาหนด จากสวนผงเมองทรบผดชอบ 8. ทายกฎกระทรวงฉบบเดม จากสานกงานเลขานการกรม

119

ขนท 21.1 ประสานงานสานกวศวกรรมขอขอมล แนวถนนโครงการ พกดกรอบแผนท พกดหลกหมดผงเมองตามแนวถนนบงคบ

ขนท 21.2 การเขยนแผนททายกฎกระทรวง แผนทแสดงเขตวางผง

1) เขยนเขตวางผงและพกดกรอบแผนท 2) เขยนแนวถนนหลกและสาคญ ๆ ในผง พรอมทงใสชอถนนกากบ 3) เขยนแนวเขตตาง ๆ ตามกฎหมาย เชน เขตปกครอง เขตปาไม ฯลฯ 4) เขยนสถานทสาคญ เชน ศาลากลางจงหวด เทศบาล

แผนผงแสดงการใชประโยชนทดนและคมนาคมขนสงในอนาคต 1) เขยนเขตวางผง และพกดกรอบแผนท 2) เขยนแนวถนนโครงการ โดยแบงออกเปนถนนบงคบและถนนเสนอ

แนะ 3) ใสชอถนนในแผนทแผนผง (ถาม) 4) กาหนดแบงพนทการใชประโยชนทดนอนาคตออกเปนประเภท ๆ และ

ใสระยะเสนตาง ๆ ใหชดเจน 5) พนทเฉพาะ เชน โรงเรยน วด สถานทราชการ ตองตรวจสอบขอบเขต

ของแตละบรเวณใหถกตอง ตามแผนทกรรมสทธ ในกรณทไมพบในแผนทกรรมสทธ แตกาหนดอยในผงใหตรวจสอบกบแผนทการใชประโยชนทดนปจจบน 1:4,000

6) กาหนดหมายเลขเรยงลาดบของการใชทดนแตละประเภท 7) คานวณพนทแตละบรเวณ แตละประเภทการใชประโยชนทดน

ขนท 21.3 การเขยนบรรยายรายการประกอบผงชดคาบรรยายซงตองสงใหกองนตการ จะประกอบไปดวย

สรปสถานภาพผงและขนตอนดาเนนการ สรปผงและเปรยบเทยบกบผงเดม (ถาม) รายการประกอบผงซงจะรวมถงขอกาหนด และคาอธบายเขตการใชทดน

ประเภทตาง ๆ แตละหมายเลข

120

การใชประโยชนทดนอนาคต

การอางอง 1) ยดแนวธรรมชาต เชน แมนา ลาคลอง ฯลฯ 2) ยดสงทมนษยสรางขน เชน วด โรงเรยน ฯลฯ 3) ยดแนวเขตตามกฎหมาย เชน เขตปาไม เขตปฏรป เขตปกครอง ฯลฯ 4) ยดแนวเลขาคณตและทศทางตาง ๆ เชน เสนขนาน เสนตงฉาก เสนโคง เสน

ตรง มมองศา 5) อน ๆ เชน พกดหลกหมด หลกการบรรยาย 1) อธบายทดนแตละหมายเลข โดยมทศทางตามเขมนาฬกา คอ จากทศเหนอ

มาทศตะวนออก ทศใต และทศตะวนตก ตามลาดบ 2) พนทเฉพาะ เชน โรงเรยน วด สถานทราชการ บรรยายโดยยดแผนทนาม

ศพทเปนหลก อาจใชแผนทกรรมสทธ และแผนทการใชประโยชนทดน 1:4,000 ประกอบ

3) การบรรยายอางองสงใดตองปรากฏสงนนในแผนผง เชน อางองถนนสาธารณะไมปรากฏ ซงกตองปรากฏถนนสาธารณะเสนนนอยในแผนผง

4) กรณซงมพนทอนอยลอย ๆ ในพนทหมายเลข Block ทบรรยายอย โดยไมประชดเขตบรรยายดานใดดานหนงเลย ใหเขยนในลกษณะยกเวนไวทายคาบรรยายหมายเลขนน ๆ แนวถนนบงคบ บรรยายโดยยดพกดหลกหมด UTM

ผลงาน 1. แผนทแสดงเขตผงเมองรวม (แผนททายกฎกระทรวง) 2. แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดนตามทไดจาแนกประเภท และแสดง

โครงการคมนาคมและขนสงทายกฎกระทรวง 3. รายการประกอบแผนผง

121

ขนตอนท 22 การพจารณาคารอง

เมอมประชาชนทาคารองเสนอตอกรมการผงเมอง กรมการผงเมองมหลกเกณฑในการพจารณาคารองของผมสวนไดเสย ตาม ม.24 พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ.2518 ดงน

1. ตองเปนผมสวนไดเสยตาม พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ.2518 ไดแก − ผมกรรมสทธในทดนหรอทรพยสนอนตดอยกบทดนนน − ผมสทธทงหลายอนเกยวกบกรรมสทธในทดน − ผมสทธครอบครองทดนหรอทรพยสนอนตดกบทดน − ผไดรบมอบหมายจากผมสวนไดเสย − ทดนตองอยในเขตผงเมองรวม

2. ตองทาเปนหนงสอลงลายมอชอผรอง 3. รองขอภายในกาหนดเวลา 90 วน นบแตวนปดประกาศเชญชวนใหผมสวนไดเสยไปตรวจดแผนผงและขอกาหนด รองตอกรมการผงเมอง หรอเจาพนกงานทองถน รองขอให

3.1 แกไข หรอ 3.2 เปลยนแปลง หรอ 3.3 ยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนน

4. เมอพนกาหนด 90 วน นบแตวนปดประกาศ ตามขอ 3 พจารณาดงน 4.1 กรณไมมคารองขอเสนอผงเมองรวมตอรฐมนตรเพอออกกฎกระทรวงใช

บงคบผงเมองรวม 4.2 กรณคารองขอ ใหกรมการผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน เสนอคารองขอ

พรอมดวยความเหนเสนอคณะกรรมการผงเมองพจารณา (เจาพนกงานทองถนเสนอใหดาเนนการ โดยผานกรมการผงเมอง) ผลการพจารณาม 2 กรณ

- พจารณายกคารองขอ ดาเนนการเพอออกกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวม

- พจารณาเหนชอบกบคารองขอโดยสงใหแกไข หรอเปลยนแปลง หรอยกเลกขอกาหนดฯ ดาเนนกากรตามมตคณะกรรมการผงเมอง และเสนอผงเมองรวมเพอออกเปนกฎกระทรวงตอไป

ในทางปฏบตคณะกรรมการผงเมองจะมอบอานาจใหคณะอนกรรมการผงเมองพจารณาคารอง ดาเนนการพจารณาคารองของผมสวนไดเสยแลวรายงานคณะกรรมการผงเมอง ตามคา

122

สงคณะกรรมการผงเมอง ท 2/2539 ลงวนท 11 มถนายน 2539 นอกจากกรมการผงเมองจะพจารณาคารองตามหลกเกณฑดงกลาวขางตนแลว กรมการผงเมองมแนวทางในการดาเนนการ ดงน ขนท 22.1 ประสานงานจงหวด และตรวจสอบพนทบรเวณคารอง (ภาคสนาม) โดยมการดาเนนการ ดงน ตรวจเชคทตงบรเวณคารอง

สารวจพนทผลกระทบขางเคยง พบผรอง สมภาษณขอคดเหนประชาชน

ขนท 22.2 ประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม ในการประชมนมวตถประสงคเพอรบฟงขอคดเหน ของคณะทปรกษา เพอ

นาไปเปนขอมลในการประชมตอไป จดทารายงานการประชมโดยผงเมองจงหวดเปนผดาเนนการ

ขนท 22.3 ประชมคณะอนกรรมการผงเมองพจารณาคารอง นามตทไดจากทประชมฯ มาปรบปรงผง (ถาม)

ขนท 22.4 ประชมคณะกรรมการผงเมอง (พจารณาคารอง) โดยทวไปมกเปนการนาเขาทประชมเพอทราบ ยกเวนบางกรณทไมสามารถหาขอสรปไดจากขนท 22.2 จงจะนาเขาทประชมเพอพจารณา

ขนท 22.5 ปรบปรงผงตามมตทประชมคระกรรมการผงเมอง (ถาม) ผลงาน ผงเมองรวมฉบบสมบรณ ประกอบดวย 1. แผนทแสดงเขตผงเมองรวม

2. แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดนและระบบคมนาคมขนสง 3. ขอกาหนดผงเมองรวม 4. รายงานผงเมองรวมฉบบสดทาย (Final report) ขนตอนท 23 จดทารางกฎกระทรวง

ขนท 23.1 ในขนตอนนทมงานผวางผงจะไดจดทารางกฎกระทรวงสงกองนตการตรวจ

สอบ ซงจะประกอบไปดวย แผนทแสดงเขตผง แผนผงการใชประโยชนทดนและระบบคมนาคมขนสง

123

ขอมลสรปสถานภาพ และคาบรรยายรายการประกอบแผนผงรางทายกฎ

กระทรวง เมอกองนตการไดรบเรองกจะดาเนนการยกรางกฎกระทรวงผงเมองรวมตอไป

ขนตอนท 24 ประชมกรรมการรางกฎหมายกระทรวงมหาดไทย ขนตอนท 25 ประชมคณะรฐมนตร ครงท 1 (รบหลกการ)

ในขนตอนการเสนอคณะรฐมนตร ครงท 1 นน ในทางปฏบต รองนายกรฐมนตรปฏบตราชการแทนนายกรฐมนตรจะสงการใหสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณารางกฎกระทรวงดงกลาว โดยสานกเลขาธการคณะรฐมนตรจะเปนผดาเนนการสงเรองใหสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา และจะมหนงสอแจงการสงการดงกลาวใหกระทรวงมหาดไทยทราบ โดยกระทรวงมหาดไทยจะผานเรองมายงกรมการผงเมอง ขนตอนท 26 การประชมคณะกรรมการกฤษฎกา

เมอสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาไดแจงกาหนดนดประชม กองนตการกจะแจงสานกและสวนทเกยวของคอ สานกวางผง สานกวศวกรรม และสวนสารวจ เพอใหจดสงผแทนเขารวมประชมชแจง และเมอทประชมไดมมตใหตรวจสอบและหรอแกไขเพมเตมเปนประการใด กตองดาเนนการสรปสาระสาคญทใหตรวจสอบและหรอแกไขเพมเตม แลวจดสงแผนทแผนผงพรอมรายการประกอบแผนผงทไดแกไขเพมเตมเปนทเรยบรอยแลวใหสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ขนตอนท 27 ประชมคณะรฐมนตร ครงท 2

เปนการประชมเพอพจารณาและรบรองใหความเหนชอบตอรางกฎกระทรวง ขนตอนท 28 การประกาศกฎกระทรวง

การประกาศกฎกระทรวงจะประกาศในราชกจจานเบกษาใหมผลบงคบใชตอไป

124

ขนตอนท 29 การประชมการปฏบตตามกฎกระทรวง ขนท 29.1 จดประชมชแจงการปฏบตตามกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวม

จดมงหมาย เพอใหหวหนาสวนราชการ หนวยงานทเกยวของ และองคกรภาคเอกชน ไดรบทราบถงเนอหาของกฎกระทรวง และวธการปฏบตใหเปนไปตามกฎกระทรวง

สาระสาคญ กรมการผงเมองจะชแจงถงแนวทางปฏบตตามกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวมโดยทว ๆ ไป และความรบผดชอบของเจาหนาททองถนตอผงเมองรวม

วธการ กองเผยแพรและประชาสมพนธจะประสานกบผวางผง และผงเมองจงหวด เพอ

กาหนดวนประชม และเชญคณะทปรกษาผงเมองรวม หวหนาสวนราชการ หนวยงานทเกยวของ และองคกรภาคเอกชนเขารวมประชม

ผวาราชการจงหวดเปนประธานการประชมและกลาวเปดประชม จากนนผแทน กรมการผงเมองซงเปนหวหนาคณะของเจาหนาทกรมการผงเมองจะชแจงถงความเปนมาของผงเมองรวม ผแทนกองนตการชแจงขนตอนการวางผงเมองรวมตาม พรบ.การผงเมอง พ.ศ.2518 และการปฏบตใหเปนไปตามกฎกระทรวง ผแทนสานกวางผง/ผงเมองจงหวดชแจงการใชประโยชนทดน ผแทนสานกวศวกรรม/ผงเมองจงหวดชแจงระบบคมนาคมขนสง โดยมผแทนกองเผยแพรฯ เปนผดาเนนการประชม และแจกเอกสารตางใหผเขาประชม

ผเขาประชมซกถามปญหา แลกเปลยนขอคดเหน ขนท 29.2 จดนทรรศการเกยวกบผงเมองรวมนน ๆ เพอใหผเขาประชมและประชาชนได

ทราบถงกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวม 4.2 การมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม

จากทไดศกษากระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมของกรมการผงเมอง กระทรวง

มหาดไทย ซงเปนการดาเนนการโดยใชความรตามหลกวชาการผงเมอง และอาศยอานาจตาม พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ.2518 นน ปรากฏวา มหลายขนตอนของกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมทเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวม โดยประชาชนสามารถขาไปมสวนรวมในรปแบบตาง ๆ ดงตอไปน

1. ประชาชนเขาไปมสวนรวมในฐานะผใหขอมล โดยในขนตอนการศกษาขอมลเบองตน และกาหนดเขตสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวม เจาหนาทจะทาการสารวจในภาคสนามเพอการเกบรวบรวมขอมลสภาพกายภาพ เศรษฐกจ และสงคม เพอนามาใชเปนขอมลพนฐาน ใน

125

การกาหนดเขตผงเมองรวม และการวางและจดทาผงเมองรวม เจาหนาทจะเขาไปสอบถามขอมลสภาพทวไป การใชประโยชนทดน ตลอดจนขอมลอน ๆ ทจาเปน หรอเปนขอมลทยงไมไดมหนวยงานใดจดเกบไว

นอกจากนน ประชาชนยงสามารถเขาไปมสวนรวมในฐานะผใหขอมลในขนตอนการสารวจและจดทาแผนท ขนตอนการจดเกบขอมลและวเคราะหทางเศรษฐกจและสงคม รวมถงขนตอนการสารวจและจดเกบขอมลทางวศวกรรม 2. ประชาชนเขาไปมสวนรวมโดยผานตวแทน ตวแทนดงกลาว คอ ตวแทนของประชาชน ไดแกนกการเมองทองถน และผแทนองคกรประชาชนทจะเขาไปทาหนาทเปนคณะทปรกษาผงเมองรวม ประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวมโดยผานตวแทนของตนในการใหคาปรกษาหารอ เสนอความคดเหนตลอดจนขอมลอนเปนประโยชนตอการวางและจดทาผงเมองรวมได ในขนตอนการประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม และขนตอนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผเงมองรวม 3.ประชาชนเขาไปมสวนรวมไดโดยตรงในขนตอนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม ซงเปนขนตอนทเปดกวางใหประชาชนเขาไปรวมแสดงความคดเหน ขอมล อนเปนประโยชนตอการวางผงเมอง แลวกรมการผงเมองกจะรวบรวมความคดเหนเหลานนตอคณะกรรมการผงเมองเพอนาขอมลดงกลาวไปใชในการวางและจดทาผงเมองรวมตอไป 4. ประชาชนสามารถมสวนรวมโดยการทาคารองขอยกเลก หรอแกไขขอกาหนดผงเมองรวม ซงขนตอนในการวางและจดทาผงเมองรวมนน กอนทผงเมองรวมจะประกาศใชบงคบจะตอง ตดประกาศไวเปนเวลา 90 วน เพอใหประชาชนผมสวนไดเสย ไปตรวจดแผนผงและสามารถทาคารองขอยกเลกหรอแไขขอกาหนดผงเมองรวมได จากการศกษาการปฏบตงานของเจาหนาทของกรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย เกยวกบกระบวนการการวางและจดทาผงเมองรวมนน พบวา ไดมการเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวมไดหลากหลายรปแบบ และสามารถกระทาไดในหลายขนตอนของการวางและจดทาผงเมองรวม ซงการมสวนรวมของประชาชนกจะเปนประโยชนตอการวางและจดทาผงเมองรวม และตอตวประชาชนเอง อยางไรกตาม ในการศกษาขนตนเปนแตเพยงการสารวจโดยทวไปถงการปฏบตงานของเจาหนาทผงเมองในการวางและจดทาผงเมองรวม ดงนน เพอใหไดผลในการศกษาทางลก และนาเสนอขอมลทจะเปนประโยชนตอการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง จากผลการศกษาในบทนกจะไดทาการศกษาตอไปเฉพาะแตการมสวนรวมของประชาชนในขนตอนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมในสวนตอไป

126

แผนผง 4.1 กระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมของกรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

1. แตงตงคณะผวางและจดทาผงเมองรวม

2. การศกษาขอมลเบองตนและกาหนดเขตสารวจ

3. การกาหนดเขตผงเมองรวม

4. การประชมคณะกรรมการพจารณาเขตวางผงและเขตการปกครองของกรมการผงเมอง

5. การสารวจและจดทาแผนท

6. การจดเกบขอมลและวเคราะหทางเศรษฐกจและสงคม

7. การสารวจและจดเกบขอมลทางวศวกรรม

8. การประสานงานกบหนวยราชการ

9. การวเคราะหกายภาพและความตองการของพนท

10. กาหนดแนวความคด การวางผงเมองและรางขอกาหนด

11. การวางผงระบบคมนาคมขนสงและขอเสนอแนะทางดานระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ

12. การตรวจสอบรางขอกาหนดผงเมองรวม

13. การตรวจสอบผงการใชประโยชนทดน

14. การประชมกรมการผงเมองเพอพจารณาผงเมองรวมฉบบราง

15. การประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม

16. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

17. การประชมคณะอนกรรมการประสานแผน

18. การประชมคณะกรรมการผงเมอง

19. กาหนดแนวถนนบงคบในพนทผงเมองรวม

20. ปดประกาศ 90 วน

21. การเขยนทายกฎกระทรวง

22. การพจารณาคารอง

24. ประชมกรรมการรางกฎหมายกระทรวง

23. จดทารางกฎกระทรวง

25. ประชมคณะรฐมนตร ครงท 1 (รบหลกการ)

26. การประชมคณะกรรมการกฤษฎกา

27. ประชมคณะรฐมนตร ครงท 2

28. การประกาศกฎกระทรวง

29. การประชมการปฏบตตามกฎกระทรวง

สญลกษณ ขนตอนทเปดโอกาสใหประชา ชนมสวนรวม ขนตอนทไมเปดโอกาสให

ประชาชนมสวนรวม

บทท 5

การศกษาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ในการวางและจดทาผงเมองรวม : กรณศกษา ผงเมองรวมเมองอดรธาน

ผงเมองรวมเมองสรนทร และผงเมองรวมเมองแกงคอย ในสวนทผานมาไดทาการศกษาถงขนตอนการวางและจดทาผงเมองรวมตามกฎหมายกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมของกรมการผงเมอง กระทรวงมหาดไทย และการเขาไปมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางและจดทาผงเมอง ในสวนของบทนจะเปนผลจากการศกษาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม ซงเปนขนตอนทประชาชนสามารถมสวนรวมโดยตรงตอกระบวนการวางและจดทาผงเมอง ดงทไดกลาวไวในบทท 3 ถงการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมอาศยความตาม พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ.2518 นน เกดขนไดใน 3 กรณ ดงตอไปน

1. เมอมการวางและจดทาผงเมองรวมขนในทองทหนงทองทใด ตามมาตรา 19 2. เมอองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวมเหนสมควรใหมการขยาย

ระยะเวลาในการบงคบเพอใชผงเมองรวม ตามมาตรา 26 3. เมอองคกรผมอานาจในการวางผงและจดทาผงเมองรวมเหนสมควรใหมการแกไข

ปรบปรงผงเมองรวม ตามมาตรา 26 การศกษาครงน ไดทาการศกษาใน 3 กรณศกษา ซงไดมการจดประชมรบฟงความคด

เหนของประชาชนขน ทงนเพอทาการศกษาโดยการสงเกตการประชม สมภาษณโดยใชแบบสอบถามกบผเขารวมประชม และสมภาษณเจาหนาทผงเมองผทาหนาทจดการประชม เพอใหเหนถงกระบวนการการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมซงเปนขนตอนหนงตามทกฎหมายกาหนด และเพอศกษาวาไดมการใชชองทางนทาใหเกดการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมอยางไร โดยกรณศกษาทใชในการศกษาครงน ไดแก

1. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมองอดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จงหวดอดรธาน

2. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตอการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองสรนทร จงหวดสรนทร ออกไปอกหาป

129

3. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตอการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวง ฉบบท 296 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร ออกไปอกหาป

โดยจะนาเสนอผลจากการศกษาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมในประเดนตาง ๆ เปนลาดบดงตอไปน

5.1 การประชาสมพนธ

การประชาสมพนธใหประชาชนรบทราบถงการจดการประชมรบฟงความคดเหนของ

ประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมนน มกฎหมายกาหนดเงอนไขและวธการในการประชาสมพนธไวอยางชดเจน กฎหมายดงกลาวคอ กฎกระทรวงฉบบท 315 (พ.ศ.2540) ออกตามความในพระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ.2518 ดงความทไดกาหนดไวในขอ 2 ขอ 3 และ ขอ 4 โดยมเนอความดงตอไปน

ขอ 2 เมอจะวางและจดทาผงเมองรวมของทองทใด ใหกรมการผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ จดใหมการโฆษณาโดยทางวทยกระจายเสยงทสามารถรบฟงไดในทองถนนน และโดยทางหนงสอพมพภาษาไทยภายในทมจาหนายในทองทนนเปนระยะเวลาตดตอกนไมนอยกวา 7 วน

ขอ 3 เมอไดโฆษณาตามขอ 2 แลว ใหกรมการผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนแลวแตกรณ ปดประกาศแสดงรายการดงตอไปน คอ

(1) วตถประสงคในการวางและจดทาผงเมองรวม (2) แผนทแสดงเขตทองททจะวางและจดทาผงเมองรวม (3) แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดนตามทไดจาแนกประเภท แผนผงแสดงโครงการ

คมนาคมและขนสง และแผนผงอนตามทเหนสมควร พรอมทงขอกาหนดประกอบแผนผงนนดวย แผนผงดงกลาวอาจทาเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบกได

(4) รายการประกอบแผนผง (5) นโยบาย มาตรการ และวธดาเนนการเพอปฎบตตามวตถประสงคในการวางและจด

ทาผงเมองรวม (6) ขอความเกยวกบวน เวลา และสถานททจะจดใหมการประชมเพอรบฟงความคดเหน

ของประชาชนในทองททจะวางและจดทาผงเมองรวม รวมทงขอความเชญชวนใหประชาชนในทองทดงกลาวมาแสดงขอคดเหนในการประชมทจะจดใหมขนดวย

(7) หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการแสดงขอคดเหนของประชาชน

130

ขอ 4 ประกาศตามขอ 3 ใหปดประกาศไวในทเปดเผยเปนระยะเวลาไมนอยกวา 15 วน เพอใหประชาชนสามารถตรวจดได ณ สถานทดงตอไปน

(1) กรมการผงเมอง ทวาการเขตหรอททาการแขวงของกรงเทพมหานคร สาหรบกรงเทพมหานคร

(2) สานกงานผงเมองจงหวด ทวาการอาเภอ ททาการองคการบรหารสวนทองถน สภาตาบล องคการบรหารสวนตาบล และสาธารณสถานอน ๆ ในทองททจะวางและจดทาผงเมองรวมสาหรบจงหวดอน

กรมการผงเมองไดถอปฎบตตามทกฎหมายกาหนดและไดทาการประชาสมพนธในสงอนนอกเหนอจากทกฎหมายกาหนดเพอใหประชาชนไดรบทราบโดยทวถงกน ทงนมการดาเนนการดงตอไปน

5.1.1 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมอง อดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จงหวดอดรธาน

กรมการผงเมองกาหนดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการปรบปรงผงเมองรวมเมองอดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จงหวดอดรธาน ในวนพธท 7 กมภาพนธ พ.ศ. 2544 เวลา 9:30 น. – 12:00 น. ณ หอประชมโรงเรยนอดรพทยานกล อาเภอเมองอดรธาน จงหวดอดรธาน โดยมการประชาสมพนธใหประชาชนไดทราบโดยวธการดงตอไปน

1. ตดประกาศแผนทแสดงเขตผงเมองรวม แผนผงการใชประโยชนทดนในอนาคต โครงการคมนาคมและขนสง ขอกาหนดผงเมองรวมและรายการประกอบแผนผง ประกาศเชญชวนประชาชนผอยอาศยหรอผครอบครองทดนหรออาคารไปรวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวนเวลาและสถานททกาหนด ซงไดปดประกาศไว ณ ศาลากลางจงหวดอดรธาน ทวาการอาเภอเมองอดรธาน สานกงานองคการบรหารจงหวดอดรธาน สานกงานเทศบาลนครอดรธาน สานกงานเทศบาลตาบลหนองบว สานกงานเทศบาลตาบล โพธสวาง สานกงานเทศบาลตาบลบานจน สานกงานทดนจงหวดอดรธาน สานกงานผงเมองจงหวดอดรธาน ททาการองคการบรหารสวนตาบลเชยงพณ ททาการองคการบรหารสวนตาบลหมมน ททาการองคการบรหารสวนตาบลสามพราว ททาการองคการบรหารสวนตาบลหนองนาคา ททาการองคการบรหารสวนตาบลหนองขอนขวาง ททาการองคการบรหารสวนตาบลนาด ททาการองคการบรหารสวนตาบลบานเลอม ในทสาธารณะในเขตผงเมองรวม และกรมการผงเมอง

131

2. แจกใบปลวจานวน 100 แผน โดยมเนอความเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามทปดประกาศไวในขอ 1 และเชญชวนใหประชาชนเขารวมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม ตามวน เวลาและสถานททกาหนด

3. ทาหนงสอเชญเขารวมประชมและขอความอนเคราะหใหประชาสมพนธใหประชาชนในทองถนไดทราบ โดยทาหนงสอไปยงททาการองคการบรหารสวนจงหวดอดรธาน สานกงานเทศบาลนครอดรธาน สานกงานเทศบาลตาบลหนองบว สานกงานเทศบาลตาบลโพธสวาง สานกงานเทศบาลตาบลบานจน สานกงานทดนจงหวดอดรธาน สานกงานผงเมองจงหวดอดรธาน ททาการองคการบรหารสวนตาบลเชยงพณ ททาการองคการบรหารสวนตาบลหมมน ททาการองคการบรหารสวนตาบลสามพราว ททาการองคการบรหารสวนตาบลหนองนาคา ททาการองคการบรหารสวนตาบลหนองขอนขวาง ททาการองคการบรหารสวนตาบลนาด ททาการองคการบรหารสวนตาบลบานเลอม โดยมเนอหาเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลาและสถานททกาหนด

4. โฆษณาทางวทยกระจายเสยงทออกอากาศในพนทจงหวดอดรธาน เพอเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลา และสถานททกาหนด โดยกรมการผงเมองไดขอความอนเคราะหใหมการกระจายเสยงไปยงสถานวทย ดงตอไปน สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย จงหวดอดรธาน (F.M.) 93075เมกะเฮรตซ สถานวทย วปถ.7 (A.M.) 1233 กโลเฮรตซ สถานวทย 1 ปณ. (A.M.) 1089 กโลเฮรตซ (F.M.) 99 เมกะเฮรตซ สถานวทยองคการสอสารมวลแหงประเทศไทย จงหวดอดรธาน (F.M.)

91.50 เมกะเฮรตซ สถานวทย ทอ.09 จงหวดอดรธาน (A.M.) 954 กโลเฮรตซ (F.M.) 104เมกะเฮรตซ สถานวทย ตชด. (F.M.) 100.25 เมกะเฮรตซ

132

สถานวทยเสยงสามยอด (F.M.) 105.75 เมกะเฮรตซ 5. โฆษณาทางหนงสอพมพทองถนทมจาหนายในพนทจงหวดสรนทรเพอเชญชวนให

ประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลาและสถานททกาหนด โดยกรมการผงเมองไดขอความอนเคราะหใหมการโฆษณาไปยงหนงสอพมพดงตอไปน ขาวทองถน ประชามต

จากการสมภาษณประชาชนผเขารวมการประชมถงการประชาสมพนธ พบวา ประชาชนมความคดเหนวาการประชาสมพนธยงไมเพยงพอ โดยไดแสดงความคดเหนดงตอไปน

ควรประชาสมพนธใหมากกวาน (นายประจวบ พบลยวฒนวงษ ผแทนเทศบาลนครอดรธาน) ควรมการประสมพนธทางสอทกชนด ตลอดเวลา เชอวายงมประชาชนกวารอยละ

90 ไมทราบเรองน (วาทร.ต.รกชย เลศสนน) การประชาสมพนธยงไมทวถง ยงมประชาชนจานวนมากยงไมทราบ (นายสมาน หงษวงศ ผแทนเทศบาลตาบลบานจน)

พรอมกนนไดมการใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงแกไขการประชาสมพนธ ดงน ใหมการประชาสมพนธมากกวาน เพราะประชาชนสวนใหญไมทราบขาวและควรใช หลายสอ ประชาสมพนธตดตอกนหลายวนเพอจะไดทราบทวกน (วชต ลกษตานนท) ใชสอหนงสอพมพ ใบปลว การประชมกานนผใหญบาน ผนาชมชน และประกาศแผนโต ๆ ปดไว ณ ทวาการอาเภอ บานผใหญบานกานน และศาลาประชาชนตามหมบาน (ศ.พล.อ.ต.สนทร สทธบญ) ควรประชาสมพนธอยางหลากหลาย โดยสอตาง ๆ เชน วทย โทรทศน เสยงตามสายของชมชนตาง ๆ ปดประกาศตามสถานทราชการ-วด สแยกตาง ๆ แจกใบปลว รถโฆษณา(นายวนชย มหาโพธ เจาของทดน) ไดรบขาวสารการจดประชมเพยงครงเดยวโดยไมทราบหวขอรายละเอยด ทราบเพยงวาเกยวกบผงเมอง (เจาของทดน) สรางแกนนากอน แลวจดกลมเครอขาย-ผเสย-ผไดประโยชน , กลมขาราชการ นกวชาการทชวยระดมสมอง เครอขายประชาชน ทจะชวยดแลเปนอาสาสมครพฒนาเมองและผงเมอง(นางอลสา ศรอรรคจนทร ผแทนจากสานกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน)

133

การประชาสมพนธนอยเกนไป ผไดรบผลกระทบไมทราบขาวการประชมซงจะทาใหเกดปญหาภายหลง ควรมการแจงผไดรบผลกระทบใหทราบทวกน ไดแก 1. หากมฐานขอมลผถอครองทดนใหทาหนงสอประชาสมพนธถงตวผถอครอง 2. ในชมชนทมตวแทนชดเจนอาจประชาสมพนธผานตวแทนในพนทนน เชนกานน

ผใหญบาน หรอผนาชมชน 3. ในพนททไมมตวแทนชดเจน เชนเขตการคาในเมองควรใชรถกระจายเสยง หรอ

ใบปลวแจงใหทราบ 4. ประชาสมพนธผานวทยกระจายเสยง (ไมประสงคจะออกนาม)

5.1.2 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระ ทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมสรนทร ออกไปอกหาป

กรมการผงเมองกาหนดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายเวลาการบงคบใชกฎกระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ. 2539) ผงเมองรวมเมองสรนทร ออกไปอกหาป ณ หอประชมจงหวดสรนทร โดยมการประชาสมพนธใหประชาชนไดทราบโดยวธการดงตอไปน

1. ตดประกาศแผนทแสดงเขตผงเมองรวม แผนผงการใชประโยชนทดนในอนาคต โครงการคมนาคมและขนสง ขอกาหนดผงเมองรวมและรายการประกอบแผนผง ประกาศเชญชวนประชาชนผอยอาศยหรอผครอบครองทดนหรออาคารไปรวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวนเวลาและสถานททกาหนด ซงไดปดประกาศไว ณ ศาลากลางจงหวดสรนทร สานกงานองคการบรหารสวนจงหวดสรนทร สานกงานเทศบาลเมองสรนทร ททาการองคการบรหารสวนตาบลนอกเมอง ททาการองคการบรหารสวนตาบลแสลงพนธ ททาการองคการบรหารสวนตาบลแกใหญ สานกงานทดนจงหวดสรนทร สานกงานผงเมองจงหวดสรนทร ในทสาธารณะในเขตผงเมองรวม และกรมการผงเมอง

2. แจกใบปลวจานวน 100 แผน โดยมเนอความเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามทปดประกาศไวในขอ 1 และเชญชวนใหประชาชนเขารวมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม ตามวน เวลาและสถานททกาหนด

3. ทาหนงสอเชญเขารวมประชมและขอความอนเคราะหใหประชาสมพนธใหประชาชนในทองถนไดทราบ โดยทาหนงสอไปยงสานกงานองคการบรหารสวนจงหวดสรนทร สานกงานเทศบาลเมองสรนทร ททาการองคการบรหารสวนตาบลนอกเมอง ททาการองคการบรหารสวนตาบลแสลงพนธ ททาการองคการบรหารสวนตาบลแกใหญ

134

โดยมเนอหาเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลาและสถานททกาหนด

4. โฆษณาทางวทยกระจายเสยงทออกอากาศในพนทจงหวดสรนทร เพอเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลา และสถานททกาหนด โดยกรมการผงเมองไดขอความอนเคราะหใหมการกระจายเสยงไปยงสถานวทย ดงตอไปน สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย จงหวดสรนทร (A.M.) 909 กโลเฮรตซ (F.M.) 97.5 เมกะเฮรตซ และ(F.M.) 93.7 เมกะเฮรตซ สถานวทยกองทพภาคท 2 จงหวดสรนทร (A.M.) 666 กโลเฮรตซ (F.M.)

90.25 เมกะเฮรตซ สถานวทยกรมการวทยสอสาร 1 จงหวดสรนทร (A.M.) 756 กโลเฮรตซ สถานวทยองคการสอสารมวลแหงประเทศไทย จงหวดสรนทร (F.M.) 99.75เมกะเฮรตซ สถานวทย ทอ.019 จงหวดสรนทร (F.M.) 107.5 เมกะเฮรตซ

5. โฆษณาทางหนงสอพมพทองถนทมจาหนายในพนทจงหวดสรนทรเพอเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลาและสถานททกาหนด โดยกรมการผงเมองไดขอความอนเคราะหใหมการโฆษณาไปยงหนงสอพมพดงตอไปน ขาวสรนทร คนอสาน ชาวสยาม นวสมตชน อยรา

ในประเดนเรองการประชาสมพนธนนผใหสมภาษณมความคดเหนตอประเดนคาถามทวาการประชาสมพนธเพยงพอหรอไมนน ไดรบคาตอบวาไมเพยงพอ และไดแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะตอการประชาสมพนธ ดงน

135

สมาชกองคการบรหารสวนตาบลสองคอน กลาววา “ผงเมองควรมหนงสอถงองคการบรหารสวนตาบลในทองท แลวใหองคการบนหารสวนตาบลนน ๆ แจงกานน ผใหญบานและประชาชนผมความรเกยวกบผงเมองไปรวมประชม” ผนากลมสตรตาบลนอกเมอง “ควรมการประชาสมพนธใหประชาชนทราบมากกวาน และควรกาหนดผนาหมบานหรอผนาชมชนอยางนอยหมบานละ 5 คนใหมารวมประชม” สมาชกสภาเทศบาลเมองสรนทร “ออกกระจายขาวทางโทรทศนหรอวทยใหประชาชนทราบ”

5.1.3 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตอการขยายเวลาการบงคบใชกฎกระทรวง ฉบบท 296 (พ.ศ. 2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร ออกไปอกหาป

กรมการผงเมองกาหนดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายเวลาการบงคบใชกฎกระทรวง ฉบบท 296 (พ.ศ. 2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบรในวนพฤหสบดท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2544 เวลา 10:00 น. – 12:00 น. ณ หองประชมสภาเทศบาลตาบลแกงคอย อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร โดยมการประชาสมพนธใหประชาชนไดทราบโดยวธการดงตอไปน

1. ตดประกาศแผนทแสดงเขตผงเมองรวม แผนผงการใชประโยชนทดนในอนาคต โครงการคมนาคมและขนสง ขอกาหนดผงเมองรวมและรายการประกอบแผนผง ประกาศเชญชวนประชาชนผอยอาศยหรอผครอบครองทดนหรออาคารไปรวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวนเวลาและสถานททกาหนด ซงไดปดประกาศไว ณ ศาลากลางจงหวดสระบร สานกงานองคการบรหารสวนจงหวดสระบร สานกงานเทศบาลตาบลแกงคอย ททาการองคการบรหารสวนตาบลสองคอน ททาการองคการบรหารสวนตาบลตาลเดยว ททาการองคการบรหารสวนตาบลบานปา ททาการองคการบรหารสวนตาบลเตาปน สานกงานทดนจงหวดสระบร สานกงานผงเมองจงหวดสระบร ในทสาธารณะในเขตผงเมองรวม และกรมการผงเมอง

2. แจกใบปลวจานวน 100 แผน โดยมเนอความเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามทปดประกาศไวในขอ 1 และเชญชวนใหประชาชนเขารวมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม ตามวน เวลาและสถานททกาหนด

136

3. ทาหนงสอเชญเขารวมประชมและขอความอนเคราะหใหประชาสมพนธใหประชาชนในทองถนไดทราบ โดยทาหนงสอไปยงสานกงานองคการบรหารสวนจงหวดสระบร สานกงานเทศบาลตาบลแกงคอย ททาการองคการบรหารสวนตาบลสองคอน ททาการองคการบรหารสวนตาบลตาลเดยว ททาการองคการบรหารสวนตาบลบานปา ททาการองคการบรหารสวนตาบลเตาปน โดยมเนอหาเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลาและสถานททกาหนด

4. โฆษณาทางวทยกระจายเสยงทออกอากาศในพนทจงหวดสรนทร เพอเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลาและสถานททกาหนด โดยกรมการผงเมองไดขอความอนเคราะหใหมการกระจายเสยงไปยงสถานวทย ดงตอไปน สถานวทยกระจายเสยงอดศร ศนยการทหารมา จงหวดสระบร (A.M.) 693 กโลเฮรตซ

5. โฆษณาทางหนงสอพมพทองถนทมจาหนายในพนทจงหวดสรนทรเพอเชญชวนใหประชาชนไปตรวจดแผนผงตามขอ 1 และเชญชวนประชาชนทอยอาศยหรอครอบครองทดนหรออาคารในเขตผงเมองรวมใหเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตามวน เวลาและสถานททกาหนด โดยกรมการผงเมองไดขอความอนเคราะหใหมการโฆษณาไปยงหนงสอพมพดงตอไปน ประชาชน สอสยาม ภาพขาว เสยงพระพทธบาท แนวใหม สระบรนวส สระบรโพสต สระบรไทม สอสาร กฬาอสระ

137

นอกจากน เทศบาลแกงคอยไดใชรถโฆษณาเชญชวนประชาชนใหไปรวมประชมดวย จากการสมภาษณประชาชนผเขารวมประชมไดแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะตอการประชาสมพนธดงน

ประชาสมพนธไมคอยทงถง ประชาชนไมคอยรขาวสาร รแตผเสยผลประโยชน (นายจตรงค เจรญผล) ควรแจกใบปลว แผนประกาศ ปายโฆษณา และปดประกาศตามสถานทตาง ๆ ใหมาก ๆ (นายประสทธ พบลยชยสทธ) จากการเขาประชมในครงนทราบขอมลจากเพอนบาน จงเหนไดวาการประชมรบฟงความคดเหนครงนมการแจงใหผเกยวของทราบนอยมากควรจะทาหนงสอถงผทเกยวของทราบนอยมาก ควรทาเปนหนงสอถงผทเกยวของทราบและมการประชาสมพนธโดยใชรถโฆษณาใหมาก ๆ (ผไมประสงคจะออกนาม) 1. สงหนงสอไปยงบานทไดรบผลกระทบจากผงเมองทกบาน 2. ตดปายประกาศตามแหลงชมชนใหเหนชดเจน 3. การประชาสมพนธตองลวงหนาประมาณ 1 เดอน ไมใชการวงรถบอกในชวง

เวลาเยน ใครทไหนจะรบรหรอฟง และรถวงกไมไดหยดประกาศ จากการประชมครงนทกคนไมไดรบรจากการใชรถโฆษณาเลย รจากการบอกเลาเรองของเพอนบานทรมาจากผนาชมชน(นายสมชาย สขสมย) ควรประชาสมพนธใหชดเจน เพราะบางคาพดประชาชนไมคอยเขาใจ และควรประชาสมพนธแตเนน ๆ (ผไมประสงคจะออกนาม)

โดยสรปแลวจากทงสามกรณศกษา ประชาชนมความคดเหนวาการประชาสมพนธยงไมเพยงพอและควรมการประชาสมพนธในหลายสอและหลากหลายวธการ ซงเปนทนาสงเกตวากรมการผงเมองเองกไดทาการประชาสมพนธตดตอกนเปนระระเวลาพอสมควร แตประชาชน กลบยงระบวาผททราบขาวการประชมมจานวนนอย จงมขอสงเกตวาการทประชาชนไมทราบขาวการประชาสมพนธนนอาจเกดจากกรมการผงเมองใชสอทไมอยในความสนใจของประชาชน ทาใหประชาชนไมสามารถสอสารถงประชาชนได และทางดานประชาชนเองอาจมพฤตกรรมทไมสนใจตอกจกรรมและขาวสารของทางราชการ แมวากรมการผงเมองจะไดจดแสดงนทรรศการเกยวกบผงเมองรวมไวกพบวามประชาชนใหความสนใจนอยมาก (ผงเมองจงหวดสรนทร สมภาษณ)

138 5.2 วนและเวลาในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผง เมองรวม (อภปรายผลรวมกนทง 3 กรณศกษา)

ในการกาหนดวนและเวลาของการประชมนน ทางกรมการผงเมองโดยสานกงานผงเมองจงหวดจะเปนผพจารณากาหนดวนและเวลาในการจดประชมขน ทงนมกจะจดประชมตอจากการประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม โดยประชมคณะทปรกษาผงเมองรวมกอน แลวในวนรงขนกจะจดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนเพอความสะดวกแกเจาหนาททเขารวมประชม ซงสวนหนงเปนเจาหนาทจากสวนกลาง คอ กรมการผงเมอง ทประกอบดวย

1. ผตรวจราชการกรม 2. นกผงเมอง จากสานกวางผง 3. วศวกร จากสานกวศวกรรม 4. นตกร จากกองนตการ เจาหนาทจากสวนกลางเหลานจะมารวมประชมคณะทปรกษาผงเมองรวมและการ

ประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมดวย โดยจะทาหนาทในการชแจงรายละเอยดเกยวกบการวางและจดทาผงเมองรวม อนไดแก วตถประสงคและนโยบายการวางและจดทาผงเมองรวม ผงการใชประโยชนทดนในอนาคต โครงการคมนาคมขนสง และขอกาหนดและรายการประกอบแผนผง ในฐานะทเจาหนาทดงกลาวเปนผมสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองรวมขน ดงนน เพออานวยความสะดวกแกเจาหนาทจากสวนกลางและเปนการประหยดงบประมาณ และเวลาจงจดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมตอเนองจากการประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม

จากกรณศกษาทง 3 กรณนน พบวา มการกาหนดใหจดประชมในวนและเวลาราชการ กลาวคอ

1. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมองอดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จดขนในวนพธท 7 กมภาพนธ พ.ศ.2544 เวลา 9:30 น. ถง 12:00 น.

2. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองสรนทร จงหวดสรนทร จดขนในวนองคารท 13 กมภาพนธ พ.ศ.2544 เวลา 10:00 น. ถง 12:00 น.

3. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวง ฉบบท 296 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร จดขนในวนพฤหสบดท 21 กมภาพนธ พ.ศ.2544 เวลา 10.30 น. ถง 11.30 น.

139

เมอสอบถามเจาหนาทผงเมองถงเหตผลในการกาหนดวนและเวลาในการประชมกไดคาตอบตรงกนวาเหตผลทกาหนดเชนน เพออานวยความสะดวกแกเจาหนาทหรอขาราชการทมารวมประชม ทงทเปนเจาหนาทของกรมการผงเมองเอง และขาราชการของหนวยราชการอน ทงนเพราะในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดผงเมองรวมนน ทางกรมการผงเมองในฐานะผจดการประชมไดเชญคณะทปรกษาผงเมองรวมเขาประชมดวย สวนใหญเปนขาราชการหรอเจาหนาทจากหนวยราชการตาง ๆ ในทองททมการวางผงใหมารวมประชมดวย ซงหากจดในวนหยดราชการกจะไมเปนการสะดวกตอเจาหนาท และเหตผลอกประการหนง คอ ความสะดวกในการขอใชสถานทในการจดประชม โดยสถานททใชในการประชมนนจะตองเปนสถานททมขนาดคอนขางใหญ และทมอยกเปนของทางราชการ ดงนนการจดประชมในวนและเวลาราชการกจะเปนการสะดวกตอการประสานงานเพอขอใชสถานทประชมดวย

จากขางตนจะเหนไดวา ในการกาหนดวนและเวลาในการจดประชมนน กรมการผงเมองไดกาหนดขนโดยคานงถงฝายผจดและขาราชการเปนหลก มไดคาถงความสะดวกของประชาชนนก อยางไรกตามพบวา วนและเวลาในการประชมไมเปนปจจยทสาคญนกหากเปนเรองทมผลกระทบตอประชาชน ประชาชนกมารวมประชม และในบางทองทแมวาจะจดประชมในวนและเวลาราชการ กยงมประชาชนเขามามสวนรวมในการประชมคอนขางมาก ทงนขนอยกบพฤตกรรมการมสวนรวมของประชาชนตอกจการของบานเมองดวย (รงสรรค ศรหน,สมภาษณ,20ธนวาคม 2544) ในกรณของการประชมของเมองสรนทรกบเมองแกงคอยนน มขอสงเกตวาในวนกอนหนาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนหนงวน เปนวนทมการประชมรวมกนของคณะทปรกษาผงเมองรวมซงไดมการพจารณาเหนควรใหมการขยายระยะเวลาการบงคบใชผงเมองรวมออกไปอกหาปเปนการสมควรตามทกรมการผงเมองเสนอ แตเมอมาถงการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ปรากฏวาประชานมความเหนคดคานตอการขอขยายระเวลา เปนผลใหผงเมองรวมทงสองจะตองมการแกไขปรบปรบใหมไมสามารถขยายระยะเวลาการบงคบใชออกไปอกหาปได ซงจากการสงเกตการประชมในทงสองกรณพบวาเจาหนาทผงเมองไมสามารถชแจงกบประชาชนถงเหตผลของการขอขยายระยะเวลาและประโยชนในการประหยดงบประมาณและทรพยากรของรฐทจะตองถกใชไปในกรณการดาเนนการปรบปรงผงเมองรวม มไดมการชแจงใหประชาชาทราบแตอยางใดวาแมผงเมองรวมจะมการขยายระยะเวลาการบงคบใชออกไปอกหาป กจะตองมการประเมนผลผงเมองรวมทก ๆ หนงปซงนนหมายความวาประชาชนสามารถทจะมาแสดงความคดเหนหรอรองขอใหมการแกไขผงเมองรวมได มใชวาเมอมการขอขยายเวลาการบงคบใชไปแลวจะไมสามารถมการเปลยนแปลงแกไขใด ๆ ไดเลยตลอดระยะเวลาหาป เพราะถา

140 หากวากรมการผงเมองพจารณาแลววามเหตผลสมควรกจะดาเนนการแกปรบปรงผงเมองรวมนน ๆ กจะดาเนนการทนทโดยไมตองรอใหถงหาปของการบงคบใชกฎกระทรวงจงจะมการแกไข ซงหากประชาชนไดรบทราบเชนนอาจทาใหกระแสการคดคานลดนอยลง โดยเฉพาะกรณของผงเมองแกงคอย ทมการคดคานการกาหนดแนวถนนโครงการ ซงเปนแนวถนนทกรมการผงเมองเสนไวเพอรองรบการเจรญเตบโตของเมอง ซงผานมาหาปกยงไมมการพจารณากอสรางจากหนวยงานทรบผดชอบแตอยางใดและกไมมททาวาหนวยงานนนจะมการดาเนนการตามทกรมการผงเมองเสนอเพราะชวงเวลานมความจาเปนทรฐตองจากกงบประมาณ ในประเดนหากกรมการผงเมองโดยสานกงานผงเมองจงหวดมการชแจงตอประชาชน ทาความเขาใจตอกนแลวกไมมความจาเปนตองมการปรบปรงผงเมองรวมแตอยางใด ความเปนจรงกลบพบวาในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนนน ถอยคาทเจาหนาทสอสารกบประชาชนนนมความสาคญ หากเจาหนาทผนนมความสงเกตสกนดวาในการแสดงความคดเหนของประชาชนนนเปนไปในทศทางใด เจาหนาทผนนกสามารถทจะควบคมการประชมไดเปนอยางด กรณของเมองแกงคอยนนเปนทนาเสยดายวาเจาหนาทบอกกบประชาชนวาความคดเหนของประชาชนนนมความสาคญเปนอยางยงและการทประชาชนคดคานแมแตเพยงเสยงเดยวกมผลใหไมสามารถขยายระยะเวลาการบงคบใชผงเมองรวมได จรงอยแมคากลาวนมความถกตองตามทกฎหมายกาหนด แตไมถกตองทงหมดทงนในการปฏบตยอมตองมประชาชนสวนหนงมาคดคานหรอไมเหนดวยตามทกรมการผงเมองเสนอ เปนปกตวสยทสามารถจะเกดขนได การทประชาชนมาแสดงความเหนคานเชนนกรมการผงเมองควรตองบอกใหประชาชนทราบไดวามเหตผลอยางไรในการปฏบต ชแจงตอประชาชนใหไดรบทราบและเขาใจในการดาเนนงานของผงเมองเสยกอน เพอใหประชาชนไดพจารณาทบทวนการคดคานของตนอกครง แมวาการตดสนใจใด ๆ ยงเปนความอสระของประชาชน แตถาไดใหประชาชนไดทาความเขาใจกบเจาหนาทเชนนกจะสงผลใหการกระทาหรอการดาเนนการใด ๆ ตอไปเปนไปอยางสมเหตสมผลมากขน 5.3 สถานทจดการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง รวม

การพจารณาในสวนของสถานทจดการประชมไดทาการศกษาในประเดนดงตอ

ไปน สถานทนนสามารถทจะเออตอรปแบบของการประขมทตองการไดหรอไม และในกรณทมความขดแยงจะตองพจารณาสถานทประชมทตองมลกษณะ “พนททเปนกลาง” ซงจะมความเหมาะสมมากวาในการจดประชม

141

ทตงของสถานทประชม อยในบรเวณศนยกลางหรอขอบรอบนอกของพนท ความสะดวกในการเขาถง ตลอดจนพจารณาความเปนทรจกของประชาชนดวย ระบบขนสงมวลชนทจะไปถงสถานทประชม สถานทจอดรถ หนทางทบคคลทมความพการทางรางกายจะเขาไปในทประชม

5.3.1 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมอง

อดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จงหวดอดรธาน การประชมนจดขน ณ หอประชมโรงเรยนอดรพทยานกล อาเภอเมอง จงหวดอดรธาน ม

ลกษณะเปนหองประชมเอนกประสงคสามารถรองรบผเขารวมประชมไดประมาณ 1,500 คน เปนหองประชมเปดไมไดตดเครองปรบอากาศ แตกไมมปญหาเรองเสยงรบกวนเนองจากอยในบรเวณของโรงเรยนซงปลอดเสยงรบกวน สวนการพจารณาประเดน “พนททเปนกลาง” นน หอประชมของโรงเรยนมความเปนกลางในตวอยแลว เพราะเปนทตงของสถานศกษา ซงไมไดเปนหนวยงานองคกรทมความเกยวของกบผลประโยชนใด ๆ โดยเฉพาะอยางยงไมมความสมพนธโดยตรงกบผทถกกระทบสทธจากการวางและจดทาผงเมองรวมน

ในประเดนความเปนทรจกนน สถานทตงของหอประชมอยภายในโรงเรยนมธยมประจาจงหวด ซงเปนสถานททเปนทรจกกนดของประชาชนในทองท ตงอยในบรเวณยานการคาของชมชน ตวอาคารทเปนทตงของหอประชมกอยทางดานหนาของโรงเรยน โดยอยเปนอาคารแรกเมอผานประตโรงเรยนเขาไป จดเปนสถานททเปนทรจกและพบเหนไดงาย ในการเขาถงพนทสามารถกระทาไดหลายวธ ทงทางรถยนตสวนบคคลททางโรงเรยนกมสถานทจอดรถให∗ มทงรถสองแถวประจาทางผาน นอกจากนยงมการขนสงกงสาธารณะ ไดแก รถสามลอรบจาง รถมอรเตอรไซครบจาง เปนตน สถานทดงกลาวจงมความสามารถในการเขาถงสง แตอยางไรกตาม ไมพบวามการจดอปกรณอานวยความสะดวกแกบคคลพการ อาท ทางลาดเอยงสาหรบรถเขน หรอลฟท เปนตน ทงทหองประชมตงอยทชนสองของอาคาร

∗ ในการประชมมประชาชนมารวมประชมไมมากนก จงไมมปญหาเรองทจอดรถ ซงหากมประชาชน

มารวมประชมมากกวานอาจเกดปญหาเรองสถานทจอดรถไมเพยงพอได

142 5.3.2 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎ

กระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมสรนทร ออกไปอกหาป การประชมกาหนดใหจดขน ณ หอประชมจงหวดสรนทร ซงตงอยในบรเวณทวาการ

อาเภอเมองสรนทร เปนหอประชมทเปนทรจกกนโดยทวไปของประชาชนในพนทจงหวดสรนทร เพราะมกถกใชในกจกรรมตาง ๆ ทงของรฐและเอกชนอยเสมอ การทหอประชมจงหวดสรนทรตงอยในบรเวณเดยวกบทวาการอาเภอเมองสรนทร ทาใหมความสะดวกในการเขาถงเปนอยางมาก เนองจากตงอยในบรเวณศนยราชการสาคญของเมอง ไดแก สานกงานองคการบรหารสวนจงหวดสรนทร ศาลากลางจงหวดสรนทร ซงมสถานทจอดรถไวคอยบรการผมาตดตอราชการอยแลว ประชาชนจงสามารถทจะไปจอดรถในสถานทเหลานได ในสวนของการเดนทาง ประชาชนยงสามารถเดนทางโดยใชการบรการกงสาธารณะทใหบรการอยทวไปในเขตเทศบาลเมองสรนทร คอ รถสามลอรบรบจาง และรถมอรเตอรไซครบจางไดอกวธหนง

เมอพจารณาถงความเปนกลางของสถานทจดประชม พบวา หอประชมจงหวดสรนทรนนมความเปนกลางเนองจากเปนสถานทของรฐ ทไมใชของหนวยงานทวางและจดทาผง เปนสถานทสาธารณะทเคยใชในกจกรรมอน ๆ ทงของรฐและเอกชน จงไมมปญหาในเรองความไมเปนกลาง ดานขนาดของหองประชมนน สามารถรองรบผเขารวมการประชมไดประมาณ 1,000 คน แตไมมการบรการสาหรบบคคลพการ อยางไรกตาม หองประชมเปนหองประชมชนเดยว ไมมพนทตางระดบ บคคลพการจงไมนาจะมความลาบากในการเขาถงสถานทนก

5.3.3 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายเวลาการบงคบใชกฎกระทรวง

ฉบบท 296 (พ.ศ. 2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร ออกไปอกหาป จดขน ณ หองประชมสภาเทศบาลตาบลแกงคอย ตงอยบนชน 2 ของอาคารสานกงาน

เทศบาลตาบลแกงคอย เปนหองประชมทสามารถรองรบผเขารวมประชมไดประมาณ 250 คน เปนหองประชมแบบปด คอ มการใชเครองปรบอากาศ จงไมมเสยงรบกวนจากภายนอก ซงสถานทตงของสภาเทศบาลตาบลแกงคอยสามารถเขาถงไดโดยสะดวก ประชาชนสามารถเดนทางมารวมประชมโดยรถยนตสวนตว มสถานทจอดรถรองรบ หรอจะใชการบรการขนสงกงสาธารณะ ไดแก รถสามลอรบจาง รถมอรเตอรไซครบจาง หรอแมแตเดนมากได เพราะตงอยบรเวณแหลงชมชนซงเปนทรจกกนเปนอยางดของประชาชนเพราะสานกงานเทศบาลจดเปนสถานททประชาชนตองไปตดตอราชการเสมออยแลว

143 5.4 การจดรปแบบหองประชม

ในทงสามกรณศกษา ไดจดรปแบบหองประชมไวใกลเคยงกน คอ จดใหมวทยากรอยใน

สวนดานหนาหนหนาเขาหาประชาชน จดใหประชาชนผเขารวมประชมนงอยรวมกนไมมการแบงกลมใด ๆ และจดใหมไมโครโฟนสาหรบใหประชาชนแสดงความคดเหนไวดวย อยางไรกตาม มบางประเดนทมความแตกตางกนในการจดหองประชม ซงเปนขอสงเกตวาอาจเกดผลตอปฎสมพนธระหวางวทยากรและผรวมประชมได โดยมขอสงเกตจากการจดรปแบบหองประชม ดงน 5.4.1 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมอง

อดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จงหวดอดรธาน จากแผนผง 5.1 พบวา ไดจดทนงไวสาหรบผเขารวมประชมทงสน 180 ทนง โดยจดใหประชาชน ตวแทนหนวยงานทเกยวของ และคณะทปรกษาผงเมองมทนงรวมกน ทาใหรสกวาฝายภาครฐกบประชาชนไมถกแยกออกจากกน ซงจะชวยลดความประหมาและสญลกษณเชงอานาจลงไปได และในการจดโตะสาหรบวทยากรใหอยในระนาบเดยวกนกบประชาชน และอยในระยะใกลชดกบทนงของประชาชนทาใหบรรยากาศ ดไมเปนทางการมากนก ชวยใหประชาชนกลาทจะแสดงความคดเหน อยางไรกตาม การจดใหโตะของวทยากรอยในระนาบเดยวกนกบประชาชนกมขอดอย คอ ประชาชนทนงอยดานหลงมองไมเหนผพดซงอาจสงผลการรบฟงคาชแจงไดเชนกน 5.4.2 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎ

กระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมสรนทร ออกไปอก 5 ป จากแผนผง 5.2 พบวา เจาหนาทไดจดทนงสาหรบผเขารวมประชมไว 3 กลม คอ (1) วทยากร จดไวบนเวท (2) คณะทปรกษาผงเมองรวม และตวแทนของหนวยงานของรฐ จดไวเปนกลมดานขวา

ของเวท (3) ประชาชน จดไวใหอยถดจากกลมท 2 โดยหนหนาเขาหาเวท

แผนผง 5.1 แผนผงหองประชมทใชจดการประชมฯ ผงเมองรวมเมองดดรธาน จงหวดอดรธาน

โตะลงทะเบยน

วทยากร

คณะทปรกษาผงเมองรวม ประชาชน

ตวแทนหนวยงานทเกยวของ ผสงเกตการณ

บอรดแสดงผงเมองรวม

ผงหองประชม มาตราสวน N.T.S.

แผนผง 5.2 แผนผงหองประชมทใชจดการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ในการขยายระยะเวลาการบงคบใชกฎกระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ. 2539) ผงเมองรวมเมอง จงหวดสรนทร ออกไปอก 5 ป

คณะทปรกษาผงเมองรวมตวแทนหนวยงานทเกยวของ

ผสงเกตการณ

ประชาชน

จอฉายสไลด

บอรดแสดงผงเมองรวม

วทยากร

เจาหนาทผงเมอง

บอรดแสดงผงเมองรวม

ผงหองประชม มาตราสวน N.T.S.

แผนผง 5.3 แผนผงหองประชมทใชจดการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการบงคบใชผงเมองรวมแกงคอย จงหวดสระบร ออกไปอก 5 ป

จอฉายสไลด (ตดเพดาน)

วทยากร

ประชาชน ตวแทนหนวยงานทเกยวของ

ผสงเกตการณ

คณะทปรกษาผงเมอง

บอรดแสดงผงเมองรวม

ผงหองประชม มาตราสวน N.T.S.

147

การจดกลมทนงดงกลาวเปนการแบงแยกฝายประชาชนออกจากฝายรฐ ประกอบกบการจดใหโตะวทยากรไปอยบนเวท อาจทาใหแสดงถงสญลกษณของอานาจ ประชาชนอาจรสกประหมาไมกลาแสดงความคดเหนได 5.4.3 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายเวลาการบงคบใชกฎกระทรวง

ฉบบท 296 (พ.ศ. 2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร จากแผนฟง 4.3 เหนไดวา หองประชมสภาเทศบาลของตาบลแกงคอยมขนาดคอนขางเลกเมอเทยบกบหองประชมในการประชมฯ ของผงเมองรวมอดรธาน กบผงเมองรวมสรนทร โดยเจาหนาทไดจดทนงไวจนเตมหองประชม มประมาณ 100 ทนง เนองจากหองประชมมขนาดคอนขางเลก จงมการจดใหโตะของวทยากรอยในสวนหนาบรเวณหนาสด หนหนาเขาหาประชาชน สวนทนงของขณะทปรกษาผงเมองรวมอยในบรเวณดานขวาของโตะวทยากร อยางไรกตาม เมอเวลาการประชมเรมขน ฝายขาราชการตวแทนจากหนวยงานของรฐกมานงปะปนกบประชาชน จงไมเกดบรรยากาศของการแบงแยก ประกอบกบหองประชมเปนหองขนาดไมใหญนก ขาราชการกบประชาชนใกลชดกนทาใหบรรยากาศไมเปนทางการนก 5.5 การดาเนนการประชม 5.5.1 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

เมองอดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จงหวดอดรธาน ผงเมองรวมเมองอดรธาน ไดประกาศเปนกฎกระทรวง ฉบบท 17 (พ.ศ.2529) ซงเปน

ฉบบแรกเรมใชบงคบเมอวนท 17 กนยายน พ.ศ.2529 หมดอายการใชบงคบในวนท 11 กนยายน พ.ศ.2534 และไดดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวมเมองอดรธาน (ปรบปรงครงท 1) โดยประกาศเปนกฎกระทรวง ฉบบท 182 (พ.ศ.2537) เรมใชบงคบเมอวนท 3 ตลาคม พ.ศ.2537 หมดอายการใชบงคบในวนท 2 ตลาคม พ.ศ.2542 จงขอขยายระยะเวลาการใชบงคบออกไปอกมกาหนดหนงป (ครงท 1) ตามกฎกระทรวงฉบบท 430 (พ.ศ.2542) หมดอายการใชบงคบวนท 2 ตลาคม พ.ศ.2543 และไดขอขยายระยะเวลาการใชบงคบออกไปอกมกาหนดหนงป (ครงท 2) ตามกฎกระทรวงฉบบท 464 (พ.ศ.2543) และจะหมดอายการใชบงคบในวนท 2 ตลาคม พ.ศ.2544 กรมการผงเมองจงไดดาเนนการปรบปรงผงเมองรวมเมองอดรธาน และในขนตอนการวางและจดทาผงเมองรวมขนตอนหนงนนกาหนดใหตองมการจดประชมเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนขน ตามมาตรา 26 แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ.2518 กรมการผงเมองจงไดจดการประชมครงนขน

148

พนทผงเมองรวมเมองอดรธานถอเปนพนททมความเปนเมองคอนขางสง เนองจากครอบคลมพนททงหมดของเทศบาลนครอดรธาน และพนทบางสวนของเทศบาลตาบลหนองบว เทศบาลตาบลโพธสวาง เทศบาลตาบลบานจน องคการบรหารสวนตาบลเชยงพณ หมมน สามพราว หนองนาดา หนองขอนขวาง นาด และบานเลอม มประชากรในเขตผงถง 229,593 คน ประกอบกบเหตการณอทกภยในป พ.ศ.2542 และ พ.ศ.2543 ซงเปนอทกภยครงใหญในรอบหลายสบป สรางความเสยหายเดอดรอนใหแกบานเมองและราษฎรเปนจานวนมาก ในขณะนนการผงเมองเปนกจการหนงทถกกลาวถงในฐานะทเปนองคความรและกระบวนการทจะกอใหเกดการแกปญหาและปองกนไมใหอทกภยเกดขนไดอก เหตการณดงกลาวสงผลใหการประชมเพอรบผงความคดเหนของประชาชนในครงนไดรบความสนใจเปนอยางมากจากประชาชน

การประชมเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมองอดรธาน เรมขนในเวลา 10.15 น. ดาเนนการประชมโดยรองผวาราชการจงหวดอดรธานรวมกบผงเมองจงหวดอดรธาน และวทยากรอก 3 ทาน ไดแก ผตรวจราชการกรม ผแทนสานกวางผง และผแทนสานกวศวกรรม การประชมเรมขนโดยการกลาวเปดประชมของรองผวาราชการจงหวด และการแนะนาวทยากร จากนนผงเมองจงหวดอดรธานและวทยากรจากกรมการผงเมองกดาเนนการชแจงถงสาเหตทจะตองมการปรบปรงผง แนวความคด และวตถประสงคของผงเมองรวม โครงการพฒนาทจะเกดขน และระบบการคมนาคมขนสง ใชเวลาประมาณ 50 นาท จากนนจงใหประชาชนรวมแสดงความคดเหน

ในการชแจงของวทยากรนมขอสงเกตเกยวกบการใชถอยคาในการชแจง กลาวคอ สวนใหญใชศพทเทคนค ศพทวชาการเฉพาะซงยากแกการเขาใจ อปกรณประกอบการบรรยายทจดไว คอ ผงการใชประโยชนทดนในอนาคต และผงระบบโครงขายคมนาคมนนกมขนาดคอนขางเลก มแสดงจดเดยวทางดานหนาทาใหผทอยดานหลงของหองประชมมองเหนไดลาบาก ประกอบกบวทยากรพดเสยงคอนขางเบา นอกจากประชาชนไมไดยนแลวยงเบยงเบนความสนใจได

การแสดงความคดเหนของประชาชนของผมสทธในเขตผงเมองรวมเมองอดรธาน พบวามการแสดงความคดเหนแบงออกเปน 3 กลม คอ

1. ความคดเหนเพอการพฒนาเมอง อนรกษสภาพแวดลอม การปองกนและแกปญหาอทกภย

2. ความคดเหนเนองจากถกไลรออาคาร และผบกเบกทดนสาธารณะ 3. ความคดเหนเนองจากถกเวนคนตามแนวถนนโครงการ ในการประชม ผดาเนนการประชมไดเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงความคดเหนอยาง

กวางขวางและทวถง เมอประชาชนมขอซกถามกจะมอบหมายใหวทยากรเปนผตอบคาถาม แตวทยากรมกจะใชศพททางวชาการทคอนขางเขาใจยาก อยางไรกตาม ผงเมองจงหวดเปนผม

149 บทบาทสาคญในการประชมครงน สามารถชแจงสนบสนนวทยากรทานอนและตอบขอซกถามของประชาชนไดเปนอยางด เนองจากมความคนเคยกบพนทและมความสามารถในการใชภาษาอธบายความและชแจงเหตผล พดชดเจนตรงประเดน ทาใหการตอบคาถามสรางความเขาใจตรงกนกบผรวมประชม

การประชมดาเนนไปจนถงเวลาประมาณ 12.30 น. มประชาชนแสดงความคดเหนตอการวางและจดทาผงเมองรวมอยางตอเนอง ผดาเนนการประชมเหนสมควรแกเวลาจงแจงใหประชาชนทราบวา หากประชาชนตองการแสดงความคดเหนเพมเตมสามารถเขยนแสดงความคดเหนเปนลายลกษณอกษรสงมายงกรมการผงเมองในภายหลงได สาหรบความคดเหนทประชาชนแสดงไวในวนนจะถกรวบรวมเพอนาไปใชประกอบการจดทาผงเมองรวมตอไป จากนนจงยตดการประชม

ผดาเนนการประชมไมไดแจงวาจะมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนอก จงเทากบวาในการวางและจดทาผงเมองรวมเมองอดรธานมการประชมกบประชาชนเพยงครงเดยว จากการสงเกตพบวา ยงมประชาชนทมความสนใจจะแสดงความคดเหนเพมเตมอกจานวนหนง และจากการสมภาษณพบวา ประชาชนสวนใหญตองการใหมการจดการประชมมากกวา 1 ครง และเหนวาการประชมเพยงครงเดยวนนยงไมเพยงพอ

155 นอกจากการสงเกตการณการประชม ยงไดทาการสมภาษณประชาชนผเขารวมประชมความคดเหนตอการประชมครงน ประชาชนไดแสดงความคดเหนไวอยางนาสนใจดงน

1. มผเขาประชมนอยมาก การแสดงความคดเหนจงเปนความคดเหนของคนกลมหนงเทานน ควรจดใหมการสารวจความคดเหนเพมเตมใหมากดวย (นายไตรภพ แสงเลศ ผแทนองคการบรหารสวนจงหวดอดรธาน)

2. การแจกเอกสารทแสดงรายละเอยดประเดนทตองการรบฟงความคดเหน เพอใหผเขารวมประชมไดพจารณา เนองจากเอกสารทแจกเปนเพยงผงเมองรวม ทาใหผเขารวมประชมไมทราบวาจดใดทจะมผลกระทบกบตนเองบาง และผลกระทบตอการพฒนาจงหวดโดยรวม (ผไมประสงคจะออกนาม)

3. ควรกาหนดประเดนการหารอใหชดเจน และบอกวาระการประชมใหเขาใจ มการกาหนดกลมเปาหมายทหารอ ควรพาไปดพนทจรง ทา slide multivision, power point มขนาดใหญมาแสดง ควรมการประชมชแจงกอนในครงแรก แลวคอยระดมความคดเหนในครงตอไป (นางอลสา ศรอรรถจนทร ผแทนจากสานกงานสาธารณสขจงหวด)

4. ควรมแบบสอบถามใหประชาชนตอบเพอแสดงความคดเหน (นายประพนธ สขกระจาง เจาของทดน)

จากการสงเกตพบวา ตลอดการประชมพบวาประชาชนสวนหนงมาเขาประชมในภายหลงการประชมเรมขน จงทาใหไมไดรบฟงคาชแจงทงหมดของวทยากร อาจทาใหเกดความเขาใจไมตรงกนในบางประเดนหรอพลาดการชแจงทเปนประโยชนแกตนจากวทยากร และเปนทนาสงเกตวาประชาชนกวาครงไมอยรวมการประชมจนจบการประชม อาจเปนเพราะไดรบฟงความชแจงจากวทยากรแลวหรอไดแสดงความคดเหนตามความตงใจแลวกเปนได แตกทาใหพลาดโอกาสทจะไดรบฟงความคดเหนของผอนทมตอการผงเมองและชมชนทอยของตน 5.5.2 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการขยายระยะเวลาการใชบงคบ

กฎกระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมสรนทร ออกไปอกหาป มการจดผงบรเวณหองประชมไวดงน การประชมครงนเปนการดาเนนการตามกฎหมายซงกาหนดไววาภายในระยะเวลาหนงป

กอนทผงเมองรวมจะหมดอายการบงคบใช ซงผงเมองรวมเมองสรนทรจะหมดอายลงในป พ.ศ.2544 กรมการผงเมองจะตองดาเนนการประเมนผลผงเมองรวม และสารวจสภาพการณและสงแวดลอมในเขตผงเมองรวมดงกลาว ผลการสารวจผงเมองรวมสรนทรปรากฎวา สภาพการณและสงแวดลอมไมมการเปลยนแปลงในสาระสาคญ และผงเมองรวมทใชอยในปจจบนกสามารถ

156 รองรบการขยายตวของเมองไดในอนาคต กรมการผงเมองพจารณาแลวเหนสมควรใหขยายเวลาการบงคบใชผงเมองรวมน ออกไปอก 5 ป ในการนกฎหมายกาหนดวา กรมการผงเมองจะตองจดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ในการประชมหากไมมผใดคดคาน กรมการผงเมอง โดยความเหนชอบของคณะกรรมการผงเมองจะขยายระยะเวลาการบงคบใชผงเมองรวมออกไปไดอก 5 ป แตหากมผใดคดคาน กรมการผงเมอง จะตองดาเนนการแกไข ปรบปรงใหมใหเหมาะสม

การประชมเรมขนในเวลา 10.00 น. สนสดในเวลา 12.00 น. มรองผวาราชการจงหวดซงดารงตาแหนงประธานคณะทปรกษาผงเมองรวมเมองสรนทร เปนประธานในการประชม มวทยากรททาหนาทอธบายและชแจงถงสาเหตทจะตองมการขยายระยะเวลาการบงคบใชผงเมองรวม อธบายถงผงเมองรวมทใชบงคบอยในปจจบน โครงการคมนาคมขนสง ขอกาหนดผงเมองรวม เงอนไขและวธการแสดงความคดเหนของประชาชน โดยมผงเมองจงหวดทาหนาทเปนผดาเนนการประชม การประชมเรมจากการกลาวเปดการประชมของประธาน ตามดวยการชแจงของวทยากรดงกลาวขางตน แลวจงเปนการเปดโอกาสใหประชาชนแสดงความคดเหน การแสดงความคดเหนของประชาชนนน แสดงใหเหนอยางชดแจงวาตองการมาคดคานตอผง โดยไดคดคานในสวนทผงเมองรวมกาหนดใหบรเวณตาบลนอกเมองตามแนวถนนบรรมย-ศรขรภม (ทางหลวงแผนดน หมายเลข 226) เปนพนทเกษตรกรรม แตประชาชนไมเหนดวย ตองการใหเปลยนขอกาหนดการใชประโยชนทดน เปนการใชประโยชนทดนแระเภททอยอาศยหนาแนนนอย หรอหนาแนนปานกลาง โดยใหเหตผลวา ประชาชนในยานนน ไมไดทาการเกษตรแลว ครอบครองทดนในขนาดแปลงทไมใหญนก และสวนใหญเปนบานพกอาศย จงไมเหมาะสมนกทจะใหคงไวซงขอกาหนดดงกลาว

158 ดใน file ภาพท 5.4 ภาพ 5.4

160 ดใน file ภาพท 5.6 ภาพ 5.6

161

ประชาชนผเขารวมประชมนนมจานวน 15 คน มผแสดงความคดเหน 5 คน เปนการแสดงความคดเหนในประเดนและทศทางเดยวกนทงสน เหมอนกบจงใจจะมาคดคานผงโดยเฉพาะ ซงเมอไปสมภาษณนกผงเมองทเปนเจาหนาทประจาอยทสานกงานผงเมองจงหวดสรนทร ในภายหลงทาใหทราบวาประชาชนเหลานเปนคนกลมเดยวกน มาดาเนนการเชนนเพราะมวตถประสงคใหทดนของตนไดรบประโยชนจากการพฒนา และมเจาของทดนรายใหญในยานนนใหการสนบสนน

เมอการประชมเสรจสนลงกมผลใหตองมการแกไขปรบปรงผง ไมสามารถขยายระยะเวลาไดเพราะมประชาชนคดคาน อยางไรกตาม ในการสงเกตการประชม พบวา วทยากร และผดาเนนการประชมนนไมพยายามมากนกทจะทาความเขาใจกบประชาชนผมาคดคาน ซงอาจจะเปนไปไดเชนกน ทฝายผวางผงจะสามารถโนมนาวใหฝายผคดคานเขาใจและเหนคลอยตามได 5.5.3 การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตอการขยายเวลาการบงคบใชกฎกระทรวง

ฉบบท 296 (พ.ศ. 2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร ออกไปอกหาป ผงเมองรวมเมองแกงคอยนน เปนกรณเดยวกนกบผงเมองรวมเมองสรนทร ทกอนทผง

เมองรวมจะหมดอายการใชบงคบ กรมการผงเมอง ไดทาการสารวจและประเมนผลผงเมองรวมแลว เหนสมควรใหขยายระยะเวลาการบงคบใชออกไปอก 5 ป จงไดจดการประชมเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนขน ใหประชาชนไดมาแสดงความคดเหนวา เหนควรใหมการขยายเวลาการใชบงคบผงเมองรวมออกไปอกหรอไม

การประชมเรมขนในเวลา 10.40 น. สนสดประมาณ 11.50 น. ประธานในการประชม คอ รองผวาราชการจงหวดสระบร ซงดารงตาแหนงประธานคณะทปรกษาผงเมองรวมเมองแกงคอย วทยากรประกอบดวย ผตรวจราชการกรม นกผงเมองจากสานกวางผง วศวกรจากสานกวศวกรรม นตกรจากองนตการ กรมการผงเมอง และ ผงเมองจงหวดสระบรเปนผดาเนนการประชม

เมอประธานในการประชมกลาวเปดการประชม วทยากรกชแจงเหตผลของการจดประชมครงน รายงานการประเมนผลผงเมองรวม อธบายถงผงการใชประโยชนทดนในอนาคต โครงการคมนาคมขนสง ขอกาหนดผงเมองรวม และเงอนไขในการแสดงความคดเหน จากนน กเปดโอกาสใหประชาชนแสดงความคดเหน โดยประชาชนผมารวมประชมม 15 คน แสดงความคดเหน 4 คน ลวนแลวแตเปนผไดรบผลกระทบจากการกาหนดแนวเขตทางในบรเวณถนนสดบรรทด จงมารองคานใหมการแกไขขอกาหนดดงกลาว ซงเปนผลใหไมสามารถขยายเวลาการบงคบใชผงเมองรวมออกไปอกได ตองมการแกไขปรบปรงผงเมองรวมเมองแกงคอยใหม

163 5.6 สรป

จากการสงเกตการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน กรณผงเมองรวมเมอง

สรนทร และผงเมองรวมเมองแกงคอย มขอสงเกตประการหนงคอ การแสดงความคดเหนของประชาชนตอผงเมองรวมนนมความสาคญมาก เพราะหากมประชาชนแสดงความคดเหนคดคานตอการขยายระยะเวลาการบงคบใชกฎกระทรวงแมเพยงแตเสยงเดยวหรอความคดเหนเดยว กสงผลใหกฎกระทรวงนนไมอาจขยายระยะเวลาออกไปไดตองมการดาเนนการปรบปรงแกไขใหม โดยในการประชมทงสองกรณดงกลาวมประชาชนจานวนหนงมาแสดงความคดเหนคดคานตอผงเมองรวม ซงเปนทนาเสยดายวาถาสภาพการณและสงแวดลอมของเมองไมไดมการเปลยนแปลงในสาระสาคญ และผงเมองรวมฉบบปจจบนยงมศกยภาพทจะรองรบการเจรญเตบโตของเมองได แตจะตองมการดาเนนการปรบปรงแกไขใหมตามคาคดคานของประชาชน ซงการดาเนนการนตองสญเสยทงเวลา งบประมาณ และทรพยากรจานวนมาก การสงเกตพบวาวทยากรและผงเมองจงหวดยงไมมคตวามพยายามมากพอทจะชแจงและโนมนาวใหประชาชนเหนคลอยตามในการขยายระยะเวลา ไมไดชแจงใหประชาชนทราบวาแมผงเมองจะประกาศขยายระยะเวลาบงคบใชกฎกระทรวงออกไปอกหาป กฎหมายยงกาหนดใหมการประเมนผลทกป และถามการเปลยนแปลงในพนทผงเมองกสามารถดาเนนการแกไขและปรบปรงผงเมองรวมระหวางนนไดตามมาตรา 26 แหง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ.2518 มใชวาเมอกฎกระทรวงประกาศบงคบใชไป แลวจะไมสามารถแกไขเปลยนแปลงได ซงเหนวานาจะชแจงและทาความเขาใจกบประชาชนไดมากกวาน โดยสรปแลวจากการศกษาทง 3 กรณศกษา พบวา

1. ประชาชนใหความสนใจมารวมประชมเปนจานวนนอยมาก โดยเฉพาะเมอเปรยบเทยบกบจานวนประชากรทงหมดในเขตผงเมองรวม การทประชาชนมารวมประชมเปนจานวนนอยนน อาจแสดงถงเหตผลใน 4 นย คอ นยท 1 การประชาสมพนธไมเพยงพอ นยท 2 การจดประชมจดในวนและเวลาราชการ ประชาชนตองทางานจงไม

สะดวกในการมารวมประชม นยท 3 ประชาชนไมสนในมารวมประชม นยท 4 ประชาชนผไมมารวมสนใจแตเหนวาตนมความเขาใจและเหนชอบกบการ ดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวมของกรมการผงเมองแลว จงไมมารวม การประชม

2. การตอบขอซกถาม การชแจง และการอธบายของวทยากรในบางครงใชศพทเทคนคซงเปนศพททางวชาการเฉพาะดาน ยากแกการเขาใจของประชาชน

164

3. มบคลากรทมความเขาใจและสามารถทางานรวมกบประชาชนไดไมเพยงพอ เหนไดจากกรณศกษาทเจาหนาทไมสามารถตอบคาถามของประชาชนได ในระหวางทประชาชนเหลานนรอเวลาการเปดประชมรบฟงความคดเหนอยางเปนทางการ มกรณเจาหนาทของสานกงานผงเมองเอง เมอมประชาชนมาสอบถามวาวนนจะเปนการประชมการประชมเกยวกบอะไร เจาหนาทกไมสามารถตอบได จรงอยแมวาเจาหนาทผนนอาจไมใชนกผงเมองหรอเจาหนาทผมหนาทโดยตรง แตสงเลกนอย ๆ เชนนกนาจะตอบได หรอไมเชนนนกควรจดใหมเจาหนาทผรคอยตอบคาถามใหกบประชาชนไวเปนการเฉพาะ

4. ประชาชนผเขารวมการประชมเหนวาการจดประชมเพยงครงเดยวนนไมเพยงพอ และถาเปนไปไดนาจะจดใหมการจดประชมกบประชาชนในขนตอนอนของการวางและจดทาผงเมองรวมดวย ซงจากการสงเกตการประชมทงสามกรณศกษา พบวา ผดาเนนการประชมพยายามจะดาเนนการประชมใหเสรจตามเวลาทกาหนด แมวาจะยงมประชาชนทแสดงทาทตองการแสดงความคดเหนเพมเตมอกกตาม

5. ประชาชนแสดงความคดเหนวาควรจดใหมการจดการประชมอยางสมาเสมอ เพอเปนเวทใหประชาชนไดรวมกนแสดงความคด รวมกนวางแผนกาหนดทศทางการพฒนาเมองของตน

6. ประชาชนขาดความรความเขาใจเกยวกบการผงเมองทจะมผลกระทบตอตน ทาใหประชาชนมความสนใจคอนขางนอยตอการมสวนรวมในการวางและจดทาผงเมอง แมวากฎหมายจะเปดโอกาสไวหลายชองทางกตาม

7. เมอพจารณาในประเดนทประชาชนแสดงความคดเหนในการประชม พบวา เปนประเดนเกยวกบผลประโยชนสวนตน ผลประโยชนของนกพฒนาอสงหารมทรพย นกธรกจ ผประกอบการ ประชาชน ไมไดสนใจถงภาพรวมการพฒนาของเมอง ทศทางการพฒนาตามแนวทางของผงเมองรวม หรอวตถประสงคของผงเมองรวมนก ทาใหเกดความไมเหนดวยกบขอกาหนดหรอโครงการพฒนาตามทกรมการผงเมองจดทาไว ประกอบกบในการชแจงของฝายผวางผงกไมไดเนนยาถงประโยชนทประชาชนจะไดรบจากการผงเมอง และแนวความคดและวตถประสงคทใชในการวางและจดทาผงเมองรวมนน จากการคานงถงประโยชนสวนตนและการไมไดรบทราบถงภาพรวมการพฒนาตามผงเมองรวม จงเกดปรากฏการณทประชาชนมองผงเมองรวมแบบแยกออกเปนสวน ๆ โดยพดถงแตผลประโยชนในเชงไดเสยทางธรกจของตน หรอผลกระทบของผงเมองทมตอตนเอง ไมใชประโยชนในระยะยาวของพนทและสงคมโดยรวม

165

8. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนจดขนในตอนทายของกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม กรมการผงเมองจะดาเนนการวางและจดทาผงจนไดผงการใชประโยชนทดนในอนาคต และผงเมองรวมเรยบรอยแลวจงจะจดใหมการประชม การประชมรบฟงความคดเหนจงเสมอนเปนการจดใหประชาชนมารบรองวาเหนชอบตามทกรมการผงเมองไดจดทาขนหรอไม การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนจงเปนแตเพยงการจดใหมขนตามวธการปฎบตราชการหรอทาตามขนตอนทกฎหมายกาหนดใหครบ มไดใหความสาคญมากนกตอการนาการมสวนรวมของประชาชนและขอคดเหนจากประชาชนมาใชเพอการวางและจดทาผงเมองรวม

บทท 6

สรปและขอเสนอแนะ

การศกษาเรอง “การมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง : กรณศกษาการรบฟง

ความคดเหนของประชาชนในกระบวนการจดทาผงเมองรวม” มวตถประสงคในการศกษา คอ 1. เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง 2. เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในกฎหมายผงเมองและกฎหมายอน 3. เพอศกษาวเคราะหกระบวนการวางและจดทาผงเมอง ผานชองทางการมสวนรวม

ของประชาชน และขนตอนของการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

4. เพอเสนอแนะแนวทางทเหมาะสมในการพฒนาการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

การศกษานเปนการวจยเชงคณภาพ ใชวธการสมภาษณบคคลผเขารวมประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมโดยใชแบบสอบถาม จานวน 65 คน บคคลดงกลาวประกอบดวย ขาราชการกรมการผงเมอง ผแทนจาหนวยงานของรฐหนวยงานอนทเกยวของ นกการเมองทองถน และประชาชนผมสวนไดเสย นอกจากน ยงใชวธการสงเกตการประชมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม และการศกษาจากเอกสาร ไดแก กฎหมายผงเมอง กฎหมายทเกยวของ เอกสารเกยวกบการวางและจดทาผงเมองของกรมการผงเมอง การมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง การมสวนรวมของประชาชนในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม รวมไปถงเอกสารอนทเกยวของ และใชวธการสงเกตการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม 3 กรณศกษา คอ

1. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมเมองอดรธาน (ปรบปรงครงท 2) จงหวดอดรธาน

2. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตอการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวง ฉบบท 262 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองสรนทร จงหวดสรนทร ออกไปอก 5 ป

3. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนตอการขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวง ฉบบท 296 (พ.ศ.2539) ผงเมองรวมเมองแกงคอย จงหวดสระบร ออกไปอก 5 ป

6.1 สรปผลการศกษา

168

ในสวนทผานมาไดทาการศกาาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองทงในสวนทเปนการมสวนรวมของประชาชนตามทกฎหมายกาหนด การมสวนรวมของประชาชนทเกดขนจรงในการปฏบตการของขาราชการในกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม และการมสวนรวมของประชาชนในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน มผลการศกษาสรปไดดงตอไปน

1. การมสวนรวมของประชาชนตามกฎหมาย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 ไดบญญตถงสทธและเสรภาพของประชา

ชนไวอยางกวางขวาง และใหความสาคยเปนอยางมากตออการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน ทงนถอวา “อานาจอธปไตยเปนของประชาชนชาวไทย…” ตามความในมาตรา 3 หมายความวา รฐพงมหนาทดาเนนการและสนบสนนใหเกดการมสวนรวมของประชาชนในกจการของรฐ สทธในการมสวนรวมของประชาชนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 สามารถจาแนกได 5 ระดบ ดงน

1) การใหประชาชนมสวนรวมในการรบรความเปนไปของการบรหารราชการแผนดน

2) การใหประชาชนมสวนรวมคดกบองคกรตาง ๆ 3) การใหประชาชนมสวนรวมตดสนใจกบรฐ และเจาหนาทของรฐ 4) การมสวนรวมกระทารวมกบองคกรของรฐ 5) การมสวนรวมในการตรวจสอบการใชอานาจรฐ

การมสวนรวมของประชาชนเหลานเปน “สทธ” ทรฐธรรมนญอนเปนกฎหมายสงสดของประเทศบญญตไว นนหมายความวา กฎหมายอนซงเปนลาดบรองลงไปตองปฏบตตาม จะมถอยความขดหรอแยงไมได

“สทธ” การมสวนรวมของประชาชนตามรฐธรรมนญมสภาพบงคบตามกฎหมาย แตการทจะกอใหเกดสทธในทางรปธรรมนนยงตองอาศยกฎหมายลาดบรองลงมา ตลอดจนการปฏบตตามขององคกรและเจาหนาทของรฐ รวมไปถงความสานกของประชาชนดวย

2. การมสวนรวมของประชาชนตามกฎหมายผงเมอง กฎหมายผงเมองมลกษณะเดนทสาคญซงแตกตางจากกฎหมายอน ๆ ทใชบงคบอยใน

ปจจบน คอ การกาหนดการมสวนรวมของประชาชน ตลอดจนการกาหนดวธการคมครองประโยชนของประชาชนตามกระบวนการของกฎหมายปกครอง เพอรวมกาหนดแผนและการตรวจสอบการใชดลยพนจของขาราชการประจา (ภานพนธ ชยรตน,2534:245) นบเปนกฎหมาย

169 ทมความทนสมยทไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมเปนฉบบแรก ๆ และมความชดเจนกวากฎหมายใด

การมสวนรวมของประชาชนตามกฎหมายผงเมองกระทาได 2 ลกษณะ คอ 1) การมสวนรวมโดยตรง กฎหมายกาหนดใหประชาชนผมสวนไดเสยตาม

กฎหมายผงเมองสามรถมสวนรวมในกระบวนการวางและจดทาผงเมอง ดงน 1.1 รวมใหขอมลในการสารวจพนทเพอวางผงตามมาตรา 14 และ 15 1.2 รวมรบรถงการวางและจดทาผงเมอง ตามมาตรา 19 1.3 รวมแสดงความคดเหนในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน

ในการวางและจดทาผงเมองรวม ตามมาตรา 19 และ 26 1.4 มสวนรวมในการตรวจดแผนผงและขอกาหนดผงเมองรวม ตาม

มาตรา 23 1.5 มสวนรวมในการขอแกไขหรอยกเลกขอกาหนดผงเมองรวมกอนทผง

เมองรวมจะมผลบงคบใชเปนกฎหมาย ตามมาตรา 24 2) การมสวนรวมโดยทางออม เปนการมสวนรวมโดยผานตวแทน คอ

2.1 ผานตวแทนประชาชนทเปนคณะทปรกษาผงเมองรวม ตามมาตรา 21 2.2 ผานองคกรปกครองทองถน ตามมาตรา 18 และ 21

จากทกลาวขางตนวากฎหมายผงเมองไดบญญตถงสทธและวธการมสวนรวมของประชาชนไวอยางชดเจน เปนผลผกพนใหองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองจะตองปฏบตตาม หากไมปฏบตตามหรอบกพรองในการปฏบต ทงนหมายถงกรณทองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองไมไดมการรบฟงความคดเหนของประชาชนหรอจดการประชมเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนเลย ประชาชนในฐานะผมสทธตามกฎหมายสามารถยนฟองรองตอศาลปกครองได ซงไมไดหมายความรวมไปถงการทมการรบฟงความคดเหนของประชาชนแลว แตองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองไมไดปฏบตตามความคดเหนของประชาชน เพราะเมอมการรบฟงความคดเหนของประชาชนมาแลว ใหถอเปนดลพนจขององคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองทจะตดสนใจใหมการดาเนนการอยางใด

การทประชาชนมสทธฟองรองตอรฐในกรณทไมไดรบความเปนธรรม หรอเจาหนาทของรฐกระทาการอนมชอบดวยกฎหมาย ดงขางตนนนนบเปนการปกปองสทธของ ประชาชนและเปนการควบคมตรวจสอบการใชอานาจรฐ เปนทงมาตรการในการแกไขความผดทเกดขน และในขณะเดยวกนกเปนการปองปรามมใหเจาหนาทของรฐกระทาความผดได

170

ในสวนของการใชอานาจดลพนจของเจาหนาทของรฐ แมจะไมสามารถมหลกประกนทสามารถรบรองอยางแนชดไดวาการใชอานาจนนจะเปนไปอยางถกตองยตธรรม แตกมหลกการหนงทหากมการปลกฝงและทาใหเกดขนแกคนในสงคมและเจาหนาทของรฐ คอหลกการของธรรมาภบาล แลว กทาใหเกดความมนใจในการตดสนใจและการดาเนนการของรฐได

3. การมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม ในการปฏบตการของกรมการผงเมองในการวางและจดทาผงเมองรวมเปนการปฏบต

ราชการโดยอาศยอานาจตาม พ.ร.บ.กรมการผงเมอง พ.ศ.2518 และหลกวชาการผงเมอง ซงในทางปฏบตพบวา ประชาชนสามารถมสวนรวมไดในขนตอนตาง ๆ ดงแผนภาพ 6.1 กระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม

อยางไรกตาม แมวาจะมการเปดโอกาสใหมประชาชนสามารถเขามามสวนรวมในหลายขนตอน แตปรากฎวาการมสวนรวมของประชาชนยงไมเกดขนมากเทาทควร เนองมาจากปญหาและอปสรรค ดงตอไปน

1) พจารณาจากฝายรฐ โดยกรมการผงเมองกระทรวงมหาดไทย 1.1 ขอจากดดวยงบประมาณ 1.2 ขอจากดดานเวลา 1.3 ขอจากดดานกาลงคน

2) พจารณาจากฝายประชาชน 2.1 ไมมความรความเขาใจเกยวกบการผงเมอง 2.2 ขาดความตนตวทจะเขามามสวนรวม

4. การมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม การศกษาโดยการสงเกต สมภาษณผเขารวมการประชมรบฟงความคดเหนของ

ประชาชน และสมภาษณขาราชการกรมการผงเมอง โดยใชกรอบการวเคราะหการประชาพจารณของแกวสรร อตโพธ และ สมาล องตระกลไทย ทนามาปรบใหเหมาะสมกบหวขอในการวจย มผลการศกษาสรปไดดงน

1) ประชาชนยงขาดความเขาใจเกยวกบการผงเมอง ขาดความเขาใจถงผลกระทบในระยะยาวของการผงเมองทจะเกดขนตอตนและชมชน ทาใหมความสนใจในการเขารวมประชมเปนจานวนนอย จากการสงเกตการประชมพบวาผเขารวมประชมนนประกอบไปดวย ขาราชการและเจาหนาทของกรมการผงเมอง คณะทปรกษาผงเมองรวม ขาราชการหรอเจาหนาทของหนวยงานทเกยวของ นกการเมองทองถน สาหรบประชาชนนน สวนใหญจะเปนผทไดรบผลกระทบโดยตรงจากการวางและจดทาผงเมอง อาทเชน ถกเวนคนทดน ทดนหรออาคารอยในแนวถนนโครงการ

171 นกธรกจทไดรบผลกระทบจากขอกาหนดการใชประโยชนทดน เชน นกพฒนาอสงหารมทรพยทมทดนอยในเขตพนทการใชประโยชนทดนเพอเกษตรกรรม (สเขยว) ซงตองการพฒนาทดนของตน จงมาแสดงความคดเหนเพอขอแกไขใหเปนการใชประโยชนทดนประเภทพาณชยกรรมและทอยอาศยหนาแนนมาก (สแดง) หรอประเภททอยอาศยหนาแนนปานกลาง (สสม) หรอ ผประกอบการทตองการทราบเขตอตสาหกรรมเพอใชในการลงทน

2) ประชาชนสวนใหญยงคานงถงประโยชนสวนตนมากกวาประโยชนสวนรวม ดงจะเหนไดจากประเดนทประชาชนแสดงความคดเหนนน เปนเรองเกยวกบผลกระทบทมตอตนเองมากกวาทจะพดถงประโยชนของสวนรวม เพอใหเกดภาพรวมในการพฒนาพนทตามเจตนารมยของกรมการผงเมอง

3) การประชาสมพนธใหประชาชนทราบยงไมมประสทธภาพ กรมการผงเมองใชสอและรปแบบในการประชาสมพนธใหประชาชนเขารวมประชมไมหลากหลายและไมเขาถงประชาชน ทงนดวยขอจากดดานงบประมาณ และอาจเกดจากพฤตกรรมของประชาชนเองดวย

4) การชแจงตอบขอซกถามของเจาหนาทของกรมการผงเมองมกใชศพททางวชาการยากตอการเขาใจของประชาชน

5) จากการศกษาการประชมทงสามกรณ พบวา การจดประชมทเกดขนเปนเพยงการดาเนนการใหครบถวนตามทกฎหมายกาหนด โดยกระทาเปนระเบยบพธทางราชการ มใชการประชมทจดขนเพอแสวงหาความคดเหนของประชาชนเพอนาไปใชในการวางและจดทาผงเมองรวม ผลจากการประชมกมไดนามาแจงหรอประชาสมพนธใหประชาชนทราบวาไดมการนาความคดเหนของประชาชนไปใชในการปรบปรงแกไขหรอไม อยางไร

6.2 ขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาแนวทางการมสวนรวมของประชาชนในการวาง

และจดทาผงเมองรวม

1. ขอเสนอแนะดานกฎหมาย เมอพจารณากฎหมายทเกยวกบการวางและจดทาผงเมองรวมนน ไดมการระบไวอยาง

ชดเจนแลวถงสทธและวธการในการมสวนรวมของประชาชน โดยระบไวในทงขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม อยางไรกตาม พบวามขอเสนอแนะเพอการแกไขบางประการเพอใหการมสวนรวมทกาหนดขนเปนไปอยางมประสทธภาพ กลาวคอ ในสวนของการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมนน กฎหมายกาหนดแตเพยงวาในกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม องคกรผมอานาจในการทาและจดทาผง

172 เมองรวมจะตองจดใหมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนไมนอกยวาหนงครง แตกฎหมายไมไดระบวาควรจะมการจดประชมในขนตอนใด จงปรากฎวามการจดประชมในขนตอนหลงจากทไดผงเมองรวมฉบบรางแลว ทาใหการประชมทเกดขนมสภาพเปนเพยงการปฏบตราชการใหครบถวนตามทกฎหมายกาหนด และการแสดงความคดเหนของประชาชนเปนเพยงตรายางรบรองผงเมองรวมเทานน

และกฎหมายควรมบทบญญตใหเจาหนาทของรฐผมอานาจหนาทจดประชมรบฟงความคดเหนตองมการชแจงและประชาสมพนธใหประชาชนไดทราบวามการนาความคดเหนของประชาชนไปใชในการวางและจดทาผงเมองรวมหรอไม อยางไร

2. ขอเสนอแนะตอภาคประชาชน การศกษาพบวา ประชาชนยงใหความสนใจตอการวางผงเมองคอนขางนอย จะใหความ

สนใจกตอเมอเรองนนมผลกระทบตอตนเองและพวกพองเสยกอน ดงนนประชาชนควรปรบเปลยนพฤตกรรมใหม ควรตองมความกระตอรอรน ตดตามขาวสารบานเมอง เขารวมในกจการสาธารณะ ใหความรวมมอในขนตอนตาง ๆ ของการวางและจดทาผงเมองรวมอยางสมาเสมอ

นอกจากน การทจะทาใหการมสวนรวมของประชาชนเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสดแลว ประชาชนตองมจตสานกเปนประชาธปไตย มการตดสนใจและดาเนนการใด ๆ อยางมเหตผล พรอมทงแสวงหาขอเทจจรงเพอประกอบการตดสนใจและทสาคญทสด ควรตองมจตสานกในประโยชนสวนรวมมากวาประโยชนสวนตน สงเหลานจะทาใหการแสดงออกซงการมสวนรวมเปนไปเพอใหเกดการพฒนาโดยรวมและผลประโยชนในระยะยาว ซงผลการพฒนาไมวาจะเปนจากการผงเมองหรอกจการใด ๆ ของรฐกตามยอมจะเกอกลตอสงคมและทายทสด ประชาชนเองจะเปนผไดรบประโยชนนน

3. ขอเสนอแนะตอภาครฐ การทจะเกดการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวมไดนน จะเกด

ขนแตเพยงลาพงจากกฎหมายหรอฝายประชาชนไม จาเปนตองอาศยการสนบสนนแลการดาเนนการของภาครฐกลาวคอ รฐควรตองมนโยบายทชดเจนทจะสนบสนนใหเกดการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง และรฐจะตองจดสรรงบประมาณและกาลงคนทเพยงพอตอการดาเนนการ อาท ในดานการประชาสมพนธ การจดการประชม และการดาเนนการประชม

เจาหนาทของรฐผมอานาจหนาทเกยวของกบการวางและจดทาผงเมองรวมจะตองม ทศนคตทดตอประชาชน ใหความสาคญตอประชาชน เปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองรวม และตองตระหนกวา ประชาชนคอผทอยในพนทยอมทราบขอมลและธรรมชาตของพนทเปนอยางด การรบทราบขอมลเหลานจากประชาชนจะทาใหการวางและ

173 จดทาผงเมองเกดขนจากขอมลตามสภาพความเปนจรง และในขณะเดยวกนกตองตระหนกวาประชาชนคอผไดรบผลกระทบโดยตรง ไมวาจะเกดขนในระยะเวลาอนสนหรอยาวกตาม ดงนน ประชาชนยอมควรมสทธและไดรบโอกาสในการเขาไปรวมรบร รวมกาหนด และรวมวางแผนสงตาง ๆ ทจะเกดขนในถนทอยของตน

การศกษากระบวนการวางและจดทาผงเมองรวมของกรมการผงเมอง พบวา มหลายขนตอนทประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวมไดนอกเหนอไปจากทกรมการผงเมองดาเนนการอยในปจจบน ขนตอนดงกลาวไดแก ขนตอนการกาหนดแนวความคด ขนตอนการวางผงเมองและรางขอกาหนด ประชาชนควรจะไดมสวนรวมในการระดมความคดเพอกาหนดวสยทศนในการพฒนาเมอง กาหนดกรอบแนวความคดและวตถประสงคของผงเมองรวม กรมการผงเมองหรอองคกรผมอานาจในการวางและจดทาผงเมองรวม ควรจดเวทหรอจดการประชมเพอรบฟงความคดเหน เพราะในขนตอนดงกลาว เปนขนตอนสาคญทจะกาหนดบทบาทของเมอง รปแบบและแนวทางการพฒนาเมอง หากเปนสงทเกดจากประชาชน นนหมายถง การไดรบความยอมรบจาก ประชาชนในระดบหนง สงผลใหผงเมองรวมไดรบความรวมมอและการสนบสนนจากประชาชนเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยง ในการนาผงไปปฏบตและบงคบใช ดงทเสนอไวตามแผนภาพ 6.1 การใหประชาชนเขามามสวนรวมนนควรจะเปนไปในลกษณะทงทเปนทางการและไมเปนทางการ มขนอยางสมาเสมอและตอเนอง เพอรบทราบขอมลททนสมยจากประชาชนและฝายประชาชนกจะไดทราบความเคลอนไหวของการดาเนนงานของฝายรฐ ทาใหการมสวนรวมของประชาชนทเกดขนเปนการมสวนรวมทมคณภาพและเปนประโยชนตอการวางและจดทาผงเมองอยางแทจรง

สาหรบขอเสนอตอการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนควรจดใหมการประชมเพอใหเกดการระดมความคดเหนตอการพฒนาเมองจากประชาชน มการสอสารแลกเปลยนความรความคดเหนระหวางฝายผวางผงกบประชาชน ควรจดใหมการประชมเปนกลมยอยในเขตพนทชมชนหรอยานเปนการพบปะพดคยกนอยางไมเปนทางการมากนกทงนเพอใหเกดบรรยากาศทจะเออตอการแสดงออกของประชาชน มการรวมกนประชมกนเปนระยะ ๆ อยางสมาเสมอเพอใหผงทจะจดทาขนอยบนขอมลททนสมย และยงจะชวยใหฝายผวางผงจะมโอกาสทาความเขาใจกบประชาน แสวงหาความรวมมอในการวางผง ปองกนการคดคานผงหรอความขดแยงอนไมพงปรารถนา และมการประชมรวมกนของประชาชนทงหมดของพนทเพอใหไดแนวทางการพฒนาเมองทเปนภาพรวมอนเกดจากความเรยกรองตองการของประชนโดยรวมของพนท การประชมรวมกนนนอกจากจะเปนประโยชนตอผวางผงแลว ประชาชนยงจะไดมโอกาสรบทราบถงสภาวะการณของพนทอนหรอประชาชนกลมอน ซงการไดมารบฟงความคดเหนและ

174 ปญหาของผอนเชนนจะทาใหประชาชนเกดการเรยนรทจะอยรวมกน เรยนรถงกระบวนการพฒนาทในบางครงจาเปนทจะตองมการเสยประโยชนของคนบางกลมเพอใหไดมาซงประโยชนของสงคมสวนรวม ทาใหประชาชนมการตดสนใจและดาเนนการตาง ๆ อยางมเหตมผล และเรยนรทจะเกอกลแกคนในสงคม เรยนรทจะเปนผใหและเปนผเสยประโยชนอยางเตมใจ ไมเปนแตผรบหรอผทหวงแตจะเอาประโยชนฝายเดยว และมความอาทรตอผทเสยสละประโยชนสวนตวแกสงคม การมสานกเชนนนอกจากจะทาใหเกดความสมานฉนทขนในสงคมแลว ยงจะสงผลตอพฤตกรรมการบรโภคทรพยากรของคนทวไปดวย ทงนเพราะเมอตระหนกวาประโยชนตาง ๆ ทตนไดรบความสะดวกสบายอยนเกดจากการเสยสละของคนอกกลมหนง และพวกเขาตองเดอดรอนเพอใหเราไดรบผลเชนน พฤตกรรมการบรโภคทรพยากรกจะเปนไปอยางรคณคา ใชอยางมเหตผลและกอใหเกดประโยชนสงสดแกคนและสงคม

การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนนนอกจากจะเปนเวทในการมสวนรวมตอกจการผงเมองแลว ยงสามารถทจะเชอมโยงไปสการพฒนาเมองและพนทในกจการอนไดอกดวย ทงนเพราะลกษณะตามธรรมชาตของกจการผงเมองทเกยวของกบชวตคความเปนอยของคนและครอบคลมถงการพฒนาในดานตาง ๆ และในระดบตาง ๆ ดงนนทงฝายภาคประชาชนและฝายภาครฐควรทจะมการใชประโยชนจากการนใหเกดประโยชนสงสด หนวยงานของรฐทงทเปนหนวยงานในสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน ควรทจะรวมมอและมการประสานงานกนอยางใกลชดในการจดการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน เพอนาเอาความคดเหนของประชาชนเหลานไปเปนประโยชนในการกาหนดทศทางการพฒนาและการดาเนนการในภาระกจทหนวยงานของตนรบผดชอบ และการทหนวยงานตาง ๆ มการมารวมมอประสานงานเชนนยงจะสงผลดตอการลดปญหาความซาซอนในการปฎบตงาน ประหยดงบประมาณ เกดการประสานงานรวมมอกนระหวางหนวยงานทาใหกจการของรฐมประสทธภาพและประสทธผลสงสด กอใหเกดผลดตอการพฒนาประเทศโดยรวมตอไป

ในปจจบนภายหลงจากมการบงคบใช พ.ร.บ.แผนและขนตอนการกระจายอานาจ พ.ศ.2542 แลวนน การผงเมองถกระบไววาเปนหนาทหนงทองคกรปกครองทองถนจะตองเขาไปเปนผจดทาในอนาคต นนหมายความวาการผงเมองจะเปนอานาจหนงทถกกระจายไปใหทองถนเปนผรบผดชอบ ซงนอกจากทองถนจะตองมการเตรยมความพรอมทางดานวชาการและบคลากรแลว ยงจะตองเตรยมความพรอมทจะสรางเสรใหเกดการมสวนรวมแกประชาชน และในขณะเดยวกนตวกรมการผงเมองกตองมการปรบเปลยนบทบาทของตนเอง มาเปนการทาหนาทในการใหความรแกองคกรปกครองทองถน จดการฝกอบรมแกเจาหนาท หรอใหความชวยเหลอสนบสนนทางวชาการหรอเทคนคเฉพาะทางผงเมอง นอกจากนกรมการผงเมองยงจะตองมการ

175 เตรยมการรองรบทงในเชงการวางแผนและมาตรการในการรองรบการเขามาทาหนาทการวางผงของทองถน อาท การวางแผนแนวทางการพฒนาในระดบทสงขนหรอในภาพกวาง เพอเปนกรอบหรอแนวทางใหแกทองถนดาเนนการพฒนาใหมทศทางทสอดคลองกบการพฒนาโดยรวมของทงประเทศ หรอแมกระทงมมาตรการทางกฎหมายทจะบงคบใหแกองคกรณเหลานตองปฏบตตามแผนทไดวางไว และจะทาอยางไรเมอเกดกรณความขดแยงอนเนองมาจากการวางแผนของแตละองคกรปกครองทองถน จะตองเตรยมมาตรการรองรบและหาทางออกทเหมาะสมรองรบปญหาทอาจเกดขนไดไวดวยเชนกน หากเปนไปตามหลกการขางตน การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองกจะกอเกดการมสวนรวมของประชาชนจากในระดบรากหญา อนจะสนบสนนใหเกดการพฒนาประเทศอยางแขงแกรงและยงยน สอดรบกบแนวนโยบายแหงรฐและหลกการในการวางแผนพฒนาประเทศของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทวาการพฒนานนจะตองมพนฐานสาคญประการหนงมาจากการมสวนรวมองประชาชน เพราะการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองจะเปนรากฐานทดทจะกอใหเกดสมาคมชมชน สมาคมยาน สมาคมอาเภอหรอสมาคมจงหวดทเขมแขง ในฐานะทไดใหการเรยนรการมสวนรวมของประชาชนในกจการสาธารณะ หรอในอนาคตการประชมรบฟงการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองอาจถกพฒนาไปเปนประเดนหนงในการประชมประชาชนเพอการมสวนรวมตอกจการตาง ๆ ของบานเมอง เปนการทางานรวมกนระหวางของหนวยงานตางของรฐ และระหวางหนวยงานของรฐกบประชาชน มใชเปนแตเพยงการดาเนนการของเจาพนกงานผงเมองแตเพยงลาพงอกตอไป ดงนนเจาหนาทของรฐกจะตองเตรยมความพรอมทจะกอใหเกดการมสวนรวมของประชาชนทมประสทธภาพ นอกเหนอไปจากการจดสรรงบประมาณและกาลงคน เจาหนาทของรฐจะตองมการปรบเปลยนบทบาทจากผนาในการพฒนา หรอผกระทาการมาเปนผประสานงาน มการเตรยมพรอมแกบคลากรทจะดาเนนงานรวมกบประชาชน และพรอมทจะเปนตวกลางในการไกลเกลยกรณทเกดความขดแยงได เพอใหกจการดาเนนไปอยางราบรนทสดและเกดประโยชนททกฝายยอมรบไดเชนกน 6.3 ขอเสนอแนะในการศกษาตอไป

1. การศกษาในครงนเปนการศกษาโดยใชการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน

ในการวางและจดทาผงเมองรวมใน 3 พนทผงเมองรวมเปนกรณศกษา ซงเปนการประชมในทองททเคยมการใชบงคบผงเมองรวมมาแลว หากจะมการศกษาใน

176

ประเดนเดยวกนควรจะไดทาการศกษาการประชมในพนททมการวางและจดทาผงเมองรวมเปนครงแรก เพอใหทราบถงความแตกตางของการมสวนรวมของประชาชน และการปฏบตงานของเจาหนาท

2. การศกษาครงน ทาการศกษาโดยการสงเกตการประชม สมภาษณขาราชการกรมการผงเมอง และผเขารวมประชมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม สอบถามประชาชนทไมมารวมประชมอยางไมมรปแบบและไมมากนก จงควรมการศกษาเพมเตมในสวนน ทงน เพอใหทราบถงเหตปจจยในการไมเขามามสวนรวม ซงสามารถนาไปสรปเปนขอเสนอแนะตอแนวทางการพฒนาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองใหครอบคลมยงขน

3. ควรศกษาถงกาลงคนและงบประมาณของกรมการผงเมองในกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม รวมไปถงคณลกษณะของเจาหนาททเปนผปฏบตงานใกลชดกบประชาชนเชนน เพอจดทาเปนขอเสนอแนะใหมการแกไขและปรบปรง อนจะสงผลใหเกดการมสวนรวมของประชาชนอยางมประสทธภาพตอไป

177 แผนภาพ 6.1 ขอเสนอแนะการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางและจดทาผงเมองรวม

1. แตงตงคณะผวางและจดทาผงเมองรวม

2. การศกษาขอมลเบองตนและกาหนดเขตสารวจ

3. การกาหนดเขตผงเมองรวม

4. การประชมคณะกรรมการพจารณาเขตวางผงและเขตการปกครองของกรมการผงเมอง

5. การสารวจและจดทาแผนท

6. การจดเกบขอมลและวเคราะหทางเศรษฐกจและสงคม

7. การสารวจและจดเกบขอมลทางวศวกรรม

8. การประสานงานกบหนวยราชการ

9. การวเคราะหกายภาพและความตองการของพนท

10. กาหนดแนวความคด การวางผงเมองและรางขอกาหนด

11.การวางผงระบบคมนาคมขนสงและขอเสนอแนะทางดานระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ

12. การตรวจสอบรางขอกาหนดผงเมองรวม

13. การตรวจสอบผงการใชประโยชนทดน

14. การประชมกรมการผงเมองเพอพจารณาผงเมองรวมฉบบราง

15. การประชมคณะทปรกษาผงเมองรวม

16. การประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม

17. การประชมคณะอนกรรมการประสานแผน

18. การประชมคณะกรรมการผงเมอง

19. กาหนดแนวถนนบงคบในพนทผงเมองรวม

20. ปดประกาศ 90 วน

21. การเขยนทายกฎกระทรวง

22. การพจารณาคารอง

24. ประชมกรรมการรางกฎหมายกระทรวง

23. จดทารางกฎกระทรวง

25. ประชมคณะรฐมนตร ครงท 1 (รบหลกการ)

26. การประชมคณะกรรมการกฤษฎกา

27. ประชมคณะรฐมนตร ครงท 2

28. การประกาศกฎกระทรวง

29. การประชมการปฏบตตามกฎกระทรวง

สญลกษณ ขนตอนทเสนอแนะใหประชา

ชนเขามามสวนรวม ขนตอนทเปดโอกาสใหประชา

ชนมสวนรวมในปจจบน ขนตอนทไมเปดโอกาสให

ประชาชนมสวนรวม

178

รายการอางอง ภาษาไทย กระมลทพย แจมกระจาง. ความสาคญและความจาเปนของการมสวนรวมของประชาชน. ใน

สรรณ สาราญเวทย บรรณาธการ, เอกสารเผยแพรความรทางการปกครองทองถน, หนา 2 และ 6. กรงเทพมหานคร : สานกบรหารราชการสวนทองถน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย, (ม.ป.ป.). (อดนาเสา)

เครตน, แอล เจมส. คมอการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจของชมชน. แปลโดย วนชย วฒนศพท. กรงเทพมหานคร : สถาบนพระปกเกลา, 2543.

ชชนนท ลระเตมพงษ. ประชาพจารณกบการตดสนใจของรฐ: กรณศกษาชมชนบานครว. วทยา นพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการปกครอง บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2540.

ดวงจนทร อาภาวชรตม. เมองและการผงเมองของประเทศไทย. เชยงใหม : ศนยศกษาปญหา เมองเชยงใหม และกลมมงราย, 2541.

ทวทอง หงษววฒน, บรรณาธการ. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา. กรงเทพมหานคร: ศกดโสภาการพมพ, 2527.

ธรยทธ บญม. ธรรมรฐแหงชาต. กรงเทพมหานคร : สานกพมพสายธาร, 2541. บวรศกด อวรรณโณ. รฐธรรมนญนาร. กรงเทพมหานคร : วญชน, 2542. บญชย เกดปญญาวฒน. การศกษาการมสวนรวมของประชาชนตอกระบวนการประเมนผล

กระทบสงแวดลอม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวทยาศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2535.

ปราณ พนธมสนชย. การรบฟงความคดเหนของประชาชน ใน สมฤด นโครวฒนยงยง และคณะ บรรณาธการ. สงแวดลอม’ 36 ประชาชนตองมสวนรวมในการจดการสงแวดลอม, เอกสารประกอบการสมมนาการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทย ครงท 4 วนท 18-19 ธนวาคม 2536. กรงเทพมหานคร : องคกรพฒนาเอกชนรวมจดการสมมนาสงแวดลอม’ 36, 2536.

พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต). การพฒนาทยงยน. กรงเทพมหานคร : มลนธโกมลคมทอง, 2541. (พมพครงท 5)

พชย อทยเชฏฐ. ความรความเขาใจและทศนคตของประชาชนเกยวกบผงเมองรวม: กรณศกษา ประชาชนในเขตผงเมองรวมเมองสงขลา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

179

การวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, 2535.

ภานพนธ ชยรตน. ปญหาการใชกฎหมายควบคมการใชประโยชนทดนเพอสนองนโยบายทดน แหงชาต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชานตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2534.

โภคน พลกล. การรบฟงความคดเหนสาธารณะโดยวธประชาพจารณ : การมสวนรวมของประชา ชนในการบรหารราชการแผนดน. กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการปฏรป ระบบราชการ, 2540.

สงเสรมคณภาพสงแวดลอม, กรม วทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม, กระทรวง. การมสวน รวมของประชาชน. เอกสารประกอบการสมมนาวนสงแวดลอมไทย 4-6 ธนวาคม 2543. (อดสาเนา)

สมฤด นโครวฒนยงยง และคณะ บรรณาธการ. สงแวดลอม’ 36 ประชาชนตองมสวนรวมในการ จดการสงแวดลอม, เอกสารประกอบการสมมนาการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสง แวดลอมของประเทศไทย ครงท 4 วนท 18-19 ธนวาคม 2536. กรงเทพมหานคร : องคกรพฒนาเอกชนรวมจดการสมมนาสงแวดลอม’ 36, 2536.

สวฒนา ธาดานต. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาเมอง. ใน เอกสารบทความวชาการ ประกอบการสมมนา การประชมวชาการสาขาการออกแบบและวางผงชมชนเมองและผงเมอง ครงท 1 เรอง “มหานคร”, หนา 89-95. กรงเทพมหานคร, 2543.

สวฒนา ธาดานต. Planning as a Cyclic Process. เอกสารประกอบการสอนของภาควชาการ วางแผนภาคและเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการ ศกษา 2541.

อน นมมานเหมนทร. “การวางแผนกายภาพแลการวางผงเมองและผงชนบท” เอกสารประกอบ โครงการฝกอบรมภาคฤดรอน ปการศกษา 2527 เรอง การวางแผนและผงกายภาพ สาหรบพนกงานทองถน. ภาควชาการวางแผนภาคและเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (อดสาเนา),ม.ป.ป.

เอกบญ วงศสวสดกล. ความรเบองตนเกยวกบผงเมอง. กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตธรรม, 2538.

180

ภาษาองกฤษ Arnstein, S.R.A. Ladder of Citizen Participation. In J.M.Stein (ed.), Classic Reading in

Urban Planning, pp.358-373. New York : McGraw-Hill, Inc. 1995. Baker, S., Kousis, M., Richardson, D., and Young, S. The Politics of Sustainable

Development : Theory, Policy and Practice within the European Union. Great Britain : Creative Print and design. 1997.

Caayupan, R.B. Participation Approach: A Must in Rural Development. Occasional Paper Series on Community Management 1, (December 1985) : pp.5-6. อางถงใน ชนรตน มสมสบ. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท. นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2539.

Cohen, J., M. and Uphoff, N.,T. Rural Development Participation : Concepts and Measures for Project Design, Implementation and Evaluation. New York : Cornell University. 1977.

Gupta, R.G. Planning and Development of Towns. New Delhi : Oxford and IHB Publishing, 1983.

Hall, P. Urban-Regional Planning.(n.p.): Penguin Book, 1979. Lisk, F. The Role of Popular Participation in Basic Needs-Oriented Development

planning. Aldershot : Gower Publishing Company Limited, 1985, pp.15-16. อาง ถงใน ชนรตน มสมสบ. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท. นนทบร : โรง พมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2539.

Marans, R.W. Evaluation in Architecture and Urban Planning. (Special lecture in Chulalongkorn University, July 25, 1996). อางถงใน สวฒนา ธาดานต. Planning as a Cyclic Process. เอกสารประกอบการสอน ภาควชาการวางแผนภาคและเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541.

Ramos, L.A.A. and Flecher, L.B. Planning for Rural Development with Popular Participation. International Studies in Economics Monograph No.15. Department of Economics, Lowa State University, 1982, p.13. อางถงใน ชนรตน มสมสบ. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท. นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2539.

181

United Nation. 1978, p.4. อางถงใน ลดาวลย พอใจ. การเปดรบขาวสาร ความร ความ ตระหนก และการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของประชาชนในเขตอาเภอพปน จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการประชาสมพนธ บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537. หนา 22.

ภาคผนวก

183

ภาคผนวก ข

พระราชบญญตการผงเมอง

พ.ศ. ๒๕๑๘ ––––––––

ภมพลอดลยเดช ป.ร.

ใหไว ณ วนท ๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๑๘ เปนปท ๓๐ ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา โดยทเปนการสมควรปรบปรงกฎหมายวาดวยการผงเมองและผงชนบทเสยใหม จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยคาแนะนาและยนยอม

ของสภานตบญญตแหงชาตทาหนาทรฐสภา ดงตอไปน มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๘“ มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป มาตรา ๓ ใหยกเลกพระราชบญญตการผงเมองและผงชนบท พ.ศ. ๒๔๙๕ บรรดากฎหมาย กฎ และขอบงคบอน ในสวนทบญญตไวแลวในพระราชบญญตน หรอ

ซงขดหรอแยงกบบทบญญตแหงพระราชบญญตน ใหใชพระราชบญญตนแทน มาตรา ๔ ในพระราชบญญตน “การผงเมอง” หมายความวา การวาง จดทาและดาเนนการใหเปนไปตามผงเมองรวม

และผงเมองเฉพาะในบรเวณเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบท เพอสรางหรอพฒนาเมองหรอสวนของเมองขนใหมหรอแทนเมองหรอสวนของเมองทไดรบความเสยหายเพอใหมหรอทาใหดยงขนซงสขลกษณะความสะดวกสบาย ความเปนระเบยบ ความสวยงาม การใชประโยชนในทรพยสน ความปลอดภยของประชาชน และสวสดภาพของสงคม เพอสงเสรมการเศรษฐกจ

184

สงคม และสภาพแวดลอม เพอดารงรกษาหรอบรณะสถานทและวตถทมประโยชนหรอคณคาในทางศลปกรรม สถาปตยกรรม ประวตศาสตร หรอโบราณคด หรอเพอบารงรกษาทรพยากรธรรมชาต ภมประเทศทงดงาม หรอมคณคาในทางธรรมชาต

“ผงเมองรวม” หมายความวา แผนผง นโยบายและโครงการรวมทงมาตรการควบคมโดยทวไป เพอใชเปนแนวทางในการพฒนา และการดารงรกษาเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทในดานการใชประโยชนในทรพยสน การคมนาคมและการขนสง การสาธารณปโภค บรการสาธารณะและสภาพแวดลอม เพอบรรลวตถประสงคของการผงเมอง

“ผงเมองเฉพาะ” หมายความวา แผนผงและโครงการดาเนนการเพอพฒนาหรอดารงรกษาบรเวณเฉพาะแหง หรอกจการทเกยวของ ในเมองและบรเวณทเกยวของหรอชนบทเพอประโยชนแกการผงเมอง

“อาคาร” หมายความวา อาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมการกอสรางอาคาร รวมทงสงปลกสรางทกชนดหรอสงอนใดทวางบน ใต หรอผานเหนอพนดน หรอพนนา

“ทอปกรณ” หมายความวา ทดนของเอกชน ซงผงเมองเฉพาะจดใหเปนทเวนวางหรอใชเพอสาธารณประโยชนอยางอนดวย เชน ทางเทา ทางเดน ตรอกหลงหรอขางอาคาร ทางนา ทางหรอทอระบายนา

“ทโลง” หมายความวา บรเวณทดนอนไดระบไวในผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะใหเปนทวางเปนสวนใหญ และเพอใชตามวตถประสงคทระบไว

“เจาพนกงานการผง” ในกรณทมการประกาศใชบงคบพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจเพอวาง จดทา หรออนมตผงเมองรวมและหรอผงเมองเฉพาะ หมายความวา เจาพนกงานการผงตามทไดระบไวในพระราชกฤษฎกาในกรณทมการใชบงคบผงเมองรวม หมายความวา ผอานวยการสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน ผวางและจดทาผงเมองรวม ในกรณทมการใชบงคบผงเมองเฉพาะ หมายความวา ผวางและจดทาผงเมองเฉพาะ

“เจาพนกงานทองถน” ในเขตเทศบาล หมายความวา คณะเทศมนตรในเขตสขาภบาล หมายความวา คณะกรรมการสขาภบาล ในเขตขององคการบรหารสวนจงหวด หมายความวา ผวาราชการจงหวดหรอนายอาเภอซงไดรบมอบหมายจากผวาราชการจงหวดใหทาการแทน ในเขตกรงเทพมหานคร หมายความวา ผวาราชการกรงเทพมหานครหรอหวหนาเขตซงไดรบมอบหมายจากผวาราชการกรงเทพมหานครใหทาการแทน

“เจาหนาทดาเนนการ” หมายความวา เจาพนกงานทองถนหรอองคการหรอบรรษทของรฐซงมอานาจหนาทหรอซงไดรบมอบหมายใหมอานาจหนาทกระทากจการใหเปนไปตามผงเมองเฉพาะ

185

“องคการบรหารสวนทองถน” หมายความวา องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล สขาภบาล หรอกรงเทพมหานคร

“ผวาราชการจงหวด” หมายความรวมถงผวาราชการกรงเทพมหานครในกรณทเปนการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะในเขตกรงเทพมหานคร

“รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน มาตรา ๕ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามพระราชบญญตน และ

ใหมอานาจออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

หมวด ๑ คณะกรรมการผงเมอง

มาตรา ๖ ใหมคณะกรรมการผงเมองคณะหนง ประกอบดวยปลดกระทรวงมหาดไทย

เปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงคมนาคม ปลดกระทรวงอตสาหกรรม ผอานวยการสานกงบประมาณ เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผทรงคณวฒทางการผงเมองหรอสาขาวชาทเกยวของโดยตรงกบการผงเมองไมเกนเจดคน และผแทนสถาบนองคการอสระและบคคลอนทมความเกยวของกบการผงเมองไมเกนเจดคน เปนกรรมการ ผอานวยการสานกผงเมองเปนกรรมการและเลขานการ ในกรณทเปนการวาง จดทา หรออนมตผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะในเขตกรงเทพมหานคร ใหปลดกรงเทพมหานครเปนกรรมการรวมดวย ใหคณะรฐมนตรแตงตงผทรงคณวฒ ผแทนสถาบนองคการอสระและบคคลอนเปนกรรมการตามวรรคหนง กรรมการซงแตงตงจากผแทนสถาบน องคการอสระและบคคลอนจะตองไมเปนขาราชการหรอพนกงานสวนทองถนซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจา มาตรา ๗ ใหคณะกรรมการผงเมองมอานาจหนาทเกยวกบการผงเมองตามทบญญตไวในพระราชบญญตน และใหมหนาทแนะนาเรองตาง ๆ เกยวกบการผงเมองแกหนวยงานทมหนาทเกยวของกบการผงเมอง

186

มาตรา ๘ ใหคณะกรรมการผงเมองมอานาจแตงตงคณะอนกรรมการขนคณะหนงหรอหลายคณะ เพอกระทาการหรอวนจฉยเรองทอยในอานาจหนาทของคณะกรรมการ หรอใหชวยเหลอในการดาเนนกจการอยางใดอยางหนงตามทไดรบมอบหมาย แลวรายงานคณะกรรมการ และใหนามาตรา ๑๑ และมาตรา ๑๒ มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๙ ใหกรรมการผงเมองซงคณะรฐมนตรแตงตงมวาระอยในตาแหนงคราวละ

สองป ในกรณทมการแตงตงกรรมการผงเมองในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระ

อยในตาแหนง ไมวาจะเปนการแตงตงเพมขนหรอแตงตงซอม ใหผไดรบแตงตงนนอยในตาแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการผงเมองซงไดแตงตงไวแลวนน

กรรมการผงเมองทพนจากตาแหนง อาจไดรบแตงตงเปนกรรมการอกได มาตรา ๑๐ นอกจากการพนจากตาแหนงตามวาระตามมาตรา ๙ กรรมการซงคณะรฐ

มนตรแตงตงพนจากตาแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) คณะรฐมนตรใหออก (๔) เปนคนลมละลาย (๕) เปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ (๖) ไดรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแตความผดลหโทษ หรอความ

ผดอนไดกระทาโดยประมาท มาตรา ๑๑ การประชมของคณะกรรมการผงเมองตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวา

กงจานวนของกรรมการทงหมดจงเปนองคประชม ถาประธานกรรมการไมอยในทประชม ใหคณะกรรมการเลอกกรรมการคนหนง เปน

ประธานในทประชม มาตรา ๑๒ การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากน ใหประธานในท

ประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

187

มาตรา ๑๓ ใหสานกผงเมองดาเนนการใหเปนไปตามมตของคณะกรรมการผงเมอง ในกรณทเปนกจการตามอานาจหนาทของหนวยงานหรอบคคลอนตามพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนใด ใหสานกผงเมองแจงมตของคณะกรรมการใหหนวยงานหรอบคคลนนทราบโดยเรว และตดตามผลการปฏบตกจการของหนวยงานหรอบคคลนนแลวรายงานใหคณะกรรมการผงเมองทราบโดยมชกชา

หมวด ๒ การสารวจเพอวางและจดทาผงเมองรวม

หรอผงเมองเฉพาะ

มาตรา ๑๔ ในการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะจะตราพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจ เพอการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะไวกได

ในพระราชกฤษฎกานนใหระบ (๑) วตถประสงคเพอทาการสารวจในการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ (๒) เจาพนกงานการผง (๓)เขตทองททจะทาการสารวจพรอมดวยแผนทแสดงเขตสารวจแนบทายพระราช

กฤษฎก (๔) กาหนดเวลาการใชบงคบพระราชกฤษฎกาซงตองไมเกนหาป มาตรา ๑๕ ในระหวางกาหนดเวลาทพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการ

สารวจใชบงคบ ใหเจาพนกงานการผงมอานาจดงตอไปน (๑) เขาไปทาการอนจาเปนเพอการสารวจ (๒) กาหนดเขตทดนทประสงคจะใหเปนเขตผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ (๓) กาหนดหลกเกณฑการใชประโยชนในทรพยสน เพอประโยชนในการวางและจดทา

ผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ ทงน เมอไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการผงเมองแลว (๔) ทาเครองหมายระดบ ขอบเขตและแนวเขตตามความจาเปน (๕) แจงใหหนวยราชการ องคการของรฐหรอรฐวสาหกจสงแผนทหรอแผนผงแสดงเขตท

ดนเพยงเทาทจาเปน เพอประโยชนในการวางและจดทาผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะ

188

ทงน หามมใหเขาไปในอาคาร ลานบานหรอสวนมรวกนอนตดตอกบบานซงเปนทอยอาศย เวนแตเจาของหรอผครอบครองอสงหารมทรพยอนญาต หรอเจาของหรอผครอบครองอสงหารมทรพยไดรบแจงความเรองกจการทจะกระทาไมนอยกวาสามวนกอนเรมกระทาการนน

มาตรา ๑๖ พระราชกฤษฎกาซงไดประกาศตามมาตรา ๑๔ ใหหมดอายการใชบงคบ

เมอไดมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมหรอเมอใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ แลวแตกรณ ในเขตแหงพระราชกฤษฎกาดงกลาว

หมวด ๓ การวางและจดทาผงเมองรวม

มาตรา ๑๗ ผงเมองรวมประกอบดวย (๑) วตถประสงคในการวางและจดทาผงเมองรวม (๒) แผนทแสดงเขตของผงเมองรวม (๓) แผนผงซงทาขนเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบพรอมดวยขอกาหนดโดยมสาระสาคญ

ทกประการหรอบางประการ ดงตอไปน (ก) แผนผงกาหนดการใชประโยชนทดนตามทไดจาแนกประเภท (ข) แผนผงแสดงทโลง (ค) แผนผงแสดงโครงการคมนาคมและขนสง (ช) แผนผงแสดงโครงการกจการสาธารณปโภค (๔) รายการประกอบแผนผง (๕) นโยบาย มาตรการและวธดาเนนการเพอปฏบตตามวตถประสงคของผงเมองรวม มาตรา ๑๘ เมอเหนสมควรวางและจดทาผงเมองรวม ณ ทองทใดสานกผงเมองจะวาง

และจดทาผงเมองรวมของทองทนนขน หรอเจาพนกงานทองถนของทองทนนจะวางและจดทาผงเมองรวมในทองทของตนขนกได ในกรณทเจาพนกงานทองถนจะวางและจดทาเองตองไดรบอนมตจากคณะกรรมการผงเมองกอน

ถาเขตแหงผงเมองรวมนนคาบบรเวณของเขตปกครองทองทหลายทองท คณะกรรมการผงเมองจะสงใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนของทองทเดยวหรอของทองททเกยวของ

189

รวมกนวางและจดทาผงเมองรวม และจะกาหนดคาใชจายซงองคการบรหารสวนทองถนของแตละทองทจะตองจายตามสวนของตนกได

ในกรณทเจาพนกงานทองถนขอคาแนะนาจากสานกผงเมองในการวางและจดทาผงเมองรวม ใหสานกผงเมองใหความรวมมอแกเจาพนกงานทองถนตามทไดขอมานน

มาตรา ๑๙(๑) เมอสานกผงเมองจะวางหรอจดทาผงเมองรวมของทองทใด ใหสานกผง

เมองแจงใหเจาพนกงานทองถนของทองทนนทราบ และใหเจาพนกงานทองถนนนมาแสดงความคดเหนตอสานกผงเมองดวย ในการวางและจดทาผงเมองรวมใด ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ จดใหมการโฆษณาใหประชาชนทราบ แลวจดการประชมไมนอยกวาหนงครง เพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนในทองททจะมการวางและจดทาผงเมองรวมนน ในการรบฟงขอคดเหนนจะกาหนดเฉพาะใหผแทนของประชาชนเขารวมการประชมตามความเหมาะสมกได หลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการโฆษณา การประชม และการแสดงขอคดเหน ใหกาหนดโดยกฎกระทรวง

มาตรา ๒๐ เมอเจาพนกงานทองถนไดวางและจดทาผงเมองรวมแลว ใหสงผงเมองรวม

มาใหสานกผงเมองพจารณา ถาสานกผงเมองเหนวาควรมการแกไขเปลยนแปลงผงเมองรวมใหแจงใหเจาพนกงานทองถนทราบพรอมดวยเหตผล หากเจาพนกงานทองถนไมเหนดวยกบความเหนของสานกผงเมอง ใหแจงเหตผลตอสานกผงเมองแลวใหสานกผงเมองดาเนนการตามมาตรา ๒๒ โดยมชกชา

มาตรา ๒๑(๒) เมอมการวางและจดทาผงเมองรวมขนในทองทของจงหวดใด ใหผวาราช

การจงหวดแหงจงหวดนนแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวมขนคณะหนงในแตละทองททวางผง

(๑) มาตรา ๑๙ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๗) พ.ศ.๒๕๓๕

และใหใชความใหมแทนแทนดงทพมพไวน สวนความเดมในบญญตไวดงตอไปน “มาตรา ๑๙ เมอสานกงานผงเมองจะวางหรอจดทาผงเมองรวมทองทใด ใหสานกงานผงเมองไดแจงใหเจาพนกงานทองถนของทองทนนทราบ และใหเจาพนกงานทองถนนนมาแสดงความคดเหนตอสานกผงเมองดวย ในการวางและจดทาผงเมองรวมใด ใหสานกผงเมองหรอพนกงานทองถน แลวแตกรณ จดใหมการโฆษณาใหประชาชนทราบแลวจดการประชมไมนอยกวาสองครง เพอรบฟงขอคดเหนของประชานในทองททจะมการวางและจดทาผงเมองรวมนน ในการรบฟงขอคดเหนนจะกาหนดใหเฉพาะผแทนของประชาชนเขารวมประชมตามความเหมาะสมกได กลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการโฆษณา การประชม และการแสดงขอคดเหน ใหกาหนดโดยกฎกระทรวง”

190

เมองรวมนน ประกอบดวย ผแทนองคการบรหารสวนทองถน ผแทนสานกผงเมอง ผแทนสวนราชการตาง ๆ ในทองททวางผงเมองรวมนน และบคคลอนทเหนสมควร มจานวนรวมทงสนไมนอยกวาสบหาคนและไมเกนยสบเอดคน มหนาทใหคาปรกษาและความคดเหนเกยวกบผงเมองรวมทสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนวางและจดทาขนใหนาบทบญญตวาดวยการประชมในหมวด ๑ มาใชบงคบแกการประชมของคณะทปรกษาผงเมองรวมโดยอนโลม

มาตรา ๒๒ ผงเมองรวมทสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนวางและจดทาเสรจแลว

ใหสานกผงเมองเสนอคณะกรรมการผงเมองพจารณาในกรณผงเมองรวมทเจาพนกงานทองถนวางและจดทาซงสานกผงเมองมความเหนควรแกไขหรอเปลยนแปลง แตเจาพนกงานทองถนไมเหนพองดวยใหเสนอความเหนของสานกผงเมองและเหตผลของเจาพนกงานทองถนทไมเหนพองไปพรอมกนดวย

มาตรา ๒๓(๓) เมอคณะกรรมการผงเมองใหความเหนชอบแลวใหสานกผงเมองหรอเจา

พนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองรวมนน จดใหมการปดประกาศแผนทแสดงเขตของผง

(๒) มาตรา ๒๑ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๗)พ.ศ.๒๕๓๕

และใหใชความใหมแทนแทนดงทพมพไวน สวนความเดมในบญญตไวดงตอไปน ในกรณทเปนการจะวางและจดทาผงเมองรวมขนในทองทคาบเกยวกนตงแตสองจงหวดขนไป ใหคณะ

กรรมการผงเมองเปนผแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวม ใหรฐมนตรวางระเบยบเกยวกบการแตงตงคณะ ทปรกษาผงเมองรวม และการปฏบตหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวมดงกลาว

ใหนาบทบญญตวาดวยการประชมในหมวด ๑ มาบงคบใชแกการประชมของคณะทปรกษาผงเมองรวมโดยอนโลม

ในกรณทเปนการวางและจดทาผงเมองรวมขนในทองทคาบเกยวกนตงแตสองจงหวดขนไป ใหคณะกรรมการผงเมองเปนผแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวม

ใหรฐมนตรวางระเบยบเกยวกบการแตงตงคณะทปรกษาผงเมองรวม และการปฏบตหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวมดงกลาว

(๓) มาตรา ๒๓ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๒)พ.ศ.๒๕๓๕ และใหใชความใหมแทนแทนดงทพมพไวน สวนความเดมในบญญตไวดงตอไปน

“มาตรา ๒๓ เมอคณะกรรมการผงเมองเหนชอบแลว ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองรวมนน จดใหมการปดประกาศแผนทแสดงเขตของผงเมองไงในทเปดเผย ณ ทวาการเขต หรอททาการแขวงของกรงเทพมหานคร หรอทวาการอาเภอ ททาการขององคการบรหารสวนทองถน และสาธารณสถานภายในเขตผงเมองรวมนนเปนเวลาไมนอยกวาหกสบวน โดยใหลงวนททปดประกาศในใบประกาศนนดวย

191

เมองรวมไวในทเปดเผย ณ ทวาการเขตหรอททาการแขวงของกรงเทพมหานคร หรอทวาการอาเภอ ททาการขององคการบรหารสวนทองถน และสาธารณสถานภายในเขตของผงเมองรวมนนเปนเวลาไมนอยกวาเกาสบวน โดยใหลงวนททปดประกาศในใบประกาศนนดวย

ในใบประกาศดงกลาว ใหมคาประกาศเชญชวนใหผมสวนไดเสยไปตรวจดแผนผงและขอกาหนดของผงเมองรวมได ณ สานกผงเมอง หรอททาการของเจาพนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองรวมนน วธการประกาศใหเปนไปตามระเบยบของกระทรวงมหาดไทย

มาตรา ๒๔(๔) หากภายในกาหนดเกาสบวนนบตงแตวนปดประกาศดงกลาวในมาตรา

๒๓ ผมสวนไดเสยผใดมหนงสอถงสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน ผวางและจดทาผงเมองรวมนนรองขอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนน และไมวาสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนจะเหนพองดวยกบคารองขอนนหรอไมกตาม ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนแลวแตกรณ เสนอคารองขอนนตอคณะกรรมการผงเมองพรอมดวยความเหน ในกรณทเจาพนกงานทองถนเปนผเสนอ ใหดาเนนการผานสานกผงเมอง

ในกรณทคณะกรรมการผงเมองเหนชอบดวยกบคารองขอ ใหคณะกรรมการผงเมองสงใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดดงกลาวในผงเมองรวมนน ถาไมเหนชอบดวยกใหสงยกคารองขอนน

ในใบประกาศดงกลาว ใหมคาประกาศเชญชวนผมสวนไดเสยไปตรวจดแผนผงและขอกาหนดของผงเมอง

รวมได ณ สานกงานผงเมอง หรอททาการของเจาพนกงานทองถน ผวางและจดทาผงเมองรวมนน วธประกาศใหเปนไปตามระเบยบของกระทรวงมหาดไทย”

(๔) มาตรา ๒๔ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๒) พ.ศ.ศ๒๕๓๕ และใหใชความใหมแทนแทนดงทพมพไวน สวนความเดมในบญญตไวดงตอไปน

“มาตรา ๒๔ หากภายในหกสบวนนบตงแตวนปดประกาศดงกลาวในมาตรา ๒๓ ใหผมสวนไดสวนเสยทาหนงสอถงสานกผงเมองหรอเจาหนาทพนกงานทองถนผวางและจดทาผงเมองรวมนนรองขอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนนไมวาสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนจะตองเหนพองกบคารองนนหรอไมกตาม ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนแลวแตกรณ เสนอคารองนนตอคณะกรรมการผงเมองพรอมดวยความเหน ในกรณทเจาพนกงานทองถนเปนผเสนอใหดาเนนการผานสานกผงเมอง

ในกรณทคณะกรรมการผงเมองเหนชอบดวยกบคารองขอ ใหคณะกรรมการผงเมองสงใหสานกผงเมองหรอพนกงานทองถน แลวแตกรณ แกไข หรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดดงกลาวในผงเมองรวมนน ถาไมเหนชอบดวยใหยกคารองนน”

192

มาตรา ๒๕(๕) หากเมอพนกาหนดเกาสบวนนบตงแตวนปดประกาศดงกลาวในมาตรา

๒๓ ไมมผมสวนไดเสยผใดรองขอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนน หรอมแตคณะกรรมการผงเมองไดสงยกคารองขอนนหรอคณะกรรมการผงเมองไดสงใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดดงกลาว และสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ ไดจดการใหเปนไปตามนนแลว ใหสานกผงเมองเสนอผงเมองรวมตอรฐมนตรเพอดาเนนการออกกฎกระทรวงใชบงคบผงเมองรวมนนตอไป

หมวด ๔

การใชบงคบผงเมองรวม

มาตรา ๒๖(๖) การใชบงคบผงเมองรวมใหกระทาโดยกฎกระทรวง กฎกระทรวงตามวรรคหนงตองมรายการตามมาตรา ๑๗ และใหใชบงคบไดไมเกนหาป ในระหวางทกฎกระทรวงตามวรรคหนงใชบงคบ ถาสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทอง

ถนเหนสมควร จะกาหนดใหแกไขปรบปรงผงเมองรวมเสยใหมใหเหมาะสมกบสภาพการณและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป หรอเพอประโยชนแหงรฐกได โดยใหนาความในมาตรา ๒๒ มาตรา ๒๓ มาตรา ๒๔ และมาตรา ๒๕ มาใชบงคบโดยอนโลม

ภายในหนงปกอนระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวงตามวรรคหนงสนสดลง ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ สารวจวาสภาพการณและสงแวดลอมในการใชผงเมองรวมดงกลาวมการเปลยนแปลงไปหรอไม ถาเหนวาสภาพการณและสงแวดลอมไมมการ

(๕) มาตรา ๒๕ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๗) พ.ศ.ศ๒๕๓๕ และใหใชความใหมแทนแทนดงทพมพไวน สวนความเดมในบญญตไวดงตอไปน

“มาตรา ๒๕ หากเมอพนกาหนดหกสบวนนบตงแตวนปดประกาศดงกลาวในมาตรา ๒๓ ไมมผมสวนไดสวนเสยผใดยนรองขอหรอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมนน หรอคณะกรรมการผงเมองไดสงให แกไข หรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดดงกลาว และในผงเมองรวมนน ถาไมเหนชอบดวยใหยกคารองนน หรอสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณไดจดการเปนไปตามแลวนน ใหสานกผงเมองเสนอผงเมองรวมตอรฐมนตรเพอดาเนนการออกกฏกระทรวงใชบงคบผงเมองรวมตอไป”

(๖) มาตรา ๒๖ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๓) พ.ศ.ศ

๒๕๓๕ และใหใชความใหมแทนแทนดงทพมพไวน สวนความเดมในบญญตไวดงตอไปน “มาตรา ๒๖ การบงคบใชผงเมองรวม ใหกระทาไดโดยกฎกระทรวง

กฎกระทรวงตามวรรคหนงตองมรายการตามมาตรา ๑๗ และใหใชบงคบไมเกนหาป”

193

เปลยนแปลงในสาระสาคญ ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ จดใหมการประชมเพอรบฟงความคดเหนของประชาชนในทองททใชบงคบผงเมองรวมนนตามมาตรา ๑๙ วรรคสอง และถาไมมผใดคดคาน กใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน โดยความเหนชอบของคณะกรรมการผงเมองขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวงตามวรรคหนงไดอกหาป แตในกรณทเหนวาสภาพการณและสงแวดลอมมการเปลยนแปลงในสาระสาคญ กใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนดาเนนการแกไขปรบปรงผงเมองรวมเสยใหมใหเหมาะสมได

ในกรณทไมอาจดาเนนการแกไขผงเมองรวมไดทนภายในระยะเวลาทกฎกระทรวงตามวรรคหนงใชบงคบ ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนโดยความเหนชอบของคณะกรรมการผงเมอง ขยายระยะเวลาการใชบงคบกฎกระทรวงตามวรรคหนงไดอกสองครง ครงละไมเกนหนงป

การขอขยายระยะเวลาการใชบงคบผงเมองรวมตามวรรคหา ใหกระทาโดยกฎกระทรวง มาตรา ๒๗ ในเขตทไดมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมแลวหามบคคลใดใช

ประโยชนทดนผดไปจากทไดกาหนดไวในผงเมองรวม หรอปฏบตการใด ๆ ซงขดกบขอกาหนดของผงเมองรวมนน

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกกรณทเจาของหรอผครอบครองทดนไดใชประโยชนทดนมากอนทจะมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมและจะใชประโยชนทดนเชนนนตอไปเมอมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมแลวแตถาคณะกรรมการผงเมองเหนวาการใชประโยชนทดนเชนนนตอไปเปนการขดตอนโยบายของผงเมองรวมในสาระสาคญทเกยวกบสขลกษณะ ความปลอดภยของประชาชนและสวสดภาพของสงคม คณะกรรมการผงเมองมอานาจกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทเจาของหรอผครองครองทดนจะตองแกไขเปลยนแปลงหรอระงบการใชประโยชนทดนเชนนนตอไปภายในระยะเวลาทเหนสมควรได การกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขดงกลาวใหคานงถงกจการทมการใชประโยชนทดน สภาพของทดนและทรพยสนอนทเกยวกบทดนการลงทน ประโยชนหรอความเดอดรอนราคาญทประชาชนไดรบจากกจการนน ทงน ใหคณะกรรมการผงเมองเชญเจาของหรอผครอบครองทดนมาแสดงขอเทจจรงและความคดเหนประกอบดวย

เมอไดกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขดงกลาวในวรรคสองแลว ใหคณะกรรมการผงเมองมหนงสอแจงใหเจาของหรอผครอบครองทดนทราบ และเจาของหรอผครอบครองทดนมสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐

194

หมวด ๕ การวางและจดทาผงเมองเฉพาะ

มาตรา ๒๘ ผงเมองเฉพาะประกอบดวย (๑) วตถประสงคในการวางและจดทาผงเมองเฉพาะ (๒) แผนทแสดงเขตของผงเมองเฉพาะ

(๓) แผนผงเมองหรอแผนผงบรเวณซงทาขนเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบ โดยมสาระสาคญทกประการหรอบางประการ ดงตอไปน (ก) แผนผงแสดงการกาหนดการใชประโยชนทดนซงจาแนกเปนประเภทกจการ พรอมทงแนวเขตการแบงทดนออกเปนประเภทและยาน (ข) แผนผงแสดงโครงการคมนาคมและขนสงพรอมทงรายละเอยดแสดงแนวและขนาดทางสาธารณะ (ค) แผนผงแสดงรายละเอยดของกจการสาธารณปโภค (ง) แผนผงแสดงทโลง (จ) แผนผงแสดงการกาหนดระดบพนดน (ฉ)แผนผงแสดงบรเวณทตงของสถานทหรอวตถทมประโยชน หรอคณคาในทางศลปกรรม สถาปตยกรรม ประวตศาสตรหรอโบราณคดทจะพงสงเสรมดารงรกษาหรอบรณะ (ช) แผนผงแสดงบรเวณทมทรพยากรธรรมชาตหรอภมประเทศทงดงามหรอมคณคาในทางธรรมชาต รวมทงตนไมเดยวหรอตนไมหมทจะพงสงเสรมหรอบารงรกษา

(๔) รายการและคาอธบายประกอบแผนผงตาม (๓) รวมทงประเภทและชนดของอาคารทจะอนญาตหรอไมอนญาตใหกอสราง

(๕)ขอกาหนดทจะใหปฏบตหรอไมใหปฏบตเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของผงเมองเฉพาะทกประการ หรอบางประการ ดงตอไปน

(ก) แนวทางและขนาดของทอปกรณ (ข) ประเภท ชนด ขนาด และจานวนของอาคารทจะอนญาตหรอไมอนญาตใหสราง (ค) ประเภท ชนด ขนาด จานวนและลกษณะของอาคารทชารดทรดโทรม หรออยในสภาพอนเปนทนารงเกยจหรอนาจะเปนอนตรายแกผอาศยหรอสญจรไปมาซงจะถกสงใหรอหรอยายตามคาสงของคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนตามมาตรา ๕๕ (ง) การใชประโยชนของอาคารทอนญาตใหสรางขนใหม หรออนญาตใหเปลยนแปลง อนผดไปจากการใชประโยชนตามทไดขอไวเมอขออนญาตกอสราง ซงจะตองไดรบอนญาตจากเจาพนกงานทองถน

195

(จ) ขนาดและแปลงทดนทจะอนญาตใหเปนทสรางอาคารทใชเพอประโยชนตาง ๆ ตามทไดระบไวในผงเมองเฉพาะ รวมทงบรเวณของทดนทกาหนดใหเปนทโลงเพอประโยชนตามทระบไว (ฉ)การสงเสรมดารงรกษาหรอบรณะสถานทหรอวตถทมประโยชนหรอคณคาในทางศลปกรรม สถาปตยกรรม ประวตศาสตรหรอโบราณคด (ช) การดารงรกษาทโลง (ซ) การสงเสรมหรอบารงรกษาตนไมเดยวหรอตนไมหม (ฌ) การรอ ยาย หรอดดแปลงอาคาร (ญ) การอนทจาเปนเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของผงเมองเฉพาะ

(๖)รายละเอยดระบทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนทตองเวนคนพรอมทงรายชอเจาของหรอผครอบครองทรพยสนโดยชอบดวยกฎหมาย โดยมแผนทแสดงเขตทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนทเวนคนเพอประโยชนแกการผงเมองสาหรบใชเปนทางหลวงตามมาตรา ๔๓ (๑)

(๗)รายละเอยดระบทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนทตองเวนคนพรอมทงรายชอเจาของหรอผครอบครองทรพยสนโดยชอบดวยกฎหมาย โดยมแผนทแสดงเขตทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนทเวนคน เพอประโยชนแกการผงเมองอยางอนตามมาตรา ๔๓ (๒)

(๘)รายละเอยดและแผนทระบทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนซงเปนสาธารณสมบตของแผนดน หรอซงกระทรวงทบวงกรม จงหวด องคการบรหารสวนทองถน หรอองคการของรฐ เปนเจาของ ผครอบครองหรอผดแลรกษา ซงจะนามาใชเปนทางหลวง หรอใชเพอประโยชนแกการผงเมองอยางอน

(๙) แผนท แผนผงหรอรายละเอยดอน ๆ ตามความจาเปน มาตรา ๒๙(๗) เมอไดมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวม ณ ทองทใดแลว ถาเจา

พนกงานทองถนของทองทนนเหนสมควรจะจดใหมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะขน หรอจะ

(๗)มาตรา ๒๙ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๖ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๓) พ.ศ.๒๕๓๕

และใหใชความใหมแทนแทนดงทพมพไวน สวนความเดมในบญญตไวดงตอไปน “มาตรา ๒๙ เมอใดมกฎกระทรวงใหบงคบใชผงเมองรวม ณ ทองทใด ใหเจาพนกงานทองถนของทองท

นนจดใหมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะขน หรอขอใหสานกผงเมองเปนผวางและจดทาผงเมองเฉพาะกไดผงเมองเฉพาะจะตองสอดคลองกบผงเมองรวม

ถาทองทใดยงไมมกฏกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวม รฐมนตรจะสงใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนวางและจดทาผงเมองเฉพาะกได

196

ขอใหสานกผงเมองเปนผวางและจดทาผงเมองเฉพาะกได ผงเมองเฉพาะจะตองสอดคลองกบผงเมองรวม

ถาทองทใดยงไมมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวม รฐมนตรจะสงใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถนวางและจดทาผงเมองเฉพาะกได

ในกรณเจาพนกงานทองถนวางและจดทาผงเมองเฉพาะ ใหเจาพนกงานทองถนเสนอหลกการทจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะใหคณะกรรมการผงเมองพจารณาเหนชอบกอน ในการนเจาพนกงานทองถนจะมาแสดงความคดเหนหรอขอคาแนะนาเกยวกบการวางและจดทาผงเมองเฉพาะตอสานกผงเมองกได”

มาตรา ๓๐ ในกรณทเจาพนกงานทองถนจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะตามมาตรา

๒๙ ใหเจาพนกงานทองถนปดประกาศแสดงเขตทประมาณวาจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะไวในทเปดเผย ณ ทวาการเขตหรอททาการแขวงของกรงเทพมหานคร หรอทวาการอาเภอ ททาการขององคการบรหารสวนทองถน และสาธารณสถานภายในเขตทจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะนน

มาตรา ๓๑ ในกรณทสานกผงเมองเปนผวางและจดทาผงเมองเฉพาะตามคาสงของรฐมนตร หรอตามคาขอของเจาพนกงานทองถนตามมาตรา ๒๙ ใหสานกผงเมองสงแผนทแสดงเขตทประมาณวาจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะไปใหเจาพนกงานทองถนนาไปปดไว ณ ทเปดเผยตามนยแหงมาตรา ๓๐

มาตรา ๓๒ ในการประกาศแสดงเขตทประมาณวาจะวางและจดทาผงเมองเฉพาะตาม

มาตรา ๓๐ และมาตรา ๓๑ ใหมคาประกาศเชญชวนใหเจาของหรอผครอบครองทดนหรอผมสทธกอสรางอาคารเหนอทดนของผอน ใหเสนอความคดเหน ตลอดจนความประสงคในการปรบปรงทดนในเขตทไดแสดงไวโดยทาเปนหนงสอเสนอตอเจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมอง แลวแตกรณ ภายในสสบหาวนนบแตวนปดประกาศ

เจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองอาจแจงใหผมหนงสอแสดงความคดเหนและความประสงคตามวรรคหนง มาชแจงแสดงความคดเหนเพมเตมอกกได

ในกรณเจาพนกงานทองถนวางและจดทาผงเมองเฉพาะ ใหเจาพนกงานทองถนเสนอหลกการทจะวางและ

จดทาผงเมองเฉพาะใหคณะกรรมการผงเมองพจารณาเหนชอบกอน ในการนเจาพนกงานทองถนจะมาแสดงความคดเหนหรอขอคาแนะนาเกยวกบการวางและจดทาผงเมองเฉพาะตอสานกผงเมองกได”

197

มาตรา ๓๓ ในการวางและจดทาผงเมองเฉพาะใด ใหสานกผงเมองหรอเจาพนกงานทองถน แลวแตกรณ จดใหมการโฆษณาใหประชาชนทราบ แลวจดการประชมไมนอยกวาสองครง เพอรบฟงขอคดเหนของประชาชนในทองททจะมการวางและจดทาผงเมองเฉพาะนน ในการรบฟงขอคดเหนน จะกาหนดเฉพาะใหผแทนของประชาชนเขารวมการประชมตามความเหมาะสมกได หลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการโฆษณา การประชมและการแสดงขอคดเหนใหกาหนดโดยกฎกระทรวง

มาตรา ๓๔ ถาเจาของ ผครอบครองทดนหรอผมสทธกอสรางอาคารเหนอทดนของผอน ประสงคจะจดสรรทดนหรอกอสรางอาคารเพอประโยชนแกการศกษา การสาธารณสขหรอสาธารณปการ ในเขตทไดปดประกาศไวตามมาตรา ๓๐ หรอมาตรา ๓๑ ใหมหนงสอแสดงความประสงคพรอมกบสงโครงการดงกลาวตอเจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมอง แลวแตกรณ

มาตรา ๓๕ เมอไดรบหนงสอแสดงความประสงคตามมาตรา ๓๒ หรอมาตรา ๓๔ เจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองจะใหความเหนชอบตามขอเสนอหรออาจปฏเสธหรอสงการเปนลายลกษณอกษร ใหผแสดงความประสงคจะจดสรรทดนหรอกอสรางอาคาร แกไขโครงการทจะจดสรรทดนหรอทจะกอสรางอาคารใหเปนไปตามหลกการทคณะกรรมการผงเมองเหนชอบตามมาตรา ๒๙ ภายในกาหนดสามสบวนนบแตวนไดรบหนงสอแสดงความประสงค เจาของหรอผครองครองทดนผไมเหนชอบดวยกบการปฏเสธหรอการสงการใหแกไขมสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐

มาตรา ๓๖ เมอเจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองพจารณาเหนวาการจดสรรทดน

และประเภทของอาคารทจะกอสรางเปนไปตามหลกการทคณะกรรมการผงเมองเหนชอบแลวตามมาตรา ๒๙ เจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองจะใหผแสดงความประสงคตามมาตรา ๓๔ ทาสญญาวาจะจดสรรทดนหรอกอสรางอาคารตามทตกลงกนได ในกรณททาสญญากบผมสทธกอสรางอาคารเหนอทดนของผอนตองไดรบความเหนชอบจากเจาของและผครอบครองทดนทชอบดวยกฎหมาย สญญาทจะทาขนกบเจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองใหประกอบดวยแผนผงบรเวณอาคาร และรปแบบอาคารทจะขอกอสรางโดยละเอยดดวย

วธการเสนอแผนผงตามวรรคหนง ใหเปนไปตามระเบยบทกระทรวงมหาดไทยกาหนด

198

มาตรา ๓๗ การวางและจดทาผงเมองเฉพาะตองใหสอดคลองกบสญญาตามมาตรา ๓๖ และใหคานงถงการอนญาตใหมการกอสรางอาคารภายในระยะเวลาทไดประกาศพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจเพอวางและจดทาผงเมองเฉพาะ มาตรา ๓๘ ในกรณทเจาพนกงานทองถนวางและจดทาผงเมองเฉพาะตามมาตรา ๒๙ ใหสงผงเมองเฉพาะไปยงสานกผงเมองเพอพจารณาใหความเหน ถาสานกผงเมองไมเหนพองดวยกบผงเมองเฉพาะ และเจาพนกงานทองถนไมอาจแกไขปรบปรงผงเมองเฉพาะใหสอดคลองกบความเหนของสานกผงเมองได ใหสานกผงเมองเสนอคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาชขาด

มาตรา ๓๙ ในกรณทสานกผงเมองวางและจดทาผงเมองเฉพาะตามคาสงของรฐมนตรหรอตามคาขอของเจาพนกงานทองถนตามมาตรา ๒๙ ใหสงผงเมองเฉพาะไปยงเจาพนกงานทองถนเพอพจารณาใหความเหน ถาเจาพนกงานทองถนไมเหนพองดวยกบผงเมองเฉพาะ และสานกผงเมองเหนวาไมอาจแกไขปรบปรงผงเมองเฉพาะใหสอดคลองกบความเหนของเจาพนกงานทองถนได ใหสานกผงเมองเสนอคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาชขาด

มาตรา ๔๐ เมอคณะกรรมการผงเมองเหนชอบกบผงเมองเฉพาะทเจาพนกงานทองถน

หรอสานกผงเมองจดทาแลว ใหสานกผงเมองเสนอผงเมองเฉพาะตอรฐมนตร เพอดาเนนการตราพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะนนตอไป

หมวด ๖ การใชบงคบผงเมองเฉพาะ

มาตรา ๔๑ ผงเมองเฉพาะจะใชในทองทใดใหตราเปนพระราชบญญต ถาพระราช

บญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะมไดบญญตไวเปนอยางอน ใหพระราชบญญตดงกลาวใชบงคบไดไมเกนหาป

เมอระยะเวลาตามวรรคหนงไดสนสดลง ถาเจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองเหนสมควรขยายระยะเวลาการใชบงคบพระราชบญญต ใหเสนอความเหนตอคณะกรรมการผงเมองเพอพจารณาดาเนนการตราเปนพระราชบญญตขยายระยะเวลาการใชบงคบผงเมองเฉพาะตอ

199

ไป พระราชบญญตขยายระยะเวลาจะกาหนดการแกไขปรบปรงผงเมองเฉพาะเสยใหมใหเหมาะสมกบสภาพการณและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปกได

มาตรา ๔๒ ในระหวางทใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะในทองทใด

ถาเจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองเหนวาสภาพการณและสงแวดลอมในเขตของผงเมองเฉพาะไดเปลยนแปลงไป สมควรแกไขปรบปรงขอกาหนดหรอรายละเอยดของผงเมองเฉพาะทบญญตไวในพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะเสยใหมใหเหมาะสม ใหเจาพนกงานทองถนหรอสานกผงเมองเสนอขอแกไขปรบปรงผงเมองเฉพาะตอคณะกรรมการผงเมอง ถาคณะกรรมการผงเมองเหนชอบดวยกบการแกไขปรบปรง และการแกไขปรบปรงนนไมเปลยนแปลงขอกาหนดและรายละเอยดของผงเมองเฉพาะในสวนทเกยวกบการเวนคนทดนหรออสงหารมทรพยอยางอน หรอการทจะตองรอหรอยายอาคาร หรอไมกอใหเกดการเวนคนทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนขนอก หรอการทจะตองรอหรอยายอาคารใหม ใหคณะกรรมการผงเมองรายงานรฐมนตรเพอออกกฎกระทรวงแกไขปรบปรงผงเมองเฉพาะ

มาตรา ๔๓ เมอไดประกาศพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะในทองทใด ทดน

หรออสงหารมทรพยอยางอนซงเอกชนเปนเจาของหรอผครอบครอง และถกกาหนดในพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะใหเวนคน ถา

(๑) เพอใชเปนทางหลวง ใหถอวาถกเวนคนตามกฎหมายวาดวยทางหลวง และใหนาบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวมาใชบงคบแกการเวนคนโดยอนโลม ทงน เวนแตทบญญตไวโดยเฉพาะในพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ

(๒) เพอใชในการอนเปนประโยชนแกการผงเมองอยางอน ใหถอวาถกเวนคนตามกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย และใหนาบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวมาใชบงคบแกการเวนคนโดยอนโลม ทงน เวนแตทบญญตไวโดยเฉพาะในพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ

ในทงสองกรณ ใหผอานวยการสานกผงเมองหรอผวาราชการจงหวด แหงทองท ซงระบไวในพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ เปนเจาหนาทเวนคนอสงหารมทรพยและใหถอแนวเขตทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนทจะเวนคนทมอยในแผนททายพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะเปนแนวเขตทดนหรออสงหารมทรพยอยางอนทถกเวนคน

ในกรณทใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะภายในหาปนบแตวนใชบงคบพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจตามมาตรา ๑๔ เงนคาทดแทนทจะจายใหแกเจาของหรอผครอบครองทรพยสนทถกเวนคนตามมาตราน ถาพระราชบญญตใหใช

200

บงคบผงเมองเฉพาะไมไดกาหนดเงนคาทดแทนไวเปนอยางอนใหกาหนดตามราคาทรพยสนทตองเวนคนตามความเปนธรรมทเปนอยในวนใชบงคบพระราชกฤษฎกาดงกลาว

ในกรณทใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะโดยไมไดประกาศพระราชกฤษฎกาดงกลาว หรอใชบงคบเมอพนหาปนบแตวนใชบงคบพระราชกฤษฎกาและพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะไมไดกาหนดเงนคาทดแทนไวเปนอยางอน ใหกาหนดตามราคาทรพยสนทตองเวนคนนนตามความเปนธรรมทเปนอยในวนใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ

ในกรณทเปนการเวนคนอสงหารมทรพยเพอปรบปรงใหเปนไปตามผงเมองเฉพาะ เมอเจาหนาทดาเนนการไดดาเนนการปรบปรงแลวและประสงคจะใหเชาหรอหาประโยชนในอสงหารมทรพยนนตอไปกใหกระทาได แตจะกระทาการอนมผลเปนการโอนกรรมสทธในอสงหารมทรพยนนมได

การโอนกรรมสทธในอสงหารมทรพยทเวนคนเพอปรบปรงดงกลาวจะกระทาไดกโดยการตราพระราชบญญต

มาตรา ๔๔ ในกรณทมความจาเปนจะตองเขาครอบครองอสงหารมทรพยซงไดดาเนน

การตามมาตรา ๔๓ (๑) ใหเจาหนาทดาเนนการตกลงกบเจาของ ผครอบครอง หรอผดแลรกษาอสงหารมทรพยเกยวกบกาหนดเวลาทจะเขาครอบครอง

ในกรณทมความจาเปนจะตองเขาครอบครองอสงหารมทรพยซงไดดาเนนการตามมาตรา ๔๓ (๒) และพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะไดบญญตใหเจาหนาทดาเนนการเขาครอบครองอสงหารมทรพยไดกอนการใชเงนหรอวางเงนคาทดแทนตามกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย ใหนาความในวรรคหนงมาใชบงคบโดยอนโลม แตกาหนดวนทเจาหนาทดาเนนการหรอผซงไดรบมอบหมายจากเจาหนาทดาเนนการจะเขาครอบครองตองไมนอยกวาสามสบวนนบแตวนมหนงสอแสดงความจานงทจะเขาครอบครองอสงหารมทรพยนน

ในกรณทไมสามารถพบตวเจาของ หรอผครอบครองอสงหารมทรพยตามมาตรา ๔๓ (๒) และไมสามารถสงหนงสอแสดงความจานงถงเจาของหรอผครอบครองอสงหารมทรพยได กาหนดวนทจะเขาครอบครองอสงหารมทรพยตองไมนอยกวาสามสบวนนบแตวนปดแจงความ ซงปดไว ณ ททอสงหารมทรพยนนตงอย

เมอพนกาหนดเวลาตามวรรคสองหรอวรรคสาม ใหเจาหนาทดาเนนการหรอผซงไดรบมอบหมายจากเจาหนาทดาเนนการมอานาจเขาครอบครองอสงหารมทรพยนนได แมจะยงมไดชาระเงนคาทดแทน

201

มาตรา ๔๕ ใหรฐมนตรมอานาจออกกฎกระทรวงกาหนด (๑) รายละเอยดแหงขอกาหนดตาง ๆ ตามพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ (๒)หลกเกณฑและวธปฏบตเพอใหเปนไปตามพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ

กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

มาตรา ๔๖ บรรดาขอบญญตหรอเทศบญญตซงออกโดยอาศยอานาจตามกฎหมายวาดวยการควบคมการกอสรางอาคาร กฎหมายวาดวยการสาธารณสข กฎหมายวาดวยการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง กฎหมายวาดวยการควบคมสสานและฌาปนสถานหรอกฎหมายอนทเกยวกบการใชประโยชนทดนหรออสงหารมทรพยอนทใชบงคบอยในเขตทองททใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะในสวนทมบญญตไวแลวในกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๔๕ หรอซงขดหรอแยงกบกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๔๕ ใหใชกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๔๕ แทน

มาตรา ๔๗ ในทองทใดทใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ แตยงไม

ไดตราพระราชกฤษฎกาใหใชกฎหมายวาดวยการควบคมการกอสรางอาคาร ใหถอวาไดมการประกาศพระราชกฤษฎกาใหใชบงคบกฎหมายวาดวยการควบคมการกอสรางอาคารในเขตแหงผงเมองเฉพาะนน รวมทงบรเวณโดยรอบหนงกโลเมตรนบจากแนวเขตผงเมองเฉพาะดวย

ในบรเวณหนงกโลเมตรโดยรอบเขตแหงผงเมองเฉพาะทใชบงคบกฎหมายวาดวยการควบคมการกอสรางอาคารตามวรรคหนง ใหเจาพนกงานทองถนผมอานาจอนญาตการกอสรางดดแปลง ตอเตม หรอซอมแซมอาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมการกอสรางอาคาร เสนอหลกการใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนพจารณา และใหผวาราชการจงหวดควบคมการปฏบตงานของเจาพนกงานทองถนใหเปนไปตามหลกการทคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนไดกาหนดไว

มาตรา ๔๘ ในทองททใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ หามบคคลใด

ใชประโยชนทดนหรอแกไขหรอเปลยนแปลงอสงหารมทรพยใหผดไปจากทไดกาหนดไวในพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ หรอในกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๔๒ หรอมาตรา ๔๕

มาตรา ๔๙ ในกรณทเขตผงเมองเฉพาะรวมเขตขององคการบรหารสวนทองถนหลาย

เขต รฐมนตรจะออกกฎกระทรวงใหเจาพนกงานทองถนขององคการบรหารสวนทองถนใดทองถนหนงเปนผมอานาจหนาทอนญาตการกอสราง ดดแปลง ตอเตม หรอซอมแซมอาคารแตเพยงผ

202

เดยวกได ในกรณเชนวานใหเจาพนกงานทองถนดงกลาวมอานาจหนาทอนญาตการกอสราง ดดแปลง ตอเตมหรอซอมแซมอาคารตลอดเขตแหงผงเมองเฉพาะนนตามกฎหมายวาดวยการควบคมการกอสรางอาคาร

หมวด ๗ คณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน

มาตรา ๕๐ ในทองททใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ ใหมคณะ

กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนคณะหนง ประกอบดวยบคคลดงตอไปน (๑) ในเขตกรงเทพมหานคร ใหผวาราชการกรงเทพมหานครเปนประธานกรรมการ ผแทน

กระทรวงสาธารณสข ผแทนกรมธนารกษ ผแทนกรมอยการ ผแทนการเคหะแหงชาต ผแทนการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ผแทนสานกผงเมอง เจาพนกงานทดนกรงเทพมหานคร หวหนากองผงเมองกรงเทพมหานคร ผทรงคณวฒทางการผงเมองหรอสาขาวชาทเกยวของโดยตรงกบการผงเมองไมเกนสคน และผแทนสถาบน องคการอสระและบคคลอนทมความเกยวของกบการผงเมองไมเกนสคน ซงรฐมนตรแตงตง เปนกรรมการ

(๒) ในเขตจงหวดอน ใหผวาราชการจงหวดเปนประธานกรรมการโยธาธการจงหวด สรรพากรจงหวด แพทยใหญจงหวด อยการจงหวด เจาพนกงานทดนจงหวด ผทรงคณวฒทางการผงเมองหรอสาขาวชาทเกยวของโดยตรงกบการผงเมองไมเกนสามคน และผแทนสถาบน องคการอสระและบคคลอนทมความเกยวของกบการผงเมองไมเกนสามคน ซงรฐมนตรแตงตง เปนกรรมการ

ในกรณทตองดาเนนการในเขตเทศบาลหรอสขาภบาลใด ใหนายกเทศมนตรหรอประธานกรรมการสขาภบาลแหงทองถนนนเปนกรรมการรวมดวย และในกรณทตองดาเนนการในทองถนนอกเขตเทศบาลหรอสขาภบาล ใหนายอาเภอแหงทองถนนนเปนกรรมการรวมดวย

กรรมการซงแตงตงจากผแทนสถาบน องคการอสระและบคคลอนจะตองไมเปนขาราชการหรอพนกงานสวนทองถนซงมตาแหนงหรอเงนเดอนประจา

ใหประธานคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนแตงตงกรรมการหรอบคคลใด เปนเลขานการคณะกรรมการ

203

มาตรา ๕๑ ใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนมอานาจหนาทดงน (๑) พจารณาและสงการเกยวกบการจดทดนของเอกชนเพอใชเปนทอปกรณตามผงเมอง

เฉพาะ (๒) อนมตการยกทอปกรณใหเปนทสาธารณสมบตของแผนดน (๓) พจารณาและสงการเกยวกบการรอ ยาย หรอดดแปลงอาคารทจะตองรอ ยาย หรอ

ดดแปลงตามผงเมองเฉพาะ (๔) พจารณาวนจฉยอทธรณทยนตอคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน (๕) ดาเนนการอนใดตามอานาจหนาทซงมบญญตไวในพระราชบญญตน

มาตรา ๕๒ ใหกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนซงรฐมนตรแตงตงมวาระอยในตาแหนงคราวละสองป

ในกรณทมการแตงตงกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระอยในตาแหนง ไมวาจะเปนการแตงตงเพมขนหรอแตงตงซอม ใหผไดรบแตงตงนนอยในตาแหนงเทากบกบวาระทเหลออยของกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนซงไดแตงตงไวแลวนน

กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนทพนจากตาแหนงอาจไดรบแตงตงเปนกรรมการอกได

มาตรา ๕๓ ใหนามาตรา ๑๐ มาตรา ๑๑ และมาตรา ๑๒ มาใชแกคณะกรรมการ

บรหารการผงเมองสวนทองถนโดยอนโลม

หมวด ๘

การรอ ยาย หรอดดแปลงอาคาร

มาตรา ๕๔ ในกรณทพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ กาหนดใหมการรอ ยาย หรอดดแปลงอาคาร ใหเจาหนาทดาเนนการจดทารายละเอยดแสดงการรอ ยาย หรอดดแปลงอาคารใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนพจารณา

204

มาตรา ๕๕ ใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนพจารณาเหตผลและรายละเอยดแสดงการรอ ยาย หรอดดแปลงอาคาร ใหเปนไปตามผงเมองเฉพาะ ในการนจะขอความเหนจากสานกผงเมองกได หรอจะสงใหเจาหนาทดาเนนการจดทารายละเอยดเสยใหมกได

เมอคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนพจารณาเสรจแลวและสงการประการใดใหเจาหนาทดาเนนการมหนงสอถงเจาของหรอผครอบครองอาคารทเกยวของใหทราบถงคาสงของคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน และการดาเนนการตามคาสงนนเปนเวลาไมนอยกวาหกสบวนกอนวนทจะมการดาเนนการ และใหสงรายละเอยดแสดงการรอ ยาย หรอดดแปลงอาคารเทาทเกยวของไปดวย แตเจาของหรอผครอบครองอาคารผไมเหนชอบดวยกบคาสงของคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน มสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐

มาตรา ๕๖ ถาอาคารทจะตองรอ ยาย หรอดดแปลงเปนสาธารณสมบตของแผนดน

หรอทรพยสนของแผนดนทอยในความครอบครองหรอดแลรกษาของสวนราชการใด ใหผวาราชการจงหวดมหนงสอแจงใหสวนราชการทเกยวของกบสาธารณสมบตของแผนดน หรอทรพยสนของแผนดนทราบ และใหสวนราชการดงกลาวมหนงสอแสดงความยนยอมหรอขดของใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนทราบ ถามปญหาโตแยงระหวางสวนราชการกบคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน ใหเสนอคณะกรรมการผงเมองวนจฉย

มาตรา ๕๗(๘) ในกรณทเอกชนซงเปนเจาของอาคารไดรบหนงสอแจงใหจดการรอหรอ

ยายอาคารแลว ไมไดใชสทธอทธรณตามมาตรา ๗๐ หรอใชสทธอทธรณ แตคณะกรรมการ

(๘)มาตรา ๕๗ ความเดมถกยกเลกโดยมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตการผงเมอง (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๒๕

และใหใชความใหมแทนดงทพมพไวน สวนเดมบญญตไวดงตอไปน “มาตรา ๕๗ ในกรณทเอกชนซงเปนเจาของอาคารไดรบหนงสอแจงใหจดการรอหรอการยายอาคารแลว ไม

ไดใชสทธอทธรณตามมาตรา ๗๐ หรอใชสทธอทธรณ แตคณะกรรมการผงเมองไมเหนดวยกบการอทธรณ เจาของอาคารตองปฏบตตามสงของเจาหนาดาการหรอคาวนจฉยอทธรณ ภายในกาหนดเวลาสามสบนบแตทราบคาสงหรอคาวนจฉยอทธรณ

ถาเจาของอาคารไมเรมดาเนนการรอหรอยายอาคาร หรอไดหรอยายอาคารไปบางแลว แตเปนทเหนไดประจกษวาการรอหรอยายอาคาร จะไมแลวเสรจภายในเวลาทกาหนดไวในคาสง ใหเจาหนาทดาเนนการเตอนเปนหนงสอไปยงเจาของอาคาร ถาผนนยงคงละเลยไมดาเนนการตามคาสงภายในเวลาทกาหนดไวในคาเตอนซงตองไมนอยกวาสบหาวน โดยไมมเหตผลอนสมควร ใหเจาหนาทดาเนนการตามคาสงภายในเวลาทกาหนดไวในคาเตอนซงตองไมนอยกวาสบหาวน โดยไมมเหตผลอนสมควร ใหเจาหนาทดาเนนการมอานาจเขาไปในทดนและรอหรอยายอาคารนนโดยคดคาใชจายจากเจาของอาคาร คาใชจายจะคดหกเอาจากเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๕๗ ทจะพงจายใหแกเจาของอาคารนนกได การรอหรอยายอาคารนน เจาหนาทดาเนนการตองกระทาโดยประหยดและคาใชจายทคดจากเจาของอาคารจะตองไมมากกวาเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๕๙

205

อทธรณไมเหนดวยกบการอทธรณ เจาของอาคารตองปฏบตตามคาสงของเจาหนาทดาเนนการหรอคาวนจฉยอทธรณภายในกาหนดเวลาสามสบวนนบแตวนทราบคาสงหรอคาวนจฉยอทธรณ

ถาเจาของอาคารไมเรมดาเนนการรอหรอยายอาคาร หรอไดรอหรอยายอาคารไปบางแลว แตเปนทเหนไดประจกษวาการรอหรอยายอาคารจะไมแลวเสรจภายในเวลาทกาหนดไวในคาสง ใหเจาหนาทดาเนนการเตอนเปนหนงสอไปยงเจาของอาคาร ถาผนนยงคงละเลยไมดาเนนการตามคาสงภายในเวลาทกาหนดไวในคาเตอนซงตองไมนอยกวาสบหาวนโดยไมมเหตผลอนสมควร ใหเจาหนาทดาเนนการมอานาจเขาไปในทดนและรอหรอยายอาคารนนโดยคดคาใชจายจากเจาของอาคาร คาใชจายจะคดหกเอาจากเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๕๙ ทจะพงจายใหแกเจาของอาคารนนกได การรอหรอยายอาคารนน เจาหนาทดาเนนการตองกระทาโดยประหยดและคาใชจายทคดจากเจาของอาคารจะตองไมมากกวาเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๕๙

เมอไดคดคาใชจายแลว ใหเจาหนาทดาเนนการแจงเปนหนงสอใหเจาของอาคารทราบ เจาของอาคารผไมเหนชอบดวยกบการคดคาใชจายมสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐

มาตรา ๕๘ ในกรณทเอกชนซงเปนเจาของหรอผครอบครองอาคารไดรบแจงใหจดการ

ดดแปลงอาคาร ไมเรมดาเนนการดดแปลงอาคารหรอไดดดแปลงอาคารไปบางแลว แตเปนทเหนไดประจกษวาการดดแปลงอาคารจะไมแลวเสรจภายในเวลาทกาหนดไวในคาสง ใหเจาหนาทดาเนนการเตอนเปนหนงสอไปยงเจาของหรอผครอบครองอาคาร และหากผนนยงคงละเลยไมดาเนนการตามคาสงภายในเวลาทกาหนดไวในคาเตอน ซงตองไมนอยกวาสบหาวน โดยไมมเหตผลอนสมควร ใหเจาหนาทดาเนนการรายงานตอคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนเพอสงเพกถอนคาสงใหดดแปลงนน และสงใหรอหรอยายอาคารตอไปและใหนามาตรา ๕๗ มาใชบงคบแกการสงรอหรอยายอาคาร และการคดคาใชจายจากเจาของหรอผครอบครองโดยอนโลม

มาตรา ๕๙ เมอคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนไดสงใหเจาของรอ ยาย

หรอดดแปลงอาคารตามมาตรา ๕๗ หรอมาตรา ๕๘ ใหเจาหนาทดาเนนการดวยความเหนชอบของคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน กาหนดเงนคาตอบแทนตามความเปนธรรมและจายใหแกบคคลดงตอไปน

(๑) ถาเปนอาคารทไมอาจยายได ใหจายเงนคาตอบแทนแกเจาของอาคารซงปลกสรางอยในวนทใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ

เมอคดไดคาใชจายแลว ใหเจาหนาทดาเนนดาเนนการแจงเปนหนงสอใหเจาของอาคาร เจาของผไมเหนชอบดวยกบการคดคาใชจาย มสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐“

206

(๒) ถาเปนอาคารหรอสวนของอาคารทรอยายได ใหจายเงนคาตอบแทนแกเจาของอาคารซงปลกสรางอยในวนทใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ เงนคาตอบแทนดงกลาวพงกาหนดใหเฉพาะคารออาคาร คาขนยาย และคาปลกสรางใหม

(๓) ผเชาทดนหรอผเชาอาคารทจะตองรอหรอยาย ซงมสญญาเชาเปนหนงสอ หรอทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทซงจะฟองรองใหบงคบคดไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และหลกฐานนนไดทาไวกอนวนใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะหรอไดทาขนภายหลงวนนนโดยไดรบอนญาตจากเจาพนกงานทองถน และการเชานนยงไมระงบไปในวนทเจาพนกงานทองถนไดสงใหรอหรอยายอาคาร เงนคาตอบแทนในการเชานพงกาหนดใหเฉพาะทผเชาไดเสยหายจรง โดยเหตทตองออกจากทดนหรออาคารกอนสญญาเชาระงบ

(๔) บคคลซงมสทธตามมาตรา ๑๓๔๙ หรอมาตรา ๑๓๕๒ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และเสยสทธในการใชทางหรอเสยสทธในการวางทอนา ทางระบายนา สายไฟฟาหรอสงอนซงคลายกน ผานทดนซงตองมการรอหรอยายอาคารในเมอบคคลเชนวานนไดใหเงนคาตอบแทนในการทไดใชสทธนน ๆ แกเจาของทดนไปแลว

ใหเจาหนาทดาเนนการมหนงสอแจงจานวนเงนคาตอบแทนใหแกผมสทธไดรบเงนคาตอบแทนทราบ ผมสทธไดรบเงนคาตอบแทนผไมเหนชอบดวยกบจานวนเงนคาตอบแทนดงกลาวมสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐

มาตรา ๖๐ ใหเจาหนาทดาเนนการจดหาทอยชวคราวทเหมาะสมใหแกบคคลตาม

มาตรา ๕๙ (๑) (๒) หรอ (๓) อาศยอยเปนเวลาตามความจาเปนแตตองไมนอยกวาหกเดอนและไมเกนหนงป ในเมอบคคลดงกลาวไมสามารถจดหาทอยของตนเองได การกาหนดเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๕๙ จะคานงถงการจดหาทอยชวคราวดวยกได

ในกรณทเหนสมควรเจาหนาทดาเนนการจะผอนผนใหอาศยตอไปอกไมเกนหกเดอนกได มาตรา ๖๑ ในกรณทเจาหนาทดาเนนการจดหาทดนและหรออาคารใหบคคลดงกลาว

ในมาตรา ๖๐ เขาอยในทใหม โดยการเชาซอหรอเชา และบคคลดงกลาวสมครใจเขาอยในทดนและหรออาคารทจดหาใหใหมนน ใหเจาหนาทดาเนนการกนเงนคาตอบแทนทจะพงจายตามมาตรา ๕๙ ไวเพอจายในการเชาซอหรอเชา ถาเปนการเชาซอ จานวนเงนทกนไวใหเปนไปตามทเจาหนาทดาเนนการและบคคลดงกลาวตกลงกน ถาเปนการเชา ใหเจาหนาทดาเนนการกนเงนไวเปนคาเชาสาหรบหนงปหกเดอน จานวนเงนทเหลอจากทกนไวใหจายแกบคคลดงกลาว ในการน

207

ใหเจาหนาทดาเนนการมหนงสอแจงจานวนเงนทกนไว และจานวนเงนทเหลอจายใหบคคลดงกลาวทราบ บคคลดงกลาวผไมเหนชอบดวยมสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐

ในกรณทจดทดนไวใหบคคลดงกลาวปลกสรางเอง ใหเจาหนาทดาเนนการชวยเหลอและใหความสะดวกในการทจะปลกสรางอาคารลงในทดนทจดให

มาตรา ๖๒ ในกรณทคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนสงใหจดทดนเพอใช

เปนทอปกรณ ใหเจาหนาทดาเนนการจายเงนคาตอบแทนตามทคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนกาหนดแกเจาของหรอผครอบครองทดนดงกลาว ซงตองเสยสทธบางประการเกยวกบการใชทดนเนองจากการจดทดนนนหรอตองรบภาระทตองปฏบตหรองดเวนไมปฏบตตามขอกาหนดอนเกยวกบทดนทจดนน

ในการกาหนดเงนคาตอบแทนตามวรรคหนง ใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนพจารณาถงความมากนอยแหงสทธทเจาของหรอผครอบครองทดนตองเสยหรอถกจากด หรอภาระทตองปฏบตหรองดเวนไมปฏบต รวมทงประโยชนทเจาของหรอผครอบครองทดนพงไดรบในการใชทอปกรณดวย แตทงนเงนคาตอบแทนทกาหนดตองไมเกนราคาทดน และเพอประโยชนในการคานวณราคาทดนตามมาตราน ใหนาความในมาตรา ๖๔ ทเกยวกบราคาทโอนตามความเปนธรรมมาใชบงคบโดยอนโลม

ใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนมหนงสอแจงการกาหนดเงนคาตอบแทนใหเจาของหรอผครอบครองทดนทราบ เจาของหรอผครอบครองทดนผไมเหนชอบดวยมสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐มาตรา ๖๓ ทดนทถกจดใหเปนทอปกรณ ใหไดรบยกเวนไมตองเสยภาษบารงทองทในสวนทถกจดนน

มาตรา ๖๔ เจาของทอปกรณผใดประสงคจะยกทอปกรณใหเปนทสาธารณสมบตของ

แผนดนโดยมเงนคาตอบแทน หากคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนพจารณาเหนวาทอปกรณนนไดใชเพอประโยชนสาธารณะเปนสวนใหญ กใหรบทอปกรณนนเปนทสาธารณสมบตของแผนดนไดและใหเจาหนาทดาเนนการจายเงนคาตอบแทนใหแกเจาของตามราคาทพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะบญญตไว ถาไมไดบญญตไวใหกาหนดเทากบ ราคาของทดนทโอนตามความเปนธรรมทเปนอยในวนใชบงคบพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะทาการสารวจ ทงน ไมวาพระราชกฤษฎกาดงกลาวจะยงคงใชบงคบหรอไม

ถาไมมพระราชกฤษฎกาดงกลาว หรอใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะภายหลงหาปนบแตวนใชบงคบพระราชกฤษฎกาดงกลาวและพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมอง

208

เฉพาะไมไดกาหนดเงนคาตอบแทนไวเปนอยางอน ใหกาหนดเงนคาตอบแทนเทาราคาทดนทโอนตามความเปนธรรมทเปนอยในวนใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ

ความในวรรคหนงและวรรคสองไมใหใชบงคบในกรณทการยกใหเกดขนภายหลงหาปนบแตวนใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ ในกรณนถาพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะไมไดกาหนดเงนคาตอบแทนไวเปนอยางอน ใหเงนคาตอบแทนเปนไปตามทตกลงกน ซงจะตองไมตากวาราคาทดนตามความเปนธรรมตามวรรคหนงหรอวรรคสอง แลวแตกรณ

มาตรา ๖๕ ในการคานวณเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๖๔ ถามการสรางหรอจดทาเพอ

ใหเปนทอปกรณ ตามแบบและรายการทเจาพนกงานทองถนอนญาตกอนทจะมการยกให ใหเจาหนาทดาเนนการจายเงนคาตอบแทนคาใชจายในการสรางหรอจดทาดงกลาวแกเจาของเพมขนจากเงนคาตอบแทนอนพงจายใหเนองในการยกให นอกจากเจาหนาทดาเนนการเปนผออกคาใชจายเอง เงนคาตอบแทนอนจะพงจายใหเพมขนตามมาตราน ใหคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนพจารณากาหนดใหตามทเหนสมควร โดยคานงถงประโยชนของเจาของหรอผครอบครองประโยชนสาธารณะ สภาพของสงทกอสรางหรอสงทจดทา หรอสงทสรางในขณะทมการยกใหประกอบดวย

มาตรา ๖๖ ในกรณทคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนไดกาหนดจานวนเงนคาตอบแทนอนจะพงจายให หรอไดมการจายเงนคาตอบแทนตามทกาหนดไวใหแกเจาของหรอผครอบครองทดนตามมาตรา ๖๒ ใหหกเงนคาตอบแทนทกาหนดไว หรอทไดจายไปแลวออกจากเงนคาตอบแทนในการยกใหตามมาตรา ๖๔

มาตรา ๖๗ ในการจดทดนใหเปนทอปกรณ หากมความจาเปนตองสรางหรอจดทาเพอ

ใหเปนไปตามแบบและรายการทเจาพนกงานทองถนกาหนดและเจาของหรอผครอบครองทดนรองขอ เจาหนาทดาเนนการจะสรางหรอจดทาใหกไดเมอพจารณาเหนเปนการสมควร โดยคดคาใชจายจากเจาของหรอผครอบครองทดนนน

ในการคดคาใชจายตามวรรคหนง ถาการสรางหรอจดทาของเจาหนาทดาเนนการเปนไปเพยงเพอประโยชนของเจาของหรอผครอบครองทดนผรองขอนน ใหคดคาใชจายในการสรางหรอจดทานนทงหมด แตถาเปนไปเพอสาธารณประโยชนดวย เจาหนาทดาเนนการจะออกคาใชจายทงหมดหรอแตบางสวนกไดตามทเหนสมควร และใหเจาของทดนเปนผออกคาใชจายสวนทเหลอ

209

มาตรา ๖๘ เพอดาเนนการใหเปนไปตามผงเมองเฉพาะในกรณจาเปนทตองใชทดนของบคคลใด ๆ ในบรเวณไมเกนหนงกโลเมตร นบจากแนวเขตผงเมองเฉพาะ เจาพนกงานการผงมอานาจจดใหทาหรอวางทอนา ทางระบายนา สายไฟฟา หรอสงอนซงคลายกนลงบน ใต หรอเหนอพนดนของบคคลนนไดในเมอพนดนนนไมใชเปนทตงโรงเรอน โดยแจงเปนหนงสอพรอมทงแผนผงแสดงแนวทางการใชทดนใหเจาของหรอผครอบครองทดนทเกยวของทราบลวงหนาไมนอยกวาสามสบวนกอนวนทจะมการดาเนนการ

ในการดาเนนการตามวรรคหนง ใหเจาพนกงานการผงกาหนดเงนคาตอบแทนอนเปนธรรมในการใชทดนนนทจะจายใหแกเจาของหรอผครอบครองทดน และใหแจงเปนหนงสอใหเจาของหรอผครอบครองทดนทเกยวของทราบโดยมชกชา

เจาของหรอผครอบครองทดนผไมเหนชอบดวยกบการดาเนนการตามวรรคหนง หรอการกาหนดเงนคาตอบแทนตามวรรคสอง มสทธอทธรณไดตามมาตรา ๗๐

มาตรา ๖๙ โดยปกตใหเจาพนกงานทองถนแหงทองททใชบงคบผงเมองเฉพาะเปนเจา

หนาทดาเนนการ แตรฐมนตรโดยคาแนะนาของคณะกรรมการผงเมองอาจแตงตงใหองคการหรอบรรษทของรฐซงมอานาจหนาท หรอซงไดรบมอบหมายใหมอานาจหนาทเปนเจาหนาทดาเนนการในทองทนนได

หมวด ๙ อทธรณ

มาตรา ๗๐ ผมสทธอทธรณอาจอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนไดรบคาสงหรอ

หนงสอแจงความ ในกรณตอไปน (๑) การกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการใชประโยชนทดนตามมาตรา ๒๗

วรรคสอง (๒) การปฏเสธหรอสงการเกยวกบโครงการทจะจดสรรทดน หรอทจะกอสรางอาคารตามมาตรา ๓(๓) การสงใหรอ ยาย หรอดดแปลงอาคารตามมาตรา ๕๕ (๔) การคดคาใชจายในการรอหรอยายอาคารตามมาตรา ๕๗ วรรคสอง หรอมาตรา ๕๘

(๕) การกาหนดจานวนเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๕๙ (๖) การกนเงนคาตอบแทนไวตามมาตรา ๖๑ (๗) การกาหนดจานวนเงนคาตอบแทนตามมาตรา ๖๒

210

(๘) การจดใหทาหรอวางทอนา ทางระบายนา สายไฟฟา หรอสงอนซงคลายคลงกนตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง และการกาหนดจานวนเงนคาตอบแทนในการใชทดนตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง

อทธรณกรณ (๔) และ (๖) ใหยนตอคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน ในกรณ (๑) (๒) (๓) (๕) (๗) และ (๘) ใหยนตอคณะกรรมการอทธรณ

เมอคณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน หรอคณะกรรมการอทธรณ แลวแตกรณ ไดมคาวนจฉยแลว หากผอทธรณไมพอใจในคาวนจฉยอทธรณ ผอทธรณยอมมสทธยนฟองตอศาลปกครองไดภายในกาหนดหนงเดอนนบแตวนทไดทราบคาวนจฉยนน ในกรณทยงมไดมการตงศาลปกครองตามรฐธรรมนญ มใหนาความในวรรคนมาใชบงคบ

มาตรา ๗๑ ใหมคณะกรรมการอทธรณ ประกอบดวย รฐมนตรเปนประธานกรรมการ

อธบดกรมอยการ ผทรงคณวฒทางการผงเมองหนงคน ผทรงคณวฒทางกฎหมายหนงคน ผทรงคณวฒทางเศรษฐศาสตรหนงคน เปนกรรมการ ใหประธานคณะกรรมการอทธรณแตงตงกรรมการหรอบคคลใดเปนเลขานการคณะกรรมการ

ใหคณะรฐมนตรแตงตงผทรงคณวฒเปนกรรมการอทธรณ กรรมการผทรงคณวฒจะเปนกรรมการผงเมอง หรออนกรรมการในคณะกรรมการผงเมองในขณะเดยวกนมได

มาตรา ๗๒ ใหคณะกรรมการอทธรณมอานาจหนาทพจารณาวนจฉยคาอทธรณทยน

ตอคณะกรรมการอทธรณ มาตรา ๗๓ ใหคณะกรรมการอทธรณมอานาจแตงตงคณะอนกรรมการขนคณะหนง

หรอหลายคณะเพอกระทาการทอยในอานาจของคณะกรรมการ หรอใหชวยเหลอในการดาเนนการอยางหนงอยางใดตามทไดรบมอบหมาย ทงน เวนแตการวนจฉยอทธรณ และใหนามาตรา ๑๑ และมาตรา ๑๒ มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๗๔ ใหกรรมการอทธรณซงคณะรฐมนตรแตงตงมวาระอยในตาแหนงคราวละ

สองป กรรมการซงพนจากตาแหนงตามวาระอาจไดรบแตงตงเปนกรรมการอกได ในกรณทมการแตงตงกรรมการอทธรณในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระ

อยในตาแหนง ใหผไดรบแตงตงนนอยในตาแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการอทธรณซงไดแตงตงไวแลวนน

211

มาตรา ๗๕ ใหนามาตรา ๑๐ มาตรา ๑๑ และมาตรา ๑๒ มาใช แกคณะกรรมการอทธรณโดยอนโลม

มาตรา ๗๖ หลกเกณฑและวธการในการยนอทธรณ และวธพจารณาในการวนจฉยคา

อทธรณใหกาหนดโดยกฎกระทรวง มาตรา ๗๗ ในระหวางอทธรณหามมใหผอทธรณ เจาของหรอผครอบครองทดนหรอ

อาคาร ผมสทธครอบครองเหนอทดนของผอน เจาพนกงานการผง คณะกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน เจาพนกงานทองถนหรอเจาหนาทดาเนนการ แลวแตกรณ ดาเนนการหรอกระทาการใด ๆ อนเปนกรณแหงการอทธรณ

หมวด ๑๐ บทเบดเสรจ

มาตรา ๗๘ ในการปฏบตการตามหนาท ใหเจาพนกงานทองถนเจาพนกงานการผง

เจาหนาทดาเนนการ และกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน มอานาจออกหนงสอเรยกบคคลทเกยวของมาชแจง หรอใหสงเอกสารหลกฐานหรอสงอนทจาเปนเพอการปฏบตการตามหนาทมาประกอบการพจารณาได

มาตรา ๗๙ ในการปฏบตการตามหนาท ใหเจาพนกงานทองถนเจาพนกงานการผง

เจาหนาทดาเนนการ กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน และพนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานทองถน พนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานการผง พนกงานเจาหนาทของเจาหนาทดาเนนการ หรอพนกงานเจาหนาทของกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน มอานาจเขาไปในทดนหรออาคาร ซงอยในทองททมกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมหรอทองททใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะ ในระหวางเวลาพระอาทตยขนถงพระอาทตยตก เพอสอบถามขอเทจจรงหรอขอดเอกสารหลกฐานหรอสงทเกยวของจากเจาของ ผครอบครองหรอผดแลรกษาทดนหรออาคารนน หรอเพอกระทาการใด ๆ เทาทจาเปน และพยายามไมใหเกดความเสยหาย ถามความเสยหายเกดขนจากการกระทาดงกลาวใหเจาพนกงานทองถน เจาพนกงานการผง เจาหนาทดาเนนการ หรอ กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน แลวแตกรณ กาหนดเงนคาตอบแทนความเสยหายและจายใหแกผเสยหายนน

ในกรณทจาเปนตองกระทาการเพอการสารวจ ใหแจงใหเจาของผครอบครอง หรอผดแลรกษาทดนหรออาคารทราบลวงหนาไมนอยกวาเจดวนกอนกระทาการนน

212

ในการปฏบตการตามหนาท ใหเจาพนกงานทองถน เจาพนกงานการผง เจาหนาทดาเนนการ กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน และพนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานทองถน พนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานการผง พนกงานเจาหนาทของเจาหนาทดาเนนการ หรอพนกงานเจาหนาทของกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนแสดงบตรประจาตวหรอหนงสอแสดงตาแหนงหนาทตอบคคลซงเกยวของ

มาตรา ๘๐ เพอประโยชนแกการปฏบตการตามพระราชบญญตนใหเจาพนกงานทอง

ถน เจาพนกงานการผง เจาหนาทดาเนนการ กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน และพนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานทองถน พนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานการผง พนกงานเจาหนาทของเจาหนาทดาเนนการ หรอพนกงานเจาหนาทของกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน เปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา ๘๑ พนกงานเจาหนาทซงไดรบมอบหมายจากเจาหนาทดาเนนการมอานาจเขา

ไปในทดนหรออาคารซงอยในทองททใชบงคบพระราชบญญตใหใชบงคบผงเมองเฉพาะเพอตรวจซอมแซม บารง รกษา หรอทาความสะอาดทอนา ทางระบายนา สายไฟฟาหรอสงอนซงคลายกน หรอเพอตรวจสภาพของทโลงในระหวางเวลาพระอาทตยขนถงพระอาทตยตก

ในการปฏบตการตามหนาท ใหพนกงานเจาหนาทตามวรรคหนงแสดงบตรประจาตวและหนงสอแสดงตาแหนงหนาทพรอมทงหนงสอมอบหมายของเจาหนาทดาเนนการใหไปกระทาการดงกลาวตอบคคลซงเกยวของ

มาตรา ๘๒ ในการปฏบตหนาทของเจาพนกงานทองถน เจาพนกงานการผง เจาหนาท

ดาเนนการ กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน และพนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานทองถน พนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานการผง พนกงานเจาหนาทของเจาหนาทดาเนนการ หรอพนกงานเจาหนาทของกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนตามพระราชบญญตน เจาของ ผครอบครองหรอผดแลรกษาทดนหรออาคารตองอานวยความสะดวกใหตามสมควร

หมวด ๑๑ บทกาหนดโทษ

213

มาตรา ๘๓ ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา ๒๗ หรอมาตรา ๔๘ มความผดตอง

ระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ เมอเจาพนกงานทองถนรองขอ ศาลอาจสงใหผกระทาผดแกไขสภาพของ

อสงหารมทรพยทถกเปลยนแปลงใหเปนไปตามทไดกาหนดไวในผงเมองรวมหรอในผงเมองเฉพาะ ภายในระยะเวลาทกาหนดให หรอใหเจาพนกงานทองถนมอานาจจดการอยางใดอยางหนงเพอเปลยนแปลงแกไขใหเปนไปตามผงเมองรวมหรอผงเมองเฉพาะนน และคดเอาคาใชจายจากเจาของหรอผครอบครองอสงหารมทรพยตามทจายจรงโดยประหยด

มาตรา ๘๔ ผใด (๑) ไมไปชแจงหรอไมสงเอกสารหลกฐานหรอสงทเกยวของตามหนงสอเรยกของเจา

พนกงานทองถน เจาพนกงานการผงหรอกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถนตามมาตรา ๗๘ หรอไมยอมชแจงหรอชแจงดวยขอความอนเปนเทจ

(๒) ขดขวางหรอไมใหความสะดวกแกเจาพนกงานทองถนเจาพนกงานการผง เจาหนาทดาเนนการ กรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน และพนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานทองถน พนกงานเจาหนาทของเจาพนกงานการผง พนกงานเจาหนาทของเจาหนาทดาเนนการ หรอพนกงานเจาหนาทของกรรมการบรหารการผงเมองสวนทองถน ในการใชอานาจตามมาตรา ๑๕ หรอมาตรา ๘๒ หรอ

(๓) ฝาฝนคาสงใหรอ หรอยายอาคาร หรอคาวนจฉยอทธรณตามมาตรา ๕๗ มความผดตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนสามพนบาท หรอทงจา

ทงปรบ ผรบสนองพระบรมราชโองการ สญญา ธรรมศกด นายกรฐมนตร หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากกฎหมายวาดวยการผงเมองและผงชนบทไดใชบงคบมากวายสบป ประกอบกบไดมการพฒนาทงในดานเกษตรกรรม พาณชยกรรม และอตสาหกรรม และจานวนประชากรในทองทตาง ๆ ไดทวความหนาแนนมากยงขน มาตรการและโครงการทไดกาหนดไวในกฎหมายจงไมเหมาะสมกบสภาวะปจจบน สมควรปรบปรงเสยใหมใหสอดคลองกบความกาวหนาของวชาผงเมองและสภาพของทองท

214

พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๘ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๒๕ หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเปนการสมควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๘ โดยขยายระยะเวลาสาหรบการปดประกาศแผนทแสดงเขตผงเมองรวม การยนคารองขอใหแกไขหรอเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดเกยวกบการใชประโยชนทดนของผงเมองรวมของผมสวนไดเสย และการทสานกผงเมองเสนอผงเมองรวมตอรฐมนตรจากหกสบวนเปนเกาสบวนเพอใหประชาชนไดมเวลายนคารองขอมากยงขน กบแกไขเพมเตมชอคณะกรรมการและเลขมาตราทอางในมาตรา ๕๗ ใหถกตอง จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน [รก.๒๕๒๕/๓๓/๙พ./๕ มนาคม ๒๕๒๕] พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. ๒๕๑๘ (ฉบบท ๓) พ..ศ. ๒๕๓๕ หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเปนการสมควรเพมบทบญญตใหเจาพนกงานทองถนและสานกผงเมองสามารถแกไขปรบปรงและขยายระยะเวลาการใชบงคบผงเมองรวม กบเพมจานวนและหนาทของคณะทปรกษาผงเมองรวมใหมากขน รวมทงแกไขบทบญญตเพอใหเจาพนกงานทองถนสามารถใชดลพนจในการวางและจดทาผงเมองเฉพาะไดอยางเหมาะสม ทงน เพอใหการวาง จดทา และแกไขปรบปรงผงเมองรวมเปนไปตามวตถประสงคของการผงเมองไดอยางกวางขวาง รวดเรว และสอดคลองกบสภาพการณและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป อนจะกอใหเกดผลดแกการผงเมองยงขน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน [รก.๒๕๓๕/๑๐/๑/๑๔ กมภาพนธ ๒๕๓๕]

215

ภาคผนวก ข

แบบสมภาษณ

ใชในการสมภาษณผเขารวมประชมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการ

วางและจดทาผงเมองรวม 1. ทานทราบหรอไมวา พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ.2518 ไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการวางและจดทาผงเมอง

� ทราบ � ไมทราบ 2. ทานเคยมสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองในกจกรรมใดตอไปน (ตอบไดมากกวาหนง คาตอบ) � ตดตามขาวและประกาศของสานกงานผงเมอง � ใหขอมลแกเจาหนาทผงเมอง � เขารวมการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางผงเมอง � ยนคารองขอแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกขอกาหนดการใชทดน � อนๆ(โปรดระบ)………………………………… 3. ทานทราบขาวการการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางผงเมองจาก (ตอบไดมากกวาหนงคาตอบ) � ใบปลว/แผนประกาศ/ปายโฆษณา � หนงสอพมพ � นตยสาร/จดหมายขาว � วทย � โทรทศน � รถโฆษณา/ประชาสมพนธ � คาบอกเลาของผนาชมชนหรอเพอนบาน � อนๆ(โปรดระบ)………………………………… 4. ทานมขอเสนอแนะตอการประชาสมพนธเกยวกบกจการทางผงเมองอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

216

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. ทานมความเหนอยางไรตอการชแจงขอซกถามของเจาหนาทในการประชมรบฟงความคด เหนของประชาชนในการวางผงเมอง � ไมชดเจน � ชดเจนพอใช � ชดเจน � ชดเจนด � ชดเจนดมาก 6. ทานมความเหนอยางไรตอรปแบบการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวาง ผงเมอง � ตองแกไข � พอใช � ด � ดมาก � ดทสด 7. ทานเหนวาการประชมรบฟงความคดเหนทจดขนนเพยงพอหรอไม (ดานเวลาและจานวน ครง) �เพยงพอ � ไมเพยงพอ ควรจดใหมการประชม(กครง)…………ครง เปนเวลา………..ชวโมง 8. ทานเหนวาการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางผงเมองกอใหเกดการมสวนรวม ของประชาชนในการวางผงเมองเพยงใด �นอยมาก � นอย � ปานกลาง � มาก � มากทสด 9. ทานมความคดเหนหรอขอสนอแนะตอการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการ วางผงเมองอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

217

10. ทานตองการเขาไปมสวนรวมในการวางผงเมองในรปแบบหรอลกษณะอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11. ทานเหนวาการทประชาชนเขามามสวนรวมในการวางผงเมองจะเปนประโยชนตอตวทาน ชมชนและสงคมอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 12. ทานมขอเสนอแนะอยางไรตอการมสวนรวมของประชาชนในวางผงเมอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

218

ภาคผนวก ค โครงรางการนาเสนอวทยานพนธ

วนท 11 เมษายน 2545 ณ หองประชม 202 คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

330

ประวตผเขยนวทยานพนธ นางสาวกรวภา วลาชย เกดวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2518 ทอาเภอเมองขอนแกน จงหวด

ขอนแกน สาเรจการศกษารฐศาสตรบณฑต (ภาควชาการปกครอง) จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย ในปการศกษา 2540 และเขาศกษาตอในหลกสตรการวางแผนภาคและเมองมหาบณฑต คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา 2541