+ All Categories
Home > Documents > Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

Date post: 23-Jan-2018
Category:
Upload: perry-krop
View: 767 times
Download: 2 times
Share this document with a friend
53
Watermanagement in de VS en Nederland
Transcript
Page 1: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

Watermanagement in de VS en Nederland

Page 2: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

2

Titelblad.

Leerlingen: Marc de Vries, Alex Rozendaal en Perry Krop.

Begeleider: J.M. Boll.

Vak: Aardrijkskunde, Management en Organisatie en Economie.

School: Herbert Vissers College.

Klas: 5HAVO.

Datum: 15 December 2014.

Page 3: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

3

Inhoudsopgave

Inleiding. .......................................................................................................................................5

Herkomst van water.......................................................................................................................6

Waar komt het water vandaan?. .................................................................................................6

Verschillende oorzaken van overstromingen. ..................................................................................7

Wat zijn orkanen en hoe ontstaan ze? .........................................................................................8

Overstromingen door stijgende zeespiegel. ..............................................................................9

Overstromingen in de VS. ............................................................................................................. 10

Waarom ontstaan orkanen aan de oostkust van de VS? .......................................................... 10

Wat gebeurt er als een orkaan het land bereikt? ..................................................................... 10

Gevolgen overstromingen......................................................................................................... 11

Gevolgen stijgende zeespiegel. .............................................................................................. 11

Watermanagement VS ............................................................................................................. 12

Overstromingen in Nederland....................................................................................................... 14

Gevolgen Nederland onder NAP................................................................................................ 14

Zout water: .............................................................................................................................. 16

De Hartelkering: ................................................................................................................... 18

De Maeslantkering:............................................................................................................... 18

Waarom heeft de VS nu zoveel aandacht voor hazard management? ............................................. 20

Vergelijking van rampen na een aantal jaar. ........................................................................... 20

Politiek................................................................................................................................. 21

Hoeveel kost het huidige watermanagement in de VS. ................................................................... 22

Kosten na een ramp:............................................................................................................. 22

Investeringen: ...................................................................................................................... 22

Waarom is er aandacht voor hazard management in Nederland. .................................................... 24

Hoeveel kost het huidige Watermanagement in Nederland. ........................................................... 25

Wat betekent Nederland voor het water management in de VS. .................................................... 27

Overheid. ................................................................................................................................ 27

Hoe gaat Nederland dit verwezenlijken? ................................................................................ 27

Particulier ................................................................................................................................ 27

Mathijs van Ledden............................................................................................................... 28

Nederland helpt. ...................................................................................................................... 28

Page 4: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

4

Onderzoek: Wat zou er eventueel verbeterd kunnen worden aan het huidige water

management beleid in de VS?.................................................................................................. 30

............................................................................................................................................... 30

Wat als er geen water hazard management is in New York? ........................................................... 31

Zeespiegelstijging:.................................................................................................................... 31

Wat zou er verbeterd kunnen worden de ruimtelijke inrichting tegen wateroverlast?...................... 33

Algemene informatie VS. .......................................................................................................... 33

Welke kansen bieden de verbetering van technologie op wateroverlast voor New York. .................. 36

Technologie vanuit Nederland naar de VS.................................................................................. 37

Waarom kan Nederland het?................................................................................................. 38

Conclusie:.................................................................................................................................... 39

Bijlagen ....................................................................................................................................... 41

Bijlage 1:.................................................................................................................................. 41

Bijlage 2:.................................................................................................................................. 42

Bijlage 3:.................................................................................................................................. 43

Bibliografie .................................................................................................................................. 48

Logboeken................................................................................................................................... 51

PWS logboek Marc de Vries, Perry Krop en Alex Rozendaal......................................................... 51

Evaluatie. .................................................................................................................................... 53

Page 5: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

5

Inleiding.

De keuze van dit onderwerp is gebaseerd op de recente media aandacht die besteed wordt

aan dit onderwerp. Zo zagen wij onder andere een fragment in de Nederlandse serie; ‘De

wereld draait door’. Daarnaast komt dit watermanagement ook vaak in het nieuws als er

nieuwe ontwikkelingen of overstromingen zijn. Het probleem is dus actueel. Natuurlijk is het

daardoor zeer interessant om te onderzoeken wat voor ontwikkelingen er zijn rondom dit

onderwerp en daarbij te kijken of er mogelijkheden zijn om dit te verbeteren.

Hieronder hebben wij onze hoofd en deelvragen geplaatst en daarbij ook in de opzet waarbij

wij ons PWS hebben uitgevoerd.

Hoofdvraag:

Wat kan er eventueel verbeterd worden aan het huidige water hazard management in de VS

ten opzichten van Nederland?

Deelvragen:

Aanleiding

- Welk waterbeleid voeren ze in de VS en in Nederland?

- Hoe zit de kostenberaming van het huidige hazardmanagement in elkaar?

- Wat is de reden dat water hazard management nu zoveel aandacht vraagt in de VS?

Statistiek/probleemstelling:

- Wat zijn de gevolgen als er geen water hazard management is in de VS?

- Wat is de invloed van Nederland op het water management in de VS.

Onderzoek:

- Wat als er geen water hazard management is in New York.

- Wat zou er verbeterd kunnen worden de ruimtelijke inrichting tegen wateroverlast.

- Welke kansen bieden de verbetering van technologie tegen wateroverlast.

- Wat zou er verbeterd kunnen worden aan het beleid dat er bestaat.

Het PWS is zo opgezet dat eerst informatie vergaard werd over hoe het er nu aan toegaat in

de VS. Nadat de algemene informatie is gevonden in de aanleiding ging het verder naar de

probleemstelling. Zodat er een duidelijk beeld was van wat voor en waarom er

watermanagement is in de VS. Uitgaande van de actuele informatie die wij in ons PWS

hebben beschreven zijn wij gaan onderzoeken of er mogelijkheden waren om dit te

verbeteren en of er überhaupt reden was om dit te verbeteren. Op deze manier is er een

goed onderzoek uitgevoerd met de actuele informatie van de ontwikkelingen in de VS.

Page 6: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

6

Herkomst van water. Waar komt het water vandaan?.

Om te begrijpen hoe de waterhuishouding werkt moet eerst ingegaan worden op de

verdeling van water op de aarde en de waterkringloop. Met behulp van onderstaande

afbeeldingen moet dit duidelijk worden.

Watercyclus

Hoogwater ontstaat vaak door springvloed en een zware noordwesterstorm samen. Ze

hebben na de watersnoodramp deltawerken gebouwd, en de informatievoorziening

verbeterd. Zo wordt er nu stukken beter gecommuniceerd, en kunnen er snel maatregelen

worden getroffen (Oosterschelde, 2001).

Verdeling water op aarde

Page 7: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

7

Verschillende oorzaken van overstromingen.

Overstromingen horen bij de hydrologische cirkel. Deze cirkel probeert de balans tussen

water, in de lucht, oppervlakte, en in de grond te behouden. Alleen soms lukt dit niet, en dan

ontstaat er een overstroming.

Er zijn verschillende typen overstromingen, en dus ook verschillende maatregelen. Al een

rivier een klein overschot water ontvangt dan kan het water terecht in de bassins. Dit zijn

kleine gebieden om de rivieren heen. Afbeelding 1-2 laat goed

zien wat dit inhoud. De main channel is de rivier zelf, de

tributary de zijrivieren, en de divide is het einde van het basin

gedeelte.

Echter kan een overstroming soms zo erg zijn dat het water

buiten het basin treedt. Het water komt dan terecht in beboste

overstroomgebieden. Op afbeelding 1-3 is de rivier blauw

getekend, het basin geel, en het overstroomgebied groen.

Meestal zijn de overstroomgebieden bergachtige, en

onbewoonde gebieden. Puur uit veiligheid. Natuurlijk zijn er ook dammen en dijken net zoals

in Nederland. (Haddow, 2011)

In Amerika is het weer zo verschillend dat ze met veel

verschillende rampen te maken hebben. In het noorden

kunnen ze na sneeuwval overstromingen krijgen, in het zuiden

door regen na een hele droge periode. En natuurlijk aan de

oostkust de orkanen. ‘Bij weer gerelateerde rampen eisen

overstromingen de meeste doden.’ (Haddow, 2011)

Dus er is spraken van overstroming door:

Natuurlijke cirkels.

Orkanen.

Stijgende zeespiegel.

Page 8: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

8

Wat zijn orkanen en hoe ontstaan ze?

Van 1 juni tot en met 20 november is het orkaanseizoen op de Atlantische oceaan en in het Caribisch gebied. Hoe ontstaan orkanen en wat voor invloed kan een ex-orkaan op ons weer hebben? In de periode van 1 juni tot 20 november is het zeewater op de Atlantische oceaan en in het Caribisch gebied warm, de passaatwinden blijven noordelijk, en onweersbuien gaan vanaf Afrika de Oceaan op. Dat laatste geeft extra kans voor de vorming van orkanen, ofwel hurricanes. Een basis feit voor het ontstaan van een orkaan is een oceaan van 26

graden Celsius of meer.

Tropische orkanen zijn lagedrukgebieden die ontstaan tussen 5 en 15 graden Noorderbreedte (afbeelding 1). In dat gebied is 's zomers een zwakke oostelijke boven stroming en zijn er verspreid regen- en onweersbuien. Deze buien lopen met de boven stroming mee van oost naar west. Als buien naar elkaar toe trekken of clusteren, zal de

luchtdruk rond die buien gaan dalen en voor een zwakke circulatie zorgen. Is de luchtmassa in het gebied onstabiel genoeg en daalt de luchtdruk ver genoeg, dan zal dat de

buienvorming versterken en het proces versnellen (afbeelding 2).

Positieve feedback heet dat in het jargon. Het proces

van depressie-vorming loopt dan uit de hand.

Voordat er sprake is van een orkaan, is er altijd eerst

een tropische depressie (TD) en een tropische storm

(TS), die vooral veel regen brengen. (leeuwarden,

2014)

Dit fenomeen bestaat al vele jaren in de VS en elk jaar tijdens het orkaan seizoen worden ze weer met dezelfde feiten

geconfronteerd.

Page 9: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

9

Overstromingen door stijgende zeespiegel.

Dit is alleen niet het enige probleem. Het stijgen van de zeespiegel. Zeker in combinatie met

het feit dat delen van de kust onder het zeeniveau liggen. Een voorbeeld is New Orléans.

Over de hoogte van de zeespiegel in het jaar 2100 lopen de meningen uiteen. In deze eeuw

zal de zeespiegel met ongeveer een meter stijgen volgens de meeste berekeningen.

Het smelten van de Zuidpool heeft hiermee te maken in combinatie met het smelten van

gletsjers op de Noordpool. Er is een verschil omdat de ijskappen in het zuiden in en op het

water liggen waarbij de noord kappen op land liggen en daar dus de gletsjers smelten. Het

smelten van de Zuidpool komt door doordat de gigantische ijskappen zelf water aantrekken.

De aantrekkingskracht is een gevolg van de enorme extra massa van een ijskap die een

zwaartekracht effect op de omgeving uitoefent. Hierdoor wordt het omringende water door

de ijskap aangetrokken waardoor rondom een verhoogde zeespiegel ontstaat. Hoe meer ijs,

hoe groter het effect. Als de ijskap smelt dan wordt het niveau van het omringende water

verlaagd. Omdat een grotere ijskap meer water aangetrokken heeft zal het effect bij

afsmelten daarom ook groter zijn dan bij een kleinere ijskap. Daarnaast smelten de gletsjers

ook door het stijgen van de gemiddelde temperatuur op aarde wat het volume water in de

oceanen groter maakt. (Haas, 2013)

Page 10: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

10

Overstromingen in de VS. Waarom ontstaan orkanen aan de oostkust van de VS? Waarom ontstaan deze orkanen dan altijd aan de oostkust en niet de westkust? Dit komt door het verschil in temperatuur van het water. De temperatuur aan de oostkust

ligt rond de 26,5 graden Celsius. Aan de westkust is deze temperatuur gemiddeld 20,0 graden Celsius. Alleen een temperatuur van 26 of hoger kan een orkaan veroorzaken. Deze

temperatuurverschillen zijn te wijten aan de verschillen aan zeestromen die in de onderstaande afbeelding goed te zien zijn. De zeestromen aan de westkust zijn koud, terwijl

de zeestromen aan de oostkust warm zijn. (orkaanseizoen, 2013)

Wat gebeurt er als een orkaan het land bereikt?

Als de orkaan boven land komt heeft deze orkaan al een visite kaartje. Hij heeft een naam en een cijfer wat staat voor de uitdrukking van de zwaarte. Deze zwaarte wordt genoteerd in

schaal van Saffir en Simpson. (Orkaan informatie, 2014)

klasse benaming windsnelheden schade

TD (tropische) depressie <62 km/u nihil

TS (tropische) storm 63-118 km/u nihil

S-1 orkaan 119-154 km/u licht

S-2 orkaan 155-178 km/u matig

S-3 orkaan 179-210 km/u groot

S-4 orkaan 211-250 km/u extreem

S-5 orkaan >250 km/u catastrofaal

Tabel: schaal van Saffir en Simpson.

Afbeelding: Zeestromen in de wereld

Page 11: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

11

De orkaan sterkte neemt af boven land omdat hij de warme zeebodem niet meer als voedingsbron heeft. Daarnaast kan een orkaan zich blijven voeden door het warme water

van een rivier, maar omdat het verschil in grootte van het water ook afneemt zal de orkaan zich minder goed voeden, waardoor hij ook met kracht afneemt. De temperatuur van het

land is vele graden lager. (Wever, 2012) Over het algemeen daalt de orkaan gemiddeld 1 klasse. Een klasse daling van S-5 naar S-4 lijkt natuurlijk niet veel, maar deze orkanen kunnen

heel veel schade aanbrengen, waarbij wind en waterschade het grootste zijn. Maar waarom schenken wij daar pas na al deze tijd zoveel mee aandacht aan (Tropische cycloon, 2014)?

Gevolgen overstromingen.

Gevolgen door orkaan.

De gevolgen van orkanen zijn naderhand goed zichtbaar, bij orkaan Katrina in 2005 waren

1836 mensen gestorven en was er 81 miljoen euro aan schade. Maar ook aan Sandy had

grote gevolgen, 185 doden vielen er en een verschrikkelijk bedrag van 41 miljard euro aan

schade. (Katrina (Orkaan), 2012)

Daarnaast een ander soort schade die Sandy in 2010 veroorzaakte. Sandy veroorzaakte een

buitengewoon hoog bedrag aan waterschade in New York. (Sandy (orkaan), 2012)

Dus ten eerste vallen er vele doden en gewonden. Ten tweede kost een storm

buitengewoon veel geld aan schadelasten. Als laatste zorgt het ook voor onrust in de politiek

en onder de bevolking.

Gevolgen stijgende zeespiegel.

Kaart rechts: Miami en New Orléans zijn zichtbaar

Kaart links: overstroming risico VS. Door stijging zeespiegel.

Page 12: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

12

Door klimaatverandering zal de zeespiegel volgens de onderzoekers in 2100 ongeveer een

meter zijn gestegen. Van alle steden met meer dan 50.000 inwoners aan de Amerikaanse

kust zullen er 180 te maken krijgen met de gevolgen van de zeespiegelstijging. Het ergst

zullen steden als Miami, New Orléans en Virginia Beach getroffen worden, zo verwachten ze.

(ANP, 2011) New Orléans en Miami zijn op dit kaartje te zien en de plekken die zullen

overstromen gebaseerd op deze verwachting.

Watermanagement VS.

Dan volgt nu een stukje over wat er tegen overstromingen en orkanen gedaan word.

De U.S. Army houdt zich bezig met het verbeteren van de kust in Amerika. Zo doen ze daar

ook aan zandsuppletie, alleen zijn hier veel mensen tegen. Wel zijn ze hiermee begonnen.

Van Ashbury Park tot Avon hebben ze de kust aangevuld met zand. Dit project bedraagde in

totaal 18.3 miljoen dollar. Dit wordt betaald door het Sandy fonds. In het zuiden wilt de US

Army duinen bouwen, in Wildwood, North Wildwood en Wildwood Crest. (Kaminski, 2013)

In de USA houdt de FEMA (Federal Emergency Management Agency) zich ook bezig met het

beleid rondom het water hazard management. Ze onderscheiden verschillende soorten

water rampen:

- Overstromingen

- Orkanen.

Afbeeldingen: Overstromingsgebieden.

De FEMA is voortdurend bezig om de kustgebieden te onderzoeken. Ze onderzoeken hoe ver

een overstroming het land in komt, en maken daar publicaties van. In de bovenstaande

afbeelding zie je een publicatie van zone A. Het donkergrijze

deel zou overstromen. De buurt is dan verplicht om binnen

zes maanden maatregelen te nemen. De afbeelding ernaast

laat zien hoe het nu is. Nu is het dus een lege plek. (FEMA)

Aangezien ze in Amerika niet alleen last hebben van

overstromingen, maar ook van stormen moeten ze daar ook

tegen bestand zijn. Na orkaan Katrina hebben ze dus

nagedacht over wat ze zouden willen veranderen.

Page 13: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

13

Ze kwamen met de HRS-Module, deze module bestaat uit drie componenten:

1. Storm voorspel module

2. Oeverwal sterkte

3. Beslissings ondersteuning

Eerst kijkt de overheid naar wat voor storm er aan komt, dan wat de huidige oever kan

houden. En bij de laatste stap maken ze een beslissing wat er moet gebeuren. Eigenlijk is dit

geen maatregel betreffende verandering. Er is betere communicatie, ze weten wat ze

moeten doen. Daardoor kunnen ze beter handelen, en is de kans op slachtoffers misschien

kleiner. (Haddow, 2011)

In Amerika zijn ze niet bezig met preventie, ze treffen maatregelen die de gevolgen

beperken. Ze bouwen anders, hebben verzekeringen, en doen aan rampenbeheersing.

Page 14: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

14

Overstromingen in Nederland.

Gevolgen Nederland onder NAP. Als Nederland zicht niet zou beschermen tegen het water, dan zou Nederland er heel anders uitzien.

De kaart hieronder laat zien hoe het er ongeveer uit zou zien.

Kaart Nederland onder NAP

Page 15: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

15

Watermanagement Nederland.

Zoet water:

De waterhuishouding in Nederland focust op twee aspecten. Het zoete water, en het zoute

water. Bij zoet water ligt de nadruk op de waterverdeling in het land. De infrastructuur dankt

zijn vorm aan het streven naar veiligheid, voldoende vaardiepte, en een goede

afwateringscapaciteit van het zoete water. (Waterstaat, 1984)

Het water wordt geregeld door verschillende zaken. Bij Driel is een stuw, deze zorgt voor een

goede verdeling van de Rijnafvoer over de IJssel, Neder-Rijn en Waal. De afsluitdijk regelt het

peil van het IJsselmeer, en de Haringvlietssluizen en Volkeraksluizen regelen de afvoer in het

benedenrivierengebied.

De Rijn en zijn vertakkingen:

Stuw bij Driel zorgt voor de afvoer van het water van de Rijn. De stuw splitst de rivier in de

IJssel, Neder-Rijn en de Waal. Bij normale toestroom van water krijgt de IJssel 285 m3/s en

de Neder-Rijn 25m3/s water. De rest wordt vervoerd via de Waal. Het normale toestroom

van water is 1300m3/s. Als het heel hoog water is, daarmee bedoelen ze boven de 2400 m3/s

dan is er een onbeïnvloedbare afvoerverdeling. Dit komt bijna nooit voor. Om je voor te

stellen om hoeveel water het gaat moet je je voorstellen dat je in je eentje jaarlijks 45 m3

water gebruikt. (Waterstaat, 1984)

Kaart locatie stuw bij Driel Noorderlijk Deltabekken

Page 16: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

16

Afbeelding: Werking Oosterschelde

De sluizen in het Haringvliet en Volkerak regelen de waterverdeling in het Noorderlijk

deltabekken. De Haringvliesluis probeert ervoor te zorgen dat dat er een afvoer van 1500

m3/s water is. Alleen letten ze er wel op dat de laagwaterstand op het Hollandsch Diep de

NAP stand niet overschrijdt.

IJsselmeergebied:

De IJssel voedt het IJsselmeer. In de

zomermaanden probeert men het NAP van de

IJssel op -0,20 M te houden. In de winter

probeert men het NAP peil van de IJssel op -0,40

M te houden in verband met veiligheidsredenen.

De sluizen in Den Oever en Kornwerderzand

zorgen voor lozing van het overtollige water in

het IJsselmeer. Deze sluizen loodsen het water

naar de Waddenzee. Als er in de wintermaanden

heel hoog water is, dan is er ook afvoer van

water via de Houtrib- en Krabbersgatsluizen naar

het IJsselmeer. (Rijkswaterstaat, 2013)

Zout water:

Het zoute waterbeheer wordt bij verschillende wateren toegepast, voor ieder water is het

verschillend. De Waddenzee is een belangrijk ecosysteem, en er is geen gevaar voor

overstroming.

De Oosterschelde heeft een afsluitbare stormvloedkering. Deze kering zorgt voor de

veiligheid van aangrenzende gebieden, en handhaaft het milieu van de Oosterschelde. Door

de stormvloedkering is er een hoop veranderd in de Oosterschelde: (Waterstaat,1984)

- Volume van het getij is 30% minder

- Getijverschil is minder. Vroeger was het verschil 3,70 m en nu is dit 3,25 m.

- Stroomsnelheid is met 30-40% afgenomen.

- 1/3 van de intergetijdengebied is weg.

Kaart locatie IJsselmeer

Page 17: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

17

De Oosterschelde werkt zelfs zo goed, dat de geulen te ruim zijn. Er is bodemmateriaal nodig

om de geulen op te vullen, er vormt zich een nieuw evenwicht in het gebied. (Waterstaat,

1984)

Zeeland en een stukje van Zuid-Holland worden beschermt door de Oosterschelde kering.

Dit is eigenlijk een open kering. Het was eerst eigenlijk niet de bedoeling om een open kering

te maken, maar door veel protest hebben ze dit uiteindelijk toch maar gedaan. De vissers

zouden namelijk niet meer kunnen vissen in het gebied, want de vissen zouden uitsterven.

De kering gaat alleen in het geval van nood dicht. De stormvloedkering bestaat uit drie

sluitgaten: Roompot, Hammen en Schaar. 65 pijlers met een hoogte van 30/40 meter

vormen de ruggengraat van deze kering. Tussen die pijlers bevinden zich schuiven, en die

kunnen naar boven en naar beneden bewegen. De schuiven zijn ongeveer 42 meter lang, en

hebben een hoogte van 6/12 meter. De beweging van de schuiven wordt geregeld door een

hydraulische cilinder. De grootste schuif sluiten duurt ongeveer 82 minuten.

De kering treedt eens per jaar in werking door hoog water. Dit is het geval als de verwachte

zeewaterstand 3 meter boven NAP is. Wanneer een NAP van +2,75 wordt verwacht, dan

komt het Beslisteam Sluiting Oosterschelde bij elkaar. Deze groep mensen kijkt naar lokale

gegevens, verwachte waterstand en weervoorspellingen. Dit team beslist dan of de schuiven

open blijven, of toch dicht gaan. De schuiven gaan altijd dicht bij een NAP van hoger dan 3

meter. Zelfs al gaat er iets mis met de alarmering of bediening. Het noodsluit systeem regelt

dan het sluiten. (Oosterschelde, 2001)

Ook beschermt Nederland zich door middel van kustonderhoud. Zand wordt op het strand,

en zeebodem neergelegd. De erosie van de kust wordt hierdoor tegen gegaan. Jaarlijks

wordt er 12 miljoen m3 zand gebruikt voor de zandsuppletie aan de kust. De bedrijven die dit

deden: Rohde Nielsen, Boskalis en Dredging International/Jan de Nul. In bijlage 2 is een

afbeelding te zien van de jaarlijkse zandsuppletie. Daaruit valt te concluderen dat Texel in de

jaren 2015/2016 het meeste zand krijgt voor vooroeversuppletie. Daarna volgen Noord-

Holland en Rijnland Bloemendaal. Het is logisch dat deze hierna volgen omdat het rechte

stukken zijn, en daar vindt erosie dus gemakkelijk plaats.

Ieder jaar vindt een jaarlijkse meting van de kust plaats. Om de 4 jaar wordt er een vierjarig

programma voor kustonderhoud opgesteld. Voor het project hebben ze meestal 5 jaar de

tijd. Vaak verandert dit programma jaarlijks, omdat de hoeveelheid zand dat gestort moet

worden soms varieert. Dit komt omdat de zeestroming soms groter is, en de kust meer zand

verliest. (Rijkswaterstaat, 2013)

Behalve de Oosterscheldekering die hierboven is besproken zijn er nog 2 andere belangrijke

keringen.

Page 18: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

18

De Hartelkering:

De Hartelkering beschermt Zuid-Holland voor zeewater dat landinwaarts kan stromen. De

Hartelkering en de Maeslantkering zijn deel van de Europoortkering. De dijkversterking in

Rozenburg maakt ook deel uit van de Europoortkering. Eigenlijk is de europoortkering alleen

bedoelt voor de bescherming van Rotterdam en omstreken. Deze kering is eind jaren 90

gebouwd.

De Hartelkering heeft twee ovaalvormige schijven, en ze hangen tussen ovale torens. Ze

kunnen het water keren door de schuiven tot op de bodem in het water te laten zakken. De

keuze om te schuiven wordt niet door de mensen zelf gemaakt. Dit doet het Beslis en

Ondersteunend Systeem, ook wel BOS. Volgens statistieken sluit de kering 1 of 2 keer in 10

jaar. Om ervoor te zorgen dat de kering goed blijft werken controleren ze de kering om de

twee weken door de schuiven op en neer te bewegen. (Rijkswaterstaat, 2013)

De Maeslantkering:

De Maeslantkering is gesitueerd bij

Hoek van Holland, en het ligt in de

Nieuwe Waterweg. Er wordt veel over

deze kering gepraat, en het is een heel

mooi bouwwerk. De kering beschermt

ons voor hoogwater afkomstig van de

Noordzee.

Deze kering bestaat uit twee armen, die

dichtklappen als er hoogwater is.

Jaarlijks controleren ze of de kering nog

wel naar behoren werkt. De kering kan

een golf van 5 meten boven NAP aan.

Eerst was het zo dat de armen van de

kering niet altijd sloten, de

betrouwbaarheid was maar 90%. Alleen

nu hebben ze hem zo bijgesteld dat de betrouwbaarheid 99% is. Dit is de hoogst haalbare

betrouwbaarheid. Om dit percentage te bereiken hebben ze bolscharnier verbeterd, en

ervoor gezorgd dat deze makkelijker te onderhouden is. Door het sluiten liep het scharnier

eerst altijd schade op, maar dit is nu niet meer zo. Ook de bediening van de armen is

verbeterd.

We hoeven in principe niet bang te zijn dat Nederland overstroomt. De Maeslantkering

bestaat 10 jaar, en heeft nog maar één keer haar armen hoeven sluiten. De Maeslantkering

maakt deel uit van de voorste verdedigingslinie. De tweede bestaat uit di jkringen, en die

kunnen ook hoge waterstanden aan. Deze dijken kunnen waterstanden van 3.42 meter

boven NAP aan. De jaarlijkse kans op een overstroming in Nederland is 0,0143%.

(Rijkswaterstaat, 2013)

Afbeelding: Maeslantkering

Page 19: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

19

Op dit moment is Nederland bezig met het tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma. In

dit programma werken Rijksoverheid, en waterkering beheerders samen om Nederland zo

goed mogelijk tegen het water te beschermen. Momenteel zijn er 89 plekken waar

Nederland niet goed tegen het water beschermd word. Op deze plekken werken ze om de

waterkeringen te versterken. 370 km aan dijken, dammen, duinen en 18 kunstwerken is

waar het project uit bestaat.

Voor de zwakke schakels is er een subsidieprogramma. Waterkering beheerders maken hier

gebruik van om de waterkeringen aan de wettelijke veiligheidsnormen te laten voldoen.

In bijlage 1 is terug te vinden wat de plekken zijn, en welke waterstaat zich ermee bezig

houd.

Het project noemen ze ook wel HWBP-2 en verwacht wordt dat de meerderheid in 2015

klaar is. 5 projecten zijn echter groter, en zullen pas in 2017 af zijn. (Rijkswaterstaat, 2013)

Page 20: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

20

Waarom heeft de VS nu zoveel aandacht voor hazard management?

Sinds dat er genoeg plannen zijn, waarom is er dan juist nu zoveel aandacht voor? Recent hebben wij gezien wat er gebeurt als er een zware storm is. 8 september 2011 werd de noodtoestand in new York uitgeroepen. Door het uitroepen van de noodtoestand kunnen federale agentschappen acties coördineren om levens te redden. Mensen zaten vast in hun huis, mensen die geen huis meer hadden en voedsel wat opeens schaars was. New York was niet voorbereid waardoor de situatie verslechterde. Dit is een van de voorbeelden van slecht water management. Kijkend naar waarom het zoveel aandacht krijgt, gaan we 2 orkanen onder u aandacht brengen. (Ten Brinke, 2012) Holland dat goed beschermd is tegen wateroverlast schrokken van het feit dat de VS niks gedaan heeft. Wij kunnen dit het beste zien als we de orkaan Katrina (2005) vergelijken met

orkaan Sandy (2012) Katrina was een van de ergste orkanen die de VS gekend heeft. Ze raasde in de VS vooral

over Florida. En hierbij heeft zij alles weggevaagd aan de grond. Dit is goed te zien bij New Orléans. Een wat armere stad die compleet verwoest is. De kosten liepen in totaal op tot de

81 miljard dollar en er zijn 1.836 doden gevallen. Maar dit is niet het enige wat gebeurt bij een orkaan. Door de schaarste van eten gaan mensen plunderen, waardoor het leger in

moest grijpen. Nu waren ze ook nog bezig met de criminaliteit terwijl zij mensenlevens moesten redden. (Katrina (Orkaan), 2012)

Vergelijking van rampen na een aantal jaar.

2 jaar na de orkaan Katrina, zijn 6 Nederlandse deskundige naar New Orléans gegaan om te

kijken hoe de stad er boven op gekomen was. Dit waren Nederlanders, omdat Nederland de

kennis heeft van watermanagement en ook de kennis om na een water ramp het land weer

te herstellen. Dit was in Nederland te zien bij de watersnoodramp in 1953. Veel konden de

Nederlanders hier niet vinden en verhelpen, want in de stad was nog vrij weinig veranderd.

Waar vroeger huizen stonden waren nu open vlaktes, het onkruid van huizen die half

afgebroken waren stond meters hoog, en de stad was voor een groot deel verlaten en

onbewoond. Er had dus vrijwel geen herstel plaatsgevonden. Dit zou toch een reden moeten

zijn voor de VS om dit een aandachtspunt te maken en voor verbetering gaat zorgen. Maar nu de vergelijking met orkaan Sandy die 7 jaar later was. (Van Ledden, 2012).

Sandy was een orkaan die ook over Florida en de oostkust raasde. Ze ontstond in oktober

2012. Het openbaar vervoer werd compleet platgelegd en mensen werden geëvacueerd, het

leven in de VS werd even compleet stil gelegd voor deze orkaan. Dit was het enige wat de VS

Gedaan heeft. Het stilleggen van het normale leven en maar afwachten wat er zou gaan

gebeuren. In deze 7 jaar is er dus niets gebeurd voor de veiligheid van de mensen in de VS.

Gelukkig was de orkaan Sandy geen hele zware orkaan. Maar zij zorgde wel voor stroom

uitval aan de oostkust. Een groot probleem waar dus niet over nagedacht was. Doordat dit

voor duizenden mensen een groot ongemak was is het onder de aandacht gekomen. (Sandy

(orkaan), 2012)

Page 21: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

21

Politiek. Maar Sandy heeft politiek ook veel invloed gehad.

In de VS is er een heel ander stem systeem, maar voor ons probleem gunstig, omdat het nu

onder de aandacht van de mensen lag, werden deze problemen ook meegenomen in de

campagne. De orkaan Sandy heeft een hele goede politieke wending gegeven. Een week

voor de stemmingen kwam zij over de VS Razen, waardoor de aandacht voor wateroverlast

nog groter werd. Niet alleen in Amerika, maar internationaal werd het bekend en er werd

hulp gevraagd. De VS moest haar waarden en cultuur aanpassen, waardoor er ruimte werd

gecreëerd voor hulp. De vraag naar hulp is gecreëerd door de goede politieke timing van een

orkaan. Hierdoor zou de VS zich beter voor kunnen gaan bereiden op wateroverlast. (De

invloed van Sandy op de verkiezingen, 2012)

Page 22: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

22

Hoeveel kost het huidige watermanagement in de VS.

Kosten na een ramp:

Daarnaast gaan we ook kijken naar de kosten van een overstroming in de VS.

Bij de orkaan Sandy was er 68 biljoen dollar schade.

Bij de orkaan Katrina was er 108 biljoen dollar schade.

Dit zijn wel de verschrikkelijkste rampen, maar zelfs bij de orkaan zoals Otto in 2010 die van

een categorie 1 was en vrijwel elk jaar plaats vind. Had een schade van 22 miljoen dollar.

(Katrina (Orkaan), 2012) (Sandy (orkaan), 2012)

De vraag is dan natuurlijk wie deze schades betaald. Dit zijn de verzekeringen. De overheid

draait dus niet op voor alle kosten. Dit zou wellicht een rede n kunnen zijn dat de overheid

minder investeert. Er is alleen een factoor die hier niet in mee wordt genomen en dat zijn de

mensenlevens die sneuvelen tijdens deze overstromingen. De meesten doden die vallen

tijdens een ramp zijn door water.

Wat we dus kunnen stellen is dat de VS minder gaat investeren in rampenmanagement en

hiervoor investeringen van buitenaf krijgt voor als dit toch voorvalt. Daarnaast investeren ze

wel in het broeikaseffect en de daling van de zeespiegel. Een directe investering is de

toenemende investering in Clean Tech die innovaties ontwikkeld voor de wateroverlast.

In de VS zit de stroomvoorziening van de steden boven de grond, maar de

noodstroomvoorzieningen in een ziekenhuis zitten in de kleder. Deze combinatie is niet

handig. Bij een overstroming zullen deze dus uitvallen. (Havermans, 2014)

Investeringen: In Amerika wordt er vooral geld gestoken in verzekeringen. De overheid heeft dus een hele

kleine rol, en de verzekeringsmaatschappijen verdienen het geld. Bij schade keren de

verzekeringsmaatschappijen dus alles uit. Hier zorgen we voor preventie, en daar maken ze

misschien nog winst op al het geld dat de maatschappijen binnenkrijgen. (Deltares, 2011)

Daarnaast is er gekeken naar de kosten van het watermanagement in de VS.

Op dit moment wordt er door de overheid en andere instellingen 4,3 biljoen dollar

geïnvesteerd in Clean Tech Industry in de VS, maar 5% van dit bedrag gaat naar het

innoveren van waterbeheer. Deze investeringen komen niet volledig vanuit de VS, maar

vanuit China en Europa. Zij werken dus veel aan projecten buiten Amerika. Deze

investeringen zijn de laatste jaren erg gestegen. In 2008 werd nog maar 8,414. Miljard euro

uitgegeven aan dit probleem, dit is dus in vergelijking met de jaren ervoor erg gestegen. De

groei van investeringen is dus iets wat opvalt. (Ferks, 2012)

Page 23: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

23

Daarnaast hebben we de budgetplannen uit de VS. van 2014.

Het Witte Huis heeft in deze plannen aangegeven dat het budget voor hazard management

met 33 miljoen dollar zal dalen. Ze hebben dit zo berekent dat er nog wel genoeg geld is

zodat ze kunnen reageren als er een noodsituatie voordoet. Daarnaast hebben ze hiervoor

investeringen van buitenaf om overheidsgeld te besparen. (Budget plannen van de VS 2014.,

2013)

Page 24: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

24

Waarom is er aandacht voor hazard management in Nederland.

In 1953 was in Nederland de watersnoodramp, iedereen in Nederland weet ervan af. Bij de

geschiedenislessen van basisscholen zit het namelijk inbegrepen. We willen dat zoiets nooit

meer gebeurd in Nederland, want wat was er onnodig veel schade. De watersnoodramp

werd eerst ook wel Sint-Ignatiusvloed of Beatrixvloed genoemd. Door zware stormvloed,

samen met springtij steeg het water in de

Noordzee extreem. Voor de watersnoodsramp

waren ze net klaar met de Botlek, Brielse Maas

en de Braakman. Hierna zou een drie

eilandenplan volgen, maar toen de

watersnoodramp uitbrak moesten er snelle

maatregelen komen. De ramp was dus een

aanleiding om de Deltawerken te bouwen. De

ramp kosste 1836 mensen het leven, een

enorm hoog aantal. Natuurlijk was er ook

schade aan woningen, gebouwen, etc.

In de politiek kwam er een disscussie opgang,

en het Deltaplan met de deltawerken kon

beginnen. Door de ramp werd er veel geld

opgehaald voor de financiering van de schade,

en daardoor was er genoeg geld voor het

deltaplan. Door al die hulp kwam er zelfs zoveel

geld binnen dat sommige slachtoffers beter af

waren dan voor de watersnoodramp. In

Zeeland maakten ze soms dus wel een grapje

van: ‘Heer, geef ons heden het dagelijks brood

en elke vijf jaar een watersnood’. Nederland

bloeide in die tijd op, geluk bij een ongeluk. Het

heeft ons doen laten realiseren dat zoiets nooit

meer mag gebeuren. Zoveel schade, en zoveel

gewonden. Dat kan gewoon niet. (Wikipedia, 2014)

Afbeelding watersnoodramp 1953

Page 25: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

25

Hoeveel kost het huidige Watermanagement in Nederland.

Hoeveel kost zo’n project dan?

Momenteel zitten we in een economische crisis, en dat heeft gevolgen op onze uitgaven. De

mensen hebben minder te besteden, en de overheid ook. Hieronder staat een tabel met het

BBP-groei, inflatie en werkloosheid. Uit de afbeelding valt af te leiden dat het BBP groeit in

de VS, en in de eurozone. De inflatie en werkloosheid dalen in de VS en in de eurozone.

De kansen op overstromingen zullen in

Nederland toenemen omdat de bodem

daalt, de zeespiegel stijgt, en de

rivierafvoeren groter wordt. In Amerika

zullen de kansen op overstromingen dus ook

toenemen omdat zeespiegelstijging voor

iedereen gevolgen heeft. De Rijn zal steeds

meer water vervoeren. Momenteel is de

Rijnafvoer bij Lobith 16.500 m3/s. In 2050

verwachten ze dat dit 17.000m3/s zal zijn, en

18.000m3/s in 2100. Dat is een aanzienlijke

stijging waar we mee te maken zullen

krijgen. Bij de schade van overstromingen

kijk je naar materiële en immateriële schade.

De immateriële schade bestaat uit het

verlies van mensenleven, gewonden, en het

redden van mensen. Vaak blijkt dat mensen

meer betalen om schade te vermijden, dan

de schade die ze zouden ondervinden.

(Waterstaat, 1984)

Page 26: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

26

Op de afbeelding op de vorige pagina zie je waar de rijke gebieden zitten. De rode lijnen

zitten vlakbij zakencentrums. Wat opvalt, is dat sommige gebieden minder kostbaar zijn, en

dat deze delen van het land volgens de afbeelding minder beschermt hoeven te worden.

Flevoland moet beter worden beschermd. Om een optimaal beschermingsniveau te behalen

moeten de dijken in Flevoland ongeveer 20 cm omhoog, en daar waar rivieren stromen moet

het 30 cm omhoog. Natuurlijk zijn er ook andere manieren om dit op te lossen. Zo zou de

rivier meer ruimte kunnen krijgen. De kosten voor het verhogen van het landschap zouden

kunnen variëren van 3,4 tot 6,4 miljard euro. Wil men met de rivieren aan de slag dan

kunnen de kosten 5,3 tot 9,9 miljard euro bedragen. (Rijkswaterstaat, 2013) (Deltares, 2011)

De MKBA, Maatschappelijke Kosten en Baten-Analyses maakt economische analyses om

optimale beschermingsniveaus uit te rekenen. Ze maken gebruik van een principe dat ze net

zolang investeren in verbetering totdat de investering niet meer opweegt tegen afname van

de schade. Net zoals te zien is op de afbeelding hieronder. (Deltares, 2011)

In bijlage 3 staat hoe ze de investeringskosten, en overstromingskansen berekenen met

behulp van formules.

Page 27: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

27

Wat betekent Nederland voor het water management in de VS.

Overheid. Aangezien het uiteindelijk gaat om wat er nog gedaan moet worden, zal er nu een stuk

volgen over wat Nederland momenteel al voor Amerika betekent.

Op 4 maart 2013 is minister Schultz van Haegen van infrastructuur en milieu een

overeenkomst aangegaan. Dit deed zij met secretaris Shaun Donovan van volkshuisvesting

en stedelijke ontwikkelingen Amerika. Er is een samenwerking ontstaan tussen beide landen.

Zij zijn van plan om de punten rampenpreventie, duurzame planning en waterinfrastructuur

te verbeteren. Amerika en Nederland kunnen veel van elkaar leren, hoewel de omvang van

Amerika aanzienlijk groter is. De landschappen zijn te vergelijken in vele delen. Veel rivieren

en aan 2 kanten een aanliggende oceaan. Er zijn 3 doelen die zijn gesteld. Deze doelen zijn

voor een tijdsbestek van 5 jaar. (Rijksoverheid, 2013)

Doelen samenwerking overheden.

Ten eerste het uitwerken van nieuwe strategieën voor gebiedsontwikkeling, gericht op

duurzaamheid en leefbaarheid.

Ten tweede nieuwe strategieën op het gebied van infrastructuur, watermanagement en

klimaatbestendigheid, waaronder nieuwe benaderingen van waterveiligheid en ‘bouwen

met de natuur.

Ten derde gebruikmaken van private en charitatieve investeringen om publieke

investeringen in stedelijke ontwikkeling en rampenpreventie te optimaliseren.

(Rijksoverheid, 2013)

Hoe gaat Nederland dit verwezenlijken?

Er is een organisatie gemaakt. Deze heeft de naam NUWCReN gekregen. Dit staat voor

Netherlands US Water Crisis Research Network. Dit is opgebouwd uit 4 Nederlandse en 4

Amerikaanse onderzoeksinstituten. Zij gaan te werk door informatie uitwisseling. Dit vormt

een kennis en onderzoeksnetwerk. (Hommes, 2012)

Particulier

De Nederlandse waterbouwers zijn zeer gewild in de VS. Deze ingenieurs helpen mee aan

het bouwen en ontwikkelen van verschillende projecten in de VS. Nederland heeft kennis

over water. Wij liggen onder de zeespiegel en moeten onszelf beschermen. Deze kennis

hebben wij na de ramp van New Orléans over proberen te brengen in de VS.

Page 28: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

28

Mathijs van Ledden.

Dit is Mathijs van Ledden. Hij werkt bij royal Haskoning en is

adviseur bij het US Army Corps of Engineers, de Amerikaanse

Rijkswaterstaat. Hij is door de VN-organisatie voor Rampen

Assessment en Coördinatie UNDAC geselecteerd om lid te worden

van haar emergency response teams die wereldwijd worden

ingezet tijdens en na natuurrampen. Hij is hierbij ook naar New

Orléans geweest. Hij heeft hier van 2006 tot 2010 meegewerkt

aan het ontwerpen van een rivierdijk die de stad de komende

honderd jaar moet beschermen, dit heeft hij gedaan door onder

meer stormvloedkeringen te ontwerpen. (Haskoning, 2013) (Van

Lookeren Campagne, 2013)

Nederland helpt.

Hij was één van de vele en een goed voorbeeld van hoe de Nederlandse bedrijven helpen.

In 2006 vertrokken dertien bedrijven samen met Rijkswaterstaat naar New Orléans, de

missie van deze deskundige werd geleid door het Netherlands Water Partnership (NWP). De

mensen die vertrokken, waren ingenieursbureaus, bouwers, baggeraars, kennisinstellingen,

maatschappelijke organisaties. Het succes kwam door de samenwerking van de vele

verschillende kennis bronnen.

De bedrijven die hierheen gestuurd worden hebben hier contacten gelegd, bedrijven

overgenomen en contracten gemaakt. Nederland staat hiermee altijd in contact met de VS.

als het gaat over water. Er is alleen een nadeel wat onze hulp tegenhoud. Wij kunnen niet

permanent helpen omdat er een wet in de VS is die de eigen bedrijven voorrang geeft.

De Nederlandse kennis wordt nu overgevlogen naar de VS, als dit nodig is. (Van Lookeren

Campagne, 2013)

Afbeelding: Mathijs van Ledden

Page 29: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

29

Deze situatie is veranderd na de komst van de orkaan Sandy, waarbij heel New York platlag.

De focus van het de eerste hulp was in het zuiden van de VS dit was logisch. Het was net

verwoest en het ligt onder zee niveau. Maar hierdoor zijn er veel tekortkomingen gekomen

aan de oostkust. Nederland gaat niet alleen helpen in het zuiden, maar na Sandy ook de rest

van de oostkust, voornamelijk New York. Hier valt natuurlijk iets op. De VS. schiet elke keer

de steden te hulp die in nood hebben gezeten en die al geraakt zijn. Maar hierdoor lopen zij

achter de feiten aan. (Haddow, 2011)

In New York gaat het ingenieursbedrijf Arcadis het overstromingsrisico bekijken. Arcadis

heeft destijds ok geholpen met het project in New Orléans. Het risico bepalen doen zij

doormiddel van computermodellen. Er wordt gekeken naar elk mogelijk scenario dat New

York kan raken. Van stijging van de zeespiegel tot vloedgolven en tropische stormen.

Arcadis zal hierna komen met oplossingen voor het probleem. Tegelijkertijd doen zij ook een

studie naar de infrastructuur in New York, hierbij ook kijkend naar de belangrijke gebouwen,

en kijken wat een oplossing of een versterking kan zijn. (ANF, 2013)

Hieruit blijkt dus dat Nederland een prominente rol spelt in de verbetering van de

infrastructuur van de VS. Zij zijn nog lang niet waar ze zouden moet zijn, maar met hulp kan

dit beleid wel gerealiseerd wordt.

Page 30: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

30

Onderzoek: Wat zou er eventueel verbeterd

kunnen worden aan het huidige

water management beleid in de VS?

Page 31: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

31

Wat als er geen water hazard management is in New York?

In 2012 is er een rapport geschreven door de New York State Sea Level Rise Task Force. Zij

hebben gekeken naar de verschillende overstromingsgevaren die New York heeft.

Het stijgen van het zeeniveau zorgt voor gevaar. Het heeft nu al effect op New York

en is een belangrijk aandachtspunt.

Als er een zware storm of orkaan aankomt, is New York niet beschermt. Door de vele

mensen de grote infrastructuur en het enerverende leven is New York een stad dat

beschermt moet worden voor een noodsituatie.

Wat gebeurt er als New York hier niets tegen doet?

Zeespiegelstijging:

Zoals hiernaast is te zien is het eiland Manhattan

omringd door water. Wij nemen Manhattan even als

voorbeeld om te laten zien wat er zal gebeuren bij een

stijging van de zeespiegel.

Het zeewater zou hierdoor veel hoger komen te staan.

Deze stad heeft geen dijken, geen stormkeerkringen of

dammen. Het water krijgt dus vrij spel. Er is alleen een

probleem, New York is volledig volgebouwd.

Wat er zal gebeuren is dat langzaam delen onder

water zullen lopen. Een voorbeeld van een heel

belangrijke straat van New York is Wall Street. Deze

ligt in het puntje van het eiland, net onder het World

Trade Center Site. Dit is een van de eerste punten die

gevaar loopt. Maar wat als het financiële centrum van

de stad onder water komt te liggen?

Afbeelding: Schematische kaart New York.

Page 32: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

32

Maar niet alleen de stijging van de zeespiegel is een probleem, De volgende afbeelding laat

zien, wat voor gevaar New York, Manhattan, loopt bij een storm of orkaan.

Maar nu heeft New York nog een bijzonder probleem. Alle elektriciteiten kabels lopen boven

de grond. Hierdoor zal water overlast zorgen voor een volledige uitval van de stroom. De

8,337 miljoen inwoners van New York zullen volledig vastlopen op het dagelijkse leven en

voor een metropool als New York is dit natuurlijk een groot probleem. Niet alleen de

financiële sector zal volledig plat liggen maar ook de rest van het zakenleven in New York.

Daarnaast zullen de natuurlijke hulpbronnen worden uitgeschakeld. Wat voor nog meer

chaos zorgt deze situatie.

Een ander gevolg van deze slechte voorzorgen is dat er minder toerisme zal zijn in deze

tijden, wat indirect ook weer effect heeft op het financiële deel en vooral ook het culturele

deel van deze stad.

Afbeelding: Overstromingsgevaar bij storm in New York.

Page 33: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

33

Wat zou er verbeterd kunnen worden de ruimtelijke inrichting tegen

wateroverlast?

Algemene informatie VS.

Amerika heeft een groot kustgedeelte, en veel steden zijn ook te vinden aan de kust, zoals te

zien is. Het is gemakkelijk voor transport wat voor veel werkgelegenheid zorgt in dit gebied.

En daarnaast is de oostkust een populaire woonbestemming. Hierdoor zijn er hier veel

inwoners. Alleen heeft het niet alleen voordelen. Zo zijn zulke gebieden gemakkelijk vatbaar

voor overstromingen. Tijdens orkaan Katrina is er een gebied dus ook overstroomt. Het

donkerpaarse gedeelte op het plaatje hieronder is het gebied dat overstroomd is. Newark en

Jersey City zijn dus massaal overstroomd.

Kaart Noord-Amerika

Page 34: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

34

De VS doet niks/bijna niks aan de kusterosie die plaats

vindt. Deze Kusterosie kan hele eilanden wegvagen, en de

hele kuststrook vernietigen van de USA.

De stad New York ligt precies aan de Atlantische Ocean

vanwege het makkelijke transport. Daar komt bij dat ze vrij

weinig doen aan de waterbescherming. Dit is niet goed,

want zo kunnen ze makkelijker overstromen. Behalve

overstromingen zijn er natuurlijk ook orkanen in het gebied.

Er is te zien dat er genoeg evacuation centers zijn, net

buiten het dreigende gebied. Als je verder inzoomt op de

rode gebieden, om te kijken wat zich daar precies bevind. In

de rode gebieden zijn gewone voorzieningen, zoals scholen,

ziekenhuizen, etc. Dit hoort eigenlijk te wisselen met het

zakencentrum. Alle grote wolkenkrabbers moeten in het overstromingsgebied komen, want

die blijven toch wel staan. Ook is het gebied sneller ontruimt en blijven en gaan er weinig

waardevolle goederen verloren. In het centrum moeten de scholen zijn, en ziekenhuizen. In

het rode gebied zou zo weinig mogelijk gebouwd moeten worden. Bij iedere orkaan wordt

het rode gebied getroffen, en plekken leeg laten in de stad is daarom een goede optie. Het

kost de overheid minder, en het is makkelijker voor de mensen zelf. Zone A wordt door ieder

gebied getroffen. In Nederland laten we zoiets niet gebeuren, Zuid-Holland heeft een kans

van 1/10.000 per jaar dat we overstroomd worden.

Page 35: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

35

Er kan dus een heleboel veranderen aan het gebied in New York. Niet alleen qua ruimtelijke

inrichting, ook qua preventie. Ze moeten zich niet richten op verzekeringen, want dat brengt

geen geld in de lade voor de overheid. Dijken, gebiedsverhogingen, en het logisch indelen

van de stad. New York is een grote stad, en de stad indelen naar overstromingskans is

eigenlijk bijna onmogelijk.

Kaart: Overstromingszones New York

Page 36: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

36

Welke kansen bieden de verbetering van technologie op

wateroverlast voor New York.

Er zijn nog aardig wat dingen minder goed in Amerika, wat zouden verbeteringen opleveren

voor Amerika?

Vooral in Nederland zijn wij bezig met het ontwikkelen van nieuwere technologieën. In

combinatie met verschillende universiteiten ontwikkelt Nederland nieuwe technologieën om

het land droog te houden. Onder andere de TU-delft en de universiteit van Wageningen

Maar gebeurt dit ook in de VS? En zouden de innovaties in Nederland ook toegepast kunnen

worden in de VS.

Technologie in de VS.

De universiteit van Stanford heeft laatst een rapport uitgebracht over dit onderwerp en

geeft aan dat de water infrastructuur te moeilijk is om te veranderen omdat het at er nu is te

oud is. Als dit veranderd zou moeten worden zouden de kosten zo oplopen dat dit

onmogelijk is. Ook blijkt dat er vrijwel geen veranderingen plaats kunnen vinden door en

starre cultuur van de VS.

Er valt alleen wel iets op. Op de lijst van beste universiteiten van de wereld voor engineering

and technology staat Amerika op de plek 1 tot en met 5. En daarna volgen nog 29 ander

universiteiten in deze lijst. De VS. Zou dus wel over de juiste kennis voor dit onderwerp

kunnen beschikken. Maar de vraag is dan ook, waarom doen zij dit niet? Dit heeft alles te

maken met geld en verantwoordelijkheid. Zo is de kustverwering een zaak voor het leger,

hieronder verstaan wij zandsuppletie. En de overige weringen vallen onder de

verantwoordelijkheid van de overheid. Zo is het is er dus voor ontwikkeling een

samenwerking nodig, waaronder ook een gezamenlijk budget plan valt voor investeringen.

Er wordt weinig geïnvesteerd in waterbeheer. Hierdoor is deze markt niet gewild en kiezen

deze studenten voor een andere kant waar zij in gaan specialiseren. Zolang het onderwerp

waterbeheer in de VS. Niet onder aandacht staat en zonder investeringen zit zal deze cyclus

niet verbroken worden.

Ook heeft het kosten plaatje invloed op de innovatie van de water infrastructuur in de VS.

Er wordt door de overheid 4,3 biljoen dollar geïnvesteerd in Clean Tech Industry in de VS,

maar slechts 5% van dit bedrag gaat naar het innoveren van waterbeheer. Het argument van

de regering in de VS. Zegt dat dit te duur is en dat in de economische crisis hier geen geld

voor is. Maar dit kan natuurlijk ook van een andere kant bekeken worden. Het moet ook van

een andere manier bekeken worden, omdat er anders geen vooruitgang plaats zal vinden.

Page 37: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

37

Ten eerste de bouw van nieuwe technologieën in de VS zorgt voor veel werkgelegenheid en

kan dus een stabilisator zijn in die economie. Daarbij komt ook nog eens dat dit onder

andere in de stad New Orléans ook moet gebeuren, die onder het zeeniveau ligt. Dit

betekent een verbetering van de stad, meer werkgelegenheid, wederopbouw en uiteindelijk

meer vertrouwen in de Amerikaanse regering. Want deze ingreep is dan natuurlijk niet

alleen in New Orléans nodig, maar ook de rest van de oostkust.

Ten tweede de kosten die veroorzaakt worden door de overlast zijn niet te vergelijken met

de kosten die deze investering zal kosten en uiteindelijk opbrengen. Kijk maar naar het

voorbeeld van New York waar er 41 miljard euro aan schade was. Dit fenomeen wordt elk

jaar weer herhaald door het orkaan seizoen en het stijgende zee niveau, deze schades zullen

dus door gaan. Zeker als er geen verbetering volgt voor dit probleem. Uitstellen werkt dus

niet, er moet nu wat gedaan worden.

Er zal geen vooruitgang komen in de verbetering van technologie zonder dat er

investeringen gedaan worden in het waterbeleid en het steeds meer onder de aandacht van

mensen komt.

Technologie vanuit Nederland naar de VS.

De innovaties van de VS zullen dus geen invloed hebben, maar Nederland heeft een zeer

grote invloed op de VS, als het gaat om water. Hoe kan Nederland hier nu bij helpen.

Zoals in het hoofdstuk ‘ wat betekend Nederland voor het watermanagement in de VS.’

Beschreven zijn er veel contacten gemaakt tussen Nederland en de VS. Dit komt onder

andere doordat Nederland te hulp schoot bij verschillende waterrampen in de VS. Hierna zijn

deze contacten wel gebleven maar de hulp is vertrokken. Dit kwam vooral doordat de wet in

de VS. De eigen bedrijven beschermden. Totdat de overeenkomst getekend werd in maart

2013. Deze overeenkomst betekende continue samenwerking tussen de 2 landen, maar deze

overeenkomst betekende ook alleen een kennis overdracht. Nederland gaat helpen met het

opzetten van strategieën en een beleid. De VS gaat dit daarna zelf uitvoeren. Zo is een goed

oplossing gevonden. Maar dan is natuurlijk de vraag waarom dit niet eerder is gedaan? En

dit komt omdat er nog geen aandacht was voor watermanagement en rampenpreventie. Pas

in 2012 is dit zich gaan ontwikkelen.

Page 38: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

38

Waarom kan Nederland het?

Al jaren lang is er veel publiciteit en aandacht geweest voor dit probleem. Mede door

investeringen kunnen wij deze projecten opzetten en innoveren. Ten eerste hebben wij

enorm veel kennis. Te beginnen met de TU-delft. Op deze universiteit ontwikkelen zij steeds

meer mogelijkheden. Deze testen zij dan natuurlijk ook zelf uit. Zo is de Flood Proof Holland

ontstaan. Dit is een proeftuin waar bijvoorbeeld de nieuwste waterkering is getest. (M&C,

2013)

Daarnaast hebben wij ook de Universiteit van Twente en de Universiteit Eindhoven die een

watermanagement afdeling hebben en bezig zijn met innovaties.

Nederland heeft wellicht minder universiteiten, maar omdat het waterprobleem bij ons een

constante uitdaging is en dit al jaren als een noodzaak gezien wordt hebben wij meer kennis.

Hieruit kunnen wij dus concluderen dat er nog niet voldoende gedaan wordt aan

watermanagement. Doordat er niet genoeg aandacht is voor dit probleem zijn er lage

investeringen. En doordat er hierdoor geen arbeidsmarkt is in de VS zullen studenten over

deze kennis niet specialiseren, waardoor er bij het ontwikkelen van technologieën hulp

nodig is uit andere landen.

Page 39: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

39

Conclusie:

Wat kan er eventueel verbeterd worden aan het huidige water hazard management in de VS

ten opzichten van Nederland?

Wij hebben tijdens ons profielwerkstuk een aantal vergelijkingen gedaan tussen de

Verenigde Staten en Nederland, Nederland is in veel opzichten al een stuk verder met hun

waterbeleid, dit is waarschijnlijk doordat we constant een gevecht met het water hebben.

Mede door de watersnoodramp in 1953 in Zeeland zijn wij wakkergeschut voor het gevaar

van het water. In de Verenigde Staten zijn zij met ontwikkeling op dit gebied minder ver dan

in Nederland, dit vooral doordat niet het hele land getroffen word door natuurrampen zoals

orkanen of andere soorten waterrampen.

Wat er eventueel verbeterd kan worden aan het huidige water hazard management in de

Verenigde Staten is: de elektriciteitskabels kunnen beter ondergronds bewaard worden,

zoals in Nederland, dan boven de grond, dit doordat als er een ramp is het

elektriciteitsnetwerk dat bovengronds getroffen kan worden zo hebben grote gebieden die

al door rampen zijn getroffen geen elektriciteit meer.

De Verenigde Staten doet ook vrijwel niks aan de kust erosie op deze manier vervagen hele

eilanden weg, Nederland doet wel een hoop aan de kust erosie onder andere bij Texel

(opspuiten van de zandbanken).

Grote wolkenkrabbers kunnen beter in overstromingsgebieden staan dit doordat

wolkenkrabbers toch wel blijven staan en ze zijn sneller ontruimt dan allerlei kleine

gebouwtjes en huisjes.

De Verenigde Staten is wel bezig met het verbeteren van hun rampbeleid, echter zijn de

technologieën die in de Verenigde Staten gebruikt worden zo dus danig verouderd dat ze het

in zijn geheel moeten vervangen en het versterken van het huidige beleid eigenlijk niet echt

mogelijk is, in Nederland worden de technologieën wel up-to-date gehouden en word er

constant onderzoek naar gedaan.

Het Amerikaanse leger heeft ook teveel invloed op het water beleid, de Verenigde Staten

heeft geen apart departement voor het regelen van hun Hazard Management, in Nederland

is dit wel zo, de Rijkswaterstaat.

Dus, de Verenigde Staten heeft nog een lange weg te gaan om net zo goed rampenbeleid te

hebben als Nederland. De technologieën zijn verouderd en ze hebben de inrichting van het

land niet goed gedaan, de huizen staan eigenlijk niet op de goede plekken, ook zouden ze

een apart departement moeten hebben die op grote schaal het rampenbeleid beheerst.

Page 40: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

40

Page 41: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

41

Bijlagen

Bijlage 1:

Hoogwaterbeschermingsprogramma

Page 42: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

42

Bijlage 2:

Page 43: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

43

Bijlage 3:

Page 44: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

44

Page 45: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

45

Page 46: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

46

Page 47: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

47

Page 48: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

48

Bibliografie

ANF. (2013). Arcadis bekijkt overstromingsrisico New York. http://www.nu.nl/beurs/3410002/arcadis-bekijkt-overstromingsrisico-new-york.html.

ANP. (2011). Stijging zeespiegel bedreigt 180 steden VS.

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2816/Klimaatverandering/article/detail/1835677/2011/02/1

7/Stijging-zeespiegel-bedreigt-180-steden-VS.dhtml.

Budget plannen van de VS 2014. (2013). VS.:

http://www.gpo.gov/fdsys/browse/collection.action?collectionCode=BUDGET&browsePath=

Fiscal+Year+2014&searchPath=Fiscal+Year+2014&leafLevelBrowse=false&isCollapsed=false&

isOpen=false&packageid=BUDGET-2014-BUD&ycord=0.

De invloed van Sandy op de verkiezingen. (2012).

http://focusonamerica.wordpress.com/2012/11/05/de-invloed-van-sandy-op-de-verkiezingen/.

Deltares. (2011). Maatschappelijke kosten-batenanalyse Waterveiligheid 21e eeuw. Opgeroepen op

januari 29, 2014, van http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-

publicaties/rapporten/2011/11/29/maatschappelijke-kosten-batenanalyse-waterveiligheid-21e-eeuw/lp-i-m-0000001406.pdf

FEMA. (sd). Floods and floodplain managment. Opgeroepen op januari 20, 2014, van http://www.fema.gov/media-library-data/20130726-1535-20490-7187/unit1.pdf

Ferks, G. &. (2012). floodcontrol. www.floodcontrol2015.com/txmpub/files/?p_file_id=14108.

Grabar, H. (2013). Why Is There So Little Innovation in Water Infrastructure?

http://www.theatlanticcities.com/technology/2013/09/why-there-so-little-innovation-water-infrastructure/6883/.

Haas, M. (2013). Stijgende zeespiegel en de gevolgen. http://michielhaas.nl/stijgende-zeespiegel-en-de-gevolgen/.

Haddow, G. J. (2011). Introduction to Emergency Management. Elsevier.

Haskoning, R. (2013). Verenigde Naties selecteert waterexpert Mathijs van Ledden van Royal

HaskoningDHV voor rampenteam UNDA. http://www.royalhaskoningdhv.com/nl-

nl/nieuws/verenigde-naties-selecteert-waterexpert-mathijs-van-ledden-van-royal-haskoningdhv-voor-rampenteam-undac/915.

Havermans, J. (2014). De stroom van New York. http://www.amerika.nl/new-york-state/new-

york/de-stoom-van-new-york/.

Hommes, S. (2012). Netherlands US Water Crisis Research Network.

https://publicwiki.deltares.nl/display/NUWCREN/Netherlands+US+Water+Crisis+Research+Network.

Jane Bullock, D. P. (2011). introduction to emergency management.

http://www.epsica.com/Archivos/Introduction_to_Emergency_Management.pdf.

Page 49: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

49

Kaminski, T. (2013, Oktober 31). Beach Replenishment Project To Begin In Monmouth County .

Opgeroepen op Februari 12, 2014, van CBS:

http://newyork.cbslocal.com/2014/01/03/beach-replenishment-project-to-begin-in-monmouth-county/

Katrina (Orkaan). (2012). http://nl.wikipedia.org/wiki/Katrina_(orkaan).

leeuwarden, W. (2014). http://www.weerstationleeuwarden.nl/orkanen.html#axzz2sMCG1bj3.

M&C. (2013). Flood Proof Holland: proeftuin voor overstromingen.

http://www.tudelft.nl/actueel/laatste-nieuws/artikel/detail/flood-proof-holland-proeftuin-voor-overstromingen/.

New York state sea level rise task force. (2013). http://www.dec.ny.gov/docs/administration_pdf/slrtffinalrep.pdf.

Oldenborgh, G. J. (2012). Klimaat wereld.

http://www.knmi.nl/cms/content/68206/stijging_wereldgemiddelde_temperatuur.

Oosterschelde, O. N. (2001). Opgeroepen op januari 20, 2014, van http://www.nationaalpark.nl/docs/200307020949224575.pdf

orkaanseizoen. (2013). http://www.weer.nl/weer-in-het-nieuws/weernieuws/ch/9d57e89400c2bbd8baf76063410694cf/article/orkaanseizoen.html.

Rijksoverheid. (2013). ’Schultz tekent akkoord over watersamenwerking met VS.

http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2013/03/04/schultz-tekent-akkoord-over-watersamenwerking-met-vs.html.

Rijkswaterstaat. (2013). Beweegbare vaarwegen. Opgeroepen op januari 27, 2014, van

http://www.rijkswaterstaat.nl/water/veiligheid/bescherming_tegen_het_water/waterkering

en/stormvloedkeringen/

Rijkswaterstaat. (sd). Water. Opgeroepen op januari 20, 2014, van www.rijkswaterstaat.nl

Royal Haskoning. (2013). Sandy toont kwetsbaarheid. Opgehaald van

http://www.royalhaskoningdhv.com/~/media/RoyalHaskoningDHV%20Corporate/Files/Local/Papers%20and%20Articles/2013/20130214%20Sandy%20toont%20kwetsbaarheid.pdf

Sandy (orkaan). (2012). http://nl.wikipedia.org/wiki/Sandy_(orkaan).

Ten Brinke, W. (2012). New York: hoe een overstroming ons weer wakker schudt.

www.opiniestukken.nl.

Tropische cycloon. (2014). http://nl.wikipedia.org/wiki/Tropische_cycloon.

Van Ledden, M. (2012). hurricain risk and reduction program new orleans .

http://doctorflood.rice.edu/sspeed/downloads/May26_2010/10.%20van%20Ledden%20-%20Coastal_Resilience2.pdf.

Van Lookeren Campagne, F. (2013). Nederlandse waterbouwers gewild in buitenland.

http://www.intermediair.nl/carriere/een-baan-vinden/beroepen-functies/nederlandse-

waterbouwers-gewild-buitenland.

Page 50: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

50

Waterstaat, M. v. (1984). De waterhuishouding van Nederland. s-Gravenhage: Staatsuitgeverij. Opgeroepen op januari 20, 2014

Wever, W. (2012). Wat is het verschil tussen een orkaan en een tornado.

http://www.willemwever.nl/vraag_antwoord/de-aarde/wat-het-verschil-tussen-een-orkaan-en-een-tornado.

Wikipedia. (2014, februari 12). Watersnood van 1953. Opgehaald van Wikipedia:

http://nl.wikipedia.org/wiki/Watersnood_van_1953

Wikispaces. (sd). Opgeroepen op februari 1, 2014, van Waar komt water vandaan:

http://blauwegoud.wikispaces.com/Waar+komt+water+vandaan%3F+Hoeveel+hiervan+is+bruikbaar%3F

Page 51: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

51

Logboeken.

PWS logboek Marc de Vries, Perry Krop en Alex Rozendaal.

Datum Tijdsduur Plaats Activiteit + info. Afspraken/Opmerkingen

2-05-2014 3 ½ uur School Kiezen van het onderwerp, en

uitwerpen van hoofd en

deelvragen.

21-05-14 ½ uur School Overleg met begeleider over

hoofd en deelvragen.

Afspraak met meneer

J.M. Boll.

23-05-14 1 ½ uur School Uitwerken van correctie hoofd en

deelvragen.

25-05-14 2 uur School Uitwerken stap 1.

8-06-14 5 uur

+3 uur

Perry

Thuis Uitwerken deelvraag 2. + begin

deelvraag 4.

Perry: Economische

aspecten opgezocht.

11-06-14 3 uur School Uitwerken deelvraag 4.

22-06-14 6 ½ uur. Thuis Deelvraag 2 en 4 afronden begin

Deelvraag 3.

20-07-14 2 uur

4 ½ uur

School

Thuis

Deelvraag 3 afronden.

27-07-14 3 uur

3 uur

School

Thuis

Deelvraag 6 beginnen.

16-07-14 + 3 uur

Alex

Alex: Politieke aspecten

opgezocht.

15-10-14 5 ½ uur

1 uur

Thuis

School

Deelvraag 6 afmaken. Voorlopige PWS

inleveren bij J.M. Boll.

23-10-14 2uur

+ 3 uur

Marc

School Onderzoek Bedenken Marc: 3 uur Onderzoek

Research.

2-11-14 7 uur Thuis Onderzoek afmaken.

Page 52: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

52

8-11-14 4 ½ uur Thuis Lay-out verbeteren.

9-11-14 3 uur Thuis Spelling verbeteren.

13-11-14 2 ½ uur Thuis Verbeteringen afmaken.

17-11-14 3 uur Thuis Verbeteringen maken aan

volgorde.

20-11-14 2 uur School Verbetering maken aan volgorde.

24-11-14 1 ½ uur School Laatste dingen aan de volgorde

doen.

3-12-14 3 ½ uur Thuis Laatste verbeteringen invoegen.

4-12-14 2 ½ uur Thuis Laatste opmaak en spelling check

en uitprinten.

10-12-14 3 ½ uur Thuis Puntjes op de ‘i’ zetten. Mail naar J.M. Boll.

11-12-14 1 uur Thuis Inbinden en printen PWS.

15-12-14 1 uur School Inlever PWS definitief. Inleveren.

Page 53: Definitieve PWS Marc, Perry, Alex

53

Evaluatie. Het verloop van het maken van ons PWS ging heel goed, we hebben veel samengewerkt en

de communicatie ging heel goed tussen ons drieën, er was een duidelijke taakverdeling en

iedereen had altijd tijd voor het PWS, het was niet dat een van ons constant veel werk moest

doen en de rest het maar een beetje liet gaan. We hadden afgesproken om alle 3 een deel

van de info zelf te zoeken (info met betrekking tot onze vakken) dit hebben we alle 3

individueel gedaan en op tijd bij het PWS gevoegd. Verder hebben we het hele PWS samen

gemaakt en samen besproken. We hebben niet echt het gevoel dat er iets is fout gegaan

tijdens het PWS of het maken ervan, alleen dat we weinig contact hebben gezocht met onze

begeleider maar dit kwam vooral omdat we zelf al veel ideeën hadden, en wanneer we

dachten van dit moeten we echt bespreken of laten zien zijn we wel bij hem langsgekomen.

Ondanks we de begeleider weinig hebben gezien liep de samenwerking wel soepel,

afspraken maken, als dit nodig was, ging makkelijk en de afspraken waren altijd nuttig. We

zijn tevreden over de conclusie van ons onderzoek en zijn ook trots op ons onderzoek, we

hebben er veel werk in gestoken en hebben er veel van geleerd. Veel dingen wisten we nog

niet, je hoort vaak over orkanen en natuurrampen in het nieuws maar je weet eigenlijk niet

echt wat het inhoud. Na het maken van dit PWS kunnen we alle 3 zeggen dat we nu exact

weten wat voor effecten een water natuurramp heeft op zijn directe omgeving en op

nationaal niveau, of het nu voor de VS is of voor Nederland. We zouden de volgende keer

niet echt wat anders willen doen, (misschien naar New-York om ons onderzoek daar te

presenteren!), maar we zijn over het algemeen zeer tevreden met de gang van zaken en hoe

we dit hebben afgehandeld.


Recommended