Date post: | 23-Nov-2015 |
Category: |
Documents |
Upload: | daniel-a-secas |
View: | 15 times |
Download: | 0 times |
PhD Development Planning Unit University College LondonDepartamento de Urbanismo Universidad de Chile
Dr ErnestoLpezMorales,PhDDevelopment PlanningUnitUniversity College LondonDepto.UrbanismoU.deChile
IISeminariodeInvestigacinUrbanayRuralReddeInvestigadoresenVivienda,BarrioyCiudadVBCMINVU3Junio2010
LasotrasfracturasenlaRenovacinUrbanadeSantiago:polticaspblicasyacumulacindesigualderentadesuelo
Desarrollo en altura: centro y peri-centro de Santiago Primeraaproximacin:CorporacinparaelDesarrollodeSantiago
1985(Devia2003;Contreras2005)
Subsidioestatal10%valormximopropiedadesdesde1991(Arriagadaetal.2007;Rojas2004)dentrodeZonadeSubsidioRU
Exitosoen:Renovacincentroshistricos(algunosdeteriorados)
Repoblamientoenzonasespecficas
Habitantesingresomedio,segmentosjvenes,familiasenconsolidacin
Financiamientomunicipal(impuesto1.5%construccin)
Emergenciayexpansindemercadoinmobiliario:
De1%a14%enm2construidosenSantiago,desde1989a2001)(Rojas2004)
De1.500a10.800unidadesvendidasentre1995en2005(Arriagadaetal.2007)
Crecimiento poblacional en distritos censales (variaciones %), 1992 2002
Comunas ZRU: -9.1%. Comunas todo Stgo: 13.7%. 5 comunas de mayor crecimiento (periferia): 51.4%.
Subsidio RU: impacto demogrfico concentrado
Anlisis densidad unidades residenciales construidas entre 1991 y 2001
Concentracin/expansin territorial de mercado de RU
Sin embargo, tambin ocurre esto
Y esto movimiento popular vecinal en PAC, 2003-2005
Defienden valor deuso desueloidentidad culturalyderecho aautogobierno (Nez 2006)
Sonconcientes desu rol comomovimiento ysu efecto enlaciudad
Debaselocalyterritorialmentedefinidos
Polticamente autnomos departidopoltico?(Castells 1985a)
Exponen,proponenysobretodopolitizanelproceso(Marcuse,2009).
Movilizacindepropietarios,utilizasiemprecanalesinstitucionales
Escalamiento hacia arriba (usanpartidos,medios nacionales,etc.),perosinlograr intervenir enniveles supralocales
MINVU(2008)reconoce otros 10casosrecientes similares enSantiago
Hiptesis Elmercadoderenovacinurbanaenalturaenelcentroypericentro
deSantiagoseraunaformaparticulardegentrificacinpordesposesinderentadesuelo
Subhiptesis:1. Expansindegentrificacindependedetasasaltasdepropiedadde
suelo(80%),inters(especulativoono)depropietariosporgananciaderentadesuelo,ydesplazamientoexcluyente(Marcuse,1985;Slater2009)generadoporacumulacindeesarenta
2. Sinembargo,losinteresescorporativosexternosdemayorinfluencia(acumulanlamayorrentadesuelo),mercadocorporatizadodespusdecrisisAsitica,conextraccinyrecirculacindecapital
3. Estadocumplerolsignificativo:subsidiosindirectosalaoferta,rezonificacinycambiodenormativas;zonastpicascreancondicionesparaacumulacinderentadesueloporRU.Enparalelo,intervencinestatalmnimaenelmejoramiento(upgrade)debarriospericentrales.
Gentrificacin es:
Colonizacindeclasesmediasencontextodeciudadpostindustrialendeterioro(Ley1980;Hamnett1991,1994)
Elitizacin (GarcaHerrera,2001,2008) Produccinespacialdehabitusdeunaclaseemergente(Bridge1994,
2001;Butler2007) Aglomeracinespacialdesegmentossocialesnicos(Rose1984;
Castells1985a) Campodebatalla(polticaacadmica)enelmarcodelacolonizacin
delaciudadporelcapitalglobal(Leesetal.2008;Slater2006) Vueltaalcentro,notantodegentecomodecapital(Smith1979, 1996) Procesoregularasociadoalaacumulacinderentgap(Clark2005) Expresindepoderpolticoeconmicoconcentradosobreelespacio
(Shaw,2005) Generacindediversasformasdeexpulsin(Marcuse1985;Slater
2009)
Uncambioenlapoblacindeusuariosdesuelodeunnivelsocioeconmicosuperioraldelosusuariosanteriores.Estovaasociadoatransformacionesenelambienteconstruidoatravsdereinversinencapitalfijo,enuncontextodecomodificacindesueloyrelacionesdepoderpolarizadas(Clark,2005:258).
Asimismo,elroldedelapolticaurbanaescondicinnecesariaparalaproduccindegentrificacin(Shaw,2005).
Definicin comprehensiva de gentrificacin...
Partedelcapitalproductivoque,participandoporenteroyreiteradamenteenlaproduccindelamercanca,transfieresuvalorporpartesalnuevoproducto,eneltranscursodevariosperodosdeproduccin,amedidaquesevadesgastando.Eledificiourbanoescapitalfijo.
Sometidoadesgastefsico:prdidadevalordeusogradual;suvalorsetransfieregradualmentealproducto,varevirtiendoporpartesalcapitalistaenformadeamortizacindestinadaareponertotaloparcialmenteelcapitalfijodesgastado.(Borisov)
EstedesgasteserefiereaunconceptodeDestruccinCreativa(verSchumpeter1976)
Capital fijo
Habilidadparaconseguirciertosfines(Johnston,2002).Trestiposdepoder:
i)Capacidad(inscrita)posedaporunindividuoogrupo,inherenteasuposicionamientoenuntejidosocial,esasimtrico,conelfindeinfluirenlosdems.
ii)Podercomorecurso:poderpara msquepodersobre,semovilizahaciadeterminadosobjetivos.
iii)Podercomoestrategia,prcticasytcnicas.VisinFoucaultiana,imbricadaconelespacioysuconfiguracin.Elespacioresultadelpoder(e.g.exclusin),perotambinesutilizadocomoinstrumentodepoder(e.g.panptico).
Vertambinteoradelrevanchismo (Atkinson,2003a,b;Smith1996;Swanson2007)
Poder
Transformacindeunbienenunamercancaparasuintercambio.Enunasociedadcomodificada,losbienesseproducenenfuncindesutasadeganancia.
Sinembargo,lamercanca(commodity)puedeadquirirdiversosvalores:valordecambio,demercado,deuso,ydetrabajo.
Comodificacin
Escenariodecontradiccinysntesisdepodersobreelespacio. Instrumentotcnicodeplasmacindeideologadominantesobre
elespacio,paralaconsecucindeciertosobjetivos(verzoningcomorepresentacionesespaciales,Lefebvre1991;tambinCastells,1985b)
Poltica
...Respuesta natural al deterioro del inner city postindustrial
Rentgap(brecha derenta;Smith1979)
... Produccin especulativa de devaluacin y revalorizacin
Produccinderentgap(Lpez2009,2010;Clark1995)
Rent gap post-recesionario (Hackworth 2002, 2007)
Influencia del Estado en la produccin de la gentrificacin1. Larentapotencialseproduce porfactoresmetropolitanos
(Hammel1999).
2. Enterprisezones,flexibilizacinnormativa,inexistenciadeinternalizacindeplusvalas(SmolkaandAmborski,2003) rentapotencialapreciadaymselstica (Hackworth,2002)
3. Stateentrepreneurialism,atraccindecapitalalespaciolocal.Estadoespeculativosinplanificacinracionalendiseoniejecucindepoltica(Leitner,1990;MacLeod,2002)
4. Elestadoasumecostosmayormentepolticos(Zukin,2006),sinretornosgarantizados.Estafacilitacin hacedelcapitalfinancierovoltil,porloquehayqueanclarlo allugar(BoyleySimms,2009)
5. Concentracinenlugaresespecficosynohinterlands(Harvey,1989).Elestadonoinvierteenespaciosnocompetitivos peros enaquellosenregeneracin (Wacquant,2008).Juegosumacero(PeckyTickel,2002)sinevidenciaquehayachorreohaciaotraszonas(MacLeod,2002).
Un contexto econmico neoliberal6. Elcapitalfluyehaciacircuitosglobales(BoyleandSimms,2009),pero
todoslosestadoslocalesobligadosajugarestejuego(PeckandTickel,2002;Hackworth2007).
7. Nosloestadooperaenelmercadosinoelmercadooperadentrodelestado(Ward,2003).Neoliberalismo:expansindemercadocomoreguladordetodalavidaurbana(P&T,2007;Harvey,2005;Salazar,2003).
8. Seconstruyesociedadyurbedesideologizada.P.ej:espacioscreativos (Florida,2002a;2002b),unainterpretacinreduccionistadeJ.Jacobs(1967,1971).
9. Estogeneracrisispolticasenzonaspericentralespopulares(aumentaentropa).
10.Precaucinalaplicarestateora:aparatoestatalchilenoesdistintoanorteglobal(mscentralizadofinancieraypolticamente)
Objetivos de investigacin
AnalizarcomprehensivamentelaproduccinespacialhistricadelpericentrodeSantiagoduranteelsigloXX
Visualizarycuantificarproduccinderentgapysusefectosentre1990y2005
ObservarformasdedevaluacindeRentaCapitalizadadeSuelo(RCS)yvalorizacindeRentaPotencialdeSuelo(RPS)
Identificar,observaryentrevistarprincipalesactoresinvolucradosenelproceso(econmicos,sociales,institucionales)ysusprcticasymotivaciones
Fuente:elaboracin propia enbaseaYin(2003:50).Otras fuentes:Flyvbjerg (2006);Ragin (1992,1997) ;Platt(1992);Hardingetal.(2002)
Metodologa de estudio de caso nico
Annual change in Gross Domestic Product (GDP) in Chile, 1980-2005
Built square metres (m2) for residential use in PAC, Santiago-Centre and San Miguel municipalities, 1990-2005
Concentracin de mercado post-crisis
Ground rent in 1990
Variaciones de renta de sueloGround rent in 2005
Variaciones de renta de suelo
Variaciones de renta de suelo
Incremento de renta potencial
PAC municipalityAttempted new Master Plan 2005
Incremento de renta potencialRPS = (VNP VS CC) / A
RPS: Renta Potencial de SueloVNP: Valor de venta total de propiedadVS: Valor de Suelo (de mercado)CC: Costos construccin (12 UF/m2 + 30% soft costs)A: Superficie de terreno
RPS
VNP: (Total ndice de Constructibilidad + 30% fusin predial) / 71.5 (m2) x 1.300 UF
Hogares beneficiados por Fondo Solidario de Vivienda en porcentaje al total de poblacin comunal, 2001-2005
Existe redlining institucional?
Comentarios1. Nohayrent gap clsico:enPAC(almenos)residentescontrolan
propiedadsinespecular,perohaydevaluacinconstantehistrica2. Redlining institucional,condicinnecesariaparaampliarrent gap.3. Estadoentrepreneurial enChilenoesmonolticoperofragmentado
conprogramasurbanoscontradictorios(ylaszonastpicas,qu?)4. SeparacinRCS1yRCS2,RentaMonoplicadeclase (Harvey,2006).
Secomodifica espaciosocialmenteregulado,seacumulavalordeusoycambiodelsuelo
5.Gentrificacin enSantiagonoesfundamentalmenteelitizacin,sunaformadesigualdeacumulacin
6.Unaformadeacumulacinprimitivadecapital?(Capital,vol. 1;Harvey,2003;Glassman,2006;Lin,2009).
Comentarios8. Residentesconcapacidaddemovilizacinhistrica.Pericentroen
Santiagodistintoalinnercitydelnorteglobal(Ward,1993;BromleyandJones,1996) perotambinalrestodeLatinoamrica enChilesonpropietarios
9. Contradiccinneoliberal:propiedaddesueloesvlvuladeescapeenlos70sy80s(Gilbert2002),peroesimpedimentoparaexpansindelagentrificacinactual
10. GentrificacinenSantiagocumpletresdelascuatrocondicionesdegentrificacinpostrecesionaria (Hackworth2002,2007):1)intervencinpblica(nacionalylocal),2)marginalizacindeoposicinsocial,3)difusinexpansinazonasnotradicionales.
11. Ensuma,lagentrificacindeSantiagoesmscomplejaqueunahistoriadehogaresenfrentandodesplazamiento(definicintradicional)sinoquees:a)acumulacinmonoplicadeclase,b)prdidadevaloresdeusoycambiodelsuelopericentral,c)desplazamientoindirectoypresinpordesplazamiento.
Referencias
Arriagada,C.,J.C.MorenoandE.Cartier(2007).EvaluacindeImpactodelSubsidiodeRenovacinUrbana:EstudiodelreaMetropolitanadelGranSantiago19912006.Santiago,MINVU.
Atkinson,R.(2003a).DomesticationbyCappuccinooraRevengeonUrbanSpace?ControlandEmpowermentintheManagementofPublicSpaces.UrbanStudies 40(9):18291843.
Atkinson,R.(2003b).Introduction:MisunderstoodSaviourorVengefulWrecker?TheManyMeaningsandProblemsofGentrification.UrbanStudies 40(12):23432350.
Boyle,D.andA.Simms(2009).TheNewEconomics:ABiggerPicture.London,Earthscan. Bridge,G.(1994).Gentrification,class,andresidence:areappraisal.EnvironmentandPlanningD:Societyand
Space 12:3151.
Bridge,G.(2001).Bourdieu,rationalactionandthetimespacestrategyofgentrificationTransactionsoftheInstituteofBritishGeographers26(2):205216.
Bromley,R.D.F.andG.A.Jones(1996).IdentifyingtheInnerCityinLatinAmerica.TheGeographicalJournal162(2):179190.
Butler,T.(2007).Forgentrification?EnvironmentandPlanningA 39:162181. Castells,M.(1985).TheCityandtheGrassroots:ACrossCulturalTheoryofUrbanSocialMovements.Berkeleyand
LosAngeles,UniversityofCaliforniaPress.
Clark,E.(1988).TheRentGapandTransformationoftheBuiltEnvironment:CaseStudiesinMalmo18601985.GeografiskaAnnaler.SeriesB,HumanGeography 70(2):241254.
Clark,E.(2005).Theorderandsimplicityofgentrification apoliticalchallenge.GentrificationinaGlobalContext:Thenewurbancolonialism.R.AtkinsonandG.Bridge.Oxon,Routledge:256264.
Contreras,Y.(2005).DinmicainmobiliariaenelProgramadeRepoblamiento:Unanlisisalosefectosurbanosysociales.CasosdeEstudio:BarriosBrasilyYungay.InstitutodeEstudiosUrbanosyTerritoriales.Santiago,UniversidadCatlicadeChile.Master:161.
Devia,A.(2003).RenovacinUrbanayParticipacindelosResidentes:LaexperienciadelaComunadeSantiago,19912000.InstitutodeEstudiosUrbanosyTerritoriales.Santiago,UniversidadCatlicadeChile.Master:110.
Florida,R.(2002a).TheEconomicGeographyofTalent.AnnalsoftheAssociationofAmericanGeographers 92(4):743755.
Florida,R.(2002b).TheRiseoftheCreativeClass:Whycitieswithoutgaysandrockbandsarelosingtheeconomicdevelopmentrace.WashingtonMonthly.WashingtonDC.
Flyvbjerg,B.(2006).FiveMisunderstandingsAboutCaseStudyResearch.QualitativeInquiry 12(2):219245. GarcaHerrera,L.M.(2001).Elitizacin:propuestaenespaolparaeltrminoGentrificacin.Biblio3W,RevistaBibliogrficadeGeografayCienciasSociales 6(332).
GarcaHerrera,L.M.andM.d.C.DazRodrguez(2008)ElProcesodeElitizacin:InvestigacionesyTemasdeAnlisisenlaGeografaEspaola(19992008).ScriptaNova,Diezaosdecambiosenelmundo,enlaGeografayenlasCienciasSociales,19992008,ActasdelXColoquioInternacionaldeGeocrtica,Barcelona,May26302008,
Gilbert,A.(2002).Power,IdeologyandtheWashingtonConsensus:TheDevelopmentandSpreadofChileanHousingPolicy.HousingStudies 17(2):305 324.
Glassman,J.(2006).Primitiveaccumulation,accumulationbydispossession,accumulationby'extraeconomic'means.ProgressinHumanGeography 30(5):608625.
Hackworth,J.(2002).PostrecessionGentrificationinNewYorkCity.UrbanAffairsReview 37(6):815843. Hackworth,J.(2007).Theneoliberalcity:Governance,ideology,anddevelopmentinAmericanUrbanism.Cornell,CornellUniversityPress.
Hammel,D.J.(1999).ReestablishingtheRentGap:AnAlternativeViewofCapitalisedLandRent.UrbanStudies36(8):1283 1293.
Hamnett,C.(1991).TheBlindMenandtheElephant:TheExplanationofGentrification.TransactionsoftheInstituteofBritishGeographers 16(2):173189.
Hamnett,C.(1994).SocioeconomicchangeinLondon:Professionalisationnotpolarization. BuiltEnvironment 31(3). Harding,D.J.,C.FoxandJ.D.Mehta(2002).Studyingrareeventsthroughqualitativecasestudies:Lessonsfromastudyoframpageschoolshootings.SociologicalMethods&Research 31(2):174217.
Harvey,D.(1989).FromManagerialismtoEntrepreneurialism:The TransformationinUrbanGovernanceinLateCapitalism.GeografiskaAnnaler.SeriesB,HumanGeography 71(1):317.
Harvey,D.(2005).ABriefHistoryofNeoliberalism.NewYork,OxfordUniversityPress.
Harvey,D.(2006).TheLimitstoCapital.LondonNewYork,Verso. Jacobs,J.(1967).Muerteyvidadelasgrandesciudades.Madrid,Peninsula. Jacobs,J.(1971).LaEconomadelasCiudades.Barcelona,EdicionesPennsula. Johnston,R.J.,D.Gregory,G.PrattandM.Watts,Eds.(2000). TheDictionaryofHumanGeography.Malden,Oxford,Victoria,BlackwellPublishingLimited.
Lees,L.,T.SlaterandE.Wyly(2008).Gentrification.NewYork,London,Routledge. Lefebvre,H.(1991).TheProductionoftheSpace.Oxford,Blackwell. Leitner,H.(1990).Citiesinpursuitofeconomicgrowth:Thelocalstateasentrepreneur.PoliticalGeographyQuarterly 9(2):146170.
Ley,D.(1980).LiberalIdeologyandthePostindustrialCity.AnnalsoftheAssociationofAmericanGeographers 70(2):238 258.
Lin,G.C.S.(2009).ScalingupRegionalDevelopmentinGlobalizingChina:LocalCapitalAccumulation,LandcentredPolitics,andReproductionofSpace.RegionalStudies 43(3):429 447429 447.
MacLeod,G.(2002).FromUrbanEntrepreneurialismtoa"RevanchistCity"?OntheSpatialInjusticesofGlasgow'sRenaissance.Antipode 34(3):602624.
Marcuse,P.(1985).Gentrification,abandonmentanddisplacement:connections,causesandpolicyresponsesinNewYorkCity.JournalofUrbanandContemporaryLaw 28:195240.
Marcuse,P.(2009).Fromcriticalurbantheorytotherighttothecity.City 13(23):185197. Marx,K.(1995).Capital VolumeThree:Theprocessofcapitalistproductionasawhole.MarxistsInternetArchive.2007.
MINVU(2008).ActualizacinPlanReguladorMetropolitanodeSantiago. Nez,C.(2006).PlanReguladorComunal:UnaPropuestadesdelaComunidaddePedroAguirreCerda.Santiago,Selfedited:7.
Peck,J.andA.Tickel(2007).ConceptualizingNeoliberalism,ThinkingThatcherism.ContestingNeoliberalism:UrbanFrontiers.H.Leitner,J.PeckandE.S.Sheppard.NewYork,TheGuildfordPress:2650.
Peck,J.andA.Tickell(2002).NeoliberalizingSpace.Antipode 34(3):380404.
Platt,J.(1992).CasesofCases...ofCases.WhatIsaCase?:ExploringtheFoundationsofSocialInquiry.C.C.RaginandH.S.Becker.Cambridge,CambridgeUniversityPress2152
PULSOS.A.Consultores(2005a).AnteproyectoPRCComunadePedro AguirreCerda.Santiago,PACMunicipality:132.
PULSOS.A.Consultores(2005b).PresentacinProyectoPlanReguladorComunaldePedroAguirreCerda.Santiago,PACMunicipality:47.
PULSOS.A.Consultores(2005c).ProyectoPlanReguladorComunaldePedroAguirreCerda.Santiago,PACMunicipality:366.
Ragin,C.C.(1992).Introduction.WhatIsaCase?:ExploringtheFoundationsofSocialInquiry.C.C.RaginandH.S.Becker.Cambridge,CambridgeUniversityPress117.
Ragin,C.C.(1997).TurningtheTables:HowCaseOrientedResearchchallengesVariableOrientedResearch.ComparativeSocialResearch 16:2742.
Rojas,E.(2004).VolveralCentro.Larecuperacindereasurbanascentrales.WashingtonDC,BID. Rose,D.(1984).Rethinkinggentrification:beyondtheunevendevelopmentofmarxisturbantheory.EnvironmentandPlanningD:SocietyandSpace 2:4774.
Salazar,G.(2003).HistoriadeLaAcumulacionCapitalistaEnChile:ApuntesdeClase.Santiago,LOMEdiciones. Schumpeter,J.A.(1976).Capitalism,SocialismandDemocracy.London,Routledge. SERVIU(2007).BasedeDatosProyectosFSVAprobadosenSantiago.Santiago. Shaw,K.(2005).Locallimitstogentrification:implicationsforanewurbanpolicy.GentrificationinaGlobalContext:Thenewurbancolonialism.R.AtkinsonandG.Bridge.Oxon,Routledge:168184.
Slater,T.(2006).TheEvictionofCriticalPerspectivesfromGentrificationResearch.InternationalJournalofUrbanandRegionalResearch 30(4):737757.
Slater,T.(2009).MissingMarcuse:Ongentrificationanddisplacement.City AnalysisofUrbanTrendsCultureTheoryPolicyandAction 13(2):292312.
Smith,N.(1979).TowardaTheoryofGentrificationABacktotheCityMovementbyCapital,notPeople.JournaloftheAmericanPlanningAssociation 45(4):538548.
Smith,N.(1996).Thenewurbanfrontier:gentrificationandtherevanchistcity.London,NewYork,Routledge.
Smolka,M.andD.Amborski(2003).Recuperacindeplusvalasparaeldesarrollourbano:unacomparacininteramericana.EURE 29(88):5577.
Swanson,K.(2007).RevanchistUrbanismHeadsSouth:TheRegulationofIndigenousBeggarsandStreetVendorsinEcuador.Antipode 39(4):708728.
Trivelli,P.(2005).BoletnTrimestraldeMercadodeSuelodeSantiago19902005.ConsultoraP.TrivelliyCia.Limitada.Santiago.
Trivelli,P.(2006).Sobreeldebateacercadelapolticaurbana,lapolticadesueloylaformacindelospreciosdelatierraurbanaenelGranSantiago,antecedentestericosyempricos.Santiago,CentrodePolticasPblicasUniversidadCatlicadeChile:57.
Wacquant,L.(2008).RelocatingGentrification:TheWorkingClass,ScienceandtheStateinRecentUrbanResearch.InternationalJournalofUrbanandRegionalResearch 32(1):198205.
Ward,K.(2003).Entrepreneurialurbanism,staterestructuringandcivilizing'New'EastManchester.Area London35(2):116128.
Ward,P.M.(1993).TheLatinAmericaninnercity:differenceof degreeorofkind?.EnvironmentandPlanningA 25:113160.
Yin,R.K.(2003).CaseStudyResearch:DesignandMethods.London,Sage. Zukin,S.(2006).DavidHarveyonCities.DavidHarvey:ACriticalReader.N.CastreeandD.Gregory,BlackwellPublishing:102120.