ผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร EFFECTIVENESS OF BEHAVIORAL SCIENCE PROGRAM

TO DEVELOPMENT TEACHER, S SPIRITUALITY OF TEACHING STUDENTS

ประภสสร ชโลธร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2562

ผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

ประภสสร ชโลธร

ปรญญานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ปการศกษา 2562 ลขสทธของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

EFFECTIVENESS OF BEHAVIORAL SCIENCE PROGRAM TO DEVELOPMENT TEACHER, S SPIRITUALITY OF TEACHING STUDENTS

PRAPATSORN CHALOTHORN

A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of DOCTOR OF PHILOSOPHY

(Applied Behavioral Sc.Research) BEHAVIORAL SCIENCE RESEARCH INSTITUTE, Srinakharinwirot University

2019 Copyright of Srinakharinwirot University

ปรญญานพนธ เรอง

ผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ของ

ประภสสร ชโลธร

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

(รองศาสตราจารย นายแพทยฉตรชย เอกปญญาสกล)

คณบดบณฑตวทยาลย

คณะกรรมการสอบปากเปลาปรญญานพนธ

.............................................. ทปรกษาหลก (ผชวยศาสตราจารย ดร.ประทป จนง)

.............................................. ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.อรญญา ตยค าภร)

.............................................. ทปรกษารวม (ผชวยศาสตราจารย ดร.นรสรา พงโพธสภ)

.............................................. กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.น าชย ศภฤกษชยสกล)

ง

บทคดยอภาษาไทย

ชอเรอง ผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ผวจย ประภสสร ชโลธร ปรญญา ปรชญาดษฎบณฑต ปการศกษา 2562 อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร. ประทป จนง อาจารยทปรกษารวม ผชวยศาสตราจารย ดร. นรสรา พงโพธสภ

การวจยน มวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ไดด าเนนการวจยเปน 2 ระยะ โดยการวจยระยะท 1 เปนการวจยเชงคณภาพเพอสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตร เพอท าความเขาใจการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยใชวธการวเคราะหเนอหาขอมลทไดจากการสมภาษณเชงลกอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผทไดรบคดเลอกจากนกศกษาครและเพอนรวมงานใหเปนครผมจตวญญาณความเปนคร จ านวน 16 คน ผลการศกษาพบดงน 1) จตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย หมายถง การทบคคลมความรสกนกคดเกยวกบจตใจในทศทางบวก 4 ประการ คอ (1) การเหนคณคาตนเอง (2) ศรทธาในวชาชพคร (3) ตระหนกในบทบาทของการเปนคร และ (4) ยดมนผกพนในวชาชพ 2) การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครประกอบดวย 3 มต ไดแก มตเนอหา ตวแทน และกลวธการถายทอด 3) เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครประกอบดวย 3 เงอนไข ไดแก แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพครและการสนบสนนทางสงคม ซงขอคนพบดงกลาวจะน าความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยมาสรางแบบวดจตวญญาณความเปนคร กลวธการถายทอดจากการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและตวแปรเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครทงสามตวแปรมาใชในการวจยระยะท 2 ทเปนการวจยเชงทดลองเพอสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร และศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนคร โดยกลมตวอยางของการวจยระยะท 2 เปนนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร จ านวน 20 คน โดยเลอกการสมตวอยางแบบงาย (Simple random sampling) ทงสมกลมตวอยางออกเปน 2 กลม และสมเขากลมทดลอง (Experimental Group) 10 คน และกลมควบคม (Control Group) 10 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบวดมาตราประมาณคา 5 ระดบ มคาความเชอมนแบบสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค ทงฉบบเทากบ 0.82 วเคราะหขอมลดวยสถตการวเคราะหความแปรปรวนรวม (Analysis of Covariance: ANCOVA) ผลการศกษาพบวา จตวญญาณความเปนครของกลมทดลองในระยะหลงการทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ผวจยขอเสนอแนะเนองจากงานวจยนเปนการศกษาจตวญญาณความเปนครซงพบวาตวแบบเปนกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครส าคญทสด ดงนนหนวยงานทเกยวของกบนกศกษาวชาชพครควรใหความส าคญกบครซงเปนตวแบบทแสดงการมจตวญญาณความเปนครเพอใหนกศกษาวชาชพครไดเรยนรการมจตวญญาณความเปนครจากครทเปนตวแบบ

ค าส าคญ : จตวญญาณความเปนคร, โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร, นกศกษาวชาชพคร

จ

บทคดยอภาษาองกฤษ

Title EFFECTIVENESS OF BEHAVIORAL SCIENCE PROGRAM TO DEVELOPMENT TEACHER, S SPIRITUALITY OF TEACHING STUDENTS

Author PRAPATSORN CHALOTHORN Degree DOCTOR OF PHILOSOPHY Academic Year 2019 Thesis Advisor Assistant Professor Dr. Prateep Jinnge Co Advisor Assistant Professor Dr. Narisara Peungposop

This research aims to study the effectiveness of the Behavioral Science Program for

developing spirituality for teachers among teaching students. The research was conducted in two phases. Phase One was a qualitative research to synthesize of the spirit of teachers in the Thai social context with documents and in-depth interviews with lecturers, to understand the socialization of spiritual teachers and to study the conditions of spiritual teachers at the Faculty of Education at Rajabhat University in Northeast Thailand. The content analysis method was used and the data was obtained from in-depth interviews with 16 lecturers, selected by students and colleagues and spiritual teachers. The results found that the meaning of a spiritual teacher in the Thai social context was someone with positive feelings and thoughts, as follows: (1) self-respectful; (2) faithful to the teaching profession; and (3) a realization of the role of teachers; and (4) the work engagement of teachers. The process of socialization among spiritual teachers was divided into three aspects: contents, agents and tactics. The conditions for spiritual teachers were inspiration to teach, attitudes to teaching, and social support. The meanings of spiritual teachers were used to create a measure for their behavior, socialization strategies and conditions used to make activities for spiritual teachers. Phase two was experimental research, a randomized sample was applied to divide the sample into two groups, with ten students randomly assigned to the experimental group and ten students randomly assigned to the control group. The instruments for Phase One data collection was a five-level rating scale, with an overall reliability value of 0.82. The data was analyzed by Statistical Analysis of Covariance (ANCOVA). The results of the study were as follows: students with higher levels of spiritual teacher behavior than students who did not study in the Behavioral Science Program with a statistical significance of .05. This research found that modeling of the socialization of spiritual teachers was the most important. Therefore, agencies involved with teachers and students perceived teachers as behavioral models of the spirit of teachers so both students and teachers can learn about the spirit of teachers.

Keyword : Spirituality in Teacher, Behavioral Science Program, Student teachers

ฉ

กตตกรรมประกาศ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยครงนส าเรจลลวงไปดวยด ไดรบความชวยเหลออยางดยงจากบคคลตางๆ หลายทาน ทานแรก คอ ผชวยศาสตราจารย ดร.ประทป จนง อาจารยทปรกษาปรญญานพนธหลก ทคอยใหค าปรกษา แนะน า ชแนะและทส าคญไดรบความรทางจตวทยาโดยเฉพาะการปรบพฤตกรรมทงในทางทฤษฎและการน าไปประยกตใช ซงนบวามคณคามหาศาลตอการฝกฝนดานการวจย และการน าไปประยกตใชในการท างาน ในบทบาทของอาจารยทปรกษาทนอกเหนอจากใหความรทางวชาการแลวยงเปนครท เอาใจใสและมเมตตาสงมากตอผวจย คอยตดตามอยางใกลชด รวมทงใหก าลงใจตลอดมา และขอขอบคณผชวยศาสตราจารย ดร.นรสรา พงโพธสภ อาจารยทปรกษาปรญญานพนธรวมทไดใหความรในงานวจยเชงคณภาพและยงใหความเมตตากรณากบผวจยเปนอยางยง ใหค าปรกษาแนะน าสงทเปนประโยชนจนกระทงงานวจยเสรจสมบรณ และขอบคณรองศาสตราจารย ดร.อรญญา ตยค าภร ทเปนประธานสอบปากเปลาปรญญานพนธในครงนและขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.น าชย ศภฤกษชยสกล ทใหความเมตตาและกรณาตอผวจย

นอกจากนผวจยขอขอบคณ รองศาสตราจารย ลดดาวลย เกษมเนตร ผชวยศาสตราจารย ดร.บรรจบ บญจนทร ดร.ปยาภรณ พมแกว ผชวยศาสตราจารย ดร.สมร แสงอรณ ผชวยศาสตราจารย ดร.วรพงษ พวงเลก ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐาศกร จนประเสรฐ อาจารย ดร.ธรรมนนทกา แจงสวาง อาจารย ดร. คนธทรพย ชมพพาทย ทกรณาใหค าปรกษาแนะน าและตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย

ขอขอบคณอาจารยประจ าสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตรทกทานทไดประสทธประสาทวชาความร ทางการวจย ตลอดจนเจาหนาททกทานของสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร ทคอยอ านวยความสะดวกในการตดตอประสานงานจนท าใหขาพเจาส าเรจลลวงไปดวยด รวมทงเพอนรวมรนและรนพทคอยใหค าปรกษา แนะน า ชวยเหลอกนมาตลอด

ขอบคณอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทง 4 แหง ทอ านวยความสะดวกในการเกบขอมลภาคสนามในทกครงและขอขอบคณนกศกษาวชาชพคร ทใหขอมลทเปนประโยชนในการศกษาพฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนครในครงน

ขอขอบคณมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมาทไดมอบโอกาสใหขาพเจาไดมาศกษาตอเพอพฒนาตนเองรวมทงขอขอบคณคณาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ทคอยชวยเหลอ ประสานงานและใหก าลงใจจนขาพเจาส าเรจลลวงไปดวยด

ขอขอบคณครอบครวของขาพเจาทงครอบครวชโลธร ครอบครวครองสขและครอบครว Werrell ทกทานทคอยเปนก าลงใจใหตลอดเวลา จนท าใหการเรยนปรชญาดษฎบณฑตในครงนส าเรจไดดวยด

สดทายน ขอขอบคณตวเองทตงใจและพยายามศกษาเลาเรยน ขอบคณทฉนมจตใจและรางกายทแขงแรง จนสามารถผานมาไดในทกกจกรรมทตองท าในการศกษาครงน ขอบคณ ขอบคณ และขอบคณ

ประภสสร ชโลธร

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย .............................................................................................................. ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ......................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................... ฉ

สารบญ .............................................................................................................................. ซ

สารบญตาราง .................................................................................................................... ญ

สารบญรปภาพ ................................................................................................................... ฏ

บทท 1 บทน า ...................................................................................................................... 1

ทมาและความส าคญของปญหา ....................................................................................... 1

ค าถามการวจย ............................................................................................................... 7

ความมงหมายของการวจย ............................................................................................... 8

ความส าคญของการวจย .................................................................................................. 8

ขอบเขตของการวจย ........................................................................................................ 9

นยามศพทเฉพาะ .......................................................................................................... 13

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม ................................................................................................. 15

สวนท 1 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนคร ................................. 16

สวนท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ ........... 41

สวนท 3 แนวคดส าหรบการพฒนาใหเกดจตวญญาณความเปนคร .................................... 56

สวนท 4 การวจยผสานวธ (Mixed Method) .................................................................... 86

สวนท 5 กรอบแนวคดการวจย ........................................................................................ 88

สวนท 6 นยามปฏบตการ ............................................................................................... 93

สวนท 7 สมมตฐานการวจยระยะทสอง ........................................................................... 94

ฌ

บทท 3 วธการด าเนนการวจย ............................................................................................. 95

ระยะท 1 การด าเนนงานวจยดวยวธการวจยเชงคณภาพ ................................................... 95

ระยะท 2 การด าเนนงานวจยดวยวธการวจยเชงทดลอง .................................................. 116

บทท 4 ผลการศกษา ........................................................................................................ 146

สวนท 1 ผลวเคราะหขอมลระยะท 1 การวจยเชงคณภาพ ............................................... 147

สวนท 2 การผสานวธจากการวจยเชงคณภาพสการวจยปรมาณ ...................................... 203

สวนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณตามวตถประสงคเพอทดสอบสมมตฐานการวจย 207

บทท 5 สรปผล อภปราย และขอเสนอแนะ ......................................................................... 222

สวนท 1 สรปผลการวจย .............................................................................................. 224

สวนท 2 การอภปรายผลการวจย .................................................................................. 234

สวนท 3 ขอเสนอแนะในการวจย ................................................................................... 245

บรรณานกรม .................................................................................................................. 248

ภาคผนวก ....................................................................................................................... 263

ประวตผเขยน .................................................................................................................. 388

สารบญตาราง

หนา ตาราง 1 การนำเสนอขอบเขตของการวจย ............................................................................ 10

ตาราง 2 สรปการสงเคราะหเอกสารองคประกอบส าคญทถกน ามาเปนตวบงชจตวญญาณความเปนคร .............................................................................................................................. 22

ตาราง 3 ตวอยางแนวค าถามสมภาษณแบบกงมโครงสราง ส าหรบสมภาษณอาจารยคณะครศาสตรผมจตวญญาณความเปนคร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ............ 104

ตาราง 4 ตวอยางการท า Open Coding ความหมายจตวญญาณความเปนคร ..................... 108

ตาราง 5 ตวอยางการท า Open Coding การถายทอดทางสงคมของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร ............................................................................................................................ 109

ตาราง 6 ตวอยางการท า Open Coding เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร .............. 110

ตาราง 7ตวอยางการเชอมโยงแนวคดยอย หรอการใหรหสตามแนวคดทสมพนธกน (Axial Coding) เพอใหเกดกลมความหมายจตวญญาณความเปนคร ............................................. 111

ตาราง 8 ตวอยางการเชอมโยงแนวคดยอย หรอการใหรหสตามแนวคดทสมพนธกน (Axial Coding) เพอใหเกดกลมความหมายการถายทอดทางสงคมของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร .................................................................................................................................. 112

ตาราง 9 ตวอยางการเชอมโยงแนวคดยอย หรอการใหรหสตามแนวคดทสมพนธกน (Axial Coding) เพอใหเกดกลมความหมายเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร .................... 113

ตาราง 10 แบบแผนการทดลองของการใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ...................................................................................................... 118

ตาราง 11 สรปการวดผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ............... 121

ตาราง 12 ตวอยางกจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร .................................. 126

ตาราง 13 ตวอยางกจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร ............................................. 128

ตาราง 14 ตวอยางกจกรรมการพฒนาการสนบสนนทางสงคม............................................. 130

ฎ

ตาราง 15 กจกรรมท 1 การพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 600 นาท (10 ชม.) ........... 133

ตาราง 16 กจกรรมท 2 การพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร 600 นาท (10 ชม.) ....................... 136

ตาราง 17 กจกรรมท 3 การพฒนาการสนบสนนทางสงคม 540 นาท (6 ชม.) ........................ 140

ตาราง 18 ความถและรอยละ จ าแนกตามลกษณะขอมลเบองตนของงานวจยทเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร จ านวน 14 เรอง ........................................................ 148

ตาราง 19 สรปตารางความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารงานวจย .................... 157

ตาราง 20 สรปลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยาม .......................................................... 160

ตาราง 21 แสดงรายละเอยดของผใหขอมลหลก ................................................................. 162

ตาราง 22 เทยบเคยงความหมายจตวญญาณความเปนครจากการวเคราะหเอกสารกบการสมภาษณ ....................................................................................................................... 173

ตาราง 23 จ านวนและรอยละของลกษณะทวไปของกลมตวอยางทเขารวมโปรแกรม .............. 210

ตาราง 24 ภาพรวมของกจกรรม วตถประสงคของกจกรรม โดยใชแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา/ทฤษฎปญญาสงคม ............................................................................................. 217

ตาราง 25 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรในแตละชวงเวลาของกลมตวอยางทงสองกลม ......................................................................................................................... 220

ตาราง 26 ผลการวเคราะหความแปรปรวนรวมของจตวญญาณความเปนครในระยะหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม เมอใชคะแนนกอนการทดลองเปนตวแปรรวม (Covariate variable) ...................................................................................................... 221

ตาราง 27 ภาพรวมของกจกรรมวตถประสงคของกจกรรมโดยใชแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา/ทฤษฎปญญาสงคม ............................................................................................. 232

สารบญรปภาพ

หนา ภาพประกอบ 1ความสมพนธในลกษณะ Interaction ............................................................. 59

ภาพประกอบ 2ปฏสมพนธระหวางพฤตกรรม กบปจจยสวนบคคล และสภาพแวดลอม ............ 61

ภาพประกอบ 3 แสดงถงลกษณะของกระบวนการเสนอตวแบบ................................................ 62

ภาพประกอบ 4 กระบวนการในการเรยนรจากการสงเกต ........................................................ 64

ภาพประกอบ 5 การวเคราะหพฤตกรรมตามทฤษฎการเรยนรเงอนไขการกระท า ...................... 78

ภาพประกอบ 6 กรอบแนวคดการวจยระยะท 1 .................................................................... 90

ภาพประกอบ 7กรอบแนวคดการวจยระยะท 2 ..................................................................... 91

ภาพประกอบ 8 กรอบแนวคดการวจย ................................................................................. 92

ภาพประกอบ 9 ขนตอนการด าเนนการวจยระยะท 1 สการวจยระยะท 2 ............................... 144

ภาพประกอบ 10 ความหมายจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร ....................... 172

ภาพประกอบ 11กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร ชวงกอนเขาสวชาชพคร ....................................................................................................................... 184

ภาพประกอบ 12 การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร ในชวงระหวางการเปนอาจารยครศาสตร ...................................................................................................... 196

ภาพประกอบ 13 เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร ............... 203

ภาพประกอบ 14 ความสมพนธเชอมโยงของการวจยระยะท 1 และการวจยระยะท 2 ............. 206

บทท 1 บทน า

ทมาและความส าคญของปญหา การศกษานบเปนรากฐานทส าคญทสดในการสรางสรรคความเจรญกาวหนาตลอดจน

การแกปญหาตางๆ ในสงคม เนองจากการศกษาเปนกระบวนการถายทอดทชวยพฒนาคนในดานตางๆ ตงแตแรกเกดใหเกดการพฒนาศกยภาพ มความรความสามารถและสมรรถนะตามมาตรฐานการศกษาและมาตรฐานวชาชพและพฒนาคณภาพชวตไดตามศกยภาพ (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2560) โดยไดรบการอบรมบมเพาะจากครสลกศษยทตองเพยบพรอมดวยความรคณธรรมจตวญญาณทจะปฏบตงานในหนาทใหมประสทธภาพตามมาตรฐานของวชาชพนนๆ เพอวดหรอประมาณคาผปฏบตการวชาชพตามมาตรฐานดานความร ทกษะและประสบการณวชาชพซงมาตรฐานดานความรกด มาตรฐานดานประสบการณและทกษะวชาชพกตามจะตองถกก าหนดขนโดยองคกรหรอสมาคมวชาชพของแตละวชาชพ

การทองคกรดานวชาชพตางๆ ไดก าหนดใหมมาตรฐานวชาชพของตนถอเปนภาระหนาทเพอความมงประสงคในการรกษาสงเสรมและพฒนาอาชพของตนใหมมาตรฐานสงทสดโดยใหผปฏบตการ ผรบบรการ ผเกยวของและสาธารณชนไดเหนความส าคญของการอาชพนนๆ และเพอใหการอาชพนนๆ สามารถคงอยไดดวยความมคณคาเปนทยอมรบนบถอและไดรบการยกยอง(สเทพ ธรรมะตระกล และอนวต คณแกว. 2555: 3) สอดคลองกบครสภา (2558: ออนไลน) ซงไดก าหนดมาตรฐานวชาชพครประกอบดวยมาตรฐาน 3 ดานคอ 1) มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ 2) มาตรฐานการปฏบตงาน และ 3) มาตรฐานการปฏบตตน (จรรยาบรรณของวชาชพ) โดยจรรยาบรรณของวชาชพไดมการก าหนดแบบแผนพฤตกรรมตามจรรยาบรรณของวชาชพเพอประมวลพฤตกรรมทเปนตวอยางของการประพฤตปฏบตประกอบดวยพฤตกรรมทพงประสงคและพฤตกรรมทไมพงประสงค ดงนนจะเหนวาวชาชพครเปนหนงในวชาชพทไดรบการยกยองวาเปนวชาชพชนสง (Profession) (สมบต ศรทองอนทร. 2549,น. 2) และยงตองใชเวลาในการศกษาวทยาการการฝกฝนอบรมใหมความช านาญ มระเบยบวนย มจรรยาบรรณแหงวชาชพและมองคกรควบคมมาตรฐานวชาชพ (ส านกงานเลขาธการครสภา. 2537)

ในขณะเดยวกนวชาชพครกไดรบการคาดหวงจากสงคมวาครคอแบบอยางทดของศษยเปนผสรางสมาชกใหมของสงคมใหเปนทรพยากรมนษยท มคณภาพแกสงคม (ญาดา นลประดษฐ. 2553,น. 2) รวมทงการมสวนรวมในการแกไขปญหาสงคม งานของครจงเปนการวางรากฐานความร ความดและความสามารถทก ๆ ดานแกเดกและเยาวชน สอดคลองกบพระราช

2

ด ารสตอนหนงของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล อดลยเดชรชกาลท 9 พระองคไดเนนใหครยดม นอย ในคณธรรมและศลธรรมเสมอ ซง ไดพระราชทานแกค รอาวโสประจ าป พ.ศ. 2522 ณ ศาลาดสดาลย เมอวนท 29 ตลาคม พ.ศ. 2522 ไววา“…ครทแทจรงเปนผท าแตความด คอ ตองหมนขยนและอตสาหะพากเพยร ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละตองหนกแนน อดกลนและอดทน ตองรกษาวนย ส ารวมระวงความประพฤตของตนใหอยในแบบแผนท ดงามตองปลกตวปลกใจจากความสะดวกสบายและความสนกรนเรงทไมสมควรแกเกยรตภมของตน ตองตงใจใหมนคงแนวแน ตองซอสตยรกษาความจรงใจ ตองเมตตาหวงด ตองวางใจเปนกลางไมปลอยไปตามอ านาจอคต ตองอบรมปญญาใหเพมพนสมบรณยงขนทงดานวทยาการและความฉลาดรอบรในเหตผล…” (พระราชด ารสสมเดจพระเจาอยหวฯ รชกาลท 9. 2558: ออนไลน) ดงนนการปฏบตหนาทครใหเปนไปอยางมคณภาพครบถวนและมความพรอมในการพฒนาศกยภาพของผเรยนเพอใหเปนพลเมองทดและเปนไปตามจดมงหมายของหลกสตรไดนนครกตองเปนผทมความร พฒนาตนเอง มความคดสรางสรรค ทนเหตการณ รกและศรทธาในวชาชพคร มความเสยสละ มคณธรรมจรยธรรมเปนแบบอยางทดแกศษยและสงคม (ธรวฒน เลอนฤทธ. 2552,น.12) ซงสงเหลานสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครซงนบวาเปนสงส าคญส าหรบผประกอบวชาชพคร

จตวญญาณความเปนครเปนคณลกษณะทแสดงถงพฤตกรรมเชงประจกษนาชนชมและเปนทยอมรบในการปฏบต ปรารถนาดมความเขาใจทจะพฒนาศษยตามศกยภาพพรอมกบตระหนกถงการพฒนาอยางองครวมดวยความจรงใจ เสยสละ ใฝร คนหา สรางสรรค ถายทอด ปลกฝงและเปนแบบอยางทดของสงคม (สจวรรณ ทรรพวส. 2559,น. 2) ซงจตวญญาณความเปนครเปนคณลกษณะทางจตและพฤตกรรมการท างานทสะทอนถงการเปนครทด โดยสงทปรากฏเปนลกษณะทางจตนนจะเกยวของกบความคดทมตอวชาชพ ประกอบดวยการเหนคณคาของบทบาทหนาท การมศรทธาในวชาชพ การมและยดม นตออดมการณในการท างานคร มจตส านกตามกรอบคณธรรมจรยธรรม การเหนคณคาในตนเอง การเหนคณคาผอนและการอยรวมกนอยางสนต ในขณะทจตวญญาณความเปนครปรากฏเปนพฤตกรรมทเกยวของกบการปฏบตตอนกเรยนดวยความเมตตา ชวยเหลอ เสยสละ อดทน การพฒนาตนอยางตอเนองใหเกดความเชยวชาญในการสอนโดยการแสวงหาความรเพมเตมสรางสรรค ถายทอด ปลกฝงและการเปนแบบอยางทดทงของศษย เพอนรวมงานและคนในสงคม (ณฏฐภรณ หลาวทอง และปยวรรณ วเศษสวรรณภม. 2553, ธรรมนนทกา แจงสวาง. 2554, ภาวต ตงเพชรเดโช. 2556, กตนนท โนส และเสรมศกด วศาลาภรณ. 2557, สพชญา โคทว. 2558, วลนกา ฉลากบาง. 2559)

3

ดงนนจะเหนวาจตวญญาณความเปนครเปนลกษณะทส าคญของบคคลทจะประกอบวชาชพคร วชาชพครกมความส าคญเปนอยางยงเพราะครกคอผสงสอนศษย ผถายทอดความรใหแกศษยมจตส านก ความคด ทศนคต พฤตกรรม การแสดงออกทดทเปนไปตามกรอบของจรยธรรม คณธรรม คานยม จารตประเพณ วฒนธรรม และความคาดหวงของสงคม อนเปนองครวมธาตแทของบคคลผใฝร คนหา สรางสรรค ถายทอด ปลกฝงและเปนแบบอยางทดของสงคม (ธวชชย เพงพนจ. 2550,น .49) ครจงเปนบคคลทส าคญทสดในการจดการเรยนการสอน (ส านกงานเลขาธการครสภา. 2550: ออนไลน) เปนผจดกจกรรมการเรยนรทจะท าใหผเรยนเกดการเรยนร เปนคนด มความรและอยดมความสขได ลวนเกดมาจากการจดกระบวนการเรยนรจากครทงสน (วจตร ศรสอาน. 2550: ออนไลน)

วชาชพครถงแมวาจะมความส าคญตอการจดการศกษาของชาตแตอาชพครกลบไมไดรบความสนใจหรอดงดดใจใหผทมความตงใจจรงมาเปนครมากนก นกเรยนนกศกษาทเกงๆ สวนใหญจะไมเลอกเขาศกษาในสาขาศกษาศาสตรหรอครศาสตรเพอทจะจบออกมาเปนครท าใหผเรยนสวนใหญทเขาเรยนทางดานการศกษาเปนผทไมสามารถสอบเขาเรยนทอนไดหรอเปนผทไมมความพรอมในการทจะเรยนในระดบอดมศกษา (เสรมศกด วศาลาภรณ. 2549: ออนไลน) ท าใหเมอเขามาศกษาในระดบอดมศกษากขาดความตระหนกความรกความศรทธาในวชาชพตงแตตน และเมอจบการศกษาออกไปและเขารบราชการครจงสงผลใหครเหลานนขาดความตระหนก ความรกความศรทธาในวชาชพตามไปดวยขณะทผปกครอง ชมชน สงคมและผเกยวของตางเรยกรองหา จตวญญาณของความเปนครจากครทปฏบตหนาทอยในปจจบนเพอทครจะไดกจกรรมการเรยนการสอนใหแกผเรยนไดเกดการเรยนรจนจบการศกษาอยางมคณภาพตามจดมงหมายของการจดการศกษาอกทงความคาดหวงของผปกครองชมชน สงคมและประเทศชาตตองการใหครเปนแบบอยางทดแกผเรยน (มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต. 2551: ออนไลน)

ซงจากประเดนนกไดแสดงวาในสงคมปจจบนกยงคงพบปญหาของครทขาดจตวญญาณความเปนครอย ดงงานวจยของ รงนภา จตรโรจนรกษ (2558,น.1) ไดกลาววาทผานมาการปฏบตหนาทครของผประกอบวชาชพครยงประสบกบปญหากลาวคอจากส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชนไดส ารวจความคดเหนครสอนดจ านวน 210 คน โดยกลมตวอยางกระจายใน 4 ภมภาคของประเทศเพอสอบถามถงปจจยทเปนอปสรรคของการท าหนาทครและแนวทางการสงเสรมครใหสามารถปฏบตหนาทไดดยงขนซงพบ 6 ปญหาทส าคญทกลายเปนอปสรรคของการท าหนาทครประกอบดวย 1) ภาระหนกนอกเหนอจากการสอน 22.93% 2) จ านวนครไมเพยงพอ สอนไมตรงกบวฒ 18.575% 3) ขาดทกษะดานไอท 16.81% 4) ครรนใหม

4

ขาดจตวญญาณขณะทครรนเกาไมปรบตว 16.49% 5) ครสอนหนกสงผลใหเดกเรยนมากขน 14.33% 6) ขาดอสระในการจดการเรยนการสอน 10.88% ซงจากผลของการส ารวจครงนท าใหไดขอสงเกตทนาสนใจทท าใหการปฏบตหนาทของครยงไมประสบผลส าเรจและคณภาพทางการศกษายงไมไดรบการพฒนาเทาทควรซงประการหนงกคอครรนใหมขาดจตวญญาณความเปนคร ซงจตวญญาณความเปนครมความส าคญตอการปฏบตหนาทครตามมาตรฐานวชาชพ (สจวรรณ ทรรพวส. 2559: 4) นอกจากนยงพบประเดนทไดปรากฏตามขาวในสกปหนาหนงของไทยรฐ ออนไลน (2563) ไดน าเสนอหวขอขาววาปมครหนในโรงเรยน เหตขมขนวงวนใตพรมทไดน าเสนอรายละเอยดเกยวกบปมเหตการลวงละเมดทางเพศทนบวนกยงทวความรนแรงมากยงขน ไมเวนแมแต “การลวงละเมดทางเพศในโรงเรยน” มกเกดจากการกระท า “ครบาอาจารยบางคนทกระท าตอศษย” ซงสรางความหดหเสอมเสยชอเสยงกบวงการศกษาไทยมาอยเปนระยะ ตามขอมลของมลนธหญงชายกาวไกล ตงแตป 2556-2560 มเดกถกลวงละเมดทางเพศ 727 ราย ในจ านวนน เปนบคลากรทางการศกษา 53 ราย ในป 2560 มขาวในหนงสอพมพ พบวา เดกอายต ากวา 10 ป ถกลวงละเมดทางเพศ 42 เรอง อาย 11-20 ป ม 145 เรอง (ไทยรฐ ออนไลน.2563) เชนเดยวกบกรณเหตการณ...“ครลวงละเมดทางเพศเดกนกเรยน จงหวดมกดาหาร” ซงจากการตรวจสอบพบวา ในจ านวนครกอเหตนมหนงคนเคยกระท าลวงละเมดเดกนกเรยนลกษณะนมาแลว และมการเคลยรตกลงคาเสยหายกน จนผปกครองของเดกยอมความ กอนจะมากอเหตลวงละเมดเดกซ าอก (ผจดการออนไลน 2563: ออนไลน) จะเหนวาการกระท าดงกลาวแสดงถงพฤตกรรมของครทขาดจตวญญาณความเปนครซงสาเหตการลวงละเมดทางเพศในโรงเรยนซงเกดจากการทครไดใชอ านาจบงคบหรอหลอกลอเดกนกเรยนประกอบกบ “ครบางคน” กไมไดถกหลอหลอมใหตองเคารพสทธในเนอตวรางกายของนกเรยน อกทง “คร” มอ านาจจากฐานทางวฒนธรรมเพราะคนไทยถกสอนเกยวกบ “ครบาอาจารย” เปนบคคลผมพระคณโดยสงเกตไดจากตองม “วนคร” หรอ “พธไหวคร” ทกป ท าให “ครบางคน” ฉวยโอกาสฉอฉลใชอ านาจในทางทผด เพอแสวงหาประโยชนและกระท าความรนแรงตอเดกหรอการลวงละเมดกบเดกเมอเกดเรองกมก “ขมข” กลาวหาวา “เดกเนรคณ” จนเดกหวาดกลว ไมกลาออกมาเปดเผยขอมลกนซงปญหาการลวงละเมดทางเพศในโรงเรยนกยงมอยอกมากมายทถกเกบซกไวใตพรม(ไทยรฐ ออนไลน.2563)

จากประเดนดงกลาวขางตนจะเหนวาการกระท าของครวชาชพนนเปนลกษณะของครวชาชพทขาด จตวญญาณความเปนครยอมสงผลเสยตอวงการการศกษาไทยท าใหผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของกบวธการพฒนาจตวญญาณความเปนคร แตจากการศกษางานวจยทเกยวกบจตวญญาณความเปนคร พบวา มงานวจยสวนนอยทไดท าการศกษาถงวธการพฒนาจตวญญาณ

5

ความเปนคร ดงเชน งานวจยของสพชญา โคทว (2558) ไดศกษาการจดการเรยนการสอนเพอเสรมสรางจตวญญาณความเปนครโดยใชแนวจตตปญญาศกษาส าหรบนกศกษาครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ งานวจยของดวงใจ ชนะสทธ (2558) ไดศกษาระดบพฤตกรรมการเรยนการสอนดานจตพสยทสงผลตอจตวญญาณความเปนครของนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑตชนปท 3 คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม และงานวจยของ สจวรรณ ทรรพวส (2559) ไดศกษาแนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนครวชาชพและเสนอกลยทธการพฒนาจตวญญาณความเปนครเพอสงเสรมความเปนครวชาชพของนกศกษาครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ดงนนถงแมวาจะมนกวชาการไดศกษาถงวธการพฒนาจตวญญาณความเปนครมาบางแลวแตกยงนอยอย สวนงานวจยทมอยกศกษาเฉพาะการพฒนาทพฤตกรรมภายในเทานน ท าใหผวจยไดน าแนวคดทางพฤตกรรมศาสตรมารวมสรางวธการพฒนาจตวญญาณความเปนครทพฒนาทงพฤตกรรมภายในและพฤตกรรมภายนอกพรอมกนจะท าใหไดวธการพฒนาจตวญญาณความเปนครทมความเหมาะสมและชวยเตมเตมชองวางงานวจยในอดตใหมวธการพฒนาจตวญญาณความเปนครทไดผลดมากยงขนตอการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ซงจากการศกษางานวจยทผานมาพบวา หากนกศกษาวชาชพครไดรบวธการพฒนาจตวญญาณความเปนครทไดผลและเหมาะสมกบบรบทของนกศกษาวชาชพครแลวกจะกอใหเกดผลดตอตวนกศกษาวชาชพครดงตอไปน 1) ชวยพฒนาหรอยกระดบความคดและทกษะทจ าเปนในการสอน 2) มศลธรรมคณธรรมและมความรบผดชอบมากขน 3) มความยดหยนและเขาใจในความเปลยนแปลงมากข น 4) มองนกเรยนวามศกดศรความเปนมนษยและมศกยภาพ 5) มแรงจงใจใหแสดงภาวะผน าออกมาเพมขน 6) มความสขและมความภาคภมใจในอาชพคร และ7) ไดรบการยอมรบและความศรทธาจากผพบเหน (วลนกา ฉลากบาง. 2559, น. 126) แตถาขาดการพฒนาจตวญญาณความเปนครผลกระทบทนกศกษาวชาชพครไดรบดงตอไปน 1) ขาดการพฒนาหรอยกระดบความคดและทกษะทจ าเปนในการสอน 2) ขาดศลธรรมคณธรรมและขาดความรบผดชอบ 3) ขาดความยดหยนและขาดความเขาใจในความเปลยนแปลง 4) มองนกเรยนวาไมมศกดศรความเปนมนษยและไมมศกยภาพ 5) ขาดแรงจงใจทจะแสดงภาวะผน าออกมา 6) ขาดความสขและขาดความภาคภมใจในอาชพคร และ 7) ขาดการยอมรบและขาดความศรทธาจากผพบเหน ดงนนหากมการศกษาถงวธการพฒนาจตวญญาณความเปนครทมความเหมาะสมและตรงกบบรบทของนกศกษาวชาชพครกอาจจะท าใหไดวธการพฒนาจตวญญาณความเปนครทมประสทธผลมากขน

6

ในงานวจยน ผวจยจงไดเลอกศกษาในบรบทของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงจากการศกษางานวจยทไดน าเสนอขางตนนนเปนการศกษาในบรบทมหาวทยาลยราชภฏในภาคเหนอและภาคกลางแลวนน ท าใหผวจยไดเลอกศกษาในบรบทของ คณะครศาสตรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเพอผลของการวจยทไดสามารถเตมเตมงานวจยในอดตได นอกจากนคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏถอเปนสถาบนการผลตครวชาชพทมงผลตครโดยเนนผลลพธการเรยนรใหบณฑตคณะครศาสตรมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครและใหความส าคญของการปลกจตวญญาณความเปนครทเปนรากฐานของแกนแททางดานจตใจทจะน าไปสคณลกษณะของครทดและการเปนครท มคณภาพ ซงทผานมาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดมกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครทยาวนานมาอยแลวและจากประเดนนเองท าใหผวจยอยากทราบวาอาจารยครศาสตรเคยใชกระบวนการถายทอดจตวญญาณความเปนครอยางไรบางใหแกนกศกษาวชาชพครและเคยไดรบกระบวนการถายทอดจตวญญาณความเปนครมาอยางไรบางรวมทงศกษาเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรเพอน าขอคนพบทไดไปสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอศกษาผลของจตวญญาณความเปนครตอไป ซงในอดตทผานมาทางครศาสตรไดมการจดโปรแกรมเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพครใหนกศกษาชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทกปเพอใหนกศกษาเกดความพรอมในการเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพครชนปท 5 แตจากการสอบถามรายละเอยดของอาจารยผรบผดชอบเกยวกบการออกฝกประสบการณวชาชพครนนพบวามแตการปฐมนเทศเกยวกบบคลกภาพและความเหมาะสมของการเปนครทจะออกไปฝกประสบการณวชาชพครเทานนซงยงขาดการจดกจกรรมทเปนการเสรมสรางจตวญญาณความเปนครโดยตรง ท าใหผวจยไดตระหนกวาหากเรามกจกรรมทพฒนาจตวญญาณความเปนครทพฒนาไดทงพฤตกรรมภายในและพฤตกรรมภายนอกพรอมกนจะชวยเสรมสรางใหนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมกจกรรมปฐมนเทศกอนออกฝกประสบการณวชาชพครมจตวญญาณความเปนครเพมขนได และเมอออกฝกประสบการณวชาชพครในชนปท 5 กจกรรมน นอกจากจะเสรมสรางการมจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครแลวยงจะชวยใหนกศกษาเกดทงความพรอมเพมความมนใจทจะออกฝกประสบการณวชาชพครไดอกดวย ซงพนททใชในการทดลองคอคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ซงเลอกใชเพอเปนตนแบบแกคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏอนๆ ตอไปได

7

จากเหตผลดงกลาวขางตนจงท าใหผวจยสนใจทจะศกษาวาผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มผลหรอไมอยางไรตอการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ทงนขอคนพบจากการวจยจะสรางประโยชนใหแกวงการศกษาใน 2 ดาน คอ 1) ดานการสรางความรใหมๆ เพอตรวจสอบความหมายของจตวญญาณความเปนครจากการสงเคราะหเอกสารรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และเพอศกษากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมบรบทสอดคลองกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครคณะครศาสตร และเพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร และ 2) ดานการปรบปรงนโยบายคณะ ผลทไดจากการวจยจะเปนขอมลส าคญในการปรบปรงและพฒนายทธศาสตร นโยบายและแผนงานดานการผลตครของมหาวทยาลยราชภฏใหมโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนครทเปนรปแบบเดยวกนและมความเปนรปธรรมมากขน ตามท ประยทธ จนทรโอชา. (2560: ออนไลน) ไดกลาววาในอดตใครทจบการศกษาจากวทยาลยครถอวา“สดยอด”กลาวคอเปนครทมคณภาพ ดงนนการทมแนวทางด าเนนการใหครทจบการศกษาจากมหาวทยาลยราชภฏในปจจบนไดกลบมามคณภาพและเปนทยอมรบแบบในอดตไดและตองการใหแตละสถาบนอดมศกษามจดเดนของตนเอง มหาวทยาลยราชภฏควรมความสามารถในการผลตบณฑตจบออกมาเปนครทมคณภาพรวมถงการมจตวญญาณความเปนครทพรอมจะน าไปประกอบอาชพครในอนาคตได (กระทรวงศกษาธการ. 2560: ออนไลน)

ค าถามการวจย การวจยระยะท 1

1. จตวญญาณความเปนครในบรบทของสงคมไทย มความหมายอยางไร 2. มการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตใดบางท

อาจารยคณะครศาสตรเคยไดรบการถายทอดจตวญญาณความเปนครมา 3. มการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตใดบางท

อาจารยคณะครศาสตรเคยใชถายทอดจตวญญาณความเปนคร

8

4. มเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครอะไรบางทท าใหอาจารยครศาสตรมจตวญญาณความเปนคร

การวจยระยะท 2 1. โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษา

วชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ควรเปนอยางไร

2. ผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครเปนอยางไร

ความมงหมายของการวจย ในการวจยครงน เปนการวจยผสานว ธ (Mixed methods research) แบบส ารวจ

ตามล าดบ (Sequential Exploratory Mixed Methods Design) ของ Creswell; & Plano Clark (2011) โดยผวจยไดแบงการวจยออกเปน 2 ระยะ ดงน

การวจยระยะท 1 1. เพอสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยจาก

เอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

2. เพอท าความเขาใจกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

3. เพอศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การวจยระยะท 2 เพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชน

ปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลย ราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ความส าคญของการวจย ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจยครงน แบงออกเปนประโยชนเชงวชาการ

ประโยชนเชงนโยบาย และประโยชนในการถายทอดผลการวจยสกลมเปาหมาย ดงน

9

ประโยชนเชงวชาการ: ขอคนพบทไดจากการศกษาเชงคณภาพท าใหไดองคความร เกยวกบความหมายของจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รวมทงขอคนพบทไดจากการศกษาเชงทดลองท าใหไดโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร และไดทราบถงผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ประโยชนเชงนโยบาย: องคความรในเชงวชาการจะเปนแนวทางและขอเสนอแนะใหแกผบรหารมหาวทยาลย คณาจารย และผเกยวของกบการพฒนาศกยภาพนกศกษาวชาชพครสามารถใชเปนหลกฐานเชงประจกษเพอพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏโดยผานโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนา จตวญญาณความเปนคร

ประโยชนของผลการวจยสชองทางการถายทอด: ขอคนพบจากผลจากการวจยสามารถน าเสนอและเผยแพรสบคลากรทเกยวของในรปของความรทางวชาการ เชน บทความวจยและบทความวชาการ ในวารสารวชาการทเปนทยอมรบระดบชาตหรอนานาชาตรวมทงการน าเสนอผลงานวจยในการประชมวชาการในรปของการน าเสนองานทางโปสเตอรหรอการน าเสนอผลงานวจยใน/ตางประเทศ

ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการศกษาผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนา

จตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มขอบเขตของการวจยดงน

10

ตาราง 1 การนำเสนอขอบเขตของการวจย

วตถประสงค วธการศกษา กลมเปาหมาย การเกบขอมล

การวจยระยะท 1

1. เพอสงเคราะหความหมายของ จตวญญาณ

ความเปนคร

จากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารย

ครศาสตร

การสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนคร (Systematic Literature

Review)

เอกสารงานวจยเกยวกบจตวญญาณความเปนคร

- ตงแตป พ.ศ. 2550-2560

จ านวน 17 เรองกลมตวอยางทใชในการสงเคราะหครงน ผานเกณฑการคดเขาจ านวน 14 เรอง

- ปรากฏอยบนฐานขอมลออนไลนในโครงการเครอขายหองสมดในประเทศไทย (ThaiLIS) และฐานขอมลของหนวยงานตางๆ ซงสามารถดาวนโหลดเอกสารไดทงเลม รวมถงรายงานการวจยฉบบสมบรณทปรากฏอยในหองสมดของสถาบนการศกษาตางๆ

การวเคราะหเนอหา

การศกษาเชงคณภาพ อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การสมภาษณเชงลก (In-depth-Interview) แบบกงโครงสราง (Semi-

Structured Interview)

11

ตาราง 1 (ตอ)

วตถประสงค วธการศกษา กลมเปาหมาย การเกบขอมล

2. เพอทำความเขาใจ การ

ถายทอดทางสงคมของครผม

จตวญญาณความเปนครในมต

เนอหา วธการ และตวแทน

การศกษาเชง

คณภาพ

อาจารยคณะครศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ

การสมภาษณเชงลก

(In-depth-Interview)

แบบกงโครงสราง (Semi-

Structured Interview)

3. เพอศกษาเงอนไขของการม

จตวญญาณความเปนครของ

อาจารย คณะคร

ศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การศกษาเชง

คณภาพ

อาจารยคณะครศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ

การสมภาษณเชงลก

(In-depth-Interview)

แบบกงโครงสราง (Semi-

Structured Interview)

การวจยระยะท 2

1. เพอศกษาผลของ การ

พฒนาจตวญญาณความเปน

ครของนกศกษาวชาชพครชน

ปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวม

ปฐมนเทศเพอเตรยมฝก

ประสบการณวชาชพคร

คณะครศาสตร

การวจยเชง

ทดลอง

นกศกษาทกำลงศกษาหลกสตร

ครศาสตรบณฑต (ภาคปกต)

ชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขา

รวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝก

ประสบการณวชาชพคร ป

การศกษา 2562 1 สาขาวชา คอ

สาขาวชาการศกษาพเศษ-

ภาษาไทย จำนวน 20 คน

แบบวดจตวญญาณความ

เปนคร

ขอบเขตดานเนอหา การวจยระยะท 1 ประกอบดวยความหมายของจตวญญาณความเปนครในบรบท

สงคมไทย องคประกอบจตวญญาณความเปนคร แนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนคร การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร

การวจยระยะท 2 ประกอบดวยแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) กระบวนการการเสนอตวแบบ (Modeling) แนวคดการเปลยนเจตคต

12

ตามแนวคดของแบนดรา แนวคดเจตคตทดตอวชาชพคร แนวคดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร และแนวคดการสนบสนนทางสงคม

ตวแปรทศกษาในการวจยระยะท 2 เปนเชงทดลองประกอบดวยตวแปรดงตอไปน 1. ตวแปรอสระ (Independent variable) แบงเปนดงน

1.1 ตวแปรจดกระท า ไดแก การใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร แบงเปน

- การไดรบโปรแกรมฯ - การไมไดรบโปรแกรมฯ

2. ตวแปรตาม (Dependent variable) ไดแก - จตวญญาณความเปนคร

ขอบเขตดานกลมเปาหมาย ระยะท 1 กลมเปาหมายของการศกษาครงน คอ เอกสารจตวญญาณความเปนคร

รายงานการวจยในรปแบบตาง ๆ ทงทเปนรายงานการวจยและวทยานพนธ และการศกษาอสระฉบบสมบรณในระดบปรญญาโท และปรญญาเอกของนกวจย นกวชาการ อาจารย นสต นกศกษา ทงงานวจยเชงคณภาพและงานวจยเชงปรมาณซงมเนอหาเกยวกบจตวญญาณความเปนครในชวงป พ.ศ. 2550-2560 จ านวน 17 เรอง ทปรากฏอยบนฐานขอมลออนไลนในโครงการเครอขายหองสมดในประเทศไทย (ThaiLIS) และฐานขอมลของหนวยงานตางๆ ซงสามารถดาวนโหลดเอกสารไดทงเลม รวมถงรายงานการวจยฉบบสมบรณทปรากฏอยในหองสมดของสถาบนการศกษาตางๆ โดยกลมตวอยางทใชในการสงเคราะหครงนผานเกณฑการคดเขาจ านวน 14 เรอง

และกลมผใหขอมลหลกทใชในการสมภาษณเชงลกในการศกษาครงน คอ อาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จ านวน 16 คน

ระยะท 2 กลมเปาหมายของการศกษาครงน คอ นกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต (ภาคปกต) ชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ปการศกษา 2562 คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1 สาขาวชา คอ สาขาวชาการศกษาพเศษ-ภาษาไทย จ านวน 20 คน โดยมการสมเขากลมทดลองและกลมควบคมดวยการวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling)

13

ขอบเขตดานวธวทยา ในงานวจยนใชการวจยเชงผสานวธ โดยแบงออกเปน 2 ระยะ ดงน

ระยะท 1 เปนการวจยเชงคณภาพเพอสงเคราะหความหมายของจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยจากเอกสารจตวญญาณความเปนครและสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตร เพอท าความเขาใจการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรในมตเน อหา วธการและตวแทน และเพอศกษาเงอนไขของการมจตวญ ญ าณ ความ เป น ค รของอาจารยคณ ะค รศ าสต ร ม ห าวท ย าลย ราชภ ฏ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ระยะท 2 เปนงานวจยเชงทดลองเพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

นยามศพทเฉพาะ 1. โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

ของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร หมายถง กระบวนการทผวจยจดกระท าโดยปรบเปลยนกระบวนการทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) ทมผลตอการเปลยนแปลงกระบวนการทางปญญาทสงผลตอจตวญญาณความเปนคร (สมโภชน เอยมสภาษต 2543: 308) ซงเกดจากตวแปรปจจยภายในและปจจยภายนอกท มผลตอจตวญญาณความเปนครซงปจจ ยภายในประกอบดวย แรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและเจตคตทดตอวชาชพคร ปจจยภายนอกประกอบดวยการสนบสนนทางสงคม โดยพฒนาพฤตกรรมผานแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพครและการสนบสนนทางสงคม ซงเปนตวแปรทไดจากการวจยเชงคณภาพในระยะท 1 โดยมกจกรรมหลกดงน 1) การพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 2) การพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร และ 3) การพฒนาการสนบสนนทางสงคม รวมกจกรรมทงหมดกจกรรมละ 5 ครง ใชเวลาทงหมด 26 ชวโมง

2. การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ หมายถง การถายทอดทางสงคมเมอบคคลเขาสวชาชพ ทงระยะกอนเขาสวชาชพและระหวางอยในวชาชพ ในมตเนอหา ตวแทนและกลวธการถายทอดเพอใหบคคลมความร ทกษะ ความสามารถและยงรวมไปถงการซมซบวฒนธรรมของวชาชพ คานยมของวชาชพ และบรรทดฐานของวชาชพ

14

3. กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร หมายถง กลวธหรอวธการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครตงแตการเปนนกศกษาวชาชพครจนเขาสการเปนครวชาชพแลวเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพครผานกลวธการสรางประสบการณไดเรยนรเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทดจนท าใหเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ประกอบดวย การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า การบรรยายและเทคนคการจดจ า การมอบหมายงาน การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลย และการฝกประสบการณวชาชพคร

4. นกศกษาวชาชพคร หมายถง นกศกษาทก าลงศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต (ภาคปกต) ซงเปนนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

5. มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หมายถง มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม และมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน ผวจยใชบรบทมหาวทยาลยราชภฏนในการด าเนนงานวจยเชงคณภาพ สวนการด าเนนงานวจยเชงทดลองผวจยไดเลอกศกษากบกลมตวอยางในคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมาเปนพนททดลองเพอเปนตนแบบในการสรางโปรแกรมฯ

15

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

ในการวจยครงนเปนการศกษาผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเต รย ม ฝ กป ระสบการณ ว ช า ชพ ค ร คณ ะค รศ าสต ร ม ห าว ท ย าลย ราชภ ฏ ในภ าคตะวนออกเฉยงเหนอ ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของและไดน าเสนอตามหวขอตอไปน

สวนท 1 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนคร 1.1 ความหมายของจตวญญาณความเปนคร 1.2 องคประกอบและตวบงชจตวญญาณความเปนคร 1.3 แบบวดจตวญญาณความเปนคร 1.4 แนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนคร 1.5 งานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนคร

สวนท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ 2.1 ความหมายของการถายทอดทางสงคมวชาชพ 2.2 แนวคดการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ 2.3 แนวคดและงานวจยของตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ 2.4 แนวคดและงานวจยของเนอหาในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ 2.5 แนวคดและงานวจยของกลวธในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ 2.6 แนวคดหลกสมมาทฏฐในพระพทธศาสนาทเกยวของกบเงอนการถายทอด

สวนท 3 แนวคดส าหรบการพฒนาใหเกดจตวญญาณความเปนคร 3.1 แนวคดเกยวกบการเรยนร 3.2 แนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา 3.3 ทฤษฎปญญาสงคม

3.3.1 แนวคดกระบวนการการเสนอตว 3.3.2 ประเภทของตวแบบ 3.3.3 งานวจยท เกยวของกบการใชตวแบบในการพฒนาพฤตกรรมท

เหมาะสม 3.4 ปจจยทสงผลตอจตวญญาณความเปนคร

16

3.4.1 แนวคดเกยวกบแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 3.4.2 แนวคดเกยวกบเจตคตทดตอวชาชพคร 3.4.3 แนวคดเกยวกบการสนบสนนทางสงคม

สวนท 4 การวจยผสานวธ สวนท 5 กรอบแนวคดการวจย สวนท 6 นยามปฏบตการ สวนท 7 สมมตฐานการวจยระยะทสอง

สวนท 1 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนคร 1.1 ความหมายของจตวญญาณความเปนคร

ค าวา “จตวญญาณความเปนคร” (Teacher spirituality) ในประเทศไทยเรานนใชกนมากในวงการการศกษา ซงมนกวชาการทใหค าจ ากดความทางวชาการทมความหมายใกลเคยงกนอาจจะมความแตกตางกนในบางประเดนเพยงเลกนอย ในงานวจยน ผวจยสนใจศกษาความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยเพอใหสอดคลองกบบรบทของนกศกษาวชาชพครท เปนกลมตวอยางในการศกษาวจยระยะท 2 ซงจากการทบทวนเอกสารเกยวกบความหมายจตวญญาณความเปนครนนผวจยไมแนใจวานกวชาการใหค าจ ากดความจตวญญาณความเปนครในแตละทานนนทบทวนวรรณกรรมเฉพาะในบรบทสงคมไทยเทานนหรอเปลาซงไมไดระบรายละเอยดไวอยางชดเจน ดงนนจากการทบทวนวรรณกรรมเอกสารงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนคร ผวจยขอน าเสนอแยกเปน 2 แนวคด คอ แนวคดทหนงมองวาจตวญญาณความเปนครเปนองคประกอบหนงของการเปนครทด และแนวคดทสองมองวาจตวญญาณความเปนครเปนการทบคคลเปลยนแปลงไปสการเขาถงความจรงตามธรรมชาตของสงตาง ๆ อยางชดแจง (transcendence) และรวมถงความรกความเมตตาทเปนความรกทมใชรกแบบฉาบฉวย ดงน

แนวคดทหนงมองวาจตวญญาณความเปนครเปนองคประกอบหนงของการเปนครทดซงแนวคดทสนบสนนประเดนแรก พบวา ซนเดอรและลอป (Snyder & Lopez. 2007) ไดใหความหมายของค าวา “Spirituality” วาเปนการหาหนทางทน าไปสการเปนทยอมรบและภาคภมใจในตนเอง พลามเมอร (Palmer. 2003) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววา ไมลงเลใจในการชวยเหลอเดกทอยในภาวะยากล าบากเดกทดอยโอกาสและเดกทเรยนออนโดยหนาทครตองชวยใหเดกเหลานไดคนพบตนเอง แลวเกดความมนใจและภาคภมใจในตนเองโดยครตองเสลสละและทมเทกบเดกรวมทงตองเชอมนวาคนเปนครสามารถเปลยนหรอพฒนาจต

17

วญญาณได กลเบรท (Gilbert. 1979) ไดกลาววาจตวญญาณความเปนครจะตองประกอบดวยครทใจกวาง รจกเดก อารมณขน มความเมตตา รกในวชาทสอน มความรกวางขวาง มความแมนย าและมความหวงในชวต สอดคลองกบ ปาจกษ และเบลส (Pajak & Blaise. 1989) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววา จตวญญาณความเปนครจะท าใหคนทเปนครประกอบอาชพครไดอยางมประสทธภาพและครทมจตวญญาณมกจะมความเปนมตร ดแลเอาใจใส ตองเขาใจ ยอมรบและอดทนตอนกเรยนของตน สอดคลองกบ เฮสซองและวค (Hessong and Week. 1987) ไดสรปแนวคดเกยวกบองคประกอบของคณลกษณะของครควรมจตวญญาณความเปนครในดานเปนผมความรความเขาใจในเนอหาทสอน เปนผมอารมณขน สามารถสรางสรรคกจกรรมในการเรยนการสอนไดเปนอยางดมความยดหยนผอนปรน แกไขไดตามสถานการณและสามารถปรบแผนการเรยนใหเหมาะสมตามสถานการณ เปนผมความตงใจในการปฏบตงาน รกเดก ยนดทจะสอน พรอมอทศเวลาใหกบการท างานอยางเตมทและเตมความสามารถ มความซอสตย จรงใจกบลกศษย ลกศษยมความม นใจทจะปฏบตตามค าสอนของคร เปนผมความสามารถในการสอสาร ยอมรบความคดเหนของผอนเปนผมความอดทน พากเพยร และขยนขนแขง รวมถงมความอดทนตอพฤตกรรมของนกเรยนเปนแบบอยางทดตอศษย สามารถประยกตทฤษฎไปใชในการปฏบตงานได มศลปะในการสอนและมบคลกด เหมาะสมกบความเปนคร สอดคลองกบ Carroll (1963 อางถงใน ธราญา จตรชญาวณช. 2560) ไดกลาววาองคประกอบทส าคญของจตวญญาณความเปนครของคนทจะเปนครทดนนจะตองสอนใหผเรยนเกดการเรยนร ใหเวลาผเรยน แตละคนในการเรยนรโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล และวชาทสอนและจดกจกรรม และประสบการณเพอชวยใหเกดการเรยนร พะนอม แกวก าเนด (2552) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนความรสกนกคดทเกดจากความตระหนก (เหนคณคาตนเอง) และศรทธา (ความเชอและความเคารพในความเปนตนเอง) เปนความเชอทอยเหนอเหตผลใหความส าคญความมคณคาของบทบาทหนาทในการพฒนาเยาวชน มความผกพนมงมนกระท าหนาทใหเกดความสมฤทธสงสด พรณรงค สงหส าราญ (2554) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนคร ไววาตองเปนครดวยใจรกและมความหวงใยตอลกศษยเหมอนลกของตน และสพชญา โคทว (2558) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนการรบร และแสดงออกถงดานจตใจ ทดงามควรคาแกการเคารพบชาในลกษณะทส าคญ 3 ประการ คอ การเหนคณคาในตนเอง การเหนคณคาผอน และการอยรวมกนอยางสนต สวนประเดนทสองมองจตวญญาณความเปนครทงเปนคณลกษณะทางจตและเปนพฤตกรรมการท างานทแสดงออกถงความเปนครทงสองดาน พบวา สมน อมรววฒน (2535) ไดใหความหมายของจตวญญาณความ

18

เปนครไววาประกอบดวยการเปนกลยาณมตร การเปนผน าทางปญญาและวญญาณ การมความเปนมนษยและด ารงค าจนความเปนไทยและมศาสตรและศลปในการสอน ส านกงานเลขาธการครสภา.(2550) ไดใหความหมายของคณลกษณะของการเปนครดวยจตวญญาณครไววาตองมศรทธาในวชาชพ มความอดทนและรบผดชอบ มความเสยสละ มความรกเมตตาและปรารถนาดตอศษย ด ารงชวตอยางเหมาะสม แบงครงชวตใหกบตนเองและสงคม เปนแบบอยางทดของสงคมรวมทงสรางคานยมใหสงคม ชชาต พวงมาล (2550) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนครทมความรกและความศรทธาในวชาชพคร ปฏบตตนเปนแบบอยางทดมความเปนกลยาณมตร รกและเมตตาศษย ยอมรบความแตกตางระหวางบคคล เปนบคคลแหงการเรยนร และมความมงม นทจะพฒนาผเรยนใหเตมตามศกยภาพ ธวชชย เพงพนจ (2550) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนจตส านก ความคด เจตคต พฤตกรรมการแสดงออกทด ลมลก สงบเยน เปนประโยชนตามกรอบของจรยธรรมคณธรรม คานยม จารตประเพณ วฒนธรรม และความคาดหวงของสงคมอนเปนองครวมธาตแทของบคคลผใฝร คนหา สรางสรรค ถายทอด ปลกฝง และเปนแบบอยางทดของสงคมซงมขนไดในทกคนไมเฉพาะผประกอบอาชพครเทานน ณฏฐภรณ หลาวทองและปยวรรณ วเศษสวรรณภม (2553) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนคณลกษณะของบคคลในการมจตใจทปฏบตตนเพอน าไปสการเปนทยอมรบและภาคภมใจในการถายทอดความรใหแกบคคลอน ซงคณลกษณะดงกลาวประกอบดวย ความรบผดชอบในหนาท ความรกในอาชพ ความรกและเมตตาเพอนมนษย ความเสยสละ ความอดทน ความยตธรรมและการเปนแบบอยางทด ซ งสงเหลานกเกยวของกบคณลกษณะของการเปนครทดอกดวย สพตรา ไวทยะพศาล (2554) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววา เปนครทท าแตความด คอ ตองหมนขยนและอตสาหะพากเพยร ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ ตองหนกแนนอดทนและอดกลน ส ารวมระวงความประพฤตปฏบตของตนใหอยในระเบยบแบบแผนทดงามรวมทงตองซอสตย นรนทร สงขรกษา (2554) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาครตองรกและเมตตาศษยอยางเทาเทยมกน รกและผกพนกบวชาชพครและตงใจจรง ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบงอ าพราง เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร เปนตวของตวเอง มความเชอมน ใฝรใฝเรยน มความรด รกวางขวาง ลกซง มความคดกาวหนามวสยทศนกวางไกล มงมนขยนตงใจท างานเสยสละและเมอตดสนใจท าแลวตองท าจนส าเรจ มความสามารถในการถายทอดความรไดด รจกปรบตวและปรบการสอนใหเขากบบรบททแวดลอม มความสมพนธกบผปกครองและชมชน เปนคนชางสงเกต การท าตนเปนแบบอยางทดในทกดาน การท างานเชงรก

19

การพดจาไพเราะและใหเกยรตผเรยน มความสามารถในการจดสรรเวลาทด ไมเคยปฏเสธงาน ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล ประหยดและสอนใหนกเรยนประหยด ยดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนหลกชย การถอวาลกศษยเปนแรงผลกดนมากทสด มความสขกบการสอนและเขาใจในตวลกศษยและการยกยองใหเกยรตครผสอนตนเอง ภาวต ตงเพชรเดโช (2556) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนพฤตกรรมการแสดงออกทดของครทมตอศษย ซงบคคลทจะมาประกอบวชาชพครตองพงมและพงปฏบตและอทศตนอบรมสงสอนศษยใหมความรคคณธรรมเพอเปนก าลงในการทจะสรางประเทศชาตตอไป ประกอบดวยเจตคตทดตออาชพคร ความรกความเมตตาตอศษย ความเสยสละ ความอดทน ความซอสตยและการเปนแบบอยางทดตอศษย กตตนนท โนส และเสรมศกด วศาลาภรณ (2557) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาครตองมการพฒนาตนเอง ความมเหตผลในการปฏบตงาน ความคดรเรม สรางสรรค การปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ ความวรยะ อตสาหะ ความมเมตตากรณา ความซอสตยตอวชาชพ ความด ความรกศรทธาในวชาชพ การปฏบตการสอน อมรรตน แกนสาร (2558) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาประกอบดวย7 องคประกอบหลก คอ การปฏบตตามบทบาทหนาท การมมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร การเปนแบบอยางทด การมจตวทยาในการสอน ความรกและศรทธา ในวชาชพ การมคณธรรมและจรยธรรม และความผกพนระหวางครกบศษย ดวงใจ ชนะสทธ; ชยยธ มณรตน และพงศเทพ จระโร (2559) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววามความเมตตาตอศษย บคลกภาพด มความรอบรในสาขาวชาชพของตน ถายทอดเปน มเทคนคการสอนดและหลากหลาย มจตอาสาและจตสาธารณะ วลนกา ฉลากบาง (2559) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนจตส านกตามกรอบคณธรรมจรยธรรมซงท าใหเกดการใฝร คนหา สรางสรรค ถายทอด ปลกฝงและเปนแบบอยางทดทงของศษย เพอนรวมงานและคนในสงคม ประกอบดวยคณลกษณะสวนตวและการมคณธรรมจรยธรรม การตระหนกรและปฏบตตนบนวถความรกและศรทธาในวชาชพคร ความเชยวชาญในการสอนและการพฒนาตนเองอยางตอเนอง และสจวรรณ ทรรพวส (2559) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนคณลกษณะทแสดงถงพฤตกรรมทเปนประจกษ นาชนชมและเปนทยอมรบในการปฏบตหนาทคร ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ ดวยคณธรรมจรยธรรมและความปรารถนาด มความเขาใจทจะพฒนาศษยตามศกยภาพดวยความจรงใจเสยสละอยางมความสข อรอมา เจรญสข (2559) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววามความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนร มความรกและปรารถนาดตอศษย เปนผรวมงานอยางสรางสรรค มความรกและศรทธาในวชาชพ การอทศตนตอองคกร ความมงมน

20

ในการพฒนาผเรยน มความมงมนพฒนาตนเองเพอวชาชพ จนทรศม ภตอรยวฒน (2560) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนความรกและศรทธาในวชาชพคร การเปนแบบอยางทดตอศษยมคณธรรมจรยธรรมคร การเปนบคคลแหงการเรยนรและการปฏบตตนตามหนาทคร ปยะวฒน กรมระรวย ,ไชยยศ ไพวทยศรธรรมและยวร ผลพนธน (2560) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววามศรทธาในวชาชพคร มความรบผดชอบ มความเสยสละ มความอดทน การรบทบาทหนาท มความมงมนปฏบตหนาท มความรกและเมตตาชวยเหลอตอศษย มความเขาใจเคารพการเหนคณคาในตนเองและผอน การเปนแบบอยางทดของสงคม และอมรรตน แกนสารและคณะ (2560) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววามความผกพนระหวางครกบศษย มความรกและศรทธาในวชาชพ มจตวทยาในการสอน การเปนแบบอยางทด การมคณธรรมและจรยธรรม ปฏบตตามบทบาทหนาท มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร

แนวคดทสองมองวาจตวญญาณความเปนครเปนการทบคคลเปลยนแปลงไปสการเขาถงความจรงตามธรรมชาตของสงตาง ๆ อยางชดแจง (transcendence) และรวมถงความรกความเมตตาทเปนความรกทมใชรกแบบฉาบฉวยซงแนวคดทสนบสนนประเดนแรก พบวา เคอรโนซาน, แมคคอรมค และไวท (Kernochan, McCormick; & White. 2007) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววามความเมตตากรณา (Compassion) สต (Mindfulness) และอนตตา (Selflessness) ในการเรยนการสอน ความเมตตากรณาเปนการกระท าเพอการหยดความทกขล าบากของตนเอง ผอน เปนการละวางเกณฑความถกตองของตนเอง ไมไปตดสนวาผอนมหรอเปนนอยกวาทตนเองมหรอเปนการกระท าสงใดโดยไมค านงวาจะสงผลอยางไรตอผอน หรอสงอนๆ ในหองเรยน ครอาจตองสอนนกเรยนทมความเหน ความเชอ ความสามารถ แตกตางจากคร แตความมเมตตากรณาจะท าใหครสามารถเขาใจ และใหความชวยเหลอ มากกวาการไมพอใจหรอการปลอยใหผเรยนตองฝาฟนอปสรรคโดยล าพง สวนการมสต คอการอยรวมกบปจจบนอยางรเนอรตว การไมปลอยใหจตพะวงถงอดตและอนาคต การสอนนกเรยนนน ถาผสอนมสตจะท าใหผสอนมทศทาง มความหมายมากขน เพมความสามารถในการเขาอก เขาใจความตองการของผเรยน ชวยท าใหการสอนมความสขส าหรบคร เมอครตองสอนผเรยนทไมรวมมอในการสอน เชน ผเรยนทไมตงใจ ผเรยนทกาวราว และชวยท าใหครกาวขามความคาดหวง อคตของตนเองทมตอนกเรยน ไปสความเขาใจความแตกตางระหวางบคคล และอตตาเปนลกษณะทมงความเปนตวตน ความตองการของตนเองเปนหลก อนตตาเปนการละลายขอบเขตของตวตนกบผอนหรอสงแวดลอมอนๆ ดงนนจงท าใหความเปนตวตนของเราลดลง ในหองเรยน ครอาจมขอบเขตของ

21

ความเปนคร ความเปนนกเรยน การละลายขอบเขตน โดยการทครเปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงออกถงความคด ความรสก อยางเทาเทยมเปนการสรางใหเกดความเชอมประสานความสมพนธทดระหวางครและนกเรยน ดษฎ โยเหลาและคณะ (2553) ไดใหความหมายของจตวญญาณของกลมบคลากรทางการศกษาไววาเปนลกษณะและภาวะทางจตทบคคลเขาใจอยางลกซงถงการมอดมการณในการท างานคร เขาถงและเขาใจตนเอง เขาถงและเขาใจผอน ศรทธาตอสงใดสงหนงหรอในความจรงทเหนอธรรมชาต เขาถงคณคาของจตใจมากกวาวตถ ในงานวจยน เรยกวา “แกนของจตวญญาณความเปนคร” นอกจากนมสงกปทเกยวกบแกนของจตวญญาณ คอ แรงบนดาลใจสการมจตวญญาณ ผลของจตวญญาณและสขภาวะทางจตของผมจตวญญาณ ธรรมนนทกา แจงสวาง (2554) ไดใหความหมายของจตวญญาณความเปนครไววาเปนคณลกษณะทางจตและพฤตกรรมการท างานทสะทอนถงการเปนครทด จตวญญาณความเปนครทปรากฏเปนคณลกษณะทางจตนจะเกยวของกบความคดทมตอวชาชพคร ประกอบดวยการเหนคณคาของบทบาทหนาท การมศรทธาในวชาชพ และยดมนตออดมการณในการท างานเปนครมความเขาใจทงตนเองและผอน ในขณะทจตวญญาณความเปนครทปรากฏเปนพฤตกรรม ประกอบดวยการปฏบตตอนกเรยนดวยความเมตตา ชวยเหลอ เสยสละอดทน การเปนแบบอยางทดรวมทงการพฒนาตนเองโดยการแสวงหาความรเพมเตม

จากแนวคดของนกวชาการดงกลาวขางตน สรปไดวาจตวญญาณความเปนครแบงออกเปนสองแนวคด คอ แนวคดทหนงไดใหความหมายจตวญญาณความเปนครเปนองคประกอบหนงของการเปนครทด และแนวคดทสองไดใหความหมายจตวญญาณความเปนครเปนการทบคคลเปลยนแปลงไปสการเขาถงความจรงตามธรรมชาตของสงตาง ๆ อยางชดแจง (transcendence) และรวมถงความรกความเมตตาทเปนความรกทมใชรกแบบฉาบฉวย ซงทงสองแนวคดนผวจยไดเชอมโยงถงความรสก นกคดของบคคลทประกอบวชาชพครทเกยวกบความตระหนกรในการเหนคณคาตนเอง ศรทธาในวชาชพ ใหความส าคญในการพฒนาความมคณคาของบทบาทหนาท มความผกพนมงมนกระท าหนาทใหเกดความสมฤทธสงสด รวมทงการเปนแบบอยางทดของสงคมเพอสรางคานยมทดใหสงคมตอไป ซงขอสรปเกยวกบลกษณะส าคญทปรากฏในนยามทงสองแนวคดน ผวจยไดน าไปใชเปนกรอบในการคดเลอกกลมผใหขอมล

1.2 องคประกอบและตวบงชจตวญญาณความเปนคร ในการศกษารวบรวมองคประกอบและตวบงชจตวญญาณความเปนครจากเอกสาร

และงานวจยทเกยวของ ผวจยไดสรปผลดงตารางการสงเคราะหตอไปน

22

ตาราง 2 สรปการสงเคราะหเอกสารองคประกอบส าคญทถกน ามาเปนตวบงชจตวญญาณความเปนคร

จากการสงเคราะหองคประกอบของจตวญญาณความเปนคร ไดพจารณาจากความถและคารอยละ 50 ขนไป มาเปนตวแปรทใชในการก าหนดจตวญญาณความเปนคร พบวา ม 5 ประเดน คอ 1) วางตวเปนแบบอยางทด มความถสงสดอนดบหนง 2) มองเหนคณคาในอาชพคร มความถสงสดอนดบสอง 3) มความรกและเมตตาตอเดก กบการพฒนาตนเองใหทนตอ

23

เหตการณเพอถายทอดความรใหกบเดก มความถเทากนสงสดอนดบสาม 4) เปนครตลอดเวลา มความถสงสดอนดบส และ 5) ท างานดวยความตองการจากภายใน กบมแรงพลงในการท างานเทากบถายทอดความรโดยไมปดบง มความถเทากนสงสดเปนอนดบทหา

จากองคประกอบดงกลาวเมอเปรยบเทยบกบสงทไดจากการสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครจะเหนถงลกษณะรวมกนหลายประการ ทงลกษณะทเกยวของกบความรกในอาชพ หนาทความรบผดชอบทเชอมโยงไดกบการใหความส าคญในคณคาของบทบาทหนาทรวมทงการมศรทธาในวชาชพคร ซงจตวญญาณความเปนครกยงคงประกอบดวยสงทเปนสภาวะทางจตและพฤตกรรมการท างานของผประกอบวชาชพคร

1.3 แบบวดจตวญญาณความเปนคร จากแนวคดของนกวชาการพบวาการสรางแบบวดจตวญญาณความเปนครในสวน

ของงานวจยเชงปรมาณทศกษาจตวญญาณความเปนคร สวนมากจะใชแบบสอบถามแบบมาตรประเมนคา ทใหผตอบรายงานวาตนไดแสดงจตวญญาณความเปนครในระดบใดโดยมผสรางแบบวดจตวญญาณความเปนครไวดงน

ณฏฐภรณ หลาวทอง และปยวรรณ วเศษสวรรณภม (2553) ไดสรางแบบวดจตวญญาณความเปนครทพฒนาขนเปนแบบวดประเภทลเครตสเกล 5 ระดบภายหลงจากการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจมจ านวน 4 องคประกอบยอย จ านวน 21 ขอค าถาม ไดแก การปฏบตตนตามหนาทคร (13 ขอค าถาม) การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค (2 ขอค าถาม) ความเชอมนในศกยภาพมนษย (3 ขอค าถาม) ความเสยสละในงานคร (3 ขอค าถาม)

ดษฎ โยเหลา และคณะ (2553) ไดสรางเครองมอวดจตวญญาณความเปนครเปน 3 ลกษณะ คอ เครองมอการประเมนในลกษณะทเปนแบบวด Rating Scale เครองมอเชงคณภาพ และเครองมอวดพฤตกรรมซงเครองมอการประเมนในลกษณะทเปนแบบวด Rating Scale ประกอบดวยแบบวดทงหมดจ านวน 5 ฉบบ ไดแก แบบวดการมอดมการณ แบบวดการเขาถงเขาใจตวเอง แบบวดการเขาถงเขาใจผอน แบบวดความศรทธาในความจรงทเหนอธรรมชาต และแบบวดการเขาถงคณคาของจต (มใชวตถ) สวนเครองมอเชงคณภาพประกอบไปดวยเทคนคเหตการณส าคญ (Critical Incident Technique) และวธประวตชวต (Life History Approach) ส าห รบ เค ร อ ง ม อวดพ ฤต ก รรมป ระกอบ ไปดวยแบบวดพฤต ก รรม 3 ดาน ดานละ 1 ฉบบ โดยในฉบบท 1 จะเปนแบบวด Rating Scale สวนอก 2 ฉบบ จะมการวดเปน 2 กรณ คอ กรณใชการสงเกตและบนทกพฤตกรรม และกรณทใชเปนแบบวดพฤตกรรมซงประกอบไปดวยการท าภารกจในชวตอยางมพลง พฤตกรรมปฏบตตอศษยโดยเมตตากรณา และพฤตกรรมการสราง

24

จตวญญาณแกนกเรยน การใชเครองมอวดทไดจากงานวจยยงคงเปนการใชทมขอจ ากด เนองจากคณภาพของขอค าถามและของเครองมอทกชด และความเกยวของของเครองมอทงหมด ยงมไดรบการตรวจสอบรวมทงการก าหนดเกณฑการตความคะแนน แตเนองจากมการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหาและโครงสรางของเนอหาแลว จงอาจมการใชประโยชนไดบางโดยการประเมนภาพรวมของบคคลเพอท าความเขาใจจตวญญาณในแตละดาน

อรอมา เจรญสข (2559) ไดสรางเครองมอวดจตวญญาณความเปนครแบบมาตรประเมนคา 5 ระดบ จ านวน 42 ขอ ประกอบดวย 7 องคประกอบ ไดแก 1) ความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนร 2) ความรกและปรารถนาดตอศษย 3) เปนผรวมงานอยางสรางสรรค 4) ความรกและศรทธาในวชาชพ 5) การอทศตนตอองคกร 6) ความมงมนในการพฒนาผเรยน และ 7) ความมงมนพฒนาตนเองเพอวชาชพ คณภาพดานความเทยงในภาพรวมทงฉบบ มคาสมประสทธแอลฟาเทากบ .950

ดงนนในงานวจยนผวจยวดจตวญญาณความเปนครแบบวดมาตรประเมนคาทผวจยสรางขนซงมลกษณะเปนแบบวดความรสกเกยวกบการมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเตรยมฝกประสบการณวชาชพครโดยสรางครอบคลมนยามจตวญญาณความเปนคร 4 องคประกอบค าตอบเปนตวเลอก 5 ระดบ คอ มความรสก/นกคดในระดบมากทสด มความรสก/นกคดในระดบมาก มความรสก/นกคดในระดบปานกลาง มความรสก/นกคดในระดบนอย และมความรสก/นกคดในระดบนอยทสด

1.4 แนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ในการศกษารวบรวมแนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนครจากเอกสารและ

งานวจยทเกยวของ พบวา มผไดกลาวถงแนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ดงน ธรรมนนทกา แจงสวาง (2554, น.106-115) พบวา สวนทเสรมสรางการพฒนาส

การเปนครผมจตวญญาณความเปนคร 5 ประเดน ดงน (1) การมตวแบบจตวญญาณความเปนคร หมายถง การทครมผท เปน

ตนแบบในการท างานของคร จากการศกษาพบวา ผใหขอมลหลกทง 3 ราย รายงานตรงกนวา มครของตนเองเปนตนแบบของการท างานเปนครทด และยงไดมประสบการณทเกยวของสมพนธกบครตนแบบของตนเองในลกษณะตางๆ เชน ไดพบเหนการกระท าหรอการแสดงออกของครตนแบบทปฏบตตอนกเรยน หรอมโอกาสไดใกลชดและไดรบการดแลชวยเหลอจากครตนแบบ

(2) แรงจงใจในการเขาสอาชพคร หมายถง พลงผลกดนใหบคคลมเปาหมายและเลอกท างานในอาชพคร จากการศกษาพบวา แรงจงใจส าหรบการเขาสอาชพครของผใหขอมล

25

หลกแตละคนนน แตกตางกนตามบรบทของแตละคน สามารถจ าแนกแรงจงใจในการเขาสอาชพครออกไดเปน 2 แบบ คอ แรงจงใจทมาจากภายในตนเองซงอยในลกษณะของการตงเปาหมาย (อดมการณทจะเปนคร) และแรงจงใจทมาจากภายนอก เชน ท าเพอครอบครวหรอบคคลทตนเองศรทธา

(3) มประสบการณในการเผชญและพบเหนสภาพชวตทยากล าบาก หมายถงการทครสมผสอยางใกลชดและพบเหนถงสภาพการณทมความทกขยากของชวตของเดกนกเรยนและผอน ซงผใหขอมลหลกทง 3 คน ตางมประสบการณทตองเผชญกบความยากล าบากในพนทปฏบตงานและไดพบเหนสภาพยากจนและดอยโอกาสของเดก

(4) ความผกพนระหวางครกบศษย คอ ความรสกของครทเชอมโยงระหวางตนเองกบลกศษยเปนความรสกในดานบวก ซงผใหขอมลหลกทง 3 คนไดใหขอมลทสอดคลองกนวา การมโอกาสไดดแลเดกอยางใกลชด สรางใหเกดความผกพนระหวางตวผใหขอมลหลกกบเดก แสดงใหเหนวา ความผกพนนเกดจากเครอขายของความสมพนธทางสงคมทผใหขอมลหลกเขาไปมสวนรวมในการใชชวตและท ากจกรรมตางๆ รวมกบเดก และท าใหผวจยทกคนเกดความรสกรก เหนอกเหนใจและรวมรสกไปกบสภาพชวตของเดก

(5) คณลกษณะพนฐานทางจตวทยา เปนคณลกษณะพนฐานทางจตวทยาน ไดดงเอาเฉพาะคณลกษณะรวมกนของผใหขอมลหลกทมสวนเสรมสรางใหผใหขอมลหลกเกดการพฒนาสการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ดงน

5.1 ศรทธาตอบคคลผทรงคณคาของแผนดน เปนความศรทธาทตนเองมตอบคคลผทรงคณคานนเปนความศรทธาและรสกซาบซงใจในการท าภารกจของบคคลนนกระท าอยางทมเทท าเพอผอนและแผนดน

5.2 การเขาถงเขาใจตนเอง หมายถง การทบคคลมความเขาใจในตนเองอยางถกตองมการประเมนตนเองและจดการไดอยางเหมาะสม จากการศกษาพบวา คณลกษณะของการเขาถงเขาใจตนเองเปนคณลกษณะพนฐานทางจตวทยารวมกนทพบอยในผใหขอมลหลกทง 3 คน ไดแก การทบทวนตนเองและความพอเพยงในตนเอง

5.3 การเขาใจผอน หมายถง การมความตระหนกถงความรสก ความตองการของคนอน จากการศกษาพบ คณลกษณะของการเขาใจผอน ซงเปนคณลกษณะพนฐานทางจตวทยาทพบอยในผใหขอมลหลกทง 3 ราย ไดแก การรสกสะทอนใจตอความยากล าบากของเดก การค านงถงประโยชนสวนรวม และใหเกยรต เปดโอกาส และสรางความสมพนธกบผอน

26

5.4 การเขาถงคณคาทางจตใจมากกวาวตถ เปนคณลกษณะพนฐานทางจตวทยาทปรากฏอยในตวผใหขอมลหลกทง 3 คนน ซงพบในประเดนของ “การท างานโดยไมหวงผลตอบแทน” ซงผใหขอมลหลกทกคนใหขอมลทสอดคลองกนวา สงทตนเองไดรบกลบคนมาจากการกระท าสงตางๆ ทเปนการชวยเหลอผ

นรนทร สงขรกษา (2554: 25) พบวา ปจจยทสงเสรมการอบรมบมเพาะลกศษยดวยหวใจโดยใชวธการสงเคราะหความรจากเรองเลาของผบรหารและครทรวมแลกเปลยนเรยนร 4 เวทๆ ละ 3 ครง พบประเดนดงน

ปจจยทสงเสรมการอบรมบมเพาะแหงความส าเรจทเปนปจจยภายในบคคล ไดแก

1) การรเทาทนตนเอง กลาเปลยนแปลง 2) การสรางความศรทธาและความไววางใจ 3) การรในคณคา 4) การสรางแรงบนดาลใจ/ก าลงใจ 5) ความมงมน เอาจรงเอาจง 6) ความภาคภมใจในตนเอง 7) การเปนแบบอยางทด 8) การเปนผใหมากกวาผรบ 9) การเสยสละเพอสวนรวม 10) การเปนตวแบบทางสขภาพ ความศรทธา ความเสยสละ และความ

ภาคภมใจ ปจจยทสงเสรมการอบรมบมเพาะแหงความส าเรจทเปนปจจยภายนอกตว

บคคล ไดแก 1) การก าหนดนโยบายทชดเจนของผบรหาร กลยทธท 1 คอ การพฒนา

โรงเรยนใหพรอมบรการ กลยทธท 2 คอพฒนาวชาการ กลยทธท 3 คอพฒนาตวคร และกลยทธท 4 กลยทธในการด ารงคณภาพทยงยน

2) การสรางความแตกตาง 3) การท างานเปนทม 4) การสรางเครอขายพนธมตรทเขมแขง

27

ธวชชย เพงพนจ (2558 : 51- 52) พบวา วถปฏบตสความถงพรอมแหงจตวญญาณครทชวยในการเสรมสรางความดอนเจรญงอกงามใหมขนทงตอบคคล และสงคมอยางยงยน (Sustainable) นน ประกอบดวย

(1) ม ค วาม เจ รญ และสมด ลท งดาน IQ และ EQ (I.Q. ย อม าจาก Intelligence Quotient หมายถง ความเฉลยวฉลาดทางสต ปญญา สวน E.Q. ยอมาจาก Emotional Quotient หรอ Emotional Intelligence หมายถง ความฉลาดทางอารมณ ) ซง IQ นนเกดจากการศกษาคนควา วเคราะห พนจพจารณาสรางความรใหมขนในตวเอง สวน E.Q นนเกดจากการฝกฝนและพฒนาภายในตวตนของบคคล ซงคนทม IQ สงหรอมอจฉรภาพเพยงอยางเดยวนนอาจไมประสบความส าเรจในชวตไดเพราะภาวะสงคมทเปนพษท าใหจตใจคนแปรเปลยนไป สมองเฉอยชาไมรจกจดระบบใหกบตวเอง ทงนคนทประสบความส าเรจในชวต EQ มกจะน า IQ ดงนนในความเปนครทงสองนตองสมดลกน มฉะนนจะเปนไปไดยากทจะพฒนาผอนได

(2) ยดหลกศาสนธรรม ทงน เพราะศาสนธรรมเปนหลกพ นฐานในการด ารงชวตรวมกบผอน ไมวาจะเปนศล 5 มรรค 8 (อฏฐงคกมรรค) พรหมวหาร 4 อทธบาท 4 หร-โอตตปปะ (ความละอายเกรงกลวตอบาป) เปนตน เพอใหการด าเนนชวตไปดวยความสขมลมลกมสตและขดเกลาจตใจใหมความนบนอมออนโยน เมตตาจตมจตประภสสรเชอมนในเรองผลแหงกรรม (การกระท า) ดงพทธพจนทวา “ธม.โม สจณ.โณ สขมา วหาต ผประพฤตดแลวยอมน าความสขมาให”

(3) เคารพตนเองและผอน เชอมนในสงทท ามองเหนคณคาและศกดศรความเปนมนษย เชอวามนษยทกคนลวนมศกยภาพทสามารถพฒนาไดรวมทงมส านกดตอสงคม มงมนในการท าความดในทกขณะ มองโลกในแงดศรทธาในพทธพจนทวา “ท าดไดด ท าชวไดชว”

(4) ใชชวตอยทวจกรวาล มค ากลาววา มนษยเปนสตวชนดเดยวทอยทวจกรวาล ทงนเพราะมนษยมอดต มปจจบนและมอนาคตดงนนครจะตองเชอมโยงทง 3 มตนเขาดวยกน โดยน าเอาอดตมาเรยงรอยประสานเขากบปจจบนแลวมองภาพอนาคต (Scenario) ทพงปรารถนาใหเหนโดยมสมมตฐานวา อนาคตทดมาจากการวางรากฐานของปจจบนทพฒนามาจากประสบการณของอดต

(5) ครงหนงของชวตอทศเพอสงคม คนเราไมไดเกดมาดวยตวคนเดยวโดดๆแตชวตคอผลรวมของความมงมนจากสงรอบตวเพราะฉะนนชวตแตละชวตตางตดหนสงคมอยครงชวตการกระท าทยตธรรมทงตอตนเองและบคคลอน คอการแบงผลประโยชนครงหนงของชวตคนใหสงคม เปดกระบวนทศน (Paradigm) ของตวเองใหพนกรอบของความเหนแกตวความยดมนถอ

28

มนและการไขวควาเพอสนองตณหาเฉพาะในชวงชวตของตวเองตองระลกอยเสมอวามนษยชาตนนมระยะเวลาทยาวไกลมากนกเราในฐานะ“ผมาเยอน”จะหลงเหลออะไรไวบางนนจะเปนค า “ขอบคณ” หรอ “ประณาม”

(6) ครคอผสรางคานยม - กระแสสงคมการกระท าใดๆ จะตองใสใจและรบผดชอบตอสงคม ไมใชเพอสนองตอบตอมายาคตของตนเองเทานน ทงนเพราะบทบาทของครนนมอทธพลตอการก าหนดคานยมเจตคตและกระแสสงคมอยางหลกเลยงไมได ดงนนตวอยางทดยอมมความส าคญเสมอ

ปฎาวฒ สจนดามณชยและคณะ (2558:125) ไดใหขอเสนอแนะส าหรบการน าไปใชทเกยวของกบการพฒนาจตวญญาณของครจากงานวจยเรองการยอมรบตนเองและบคลกภาพหาองคประกอบทพยากรณความฉลาดจตวญญาณของครโรงเรยน ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 10 จงหวดสมทรสาคร ไดแก

(1) จากการวจยพบวา การยอมรบตนเองมความสมพนธทางบวกกบความฉลาดทางจตวญญาณของครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 10 จงหวดสมทรสาคร ดงนนองคกรทางการศกษาควรจดกจกรรมเพอเสรมสรางการยอมรบตนเองของคร เชน จดกจกรรมฝกฝนการแสดงออกโดยใชเทคนคการแสดงบทบาทสมมตและเปดโอกาสใหครไดมสวนรวมแสดงความคดเหนในเรองตางๆ เพอใหครไดแสดงศกยภาพและความสามารถในการท างานอยางเตมท อกทงยงเปนการกระตนและเสรมใหครมความฉลาดทางจตวญญาณเพมมากขนอกดวย

(2) จากการศกษาวจยพบวา บคลกภาพดานการมจตส านกมความสมพนธทางบวกกบความฉลาดทางจตวญญาณของครโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพ นทการศกษามธยมศกษาเขต 10 จงหวดสมทรสาคร โดยบคลกภาพดานการมจตส านกเปนบคลกภาพทมความสมพนธสงทสดของบคลกภาพหาองคประกอบ ดงนนองคกรทางการศกษาควรสงเสรมใหครมความรสกรกในอาชพของตนเอง เชน การจดโครงการฝกอบรมโดยใชเทคนคการบรรยายเพอใหครไดเหนถงคณคาในอาชพของตนและมความรสกรกในอาชพของตนเองมากขน จะสงผลใหครเปนคนเอาจรงเอาจงกบการท างาน มความรบผดชอบและสามารถควบคมตนเองได ซงเปนการเสรมสรางบคลกภาพดานการมจตส านกและความฉลาดทางจตวญญาณไดอกดวย

(3) จากการวจยพบวาบคลกภาพดานการมจตส านกบคลกภาพดานการเปดกวาง การยอมรบตนเองและบคลกภาพดานการแสดงตว สามารถรวมกนพยากรณความฉลาด

29

ทางจตวญญาณของครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 10 จงหวดสมทรสาครได

สจวรรณ ทรรพวส (2559 : 55-56) พบวา แนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มดงน

(1) การจดการเรยนการสอนกลมวชาชพคร สงแรกทจ าเปนตองพฒนาจตส านกของความ เปนคร ปลกฝงความเปนคร เขาใจในบทบาทหนาทครกอนเปนอนดบแรก หลงจากนนจงสงเสรมเกยวกบการปฏบตหนาทครในการจดการเรยนการสอนตามขนตอนและกระบวนการตามหลกวชาโดยมงเนนใหเขาใจ ความส าคญของวชาทเรยนร เนนการจดการเรยนการสอนแบบผานประสบการณหรอใชกรณศกษารวมทงการพฒนาตนเองตามหลกวชาเพอเพมเตมจนท าใหนกศกษา มจตวญญาณความเปนครอยางยงยนไดพรอมกบเชญอาจารยพเศษในโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาทเปนตนแบบของวชาชพครมาพฒนานกศกษาในภาคปฏบต รวมทงจ านวนนกศกษาควรมอตราสดสวนทเหมาะสมกบอาจารยผสอน

(2) การจดการเรยนการสอนวชาเอกในแตละโปรแกรมวชาการจดการเรยนการสอนนนอาจารยผสอนตองเขาใจบทบาทและความเปนคร เตรยมวางแผนการสอนแลวถายทอดความร หลกการตามหลกสตรทก าหนด เนนการเรยนรเนอหาสาระทเขมขน เนนใหนกศกษาเรยนรและสรางความรผานการปฏบต ใชเรยนรแบบรวมมอทสอดคลองกบศตวรรษท 21 และความเปนครอยในสงแวดลอมบรรยากาศทมลกษณะและธรรมชาตเปนพลวตใหเกดการเรยนร การเปลยนแปลงของศาสตรในวชาเอกอยางรวดเรว สามารถปรบตวเกดจตใฝร ท าใหสามารถคดวเคราะหและแกปญหา มวจารณญาณตดตามความกาวหนาของศาสตรนนได และเกดความคดสรางสรรค การสรางแรงจงใจและความภาคภมใจในวชาชพจะน าไปใชประกอบการเรยนรในสถานการณจรงอยางมออาชพดวยการแลกเปลยนความรจากการสอนและมเทคนคการสอนทหลากหลาย

(3) การฝกประสบการณวชาชพคร สถานศกษาทเปนแหลงฝกประสบการณวชาชพครและคณะครศาสตรตองเปนหนสวนความรวมมอในการตงจดประส งคใหชดเจน นกศกษาเขาใจจดประสงค เปดโอกาสใหนกศกษาไดใชวชาความรทเรยนมาทดลองสอนเตมรปแบบตามหลกวชา โดยการประเมนรวมกน การประเมนอยางตอเนองจะท าใหนกศกษามความเชยวชาญ มจตวญญาณความเปนครมออาชพรวมทงควรใชแนวทาง Coaching และ Mentoring เปนกลวธทเหมาะสมในการพฒนา การจะสงเสรมจตวญญาณความเปนครไดดนนตองเลอก

30

โรงเรยนทมคณภาพ มาตรฐานครพเลยงเปนแบบอยางทดทงในการครองคน ครองตนและครองงาน แนะน าศกษาใหมความร ประสบการณและปลกฝงเจตคตทดตอการเปนครมออาชพ

(4) การจดกจกรรมสรางสรรคจตวญญาณความเปนคร แนวทางของการจดกจกรรมควรเนนสงเสรมคณธรรมจรยธรรมความเปนครและมกลยทธทเกยวของกบการสรางแรงบนดาลใจในการเปนคร เปนหลกจะท าใหนกศกษาเกดความตระหนก เขาใจและเกดจตวญญาณความเปนครแลวจะสามารถถายทอดออกมาไดอยางเปนรปธรรม ดงนนการจดกจกรรมใดกตามจะตองมวตถประสงคและกระบวนการทสอดคลองกนเพอใหเกดผลลพธตามสมรรถนะและทกษะทก าหนดไว กจกรรมทจด ไดแก กจกรรมเสรมความร ทฤษฎกจกรรมเสรมความรปฏบต กจกรรมเสรมการคนควาและการวจย จรรยาบรรณ คณธรรมและจรยธรรม รวมทงมนษยสมพนธโดยเนนใหนกศกษาทกคนมสวนรวมมการประเมนผลจะท าใหนกศกษาเขารวมอยางจรงจง

ดวงใจ ชนะสทธ (2562) พบวา ปจจยการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก ประกอบดวย ปจจยดานเจตคตตออาชพคร ปจจยดานการพฒนานวตกรรมเทคโนโลยและความกาวหนาในอาชพ และปจจยการยอมรบและการเปนสมาชกทดตอองคกร

จากแนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนครดงกลาวขางตน ผวจยไดเลงเหนวายงขาดการน าขนตอนกอนการออกฝกประสบการณวชาชพครมาเสรมสรางเพอพฒนาจตวญญาณความเปนคร ซงในงานวจยของ สจวรรณ ทรรพวส (2559) ไดกลาวถงเฉพาะการฝกประสบการณวชาชพคร วาเปนหนงในแนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตรไดเทานน สอดคลองกบงานวจยของ วรรณะ บรรจง (2551 : 68) ไดกลาววาการจดกระบวนการฝกประสบการณวชาชพครอยางมประสทธภาพจะชวยสรางเสรมคณภาพของการผลตครใหมคณลกษณะทพงประสงคใหนกศกษาไดน าทฤษฎสการปฏบตเสรมสรางคณลกษณะความเปนคร รวมทงเสรมสรางใหเกดความศรทธาในวชาชพ เพมความมนใจในวชาชพท าใหนกศกษาพฒนาตนเองได ดงนนสถาบนฝกหดครนอกจากจะใหความสนใจในการออกฝกประสบการณวชาชพครเตมรปแบบแกนกศกษาวชาชพครแลวควรใหความส าคญกบการเรยนการสอนและกจกรรมทนกศกษาควรไดรบกอนออกฝกประสบการณวชาชพดวยเชนกน อยางเชนกจกรรมการเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพครของนกศกษาชนปท 4 ภาคเรยนท 2 กคอนขางมความส าคญมาก หากมโปรแกรมทสามารถเสรมสรางจตวญญาณความเปนครเขามารวมพฒนาในขนตอนน ผวจยเชอวาจะท าใหนกศกษาวชาชพครมจตวญญาณความเปนครเพมขน และมความพรอมมากขนในการออกฝกประสบการณวชาชพครเตมรปแบบตอไปใน

31

อนาคตได ผวจยจงไดสนใจทจะสรางโปรแกรมทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

1.5 งานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนคร ธรรมนนทกา แจงสวาง (2554) ไดท าการศกษาเรองประสบการณของการเปนครผม

จตวญญาณความเปนคร : การศกษาเชงปรากฏการณวทยา มวตถประสงคเพอ 1. เพอพรรณนาและบรรยายประสบการณของการเปนครผมจตวญญาณความเปนครของกลมครทไดรบรางวลในโครงการครผมอดมการณและจตวญญาณคร และ 2. เพอท าความเขาใจเกยวกบกระบวนการพฒนาการเปนครผมจตวญญาณความเปนครของกลมครท ไดรบรางวลในโครงการครผมอดมการณและจตวญญาณครโดยผใหขอมลหลก (Key informants) ขาราชการครในสายสอนทไดรางวลในโครงการตามรอบเกยรตยศครผมอดมการณและจตวญญาณครของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จ านวน 3 คน และผใหขอมลรองจ านวน 15 คน ผลการวจยพบโครงสรางอนเปนแกนสาระของประสบการณของการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ประกอบดวย 3 ชวง ไดแก 1. ชวงการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คอ การเกดสภาวะทางจตและพฤตกรรมของการเปนครผมจตวญญาณความเปนครขนภายในตวบคคลแสดงใหเหนถงความหมายของ “การเปนครผมจตวญญาณความเปนคร” ซงประกอบดวยการทบคคลมความตระหนกรในความเปนคร ปฏบตตนอยบนวถแหงความเปนคร มเปาหมายในการท างานเพอเดก และการปฏบตตอเดกดวยความรกและความเมตตา 2. ชวงพฒนาสการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คอ ระยะทเกดการเปลยนแปลงสภาวะทางจตและพฤตกรรมจากการท างานในอาชพครไปสสภาวะทางจตและพฤตกรรมของการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ซงจากผลการศกษาพบ มลเหตทเกยวของกบการพฒนาสการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร เรยกวา สวนเสรมสรางการพฒนาสการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร 5 ประเดน ไดแก การมตวแบบจตวญาณ แรงจงใจในการเขาสอาชพคร มประสบการณในการเผชญและพบเหนสภาพชวตทยากล าบาก ความผกพนระหวางครกบศษยและคณลกษณะพนฐานทางจตวทยา 3.ชวงการคงอยของการเปนครผมจตวญญาณความเปนครคอ ระยะทสภาวะทางจตและพฤตกรรมของการเปนครผมจตวญญาณความเปนครคงอยในตวบคคลซงจากผลของการศกษาพบมลเหตทเกยวของกบการคงอยของสภาวะทางจตและพฤตกรรมของการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร เรยกวา สวนทชวยค าจนการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร 4 ประเดน ไดแก ความสข ความภาคภมใจ ความผกพนระหวางครกบศษย และศรทธาตอบคคลผทรงคณคาของแผนดน

32

นรนทร สงขรกษา (2554) ไดท าการศกษาเรองการสงเคราะหความรทางดานการพฒนาจตวญญาณจากเรองเลาความส าเรจของครและนกเรยนในระบบการศกษา : การพฒนาหนอออนทางการศกษาสรางจตปญญาในการเรยนรสความเปนมนษยทสมบรณ มวตถประสงคเพอ 1. สงเคราะหองคความรเกยวกบครในจตวญญาณทดของผสอน 2. วธการพฒนาตนเองของครทบมเพาะลกศษยดวยหวใจ และ 3. ปจจยทสงเสรมการอบรมบมเพาะลกศษยดวยหวใจใชวธการสงเคราะหความรจากเรองเลาของผบรหารและครทรวมแลกเปลยนเรยนร 4 เวท ๆ ละ 3 ครง โดยมลนธสดศร - สฤษดวงษ ไดเปนผคดเลอกจากผบรหารครในโรงเรยนทมผลงานจ านวน 22 โรงเรยน จ านวนผบรหาร 22 คน และครจ านวน 26 คน ดวยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ในเวทแลกเปลยนเรยนร จ านวน 4 เวททงภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเหนอ และภาคใตซงด าเนนการจดเวทภาคละ 3 ครงๆ 3 วนในการแลกเปลยนเรยนร (4 วง 3 รอบ) ผลการวจยพบวา 1. ผบรหารและครมการสรางอดมการณความเปนคร มความเขาใจในระบบ การศกษา สามารถเขาถงหวใจลกศษยและชมชนผานชวตการศกษา มการปรบกระบวนทศนใหม 2. วถในการพฒนาตนเอง มการทบทวนตนเอง เปลยนวธคดใหมเนนการใหมากกวาการรบ ทมเท เสยสละ มการปฏบตทดมการจดท าโครงงานทหลากหลาย 3. ปจจยความส าเรจดานปจจยภายใน ไดแก การรเทาทนตนเอง ความเสยสละ และความภาคภมใจ ปจจยภายนอก ไดแก บรรยากาศองคการการก าหนดนโยบายทชดแจง เครอขายพนธมตรทเขมแขง และความรวมมอของหมคณะ

ภาวต ตงเพชรเดโช (2556) ไดท าการศกษาเรองจตวญญาณความเปนครกบความกาวหนาในอาชพทพยากรณความทมเทในการท างานของคร มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระดบความทมเท ในการท างานของคร จตวญญาณความเปนคร และความกาวหนาในอาชพ 2) ศกษาความสมพนธระหวางจตวญญาณความเปนครกบความทมเทในการท างานของคร 3) ศกษาความสมพนธระหวางความกาวหนาในอาชพกบความทมเทในการท างานของคร 4) พยากรณความทมเทในการท างานของครดวยจตวญญาณความเปนครและความกาวหนาในอาชพ กลมตวอยางทใชในการวจย คอ ครในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 6 จงหวดสมทรปราการ จ านวนทงหมด 387 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถาม สถตทใชในการวจย ไดแก คารอยละ คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนและการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน พบวา 1) ความทมเทในการท างานของคร จตวญญาณความเปนครและความกาวหนาในอาชพ โดยรวมอยในระดบสง 2) จตวญญาณความเปนครโดยรวม มความสมพนธทางบวกกบความทมเทในการท างานของคร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 3) ความกาวหนาในอาชพโดยรวม มความสมพนธทางบวกกบ

33

ความทมเทในการท างานของครอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 4) จตวญญาณความเปนคร ดานการเปนแบบอยางทดแกศษย ดานความรกความเมตตาตอศษย ดานความซอสตย และความกาวหนาในอาชพ ดานความกาวหนาในการพฒนาตนเอง ดานความกาวหนาในเงนเดอนสามารถรวมกนพยากรณ ความทมเทในการท างานของครไดรอยละ 52.60

ดวงใจ ชนะสทธ (2558) ไดท าการศกษาเรองการพฒนากระบวนการสอนดานจตพสย เพอพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต ชนปท 3 มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม มวตถประสงคเพอ 1) ระดบพฤตกรรมการเรยนการสอนดานจตพสยในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร 2) ระดบจตวญญาณความเปนครของนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต ชนปท 3 3)ระดบพฤตกรรมการเรยนการสอนดานจตพสยทสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยน 4) ระดบพฤตกรรมการเรยนการสอนดานจตพสยทสงผลตอจตวญญาณความเปนครของนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑตชนปท 3 5) เปรยบเทยบคะแนนกอนเรยนและหลงเรยนของนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต ชนปท 3 ทไดรบการสอนดานจตพสย ตวอยางทใชในการวจยคอนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต ชนปท 3 ทเรยนรายวชาบรหารและการจดการสถานศกษา ปการศกษา 1/2557 จ านวน 148 คน ใชวธการสมอยางงาย เครองมอทใชในการวจย คอ แบบทดสอบ แบบวดพฤตกรรม และแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาท การวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอนและการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธ พบวา 1) ระดบพฤตกรรมการเรยนการสอนดานจตพสยในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต ชนปท 3 ภาพรวมอยในระดบมาก 2) นกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต ชนปท 3 มจตวญญาณความเปนครอยในระดบมาก 3) พฤตกรรมการเรยนการสอนดานจตพสยสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยนอยางมนยส าคญทระดบ .05 โดยสามารถท านายไดรอยละ 13 4) พฤตกรรมการเรยนการสอนดานจตพสยสงผลตอจตวญญาณความเปนครอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยสามารถท านายไดรอยละ 68.90 และ 5) คะแนนหลงจากการใชกระบวนการสอนดานจตพสยเพอพฒนาจตวญญาณความเปนครสงกวาคะแนนกอนเรยน

สพชญา โคทว (2558) ไดท าการศกษาเรองการพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอสรางเสรมจตวญญาณความเปนครโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษาส าหรบนกศกษาครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอสรางเสรมจตวญญาณความเปนครโดยใชจตตปญญาศกษา ส าหรบนกศกษาครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ โดยใชระเบยบวจยและพฒนามการด าเนนการวจย 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษาการ

34

จดการเรยนการสอนเพอสรางเสรมจตวญญาณความเปนคร ขนตอนท 2 สรางและตรวจสอบคณภาพของรปแบบ การเรยนการสอน ขนตอนท 3 ทดลองใชรปแบบการเรยนการสอนกลมตวอยางทใชในการทดลองงานวจยคอ นกศกษาชนปท 1 คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ จ านวน 40 คนทไดจากการสมแบบเจาะจง เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถามแบบกงมโครงสราง แบบประเมนความเหมาะสมของรปแบบการเรยนการสอน แบบประเมนความเหมาะสมของคมอการใชรปแบบการเรยนการสอน แผนการจดการเรยนร แบบทดสอบวดสมฤทธทางการเรยน แบบบนทกการเรยนรและแบบวดจตวญญาณความเปนคร วเคราะหขอมลดวยคาเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐาน คาสถต t test และการวเคราะหเนอหา พบวา 1. คณลกษณะของครทมจตวญญาณความเปนคร คอ 1) การเหนคณคาในตนเอง: มความรบผดชอบตอหนาท มความรกศรทธาในวชาชพครและเปนแบบอยางทดแกศษย 2) การเหนคณคาผอน: มความเสยสละ มความรกและเมตตาผอนและสรรพสงรอบตว 3) การเหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต : เคารพสทธผอน เคารพกฎเกณฑของสงคม คดดหรอคดบวก และท าประโยชนเพอผอน สวนดานวธการ และเทคนคในการพฒนาจตวญญาณความเปนครดวยจตตปญญาศกษาขนอยทความเหมาะสมของสถานการณการสอนและสงทตองการใหเกดกบผเรยน สวนดานกระบวนการทจะน ามาใชพฒนาผเรยน ไดแก การท าสมาธ สนทรยสนทนา การฟงอยางลกซง การนอมสใจอยางใครครวญ การสะทอนความร 2. รปแบบการเรยนการสอนทพฒนาขนม 2 องคประกอบ คอ องคประกอบท 1 ทมาของรปแบบการเรยนการสอนทเปนแนวคดพนฐานในการพฒนารปแบบการเรยนการสอน องคประกอบท 2 ตวรปแบบการเรยนการสอนประกอบดวย หลกการ วตถประสงค เนอหา กจกรรมการเรยนการสอนการวดและประเมนผล สวนดานกระบวนการจดการเรยนการสอนม 4 ขนตอน คอ 1) การเตรยมความพรอม (Check in) 2) การแลกเปลยนเรยนรหรอการเลาเรอง (Conversation) 3) การสรปบทเรยน (Conclusion) 4) การพจารณาดวยใจอยางใครครวญ (Contemplation) รปแบบการเรยนการสอนมความเหมาะสมในระดบมาก และคมอการใชรปแบบการเรยนการสอนมความเหมาะสมในระดบมากทสดและ 3) ผเรยนทเรยนโดยใชรปแบบการสอนทพฒนาขนมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 รวมทงมผลการเรยนรในดานความร จตวญญาณความเปนครในแตละหนวยการเรยนร ภาพรวมอยในระดบมากและมจตวญญาณความเปนครหลงเรยนสงกวากอนเรยน

ดวงใจ ชนะสทธ และคณะ (2559) ไดท าการศกษาเรองจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม มวตถประสงคเพอ 1) ระดบจตวญญาณความเปนครของนกศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม 2) เปรยบเทยบระดบจต

35

วญญาณความเปนคร จ าแนกตาม เพศ โปรแกรมวชา กจกรรมทเขารวม รายไดผปกครองเกรดเฉลยและชนปของนกศกษา กลมตวอยาง ไดแก นกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต ชนปท 1-4 ทศกษาในปการศกษา 2558 จ านวน 310 คน ใช วธการสมแบบแบงชนตามสดสวน เครองมอทใชในการวจยคอแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาท และการวเคราะหความ แปรปรวนทางเดยว พบวา 1) ระดบจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดานโดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 ล าดบคอดานบคลกภาพด ดานเทคนคการสอน และดานความรอบรตามล าดบ 2) ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบระดบจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐมพบวา เพศ โปรแกรม/สาขาวชา รายไดผปกครอง เกรดเฉลยและชนปของนกศกษามระดบจตวญญาณความเปนคร แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ส าหรบกจกรรมทเขารวมตางกนมระดบจตวญญาณความเปนครในภาพรวมไมแตกตาง

วลนกา ฉลากบาง (2559) ไดท าการศกษาเรองจตวญญาณความเปนคร : คณลกษณะส าคญของครมออาชพ มวตถประสงคเพอสรปถงจตวญญาณความเปนครเปนคณลกษณะส าคญของครมออาชพ พบวา จตวญญาณความเปนครจดวาเปนคณลกษณะทส าคญยง ทงนเพราะการปฏบตหนาทดวยจตวญญาณเปนการท าหนาทดวยใจซงท าใหเกดความรก ศรทธาและยดมนในอดมการณแหงวชาชพ มงมน ทมเทในการท างาน ประพฤตตนเปนแบบอยางทด เอาใจใส ดแลและหวงดตอศษย เมอครท างานดวยจตวญญาณความเปนคร แนนอนวาศษยซงเปนผลผลตของครยอมมคณลกษณะตามทสงคมตองการ และครทท าเชนนนกจดวาเปนครมออาชพ

สจวรรณ ทรรพวส (2559) ไดท าการศกษาเรองกลยทธการพฒนาจตวญญาณความเปนครเพอสงเสรมความเปนครวชาชพของนกศกษา คณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทามวตถประสงคเพ อ 1) ศกษาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา 2) เพอศกษาแนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนครวชาชพ 3) เพอเสนอกลยทธการพฒนาจตวญญาณความเปนครเพอสงเสรมความเปนครวชาชพ เกบขอมลจากกลมตวอยางนกศกษาฝกประสบการณวชาชพคร จ านวน175 คน จากการสมภาษณผบรหาร ครตนแบบหรอครดเดน และอาจารยคณะครศาสตร จ านวน 8 คน สนทนากลม จ านวน14 คน และผทรงคณวฒ จ านวน 15 คนดวยวธการศกษาจตวญญาณความเปนครและแนวทางการพฒนา วเคราะหสภาพแวดลอม ก าหนดกลยทธและประเมนกลยทธ วเคราะหขอมล

36

โดยใชสถตคารอยละ คาเฉล ย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานรวมทงวเคราะหเชงเน อหา ผลการวจยพบวา นกศกษามจตวญญาณความเปนครโดยภาพรวม และรายดานอยในระดบมาก สวนแนวทางการพฒนาจตวญญาณความเปนครควรปลกฝงจตส านกความเปนครอนดบแรก เนนการสรางความรผานการปฏบตทสอดคลองกบทกษะศตวรรษท 21 และความเปนครวชาชพทมพลวตเทาทนการเปลยนแปลงศาสตรตดตามความกาวหนาวชาชพครโดยมกลยทธการพฒนาจตวญญาณความเปนครเพอสงเสรมความเปนครวชาชพประกอบดวยกลยทธหลก 4 กลยทธและกลยทธรอง 12 กลยทธ

อรอมา เจรญสข (2559) ไดท าการศกษาเรองการตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางของโมเดลการวดจตวญญาณความเปนคร ของนสตหลกสตรการศกษาบณฑต (กศ.บ. 5 ป) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ: การวเคราะหกลมพห มวตถประสงคเพอ 1) ตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางของโมเดลการวดจตวญญาณความเปนครของนสตหลกสตรการศกษาบณฑต (กศ.บ. 5 ป) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ และ 2) ทดสอบความไมแปรเปลยนโมเดลการวดจตวญญาณความเปนครระหวางนสตเพศชายและหญง ตวอยางในการศกษาครงน คอ นสตหลกสตรการศกษาบณฑต (กศ.บ. 5 ป) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ชนปท 5 ทอยระหวางการฝกประสบการณวชาชพครในสถานศกษา ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2556 จาก 6 คณะ 18 สาขาวชา ไดแก คณะศกษาศาสตร คณะวทยาศาสตร คณะสงคมศาสตร คณะศลปกรรมศาสตร คณะมนษยศาสตรและคณะพลศกษา รวมนสตทงสน 400 คน ซงไดมาโดยการสมอยางงาย มลกษณะกระจายครอบคลมทกคณะและสาขาวชา เครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมล คอ แบบวดจตวญญาณความเปนคร แบบมาตรประเมนคา 5 ระดบ จ านวน 42 ขอ ประกอบดวย 7 องคประกอบ ไดแก 1) ความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนร 2) ความรกและปรารถนาดตอศษย 3) เปนผรวมงานอยางสรางสรรค 4) ความรกและศรทธาในวชาชพ 5) การอทศตนตอองคกร 6) ความมงมนในการพฒนาผเรยน และ 7) ความมงมนพฒนาตนเองเพอวชาชพ คณภาพดานความเทยงในภาพรวมทงฉบบ มคาสมประสทธแอลฟาเทากบ .950 วเคราะหขอมลโดยใชสถตบรรยาย วเคราะหความตรงเชงโครงสรางดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน และทดสอบความไมแปรเปลยนดวยโมเดลสมการโครงสราง ผลการวจยพบวา 1) โมเดลการวดจตวญญาณความเปนครทผวจยสรางขน มความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ พจารณาไดจากคาไค-สแควรทแตกตางจากศนยอยางไมมนยส าคญทางสถต (χ2 (9, N = 400) = 12.274, p = .198, RMSEA = .030, RMR = .004, GFI = .991, AGFI = .973) และ 2) โมเดลการวดจตวญญาณความเปนครระหวางนสตเพศชายและเพศหญงมความไมแปรเปลยนของรปแบบโมเดล และมความไม

37

แปรเปลยนของคาพารามเตอรสมประสทธการถดถอยของตวแปรสงเกตไดบนตวแปรแฝงภายนอก หรอคาน าหนกองคประกอบ (χ2 (29, N=400) = 36.349, p=.164, RMSEA = 0.036, CFI = 0.996, RFI = 0.977, NFL=0.984)

อมรรตน แกนสาร และคณะ (2560) ไดท าการศกษาเรองการพฒนาตวบงชจตวญญาณความเปนครของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มวตถประสงคเพอ 1) พฒนาตวบงชจตวญญาณความเปนครของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 2) ตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของตวบงช จตวญญาณความเปนครของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ การด าเนนการวจย ม 3 ระยะ ประกอบดวยระยะท 1 การก าหนดกรอบแนวคดการวจยโดยศกษาเอกสารงานวจยและการสมภาษณผทรงคณวฒ จ านวน 9 คน ระยะท 2 การพฒนาตวบงชจตวญญาณความเปนคร โดยสอบถามผเชยวชาญ จ านวน 17 คน ใชเทคนคเดลฟายแบบปรบปรง 3 รอบ และระยะท 3 การทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางตวบงชจตวญญาณความเปนคร ของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางเปนครทไดรบคดเลอกในโครงการครดในดวงใจของครสภาและโครงการยอดครผมอดมการณและจตวญญาณครประจ าป 2555 – 2557 จ านวน 535 คน ใชวธการสมตวอยางแบบแบงชน เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามประมาณคา 5 ระดบ วเคราะหขอมลดวยการหาคาสถตพนฐานวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรมลสเรล (LISREL) ผลการวจยพบวา 1) จตวญญาณความเปนครของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 7 องคประกอบหลก 23 องคประกอบยอย และ 135 ตวบงช ประกอบดวย ดานความผกพนระหวางครกบศษย จ านวน 14 ตวบงช ดานความรกและศรทธาในวชาชพ จ านวน 19 ตวบงช ดานการมจตวทยาในการสอน จ านวน 24 ตวบงช ดานการเปนแบบอยางทด จ านวน 22 ตวบงช ดานการมคณธรรม และจรยธรรม จ านวน 22 ตวบงช ดานการปฏบตตามบทบาทหนาท จ านวน 19 ตวบงชและดานการมมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร จ านวน 15 ตวบงช 2) โมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของตวบงชจตวญญาณความเปนคร ของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพ นฐาน มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ( χ2 = 44.53, df =45, P = 0.989, GFI = 0.99, AGFI = 0.95, RMSEA = 0.000, CN = 818.29) เมอพจารณาคาน าหนกขององคประกอบเรยงล าดบจากมากไปหานอยเปน ดงน 1) ดานการปฏบตตามบทบาทหนาท (2.32) 2) ดานการมมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร (2.29) 3) ดานการเปนแบบอยางทด (2.23) 4) ดานการมจตวทยาในการ

38

สอน (2.22) 5) ดานความรกและศรทธาในวชาชพ (2.21) 6) ดานการมคณธรรม และจรยธรรม (1.75) และ 7) ดานความผกพนระหวางครกบศษย (1.00) ตามล าดบ

จนทรศม ภตอรยวฒน (2560) ไดศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษากบแรงจงใจในการท างานของครทสงผลตอจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 มวตถประสงค 1) เพอศกษาระดบจตวญญาณความเปนคร ระดบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาและระดบแรงจงใจในการท างานของครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 2) เพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษากบจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 3) เพอศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจในการท างานของครกบจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 และ 4) เพอศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาและแรงจงใจในการท างานของครทสงผลตอจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 กลมตวอยางในการศกษาน ไดแก ครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพ นทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 จ านวน 360 คนไดจากการสมตวอยางแบบแบงชน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามประมาณคา 5 ระดบ โดยมคาความเชอมนรายดานอยระหวาง 0.85-0.87 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนและการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน ผลการวจยพบวา 1) จตวญญาณความเปนครโดยรวมอยในระดบมาก ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาโดยรวมอยในระดบมากและแรงจงใจในการท างานของครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 โดยรวมอยในระดบมาก 2) ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษามความสมพนธทางบวกในระดบต าอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 กบจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 3) แรงจงใจในการท างานของครมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 กบจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 และ 4) ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาและแรงจงใจในการท างานของครสามารถรวมกนพยากรณจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 ไดรอยละ 23.60 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 โดยแรงจงใจในการท างานของครดานความสมพนธระหวางบคคล

39

ในโรงเรยน ดานนโยบายและการบรหาร ดานคาตอบแทนและประโยชนเกอกลและภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาดานการสรางบารมสงผลตอจตวญญาณความครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05

ปยะวฒน กรมระรวย, ไชยยศ ไพวทยศรธรรมและยวร ผลพนธน (2560) ไดศกษาโมเดลเชงสาเหตปจจยทสงผลตอจตวญญาณความเปนคร มวตถประสงคเพอพฒนาและตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลเชงสาเหตปจจยทสงผลตอจตวญญาณความเปนครทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางในการวจย คอ ขาราชการครสงกดส านกการศกษากรงเทพมหานคร ปการศกษา 2559 จ านวน 675 คน ไดมาจากการสมสองขนตอน ตวแปรทใชในการวจย ประกอบดวย ตวแปรภายในแฝง 1 ตวแปร คอ จตวญญาณความเปนคร ตวแปรภายนอกแฝง 2 ตว คอ ปจจยดานสวนบคคลและปจจยดานสภาพแวดลอมวดจากตวแปรสงเกตได 19 ตวแปร เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามทผวจยสรางและพฒนาขนเปนแบบมาตราสวนประมาณคา ม 5 ระดบวเคราะหขอมลดวยสถตพนฐาน สมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนและตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลดวยโปรแกรมลสเรล ผลการวจยพบวา โมเดลเชงสาเหตปจจยทสงผลตอจตวญญาณความเปนครมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ทงนตวแปรในโมเดลสามารถอธบายความแปรปรวนของจตวญญาณความเปนครไดรอยละ 83.7

ดวงใจ ชนะสทธ (2562) ไดท าการศกษาเรองปจจยเชงสาเหตของการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก มวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาองคประกอบจตวญญาณความเปนครของนกศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก 2) เพอศกษาปจจยการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษา คณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก และ 3) เพอศกษาปจจยเชงสาเหตของการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก 4) เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลเชงประจกษ กลมตวอยางทใชในการวจย ไดแก อาจารย นกศกษาคณะครศาสตร ปการศกษา 2561 ของมหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตกและผใชบณฑต รวมจ านวน 390 คน ใชวธการสมแบบแบงชนตามสดสวนและน ามาเทยบสดสวนบญญตไตรยางศเพอใหตวอยางกระจายไปครผสอน นกศกษาคณะครศาสตรและผใชบณฑตตามมหาวทยาลยกลมราชภฏตะวนตก เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย แบบสอบถามและแบบสมภาษณ การวเคราะหขอมลใชโปรแกรมค านวณส าเรจรปในการวเคราะหความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ การ

40

วเคราะหเสนทางและการวเคราะหเน อหา ผลการวจยพบวา 1) การศกษาองคประกอบของจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก พบวา องคประกอบของจตวญญาณความเปนครม 6 องคประกอบประกอบดวย (1) รกการสอนมความสขในการสอน (2) รกและศรทธาในวชาชพคร (3) เสยสละจตอาสา (4) เปนแบบอยางทดตอศษย (5) ชวยเหลอเอออาทรเมตตาตอศษย และ (6) รอบรความเปนคร 2) ปจจยการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก พบวา ม 4 ปจจย ประกอบดวย (1) ปจจยการพฒนาดานนวตกรรมเทคโนโลยและความกาวหนาสอาชพ (2) ปจจยดานการยอมรบและการเปนสมาชกทดขององคกร (3) ปจจยดานการพฒนาบคลกภาพและการสงเสรมสนบสนน และ(4) ปจจยดานเจตคตตอวชาชพคร 3) การวเคราะหปจจยเชงสาเหตของการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก พบวา ปจจยเชงสาเหตของการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตกมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ เมอพจารณาคาดชนความสอดคลองกลมกลนของปจจยเชงสาเหตจากคาตาง ๆ พบวา ทกคาดชนมความสอดคลองกนทกตว ไดแก คาดชนความสอดคลอง(Goodness-of-fit: GFI) คาดชนวดระดบความสอดคลองทปรบแลว (Adjusted goodness of fit index: AGFI) คาดชนวดระดบความสอดคลองเปรยบเทยบ (Comparative fit index: CFI) มคาเขาใกล 1 คอ คา GFI = .997 คา AGFI = .949 ค า CFI = 1 .00 ค า Relative fit index: RFI = .963 ค าRoot mean squared residual: RMR มคาเทากบ .000 และรากของคาเฉลยความคลาดเคลอนก าลงสองของการประมาณคา (Root mean square error of approximation: RMSEA) มคาเทากบ .000 เม อพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางปจจยการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก พบวา ท ง 5 องคประกอบมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทางบวก ส าหรบความสมพนธเชงสาเหตทก าหนดเปนเสนอทธพลตามสมมตฐานการวจย พบวา มนยส าคญทางสถตโดยการพฒนาดานนวตกรรมเทคโนโลยและความกาวหนาสอาชพ การพฒนาบคลกภาพและการสงเสรมสนบสนนการยอมรบและการเปนสมาชกทดขององคกรรวมถงเจตคตตอวชาชพครเปนปจจยเชงสาเหตของการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก

จากการประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนคร สรปไดวามงานวจยทเกยวกบจตวญญาณความคร โดยแบงออกเปน 7 กลม กลมแรกคอกลมทศกษาการ

41

พฒนาแบบวดจตวญญาณความเปนคร กลมทสองคอกลมทศกษาประสบการณของการเปนครผมจตวญญาณ กลมทสามคอกลมทสงเคราะหความรทางดานการพฒนาจตวญญาณเพอจะพฒนาจตวญญาณความเปนคร กลมทสคอกลมทศกษาระดบและความสมพนธของจตวญญาณความเปนคร กลมทหาคอกลมทศกษาการพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอสรางเสรมจตวญญาณความเปนคร กลมทหกคอกลมทศกษาการพฒนาตวบงชจตวญญาณความเปนครของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และกลมทเจด คอ กลมทศกษากลยทธการพฒนาจตวญญาณความเปนครเพอสงเสรมความเปนครวชาชพของนกศกษา คณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ซงตวผวจยเลงเหนวายงขาดการศกษาถงการสรางโปรแกรมเพอพฒนาจตวญญาณความเปนคร ผวจยจงสนใจสรางโปรแกรมทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมน เทศเพ อเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ซงผวจยคาดวาผลทไดรบจากการวจยเรองน อาจเปนประโยชนในเชงการวางนโยบายและยทธศาสตรการผลตครเพอเรงรดการสรางรปแบบการเสรมสรางการพฒนาจตวญญาณความเปนครแกสถาบนการผลตครวชาชพตามขอเสนอแนะ นโยบายและพฒนาการศกษาทเปนรปธรรมมากขน

สวนท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ 2.1 ความหมายของการถายทอดทางสงคมวชาชพคร

การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร (teacher socialization) ไดประยกตมาจากความหมายท วไปของค าวา การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ (professional socialization) ทหมายถง กระบวนการทท าใหบคคลไดรบการซมซบคานยม เจตคตและความเชอทจะสนบสนนใหบคคลแสดงบทบาทในฐานะผประกอบวชาชพนน (Siegel. 1968) หรอกลาวอกนยหนงวาเปนกระบวนการเรยนรอนเกดจากการมปฏสมพนธของผรบการถายทอดวชาชพในระหวางการศกษากบระบบการศกษาในสถาบนวชาชพนน (Hayden. 1995) ทงน ซมสน (Simpson. 1979) กลาววาการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพเปนกระบวนการถายทอดลกษณะทางพฤตกรรมและปทสถานเฉพาะแบบเพอเขาสอาชพตลอดจนสรางบคลกภาพเพอใหเปนไปตามบทบาทและเอกลกษณวชาชพ โดยจะเกดขนขณะก าลงศกษาวชาชพ ซงเปนระยะของการปรบเปลยนสภาพจากการเปนนกศกษาสบทบาทของผประกอบวชาชพอยางเดนชด นยามดงกลาวสอดคลองกบโคเฮน (Cohen. 1981, p.14) ทกลาววา การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพเปนกระบวนการอนซบซอนทบคคลไดมาซงความร ทกษะและเอกลกษณวชาชพ จนท าใหบคคลกลายเปนสมาชกของวชาชพนนๆ จงตรงกบแนวคดของ สไตรเกอรและสตาแทม (Stryker & Statham. 1985, p.334) ท

42

กลาววาการถายทอดทางสงคมจะท าใหบคคลไดมาซงคณลกษณะของบคคล (disposition) ในฐานะสมาชกภาพวชาชพคนหนงโดยในงานวจยนมงศกษาเฉพาะวชาชพคร ผวจยจงอธบายเฉพาะเจาะจงเกยวกบการถายทอดทางสงคม เชงวชาชพคร ซงมผใหความหมายของค าวาการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร ดงน

เลซย (Lacey.1987, p.634 ; 1994, p.612) กลาววา การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครเปนกระบวนการกลายสภาพของบคคลสการเปนสมาชกของวชาชพครทมวฒภาวะทงดานบทบาทและสถานภาพของความเปนคร สวนไซชเนอรและกอร (Zeichner & Gore. 1990 : 324) กลาววาเปนกระบวนการทบคคลเขาไปมสวนรวมในฐานะสมาชกภาพของสงคมวชาชพคร ตอมาลอวสน(Lawson. 1992 : 164) ใหความหมายวาเปนกระบวนการทางสงคมทท าใหบคคลรบรถงการม สวนรวมเชงปฏสมพนธอนซบซอนระหวางแนวคดดานประสบการณวชาชพครและสภาพการณทางสงคมของบคคล นอกจากน สเตตนและฮนท (Staton & Hunt. 1992 : 109) กลาววาเปนกระบวนการทบคคลซมซบคานยมและเจตคต ความสนใจ ทกษะและความร จนกลายเปนสมาชกภาพของสงคมวชาชพคร

จากการประมวลเอกสารทเกยวของ สรปวา การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร หมายถงกระบวนการทท าใหบคคลไดมาซงความร ทกษะ คณลกษณะและพฤตกรรมทเหมาะสมกบวชาชพคร

2.2 แนวคดการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ ในการศกษาครงน ผวจยไดทบทวนและรวบรวมแนวคดของการถายทอดทางสงคม

เชงวชาชพเพอเปนแนวทางในการเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลของการวจยไวดงน แคทซ และคาหน (Katz; & Kahn. 1978, p.377-378) ไดแบงการถายทอดทาง

สงคมเชงวชาชพ ออกเปน 3 ระยะ ประกอบดวย 1) การถายทอดทางสงคมในระยะแรก (Early Socialization) เปนการถายทอดในวยเดกซงเปนกระบวนการภายในครอบครว เปนการสรางภาพของตนเองและถกถายทอดใหเปนสมาชกทดตอสงคม 2) การถายทอดทางสงคมลวงหนา (Anticipatory Socialization) เปนการถายทอดและฝกใหบคคลรจกบทบาทในวยผใหญในดานตางๆ กอนทจะเขาสบทบาทนนอยางเตมตวตามกระบวนการทสงคมก าหนดไว โดยการถายทอดความร บรรทดฐานและคณคาภายในระบบการศกษา และเปนการเตรยมสมาชกเพอเขาสวชาชพ หรอองคการตางๆ และ 3) การถายทอดทางสงคมเพอเขาสสมาชกขององคการ (Socialization Practice of Organizations) กระบวนการน จะเกดขนภายหลงจากบคคลเขาสสภาวะขององคการ

43

หรอประกอบอาชพแลว องคการจะเตรยมการฝกและอบรมใหยอมรบกฎระเบยบ ตลอดจนเปาหมายขององคการ บคคลจะยอมรบและแสดงตนเปนสมาชกขององคการ

ซงแนวคดของ แคทซและคาหน ไดสอดคลองกบแชมพค (จรล อนฐตวฒน. 2548, น.12-13; อางองจาก Champoux. 2000, p.101) ทกลาวถงขนตอนการถายทอดทางสงคมขององคการประกอบดวย 1) ขนการเลอกหรอการถายทอดทางสงคมลวงหนา (Choice: Anticipatory Socialization) เปนขนแรกของการถายทอดทางสงคมทเกดขนกอนบคคลจะเขาไปท างานในองคการ เปนการใหแตละบคคลไดเตรยมตวส าหรบเขาไปท างาน ในฐานะพนกงานใหมขององคการบคคลจะไดรบขอมลเกยวกบลกษณะงาน และองคการทตองการสมครงานเขาไปท างานโดยจะพจารณาวาตนเองมความเหมาะสมหรอไม ตนเองมความคาดหวงตองานและองคการอยางไร 2) ขนเขางานหรอเผชญงานใหม (Entry : Encounter) เมอผานการคดเลอกเปนพนกงานใหมขององคการแลว วนแรกของการท างานเปนขนทสองของกระบวนการถายทอดทางสงคมขององคการพนกงานใหม จะเรยนรบทบาทหนาทความรบผดชอบ และกฎระเบยบขององคการซงเปนชวงทส าคญท าใหพนกงานใหมเกดความวตกกงวลขาดความมนใจ แตถาองคการไดท าหนาทวางแผนใหพนกงานใหมอยางเหมาะสมกจะสงผลดตอการท างานในองคการตอไป 3) ขนการเปลยนเปนสมาชกขององคการ (Change : Metamorphosis) ขนนพนกงานใหมประสบความส าเรจในการแกปญหาความตองการหลายๆอยางจากองคการพนกงานใหมรสกสบายในบทบาทใหมความวตกกงวลลดลง ยอมรบคานยมขององคการอยางชดเจนและปรบตวเขากบกลมเพอนรวมงานได

จากแนวคดการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของ แคทซ และคาหน และแชมพค สอดคลองกนในกระบวนการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพทมลกษณะ 2 ดาน คอ การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของบคคลกอนเขาสวชาชพเพอเรยนร ทกษะ ความรทเกยวของกบวชาชพเพอเตรยมความพรอมตนเองกอนเขาท างานในกลมวชาชพหรอองคการในการท างาน และการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพหลงการเขาสวชาชพแลวเพอใหบคคลสามารถปรบตวกบบทบาทใหมทไดรบจนสามารถพฒนาตนเองจนเปนทยอมรบของกลมอาชพหรอองคการนอกจากน การาแวนและมอเลย (จรล อนฐตวฒน. 2548, น .12-13 อางองจาก Garavan; & Morley. 1997, pp.119-125) ไดแบงขนตอนศกษาการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพใหละเอยดมากขนเพอทจะศกษาการเปลยนแปลงทเกดขนโดยแบงเปน 5 ขนคอ 1) ขนการถายทอดทางสงคมลวงหนา (Anticipatory Socialization) เปนขนท เกดกอนทบคคลจะเขามาท างานโดยทบคคลจะไดรบประสบการณขอมลตาง ๆ เกยวลกษณะงานและองคการ 2) ขนมความผกพนทางใจ (Initial

44

Psychology Contract) เปนขนทเกดจากการเรยนรในอดตท าใหบคคลมความคาดหวงในการท างานในอนาคต เชน คาจางโอกาสความกาวหนา เปนตนสวนองคการกคาดหวงตอบคคลทเขามาท างานวามความสามารถในการท างานหรอสามารถท างานกบองคการไดตลอดไป 3) ขนเขาสองคการ (The Organizational Encounter) ขนนเรมตงแตวนแรกเมอบคคลเขาไปท างานบคคลจะเรยนรเกยวกบงานและองคการในสภาพแวดลอมใหม 4) ขนการเปลยนแปลงและกระบวนการปรบตว (Change and Acquisition Process) เปนขนทบคคลพบกบสภาพแวดลอมในการท างานใหมท าใหบคคลท าความเขาใจกบสงแวดลอมเพอลดความไมแนนอน ความเครยดหากปรบตวไดกจะเกดการเรยนรในการท างานแตหากปรบตวไมไดอาจตองออกจากงานไป และ 5) ผลของการถายทอดทางสงคม (Socialization outcomes) หากบคคลผานกระบวนการในขนการเปลยนแปลงและกระบวนการปรบตวไดโดยไมออกจากงานกอน ถอวาประสบความส าเรจในกระบวนการถายทอดทางสงคมคอบคคลจะมความพงพอใจในงานและความผกพนในองคการเพมขน

และในขณะท โด และไรทแมน (บงอร โสฬส.2537, น.100-101; อางองจาก Deaux & Wrightman. 1988.) ไดแบงขนตอนของการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพในองคการทมากกวาแนวคดอนโดยอธบายถงการเปลยนแปลงอาชพของบคคล แบงไว 9 ขนไวดงน 1) ขนแสวงหาและคดเลอก (investigation) เปนระยะกอนการเปนสมาชกขององคกร คอ เปนระยะของการสบเสาะเพอใหรจกและเขาใจระหวางองคกร และบคคลเปนขนทบคคลแสวงหากลมหรอองคกรทตนปรารถนาจะเขามาเปนสมาชกโดยการพจารณาจากความร ขอมลเกยวกบองคกรนนทตนจะหาได จดการถายทอดทางสงคมขององคกรใหกบบคคลทเขาสมครรบการคดเลอกเขาท างาน นอกจากนกระบวนการของการคดเลอกซงประกอบไปดวยการพจารณาคณสมบตของผสมคร การทดสอบความสามารถ การสมภาษณ ฯลฯ ลวนมสวนในการอบรมถายทอดระบบวฒนธรรมและสงคมขององคกรทงสน ซงชวยใหผสมครยอมรบสงคมขององคกรอยางเขมขน 2) ขนบรรจเขาท างาน (Entry) เปนชวงทอยระหวางระยะกอนการเปนสมาชกกบการเปนสมาชกใหม ในขนนองคกรมกจะจดใหมการปฐมนเทศ มงานเลยงตอนรบนองใหม หรออาจมพธการสาบานตนกอนเขารบต าแหนง ขนนจะเปนการอบรมถายทอดทางสงคมแบบเปนทางการเพอชแจงระเบยบ นโยบาย สวสดการตางๆ แนะน าบคคล สถานท เครองมอเครองใช รวมไปถงการสรางขอผกมดและการแสดงความจรงใจและความพรอมของสมาชกใหม 3) ขนเรยนร (Socialization/Learning) บคคลเกดการเรยนรจากค าชแนะพรอมทงใหค าปรกษาเกยวกบแนวปฏบตตนในทท างานตอจากการฝกอบรมในหนาทซงกระท าตอเนองจากขนท 2 ในระยะการเรยนรน สมาชกใหมจะไดรบการอบรมถายทอดทางสงคมทไมเปนทางการจากหวหนางาน เพอนรวมงาน เพอนรวมงานและ

45

ผบงคบบญชา ขนนบคคลจะไดรบการกระตนใหซมซบวฒนธรรมระเบยบประเพณองคกรจากสอหรอบคคลตางๆ ทกลาวมาและเปนขนของการปรบตวเขาสวมบทบาทใหมในองคกรดวย 4) ขนยอมรบ (Acceptance) เปนชวงเปลยนอกชวงหนง บคคลทเขาท างานในองคกรหรอเปนสมาชกของกลมเกดการยอมรบและเกดการเปลยนแปลงดานคานยม เจตคตและจตลกษณะตางๆ ซงสอดคลองกบองคกรมากขนมความผกพนกบองคกรและบคคลอนๆ ในองคกรโดยผานขนตอนการเปนสมาขกใหมทเปนสมาชกโดยสมบรณ ความสงสยในบทบาทและความสามารถของตนรวมทงความคลางแคลงใจทเพอนรวมงานมตอตนไดหมดไปการถายทอดทางสงคมของบคคลเดนชด คอ การผานขอมลผกพนเรองของการทดลองงาน ถงขนนแลวความผกพนในองคกรของบคคลจะสงขนอยางมาก 5) ขนด ารงรกษา (Maintenance) เปนขนทบคคลมความรสกเปนสมาชกขององคกรอยางเตมท องคกรจะพยายามจะรกษาสมาชกไวดวยคาตอบแทน การใหการเสรมแรงตางๆ โดยใหรางวล โบนส เลอนขนหรอผลตอบแทนอนๆ เทาทจะเปนไปได รวมทงสงเสรมพฒนาสมาชกใหทนความเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขน ในขนนบคคลไดผานการเปนสมาชกทสมบรณขององคกรบคคลมกรสกสบายใจและสามารถปฏบตงานไดอยางอตโนมตดวยความเชยวชาญและคนเคย 6) ขนหกเห (Divergence) การเจรจาตอรองบางครงไมประสบความส าเรจ กลมหรอองคกรไมอาจตอบสนองความตองการของบคคลไดตอไป บคคลจะเรมหนหน มองทท างานใหม มปญหาและขอค าถามตางๆเกดขนในใจ ความรสกผกพนกบกลม หรอองคกรเดมลดลง ในขณะทเรมหาขอมลความรเกยวกบกลมหรอองคกรใหม 7) ขนถายทอดทางสงคมอกครง (Resocialization) เปนความพยายามของกลมหรอองคกรทจะเรยกความส านกในสมาชก เรยกความส านกในสมาชกภาพกลบมา องคการจะตองพยายามจงใจหรอใหการเสรมแรงจนเปนทพงพอใจแกทงฝายบคคลและองคกร เชน การใหรางวล โบนส เลอนขน เลอนต าแหนงเปนตน 8) ขนลาออกจากการเปนสมาชก (Exit) อาจะเปนตามวาระ การเกษยณอายหรอวาระฉกเฉน คอ ลาออกหรอใหออก ทงกลมและองคกรตางยอมมการเตรยมตวเพอวาระน ส าหรบการเกษยณอาย กลมหรอ องคกรมการโยกยายบคคล ไปอยต าแหนงทเกยวของกบการตดสนใจหรอเกยวของกบบคคลนอยลง และ 9) ขนจดจ าความหลง (Remembrance) แมวาความผกพนจะลดลงแตความจดจ าความสมพนธระหวางกลมกบบคคลทงทนาพอใจและไมนาพอใจยงคงอยและสะทอนถงอนาคตขององคกรดวย บคคลรนตอไปมการรบรในสวนนล าน ามาใชประกอบการประเมนกลมหรอองคกรหลายๆองคกร องคกรตระหนกถงความส าคญในเรองนและพยายามกลาวถงผเกษยณออกไปในทางทดและเปนตวแบบแกคนรนหลงตอไป

46

นอกจากน ซปเปอร (Super. 1975) และผรวมงานไดศกษาแบบฉบบของการประกอบอาชพ เปนการศกษาระยะยาว 20 ป ไดล าดบขนพฒนาการทางอาชพเปน 5 ระยะดงน (ออมเดอน สดมณ. 2543: 17) 1) ระยะเจรญเตบโต (Growth Stage) เรมตงแตเกดจนถง 14 ปลกษณะทวๆไปไดแกการพฒนาอตมโนทศนดวยการเลยนแบบจากบคคลส าคญในครอบครวและโรงเรยน เดกจะเรมสนใจในอาชพในชวงอาย 11-14 ป จะมความสนใจในอาชพมากขน ความสนใจนขนอยกบความพงพอใจในการเลอกเปาหมายและกจกรรมทท า และจะเรมพจารณาความสามารถของตนเองซงจะเปนพ นฐานในการพจารณาเกยวกบอาชพ 2) ระยะส ารวจ (Exploration Stage) ระยะนอยในชวงอาย 15-24 ป ในระยะนบคคลจะส ารวจตวเองและส ารวจอาชพเพอแสวงหาขอมลและประสบการณ ซงไดจากกจกรรมในโรงเรยนการท างานพเศษ โดยในชวงอาย 15-17 ป จะมการทดลองเลอกอาชพโดยอาศยเหตผลหลายประการ เชน ความตองการ ความสนใจ ความสามารถ แตยงไมไดตดสนใจเลอกอาชพทแนนอนจนอาย 18-21 ป เปนระยะทบคคลพจารณาเลอกอาชพจากปจจยตางๆทเปนจรง เชน โอกาสทจะไดประกอบอาชพนนๆ ในระยะนบคคลเรมฝกหดเฉพาะดาน และหลงจากนนจะทดลองปฏบตงานและเรมเขาสอาชพงาน 3) ระยะเรมตนประกอบอาชพ อยในชวงอาย 25-44 ป บคคลเรมท างานทถาวรเมอไดพบงานทเหมาะสมหรองานทพอใจ ในชวงอาย 25-30 ป เปนระยะทบคคลไดตดสนใจประกอบอาชพอยางใดอยางหนงแลว แตถาอาชพยงไมมความเหมาะสม หรอยงไมพอใจกอาจมการเปลยนแปลงอาชพใหมไดจนในชวงอาย 31–44 ป บคคลไดพบอาชพทเหมาะสม บคคลเรมมความมนคงในอาชพเพอสรางหลกฐานใหตนเอง 4) ระยะความมนคงในอาชพ ระยะนอยในชวง 45–64 ป เปนชวงทชวตมความมนคงและแสวงหาความกาวหนาในการท างาน บคคลจะยดมนในอาชพเดมและพยายามรกษางานทเหมาะสมกบตนไว และ 5) ระยะประสทธภาพการท างานลดลง อาย 65 ปจนกระทงเสยชวต เปนชวงทมสวนรวมในงานลดลง

โดยการศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวของกบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพทไดกลาวมาขางตน จะเหนไดวาแตละแนวคดมการแบงระยะของการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพทแตกตางกนออกไป และการศกษาในครงนผวจยเลอกศกษาในระยะกอนเขาสวชาชพครและระยะเขาสวชาชพครสองชวงเทานนเนองจากผวจยสนใจศกษากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครเพอน าผลทไดไปสรางโปรแกรมการพฒนา จตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชครตอไปโดยเลอกใชแนวคดและทฤษฎทศกษาไวขางตนมาเปนเพยงแนวทางในการเกบขอมลและการวเคราะหขอมลเทานน จะไมน ามาครอบง าปรากฏการณและขอคนพบในการศกษา และเพอใหเหนถงชองวางของ

47

ความร (Gap of Knowledge) เกยวกบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพผวจยไดท าการศกษางานวจยทเกยวของทงในประเทศไทยและตางประเทศดงในหวขอตอไป

2.3 แนวคดและงานวจยของตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ สเมลเซอร (Smelser.1998) ไดกลาวเกยวกบการถายทอดทางสงคมไววา คอ การท

คนเรยนรทกษะและเจตคตทเกยวของกบบทบาททางสงคมของตนและคนจะพฒนาบคลกภาพของตนจากการปฏสมพนธกบคนอนๆในสงคม คนทงหลายจงกลายเปนสมาชกของวฒนธรรมของเขาโดยผานทางอทธพลของพอแม คร เพอนและตวแทนอน ๆ (งามตา วนนทานนท. 2545, น.7; อางองจาก Smelser. 1998) จากความหมายดงกลาวจะเหนไดวาสงทบคคลไดรบจากการถายทอดทางสงคมมอทธพลมาจากตวแทนในการถายทอด การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพกเชนเดยวกน บคคลจะสามารถเปนสมาชกของวชาชพ มความร ความสามารถ ทกษะ วฒนธรรม ตลอดจนบคลกภาพทจะสามารถน าไปประกอบวชาชพไดนนกจ าเปนจะตองมตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ ทงนตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของนกออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรมใหกบบคคลประกอบไปดวยครอบครว สถาบนการศกษา กลมเพอนและทท างานหรอกลมอาชพ ฯลฯ

มงานวจยหลายเรองพบวาตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพมอทธพลตอการประกอบอาชพของบคคล เชน การศกษาของ ภาณกา แจมดอน (2551) เกยวกบกระบวนการเขาสอาชพและสภาพการท างานของผรบงานไปท าทบาน พบวา กระบวนการเขาสอาชพในกจการตดเยบเสอผาเกดจากการแนะน าของญาตพนอง เพอนและคนรจก และยงเกดจากการทสมาชกในครอบครวประกอบอาชพเยบผาอยกอนซงแสดงถงอทธพลของสถาบนครอบครวและกลมเพอนทมตอการเลอกอาชพและปลกฝงคานยม ความสามารถของบคคลใหสามารถประกอบอาชพไดซงสอดคลองกบการศกษาของ สมพล มาสปรด (2548) เกยวกบกระบวนการเขาสอาชพและการธ ารงอาชพของอาชพตวตลก ผลการศกษาไดแสดงใหเหนถงอทธพลของตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ คอ ในขนทหนงขนกอนการเขาสอาชพตวตลกการเขาสกลมอาชพโดยผานการแนะน าชกชวนของเพอนทท าอาชพตวตลกและรจกอาชพตวตลกผานสอ เชน ภาพยนตรตางประเทศ รายการโทรทศน และระยะทสองเมอตดสนใจกาวเขาสอาชพตวตลกแลว ตวตลกแตละคนตอง มการฝกฝนทกษะเพมเตมโดยกระท าผานเพอนรวมงาน ศกษาจากสอ เชนวดโอ ซด หนงสอของตางประเทศ ซงแสดงถงตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคอ กลมเพอนรวมอาชพและสอมวลชน และการศกษาของ กมลวรรณ คารมปราชญ (2553) ทศกษาเกยวกบ กระบวนการอบรมกลอมเกลาทางการเมองดานจรยธรรมของสมาชกสภาผแทนราษฎร โดย

48

ท าการศกษาเชงลกกบสมาชกสภาผแทนราษฎรทเปนกรณศกษาทงสน 3 ราย ซงผลการวจยพบวาตวแทนในการอบรมกลอมเกลา ทางการเมองดานจรยธรรมใหกบกรณศกษาไดแกสถาบนครอบครวสถาบนศาสนาสถาบนการศกษาสอมวลชน และพรรคการเมองโดยตวแทนเหลานจะเปนตวแทนในการกลอมเกลาใหนกการเมองมจรยธรรมดานการเมอง ซงการศกษาแสดงถงการทบคคลจะสามารถประกอบอาชพใหมจรยธรรมไดนนจะตองมการกลอมเกลาหรออกนย คอ การถายทอดทางสงคมจากตวแบบตางๆ ในสงคม และมการศกษาทแสดงถงอทธพลของตวแทนเกยวกบสถาบนการศกษาของ สมศกด สดากลฤทธ (2545) ทศกษาเรองปจจยการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครทสงผลตอเอกลกษณวชาชพและพฤตกรรมการปฏบตหนาทตามบทบาทของครแนะแนว ซงผลของการศกษาพบวา ผลการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครสงผลโดยตรงและโดยออมตอเอกลกษณวชาชพครผานผลการถายทอดทางสงคมของโรงเรยนและยงพบวาปฏสมพนธเชงถายทอดวชาชพกบตวแทนในสถาบนฝกหดครสงผลโดยออมตอเอกลกษณวชาชพผานผลการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครปฏสมพนธเชงถายทอดวชาชพกบตวแทนในโรงเรยนสงผลโดยออมตอเอกลกษณวชาชพผานผลการถายทอดทางสงคมของโรงเรยนและผานผลการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร และยงมผลการศกษาทแสดงถงตวแทนในองคการท างานของ ปนกนก วงศปนเพชร (2551) ทศกษาเรองสภาพแวดลอมในการท างาน และคณลกษณะสวนบคคลทเกยวของกบผลลพธของการปรบตวในการท างานของนายทหารชนประทวนของกองทพบกทบรรจเขารบราชการใหมสงกดเหลาก าลงรบ : การศกษา 3 ระยะ พบวา การไดรบการสนบสนนจากหนวยงานและสมพนธภาพระหวางผบงคบบญชาโดยตรงกบนายทหารชนประทวนบรรจใหมสงผลทางตรงตอผลการปฏบตงานของทหาร และการปรบตวในการท างาน ซงแสดงถงตวแทนทส าคญในการถายทอดทางสงคมวชาชพ คอ พเลยงจะสามารถชวยบคคลในการปรบตวในการท างานได

จากการศกษางานวจยทเกยวของกบตวแทนในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ พบวาตวแทนในการถายทอดมความส าคญตอการทบคคลจะสามารถประกอบวชาชพตางๆไดโดยมตวแทนในการถายทอดแตกตางกนไปในแตละวชาชพ ซงตวแทนทส าคญไดแก สถาบนครอบครว สถานศกษา กลมเพอน สอมวลชน องคการในการท างานหรอกลมอาชพและแนนอนการทบคคลจะเปนครทมจตวญญาณความเปนครไดนนตองเคยไดรบกระบวนการถายทอดทางสงคมจากตวแทนกลมตางๆ เหลานดวยกน เพราะตวแทนกลมตางๆเหลานจะหลอหลอมใหบคคลไดเกดจตวญญาณความเปนครได

49

2.4 แนวคดและงานวจยของเนอหาในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ การถายทอดทางสงคมเชงวชาชพทไดผานการถายทอดจากแตละตวแทนของสงคม

แลวนนในแตละวชาชพลวนแตมความแตกตางและมจดเดนของความร ทกษะ ความสามารถ บคลกภาพ คานยมรวมถงวฒนธรรมของแตละวชาชพแตกตางกนออกไป เนอหาในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพกเปนสงส าคญทตวแทนในแตละวชาชพจะตองถายทอดตอบคคลซงจะมความแตกตางกนออกไปในแตละสาขาวชาชพซง เชาวและคนอนๆ (Chao; et al.1994: 730-743) ไดศกษาเกยวกบเนอหาของการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพไวโดยการวเคราะหองคประกอบจากบคคลทเขาท างานใหมขององคการ พบวา เนอหาในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพม 6 ประการ คอ

1. ความเชยวชาญในการปฏบตงาน (Performance Proficiency) คอ การเรยนร เพอใหบคคลแสดงการท างานทถกตองซงเปนเนอหาในสวนทยากของการถายทอดทางสงคม เฟรดแมน (Feldman. 1981) อธบายวา ไมวาจะใหการถายทอดกบพนกงานมากเทาไรถาพนกงานไมมศกยภาพหรอความสามารถในการท างานทมากพอโอกาสทจะประสบความส าเรจกมนอยมาก ดงนนความเชยวชาญในการปฏบตงานมความเกยวของกบการถายทอดทางสงคมโดยกอนเขาสอาชพ เชน การฝกอบรม ประสบการณเดม และการศกษาการระบวาความตองการดานไหนทตองเรยนร ตองมความสามารถอยางไรถงจะท างานไดดซงสงผลโดยตรงจากกระบวนการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ

2. ปฏสมพนธระหวางบคคลในองคการ (People) คอ ส งท ไดจากการมสมพนธภาพรวมกนของสมาชกในองคการเปนเนอหาทมผลตอความส าเรจและความพงพอใจตอการท างาน สมาชกในองคการหรอกลมอาชพจะมบทบาทส าคญในการถายทอดทางสงคมเปนเนอหาทบคคลจะตองเรยนรในการอยรวมกนของสมาชกกลมทงทเกยวและไมเกยวกบการท างาน บคคลจะเรยนรคณลกษณะทางบคลกภาพของกลม พลวตรของกลม ความสนใจรวมกนทงทเกยวหรอไมเกยวกบการท างานซงเนอหาดานนจะท าใหบคคลมทกษะทางสงคมและพฤตกรรมทยอมรบของสมาชกในองคการ

3. การเมองในองคการ (Politics) คอ เนอหาการถายทอดทางสงคมทงทเปนทางการและไมเปนทางการทเกยวกบความสมพนธของงานและโครงสรางทางอ านาจในกลมหรอองคการ สมาชกใหมจะเรยนรและปรบตวส าหรบการเขาสอาชพหรอองคการบคคลจะตองรบรวาใครมความร และมอ านาจมากกวาผอนในกลมองคการ บคคลจะเรยนรแบบแผนของพฤตกรรมทเหมาะสมในบทบาทใหมของตนในมตของการเมองในองคการ

50

4. ภาษา (Language) คอ เนอหาเกยวกบภาษาทางเทคนคของแตละบคคลหรอค าศพทเฉพาะกลมในองคการหรอกลมอาชพ สมาชกในองคกรจะถกถายทอดเนอหาการเรยนร ภาษาทเอาไวสอสารกนเอง กบคนในองคการหรอกลมอาชพซงจะเปนค าเฉพาะส าหรบคนในกลมนเทานน

5. เปาหมายและคานยมขององคการ (Organizational Goals and Values) คอเนอหาเกยวกบเปาหมาย คานยมและบรรทดฐานทเฉพาะเจาะจงของแตละองคการหรอกลมอาชพเนอหาจะท าใหสมาชกเขาใจในองคการเกยวกบกฎและหลกการขององคการเพอใหบคคลมลกษณะเปนหนงเดยวกบองคการ

6. ประวตขององคการ (History) คอ การรประวตวฒนธรรม ความเชอ ขอปฏบตตางๆขององคกรกท าใหเขาใจสมาชกในองคกรมากขนรวมถงรประวตของผอนในองคกรกท าใหร วา จะตองปฏบตอยางไรใหเหมาะสม

มงานวจยหลายเรองไดพบวา เนอหาในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพมอทธพลตอการประกอบอาชพของบคคล เชน การศกษาของ สมศกด สดากลฤทธ (2545) ไดศกษาเกยวกบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร พบวา บคคลซมซบเอกลกษณวชาชพครแนะแนวทงในมตของความรสกเปนปมเดนและลกษณะเดนทางบคลกภาพตลอดจนเกดความภาคภมใจในวชาชพครแนะแนวโดยเฉพาะอยางยงครแนะแนวทบรรจใหมจะซมซบเอกลกษณวชาชพ จากการไดรบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครจากโรงเรยนในเน อหาตางๆ ไดแก การรเปาหมาย การใชภาษาเฉพาะในงานการรบรประสทธภาพในงานการเมองในองคการความสมพนธกบเพอนรวมงานและความเขาใจเกยวกบประวตและวฒนธรรมการท างานและการศกษาของ จรล อนฐตวฒน (2548) พบวา ความพงพอใจในงานและความผกพนในองคการพนกงานสถาบนการเงนพเศษของรฐ มผลมาจากเนอหาในกระบวนการถายทอดทางสงคมขององคการ ไดแก ความรเกยวกบองคการ ความรอบรในงานและความชดเจนในบทบาทโดยทงานวจยของ ออสทรอฟ และโคสโลสก (Ostroff & Kozlowski. 1992) ทศกษาการถายทอดทางสงคมขององคการ ผลการวจยพบวา พนกงานใหมจะสนใจเนอหาความรเรองงานและบทบาทการท างานมากกวาเนอหาความรเรององคการและหวหนางานเปนแหลงขอมลทมความสมพนธสงกบความพงพอใจในงานความผกพนในองคการการปรบตวความเครยด ความตงใจและการลาออก

จะเหนไดวาบคคลในแตละวชาชพกมเนอหาในการถายทอดทส าคญตอวชาชพทแตกตางกนออกไปไมจ าเปนตองมเนอหาทตายตวเหมอนกนในทกวชาชพ โดยการศกษาเนอหาในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครกเชนเดยวกนเนอหาของการถายทอดกจะมรายละเอยดท

51

แตกตางจากวชาชพอนๆ และยงตองมเนอหาทสงเสรมใหเกดจตวญญาณความเปนครอกดวย ซงอาจสอดแทรกไวในเนอหาทเกยวของกบรายวชาชพครโดยอาจจะสอดแทรกขนระหวางการสอนกลมรายวชาชพครหรออาจจะมการเสรมสรางเพมเตมในสวนของกจกรรมของสถานศกษาหรอองคการวชาชพครไดซงตองผานกลวธการถายทอดทแตกตางกนออกไปตามความเหมาะสมของเนอหา

2.5 แนวคดและงานวจยของกลวธในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ ส าหรบงานวจยครงน ผวจยสนใจทจะศกษากลวธการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ

ครเพอผลทไดจากงานวจยคณภาพน ามารวมสรางโปรแกรมเพอพฒนาจตวญญาณความเปนครโดยกลวธการถายทอดหรอวธการตางๆ ทใชในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพใหแกบคคลนน แวน มาเนนและ ชน (Van Mannen & Schein. 1979) ไดพฒนาโมเดลกลวธการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพโดยองคการสามารถสรางประสบการณใหพนกงานใหมไดเรยนรคานยมบรรทดฐานทางสงคมและทกษะในการปฏบตงานมทงหมด 6 รปแบบและมองวากลวธการถายทอดทางสงคมขององคการจะมอทธพลตอการเรยนร ของพนกงานใหมในองคการซงแตละกลวธประกอบดวยมตทเปนคทตรงขามตอเนองกน (จรล อนฐตวฒน . 2548: 14-16; อางองจาก Van Mannen & Schein. 1979) ไดแก

1. การถายทอดทางสงคมแบบเปนกลมหรอรายบคคล (Collective vs. Individual) กลวธการถายทอดแบบเปนกลม คอ การจดเนอหาประสบการณชดเดยวกนพรอมกนใหบคคลทเขามาใหมเรยนรในสงเดยวกนและพรอมกนเปนกลม สวนกลวธการถายทอดเปนรายบคคลเปนการใหเนอหาประสบการณตอสมาชกใหมแยกล าพงเพยงคนเดยวโดยแยกจากบคคลอนในองคการ

2. การถายทอดทางสงคมแบบเปนทางการหรอไมเปนทางการ (Formal vs. Informal) กลวธการถายทอดแบบเปนทางการ คอ กจกรรมหรอมโปรแกรมเนอหาการฝกอบรมทจดแยกส าหรบผเขาท างานใหมอยางชดเจนและเปนทางการ สวนกลวธการถายทอดทางสงคมแบบไมเปนทางการจะไมมการระบบทบาทของพนกงานใหมอยางเฉพาะเจาะจง และไมแยกกจกรรมหรอเนอหาในการฝกอบรมออกจากสมาชกคนอนๆ ทมประสบการณมากกวา โดยพนกงานใหมจะเรยนรบทบาทใหมตามสบายหรอไมเปนทางการ

3. การถายทอดทางสงคมแบบยอมรบลกษณะเดมหรอแบบถอดถอนลกษณะเดม (Investiture vs. Divestiture) การถ ายทอดทางสงคมแบบยอมรบลกษณะเดม คอ กระบวนการทพนกงานใหมสามารถใชความรความสามารถทกษะของตนเองทมอยอยางเตมทโดย

52

องคการจะไมพยายามเปลยนแปลงคณลกษณะพนกงานใหม สวนการถายทอดทางสงคมแบบถอดถอนลกษณะเดม คอ พนกงานเขาใหมจะถกปฏเสธคณลกษณะสวนบคคลบางประการ และใหเนอหาเกยวกบความรความสามารถและทกษะใหมเขาไปแทน

4. การถายทอดทางสงคมแบบตามล าดบขนตอนหรอแบบไมเปนขนตอน (Sequential vs. Random) การถายถอดทางสงคมแบบตามล าดบขนตอน คอ องคการหรออาชพนนๆ จะก าหนดขนตอนของเนอหาในการถายทอดท เปนขนตอนตามล าดบจนกวาจะสามารถปฏบตงานในขนนนๆ ได สวนการถายทอดทางสงคมแบบไมเปนขนตอน คอ การถายทอดทมล าดบขนตอนของเนอหาในการถายทอดทไมชดเจนหรอมกเปลยนแปลงอยเสมอสามารถจดใหเนอหาประสบการณใดกอนหรอหลงกได

5. การถายทอดทางสงคมแบบมตวแบบหรอแบบทไมมตวแบบ (Serial vs. Disjunctive) การถายทอดทางสงคมแบบมตวแบบ คอ การจดผมประสบการณมากกวาและมต าแหนงใกลเคยงกน ใหการดแลและถายทอดเนอหาตางๆใหกบพนกงานใหมในการท างานอยางใกลชด สวนการถายทอดทางสงคมแบบไมมตวแบบคอ พนกงานใหมไมมผมประสบการณหรอตวแบบ ทจะบอกพนกงานใหมเกยวกบเนอหาทส าคญในการท างาน

6. การถายทอดทางสงคมแบบตารางเวลาคงทหรอแบบทตารางเวลาไมคงท (Fixed vs. Variable) การถายทอดทางสงคมแบบตารางเวลาคงทคอ การจดเนอหาในการอบรมแกพนกงานใหมตามก าหนดเวลาทแนนอนใหสมพนธกบการท างานแตละขนตอน สวนการถายทอดทาสงคมแบบตารางเวลาไมคงทคอ พนกงานใหมจะไดรบเนอหาในการการถายทอดทไมมการก าหนดเวลาทแนนอน

ดงนนกลวธการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพทง 6 รปแบบ มอทธพลตอบคคลทเขาท างานใหมแตกตางกนเพราะเนอหาและประสบการณทองคการหรอกลมวชาชพจดใหแตกตางกนซงแตละสาขาวชาชพกมเนอหาในการถายทอดทแตกตางกน กลวธในการถายทอดกอาจจะมความแตกตางกนไปขนอยกบบรบทของวชาชพนนๆ

จากการศกษางานวจยเกยวกบกลวธการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร พบวา ยงไมมงานวจยทศกษาเกยวกบกลวธการถายทอดวชาชพครโดยตรง มเพยงแตงานวจยทศกษากลวธในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพอนๆ ดงเชนงานวจยของ วรต ปานศลา (2542) ผลการวจยพบวาบคลากรดานสาธารณสขไดรบการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพดวยกลวธทงแบบเปนทางการและ ไมเปนทางการโดยแบบเปนทางการในดานเนอหาเกยวกบวธการหรอกระบวนการการท างานจากการอบรมปฐมนเทศ การจดประชมหรอการนเทศงานจากหนวยงานราชการท

53

เกยวของและการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพแบบไมเปนทางการในดานเนอหาเกยวกบวธการหรอกระบวนการการท างาน จากการบอกเลา สงสอน ชแนะหรอการท าตามอยางจากเพอนรวมงานในวงการสาธารณสขดวยกนมผลตอพฤตกรรมการท างานดานการปฏบตงานสนบสนนการสาธารณสขมลฐานและการพฒนาชนบทซงสอดคลองกบ สมพล มาสปรด (2548) ไดศกษาเกยวกบกระบวนการเขาสอาชพและการธ ารงอาชพของอาชพตวตลก ผลการศกษาไดแสดงใหเหนถงกลวธในการถายถอดทางสงคมเชงวชาชพเกยวกบการฝกทกษะความสามารถของการเปนตวตลก โดยมการฝกฝนทกษะทเปนทางการและไมเปนทางการโดยกระท าผานเพอนรวมงานศกษาจากสอเชน วดโอ ซด หนงสอของตางประเทศและจากการลองผดลองถกดวยตนเองโดยยงมงานวจยทศกษาเกยวกบกลวธมากกวาหนงกลวธ คอการศกษาของ จรล อนฐตวฒน (2548) ไดศกษาเกยวกบกลวธการถายทอดทางสงคมขององคการทสงผลตอความพงพอใจในงานและความผกพนในองคการส าหรบพนกงานสถาบนการเงนพเศษของรฐผลวจยพบวา พนกงานทไดรบการถายทอดทางสงคมแบบตามล าดบขนตอนมากยอมมความพงพอใจในงานมากโดยผลน สงผานตวแปรความรเกยวกบองคการและความรอบรในงานในขณะเดยวกบพนกงานทไดรบการถายทอดทางสงคมแบบตามล าดบขนตอนมากยอมมความผกพนในองคการมากโดยผลสงผานมาทางความชดเจนในบทบาทพนกงานทไดรบการถายทอดสงคมแบบมตวแบบมากยอมมความพงพอใจในงานมากโดยผลนสงผานความรเกยวกบองคการพนกงานทไดรบการถายทอดทางสงคมแบบยอมรบลกษณะเดมมากยอมมความชดเจนในบทบาทมาก สวนพนกงานทไดรบการถายทอดทางสงคมแบบไมเปนทางการมากมความพงพอใจในงานมากซงจะเหนไดวาบคคลในแตละวชาชพกไดรบเนอหาผานกลวธในการถายทอดเชงวชาชพทแตกตางกนออกไป โดยไมมเนอหาทตายตวเหมอนกนในทกวชาชพโดยการศกษากลวธในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของนกศกษาวชาชพครกเชนกน กลวธของการถายทอดกจะมรายละเอยดทแตกตางจากวชาชพอนๆ รวมถงเนอหาของการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพเพอสงเสรมรปแบบและกระบวนการถายทอดจตวญญาณความเปนครซงการประมวลเอกสารทงแนวคดและงานวจยทเกยวของกบกลวธของการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพจะเปนเพยงแนวทางในการศกษาเทานนโดยกลวธในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของนกศกษาวชาชพครอาจจะมกลวธทเหมอนหรอแตกตางจากนกไดตามความเหมาะสมของเนอหาและสถานการณทแตกตางกนออกไป

จากการประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการถายทอดทางสงคมวชาชพครนนผวจยไดน าแนวคดนมาประยกตใชในการวจยเพอศกษาถงกลวธการถายทอดทางสงคมวชาชพครทไดจากงานวจยเชงคณภาพแลวน าผลทไดมาสรางโปรแกรมเพอพฒนาจตวญญาณความเปน

54

ครใหแกนกศกษาวชาชพคร โดยใชแนวคดนเปนกรอบแนวคดในการสรางแนวการสมภาษณในการวจยระยะท 1 ทใชการศกษาเชงคณภาพเพอใหไดมาซงกลวธการถายทอดทางสงคมมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครซงผลทไดจะน ามาสรางโปรแกรมฯ ในงานวจยระยะท 2 ซงเปนการวจยเชงทดลองตอไป

2.6 แนวคดหลกสมมาทฏฐในพระพทธศาสนา จากขอคนพบในงานวจยเชงคณภาพ พบวา มตวแปรเจตคตทดตอวชาชพครและตว

แปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครเปนเงอนไขภายในทท าใหกลมตวอยางมจตวญญาณความเปนครและตวแปรการสนบสนนทางสงคมเปนเงอนไขภายนอกทท าใหกลมตวอยางมจตวญญาณความเปนครซงสอดคลองกบแนวคดหลกสมมาทฏฐในพระพทธศาสนาทสรปวาเปนความเหนชอบหรอปญญาทรแจงเหนจรงเปนทางเกดแหงแนวคดทถกตองเปนตนทางของความดงามทงปวงซงการปฏบตกขนอยกบความสามารถและพลงของความคดบวกของแตละคนและระดบสตปญญาซงตองอาศยเหตปจจย 2 อยางคอ (1) ปรโตโฆสะเปนการฟงเสยงจากผอนเพอการกระตนหรอชกจงจากภายนอก และ (2) โยนโสมนสการเปนการใชความคดทถกวธ การรจกคด คดเปน คดเปนระบบ มองสงทงหลายโดยการใชสตพจารณา โดยมรายละเอยดในสวนของปจจยภายนอกและปจจยภายในทท าใหบคคลเกดความเหนชอบและปฏบตตนในทางทดเชอมโยงไปยงผลของเงอนไขการมจตวญญาณความเปนคร เนองจากจตวญญาณความเปนครเปนลกษณะของความคด ความเขาใจอนจะน าไปสพฤตกรรมทเหมาะสมซงเกดจากปจจยภายในและปจจยภายนอกทท าใหเกดจตวญญาณความเปนครไดผวจยจงไดน าแนวคดหลกสมมาทฏฐมารวมอภปรายในงานวจยครงน

2.6.1 ความหมายหลกสมมาทฏฐ สมมาทฏฐ (Right Understanding) เปนเรองทเกยวของกบธรรมหลายนยแยก

เปน 2 ค า คอ สมมา หมายถง ดชอบ ถกตอง สมบรณจรงแท และค าวา ทฏฐ หมายถง ความเหนความเขาใจ ความเชอถอ เมอรวมสองค าเขาดวยกนจงเปนสมมาทฏฐ หมายถง ปญญาเหนชอบในอรยสจ ๔ (พระพรหมคณาภรณ 2551) สอดคลองกบ ราชบณฑตยสถาน (2546) ไดใหความหมายค าวาสมมาทฏฐ หมายถง ปญญาเหนชอบหรอความเหนชอบตามท านองคลองธรรม เชน มความเหนวาท าดไดดท าชวไดชว เชน เหนวาบดามารดามคณธรรมทบตรควรเคารพนบถอหรอเหนวาการอนเคราะหกน การเก อกลกนการพงพาอาศยกน การใหอภยกนเปนแนวทางกอใหเกดสนตสขขนในสงคม ดงนนสมมาทฏฐทใชในทน หมายถง ความเหนชอบตามท านองคลองธรรมการคดเปนระบบอยางสรางสรรคมความถกตองตามหลกแหงเหตและผลในอรยสจ 4 ร ดรชวไมแอบแฝงดวยผลประโยชนของตนเองหรอพวกพองยดประโยชนสขของสวนรวมเปนทตง

55

แบงระดบความเหนชอบนออกเปน 2 อยาง คอ 1) สมมาทฏฐทเปนโลกยะ หมายถง ความคด ทฤษฎ คานยมทด าเนนไปตามวถของชาวโลก คนทมสมมาทฏฐชนดนจะมความเชอและการยอมรบการกระท าและผลการกระท าของตน หรอมความส านกในความรบผดชอบตอการกระท าของตนเองและสงคม และ 2) สมมาทฏฐทเปนโลกตตระ หมายถง ความรความเขาใจสงทงหลาย ตามสภาวะของมนเอง ไมเอนเอยงไปตามความชอบของตนเองหรอหมคณะ ความรความเขาใจสอดคลองกบความเปนจรงตามหลกไตรลกษณะ สมมาทฏฐแบบนเปนขนสจธรรม ไดแก มรรค ผล และนพพานได

ดงนนสมมาทฏฐทง 2 ประเภทน ถอวาเปนทางเกดแหงแนวคดทถกตอง เปนตนทางของความดงามทงปวง ซงเกยวของกบทกคน คนเราจะปฏบตตามหลกสมมาทฏฐระดบใดนน กขนอยกบความสามารถและพลงของความคดบวกของแตละคน และระดบสตปญญาของแตละคน ยงไปกวานนสมมาทฏฐจะกอใหเกดประโยชนอนนาพอใจและน าไปสการแกปญหาทกอยางไดจรงกตองอาศยเหตปจจย 2 อยางนเสมอ คอ ปรโตโฆสะการฟงเสยงจากผอน และโยนโสมนสการการคดเปน คดถกวธ มรายละเอยด ดงน 1) ปรโตโฆสะ หมายถง เสยงจากผอนการกระตนหรอชกจงจากภายนอก เรยกอกอยางหนงวา ปจจยภายนอก คอ การรบฟงค าแนะน าสงสอน การศกษาเลาเรยนการสนทนาซกถามการฟงค าบอกเลาชกจงของผอน โดยเฉพาะการสดบพระสทธรรมจากทานผเปนกลยาณมตรนอกจากนน ขอนยงรวมไปถงการโฆษณา ขาวสารสอสงพมพ โทรทศน วทย อนเตอรเนต หรอขาวสารตางๆ เปนตน แตเสยงหรอค าเหลานจะตองตงอยบนฐานแหงความด ไมมผลประโยชนแอบแฝงและปราศจากอคต 4 ประการ และ 2) โยนโสมนสการ หมายถง การใชความคดถกวธ การรจกคด คดเปน คดเปนระบบ เรยกอกอยางหนงวา ปจจยภายในคอกระท าในใจโดยแยบคาย มองสงทงหลายโดยการใชสตพจารณารจกสบสาวหาเหตผล แยกแยะสงนนๆ หรอปญหานนๆ ได เพอใหเหนตามสภาวะและตามความสมพนธแหงเหตปจจยของมนเองรจกมองสงทงหลายตามทมนเปน ไมใชมองเหตปจจยทงหลายเพราะเราตองการใหมนเปนตามทเราตองการปจจยทกอเกดสมมาทฏฐทงสองอยางนจะตององอาศยซงกนและกน จะขาดขอใดขอหนงไปไมได และตงอยบนฐานแหงความถกตองตามหลกธรรมและสอดคลองกบเหตผล

2.6.2 งานวจยทเกยวของกบหลกสมมาทฏฐ ธนกร ชสขเสรม (2560) ไดการประยกตใชสมมาทฏฐเพอลดปญหาความขดแยง

ในสงคมไทยทก าลงประสบอยขณะน หลกสมมาทฏฐเปนระบบความคดเหนถกตอง เปนแสงทองเบองตนของความคดสรางสรรค ทสามารถสรางประโยชนมหาศาลแกมนษยทกคน ตงแตระดบตนจนถงระดบสงสดและเปนกระบวนการทางความคด มระบบทประกอบดวยเหตและผลตามหลก

56

ของอรยสจ 4 ไมองอาศยประโยชนของตนหรอพวกพอง หลกการขอนสามารถน าไปประยกตใชในการแกปญหาตาง ๆ ในสงคมไดจรง ปญหาความขดแยงในครอบครวกด ในสงคมกด สวนใหญจะเกดจากความคดทไมถกตองไมมเหตผล มกถอตนเองเปนศนยกลาง มผลประโยชนแอบแฝง ไมยดถอเหตผลและความถกตองในการขบเคลอนสนตสขสสงคม ไมเคารพเหตผลของแตละฝาย และไมหาวธพดคยระดมความคดกนถาฝายตนเองไดรบประโยชนกจะบอกวาเปนความคดด มความถกตอง แตถาฝายตนเสยประโยชนกจะบอกวา เปนความคดทใชไมได พยายามหาวธการยบยงหรอประทวงฝายตรงกนขามดวยรปแบบตาง ๆในทางกลบกน ถาครอบครวกดหรอกลมคนในสงคมกด รจกใชทางสายกลางคอมชฌมาปฏปทาทมสมมาทฏฐเปนแกนกลางในการขบเคลอนความคดไปสการกระท าทถกตองแลว ปญหาความขดแยงตาง ๆ กจะลดลงตามล าดบ และกอใหเกดสนตสขขนแกคนทกกลมในสงคมไดอยางแทจรงและยงยน

สวนท 3 แนวคดส าหรบการพฒนาใหเกดจตวญญาณความเปนคร 3.1 แนวคดเกยวกบการเรยนร

การเรยนร (Learning) ของนกจตวทยานนเปนค าทนกจตวทยากลมพฤตกรรมนยม (Behaviorists) กลมปญญานยม (Cognitive) และกลมมนษยนยม (Humanism) ใชในการศกษา หาความรโดยใหความหมายของการเรยนรในลกษณะทวา เปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอศกยภาพของพฤตกรรมของอนทรยตอสถานการณหนงทเกดจากการทอนทรยมประสบการณทางตรงหรอทางออมกบสภาพการณนน และการเปลยนแปลงของพฤตกรรมหรอศกยภาพของพฤตกรรมทเปลยนแปลงไป ควรเปนไปในลกษณะทคอนขางถาวรโดยไมรวมการเปลยนแปลงทเปนผลจากวฒภาวะ แนวโนมการตอบสนองของเผาพนธหรอสภาวะชวคราวตางๆ เชน ความเหนอยลา ความเมา แรงขบพฤตกรรมและสภาวะอนๆ ตลอดจนการเปลยนแปลงทเกดขนนนจะเปนไปในทศทางทเหมาะสมหรอไมกได โดยภาพรวมจะเหนวานกจตวทยากลมตางๆ มมมมองในสงทเหมอนกนคอ การพจารณาพฤตกรรมหรอศกยภาพของพฤตกรรมทเปลยนไปนน จะพจารณาจากพฤตกรรมทสงเกตไดดวยมมมองทตางกน ท าใหนกจตวทยาแตละกลมมความคดตางกนในประเดนตางๆ เชน การอธบายการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม การอธบายจากการพจารณาความสมพนธเชอมโยงระหวางสงเรากบปฏกรยาตอบสนอง ซงเปนสงทสงเกตเหนไดชดเจนจากปฏกรยาตอบสนองของบคคลทแสดงออกเมอมสงเรา สวนกลมปญญานยมอธบายการเรยนรโดยเนนทกระบวนการในสมองซงเปนตวบรณาการ (Integrators) ทท าใหบคคลเกดการเรยนร นกจตวทยากลมพฤตกรรมนยมเหนวาการเรยนรท าใหเกดลกษณะนสย (Habits) เนนพฒนาการของการตอบสนองวาจะมการคงทนมากขน แตกลมปญญานยมเหนวาการเรยนรท าใหเกด

57

โครงสรางทางปญญา (Cognitive Structure) หรอท าใหเกดการเรยนรในขอเทจจรง (Factual Knowledge) กลาวคอ เมอเกดการเรยนรนนบคคลจะไดรบความรในขอเทจจรงซงสามารถไปปรบใชในสถานการณอนได ส าหรบการเกดการเรยนรนนกลมพฤตกรรมนยมอธบายวา เกดจากการรวบรวมลกษณะนสยจากสถานการณครงกอนทเหมาะสมมาแกปญหาในสถานการณใหม แตถาไมไดผลกจะใชวธการลองผดลองถกใหม จนกวาจะไดวธการแกปญหาทท าใหเกดการเรยนรตามเปาหมายแตส าหรบกลมปญญานยมนนอธบายวา บคคลใชโครงสรางของปญญาหรอความคดจากสถานการณเดมมาพจารณาสภาพของปญหาใหมจนเกดการหยงรหรอความคดทจะแจง (Insight) แลวจงใชความคดนนแกปญหาจนเกดการเรยนรตามเปาหมาย (ประทป จนง; และคนอนๆ. 2558)

ซงจากค าอธบายดงกลาวขางตน ท าใหผวจยไดสนใจน าแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) รวมกบแนวคดทฤษฎปญญาสงคม (Social Cognitive Theory) มาพฒนาโปรแกรมทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ซงเปนการจดประสบการณทางออมใหกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทก าลงจะขนชนปท 5 ไดเรยนร ซงผวจยเชอวาเมอนกศกษาวชาชพครไดเรยนรอนเกดจากประสบการณทางออมทผวจยไดจดโปรแกรมใหนนจะท าใหนกศกษาวชาชพครเกดการเรยนรทจะเปลยนแปลงทางความคด ความรสกแลวสงผลใหนกศกษาวชาชพครมพฤตกรรมจตวญญาณความเปนครเพมขนดวย

3.2 แนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) จากแนวคดของแคลช (สมโภชน เอยมสภาษต. 2560 ; อางองจาก H. Kalish : 1981)

กลาววาการปลกฝงพฤตกรรมทพงประสงคมหลายวธแตวธทเปนระบบและสามารถน ามาใชในการเสรมสรางพฤตกรรมไดอยางมประสทธภาพ คอ การปรบพฤตกรรม (Behavior Modification) เพราะเปนหลกการทคลอบคลมทงแนวคดของทฤษฎการเรยนร การวางเงอนไขและแนวคดทางจตวทยาตางๆ ทศกษาเกยวกบพฤตกรรมของมนษยทสามารถน ามาประยกตใชได แนวคดของการใชหลกการพฤตกรรม น ามาเปลยนแปลงหรอพฒนาพฤตกรรมนนมอยดวยกน 2 วธ (สมโภชน เอยมสภาษต. 2560) วธแรกคอ วธการควบคมจากภายนอก (External Control) เปนวธการพฒนาพฤตกรรมของบคคลอน ในกรณทสามารถควบคมสภาพแวดลอมไดกสามารถพฒนาพฤตกรรมของบคคลนนไดโดยใชทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขจดการกระท ากบพฤตกรรมโดยตรง ดวยการควบคมสภาพแวดลอมตางๆ ใหได เชน การเสรมแรงดวยรางวลหรอสงของเพอเพมพฤตกรรมทพงประสงค แตยงมขอจ ากดของวธการควบคมจากภายนอก ซงเหนไดจากงานของ อลลอนและแอซรน (สมโภชน เอยมสภาษต. 2560; อางองจาก Ayllon & Azrin: 1965) ได

58

ศกษาวาหลงจากทใหการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร บคคลจะแสดงพฤตกรรมเปาหมายเพมขน แตหลงจากทถอดถอนเบยอรรถกรออกแลวจะสงผลใหพฤตกรรมลดลง ทงนเปนเพราะเบยอรรถกรเปนตวเสรมแรงทมประสทธภาพมากในการเพมพฤตกรรมแตเนองจากการเสรมแรงไมไดเนนทกระบวนการฝกใหเกดพฤตกรรมเปาหมายดวยตนเองแตเปนการฝกใหเกดพฤตกรรมเปาหมายดวยการควบคมจากภายนอก ท าใหบคคลไมตระหนกถงพฤตกรรมทเปนปญหาของตนเอง (โสภดา ลมวฒนาพนธ. 2538: 82) ดงนนอกวธหนงทมประสทธภาพในการเพมพฤตกรรมเปาหมายคอ วธการควบคมจากภายใน (Internal Control) หากตองการจะพฒนาพฤตกรรมซงไมสามารถควบคมสภาพแวดลอมของบคคลทจะพฒนาไดโดยตรงอาจเลอกวธการเปลยนทความรสก (Feeling) หรอทกระบวนการทางปญญา (Cognitive) เพอใหสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม

นอกจากนยงมแนวคดของ แคซดน (สมโภชน เอยมสภาษต. 2560; อางองจาก H. Kazdin : 1978) ไดเสนอหลกการพนฐานของแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญาไววาเปนกระบวนการทเปลยนความคด การตความ การตงขอสนนษฐานใหสงผลไปสการเปลยนพฤตกรรมภายนอกโดยนกปรบพฤตกรรมทางปญญามความเชอดงน 1) กระบวนการทางปญญานนมผลตอพฤตกรรม 2) กระบวนการทางปญญาสามารถจดใหม ข นและเปล ยนแปลงได และ 3) พฤตกรรมทเปลยนแปลงไปอาจจะเปนผลเนองมาจากการเปล ยนแปลงทางปญญา ดงนนจดมงหมายของนกปรบพฤตกรรมทางปญญาจงมงทการเปลยนแปลงทางปญญาเพอสงผลใหพฤตกรรมภายนอกเปลยนแปลง (สมโภชน เอยมสภาษต. 2560; อางองจาก Mahoney.1974) ทงนเพราะกระบวนการทางปญญาและพฤตกรรมมความสมพนธกน โดยคาลช (Kalish. 1981) ไดเสนอความสมพนธของสงเรา กระบวนการทางปญญา พฤตกรรมและผลกรรมวามลกษณะแบบปฏสมพนธกน (Interaction) กลาวคอ บคคลแสดงพฤตกรรมภายนอกดวยการชแนะ(Prompting) จากกระบวนการทางปญญาและในขณะเดยวกนพฤตกรรมภายนอกกมอทธพลตอกระบวนการทางปญญา ดงแสดงใหเหนถงภาพสรปความสมพนธของสงเรา กระบวนการทางปญญา พฤตกรรมและผลกรรม ดงน

59

ภาพประกอบ 1ความสมพนธในลกษณะ Interaction

ทมา: แคลช (ดาราวรรณ ตะปนตา. 2534 ; อางองจาก Kalish. 1981)

จากภาพทแสดงขางตนนนจะเหนไดวา ตวแปรภายในบคคลมผลตอพฤตกรรมทบคคลแสดงออก การปรบพฤตกรรมดงกลาวจงเรยกไดวาการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification หรอ CBM) ซ งแนวคดน บ รณาการมาจากแนวคดของนกจตวทยากลมพฤตกรรมปญญานยม และแนวคดของนกจตวทยากลมปญญานยมมความเชอวาพฤตกรรมภายนอกของบคคลทเปลยนแปลงไปนน เปนผลมาจากการเปลยนแปลงทางปญญาภายใน ดงนนแนวคดพฤตกรรมปญญานยมจงเชอวามสงทอยระหวางสงเรา (S) กบพฤตกรรมภายนอก (B2) ซงไดแก ความคด ความเชอ เจตคต ความคาดหวงทเปนพฤตกรรมภายใน (B1) โดยทกระบวนการทางปญญาเปนตวเชอมโยงระหวางสงเรากบพฤตกรรมภายนอกของบคคล ดงนนถาสามารถเปลยนกระบวนการทางปญญาได พฤตกรรมภายนอกของบคคลยอมเปลยนแปลงและพฤตกรรมจะพฒนาไปมากนอยเพยงใดนน ยงขนกบผลกรรมทบคคลนนไดรบตอการแสดงพฤตกรรมนนๆ ดวย (ประทป จนง. 2540)

นอกจากน ไดมผเสนอแนวคดการเปลยนกระบวนการทางปญญาของบคคลซงกระท าไดหลายวธไวหลายทาน ดงเชน มชเชนบวมม (Meichenbaum. 1971) ไดใชการฝกสอนตนเอง (Self-Instruction Training) ทใชวธพดภายในใจตนเองหรอ SRR (Systematic Rational

สงเราทเขามา

กระทบ

กระบวนการทางปญญา

เชน ความคด ความรสก

พฤตกรรมท

แสดงออก

ผลกรรม

S

ห

B1 กระบวนการทางปญญา B2

องคประกอบเสรม

ประสบการณในอดต

ตวแบบ

สภาวะทางสรระวทยา

สมพนธภาพกบผอน

เปนขอมลยอนกลบส B1 B2

60

Restructuring) การเปลยนโครงสรางพจารณาเหตผลอยางเปนระบบของ โกลดไฟรด (Goldfried. 1973) แ ล ะ แ น ว ค ด RET (Rational Emotive Therapy) ข อ ง อ ล ล ส (Ellis.1979) ทเชอวา อารมณของบคคลเปลยนไดโดยใชความคดทมเหตผลซงในเวลาตอมากมการเรยนรจากการสงเกตตามแนวคดของแบนดรา (Bandura.1986) ทเชอวาพฤตกรรมของบคคลเกดขนจากการเรยนรจากการสงเกตผานตวแบบ ดงนนตามแนวคดนวธการเปลยนพฤตกรรมภายในจงเปดกวางเพราะถาท าใหกระบวนการทางปญญาเปลยนแลวกจะสงผลถงพฤตกรรมภายนอกในทสด (ประทป จนง. 2540, น. 233 - 238)

ส าหรบรปแบบของกระบวนการคด Meichenbaum (ทพยวลย สทน. 2539: 30; อางองจาก Meichenbaum. 1986: 346-350) อธบายกระบวนการคดแบงเปน 3 กลมดงน 1) กระบวนการคดในความหมายของสงทเกดขนในความคด (Cognitive events) มลกษณะเปนการคด และการมภาพในใจโดยรสกตวของบคคลและสามารถดงออกมาใชเมอตองการ ซง เบค (Beck) เรยกวาเปนความคดอตโนมต (Automatic thought) ซงเปนการพดในใจ หรอสงทเกดขนภายใน และเปนตวกลางประสานระหวางความเปนเหตผล ความคาดหวงและสงท เกยวกบความคด ดงนน การคดอตโนมตจงรวมถงภาพในใจ ค าสญลกษณตางๆ ของบคคล ซงจะมอทธพลตอบคคลเมออยในสถานการณทเรยนรสงใหม สถานการณทตองตดสนใจหรอเมอมความคาดหวงส งใดสงหน ง 2) ความคดในลกษณะกระบวนการคด (Cognitive process) เปนกระบวนการทจดการกบขอมลทเขามาสบคคล ซงจะท าใหตองเลอกวาจะใหความสนใจในเรองใดบางในเวลาใดและเลอกวธการประเมนขอมลโดยกระบวนการทเกดขนนเปนไปอยางอตโนมตและบคคลมกไมทราบวาตนเองมกระบวนการจดการกบขอมลอยางไร และ 3 กระบวนการคดในลกษณะโครงสราง (Cognitive structures) ซงโครงสรางของความคดประกอบดวย บคลกลกษณะนสยสวนตวของแตละบคคล การตระหนกในสงตางๆ ในชวตประจ าวน ความตองการทซอนแฝงอย ความเชอ การใหความหมายตอสงตางๆ ค าสญญาและเปาหมายสวนบคคลทมอทธพลตอการประมวลผลขอมล (Information processing) และการจดการกบพฤตกรรมทนใดของคนและมอทธพลตอการประเมนสถานการณตางๆ โดยเนนตวกรองและการเลอกขอมลตางๆ เขาไปในกระบวนการจดกระท ากบขอมล

อยางไรกตาม ฮอลตน (ทพยวลย สทน. 2539, น. 31; อางองจาก Haw 1990, p. 40-44) ไดสรปลกษณะกระบวนการคดของบคคลทเปนสาเหตของปญหาม 2 ลกษณะคอ 1) ปญหาทเกดจากการทบคคล ควบคมกระบวนการทางความคดของตนเองไดนอยเกนไป (Under control) คอเมอมสงเรามากระทบจะโตตอบกลบไปอยางทนททนใดไมสามารถทจะรอหรอประวงเวลาการ

61

ตอบ โต เพ อ ใหพ ฤต ก รรมของตน เองไดรบ ผลกรรม ระยะยาว โดย เฉพ าะผต ดส รา และสารเสพตด สวนใหญมกมความรสกไวตอความไมพงพอใจและไวตออารมณทางลบมากเกนกวาความเปนจรง ท าใหมปฏกรยาทหนหนพลนแลน ไมทนตอความรสกผดหวงหรออารมณทางลบและขาดแรงจงใจทจะควบคมตนเอง และ 2) ปญหาทเกดจากการทบคคลควบคมกระบวนการทางความคดมากเกนไป (Over control) จนเกดปญหาขนเพราะเมอมสงเรามากระทบกจะคดในทางลบตอตนเอง เชน การต าหนตนเอง คดไมมเหตผล จนไมสามารถตดสนใจ แสดงพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนงออกมาไดในลกษณะทเหมาะสมหรอแสดงพฤตกรรมทมปญหาออกมา

3.3 ทฤษฎปญญาสงคม (Social Cognitive Theory) ส าหรบงานวจยครงน ผวจยไดคนพบทงตวแปรปจจยภายใน ประกอบดวยแรง

บนดาลใจทอยากจะเปนครและเจตคตทดตอวชาชพคร และปจจยภายนอก ประกอบดวย การสนบสนนทางสงคม ซงตวแปรปจจยภายในมจ านวนมากกวา ผวจยไดวเคราะหแลววาสามารถเลอกพฒนาทกระบวนการทางปญญาเพอใหสงผลตอการพฒนาจตวญญาณความเปนครไดตามแนวคดจากทฤษฎปญญาสงคม (Social Cognitive Theory) ของแบนดรา (Albert Bandura. 1986) เสนอวาความหมายของการเรยนร (Learning) ไมจ าเปนตองพจารณาในแงของการแสดงออก (Performance) หากเพยงแตการไดมาซงความรใหม (Acquired) กถอวาการเรยนร เกดขนแลว แมวาจะไมแสดงออกกตาม ดงนนการเรยนรตามแนวคดของแบนดราจะเนนทการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายในโดยไมจ าเปนตองมการแสดงออก และแนวคดพนฐานของแบนดราเชอวาพฤตกรรมของมนษยมปฏสมพนธกบปจจยหลก 2 ปจจย คอ ปจจยสวนบคคล (Personal Factor หรอ P) ซ งไดแก ความคด ความเชอ ความคาดหวง ฯลฯ ของบคคลกบ ปจจยสภาพแวดลอม (Environmental Factor หรอ E) ซงตวแปรทง 3 ตวนจะมลกษณะทมอทธพลเชงเหต – ผล ซงกนและกน ดงน

B = พฤตกรรม (Behavior)

P = ปจจยสวนบคคล (Personal Factor)

E = สภาพแวดลอม (Environmental Factor)

ภาพประกอบ 2ปฏสมพนธระหวางพฤตกรรม กบปจจยสวนบคคล และสภาพแวดลอม

ทมา: แบนดรา (สมโภชน เอยมสภาษต. 2543 : 48 ; อางองจาก Bandura. 1989)

B

P E

62

3.3.1 แนวคดกระบวนการการเสนอตวแบบ (Modeling) การเสนอตวแบบนนเปนเทคนคทพฒนามาจากแนวคดทฤษฎการเรยนรทาง

ปญญาสงคมของแบนดราทมความเชอวาการเปลยนแปลงของพฤตกรรมของคนเรานนไมไดเปนผลมาจากการทคนเรามปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมทเขาอยเทานน หากแตยงขนอยกบปจจยสวนบคคลทประกอบดวยความคดและความรสกอกดวย ซงปจจยทง 3 น (พฤตกรรม สภาพแวดลอม ปจจยสวนบคคล) จะมลกษณะของการก าหนดซงกนและกน ถาปจจยใดเปลยนแปลงไปอกสองปจจยทเหลอกจะเปลยนแปลงตามไปดวย การเสนอตวแบบนจะพจารณาในการจดสภาพแวดลอมเพอใหบคคลเกดความคาดหวงถอผลทจะเกดขนบางอยาง ซงความคาดหวงถงผลทจะเกดขนนจะสงผลใหบคคลแสดงพฤตกรรมหรอไมแสดงพฤตกรรม ลกษณะของกระบวนการการเสนอตวแบบดไดจากภาพดงน

A B B1 C

ภาพประกอบ 3 แสดงถงลกษณะของกระบวนการเสนอตวแบบ

โดยท A = การเสนอตวแบบ B1 = ความคดหรอความรสกของผสงเกตตวแบบ B = พฤตกรรมทแสดงออก C = ผลกรรม

จากกระบวนการแสดงตวแบบนนจะตองมการเสนอตวแบบ (A) ทท าใหผสงเกตเกดความสนใจและคดอยากจะท าตาม (B1) เมอบคคลแสดงพฤตกรรม (B) ตามตวแบบแลวสงทตามมาคอผลกรรม (C) ทเกดขนตอพฤตกรรมนน ถาพฤตกรรมทท าตามตวแบบนนไดรบการเสรมแรงทางบวกพฤตกรรมนนกจะเกดบอยครงขนแตถาพฤตกรรมทท าตามตวแบบนนไดรบการลงโทษพฤตกรรมนนกจะไม เกดข นอก (สมโภชน เอยมสภาษต . 2543, น . 254) แบนดรา (Bandura.1986) ไดกลาววาตวแบบมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคล 3 ดาน ดงน

1. ชวยใหบคคลเรยนรพฤตกรรมใหมๆ หรอทกษะใหมๆ ซงจากผลของตวแบบในลกษณะเชนนท าใหเราสามารถน าเอาวธการเสนอตวแบบไปสรางพฤตกรรมใหมๆ ใหกบบคคลทยงไมเคยกระท าพฤตกรรมดงกลาวนน

63

2. มผลท าใหเกดการระงบ (Inhibition) หรอการยตการระงบ (Disinhibition) การแสดงพฤตกรรมของผสงเกตตวแบบได ทงนยอมขนอยกบวาเมอตวแบบแสดงพฤตกรรมแลวไดรบผลกรรมเชนใด ถาตวแบบแสดงพฤตกรรมแลวไดรบผลกรรมเปนทไมพงพอใจ แนวโนมทผสงเกตตวแบบจะไมแสดงพฤตกรรมตามตวแบบนนมสงมากเทากบวาตวแบบท าหนาทระงบการเกดพฤตกรรม

3. ชวยใหพฤตกรรมทเคยไดรบการเรยนรมาแลวไดมโอกาสแสดงออกหรอถาเคยแสดงออกแลวแตไมคอยไดแสดงออกมากนก ใหแสดงออกมากขน ผลของตวแบบในลกษณะเชนนกจะท าหนาทเปนสญญาณกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมนนออกมา

จากแนวคดพนฐานทแบนดราน าเสนอนนเนนวาพฤตกรรมของบคคลเปลยนแปลง ไมไดเปนผลมาจากสภาพแวดลอมเพยงอยางเดยว หากแตมผลมาจากกระบวนการทางปญญาดวย กลาวคอ ถากระบวนการทางปญญาเปลยนพฤตกรรมของบคคลกจะเปลยนแปลงไปดวย ซงแบนดราไดเสนอวธการหนงทสามารถใชเปลยนแปลงกระบวนการทางปญญาหรอพฤตกรรมภายในไวคอ กระบวนการเรยนรจากการสงเกต (Observational Learning) ทวาพฤตกรรมของบคคลเกดขนไดจากการเรยนรจากการสงเกตเปนการเรยนรทบคคลสงเกตจากพฤตกรรมของตวแบบจะเปนบคคลในครอบครว สงคม สอหรอสญลกษณตาง ๆ แบนดราไดเสนอกระบวนการเรยนรจากการสงเกตตวแบบวามดวยกน 4 กระบวนการ ซงสามารถเขยนเปนภาพไดดงน

64

ภาพประกอบ 4 กระบวนการในการเรยนรจากการสงเกต

ทมา: แบนดรา (ประทป จนง. 2540 : 95 ; อางองจาก Bandura. 1986)

การเรยน ร จากการสงเกตโดยผานตวแบบดงกลาวมกระบวนการท ส าคญ 4 กระบวนการทจ าเปนตอการเรยนรจากการสงเกตหรอการเรยนรจากตวแบบถาขาดกระบวนการใดไปการกระท าตามตวแบบยอมไมสมบรณ กระบวนการเรยนรจากการสงเกตตวแบบประกอบไปดวยกระบวนการทส าคญ 4 ประการ ดงน 1) กระบวนการใสใจ (Attentional Processes) คนจะไมสามารถเรยนรไดเลยถาขาดความใสใจและขาดการรบรพฤตกรรมทตวแบบแสดงออกมา สงทมอทธพลตอกระบวนการใสใจนมอย 2 ประการ คอ (1.1) ลกษณะของตวแบบ ตวแบบทมความเดนชด จดจ าไดงาย มความดงดดใจสง มความซบซอนของพฤตกรรมนอยจะมโอกาสท าใหผสงเกตใสใจไดมาก นอกจากนพฤตกรรมทตวแบบแสดงออกมาหากมประโยชนตอผสงเกตจะโนมนาวจตใจผสงเกตใหใสใจไดมาก และ (1.2) ลกษณะของผสงเกต ผสงเกตจะตองมประสาทการ

เหตการณ

ทเปน

ตวแบบ

กระบวนการใสใจ

เหตการณทเปนตว

แบบความเดนชด

- ทศทางอารมณ

ความรสก

- ความซบซอน

- จำนวนตวแบบ

- คณคาในการใช

ประโยชน

กระบวนการเกบจำ

การเกบจำเปน

สญลกษณ

การจดระบบ

ทางปญญา

การทบทวนทาง

ปญญา

การทบทวนการ

กระทำ

กระบวนการกระทำ

การระลกภาพจาก

ปญญา

การสงเกตการกระทำ

ขาวสารปอนกลบ

การเทยบเคยงการ

กระทำกบภาพจาก

ปญญา

กระบวนการจงใจ

ตวจงใจภายนอก

- สงทจบตองได

- การกระตน

ประสาทรบร

- ปฏกรยาจากผอน

- การควบคม

สถานการณ

ตวจงใจทเหนคนอน

ไดรบตวจงใจตนเอง

- สงทจบตองได

- การประเมนตนเอง

ลกษณะของผสงเกต

แบบแผน

การทำ

ใหเหมอน

65

รบรการกระท าของตวแบบทด มระดบความตนตวในการใสใจพฤตกรรมของตวแบบนน 2) กระบวนการเกบจ า (Retention Processes) ในการเรยนรโดยการสงเกต คนเราไมสามารถจะเรยนรไดมาก ถาปราศจากการเกบจ าเพราะกระบวนการจ านนเปนการรวบรวมรปแบบพฤตกรรมของตวแบบทไดสงเกตเหนทกครงแลวน ามาวางรปแบบของพฤตกรรมทแนชด การเกบจ าจะเปนในรปแบบของสญลกษณซงเปนมโนภาพ (Imaginal) หรอภาษา (Verbal) การจ าในลกษณะนจะชวยใหการจดจ าท าไดงายกวาและคงทนกวา สวนการฝกฝนโดยการทบทวนในใจหรอโดยกระท าจรงจะสงเสรมใหผเหนจ าพฤตกรรมของตวแบบไดดย งขน 3) กระบวนการกระท า (Production Processes) เปนกระบวนการทผสงเกตดดแปลงสญลกษณจากการเกบจ ามาเปนการกระท าทเหมาะสม กระบวนการนจะเนนถงความสามารถและความพรอมทางรางกายในการกระท าตามตวแบบ อปสรรคของกระบวนการกระท ากคอ การดดแปลงสญลกษณใหมาเปนการกระท าทเหมาะสมนนท าไดยากมากในระยะแรกแตเมอทราบถงขอบกพรองระหวางสญลกษณกบการดดแปลงใหเปนพฤตกรรมจะชวยใหการกระท าตามตวแบบในคราวตอไปถกตองมากยงขน นอกจากจะมการสงเกตการณกระท าตามตวแบบไดดแลว จะตองมการตดตามการกระท าซงการตดตามนจะตองเปนขอมลยอนกลบทแมนย าดวย จงจะชวยใหการกระท าตามตวแบบไดดยงขน 4) กระบวนการจงใจ (Motivational Processes) ทฤษฎการเรยนรทางสงคมแสดงใหเหนความแตกตางระหวางสงทไดเรยนรมา (Acquisition) กบการแสดงออก (Performance) เพราะในชวตจรงแลวมนษยไมสามารถจะกระท าตามตวแบบไดทงหมด มนษยจงเลอกทจะกระท าตามตวแบบเมอการกระท านนใหผลกรรมทางบวกมากกวาจะเลอกท าตามการกระท าทใหผลกรรมทางลบ ดงนนกระบวนการจงใจจงมบทบาททส าคญในกระบวนการเรยนรจากการสงเกตตวแบบ ดงนนทง 4 องคประกอบจะขาดขนตอนใดขนตอนหนงการกระท าตามตวแบบยอมไมสมบรณเพราะการจดองคประกอบกระบวนการเรยนรจากการสงเกตตวแบบนเกดจากการกระตนใหผสงเกตใสใจกบตวแบบอยางแทจรงจนสามารถจดจ าและน ามาสรางสญลกษณได ตลอดจนสามารถดดแปลงสญลกษณนนและน าออกมาใชไดในภายหลง โดยมองคประกอบสดทายคอ แรงจงใจทท าใหผสงเกตแสดงการตอบสนองออกมาโดยเมอบคคลสงเกตเหนตวแบบแสดงพฤตกรรมบางอยางแลวไดรบผลกรรมทพงพอใจ แนวโนมทจะเลยนแบบพฤตกรรมของตวแบบนนจะมสงขน แตเมอตวแบบแสดงพฤตกรรมบางอยางแลวไดรบผลกรรมทไมพงพอใจ บคคลกจะไมเลยนแบบพฤตกรรมนน

สวนปจจยทเอออ านวยตอกระบวนการใสใจ ไดแก ลกษณะของตวแบบทใกลเคยงกบผสงเกต เชน อาย เพศ เชอชาต เจตคต ซงท าใหผสงเกตรสกวาเหมาะสมกบตนและท าใหเกด

66

ความคาดหวงวา ถาตนแสดงพฤตกรรมตามตวแบบนนกจะไดรบผลกรรมในท านองเดยวกน (สวรรณา วรยะประยร. 2529, น. 13) นอกจากนตวแบบตองมลกษณะเดนชดเปนพเศษ ตวแบบทมความเดนชดยอมดงดดให ผสงเกตสนใจไดมากกวาตวแบบทไมเดนชด ควรค านงถงทศทางของอารมณและความรสกทผสงเกตมตอตวแบบ หากผสงเกตชอบตวแบบกจะใหการใสใจกบตวแบบมากกวาผสงเกตทไมชอบตวแบบซงเหตการณทเปนตวแบบถามความซบซอนนอยจะท าใหผสงเกตมความสนใจมากกวาเหตการณท เปนตวแบบมความซบซอนมาก จ านวนตวแบบในพฤตกรรมหนงๆ หากมตวแบบแสดงหลายคนหรอกระท าซ าๆ จะเรยกความใสใจจากผสงเกตไดมากกวา ประกอบกบตวแบบทมความหลากหลายกสามารถท าใหบคคลใสใจไดเชนกน (ประทป จนง. 2540, น. 97 – 98) สวนกระบวนการเกบจ าตวแบบทแสดงพฤตกรรมแลวเกดผลกรรมบางอยางทเปนประโยชนตอผสงเกตกจะท าใหระลกถงตวแบบไดงายขนตอมาคอกระบวนการกระท า ผสงเกตจะแสดงพฤตกรรมเลยนแบบตวแบบไดถกตองเพยงใด ขนอยกบปรมาณการเรยนรทไดจากการสงเกตและส าหรบกระบวนการ จงใจ ผสงเกตจะไดรบการจงใจดวยผลกรรมทไดรบจากการแสดงพฤตกรรมตามตวแบบถาพฤตกรรมของตวแบบไดรบผลกรรมทพงพอใจหรอหลกหนสงทไมพงพอใจได ผสงเกตกมแนวโนมสงทจะเลยนแบบพฤตกรรมของตวแบบนน เพราะเกดความคาดหวงวาจะไดรบผลกรรมตามทตวแบบไดรบ (องสนา ภทรายตวรรตน. 2533, น. 7)

3.3.2 ประเภทของตวแบบ ตวแบบแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. ตวแบบท มชวตจรง (Live Model) การเสนอตวแบบวธน เปนการใหผสงเกตไดเหนตวแบบในสภาพการณจรงซงมขอดคอ ตวแบบสามารถเพมเตมหรอปรบปรงพฤตกรรมเพอใหแสดงพฤตกรรมไดชดเจนหรอเหมาะสมกบสภาพการณมากยงขน การเสนอตวแบบโดยวธนท าใหผสงเกตสนใจในตวแบบและเลยนแบบพฤตกรรมตามตวแบบไดดกวาการเสนอตวแบบดวยวธอน (Bandura. 1969, น. 178-186) แตการเสนอตวแบบดวยวธนตองค านงถงผลกรรมเพราะอาจเกดเหตการณทไมคาดไวลวงหนาเกดขนท าใหตวแบบไมไดรบผลกรรมทพงพอใจตามทควรไดรบตวแบบทมชวตซงผสงเกตสามารถปฏสมพนธโดยตรง เชน พอ แม คนในครอบครว คร และเพอน

2. ตวแบบสญลกษณ (Symbolic Model) เปนตวแบบทเสนอผานสอตางๆ เชน หนงสอการตน หนงสอ วทย โทรทศน เปนตน มนษยในปจจบนเรยนรสงตางๆ ผานสอเหลาน ทงทเปนรปธรรม เชน การแตงกาย การใชสนคา การแสดงอากปกรยาตางๆ และทเปนนามธรรม เชน ความเชอ คานยม เจตคต เปนตน แบนดรา (ประท ป จนง . 2540, น . 97; อางองจาก

67

Bandura. 1975) เหนวาตวแบบสญลกษณเปนตวแบบทจะมอทธพลตอมนษยมากขนเพราะการเผยแพรตวแบบอยางกวางขวาง ท าใหบคคลไดรบประสบการณจ านวนมากผานตวแบบสญลกษณทางสอมวลชน ตลอดจนเทคโนโลยททนสมยท าใหมนษยสามารถเกบภาพการกระท ากจกรรมพฤตกรรมหลายๆ อยางทเกดขนอยางรวดเรวมาศกษาแบบภาพตอภาพไดอยางละเอยด เชน ตวแบบทเกยวกบการสาธตการเลนกฬา ฯลฯ

ในงานวจยครงน ผวจยไดเลอกใชทงตวแบบท ม ชวตจรงกบตวแบบสญลกษณเพอพฒนาจตวญญาณความเปนคร โดยผวจยเชอวาตวแบบนาจะสงผลตอกระบวนการเรยนรซงจะไปปรบเปลยนกระบวนการทางปญญาและสงผลถงการมจตวญญาณความเปนครทเพมขนได

3.3.3 งานวจยท เกยวของกบการใชตวแบบในการพฒนาพฤตกรรมทเหมาะสม

จากการประมวลเอกสารงานวจย พบวา ผวจยหลายทานไดน าเอาเทคนคการใชตวแบบมาพฒนาพฤตกรรมทเหมาะสมในดานตาง ๆ ไว เชน งานวจยของ นนทวฒน ชนช (2546) ไดศกษาการใชตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมเพอพฒนาจตสาธารณะในนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 2 มวตถประสงคเพอศกษาปฏสมพนธระหวางการไดรบตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมกบเพศของนกเรยนทมตอจตสาธารณะและ เพอเปรยบเทยบจตสาธารณะของนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 2 ทไดรบตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมกบกลมทไมไดรบตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรม กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนคอ นกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2546 โรงเรยนวดประยรวงศาวาสเขตธนบร กรงเทพมหานคร จ านวน 60 คน ไดมาโดยวธสมอยางงายแลวจบสลากแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 1 หองเรยน ในแตละหองสมนกเรยนแบงเปนเพศชาย 15 คน เพศหญง 15 คน ไดกลมตวอยางทงหมด 4 กลม ผวจยด าเนนการทดลองดวยตนเอง โดยใชเวลาในการทดลองทงหมด 24 คาบ คาบละ 50 นาท เครองมอทใชในการวจยครงน คอ หนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมทมตวแบบจตสาธารณะจ านวน 12 เลม ส าหรบกลมทดลองและหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมทไมมตวแบบจตสาธารณะจ านวน 12 เลม ส าหรบกลมควบคม งานวจยของธรรมนนทกา แจงสวาง (2547) ไดศกษาผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยบทบาทสมมตกบตวแบบของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 มวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยบทบาทสมมตกบตวแบบในนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 และศกษาปฏสมพนธระหวางการไดรบโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยบทบาทสมมตกบตว

68

แบบกบเพศของนกเรยนทมตอจตสาธารณะ กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ นกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา2546 โรงเรยนสาธตสถาบนราชภฏสงขลา จงหวดสงขลา จ านวน 68 คน โดยสมเลอกหองดวยวธการสมอยางงาย เปนกลมทดลองและเปนกลมควบคมกลมละ 1 หองเรยน เปนเพศชาย 17 คน เพศหญง 17 คน การทดลองครงนผวจยใชเวลาในการทดลองทงหมด 12 ครง ครงละ 50 นาท เครองมอทใชในการวจยครงนคอ โปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยบทบาทสมมตกบตวแบบ จ านวน 12 เรอง กบกลมทดลองและบทละครทไมมเนอหาเกยวของกบจตสาธารณะจ านวน 12 เรองกบกลมควบคม งานวจยของสคนธรส หตะวฒนะ (2550) ไดท าการศกษาผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยเทคนคการเสนอตวแบบผานภาพการตนรวมกบการชแนะทางวาจาทมตอ จตสาธารณะของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 มวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยเทคนคเสนอตวแบบผานภาพการตนรวมกบการชแนะทางวาจาทมตอจตสาธารณะของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 และศกษาปฏสมพนธระหวางผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยเทคนคการเสนอตวแบบผานภาพการตนรวมกบการชแนะทางวาจากบการอบรมเลยงดของนกเรยนทมตอจตสาธารณะ กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ นกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 3 ของโรงเรยนพชญชนก ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2549 จ านวน 2 หองเรยนโดยจบฉลากเปนนกเรยนกลมทดลอง 1 หอง และเปนนกเรยนกลมควบคม 1 หอง จ านวนหองละ 36 คน ในแตละหองจะมการแบงนกเรยนออกเปน 2 กลมโดยการวดการอบรมเลยงดแบงเปนการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตยมากและการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตยนอย ไดกลมตวอยางทงหมด 4 กลม จ านวนกลมละ 18 คน รวมทงสน 72 คน การทดลองครงนผวจยใชเวลาในการทดลองทงหมด 12 ครง ครงละ 50 นาท เครองมอทใชในการวจยครงน คอ โปรแกรมพฒนา จตสาธารณะดวยเทคนคเสนอตวแบบผานภาพการตนรวมกบการชแนะทางวาจา จ านวน 12 ภาพ ส าหรบกลมทดลองและภาพการตนทไมมเนอหาเกยวของกบจตสาธารณะจ านวน 12 ภาพส าหรบกลมควบคม จากงานวจยของวไล พงสะอาด (2542) ไดท าการศกษาเปรยบเทยบผลของการใชบทบาทสมมตและการใชแมแบบทมตอพฤตกรรมการกลาแสดงออกของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวงตะเคยนวทยาคม โดยศกษาผลของการเลยนแบบพฤตกรรมของแมแบบซงแสดงโดยนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 2 ทมพฤตกรรมกลาแสดงออกจากผลศกษาพบวา นกเรยนทไดรบการใชแมแบบมพฤตกรรมกลาแสดงออกมากขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 จากการทดลองของแบนดราและรอส (Bandura, Ross and Ross, 1963, p. 3) ไดศกษาผลของการใชตวแบบตอ การเลยนแบบโดยจดแบงตวแบบเปน 3 ลกษณะ คอ แมแบบท เปนชวตจรง แมแบบท เปน

69

ภาพยนตรแสดงโดยคนจรงและแมแบบทท าเปนภาพยนตรการตน กลมตวอยางเปนเดกกอนวยเรยน พบวา เดกทไดรบตวแบบกาวราว แสดงพฤตกรรมกาวราวมากขนแตกลมทไมไดรบตวแบบไมคอยมพฤตกรรมกาวราวปรากฏและตวแบบทเปนภาพยนตรมผลตอพฤตกรรมของผสงเกตทดเทยมกบ ตวแบบจากชวตจรง

จากการประมวลเอกสารทเกยวของกบตวแบบ สรปไดวา การเลอกใชตวแบบสามารถปรบพฤตกรรมดานตาง ๆ ไดแก การพฒนาจรยธรรมดานตางๆ พฒนาจตสาธารณะ พฒนาเจตคต พฒนาสขนสย ความสามารถทางการเรยน ดงนนผวจยจงสนใจน าตวแบบมาใชในการสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร พฒนาเจตคตทดตอวชาชพครเพอใหเกดการเปลยนแปลงทกระบวนการทางปญญาแลวสงผลตอการเปลยนแปลงทจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

3.4 ปจจยทสงผลตอจตวญญาณความเปนคร สาเหตของการเกดพฤตกรรมของมนษยสวนหน งเกดจากจตลกษณะตาม

สถานการณหรอการปฏสมพนธแบบในตน (Organismic Interaction) ซงเปนลกษณะทางจตของบคคลทเกดจากปฏสมพนธระหวางจตลกษณะเดมของบคคลกบสถานการณปจจบนทบคคลเผชญอย เปนจตลกษณะทไวตอการเปลยนแปลงตามสถานการณหรอเปนจตลกษณะทอยภายใตอทธพลของสถานการณทคาดวามความเกยวของส าคญกบพฤตกรรมของบคคล เชนเดยวกนจากขอคนพบตวแปรทส าคญของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยผมจตวญญาณความเปนครทไดจากการวจยคณภาพในระยะท 1 พบวา ม 3 ตวแปรทส าคญ คอ แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพคร และการสนบสนนทางสงคม ซงในงานวจยระยะท 2 ผวจยจงไดน าตวแปรทงสามตวนมาใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครโดยเลอกพฒนาทกระบวนการทางปญญาเพอใหสงผลตอการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

3.4.1 แนวคดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครกบพฤตกรรมทด แรงบนดาลใจเปนตวแปรส าคญทเปนปจจยภายในของการมจตวญญาณความ

เปนครทไดจากขอคนพบในงานวจยเชงคณภาพระยะท 1 เพราะแรงบนดาลใจเปนเรองของความรสกซงมอทธพลทส าคญตอพฤตกรรมในทางจตวทยา ดงตวอยางงานวจยของ ดษฎ โยเหลา และคณะ (2556) ไดกลาววา แรงบนดาลใจเปนพลงอ านาจในตนเองชนดหนงท ใชในการขบเคลอนความคดและการกระท าใดๆ เพอใหบรรลผลส าเรจได ไมวาสงทตนกระท านนจะยากสกเพยงใด ตนกพรอมทจะฝาฟนอปสรรคทงหลายสความส าเรจทตองการใหจงได แมจะตองเสยสละ

70

บางสงของตนเองไปบางกพรอมทจะเสยสละไดเสมอ ถาจะชวยน ามาซงผลส าเรจทตองการนน สอดคลองกบทศนะของ ภเบศร สมทรจกร(2552) ทอธบายทมาของค าวา “แรงบนดาลใจ” (inspiration) วามาจากภาษาละตนวา สปราเร (Spirarae) หมายถง ลมหายใจซงเปนรากศพทของค าวา Spirit ทแปลวา จตวญญาณ ค าวา Inspire จงแปลวา การผานลมหายใจหรอการผานจตใจของคนหนงเขาไปในอกคนหนงลมหายใจหรอจตใจทผานเขาไปน จงเปนสงทท าใหผรบนนด าเนนชวตได นอกจากนนยงระบวาแรงบนดาลใจนาจะจดเปนแรงจงใจ (Motivation) แตวาต าราและแนวคดทฤษฎไมไดกลาวถงการสรางแรงจงใจดวยการสรางแรงบนดาลใจมเพยงประเดนภาวะผน าทกลาวถงเทคนคการสรางแรงจงใจทเชอมโยงกบเทคนคการเปนผน า โดยมหลกคดวาการเปนผน าตองรจกการจงใจคนดวยวธการตางๆ ดงเชน การอธบายตามแนวคดทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow ทฤษฎ ERG ของ Clayton Alderfer ทฤษฎสองปจจยของ Herzberg เปนตน อยางไรกตามแรงบนดาลใจอาจไมเกยวของกบความตองการขนใดๆ ไมมสงตอบแทนจากภายนอกมาใหเปรยบเทยบกบความตองการเพอบอกวาเทากบทคาดหวงหรอนอยกวาทคาดหวง ในทางกลบกนแรงบนดาลใจเกยวของกบการทบคคลหนงเกดความรสกประทบใจ เลอมใส ศรทธาในค าพด แงคดหรอการกระท าบางอยางของบคคลใดบคคลหนงจนกระทงสามารถมาก ากบเจตคตและพฤตกรรมของตนและกลายเปนพลง หลกการและตวตน เชน โอบามาสรางแรงบนดาลใจใหแกชาวอเมรกนดวยค าวา Change และ We can พจน ใจชาญสขกจ.(มปพ. :3-4, Online) ไดกลาวถงทมาของแรงบนดาลใจในบรบทของการบรหารงานองคกรของผน าไววา แรงบนดาลใจนนสามารถเกดขนไดภายใตสภาวการณทหลากหลายขนอยกบปจจยตางๆ ทรายลอมตวเราและสงคมในแตละชวงเวลารวมถงความปรารถนาทแตกตางกนออกไปซงอาจแบงได ดงน 1) แรงบนดาลใจจากเปาหมาย (Inspiration by Goal) แตละองคกรตางกมเปาหมายทแตกตางกนบางแหงตงเปาหมายไวสงเพอความทาทายและตองการไปใหถงซงจดหมายนนใหไดขณะทบางองคกรตงเปาหมายกลางๆ ดความเปนไปไดไมสงเกนไปไมต าเกนไปเผอส าหรบความไมสมหวงทอาจเกดขนได แตอยางไรกตามไมวาจะตงเปาหมายไวสงหรอต าเพยงใดหากองคกรสามารถสรางแรงบนดาลใจใหพนกงานเหลานนเลอกทจะตามหาจดมงหมายของตวเองใหไดคนทตงไวสง อาจตองใชความพยายามทมเทมากกวาแตความส าเรจทรออยกนบเปนความคมคาแหงการรอคอยโดยมแรงบนดาลใจคอยกระตนไมใหเกดความทอแทแรงบนดาลใจจากเปาหมายกอใหเกดการวางต าแหนงทเหมาะสมตรงกบเสนทางในการเขาถงจดมงหมายขององคกร 2) แรงบนดาลใจจากตนแบบ (Inspiration by Role Model) การท องคกรเล อกทศทางขององคกรอ นท ประสบความส าเรจมาเปนแบบอยางหรอผบรหารพนกงานทมความโดดเดน กสามารถสรางความเปน

71

ตนแบบกอใหเกดความศรทธา เชอถอ ความรสกดงกลาวยอมพฒนาออกมาเปนความรสกทตองการยดถอไวเปนแบบอยางซงอาจเกดขนไดจากความรสกทมตอประสบการณทไดรบแลวแตวาจะเกดขนจากการรบรขาวสารการเขาไปมสวนรวมการปฏสมพนธไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออมกตาม แรงบนดาลใจจากตนแบบยอมมผลตอการใชชวตการเลอกทางเดนใหกบชวตเจตคตมมมองความคดรวมถงการตดสนใจจากเรองตางๆในทศทางทสอดคลองกบตนแบบ 3) แรงบนดาลใจจากแรงกระตน (Inspiration by Motivation) การทองคกรเลอกการใชเหตการณสถานการณชวงจงหวะเวลาเงอนไขตางๆ สามารถท าใหพนกงานเกดแรงบนดาลใจ ทอาจไมไดมการตงใจหรอเตรยมการเอาไวลวงหนาเมอถงเวลานนๆ กสามารถท าใหเกดแรงบนดาลใจได การใชแรงบนดาลใจในลกษณะน อาจน าไปใชในการตดสนใจการเลอกสงใดสงหนงทอาจมความส าคญตอองคกรหรอสถาบนทเกยวของเปนแรงบนดาลใจทเกดขนจากการถกการกระตนใหเกดขนจงตองอาศยความรอบคอบแมนย า และตองค านงถงประสทธผลมากกวาแรงบนดาลใจอนนอกจากนแรงบนดาลใจทเกดจากแรงกระตนยงครอบคลมถงการเลอกบรโภคการตดสนใจภายใตขอมลขาวสารเนอหาสาระทไดรบและฐานขอมลในการแกไขปญหาเฉพาะหนาดวย และ 4) แรงบนดาลใจทเกดขนจากการขบเคลอน (Inspiration by Dynamic) เปนแรงบนดาลใจทเกดขนโดยธรรมชาตแลวแตจงหวะของชวงวถชวตวาในชวงนนจะพบเจอกบอะไรทจะสงผล และมอทธพลในชวงเวลานนๆ แรงบนดาลใจทเกดจากการขบเคลอนนอาจจะมการเปลยนแปลงไดบอยและมผลตอองคกรในชวงเวลาทไมยาวนก

ดงนน แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร สามารถสรปไดวา การทบคคลไดเกดพลงอ านาจในตนเองทใชในการขบเคลอนความคดและการกระท าพฤตกรรมเกยวกบวชาชพครเพอใหบรรลสความส าเรจทตองการ

การวดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร ในงานวจยของ Thrash and Elliot. (2003) ไดศกษาโครงสรางทางจตของตวแปรแรงบนดาลใจและไดพฒนาแบบวดแรงบนดาลใจขนโดยแบบวดมลกษณะเปนมาตรประเมนคา 7 ระดบหลงจากแบบวดนถกพฒนาขนมากไดมงานวจยในปตอมาทท าการศกษาเกยวกบแรงบนดาลใจไดน าแบบวดของ Thrash and Elliot. (2003) มาใชวดแรงบนดาลใจ ตอมา Fulmer. (2007) ไดศกษาความสมพนธระหวางผลทางบวก ภาวะทางอารมณกบแรงบนดาลใจของนกศกษาในวทยาลยและมหาวทยาลยจ านวน 145 คน ตวแปรท ศกษา ไดแก แรงบนดาลใจ ผลทางบวก (Positive Effect) และภาวะทางอารมณ (Temperament) เครองมอทใชวดแรงบนดาลใจเปนแบบวดของ Thrash & Elliot. (2003) แบบวดผลทางบวก (Positive Effect) ของ Watson et al (1988) และแบบวดภาวะทางอารมณ

72

(Temperament) ของ Keirsey. (1969) ผลการวจยพบวาไมพบความสมพนธระหวางภาวะทางอารมณกบแรงบนดาลใจแตพบวาผลทางบวก (Positive Affect) สงผลตอแรงบนดาลใจ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 (ß=.35) ในงานวจยของ Milyavskaya. (2011) ไดศกษาถงอทธพลของลกษณะแรงบนดาลใจและแรงบนดาลใจในเปาหมายตอความกาวหนาของเปาหมายซงท าการศกษากบนกศกษาจ านวน 193 คน โดยตวแปรทศกษาไดแก แรงบนดาลใจ บคลกภาพ 5 องคประกอบ Goal descriptions, Goal inspiration, Goal progress เครองมอทใชวด ไดแก แบบวดแรงบนดาลใจของ Thrash & Elliot. (2003) แบบวดบคลกภาพ 5 องคประกอบของ Gosling, Rentfrow & Swann. (2003) แบบวด Goal descriptions ของ Koestner และคณะ. (2008) แบบวด Goal inspiration และGoal progress ผวจยสรางขนเองซงผลการศกษาพบวา บคลกภาพแบบเปดเผย (ß=.18) และลกษณะแรงบนดาลใจ (ß=.20) สงผลตอความกาวหนาของเปาหมายอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และในงานวจยเชงทดลองท Gonzalez, Metzler, and Newton. (2011) ไดท าการศกษาผลของการพดกระตนท มตอแรงบนดาลใจ แรงจงใจตามสถานการณและอารมณของนกกฬา โดยกลมตวอยางทใชเปนนกกฬาฟตบอลจ านวน 151 คน และแบงนกกฬาออกเปน 2 กลม กลมท 1 เปนกลมทดลองซงกลมนจะไดรบการทดลองโดยใหดคลปวดโอเกยวกบการพดกระตนของโคชซงเปนการพดกระตนเสรมพลงและเปนชวงเวลาของการพกครงการแขงขน สวนกลมควบคม ไดดคลปทมเนอหาเกยวกบการสอนเทคนคและรปแบบการเลนโดยเครองมอทใชวดแรงบนดาลใจเปนแบบวดของ Thrash & Elliot. (2003) แบบวดแรงจงใจสถานการณของ Guay, Vallerand, and Blanchard. (2000) และแบบวดอารมณของ Lang (1985) ซงผลการวจยพบวากลมทดลองมแรงบนดาลใจเพมมากขนจากการทไดดคลปและมสภาวะอารมณทฮกเหมมากกวากลมควบคม สวนแรงจงใจตามสถานการณมไมแตกตางกน

ผลการวจยความสมพนธระหวางแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครกบพฤตกรรมทด ในงานวจยของ ดษฎ โยเหลาและคณะ (2556) ไดศกษางานวจยเรองการประเมนผลจากภาพยนตรเพอสรางแรงบนดาลใจของนสตปรญญาตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มวตถประสงคหลกเพอประเมนผลลพธของการชมภาพยนตรสรางแรงบนดาลใจทจดขนในปการศกษา 2555 ทมตอจตใจและพฤตกรรม และมวตถประสงครองเพอท าความเขาใจความหมายของแรงบนดาลใจของนสตทชมภาพยนตรสรางแรงบนดาลใจและเพอสรางและพฒนาโมเดลเชงสาเหตและผลของการอธบายแรงบนดาลใจของนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ การวจยเปนแบบผสานวธทงการวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณ ผวจยใชการวจยเชงคณภาพในระยะทหนงเพอท าความเขาใจความหมายของแรงบนดาลใจและใชการวจยเชงปรมาณในระยะท สอง

73

เพอสรางและพฒนาโมเดลเชงสาเหตและผลของแรงบนดาลใจ ทงนมกลมเปาหมายหลกเปนนสตระดบปรญญาตรทชมภาพยนตรสรางแรงบนดาลใจ ปการศกษา 2556 แบงออกเปนผใหขอมลในระยะแรกเปนนสตปรญญาตร จ านวน 40 คน สวนกลมตวอยางในระยะทสองมจ านวนตวอยางทน ามาวเคราะหขอมล 462 ราย การวเคราะหขอมลเชงคณภาพใชแนวทางการวเคราะหขอมลแบบ Grounded Theory (GT) และการวเคราะหขอมลเชงปรมาณใชสถตการวเคราะหความสมพนธโครงสรางเชงเสน ผลจากการวจยพบวา การชมภาพยนตรมผลใหเกดแรงบนดาลใจโดยแรงบนดาลใจนนสตใหความหมายของแรงบนดาลใจหลงจากชมภาพยนตรแลว ประกอบดวยประเดนหลก (Core categories) 3 ประเดนคอ แรงสงไปสเปาหมาย แรงในตนเองและแรงรบจากผอนโดยทแรงสงไปสเปาหมาย ประกอบดวย 1) ไฟจดประกายตามฝน หมายถง ความรสกกระตนทนสตเกดขนในขณะนนทตองการท าสงใด สงหนง ความรสกกระตนใหไปสเปาหมาย ความรสกทกอใหเกดก าลงใจ ท าตามเปาหมายทเคยตงไว และ 2) ความตองการฝาฟนทจะท าใหส าเรจ หมายถง ความรสกทจะท าใหไมยอทอตออปสรรคตาง ๆ สวนแรงในตนเอง ประกอบดวย 1) การเขาใจความหมายในชวต 2) การมความหวง 3) การอดทนไมยอมแพ และ 4) ความตงใจอยางแนวแนในขณะทแรงรบจากผอน หมายถง การมพลงทเกดจากความรกทไดรบ ประกอบดวย 1) ความรกของพอและแม และ 2) ความรกจากคนแปลกหนา สวนผลจากการวจยเชงปรมาณพบวา แรงบนดาลใจทเกดจากการชมภาพยนตรเปนตวบงชทส าคญของตวแปรแฝงแรงบนดาลใจ สาเหตทส าคญของตวแปรแฝงแรงบนดาลใจ คอ บคลกภาพการมอดมการณและการถายทอดทางสงคมดานการมเปาหมายตามล าดบจากส าคญมากทสด ผลลพธทส าคญของตวแปรแฝงแรงบนดาลใจคอ แรงจงใจในการลขตตนเองโดยมน าหนกของตวแปรบงชทส าคญคอ การลขตตนเองจากแรงจงใจภายใน สรปโดยรวมงานวจยเชงปรมาณและงานวจยเชงคณภาพ พบวา การชมภาพยนตรสรางแรงบนดาลใจ สรางแรงบนดาลใจไดและแรงบนดาลใจทเกดนมผลตอพฤตกรรมทดในอนาคตจงควรสนบสนนใหมโครงการนอยางตอเนอง โดยอาจมการเพมกจกรรมกอนและหลงจากการชมภาพยนตรและเพมรายชอภาพยนตรเพอใหผทดแลวไดมทางเลอกใหมเพมขน งานวจยของ ละเอยด แจมจนทร จนตนา อาจสนเทยะ และสภาวด สมจตต (2556) ไดศกษาเจตคตและแรงบนดาลใจของนกศกษาพยาบาลวทยาลยเซนตหลยส ในการเตรยมความพรอมเพอสอบขนทะเบยนรบใบอนญาตประกอบวชาชพการพยาบาล มวตถประสงคศกษาเจตคตและแรงบนดาลใจของนกศกษาคณะพยาบาลศาสตรวทยาลยเซนตหลยส ในการเตรยมความพรอมเพอสอบขนทะเบยนรบใบอนญาตประกอบวชาชพการพยาบาล โดยใชวธการวจยผสมผสานเพอเปนขอมลส าหรบการพฒนารปแบบการเตรยมความพรอมตอไป กลมตวอยางคอนกศกษาชนปท 4 ป

74

การศกษา 2555 และชนปท 2, 3, 4 ปการศกษา 2556 รวม 193 คน เกบขอมลโดยแบบสอบถาม แบบสมภาษณเจาะลกบนทกการสนทนากลม วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนาและการวเคราะหสาระส าคญ ผลการวจยพบวา 1) เจตคตของนกศกษาทมคาเฉลยคะแนนสง ไดแก เรองความคาดหวงตอการสอบผาน 8 วชาในครงแรก มความพยายามในการหาวธชนะอปสรรคโดยไดรบแรงสนบสนนก าลงใจจากครอบครวคนใกลชด กจกรรมทปฏบตไดไมเตมทเรองการอานเอกสาร/ต ารากอนท าขอสอบ ท ากจกรรมไมทนเวลาและการทบทวนความรขณะฝกภาคปฏบตไมสมบรณ 2) นกศกษามแรงบนดาลใจในการสอบผานเพอบคคลทรกสมศกดศร กลวอายเพอน ความภมใจตนเอง ไดรบเงนคาใบอนญาตฯ เรมตนดมชยกวาครง มแรงกดดนจากรนพ และเพอวทยาลยและอาจารย และงานวจยของ มสขนษฐา สงหเพชร (2558) ไดศกษางานวจยเรองการสรางแรงบนดาลใจจากขอคดค าคมเพอใชในการสรางแฟมสะสมผลงานทศนศลปของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 ปการศกษา 2558 มวตถประสงคเพอใหนกเรยนเกดแรงบนดาลใจจากขอคดค าคมของบคคลตางๆ เปนแนวทางในการคนหาจดเดน ความนาสนใจเปาหมายของตนเองและเพอใหนกเรยนไดมการปรบปรงพฒนาการจดรปแบบในจดท าแฟมสะสมผลงานทศนศลป ผลการวเคราะหขอมลการสรางแรงบนดาลใจจากขอคดค าคมเพอใชในการสรางแฟมสะสมผลงานทศนศลป สรปผลนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 จ านวน 491 จากการสงเกตพฤตกรรมและการประเมนการน าเสนอขอคดค าคมสรางแรงบนดาลใจในการสรางแฟมสะสมผลงานทศนศลป นกเรยนหอง ม.4/1 ผาน จ านวน 44 คน คดเปนรอยละ 12.90 นกเรยนหอง ม.4/2 ผานจ านวน 51 คน คดเปนรอยละ14.95 นกเรยนหอง ม.4/3 คดเปนรอยละ13.19 นกเรยนหอง ม.4/4 คดเปนรอยละ 14.36 นกเรยนหอง ม .4/5 คดเปนรอยละ 7.66 นกเรยนหอง ม .4/6 คดเปนรอยละ 7.33 นกเรยนหอง ม.4/7 คดเปนรอยละ 5.86 นกเรยน ม.4/8 คดเปนรอยละ 9.97 นกเรยน ม.4/A คดเปนรอยละ 6.45 นกเรยน ม.4/B คดเปนรอยละ 7.33 จากจ านวนนกเรยน 491 คน มนกเรยนผาน จ านวน 341 คน คดเปนรอยละ69.45 การจดกระบวนการเรยนการสอนใหนกเรยนไดเกดแนวคดแรงบนดาลใจใน การสรางสรรคผลงานศลปะและการสรางแรงบนดาลใจในการเรยน การปฏบตงาน การมเปาหมายในชวตมบคคลตนแบบทเปนแรงบนดาลใจในการด าเนนชวต

จากการประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของกบแรงบนดาลใจ สรปไดวา แรงบนดาลใจเกดจากตวแปรทเกดจากตวบคคลซงอาจเปนตวแปรลกษณะทางจต การรคด หรอเปนตวแปรลกษณะบคลกภาพ และแรงบนดาลใจสามารถเกดไดจากสงแวดลอม เชน สภาพแวดลอมทางการศกษา สภาพการจดการเรยนร การเหนแบบอยางของผทประสบความส าเรจในชวต เปน

75

ตน ดงนนในงานของผวจยไดสนใจทจะพฒนาตวแปรแรงบนดาลทอยากจะเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร

3.4.2 แนวคดเจตคตทดตอวชาชพครกบพฤตกรรมทด เจตคตเปนตวแปรส าคญทเปนปจจยภายในของการมจตวญญาณความเปนครท

ไดจากขอคนพบในงานวจยเชงคณภาพระยะท 1 เพราะการทบคคลเกดความรสกทดตอวชาชพครยอมสงผลใหเกดความคดวาวชาชพครมประโยชนแลวกแสดงออกถงแนวโนมทแสดงถงเจตคตทดตอวชาชพครนนเอง เพราะเจตคตมอทธพลทส าคญตอพฤตกรรมในทางจตวทยาและเปนสาเหตใหบคคลมพฤตกรรมในวถทางทแนนอน เจตคตมความเชอมโยงกบบคลกภาพการรบรและแรงจงใจของบคคล ซงเจตคตเปนสภาวะแหงความพรอมทางดานจตใจซงเกดจากประสบการณ สภาวะความพรอมนเปนแรงทจะก าหนดทศทางของปฏกรยาของบคคลทมตอบคคลอน วตถ สงของและสถานการณทเกยวของ (สรพงษ ชเดช. 2542, น. 31; อางองจาก Alport.1935, p. 810) เจตคตเปนจตลกษณะประเภทหนงของบคคลทอยในรปของความรเชงประเมนคาเกยวกบสงใดสงหนงมประโยชนหรอโทษมากนอยเพยงใดจนเกดความรสกชอบหรอไมชอบซงจะน าไปสความพรอมทจะกระท าสงนนไปในทศทางทสอดคลองกบความชอบหรอไมชอบของบคคล (ดวงเดอน พนธมนาวน. 2530, น. 125) แนวคดดงกลาวสอดคลองกบ เฟอรกสน (ออมเดอน สดมณ ;พรเทพ เสถยรนพเกา; และสขมาล เกษมสข.2548, น. 25; อางองจาก Ferguson.1952;1962, p. 91) ทอธบายวาเจตคตเปนการแสดงออกของความเชอวาอะไรถกอะไรผด ชอบหรอไมชอบ ยอมรบหรอปฏเสธ ซงเจตคตมใชสงทตดตวมาแตก าเนดแตเกดจากการเรยนรและไดรบจากประสบการณ (แสงดาว วฒนาสกลเกยรต. 2547 , น. 58) เจตคตเกดจากการเรยนรจากการกระท าและประสบการณของบคคลทงทเปนประสบการณตรงจากการกระท าการมสวนรวมกจกรรมดวยการปฏบตจรงและยงไดรบจากการไดรบรขอมลใหมจากบคคลอน (พรรณ ช.เจนจต.2539, น. 544) เจตคตของแตละบคคลทมตอสงใดสงหนงจะแตกตางกนออกไปซงเปนไปไดทงในทางบวกและทางลบ เจตคตเปนตวก าหนดพฤตกรรมของบคคลซงไมสามารถสงเกตวดไดโดยตรงแตจะรจากการเกดพฤตกรรมหรอการกระท าทแสดงออก (ออมเดอน สดมณ ; พรเทพ เสถยรนพเกา;และสขมาล เกษมสข. 2548, น. 28) เจตคตสามารถเปลยนแปลงไดเนองจากเจตคตเปนสงทเกดจากการเรยนรหรอประสบการณของแตละบคคล ถาการเรยนรหรอประสบการณนนเปลยนแปลงไปเจตคตยอมเปลยนแปลงไปดวย (ออมเดอน สดมณ; พรเทพ เสถยรนพเกา; และสขมาล เกษมสข. 2548, น. 28 อางองจาก กมลรตน หลาสวงษ. 2523) สอดคลองกบ ประทป จนง (2557) ไดสรปวาเจตคตมทหมาย (Attitude Object) ซงทหมายเหลาน ไดแก สงของ คน สถานท แนวความคด

76

สถานการณ เปนตน ไมวาจะเปนรปเอกพจนหรอพหพจนกตาม โดยมการระบในแงด -ไมด มลกษณะคอนขางยนยงคงทนมความพรอมในการตอบสนองรวมทงไดกลาวถงองคประกอบของเจตคตประกอบดวย 1) องคประกอบทางปญญา (Cognitive component) ไดแก ความคด ความเชอทมตอทหมายของเจตคต 2) องคประกอบทางอารมณ ความรสก (Affective component) ไดแก ความรสกในทางด-ไมดหรอชอบ-ไมชอบหรอการเหนคณคา-ไมเหนคณคา 3) องคประกอบทางพฤตกรรม (Behavioral component) ไดแก แนวโนมโดยสวนรวมทจะตอบสนองตอทหมายของเจตคต

ดงนน เจตคตทดตอวชาชพคร สามารถสรปไดวาเปนลกษณะทางจตของบคคลทประกอบดวยการรคดเกยวกบประโยชนและโทษของเจตคตทดตอวชาชพคร ความรสกชอบ ไมชอบ พอใจ ไมพอใจและความพรอมทจะกระท าพฤตกรรมทแสดงถงการมเจตคตทดตอวชาชพคร ซงผลทไดจากขอคนพบในการวจยระยะท 1 คอ ตวแปรเจตคตทดตอวชาชพคร ผวจยไดน าตวแปรนมาพฒนาเพราะหากครมคณภาพของการสอนไมวาจะเปนไปในรปแบบใดกตามสวนใหญขนอยกบเจตคตตออาชพของผสอนและเจตคตของผสอนยอมมผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของเดกดวย (Serenson, 1948) ดงนนคณภาพของครจงเปนกญแจส าคญตอการพฒนาคณภาพการศกษาทกระดบจากการศกษา พบวา ครทมเจตคตไมดตอวชาชพของตน เชน ไมเหนคณคาและความส าคญของวชาชพ ตลอดจนไมมความภาคภมใจ อกทงไมคดทจะปรบปรงวชาชพใหกาวหนาและไมกระท าตนเปนครทดในสายตาของเดกนกเรยน สงเหลานลวนท าใหเกดปญหาเรองระเบยบวนยในชนเรยนซงเปนอปสรรคอยางยงตอการจดการเรยนการสอน (บหงา วฒนา , 2533) อนเปนเหตใหการเรยนการสอนเปนไปอยางไรประสทธภาพ อกทงยงกอใหเกดปญหาตอการพฒนาสรางเสรมคณลกษณะทพงประสงคแกเยาวชน ซงจะสงผลกระทบถงความมนคงของชาตอยางหลกเลยงไมไดในทสด นนคอ สรปไดอกนยหนงวาหากจะใหการสอนไดผลดมประสทธภาพ ผทท าการสอนควรจะเปนผทมเจตคตทดตอวชาชพครเพราะถาผประกอบวชาชพครมเจตคตทไมดตอวชาชพของตนแลว กยอมจะไมมความพอใจและแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมและไมขวนขวายทจะท างานใหไดผลเตมท นบเปนอปสรรคส าคญตอการพฒนาบคคลหรอเยาวชนอยางมาก

ดงนนการน าความรเรองเจตคตมาใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมมนษยจงสามารถกระท าไดโดยการจดประสบการณการเรยนรเพอกระตนใหเกดการเปลยนแปลงความรใหความรเกยวกบคณหรอโทษของสง ๆ นน เมอบคคลมความรเชงประเมนคาแลว หลงจากนนความรสกชอบหรอไมชอบและความพรอมทจะกระท าตอสงนนกจะเกดตามมาโดยอตโนมต ซง

77

งานวจยนไดเลอกการเปลยนแปลงเจตคตเปนหลก เพราะเจตคตประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ องคประกอบท 1 ดานความรสก องคประกอบท 2 ดานความรเชงประเมนคา และองคประกอบท 3 ดานแนวโนมทจะกระท า ดงนนในดานของความรสกไดน าตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครมารวมพฒนาในขนตอนนดวยเนองจากแรงบนดาลใจเปนในเรองของอารมณความรสกซงน ามาพฒนารวมในขนของเจตคตได ดงนนทงตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและเจตคตทดตอวชาชพคร ผวจยไดพฒนาการเปลยนเจตคตบนฐานแนวคดทฤษฎปญญาสงคม (Social cognitive theory) ของ อลเบรต แบนดรา (Albert Bandura) ทไดกลาววา การเปลยนเจตคตในระดบพนฐานกสามารถใชวธการแนวเดยวกบการเรยนรเจตคตแตละวธ และเพมเตมดวยวธอนๆ ตวอยางเชน การใหบคคลไดพบเหนสงเราทบคคลไมคนเคยและไมเคยเชอมโยงกบสงอนทมความหมายทางบวกหรอทางลบมากอน กท าใหบคคลชอบพอสงนนได หรอการเปลยนเจตคตโดยการเหนยวน าใหบคคลท าพฤตกรรมสวนทางกบเจตคตเดม การเหนยวน านจะตองเกดขนโดยไม มรางวลกอนโตและไมมการบงคบใหบคคลท าตาม หากบคคลท าตามกจะสงผลใหบคคลผนนมเจตคตไปตามทศทางทท าพฤตกรรมได (ธระพร อวรรณโน 2558) ซงทฤษฎการเปลยนเจตคตของ อลเบรตแบนดรา (Albert Bandura, 1986) ทไดพฒนาทฤษฎปญญาทางสงคมมาจากทฤษฎอกทฤษฎหนงชอทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social cognitive theory) โดยหลกการพนฐานประการหนงของทฤษฎปญญาสงคม คอ การเรยนรจากตวแบบ (model) เมอบคคลสงเกตตวแบบวาท าพฤตกรรมอะไร แลวมผลอะไรเกดขนตามหลง ผลทเกดขนตามหลงการกระท าของตวแบบนกจะมอทธพลใหผสงเกตอยากหรอไมอยากท าตามตวแบบ หากผลทเกดขนเปนผลทางบวกในทศนะของผสงเกตและผสงเกตเชอวาหากตนท าตามตวแบบไดตนกจะไดรบผลทางบวกดวย ผสงเกตกมแนวโนมจะท าพฤตกรรมนนๆ ตามตวแบบได แตหากผลทเกดขนเปนผลทางลบในทศนะของผสงเกตและผสงเกตเชอวาหากตนท าตามตวแบบ ตนกจะไดรบผลทางลบดวย ผสงเกตกมแนวโนมจะไมท าพฤตกรรมนนตามตวแบบ โดยผวจยไดใชหลกการวเคราะหพฤตกรรมของ ประทป จนง (2557, น. 58-61) ทไดกลาวถงการวเคราะหพฤตกรรมตามทฤษฎการเรยนรเงอนไขการกระท านนอยบนพ นฐานความเชอทวา พฤตกรรมของบคคลนนเปนผลเนองมาจากการเรยนรในการปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมซงสภาพแวดลอมตามทฤษฎการเรยนรเงอนไขการกระท าจะประกอบดวย เงอนไขน าและผลกรรม ดงภาพประกอบ 5

78

กรณทกลาวถงความสมพนธกนของตวแปรในทฤษฎการเรยนรเงอนไขการกระทำโดยการ

ภาพประกอบ 5 การวเคราะหพฤตกรรมตามทฤษฎการเรยนรเงอนไขการกระท า

วเคราะหถงบทบาทหนาทจะพบวา เงอนไขน าจะเปนตวท าใหเกดพฤตกรรมและเมอพฤตกรรมเกดขนแลวยอมมผลกรรมเกดขนตามหลงพฤตกรรมดวย และผลกรรมทเกดขนนจะสงผลท าใหพฤตกรรมแปรเปลยนไป ซงอาจเปนไปในลกษณะเพมความถของการเกดพฤตกรรมหรอลดพฤตกรรมกได

ภาพแสดงความสมพนธของแตละตวแปร

โดยทวไป จะใชอกษรยอตวหนาของค าศพทภาษาองกฤษมาเปนตวแทน ซอตวแปรแตละตวดงน

A หมายถง เงอนไขน า (Antecedent) B หมายถง พฤตกรรม (Behavior) C หมายถง ผลกรรม (Consequence) เงอนไขน า (Antecedent) หมายถง เหตการณหรอสภาพการณทเกดขนกอนการ

เกดพฤตกรรม ซงเงอนไขน านจะท าหนาทเปนสงเรา 3 ลกษณะ คอ 1. สงเราทแยกแยะได (Discriminative Stimulus) หมายถง สงทบอกให

บคคลรวาหากท าพฤตกรรมตามทบอกไวแลวบคคลจะไดผลกรรมตามทตองการ

สภาพแวดลอม

เงอนไขนำ (Antecedent)

ผลกรรม (Consequence)

เงอนไขนำ

(Antecedent)

พฤตกรรม

(Behavior)

ผลกรรม

(Consequence)

79

2. ส ง เร าท แ ยกแยะไดว าจะถ กล งโทษ (Discriminative Stimulus of Punishment) หมายถง สงทเกดขนกอนพฤตกรรมแลวบอกใหบคคลรวาหากท าพฤตกรรมนนแลวจะไดรบการลงโทษ

3. สงเราทไมมผลใดๆ ตอพฤตกรรม หมายถง สงทเกดขนกอนพฤตกรรมแลวบอกใหบคคลรวา หากท าพฤตกรรมตามทบอกหรอเหนแลวจะไดรบผลกรรมบางอยางตามมาแตความเปนจรงแลวปรากฏวาไมมผลกรรมใดเกดขนหลงจากท าพฤตกรรมนน

พฤตกรรม (Behavior) หมายถง การกระท าทบคคลแสดงออกทสามารถวดไดและสงเกตเหนไดตรงกนในการก าหนดพฤตกรรมเปาหมายนน ตองมลกษณะ 3 ประการ คอ ประการแรก สามารถสงเกตเหนไดวาบคคลก าลงท าพฤตกรรมอะไรอย ประการทสอง มความชดเจน นนคอเมอพดถงพฤตกรรมนนๆ กบบคลอนแลว บคคลกลมนนสามารถบอกไดทนทวาสงเกตพฤตกรรมอะไร และประการสดทาย มความสมบรณ นนคอ สามารถแยกแยะไดวาพฤตกรรมใดบางอยในขอบเขตของพฤตกรรมเปาหมายทเราสนใจ

ผลกรรม (Consequence) หมายถง สงใดกตามทเกดขนตามหลงพฤตกรรมแลวมผลท าใหพฤตกรรมแปรเปลยนไป ผลกรรมทท าใหพฤตกรรมทเกดขน แปรเปลยนไปนนม 3 ลกษณะ

ลกษณะท 1 กรณผลกรรมซงหมายถง สงใดกไดเกดขนตามหลงพฤตกรรมแลวท าใหพฤตกรรมนนเพมขน เราเรยกผลกรรมประเภทนวา การเสรมแรงทางบวก (Positive Reinforcement) เขยนเปนภาพไดดงน

เพมขน

A B C+ (การเสรมแรงทางบวก)

ลกษณะท 2 กรณผลกรรมซงหมายถง สงใดกไดทเกดขนตามหลงพฤตกรรมแลวท าใหพฤตกรรมนนลดลง เราเรยกวา ผลกรรมประเภทนวา การลงโทษ (Punishment) ซงเขยนเปนแผนภาพไดดงน

A B C- (การลงโทษ)

ลดลง

80

ลกษณะท 3 กรณผลกรรมซงหมายถง การยตการใหการเสรมแรงทางบวกตอพฤตกรรมทเคยไดรบการเสรมแรงมาแลว และเปนผลท าใหพฤตกรรมนนคอยๆ ลดลงในเวลาตอมา เราเรยกผลกรรมประเภทนวา การหยดยง (Extinction) ซงเขยนเปนแผนภาพไดดงน

A B C0 (การหยดยง)

ลดลง

จากความรพนฐานในการศกษาตวแปรตามทฤษฎการเรยนรเงอนไขการกระท าดงกลาวขางตนนนกสามารถวเคราะหพฤตกรรมโดยเนนทการวเคราะหบทบาทของตวแปรตางๆ และในการวเคราะหพฤตกรรม ผศกษาจะตองศกษากรณทเกดขนอยางถองแท แลวพยายามตอบค าถาม การวเคราะหพฤตกรรมทส าคญ 4 ค าถาม ดงน

ค าถามท 1 มสถานการณหรอเหตการณใดมกจะเกดขนกอนการเกดพฤฟตกรรมทเปนปญหานน ซงเหตการณณทเกดกอนตองเปนเหตการณในสภาพปจจบนทเกดพฤตกรรมนน (A คออะไร)

ค าถามท 2 พฤตกรรมทเปนเปาหมายคอพฤตกรรมใด ตองก าหนดใหชดเจน (B คอ อะไร)

ค าถามท 3 มเหตการณอะไรทมกจะเกดขนตามหลงพฤตกรรมท เปนเปาหมายนน (C คออะไร)

ค าถามท 4 เหตการณทเกดขนตามหลงพฤตกรรมนนสงผลตอพฤตกรรมของบคคลอยางไร เชน ท าใหพฤตกรรมทเปนเปาหมายนนมจ านวนครงของการเกดพฤตกรรมเพมขนหรอพฤตกรรมเปาหมายนนมจ านวนครงของการเกดพฤตกรรมลดลง (พจารณาวา C นนเปน C+ , C- ,C0)

ดงนนในการศกษาครงนไดพฒนาทตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและตวแปรเจตคตทดตอวชาชพคร โดยใชการเปลยนเจตคตตามแนวคดของ อลเบรต แบนดรา (Albert Bandura) โดยน าสงเราทเปนตวแบบมารวมเปลยนแปลงทกระบวนการทางปญญาเพอสงผลใหเกดการพฒนาทจตวญญาณความเปนคร โดยใชการวเคราะหสอจากตวแบบทเปนภาพรวมทมตวแบบแสดงพฤตกรรมการมแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและเจตคตทดตอวชาชพครแลวตวละครครไดรบการเสรมแรงทางบวกท าใหนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมกจกรรมปฐมนเทศเพอเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพครเมอไดเหนตวแบบแลวจงเกด

81

ความรสกอยากจะเปนคร เกดความคดวาวชาชพครมประโยชนและท าใหเกดแนวโนมทแสดงพฤตกรรมตามตวแบบเพอจะไดรบการเสรมแรงทางบวกแบบตวแบบบาง

การวดเจตคตทดตอวชาชพคร ในงานวจยของ ไพศาล หวงพานช (2530, น. 147) ไดกลาววาการวดเจตคตนนเปนการวดคณลกษณะภายในของบคคลเกยวกบอารมณและความรสกซงมการแปรเปลยนไดงายจงตองยดหลกส าคญดงน 1) ตองยอมรบขอตกลงเบองตนเกยวกบการวดเจตคตวา 1.1) มลกษณะคงทหรอคงเสนคงวาอยชวงเวลาหนงไมไดผนแปรตลอดเวลา อยางนอยจะตองมชวงเวลาใดเวลาหนงทมความรสกตอสงหนงคงทท าใหสามารถวดได 1.2) ไมสามารถวดหรอสงเกตเหนไดโดยตรงจงจะตองวดทางออมโดยวดจากแนวโนมทบคคลจะแสดงออกหรอประพฤตอยางสม าเสมอ 1.3) การแสดงออกในรปทศทางของความรสกนกคด เชน สนบสนนหรอคดคานแลวยงมขนาดและปรมาณของความรสกนกคดนน ๆ ดวย ดงนนนอกจากจะสามารถทราบทศทางแลวยงสามารถวดความเขมของเจตคตไดดวย 2) การวดเจตคตใดกตามจะตองมสงประกอบ 3 ประการ คอ ตวบคคลทถกวด สงเราและการตอบสนอง 3) สงเราทนยมใช คอ ขอความวดเจตคต ซงเปนสงเราทางภาษาทใชอธบายถงคณคาคณลกษณะของสงนนเพ อใหบคคลตอบสนองออกมาเปนระดบความรสก เชน มาก ปานกลางนอย เปนตน

4) การวดเจตคตของบคคลเกยวกบเรองใดสงใดตองพยายามถามคณคาและลกษณะในแตละดานของเรองนนออกมาแลวน าผลซงเปนสวนประกอบหรอรายละเอยดปลกยอยมาผสมผสานสรปรวมเปนเจตคตของบคคลนนเพราะฉะนนจงจ าเปนอยางยงทการวดนน ๆ จะตองครอบคลมลกษณะตาง ๆ ครบทกลกษณะเพอใหการสรปตรงตามความจรงมากทสด 5) ตองค านงถงความเทยงตรงของผลการวดอยางเปนพเศษกลาวคอ ตองพยายามใหผลทวดไดตรงตามสภาพความเปนจรงของบคคลทงในแงทศทางและระดบ และชวงของเจตคตเนองจากเจตคตประกอบดวยหลายองคประกอบ ซงแตละองคประกอบมความสมพนธเชอมโยงกนอยางตอเนอง ดงนนการวดเจตคตทองคประกอบหนง กยอมบอกถงเจตคตของบคคลได ดงท ดวงเดอน พนธมนาวน (2530, น. 9-22) กลาววา การศกษาเจตคตประกอบดวย 6 วธ ดงน 1) การสงเกต หมายถง การเฝามองและจดบนทกพฤตกรรมของบคคลทมตอสงใดสงหนง แลวน าขอมลทสงเกตไดไปอนมานวาบคคลนนมเจตคตตอสงนนอยางไร สอดคลองกบ Breckler (1984 อางถงใน ธระพร อวรรณโณ, 2535) ไดวดเจตคตตองจรงผานการสงเกตพฤตกรรม คอ ความสามารถในการเขาใกลงไดมากนอยเทาใด ในการวดเจตคตทกมาตร ขนแรกทตองท ากอนการสรางมาตร คอ การก าหนดเปาหมายของเจตคต สงส าคญของการก าหนดเปาหมายของเจตคต คอ เปาหมายของเจตคตตองกอใหเกดการกระตนตอผตอบในสงเดยวกน 2) การสมภาษณ คอ วธการถามใหตอบดวยปากเปลา ผเกบขอมล

82

อาจจดบนทกค าตอบหรออดเสยงตอบไวได แลวน ามาวเคราะหค าตอบภายหลง วธการสมภาษณใหขอมลครอบคลมทงอดต ปจจบน อนาคต และสงอนทเกยวของ แตมขอจ ากดเพราะวธการสมภาษณเปนการตอบหรอเลาพฤตกรรมของตนเองหรอผอน ซงเปดโอกาสใหผถกศกษาเลาแตพฤตกรรมทตนเองเหนสมควรจะน ามาเปดเผยหรอเลาพฤตกรรมทสงคมยอมรบ 3) แบบสอบถาม วธนใชกบผทมการศกษาพอสมควร คอ สามารถอานออกเขยนไดแบบวดเจตคตนนจะมขอค าถามและค าตอบตาง ๆ ไวใหเลอกตอบ โดยท าไวเปนมาตรฐานแบบแผนเดยวกนส าหรบผตอบทกคน การใชแบบวดเจตคตเปนวธการทใชมากทสดในการศกษาเกยวกบเจตคต เพราะใชเวลานอยและไดค าตอบเทจจรงมากกวาวธอน ซงลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2538, น.179 -191) ไดสรปถงแบบทดสอบเจตคตวามอยดวยกน 3 วธ คอ 3.1) วธของเทอรสโตน (Thurstone’s Method) เปนวธทเรยกวา ไพรออรอะ พรอช (Priori Approach) วธการนจะหาคาของแตละมาตราของขอความทางเจตคตกอนทจะน าไปใชในการวจย และก าหนดคามาตรามคาตงแต 0 ถง 1 3.2) วธของลเครต (Likert’s Method) วธนก าหนดมาตราเปน 5 ชน แตละชนจะก าหนดคาไวหลงจากไปรวบรวมขอมลในการวจยมาแลว จงมชอวา พอส เทยเรยไร แอพโรซ (Posteriori Approach) 3.3) ว ธของออสกด (Osgood’s Method) เปนว ธวดเจตคต โดยใชความหมายของภาษา (Semantic Differential Scales) มาใชในการสรางมาตรา ซงจากทง 3 วธน ผวจยไดเลอกใชวธวดโดยใหนกศกษาวชาชพครไดเขยนแสดงความคดเหนจากค าถามทก าหนดแลววดจากความหมายของภาษาทเขยนตอบออกมา

ผลการวจยความสมพนธระหวางเจตคตทดตอวชาชพครกบพฤตกรรมทด มงานวจยทเกยวของ เชน ดวงใจ ชนะสทธ (2562) ไดศกษาปจจยเชงสาเหตของการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก พบวา เจตคตตอวชาชพครเปนปจจยการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก ในงานวจยของ สนยรตน บญศลป และสรางค เปรองเดช (2552) ไดศกษาผลของโปรแกรมการพฒนาความเปนครตอเจตคตวชาชพครและคณลกษณะความเปนครของนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พบวา เจตคตตอวชาชพครและคณลกษณะความเปนครหลงเขารวมโปรแกรมอบรมการพฒนาความเปนครของนกศกษามคาคะแนนเฉลยสงกวากอนเขารวมโปรแกรมอบรมการพฒนาความเปนครของนกศกษาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และงานวจยของ ปนดดา วฒโน (2554) ศกษาปจจยเชงสาเหตทมตอการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพของครในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา การปฏบตตาม

83

จรรยาบรรณวชาชพของครในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดรบอทธพลโดยรวมเชงบวกจากเจตคตตอวชาชพ

จากการประมวลเอกสารและงานวจย สรปไดวา ผทมเจตคตทดตอวชาชพครมากกยอมเปนผทจะแสดงพฤตกรรมทดออกมามากดวยเชนกน เชนเดยวกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครถาไดรบการปรบเปลยนเจตคตทดตอวชาชพครมากกยอมท าใหจตวญญาณความเปนครเพมขนเชนกน

3.4.3 แนวคดการสนบสนนทางสงคมกบพฤตกรรมทด การสนบสนนทางสงคม เปนปจจยทางจตสงคมทมความสมพนธกบพฤตกรรม

ของมนษยทงรางกายและจตใจซงการสนบสนนทางสงคมเปนองคประกอบหนงทชวยสงเสรมและเออใหบคคลมความสข เกดความพงพอใจในชวตซงหลกการของการสนบสนนทางสงคมนนตองมการตดตอสอสารระหวาง “ผให” และ “ผรบ” นนคอแรงสนบสนนโดยลกษณะของการตดตอสอสารนนจะตองประกอบดวย 1) ขอมลขาวสารทมลกษณะท “ผรบ” เชอวามคนสนใจเอาใจใสและมความรกความหวงดในตนอยางจรงใจ 2) ขอมลขาวสารทมลกษณะท “ผรบ” รสกวาตนเองมคณคาและเปนทยอมรบในสงคม 3) ขอมลทมลกษณะท “ผรบ” เชอวาเขาเปนสวนหนงของสงคมและสามารถท าประโยชนแกสงคมได ซงตองมปจจยน าเขาอาจจะอยในรปขอมล ขาวสาร วตถสงของหรอจตใจและจะตองชวยให “ผรบ” ไดบรรลถงจดมงหมายทเขาตองการได (Handerson; อางถงใน สนนทา สวรรณศลป 2535, น.10) ซงการสนบสนนทางสงคม (Social Support) เปนมวลประสบการณทางสงคมซงสงเสรมความสขทางใจมลกษณะส าคญ 3 ประการ คอ 1) เปนแหลงของการเกดปฏสมพนธ ไดแก กลมเพอน ครอบครว นายจางหรอแมแตบคคลอนใด 2) เปนการเกดขนของปฏสมพนธหรอมวลประสบการณท เปนผลมาจากการมปฏสมพนธนน ๆ และ 3) เปนผลทไดจากการนกถงการมปฏสมพนธหรอประสบการณนนอกอนจะท าใหบคคลเพมความเคารพและเหนคณคาในตนเองรวมถงสามารถเพมพนความรสกมนคงปลอดภยใหกบบคคลนนอกดวย (Murphy; & Kupshik.1992: 51-53; cited Cassel. 1974) คอบบ (Cobb, 1976) ไดอธบายการสนบสนนทางสงคมวาเปนความรสกนกคดหรอความเขาใจเกยวกบการมปฏสมพนธกนระหวางบคคลรวมถงการไดรบความชวยเหลอ ค าแนะน าและสงของตาง ๆ จากกลมบคคลทางสงคมท เปนแหลงประโยชนสวนบคคล ท าใหไดรบรวาไดรบความรกใครผกพน ไดรบความชวยเหลอค าแนะน า และสงของ ท าใหรสกวามคนรกและสนใจ มคนยกยองเหนคณคา รสกเปนสวนหนงของสงคม และมความผกพนซงกนและกน รวมถงความสขสบายทไดรบความชวยเหลอและ/หรอขาวสารขอมลทบคคลไดรบจากบคคลอนทตนเองมการตดตอสมพนธอยางเปนทางการ

84

หรอไมเปนทางการ (สรย กาญจนวงศ. 2551:88; อางองจาก Wallston; et al.1983, pp.107-117) ฮมบารด, มนแลนแคมปและบราวน (Hubbard; Muhlenkamp; & Brown.1984: 266) ไดอธบายวาการสนบสนนทางสงคมเปนโครงสรางทมหลายมต ประกอบดวยการตดตอสอสารในแงดจนท าใหรสกเปนสวนหนงของสงคมมการแลกเปลยนซงกนและกนโดยมการค านงถงแหลงทมาเสมอ ดวงเดอน พนธมนาวน (2543) ไดแบงการสนบสนนทางสงคมออกเปน 3 ดาน คอ 1) การสนบสนนดานอารมณ เชน การพดปลอบโยน ใหก าลงใจ หวงใย การใหความรก ความอบอน และการยอมรบ 2) การสนบสนนดานขอมลขาวสาร เชน การชวยเหลอในการแกปญหา หาทางออกทด การใหค าแนะน าเมอเกดปญหา การลงโทษหรอการใหรางวล การใหขอมลยอนกลบเพอชวยใหเกดความเขาใจตรงกนหรอการตดสนใจทด และ 3) การสนบสนนดานวสด เครองใช สอดคลองกบ ฮารเบอร (Haber, 2003) ไดแบงการสนบสนนทางสงคมออกเปน 3 ดาน คอ 1) การสนบสนนทางดานอารมณ (Emotional support) คอ ความรสกของความรกและหวงใย การท าใหไววางใจรวมถงความรสกถงความเปนเจาของใหกบบคคล เมอบคคลรสกวาเรองตางๆ มคนรบฟงและใหคณคา เขากจะพฒนาการตระหนกในการดแลสขภาพ ดแลตวเองและเกดความมคณคาในตนเองเพราะการสนบสนนทางอารมณมความสมพนธทเขมแขงและคงทกบสภาวะสขภาพทด 2) การสนบสนนทางดานสงของและบรการ (Instrumental support) หมายถง การใหความชวยเหลอทเปนรปธรรมและการใหบรการซงไดชวยบคคลทมความตองการโดยตรงยกตวอยางเชน การใหความชวยเหลอทางดานการเงน และการซอมบ ารงครวเรอน การสนบสนนทางดานการเปนเครองชวยทดมความสมพนธกบการชวยลดอาการของโรคเครยด (Psychosomatic) รวมถงความทกขและความเจบปวยทางอารมณ ขณะเดยวกนยงสามารถท าใหเพมความพงพอใจในชวตใหมากขน และ 3) การสนบสนนทางดานขอมล (Information support) หมายถง การใหค าแนะน าชแนะแนวทาง การใหผลปอนกลบ (Feedback) เพอชวยใหบคคลรบรสถานการณณของปญหาทก าลงชแนะแนวทางการใหผลปอนกลบ (Feedback) เพอชวยใหบคคลรบรสถานการณของปญหาทก าลงเผชญอย

จากความหมายของการสนบสนนทางสงคมขางตน สามารถสรปไดวา การสนบสนนทางสงคม หมายถง การทบคคลไดรบความเอาใจใส ความชวยเหลอในดานจตใจ อารมณ ขอมลขาวสาร วตถสงของ การเงน แรงงานหรอบรการตางๆ ท าใหผทไดรบการสนบสนนทางสงคมนน สามารถด ารงชวตอยในสงคมไดเหมาะสมทแสดงออกถงพฤตกรรมทด

ผลการวจยความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคมกบพฤตกรรมทด ในงานวจยของ แมททนและคนอนๆ (Metheny; et al.2008, p. 56) ไดเสนอวา ในระดบอดมศกษา

85

บคลากรผทท าหนาทใหบรการดานสขภาพจตส าหรบนกศกษาควรใสใจในการพจารณาการสนบสนนทางสงคม ในฐานะทเปนตวสรางใหเกดปฏกรยาการรองรบตอความเครยดของนกศกษา เพราะการสนบสนนทางสงคมเปนแหลงในการจดการกบความเครยดเพยงแหลงเดยวทสามารถพยากรณแบบจ าลองของความเครยดได นอกจากนการชวยเหลอใหนกศกษา ไดเขารวมกลมบ าบดเพอการสนบสนน (Support Groups) ส าหรบนกศกษารวมไปถงการชวยใหนกศกษาไดพฒนาทกษะการสรางมตรภาพสจะชวยเพมแนวทางทเปนประโยชนตอการพฒนาการสนบสนนทางสงคมได และรเบล(Rubel. 2008) ไดศกษาพบวา การใชกลวธทางปญญาและ อภปญญามความสมพนธกบความถและความส าคญของการสนบสนนของพอแมครและเพอนรวมชนอยางมนยส าคญทางสถต ในงานวจยของ นนทน ศภมงคล(2547, น.169)ไดศกษาพบวา การสนบสนนทางสงคมเปนองคประกอบหนงทมสวนชวยและเปนประโยชนในการจดการกบความวตกกงวลของนสต นอกจากนการสนบสนนทางสงคมจะชวยปองกนไมใหนสตประเมนสถานการณทเกดขนนนสรางความตงเครยดใหกบนสตมากจนเกนไป เพราะจากการศกษาการสนบสนนทางสงคมกบนสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย จ านวน 679 คน พบวา นสตจะใชกลวธการจดการกบปญหาแบบแสวงหาการสนบสนนทางสงคมและแบบเผชญกบปญหามากทสด ซงการแสวงหาการสนบสนนทางสงคมน เองเปนวธการจดการกบปญหาวธหนง โดยอาศยแหลงของการสนบสนน ความชวยเหลอจากผทอยรอบขาง เชน พอแม เพอนหรออาจารย เพอขอค าปรกษาไดแนวทางในการแกปญหาเพอชวยขยายมมมอง มองเหนวธการแกปญหาไดหลากหลายขนควบคกบการจดการปญหาดวยตนเอง ซงแสดงใหเหนวา นสตจฬาลงกรณมหาวทยาลยสวนหนงใชวธการเผชญปญหาอยางมประสทธภาพ ในทางตรงกนขาม พบวา นสตทมความวตกกงวลสงมกจะไดรบการสนบสนนทางสงคมและใชกลวธการจดการกบปญหาแบบมงงจดการกบปญหาทไมมากนก จะเหนไดวาการสนบสนนทางสงคมเปนองคประกอบทมสวนชวยปองกนมใหบคคลประเมนวาสถานการณทเกดขนนนสรางความตงเครยดใหกบตนเองมากจนเกนไป ในงานวจยของ พลรพ ทมมาพนธ (2554)ไดศกษาพบวา คาเฉลยพฤตกรรมขณะเรยนของนกเรยนกลมทไดรบโปรแกรมการก ากบตนเองรวมกบการสนบสนนทางสงคมของครและกลมทไดรบโปรแกรมการก ากบตนเองเพยงอยางเดยวสงกวากลมทไมไดรบโปรแกรมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 งานวจยของ ไพศาล แยมวงษ(2555)ไดศกษาพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกในระดบมากกบความพงพอใจในชวตของนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และการสนบสนนทางสงคมจากอาจารย ครอบครว และเพอนสงผลตอความพงพอใจในชวตของนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตรและมประสทธภาพในการพยากรณความพงพอใจ

86

ในชวตไดรอยละ 63.2 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .10 งานวจยของ ปรางคทอง อภพทธกล(2550) ไดศกษาพบวา กลมผรบบรการแบบกระดกและกลาม เน อ กองแพทยหลวง พระบรมมหาราชวง เมอใชโปรแกรมการควบคมตนเองในผรบบรการกลมแตละกลมอาการปวดและการสนบสนนทางสงคมของครอบครวทมการสนบสนนทางสงคมสงและมการสนบสนนทางสงคมต าตางมพฤตกรรมความรวมมอในการรกษาทางกายภาพบ าบดไมแตกตางกน

ในการวจยครงนผวจยใชตวแปรการสนบสนนทางสงคมโดยน ามารวมพฒนากบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร โดยการสนบสนนทางสงคมครงน ถกประสานเขาไปในโปรแกรมการทดลอง การวดการสนบสนนทางสงคมจงกระท าในลกษณะของการตรวจสอบการจดกระท า (Manipulation check) โดยไดตรวจสอบการไดรบการสนบสนนทางสงคมจากการวดการสนบสนนทางสงคมวาในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอนนนกศกษาไดรบการสนบสนนทางสงคมตามกระบวนการทผวจยสรางขนหรอไม

สวนท 4 การวจยผสานวธ (Mixed Method) การวจยแบบผสานว ธ เกดจากแนวคดพ นฐานของกลมส านกคดปฏบตนยม

(Pragmatists) และสถานการณนยม (Situationalist) ซงสนบสนนการใชเทคนควธการเชงปรมาณและเชงคณภาพเพอน ามารวมกนศกษาหาค าตอบส าหรบปญหาวจยเดยวกน โดยเปนการผสานกนในระดบปรชญาปฏฐานนยม (Positivism) มความเชอวาความจรงมลกษณะเปนวตถวสย (Objective) สามารถจ าแนกแจกนบเปนตวเลขไดชดเจน และปรชญาปรากฏการณนยม (Phenominologism) มความเชอวาความจรงมลกษณะเปนอตวสย (Subjective) โดยมความหมายแปรเปลยนไปตามบรบท ไมควรจะจ าแนกเพราะจะท าใหหมดความหมายหรอลดความหมายของความจรงนนไป

Creswell and Plano Clark (2011) ได เสนอลกษณ ะการผสมผสานออก เป น 3 กระบวนการ ไดแก 1) กระบวนการทเกดเปนล าดบ (Sequential procedures) เปนวธการทผวจยคนหาค าตอบทตองการโดยวธการหนงๆ ในหลายๆ วธ ซงเรมจากวธการเชงคณภาพในการคนหาวตถประสงคและใชวธการเชงปรมาณในการสมกลมตวอยาง ซงผวจยสามารถทจะสรปผลอางองกลบไปสประชากรได ในท านองเดยวกนการวจยอาจเรมจากการใชการวจยเชงปรมาณ โดยเรมจากการทดสอบทฤษฎ แลวใชวธการเชงคณภาพในการคนหาขอมลทจะชวยสนบสนนทฤษฎนนๆ 2) กระบวนการท เกดขนพรอมกน (Concurrent procedures) เปนวธการทผวจยใชขอมลเชง

87

ปรมาณและเชงคณภาพมาวเคราะหปญหาหนงๆ การวจยลกษณะน จะเปนการเกบขอมลโดยวธการเชงคณภาพและปรมาณในเวลาเดยวกน ท าการสรปรวมเพออธบายปญหาการวจย ดงนนการวจยรปแบบนผวจยจะใชขอมลจากหลายๆ แหลง จากนน กใชการวเคราะหทตางกนในการตอบค าถาม และ 3) กระบวนการเปลยนรป (Transformative procedures) การทผวจยใชแนวคดทฤษฎคาบเกยวกนในการออกแบบการวจยทใชขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ มมมองน รวมไปถงกรอบแนวคดส าหรบปญหาทสนใจศกษา วธการรวบรวมขอมลเพอตอบค าถามการวจย ซงการวจยในรปแบบนจะรวมถงวธการผสานทเปนล าดบหรอการผสานทเกดขนพรอมกน

กระบวนการผสานวธดงกลาวขางตน สามารถแบงรปแบบการวจยแบบผสานวธออกเปน 6 รปแบบ (Creswell & Plano Clark, 2011) ส าหรบรายละเอยดของการวจยแบบผสานวธ แตละประเภทมดงตอไปน 1) การออกแบบคขนานเขาหากน (Parallel convergent design) วธน มลกษณะคลายการตรวจสอบแบบสามเสา ( triangular) คอ น าผลการศกษาสองวธในหวขอเดยวกนมาเปรยบเทยบกนวาสอดคลองกนหรอไม 2) การออกแบบตอเน องเชงอธบาย (Explanatory sequential design) การออกแบบการวจยประเภทนซงเนนการท าวจยแบบตอเนองเรมตนดวยการวจยเชงปรมาณกอน แลวน าผลทไดไปศกษาอยางเฉพาะเจาะจงยงขนดวยวธการเชงคณภาพในขนตอนทสองเพอหาค าอธบายประเดนทคอนขางมลกษณะเฉพาะเจาะจงหรอเพอความเขาใจผลการวจยในขนตอนแรกทลมลกมากขน 3) การออกแบบตอเนองเชงส ารวจ (Exploratory sequential design) การออกแบบประเภทนเปนการศกษาตอเนองสองขนตอน เรมตนดวยการวจยเชงคณภาพเพอหาประเดนการศกษาทชดเจน หลงจากนนจงใชวธเชงปรมาณในขนตอนทสองในการออกแบบวธน บางครงนกวจยสรางเครองมอในขนตอนทเชอมตอการวจยทงสองประเภท เชน สรางเครองมอจากผลการวจยเชงคณภาพในขนตอนแรกเพอน าไปใชเกบขอมลส าหรบการวจยเชงปรมาณในขนตอนทสอง ดงนนการออกแบบประเภทนบางครงจงเรยกวา การออกแบบพฒนาเครองมอ (Instrument development design) หรอการออกแบบตดตามผลเชงปรมาณ (Quantitative follow-up design) 4) การออกแบบเชงซอน (Embedded Design) การออกแบบเชงซอนเปนการผสมเปนการเชอมโยงการเกบขอมลและการวเคราะหขอมลทงในเชงคณภาพหรอเชงปรมาณแทรกเขาไปภายในการออกแบบดงเดมของการวจยเชงปรมาณหรอคณภาพ โดยการเกบและวเคราะหขอมลชดทสองอาจเกดขนกอนระหวางหรอหลงการเกบขอมลและวเคราะหขอมลของการวจยหลกกไดในการออกแบบเชงซอนบางประเภทขอมลบางชดอาจใชเปนเพยงเพอสนบสนนขอมลหลกของการวจยเทานน 5) การออกแบบแปลงรป (Transformative design) การออกแบบประเภทนเปนการออกแบบทยดแนวคดเชงทฤษฎเปนหลกและมกใชใน

88

การศกษาความตองการของชนกลมนอยหรอกลมบคคลทมลกษณะเฉพาะซงจ าเปนตองใชความรทางทฤษฎเปนฐานในการเกบขอมลแสดงถงความเปลยนแปลงทางสงคมทเกดขน ซงในการออกแบบการวจยจะมลกษณะเฉพาะตวเนนจดประสงคทางทฤษฎเปนหลกมากกวาจะยดระเบยบวธวจยเปนหลกเหมอนการวจยทวๆ ไป (Tashakkori & Teddlie, 1998) และ 6) การออกแบบหลายขนตอน (Multiphase design) การออกแบบหลายขนตอนเปนการออกแบบของการวจยแบบผสานวธทมความสลบซบซอน เรมตนจากการออกแบบทเรยกวาเปนออกแบบแซนวชด (Sandwich design) ซงเกดขนเมอผวจยใชการออกแบบเชงปรมาณและคณภาพสลบกนไปมาสามขนตอน เชน ออกแบบเชงคณภาพกอนแลวตามดวยเชงปรมาณกอนจบลงดวยเชงปรมาณอกครงหนง

ส าหรบการวจยนผวจยไดใชการวจยแบบผสานวธแบบส ารวจตามล าดบ (Exploratory Design) ตามแนวของ Creswell and Clark (2011) เรมตนดวยการวจยเชงคณภาพ โดยท าการสงเคราะหเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกเพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย ท าความเขาใจการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และศกษาเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร และน าขอคนพบทไดมาใชในการสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครในการวจยเชงปรมาณ หลงจากนนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi-experimental design) ชนด 2 กลม แบงเปน กลมทดลองและกลมควบคม วดกอนการทดลองและวดหลงเสรจสนการทดลอง เพอศกษาผลของการมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครตอไป

สวนท 5 กรอบแนวคดการวจย การศกษาวจยครงนมจดมงหมายเพอศกษาผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใช

ในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยใชแนวคดจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย แนวคดทฤษฎการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพ และแนวคดหลกสมมาทฏฐในพระพทธศาสนา เพอตรวจสอบความหมายของจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย เพอคนหากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของ

89

อาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอน าขอคนพบทไดมาสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอวามผลหรอไมอยางไร ซงผวจยมฐานคดมาจากการศกษาตามแนวทางพฤตกรรมศาสตรทมองวาการกระท าพฤตกรรมของบคคลนนเกดขนมาจากปจจยภายในของบคคลและปจจยภายนอกทมบทบาทส าคญและมผลตอพฤตกรรมของบคคล ซงการสรางโปรแกรมการทดลองอยบนเหตผลเชงตรรกะภายใตเบองหลงแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) ตามจดมงหมายการศกษาของ คาลช (Kalish. 1981) ไดเสนอวากระบวนการทางปญญาและพฤตกรรมมความสมพนธกน ซงความสมพนธของสงเรา กระบวนการทางปญญา พฤตกรรมและผลกรรมมลกษณะแบบปฏสมพนธกน (Interaction) จงก าหนดใหการวจยนด าเนนการเปน 2 ระยะ ดงน

ระยะท 1 การศกษาเชงคณภาพ (Qualitative Research) เปนวธการวจยทใชเพอใหเขาใจปรากฏการณใดปรากฏการณหนงภายใตเงอนของบรบทและเวลา ขอมลของงานวจยเรองน เปนขอมลทเกบจากกระบวนการจดการความรขอมลเปนการแสดงความคดเหน ความรสกและบอกเลาประสบการณเกยวกบวชาชพครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอโดยใชแนวคดเกยวกบจตวญญาณความเปนคร แนวคดการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพและแนวคดหลกสมมาทฏฐในพระพทธศาสนา โดยขนตอนแรกของการวจยเชงคณภาพผวจยไดใชการสงเคราะหเอกสารจตวญญาณความเปนครกอนเพอใหไดกรอบคราวๆของความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยแลวจงตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครจากมมมองของครผมจตวญญาณความเปนครเพอใหไดความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยวาความหมายมการเปลยนแปลงหรอไม ซงผลจากการสงเคราะหทไดรบจะมความกวางขวางและลมลกมากกวาทจะไดรบจากงานวจยแตละเรองและผลจากการสมภาษณเชงลกจะชวยท าใหไดค าตอบปญหาวจยทตองการซงมลกษณะทกวางขวางและลกซงทเปนการศกษาภายใตบรบทของคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงเมอไดความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยแลวกเชอมโยงมาสการคนหากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอไป ตามภาพประกอบ 6 ดงน

90

ภาพประกอบ 6 กรอบแนวคดการวจยระยะท 1

ระยะท 2 การศกษาเชงทดลอง ระยะนเปนการวจยทตองการพฒนาใหนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมจตวญญาณความเปนครสงขนโดยน าแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) มาเปนพนฐานในการปรบเปลยนตวแปรทางปญญา (กระบวนการทางปญญา) ของนกศกษาเพอใหสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม (จตวญญาณความเปนคร) ตามความเชอของแนวคดทวากจกรรมทางปญญามผลตอพฤตกรรมสามารถจดใหมขนไดและเปลยนแปลงได พฤตกรรมทเปลยนแปลงไป

91

อาจเปนผลเนองมาจากการเปลยนแปลงทางปญญา วธการเปลยนแปลงทางปญญานนตามทฤษฎการเรยนรปญญาทางสงคม (Social Cognitive Theory) ของแบนดราไดเสนอวาวธการหนงทสามารถใชปรบเปลยนกระบวนการทางปญญา คอ การใหบคคลเรยนรจากการสงเกต (Observational Learning) ผวจยไดใหนกศกษาวชาชพครสงเกตตวแบบตามภาพประกอบ 7 ดงน

ภาพประกอบ 7กรอบแนวคดการวจยระยะท 2

จากกรอบแนวคดการวจยระยะท 1 จงน ามาสขอคนพบในกรอบแนวคดการวจยระยะท 2 ซงประกอบดวยตวแปรตามและตวแปรตนทไดมาใชในการสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ตามภาพประกอบ 8 ดงน

โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนา

จตวญญาณความเปนคร จตวญญาณความเปนคร

ตวแปรตน ตวแปรตาม

92

ภาพประกอบ 8 กรอบแนวคดการวจย

การวจยระยะท 1 การวจยเชงคณภาพ

บทบาทผรบการ

ถายทอด

การวจยระยะท 2 การวจยเชงทดลอง

ความหมายจตวญญาณความเปนคร

ตวแปรตน

โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชใน

การพฒนาจตวญญาณความเปนคร

ตวแปรตาม

จตวญญาณความเปนคร

สภาวะทางจต พฤตกรรมการทำงานคร

การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร

ชวงกอนการเปนครวชาชพ ชวงของการเปนครวชาชพ

เนอหาการ

ถายทอด

ตวแทนการ

ถายทอด

กลวธการ

ถายทอด

บทบาทผรบการถายทอด บทบาทผใหการ

ถายทอด

ถายทอด

การศกษาเงอนไขโดยใชหลกสมมาทฏฐในพระพทธศาสนา

ปจจยภายในหรอโยนโสมนสการ ปจจยภายนอกหรอปรโตโฆสะ

เนอหาการ

ถายทอด

ตวแทนการ

ถายทอด

กลวธการ

ถายทอด

93

สวนท 6 นยามปฏบตการ 1. จตวญญาณความเปนคร หมายถง การกระท าทบคคลมความรสกนกคดเกยวกบ

จตใจในทศทางบวก ประกอบดวย 4 ประการ คอ 1) การเหนคณคาตนเองเปนการยอมรบตนเองเกยวกบความสามารถของตนเองในการท างานครรวมทงใหความส าคญในการประกอบวชาชพครโดยมความมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร 2) ศรทธาในวชาชพครเปนความเชอในทางทดตอการด าเนนชวตและการปฏบตงานในวชาชพคร 3) ตระหนกในบทบาทของการเปนครเปนการใหความส าคญของคณคาบทบาทหนาทในบทบาทของการเปนผใหความร การเปนคคดรวมทกขรวมสข และการเปนแบบอยางทดของการแสดงออกทเหมาะสมกบความเปนคร และ 4) ยดมนผกพนในวชาชพครเปนสภาวะทางจตใจในทางบวกของบคคลทเปนครทสมพนธกบงานวชาชพคร ผวจยไดสรางแบบวดจตวญญาณความเปนครรวมกบงานวจยทเกยวของโดยสรางครอบคลมนยามจตวญญาณความเปนคร รวมทงสน 32 ขอ ลกษณะแบบสอบถามเปนมาตราประมาณคา 5 ระดบ ตงแต คอ มากทสด (5 คะแนน) ถงนอยทสด (1 คะแนน) ผตอบทไดคะแนนรวมสงกวาแสดงวาเปนผทมจตวญญาณความเปนครมากกวาผตอบทไดคะแนนรวมต ากวา

2. เจตคตตอวชาชพคร หมายถง การประเมนของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร เกยวกบความคด ความรสกและแนวโนมทจะปฏบตตนทแสดงถงเจตคตทดตอวชาชพครหลงจากทไดชมสอภาพยนตรทจดใหนนหรอเปนความรสกโดยสวนรวมของนกศกษาวชาชพครทเปนความรสก ความคดหรอแนวโนมทจะแสดงการมเจตคตทดตอวชาชพครในทศทางบวก ผวจยไดสรางแบบบนทกความคดเหนเกยวกบเจตคตตอวชาชพครโดยใชการตงค าถามจากการกระท าของตวแบบทเปนตวละครครทไดชมจากสอทจดใหแลวใชการวดเจตคตท เปนมาตรจ าแนกความหมายโดยใชค าคคณศพทมตของภาษา ถาผตอบแสดงความคดในทศทางบวก ความรสกในทศทางบวกและสนบสนนถงแนวโนมทจะแสดงเจตคตทดตอวชาชพครแสดงวาผตอบมเจตคตทดตอวชาชพคร

3. แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร หมายถง การประเมนของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร เกยวกบความรสกทอยากจะเปนครตามตวแบบท เปนตวละครครท ไดชมจากสอภาพยนตรทจดใหนนหรอเปนความรสกโดยสวนรวมของนกศกษาวชาชพครทเปนทางบวก ผวจยไดสรางแบบบนทกความคดเหนเกยวกบแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครโดยใชการตงค าถามจากการกระท าของตวแบบทเปนตวละครครทไดชมจากสอทจดใหแลวใชการวดเจตคตทองคประกอบดานความรสกเปนมาตร

94

จ าแนกความหมายโดยใชค าคคณศพทมตของภาษา ถาผตอบแสดงความรสกในทศทางบวกแสดงวาผตอบมแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร

4. การสนบสนนทางสงคม หมายถง กจกรรมการสนบสนนทางสงคมครงนถกประสานเขาไปในโปรแกรมการทดลอง การวดการสนบสนนทางสงคมจงกระท าในลกษณะของการตรวจสอบการจดกระท า (Manipulation check) โดยไดตรวจสอบการไดรบการสนบสนนทางสงคมของนกศกษาวชาชพครทแสดงจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการสนบสนนทางสงคมดานตางๆ ตามกระบวนการทผวจยสรางขน และแบบบนทกความถในการสงเกตพฤตกรรม ดดแปลงมาจาก สมโภชน เอยมสภาษต (2553) เปนแบบประเมนจากแบบบนทกความถในการสงเกตจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครแลวไดรบการสนบทางสงคมดานขอมลขาวสาร สนบสนนดานอารมณและสนบสนนดานวตถสงของ ซงแบบบนทกความถในการสงเกตเปนการหารอยละความสอดคลองระหวางผสงเกต 2 คน ทสงเกตพฤตกรรมเดยวกน คอ จตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพคร

สวนท 7 สมมตฐานการวจยระยะทสอง นกศกษาวชาชพครชน ปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมน เทศเพ อ เตรยมฝก

ประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรจะมจตวญญาณความเปนครในระยะหลงการทดลอง สงกวากลมควบคม

95

บทท 3 วธการด าเนนการวจย

การวจยเรองผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนการวจยผสานวธรปแบบล าดบเวลาเชงส ารวจ (Sequential Exploratory Mixed Methods Design) ของ Creswell; & Plano Clark (2011) โดยผวจยไดแบงการวจยออกเปน 2 ระยะ โดยระยะท 1 ใชระเบยบวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) มวตถประสงคเพอสงเคราะหความหมายของ จตวญญาณความเปนครจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรในบรบทสงคมไทย เพอท าความเขาใจการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเน อหา วธการและตวแทน และเพอศกษาเงอนไขของการมจตวญ ญ าณ ความ เป น ค รของอาจารยคณ ะค รศ าสต ร ม ห าวท ย าลย ราชภ ฏ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนระยะท 2 ใชการวจยกงทดลอง (Quasi-experimental design) ชนด 2 กลม แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม วดกอนการทดลองและหลงเสรจสนการทดลอง มวตถประสงคเพอสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร และเพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ระยะท 1 การด าเนนงานวจยดวยวธการวจยเชงคณภาพ การวจยเชงคณภาพในระยะท 1 ไดแบงวตถประสงคของการศกษาไว 3 วตถประสงค

โดยวตถประสงคขอท 1 เพอสงเคราะหความหมายของจตวญญาณความเปนครจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรในบรบทสงคมไทย วตถประสงคขอท 2 เพอท าความเขาใจการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน และวตถประสงคขอท 3 เพอศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผวจยด าเนนการตามขนตอนดงน

96

1) สงเคราะหความหมายจากเอกสารจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย

1.1 การก าหนดประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครใน

การศกษาครงน คอ เอกสารจตวญญาณความเปนคร รายงานการวจยในรปแบบตางๆ ทงทเปนรายงานการวจย วทยานพนธและการศกษาอสระฉบบสมบรณในระดบปรญญาโทและปรญญาเอกของนกวจย นกวชาการ อาจารย นสต นกศกษา ทงงานวจยเชงคณภาพและปรมาณซงมเนอหาเกยวกบจตวญญาณความเปนครในชวงปพ.ศ. 2550–2560 จ านวน 17 เรอง ทปรากฏอยบนฐานขอมลออนไลนในโครงการเครอขายหองสมดในประเทศไทย (ThaiLIS) และฐานขอมลของหนวยงานตาง ๆ ซงสามารถดาวนโหลดเอกสารไดทงเลมรวมถงรายงานการวจยฉบบสมบรณทปรากฏอยในหองสมดของสถาบนการศกษาตาง ๆ

กลมตวอยางทใชในการสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครในการศกษาครงน คอ ผวจยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) โดยคดเลอกมาเฉพาะ งานวจยทตรงตามเกณฑทก าหนด จ านวน 14 เรอง

1.2 ขนตอนในการวจย ผวจยจะท าการเกบขอมลจากเอกสารงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณ

ความเปนคร ทเปนทงงานวจยเชงคณภาพและงานวจยเชงปรมาณทไดมนกวจยทานอนไดศกษาไวแลวน ามาวเคราะหเนอหาเพอสรปความหมายจตวญญาณความเปนคร

1.3 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน คอ แบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจย

โดยมขนตอนในการสรางเครองมอดงน 1) ศกษาเอกสารทเกยวของกบวธการวเคราะหเนอหาและรายงานการ

วจยทใชวธการวเคราะหเนอหาเพอใชเปนแนวทางในการก าหนดขอค าถาม 2) สรางแบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจยเพอบนทกขอมล

รายละเอยดของงานวจยความหมายจตวญญาณความเปนครทจ าเปนตอการสงเคราะหดวยเทคนคการวเคราะหเนอหาโดยแบบสรปดงกลาวพฒนาจาก สมเกยรต โพธสตย รตนา พนธพานชและโยธ ทองเปนใหญ. (2547)

3) น าแบบบนทกขอมลเกยวกบงานวจยทสรางขนใหคณะกรรมการควบคมปรญญานพนธเพอตรวจสอบความเทยงตรงตามเน อหาแลวน ามาปรบปรงแกไขขอบกพรองตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการ

97

4) แบบบนทกขอมลมรายละเอยดของงานวจย ประกอบดวยรายการตางๆ โดยจดท าเปนตารางแสดงผลสรปของแตละขอมลในหวขอตางๆ

ตอนท 1 ขอมลพ นฐานของงานวจยมขอความเกยวกบ ชอ-สกลผวจย ชองานวจย สถาบนผลตงานวจย สาขาทผลตผลงานวจย และปการศกษาทท างานวจย รวม 6 ขอ

ตอนท 2 รายละเอยดของงานวจยมขอความเกยวกบวตถประสงคของการวจย ประชากร จ านวนกลมตวอยาง ตวแปรทศกษา สมมตฐานการวจย การคดเลอกตวอยาง แบบแผนการวจย ประเภทเครองมอทใชในการวจย การตรวจสอบคณภาพเครองมอ สถตวเคราะหขอมล ผลการวจย การอภปรายผลและขอเสนอแนะ รวม 13 ขอ

ขอความทง 2 ตอน รวมทงสน 19 ขอ ลกษณะของขอความในแบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจย เปนขอเทจจรงตางๆ เกยวกบรายละเอยดงานวจยทจ าเปนในการสงเคราะหงานวจย

5) ผวจยน าแบบบนทกขอมลไปทดลองบนทกขอมลท เกยวของกบรายงานผลการวจยจ านวน 3 เรอง จากนนท าการตรวจสอบความถกตองและความครบถวนของขอมลทบนทก น าผล จากการบนทกมาท าการวเคราะหตามกระบวนการ เมอพบปญหาในการจดบนทกขอมลจากรายงานการวจยทมการน าเสนอขอมลทหลากหลาย ท าใหผวจยตองปรบปรงเครองมอการเกบรวบรวมขอมลอกครงกอนน าไปใชเกบจรง

1.4 การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลตามล าดบขนตอน ดงน

1. ส ารวจรายชองานวจยเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร ทเผยแพร/ตพมพตงแตปการศกษาพ.ศ. 2550 - 2560 จากสงพมพของหนวยงานตาง ๆ ไดแก หนงสอรวบรวมบทคดยอวทยานพนธของสถาบนการศกษาจากการสบคนหวขอวทยานพนธจากฐานขอมลคอมพวเตอรและจากการใชบรการสบคนขอมลระหวางมหาวทยาลยของรฐ

2. ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยมค าส าคญในการสบคน (Key Word) ไดแก จตวญญาณความเปนครหรอจตวญญาณคร เกบรวบรวมขอมลจากส านกหอสมดกลางของสถาบนการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ตงแตปการศกษาพ.ศ. 2550 - 2560 เทานน ผวจยรวบรวมงานวจยเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร ไดทงหมดจ านวน 17 เรอง ผานเกณฑการคดเขาจ านวน 14 เรอง โดยมเกณฑการคดเลอกงานวจย ดงน

98

2.1 ชนดหรอประเภทของงานวจย เปนงานวจย วทยานพนธ หรอบทความวจยทศกษาเกยวกบความหมายจตวญญาณความเปนครหรอจตวญญาณคร

2.2 ระยะเวลาทรายงานผล/ตพมพ เปนงานวจยและหลกฐานอางองทางวชาการตงแตปการศกษาพ.ศ. 2550 – 2560

2.3 ความสามารถในการเขาถงแหลงขอมล เปนงานวจยและหลกฐานอางองทางวชาการทสามารถคนหารายงานฉบบเตม (Full Text) ได

3. ด าเนนการศกษางานวจยเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนครเพอบนทกในแบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจยและทบทวนงานวจยอกครง เพอตรวจสอบความถกตองและความครบถวนของขอมลในแบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจย

4. ด าเนนการศกษาขอมลในแบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจยเพอคดเลอกและจ าแนกประเภทของงานวจยทเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร

1.5 การจดกระท าและการวเคราะหขอมล ผวจยใชการสงเคราะหงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนครดวย

เทคนควธการวเคราะหเนอหาโดยศกษาขอมลในแบบสรปลกษณะรายละเอยดของงานวจยทงหมด จ านวน14 เรอง ทไดจากการบนทกขอมลจากงานวจยแตละเรอง แลวแยกประเดนการวเคราะหเปน 2 สวน คอ

ตอนท 1 เพอบรรยายสรปขอมลเบองตนของความหมายจตวญญาณความเปนคร ไดแก การจ าแนกตามสถาบนการศกษา สาขาทผลตผลงานวจย ปการศกษาทผลตผลงานวจย ประเภทของการวจย ระดบทผลตงานวจย ตวแปรทศกษา การไดมาของกลมตวอยาง การตงสมมตฐานการวจย การวเคราะหขอมล ประเภทเครองมอทใชในการวจย สถตพนฐานทใชสถตทดสอบคณภาพเครองมอ และสถตทดสอบสมมตฐาน ลงในตารางเพอแจกแจงความถแลวแปลงเปนคารอยละ สรปเชงบรรยายเพอใหเหนภาพรวมชดเจนยงขน

ตอนท 2 เพอบรรยายสรปผลงานวจยซงไดจากผลการวจยทเกยวของกบความหมายของจตวญญาณความเปนคร การอภปรายผลและขอเสนอแนะจากแบบสรป ลกษณะรายละเอยดของงานวจย จ านวน 14 เรอง โดยจ าแนกตามประเภทของการวจย

99

2) ท าความเขาใจความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผวจยด าเนนการตามขนตอนดงน

2.1 แบบแผนการวจย ผวจยใชการศกษาเชงคณภาพโดยการสมภาษณ เช งลก ( In-depth

Interview) เพอคนหาความหมายจตวญญาณความเปนครจากอาจารยผมจตวญญาณความเปนครเพอท าความเขาใจกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

2.2 การก าหนดพนทศกษาและกลมผใหขอมล การคดเลอกมหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผวจยก าหนด

กรอบหลกเกณฑทใชในการคดเลอกมหาวทยาลยราชภฏโดยพจารณาจากประวตการกอตงยคแรกเรมทกระทรวงศกษาธการไดประกาศยกฐานะ โรงเรยนฝกหดคร เปน "วทยาลยคร " ซงมจ านวน 17 แหงทวประเทศ ซงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมจ านวน 4 แหงดงน

1) วทยาลยครนครราชสมา จงหวดนครราชสมา เปนแหงแรกทจดตงในภมภาคและเปนแหงแรกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

2) วทยาลยครอดรธาน จงหวดอดรธาน 3) วทยาลยครอบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน 4) วทยาลยครมหาสารคาม จงหวดมหาสารคาม

ซงปจจบนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงลงพระปรมาภไธย พระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ พ.ศ. 2547 และประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 14 มถนายน พ.ศ. 2547 สงผลใหสถาบนราชภฏทวประเทศไดรบการยกฐานะและปรบเปลยนสถานภาพเปน “มหาวทยาลยราชภฏ” ตงแตวนท 15 มถนายน พ.ศ. 2547 เปนตนมา

ส าหรบการคดเลอกกลมผใหขอมลหลก ผวจยก าหนดกรอบหลกเกณฑทใชในการคดเลอกผใหขอมลหลกจากการทบทวนเอกสาร การเลอกกลมผใหขอมลในการวจยครงน เปนการเลอกตามวตถประสงค (Purposive Sampling) ตามคณสมบตทก าหนด (Inclusion Criteria) โดยเนนเลอกบคคลทสามารถถายทอดจตวญญาณความเปนครไดอยางลกซงตามวตถประสงคของการศกษา ในการศกษาครงนจงเนนขอมลทไดจากขอมลหลก ดงน

100

1) เปนบคลากรสายการสอนในคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏทปฏบตงานมาแลวไมต ากวา 10 ป

2) เปนผทไดรบผลการประเมนการสอน (มคอ.5) ในดานทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครจากนกศกษาวชาชพครในระดบดมาก

3) สรางแบบคดกรองพฤตกรรม (screening form) ทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครจากการทบทวนวรรณกรรมจากเอกสารงานวจยทเกยวของกบจตวญญาณความเปนครรวมกบเกณฑการประเมนตามโครงการ “ตามรอยเกยรตยศครผมอดมการณและจตวญญาณคร” ครงท 11 ของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกระทรวงศกษาธการน ามาประยกตเพอสรางแบบคดกรองพฤตกรรม จ านวน 8 ขอดงน

1. ปฏบตตอศษยดวยความรกความเมตตา เอาใจใส เอออาทรชวตความเปนอยของลกศษยอยางใกลชด

2. ปฏบตหนาทดวยความมงมนตงใจ 3. ประพฤตตนเปนแบบอยางทดใหแกศษย 4. ใหศษยไดรจกตนเอง 5. ใหศษยไดรสกถงการมคณคาตนเอง 6. เปนผสรางพลงใจใหศษยกาวตอไป 7. เปนผสงเสรมคณธรรมความดและศรทธา 8. เปนผสงเสรมใหศษยไดร จกการอยรวมกบผอน ชมชนและ

สงแวดลอม 4) จากนนน าแบบคดกรองพฤตกรรมทมรายชออาจารยครศาสตรทกคน

ทมประสบการณการสอน 10 ปขนไป น ามาใหนกศกษาครชนปท 3 ขนไป โดยใชการเลอกแบบบงเอญ (Accidental sampling) กลมนกศกษาครสายวทยาศาสตร จ านวน 5 คน และกลมนกศกษาครสายสงคมศาสตร จ านวน 5 คน ไดท าการคดเลอกอาจารยผมจตวญญาณความเปนครจากแบบคดกรองพฤตกรรมทแจกใหและผวจยไดมการสมภาษณเพมเตมในระหวางทนกศกษาครไดท าแบบคดกรองพฤตกรรม

5) น ารายชออาจารยครศาสตรทนกศกษาครไดเลอกจากแบบคดกรองมาจดล าดบจากมากไปนอยใหได 5 รายชอ

6) น ารายชอ 5 รายชอมาใหอาจารยทเปนเพอนรวมงานของอาจารยผมจตวญญาณความเปนครทไดรบการคดเลอกจากนกศกษาครในเบองตนแลวมาใหอาจารยทเปน

101

เพอนรวมทอยในสาขาวชาเดยวกนชวยพจารณาคดเลอกอกครงพรอมกบสมภาษณถงลกษณะของการท างานของอาจารยทไดรบคดเลอกเพอตรวจสอบขอมลแลวใชในการตดตอนดสมภาษณเชงลกตอไป

กลมผใหขอมลหลกในการศกษาครงน ประกอบดวย คอ 1) อาจารยคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา 2) อาจารยคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน 3) อาจารยครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน 4) อาจารยครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

2.3 ขนตอนในการวจย ผวจยมขนตอนของการสมภาษณเชงลก ดงน

1) ผวจยท าหนงสอขออนญาตเกบขอมลจากสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒถงคณบดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม เพอขออนญาตเกบขอมลกบอาจารยคณะครศาสตรผมจตวญญาณความเปนครทเปนกรณศกษาพรอมกบนดวนเวลาและสถานทในการสมภาษณ

2) เมอท าการนดหมายเรยบรอยแลว ในวนทนดหมายผวจยจะเรมจากการแนะน าตวกบผใหขอมลและเลาถงวตถประสงคของการสมภาษณและมการขออนญาตบนทกเสยง

3) เรมการเกบขอมลพนฐานจากแหลงขอมลโดยใชการสมภาษณเชงลกอาจารยคณะครศาสตรผมจตวญญาณความเปนคร ผทเปนกรณศกษาในการวจยเพอท าใหทราบขอมลเบองตนของกรณศกษาโดยระยะแรกจะสมภาษณในลกษณะการพดคยทว ๆ ไปกอน โดยใชค าถามกวางๆ แลวจงท าการสมภาษณเชงลกโดยใชการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-structured) โดยนกวจยไดเตรยมหวขอค าถามอยางหลวมๆ โดยการรางค าถามปลายเปดทมค าส าคญทตองการเกยวกบการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน รวมทงใชค าถามตอยอดเพอคนหาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอพรอมกบค าถามจะมความยดหยนและพรอมจะปรบเปลยนถอยค าใหสอดคลองกบสถานการณการสมภาษณทเปลยนแปลงไป และจะมการสรปขอมลเปนชวงๆ เพอตรวจสอบความถกตองกบกรณศกษา

102

4) เมอผวจยน าขอมลกลบมาลงบนทกและจดระบบของขอมลแลว ทกครงผวจยจะน าขอมลกลบไปใหกรณศกษาทไดสมภาษณมากอนไดตรวจสอบความถกตองของขอมลทกครง

2.4 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมลภาคสนามของการวจยเชงคณภาพม

เครองมอทส าคญ ไดแก ตวผวจยเองและแนวค าถามส าหรบการสมภาษณ และเครองบนทกเสยง โดยในการวจยครงน ใชการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอโดยมรายละเอยด ดงน

1) ตวผวจย ในการวจยเชงคณภาพนน ตวผวจยในฐานะเปนเครองมอทส าคญทสดของ การวจย ผวจยไดเตรยมความพรอมกอนเรมท าการวจยคอ ผานการเรยนรายวชา วป 703 การวจยเชงคณภาพและรายวชา วป 804 การปฏบตการวจย II รวมทงการฝกภาคปฏบตเกยวกบการเกบขอมล วเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพแบบการศกษาเฉพาะกรณ นอกจากนผวจยไดศกษาเอกสารงานวจยและแนวคดทฤษฎทเกยวของเพอใชเปนแนวคดเบองตนในการวจย ไดแก ความหมายจตวญญาณความเปนคร การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน แนวคดทฤษฎทางจตวทยาและแนวคดทฤษฎทางสงคมวทยา ซงสามารถน ามาใชอธบายสงทศกษาได

2) แนวค าถามสมภาษณ ผวจยไดใชหลกเกณฑตามการสรางแนวค าถามสมภาษณแนวคดท ชาย โพธสตา (2552, น. 283-284) ดงน

2.1) ผวจยก าหนดลกษณะการสมภาษณเปนแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Questions) โดยมการก าหนดแนวค าถามหลกแตในขณะเดยวกนอาจมการสอบถามถงประเดนเพมเตมจากการสมภาษณ

2.2) การเปดเผยวตถประสงคของการสมภาษณ ผวจยใหผใหขอมลไดรวาวตถประสงคของการวจยจะมขนเพอท าความเขาใจการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน และศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเทานน

2.3) ความรทตองการจากการสมภาษณ ผวจยด าเนนการสมภาษณแบบเนนการแสวงหาองคความรทเกยวของกบการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน และศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

103

2.4) ลกษณะขอมลทตองการ ผวจยจะมงเนนหาความรเชงพรรณนาจากผใหขอมลโดยผใหขอมลจะบรรยายใหฟงถงการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน และศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

2.5) เปาหมายของการสมภาษณจะมงเนนเพอหาขอมลเชงวชาการโดยเนนเหตผลและการวเคราะหรวมกนระหวางผสมภาษณและผใหขอมลระหวางการสมภาษณ

2.6) แนวค าถามส าหรบการสมภาษณ เชงคณภาพ ผวจยไดออกแบบแนวค าถามตามแนวคดและทฤษฎททบทวนมาโดยทการออกแบบแนวค าถามจะเปนการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Interview) เพอสามารถเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางถงผลทไดรบรวมทงยงเปดโอกาสใหไดรบขอมลใหมๆ ทอยนอกเหนอค าถามทก าหนด โดยสรางประเดนหลกใหผตอบสามารถตอบไดกวางและยดหยนซงประเดนค าถามเรยงล าดบตามเนอหาและปรบเปลยนค าถามตามลกษณะของผใหขอมล ผใหขอมลเปนผบอกเลาประสบการณ ความคด ความเชอ และความรสกตอประเดนค าถามทสรางขนเพอเปนแนวทางการสนทนา ขณะเดยวกนผวจยรบฟงอยางตงใจและตอบสนองตอเรองราวทผใหขอมลพรรณนาออกมา พรอมดวยคอยกระตนผใหขอมลทบทวนความคดและความจ าเกยวกบประสบการณ ค ว าม ร แ ล ะ ค ว าม ช อ ข อ งต น เอ ง โด ย ใชค า ถ าม ส ม ภ าษณ เช ง ล ก แ บ ง อ อ ก เป น 3 ลกษณะส าคญ ไดแก 1) แนวค าถามหลก (Main Question) ซงเปนประเดนค าถามลวงหนาส าหรบการสมภาษณเพอใหครอบคลมประเดนทศกษาและตอบความมงหมายของการวจย โดยตงเปนแนวค าถามประเดนกวางๆ (Interview Guide) 2) ค าถามซกเพอขอรายละเอยดเพมและชดเจนมากขน (Probing Question) ใชค าถามซกหลงจากมการสมภาษณหรอสอบถามตามประเดนค าถามหลก ซงบางค าตอบยงไมชดเจนขาดรายละเอยด ดงนนการใชค าถามซกเพอลงรายละเอยดมากยงขนเพอใหไดค าตอบทตรงประเดนหรอระหวางการสมภาษณเมอพบประเดนใหมๆ ทนอกเหนอจากค าถามหลกทผวจยก าหนดไว ค าถามซกชวยใหผวจยไดขอมลท เปนรายละเอยดลกลงไปในประเดนนนๆ และ3) ค าถามเพอตามประเดน (Follow-up Question) ใชเมอพบประเดนขอมลใหมทมความนาสนใจและสอดคลองตามวตถประสงคของการวจยโดยน ามาเปนประเดนค าถามระหวางการสมภาษณเพอใหไดขอมลเชงลกลงไปเกยวกบหวของานวจย มตวอยางค าถามดงน

104

ตาราง 3 ตวอยางแนวค าถามสมภาษณแบบกงมโครงสราง ส าหรบสมภาษณอาจารยคณะครศาสตรผมจตวญญาณความเปนคร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

วตถประสงค ค าถามหลก (Main Question) ค าถามซก (Probing Question)

1. เพอตรวจสอบ

ความหมายจตวญญาณ

ความเปนครของอาจารย

ผมจตวญญาณความ

เปนครในบรบท

สงคมไทย

1. ความหมายจตวญญาณความเปน

ครของอาจารย

ผมจตวญญาณความเปนครในบรบท

สงคมไทย

1.1 ถาพดถงจตวญญาณความเปนคร

ทานนกถงอะไร

1.2 จากการสงเคราะหเอกสาร

จตวญญาณความเปนคร พบวา

จตวญญาณความเปนครเปนความรสกนก

คดทเกดจากความตระหนกร การเหน

คณคาตนเอง ศรทธาในวชาชพ ให

ความส าคญความมคณคาของบทบาท

หนาท มความผกพนมงมนกระท าหนาท

ใหเกดความสมฤทธสงสดรวมทงการเปน

แบบอยางทดของสงคมเพอสรางคานยมท

ดใหสงคมตอไป ทานคดอยางไรจาก

ความหมายนในบรบทสงคมไทย

1.3 ลกษณะอะไรทสะทอนถงจตวญญาณ

ความเปนคร

1.4 ชวยเลาตวอยางของการท างานท

สะทอนถงจตวญญาณความเปนคร

105

ตาราง 3 (ตอ)

วตถประสงค ค าถามหลก (Main Question) ค าถามซก (Probing Question)

2. เพอท าความเขาใจการ

ถายทอดทางสงคมของ

ครผมจตวญญาณความ

เปนครในมตเนอหา

วธการและตวแทน ของ

อาจารยผมจตวญญาณ

ความเปนคร

2. การถายทอดทางสงคมของครผม

จตวญญาณความเปนครในมต

เนอหา วธการ และตวแทนของ

อาจารยคณะครศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏ

2.1 กอนททานจะเขาสวชาชพคร ทานเคย

ไดรบการถายทอดจตวญญาณความเปน

ครในมตตาง ๆ เหลานอยางไร

2.1.1 เนอหาทไดรบการถายทอดม

เรองใดบาง

2.1.2 ทานไดรบการถายทอดเนอหา

เหลานนจากใคร

2.1.3 ทานไดรบการถายทอดเนอหา

เหลานนดวยวธการใด

2.2 เมอทานเขาสวชาชพคร ทานได

ถายทอดจตวญญาณความเปนครใหแก

ลกศษยอยางไร

2.2.1 เนอหาทถายทอดมเรองใดบาง

2.2.2 วธการทใชถายทอดมวธการ

ใดบาง

2.3 ในชวงของการคงอยในวชาชพจนถง

ระยะมนคง ทานคดวา

จตวญญาณความเปนครในแตละชวงถก

ปลกฝงและสงสมมาอยางไร ตวใดทตอง

เรมกอน

106

ตาราง 3 (ตอ)

วตถประสงค ค าถามหลก (Main Question) ค าถามซก (Probing Question)

3. เพอศกษาเงอนไขของ

การมจตวญญาณความ

เปนครของอาจารยคณะ

ครศาสตร มหาวทยาลย

ราชภฏ

3. เงอนไขของการมจตวญญาณ

ความเปนครของอาจารยคณะ

ครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

3.1 เงอนไขอะไรบางทท าใหทานมจต

วญญาณความเปนคร

3.1.1 เงอนไขภายใน

3.1.2 เงอนไขภายนอกหรอบรบทท

แวดลอม

3.1.3 จากเงอนไขททานเลามา ทานคด

วาเงอนไขใดส าคญมากทสด หรอตองท า

ใหเกดขนกอน

3) เครองบนทกเสยง เปนอปกรณในการเกบรวบรวมขอมลขณะท าการสมภาษณทกครง โดยผวจยจดหามาเองและตรวจสอบความพรอมทกครงกอนใชงาน

2.5 การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยลงพนทเกบขอมลดวยตนเอง โดยใชเทคนค

การสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) ผวจยใชแนวค าถามการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Interview) กบอาจารยคณะครศาสตรเพอเกบรวบรวมขอมลในการศกษาจตวญญาณความเปนคร การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน และศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยผวจยจะสมภาษณในลกษณะสนทนาพดคยอยางเปนกนเองกบผใหขอมลเพอสรางสมพนธภาพทดระหวางผสมภาษณและผถกสมภาษณ โดยผวจยเตรยมประเดนค าถามส าหรบการสมภาษณทกครงเพอชวยใหสามารถสมภาษณไดครบทกรายละเอยดทตองการศกษาแตจะไมน าออกมาอานเพอถามผถกสมภาษณอยางเปนทางการและลกษณะของค าถามจะยดหยนตามบรบทในขณะด าเนนการสมภาษณ ลกษณะค าถามในการสมภาษณจะเปนค าถามปลายเปดเพอใหผถกสมภาษณไดใหขอมลไดอยางละเอยดทสดตามมมมองของผใหขอมล (Emic view) และผวจยจะไมถามค าถามทมลกษณะเปนค าถามชน าเพอใหไดค าตอบตามมมมองของผวจย (Etic view) เมอสมภาษณจบในแตละประเดน

107

ค าถามผวจยจะท าการสรปประเดนการสมภาษณเพอใหผถกสมภาษณไดตรวจสอบขอมลทใหสมภาษณวาถกตองหรอไม ซงเปนวธการตรวจสอบความถกตองตรงประเดนของขอมล และเมอท าการสมภาษณเสรจ ผวจยจะเปดโอกาสใหผถกสมภาษณไดซกถามในประเดนทสงสยหรอตองการถาม พรอมกนนผวจยไดท าการสงเกตการแสดงออกทงกรยาทาทางและสหนาของผใหขอมลขณะด าเนนการสมภาษณเพอน ามาประกอบการวเคราะหขอมล

2.6 การจดกระท าและการวเคราะหขอมล การสมภาษณ เช งลก (In-Depth Interview) ผวจยใชแนวค าถามการ

สมภาษณ แบบก ง โครงสราง (Semi-Structured Interview) กบอาจารยคณ ะค รศาสตร มหาวทยาลยราชภฏใชการวเคราะหขอมลไปพรอม ๆ กบการเกบรวบรวมขอมลและตองด าเนนตอไปภายหลงการเกบขอมลสนสดลง กลาวคอผวจยจะไมแยกกระบวนการเกบรวบรวมขอมลออกจากการวเคราะหขอมลโดยจะเกบขอมลไปพรอม ๆ กบการวเคราะหขอมลเพอน าขอมลมาพจารณาวายงขาดตกประเดนใดซงถาขาดตกประเดนใดไปผวจยจะขออนญาตท าการเกบขอมลเพมอกครงกบผใหขอมลและเพอสรางสมมตฐานชวคราว (Working Hypothesis) และสรางขอสรปเทยบเคยงกบแนวคดทฤษฎตอไปส าหรบการวจยในครงนผวจยเลอกใชการวเคราะหขอมลแบบสรางขอสรปซงหลงจากเกบรวบรวมขอมลและมการตรวจสอบขอมลแลวจงน าขอมลทไดมาท าการวเคราะหขอมลซงจะเปนขอความบรรยาย (Descriptive) ทไดจากการสมภาษณเชงลกโดยผวจยมขนตอนการวเคราะหการใหรหสอย 3 ขนตอนดวยกนดงน (Corbin and Strauss, 1990; อางองจาก เบญจา ยอดด าเนน-แอตตกจ กาญจนา ตงชลทพย. 2552: 42-49)

1. การใหรหสแบบเปด (Open Coding) เปนขนตอนของการลดทอนหรอแบงขอมลออกเปนสวนยอย เพอลดความซบซอนของเนอหา และท าใหมองเหนประเดนส าคญๆ ชดเจนขนโดยวธการใหรหสแบบเปด (Open Coding) ผวจยอานขอมลดบของแตละกรณอยางละเอยด จนกระทงเขาใจและจบประเดนหลกๆได เปลยนประเดนหลกเหลานนใหเปนรหส (หรอสรปสาระโดยยอของประเดนหลกนน ๆ) เพอแยกแยะจดกลมความหมายและเปรยบเทยบดความเหมอนกบความตางของขอมล ฉะนนการใหรหสเปด จงเปนการใหรหสทตงอยบนพนฐานของขอมลดบทมอย หรออกนยหนงคอใหขอมลเปนตวน า ซงกรอบของการใหรหสอาจมาจาก ค าถามและวตถประสงคของการวจย หรอจากวรรณกรรมท เกยวของจากประสบการณ หรอจากบนทกภาคสนาม การลงรหส open coding ของงานวจยเรองนมแนวค าถามประกอบการวเคราะหเนอหา (unit of analysis) ดงน 1) มการแสดงพฤตกรรมอยางไรของผใหขอมลหลกกบใครในสถานการณใด 2) มการรบร ความรสก อารมณ ความคดอยางไร 3) มการรบร ความคด อารมณ

108

ความรสกอยางไร 4) มการเปลยนแปลงอะไร อยางไร การวเคราะหขอมลในทกขนตอนมหลกการทส าคญคอการเปรยบเทยบความคลายคลงและความแตกตางเนอหาของหนวยการวเคราะหใหมกบรหสและหนวยการวเคราะหเดม (constant comparison) และการใหขอมลเปนตวก าหนดรหสโดยใหผวจยก าหนดรหสจากการตความของตนเองแลวระบรหสทจะเปนไปไดทงหมดเพอท าการแลกเปลยนระหวางอาจารยทปรกษา

ตาราง 4 ตวอยางการท า Open Coding ความหมายจตวญญาณความเปนคร

บนทกขอมล (จากการถอดเทป) รหสเปด (open-coding)

แตถาเปนนกศกษาคณะครศาสตรทวๆ ไปจะมกการสอนในหมวดวชาชพ

คร ซงถาไดสอนกจะใสตวนเขาไป เพอใหเขาไดตระหนกถงความเปนครมอ

อาชพมากกวาทจะมงเปนอาชพคร ถาตวเองไดสอนนะคอบางปการศกษา

จะไดสอน กจะใสตวนเพอใหเคาตระหนกวาการเปนครจะไมใชแคมาเรยน

แลวออกไปกจบไปเปนครเทานนหมายถงตองท างานและมใจทจะตองรก

ในการทจะไปเปนคร มงไปทลกศษยเปนหลกจะเปนแบบนนโดยใหลก

ศษยแตละคนไดตระหนกถงคณคาของตนเองโดยเชอวาสามารถสอนและ

ถายทอดวชาความเปนครทไดรบไปสลกศษยของเคาในอนาคตได (T2)

เหนวาสงทท ามคณคากบศษยใน

อนาคตได

พไมเคยสายเพราะวาตระหนกรวา สมมตวาไมตรงตอเวลาอะไรจะเกดขน

เดกทเราสอนอก 4 คน อก 10 คนกจะเปนครทไมตรงตอเวลาแลวเราเหนสง

ทมนเปนผลกระทบตอเดก (T9)

เหนวาสงทท ามคณคากบการเปน

แบบอยางทดใหศษยเหน

109

ตาราง 5 ตวอยางการท า Open Coding การถายทอดทางสงคมของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร

บนทกขอมล (จากการถอดเทป) รหสเปด (open-coding)

เราโชคดทเราเรยนในสมยนนทเราเจอคณครทมความเปนครสง คณครท

สอนครสมยนนเนยมาจากการเปนครคอมาจากโรงเรยนเลยมนกจะสงผล

ตอการอธบายนนนนน สมยนนคนทเปนครครศาสตรศกษาศาสตร มาจาก

โรงเรยนทงหมดเลยแลวกเปนครทมอายเพราะนนประสบการณหรอความ

เปนครในตวของทานมนท าใหเราซมซบไดงายขนคอไปเหนตนแบบเลย คน

ทเขามาเปนผสอนในโครงการครทายาทเนยเปนคณครทสดยอดครทงนน

เลยทงความรกและเมตตาตอศษย ความปรารถนาดตอศษย ความเออ

อาทรลกศษย หรอแมแตการเปนทปรกษาเราไดเหนพวกนน (T11)

การแสดงตวอยาง/แบบอยางท

ดพรอมการแนะน า

คณครนาฏศลปซงไมเพยงแตสอนนาฏศลปเทานน หลงจากทสอนทาร าทา

เตนทเปนแบบมาตรฐานแลว สดทายทานใหทกคนแบงเปนกลมแลวกไป

คดการแสดงมาเพอท าการสอบปลายภาค ในการสอบทกคนจะตองขนเวท

ในโรงอาหารเพอแสดงใหกบนกเรยนคนอนๆ ทก าลงรบประทานอาหาร

กลางวนในโรงอาหารไดเหนทกคนท าใหพวกเราตนเตนทไดเตรยมการ

แสดงนนเปนอยางด(T1)

การมอบหมายงาน

110

ตาราง 6 ตวอยางการท า Open Coding เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร

บนทกขอมล (จากการถอดเทป) รหสเปด (open-coding)

กจะขนอยกบตวเรา เคาเรยกวาอะไรนะทครเปนแมพมพนะ ซงแตกอนเรา

คดวาเราตองท าตวใหดเพอทจะเปนแมพมพทด แตจรง ๆแลวมนไมใชนะ

ค าวาแมพมพมนหมายความวา เราตองปฏบตกอนหรอท าวถชวตโดยดตว

เราเองกอนไมไดหมายถงวาเราพยายามท าตวใหดเพอทจะเปนตวอยาง

ใหกบนกศกษา ไมใช เราไมไดพยายามอะไรแตเราพฒนาตวเราตามวถของ

เรา จะดหรอไมดอะไรกไมรละโดยเรามความเชอความศรทธาโดยเราอย ใน

อาชพนดวยตวเราเองกอน(T1)

เหนวาครตองมความศรทธาใน

วชาชพ

ใชคะพเชอวาหากเรารกและศรทธาในตวเองวาเราท าไดนะ เหมอนการ

สรางพลงใหตวเองกอนกจะท าใหเราเอาชนะอปสรรคทกอยางไดคะ (T12)

เหนวาครเปนอาชพทตอง

เชอมนในตนเอง

อยางทพบอกไงวาเราท าเพราะเรารกในอาชพครเราท าอะไรเราอยตรงไหนก

ไดแตคอท าใหมนดทสดโดยทไมไดหวงผลตอบแทนไมเคยตองการค าชม

(T3)

รกในอาชพคร

กอยางทบอกวาเราโดนอบรมเลยงดจากครอบครวอนนเปนสงทเรารบรได

แลวเรากตงใจทจะท ามนมานนแหละพอเราท าแลวเรากมความรสกวามน

ชอบเปนความภาคภมใจนะทไดมาเปนอยางนพยงยอนกลบไปวาถาเรา

เปนพยาบาลเรากคงไมเวรคหรอกดแลวเรากนาจะเหมาะทมาเปนคร(T8)

ชอบในอาชพคร

2. การใหรหสตามแนวคดสมพนธกน (Axial Coding) เปนขนตอนของการเชอมโยงขอมลหรอแนวคดยอยใหเปนหมวดหมในประเดนทรวมกลมกนไดเพอหาแบบแผนความสมพนธรวมทงการหาค าอธบายของแบบแผนความสมพนธหรอสมมตฐานนน ๆ ทงนอาจตองมการเกบขอมลเพมเตมเพอน ามาวเคราะหเปรยบเทยบกบรหสทตงไวแตเดมเพม รหสใหม จนกระทงรหสเหลานอมตวหรอนง (saturate) ขนตอนนเรยกวาการใหรหสตามแนวคดทสมพนธกนเปนจดทผวจยอาจสรางสมมตฐานเบองตนขนได การใหรหสในขนตอนนจงเปนการใหรหสทตงอยบนพนฐานของรหสทไดจากขนตอนแรก คอ การใหรหสแบบเปด กลาวคอ เมอใหรหสเปดในเบองตนแลว ผวจยกจะสามารถแยกแยะเอาขอมลทตางกนออกและจดกลมขอมลทเหมอนกนไว

111

ดวยกนหรอทเรยกวา “กลมความหมาย” กจะท าใหมองเหนแนวคดและความหมายทซอนอยชดเจนขน ดงตาราง 7-9

ตาราง 7ตวอยางการเชอมโยงแนวคดยอย หรอการใหรหสตามแนวคดทสมพนธกน (Axial Coding) เพอใหเกดกลมความหมายจตวญญาณความเปนคร

ขอมลดบ การใหรหสแบบเปด

(open-coding)

การใหรหสตามแนวคดท

สมพนธกน (Axial Coding)

ถาตวเองไดสอนกจะใสตวนเพอใหเคา

ตระหนกวาการเปนครจะไมใชแคมาเรยน

แลวออกไปกจบไปเปนครเทานนหมายถง

ตองท างานและมใจทจะตองรกในการทจะ

ไปเปนคร มงไปทลกศษยเปนหลกโดยใหลก

ศษยแตละคนไดตระหนกถงคณคาของ

ตนเองโดยเชอวาสามารถสอนและถายทอด

วชาความเปนครทไดรบไปสลกศษยของเคา

ในอนาคตได (T2)

เหนวาสงทท ามคณคากบศษยใน

อนาคตได

การเหนคณคาตนเอง

พไมเคยสายเพราะวาตระหนกรวา สมมตวา

ไมตรงตอเวลาอะไรจะเกดขนเดกทเราสอน

อก 4 คน อก 10 คนกจะเปนครทไมตรงตอ

เวลาแลวเราเหนสงทมนเปนผลกระทบตอ

เดก (T9)

เหนวาสงทท ามคณคากบการ

เปนแบบอยางทดใหศษยเหน

การเหนคณคาตนเอง

112

ตาราง 8 ตวอยางการเชอมโยงแนวคดยอย หรอการใหรหสตามแนวคดทสมพนธกน (Axial Coding) เพอใหเกดกลมความหมายการถายทอดทางสงคมของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร

ขอมลดบ การใหรหสแบบเปด

(open-coding)

การใหรหสตามแนวคดท

สมพนธกน (Axial Coding)

สมยนนคนทเปนครครศาสตรศกษาศาสตร มา

จากโรงเรยนทงหมดเลยแลวกเปนครทมอาย

เพราะนนประสบการณหรอความเปนครในตว

ของทานมนท าใหเราซมซบไดงายขนคอไปเหน

ตนแบบเลย คนทเขามาเปนผสอนในโครงการคร

ทายาทเปนคณครทสดยอดครทงนนเลยทง

ความรกและเมตตาตอศษย ความปรารถนาด

ตอศษย ความเอออาทรลกศษย หรอแมแตการ

เปนทปรกษาเราไดเหนพวกนน (T11)

การแสดงตวอยาง/แบบอยาง

ทดพรอมการแนะน า

กลวธการถายทอด

คณครนาฏศลปซงไมเพยงแตสอนนาฏศลปเทานน

ทานใหทกคนแบงเปนกลมแลวกไปคดการแสดง

มาเพอทำการสอบปลายภาค ในการสอบทกคน

จะตองขนเวทในโรงอาหารเพอแสดงใหกบ

นกเรยนคนอนๆ ทกำลงรบประทานอาหาร

กลางวนในโรงอาหารไดเหนทกคนทำใหพวกเรา

ตนเตนทไดเตรยมการแสดงนนเปนอยางด(T1)

การมอบหมายงาน กลวธการถายทอด

113

ตาราง 9 ตวอยางการเชอมโยงแนวคดยอย หรอการใหรหสตามแนวคดทสมพนธกน (Axial Coding) เพอใหเกดกลมความหมายเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร

ขอมลดบ การใหรหสแบบเปด

(open-coding)

การใหรหสตามแนวคดท

สมพนธกน (Axial Coding)

ค าวาแมพมพเราตองปฏบตกอนหรอท าวถชวตโดยดตว

เราเองกอนไมไดหมายถงวาเราพยายามท าตวใหด

เพอทจะเปนตวอยางใหกบนกศกษาแตเราพฒนาตวเรา

ตามวถของเรา จะดหรอไมดอะไรกไมรละโดยเราม

ความเชอความศรทธาอยในอาชพนดวยตวเราเองกอน

(T1)

เหนวาครตองมความ

ศรทธาในวชาชพ

ความรเชงประเมนคาในวชาชพคร

ใชคะพเชอวาหากเรารกและศรทธาในตวเองวาเราท าได

นะ เหมอนการสรางพลงใหตวเองกอนกจะท าใหเรา

เอาชนะอปสรรคทกอยางไดคะ (T12)

เหนวาครเปนอาชพท

ตองเชอมนในตนเอง

ความรเชงประเมนคาในวชาชพคร

อยางทพบอกไงวาเราท าเพราะเรารกในอาชพครเราท า

อะไรเราอยตรงไหนกไดแตคอท าใหมนดทสดโดยทไมได

หวงผลตอบแทนไมเคยตองการค าชม (T3)

รกในอาชพคร ความพงพอใจในวชาชพคร

เรากตงใจทจะท ามนมานนแหละพอเราท าแลวเรากม

ความรสกวามนชอบเปนความภาคภมใจนะทไดมาเปน

อยางน พยงยอนกลบไปวาถาเราเปนพยาบาลเรากคง

ไมเวรคหรอกดแลวเรากนาจะเหมาะทมาเปนคร(T8)

ชอบในอาชพคร ความพงพอใจในวชาชพคร

การแยกแยะ และจดหมวดหมขอมลในลกษณะนท าใหผวจยสามารถดงเอาความหมายทซอนเรนออกมา เพอความเขาใจพฤตกรรมของผใหขอมลใหลกขน โดยเฉพาะเมอน าไปวเคราะหเชอมโยงกบขอมลอน ๆ

114

2.7 การตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลเชง คณภาพ (Trustworthiness)

ผวจยท าการตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลเชงคณภาพในการวจยระยะท 1 (Lincoln; & Guba. 1985; Shenton. 2004) ดงตอไปน

1. ความถกตองของขอมล (Credibility) คอการแสดงความสามารถทจะยนยนวาขนตอนและผลการวเคราะหขอมลจากการศกษามความถกตองเชอถอได โดยผวจยใชวธการตรวจสอบความถกตองจากผใหขอมลหลกจากการสมภาษณเชงลก (Member checking) โดยน าผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพไดเปนประเดนหลก ประเดนยอย หวขอหลกและหวขอยอย มาใหผใหขอมลหลกตรวจสอบความถกตองวาตรงกบการรบรหรอประสบการณหรอไม ถาไมตรงหรอมความบดเบอนจากทตอบจะไดท าการปรบแกใหถกตอง นอกจากนนผวจยไดใชวธการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา(Triangulation) โดยเปรยบเทยบผลการวเคราะหขอมลจากผใหขอมลหลกทง 4 คน ภายในพนทคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏเดยวกน และเปรยบเทยบผลการวเคราะหขอมลจากผใหขอมลหลกทง 16 คน จากคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอน ๆ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอวามความสอดคลองตรงกนหรอไม (Data triangulation) ทงน การด าเนนการวจยเชงคณภาพจะอยภายใตการดแลและการใหค าปรกษาจากอาจารยทปรกษาทมประสบการณดานการวจย เช งคณภาพ (Debriefing sessions between researcher and superiors) ซงจะชวยดแลใหการด าเนนการเกบขอมลเปนไปอยางถกตองและนาเชอถอโดยผวจยจะท าการปรกษาอาจารยทปรกษาในทกระยะของการเกบและวเคราะหขอมลการวจยเชงคณภาพ

2. ความไววางใจ (Dependability) หมายถง การแสดงใหเหนวาขอคนพบทไดมความคงทสามารถกระท าซ าได ซงผวจยไดอธบายถงการท าวจยทมขนตอนชดเจน สามารถตรวจสอบขนตอนการท าวจยและการวเคราะหขอมลได ( In-depth methodological description) การหาหวขอหลกประเดนยอยและประเดนหลก (Categories, Sub-theme and Theme) จะไดรบการตรวจสอบและยนยนผลจากอาจารยทปรกษาทมประสบการณดานการวจยเชงคณภาพรวมทงไดรบการตรวจสอบยนยนผลจากการอภปรายรวมกนเพอตรวจสอบความถกตองของการวเคราะหขอมล

3. การยนยนผล (Confirmability) หมายถง การยนยนเพอแสดงความเปนกลางของขอคนพบจากการวจยวาเกดจากตวขอ งผใหขอมล มใช เกดจากอคตหรอประสบการณเดมของผวจยตรวจสอบไดโดยใชการตรวจสอบรองรอยการวจย (Audit trail) ซงผวจยจะเกบรวบรวมหรอแสดงหลกฐานตาง ๆ ทผวจยไดขอมลจากการลงพนทสนามในการวจย ไดแก ผวจยออกแบบและด าเนนการเกบรวบรวมขอมลเปนขนตอนชดเจน มแนวค าถามสมภาษณ

115

เชงลก บนทกเสยงการสมภาษณเชงลกบนทกการถอดเทปแบบค าตอค าและอานซ าเพอใหเกดความเขาใจลกซงถงความหมายและประสบการณของผใหขอมลหลกใหมากทสดและมการบนทกภาคสนาม ผวจยตระหนกดวาความคด ความรสกและประสบการณเดมของตนเองมผลตอการเกบรวบรวม วเคราะหและตความผลการวจยได ดงนนขอมลจากการบนทกดงกลาวจะเปนประโยชนตอผวจยในขณะด าเนนการวเคราะหและตความผลการวจยครงน นอกจากนนในสวนของการน าเสนอขอมลไดใชถอยค าของผใหขอมลหลกดวยการอางค าพดประกอบ (Quotation) แมวาจะมการตดค าพดบางสวนไปกเพอใหมการสอความหมายทกระชบชดเจนขนโดยตองคงความหมายเดมไวใหมากทสด

2.8 การพทกษสทธผใหขอมล ในการวจยครงน เปนการเกบขอมลสวนบคคลจากอาจารยผมจตวญญาณ

ความ เป นค รคณ ะค รศาสตรและนกศ กษ าวชา ชพค ร มหาวทยาลย ราชภฏ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเพอเปนการพทกษสทธและรกษาจรรยาบรรณในการวจย ผวจยไดท าเรองขออนมตโครงการตอคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในมนษย โดยงานวจยในครงนไดผานการพจารณาจรยธรรมการวจยทเกยวของกบงานวจยในมนษยของคณะกรรมการจรยธรรมในการวจยในมนษย เพอใหผวจยด าเนนการวจยตามหลกการและแนวทางการพทกษสทธผใหขอมล เมอผานการรบรองจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในมนษย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ขอเสนอการวจยทรบรองจรยธรรม : SWUEC/E-096/61E ผวจยเรมตนเกบขอมลจากการแนะน าตวผวจยกบผใหขอมลและกลมตวอยาง ชแจงวตถประสงคของการวจยวธการวจย ประสทธภาพความปลอดภย ประโยชนทไดรบจากการวจยใหอาจารยผมจตวญญาณความเปนครคณะครศาสตรและนกศกษาวชาชพคร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทราบและลงนามยนยอมเขารวมการวจยดวยความสมครใจ หากผใหขอมลและกลมตวอยางไมยนดเขารวมการวจย สามารถปฏเสธหรอขอยกเลกการเขารวมการวจยนโดยไมมผลกระทบใด ๆ ขอมลทไดจากผใหขอมลและกลมตวอยางทงหมดจะเกบเปนความลบ เปดเผยเฉพาะผลสรปการวจยในภาพรวมและน าขอมลไปใชประโยชนส าหรบการวจยและงานวชาการเทานน

การเชอมโยงผลการวจยเชงคณภาพสงานวจยเชงทดลอง ในสวนของงานวจยเชงคณภาพในระยะท 1 ผวจยไดแบงขนตอนการ

วจยออกเปน 2 ขนตอน โดยขนตอนแรกเปนการศกษาขอมลเอกสารงานท เกยวของกบจตวญญาณความเปนครโดยใชการวเคราะหเนอหาเพอสรปความหมายจตวญญาณความเปนครดวยการพรรณนาดวยคาพนฐาน ไดแก การแจกแจงความถ และรอยละ แลวน าความหมายจตวญญาณความเปนครทไดจากการวเคราะหเนอหามาตรวจสอบความหมายของจตวญญาณความ

116

เปนครของอาจารยครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอใหไดความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทของสงคมไทย แลวน าความหมายจตวญญาณความเปนครทไดจากการวเคราะหเนอหามาสรางนยามปฏบตการเพอน าไปสรางแบบวดจตวญญาณความเปนคร และใชเปนค าถามหลกเพอเชอมโยงไปสการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Questions) ถงกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร รวมทงการคนหาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หลงจากนนผวจยจงน าขอมลทไดมาวเคราะหโดยเรมจากการจดระเบยบขอมล (Data Organizing) ซงผวจยตองอานขอมลทจดระเบยบอยางละเอยดเพอสรรหาขอความทมความหมายตรงประเดนกบค าถามการวจย เมอพบขอความทมความหมายตรงประเดนกบค าถาม การวจยตามทตองการจะศกษา ผวจยจะก าหนดรหสแทนความหมายของกลมขอความเหลานน ซงเปนการลงรหสแบบอปนย(Inductive Coding) โดยขอความทใหความหมายในลกษณะเดยวกนจะใชรหสทเหมอนกน หลงจากนนผวจยจดแสดงขอมลโดยการน าหนวยของขอความทใหรหสเรยบรอยแลวน ามาเชอมโยงและหาความสมพนธรวมเปนกลมของประเดนในการวเคราะห ซงการแสดงขอมลจะจดกลมประเภทของขอความท มความสมพนธกนทางความหมายโดยจะจดแสดงขอมลในรปแบบตาง ๆ แลวน าขอมลทมรหสเดยวกนมาท าการวเคราะห สรปและตความซงในการวเคราะหผวจยจะใชแนวคดทฤษฎทเกยวของททบทวนไวในบทท 2 มาเปนแนวทางในการวเคราะหและอภปรายผลการวจย ซงผลทไดจากงานวจยเชงคณภาพในระยะท 1 กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร คอ การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า สวนเงอนไขภายในทท าใหครมจตวญญาณความเปนครคอเจตคตทดตอวชาชพคร และแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร สวนเงอนไขภายนอกทท าใหครมจตวญญาณความเปนคร คอ การไดรบแรงสนบสนนทางสงคม จงน ามาสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอในการวจยระยะท 2

ระยะท 2 การด าเนนงานวจยดวยวธการวจยเชงทดลอง ในการวจยเชงทดลองครงน เพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของ

นกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครคณะครศาสตร ผวจยไดด าเนนการตามขนตอน ดงน

2.1 การก าหนดประชากรและกลมตวอยาง

117

2.2 แบบแผนการทดลอง 2.3 การสรางและหาคณภาพเครองมอทใชในการวจย 2.4 วธการด าเนนการทดลอง 2.5 การเกบรวบรวมขอมล 2.6 การจดกระท าและการวเคราะหขอมล

2.1 การก าหนดประชากร และกลมตวอยาง ประชากร

ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ นกศกษาทก าลงศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑต (ภาคปกต) ชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2561 จ านวน 19 สาขาวชา จ านวน 689 คน (ส านกสงเสรมวชาการงานทะเบยน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา 2561: ออนไลน)

กลมตวอยาง กลมตวอยางในการศกษาครงน คอ นกศกษาทก าลงศกษาหลกสตรครศาสตร

บณฑต (ภาคปกต) ชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2562 ทสมครใจเขารวมโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร จ านวน 1 สาขาวชา คอ สาขาวชาการศกษาพเศษ-ภาษาไทย จ านวน 20 คน หลงจากนนท าการสมกลมตวอยางจากรายชอโดยแบงเปนกลมทดลองจ านวน 10 คน โดยไดรบโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร และกลมควบคมจ านวน 10 คน ไดรบกจกรรมฝกการวางแผนเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพครและฝกการวางแผนกจกรรมเสรมทจะจดใหแกโรงเรยนทออกฝกประสบการณวชาชพโดยใหท ากจกรรมในชวงเวลาเดยวกนกบกลมทดลอง

2.2 แบบแผนการทดลอง แบบแผนการทดลองท ใชในการวจยน คอ เปนการวจยก งทดลอง (Quasi-

experimental design) รปแบบ Nonrandomized Control-Group Pretest-Posttest Design เปนแบบแผนการทดลองทมการควบคมบางสวนใชเมอไมสามารถควบคมสภาพการณการทดลองไดทงหมดแบบแผนการทดลองนซงเหมาะกบการวจยทางการศกษา (ชศร วงศรตนะ และองอาจ นยพฒน 2551, น. 37) เนองจากนกศกษาทเปนกลมตวอยางตองมความสมครใจในการเขารวมโปรแกรมฯ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคการศกษาหลงจากทไดออกฝกประสบการณวชาชพครตามโรงเรยนตางๆแลว ดงนนนกศกษาวชาชพครกลมทดลองจงตองมความสะดวกทจะเดนทางเขามา

118

ในมหาวทยาลยราชภฏทกเดอนในวนเสารหรอวนอาทตยเพอมาท ากจกรรมทจดให สวนกลมควบคมจะเขามาในมหาวทยาลยราชภฏตามทคณะครศาสตรไดก าหนดปฏทนนดหมายซงนกศกษาทออกฝกประสบการณตองเขามาทกคนเพอมารายงานผลใหคณะรบทราบ ซงทงสองกลมจะมการวดกอนการทดลองและวดหลงเมอเสรจสนการทดลอง (pretest-posttest design) ซงเปนการศกษาผลของตวแปรอสระตอตวแปรตามทไดจากการเปรยบเทยบผลการวดตวแปรตามกอนและหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม มการสมกลมตวอยางเขากลมทดลองและกลมควบคมดวยการสมอยางงาย โดยตวแปรอสระเปนตวแปรจดกระท า คอการไดรบหรอไมไดรบโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร สวนตวแปรตามภายหลงการทดลอง คอ จตวญญาณความเปนคร โดยกลมทดลองเปนนกศกษาครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร สวนกลมควบคมไมไดรบโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนครแตมการจดกจกรรมทกษะอน ๆ เชน ฝกการวางแผนเกยวกบวธการเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพคร ฝกการวางแผนเกยวกบกจกรรมเสรมทจะท าใหแกโรงเรยนทออกฝกประสบการณวชาชพ และมการตดตามผลจากทไดวางแผนกจกรรมทจะท าใหแกโรงเรยนทจะออกฝกสอนวาไดท ากจกรรมทไดวางแผนหรอไม เปนตน การเรมการทดลองทงสองกลม คอ กลมทดลองและกลมควบคมจะเขารวมในกลมประชมพรอมกน ซงเปนกจกรรมทแนะน าการจดกจกรรมในการศกษาครงน และเปนการท าความรจกกบผวจยและผชวยนกวจย ไดแสดงลกษณะแบบแผนการวจยดงตาราง

ตาราง 10 แบบแผนการทดลองของการใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

ก าหนดแบบสม Pre-test โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร

ทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

Post-test

กลมทดลอง T1E X T2E

กลมควบคม T1c T2c

119

ค าอธบายสญลกษณ: X แทน ตวแปรอสระ (Independent Variable) ซงจดกระท าโดยผทดลอง T1 แทน การวดกอนทจะท าการทดลอง (Pretest) T2 แทน การวดหลงจากทท าการทดลองแลว (Posttest) E แทน กลมทดลอง (Experimental Group) ไดรบการจดกระท าตาม

โปรแกรมพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร C แทน กลมควบคม (Control Group) ไดรบกจกรรมอนเกยวกบการฝก

วางแผนถงวธการเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพครและฝกการวางแผนกจกรรมเสรมทจะท าใหแกโรงเรยนทออกฝกประสบการณวชาชพ

T1E T2E แทน การวดกอนและวดหลงในกลมทดลองตามล าดบ T1c T2c แทน การวดกอนและวดหลงในกลมควบคมตามล าดบ

การด าเนนการทดลอง การด าเนนการทดลองมขนตอนการวจยในโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณ

ความเปนครแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร และการด าเนนการเกบรวบรวมขอมลทเปนแบบสอบถาม มขนตอนดงน

ขนเตรยมการ ในขนเตรยมการนผวจยไดเตรยมความพรอมกอนทจะเขาไปท ากจกรรมและเกบ

ขอมลในคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ผวจยมการประสานงานกบมหาวทยาลยดงกลาวเพอขออนญาตท าวจยในมนษย ดงน

ผวจยท าหนงสอจากสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร ไปท คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา เพอขอเขาเกบขอมลโดยแนบเอกสารโครงรางงานวจยพรอมเอกสารชแจงขอมลแกคณบดคณะครศาสตร เพอตดตอขอความอนเคราะหในการจดท าวจยและตดตอขอใหสถานท ส ารวจสถานทและอปกรณตางๆ ทใชในการวจยพรอมเอกสารช แจงขอมลแกกลมตวอยางทเปนนกศกษาชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

ขนด าเนนการ ผวจยไดชแจงรายละเอยดในภาพรวมเกยวกบการจดโครงการวจยกบกลม

ตวอยางทงกลมทดลองและกลมควบคมพรอมกน พรอมทงแนะน าตวผวจยและผชวยนกวจยทมความรความสามารถในการท าวจย จากนนด าเนนการดงน

120

1. ท าการเกบขอมลพนฐานทวไปของกลมตวอยาง และเกบขอมลตวแปรตาม คอ จตวญญาณความเปนครกอนการทดลองในกลมทดลองและกลมควบคม จ านวนกลมละ 10 คน รวมทงหมด 20 คน

เกณฑในการคดเขาผเขารวมการวจย (Inclusion criteria) 1. นกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอ

เตรยมฝกประสบการณวชาชพคร 2. สมครใจเขารวมโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร 3. สะดวกในการเดนทางทจะเขามาในมหาวทยาลยราชภฏในวน

เสารหรอวนอาทตยของทกเดอนตลอด 1 ภาคการศกษาหลงจากทไดออกฝกประสบการณวชาชพครแลวเพอมาท ากจกรรมตามทก าหนดให

เกณฑการคดออกผเขารวมการวจย (Exclusion criteria) 1. มความประสงคจะถอนตวออกจากการวจย 2. ไมสะดวกทจะเดนทางเขามาในมหาวทยาลยราชภฏหลงจากทได

ออกฝกประสบการณวชาชพครแลว 2. ด าเนนการทดลองโดยจดกจกรรมแยกระหวางหองกลมทดลองและกลม

ควบคม ใหอยคนละหอง ซงกลมทดลองเปนหองเรยนทมหนาตางและประตปดมดชดในระหวางท ากจกรรมเพราะเปนกลมทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร และเกบขอมลตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพคร และการสนบสนนทางสงคมทน ามาพฒนาในโปรแกรมเพอเปนการตรวจสอบวาจตวญญาณความเปนครทเพมขนของกลมทดลองนนเกดจากชดกจกรรมในโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร สวนกลมควบคมไมไดรบโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร แตจะไดท ากจกรรมทเกยวของกบการออกฝกประสบการณวชาชพคร เชน ฝกการวางแผนเกยวกบวธการเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพคร ฝกการวางแผนเกยวกบกจกรรมเสรมทจะท าใหแกโรงเรยนทออกฝกประสบการณวชาชพ และมการตดตามผลจากทไดวางแผนกจกรรมทจะท าใหแกโรงเรยนทจะออกฝกสอนวาไดท ากจกรรมทไดวางแผนหรอไม เปนตน และด าเนนการวดผลทนทหลงสนสดการจดกจกรรมในการทดลอง ผวจยด าเนนการเกบขอมลจตวญญาณความเปนครของกลมทดลองและกลมควบคม

121

ตาราง 11 สรปการวดผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร

รปแบบการ

ฝกพฒนา

วดผลกอนพฒนาดวย

โปรแกรม

(ระยะกอนการทดลอง)

โปรแกรมการพฒนา

จตวญญาณความเปนคร

(ระยะทดลอง)

วดผลหลงจากเสรจสนการเขา

รวมโปรแกรมฯ ใน 1 ภาค

การศกษา

(ระยะหลงเสรจสนการทดลอง)

กลมทดลอง B1 X1 B2

กลมควบคม B1 - B2

หมายเหต B1- B2 คอ การวดจตวญญาณความเปนคร ครงท 1 และครงท 2 B = การวดผลการทดลอง X = การใหโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร

จากตาราง 11 ผวจยจดใหมการเกบขอมลกลมทดลองและกลมควบคม 2 ครง ไดแก การเกบขอมลกอนการทดลองเปนการเกบขอมลของจตวญญาณความเปนครจากนนใหโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรใหกบกลมทดลอง และกลมควบคมไมไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร และท าการเกบขอมลหลงเสรจสนการทดลองแลว 1 ภาคการศกษาในกลมทดลองและกลมควบคม ซงในการวจยนมตวแปรทศกษา ดงน

1. ตวแปรจดกระท า คอ คอ โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร 2. ตวแปรตาม คอ จตวญญาณความเปนคร

2.3 การสรางและตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการวจย การศกษาครงนใชเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลดงน

1. แบบวดจตวญญาณความเปนคร 2. โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร ขนตอนในการสรางและหาคณภาพเครองมอ ดงน

1. แบบวดจตวญญาณความเปนคร ผวจยไดสรางแบบวดจตวญญาณความเปนครตามล าดบขนตอนดงน

122

1.1 ศกษานยามทฤษฎและเอกสารทเกยวของกบจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยเพอสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครทเปนลกษณะหรอตวบงชทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครเพอเปนแนวทางในการเกบขอมลเชงคณภาพ

1.2 เกบขอมลเชงคณภาพในการวจยระยะท 1 และวเคราะหขอมลเชงคณภาพทเกยวกบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย

1.3 ก าหนดน ยามปฏบต การ และจตวญญ าณความ เปนค ร 4 องคประกอบ ซงไดจากขอมลเชงคณภาพในขอท 1.2 มรายละเอยด ดงน

องคประกอบท 1 การเหนคณคาตนเองเปนการยอมรบตนเองเกยวกบความสามารถของตนเองในการท างานครรวมทงใหความส าคญในการประกอบวชาชพครโดยมความมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร

องคประกอบท 2 ศรทธาในวชาชพครเปนความเชอในทางทดตอการด าเนนชวตและการปฏบตงานในวชาชพคร

องคประกอบท 3 ตระหนกในบทบาทของการเปนครเปนการใหความส าคญของคณคาบทบาทหนาทในบทบาทของการเปนผใหความร การเปนคคดรวมทกขรวมสข และการเปนแบบอยางทดของการแสดงออกทเกยวกบการประพฤตปฏบตตน บคลกภาพทวไป กรยาวาจาทเหมาะสมกบวชาชพครรวมทงการรจกการจดท าบญชรายรบรายจายเพอปลดหนสนคร

องคประกอบท 4 ยดมนผกพนในวชาชพครเปนสภาวะทางจตใจในทางบวกของบคคลทเปนครทสมพนธกบงานวชาชพคร

1.4 สรางขอค าถามตามนยามของจตวญญาณความเปนครทก าหนดไวโดยผวจยไดท าการสรางขอค าถามการมจตวญญาณความเปนคร รวมทงสน 70 ขอ โดยนกศกษาทไดคะแนนจากแบบทดสอบจตวญญาณความเปนครสงแสดงวามจตวญญาณความเปนครมากกวานกศกษาวชาชพครทมคะแนนจากแบบทดสอบจตวญญาณความเปนครต า

1.5 ตรวจความตรงเชงเนอหาของแบบวดจตวญญาณความเปนคร โดยผเชยวชาญ 3 ทาน ไดแก ดานแบบวดทางพฤตกรรมศาสตร 1 ทาน และดานแบบวดทางจตวญญาณความเปนคร 2 ทาน ตรวจสอบความสอดคลองของขอค าถามกบนยามปฏบตการและตรวจสอบภาษา มคาความสอดคลองของโปรแกรม (IOC) อยระหวาง 0.6-1.0 แลวน ามาปรบปรงในเรองความเหมาะสมของภาษาทใช การใชขอความใหกระชบและแกไขความซบซอนของขอค าถามตามขอเสนอแนะ

123

1.6 เมอไดรบแบบวดจากผเชยวชาญครบทง 3 ทานแลวพรอมกบไดปรบแกตามขอเสนอแนะแลวจงน าขอค าถามจากแบบสอบถามไปวพากษรวมกบอาจารยทปรกษาอกครงเพอใหครอบคลมกบนยามปฏบตการ

1.7 น าแบบวดจตวญญาณความเปนครทไดท าการปรบปรงแกไขจากผเชยวชาญและจากอาจารยทปรกษาแลว จ านวน 41 ขอ ไปทดลองใชกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเคยผานการเขารวมปฐมนเทศเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง จ านวน 50 คน เพอตรวจสอบความครอบคลมและความเขาใจเกยวกบเนอหาจตวญญาณความเปนคร มคาอ านาจจ าแนกรายขอ พบวา อยระหวาง - 0.076 - 0.589 และมคาความเชอมนแบบสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค (พวงรตน ทวรตน. 2543: 125) ทงฉบบเทากบ 0.82 และคดเลอกขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกตงแต 0.20 ขนไป (ณฏฐภรณ หลาวทอง. 2559, น. 89) เพอปรบค าถามใหเหมาะสมไดค าตอบทสอดคลองกบองคประกอบของจตวญญาณความเปนคร

1.8 น าขอค าถามท เลอกในขอ 1.7 มาสรปค าตอบทสอดคลองกบองคประกอบในภาพรวมเพอคดเลอกและปรบขอค าถาม รวมทงสน 32 ขอ

2. โปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ในการทดลองผวจยไดใชโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

เปนเครองมอในการวจยโดยสรางเปนละครภาพยนตรสนใหมเนอหาครอบคลมตามนยามจตวญญาณความเปนครตามขนตอนดงตอไปน

เครองมอหลกทใชในการทดลองเปนโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพ อ เตรยม ฝกประสบการณ วชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยสรางกจกรรม 3 รปแบบ ไดแก 1) กจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 2) กจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร และ 3) กจกรรมการพฒนาการสนบสนนทางสงคม ใหมเนอหาครอบคลมตามนยามและเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร จากขอคนพบในการศกษาวจยระยะท 1 ตามขนตอนดงตอไปน

2.1 ศกษาเอกสารและงานวจยทมเนอหาเกยวกบจตวญญาณความเปนครน ามาสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครรวมกบผลการวเคราะหเนอหาจากการสมภาษณเชงลกของอาจารยผมจตวญญาณความเปนครเพอน ามาสรางนยามปฏบตการของจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย

124

2.2 ศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยท เกยวของกบขอคนพบจากการวจยระยะท 1 เปนตวแปรเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร ไดแก เจตคตทดตอวชาชพคร แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร และการสนบสนนทางสงคม รวมทงตวแปรกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร ไดแก กลวธการถายทอดการถายทอดผานการแสดงตวอยาง/แบบอยางทด โดยน ามาเปนฐานแนวคดในการสรางโปรแกรมเพอพฒนาจตวญญาณความเปนคร ดงตอไปน

2.2.1 ศกษาเอกสารและแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) จากงานของคาลช (Kalish. 1981) และแคซดน (Kazdin : 1978) เปนตน เพอน ามาเปนฐานแนวคดในการสรางโปรแกรมเพอพฒนาจตวญญาณความเปนคร ซงใหครอบคลมตามนยามปฏบตการ

2.2.2 ศกษาเอกสารและงานวจยทมเนอหาเกยวกบทฤษฎปญญาทางสงคม (Social Cognitive Theory) ของแบนดรา (Bandura. 1986), ประทป จนง (2540), สมโภชน เอยมสภาษต (2543) เปนตน เพอน ามาเปนฐานแนวคดในการสรางโปรแกรมการพฒนาซงใหครอบคลมตามนยามปฏบตการ

2.2.3 ศกษาเอกสารและงานวจยท ม เน อหาเกยวกบ แนวคดกระบวนการการเสนอ ตวแบบ (Modeling) จากงานของแบนดรา (Bandura. 1975), ประทป จนง (2540), นนทวฒน ชนช (2546), ธรรมนนทกา แจงสวาง (2547), สคนธรส หตะวฒนะ (2550) เปนตน เพอน ามาเปนฐานแนวคดในการสรางโปรแกรมการพฒนาซงใหครอบคลมตามนยามปฏบตการ

2.2.4 ศกษาเอกสารและงานวจยทมเนอหาเกยวกบการเปลยนเจตคตของทฤษฎปญญาทางสงคม (Social Cognitive Theory) ของแบนดรา (Bandura. 1986), ธระพร อวรรณโณ (2535), ประทป จนง (2557) เปนตน เพอน ามาเปนฐานแนวคดในการสรางโปรแกรมการพฒนาซงใหครอบคลมตามนยามปฏบตการ

2.2.5 ศกษาเอกสารและงานวจยทมเนอหาเกยวกบแรงบนดาลใจ จากแนวคดของ เอส.เอส.อนาคาม (2555), Bass & Avolio (1994) และงานวจยของ ดษฎ โยเหลาและคณะ (2556) เพอน ามาเปนฐานแนวคดในการสรางโปรแกรมการพฒนาซงใหครอบคลมตามนยามปฏบตการ

125

2.2.6 ศกษาเอกสารและงานวจยทมเนอหาเกยวกบการสนบสนนทางสงคม จากงานวจยของพรทพยพา ธมายอม (2554), มราพนธ ชะยะมงคะลา (2561) เปนตน เพอน ามาเปนฐานแนวคดในการสรางโปรแกรมการพฒนาซงใหครอบคลมตามนยามปฏบตการ

2.3. กจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร ตามขนตอนดงตอไปน

2.3.1 วเคราะหองคประกอบและตวชวดตามความหมายของจตวญญาณความเปนครทผวจยไดท าการนยามเชงปฏบตการ

2.3.2 ก าหนดแกนของเรองโดยแตละเรองราวและบทสนทนาทเกยวกบจตวญญาณความเปนคร ซงเปนเรองราวการแสดงของตวแบบทสงผลของการกระท าอนเนองมาจากความรสกอยากทจะเปนครทมจตวญญาณความเปนคร

2.3.3 น าบทละคร (ตนฉบบ) จ านวน 3 เรอง พรอมขนตอนการจดกจกรรมเสนอตออาจารยทปรกษาเพอตรวจสอบพจารณารปแบบ เน อหา ภาษาและความเหมาะสม

2.3.4 ท าการปรบปรงบทละคร จดท าฉบบราง และขนตอนการจดกจกรรม

2.3.5 น าบทละครและรปแบบการจดกจกรรมใหผเชยวชาญจ านวน 5 ทาน คอ คนแรกมความเชยวชาญทางโปรแกรมการฝกอบรมและเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คนทสองมความเชยวชาญทางดานศกษาศาสตร/ครศาสตรและเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คนทสามมความเชยวชาญทางสาขาวชาจตวทยา คนทสมความเชยวชาญทางดานสอและพฤตกรรมศาสตร และคนทหามความเชยวชาญทางดานโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร โดยท าการตรวจสอบพจารณาเนอหาเรองราวภาษา และความเหมาะสมของบทละครแตละเรองและขนตอนการจดกจกรรมทผวจยสรางขนวามความเหมาะสมครอบคลมนยามปฏบตการและภาษาเหมาะสมกบกลมตวอยางหรอไม ซงขอเสนอแนะจากผเชยวชาญทง 5 ทานเหนสอดคลองกนคอ ควรเพมระยะเวลาในการจดกจกรรมเนองจากเปนกจกรรมพฒนาจตวญญาณความเปนครจะใชระยะเวลาแค 3 ชวโมงไมนาจะเกดการพฒนาจตวญญาณความเปนครได ผวจยจงไดเพมระยะเวลาจดกจกรรมการพฒนาจตวญญาณความเปนครเปน 1 ภาคการศกษา

2.3.6 จากนนน ากลบมาปรบปรงแลวน ามาทดลองใช (Try out) กบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเคยผานการเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครคณะครศาสตร ซงมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจ านวน 10 คน ซงพบขอบกพรองทตอง

126

แกไข คอ เวลาทใชท ากจกรรมของนกศกษาคอนขางนอยเกนไป นกศกษาท ากจกรรมทก าหนดใหไมทน ผวจยท าการแกไขปรบปรงโดยเพมเวลาในการท ากจกรรมยอยเพมออกไปอกกจกรรมละ 5 นาท

ตาราง 12 ตวอยางกจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร

เวลาใน

แตละขน

วตถประสงค แนวคด ขนตอนกจกรรม ผลทคาดวาผเรยน

จะกระท า

20 นาท 1. ใชการฟง

เพลง “รางวล

ของคร” เพอ

กระตนใหเกด

แรงบนดาลใจท

อยากจะเปนคร

- แนวคดใช

กระบวนการ

เรยนรจากการ

สงเกต

พฤตกรรมของ

ตวแบบครทใช

สรางแรง

บนดาลใจจาก

การชมสอเพลง

“รางวลของคร”

2. ขนด าเนนกจกรรม

- ผวจยเรมสรางบรรยากาศดวย

การเปดสอเพลงรางวลของครท

ประกอบดวยเสยงเพลงและ

ภาพทมเนอหาของตวละครคร

ในสอไดสะทอนถงครทมจต

วญญาณความเปนคร

- เปดสอเพลงรางวลของคร 2

รอบโดยรอบแรกใชเพอน าเขาส

บรรยากาศ รอบทสองเปด

หลงจากตงค าถามใหนกศกษา

-นกศกษาเกดแรง

บนดาลใจทอยากจะ

ประกอบวชาชพครใน

ขนตน

15 นาท 2. การใชค าถาม

เพอตรวจสอบ

วานกศกษาคร

เกดแรงบนดาล

หรอไมตามทจด

สอใหใจ

- ผวจยตงค าถามโดยมแนว

ค าถามวา

1) ขอความใด/ภาพตรงไหนท

นกศกษารสกประทบใจมาก

ทสด

2) แลวนกศกษาคดอยางไรกบ

ความเปนคร

3) แลวนกศกษาอยากจะเปน

ครไหม เพราะอะไร

-นกศกษาเกดแรง

บนดาลใจทอยากจะ

ประกอบวชาชพครใน

ขนตน

127

2.4 กจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร ตามขนตอนดงตอไปน 2.4.1 วเคราะหองคประกอบและตวชวดตามความหมายของจต

วญญาณความเปนครทผวจยไดท าการนยามเชงปฏบตการ 2.4.2 ก าหนดแกนของเรองโดยแตละเรองราวและบทสนทนาท

เกยวกบจตวญญาณความเปนคร ซงเปนเรองราวการแสดงของตวแบบทสงผลของการกระท าอนเนองมาจากความรสกอยากทจะเปนครทมจตวญญาณความเปนคร

2.4.3 น าบทละคร (ตนฉบบ) จ านวน 2 เรอง พรอมขนตอนการจดกจกรรมเสนอตออาจารยทปรกษาเพอตรวจสอบพจารณารปแบบ เน อหา ภาษาและความเหมาะสม

2.4.4 ท าการปรบปรงบทละคร จดท าฉบบราง และขนตอนการจดกจกรรม

2.4.5 น าบทละครและรปแบบการจดกจกรรมใหผเชยวชาญจ านวน 5 ทาน คอ คนแรกมความเชยวชาญทางโปรแกรมการฝกอบรมและเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คนทสองมความเชยวชาญทางดานศกษาศาสตร/ครศาสตรและเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คนทสามมความเชยวชาญทางสาขาวชาจตวทยา คนทสมความเชยวชาญทางดานสอและพฤตกรรมศาสตร และคนทหามความเชยวชาญทางดานโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร โดยท าการตรวจสอบพจารณาเนอหาเรองราวภาษา และความเหมาะสมของบทละครแตละเรองและขนตอนการจดกจกรรมทผวจยสรางขนวามความเหมาะสมครอบคลมนยามปฏบตการและภาษาเหมาะสมกบกลมตวอยางหรอไม ซงขอเสนอแนะจากผเชยวชาญทง 5 ทานเหนสอดคลองกนคอ ควรเพมระยะเวลาในการจดกจกรรมเนองจากเปนกจกรรมพฒนาจตวญญาณความเปนครจะใชระยะเวลาแค 3 ชวโมงไมนาจะเกดการพฒนาจตวญญาณความเปนครได ผวจยจงไดเพมระยะเวลาจดกจกรรมการพฒนาจตวญญาณความเปนครเปน 1 ภาคการศกษา

2.4.6 จากนนน ากลบมาปรบปรงแลวน ามาทดลองใชกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเคยผานการเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครคณะครศาสตร ซงมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจ านวน 10 คน ซงพบขอบกพรองทตองแกไข คอ เวลาทใชท ากจกรรมของนกศกษาคอนขางนอยเกนไป นกศกษาท ากจกรรมทก าหนดใหไมทน ผวจยท าการแกไขปรบปรงโดยเพมเวลาในการท ากจกรรมยอยเพมออกไปอกกจกรรมละ 5 นาท

128

ตาราง 13 ตวอยางกจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร

เวลาใน

แตละขน

วตถประสงค แนวคด ขนตอนกจกรรม ผลทคาดวาผเรยน

จะกระท า

10 นาท 1.ใหชมสอภาพยนตร “โรงเรยนปลายขาว” เพอกระตนใหนกศกษาครเกดเจตคตทดตอวชาชพคร

- แนวคดทใชกระบวนการเรยนรจากการสงเกตพฤตกรรมของตวแบบครทใชสรางเจตคตทดตอวชาชพครจากการชมสอภาพยนตร

“โรงเรยนปลายขาว”

2.ขนด าเนนกจกรรม

- ผวจยเปดสอภาพยนตรโรงเรยนปลายขาวโดยใชการวเคราะหสอเปนภาพรวมซงตวละครครไดเหนสภาพปญหาของลกศษยแตละคนแลวเกดความรสกอยากจะชวยเหลอลกศษยเหลานน

- นกศกษาครเกดเจตคตทดตอวชาชพครในขนตน

15 นาท 2. ใชค าถามเพอตรวจสอบวานกศกษาครเรมเกดเจตคตทดตอวชาชพคร

- แนวคดเกยวกบการเปลยนเจตคตตามแนวคดของแบนดราองคประกอบดานความรสกและดานความรเชงประเมนคาเกยวกบวชาชพคร

- ผวจยไดตงค าถามโดยมแนวค าถามวา

(องคประกอบดานความรสก) 1) ฉากไหนหรอตรงจดไหนทนกศกษารสกประทบใจบทบาทครมากทสด

2) แลวนกศกษาคดอยางไรกบวชาชพคร

3) แลวนกศกษาอยากจะประกอบวชาชพครไหม เพราะอะไร (องคประกอบดานความรเชงประเมนคาเกยวกบวชาชพคร) 4) แลววชาชพครมประโยชนหรอโทษอยางไร

- นกศกษาครเกด

เจตคตทดตอวชาชพครดานความรสกและเกดเจตคตดานความรเชงประเมนคา

129

2.5 กจกรรมการพฒนาการสนบสนนทางสงคม ตามขนตอนดงตอไปน 2.5.1 วเคราะหองคประกอบและตวชวดตามความหมายของจต

วญญาณความเปนครทผวจยไดท าการนยามเชงปฏบตการ 2.5.2 ก าหนดแกนของเรองโดยแตละเรองราวและบทสนทนาท

เกยวกบจตวญญาณความเปนคร ซงเปนเรองราวการแสดงของตวแบบทสงผลของการกระท าอนเนองมาจากความรสกอยากทจะเปนครทมจตวญญาณความเปนคร

2.5.3 น าบทละคร (ตนฉบบ) จ านวน 1 เรอง พรอมขนตอนการจดกจกรรมเสนอตออาจารยทปรกษาเพอตรวจสอบพจารณารปแบบ เน อหา ภาษาและความเหมาะสม

2.5.4 ท าการปรบปรงบทละคร จดท าฉบบราง และขนตอนการจดกจกรรม

2.5.5 น าบทละครและรปแบบการจดกจกรรมใหผเชยวชาญจ านวน 5 ทาน คอ คนแรกมความเชยวชาญทางโปรแกรมการฝกอบรมและเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คนทสองมความเชยวชาญทางดานศกษาศาสตร/ครศาสตรและเปนครผมจตวญญาณความเปนคร คนทสามมความเชยวชาญทางสาขาวชาจตวทยา คนทสมความเชยวชาญทางดานสอและพฤตกรรมศาสตร และคนทหามความเชยวชาญทางดานโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร โดยท าการตรวจสอบพจารณาเนอหาเรองราวภาษา และความเหมาะสมของบทละครแตละเรองและขนตอนการจดกจกรรมทผวจยสรางขนวามความเหมาะสมครอบคลมนยามปฏบตการและภาษาเหมาะสมกบกลมตวอยางหรอไม ซงขอเสนอแนะจากผเชยวชาญทง 5 ทานเหนสอดคลองกนคอ ควรเพมระยะเวลาในการจดกจกรรมเนองจากเปนกจกรรมพฒนาจตวญญาณความเปนครจะใชระยะเวลาแค 3 ชวโมงไมนาจะเกดการพฒนาจตวญญาณความเปนครได ผวจยจงไดเพมระยะเวลาจดกจกรรมการพฒนาจตวญญาณความเปนครเปน 1 ภาคการศกษา

2.5.6 จากนนน ากลบมาปรบปรงแลวน ามาทดลองใชกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเคยผานการเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครคณะครศาสตร ซงมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจ านวน 10 คน ซงพบขอบกพรองทตองแกไข คอ เวลาทใชท ากจกรรมของนกศกษาคอนขางนอยเกนไป นกศกษาท ากจกรรมทก าหนดใหไมทน ผวจยท าการแกไขปรบปรงโดยเพมเวลาในการท ากจกรรมยอยเพมออกไปอกกจกรรมละ 5 นาท

130

ตาราง 14 ตวอยางกจกรรมการพฒนาการสนบสนนทางสงคม

เวลาใน

แตละขน

วตถประสงค แนวคด ขนตอนกจกรรม ผลทคาดวาผเรยน

จะกระท า

20 นาท 1.ใหอานวเคราะหเพอตอกย าแนวโนมทนกศกษาคาดวาจะท าพฤตกรรมการม จตวญญาณความเปนครมากขน

- แนวคดทใชกระบวนการเรยนร จากการสงเกตพฤตกรรมของตวแบบคร

3. ขนสรปกจกรรม -ผวจยแจกเอกสารเรองสน“ครทอมสนกบเทดด”ทมตวละครครไดรบการยกยองจากศษยวาเพราะตวละครครจงท าใหศษยประสบความส าเรจจนไดเปนหมอ

- คาดวานกศกษาครมแนวโนมจะกระท าพฤตกรรมการม จตวญญาณความเปนครเพมขน

40 นาท 2. เพอตอกย าวานกศกษาครไดรบการสนบสนนทางสงคมในการทจะกระท าถงจตวญญาณความเปนคร

- แนวคดเกยวกบการสนบสนนทางสงคม

- ผวจยไดใหนกศกษาครชวยกนอานวเคราะหคน หาขอมลและอภปรายรวม กนโดยมแนวค าถามวา 1) ฉากไหนหรอตรงจดไหนทนกศกษารสกประทบใจบทบาทครมากทสด 2) แลวนกศกษาคดอยางไรกบวชาชพคร 3) แลวนกศกษาอยากจะประกอบวชาชพครไหม เพราะอะไร 4) แลววชาชพครมประโยชนหรอโทษอยางไร 5) แลวถานกศกษาเปนตวละครครทอมสนนกศกษาจะท าอยางไร 6) ตวละครครทอมสนท าพฤตกรรมอะไรแลวไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสาร การสนบสนนดานอารมณ การสนบสนนดานการใหขอมลยอนกลบและการสนบสนนดานวตถสงของจากเทดดบาง - ผวจยไดสรปวาขอมลทนกศกษาไดชวยกนคนหานนเปนพฤตกรรมทครทอมสนไดแสดงถงการมจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการสนบสนนทางดานขอมลขาวสาร การสนบสนนดาน อารมณ การสนบสนนดานการใหขอมลยอนกลบและการสนบสนนดานวตถสงของจากเทดด

131

2.6 น าโปรแกรมทางพฤตกรรมทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครทท าการปรบปรงตามค าแนะน าของผเชยวชาญ ทงหมด 3 กจกรรม ไปใชกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลย ราชภฏนครราชสมาทเปนกลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร มจ านวน 3 กจกรรมส าหรบกลมทดลอง ประกอบดวย 1) กจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 2) กจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร และ 3) กจกรรมการพฒนาการสนบสนนทางสงคม

2.4 วธการด าเนนการทดลอง ขนตอนการด าเนนการทดลอง

ขนท 1 ระยะกอนการทดลอง 1.1 ออกแบบกจกรรมและคดเลอกวเคราะหบทละครจากสอภาพยนตรท

เกยวกบจตวญญาณความเปนคร เพอน ามาใชเปนสอประกอบการท ากจกรรมในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

1.2 ท าการสรางแบบวดจตวญญาณความเปนคร 1.3 ฝกผชวยนกวจย เนองจากการทดลองครงนไดแบงนกศกษาวชาชพครชน

ปท 4 ออกเปน 2 กลม คอ กลมทดลองและกลมควบคม จงตองมผชวยนกวจยจ านวน 2 คน โดยผวจยไดอธบายขนตอนการทดลองและลกษณะของกจกรรม เพอใหบรรลตามวตถประสงคของการวจย

1.4 ผวจยท าหนงสอขออนญาตจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ตดตอประสานงานและขอความรวมมมอจากคณบดคณะครศาสตรและอาจารยผมสวนเกยวของในการจดฝกอบรมปฐมนเทศเพอเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพครใหแกนกศกษาวชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมาในการด าเนนการวจยในครงนเพอขอความอนเคราะหในการใชสถานทและคาบ กจกรรมจดฝกอบรมปฐมนเทศเพอเตรยมความพรอมกอนออกฝก เนองจากโปแกรมทางพฤตกรรมศาสตรนมเนอหาทสอดคลองกบการเสรมสรางจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครไดเกดจตวญญาณความเปนครเพมขน หลงจากทนกศกษาวชาชพครเคยไดรบการถายทอดจตวญญาณความเปนครตงแตชนปท 1 จนมาถงชนป 4 แลวนน ซงคาบกจกรรมการฝกอบรมปฐมนเทศเพอเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพครเปนกจกรรมของคณะครศาสตรทจดขนทกปเพอให

132

นกศกษาวชาชพครไดเตรยมความพรอมทจะออกฝกประสบการณวชาชพครในชนป 5 ซงชวงของการจดกจกรรมนมความเหมาะสมทนกวจยจะเขาไปจดกจกรรมโดยการใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครซงคดวาโปรแกรมนนาจะเตมเตมและเพมความมนใจใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทก าลงจะออกฝกประสบการณวชาชพครไปยงโรงเรยนตางๆ ได

1.5 ตดตอประสานกบอาจารยครศาสตรผมสวนเกยวของในการจดฝกอบรมปฐมนเทศเพอเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพคร และประธานสาขาวชา เพอชแจงวตถประสงครายละเอยดขนตอนในการท าวจยและขอความรวมมอในการด าเนนการทดลอง

1.6 ผวจยรวมกบอาจารยครศาสตรผมสวนเกยวของในการจดฝกอบรมปฐมนเทศเพอเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพครและประธานสาขาวชา คดเลอกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครเพอเปนกลมตวอยางโดยแบงเปน 2 กลม คอ 1) กลมทดลอง ใหเปนกลมทไดใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร 2) กลมควบคม ใหเปนกลมทไดรบกจกรรมอนทไมเกยวกบจตวญญาณความเปนคร

1.7 ผวจยประสานประธานสาขาวชาของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทเปนกลมตวอยางเพอชแจงรายละเอยดของการวจย วตถประสงคของกจกรรมในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร รวมถงความส าคญและประโยชนทจะไดรบ พรอมเอกสารใบยนยอมใหนกศกษาวชาชพครเขารวมโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรฯ ในครงน

1.8 ใหนกศกษาวชาชพครท เปนกลมทดลองและกลมควบคม ท าการวดระดบจตวญญาณความเปนครจากแบบวดทผวจยสรางขน และผวจยไดท าการบนทกผลคะแนน ของการทดสอบไวเปนคะแนนกอนการทดลองส าหรบการวเคราะหขอมล

ขนท 2 ระยะทดลอง ใชระยะเวลา 1 ภาคการศกษา/5 เดอน ผวจยด าเนนการทดลองโดยจดกจกรรมในกลมทดลอง โดยใชโปรแกรมทาง

พฤตกรรมศาสตรเพอใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ใชเวลาด าเนนการทงหมดจ านวน 5 ครง ใชเวลาทงสน 26 ชวโมง ตลอด 1 ภาคการศกษาทนกศกษาวชาชพครออกฝกประสบการณวชาชพคร แบงออกเปน 3 กจกรรม ซงไดแสดงรายละเอยดดงตอไปน

133

ตาราง 15 กจกรรมท 1 การพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 600 นาท (10 ชม.)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 1

20 นาท - ผวจยแนะน าตวและผชวยนกวจย สรางสมพนธภาพโดยใช

รอยยมและค าพดทนมนวลชแจงวตถประสงคของการจด

โปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

20 นาท - ผวจยน าเสนอเนอหาเพลงและภาพของตวแบบทเปนละคร

ครทแสดงจตวญญาณความเปนคร (เปดเพลง 2 รอบ) เพอ

กระตนใหเกดแรงบนดาลใจ

- สอเพลงจากยทปเรอง

“รางวลของคร”

15นาท - ผวจยตงค าถามเพอตรวจสอบวานกศกษาวชาชพครเรม

เกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครบางไหม

- แบบบนทกความคดเหนการ

สรางแรงบนดาลใจทอยากจะ

เปนคร

10 นาท - ผวจยเสนอตวแบบผานสอภาพยนตรทมตวละครครได

แสดงจตวญญาณความเปนครเพอตอกย าใหเกดแรง

บนดาลใจมากขน

- สอภาพยนตร “โรงเรยนปลาย

ขาว

15 นาท - ผวจยตงค าถามเพอตอกย าวานกศกษาวชาชพครไดเกด

แรงบนดาลใจทอยากจะเปนครเพมมากขนไหม

- แบบบนทกความคดเหนการ

สรางแรงบนดาลใจทอยากจะ

เปนคร

20 นาท - ผวจยแจกเอกสารทมตวแบบเปนตวละครครในเอกสาร

เรองสน“ครทอมสนกบเทดด”

- เอกสารเปน ppt. เกยวกบเรอง

สนจ านวน 12 หนา

30 นาท - ผวจยตงค าถามใหนกศกษาวชาชพครชวยกนอาน

วเคราะหคนหาขอมลและอภปรายรวมกนเกยวกบจต

วญญาณความเปนครของตวละครคร

- ประเดนการอภปราย

10 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทใหนกศกษาไดชวยกนอภปราย - ประเดนการอภปราย

134

ตาราง 15 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 2

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและไดเกรนน า

วาหลงจากทไดเขารวมกจกรรมทดลองเมอวนท 14 พค.แลว

ในชวงทออกฝกประสบการณวชาชพทผานมาไดเจอปญหา

อะไรบางทมลกษณะคลายกบสอภาพยนตทไดดบางหรอไม

30 นาท - ผวจยตงค าถามใหนกศกษาเขยนเลาเรองปญหาของเดก

ในระหวางออกฝกประสบการณวชาชพวาเจอปญหา

อะไรบาง แลวในบทบาทครจดการกบปญหาอยางไร แลว

ไดรบการสนบสนนทางสงคมอะไรบาง

- เอกสารใบงาน

50 นาท - ผวจยใหนกศกษาน าเสนอ (คนละ 5 นาท) เรองราวปญหา

ทไดพบเจอมาใหเพอนฟงและชวยกนวเคราะหพฤตกรรมท

แสดงออกไปเหมาะสมกบบทบาทครทมจตวญญาณความ

เปนครหรอไม

- ประเดนการอภปราย

10 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดเขยนเลาถงบทบาทท

แสดงถงการมจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการ

สนบสนนอะไรบาง

- ประเดนการอภปราย

ครงท 3

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและเกรนน าวาจากครงทแลวท

ไดเจอปญหาเดกแลวไดชวยเหลอเดกแลวรสกอยางไรตอ

วชาชพคร แลวถานกศกษาเปนตวละครครในสอภาพยนตร

นจะท าอยางไร

135

ตาราง 15 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 3 (ตอ)

15 นาท - ผวจยน าเสนอตวแบบผานสอภาพยนตรทมตวละครครเปน

ครตาบอดทมจตวญญาณความเปนคร

- สอภาพยนตร “ครผเปนดวง

ประทป”

30 นาท - ผวจยตงค าถามเพอตอกย าใหนกศกษาวชาชพครไดเกด

แรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและเกดเจตคตทตอวชาชพ

ครเพมมากขน

- แบบบนทกความคดเหนรวม

45 นาท - ผวจยใหนกศกษาวชาชพครชวยกนวเคราะหและอภปราย

รวมกนเกยวกบจตวญญาณความเปนครของตวละครครวา

ฉากไหนหรอตรงจดไหนของตวละครในสอทท าใหนกศกษา

จะเปนครในอนาคต และตวละครครไดแสดงพฤตกรรมการม

จตวญญาณความเปนครอะไรบางแลวไดรบการสนบสนน

ทางสงคมอะไร

- ประเดนการอภปราย

10 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดชวยกนวเคราะหและ

อภปราย

- ประเดนการอภปราย

ครงท 4

- ผวจยไดตงค าถามใหนกศกษาวชาชพครเขยนสงกลบทาง

อเมลลเพอคดเลอกเรองราวทดทสดในการจดกจกรรมครง

ตอไป

- เอกสารใบงาน

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและทบทวนจตวญญาณ

ความเปนครวามลกษณะอยางไรบาง

136

ตาราง 15 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 4 (ตอ)

30 นาท - ผวจยใหนกศกษาทเขยนเลาเรองราวดทสด 3 คน(คนละ 10

นาท) ออกมาใหเพอนฟงวาในชวงออกฝกสอนไดพบบคคล

ใดทเปนตวแบบทแสดงจตวญญาณความเปนคร

- เอกสารใบงาน

60 นาท - ผวจยใหนกศกษาชวยกนวเคราะหและอภปรายถง

พฤตกรรมของบคคลทเปนตวแบบจรงวาไดแสดงพฤตกรรม

อะไรบางทแสดงถงการมจตวญญาณความเปนคร

- ประเดนการอภปราย

20 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดชวยกนวเคราะหและ

อภปราย

- ประเดนการอภปราย

ตาราง 16 กจกรรมท 2 การพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร 600 นาท (10 ชม.)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 1

20 นาท - ผวจยแนะน าตวและผชวยนกวจย สรางสมพนธภาพโดยใช

รอยยมและค าพดทนมนวลชแจงวตถประสงคของการจด

โปรแกรมการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

10 นาท - ผวจยเสนอตวแบบผานสอภาพยนตรทมตวละครครไดแสดง

จตวญญาณความเปนคร

- สอภาพยนตร “โรงเรยนปลาย

ขาว”

15 นาท - ผวจยตงค าถามเพอตรวจสอบวานกศกษาวชาชพครเรมเกด

เจตคตทตอวชาชพครองคประกอบดานความรสกและดาน

ความรเชงประมาณคาตอวชาชพคร

- แบบบนทกความคดเหนการม

เจตคตทดตอวชาชพคร

137

ตาราง 16 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

20 นาท - ผวจยใหนกศกษาท าการอภปรายรวมกนทงหองและชวยกน

สรปถงจตวญญาณความเปนครเพอตรวจสอบวานกศกษา

วชาชพครเรมเกดเจตคตทตอวชาชพครองคประกอบดาน

แนวโนมทจะกระท า

- ประเดนการอภปราย

20 นาท - ผวจยแจกเอกสารเรองสน“ครทอมสนกบเทดด” - เอกสารเปน ppt. เกยวกบเรอง

สนจ านวน 12 หนา

40 นาท - ผวจยตงค าถามใหนกศกษาวชาชพครชวยกนอานวเคราะห

คนหาขอมลและอภปรายรวมกนเกยวกบจตวญญาณความเปน

ครของตวละครครและผวจยไดสรปขอมลทใหนกศกษาได

ชวยกนอภปราย

- ประเดนการอภปราย

ครงท 2

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและไดเกรนน า

วาหลงจากทไดเขารวมกจกรรมทดลองเมอวนท 14 พค.แลว

ในชวงทออกฝกประสบการณวชาชพทผานมาไดเจอปญหา

อะไรบางทมลกษณะคลายกบสอภาพยนตทไดดบางหรอไม

30 นาท - ผวจยตงค าถามใหนกศกษาเขยนเลาเรองปญหาของเดกใน

ระหวางออกฝกประสบการณวชาชพวาเจอปญหาอะไรบาง แลว

ในบทบาทครจดการกบปญหาอยางไร แลวไดรบการสนบสนน

ทางสงคมอะไรบาง

- เอกสารใบงาน

138

ตาราง 16 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 2 (ตอ)

50 นาท - ผวจยใหนกศกษาน าเสนอ (คนละ 5 นาท) เรองราวปญหาทได

พบเจอมาใหเพอนฟงและชวยกนวเคราะหพฤตกรรมทแสดง

ออกไปเหมาะสมกบบทบาทครทมจตวญญาณความเปนคร

หรอไม

- ประเดนการอภปราย

10 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดเขยนเลาถงบทบาททแสดงถง

การมจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการสนบสนนอะไรบาง

- ประเดนการอภปราย

ครงท 3

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและเกรนน าวาจากครงทแลวทได

เจอปญหาเดกแลวไดชวยเหลอเดกแลวรสกอยางไรตอวชาชพคร

แลวถานกศกษาเปนตวละครครในสอภาพยนตรนจะท าอยางไร

15 นาท - ผวจยน าเสนอตวแบบผานสอภาพยนตรทมตวละครครเปนคร

ตาบอดทมจตวญญาณความเปนคร

- สอภาพยนตร “ครผเปนดวง

ประทป”

30 นาท - ผวจยตงค าถามเพอตอกย าใหนกศกษาวชาชพครไดเกดแรง

บนดาลใจทอยากจะเปนครและเกดเจตคตทตอวชาชพครเพม

มากขน

- แบบบนทกความคดเหนรวม

45 นาท - ผวจยใหนกศกษาวชาชพครชวยกนวเคราะหและอภปราย

รวมกนเกยวกบจตวญญาณความเปนครของตวละครครวาฉาก

ไหนหรอตรงจดไหนของตวละครในสอทท าใหนกศกษาจะเปนคร

ในอนาคต และตวละครครไดแสดงพฤตกรรมการม

จตวญญาณความเปนครอะไรบางแลวไดรบการสนบสนนทาง

สงคมอะไร

- ประเดนการอภปราย

139

ตาราง 16 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 3 (ตอ)

10 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดชวยกนวเคราะหและอภปราย - ประเดนการอภปราย

ครงท 4

- ผวจยไดตงค าถามใหนกศกษาวชาชพครเขยนสงกลบทาง

อเมลลเพอคดเลอกเรองราวทดทสดในการจดกจกรรมครงตอไป

- เอกสารใบงาน

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและทบทวนจตวญญาณความ

เปนครวามลกษณะอยางไรบาง

30 นาท - ผวจยใหนกศกษาทเขยนเลาเรองราวดทสด 3 คน(คนละ 10

นาท) ออกมาใหเพอนฟงวาในชวงออกฝกสอนไดพบบคคลใดท

เปนตวแบบทแสดงจตวญญาณความเปนคร

- เอกสารใบงาน

60 นาท - ผวจยใหนกศกษาชวยกนวเคราะหและอภปรายถงพฤตกรรม

ของบคคลทเปนตวแบบจรงวาไดแสดงพฤตกรรมอะไรบางท

แสดงถงการมจตวญญาณความเปนคร

- ประเดนการอภปราย

20 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดชวยกนวเคราะหและอภปราย - ประเดนการอภปราย

140

ตาราง 17 กจกรรมท 3 การพฒนาการสนบสนนทางสงคม 540 นาท (6 ชม.)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 1

20นาท - ผวจยแนะน าตวและผชวยนกวจย สรางสมพนธภาพโดยใชรอยยมและ

ค าพดทนมนวลชแจงวตถประสงคของการจดโปรแกรมการพฒนาจต

วญญาณความเปนคร

20 นาท - ผวจยแจกเอกสารเรองสน“ครทอมสนกบเทดด”ทมตวแบบเปนตวละคร

ครทแสดงจตวญญาณความเปนคร

- เอกสารเปน ppt.

เกยวกบเรองสนจ านวน

12 หนา

25 นาท - ผวจยตงค าถามใหนกศกษาครชวยกนอานวเคราะห คนหาขอมลและ

อภปรายรวมกน

- เอกสารใบงาน

- แบบสงเกตความถ

ของพฤตกรรม

15 นาท - ผวจยไดสรปวาขอมลทใหนกศกษาไดชวยกนคนหาถงจตวญญาณ

ความเปนครแลวตวแบบทเปนละครครไดรบการสนบสนนทางสงคม

อะไรบาง

- ประเดนการอภปราย

ครงท 2

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและไดเกรนน า

วาหลงจากทไดเขารวมกจกรรมทดลองเมอวนท 14 พค.แลวในชวงทออก

ฝกประสบการณวชาชพทผานมาไดเจอปญหาอะไรบางทมลกษณะคลาย

กบสอภาพยนตทไดดบางหรอไม

30 นาท - ผวจยตงค าถามใหนกศกษาเขยนเลาเรองปญหาของเดกในระหวางออก

ฝกประสบการณวชาชพวาเจอปญหาอะไรบาง แลวในบทบาทครจดการ

กบปญหาอยางไร แลวไดรบการสนบสนนทางสงคมอะไรบาง

- เอกสารใบงาน

141

ตาราง 17 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 2 (ตอ)

50 นาท - ผวจยใหนกศกษาน าเสนอ (คนละ 5 นาท) เรองราวปญหาทไดพบเจอ

มาใหเพอนฟงและชวยกนวเคราะหพฤตกรรมทแสดงออกไปเหมาะสมกบ

บทบาทครทมจตวญญาณความเปนครหรอไม

- ประเดนการอภปราย

10 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดเขยนเลาถงบทบาททแสดงถงการมจต

วญญาณความเปนครแลวไดรบการสนบสนนอะไรบาง

- ประเดนการอภปราย

ครงท 3

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและเกรนน าวาจากครงทแลวทไดเจอ

ปญหาเดกแลวไดชวยเหลอเดกแลวรสกอยางไรตอวชาชพคร แลวถา

นกศกษาเปนตวละครครในสอภาพยนตรนจะท าอยางไร

15 นาท - ผวจยน าเสนอตวแบบผานสอภาพยนตรทมตวละครครเปนครตาบอดท

มจตวญญาณความเปนคร

- สอภาพยนตร “ครผ

เปนดวงประทป”

30 นาท - ผวจยตงค าถามเพอตอกย าใหนกศกษาวชาชพครไดเกดแรงบนดาลใจท

อยากจะเปนครและเกดเจตคตทตอวชาชพครเพมมากขน

- แบบบนทกความ

คดเหนรวม

45 นาท - ผวจยใหนกศกษาวชาชพครชวยกนวเคราะหและอภปรายรวมกน

เกยวกบจตวญญาณความเปนครของตวละครครวาฉากไหนหรอตรงจด

ไหนของตวละครในสอทท าใหนกศกษาจะเปนครในอนาคต และตวละคร

ครไดแสดงพฤตกรรมการม

จตวญญาณความเปนครอะไรบางแลวไดรบการสนบสนนทางสงคมอะไร

- ประเดนการอภปราย

10 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดชวยกนวเคราะหและอภปราย - ประเดนการอภปราย

142

ตาราง 17 (ตอ)

เวลา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร สอทใช

ครงท 4

- ผวจยไดตงค าถามใหนกศกษาวชาชพครเขยนสงกลบทางอเมลลเพอ

คดเลอกเรองราวทดทสดในการจดกจกรรมครงตอไป

- เอกสารใบงาน

20 นาท - ผวจยกลาวทกทายนกศกษาและทบทวนจตวญญาณความเปนครวาม

ลกษณะอยางไรบาง

30 นาท - ผวจยใหนกศกษาทเขยนเลาเรองราวดทสด 3 คน(คนละ 10 นาท)

ออกมาใหเพอนฟงวาในชวงออกฝกสอนไดพบบคคลใดทเปนตวแบบท

แสดงจตวญญาณความเปนคร

- เอกสารใบงาน

60 นาท - ผวจยใหนกศกษาชวยกนวเคราะหและอภปรายถงพฤตกรรมของบคคล

ทเปนตวแบบจรงวาไดแสดงพฤตกรรมอะไรบางทแสดงถงการมจต

วญญาณความเปนคร

- ประเดนการอภปราย

20 นาท - ผวจยไดสรปขอมลทนกศกษาไดชวยกนวเคราะหและอภปราย - ประเดนการอภปราย

ขนท 3 ระยะตดตามผล เปนระยะทใหกลมตวอยางยตการใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชใน

การพฒนาจตวญญาณความเปนครไปแลว 1 ภาคเรยน และท าการวดขอมลตวแปรตามจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทงกลมทดลองและกลมควบคม

2.5 การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการคามขนตอน ตอไปน

1. ท าหนงสอขออนมตจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในมนษยของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

2. ท าหนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลจากคณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไปยงคณบดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา เพอขอใชสถานทในการเกบขอมลในแตละขนตอนของการวจยเชงทดลอง

143

3. เมอไดรบอนญาตใหเกบขอมลจากคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมาแลว ผวจยประสานงานกบอาจารยคณะครศาสตรผรบผดชอบจดฝกอบรมกจกรรมปฐมนเทศกอนออกฝกประสบการณวชาชพคร ประธานสาขาวชาและนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

4. กลมตวอยางใหค ายนยอมเขารวมวจย ผวจยน าแบบทดสอบไปใหกลมตวอยางตอบแบบวดดวยตนเองตามก าหนดเวลานดหมาย ชแจงความส าคญ วตถประสงคการวจยและวธการตอบแบบทดสอบ

5. ผวจยรวบรวมแบบทดสอบทงหมดและตรวจสอบความครบถวนสมบรณของการตอบแตละแบบทดสอบเพอน าไปวเคราะหขอมลและทดสอบสมมตฐาน

2.6 การจดกระท าและการวเคราะหขอมล การวจยครงน แบงการวเคราะหออกเปน 2 ตอน คอ การวเคราะหขอมลเบองตนและ

การวเคราะหขอมลเพอตอบค าถามวจย ซงมแนวทางในการวเคราะหและวธการทางสถตดงน 1. การวเคราะหขอมลเบองตนเพอใหทราบลกษณะของกลมตวอยางโดยการ

ค านวณคาสถตพนฐานของตวแปรแตละตว ไดแก คาเฉลย (Mean) คารอยละ (Percent) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

2. การวเคราะหผลของการใชโปรแกรมทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ผวจยท าการวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยหลงการทดลองของกลมทดลองมจตวญญาณความเปนครสงกวากลมควบคมหรอไม ดวยสถตการวเคราะหความแปรปรวนรวม (Analysis of Covariance: ANCOVA) เนองจากจ านวนกลมตวอยางในการวจยแตละกลมมจ านวนนอย (นอยกวา 30) คอ กลมทดลองมจ านวน 10 คน กลมควบคมมจ านวน 10 คน และมความแตกตางกนในคะแนนจตวญญาณความเปนครซงไดมการวดกอน (Pretest) ในทงสองกลม อาจเปนปจจยแทรกซอนได ดงนนผวจยจงเลอกแกไขปญหาดวยวธการทางสถต คอ การใชสถตทดสอบทลดความแปรปรวนของความคลาดเคลอนหรอความแตกตางของคะแนนภายในกลม ดวยการควบคมตวแปรแทรกซอน คอ คะแนนวดกอน (Pretest) ทคาดวาจะมอทธพลตอตวแปรตามเพอเปนการยนยนผลลพธของตวแปรตามทไดรบผลมาจากโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ดงภาพประกอบ 9 ตอไปน

144

ภาพประกอบ 9 ขนตอนการด าเนนการวจยระยะท 1 สการวจยระยะท 2

ความหมายของ

จตวญญาณความเปนคร

ในบรบทสงคมไทย

กระบวนการถายทอดทาง

สงคมของครผมจตวญญาณ

ความเปนคร

เงอนไขของการมจต

วญญาณความเปนคร

ระยะท 1 การวจยเชงคณภาพ

ระยะท 2 การวจยเชงทดลอง

ขนสรางและพฒนาโปรแกรมทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

ขนนำโปรแกรมไปใชจรงกลมทดลอง 10 คน

- แนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา/ทฤษฎ

ปญญาทางสงคม

-วตถประสงคของโปรแกรมฯ

- ขนตอนการจดกระบวนการเรยนรของโปรแกรมฯ

- ผลของโปรแกรมฯ

โปรแกรมทาง

พฤตกรรมศาสตร

Pre-test

- จตวญญาณความเปนคร โปรแกรมทาง

พฤตกรรมศาสตร

Post-test

- จตวญญาณความเปนคร

ขนนำไปทดลองใช

โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร นกศกษาคร 10 คน

145

2.7 การพทกษสทธผใหขอมลในการวจย กอนการเกบรวบรวมขอมลวจย งานวจยนไดรบหนงสออนมตจากคณะกรรมการ

พจารณาจรยธรรมในมนษยของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ผวจยด าเนนการวจยตามหลกการและแนวทางการพทกษ สท ธผใหขอมลในแตละมหาวทยาลยเมอ ผานการรบรองจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในมนษย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ขอเสนอการวจยทรบรองจรยธรรม: SWUEC/E-096/61E ผวจยเรมตนเกบขอมลจากการแนะน าตวผวจยกบกลมตวอยาง ชแจงวตถประสงค และประโยชนของการวจยใหกลมผใหขอมลและกลมตวอยางทราบและยนยอมใหขอมลและเขารวมการวจยดวยความสมครใจ หากกลมตวอยางไมยนดเขารวมการวจยสามารถปฏเสธหรอขอยกเลกไดระหวางการเกบขอมลโดยไมมผลกระทบใดๆ หากระหวางการใหขอมลมความสะเทอนอารมณของผใหขอมลหรอไมสะดวกใหขอมลชวคราว ผวจยพจารณาความพรอมของผใหขอมลเปนส าคญ ขอมลจากกลมตวอยางในการวจยนถกน าเสนอเปนภาพรวม ใชนามสมมตเพอปกปดการบงชตวบคคล และน าขอมลเหลานไปใชประโยชนเฉพาะส าหรบการวจยและงานวชาการเทานน ผวจยเกบรกษาขอมลทงหมดไวอยางดและไมน าไปเผยแพรแกสาธารณชน การด าเนนงานวจยทงหมดทงนเพอรกษาความลบของขอมลและปกปองผใหขอมลซงถอเปนสทธพนฐานของผใหขอมล

146

บทท 4 ผลการศกษา

การศกษาเรอง “ผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ” เปนการวจยผสานว ธ รปแบบล าดบเวลาเชงส ารวจ (Sequential Exploratory Mixed Methods Design) โดยแบงการวจยออกเปน 2 ระยะ ตามล าดบดงน ระยะท 1 เปนการศกษาเชงคณภาพ เพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยดวยการสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกจากมมมองของอาจารยครศาสตร เพอท าความเขาใจการถายทอดทางสงคมของคร ผมจตวญญาณความเปนคร และเพอศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และระยะท 2 เพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในการน าเสนอผลการศกษาครงน ผวจยไดแบงการน าเสนอเปน 3 สวน ดงน

สวนท 1 ผลวเคราะหขอมลระยะท 1 การวจยเชงคณภาพ ตอนท 1.1 การสงเคราะหความหมายจากเอกสารจตวญญาณความเปนคร ตอนท 1.2 ความหมายของจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร การ

ถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร

1.2.1 ขอมลพนฐานของผใหขอมลหลก 1.2.2 ความหมายจตวญญาณความเปนคร

1.2.2.1 จากมมมองของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร 1.2.2.2 ผลการตรวจสอบความหมายจากการสงเคราะหเอกสารกบการ

สมภาษณจากอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร ตอนท 1.3 การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร ตอนท 1.4 เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร

สวนท 2 การผสานวธจากการวจยเชงคณภาพสการวจยปรมาณ

147

สวนท 3 ผลการวเคราะหขอมลระยะท 2 การวจยเชงทดลอง ตอนท 3.1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง ตอนท 3.2 การพฒนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจต

วญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร

ตอนท 3.3 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรตามในแตละชวงเวลาของการทดลองในกลมทดลองและกลมควบคม

ตอนท 3.4 ผลการวเคราะหขอมลเพอตอบสมมตฐานทไดมการปรบคะแนน ภายหลงการทดลองโดยใชคะแนนกอนการทดลองเปนตวแปรรวม (Covariate Variable) ของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ทไดรบและไมไดรบโปรแกรมพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

สวนท 1 ผลวเคราะหขอมลระยะท 1 การวจยเชงคณภาพ ตอนท 1.1 การสงเคราะหความหมายจากเอกสารจตวญญาณความเปนคร

1.1.1 สรปขอมลเบองตนของเอกสารงานวจยทเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร ดวยเทคนคการวเคราะหเนอหา

ผวจยไดด าเนนการสงเคราะหงานวจยทเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร จ านวน 14 เรอง ดวยเทคนคการวเคราะหเนอหา เพอวเคราะหลกษณะขอมลเบองตนของงานวจยทเกยวกบ การจ าแนกตามสถาบนการศกษา สาขาทผลตผลงานวจย ปทผลตผลงานวจย ประเภทของการวจย การวเคราะหขอมล ประเภทเครองมอทใชในการวจย สถตพนฐานทใช สถตทดสอบคณภาพเครองมอ และสถตทดสอบสมมตฐาน เพอเปนขอมลเบองตนแสดงภาพรวมของงานวจยท เกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร ตงแตป พ.ศ. 2550 จนถง พ.ศ. 2560 วามลกษณะอยางไร เปนไปในทศทางใดบาง โดยการแจกแจงความถและแสดงคารอยละ ตามลกษณะขอมลเบองตนของงานวจย ตามตารางท 18

148

ตาราง 18 ความถและรอยละ จ าแนกตามลกษณะขอมลเบองตนของงานวจยทเกยวของกบความหมายจตวญญาณความเปนคร จ านวน 14 เรอง

ลกษณะขอมล ระดบตวแปร ความถ รอยละ

1. สถาบนทผลตงานวจย มลนธสดศร-สฤษดวงษ 1 7.14

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 3 21.43

มหาวทยาลยศลปากร 2 14.29

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ 1 7.14

มหาวทยาลยวงษชวลตกล 1 7.14

มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม 2 14.29

มหาวทยาลยนเรศวร 1 7.14

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร 2 14.29

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา 1 7.14

2. สาขาทผลตผลงานวจย แผนงานพฒนาจตเพอสขภาพและส านกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

1 7.14

การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต 1 7.14

ศกษาศาสตร 6 42.86

จตวทยาอตสาหกรรมและองคกร 1 7.14

หลกสตรและการสอน 1 7.14

การวดผลและวจยการศกษา 1 7.14

การบรหารและพฒนาการศกษา 2 14.29

วธวทยาการวจยทางการศกษา 1 7.14

149

ตาราง 18 (ตอ)

ลกษณะขอมล ระดบตวแปร ความถ รอยละ

3. ปการศกษา 2553 1 7.14

2554 2 14.29

2556 1 7.14

2558 3 21.43

2559 4 28.57

2560 3 21.43

4. ประเภทงานวจย การวจยเชงผสานวธ 7 50.00

การวจยเชงคณภาพ 3 21.43

การวจยเชงปรมาณ 4 28.57

5. ระดบงานวจย หนวยงาน/สถาบน 8 57.14

ปรญญาเอก 4 28.57

ปรญญาโท 2 14.29

6. ตวแปรตาม แบบวดจตวญญาณความเปนคร 1 7.14

ประสบการณของการเปนครผมจตวญญาณความ

เปนคร

1 7.14

การพฒนาจตวญญาณของครผสอน 2 14.29

ความทมเทในการท างานของคร 1 7.14

องคประกอบและตวบงชจตวญญาณความเปนคร 2 14.29

150

ตาราง 18 (ตอ)

ลกษณะขอมล ระดบตวแปร ความถ รอยละ

ผลสมฤทธทางการเรยนรและ

จตวญญาณความเปนคร

1 7.14

จตวญญาณความเปนคร

และผลสมฤทธทางการเรยนรายวชาการศกษาและ

ความเปนครไทย

1 7.14

จตวญญาณความเปนคร 5 35.71

7. การเลอกกลมตวอยาง สมแบบแบงชน 5 35.71

สมแบบเจาะจง 4 28.57

สมแบบหลายขนตอน 2 14.29

สมอยางงาย 3 21.43

8. การตงสมมตฐาน ไมไดระบ 7 50

ไมม 3 21.43

สองทาง 2 14.29

ทางเดยว 2 14.29

9. การวเคราะหขอมล การวเคราะหเนอหาและการวเคราะห

ดวยโปแกรม spss

2 14.29

การวเคราะหเนอหาตามแบบปรากฏการณวทยา-

อตถภาวะเชงประจกษของ

อาเมเดโอ จออรจ

4 28.57

151

ตาราง 18 (ตอ)

ลกษณะขอมล ระดบตวแปร ความถ รอยละ

วเคราะหโปรแกรม spss 6 42.86

การวเคราะหเอกสารและงานวจยสมภาษณ

ผทรงคณวฒเทคนคเดลฟายแบบปรบปรง วเคราะห

โปรแกรม spss และโปรแกรมลสเรล

1 7.14

วเคราะหโปรแกรม spssและโปรแกรมลสเรล 1 7.14

10. ประเภทเครองมอทใชใน

การวจย

แบบสมภาษณและแบบสอบถาม 2 14.29

แบบสอบถามปลายเปด แบบสมภาษณเชงลกและ

การสงเกตแบบ

1 7.14

การเลาเรอง (Story telling) 1 7.14

แบบสอบถาม 5 35.71

ศกษาจากเอกสารและแบบสอบถามเชงส ารวจ

แบบทดสอบ,แบบวดพฤตกรรม

และแบบสอบถาม

1

1

7.14

7.14

แบบสมภาษณแบบกงโครงสราง,แบบประเมน

รปแบบการเรยนการสอน,แบบประเมนความ

เหมาะสมของคมอการใชรปแบบการเรยนการสอน,

แผนการจดการเรยนร,แบบวดจตวญญาณความเปน

คร,แบบบนทกการเรยนรและแบบทดสอบวดผล

สมฤทธทางการเรยน

1 7.14

ศกษาจากเอกสาร 1 7.14

152

ตาราง 18 (ตอ)

ลกษณะขอมล ระดบตวแปร ความถ รอยละ

แบบสอบถาม แบบสมภาษณ

และแบบบนทกการสนทนากลม

1 7.14

11. สถตพนฐานทใช ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ความโดง ความเบ

1 7.14

ไมม 2 14.29

คาความถ,คารอยละ,คาเฉลยเลขคณตและคา

เบยงเบนมาตรฐาน

1 7.14

คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน 1 7.14

ความถ, รอยละ, คามชฌมเลขคณต,

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

2 14.29

คาเฉลย, คาเบยงเบนมาตรฐาน,

และการวเคราะหเนอหา

1 7.14

ไมไดระบ 1 7.14

คารอยละ,คาเฉลย,คาเบยงเบนมาตรฐานและ

วเคราะหเชงเนอหา

1 7.14

คาเฉลย, สวนเบยงเบนมาตรฐาน, คาต าสด,

คาสงสด, คาความเบและคาความโดง

1 7.14

คามธยฐาน,คาพสย, คาเฉลย,สวนเบยงเบน

มาตรฐาน,คาความเบและความโดง

1 7.14

คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2 14.29

153

ตาราง 18 (ตอ)

ลกษณะขอมล ระดบตวแปร ความถ รอยละ

12. สถตทดสอบคณภาพ

เครองมอ

ความสมพนธรายขอและคะแนนรวม การ

วเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ การวเคราะห

สถตทดสอบท การวเคราะหคาความยากและ

อ านาจจ าแนก และการวเคราะหสหสมพนธแบบ

เพยรสน

1 7.14

ไมม 3 21.43

คาความตรงเชงเนอหา (IOC) คาอ านาจจ าแนก

และคาความเชอมน (Reliability)

1 7.14

ประเมนความสอดคลอง ความเทยงตรงตาม

เนอหา (CVI) คาอ านาจจ าแนกและความเชอมน

(Reliability)

1 7.14

ความตรงเชงเนอหา (IOC) คาความเชอมน

(Reliability) คาความยากงายและคาอ านาจ

จ าแนก

1 7.14

คาความตรงเชงเนอหา(IOC) และ

คาความเชอมน

5 35.71

การวเคราะหขอมลเชงเนอหา และวเคราะห

องคประกอบเชงส ารวจคาความเชอมนและคา

อ านาจจ าแนก

1 7.14

คาความตรงเชงเนอหา (IOC) และความ

สอดคลอง

1 7.14

154

ตาราง 18 (ตอ)

ลกษณะขอมล ระดบตวแปร ความถ รอยละ

13. สถตทใชทดสอบสมมตฐาน ไมระบสถตทดสอบสมมตฐาน 1 7.14

ไมม 3 21.43

การวเคราะหสหสมพนธแบบเพยรสน และ

การวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน

2 14.29

การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (EFA) สกด

ปจจยดวยวธวเคราะหองคประกอบหลกและ

หมนแกนแบบออโธโกนอลดวยวธแวรแมกซ

1 7.14

การวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอนและ

การทดสอบคาท

1 7.14

การทดสอบคาท 2 14.29

การวเคราะหเชงเนอหา 1 7.14

การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนและการ

วเคราะหความไมแปรเปลยนของโมเดลการวด

ดวยการวเคราะหแบบกลมพห

1 7.14

การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวย

โปรแกรมลสเรล

1 7.14

ตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลดวย

โปรแกรมลสเรล

1 7.14

จากตารางแสดงวา การรวบรวมงานวจยจากสถาบนตาง ๆ พบวา สถาบนทรวบรวมงานวจยจ านวนมากทสด คอมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ จ านวน 3 เรองคดเปนรอยละ 21.43 รองลงมาคอ มหาวทยาลยศลปากร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐมและมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร มจ านวน 2 เรองเทากน คดเปนรอยละ 14.29 สวนสาขาวชาทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

155

การรวบรวมงานวจยจากสาขาวชาพบวา มงานวจยจากสาขาศกษาศาสตร/ครศาสตร ผลตงานวจยมากทสด จ านวน 6 เรอง คดเปนรอยละ 42.86 รองลงมาคอ สาขาการบรหารศกษา มจ านวน 2 เรองคดเปนรอยละ 14.29 สวนสาขาวชาทเหลอมจ านวนเทากนคอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากปการศกษาพบวา มงานวจยจากปการศกษา 2559 จ านวนมากทสด 4 เรอง คดเปนรอยละ 28.57 รองลงมาคอปการศกษา 2558 กบ 2560 มจ านวนเทากนคอ 3 เรอง คดเปนรอยละ 21.43 รองลงมาคอปการศกษา 2554 คดเปนรอยละ 14.29 สวนปการศกษาทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากประเภทงานวจย พบวามงานวจยจากงานวจยเชงผสานวธมากทสด จ านวน 6 เรอง คดเปนรอยละ 42.86 รองลงมาเปนงานวจยเชงคณภาพ จ านวน 3 เรอง คดเปนรอยละ 21.43 รองลงมาเปนงานวจยเชงสหสมพนธ จ านวน 2 เรอง คดเปนรอยละ 14.29 สวนประเภทงานวจยทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากระดบงานวจย พบวา มงานวจยจากงานวจยระดบหนวยงาน/สถาบนมากทสด จ านวน 8 เรอง คดเปนรอยละ 57.14 รองลงมาเปนงานวจยระดบปรญญาเอก จ านวน 4 เรอง คดเปนรอยละ 28.57 รองลงเปนงานวจยระดบปรญญาโท จ านวน 2 เรอง คดเปนรอยละ 14.29 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากตวแปรตาม พบวา มงานวจยจากตวแปรจตวญญาณความเปนครมากทสด จ านวน 5 เรอง คดเปนรอยละ 35.71 รองลงมา คอการพฒนาจตวญญาณของครและตวบงชจตวญญาณความเปนคร มจ านวน 2 เรองเทากน คดเปนรอยละ 14.29 สวนตวแปรตามทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากวธการไดมาของกลมตวอยาง พบวา มงานวจยจากวธการสมแบบแบงชนมากทสด จ านวน 5 เรอง คดเปนรอยละ 35.71 รองลงมาคอวธการสมแบบเจาะจง จ านวน 4 เรอง คดเปนรอยละ 28.57 รองลงมาคอวธการสมอยางงาย จ านวน 3 เรอง คดเปนรอยละ 21.43 และรองลงมาคอวธการสมแบบหลายขนตอน จ านวน 2 เรอง คดเปนรอยละ 14.29 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากการตงสมมตฐาน พบวา ม งานวจยจากการตงสมมตฐานแบบไมไดระบสมมตฐานมากทสด จ านวน 7 เรอง คดเปนรอยละ 50 รองลงมาคอไมมสมมตฐาน จ านวน 3 เรอง คดเปนรอยละ 21.43 สวนการตงสมมตฐานทเหลอมจ านวน 2 เรองเทากน คดเปนรอยละ14.29 ตามล าดบ

156

การรวบรวมงานวจยจากการวเคราะหขอมล พบวา มงานวจยจากการวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม SPSS มากทสด จ านวน 6 เรอง คดเปนรอยละ 42.86 รองลงมาคอการวเคราะหเนอหาดวยตนเอง จ านวน 4 เรอง คดเปนรอยละ 28.57 รองลงมาคอการวเคราะหเนอหาและการวเคราะหดวยโปแกรม spss จ านวน 2 เรอง คดเปนรอยละ 14.29 สวนงานวจยจากการวเคราะหขอมลทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากประเภทเครองมอทใชในการวจย พบวา มงานวจยทใชแบบสอบถามเปนประเภทเครองมอทใชในการวจยมากทสด จ านวน 5 เรอง คดเปนรอยละ 35.71 รองลงมาคอ แบบสมภาษณและแบบสอบถามจ านวน 2 เรอง คดเปนรอยละ 14.29 สวนประเภทเครองมอทใชในการวจยทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากสถตพนฐาน พบวา มงานวจยทใชสถตพนฐานมากทสด คอ ความถ,รอยละ, คามชฌมเลขคณตกบสวนเบยงเบนมาตรฐาน , คาเฉลยกบสวนเบยงเบนมาตรฐานและมงานวจยทไมมสถตพนฐานทใช มจ านวนเทากนคอ 2 เรอง คดเปนรอยละ 14.29 สวนสถตพนฐานทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากสถตทดสอบคณภาพเครองมอ พบวา มงานวจยจากการใชคาความตรงเชงเนอหา(IOC) และคาความเชอมน (Reliability) มากทสด จ านวน 5 เรอง คดเปนรอยละ35.71 รองลงมาคอ ไมมสถตทดสอบคณภาพเครองมอ จ านวน 3 เรอง คดเปนรอยละ 21.43 สวนงานวจยจากสถตทดสอบคณภาพเครองมอทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

การรวบรวมงานวจยจากสถตทดสอบสมมตฐาน พบวา มงานวจยทไมมสถตทดสอบสมมตฐานมากทสดจ านวน 3 เรอง คดเปนรอยละ 21.43 รองลงมาคอการวเคราะหสหสมพนธแบบเพยรสนและการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน จ านวน 2 เรอง คดเปนรอยละ 14.29 สวนงานวจยจากสถตทดสอบสมมตฐานทเหลอมจ านวนเทากน คอ 1 เรอง คดเปนรอยละ 7.14 ตามล าดบ

1.1.2 สรปการสงเคราะหนยามความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารงานวจย

จากการทบทวนความหมายของจตวญญาณความเปนคร พบสาระส าคญทนกวชาการไดน าเสนอไว ตามตารางท 19

157

ตาราง 19 สรปตารางความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารงานวจย

นกวชาการ นยาม

ณฏฐภรณ หลาวทองและ

ปยวรรณ วเศษสวรรณภม

(2553)

การปฏบตหนาทคร การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค มความเชอมนใน

ศกยภาพของมนษยและการเสยสละในงานคร

ธรรมนนทกา

แจงสวาง (2554)

ตระหนกรในความเปนคร ปฏบตตนอยบนวถแหงความเปนคร ม

เปาหมายในการท างานเพอเดก และปฏบตตอเดกดวยความรกและ

เมตตา

นรนทร สงขรกษา (2554) รกและเมตตาศษยอยางเทาเทยมกน รกและผกพนกบวชาชพครและตงใจ

จรง ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบง

อ าพราง เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร เปนตวของตวเอง มความ

เชอมน ใฝรใฝเรยน มความรด รกวางขวาง ลกซง มความคดกาวหนาม

วสยทศนกวางไกล มงมนขยนตงใจท างานเสยสละและเมอตดสนใจท าแลว

ตองท าจนส าเรจ มความสามารถในการถายทอดความรไดด รจกปรบตวและ

ปรบการสอนใหเขากบบรบททแวดลอม มความสมพนธกบผปกครองและ

ชมชน เปนคนชางสงเกต การท าตนเปนแบบอยางทดในทกดาน การท างาน

เชงรก การพดจาไพเราะและใหเกยรตผเรยน มความสามารถในการจดสรร

เวลาทด ไมเคยปฏเสธงาน ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล ประหยดและสอน

ใหนกเรยนประหยด ยดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนหลกชย การถอวา

ลกศษยเปนแรงผลกดนมากทสด มความสขกบการสอนและเขาใจในตวลก

ศษยและการยกยองใหเกยรตครผสอนตนเอง

ภาวต ตงเพชรเดโช (2556) พฤตกรรมการแสดงออกทดของครทมตอศษย ซงบคคลทจะมาประกอบ

วชาชพครตองพงมและพงปฏบตและอทศตนอบรมสงสอนศษยใหมความรค

คณธรรมเพอเปนก าลงในการทจะสรางประเทศชาตตอไป

158

ตาราง 19 (ตอ)

นกวชาการ นยาม

กตตนนท โนส และเสรมศกด ว

ศาลาภรณ (2558)

การพฒนาตนเอง ความมเหตผลในการปฏบตงาน ความคดรเรม สรางสรรค

การปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ ความวรยะ อตสาหะ ความมเมตตา

กรณา ความซอสตยตอวชาชพ ความด ความรกศรทธาในวชาชพ การ

ปฏบตการสอน

สพชญา โคทว (2558) การรบรและการแสดงออกถงดานจตใจทดงามควรคาแกการเคารพบชาใน

ลกษณะของการเหนคณคาในตนเอง การเหนคณคาผอนและการเหนคณคา

ของการอยรวมกนอยางสนต

ดวงใจ ชนะสทธ;

ชยยธ มณรตน และพงศเทพ

จระโร (2559)

มความเมตตาตอศษย บคลกภาพด มความรอบรในสาขาวชาชพของตน

ถายทอดเปน มเทคนคการสอนดและหลากหลาย มจตอาสาและจต

สาธารณะ

วลนกา ฉลากบาง (2559) คณลกษณะสวนตวและการมคณธรรมจรยธรรม ตระหนกรและปฏบตตนบน

วถความเปนคร รกและศรทธาในวชาชพคร มความเชยวชาญในการสอนและ

มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

สจวรรณ ทรรพวส (2559) คณลกษณะทแสดงถงพฤตกรรมทเปนทประจกษและนาชนชมในการปฏบต

หนาทครทงทเปนทางการและไมเปนทางการดวยคณธรรมจรยธรรมและ

ความปรารถนาด มความเขาใจทจะพฒนาศษยตามศกยภาพดวยความ

จรงใจภายใตความสขทจะเกดขนจากทงสองฝาย

อรอมา เจรญสข (2559) มความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนร มความรกและปรารถนาดตอ

ศษย เปนผรวมงานอยางสรางสรรค มความรกและศรทธาในวชาชพ การอทศ

ตนตอองคกร ความมงมนในการพฒนาผเรยน มความมงมนพฒนาตนเอง

เพอวชาชพ

จนทรศม ภตอรยวฒน (2560) รกและศรทธาในวชาชพคร การเปนแบบอยางทดตอศษย มคณธรรม

จรยธรรมคร การเปนบคคลแหงการเรยนร การปฏบตตนตามหนาทคร

159

ตาราง 19 (ตอ)

นกวชาการ นยาม

ปยะวฒน กรมระรวย,

ไชยยศ ไพวทยศรธรรม และยว

ร

ผลพนธน (2560)

มศรทธาในวชาชพคร มความรบผดชอบ มความเสยสละ มความอดทน การร

บทบาทหนาท มความมงมนปฏบตหนาท มความรกและเมตตาชวยเหลอตอ

ศษย มความเขาใจเคารพการเหนคณคาในตนเองและผอน การเปน

แบบอยางทดของสงคม

อมรรตน แกนสาร และคณะ

(2560)

มความผกพนระหวางครกบศษย มความรกและศรทธาในวชาชพ มจตวทยา

ในการสอน การเปนแบบอยางทด การมคณธรรมและจรยธรรม ปฏบตตาม

บทบาทหนาท มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร

จากนยามของนกวชาการขางตน สามารถสรปลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยามไดตารางท 20

160

ตาราง 20 สรปลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยาม

ลกษณะส าคญทปรากฏ

• การปฏบตหนาทคร • การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค • มความเชอมนในศกยภาพของมนษย

• การเสยสละในงานคร

• มเปาหมายในการท างานเพอเดก

• ปฏบตตอเดกดวยความรกและเมตตา มความปรารถนาด • ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบงอ าพราง

• เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร

• มความสามารถในการถายทอดความรไดด ถายทอดเปน มเทคนคการสอนดและหลากหลาย

• รจกปรบตวและปรบการสอนใหเขากบบรบททแวดลอม

• มความสมพนธกบผปกครองและชมชน

• เปนคนชางสงเกต • การท าตนเปนแบบอยางทดในทกดาน

• การท างานเชงรก • การพดจาไพเราะ

• การใหเกยรตผเรยน

• มความสามารถในการจดสรรเวลาทด • ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล

• มการประหยดและสอนใหนกเรยนประหยด

• มความสขกบการสอน

• เขาใจในตวลกศษย

• อบรมสงสอนศษยใหมความรคคณธรรม

• มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

• มเหตผลในการปฏบตงาน • มความคดรเรมสรางสรรค • ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ • มความวรยะ อตสาหะ • มความซอสตยตอวชาชพ • มความรกศรทธาในวชาชพ

161

ตาราง 20 (ตอ)

ลกษณะส าคญทปรากฏ

• การเหนคณคาในตนเอง • การเหนคณคาผอน

• การเหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต • บคลกภาพด • มความรอบรในสาขาวชาชพของตน

• จตอาสาและจตสาธารณะ

• มความเชยวชาญในการสอน

• เปนผรวมงานอยางสรางสรรค

• มความรบผดชอบ

• มความอดทน

• มความผกพนระหวางครกบศษย

• มจตวทยาในการสอน

• มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร

ดงนน จากผลการวเคราะหดานเนอหาทเกยวของกบลกษณะการใหความหมายของจตวญญาณความเปนคร พบวา ลกษณะการใหความหมายของจตวญญาณความเปนครสามารถอธบายไดใน 2 ลกษณะ คอ 1) การใหความหมายถงสงทเปนสภาวะทางจต และ 2) การใหความหมายถง สงทเปนพฤตกรรมทสะทอนผานการท างานคร ซงทงสองลกษณะนเชอมโยงถงความรสก นกคดทมตอวชาชพคร โดยผวจยไดจดกลมใหมเพอก าหนดเปนกรอบแนวคดนยามศพทคราวๆไวเพอใชลงพนทสมภาษณเชงลกในการตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย โดยแบงกลมตามลกษณะหรอตวบงชทมความหมายใกลเคยงกน คอ จตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย หมายถง เปนความรสกนกคดของบคคลทประกอบวชาชพคร ประกอบดวย 1) ความตระหนกรเหนคณคาตนเอง (มความสามารถในการถายทอดความรไดด ถายทอดเปน มเทคนคการสอนดและหลากหลาย รจกปรบตวและปรบการสอนใหเขากบบรบททแวดลอมเปนคนชางสงเกต ความสามารถในการจดสรรเวลาทดม มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง มความคดรเรมสรางสรรค การเหนคณคาในตนเอง มความรอบรในสาขาวชาชพของตน มความเชยวชาญในการสอน มจตวทยาในการสอน) 2) ศรทธาในวชาชพ (มความรกศรทธาในวชาชพ มความสขกบการสอน มความเชอมนในศกยภาพของมนษย) 3) การให

162

ความส าคญมคณคาของบทบาทหนาท (การปฏบตหนาทคร มเปาหมายในการท างานเพอเดก อบรมสงสอนศษยใหมความรคคณธรรม ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ มความซอสตยตอวชาชพ มความรบผดชอบ) 4) ความผกพนมงมนกระท าหนาทใหเกดความสมฤทธสงสด (การเสยสละในงานคร การท างานเชงรก ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล มเหตผลในการปฏบตงาน มความวรยะ อตสาหะ จตอาสาและจตสาธารณะ เปนผรวมงานอยางสรางสรรค มความอดทน มความผกพนระหวางครกบศษย และ5) การเปนแบบอยางทดของสงคม (ปฏบตตอเดกดวยความรกและเมตตา มความปรารถนาด ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบงอ าพราง เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร มความสมพนธกบผปกครองและชมชน การท าตนเปนแบบอยางทดในทกดาน การพดจาไพเราะ การใหเกยรตผเรยน มการประหยดและสอนใหนกเรยนประหยด เขาใจในตวลกศษย การเหนคณคาผอน การเหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต บคลกภาพด มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค)

ตอนท 1.2 ความหมายของจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรและการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร

1.2.1 ขอมลพนฐานของผใหขอมลหลก ผวจยน าเสนอขอมลพนฐานของอาจารยผมจตวญญาณความเปนครเพอใหเหน

ถงขอมลเบองตนของผใหขอมลหลกทผวจยท าการศกษา ซงมความเกยวของเชอมโยงกบการมจตวญญาณความเปนครทงการใหความหมาย การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขการมจตวญญาณความเปนคร ตามตารางท 21

ตาราง 21 แสดงรายละเอยดของผใหขอมลหลก

รายชอ เพศ สถานภาพ ระดบ

การศกษา

ต าแหนงทาง

วชาการ

ประสบการณในการสอน

คณะครศาสตร

ครคนท 1 หญง สมรส ปรญญาโท ผศ. 25 ป

ครคนท 2 ชาย หยาราง ปรญญาเอก รศ. 25 ป

ครคนท 3 หญง สมรส ปรญญาโท ผศ. 22 ป

ครคนท 4 หญง สมรส ปรญญาเอก อาจารย 19 ป

163

ตาราง 21 (ตอ)

รายชอ เพศ สถานภาพ ระดบ

การศกษา

ต าแหนงทาง

วชาการ

ประสบการณในการสอน

คณะครศาสตร

ครคนท 5 หญง โสด ปรญญาเอก ผศ. 17 ป

ครคนท 6 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 20 ป

ครคนท 7 หญง สมรส ปรญญาเอก รศ. 25 ป

ครคนท 8 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 20 ป

ครคนท 9 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 27 ป

ครคนท 10 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 28 ป

ครคนท 11 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 15 ป

ครคนท 12 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 11 ป

ครคนท 13 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 35 ป

ครคนท 14 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 13 ป

ครคนท 15 หญง สมรส ปรญญาเอก ผศ. 25 ป

ครคนท 16 หญง สมรส ปรญญาเอก อาจารย 12 ป

จากตารางท 21 ผวจยไดก าหนดใหมผใหขอมลหลกกลมเดยว คออาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มทงหมด 16 ทาน ซงเปนเพศหญง 15 คนและเพศชาย 1 คน สถานภาพสมรส 14 คน สถานภาพหยาราง 1 คนและสถานภาพโสด 1 คน มระดบการศกษาอยในระดบปรญญาเอก 14 คนและระดบปรญญาโท 2 คน ด ารงต าแหนงทางวชาการเปนผชวยศาสตราจารย 12 คน ด ารงต าแหนงทางวชาการเปนรองศาสตราจารย 2 คนและเปนอาจารย 2 คน โดยมประสบการณในการสอนคณะครศาสตรตงแต 11 ป ถง 35 ป และมผลการประเมนการสอน (มคอ.5) ดานจตวญญาณความเปนครทง 16 คนอยในระดบดมาก

ขอมลทวไปของผใหขอมลหลกนนเปนขอมลทบอกเพยงรายละเอยดทวไปในภาพกวางของคณสมบตทส าคญของผใหขอมลหลกทมประโยชนตอการวเคราะหขอมลบางสวน

164

เพอตอบวตถประสงคในการวจยทน ามาใชประกอบการท าความเขาใจการใหความหมายของจตวญญาณความเปนคร กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขการมจตวญญาณความเปนคร โดยขอมลเชงลกของผใหขอมลหลกจะน าเสนอในสวนตอไปทเปนการบรรยายถงความหมายจตวญญาณความเปนครในมมมองของอาจารยครศาสตร การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร มตตวแทน เนอหาและกลวธการถายทอด ตงแตเรมเขามาสการเปนนกศกษาวชาชพคร และระหวางอยในวชาชพครในบทบาทของผรบการถายทอดและบทบาทผใหการถายทอด รวมทงเงอนไขของการม จตวญญาณความเปนคร

1.2.2 ความหมายของจตวญญาณความเปนคร 1.2.2.1 จากมมมองของอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร

จากการสมภาษณผใหขอมลหลกทง 16 คน มลกษณะรวมของประเดนหลก “จตวญญาณความเปนคร” คอ เหตการณทครไดเคยประสบ ไดยน ไดท า แลวเกดความคดความรสกทเกยวกบ 4 องคประกอบ คอ การเหนคณคาตนเอง ศรทธาในวชาชพ ตระหนกในบทบาทของการเปนครและการเปนแบบอยางทด และยดมนผกพนในวชาชพ อธบายดงตอไปน

1) การเหนคณคาตนเอง หมายถง การทกลมผใหขอมลหลกไดเรยนรจากการไดเหน ไดยน ไดปฏบตในชวงกอนเขาสวชาชพครหรอชวงของการเปนครวชาชพแลวท าใหเกด 3 สวนทส าคญแลวเกดการยอมรบตนเองเกยวกบ 1) ความสามารถของตนเองในการท างานคร 2)

ความส าคญในการประกอบวชาชพคร 3) มความมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร ดงตวอยางสมภาษณดงน

1.1 ความสามารถของตนเองในการท างานคร เปนการเลอกใชวธการสอนท เหมาะสมกบศษยได สามารถปรบเปลยนพฤตกรรมศษยได สามารถท าสงตาง ๆ ทนอกเหนอจากภาระงานสอนไดด ดงค าสมภาษณ ดงน

“ครเชอในศกยภาพและความสามารถของครวาสามารถปรบเปลยน

วธการสอนใหมกจกรรมดงดดใจทท าใหเดกอยากเรยนมากขนได”(ครคนท1)

“มนใจวาสามารถสะทอนศกยภาพของเราใหลกศษยเหนในขณะทปฏบต

หนาทอยแลวผานการสอน ผานการใหค าปรกษา ผานการเขารวมกจกรรม” (ครคนท4)

“เราตระหนกรวาสามารถท าสงตาง ๆ ทนอกเหนอจากภาระงานสอน

เหลานนไดดเชนกน” (ครคนท5)

“เรากเชอวาเรามฝมอซงในแตละหนวยงานกจะเชญพไปชวยงาน” (ครคน

ท8)

165

“เชอวาเราสามารถเรยนรจากหนางานแลวเอาตรงนนเปนองคความรของ

ตวเองเพอเอาไปปรบเวลาทสอนได”(ครคนท11)

“พรสกวาฉนอยตรงนฉนสามารถเปนทพงของศษยได ฉนสามารถเปลยน

พฤตกรรมศษยได ดกวาฉนนงอยเฉยๆ” (ครคนท12)

“เชอวาเราสามารถเอาขอผดพลาดจากหองทหนงทสองมาปรบวธการ

สอนเพอใชกบหองทสามได” (ครคนท14)

1.2 การใหความส าคญในการประกอบวชาชพคร เปนการยอมรบตนเองเกยวกบคณคาความส าคญของการสรางศษยใหเปนครมออาชพ ความส าคญของเอกลกษณและอตลกษณของคนทจะเปนคร และความส าคญของการเปนแบบอยางทดใหศษยไดเหนทงงานสวนตวและงานสวนรวมในวชาชพคร ดงค าสมภาษณ ดงน

“จะเนนใหศษยไดตระหนกถงความเปนครมออาชพมากกวาทจะมงเปน

อาชพคร” (ครคนท2)

“สงทเราไดกคอความทมเทเวลาความมงมนตงใจแลวเรากท าเพอ

สวนรวม เพออาจารยเพอนกศกษาเพอคณะของเรา” (ครคนท3)

“จะสอดแทรกเรองการเหนคณคาแหงตนใหแกนกศกษาตลอดเพราะเชอ

วาเปนสงส าคญ” (ครคนท8)

“จะเนนย าและปลกฝงในเรองของการสรางเอกลกษณและอตลกษณแก

นกศกษาครใหรวาคนนมาจากคณะครศาสตรตวตนของความเปนครนมนจะแตกตางซงเชอวาสวนนส าคญ” (คร

คนท7)

“ไมเคยสายเพราะตระหนกรวาถาไมตรงตอเวลาอะไรจะเกดขนซงเรา

มองเหนสงทมนจะเปนผลกระทบตอเดกในอนาคตได” (ครคนท9)

“การทเราท าตวเปนตวอยางนนกแสดงวาเราไดตระหนกและเหนคณคา

ของความเปนครอยในตว” (ครคนท10)

“ถาเราตระหนกรอยเสมอวางานของเรามนเปนงานทเกดประโยชนม

คณคาและเปนงานทส าคญมากตอความงอกงามของใครหลายคน” (ครคนท11)

“ดวยความทเปนครการเหนคณคาในตนเองเปนสวนทส าคญและกตอง

เยอะกวาอาชพอนเปนตนแบบทงดานความรและการถายทอดดานตางๆใหแกศษย” (ครคนท16)

166

1.3 ความมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร เปนการยอมรบตนเองเกยวกบความส าเรจในการสอบบรรจและความส าเรจตามเปาหมายของการท างานคร ดงค าสมภาษณวา

“เรากยนหยดสอบไปจนวนสดทายของการสอบสอน ผลปรากฏวาสอบได

และไดบรรจครงแรกทสงขลา”(ครคนท6)

“แมงานบางอยางจะเปนงานทพไมเคยท ามากอนและพมองวายาก แตพ

กท าจนส าเรจ”(ครคนท10)

“เราตองสรางเปาหมายเพอใหเราไปถงสงนนจนวนนพกไดมาเปน

อาจารยมหาวทยาลยแลวเปนอาจารยทสอนครตามทพต งเปาหมายไว” (ครคนท13)

2) ศรทธาในวชาชพ หมายถง การทกลมผใหขอมลหลกไดเรยนรจากการไดเหน ไดยน ไดปฏบตในชวงกอนเขาสวชาชพครหรอชวงของการเปนครวชาชพแลวท าใหเกด 2 สวนทส าคญคอ 1) ความเชอเกยวกบวชาชพครในทางทดและ 2) การปฏบตงานในวชาชพคร ดงตวอยางตอไปน

2.1 ความเชอเกยวกบวชาชพครในทางทด เปนความรก ความศรทธาในวชาชพครวาเปนวชาชพทยงใหญ สรางบญ สรางแบบอยางทดได ดงตวอยางค าสมภาษณดงน

“อาชพครตองมใจในการท างานและมใจทจะรกในการทจะไปเปนคร”

(ครคนท2)

“เชอวาอาชพครเปนอาชพทมแตสรางบญ” (ครคนท3)

“คนเปนครตองมความศรทธาในวชาชพครวาอาชพครเปนอาชพท

ยงใหญ” (ครคนท5)

“เชอวาคนเปนครตองไดรบการบมเพาะและปลกฝงแตสงทดๆ มาจากคร”

(ครคนท7)

“เพราะศรทธาในอาชพครตงแตแรกเพราะพเชอวาอาชพครเปนอาชพทด

ทสด” (ครคนท9)

“ตงใจเลอกอาชพครตงแตแรก เพราะเชอวาอาชพครเปนอาชพทด” (คร

คนท10)

“พเชอวาคนเปนครตองท าตวเปนแบบอยางทด” (ครคนท12)

167

“ดวยความรกในบทบาทหนาทครทตวเองท าความศรทธามนท าเพอเงน

ไมได ท าเพออดมการณทเราตองการ” (ครคนท13)

“รากลกของความเปนคร คอไมหวงอะไรจากศษยนอกจากไดเหนศษย

ประสบความส าเรจและไดดเพราะคนเปนครพรอมทจะชวยเหลอศษยตลอดเวลาทงในและนอกหองเรยน” (คร

คนท14)

“เชอวาคนเปนครตองมความหวงใยลกศษยโดยคดเหมอนลกตวเอง โดย

ไมคดวาจะตองไดผลตอบแทนอะไรจากศษย” (ครคนท15)

“พเชอวาสงส าคญของคนเปนครตองมใจรกในอาชพครเปนเบองตน

เพราะตวพรสกรกและศรทธาในอาชพคร”(ครคนท16)

2.2 ความเชอของการปฏบตงานในวชาชพคร เปนการมองวาคนทประกอบวชาชพครตองสามารถสรางและพฒนาศษยใหเปนมนษยทสมบรณได ดงค าสมภาษณดงน

“ในการทจะเปนครตองสงเสรมหรอวาสามารถพฒนาศษยศษยใหเรยนร

ไดอยางเตมทและเตมศกยภาพ” (ครคนท1)

“เชอวาคนทเปนครนอกจากจะสอนใหความรกบลกศษยแลวยงตอง

เสยสละเวลาเพอชวยใหศษยประสบความส าเรจและสรางใหศษยเปนมนษยทสมบรณ” (ครคนท3)

“สงแรกเลยส าหรบคนทจะเปนครคอความรก รกในสงทเราท า รกทจะเปน

คร รกในอาชพการสอน รกในการทจะท างานไมวางานนนมนจะหนกแคไหน” (ครคนท5)

“คนทจะเปนครตองเปนตวแบบทดใหศษยเหนทงการเขาสอนตองตรง

เวลาทกคาบ ตองมความอดทน ตองสอนความรใหมๆ” (ครคนท6)

“ตองเชอมนวาเราเปนครแลวตองสอนศษยได ตองสรางความเชอมนตรง

นนผเรยนถงจะเกดศรทธา” (ครคนท8)

“เชอวาคนเปนครมกจะท าอะไรดวยความรกความผกพนและความศรทธา

ในสงนน ถาท าแลวส าเรจถอวาบรรลตามวตถประสงค”(ครคนท9)

“สงส าคญส าหรบคนเปนครคอความรบผดชอบตอศษยไมวาจะเปนเรอง

ของความรหรอบคลกภาพคณลกษณะตาง ๆ คอความรบผดชอบของคนเปนครทงหมด” (ครคนท11)

168

3) ตระหนกในบทบาทของการเปนคร หมายถง การทกลมผใหขอมลหลกไดเรยนรจากการไดเหน ไดยน ไดปฏบต ชวงกอนเขาสวชาชพครหรอชวงของการเปนครวชาชพแลวแสดงออกเกยวกบ 3 สวน ดงน 1) บทบาทของการเปนผใหความร 2) การเปนคคดรวมทกขรวมสข และ3) การเปนแบบอยางทดทเหมาะสมกบวชาชพคร ดงตวอยางสมภาษณดงน

3.1 บทบาทของการเปนผใหความร เปนการถายทอดทางวชาการทเปนเนอหารายวชาความเปนครและเนอหาทไมใชรายวชาความเปนคร ดงตวอยางสมภาษณวา

“ทกชนปจะใชรปแบบเดยวกนคอพยายามทจะไมบรรยายแตจะเปนการ

สรปในกรณทเคาสบสนประเดน แลวกจะพยายามสลบกจกรรม” (ครคนท2)

“จะบอกตวเองเสมอวาเราตองท าหนาทของการสอนคนใหศษยไดเปน

มนษยทสมบรณ” (ครคนท5)

“กเลยบอกศษยวาอยากรเรองอะไรกรวมกลมกนมา แลวกสนทนากนถา

เดกอยากไดเราตองแบบรบสานตอความร” (ครคนท11)

“เรากจะบอกเรองมารยาท เนนย าแมกระทงการใชค าพดของศษยตอ

ครผสอน เราตองสอนตองพดในสงทผด” (ครคนท15)

“บทบาทหนาทหลกของคร คอจะตองเปนผให ผใหค าสงสอน คอคนท

เปนครกจะรเลยวาจะตองท าอะไร มนตองเปนอยางไร”(ครคนท16)

3.2 การเปนคคดรวมทกขรวมสข เปนการใหความชวยเหลอรวมรบร ความรสกของศษย คอยแนะน าและใหก าลงใจแกศษย ดงค าสมภาษณวา

“เคยมอยปหนงนกศกษาครพนธใหม เกรดหลดไปไมถงเกณฑกเลยตอง

ไปคยกบรองฝายวชาการวาเปนเดกทน นอกจากจะไมไดเขารบราชการแลวตองใชหนเปนแสน” (ครคนท1)

“อยางเชนลกศษยมปญหาในเรองของการขาดแคลนทงเรองเงนทองเรอง

ของอาหาร เรองของเสอผา เราเปนครถาเราชวยไดเรากควรจะชวยเขา” (ครคนท3)

“พเคยเหนศษยโพสตขอความบนเฟสบค พกจะรสกในสงทโพสไมใชวา

ผานเฉย แตพจะรวมรสกโดยจะรอดวาเขาจะท าอะไรตอ” (ครคนท11)

“คอไมใชสอนอยางเดยวแตเรากตองรบรสารทกขสขดบใหแกศษย” (คร

คนท12)

“กจะมบางคนทอนดมากเพราะเปนเดกทศนศลปเขากจะไปเทยวแลวขาด

เรยนกจะเรยกเขามาคยมาถามวามปญหาอะไรหรอเปลา” (ครคนท15)

169

3.3 การเปนแบบอยางทดท เหมาะสมกบความเปนคร เปนการประพฤตปฏบตในการเขาสอนตรงเวลา มความรบผดชอบตอศษย รจกการบรหารจดการเงนเดอนครทไดรบ รจกประหยดใชสอยกบวสดตางๆ บคลกภาพ การแตงกาย กรยาวาจาทเหมาะสมกบความเปนคร ดงค าสมภาษณวา

“ปญหาทยงใหญของครในระดบประเทศกคอหนสน การทครรถงการ

จดท าบญชรายรบรายจายดงนนการทจะใหผมเปนตวอยางทดทสดคอตวอยางของการไมมหนสน” (ครคนท4)

“เปนคนตรงตอเวลาและใสใจนกศกษาทกคน ใหค าแนะน า สอนอยาง

เตมทเตมความสามารถ นคอผลการประเมนการสอนทนกศกษาไดสะทอน” (ครคนท6)

“ครอาจจะเปนครยคเกาเพราะฉะนนครกตองเปนแบบอยางใหดทงการใส

ใจ หวงใย การวางตว การพดการจาอยตอหนาผใหญควรท าอยางไร” (ครคนท7)

“เรองภาษาสอสารเปนสงส าคญส าหรบคนทจะเปนครตองพยายามแสดง

ความเปนมตรตอศษย”(ครคนท8)

“เพราะฉะนนอกตวหนงทของการมจตวญญาณความเปนครตองปลดหน

ใหได แลวสงทแกไดแลวท าไดจรงทไดสอนเดกกคอ การท าบญชครวเรอนแลวหลงจากนนกไมเปนหนเลย” (คร

คนท9)

“เราอาจจะคนเคยกบครทมลกษณะของความเมตตา ความหวงดตอศษย

เรากเลยซมซบบคลกภาพลกษณะของครแบบนมา” (ครคนท10)

“พมองวาปลายทางของคนทเปนครตองมเอกลกษณของการเปนตวแบบ

ทด ซงพไดแสดงตวแบบใหศษยไดเหนไดจากบคลกลกษณะการพดจากบศษย”(ครคนท11)

“การใชชวตอยางพอเพยงพกจะแทรกใหกบเคาค าวาพอเพยงพกจะ

เรมตนตงแตการรจกประหยด การใชสงของในหอง การใชใหเกดประโยชน” (ครคนท12)

“คนทเปนครตองเปนครทกทเหมอนเปนตวแบบใหศษยดทกททกเวลา

ดวยไมใชเฉพาะอยในหองเรยน” (ครคนท14)

“พเปนทงตวแบบภายใน เชนเหนคนทตกทกขถาชวยไดเรากอยากไปชวย

สวนตวแบบภายนอกพกแสดงออกมาใหเขาเหนเวลาทพสอนเพราะพจะสอนเตมทเตมเวลา” (ครคนท15)

“เอกลกษณทบงบอกถงความเปนครคอเราตองมจตใจเออเฟอเผอหรอม

เมตตาตอผทไมร เปนผรจกให ใหโดยไมหวงสงตอบแทนเลย” (ครคนท16)

170

4) ยดมนผกพนในวชาชพคร หมายถง การทกลมผใหขอมลหลกไดเรยนร จากการไดเหน ไดยน ไดปฏบตในชวงกอนเขาสวชาชพครหรอชวงของการเปนครวชาชพแลวแสดงออกเกยวกบความสมพนธทางใจในทศทางบวกกบงานวชาชพคร 3 สวน คอ 1) คณลกษณะของความกระตอรอรน 2) การทมเทอทศ และ3) ความจดจอใสใจ ผวจยจงขอยกตวอยางค ากลาวของคร ดงตวอยางสมภาษณดงน

4.1 คณลกษณะของความกระตอรอรน เปนการปฏบตหนาทครจนเกดพลงในการท างานคร เกดความยดหยนทางจตใจสงในขณะท างานและมความเพยรพยายามในการท างานแมจะเผชญอปสรรค ดงค าสมภาษณวา

“เราเปนครตองมความกระตอรอรน มงมนและพรอมทจะแกปญหา ไมวา

อะไรจะเกดขนกบศษยเราในหองเรยนกตาม” (ครคนท1)

“เราตองไปสอนใหตรงเวลา เรานดค าเดกค าไหนกตองรกษาค าพด ถง

เวลาตองกระตอรอรนทจะไปสอนนคอความผกพนในหนาทของตวเอง” (ครคนท4)

“เราเปนครตองมความยดหยนทางจตใจสงในขณะท างาน เราตองรจก

กระตกตอมเดก ตวนคอสงส าคญ” (ครคนท9)

“พรกในสงไหนพกจะท าในสงนนไดด แลวถาเรารกทจะเปนตรงนแลวเรา

กตองท าใหเดกรกในสงทเราสอนทเราก าลงเพยรพยายามท าในหนาทของคนเปนคร” (ครคนท11)

“คนเปนครกตองมความยดหยนทางจตใจทคอนขางสงเพราะพฤตกรรม

ไมดของเดกกมเยอะแตเรากตองอดทน ชแนะ” (ครคนท13)

“เราเปนคร พวาคณสมบตอยางหนงทครตองมคอความเพยรพยายามท

จะพฒนาเดกใหมครบทกดานเลยเพราะฉะนนคนเปนครตองมสงน” (ครคนท15)

4.2 คณลกษณะของการทมเทอทศ เปนการปฏบตหนาทครจนเกดความรสกเตมใจและเสยสละตนในการท างานคร ดงค าสมภาษณวา

“พเปนลกษณะของครทท างานดวยใจ จะเตมทกบการท างาน ไมละเลย

ตองาน มองวาความส าเรจของลกศษยเปนจดมงหมายสงสดจะประมาณนน” (ครคนท2)

“เราเปนครจะตองมความเสยสละอทศเวลาดแลเอาใจใสลกศษย

เพอทจะใหเขาสามารถเรยนรแลวสามารถอยในสงคมและเตบโตไดอยางสมบรณตอไป” (ครคนท3)

“พอพมานงอานผลการประเมนการสอนจากเดกพเลยเขาใจวา เดกบอก

วาพเปนคนสอนเตมท และเตมททกครงทไดสอน” (ครคนท6)

171

“เราจะตองท าใหเตมทใหเตมศกยภาพและตองมใจรกและผกพนใน

บทบาทหนาทครดวย เชนจะไปเปนครอนบาลคณกตองไปสอนเดกหรอท าอะไรใหแกเดกดวย” (ครคนท7)

“เรากเปนไดทงผน าและผตามคอพรอมทจะใหความรวมมอพรอมทจะ

ด าเนนการ พรอมทจะชวยเหลอแสดงตวและไมนงดดายในงานของเรา” (ครคนท8)

“พอท างานกมกจะไดความไววางใจและมอบหมายงานให ซงพกคดวาพ

เตมทกบทกงาน” (ครคนท10)

“พคดวาตวเองเปนคนทมเท เสยสละทจะสอนศษยนะคอเจอลกศษยท

ไหนอะไรอยางไรกยงปรกษาได พดคยไดใหความชวยเหลอได ดแลไดตลอด” (ครคนท14)

“พกพยายามมาสอนเสรมพนฐานความเปนครใหเดกเพมเตมเพอใหเดก

ไดความรเตมทเหมอนกบเดกปกอนๆ” (ครคนท16)

4.3 คณลกษณะของความจดจอใสใจ เปนการปฏบตหนาทครจนเกดความรสกมงมนและเปนสขในการท างานยากทจะถอนตวออกจากงาน เหมอนเวลาผานไปอยางรวดเรวดงค าสมภาษณวา

“เราไปสอนทกครงเรากมความสข บางทสอนจนเลยชวโมง ไมเหนอยทจะ

สอนไมเหนอยทจะพด” (ครคนท5)

โดยสรป จากขอมลขางตนเกยวกบความหมายของจตวญญาณความเปนคร ในมมมองของอาจารยครศาสตร สามารถสรปไดวาเปนความรสกนกคดเกยวกบจตใจในทศทางบวก 4 ประการ คอ การเหนคณคาตนเอง ศรทธาในวชาชพ ตระหนกในบทบาทของการเปนครรวมทงการเปนแบบอยางทด และยดมนผกพนในวชาชพ โดยรายละเอยดทแสดงออกใหเหนวาบคคลนนมความรสกนกคดเกยวกบจตวญญาณความเปนครมดงน 1) การเหนคณคาตนเอง หมายถง การยอมรบตนเองเกยวกบ ความสามารถของตนเองในการท างานคร ใหความส าคญในการประกอบวชาชพคร และมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร 2) ศรทธาในวชาชพ หมายถง ความเชอในทางทดตอการด าเนนชวตและการปฏบตงานในวชาชพคร 3) ตระหนกในบทบาทของการเปนคร หมายถง การใหความส าคญของคณคาบทบาทหนาทในบทบาทของการเปนผใหความร การเปนคคดรวมทกขรวมสข และการเปนแบบอยางทดของการแสดงออกทเกยวกบการประพฤตปฏบต บคลกภาพ การแตงกาย กรยาวาจาทเหมาะสมกบความเปนคร และ 4) ยดมนผกพนในวชาชพ หมายถง สภาวะทางจตใจในทางบวกของบคคลทเปนครทสมพนธกบงานวชาชพครเกยวกบคณลกษณะของความกระตอรอรน การทมเทอทศและการจดจอใสใจ

172

จากขอคนพบเกยวกบความหมายจตวญญาณความเปนครขางตน สามารถสรปเปนแผนภาพได ดงภาพประกอบ 10

ภาพประกอบ 10 ความหมายจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร

1.2.2.2 ผลการตรวจสอบความหมายจากการสงเคราะหเอกสารกบการสมภาษณอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร

จากวตถประสงคเพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย พบวา เมอน าประเดนยอยทไดจากการสมภาษณเชงลกของอาจารยผมจตวญญาณความเปนครมาเทยบเคยงกบลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยามจากงานวจยในอดตทไดวเคราะหจากเอกสารจ านวน 14 เรองนน พบวา มลกษณะรวมกนอยหลายประการเพยงแตใชการเรยกทอาจแตกตางกนเพยงเลกนอย ดงตาราง 22

ความหมายจตวญญาณความเปนคร

ในมมมองของอาจารยครศาสตร

ตระหนกในบทบาท

ของการเปนครรวมถง

การเปนแบบอยางทด

- การเปนผใหความร

- การเปนคคดรวมทกข

รวมสข

- การเปนแบบอยางทด

ยดมนผกพนใน

วชาชพคร

- ความ

กระตอรอรน

– การทมเทอทศ

- การจดจอใสใจ

ศรทธาในวชาชพ

คร

- ความเชอ

ในทางทดตอการ

ดำเนนชวต

- การปฏบต งาน

ในวชาชพคร

การเหนคณคา

ตนเอง

- ความสามารถ

ของตนเองในการ

ทำงานคร

- ความสำคญใน

การประกอบ

วชาชพคร

- มงหวงทจะ

ประสบความสำเรจ

ในวชาชพคร

173

ตาราง 22 เทยบเคยงความหมายจตวญญาณความเปนครจากการวเคราะหเอกสารกบการสมภาษณ

ผลการวเคราะหเอกสาร ผลการวเคราะหการสมภาษณเชงลก

องคประกอบ ลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยาม ประเดนหลก ประเดนยอย

1.ความ

ตระหนกรเหน

คณคาในตวเอง

1.1 มความสามารถในการถายทอดความรไดด

ถายทอดเปน

1.2 มเทคนคการสอนดและหลากหลาย

1.3 รจกปรบตวและปรบการสอนใหเขากบ

บรบททแวดลอม

1.4 เปนคนชางสงเกต

1.5 ความสามารถในการจดสรรเวลาทม

1.6 มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

1.7 มความคดรเรมสรางสรรค

1.8 มจตวทยาในการสอน

1. การเหน

คณคาในตนเอง

1.1 ความสามารถของตนเองในการ

ท างานคร

1.9 การเหนคณคาในตนเอง 1.2 การใหความส าคญในการ

ประกอบวชาชพคร

1.10 มความรอบรในสาขาวชาชพของตน

1.11 มความเชยวชาญในการสอน

1.3 ความมงหวงทจะประสบ

ความส าเรจในวชาชพคร

174

ตาราง 22 (ตอ)

ผลการวเคราะหเอกสาร ผลการวเคราะหการสมภาษณเชงลก

องคประกอบ ลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยาม ประเดนหลก ประเดนยอย

2. ศรทธาใน

วชาชพ

2.1 มความรกศรทธาในวชาชพ

2.2 มความสขกบการสอน

2. ศรทธาใน

วชาชพ

2.1 ความเชอเกยวกบวชาชพคร

ในทางทด

2.3 มความเชอมนในศกยภาพของมนษย 2.2 ความเชอของการปฏบตงานใน

วชาชพคร

3. การให

ความส าคญม

คณคาของ

บทบาทหนาท

3.1 การปฏบตหนาทคร

3.2 มเปาหมายในการท างานเพอเดก

3.3 อบรมสงสอนศษยใหมความรคคณธรรม

3. ตระหนกใน

บทบาทของการ

เปนคร

3.1 บทบาทของการเปนผใหความร

3.4 ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ

3.5 มความซอสตยตอวชาชพ

3.6 มความรบผดชอบ

3.3 การเปนแบบอยางทดทเหมาะสม

กบความเปนคร

4. ความผกพน

มงมนกระท า

หนาทใหเกด

ความสมฤทธ

สงสด

4.1 มความผกพนระหวางครกบลกศษย 3.ตระหนกใน

บทบาทของการ

เปนคร

3.2 การเปนคคดรวมทกขรวมสข

175

ตาราง 22 (ตอ)

ผลการวเคราะหเอกสาร ผลการวเคราะหการสมภาษณเชงลก

องคประกอบ ลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยาม ประเดนหลก ประเดนยอย

4. ความผกพนมงมนกระท าหนาทใหเกดความสมฤทธสงสด

4.2 ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล

4.3 มเหตผลในการปฏบตงาน

4.4 มความวรยะอตสาหะ

4.5 มความอดทน

4. ยดมนผกพนในวชาชพคร

4.1 คณลกษณะของความกระตอรอรน

4.6 จตอาสาและจตสาธารณะ

4.7 การเสยสละในงานคร

4.2 คณลกษณะของการทมเทอทศ

4.8 เปนผรวมงานอยางสรางสรรค

4.9 การท างานเชงรก 4.3 คณลกษณะของความจดจอใสใจ

5. การเปนแบบยางทดของสงคม

5.1 ปฏบตตอเดกดวยความรกและเมตตา

5.2 มความปรารถนาด 5.3 ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบงอ าพราง

5.4 เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร

5.5 มควาสมพนธกบผปกครองและชมชน

5.6 การท าตวเปนแบบอยางทดในทกดาน

5.7 การพดจาไพเราะ

5.8 การใหเกยรตผเรยน

5.9 มการประหยดและสอนใหนกเรยนประหยด

5.10 เขาใจในตวลกศษย

5.11 การเหนคณคาผอน

5.12 การเหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต 5.13 บคลกภาพด 5.14 มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร

5.15 การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค

3.ตระหนกในบทบาทของการเปนคร

3.3 การเปนแบบอยางทดทเหมาะสมกบความเปนคร

176

ดงนน จากตารางขางตนเปนการน าเสนอการเทยบเคยงความหมายจตวญญาณความเปนคร พบวา ประเดนยอยทไดจากการสมภาษณเชงลกมความหมายคลายคลงกนกบลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยามทไดจากการวเคราะหเอกสาร ดงเชน องคประกอบท 1 การเหนคณคาในตนเอง ประกอบดวย 1.1 ความสามารถของตนเองในการท างานคร มความหมายคลายคลงกบ มความสามารถในการถายทอดความรไดดถายทอดเปน มเทคนคการสอนดและหลากหลาย รจกปรบตวและปรบการสอนใหเขากบบรบททแวดลอม เปนคนชางสงเกตความสามารถในการจดสรรเวลาทม มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง มความคดรเรมสรางสรรค มจตวทยาในการสอน 1.2 การใหความส าคญในการประกอบวชาชพคร มความหมายคลายคลงกบการเหนคณคาตนเอง 1.3 ความมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร มความหมายคลายคลงกบ มความรอบรในสาขาวชาชพของตน และมความเชยวชาญในการสอน เปนตน องคประกอบท 2 ศรทธาในวชาชพ ประกอบดวย 2.1 ความเชอเกยวกบวชาชพครในทางทด มความหมายคลายคลงกบ มความรกศรทธาในวชาชพ และมความสขกบการสอน 2.2 ความเชอของการปฏบตงานในวชาชพครมความหมายคลายคลงกบ มความเชอมนในศกยภาพของมนษย เปนตน องคประกอบท 3 ตระหนกในบทบาทของการเปนคร ประกอบดวย 3.1 บทบาทของการเปนผใหความร มความหมายคลายคลงกบ การปฏบตหนาทคร มเปาหมายในการท างานเพอเดก อบรมสงสอนศษยใหมความรคคณธรรม 3.2 การเปนคคดรวมทกขรวมสข มความหมายคลายคลงกบ มความผกพนระหวางครกบลกศษยในองคประกอบของความผกพนมงมนกระท าหนาทใหเกดความสมฤทธสงสด 3.3 การเปนแบบอยางทดทเหมาะสมกบความเปนคร มความหมายคลายคลงกบ ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ มความซอสตยตอวชาชพ มความรบผดชอบ ปฏบตตอเดกดวยความรกและเมตตา มความปรารถนาด ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบงอ าพราง เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร มควาสมพนธกบผปกครองและชมชน การท าตวเปนแบบอยางทดในทกดาน การพดจาไพเราะ การใหเกยรตผเรยน มการประหยดและสอนใหนกเรยนประหยด เขาใจในตวลกศษย การเหนคณคาผอนการเหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต บคลกภาพด มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค เปนตน องคประกอบท 4 ยดมนผกพนในวชาชพคร ประกอบดวย 4.1 คณลกษณะของความกระตอรอรน มความหมายคลายคลงกบ ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล มเหตผลในการปฏบตงาน มความวรยะอตสาหะ มความอดทน 4.2 คณลกษณะของการทมเทอทศ มความหมายคลายคลงกบ จตอาสาและจตสาธารณะ การเสยสละในงานคร 4.3 คณลกษณะของ

177

ความจดจอใสใจ มความหมายคลายคลงกบ เปนผรวมงานอยางสรางสรรค และการท างานเชงรก เปนตน

ดงนน จตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย หมายถง จตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย หมายถง การทบคคลมความรสกนกคดเกยวกบจตใจในทศทางบวก 4 ประการ คอ 1) การเหนคณคาตนเองเปนการยอมรบตนเองเกยวกบความสามารถของตนเองในการท างานครรวมทงใหความส าคญในการประกอบวชาชพครโดยมความมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร เทยบเคยงไดกบองคประกอบทไดจากการสงเคราะหเอกสารในองคประกอบท 1 ประกอบดวย 2) ศรทธาในวชาชพเปนความเชอในทางทดตอการด าเนนชวตและการปฏบตงานในวชาชพคร 3) ตระหนกในบทบาทของการเปนครเปนการใหความส าคญของคณคาบทบาทหนาทในบทบาทของการเปนผใหความร การเปนคคดรวมทกขรวมสข และการเปนแบบอยางทดของการแสดงออกทเกยวกบการประพฤตปฏบตตน บคลกภาพทวไป กรยาวาจาทเหมาะสมกบวชาชพครรวมทงการรจกการจดท าบญชรายรบรายจายเพอปลดหนสนคร และ 4) ยดมนผกพนในวชาชพเปนสภาวะทางจตใจในทางบวกของบคคลทเปนครทสมพนธกบงานวชาชพคร

ตอนท 1.3 การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร จากการสมภาษณผใหขอมลหลกทง 16 คน พบวา ชวงของการถายทอดทางสงคม

ของครผมจตวญญาณความเปนครแบงออกเปน 2 ชวง คอ ชวงกอนเขาสวชาชพคร และชวงเขาสวชาชพคร อธบายไดดงน

1.3.1 ชวงกอนเขาสวชาชพคร หมายถง ชวงชวตของกลมผใหขอมลหลกตงแตวยศกษาเลาเรยนจนเขาสการเปนนกศกษาวชาชพครแลวเคย ไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบการมจตวญญาณความเปนครประกอบดวย 3 มต คอ เนอหา ตวแทนและกลวธ ดงตวอยางสมภาษณดงน

1.3.1.1 มตเนอหา เปนการเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐาน ประกอบดวยเนอหา 2 สวน คอ 1) เนอหาทเกยวของกบรายวชาความเปนคร และ 2) เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร ดงตวอยางสมภาษณวา

1) เนอหาทเกยวของกบรายวชาความเปนคร เปนรายวชาทไดระบไวในหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต/ครศาสตรบณฑตในชวงของการเปนนกศกษาวชาชพคร เชน รายวชาจตวทยา รายวชาฝกประสบการณวชาชพคร เปนตน ดงค าสมภาษณวา

“ตอนทเรยนครชอบจตวทยามากกวาเพราะอาจารยแตละทานจะ

คอนขางเขาอกเขาใจความเปนมนษยทไมคอยจะดพรอมทกสงทกอยาง” (ครคนท1)

178

“พไดไปฝกสอนทโรงเรยนมารยรสกใหมมากตอนนนมสออะไรบางวธจด

กจกรรมอะไรบางทใหมๆเขาจะตนเตนเพราะเขาไมรแลวเรากเลยรสกเหมอนเราเกง” (ครคนท3)

“อาจารยนเทศกเปนคนทเตมเตมวชาชพครใหแกเรา คอทานกจะให

ขอเสนอแนะปรบเทคนคการสอนพฤตกรรมแบบนควรแกอยางไร ชวยเดกไดอยางไร” (ครคนท8)

“การฝกสอนกเปนประสบการณหนงทสรางแรงบนดาลใจ มนหลอหลอม

ท าใหพเปนครทดในวนนได” (ครคนท13)

2) เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร เปนเนอหาทเกดจากการสอนเสรมและสอดแทรกขนมาจากครผสอนในรายวชาชพครในชวงของการเปนนกศกษาวชาชพคร อยางเชน เรองการปรบตว การมปฏสมพนธตอกน การชวยเหลอกนและเรองความเสยสละอดทน เปนตน ดงตวอยางสมภาษณวา

“สมยพเปนนกศกษาจะตองถกบงคบใหไปอยในหอพกเพราะการมาอย

หอพกรวมกนเปนในเรองของการปรบตว การพงพาอาศยกน การมปฏสมพนธตอกนซงเปนสงทถกปลกฝงมา

ตงแตสมยเปนนกศกษาคร” (ครคนท4)

“ยคนนเราตองขวนขวายหาไปเตมเตมท าเองเรยนรเองหมดทกสงทก

อยางแมกระทงมการบมเพาะเรองคณธรรมจรยธรรมใหเราไปสวดมนตไหวพระตอนเยนแลวจะตองไปพฒนา

ลานธรรมซงเปนกระบวนการปลกฝงทชดเจนและเออตอการเรยนรเหมอนกน” (ครคนท7)

“ชวงทออกฝกสอนท าใหรวาบทบาทหนาทความเปนครมนไมใชแคงาน

สอน มนมงานอนแลวกไดเรยนรในทกงานมนกท าใหเรามความรตรงนเพมขน”(ครคนท8)

1.3.1.2 ต วแทนการถ ายทอด เป นการไดรบ การถ ายทอดความ ร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพคร ประกอบดวย 6 สวน คอ กลมอาจารย กลมเพอนรวมสถานศกษา กลมครพเลยงในโรงเรยนทออกฝกสอน กลมสอ กลมครอบครว และกลมสงคมเพอนบาน ดงตวอยางสมภาษณน

1) กลมอาจารย เปนตวแทนท เคยมปฏสมพนธกนแลวท าใหเกดการเรยนรทดบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“อาจารยทสอนมความความแมนย าและชดเจนในดานเนอหาวชาการ

ตาง ๆ และยงสอนในเรองความรบผดชอบตอหนาทของตนเองและสวนรวม” (ครคนท2)

“อาจารยทปรกษาไดสอนและพาท ากจกรรมละครเลกทงทเปนนทานทง

เปนหนเชดเหมอนหนงตะลงอาจารยก าลงสะทอนความรบผดชอบรวมกน” (ครคนท3)

179

“อาจารยมกจะปลกฝงมาตลอดเวลาคอเรองการแตงกายทเหมาะสมกบ

ความเปนคร รวมทงอาจารยพยายามใชค าพดทคอนขางสภาพกบศษย”(ครคนท4)

“อาจารยคอยก าลงใจเราเวลาทเราทอเพราะวาบางทเราท างานกลม

ท างานสวนรวมหรอกจกรรมของคณะแลวเรารสกเหนอย รสกทอ” (ครคนท8)

“อยางโครงการครทายาทสงหนงทครมกจะคอยปลกฝงคอรนพ รนนอง

และเพอนตองรกกนและคอยชวยเหลอกน” (ครคนท11)

“อาจารยไมไดสอนใหเราทกเรองแตอาจารยก าลงท าเปนแบบอยางใหเรา

ดหมดเลยทงบคลกภาพของครควรเปนอยางไร” (ครคนท12)

“สงทพไดรบมาจากอาจารยสมยทพเรยนแลวพกไดน าไปถายทอดตอ

ใหกบลกศษยคอความรบผดชอบ การตรงตอเวลาและจรงใจกบเดกาทเราสอนดวย” (ครคนท14)

“อาจารยทปรกษาปรญญาโทจะคอยโทรถามงาน อยางไว พดจาด พดจา

เพราะทกอยางเออเฟอเผอแผทกอยาง” (ครคนท16)

2) กลมเพอนรวมสถานศกษา เปนตวแทนท เคยมปฏสมพนธกนแลวท าใหเกดการเรยนรทดเกยวกบบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงค าสมภาษณวา

“พอมาเรยนปรญญาโท ดวยความเปนจตวทยาใหค าปรกษาพกไดเพอนๆ

ทคอยชวยเหลอกน แนๆ เลยคอการท างานเปนทม การมสวนรวม”(ครคนท2)

“วธการกคอพวกพจะชวยกนตวใหกน เพราะทกคนคอเพอนรวมรนแลว

เราถกบงคบดวยเกรด”(ครคนท11)

“เพอนทเรยนในกลมครครทายาทถาไดอะไรมาเกยวกบสอเทคนคการ

สอนใหมๆกมาแบงเพอน บางทกมาซลอคและเวลารายงานกท างานดวยกนเปนกลม” (ครคนท3)

3) กลมครพเลยงในโรงเรยนทออกฝกสอน เปนตวแทนทเคยมปฏสมพนธกนแลวท าใหเกดการเรยนรบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“ครพเลยงทนดมากคอยใสใจ ตอนทพเขาไปเขากสอนใหดกอนแลวเขาก

จะมกฎทใชในหองวามกฎอะไรบางกคอตองเรยนรกบเขาไมงนกคมชนเรยน”(ครคนท8)

180

4) กลมสอ เปนตวแทนทเคยมปฏสมพนธกน ไดเหน ไดชม ไดฟงสอตางๆ แลวท าใหเกดการเรยนรบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“เรองปลากง ครชอบมากเปนเรองของครคนหนงทไดไปบรรจและตายท

นนซงพกน าแนวคดนมาใชกบตวพในทกวนน” (ครคนท2)

“แลวทนเราเรยนเรากไปอานมหนงสอทองเมองนรกในหองสมดแลวทนก

เหนวาอาชพครเปนอาชพทมแตสรางบญกเลยน าแนวคดหลกธรรมมาใชในการเปนคร”(ครคนท3)

5) กลมครอบครว เปนตวแทนท เคยมปฏสมพนธกนแลวท าใหเกดการเรยนรบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“อยางพอพคอจะดแลลกศษยดแลวกรบผดชอบงานเปนนายทะเบยนพ

อาจจะเหนตรงนแลวกซมซบวาคนเปนครตองซอสตยและกตองเปนหวงลกศษย” (ครคนท3)

“ยายมกจะเลาใหฟงวายายทวดตาทวดเปนครพอโตขนมาเรากตดสนใจ

เลอกเรยนครตงแตตนกเลยท าใหเรามบคลกภาพทเปนครแบบน” (ครคนท5)

“อาจเปนเพราะวาครอบครวเราไดถกปลกฝงมาในเรองเตมทกบงานเตมท

กบนกศกษาเพราะวาแมเคยเปนอดตคณบดเคยรกษาการอธการแตเกษยณไปแลว”(ครคนท6)

“พอแมเปนคร ญาตพนองเปนคร ป ยาตายาย เปนครหมดครอบครวกเปน

สวนส าคญมากในการหลอหลอมใหเรากซมซบบคลกภาพลกษณะของครทดมา” (ครคนท7)

“เราเหนแบบอยางจากพอ คอ พอเปนคนขยนท างาน เปนคนรกงานมาก”

(ครคนท8)

“สมยเดกทบานเปนทจอดพกของครใหญทมาประชมแลวกขมามาฉะนน

บานกจะเปนเหมอนหอพก ครกจะเปนอะไรทอยใน DNA เพราะวาเหนอยตรงนน” (ครคนท9)

“สวนหนงกมาจากพอกคอมนถกซมซบโดยทเรากคนเคยเพราะคณพอกเปน

ครใหญมครนอยทมาหา กเปนครทมบคลกภาพลกษณะคลายพอดวย” (ครคนท10)

“เราเกดมาจากตรงนนจรงๆ แลวกไปโรงเรยนกบแมตงแตเดกเรากยงอย

ประถมกบพอแมอยกเหนการท างานของเขาแลวกหลอหลอมแลวเขามาในตวพ” (ครคนท11)

“เหนพอไปท างานสอนหนงสอตงแตเลกจนโตคอโตขนกอยากเปนคร

เหมอนพอเลยแลวแมกเปนครเหมอนกน”(ครคนท13)

181

6) กลมสงคมเพอนบาน เปนตวแทนทเคยมปฏสมพนธแลวเกดการเรยนร

ทดบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางตอไปน

“เพอนบานจะมลกๆ ของทานประกอบอาชพครแลวกท าหนาทไดรบใชคน

ในชมชนแลวทางครอบครวใหดเปนเยยงอยาง” (ครคนท4)

1.3.1.3 กลวธการถายทอด เปนการไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐาน ประกอบดวย 5 สวน คอ การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า การบรรยายและเทคนคการจดจ า การมอบหมายงาน การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลย และการฝกประสบการณวชาชพคร ดงตวอยางสมภาษณวา

1) การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกลวธการถายทอดทเปนครผสอนซงเปนผทมประสบการณมากกวาดแลและถายทอดเนอหาตางๆ ดงค าสมภาษณวา “อาจารยทสอนพกจะพาลงศกษาจรงและท าใหพดเปนตวอยางใน

ระหวางทอาจารยปฏบตงานจรง พกเรยนรจากสงทเคาแสดงใหพเหน” (ครคนท2)

“ทานเปนตวแบบทดในเรองของการแตงกายของ รวมทงเวลาทานสอสาร

กบผปกครองหรอคนในชมชนทานเปนตวอยางทด” (ครคนท4)

“อาจารยกจะนงฟงใหเราพดจบ แลวเปนอยางไรตอจนเรากจะคอยๆ

เงยบลง เลยนแบบทาทของอาจารย นคอสงทไดคอการสอสารการใหเกยรตลกศษย” (ครคนท5)

“แบบอยางทดคออาจารยแมจะคอยใหก าลงใจลกศษยเสมอนแหละคอ

ครด ครทไมใชใหความรอยางเดยวแตเปนครทคอยอยเคยงขางศษย” (ครคนท7)

“คนทเขามาเปนผสอนในโครงการครทายาทเปนคณครทสดยอดครทงนน

เลยทงความรกและเมตตา ความปรารถนาดและเอออาทรลกศษย หรอแมแตการเปนทปรกษาเราไดเหนพวกนน

มา” (ครคนท11)

“สงทอาจารยพาพลงมอท าพาพครเอตงานมนท าใหพไดซมซบความร ท า

ใหพไดมาแบบไมรตวมากมายทงทกษะชวตและกระบวนการไดมาแบบไมรตว”(ครคนท12)

“อาจารยสมยประถมพ ร สกวาทานเปนแบบอยางทดแลวพ ก ร สก

ประทบใจทานกคอทานเอาใจใส ตงใจสอน ผดกวาไปตามผด ถกกวาไปตามถก” (ครคนท14)

“รสกประทบใจทานอาจารยสมยปรญญาโท ทานเปนแบบอยางทด ทาน

นารก นมนวล ออนโยน แลวทานกซอสตยกบตวเอง” (ครคนท16)

182

2) การบรรยายและเทคนคการจดจ า เปนกลวธการถายทอดของทางคณะครศาสตรทมล าดบขนตอนตามล าดบเนอหาจนกวานกศกษาครจะสามารถเรยนรและปฏบตงานได ดงค าสมภาษณวา

“อาจารยทปรกษาประจ าหองทานกจะมอทธพลตอการด าเนนชวต เชน

ทานกจะจดกจกรรมโฮมรมตลอดสปทเรยน” (ครคนท4)

3) การมอบหมายงาน เปนกลวธการถายทอดท เปนการจดเน อหาประสบการณชดเดยวกนพรอมกนไดเรยนรในสงเดยวกนและพรอมกนเปนกลม ดงค าสมภาษณวา

“สดทายทานใหทกคนแบงเปนกลมแลวกไปคดการแสดงมาเพอท าการ

สอบปลายภาคทกคนจะตองขนเวทในโรงอาหารเพอแสดงใหกบนกเรยนคนอน ๆ ทก าลงรบประทานอาหาร

กลางวนไดเหนทกคน ท าใหพวกเราตนเตนและไดเตรยมการแสดงนนเปนอยางด”(ครคนท1)

“มกจกรรมโปรแกรมใหท าละครเดกทงทเปนนทานทงเปนหนเชดเหมอน

หนงตะลง ฉะนนนคอกจกรรมเสรมเปนละครเลานทานแลวมนกสะทอนไปยงครบานนอก พเปนคนเขยนบทแลว

กจะสอดแทรกเรองคณธรรมของครผเสยสละอะไรอยางนจนกระทงถกยงตาย” (ครคนท3)

4) การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลย เปนกลวธการถายทอดทเปนการจดเนอหาในการอบรมตามก าหนดเวลาทแนนอนซงสมพนธกบหลกสตรครศาสตรบณฑตแตละขนตอน ดงตวอยางสมภาษณวา “แตละปทางโครงการจะมจดคายซมเมอรกพานกศกษาโครงการนไปด

โรงเรยนทเปนตวอยางทไดรบรางวลตางๆและกมครตนแบบมาเปนครวทยากรฉะนนกจะเหนตวอยางในระหวาง

เรยนกคอกจกรรมเหลานจะชวยไดชวยใหเรามองเหนภาพวาครทดทมจตวญญาณความเปนครเปนอยางไร” (คร

คนท3)

“จะเชญครทเปนปชนยบคคลทเคยไดรบรางวลในสาขาตางๆ มาเปน

วทยากรใหความร เปนประจ าซงนกศกษาครทายาทจะไมมปดเทอม” (ครคนท4)

“พซมซบจากเพอนคนอนๆ คอพท าชมรมพเลนสโมสรนกศกษา พเลน

องคการตรงน เรากเรยนรในหลายๆมต” (ครคนท8)

183

“อธการสมยกอนใหนกศกษาครตนตหาแลวตองเปนนกศกษาครคร

ทายาทเทานนทมาขนอฐขนปนขนทรายมาถมตรงนของมหาวทยาลย พอเราโตขนเราเพงรวาทานก าลงปลกฝง

ความอดทนใหแกเรา อดทนในการท าในสงทคณไมถนด” (ครคนท12)

5) การฝกประสบการณวชาชพคร เปนกลวธการถายทอดทเปนโปรแกรมเนอหาการฝกอบรมตามหลกสตรครศาสตรทจดแยกส าหรบนกศกษาครอยางชดเจน ดงตวอยางสมภาษณวา

“คดวาปสคอฝกประสบการณ ไดหลกการพรอมทจะออกไปปฏบตพอไป

ปฏบตนแหละไดเยอะเทคนคตางๆ พรอมทจะกาวไปเปนครไดอยางเตมตว”(ครคนท7)

“เรากอาศยวาไปเรยนรประสบการณโรงเรยนปยะชาตโรงเรยนของ

พระเทพกตนเตนพอสมควร”(ครคนท13)

184

จากขอคนพบเกยวกบกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครชวงกอนเขาสวชาชพครขางตน ซงสามารถสรปเปนแผนภาพได ดงภาพประกอบ 11

ภาพประกอบ 11กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร ชวงกอนเขาสวชาชพคร

การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร

ชวงกอนทจะมาเปนอาจารยครศาสตร

มตเนอหา

มตตวแทน

- เนอหาทเกยวของกบ

รายวชาความเปนคร

- เนอหาทไมเกยวของกบ

รายวชาความเปนคร

- กลมอาจารย

- กลมเพอนรวม

สถานศกษา

- กลมครพเลยงในโรงเรยน

ทออกฝกสอน

- กลมสงคมเพอนบาน

มตวธการ

- การแสดงตวอยาง/แบบอยางทด

พรอมการแนะนำ

- การบรรยายและเทคนคการจดจำ

การแนะนำ

- การมอบหมายงาน

- การเขารวมและมสวนรวมในการ

จดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลย

- การฝกประสบการณวชาชพคร

185

1.3.2 ชวงเขาสวชาชพคร หมายถง ชวงชวตของกลมผใหขอมลหลกทเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรเคยไดรบและเคยถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานมากมายเกยวกบการมจตวญญาณความเปนคร แบงออกเปน 2 บทบาท คอ 1) บทบาทผรบ และ 2) บทบาทผให ประกอบดวย 3 มต คอ เนอหา ตวแทนและกลวธ ดงตวอยางสมภาษณดงน

1.3.2.1 บทบาทผรบ 1.3.2.1.1 มตเนอหา เปนการไดรบการถายทอดเนอหาทเปนการเรยนร

เพอใหไดรจกวชาชพครเพมมากขน เรยนรบทบาทหนาทคร ลกษณะการท างานของคร การอยรวมกนของสมาชกกลมวชาชพ คณลกษณะทางบคลกภาพท าใหอาจารยครศาสตรมทกษะทางสงคมและพฤตกรรมเปนทยอมรบของสมาชกในองคการเพมมากขน ประกอบดวยเนอหา 2 สวน ไดแก 1) เนอหาทเกยวของกบกลมรายวชาความเปนคร และ 2) เนอหาทไมเกยวของกบกลมรายวชาความเปนคร ดงค าสมภาษณวา

1) เนอหาทเกยวของกบกลมรายวชาความเปนคร เปนเนอหาในรายวชาทไดระบไวในหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต/ครศาสตรบณฑต เชน เทคนคการสอนและการออกนเทศนกศกษา ดงค าสมภาษณวา

“เรองของกระบวนการวธการสอนเทคนคตาง ๆ อนนอาจารยใน

สาขาทเปนอาจารยพเลยงเขามความรอยมากชวยถายทอดความรใหเรา”(ครคนท8)

“อาจารยในสาขาคอยแนะน าเพราะวาเราเปนอาจารยนองใหม

อยางเชนเวลาออกไปนเทศนกศกษาเรากยงนเทศไมเปนกจะมอาจารยผใหญไปดวย”(ครคนท13)

2) เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร เปนเนอหาทสอนเสรมและสอดแทรกขนมาในชวงของการเปนสมาชกใหม เชน การท างานเปนทมและวฒนธรรมองคกรสงทเราควรปฏบตเมอเขามาท างานในองคกร เปนตน ดงตวอยางตอไปน

“เวลาออกนเทศนกศกษาไปไกลถงชยภมสาขาเรากเหมารถตไป

นเทศดวยกน เพราะอาจารยเหลานจะเนนในเรองของการท างานเปนทม”(ครคนท2)

“ครงแรกเลยพไดอาจารยผใหญในสาขาหลายทานทคอยเปนพ

เลยงใหพคอยใหค าแนะน าเกยวกบวฒนธรรมองคกรเรา” (ครคนท2)

“สมศ.เรมมาตรวจจะกลบบาน 5-6 ทมเพราะตองท างาน

ประกนกจะตองอยชวยกนกบครในคณะคอจะไมทงกน ท างานจะไมทงใหลกนองท าโดดเดยว” (ครคนท3)

186

“เมอกอนจะอยดวยกนรกกลมเกลยวกน อาจารยผใหญกเคารพ

จะท าอะไรกเชอผใหญจรงๆ เลยนะ คอไปกนเปนกลมเปนกอนออกนเทศ” (ครคนท7)

“อาจารยทกคนทรจกเราเขากจะพยายามบมเพาะอกทหนงวา

ตองอยางนนอยางนวางตวแบบน อาจารยกจะบอกในเรองการวางตว” (ครคนท8)

“เราไมไดมาแบบอกผายไหลผงเราเปนลกศษยแลวมนกถก

เพาะบมโดย the way of life ไปโดยไมรสกตว ตองเปนคนผนอย ตองบรการอาจารย” (ครคนท10)

“เคยไปท างานกบอดตคณบดทานหนง สอนเรองการท างาน

เปนทม และวฒนธรรมองคกรเราคอการมสมมาคาราวะ การเคารพผหลกผใหญ” (ครคนท15)

“เคาจะสอนในเรองของทกษะการวางตวอะไรตาง ๆ แตในสวน

ของเนอหากใหความเปนอสระ ในสวนของการบรหารจดการเองได”(ครคนท16)

1.3.2.1.2 บทบาทผรบมตตวแทน เปนการเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐาน ประกอบดวย 2 กลม ไดแก กลมเพอนรวมองคการวชาชพและกลมสอ ดงตวอยางสมภาษณวา

1) กลมเพอนรวมองคการวชาชพ เปนตวแทนท เคยมปฏสมพนธกนแลวเกดการเรยนรทดเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“ตอนนนกมาคยกบอาจารยในสาขาดวยวาพเคาสอนมา

อยางไร เหมอนมาดเบตกนเหมอนมาแลกเปลยนกนกบคนในสาขา” (ครคนท1)

“ส งท เราร สกวาทานไมเคยหวงของ หวงความรพรอมให

ตลอดเวลา ทานมความเปนครสง อะไรทดกสงเสรม อะไรทตงไปทานกบอก” (ครคนท2)

“แตพอมาท างานทคณะครศาสตร เรากไปชวยอาจารย พอเรา

เหนตวอยางเหนคนทเสยสละกเอามาเปนตวอยางมนกชวยใหเรามความสขในการท างานและมทศทางชดเจน

มากขนกใชมาจนถงทกวนน” (ครคนท3)

“อดตประธานโปรแกรมฯ คอยดแลเหมอนเราเปนญาตพนอง

คอยใหค าแนะน า สงหนงทเราเรยนรจากทานคอความออนนอมถอมตน แลวกความมน าใจกบเพอนรวมงาน”

(ครคนท5)

187

“สมยกอนจะแชรกน ส งทแชรกคอวชาน สอนไปแลวกจะ

ถายทอดใหนองๆ กคอยกไปหมดเลย เอาทงต าราให เอาค าอธบายรายวชา เอาทงขอสอบยกใหหมด แลวก

แนะน ากน” (ครคนท7)

“เมอม ปญหาเกยวกบงานกจะม เพอน รวมงานท ชวยได

เพราะฉะนนเพอนรวมงานจะมาชวยคลคลายงานเราตรงนลงได” (ครคนท9)

“ดทานอาจารยอารสอนซงทานเปนคณบดในสมยนนและอย

หองพกตดกนกจะเรยนรจากททานเปนตวแบบจนทกครงทเจอกนจะมความสขทกครง” (ครคนท10)

“ดอาจารยผใหญเอา บางทอาจารยผใหญกจะมานงคยดวยวา

เราสอนวชาเดยวกนตองอยางนนะเดยวอาจารยจะเลาใหฟงเรากจะจดจ า” (ครคนท15)

“แลวกมเพอนทสอนวชาเดยวกน มการพดคยกนวาเปนแบบ

ไหน มดวยเหรอแบบน กปรกษาไดเฉพาะกบคนทไมหวงนะ คนทหวงเรากไมปรกษานะ”(ครคนท16)

2) กลมสอ เปนตวแทนทเคยมปฏสมพนธกนไดเคยเหน เคยอาน เคยไดชม ไดฟงแลวเกดการเรยนรทดเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“พชอบอานแนวคดเกยวกบประตสธรรมะ อยางเชนพเคยอาน

หนงสอหลวงพอชาเลมแรกยงจ าได แลวน ามาประยกตใชกบอาชพครดวย”(ครคนท5)

1.3.2.1.3 บทบาทผรบมตกลวธ เปนการไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานมากมายในการสรางประสบการณใหกบอาจารยครศาสตรไดเรยนรเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ประกอบดวย 2 กลวธ ไดแก 1) การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า และ 2) การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมคณะครศาสตร/มหาวทยาลย ดงตวอยางสมภาษณวา

1) การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกลวธทมผทมประสบการณมากกวาทเกยวกบวชาชพครในการดแลและถายทอดเนอหาตางๆ ดงตวอยางสมภาษณวา

“ตอนทพท างานคนทเหนชดคออาจารยสองทานนเขามความ

มงมนเสยสละสงกลบบานค ามดดกดนคอถาไมเสรจตองท าใหเสรจ” (ครคนท3)

188

“เมอกอนนวชาชพครจะแนนอาจารยคนเกาๆ ศาสตรเกาๆ เคา

จะบมเพาะเตมเตมเคาจะสอนความเปนครจะเหนตงแตการแตงกาย การพดจา เวลาจะใหนกศกษาเขามาพบ

การออกนเทศ การฝกประสบการณ ซงพไดตรงนน” (ครคนท7)

“กจะมอาจารยในสาขากเปนอาจารยเรานนแหละเปนทงตว

แบบใหดและกคอยชแนะวาตองท าอยางนนตองท าอยางน” ครคนท8)

“เรากจะมความทงในความเปนครของอาจารยในคณะคร

ศาสตรหลายๆ ทานทเปนตวแบบใหเรากไดเรยนรจากทานเหลานนดตงแตการวางตวอยางไรบาง” (ครคนท13)

“พอดวาตอนนนเรยนรบคลกภาพการเปนครจากอาจารยทาน

หนง ตนแบบกคอทานการปรบแกกจกรรมการเรยนการสอน การเสยสละเวลา”(ครคนท14)

“ทานคณบดทานมความเปนครคอนขางสง ทานใหอภยทกคน

ทานจะสอนเรองนใหพเยอะมากแลวพกไดเรยนรสงเหลานนมาจากทาน” (ครคนท15)

“ยคแรกๆ ทนยงมอาจารยแกๆ อยจะสอนทกอยาง การเขาใจ

เดกไมใชจะสอนอยางเดยวเราจะตองสอนในเรองคณธรรม เราตองสอดแทรกทก”(ครคนท16)

2) การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมคณะครศาสตร/มหาวทยาลย เปนกลวธทมการจดเนอหาในการอบรมตามก าหนดเวลาทแนนอนอยางมขนตอน ดงตวอยางสมภาษณน

“มการเชญวทยากรภายนอกมาใหความรในเรองของการ

ปลกฝงจตวญญาณการเพมสมรรถนะในวชาชพของอาจารยในระดบอดมศกษา” (ครคนท4)

1.3.2.2 บทบาทผให 1.3.2.2.1 ม ต เน อห า เป นบทบาทผ เคยใหการถ ายทอด เน อหา

ประกอบดวยเนอหา 2 สวน ไดแก 1) เนอหาทเกยวของกบกลมรายวชาความเปนคร และ 2) เนอหาทไมเกยวของกบกลมรายวชาความเปนคร ดงตวอยางสมภาษณดงน

1) เนอหาทเกยวของกบรายวชาความเปนคร เปนเนอหาในรายวชาทไดระบไวในหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต/ครศาสตรบณฑต เชน รายวชาแบบเรยนรวม รายวชาจตวทยา รายวชาการวจยทางการศกษาปฐมวย รายวชาการประกนคณภาพการศกษา รายวชาการวดและประเมนผล รายวชาจตวทยาออกแบบการเรยนร รายวชาการศกษาปฐมวยกบการพฒนาทองถนและรายวชาวดผลการศกษา ดงตวอยางสมภาษณวา

189

“กจะแบงเปน 2 สวนคอสวนแรกวชาเอกกบสวนทสองคอ

วชาชพครซงจะเรยนตงแตป 3 ขนไปคอผานการเรยนครมาแลว 2 ป”(ครคนท1)

“ตงแตจตวทยาการศกษา จตวทยาพฒนาการ จตวทยาการ

แนะแนว แลวกจตวทยาการปรกษา อนนคอในสวนของวชาชพครตองเรยนอนนท งหมด” (ครคนท2)

“จะเปนเนอหาทสะทอนถงความเปนคร จตวทยาความเปนครน

จะไดสอนนกศกษาทกคนทเรยนครเพราะเปนวชาชพคร” (ครคนท5)

“เนอหาทสอนกเปนในสวนของรายวชาการประกนคณภาพ

การศกษา” (ครคนท6)

“พไดสอนการวจยทางการศกษาปฐมวยเรองความเปนคร ถา

เขาไปในสปดาหแรกกจะทวนเลย” (ครคนท7)

“รายวชาชพครสอนเรองของการวดและประเมนผลเปนเรองของ

การวจยกจะมลกษณะของการตอกย าความเปนอาชพใหกบเคาร” (ครคนท10)

“พสอนวชาจตวทยาออกแบบการเรยนรเพราะเวลาทเดกเรยน

ในหลกสตรเรากมองวาเดกกเรยนสะสมความรไปเรอย ๆ” (ครคนท11)

“สวนใหญในรายวชาพกจะสอดแทรกความเปนครในทก

รายวชา แตถาตอนนกจะไดสอนแครายวชาการศกษาปฐมวยกบการพฒนาทองถน” (ครคนท12)

“เนนการกระท าอยางวชาวจยวดผลเราสอนทฤษฎอยางเดยว

ไมไดแลว อยางวดผลมนตองลองสรางขอสอบเลย”(ครคนท13)

“รายวชาจตวทยาส าหรบคร คอในชวงปแรกเรากไมไดลมลกใน

เรองของการสอนเทาไหรแตทกวนนกคอนขางถนดเพราะเราสอนมานาน” (ครคนท16)

2) เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร เปนเนอหาทสอนเสรมและสอดแทรกขนมาในรายวชาความเปนคร เชน สรางแรงบนดาลใจ การเหนคณคาในตนเอง ความรกและศรทธาในวชาชพ บทบาทหนาท ความเมตตาในวชาชพคร การแตงกายทเหมาะสม เจตคตทดตอวชาชพคร คณธรรมจรยธรรม ความซอสตยและการท างานเปนทม ดงตวอยางสมภาษณวา “เคาจะเปนอยางไรกคอมงหวงใหเคาร รในทนกหมายถงการท

เราเนนย าใหรในเรองของการเหนคณคาตนเอง” (ครคนท2)

190

“จะเปนลกษณะใหเดกไดท างานดวยกน ตวนกจะเปนเรองของ

การท างานเปนทม ใหไดฝกทจะท างานเปนทม”(ครคนท2)

“ทกวชาทสอนจะใสเรองคณธรรมและจรยธรรมเรองของทกษะ

ทจะไปจดการเรยนร แลวอกตวหนงทพยายามท าใหเดกเหนคอความซอสตยทางวชาการ” (ครคนท2)

“ป 4 เรมไปสงเกตการสอนแลวเรมลงโรงเรยน ครตองเอาใจใส

เดกในหองเรยนเปนพเศษย าใหศษยรวาเปนหนาทไมใชเอาแตสอนเดกเทานน” (ครคนท3)

“กชวงเวลาเราสอนกจะเปนแบบอยางใหศษยไดเรยนรจากตว

เราในเรองของการเขาชนเรยน การแตงกาย การใชค าพดทเหมาะสมกบความเปนคร” (ครคนท3)

“เรองของการสอนลกศษยปลกฝงลกศษยในเรองของการใหการ

มศรทธาในวชาชพ การแตงกายหรอแมแตการใชค าพดเพอใหศษยไดเหน” (ครคนท4)

“สปดาหแรกกจะสรางเจตคตทดตอวชาชพครกอน โดยใหเคา

เหนความส าคญของอาชพครกอน” (ครคนท5)

“จะฝกใหศษยเปนคนมระเบยบวนย ตรงตอเวลา ท างาน

ละเอยดรอบคอบ งานทก ๆ ชนทใหท าลวนมประโยชนตอตวศษยจะบอกเคาแบบนตลอด” (ครคนท 6)

“จะบอกศษยวาคณจะตองท าใหเตมทใหเตมศกยภาพและตอง

มใจรกและผกพนในบทบาทหนาทครดวยในชวงทออกฝกสอน” (ครคนท7)

“สงแรกทจะถายทอดใหเขาคอศรทธาจะสอนในเนอหาสาระแต

จะชอบสอดแทรกทกษะตางๆ เพอสรางเจตคตทดตอวชาชพกอนในเบองตน” (ครคนท8)

“อนแรกจะสอนใหเดกมความเชอวาครตองมภาระหนาท

อยางไรบางและอะไรบางคอเขาใจความหมายของค าวาครใหเหนความส าคญของวชาชพคร” (ครคนท9)

“สงแรกทจะสอนกอนเขาสเนอหาคอพจะพดเสมอถงเรองความ

เมตตา การตอกย าความเปนอาชพใหกบเคาวาเปนอาชพทไดทงบาปและบญ” (ครคนท10)

“พวาสงนส าคญตองใหเขาเขาใจวาวชาชพครมนคออะไรร

หนาทครเลยตงแตวนเขากจกรรมปฐมนเทศตองมความเขาใจชดเจน” (ครคนท11)

“ในชวงเวลาสองอาทตยแรกพจะไมลงอะไรเลยนอกจากเรอง

ของเจตคต” (ครคนท1)

191

“พกจะเนนย าใหเคาเหนคณคาในตนเอง เหนคณคาของสงคม

และเหนคณคาคนทอยรอบตวเราความรบผดชอบตอหนาท” (ครคนท12)

“เราตองสรางแรงบนดาลใจใหเดกเพอสรางศรทธาในวชาชพ

ครใหเกดกอนแลวคาบสองพอมอะไรกคอยสอดแทรก” (ครคนท13)

“อนดบแรกความรบผดชอบความตรงตอเวลาเพราะนนเปน

คณสมบตของครแลวกตองมคณธรรมจรยธรรมอนนกจะปลกฝงใหตลอดเลย” (ครคนท14)

“ครงแรกจะสอนใหเดกเกดความรกและศรทธาในวชาชพครแลวก

จะบอกเดกวาอาชพครเปนอาชพททรงเกยรตมากเพราะฉะนนเราตองระลกอยเสมอ”(ครคนท15)

“ในสวนทส าคญทพจะเรมสอนคอในเรองของความรกและศรทธา

ในวชาชพคร เพราะคนเปนครตองจะเรมตนดวยการปลกฝงและพฒนาใหศษยเรอย ๆ” (ครคนท16)

1.3.2.2.2 ม ต ต ว แ ท น เป น ก า รท เค ย ให ก า รถ า ย ท อ ด ค ว าม ร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพคร ประกอบดวย 4 กลม ไดแก กลมอาจารยในหลกสตรคณะครศาสตร กลมเพอน/รนพ กลมผบรหารและเจาหนาทคณะครศาสตร/มหาวทยาลย และกลมสอตาง ๆ ดงตวอยางตอไปน

1) กลมอาจารยในหลกสตรคณะครศาสตร เปนตวแทนท เคยมปฏสมพนธกนแลวเกดการเรยนรเกยวกบบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงค าสมภาษณวา

“ถาเปนทางดานแนะแนวกจะเชญครแนะแนวทเปนตนแบบมา

ชวยในเรองของการจดกจกรรมแนะแนวในชนเรยน” (ครคนท2)

“เนนใหเดกไดออกแบบการเรยนรและลงไปสอนรวมกบอาจารยอก

สองทานเขาจะสอนวชาวทยาศาสตรออกแบบการสอนรวมกน”(ครคนท11)

2) กลมเพอน/รนพ เปนตวแทนทเคยมปฏสมพนธกนแลวท าใหเกดการเรยนรเกยวกบบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“จะตองใหเคาไดแชรเพราะยดหลกวาความรจะเกดขนไดตอง

เกดจากการมปฏสมพนธกบคนอนกจะเปนการจบคใหไดแชรกจะใชรปแบบน” (ครคนท2)

“กแลวแตกจกรรมเพอทจะใหเขาเรยนรซงกนและกนเมอเขา

ไปอยในสงคมทอนมนตองไปดวยกน”(ครคนท8)

192

“สนกกนมากทงหองไมมใครยอมใครทกคนไปเอาหลกฐาน

ตวเองมาแลวพวกเขาไปหาขอมลมาเลาใหเพอนๆฟงเอง”(ครคนท13)

“พจะสอนงายขนเพราะเดกเขาพรอม 100% เลยไดมาจากรนพ

คอเดกทนสวนใหญไดรบอทธพลใหญๆ มาจากรนพนาจะมากจากการรบนองคะ”(ครคนท15)

3) กลมผบรหารและเจาหนาทคณะครศาสตร/มหาวทยาลย เปนตวแทนทเคยมปฏสมพนธแลวท าใหเกดการเรยนรเกยวกบบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“คณะจะมโครงการหรอกจกรรมเสรมใหสวนใหญแตคณะจะ

จดใหเปนภาพรวมโดยจะมกจกรรมเพอทจะเสรมคณลกษณะความเปนคร” (ครคนท2)

“กองพฒนาเดกกองกจการเขากจะมกจกรรมของเขาตลอด

สวนเจาหนาทคณะจะชวยเหลอเมอนกศกษามปญหากจะชวยอยางเตมท” (ครคนท15)

4) กลมสอตาง ๆ เปนตวแทนทเคยมปฏสมพนธกนไดเหน ไดชม ไดฟงสอตางๆ แลวท าใหเกดการเรยนรบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ดงตวอยางสมภาษณวา

“ถาจะมรวมกสอวดโอมากกวาซงทกครงทเขาไปสอนสงแรก

เลยจะน าเพลงความเปนครแลวกจะพดใหเคาเหนวาอาชพครนมนยงใหญและส าคญ” (ครคนท5)

“เรากจะใชวธใหเดกชวยกนคดวาแนวคดปรชญานควรจะ

เปนอยางไรโดยอนญาตใหคนผานอนเทอรเนตได อนญาตใหไปหองสมดได” (ครคนท15)

1.3.2.2.3 มตกลวธ เปนการเคยใหการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานในการสรางประสบการณเกยวกบบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ประกอบดวย 3 กลวธ ไดแก การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า จนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผมจตวญญาณความเปนคร การบรรยายและเทคนคการจดจ าจากกรณศกษาและการมอบหมายงาน ดงตวอยางตอไปน

1) การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกลวธการถายทอดโดยใหตวเองเปนผทมประสบการณมากกวาทเกยวกบวชาชพครในการดแลและถายทอดเนอหาตางๆ ดงตวอยางสมภาษณวา

“ถาเราเปนครในหองคนทเปนโมเดลทดทสดทจะใหเดก

พเศษอยในหองกจะเปนตวครเอง จะปฏบตอยางไรกจะมาจากครทยนอยหนาหอง” (ครคนท1)

193

“ใชตวเองเปนแบบอยางมองวาทกอยางสามารถท าได และ

พฒนาไดแมวาแตละคนจะมาจากตางโรงเรยนกน” (ครคนท2)

“เปนตวอยางแบบทเราแสดงออกทงแบบตอหนาและลบ

หลงมนกตองสม าเสมอทงในเรองของการเขาชนเรยน การแตงกาย การใชค าพด” (ครคนท3)

“การเปนตวอยางทดของเราจะบอกถงวถการใชชวตของเรา

รวมถงรปแบบการใชชวตคดวาตวอยางทดทสดของผมคอการไมมหนสน การเกบออม” (ครคนท4)

“เราไดรบสงเหลานมาแลวเรารสกวาเราชอบแลวพนทของ

ความเปนกนเองระหวางครกบศษย”(ครคนท5)

“เปนแบบอยางในการเขาสอนตรงเวลาทกคาบ สอนให

นกศกษาฝกความอดทน” (ครคนท6)

“ตอนนนคอบมเพาะในเรองพวกนโดยพยายามท าตวเปน

แบบอยางใหดทงการแตงกาย ความออนนอมถอมตน การใชวาจาทสภาพกบเคา” (ครคนท7)

“สงส าคญทสดเราจะใหเขาเปนไดกเรากตองเปนตวอยางแต

การเปนตวอยางนนใหเขามความรสกศรทธาในตวเราตองปฏบตเปนแบบอยางทกทาง” (ครคนท9)

“สวนทเราคดวาเราท าไดเรากจะท าใหดวาครเปนอยางไรก

ภายใตความเมตตา กายวาจาใจจะไมลงโทษดวยความรนแรงกจะยดเมตตาเปนหลก” (ครคนท10)

“ครเปนคนทอยในทแจงและสายตาทกสายตามาทเราแตถา

วนไหนเราแตงตวดดลกศษยเขาจะซมซบ” (ครคนท11)

“เวลาพนดเคาป บ พกตองมากอนเพราะก าลงสอนเคาใน

เรองของความตรงตอเวลาในเรองของวนย ความรบผดชอบ”(ครคนท12)

“เราตองท าใหเดกเหนกอน ใหเหนไมพอเราตองสรางแรง

บนดาลใจใหเกดสงนนแลวจะซมซบเขาไปในตวเขา” (ครคนท13)

“การเปนแบบอยางทดรสกวาไดผลมากคอถาเราสอนยงไง

แลวเราไมท าเขากจะมองวามนดแตพด แตถาเราท าดวยเขาจะรสกวาเขามตวตนแบบ”(ครคนท15)

“เหมอนเคาจะเหนครเปนตวอยางอกทหนง แลวกสงเกตจาก

สงทเคาแสดงออกมาวาบางอยางกเปนค าพดของเรา บางอยางกเปนทาทของเรา”(ครคนท16)

194

2) การบรรยายและเทคนคการจดจ าจากกรณศกษา เปนกลวธการถายทอดทคณะครศาสตรเคยจดใหมการถายทอดแบบก าหนดขนตอนตามล าดบของเนอหา ดงตวอยางสมภาษณวา

“สงส าคญกคอเรากตองยกตวอยางสงทเราไดรบมาจากทใน

ระหวางมประสบการณในการเรยนหรอในการท างานทเปนตวอยาง” (ครคนท3)

“จะมการยกกลมวชาชพในสงคมปจจบนทไดรบการยอมรบ

นบถอใหมการอภปราย”(ครคนท4)

“ทกษะการเขาสงคมคอไอควตองใชเทคนคการสอนทกครง

เราจะตองเตมเตมสงเหลานเขาไปจบเอาสถานการณนนเขามา” (ครคนท7)

“เทคนคทเชยรใหเคาเหนความส าคญของอาชพนโดยใชการ

ยกกรณศกษาเพราะเปนคนทชอบเลาเรอง” (ครคนท9)

“เวลาพสอนในคลาสพจะเลาประสบการณทผานมาของพให

ฟงแลวเดกจะชอบฟงมาก”(ครคนท13)

“เรากจะสอนเคาตลอดวานกเรยนทจะมาเรยนกบเราก

จะตองใหความรกความเมตตากคอ มากกวาการเปนครกบศษยเฉยๆ” (ครคนท14)

“คอตองบอก ทงสงทงสอนนะ ไมใชแตเนอหานะ บอกถงวธ

ปฏบตเวลาไปนเทศ ตองปฏบตอยางไร ตองวางตวอยางไร”(ครคนท16)

3) การมอบหมายงาน เปนกลวธการถายทอดทเปนการจดเนอหาประสบการณชดเดยวกนพรอมกนไดเรยนรในสงเดยวกนและพรอมกนเปนกลม ดงตวอยางสมภาษณวา

“ใหเคาไปท าโครงการคายภาษาองกฤษกใหเคา KM กน เคา

กชวยกนรบผดชอบในหนาทอยางเตมท” (ครคนท1)

“สอนกระบวนการท างานกลมไปดวยวาตองท างานอยางไร

จะลดการบรรยายลงใหนกศกษาไดท าความเขาใจในสาระแลวกออกมาแชร”(ครคนท2)

“ในคาบสอนสวนใหญจะแบงกลมใหกบเดกแลวใหเคา

จดการกนเอง แตเรากจะพดเปนภาพรวมวางานกลมกคอตองให” (ครคนท5)

195

“ใหเขาสรปงานของตวเอง โดยมค าสงใหเพอฝกใหศษยได

หดรบขอมล การสงงานตองชดเจน” (ครคนท6)

“สอนเดกท าบญชครวเรอน ซงในรายวชาทตองเอาความคด

มารวมกน แนวความคดสรางสรรค เสรจแลวกมาสรปใหเพอนฟง”(ครคนท9)

“ใหเดกลงเรยนโดยมอาจารยสามทานชวยถายทอดใหในแต

ละดาน แลวใหเดกกลบมาสะทอนผลใหอาจารยทงสามฟง”(ครคนท11)

“พจะใหเคาลงมอท าเอง เหนเองและคนพบดวยตวเองโดย

เราจะออกแบบใหเคาท าและใหเคาไดเสยสละ” (ครคนท12)

“เดกจะเกดความเขาใจคอการสรางขอสอบในรายวชาของ

เขามตวบงชหลงจากนนใหเขาไดลงไปใชจรงกบเดกของเคาแลวกกลบมาน าเสนอ”(ครคนท13)

จากขอคนพบเกยวกบการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรในชวงของการเปนครวชาชพ ขางตน ซงสามารถสรปเปนแผนภาพได ดงภาพประกอบ 12

196

ภาพประกอบ 12 การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร

ในชวงระหวางการเปนอาจารยครศาสตร

การถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครของ

อาจารยครศาสตรในชวงระหวางการเปนอาจารยครศาสตร

บทบาทผรบการถายทอด บทบาทผใหการถายทอด

มตเนอหา

- เนอหาทเกยวของกบรายวชา

ความเปนคร

- เนอหาทไมเกยวของกบรายวชา

ความเปนคร

มตตวแทน

- กลมเพอนรวมองคการวชาชพ

- กลมสอ

มตวธการ

- การแสดงตวอยาง/แบบอยางท

ดพรอมการแนะนำ

-การเขารวมและมสวนรวมใน

การจดกจกรรมคณะครศาสตร/

มหาวทยาลย

มตเนอหา

- เนอหาทเกยวของกบรายวชาความ

เปนคร

- เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความ

เปนคร

มตตวแทน

- กลมอาจารยในหลกสตรคณะคร

ศาสตร

- กลมเพอนรวมชนเรยน/รนพ

- กลมผบรหารและเจาหนาทคณะคร

ศาสตร/มหาวทยาลย

มตวธการ

- การแสดงตวอยาง/แบบอยางทด

พรอมการแนะนำ

- การบรรยายและเทคนคการจดจำ

จากกรณศกษา

การมอบหมายงาน

197

โดยสรป จากขอมลขางตนเกยวกบกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร สามารถสรปไดวา เปนกระบวนการทท าใหอาจารยครศาสตรไดเปนครผมจตวญญาณความเปนครโดยไดรบทงความร ทกษะ และคณลกษณะของความเปนครทดทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน แลวน ากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครทไดรบมานนน ามาใชถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครตอใหแกนกศกษาวชาชพคร

ตอนท 1.4 เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร จากการสมภาษณผใหขอมลหลกทง 16 คน พบเงอนไขทเปนปจจยภายในตวบคคล

และปจจยจากสภาพแวดลอมทท าใหเกดจตวญญาณความเปนคร อธบายไดดงน 1.4.1 เงอนไขภายในตวบคคล เกดจากความเชอ ความรสก ความคดของแตละ

บคคล ประกอบดวย 2 เงอนไข คอ 1) เจตคตทดตอวชาชพคร และ 2) แรงบนดาลใจทอยาจะเปนคร

1.4.1.1 เจตคตทดตอวชาชพคร คอ กลมตวอยางเกดความรสกในทางทดตอวชาชพคร เกดความคดวาวชาชพครใหคณมากกวาโทษ และเกดแนวโนมในการกระท าทแสดงออกถงการเปนครทด ดงน

1) ความรสกในทางทดตอวชาชพคร คอ การทกลมตวอยางมองวาในการท าบทบาทหนาทครทดไดนนยอมเกดจากความรก ความชอบ ความภมใจและความสขใจในวชาชพครรวมทงความหวงใยทมตอศษย

“เราท าเพราะเรารกในอาชพคร เราท าอะไรเราอยตรงไหนกไดคอท าให

มนดทสดโดยทไมไดหวงผลตอบแทนไมเคยตองการค าชม” (ครคนท3)

“ดวยอาชพครพคดวาลกศษยกนาจะมสวนทเสรมใหตวพมจตวญญาณ

ความเปนครเพมมากขน เพราะพจะหวงใยเคาตลอด แมแตเรองบคลกภาพทเหมาะสมตออาชพคร การพดจา

การน าเสนองาน อกษร ร กบ ล ค าควบกล า พจะหวงเคาเรองนเพราะเคาคอคร” (ครคนท6)

“พอเราท าอาชพครแลวเรากมความรสกวาชอบ เปนความภาคภมใจท

ไดมาเปน พยงนกยอนกลบไปวาถาเราเปนพยาบาลเรากคงไมเวรคหรอกดแลว อาชพทเหมาะกบเราทสดกนาจะ

เปนคร”(ครคนท8)

“คอโอกาสทดทพไดสอนรายวชาความเปนครดวยท าใหพไดเหนศษยได

สมผสใกลชดกบศษยรสกดในงานครเพมขนและรสกอยากพฒนาศษยแบบนไปเรอย ๆ” (ครคนท9)

198

“พชอบในงานสอน พมความสขทกครงเวลาไดอยกบเดก ๆ พเลยใชใจท

พมตอวชาชพนคอยใหก าลงใจตวเองทกครง”(ครคนท11)

“พรสกรกในงานคร อาจเพราะวาตวเดกดวยและกสงทสะทอนมาจากตว

เดกดวยมนท าใหพไดจตวญญาณจากการสอนและจากตวเดกดวย”(ครคนท12)

“นาจะเปนความสขใจทไดท างานคร สขทไดเหนใครคนหนงมการ

เปลยนแปลงไปในเชงบวกมบคลกภาพในทศทางทดทงตอตนเองและตอบคคลอน”(ครคนท12)

“ดวยใจกรกในงานครเปนพนฐานแลว พอมาเจอเดกยงท าใหพรกในงาน

ครและรสกหวงใยศษย บางอยางพกดเคาแตกอยางทบอกกจะโทรตามตลอดถาเดกไมมาเรยนเพราะเรากอยาก

เหนเคาประสบความส าเรจ” (ครคนท13)

“เรารกในงานคร อาชพครเปนสงทพภาคภมใจอยแลว แตพอมาเหนศษย

จบการศกษาแลวมหนาทการงานทดแลวกลบมาไหวพกยงภมใจมากขนเพราะคอผลผลตทเราสรางมาถงจะ

ไมไดสรางคนเดยวแตกคอสวนหนงเลก ๆทอยตรงนน” (ครคนท15)

“ทกวนนทเวลาเขาไปในชนเรยนพจะมความสข มความสขมากกวาอยใน

ส านกงานเพราะเดกสมยนกลาทจะรวมแลกเปลยนเรยนรตาง ๆ” (ครคนท16)

2) เกดความคดวาวชาชพครใหคณมากกวาโทษ คอ กลมตวอยางมองวาวชาชพครสรางความมนคงในชวต สรางบญกศลใหกบสงคม และสรางวธคดใหเกดพลงบวกพลงในการเอาชนะอปสรรคตางๆ ได

“กมองวาเปนอาชพทมความมนคงใหกบตนเองและครอบครว เปนอาชพ

ทมเกยรตไดรบการยอมรบนบถอของคนในชมชนกสงดวย...คดวาอาชพครสามารถชน าสงคมไดและเปนวชาชพ

ทสรางบญกศลใหกบสงคม” (ครคนท4)

“พเหนวาอาชพครเปนอาชพทไดบญ เปนอาชพทด ไดชวยเหลอคน” (คร

คนท5)

“พเชอวาหากเรารกและศรทธาในงานคร บอกตวเองวาเราท าไดนะ

เหมอนการสรางพลงใหตวเองจะท าใหเราเอาชนะอปสรรคทกอยางได” (ครคนท12)

“พเชอวาอาชพเราสรางคนแลวกไดบญดวย” (ครคนท15)

“พคดวาอาชพนกโอเคนะ มนใชเราท าใหเรามองงานแตดานบวกมากกวา

ดานลบ” (ครคนท16)

199

3) แนวโนมในการกระท าทแสดงออกถงการเปนครทด คอ กลมตวอยางไดแสดงออกทสะทอนถงการเปนครทด ดงตวอยางตอไปน

“ค าวาแมพมพหมายความวา เราตองปฏบตกอนหรอท าวถชวตโดยดตว

เราเองกอนเราตองพฒนาตวเราตามวถของเราโดยเราตองมความเชอ ความศรทธาอยในอาชพนดวยตวเราเอง

กอน” (ครคนท1)

“พมองวางานครเปนอาชพทเราตองทมเทยงเวลาไดสอนนกศกษาพอเรา

ไดลงมอท ากกลายเปนการเสรมแรงทดกบบางหองทดดมนกเลยเหนผล ผลมนกเลยเปนการเสรมแรงคอเราหา

รางวลจากการเสรมแรงมนไมใชรางวลจากขางนอก ไมไดมองวาใครจะเหนไมเหน แตมองจากสงทมนเกดขนใน

หองเรยนเพราะฉะนนพคดวาเปนการท าหนาทตนเองใหสมบรณ ถาหายไปหนงครงถอวามนเปนการทงหนาท”

(ครคนท2)

“เราคดวาบางทอยางคร ค าวาครคอผให ผเสยสละ เรากคดอยางนนคอ

ท าไปกไมไดหวงอะไรอยางทกต าแหนงทกหนาททท ากหวงใหงานมนส าเรจตามวตถประสงคตามภารกจทเรา

ไดรบมอบหมาย คอ ความรบผดชอบ อนไหนทมนโดยภารกจโดยหนาทเรากตองท าเพราะบางทอยางเดก

โทรศพทมาอาจารยขาอาจารยจะเขามาไหมคะหนจะใหเซนบางทเราอยขางนอกเรากตองเขามาเซนใหอยางน”

(ครคนท3)

“พเชอวาพเปนคนหนงทชวยเหลอคนแลวกสรางคนใหมทกษะตาง ๆ

ตรงนนไดมากเพราะพเชอวาถาพเตมทกบลกศษยทผานมอพรอบละ 30-40 คน กนาจะเตบโตไปไดอาจจะไม

100% แตเชอวาครงหนงเขาอาจจะเดนรอยตามเราหรอเรยนรไปกบเรา เรานาจะเปนแบบอยางทดได”(ครคนท8)

“เราเปนครกตองมความรกความเมตตากบศษย ไมไดเอาคะแนนเปนทตง

ไมไดเอาเกณฑเปนทตงแตเอาตวศษยวาเขามพฒนาการอยางไร มอะไรเรากพรอมทจะชวย พรอมทจะให” (คร

คนท14)

1.4.1.2 แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร หมายถง การทกลมตวอยางเคยเหนเคยซมซบบคคลทท างานครแลวเกดจดเรมตนของความปรารถนาทอยากจะเปนครใหได ดงตวอยางตอไปน

“เราเหนครสอนเราแลวทานใหเกยรตเราเคารพเรา ทานมพนทใหกบเรา

แลวเรารสกวาเราเตบโตในพนทน น แลวเราท าใหรสกวา เราอยากเปนครแบบน”(ครคนท5)

“เปนความตงใจทอยากจะพฒนาประเทศโดยเรมตนจากตรงน จนมาเปน

ครกจะบอกทกคนเสมอ วาวนนครไมไดสอนแคเดกปหนง เดกปสอง เพอทจะใหขนปสามแตครก าลงสอนคนไป

เปนครจะพดค านทกรนทกครงเลย”(ครคนท6)

200

“มเปาหมายอยากพฒนาคนทจะออกไปเปนคร จนวนนไดมาเปนครของ

ครและไดพฒนาเคาใหเปนครทดตามเปาหมายครทงามกายงามใจงามวชาการคอมนสมบรณ” (ครคนท7)

“มพอเปนครท าใหไดซมซบการท างานของพอมาตงแตเดกเลยท าใหรสกด

ในวชาชพครและตงใจจะเปนครใหไดเลยตอนนน”(ครคนท10)

“สงทอาจารยปลกฝงมาใหกบพอาจจะตรงจดนดวยทท าใหพอยากเปนคร

ใหได อาจารยกใชเวลานานในการปลกฝงเราแลวท าเปนตวอยางทดใหเราเหนตลอด” (ครคนท12)

1.4.2 เงอนไขจากสภาพแวดลอม เปนเงอนไขหนงทไมไดเกดจากตวบคคลโดยตรง แตมาจากสภาพแวดลอมรอบขางทมสวนเกยวของและน าไปสจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร ซงจากการศกษาครงนพบเงอนไขประการเดยว คอ การสนบสนนทางสงคม

การสนบสนนทางสงคม หมายถง การทกลมตวอยางไดแสดงพฤตกรรมทแสดงออกถงการเปนครทดแลวไดรบการชวยเหลอทางดานอารมณ สงคม สงของ หรอขอมล แลวท าใหตวอาจารยครศาสตรสามารถเผชญและตอบสนองตอการแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครเพมขน ซงการสนบสนนทางสงคม ประกอบดวย 1) การสนบสนนดานอารมณ และ 2) การสนบสนนดานขอมลขาวสาร ดงน

1) การสนบสนนดานอารมณ หมายถง กลมตวอยางไดแสดงจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการยอมรบโดยการใหโอกาสท างานทส าคญตางๆทเกยวกบวชาชพครรวมทงการไดรบก าลงใจในการท างานดวย ดงตวอยางตอไปน

“เนองจากคณะใหโอกาสผสอนและยอมรบในตวผสอนวาสามารถออกแบบการ

สอนไดตามทผสอนถนด ผสอนทมาตางสาขากนอาจจะนยามจตวญญาณความเปนครตางกน เรากเลยม

แนวทางทคอนขางหลากหลาย แตถามวามนท าใหเกดไดไหม มนกไดแตเพยงไมใชเปาหมายเดยวกน อยางพกม

เปาหมายของพตามความคดทพท าในขณะทอาจารยทานอนกมเปาหมายของเคา เพราะฉะนนมนเลยท าให

ผลลพธของนกศกษาทออกมาวดไดตรงกนกแคนนเอง” (ครคนท1)

“การยอมรบของบคคลในพนทนมองวามหาวทยาลยราชภฏแหงนเตบโตมาจาก

วทยาลยคร มประวตทยาวนานมานแหละคอปจจยสนบสนนตวหนงถอวาไดท าใหรวาใครทจะมาเรยนครทนคอ

ดซงเปนปจจยสนบสนนผลกดนทท าใหตวอาจารยเองไดยนอยตรงนวาฉนจะตองท าใหลกศษยฉนรกษาคณภาพ

ตอไป”(ครคนท7)

“การไดรบโอกาสในการท างานทนอกเหนอจากภาระงานสอนกคอวาการทตวเอง

ไดมโอกาสท างานอยางอนเนองจากวาแตกอนสอนอยมหาวทยาลยราชภฏสรนทรแลวยายมาน แลวเคากใหท า

201

หนาทเปนเลขาฯ ของสาขาวจยบางใหท างานนนงานนบาง เลยท าใหเราไดมโอกาสทจะเรยนรเรองอนได” (คร

คนท9)

“อาจดวยบคลกภาพการแตงกายของพทใครมองกคอคร เลยท าใหผบรหารให

โอกาสพไดสอนในรายวชาชพคร รวมทงการไดกลบเขามาสอนในคณะครศาสตรแหงนซงเปนสถานศกษาทเรยน

ครในสมยปรญญาตร แลวท าใหไดกลบมาพบอาจารยทเคยสอนเรา ทานกจะคอยใหก าลงใจ” (ครคนท10)

2) การสนบสนนดานขอมลขาวสาร หมายถง กลมตวอยางไดแสดงจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการชวยเหลอในการแกปญหา ชวยหาทางออกทด การใหค าแนะน าเมอเกดปญหา การใหขอมลยอนกลบเพอชวยใหเกดความเขาใจตรงกนหรอการตดสนใจทด ดงตวอยางตอไปน

“เมอดจากผลการประเมนแลวพบวาเคารสกชอบในสงทเราพยายามเปนตวแบบ

ใหเคาทงในเรองของการตรงตอเวลา การควบคมอารมณ ความโปรงใสในการแจงคะแนน รวมทงกจกรรมทเรา

พยายามคด พยายามสรรหาในแตละสปดาหเพอพวกเคามน feedback กลบมาวาเคาชอบ สนก ตนเตน กบสง

เหลาน กเลยรสกหายเหนอยและท าใหอยากท าตอไปเพอนกศกษา เพอความส าเรจของเคาตอไป”(ครคนท2)

“ปจจยทสงเสรมสนบสนนกลายเปนวากลมคนใกลชดพกคอเพอนรวมงานกจะคด

ไปคลายๆกน สวนใหญกคองานรบงานเรงกเรงนะแตคอไมเครยดไมดากนไมจกนไรงมนกเลยชน กจะชอบ

คลายๆกน แตบางทบางคนทหงดหงดเรากตองใจเยนๆ เอาเพราะถาเราใจเยนเขากจะเกรงใจ เขากจะรสกวาเรา

กตองฝกใจเยนบางเพราะระดบนมนสอนยากแตตวแบบท าใหเขาเหนแลวเขารสกดเขากจะไหลมาตามเราเอง”

(ครคนท3)

“เพอนรวมงานถอมสวนสนบสนนทส าคญกบพนะเพราะไดแลกเปลยนแนว

ทางการแกปญหาของศษยได เพราะบางครงเราตองไปสอนตางสาขา พอเรามเพอนทอยสาขานนกจะเลาปญหา

ทเจอใหเพอนฟงเพอจะไดชวยเหลอศษยแลวท าใหเราอยากทจะชวยเหลอศษยคนอนตอไปอก”(ครคนท6)“

“เพอนรวมงานคอยสนบสนนชวยเหลอกนมาตลอด วางกชวยกนเตมเตม ท างาน

กจกรรมอะไรบรการวชาการเปนกลมเปนกอน”(ครคนท7)

“เพอนรวมงานกจะคอยเตมเตมอาจารยทอาวโสทเราเคารพนบถอทานกใหขอคด

ดๆ เรากเอาไปใชเตมเตมในการท างานการท ากจกรรมหรอการสอนอนนกเปนสวนหนงทส าคญแลวพกโชคดท

เจออาจารยผใหญทดแลเราใหค าแนะน าพดงายๆคอตองจรงใจบางทมเวลาพกจะชอบคยกบอาจารยนะ”(ครคน

ท8)

“ทมงานในการท างานรวมกนนะทคอยชวยเหลอสนบสนน ถาเราเจอทมทเวรคการ

ท างานกจะไหลลนไปเรอย ๆ เหนอยกายแตไมเหนอยใจ พเชอวาทมเวรคทดกชวยเราไดนะคะ”(ครคนท11)

202

“สงทสะทอนมาจากตวเดกดวยเปนตวสงเสรมสนบสนนท าใหเราไดจตวญญาณ

ความเปนครจากการสอนเพมขน…นอกจากพจะเตรยมการสอนจากเอกสารประกอบการสอนดวยตวเองแลว พ

ยงไดรบสอวดโอจากอาจารยรวมสาขาวชาเดยวกนทคอยแบงปนใหพน าสอไปใชในการสอนเพอใหกจกรรมม

ความนาสนใจมากขน” (ครคนท12)

“เพอนรวมงานทนจะนารก นอง ๆจะใหความเคารพพเสมอถงแมวาภาษาวชาการ

เราจะตางกนเนองจากวาศพทเมอ 40 ปทแลวเขาจะไมใชศพทแบบนแตนอง ๆกคอพยายามทจะเขาใจเราโดยท

เรากพยายามจะเขาใจนองคอเทยบศพทวามนใชค านหรอเปลา ศพทคนละศพทเลยนะเพราะการเรยนมนจะไม

เหมอนกน นอง ๆกจะเขาใจพแลวกพยายามดงพๆ รนแบบนลงมาดวยแลวเรากพยายามไมคดวาเราคอผอาวโส

นะทนอง ๆจะตองเขาหาเสมอเรากจะใชวธเพอนรวมงานทกคน”(ครคนท15)

“พเปนจงหวะทโชคดนะทเขามาแลวมผใหญอยเพราะฉะนนในกลมของพ พกจะ

คบผใหญ อยางพกถอวาเปนนองนอยในกลม ซงในคณะเคากจะมกลมทอายไลๆกน กลมเดก ๆกจบกบกลม

เดกๆ กมกลมนละทมแตปาๆ แตพอายเดกสดเพราะตอนพมาท างานกมากลมคนแกเลยนะ คอเรากไมได

หมายถงวาเราดนะ แตพอเราอยในกลมอาวโสกวานะเรากจะไดรบถายทอดค าแนะน าทดๆวาอะไรดหรอควร

ปฏบตแบบอยางทเหนพไปกจะเปนแบบเชยๆ เหมอนคร” (ครคนท16)

โดยสรป จากขอมลขางตนเกยวกบเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนคร สามารถสรปไดวา การทอาจารยครศาสตรไดเคยประสบพบเหน เคยไดยน เคยไดท าแลวเกดความรสกชอบในวชาชพคร เกดความคดทดตอวชาชพครเปนอาชพทมคณคา มประโยชน เกดความเชอทดในงานครแลวท าใหบคคลเกดแนวโนมทจะกระท าถงจตวญญาณความเปนคร โดยแบงออกเปน 2 เงอนไข คอ เงอนไขภายใน ไดแก แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพคร และเงอนไขภายนอก ไดแก การสนบสนนทางสงคม

จากขอคนพบเกยวกบเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรซงสามารถสรปเปนแผนภาพไดดงภาพประกอบ 13

203

แผนภาพประกอบ เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร

ภาพประกอบ 13 เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร

สวนท 2 การผสานวธจากการวจยเชงคณภาพสการวจยปรมาณ การวจยระยะท 1 ทศกษาเพอสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครจาก

เอกสาร จตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกจากมมมองของอาจารยในบรบทของสงคมไทยเพอท าความเขาใจกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา วธการและตวแทน และเพอศกษาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยสงกดคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยมการเกบขอมลดวยการสมภาษณเชงลก การสงเกตและใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ซงการวจยระยะท 1 เรมดวยการท าความเขาใจเพออธบายความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยเพอเชอมโยงไปสการคนหากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและคนหาเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร ซงผลการวจยระยะท 1 นท าใหทราบนยามปฏบตการของจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย ซงน าไปสการสรางแบบวดจตวญญาณความเปนครในการวจยระยะท 2 และจากผลการวจยระยะท 1 สามารถระบกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครดวยเทคนคการเสนอตวแบบ (Modeling) ซงขอคนพบดงกลาวนน าไปประยกตใชในการออกแบบกจกรรมในโปรแกรมเพอพฒนาใหกลมตวอยางมจตวญญาณความเปนคร และจากผลการวจยระยะท 1 สามารถระบเงอนไขทเปนตวแปรสาเหตทมผลตอการพฒนาจตวญญาณความเปนครซงขอคนพบดงกลาวน น าไปประยกตใชในการสรางกจกรรมของโปรแกรมพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจต

เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร

เงอนไขภายใน เงอนไขภายนอก

เจตคตทดตอวชาชพคร

แรงบนดาลทอยากจะเปนคร

แรงสนบสนนทางสงคม

204

วญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร ในการวจยระยะท 2 เปนการน าองคความรทผานการตรวจสอบอยางเปนระบบน าไปปฏบตเพอการแกไขปญหา

การวจยในระยะท 2 เพอศกษาผลของโปรแกรมทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตรทไดตวแปรตนมาจากขอคนพบระยะท 1 ซงผวจยใชตวแปรการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน าเปนกระบวนการสงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมบนแนวคด Interaction ดวยการใชตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร โดยท าใหนกศกษาวชาชพครกลมทดลองเหนตวแบบของการแสดงจตวญญาณความเปนครผานตวละครครจากสอภาพยนตรเกยวกบตวแบบทมแรงบนดาลใจอยากจะเปนคร และไดรบแรงเสรมทางบวกจากลกศษยเปนการทตวละครครไดเหนศษยประสบความส าเรจท าใหตวละครครเกดแรงใจในการท างานครเพราะการไดเหนศษยประสบความส าเรจถอเปนรางวลของตวละครครทจะใหแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครตอไป ซงเปนแรงบนดาลใจทท าใหนกศกษาวชาชพครอยากจะเปนครตามตวละครครทเปนตวแบบเพอใหไดรบแรงเสรมทางบวกเหมอนตวละครครทเปนตวแบบนน และตอกย าเพอใหเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครเพมมากขนโดยใหนกศกษาวชาชพครกลมทดลองไดเหนตวแบบจากสอภาพยนตรอกเรองทเกยวกบการทตวละครครไดเหนสภาพปญหาของลกศษยแลวอยากทเขาไปชวยเหลอศษยและไดรบแรงเสรมทางบวกจากลกศษยเปนการทตวละครครรสกภมใจและตนตนใจทไดชวยเหลอลกศษยเหลานนใหไดกลบมาเรยนจนจบพรอมกบเพอนๆ และชวยเหลอศษยใหสามารถกลบมาเปนคนดไดตามทตวละครครตองการ อนเปนผลใหนกศกษาครไดตระหนกถงประโยชนและพรอมแสดงจตวญญาณความเปนครได

นอกจากนยงใชตวแปรเจตคตทดตอวชาชพคร โดยผวจยน าเสนอตวแบบทเปนสอภาพยนตรเกยวกบครทมเจตคตทดตอวชาชพครและไดรบแรงเสรมทางบวกจากลกศษยเปนการทตวละครครไดชวยเหลอศษยและสามารถเปลยนแปลงใหศษยกลบมาเปนคนดได ซงเปนความรสกทดตอวชาชพครและเกดความคดวาวชาชพครดและมประโยชนทไดชวยเหลอเดกท าใหนกศกษาวชาชพครเกดเจตคตทดตอวชาชพครและอยากจะประกอบวชาชพครตามตวละครครทเปนตวแบบเพอใหไดรบแรงเสรมทางบวกเหมอนตวละครครทเปนตวแบบนน และตอกย าเพอใหเกดเจตคตทดตอวชาชพครเพมมากขนโดยใหนกศกษาวชาชพครกลมทดลองไดตอบค าถามและชวยกนวเคราะหและอภปรายเพอตอกย าวานกศกษาวชาชพครเกดเจตคตทดตอวชาชพครเพมขน เชนเดยวกบกระบวนการเปลยนแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร รวมกบแนวคด Homogeneity

205

เปนการคอยๆ ลดอทธพลจากภายนอกดวยการใชตวแปรแรงสนบสนนทางสงคม โดยผวจยไดใหนกศกษาวชาชพครกลมทดลองอานเอกสารเรองสน “เทดด สตอดดารด และครทอมปสน” หลงจากทนกศกษาวชาชพครไดมการวางแผนทจะแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงครทมจตวญญาณความเปนครแลวเพอตอกย าใหนกศกษาวชาชพครไดเกดจตวญญาณความเปนครเพมมากขน

ดงนนตวแปรทง 4 ตว จงถกน ามาสรางเปนกจกรรมของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาใหกลมตวอยางมจตวญญาณความเปนครสงขนโดยน าแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) มาเปนพนฐานในการปรบเปลยนตวแปรทางปญญา (กระบวนการทางปญญา) ของนกศกษาวชาชพครเพอใหสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม (จตวญญาณความเปนคร) ตามความเชอของแนวคดทวากจกรรมทางปญญามผลตอพฤตกรรมสามารถจดใหมขนไดและเปลยนแปลงได ผวจยไดเรมจากก าหนดกลมเปาหมาย คอ นกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มจ านวน 19 สาขาวชา และกลมตวอยางตองมความสมครใจและสะดวกเดนทางมาเขารวมโปรแกรมน เพราะโปรแกรมนตองมการสมครใจเขารวมเนองจากโปรแกรมทใชพฒนากลมตวอยางใหมจตวญญาณความเปนครสงขนนนเปนการน าแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) มาเปนพนฐานในการปรบเปลยนตวแปรทางปญญา (กระบวนการทางปญญา) ของนกศกษาครเพอสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม (จตวญญาณความเปนคร) ซงนกศกษากลมนเปนนกศกษาทตองออกฝกประสบการณวชาชพครหลงจากทคณะครศาสตรไดมการจดกจกรรมปฐมนเทศใหแลวหลงจากนนปลอยใหนกศกษาออกฝกประสบการณวชาชพครจนครบ 1 ภาคเรยนแลวจงมการนดหมายนกศกษาเขามาสมมนาในคณะครศาสตรซงเปนระบบของการออกฝกสอนของคณะครศาสตร ซงตวผวจยเองไมสามารถบงคบนกศกษากลมทออกฝกสอนใหมาเขารวมกจกรรมทผวจยจดขนในทกเดอนจนครบ 1 ภาคการศกษาไดจงเปนขอจ ากดในการเลอกนกศกษาทออกฝกสอนไมไกลจากมหาวทยาลยราชภฏและสามารถกลบมาใหขอมลเราไดซงนดพบกนในมหาวทยาลยราชภฏ ผวจยจงก าหนดเลอก 1 สาขาวชาท เปนทงกลมทดลองและกลมควบคม ผวจยน าโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครไปทดลองใชกบกลมตวอยาง ท เปนกลมทดลอง ซงความสมพนธเชอมโยงของการวจยระยะท 1 และการวจยระยะท 2 ดงภาพประกอบ 14

206

ภาพประกอบ 14 ความสมพนธเชอมโยงของการวจยระยะท 1 และการวจยระยะท 2

สงเคราะหความหมาย

จตวญญาณความเปนคร

ในบรบทสงคมไทย

คนหากระบวนการถายทอดทาง

สงคมของครผม

จตวญญาณความเปนคร

คนหาเงอนไขของการม

จตวญญาณความเปนคร

การวจยระยะท 1 งานวจยเชงคณภาพ

ความหมาย

การทบคคลมความรสกนกคด

เกยวกบจตใจในทศทางบวก 4

ประการ คอ 1) การเหนคณคา

ตนเอง 2) ศรทธาในวชาชพคร

3) ตระหนกในบทบาทของการเปน

ครและ4) ยดมนผกพนในวชาชพ

กระบวนการถายทอดทางสงคม

ของคร

ผมจตวญญาณ

- มตเนอหา

- มตตวแทน

- มตกลวธการ

เงอนไข

- แรงบนดาลใจท

อยากจะเปนคร

- เจตคตทดตอวชาชพ

คร

- การสนบสนนทาง

สงคม

ผลการวจยระยะท 1

โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการ

พฒนาจตวญญาณความเปนคร

จตวญญาณความเปนคร

ตวแปรตน ตวแปรตาม

การวจยระยะท 2 การวจยเชงทดลอง

207

สวนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณตามวตถประสงคเพอทดสอบสมมตฐานการวจย

การวจยระยะท 2 เปนการวจยทน าขอคนพบการวจยระยะท 1 มาเปนตวแปรตามของการปรบพฤตกรรมและเปนตวแปรตนในการสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร จากการวเคราะหขอมลเนอหา (Content Analysis) พบวาทงตวแปรเงอนไขภายนอกและตวแปรเงอนไขภายในของบคคลมผลตอจตวญญาณความเปนคร โดยผวจยมความเชอวาหากบคคลไดรบการปรบเปลยนพฤตกรรมทางปญญายอมสงผลดกวาการปรบพฤตกรรมโดยตรง และมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคงทน ซงสอดคลองกบทฤษฎปญญาสงคม (Bandura, 1986) เชอวาการท าใหบคคลไดรบความรใหม (Acquired) และเนนการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายใน (Cognitive) จะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายนอก ผวจยจงไดมการจดกระท าเพอลดความคลาดเคลอนอนเกดจากปจจยอนทไมไดศกษาดวยกลมตวอยาง การเลอกสถตวเคราะห และก าหนดคณสมบตเฉพาะเพอใหสอดคลองกบการพฒนาบคคลและเงอนไขของการทดลอง การจดกระท าตวแปรอนทไมไดเลอกเพอเปนการยนยนผลการทดลองมาจากโปรแกรมอยางแทจรง เชน การก าหนดกลมตวอยางทไมแตกตางกนระหวางบคคล กลมตวอยางมความสมครใจเขารวมโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

การวจยระยะท 2 เพอศกษาผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ผวจยสรางขนจากขอคนพบการวจยระยะท 1 ทท าใหทราบกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร ซงกระบวนการถายทอดทคนพบคอการเสนอตวแบบซงน ามาเปนเทคนคในการสรางกจกรรมทเปนสงเราปรบเปลยนกระบวนการทางปญญาตามแนวคดทฤษฎปญญาสงคม และจากขอคนพบเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรในระยะท 1 น ามาสรางเปนกจกรรมของโปรแกรมฯ ตามแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญาเพอใหสงผลตอการเปลยนแปลงภายนอก ดวยการมงปรบทตวแปรทางปญญา 2 ตวทมผลทงทางตรงและทางออมตอจตวญญาณความเปนคร ไดแก แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร และเจตคตทดตอวชาชพคร ดวยการใชเทคนคการเรยนรจากการสงเกตตวแบบซงไดจากตวแปรการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน าซงเปนเทคนคท ไดจากกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และเพมการปรบเปลยนพฤตกรรมภายนอกดวยตวแปรการสนบสนนทางสงคม โดยคาดหวงวานกศกษาวชาชพครทเปนกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครแลวจะเปนผทมจตวญญาณความเปนครมากขน โดยทดสอบสมมตฐานการวจยทวา จต

208

วญญาณความเปนครของกลมทดลองในระยะหลงกรทดลองสงกวากลมควบคม ซงผวจยไดประยกตใชรปแบบการวจยเชงทดลองประเภทกงทดลอง (Quasi-Experimental Design) รปแบบ (Non-Randomized Control-Group Pretest-Posttest Design) เปนการศกษาผลของตวแปรอสระตอตวแปรตามทไดจากการเปรยบเทยบผลการวดตวแปรตามกอนและหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม กลมตวอยางทงกลมทดลอง (Experimental Group) และกลมควบคม (Control Group) อยในสาขาวชาเดยวกนและมหาวทยาลยราชภฏเดยวกนเพอเปนการควบคมสภาพแวดลอมของมหาวทยาลยราชภฏใหเหมอนกนทง 2 กลม และท ากจกรรมในชวงเวลาเดยวกน โดยใชแบบแผนการวจยแบบการวดกอนการทดลอง (Pretest) และวดหลงการทดลอง (Posttest) ในระหวางการทดลองนน กลมทดลองจะไดรบ ครคนทreaครคนทmenครคนท คอ โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ในขณะทกลมควบคมไดรบกจกรรมเรยนรเกยวกบเรองวธการเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพครและการวางแผนกจกรรมเสรมทจะท าใหแกหนวยงาน/โรงเรยนทออกฝกประสบการณวชาชพคร และหลงเสรจสนการอบรมทง 2 กลม ถกวดคาตวแปรตามอกครง (Posttest) แลวน าผลมาเปรยบเทยบกน โดยผวจยไดก าหนดขนาดตวอยางดวยขอจ ากดความสะดวกในการเดนทางมาเขารวมกจกรรมทกเดอนในวนเสารหรออาทตยนดพบกนทมหาวทยาลยราชภฏ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดออกฝกประสบการณวชาชพครตามระบบของคณะครศาสตร และจ านวนผด าเนนการทดลองทไดสามารถด าเนนการตามวตถประสงคและเปาหมายของโปรแกรมฯ ทก าหนดไหว และการประเมนผลของโปรแกรมฯ จากแบบบนทกความคดเหนของผเขารวมโปรแกรมฯ จงก าหนดขนาดตวอยางในครงนไว 1 สาขาวชา คอ สาขาวชาการศกษาพเศษ -ภาษาไทย จ านวน 20 คนแบงนกศกษาวชาชพครทเปนกลมทดลอง 10 คน และนกศกษาวชาชพครทเปนกลมควบคม 10 คน

กอนการน าเสนอ ผวจยไดก าหนดสญลกษณทใชในการวเคราะหขอมลและการแปลความหมายของผลการวเคราะหขอมล ดงน

x หมายถง คาเฉลย xad หมายถง คาเฉลยทปรบแลว SD หมายถง สวนเบยงเบนมาตรฐาน n หมายถง จ านวนนกศกษาในกลมทดลอง และกลมควบคม ** หมายถง มนยส าคญทางสถตททระดบ .05

209

SS หมายถง ผลบวกของคะแนนเบยงเบนยกก าลงสอง (Sum of Square)

MS หมายถง คาเฉลยของผลบวกของคะแนนเบยงเบนยกก าลงสอง (Mean of Square)

df หมายถง ชนของความอสระ (Degree of freedom) F หมายถง คาสถตทใชพจารณาใน F-distribution ES หมายถง ค า อ ท ธ พ ล (Effect size) แ บ บ อ ส ร ะ ต อ ก น

(Independent) ภายหลงการทดลองใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณ

ความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ผวจยไดประมวลผลการวจยระยะท 2 ตามวตถประสงคการวจยเพอตอบสมมตฐานการวจย โดยใชสถตวเคราะหเพออธบายลกษณะของกลมตวอยางและประเมนผลโปรแกรมฯ ไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย และการทดสอบสมมตฐานใชสถตทดสอบ ANCOVA ซงน าเสนอผลการวเคราะหขอมลดงน

การตรวจสอบขอตกลงเบองตน การตรวจสอบการแจกแจงปกต ดวยการตรวจสอบคาความโดง (Skewness)

และความเบ (Kurtosis) ควบคกบการใชสถต shapiro - wilktest เนองในการศกษาครงนกลมตวอยางนอยกวา 50 คน คอ กลมตวอยาง 20 คน กลมทดลอง 10 คน และกลมควบคม 10 คน (กลยา วานชยบญชา. 2558, น. 391) ซงผลการวเคราะหขอมล พบวา จากการทดสอบดวยตวแปรตามจตวญญาณความเปนครในระยะกอนการทดลองมการแจกแจงแบบไมเปนโคงปกต (Shapiro-Wilk= .01, p<.05) แตระยะหลงการทดลองมการแจกแจงแบบปกต (Shapiro-Wilk= .09, p>.05) และเมอพจารณาคาความเบ (Kurtosis) และความโดง (Skewness) พบวา คะแนนจตวญญาณความเปนครในระยะกอนการทดลอง มความเบ = .88 และมความโดง = -1.22 สวนในระยะหลงการทดลอง พบวา มความเบ = .68 และมความโดง = -.98 ซงมคาความเบและความโดงไมเกนบวกลบสอง จงสามารถสรปไดวาขอมลมการแจกแจงแบบโคงปกต (George & Mallery, 2010)

จากการตรวจสอบขอตกลงขางตน จะเหนไดวา ขอมลในการศกษาครงนเปนไปตามขอตกลงเบองตน ดงนนจงน าไปสการทดสอบทใชพารามเตอรในการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคการวจยระยะท 2 โดยแบงเปน 4 สวนคอ

210

สวนท 1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง สวนท 2 การพฒนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจต

วญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร

สวนท 3 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรทศกษาในแตละชวงเวลาของการทดลองในกลมทดลองและกลมควบคม

สวนท 4 การวเคราะหขอมลเพอตอบสมมตฐาน ตามรายละเอยด ดงน ตอนท 1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง

กลมตวอยางในการวจยระยะท 2 ไดแก นกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยสมครใจและสะดวกในการเดนทางมาเขารวมกจกรรมทกเดอนในวนเสารหรออาทตยนดพบกนทมหาวทยาลยราชภฏ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดออกฝกประสบการณวชาชพครตามระบบของคณะครศาสตร จ านวน 1 สาขาวชาคอ สาขาวชาการศกษาพเศษ-ภาษาไทย จ านวน 20 คน โดยมการสมเขากลมทดลอง 10 คนใหไดรบโปรแกรมฯและกลมควบคม 10 คน ไมไดรบโปรแกรมฯ รายละเอยดลกษณะทวไปของกลมตวอยางและคาสถตพนฐานของตวแปร แสดงในตาราง 23

ตาราง 23 จ านวนและรอยละของลกษณะทวไปของกลมตวอยางทเขารวมโปรแกรม

ลกษณะของกลมตวอยาง กลมทดลอง (n=10) กลมควบคม (n=10)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. เพศ

- หญง 10 100.00 9 90.00

- ชาย - - 1 10.00

2. พอแม/เครอญาต ประกอบอาชพคร

- ม 5 50.00 5 50.00

- ไมม 5 50.00 5 50.00

211

จากตาราง 23 พบวา กลมทดลองเปนเพศหญงทงหมด จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 100.00 และกลมควบคมสวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 90.00 และเพศชาย จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 10

พอแม/เครอญาตของกลมตวอยางทประกอบอาชพคร พบวา ทงในกลมทดลองและกลมควบคมมพอแม/เครอญาต ประกอบวชาชพคร จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 50.00 และไมมพอแม/เครอญาต ประกอบวชาชพคร จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 50.00

ตอนท 2 การพฒนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร

การวเคราะหขอมลดานการพฒนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนา จตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพคร เพอใหทราบวาเมอนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ทไดท ากจกรรมในโปรแกรมฯ แลวสามารถบรรลวตถประสงคของแตละกจกรรมไดหรอไม ซงจะสงผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมภายหลงเสรจสนโปรแกรมฯ ผวจยด าเนนการพฒนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร โดยแบงเปน 3 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 กอนการสรางโปรแกรมฯ 1.1 ประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของสรปสาเหตของจตวญญาณ

ความเปนครและ ลกษณะและตวบงชจตวญญาณความเปนคร มรายละเอยด ดงน 1) สาเหตของจตวญญาณความเปนคร พบวา จากทผานมาการปฏบต

หนาทครของผประกอบวชาชพครยงประสบกบปญหากลาว คอ จากส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชนไดส ารวจความคดเหนครสอนดจ านวน 210 คน โดยกลมตวอยางกระจายใน 4 ภมภาคของประเทศเพอสอบถามถงปจจยทเปนอปสรรคของการท าหนาทครและแนวทางการสงเสรมครใหสามารถปฏบตหนาทไดดยงขนซงพบ 6 ปญหาทส าคญทกลายเปนอปสรรคของการท าหนาทคร ซงหนงในปญหาคอครรนใหมขาดจตวญญาณ ขณะทครรนเกาไมปรบตว 16.49% (รงนภา จตรโรจนรกษ. 2558, น. 1) จากผลการส ารวจมขอสงเกตนาสนใจทท าใหการปฏบตหนาทครยงไมประสบผลส าเรจและคณภาพการศกษาไมไดรบการพฒนาเทาทควรซงประการหนงคอครรนใหมขาดจตวญญาณความเปนครซงมความส าคญตอการปฏบตหนาทครตามมาตรฐานวชาชพ (สจวรรณ ทรรพวส. 2559, น. 4)

212

2) ลกษณะและตวบงชทสะทอนถงจตวญญาณความเปนครสรปไดจากการสงเคราะหงานวจยเกยวกบจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทยในชวงป พ.ศ. 2550 - พ.ศ. 2560 จ านวน 14 เรอง สรปไดวาลกษณะการใหความหมายของจตวญญาณความเปนครสามารถอธบายไดใน 2 ลกษณะ คอ 1) การใหความหมายถงสงทเปนสภาวะทางจต และ 2) การใหความหมายถง สงทเปนพฤตกรรมทสะทอนผานการท างานคร ซงทงสองลกษณะนเชอมโยงถงความรสก นกคดทมตอวชาชพคร โดยผวจยไดจดกลมใหมเพอก าหนดเปนกรอบแนวคดนยามศพทคราวๆไวเพอใชลงพนทสมภาษณเชงลกในการตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย โดยแบงกลมตามลกษณะหรอตวบงชทมความหมายใกลเคยงกน คอ จตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย หมายถง เปนความรสกนกคดของบคคลทประกอบวชาชพคร ประกอบดวย 1) ความตระหนกรเหนคณคาตนเอง (มความสามารถในการถายทอดความรไดด ถายทอดเปน มเทคนคการสอนดและหลากหลาย รจกปรบตวและปรบการสอนใหเขากบบรบททแวดลอมเปนคนชางสงเกต ความสามารถในการจดสรรเวลาทดม มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง มความคดรเรมสรางสรรค การเหนคณคาในตนเอง มความรอบรในสาขาวชาชพของตน มความเชยวชาญในการสอน มจตวทยาในการสอน) 2) ศรทธาในวชาชพ (มความรกศรทธาในวชาชพ มความสขกบการสอน มความเชอมนในศกยภาพของมนษย) 3) การใหความส าคญมคณคาของบทบาทหนาท (การปฏบตหนาทคร มเปาหมายในการท างานเพอเดก อบรมสงสอนศษยใหมความรคคณธรรม ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ มความซอสตยตอวชาชพ มความรบผดชอบ) 4) ความผกพนมงมนกระท าหนาทใหเกดความสมฤทธสงสด (การเสยสละในงานคร การท างานเชงรก ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล มเหตผลในการปฏบตงาน มความวรยะ อตสาหะ จตอาสาและจตสาธารณะ เปนผรวมงานอยางสรางสรรค มความอดทน มความผกพนระหวางครกบศษย และ5) การเปนแบบอยางทดของสงคม (ปฏบตตอเดกดวยความรกและเมตตา มความปรารถนาด ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบงอ าพราง เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร มความสมพนธกบผปกครองและชมชน การท าตนเปนแบบอยางทดในทกดาน การพดจาไพเราะ การใหเกยรตผเรยน มการประหยดและสอนใหนกเรยนประหยด เขาใจในตวลกศษย การเหนคณคาผอน การเหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต บคลกภาพด มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค)

1.2 น าขอสรปจากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ มาเปนกรอบมโนทศนในการท าความเขาใจปรากฏการณ และพฒนาเครองมอแนวค าถามสมภาษณ ดง

213

ตวอยางเครองมอ เชน การสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ในการศกษาวจยระยะท 1 เพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย เพอคนหากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และเพอคนหาเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร

1.3 น าขอคนพบจากการวจยระยะท 1 ไดแก กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผม จตวญญาณความเปนคร คอเทคนคการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า สวนเงอนไขการมจตวญญาณความเปนคร คอ แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพคร และ การไดรบการสนบสนนทางสงคม น ามาสรางโปรแกรมพฤตกรรมศาสตรท ใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ดวยการออกแบบกจกรรม และจดเตรยมอปกรณประกอบการท ากจกรรม ไดแก บทละคร สอภาพยนตร แบบบนทกความคดเหน และแบบสงเกตความถของพฤตกรรม และวเคราะหบทละคร สอภาพยนตรเกยวกบสถานการณของตวละครครทมจตวญญาณความเปนครทน ามาใชเปนสอประกอบการท ากจกรรม ซงผวจยพฒนาขนจากแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญาโดยใชทฤษฎปญญาสงคมของ Bandura (1986) เปนเทคนคการปรบเปลยนกระบวนการทางปญญาโดยน าขอคนพบดานเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครจากการวจยระยะท 1 มาสรางกจกรรม ไดแก

ก) ตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร รวมกบตวแปรการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครจากการเหนตวแบบทเปนตวละครครจากสอภาพยนตรทจดใหแกนกศกษาวชาชพครกลมทดลอง

ข) ตวแปรเจตคตทดตอวชาชพคร รวมกบตวแปรการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพครจากการเหนตวแบบทเปนตวละครครจากสอภาพยนตรทจดใหแกนกศกษาวชาชพครกลมทดลอง

ค) ตวแปรการไดรบแรงสนบสนนทางสงคม เปนกจกรรมพฒนาการสนบสนนทางสงคมทจดใหแกนกศกษาวชาชพครกลมทดลองเมอไดแสดงจตวญญาณความเปนครแลว

การสราง 3 กจกรรมนเพอสงผลตอการพฒนาจตวญญาณความเปนคร มรายละเอยดของกจกรรมตาง ๆ ดงน

1.3.1 กจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เปนกจกรรมแรกส าหรบนกศกษาวชาชพครกลมทดลอง ทมงปรบตวแปรภายในดวยการสรางการเรยนร (Learning) จากการไดรบความรใหม (Acquired) ทเกยวกบการมจตวญญาณความเปนครเพอให

214

พฤตกรรมเปลยน โดยเรมการปรบกระบวนการทางปญญาดวยการใชเทคนคการเรยนรจากการสงเกตตวแบบจากสอภาพยนตรเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมทางปญญากอนและสงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายนอก มกจกรรมหลายรปแบบประกอบดวย 1) การน าเสนอเนอหาเพลงและตวละครครทเปนตวแบบทสะทอนถงครทมจตวญญาณความเปนครผานสอยทป จ านวน 1 เรอง โดยใหนกศกษาวชาชพครไดฟงเพลง “รางวลของคร” เพอกระตนใหเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 2) การแสดงเนอหาและตวแบบผานสอยทป เชน เนอหาเพลงทสะทอนถงครทมจตวญญาณความเปนคร การแสดงปฏกรยาของครกบศษย การแตงกายของคร 3) การสงเกตตวแบบจากสอยทป เชน ตวละครครทแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงครทมจตวญญาณความเปนคร 4) สรปสาระส าคญของการสงเกตตวแบบ เชน ขอความใด/ภาพตรงไหนทรสกประทบใจมากทสด คดอยางไรกบความเปนคร แลวอยากจะเปนครไหมเพราะอะไร 5) การน าเสนอตวละครครทเปนตวแบบทสะทอนถงครทม จตวญญาณความเปนครผานสอภาพยนตร “โรงเรยนปลายขาว” เพอตอกย าใหนกศกษาวชาชพครไดเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครเพมมากขน 6) มการแสดงตวแบบผานสอ เชน การเหนคณคาตนเอง ศรทธาในวชาชพคร ตระหนกในบทบาทหนาทคร การเปนแบบอยางทดและการยดมนผกพนในวชาชพคร 7) การสงเกตตวแบบจากสอยทป เชน ตวละครครทแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงครทมจตวญญาณความเปนคร 8) สรปสาระส าคญของการสงเกตตวแบบ เชน ตวละครครแสดงพฤตกรรมอยางไร และรสกอยางไร 9) การแลกเปลยนเรยนร เชน ฉากไหนหรอตรงจดไหนของสอภาพยนตรนทรสกประทบใจตวละครครมากทสด คดอยางไรกบความเปนคร แลวอยากจะเปนครไหมเพราะอะไร 10) การทบทวนพฤตกรรมหลก เชน ตวละครครแสดงพฤตกรรมอยางไรบางทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนคร กอนท ากจกรรมอนตอไป

13.2 กจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร เปนกจกรรมทสองส าหรบนกศกษาวชาชพครกลมทดลอง ทม งปรบตวแปรภายในดวยการสรางการเรยนร (Learning) จากการไดรบความรใหม (Acquired) เกยวกบครทมจตวญญาณความเปนครเพอใหพฤตกรรมเปลยน โดยเรมการปรบกระบวนการทางปญญาดวยการใชเทคนคการเรยนรจากการสงเกตตวแบบเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมทางปญญากอนและสงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายนอก มกจกรรมหลายรปแบบ ประกอบดวย 1) การน าเสนอตวละครครทเปนตวแบบทสะทอนถงครทม จตวญญาณความเปนครผานสอภาพยนตร จ านวน 1 เรอง โดยใหนกศกษาวชาชพครไดชมสอภาพยนตรเรอง “โรงเรยนปลายขาว” เพอกระตนใหนกศกษาวชาชพครเกดเจตคตทดตอวชาชพคร 2) การแสดงตวแบบผานสอภาพยนตร เชน การเหนคณคาตนเอง ศรทธาในวชาชพคร ตระหนกในบทบาทหนาทคร การเปนแบบอยางทดและการยดมนผกพนใน

215

วชาชพคร 3) การสงเกตตวแบบจากสอ เชน ตวละครครทแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงครทมจตวญญาณความเปนคร 4) สรปสาระส าคญของการสงเกตตวแบบ เชน ตวละครครแสดงพฤตกรรมอยางไร และรสกอยางไร 5) การแลกเปลยนเรยนรเจตคตทดตอวชาชพครองคประกอบดานความรสก เชน ฉากไหนหรอตรงจดไหนทนกศกษารสกประทบใจบทบาทครมากทสดนกศกษาคดอยางไรกบวชาชพคร แลวนกศกษาอยากจะประกอบวชาชพครไหม 6) การแลกเปลยนเรยนรเจตคตทดตอวชาชพครองคประกอบดานความรเชงประเมนคาเกยวกบวชาชพคร เชน วชาชพครมประโยชนหรอโทษอยางไร 7) การแลกเปลยนเรยนรเจตคตทดตอวชาชพครองคประกอบดานแนวโนมทจะกระท าตาม เชน ชวยกนวางแผนวาการจะเปนครทดแลวจะท าพฤตกรรมอะไรบางทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนคร ชวยกนวเคราะหและอภปรายภายในกลมถงสถานการณสมมตตามประเดนทก าหนดให ชวยกนสรปถงพฤตกรรมทครควรกระท าทสะทอนถงจตวญญาณความเปนคร 8) การทบทวนพฤตกรรมหลก เชน ตวละครครแสดงพฤตกรรมอยางไรบางทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนคร กอนท ากจกรรมอนตอไป

13.3 กจกรรมการพฒนาการไดรบแรงสนบสนนทางสงคม เปนกจกรรมทสามส าหรบนกศกษาวชาชพครกลมทดลอง ทตองการปรบเปลยนตวแปรการไดรบแรงสนบสนนทางสงคม โดยการลดอทธพลจากภายนอกดวยการไดรบแรงสนบสนนทางสงคมหลงจากทนกศกษาวชาชพครมแนวโนมทจะท าพฤตกรรมทแสดงถงจตวญญาณความเปนครแลวถงไดรบแรงสนบสนนทางสงคม มกจกรรมหลายรปแบบ ประกอบดวย 1) นกศกษาวชาชพครไดรบเอกสารเรองสน“ครทอมสนกบเทดด” ทมตวละครครแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนคร 2) การสงเกตตวแบบจากเอกสาร เชน ตวละครครแสดงพฤตกรรมทสะทอนถ งการมจตวญญาณความเปนคร 3) สรปสาระส าคญของการสงเกตตวแบบ เชน ตวละครครแสดงพฤตกรรมอยางไร และรสกอยางไร 4) การแลกเปลยนเรยนร เชน ฉากไหนหรอตรงจดไหนทรสกประทบใจบทบาทครมากทสด คดอยางไรกบวชาชพคร อยากจะประกอบวชาชพครไหมเพราะอะไร แลววชาชพครมประโยชนหรอโทษอยางไร ถานกศกษาเปนตวละครครทอมสนนกศกษาจะท าอยางไร ตวละครครทอมสนท าพฤตกรรมอะไรแลวไดรบการสนบสนนทางสงคมดานอะไรบาง (ดานขอมลขาวสาร ดานอารมณ ดานการใหขอมลยอนกลบและดานวตถส งของ) จากเทดด บาง 5) การทบทวนพฤตกรรมหลก เชน ตวละครครแสดงพฤตกรรมอยางไรบางทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการสนบสนนทางสงคมดานอะไรบาง (ดานขอมลขาวสาร ดานอารมณ ดานการใหขอมลยอนกลบและดานวตถสงของ)

216

ขนท 2 ระหวางการพฒนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ด าเนนการพฒนาโปรแกรมดงน

2.1 คดเลอกกลมนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทใกลเคยงกลมตวอยาง จ านวน 1 สาขาวชา ทสมครใจและสะดวกในการเดนทางมาเขารวมกจกรรมตามโปรแกรมฯ ทกเดอนในวนเสารหรออาทตยนดพบกนทมหาวทยาลยราชภฏ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดออกฝกประสบการณวชาชพครตามระบบของคณะครศาสตร มความสมครใจและยนยอมเขารวมโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

2.2 การทดลองใช (tryout) โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตรซงมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจ านวน 10 คน เรมจากชแจงวตถประสงคของการวจยและอธบายกจกรรมในโปแกรมฯ

2.3 ด าเนนการจดกจกรรมตามขนตอนในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร และใหนกศกษาบนทกความคดเหนเกยวกบกจกรรมในโปรแกรมฯ เมอเสรจสนการทดลองใช (tryout)

2.4 ด าเนนการปรบแกไขกจกรรมทง 3 กจกรรมโดยเพมเวลาการท ากจกรรมมากขนเนองจากเปนการพฒนาจตวญญาณความเปนคร โดยปรบการจดกจกรรมครงแรกใหเปน 3 ชวโมงครง และเพมกจกรรมตอกย าทกเดอนจนครบ 1 ภาคเรยน

ผวจยสรปภาพรวมของกจกรรมในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร หลงจากท าการปรบแกไขจากการทดลองใช ตามตาราง 24

217

ตาราง 24 ภาพรวมของกจกรรม วตถประสงคของกจกรรม โดยใชแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา/ทฤษฎปญญาสงคม

ครงท

เวลา ชอกจกรรม

วตถประสงค

ของกจกรรม

สอทใช เทคนคทใช

1-5 600

นาท

(10

ชม.)

การ

พฒนา

แรง

บนดาลใจ

ทอยากจะ

เปนคร

เพอพฒนาแรง

บนดาลใจท

อยากจะเปน

คร

สอภาพยนตร

จ านวน 3 เรอง

- สอเพลงจากยทป

“รางวลของคร”

- สอภาพยนตร

“โรงเรยนปลาย

ขาว”

- สอภาพยนตร “คร

ผเปนดวงประทป”

- บคคลจรงทพบ

เหนในโรงเรยนท

การน าเสนอตว

แบบ

- ตวแบบ

สญลกษณ

- ตวแบบทมชวต

จรง

ออกฝก

ประสบการณ

วชาชพคร

218

ตาราง 24 (ตอ)

ครงท

เวลา ชอกจกรรม

วตถประสงค

ของกจกรรม

สอทใช เทคนคทใช

1-5 600

นาท

(10

ชม.)

การ

พฒนา

เจตคตทด

ตอวชาชพ

คร

เพอพฒนาเจต

คตทดตอ

วชาชพคร

สอภาพยนตร

จ านวน 2 เรอง

- สอภาพยนตร

“โรงเรยนปลาย

ขาว”

- สอภาพยนตร “คร

ผเปนดวงประทป”

- บคคลจรงทพบ

เหนในโรงเรยนท

ออกฝก

ประสบการณ

วชาชพคร

การน าเสนอตว

แบบ

- ตวแบบ

สญลกษณ

- ตวแบบทมชวต

จรง

1-5 540 นาท

(6 ชม.)

การ

พฒนา

การได

รบแรง

สนบสนน

ทางสงคม

เพอพฒนาแรง

สนบสนนทาง

สงคม

- เอกสารเรองสน

“ครทอมสน

กบเทดด”

- สอภาพยนตร “คร

ผเปนดวงประทป”

- บคคลจรงทพบ

เหนในโรงเรยนท

ออกฝก

ประสบการณ

วชาชพคร

การน าเสนอตว

แบบ

- ตวแบบ

สญลกษณ

- ตวแบบทมชวต

จรง

219

ขนท 3 หลงการพฒนาโปแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ด าเนนการทดลองโปรแกรมฯ ดงน

3.1 คดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ไดแก นกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทใกลเคยงกลมตวอยาง จ านวน 1 สาขาวชาคอ สาขาวชาการศกษาพเศษ-ภาษาไทย จ านวน 20 คน ทสมครใจและสะดวกในการเดนทางมาเขารวมกจกรรมตามโปรแกรมฯ ทกเดอนในวนเสารหรออาทตยนดพบกนทมหาวทยาลยราชภฏ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดออกฝกประสบการณวชาชพครตามระบบของคณะครศาสตร แบงเปนกลมทดลอง จ านวน 10 คน และกลมควบคม จ านวน 10 คน

3.2 ด าเนนการปรบเปลยนพฤตกรรมตามขนตอนของโปรแกรมฯ ผวจยใหกลมทดลองเขารบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร จ านวน 5 ครง ใชเวลาทงสน 26 ชวโมง ส าหรบกลมควบคมไดรบการจดกจกรรมเกยวกบวธการเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพครและการวางแผนวาจะท ากจกรรมเสรมอะไรใหแกหนวยงาน/โรงเรยนทออกฝกประสบการณวชาชพใชเวลา 4 ชวโมง

3.3 วดคะแนนแบบวดจตวญญาณความเปนครเพอประเมนผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ทเปนกลมทดลองและกลมควบคม

ตอนท 4 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรตามในแตละชวงเวลาของการทดลองในกลมทดลองและกลมควบคมทไดมการปรบคะแนน

ผวจยไดท าการหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรตาม คอ จตวญญาณความเปนครในกลมทดลองกบกลมควบคมในแตละชวงเวลาของการทดลอง ซงมรายละเอยดดงตาราง 25

220

ตาราง 25 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรในแตละชวงเวลาของกลมตวอยางทงสองกลม

กลมตวอยาง/ตวแปร กอนการทดลอง หลงการทดลอง

x SD x SD

กลมทดลอง (n=10)

จตวญญาณความเปนคร 136.20 8.404 153.12 1.185

กลมควบคม (n=10)

จตวญญาณความเปนคร 137.50 11.306 143.48 1.185

จากตาราง 25 พบวา คะแนนเฉลยของจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครของกลมทดลองในระยะหลงการทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (xad กลมทดลอง =153.12, xad กลมควบคม = 143.48)

ตอนท 4 ผลการวเคราะหขอมลเพอตอบสมมตฐานทไดมการปรบคะแนน ภายหลงการทดลองโดยใชคะแนนกอนการทดลองเปนตวแปรรวม (Covariate Variable) ของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ทไดรบและไมไดรบโปรแกรมพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

กอนการทดสอบสมมตฐาน ผวจยไดตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการวเคราะหขอมลดวยสถต โดยใชการวเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA) พบวา เปนไปตามขอตกลงเบ องตน (ภาคผนวก) จงสามารถใชสถตว เคราะหดวยการวเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA) ในการทดสอบสมมตฐานได สามารถแสดงการวเคราะหความแปรปรวนรวมดงตาราง 26 ดงน

221

ตาราง 26 ผลการวเคราะหความแปรปรวนรวมของจตวญญาณความเปนครในระยะหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม เมอใชคะแนนกอนการทดลองเปนตวแปรรวม (Covariate variable)

แหลงความแปรปรวน SS df MS F p ES

ตวแปรรวม 212.93 1 212.93 15.21 .001 .47

กลมการทดลอง 463.31 1 463.31 33.08

ความคลาดเคลอน 238.01 17 14.00

จากตาราง 26 พบวา จตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ของกลมทดลองในระยะหลงการทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (xad กลมทดลอง =153.12, xad กลมควบคม = 143.48) โดยมคาอทธพลอยในระดบกลาง แสดงวาความแตกตางของคะแนนจตวญญาณความเปนครระหวางกลมทดลองและกลมควบคมเปนผลมาจากอทธพลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ซงยอมรบสมมตฐานขางตน

222

บทท 5 สรปผล อภปราย และขอเสนอแนะ

การวจยเรองผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนการวจยผสานวธแบบส ารวจตามล าดบ (Sequential Exploratory Mixed Methods Design) โดยแบงการศกษาออกเปน 2 ระยะ ดงน

การวจยระยะท 1 มความมงหมายของการวจย 3 ขอ ไดแก 1. เพอสงเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารจตวญญาณ

ความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกจากมมมองของอาจารยในบรบทของสงคมไทย 2. เพอท าความเขาใจกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณ

ความเปนคร 3. เพอศกษาเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร

มหาวทยาลย ราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การวจยระยะท 2 มความมงหมายของการวจย 1 ขอ ไดแก

4. เพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การวจยครงนเรมดวยการวจยระยะท 1 โดยวธการศกษาแบบเฉพาะกรณ (Case Study) เพอตอบความมงหมายการวจยท 1 ผใหขอมลหลก ไดแก อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จ านวน 4 แหง แหงละ 4 คน รวมทงสน 16 คน ทมลกษณะเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ท าการคดเลอกผใหขอมลหลกแบบเจาะจง (Purposeful Selection) ผวจยเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ดวยเครองมอแนวค าถามสมภาษณแบบกงมโครงสราง (Semi-Structured Inter) และวเคราะหเนอหาขอมลเชงคณภาพ (Content Analysis) เพอน าขอคนพบทไดใชสรางเครองมอในการวจยระยะท 2

เมอเขาสการวจยระยะท 2 เพอตอบความมงหมายการวจยขอท 4 กลมตวอยางเปนนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเรยนท 1 ปการศกษา

223

2562 1 สาขาวชา จ านวน 20 คน สมเขากลมทดลอง 10 คน และสมเขากลมควบคม 10 คน คดเลอกกลมตวอยางทสะดวกเดนทางมาและมความสมครใจเขารวมโปรแกรมน เพราะโปรแกรมนตองมการสมครใจเขารวมเนองจากโปรแกรมทใชพฒนากลมตวอยางใหมจตวญญาณความเปนครสงขนนนเปนการน าแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavior Modification) มาเปนพนฐานในการปรบเปลยนตวแปรทางปญญา (กระบวนการทางปญญา) ของนกศกษาครเพอสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม (จตวญญาณความเปนคร) ซงนกศกษากลมนเปนนกศกษาทตองออกฝกประสบการณวชาชพครหลงจากทคณะครศาสตรไดมการจดกจกรรมปฐมนเทศใหแลวหลงจากนนปลอยใหนกศกษาออกฝกประสบการณวชาชพครจนครบ 1 ภาคเรยนแลวจงมการนดหมายนกศกษาเขามาสมมนาในคณะครศาสตรซงเปนระบบของการออกฝกสอนของคณะครศาสตร ซงตวผวจยเองไมสามารถบงคบนกศกษากลมทออกฝกสอนใหมาเขารวมกจกรรมทผวจยจดขนในทกเดอนจนครบ 1 ภาคการศกษาไดจงเปนขอจ ากดในการเลอกนกศกษาทออกฝกสอนไมไกลจากมหาวทยาลยราชภฏและสามารถกลบมาใหขอมลเราไดซงนดพบกนในมหาวทยาลยราชภฏ โดยมเครองมอทใชในการวจย ไดแก โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ประกอบดวย 3 กจกรรม คอ 1) การพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร 2) การพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร 3) การพฒนาการสนบสนนทางสงคม จดกระท าในกลมทดลอง ทงหมดจ านวน 5 ครง ใชเวลาทงสน 26 ชวโมง ตลอด 1 ภาคการศกษาทนกศกษาวชาชพครออกฝกประสบการณวชาชพคร สวนแบบวดตวแปรตามเปนแบบวดจตวญญาณความเปนคร แบบวดดงกลาวมลกษณะเปนขอค าถามเกยวกบการมจตวญญาณความเปนคร จ านวน 70 ขอ มคาความสอดคลองของโปรแกรม (IOC) อยระหวาง 0.6-1.0 มคาอ านาจจ าแนกรายขออยระหวาง 0.33-1.00 และมคาความเชอมนแบบสมประสทธแอลฟาของครอนบาคทงฉบบเทากบ 0.82 และคดเลอกขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกตงแต .50 ขนไป ปรบค าถามใหเหมาะสมกบเวลาทใชในการวด และปรบภาษาขอความใหกระชบเหมาะสมสอดคลองกบจตวญญาณความเปนคร รวมทงสน 32 ขอ วดกอนการทดลองและวดหลงการทดลอง ผวจยวเคราะหขอมลคาดวยสถต ไดแก การแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาความเบ และคาความโดง สวนการวเคราะหผลของการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก

224

คาความแปรปรวนรวม (ANCOVA) เพอทดสอบทวาจตวญญาณความเปนครของกลมทดลองในระยะหลงการทดลองสงกวากลมควบคม

ในสวนน ผวจยน าเสนอการสรปผล อภปราย และขอเสนอแนะจากงานวจยตามล าดบ ดงน

สวนท 1 สรปผลการวจย 1.1 สรปผลการวจยระยะท 1 1.2 สรปผลการวจยระยะท 2

สวนท 2 อภปรายผลการวจย 2.1 อภปรายผลการวจยระยะท 1 2.2 อภปรายผลการวจยระยะท 2

สวนท 3 ขอเสนอแนะจากการวจย

สวนท 1 สรปผลการวจย ผวจยสามารถสรปผลการวจยโดยแบงออกเปน 2 ระยะ เพอตอบความมงหมายการวจย

4 ขอ มรายละเอยดดงน 1.1 สรปผลการวจยระยะท 1

ผลการวจยระยะท 1 เปนการวจยเชงคณภาพเพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรในบรบทของสงคมไทย เพอคนหากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สรปผลการวจยตามวตถประสงคการวจย ดงน

1.1.1 ผลการตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรในบรบทของสงคมไทย พบวาขอคนพบจากการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรมลกษณะหรอตวบงชทสะทอนถงจตวญญาณความเปนครทเปนขอคนพบใหมจากการสมภาษณอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ คอ ครทมจตวญญาณความเปนครตองรจกการจดท าบญชรายรบรายจายเพอการปลดหนสนคร แตเมอน าองคประกอบทไดจากการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรมาเทยบเคยงกบงานวจยในอดตทไดวเคราะหจากเอกสารจ านวน 14 เรองนน พบวา มลกษณะรวมกนอยหลายประการเพยงแตใชการเรยกทอาจแตกตางกนเพยงเลกนอย เชน ความตระหนกรเหนคณคาตนเอง อาจใชชอเรยกวาความศรทธาในตนเอง เปนตน ผวจยจงใช

225

ความหมายจตวญญาณความเปนครทไดจากการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรเปนหลกแลวน าผลการวเคราะหจากเอกสารมาเทยบเคยงความหมาย สรปไดวา จตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย หมายถง การทบคคลมความรสกนกคดเกยวกบจตใจในทศทางบวก 4 ประการ คอ 1) การเหนคณคาตนเองเปนการยอมรบตนเองเกยวกบความสามารถของตนเองในการท างานครรวมทงใหความส าคญในการประกอบวชาชพครโดยมความมงหวงทจะประสบความส าเรจในวชาชพคร 2) ศรทธาในวชาชพครเปนความเชอในทางทดตอการด าเนนชวตและการปฏบตงานในวชาชพคร 3) ตระหนกในบทบาทของการเปนครเปนการใหความส าคญของคณคาบทบาทหนาทในบทบาทของการเปนผใหความร การเปนคคดรวมทกขรวมสข และการเปนแบบอยางทดของการแสดงออกทเกยวกบการประพฤตปฏบตตน บคลกภาพทวไป กรยาวาจาทเหมาะสมกบวชาชพครรวมทงการรจกการจดท าบญชรายรบรายจายเพอปลดหนสนครและ 4) ยดมนผกพนในวชาชพครเปนสภาวะทางจตใจในทางบวกของบคคลทเปนครทสมพนธกบงานวชาชพคร

1.1.2. กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร พบวา แบงเปน 2 ชวง คอ ชวงกอนเขาสวชาชพคร และชวงเขาสวชาชพคร ดงน

1) ช วงก อน เขาส ว ชา ชพค ร หมายถ ง ช วงชวตของกลมตวอย างทเปรยบเสมอนการเรมไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานมากมายเกยวกบพฤตกรรมการม จตวญญาณความเปนครในมตเนอหา ตวแทนและกลวธการถายทอด ดงน

1.1) การถายทอดในมตเนอหา หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางตงแตวยศกษาเลาเรยนจนเขาสการเปนนกศกษาวชาชพครแลวเคยไดรบการถาย ทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพครในมตเนอหาทไดระบไวในหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต/ ครศาสตรบณฑตในชวงของการเปนนกศกษาวชาชพคร เชน การท าความเขาใจความแตกตางระหวางบคคลในรายวชาจตวทยา บทบาทหนาทและความรบผดชอบในงานครในรายวชาการฝกประสบการณวชาชพ เปนตน และเนอหาทเกดจากการสอนเสรมและสอดแทรกขนมาในรายวชาชพครในชวงของการเปนนกศกษาวชาชพคร เชน เรองการปรบตว การมปฏสมพนธตอกนการชวยเหลอกนและเรองความเสยสละอดทน เปนตน จนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผมจตวญญาณความเปนคร

1.2) การถายทอดในมตตวแทน หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางตงแตวยศกษาเลาเรยนจนเขาสการเปนนกศกษาวชาชพครแลวเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพครซงกลมตวอยางไดเคยมปฏสมพนธกนกบบคคลในสงคมแลวท าใหเกดการเรยนรทดเกยวกบวชาชพครบทบาทหนาทครและลกษณะการ

226

ท างานของครทดผานตวแทนการถายทอดทประกอบดวยกลมตวแทน 6 กลม ไดแก กลมอาจารย กลมเพอนรวมสถานศกษา กลมครพเลยงในโรงเรยนทออกฝกสอน กลมสอ กลมครอบครว และกลมสงคมเพอนบาน เปนตน จนท าใหเปนครผมจตวญญาณความเปนคร

1.3) การถายทอดในมตกลวธ หมายถง หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางตงแตวยศกษาเลาเรยนจนเขาสการเปนนกศกษาวชาชพครแลวเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพครผานกลวธการถายทอดในการสรางประสบการณใหกบกลมตวอยางไดเรยนรเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทด ประกอบดวย 5 กลวธ ไดแก การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า การบรรยายและเทคนคการจดจ า การมอบหมายงาน การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลย และการฝกประสบการณวชาชพคร เปนตน จนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผม จตวญญาณความเปนคร

2) ชวงเขาสวชาชพคร หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางทเปรยบเสมอนการเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรเคยไดรบและเคยถายทอดความร ความสามารถและทกษะพ นฐานมากมายเกยวกบจตวญญาณความเปนคร แบงออกเปน 2 บทบาท คอ 1) บทบาทผรบการถายทอดจตวญญาณความเปนคร และ 2) บทบาทผใหการถายทอดจตวญญาณความเปนครมตเนอหา ตวแทนและกลวธการถายทอด ดงตอไปน

2.1) บทบาทผรบการถายทอดจตวญญาณความเปนคร หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางทเปรยบเสมอนการเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรแลวกลายเปนสมาชกใหมของคณะครศาสตรเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานมากมายเกยวกบจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา ตวแทนและกลวธการถายทอดจนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ดงน

2.1.1) บทบาทผรบการถายทอดจตวญญาณความเปนครในมตเนอหาหมายถง กลมตวอยางเคยไดรบการถายทอดเนอหาทเปนการเรยนรเพอใหไดรจกวชาชพครเพมมากขน เรยนรบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทถกตอง เรยนรการอยรวมกนของสมาชกกลมวชาชพ คณลกษณะทางบคลกภาพท าใหอาจารยครศาสตรมทกษะทางสงคมและพฤตกรรมเปนทยอมรบของสมาชกในองคการเพมมากขน ประกอบดวยเนอหาทตองใชสอนในรายวชาทเกยวของกบความเปนคร ไดแก เทคนค กระบวนการเตรยมรายละเอยดของเนอหาทใชสอน และวธการนเทศนกศกษาคร เปนตน รวมทงเนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนครแต

227

ตองเรยนรเพอทจะเขาสการเปนสมาชกใหมของคณะครศาสตร ไดแก การท างานเปนทมและวฒนธรรมองคกรสงทเราควรปฏบตเมอเขามาท างานในองคกร เปนตน

2.1.2) บทบาทผรบการถายทอดจตวญญาณความเปนครในมตตวแทน หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางทเปรยบเสมอนการเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรแลวกลายเปนสมาชกใหมของคณะครศาสตรแลวเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพครซงกลมตวอยางไดเคยมปฏสมพนธกนกบบคคลในสงคมแลวเกดการเรยนรทดเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทดผานตวแทนการถายทอดประกอบดวย 2 กลม ไดแก กลมเพอนรวมองคการวชาชพและกลมสอ เปนตน จนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผมจตวญญาณความเปนคร

2.1.3) บทบาทผรบการถายทอดจตวญญาณความเปนครในมตกลวธ หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางทเปรยบเสมอนการเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรแลวกลายเปนสมาชกใหมของคณะครศาสตรเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานมากมายเกยวกบจตวญญาณความเปนครผานกลวธการถายทอดในการสรางประสบการณใหกบอาจารยครศาสตรไดเรยนรเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทดประกอบดวย 2 กลวธ ไดแก การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมคณะครศาสตร/มหาวทยาลย เปนตน จนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผมจตวญญาณความเปนคร

2.2) บทบาทผใหการถายทอดจตวญญาณความเปนคร หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางทเปรยบเสมอนการเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรแลวกลายเปนสมาชกใหมของคณะครศาสตรเคยไดรบการถายทอดความร ความสามารถ และทกษะพนฐานมากมายเกยวกบจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา ตวแทนและกลวธการถายทอดจนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ดงน

2.2.1) บทบาทผใหการถายทอดจตวญญาณความเปนครในมตเนอหา หมายถง กลมตวอยางไดเคยใหการถายทอดเนอหาทเปนการเรยนรเพอใหไดรจกวชาชพคร ไดเรยนรบทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทถกตอง เรยนรการอยรวมกนของสมาชกกลมวชาชพ คณลกษณะทางบคลกภาพท าใหอาจารยครศาสตรมทกษะทางสงคมและพฤตกรรมเปนทยอมรบของสมาชกในองคการเพมมากขน ประกอบดวยเนอหาในรายวชาทไดระบไวในหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต/ครศาสตรบณฑต เชน บทบาทหนาทความรบผดชอบในรายวชาแบบเรยนรวม การเขาใจความแตกตางระหวางบคคลในรายวชาจตวทยา การวางแผนโครงการ

228

เพอการพฒนาเดกในรายวชาการวจยทางการศกษาปฐมวย การวางแผนการจดท าบญชรายรบรายจายในรายวชาการประกนคณภาพการศกษา การสรางขอสอบเกยวกบวชาชพครในรายวชาการวดและประเมนผล รายวชาจตวทยาออกแบบการเรยนร รายวชาการศกษาปฐมวยกบการพฒนาทองถนและรายวชาวดผลการศกษา เปนตน และเนอหาทสอนเสรมและสอดแทรกขนมาในรายวชาความเปนคร เชน การสรางแรงบนดาลใจ การเหนคณคาในตนเอง ความรกและศรทธาในวชาชพ บทบาทหนาท ความเมตตาในวชาชพคร การแตงกายทเหมาะสม เจตคตทดตอวชาชพคร คณธรรมจรยธรรม ความซอสตยและการท างานเปนทม เปนตน

2.2.2) บทบาทผใหการถายทอดจตวญญาณความเปนครในมตตวแทนชวงหมายถง ชวตของกลมตวอยางทเปรยบเสมอนการเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรแลวกลายเปนสมาชกใหมของคณะครศาสตรแลวเคยใหการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานเกยวกบวชาชพครซงกลมตวอยางเคยใหการถายทอดรวมกบบคคลทมสวนเกยวของในการพฒนานกศกษา เพอใหนกศกษาวชาชพครเกดการเรยนรทดเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทดผานตวแทนการถายทอดประกอบดวย 4 กลม ไดแก กลมอาจารยในหลกสตรคณะครศาสตร กลมเพอน/รนพ กลมผบรหารและเจาหนาทคณะครศาสตร/มหาวทยาลย และกลมสอตาง ๆ จนท าใหนกศกษาวชาชพครเกดจตวญญาณความเปนคร

2.2.3) บทบาทผใหการถายทอดจตวญญาณความเปนครในมตกลวธ หมายถง ชวงชวตของกลมตวอยางทเปรยบเสมอนการเรมตนท างานวชาชพครในคณะครศาสตรแลวกลายเปนสมาชกใหมของคณะครศาสตรเคยใหการถายทอดความร ความสามารถและทกษะพนฐานมากมายเกยวกบจตวญญาณความเปนครผานกลวธการถายทอดในการสรางประสบการณใหกบอาจารยครศาสตรไดเรยนรเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทครและลกษณะการท างานของครทดประกอบดวย 3 กลวธ ไดแก การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า จนท าใหกลมตวอยางไดเปนครผมจตวญญาณความเปนคร การบรรยายและเทคนคการจดจ าจากกรณศกษาและการมอบหมายงาน เปนตน

1.1.3 เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา มเงอนไขทเปนทงปจจยภายในตวบคคลและปจจยจากสภาพแวดลอมทท าใหเกดจตวญญาณความเปนคร โดยเงอนไขภายในตวบคคลเปนเงอนไขทเกดจากความเชอ ความรสก ความคดของแตละบคคลหรอเรยกวา จตลกษณะ ซงจากการศกษาครงน พบเงอนไขภายในตวบคคลทมาจากมมมองของอาจารยครศาสตรประกอบดวย 2 เงอนไข คอ 1) แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร และ 2) เจตคตทดตอวชาชพคร

229

สวนเงอนไขจากสภาพแวดลอมซงเปนเงอนไขหนงทไมไดเกดจากตวบคคลโดยตรงแตมาจากสภาพแวดลอมรอบขางทมสวนเกยวของและน าไปสจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรซงจากการศกษาครงนพบเงอนไขประการเดยว คอ การสนบสนนทางสงคม

จากความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารย ครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอในการวจยคณภาพทกลาวมาขางตน ผวจยไดน ามาเปนนยามปฏบตการในการสรางแบบวดของตวแปรตามน ากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครในประเดนของการแสดงตวอยาง/แบบอยางท ดพรอมการแนะน า มาใชเปนเทคนคการเสนอตวแบบในการจดสภาพแวดลอมและน าเงอนไข 3 ประเดนส าคญรวมกบนยามปฏบตการความหมายจตวญญาณความเปนครมาสรางกจกรรมในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครในการวจยระยะท 2

1.2 สรปผลการวจยระยะท 2 ผลการวจยระยะท 2 เปนการวจยเชงทดลอง เพอตอบความมงหมายการวจยขอท 4

โดยผวจยสรปผลการวจยตามความมงหมายของการวจยดงตอไปน 1.2.1 ขอมลเบองตนของกลมตวอยาง

นกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1 สาขาวชา จ านวน 20 คน เปนเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยมเพศหญง 19 คน (รอยละ 95.0) และเพศชาย จ านวน 1 คน (รอยละ 5) และเมอจ าแนกดานพอแม/เครอญาตทประกอบอาชพคร พบวา มพอแม/เครอญาต ประกอบวชาชพคร จ านวน 10 คน (รอยละ 50.0) และไมมพอแม/เครอญาต ประกอบวชาชพคร จ านวน 10 คน (รอยละ 50.0)

1.2.2 สรปผลการวจยในความมงหมายการวจยขอท 4 จากความมงหมายการวจยขอท 4 เพอสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใช

ในการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศ เพ อ เตรยม ฝกประสบการณ วชาชพคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ ในภา คตะวนออกเฉยงเหนอ ผวจยไดด าเนนการสรางโปรแกรมฯ แบงเปน 3 ขนตอน ไดแก

230

ขนตอนท 1 กอนการพฒนาโปรแกรมฯ 1.1 ประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของสรปสาเหตของจตวญญาณ

ความเปนครและ องคประกอบและตวบงชจตวญญาณความเปนคร 1.2 น าขอสรปจากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ มาเปน

กรอบมโนทศนในการท าความเขาใจปรากฏการณ และพฒนาเครองมอแนวค าถามสมภาษณ ดงตวอยางเครองมอ เชน การสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ในการศกษาวจยระยะท 1 เพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย เพอคนหากระบวนการถายทอดทางสงคมของครผม จตวญญาณความเปนคร และเพอคนหาเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารย ครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

1.3 น าขอคนพบจากการวจยระยะท 1 ไดแก กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผม จตวญญาณความเปนครทเปนกลวธการถายทอดของผใหขอมลหลกทง 16 คนทเคยไดรบและเคยใชถายทอดมากทสด คอ การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า สวนเงอนไขของการม จตวญญาณความเปนคร คอ แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพคร และการสนบสนนทางสงคมซงตวแปรเหลานไดน ามาสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ดวยการออกแบบกจกรรม และจดเตรยมอปกรณประกอบการท ากจกรรม ไดแก บทละคร สอภาพยนตร แบบบนทกความคดเหนและแบบสงเกตความถของพฤตกรรม และวเคราะหบทละคร สอภาพยนตรเกยวกบสถานการณของตวละครครทมจตวญญาณความเปนครทน ามาใชเปนสอประกอบการท ากจกรรม ซงผวจยพฒนาขนจากแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญาโดยใชทฤษฎปญญาสงคมของ Bandura (1986) เปนเทคนคการปรบเปลยนกระบวนการทางปญญาโดยน าขอคนพบดานเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครจากการวจยระยะท 1 มาสรางกจกรรม ไดแก

ก) ตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร รวมกบตวแปรการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกจกรรมการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครจากการเหนตวแบบทเปนตวละครครจากสอภาพยนตรทจดใหแกนกศกษาวชาชพครกลมทดลอง

ข) ตวแปรเจตคตทดตอวชาชพคร รวมกบตวแปรการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกจกรรมการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพครจากการเหนตวแบบทเปนตวละครครจากสอภาพยนตรทจดใหแกนกศกษาวชาชพครกลมทดลอง

231

ค) ตวแปรการสนบสนนทางสงคม เปนกจกรรมพฒนาการสนบสนนทางสงคมทจดใหแกนกศกษาวชาชพครกลมทดลองเมอไดแสดงจตวญญาณความเปนครแลวจงไดใหการสนบสนนดานขอมลขาวสาร เปนตน

ขนท 2 ระหวางการพฒนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ด าเนนการพฒนาโปรแกรมดงน

2.1 คดเลอกกลมนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทใกลเคยงกลมตวอยาง จ านวน 1 สาขาวชา ทสมครใจและสะดวกในการเดนทางมาเขารวมกจกรรมตามโปรแกรมฯ ทกเดอนในวนเสารหรอวนอาทตยโดยนดพบกนทมหาวทยาลยราชภฏ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดออกฝกประสบการณวชาชพครตามระบบของคณะครศาสตรแลวตองมความสมครใจและยนยอมเขารวมโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร

2.2 การทดลองใช (Try out) โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครกบนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตรซงมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจ านวน 10 คน เรมจากชแจงวตถประสงคของการวจยและอธบายกจกรรมในโปแกรมฯ

2.3 ด าเนนการจดกจกรรมตามขนตอนในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร และใหนกศกษาบนทกความคดเหนเกยวกบกจกรรมในโปรแกรมฯ เมอเสรจสนการทดลองใช (Try out)

2.4 ด าเนนการปรบแกไขกจกรรมทง 3 กจกรรมโดยเพมเวลาการท ากจกรรมมากขนตามค าแนะน าของผเชยวชาญตรวจโปรแกรมการทดลองเนองจากเปนการพฒนาจตวญญาณความเปนครจงไดปรบการจดกจกรรมครงแรกใหเปน 3 ชวโมงครง และเพมกจกรรมตอกย าทกเดอนจนครบ 1 ภาคเรยน

ผวจยสรปภาพรวมของกจกรรมในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนา จตวญญาณความเปนคร หลงจากท าการปรบแกไขจากการทดลองใช ตามตาราง 28

232

ตาราง 27 ภาพรวมของกจกรรมวตถประสงคของกจกรรมโดยใชแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา/ทฤษฎปญญาสงคม

ครงท

เวลา ชอกจกรรม วตถประสงค

ของกจกรรม

สอทใช เทคนคทใช

1-5 600 นาท

(10 ชม.)

การพฒนาแรง

บนดาลใจท

อยากจะเปนคร

เพอพฒนาแรง

บนดาลใจท

อยากจะเปนคร

สอภาพยนตรจ านวน 3 เรอง

- สอเพลงจากยทป “รางวล

ของคร”

- สอภาพยนตร “โรงเรยน

ปลายขาว”

- สอภาพยนตร “ครผเปนดวง

ประทป”

- บคคลจรงทพบเหนใน

โรงเรยนทออกฝก

ประสบการณวชาชพคร

การน าเสนอ

ตวแบบ

- สอ

สญลกษณ

- มชวตจรง

1-5 600 นาท

(10 ชม.)

การพฒนาเจตคต

ทดตอวชาชพคร

เพอพฒนาเจตคต

ทดตอวชาชพคร

สอภาพยนตรจ านวน 2 เรอง

- สอภาพยนตร “โรงเรยน

ปลายขาว”

- สอภาพยนตร “ครผเปนดวง

ประทป”

- บคคลจรงทพบเหนใน

โรงเรยนท

ออกฝกประสบการณวชาชพ

คร

การน าเสนอ

ตวแบบ

- สอ

สญลกษณ

- มชวตจรง

1-5 540 นาท

(6 ชม.)

การพฒนาการ

สนบสนนทาง

สงคม

เพอพฒนาการ

สนบสนนทาง

สงคม

- เอกสารเรองสน“ครทอมสน

กบเทดด”

- สอภาพยนตร “ครผเปนดวง

ประทป”

- บคคลจรงทพบเหนใน

โรงเรยนทออกฝก

ประสบการณวชาชพคร

การเสรมแรง

233

ขนท 3 หลงการพฒนาโปแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ด าเนนการทดลองโปรแกรมฯ ดงน

3.1 คดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ไดแก นกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทใกลเคยงกลมตวอยาง จ านวน 1 สาขาวชา 20 คน ทสมครใจและสะดวกในการเดนทางมาเขารวมกจกรรมตามโปรแกรมฯ ทกเดอนในวนเสารหรออาทตยนดพบกนทมหาวทยาลยราชภฏ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดออกฝกประสบการณวชาชพครตามระบบของคณะครศาสตร แบงเปนกลมทดลอง จ านวน 10 คน และกลมควบคม จ านวน 10 คน

3.2 ด าเนนการปรบเปลยนพฤตกรรมตามขนตอนของโปรแกรมฯ ผวจยใหกลมทดลองเขารบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร จ านวน 5 ครง ใชเวลาทงสน 26 ชวโมง ส าหรบกลมควบคมไดรบการจดกจกรรมเกยวกบวธการเตรยมตวทจะออกฝกประสบการณวชาชพครและการวางแผนวาจะท ากจกรรมเสรมอะไรใหแกหนวยงาน/โรงเรยนทออกฝกประสบการณวชาชพใชเวลา 4 ชวโมง

3.3 วดคะแนนแบบวดจตวญญาณความเปนครเพอประเมนผลของโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร ทเปนกลมทดลองและกลมควบคม

1.2.3 สรปผลการวจยในความมงหมายการวจยขอท 4 จากความมงหมายการวจยขอท 4 เพอศกษาผลของการพฒนาจตวญญาณ

ความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร ผลการวจยพบวา จตวญญาณความเปนครของกลมทดลองในระยะหลงการทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงผลการวเคราะหนจงสนบสนนสมมตฐานการวจย

นอกจากนผวจยสรปผลการประเมนโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ท เขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครคณะครศาสตร หลงเสรจสนการทดลอง ผวจยใหนกศกษากลมทดลองประเมน 3 ดาน ไดแก ดานเนอหา ประกอบดวย 1. สอดคลองกบความตองการของผเขารวมกจกรรม (x =4.6) 2. มความเขาใจงาย ( x = 4.8) 3. มความเหมาะสม (x =4.8) 4. มประโยชนสามารถน าไปประยกตใชไดจรง (x =5) ดานวทยากร ประกอบดวย

234

5. สามารถถายทอดความรไดด (x = 5) 6.สามารถสรางบรรยากาศการเรยนรแบบเปนกนเองใหความสนใจตอผเขารวมกจกรรม ( x = 5) 7. มบคลกภาพทนาเชอถอ (x =5) ดานการจดกจกรรม ประกอบดวย 8. เปดโอกาสใหผเขารวมกจกรรมไดรวมมอรวมใจกนท างานเปนกลม (x =5) 9. เทคนคและวธการจดการเรยนรมความเหมาะสม (x =4.8) 10. เวลาทใชในการจดกจกรรมแตละกจกรรมมความเหมาะสม (x =4.6) 11. การจดกจกรรมด าเนนไปตามล าดบขนตอน (x =4.7) 12. สอประกอบการสอนทใชมความเหมาะสมสอดคลองกบกจกรรมทท า (x = 5) 13. เอกสาร/ใบงาน เขยนอานเขาใจงายสอดคลองกบกจกรรมทท า (x =4.7) 14. ความพงพอใจในภาพรวมตอกจกรรมในโปรแกรมน (x = 4.8) โดยใชแบบประเมนความพงพอใจตอโครงการ พบวา นกศกษากลมทดลองมระดบความพงพอใจตอโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรท ใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครทกดานในระดบมากทสด

สวนท 2 การอภปรายผลการวจย การวจยนเปนการวจยผสานวธตามล าดบ 2 ระยะ โดยเรมจากการวจยเชงคณภาพ และ

ตามดวยงานวจยเชงทดลอง ซงแบงการอภปรายผลการวจยออกเปน 2 ระยะตามความมงหมายของการวจย ดงน

2.1 การอภปรายผลการวจยระยะท 1 การวจยระยะท 1 เปนการวจยเชงคณภาพเพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณ

ความเปนครจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรในบรบทของสงคมไทย จากขอคนพบผวจยมประเดนทจะอภปรายดงน

2.1.1 ความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย ขอคนพบจากการตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบท

สงคมไทยจากเอกสารจตวญญาณความเปนครรวมกบการสมภาษณเชงลกของอาจารยครศาสตรทง 16 คน พบวา การทบคคลมความรสกนกคดเกยวกบจตใจในทศทางบวก 4 ประการ คอ 1) การเหนคณคาตนเอง หมายถง การยอมรบตนเองเกยวกบความสามารถของตนเองในการท างานครรวมทงใหความส าคญในการประกอบวชาชพครโดยมความมงหวงท จะประสบความส าเรจในวชาชพคร นนกเพราะวาคนทจะเปนครทดหรอคนทจะเปนครวชาชพตองมความมนใจ มความพรอมในทก ๆ ดาน คอ มความรด มความสามารถ มทกษะในการศกษาอบรมศษยในทก ๆ ดาน มความประพฤตด วางตวด เอาใจใสดแลศษยดเพราะเชอวาสงทท ามคณคาและมความส าคญในการประกอบวชาชพคร เทยบเคยงแนวคดของ กลคแมนและโรสส -กรอดนน (Glickman; & Ross-Grodinon. 1998, p. 362) ทพบวาครทแทจรงตองรจกผสมผสานวธการสอน

235

อยางเหมาะสมเพอใหเกดผลดแกผเรยนอยางสงสด เทยบเคยงงานวจยของ สมศกด สดากลฤทธ (2545) ทพบวาการเหนคณคาตนเองในวชาชพครแนะแนวเปนความรสกของครแนะแนวทมตอวชาชพ มความปรารถนาทจะประสบความส าเรจในอาชพ และเทยบเคยงงานวจยของ สพชญา โคทว. (2558) ทพบวา จตวญญาณความเปนครประกอบดวยการเหนคณคาในตนเอง 2) ศรทธาในวชาชพคร หมายถง ความเชอในทางทดตอการด าเนนชวตและการปฏบตงานในวชาชพคร นนเพราะวาคนทจะมาเปนครทดกตองมความเชอเบองตนวาครสามารถพฒนาเดกใหเปนคนดของสงคมไดและสามารถเอาชนะอปสรรคตางๆ ในงานครไดดวยใจรกและศรทธาในวชาชพคร เทยบเคยงแนวคดของ เคอรโนซาน, แมคคอรมคและไวท (Kernochan, McCormick; & White. 2007) ทพบวา ครทมจตวญญาณครตองมความเมตตากรณา (Compassion) สต (Mindfulness) และอนตตา (Selflessness) ในการเรยนการสอนและตองสอนนกเรยนใหม ความเหนความเช อความสามารถทแตกตางจากครได เทยบเคยงงานวจยของ สจวรรณ ทรรพวส. (2559) ทพบวา ครทมจตวญญาณความเปนครตองศรทธาในวชาชพครโดยแสดงออกดวยความชนชมและตระหนกวาอาชพครมเกยรต ส าคญและจ าเปนตอสงคมรวมทงปกปองเกยรตภมของอาชพคร 3) ตระหนกในบทบาทของการเปนคร หมายถง การใหความส าคญของคณคาบทบาทหนาทในบทบาทของการเปนผใหความร การเปนคคดรวมทกขรวมสข และการเปนแบบอยางทดของการแสดงออกทเกยวกบการประพฤตปฏบตตนทเหมาะสมกบวชาชพคร นนเพราะวาครทดตองร และเขาใจในหนาทครอยางด นอกจากบทบาทหนาทดานวชาการทครตองมความลมลกในศาสตรของตน แลวยงตองเขาใจความแตกตางระหวางบคคลชวยเหลอศษยโดยตองไมเลอกทรกมกทชง ตองปฏบตกบศษยอยางเทาเทยมกนรวมทงการใชค าพดทสภาพใหเกยรตผอน การแตงกายทสะทอนถงความเปนครเพอเปนแบบอยางทดใหศษยไดเรยนรจากครผสอนในทกดาน เทยบเคยงแนวคดของปาจกษ และเบลส (Pajak & Blaise. 1989) พบวา ครทมจตวญญาณความเปนครจะท าหนาทครไดอยางมประสทธภาพและมกจะมความเปนมตร ดแลเอาใจใส เขาใจ ยอมรบและอดทนตอนกเรยนของตน เทยบเคยงแนวคดของ พลามเมอร (Palmer. 2003) ทพบวา ครท มจตวญญาณครแสดงออกโดยครมไดลงเลใจในการชวยเหลอเดกทอยในภาวะยากล าบาก เดกดอยโอกาส เดกทเรยนออนใหเดกไดเกดความเชอมนและภาคภมใจในตนเอง เทยบเคยงงานวจยของ ธรรมนนทกา แจงสวาง (2554) ทพบวา ครทมจตวญญาณความเปนครตองตระหนกรในความเปนครซงสงผลใหเกดความรสกรบร แสดงออกถงความรบผดชอบตออาชพคร และเทยบเคยงงานวจยของ สจวรรณ ทรรพวส (2559) ทพบวา ครทมจตวญญาณความเปนครตองปฏบตตนไดเหมาะสมกบบทบาทหนาทครและสถานการณปฏบตตนตามหลกการครองตนครองคนและครองงานเพอให

236

การปฏบตงานบรรลผลส าเรจเปนแบบอยางทด และ4) ยดมนผกพนในวชาชพ หมายถง สภาวะทางจตใจในทางบวกของบคคลทเปนครทสมพนธกบงานวชาชพครเกยวกบคณลกษณะของความกระตอรอรน การทมเทอทศและการจดจอใสใจ นนเพราะวาคนทจะเปนครตองมพลงในการท างานสง มความกระตอรอรนในการท างาน และมงมนทมเทใหงานอยางเตมท และความยดมนผกพนในการท างานไมใชลกษณะการเสพตดการท างาน (Workaholics) เพราะคนทยดมนผกพนในงานจะมความสขและสนกในการท างาน อาจกลาวไดวาความยดมนผกพนในงานเกยวของกบการทมเททางกาย (Hands) สมอง (Head) และจตใจ (Heart) อยางเตมทในการปฏบตงาน (Rich, Lepine, & Crawford, 2010) ดงนนการทบคคลเขาไปมสวนรวมในเครอขายความสมพนธทางสงคมนนจะมความซบซอน คอการทบคคลจะเขาไปมสวนรวมในสงคมนนกระท าไดโดยอาศยต าแหนงทางสงคมและการปฏบตตนตามบทบาท การทสมาชกในสงคมจะแสดงบทบาทของตนในเรองใดเรองหนงหรอในสถานการณหนง ๆ บคคลจะแสดงเอกลกษณเฉพาะเรองนนออกมา ซงท าใหบคคลมความผกพนทจะเปนบคคลแบบนน (Stryker, 2000) เทยบเคยงแนวคดของ เบอรคและไรซ (Burke; & Reitzes. 1981: 88) ท พบว า ความย ดมนผ กพนในบทบาทเปนส วนหน ง ของกระบวนการเอกลกษณในฐานะทเปนกระบวนการควบคมพฤตกรรมโดยผานการมปฏสมพนธทางสงคม ท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมาอยางมแบบแผนทคอนขางถาวร เทยบเคยงงานวจยของภาวต ตงเพชรเดโช. (2558) ทพบวา ความทมเทในการท างานเปนพฤตกรรมหรอการกระท าของครทแสดงออกถงการท างานดวยความมงมน เตมก าลงความสามารถ เสยสละเวลาและถอวางานคอสงส าคญทสดในชวต ทงนจากความหมายจตวญญาณความเปนครทกลาวมาขางตนผวจยไดน ามาสรางเปนแบบวดจตวญญาณความเปนครส าหรบกลมตวอยางในการวจยระยะท 2

2.1.2 กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร แบงเปน 2 ชวง คอ ชวงกอนเขาสวชาชพครและชวงเขาสวชาชพคร โดยอภปรายแบงตามมตเนอหา ตวแทนและกลวธการถายทอด ดงน

1) เนอหาการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครทงสองชวง พบวา ประกอบดวยเนอหา 2 สวน คอ สวนแรกเปนเนอหาทเกยวของกบกลมรายวชาความเปนครซงเปนรายวชาทมการระบไวอยางชดเจนในหลกสตรครศาสตรบณฑต/ศกษาศาสตรบณฑตเปนเนอหาทเนนใหนกศกษาวชาชพครไดเกดความเชยวชาญในการปฏบตงานคร เชน กลมรายวชาจตวทยา รายวชาการฝกประสบการณวชาชพคร เปนตน และเมอเขาสวชาชพครในบทบาทของครผสอนในชวงเรมตนของการเปนอาจารยครศาสตรเคยไดรบการถายทอดเน อหา เชน กระบวนการจดการเรยนการสอนในเนอหารายวชาชพครและวธการออกนเทศนกศกษาวชาชพคร

237

เปนตน และเคยถายทอดเนอหาทเกยวของกบกลมรายวชาความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพคร เชน กลมรายวชาจตวทยา รายวชาการศกษาแบบเรยนรวม รายวชาการวจยทางการศกษาปฐมวย รายวชาการประกนคณภาพการศกษา รายวชาการวดและประเมนผล เปนตน สวนทสองเปนเนอหาทไมเกยวของกบกลมรายวชาความเปนครซงเกดจากการสอนเสรมหรอสอดแทรกขนมาจากครผสอนหรอจากบคคลทมสวนเกยวของในการเสรมสรางจตวญญาณความเปนคร ซงไมไดมการระบรายละเอยดไวอยางชดเจนโดยเกดจากผบรหารไดใหโอกาสครผสอนใชการถายทอดเนอหาไดตามความถนดและความเหมาะสมเพยงแตมเปาหมายรวมกนคอเนนเสรมสรางใหนกศกษาวชาชพครไดเกดจตวญญาณความเปนคร เชน เรองการปรบตว การมปฏสมพนธตอกน การชวยเหลอกน ความเสยสละอดทน การท างานเปนทม วฒนธรรมองคกร การสรางแรงบนดาลใจ การเหนคณคาในตนเอง ความรกและศรทธาในวชาชพ บทบาทหนาทคร ความเมตตาในวชาชพคร การแตงกายทเหมาะสม เจตคตทดตอวชาชพคร คณธรรมจรยธรรม ความซอสตยและการท างานเปนทม เปนตน ซงจากทน าเสนอขอคนพบดงกลาวขางตนนนเปนเน อหาการถายทอดทมสวนส าคญท าใหบคคลเกดจตวญญาณความเปนคร นนแสดงวาการทบคคลจะกาวเขาสวชาชพครแลวเปนครผมจตวญญาณความเปนครไดนนตองไดรบกระบวนการถายทอดทางสงคมมาเปนระยะเวลายาวนานทงการเรยนรดานวฒนธรรมของสงคมของบคคลทเปนสวนหนงของสงคมซงวฒนธรรมนรวมถงบรรทดฐาน คานยมและความเชอเกยวกบวชาชพครโดยไดรบการถายทอดทงดานกายภาพ (Physical) จตใจ (Mental) และทกษะทางดานสงคม (Social Skills) เพอใหบคคลไดเกดการเรยนรเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาททแสดงออกถงครผมจตวญญาณความเปนครไดอยางเตมท เทยบเคยงไดกบแนวคดเนอหาในการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของ เชาวและคณะ (Chao, O’Leary-Kelly, Wolf, Klein, and Gardner.1 9 9 4 , pp. 734-735) ท พ บ ว า ค ว า มเชยวชาญในการปฏบตงาน ปฏสมพนธระหวางบคคลในองคการ เปาหมาย คานยม และบรรทดฐานทเฉพาะเจาะจงขององคการหรอกลมวชาชพ ประวตวฒนธรรม ความเชอ ขอปฏบตตาง ๆ ขององคกร เปนเนอหาทชวยพฒนาบคคลใหเกดจตวญญาณความเปนครได เทยบเคยงกบงานวจยทไดศกษาการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครของ สมศกด สดากลฤทธ (2545) ทพบวา บคคลซมซบเอกลกษณวชาชพครแนะแนวทงในมตของความรสกเปนปมเดนและลกษณะเดนทางบคลกภาพตลอดจนเกดความภาคภมใจในวชาชพครแนะแนวจากการไดรบเนอหาตาง ๆ ไดแก การรเปาหมาย การใชภาษาเฉพาะในงานการรบรประสทธภาพในงาน การเมองในองคการ และเทยบเคยงกบงานวจยการพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาคณะครศาสตรของ สจวรรณ ทรรพวส. (2559) ทพบวาการจดการเรยนการสอนเนอหาเกยวกบกลมวชาชพครเปนสง

238

แรกทจ าเปนตองพฒนาใหเกดจตส านกของความเปนครโดยปลกฝงความเปนครใหเขาใจในบทบาทหนาทครเพราะเนอหาสวนนสามารถชวยพฒนาใหผเรยนเกดจตวญญาณความเปนครได

2) ตวแทนการถายทอดทงสองชวงทเหมอนกน คอ กลมอาจารย กลมเพอนและกลมสอ สวนทแตกตางกน คอ ชวงกอนเขาสวชาชพคร พบวา มกลมพเลยงในโรงเรยนทออกฝกสอน กลมครอบครวและกลมสงคมเพอนบานทเพมเขามาในชวงน และชวงการเปนครวชาชพในบทบาทผรบการถายทอด พบวา มกลมผบรหารและเจาหนาทคณะครศาสตร/มหาวทยาลย ทเพมเขามาจะเหนไดวาตวแทนมอทธพลตอการถายทอดจตวญญาณความเปนครเพราะการทอาจารยครศาสตรจะเรยนรเกยวกบวชาชพคร บทบาทหนาทคร ลกษณะการท างานของครทถกตอง การอยรวมกนของสมาชกกลมวชาชพคร คณลกษณะทางบคลกภาพของวชาชพคร ซงเนอหาตาง ๆ น ท าใหบคคลเกดทกษะทางสงคมและพฤตกรรมเปนทยอมรบของสมาชกในองคการวชาชพครไดนนยอมเกดจากอทธพลของตวแทนการถายทอด เทยบเคยงไดกบแนวคดการถายทอดทางสงคมของ สเมลเซอร (Smelser. 1998, pp. 110-113) ทพบวา การทคนเรยนรทกษะและเจตคตทเกยวของกบบทบาททางสงคมของตนและคนจะพฒนาบคลกภาพของตนจากการปฏสมพนธกบคนอนๆ ในสงคม คนทงหลายจงกลายเปนสมาชกของวฒนธรรมของเขาโดยผานทางอทธพลของพอแม คร เพอนและตวแทนอนๆ และเทยบเคยงไดกบแนวคดการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของ สเตตนและฮนท (Station & Hunt. 1992, pp. 118-120) ทพบวา ปฏสมพนธเชงการถายทอดวชาชพกบตวแทนในระยะการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพระหวางการศกษาวชาชพครกอนประจ าการ เชน อาจารยผสอนและเพอนนกศกษาสงผลใหบคคลไดรบผลลพธของการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพคร เทยบเคยงกบงานวจยของ ณฐพงษ ธรรมรกษาสทธ (2557) พบวา ตวแทนในการถายทอดของนกออกแบบฯ ทส าคญ 5 กลม คออาจารยในหลกสตรการศกษา รนพในสถาบนการศกษา เพอนในสถาบนการศกษา สถาบนการศกษาเอกชนและกลมสอมวลชน เทยบเคยงกบงานวจยของ สมศกด สดากลฤทธ (2545) พบวา ผสอนในโรงเรยนมผลตอพฤตกรรมการท างานของครแนะแนว และเทยบเคยงกบงานวจยของ สมพล มาสปรด (2548) พบวา ตวตลกไดรบการถายทอดจากเพอนรวมงาน จากสอ เชน หนงสอของตางประเทศ แตส าหรบในการศกษาครงนมตวแทนทส าคญในการถายทอดเปนกลมพเลยงในโรงเรยนทออกฝกสอน กลมครอบครว กลมสงคมเพอนบาน และกลมผบรหารและเจาหนาทคณะครศาสตร/มหาวทยาลย ซงเปนขอคนพบทปรากฏในการวจยครงนทแตกตางกบตวแทนทส าคญของอาชพอน

3) กลวธการถายทอดทงสองชวงของอาจารยครศาสตรทเหมอนกน คอ การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า การบรรยายและเทคนคการจดจ า การมอบหมาย

239

งาน และการเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลยและกลวธการถายทอดทแตกตางกน คอ ชวงกอนเขาสการเปนอาจารยในคณะครศาสตร พบวา การฝกประสบการณวชาชพครเปนกลวธการถายทอดทเพมเขามา ซงจากขอคนพบการแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า เปนกลวธการถายทอดทอาจารยครศาสตรทกทานเคยไดรบและเคยใชถายทอดมากทสด นนเพราะวาครผสอนมความเชอวาตวแบบเปนกลวธการถายทอดทศษยสามารถเรยนรไดงายและเขาใจไดมากทสดโดยใชการสงเกตพฤตกรรมจากครผสอนทไดแสดงออกถงการเปนแบบอยางดานการถายทอดทางวชาการ แบบอยางดานการใชวาจาทสภาพ แบบอยางดานการแตงกายทเหมาะสมกบความเปนคร รวมทงความประพฤตปฏบตตาง ๆ ของครทแสดงถงการเปนครทดทลกศษยไดสงเกตเหนจากครผสอนแลวเกดความสนใจในสงทไดสงเกตเหนแลวคดอยากจะท าตามครผสอนเมอไดออกไปฝกประสบการณวชาชพหรอเมอไปประกอบวชาชพคร เทยบเคยงไดกบแนวคดของ แบนดรา (Bandura, A. 1986, pp. 178-186) ไดกลาววาตวแบบมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลคอชวยใหบคคลเรยนรพฤตกรรมใหมๆ หรอทกษะใหมๆ มผลท าใหเกดการระงบ (Inhibition) หรอการยตการระงบ (Disinhibition) และชวยใหพฤตกรรมทเคยไดรบการเรยนรมาแลวไดมโอกาสแสดงออกหรอถาเคยแสดงออกแลวแตไมคอยไดแสดงออกมากนกใหแสดงออกมากขน เทยบเคยงกบแนวคดกลวธการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพของ แวน แมนเนทและเชน (Van Mannen & Schein.1979, pp. 247) ทพบวา ตวแบบเปนกลวธการถายทอดโดยมการจดผมประสบการณมากกวาและมต าแหนงใกลเคยงกน ใหการดแลและถายทอดเนอหาตางๆ ใหกบพนกงานใหมในการท างานอยางใกลชด และเทยบเคยงไดกบงานวจยทไดเสนอสวนทเสรมสรางการพฒนาสการเปนครผมจตวญญาณความเปนครของ ธรรมนนทกา แจงสวาง (2554)ทพบวา การมครของตนเองเปนตนแบบของการท างานเปนครทดและยงไดมประสบการณทเกยวของสมพนธกบครตนแบบของตนเองในลกษณะตาง ๆ เชน ไดพบเหนการกระท าหรอการแสดงออกของครตนแบบทปฏบตตอนกเรยนหรอมโอกาสไดใกลชดและไดรบการดแลชวยเหลอจากครตนแบบจะท าใหเกดจตวญญาณความเปนครได

และจากประเดนนผวจยไดเลอกศกษาสองชวงระยะเวลากอนการเขาสวชาชพครและชวงระหวางการเปนครวชาชพครเนองจากผวจยมองวาหนาทในความรบผดชอบของคณะครศาสตรทสามารถจดกจกรรมเพอพฒนาจตวญญาณความเปนครใหแกนกศกษาวชาชพครในชนปท 4 ทก าลงจะขนชนปท 5 ไดคอในชวงเตรยมความพรอมกอนออกฝกประสบการณวชาชพใหแกนกศกษาวชาชพครไดมากกวา และคณะครศาสตรไดมองเหนความส าคญวาหากมการจดกจกรรมเพอเสรมสรางจตวญญาณความเปนครกอนออกฝกประสบการณวชาชพครใหแกนกศกษาในชวง

240

น จะท าใหนกศกษาเกดความมนใจในการออกฝกประสบการณวชาชพครเพมมากขนดวย เทยบเคยงไดกบแนวคดของแคทซ และคาหน (Katz; & Kahn. 1978, pp. 377-378) พบวา การถายทอดทางสงคมในระยะการถายทอดทางสงคมลวงหนา (Anticipatory Socialization) เปนการถายทอดและฝกใหบคคลรจกบทบาทในวยผใหญในดานตางๆ กอนทจะเขาสบทบาทนนอยางเตมตวตามกระบวนการทสงคมก าหนดไว โดยการถายทอดความร บรรทดฐานและคณคาภายในระบบการศกษา และเปนการเตรยมสมาชกเพอเขาสวชาชพ หรอองคการตางๆ ซงเมอนกศกษาจบออกไปประกอบวชาชพครแลวคณะครศาสตรจะไมสามารถจดกจกรรมหลงจากนนไดเพราะอยนอกเหนอความรบผดชอบของทางคณะครศาสตรซงนาจะเปนความรบผดชอบของโรงเรยนหรอของกระทรวงศกษาธการตอไป ผวจยจงไดเลอกศกษาในสองชวงระยะเวลาน

ทงนจากกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร ผวจยไดเลอกกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร คอ การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะน า ซงเปนกลวธการถายทอดทอาจารยครศาสตรทกทานเคยไดรบและเคยใชในการถายทอดมากทสด น ามาเปนสงเราในการจดสภาพแวดลอมเพอใชรวมเปลยนกระบวนการทางปญญา ส าหรบกลมตวอยางในการวจยระยะท 2 ตอไป

3. เงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตร การมจตวญญาณความเปนครของอาจารยครศาสตรเกยวของกบ 2 เงอนไข

ไดแก เงอนไขภายใน ประกอบดวย 2 มลเหต คอ แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร และเจตคตทดตอวชาชพคร สวนเงอนไขภายนอกประกอบดวย 1 มลเหต คอ การไดรบแรงสนบสนนทางสงคม นนเพราะวาการทบคคลไดเคยมประสบการณทงทางตรงทดและประสบการณทางออมทดทเกยวของกบบคคลทประกอบวชาชพคร ทงทเคยไดเหนเคยไดยนเรองราวขาวสารเกยวกบบคคลทเปนคร แลวท าใหเกดความรสกสนใจเกดแรงปรารถนาทอยากจะเปนครขนมาโดยรสกวาวชาชพครเปนวชาชพทดมประโยชนและเกดความคาดหวงวาอยากทจะเปนครทดในอนาคต นนเพราะวาการทบคคลไดเคยมประสบการณทางตรงทดและประสบการณทางออมทดทเกยวของกบบคคลทประกอบวชาชพครทงเคยไดเหนเคยไดยนเรองราวเกยวกบบคคลทเปนคร แลวท าใหเกดความรสกสนใจเกดแรงปรารถนาทอยากจะเปนครขนมาโดยรสกวาวชาชพครเปนวชาชพทดมประโยชน และเกดความคาดหวงวาจะเปนครทดในอนาคต เทยบเคยงแนวคดหลกสมมาทฏฐในพระพทธศาสนาวาเปนความเหนชอบหรอปญญาทรแจงเหนจรงในสภาวธรรมทงหลายเปนทางเกดแหงแนวคดทถกตองเปนตนทางของความดงามทงปวงซงการปฏบตของบคคลกขนอยกบความสามารถ พลงของความคดบวกและระดบสตปญญาของแตละคนซงตองอาศยเหตปจจย 2 อยางนเสมอ คอ (1)

241

ปรโตโฆสะเปนการฟงเสยงจากผอนเพอการกระตนหรอชกจงจากภายนอก คอ การรบฟงค าแนะน าสงสอน การศกษาเลาเรยนการสนทนาซกถามอยบนฐานแหงความด เทยบเคยงงานวจยของ นรนทร สงขรกษา (2554, น. 25) ทพบวาปจจยภายนอกทสงเสรมการอบรมบมเพาะลกศษยดวยหวใจ คอการพฒนาวชาการและการพฒนาตวคร และ (2) โยนโสมนสการเปนการใชความคดทถกวธ รจกคด คดเปนระบบ มองสงทงหลายโดยใชสตพจารณาเพอใหเหนตามสภาวะและตามความสมพนธแหงเหตปจจย เทยบเคยงงานวจยของ ปยะวฒน กรมระรวย, ไชยยศ ไพวทยศรธรรมและยวร ผลพนธน (2560) ทพบวาปจจยภายในทสงผลตอ จตวญญาณความเปนคร คอ เจตคตทดตอวชาชพคร เทยบเคยงงานวจยของนรนทร สงขรกษา (2554, น. 25) ทพบวา ปจจยภายในทสงเสรมการอบรมบมเพาะลกศษยดวยหวใจ คอ การสรางแรงบนดาลใจ/ก าลงใจ เทยบเคยงงานวจยของ ธรรมนนทกา แจงสวาง (2554) ทพบวา แรงจงใจในการเขาสอาชพครเปนสวนเสรมสรางการพฒนาสการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร ดงนนจากปจจยทกอเกดสมมาทฏฐทงสองอยางนจะตององอาศยซงกนและกน จะขาดขอใดขอหนง ไปไมได และตงอยบนฐานแหงความถกตองตามหลกธรรมและสอดคลองกบเหตผล ซงจากประเดนขอคนพบในงานวจยนกเชนเดยวกนอาจารยครศาสตรมจตวญญาณความเปนครไดนนกเกดจากปจจย 2 ปจจยเชนกน คอ ปจจยภายในทเปนแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและเจตคตทดตอวชาชพคร และปจจยภายนอกทเปนแรงสนบสนนทางสงคม ซงจะขาดสงใดสงหนงไปไมไดเชนกน ทงนจากสองปจจย ทงปจจยภายในและปจจยภายนอกทกลาวมาขางตนผวจยไดน ามาสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครส าหรบกลมตวอยางในการวจยระยะท 2

2.2 การอภปรายผลการวจยระยะท 2 การวจยระยะท 2 เปนการวจยเชงทดลอง ผวจยขออภปรายผลการวจยในประเดนท

ส าคญเพอตอบสมมตฐานการวจยทวาจตวญญาณความเปนครของกลมทดลองในระยะหลงการทดลองสงกวากลมควบคม พบวา นกศกษาวชาชพครกลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร มคะแนนจตวญญาณความเปนครสงกวานกศกษาวชาชพครกลมควบคมทไมไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงผลการศกษาเปนไปตามสมมตฐาน ทงนเนองมาจากนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร กลมทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครไดเกดการเปลยนแปลงกระบวนการทางปญญาอนเปนผลมาจากการทผวจยใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทผ วจยพฒนาขนจากแนวคดการปรบพฤตกรรมทางปญญา

242

(Cognitive Behavioral Modification: CBM) ดวยการเรยนรจากการสงเกตผานตวแบบตามทฤษฎปญญาสงคมของแบนดรา โดยโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครทใชในการวจยน เรมตนจากการสรางใหนกศกษาในกลมทดลองเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครขนมากอนโดยการกระตนเพอใหเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครนน ผวจยใชเทคนคการเรยนรจากการสงเกตตวแบบจากสอเรอง “รางวลของคร” ทมเนอหาเพลงและภาพของตวละครทแสดงพฤตกรรมการมแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครแลวไดรบการเสรมแรงทางบวกเมอนกศกษาไดเหนตวแบบตวละครครไดรบการเสรมแรงทางบวกท าใหนกศกษาเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครตามตวแบบทงนเพราะตวเสรมแรงทางบวกทตวละครไดรบดงกลาวท าหนาทเปนแรงจงใจทจะท าใหนกศกษาวชาชพครกลมทดลองเกดความรสกอยากปฏบตตามตวแบบ เพอใหไดตวเสรมแรงเหมอนกบตวแบบบาง (Vicarious reinforcement) ซงผลทไดรบคอนกศกษาวชาชพครกลมทดลองเรมเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร ตอจากนนผวจยไดมการตอกย าเพอใหเกดแรงบนดาลใจเพมมากขนดวยการใหนกศกษากลมทดลองไดดตวแบบของตวละครทมแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครจากสอตาง ๆ ซ าอกจ านวน 5 ครง จากสอภาพยนต เรอง “โรงเรยนปลายขาว” และสอเรอง “รางวลของคร” เปนตน ซงการทนกศกษาไดรบการตอกย าใหดตวแบบซ าแลวซ าอกนสงผลท าใหนกศกษาวชาชพครกลมทดลองเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครเพมมากขนสอดคลองกบงานวจยของ ดษฎ โยเหลาและคณะ (2556) ไดศกษางานวจยเรองการประเมนผลจากภาพยนตรเพอสรางแรงบนดาลใจของนสตปรญญาตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มวตถประสงคหลกเพอประเมนผลลพธของการชมภาพยนตรสรางแรงบนดาลใจทจดขนในปการศกษา 2555 ทมตอจตใจและพฤตกรรม พบวา การชมภาพยนตรสรางแรงบนดาลใจไดและแรงบนดาลใจทเกดนมผลตอพฤตกรรมทดในอนาคต

ตอจากนนผวจยไดพฒนาเจตคตทดตอวชาชพครซงเปนตวแปรปจจยภายในอกตวหนงทมผลตอการเพมจตวญญาณความเปนครทไดจากขอคนพบจากการวจยระยะท 1 ซงเจตคตทดตอวชาชพครนนประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ องคประกอบดานความรสก องคประกอบดานความรคดและองคประกอบดานแนวโนมทจะกระท าพฤตกรรม ผวจยเรมพฒนาเจตคตทดตอวชาชพครองคประกอบดานความรสกเพราะเปนกจกรรมตอเนองจากการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครซงเปนเรองของความรสก โดยใชสอภาพยนตรเรอง “โรงเรยนปลายขาว” ทตวละครครไดเหนสภาพปญหาของลกศษยทงตดเกม ตดยาเสพตด ตงครรภในวยเรยน ขาดโอกาสทางการศกษา เปนตน เมอตวละครครไดชวยลกศษยเหลานนใหพนจากสภาพปญหาตางๆนนไดตว

243

ละครครกไดแสดงใหเหนถงรสกภมใจทไดชวยเหลอศษยซงความรสกเชนนเปนสงทท าใหนกศกษาทสงเกตตวแบบนเกดความรสกทดตอวชาชพคร

ขนตอมาผวจยไดพฒนาเจตคตทดตอวชาชพครองคประกอบดานความรเชงประเมนคาดวยการใหนกศกษาไดดตวแบบทแสดงใหเหนวา ตวละครครเชอวาวชาชพครเปนวชาชพทดมประโยชนเพราะชวยเปลยนแปลงใหศษยทไมดใหกลายเปนคนทดได (B พฤตกรรมของตวละครคร)แลวตวละครครรสกภมใจทชวยเปลยนแปลงใหศษยเปนคนดได (C+การเสรมแรงทางบวก) ซงการเหนตวแบบท าพฤตกรรมเชนนเปนสงทท าใหนกศกษาทสงเกตตวแบบนเกดความรวาวชาชพครเปนวชาชพทดและเปนประโยชนตอผอน

ตอจากนน ผวจยไดพฒนาเจตคตทดตอวชาชพครองคประกอบดานแนวโนมทจะกระท าโดยใชค าถามเชอมโยงจากสอทไดชมเรอง “โรงเรยนปลายขาว” วาถานกศกษาเปนครวชาชพแลวจะแสดงพฤตกรรมการมเจตคตทดตอวชาชพครดานแนวโนมทจะกระท าอยางไรบาง โดยใหนกศกษาแบงออกเปน 2 กลมแลวใหสถานการณสมมต เชน ถานกศกษาไดเจอกบเดกนกเรยนทตดยาแบบตวละครปราชญแลวในบทบาทครจะท าอยางไรหรอถานกศกษาไดเจอกบเดกนกเรยนทตงครรภในระหวางเรยนแบบตวละครจบ แลวในบทบาทครจะท าอยางไร เปนตน และชวยกนวเคราะหและอภปรายภายในกลมถงสถานการณสมมตและรวมกนอภปรายทงหอง รวมทงผวจยไดสรปถงพฤตกรรมทครควรกระท าทแสดงถงเจตคตทดตอวชาชพครทงสามองคประกอบอกครงดงนนการทผวจยไดก าหนดขอค าถามและสถานการณสมมตเหลานนใหซงไดท าหนาทเปนสงเราเขาไปจดกระท ากระบวนการทางปญญาทเปนการไดรบความรใหม (Acquired) ของนกศกษาวชาชพครอนเปนผลใหเกดการเรยนร (Learning) ตอจากนน ผวจยไดมการตอกย าเพอใหเกดเจตคตเพมมากขนดวยการใหนกศกษากลมทดลองไดดตวแบบของตวละครทมการแสดงถงเจตคตทดตอวชาชพครจากสอตางๆ ซ าอกจ านวน 5 ครง จากสอภาพยนต เรอง “โรงเรยนปลายขาว” เปนตน

จากวธการพฒนาเจตคตทดตอวชาชพครทง 3 องคประกอบดงกลาวเปนผลท าใหนกศกษามเจตคตทดตอวชาชครเพมมากขน นนเพราะวาการทนกศกษาวชาชพครไดสงเกตเหนตวแบบแลวเกดความรสกอยากจะประกอบวชาชพคร แลวเกดความคดวาวชาชพครเปนวชาชพทมประโยชน มคณคาสงผล ใหนกศกษาเกดแนวโนมทจะท าวชาชพคร

จงมผลท าใหเกดเจตคตทดตอวชาชพครของกลมทดลองเพมขน ซงตวแปรนเปนปจจยส าคญทท าใหเกดการเปลยนแปลงทกระบวนการทางปญญาแลวสงผลท าใหพฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนครของกลมทดลองเปลยนไปในทางทดขนมากดวย ซงเปนไปตามแนวคด

244

การปรบพฤตกรรมทางปญญา (Cognitive Behavioral Modification: CBM) ทสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายนอก

นอกจากนผวจยไดน าตวแปรปจจยภายนอกของการมจตวญญาณความเปนคร คอ การสนบสนนทางสงคมมารวมพฒนาในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครในครงนดวย ซงกจกรรมนเปนการพฒนาการสนบสนนทางสงคมหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดมแนวโนมทจะกระท าพฤตกรรมแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและเจตคตทดตอวชาชพครทงสามองคประกอบแลว โดยผวจยไดใหการสนบสนนทางสงคมดานขอมลขาวสารเปนเอกสารเรองสน “ครทอมสนกบเทดด” เพอใหนกศกษาไดเหนตวแบบของการมจตวญญาณของความเปนครมผลท าใหนกศกษามจตวญญาณความเปนครเกดขน โดยเรมจากผวจยไดแจกเอกสารเรองสนเปนตวแบบทตวละครครไดแสดงจตวญญาณความเปนครใหนกศกษาวชาชพครชวยกนอานวเคราะหคนหาขอมลซงขนตอนนเปนการพฒนาการสนบสนนดานขอมลขาวสาร แลวผวจยไดตอกย าการพฒนาการสนบสนนทางสงคมดานขอมลขาวสารเพมขนอกครงโดยใหนกศกษาวชาชพครกลมทดลองทงสองกลมยอยรวมแลกเปลยนความคดเหนเพออภปรายระหวางกลมในประเดนตวอยางเชน ตวละครครทอมสนท าพฤตกรรมอะไรแลวไดรบการสนบสนนทางสงคมดานใดบางจากเทดด (ดานขอมลขาวสาร/ดานอารมณ/ดานวตถสงของ) เปนตน และสดทายผวจยไดสรปประเดนการสนบสนนทางสงคมอกครงเพอเปนการตอกย าการสนบสนนดานขอมลขาวสารใหแกนกศกษาครซงมผลท าใหนกศกษามจตวญญาณความเปนครเพมมากขน

ดงนนจากการทนกศกษาวชาชพครไดฝกกจกรรมพฒนาตวแปรภายในทเปนการปรบเปลยนกระบวนการทางปญญาผานทงประสบการณตรงและประสบการณทางออมไปพรอมกนจาก 3 กจกรรมในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนครนนไดสงผลใหนกศกษาวชาชพครมจตวญญาณความเปนครเพมขนเชนกนโดยพจารณาจากคะแนนจตวญญาณความเปนครซงในชวงกอนการทดลองมคาเฉลย 136.20 ซงในชวงหลงการทดลองมคาเฉลยเพมขนเปน 152.90 ผลทไดสอดคลองกบงานวจยในอดตทศกษาในพนทครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเหมอนกนคอ งานวจยของ สพชญา โคทว (2558) ไดท าการศกษาเรองการพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอสรางเสรมจตวญญาณความเปนครโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษาท เปนการเปลยนแปลงทกระบวนการทางปญญากบนกศกษาครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ พบวา ผเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนในรายวชาการศกษาและความเปนครไทยหลงเรยนสงกวากอนเรยน

245

สวนท 3 ขอเสนอแนะในการวจย ขอเสนอแนะจากการวจยแบงเปน 2 สวน คอ ขอเสนอแนะเพ อการปฏบตและ

ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 3.1 ขอเสนอแนะเพอการปฏบต

ผลการวจยน สามารถน าไปก าหนดเปนนโยบายเพอแกไขปญหาการขาดจตวญญาณของคร เสนอเปนแนวทางหนงในการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพครและการสนบสนนทางสงคม โดยผลการวจยนยนยนวาหากนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทไดรบการฝกฝนดานการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร พฒนาเจตคตทดตอวชาชพครและพฒนาการสนบสนนทางสงคมท าใหนกศกษาวชาชพครกลมน มจตวญญาณความเปนครเพมขน ดงนนผวจยจงมขอเสนอแนะเพอการปฏบตเกยวกบการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ส าหรบผทเกยวของกบนกศกษาวชาชพครและบคลากรทางการศกษา โดยมรายละเอยด ดงน

3.1.1 ส าหรบอาจารยครศาสตรและผทอยในสายการสอนนกศกษาวชาชพครซงเปนผใหการถายทอดจตวญญาณความเปนครโดยตรงควรน าตวแปรแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพคร และการสนบสนนทางสงคมมาใชพฒนาจตวญญาณความเปนครควบคกบการพฒนาทางวชาการได เชน การออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนทเนนการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร การพฒนาเจตคตทดตอวชาชคร และการพฒนาการสนบสนนทางสงคมเพอใหนกศกษาวชาชพครมเพมมากขน

3.1.2 ส าหรบสถานศกษาทเกยวของกบการผลตนกศกษาวชาชพครทสนใจน าโปรแกรมนไปใช นอกจากผใชจะตองศกษาท าความเขาใจแนวคดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพคร การสนบสนนทางสงคมและคมอการใชโปรแกรมอยางละเอยดเพอใหสามารถด าเนนการไดอยางถกตองแลว ผใชตองมความเชอในศกยภาพและคณคาของนกศกษาคร แตละคน มความรเกยวกบนกศกษาแตละคนและปรบเปลยนพฤตกรรมและบทบาทของครเปนผอ านวยความสะดวกในการเรยนรของนกศกษาและสรางบรรยากาศของความไววางใจใหเกดขนดวย

3.1.3 ส าหรบสถานศกษาทเกยวของกบการผลตนกศกษาวชาชพครทสนใจในการใชโปรแกรมสามารถปรบเปลยนเงอนไขการเสรมแรงใหสอดคลองกบความตองการของนกศกษาแตละคนมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงถาผใชโปรแกรมเปนครหรอบคลากรในสถานศกษาสามารถทจะใหนกศกษาแตละคนก าหนดสงเสรมแรงไดอยางหลากหลายซงจะท าใหนกศกษามแรงจงใจในการพฒนาจตวญญาณความเปนครไดมากขน

246

3.1.4 ส าหรบสถานศกษาทเกยวของกบการผลตนกศกษาวชาชพครสามารถน าโปรแกรม นไปใชในการฝกอบรมไดโดยตรงหรอสามารถบรณาการสอดแทรกเขาไปในรายวชาตางๆ ทเกยวของกบกลมรายวชาชพคร อาทเชน รายวชาความเปนคร จตวทยาการศกษา เปนตน หรอน าไปบรรจเปนกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปอนๆ ได

3.2 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป การวจยนเปนการวจยทมงสรางความรใหม เพอเสนอเปนทางเลอกในการพฒนาจต

วญญาณความเปนครเพอแกไขปญหาขาดจตวญญาณของครวชาชพทยงคงพบปญหาอยางตอเนองจากอดตจนถงปจจบนทยงคงมใหเหนผานการน าเสนอขาวอยางตอเนอง ดวยการคนหาแนวคดทฤษฎทสอดคลองกบบรบทของนกศกษาวชาชพครในการพฒนาจตวญญาณความเปนครทมสาเหตมาจากพฤตกรรมระดบบคคล โดยเรมจากการวจยระยะท 1 เปนการวจยเชงคณภาพเพอตรวจสอบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย เพอท าความเขาใจกระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร และเงอนไขของการมจตวญญาณความเปนครของอาจารย ครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ดวยการคดเลอกผใหขอมลหลกแบบเจาะจงและใชการสมภาษณเชงลกแลวท าการวเคราะหเนอหาจากขอมลทได ผลการวจยท าใหทราบความหมายจตวญญาณความเปนครในบรบทสงคมไทย กระบวนการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนครและเงอนไขการมจตวญญาณความเปนครซงขอคนพบนไดรบการตรวจสอบอยางเปนระบบ แลวน าไปสการวจยระยะท 2 เปนการน าองคความรไปสการปฏบตแกไขปญหาครขาดจตวญญาณความเปนคร ดงนน ในการพฒนาการวจยในอนาคต ผวจยมขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ดงน

อาจตองใชเวลาเพมมากขนโดยขยายระยะเวลาในชวงของการเปลยนแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพครและการสนบสนนทางสงคมเพอใหเกดพฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนครเพมมากขนตามมาและควรมการตรวจสอบวาแนวคดนถกตองหรอไม และระยะเวลาทเหมาะสมควรเปนเทาใดจงจะสามารถพฒนาจตวญญาณความเปนครไดอยางมประสทธผลสงสด

3.2.2 เนองจากงานวจยน มขอจ ากดในเรองของกลมตวอยางจ งตองเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงจากความสมครใจและความสะดวกในการเดนทางเขามาในมหาวทยาลยราชภฎเพอท ากจกรรมตอกย าการพฒนาจตวญญาณความเปนครในทกๆ เดอนในวนเสารหรอวนอาทตยตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหลงจากทนกศกษาวชาชพครไดออกฝกประสบการณวชาชพ

247

ครยงโรงเรยนตาง ๆจงตองเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ดงนนการวจยครงตอไปจงควรมการก าหนดกลมตวอยางทมากขน เพอจะไดคดเลอกกลมตวอยางทมจตวญญาณความเปนครโดยสามารถแบงกลมสง-ต า ทมความแตกตางกนไดอยางชดเจนมาเขารบการทดลอง

3.2.3 ควรมการศกษาในลกษณะการตดตามผลการทดลองระยะยาวเพอดวาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพครทไดรบการพฒนาจตวญญาณความเปนคร ยงคงทนในระยะเวลานานเพยงใด

บรรณานกรม

บรรณานกรม

Bandura, Albert. (1969). Principles of behavior modification. Holt, New York. : Rinehart and Winston.

Bandura, A. (1986). Social Foundations of Though and Action : A Social Cognitive Theory.Englewood Cliffss, NJ : Prentice-Hall.

Bandura, Ross and Ross, 1963. “Imitation of Film-Mediated Aggressive Models, “Child Development and Behavior. By Freda Rebeisky and Lym Dorman. New York: Alfred A.Knapt.

Burke, P. J.; & Reitzes, D. C. (1981). The Link Between Identity and Role Performance. Social Psychology Quarterly. 44(2): 83-92.

Chao, G. M., O'Leary-Kelly, A., Wolf, S., Klein, H., & Gardner, P. (1994). Organizational socialization: Its content and consequences. Journal of Applied Psychology, 79(5), 730-743.

Cobb,S.(1976). Social Support as a Moderator of Life Stress. Psychosomatic Medicine. 38(5): 300-314.

Cohen, H.A. (1981). The Nurse’s for Professional Identity. Menlo Park : Adison-Wesley. Creswell, J.W., Plano Clark V.L. (2009). Designing and conducting mixed methods

research. Thousand Oaks, CA: Sage Publication. Creswell J.W., Plano Clark V.L. (2011). Research design: Qualitative, quantitative, and

mixed method approach.3th ed. Thousand Oaks, CA: Sage Publication. Ellis, A. (1979) Humanistic psychotherapy. New York : McGraw-Hill. Forter, R.L. (1997). Addressing epistemological and practical issues in multi-method

research: A procedure for conceptual triangulation. Adv. Nurs. Sci. 20: 253-258. Fulmer (2007). The Relationship between Inspiration as a Psychological Construct,

Temperament, and Positive Effect. DISSERTATION Department Special Education, Counseling, and Student Affairs College of Education KANSAS STATE UNIVERSITY Manhattan, Kansas.

Gilbert, G. B. (1979). The relationship of moral reasoning to conduct problems and

249

intelligence. Dissertation Abstracts International, 40(9), 4961-A.

Goldfried. M.R. (1973). Reduction of generalized aniety through a variant of systematic desensitization.M.R. Goldfried & M. Merbuam (Eds.) Behavior change through selfcontrol. New York : Academic Press.

Gonzalez, Metzler, and Newton (2011). The Influence of a Simulated ‘Pep Talk’ on Athlete Inspiration, Situational Motivation, and Emotion. International Journal of Sports Science & Coaching. 6 (3) 2, 445-459.

Gosling, S. D., Rentfrow, P. J., & Swann, W. B., Jr. (2003). A very brief measure of the Big-Five personality domains. Journal of Research in Personality, 37(6), 504–528.

Glickman, C.D.; & Ross – Grodeon, J. M. (1998). Supervision of Instruction : a Developmental Approach. 4 th. ed. Needham Heights : Ellyn & Bacon.

Guay, Vallerand, and Blanchard. (2000). On the Assessment of Situational Intrinsic and Extrinsic Motivation: The Situational Motivation Scale. Article in Motivation and Emotion. 24(3), 175-213.

Hayden, J. (1995). "Professional Socialization and Health Education Preparation," Journal of Health Education. 26(5):271-276.

Haber. (2003). Health Promotion and Aging. 3nd ed. New York: Springer Publishing Company.

Hessong, R. F., & Weeks, T. H. (1987). Introduction to education. New York: Macmillan. Hubbard, P.; Muhlenkamp, A.F; & Brown,N. (1984). The Relationship between Social

Support and Self-Care Practices. Nursing Research. 33(5) :266-270. Kalish , H. (1981). Learning : Principles and Applications. New York : McGraw – Hill. Katz, D., Kahn, R.L. (1978). The Social Psychology of Organizations, 2nd ed.

New York: Wiley. Kazdin, A. E. (1978) History of behavior modification: Experimental foundations of

contemporary research. MD. Baltomore: University Park Press. Keisler, Charles A; Collins; Barry E; & Miller Norman. (1969). Attitude Change. New York;

250

John Wiley and Sons. Kernochan, R. A., McCormick, D.W., and White, J. A. (2007). Spirituality and the

management teacher: Reflections of three Buddhists on compassion, mindfulness, and selflessness in the classroom. Journal of Management Inquiry, 16(1): 61-75.

Lacey, C. (1987). ” Professional Socialization of Teacher,” in The International Encyclopedia of teaching and teacher education. Edited by Michael, J.D. Oxford : Pergamon Press.

Lang, P. J. (1985). The cognitive psychophysiology of emotion: Fear and anxiety. In A. H. Tuma & J. D. Maser (Eds.), Anxiety and the anxiety disorders (p. 131–170). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.

Lowson,H.A.. (1992). "Beyond the New Conception of Teacher Induction," Journal of Teacher Education. 43(3): 163-173.

Meichenbaum, D.H.& Goodman,J.(1971,October). Training impulsive children to talk to themselves: A means of developing self-control. Journal of Abnormal Psychology,77,115-126.

Metheny, Kenneth B.; Tovar, B.E. Roque; & Curlette, William L. (2008). Percieved Stress, Coping Resources, and Life Satisfaction among U.S. and Maxican College Students: A Cross-Cultural Study. Anales de Psicologia. Universidad de Murcia: Murcia. Espana. 24(1): 49-59.

Milyavskaya et.al (2011). Inspired to get there: The effects of trait and goal inspiration on goal progress. Personality and Individual Differences, 52, 56–60.

Murphy,Philip Michael.; & Kupshik, Gary Allan. (1992). Loneliness, Stress and Well-being: A Helper’s Guide. New York: Chapman and Hall,Inc.

Ostroff, C. & Kozlowski, S. W. J. (1992 December). Organizational Socialization as a Learning Process: the Role of Information Acquisition. Personal Psychology. 45 (4): 849-874.

Pajak, E. & Blaise, J. (1989). The impact of teacher’s personal lives on professional role enactment: A qualitation analysis. American Educational Research Journal. (26) 2,

251

283-310. Palmer, C. (2003). “The physical and economic accounts for UK fisheries.” Report

prepared For the UK Office for National Statistics (ONS), London. London. Web only: www.nationalstatistics. gov.uk/downloads/theme_environment/UKfisheries_accounts.pdf

Rubel,D.P. (2008). Perceived Classmate, Teacher, and Parent Support and Self-Regulated Learning Skills during Middle School. Dissertation, Ph.D. New York: Graduate School of Education, University of Fordham University.

Sorenson, Herbert. Psychology in Education. McGraw-Hill Book Company, Inc., New York. 1948.535 pp.

Siegel. (1968). Professional Socialization in Two Baccalaureate Programs. Nursing Research. 17(5):403-407.

Simpson,I.H. (1979). From Students to Nurse: A Longitudinal Study of Socialization. Cambridge : Cambridge university Press.

Synder, C.R. & Blaise, J. (1989). Positive psychology: The scientific and practical exploration of human strengths. Thousand Oaks, CA: Sage Publication, Inc.

Staton, A.Q. & Hunt, S.L. (1992). "Teacher socialization : Review and Conceptualization," Communication Education. 41(2):109-137.

Streubert, H.J.; & Carpenter D.R. (2003). Triangulation as a Qualitative Research Strategy, pp.299-309, Lippincott Willum & Wilkins, Philadephia.

Stryker,S. and Statham, Anne. (1985). “ Symbolic Interaction and Role Theory ”. in The Handbook of Social Psychology. Edited by Linsey, D. & Aronson, E. p. 311 – 378. 3rd ed. New York : Newbery Award Records.

Super, D.E. (1975, July) . How people make and might be helped to make career choices. Paperpresented at the CRAC/NICEC Seminar, King’s College, Cambridge, England.

Tashakkori A, & Teddlie C. (1998). Mixed Methodology: combining qualitative and quantitative approaches. California: Sage Publications.

Thrash, T. M., & Elliot, A. J. (2003). Inspiration as a Psychological Construct, Journal of

252

Personality and Social Psychology, 84, 871-889. Van Maanen, J. & Schein, E.H. (1979). “ Toward a Theory of Organizational

Socialization ,”In Research in Organization Behavior. Edited by Staw, B. p.209- 264. Greenwich:JAI.

Zeichner, K.M. & Gore, J.M. (1990). “ Teacher Socialization ” In Handbook of Research onTeacher Education. Edited by Houston, W.R., Hoowson, R. & Sikula, J. p.329-348. New York : Macmillan.

กมลวรรณ คารมปราชญ. (2553). กระบวนการกลอมเกลาทางการเมองดานจรยธรรมของ สมาชกสภาผแทนราษฎร. ปรญญานพนธ วท.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

กระทรวงศกษาธการ.(2560). “ขาวท 595/2560 ศธ.หารอความรวมมอกบฟนแลนด เพอรวมผลตและพฒนาคณาจารยและหลกสตรในสถาบนอดมศกษาทผลตคร.” สบคนเมอ 15 มกราคม 2561, จาก https://www.moe.go.th/websm/2017/nov/595.html

กตนนท โนส; และเสรมศกด วศาลาภรณ. (2557). องคประกอบและตวบงชจตวญญาณความเปนคร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาในจงหวดภาคเหนอตอนบน. วารสารการวจยกาสะลองค า, 8(1), 53-65.

ครสภา. (2558). มาตรฐานการประกอบวชาชพ. สบคนเมอ 25 สงหาคม 2558, จาก http://www.ksp.or.th/ksp2013/content/view.php?mid=136&did=253.

ครบานนอก. (2562). “ถงเวลาปลก จตวญญาณความเปนคร กอนจะไปถงการศกษาไทย 4.0.” สบคนเมอ 14 เมษายน 2563, จาก https://www.kroobannok.com/81870.

งามตา วนนทานนท. (2545). เอกสารประกอบค าสอน วป 581 การถายทอดทางสงคมกบพฒนาการของมนษย. กรงเทพฯ สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

จรล อนฐตวฒน. (2548). กลวธการถายทอดทางสงคมขององคการทสงผลตอความพงพอใจในงานและความผกพนในองคการส าหรบพนกงานสถาบนการเงนพเศษของรฐ. ปรญญานพนธ วท.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

จนทรศม ภตอรยวฒน. (2560). ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษากบแรงจงใจในการท างานของครทสงผลตอจตวญญาณความเปนครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนท

253

การศกษามธยมกรงเทพมหานครเขต 2. วารสารสาขามนษยศาสตร สงคมศาสตรและศลปะ, 10(3), 1738-1757.

ชาย โพธสตา. (2554). ศาสตรและศลปแหงการวจยเชงคณภาพ. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงฯ.

ชชาต พวงมาล. (2550). คณลกษณะของครมออาชพของโรงเรยนในโครงการหนงอ าเภอหนงโรงเรยนในฝน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาหนองคาย. วทยานพนธ คศ.ม. (การบรหารการศกษา). อดรธาน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน. ถายเอกสาร.

ชศร วงศรตนะและองอาจ นยพฒน. (2551). แบบแผนการวจยเชงทดลองและสถตวเคราะห: แนวคดพนฐานและวธการ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณแหงมหาวทยาลย.

ญาดา นลประดษฐ. (2553). การเปรยบเทยบกจกรรมเสรมความเปนครของนกศกษาในมหาวทยาลยทตางกน: การวจยแบบผสม. ปรญญานพนธ คศ.ม. (วธวทยาการวจยการศกษา) กรงเทพฯ : ภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดาราวรรณ ตะปนตา. (2535). การลดความวตกกงวลของพยาบาลประจ าการทดแลผปวยโรคเอดสดวยวธการปรบเปลยนความคดรวมกบการฝกสต. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต. (จตวทยา) กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

ดษฎ โยเหลา; และคนอนๆ. (2553). การสรางเครองมอประเมนและตวชวดระดบการพฒนาจตวญญาณส าหรบบคลากรดานสาธารณสข. สบคนเมอ 25 สงหาคม 2558, จาก http://thaissf.org/sh063/.

ดษฎ โยเหลา; และคนอนๆ. (2556). การประเมนผลจากภาพยนตรเพอสรางแรงบนดาลใจของนสตปรญญาตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

ดวงใจ ชนะสทธ. (2558). การพฒนากระบวนการสอนดานจตพสยเพอพฒนาจตวญญาณความเปนครของนกศกษาหลกสตรครศาสตรบณฑตชนปท 3 มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม. วารสารศลปากรศกษาศาสตรวจย, 7(2), 93-107.

ดวงใจ ชนะสทธ; ชยยธ มณรตน; และพงศเทพ จระโร. (2559). จตวญญาณความเปนครของนกศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม. วารสารศลปากรศกษาศาสตรวจย

254

, 8(1), 107-131. ดวงใจ ชนะสทธ. (2562). ปจจยเชงสาเหตของการสงเสรมจตวญญาณความเปนครของนกศกษา

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภมภาคตะวนตก. ปรญญานพนธ ปร.ด.(วจย วดผลและสถตทางการศกษา). ชลบร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

ดวงเดอน พนธมนาวน.(2530). ชดฝกอบรม : การสรางเสรมคณลกษณะของขาราชการพลเรอน. สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน ส านกงานก.พ.

ดวงเดอน พนธมนาวน; และคนอน ๆ. (2531). ชดฝกอบรมหลกสตรการเสรมสรางทศนคต คานยม และจรยธรรมของขาราชการ. กรงเทพฯ : ส านกงานขาราชการพลเรอน.

ดวงเดอน พนธมนาวน. (2543). ทฤษฎตนไมจรยธรรม: การวจยและพฒนาบคคล. กรงเทพฯ: สถาบนพฒนบรหารศาสตร.

ณฏฐภรณ หลาวทอง; และปยวรรณ วเศษสวรรณภม. (2553). การพฒนาแบบวดจตวญญาณความเปนคร. วารสารวธวทยาการวจย, 23 (1): 25-54.

ณฏฐภรณ หลาวทอง. (2559). การสรางเครองมอการวจยทางการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทพยวลย สทน. (2539). การลดพฤตกรรมกาวราวของนกเรยนวยรนโดยรปแบบการปรบพฤตกรรมดวยปญญา.ปรญญานพนธ คศ.ด. (จตวทยา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธนกร ชสขเสรม. (2560). การประยกตใชสมมาทฏฐเพอลดปญหาความขดแยงในสงคมไทย. วารสารธรรมทรรศน มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย,17(2), 215-227.

ธราญา จตรชญาวณช.(2560). การศกษาและความเปนครไทย. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธระพร อวรรณโณ. (2535). เจตคต: การศกษาตามแนวทฤษฎหลก. ภาควชาจตวทยา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

ธระพร อวรรณโณ. (2558). เจตคต. เอกสารประกอบการเรยนสาขาวชาจตวทยาและจตวทยาพฒนาการ. กรงเทพฯ: คระครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

ธรวฒน เลอนฤทธ. (2552). การพฒนาตวบงชคดสรรการปฏบตงานมาตรฐานวชาชพคร. ปรญญานพนธ คศ.ม.(การวจยจตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธรรมนนทกา แจงสวาง. (2554). ประสบการณของการเปนครผมจตวญญาณความเปนคร :

255

การศกษาเชงปรากฎการณวทยา. ปรญญานพนธ วท.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต) กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ธวชชย เพงพนจ. (2550). ศาสตรวาดวย “จตวญญาณความเปนคร.” วารสารสวนดสต มหาวทยาลยราชภฏ สวนดสต, 7(2), 48-52.

ธวชชย เพงพนจ. (2558). วถส “จตวญญาณคร”. สบคนเมอ 28 เมษายน 2560) จาก dusithost.dusit.ac.th/~nongkhai/nongkhai/2549/0082.pdf

นรนทร สงขรกษา. (2554). การสงเคราะหความรทางดานการพฒนาจตวญญาณ จากเรองเลาความส าเรจของครและนกเรยนในระบบการศกษา : การพฒนาหนอออนทางการศกษา สรางจตปญญาในการเรยนรสความเปนมนษยทสมบรณ. วารสารศลปากรศกษาศาสตรวจย. 2(2): 21-30.

นนทวฒน ชนช. (2546). การใชตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมเพอพฒนาจตสาธารณะในนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 2. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

นนทน ศภมงคล. (2547). ความวตกกงวล การสนบสนนทางสงคมและกลวธการเผชญปญหาของนสตนกศกษา. วทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

บหงา วฒนา. (2533). เอกสารค าสอนวชาหลกการสอน. พระนครศรอยธยา: ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร วทยาลยครพระนครศรอยธยา.

เบญจา ยอดด าเนน-แอตตกจ กาญจนา ตงชลทพย. (2552). การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ: การจดการขอมล การตความ และการหาความหมาย. นครปฐม : สถาบนวจยประชากรและสงคม.

บงอร โสฬส. (2537). บทบาทของการอบรมถายทอดสงคมขององคการในการพฒนาลกษณะผน าทศนคต และประสทธผลในการท างาน. วารสารจตวทยา. 1(1): 99-114.

ปฎาวฒ สจนดามณชย; และคนอนๆ. (2558). การยอมรบตนเองและบคลกภาพหาองคประกอบทพยากรณความฉลาดทางจตวญญาณของครโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 10 จงหวดสมทรสาคร. วารสารวชาการศลปะศาสตรประยกต : 115-126.

ปนดดา วฒโน. (2554). ศกษาปจจยเชงสาเหตทมตอการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพของครในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ปรญญานพนธ วท.ม. (สาขาวชาสถตประยกต). กรงเทพฯ:

256

คณะสถตประยกต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ประทป จนง. (2540). วชาการวเคราะหพฤตกรรมและการปรบพฤตกรรม. (เอกสารประกอบการ

สอน). กรงเทพฯ: สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ประทป จนง. (2557). หลกการวเคราะหพฤตกรรม. วารสารพฤตกรรมศาสตร: 57-64. ประทป จนง; และคนอนๆ . (2558). การพฒนาการเรยนรของนสตดวยการจดการเรยนการสอนบน

ฐานทฤษฏปญญาสงคมผานสอวดทศนขององคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย (Thai PBS). กรงเทพฯ: สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ประยทธ จนทรโอชา. 2559.ขาวส านกงานรฐมนตร 338/2559 ประชม Super Board ดานการศกษา. สบคนวนท

ปรางคทอง อภพทธกล. (2550). การใชโปรแกรมการควบคมตนเองเพอพฒนาพฤตกรรมความรวมมอในการรกษาทางกายภาพบ าบดกลมผปวยระบบกระดกและกลามเนอ กองแพทยหลวงพระบรมมหาราชวง. ปรญญานพนธ วทม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ:บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ปนกนก วงศปนเพชร. (2551). สภาพแวดลอมในการท างานและคณลกษณะสวนบคคลทเกยวของกบผลลพธของการปรบตวในการท างานของนายทหารชนประทวนของกองทพบกทบรรจเขารบราชการใหมสงกดเหลาก าลงรบ : การศกษา 3 ระยะ. ปรญญานพนธ วท.ด.(วจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ปยะวฒน กรมระรวย,ไชยยศ ไพวทยศรธรรมและยวร ผลพนธน. (2560). โมเดลเชงสาเหตปจจยท สงผลตอจตวญญาณความเปนคร.วารสารสาขามนษยศาสตร สงคมศาสตรและศลปะ, 10(3), 836-852.

ผจดการออนไลน. (2563). “5 ครหนมกดาหาร ขมขนเดก 14.” สบคนเมอ 10 พฤษภาคม 2563, จาก https://mgronline.com/onlinesection/detail/9630000048604.

พะนอม แกวก าเนด. (2552). จตวญญาณความเปนคร. สบคนวนท 30 พฤศจกายน 2558. จาก http://surakorn.blogspot.com/2014_02_01_achived.html.

พระราชด ารสพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท 9. (2558). ครตามแนว พระราชด าร.สบคนเมอ 25 เมษายน 2560. จาก http://myisayunee.blogspot.com/

พระพรหมคณาภรณ(ป.อ.ปยตโต). (2551). พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวลธรรม. (พมพ

257

ครงท16). กรงเทพฯ: เอส. อาร. พรนตงแมสโปรดกส. พรรณ ช. เจนจต. (2539). จตวทยาการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: ตนออ แกรมม จ ากด. พจน ใจชาญสขกจ. (มปพ.) The Power of Inspiration การสอสารเพอสรางพลงแหงแรงบนดาล

ใจของ ผน า. สบคนเมอ 28 มกราคม 2560. จาก http://www.drphot.com/images/journal/2553/ceo_tips/Article_inspiration_communicate20%20Jan%202010.pdf.

พรณรงค สงหส าราญ. (2554). จตวญญาณความเปนคร. สบคนเมอ 5 มกราคม 2559. จาก http://www.leamers.in.th/blog/p-seeam/316004.

พรทพยพา ธมายอม. (2554). ผลของการใชโปรแกรมพฒนาการรบรความสามารถของตนทมตอพฤตกรรมการดแลตนเองของผรบบรการอมพาตครงซก. ปรญญานพนธ ปร.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ. ถายเอกสาร.

พวงผกา คงวฒนานนท. (2556). การใชวธวจยแบบผสานวธเพอสรางความนาเชอถอของงานวจยสขภาพ. วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 21(7), 648-657.

พลรพ ทมมาพนธ. (2554). ผลการใชโปรแกรมก ากบตนเองรวมกบการสนบสนนทางสงคมของครทมผลตอพฤตกรรมการเรยนของนกเรยนระดบประถมศกษาทมผลสมฤทธทางการเรยนต ากวาความสามารถทแทจรง. ปรญญานพนธ วท.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ.ถายเอกสาร.

ไพศาล แยมวงษ. (2555). การศกษาการสนบสนนทางสงคมทสงผลตอความพงพอใจในชวตของนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร. ปรญญานพนธ วท.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ไพศาล หวงพานช. (2530). เอกสารประกอบการอบรมการวดผลการศกษา. กรงเทพฯ : ส านก ทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

ภเบศร สมทรจกร. (2552). Inspiration พลงแหงลมหายใจไฟในการท างาน. สบคนเมอ 5 มกราคม 2559. จากhttp://www.dpu.ac.th/laic/upload/content/file/article_instrctor/ta57/ 14_79_2552.pdf.

ภาณกา แจมดอน. (2551). กระบวนการเขาสอาชพและสภาพการท างานของผรบงานไปท าทบาน. วทยานพนธ ศศ.ม. (การวจยและพฒนาเมอง). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

258

ราชภฏจนทรเกษม. ถายเอกสาร. ภาวต ตงเพชรเดโช. (2556) . จตวญญาณความเปนครกบความกาวหนาในอาชพทพยากรณความ

ทมเทในการท างานของคร. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (จตวทยาอตสาหกรรมและองคการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. ถายเอกสาร.

มาน แสงหรญ. (2554). ปจจยทมอทธพลตอนกศกษาในการเลอกเรยนคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ. อตรดตถ: คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ. ถายเอกสาร.

มสขนษฐา สงหเพชร. (2558). การสรางแรงบนดาลใจจากขอคดค าคมเพอใชในการสรางแฟมสะสมผลงานทศนศลปของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 ปการศกษา 2558. กรงเทพฯ: กลมสาระการเรยนรศลปะ โรงเรยนอสสมชญธนบร. ถายเอกสาร.

มราพนธ ชะยะมงคะลา. (2561). ประสทธผลของโปรแกรมเชงพฤตกรรมศาสตรเพอพฒนาความสามารถทางดนตรของนกเรยนเปยโน: การวจยผสานวธ. ปรญญานพนธ ปร.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนวโรฒ.ถายเอกสาร.

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต. (2551). คนไทยเชอมนครในปนมากกวาปกอน. สบคนเมอ 23 สงหาคม 2559. จาก http://dusitpoll. Dusit.ac.th/2551/2551_001. Html.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานม บคสพบลเคชนส.

รงนภา จตรโรจนรกษ. (2558). ผลการสารวจความเหนครสอนด. สบคนเมอ 12 พฤศจกายน 2559. จาก www.kruthai.info/view.php?article_id=3693.

รตนะ บวสนธ. (2552). วจยเชงคณภาพทางการศกษา. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ละเอยด แจมจนทร; จนตนา อาจสนเทยะ; และสภาวด สมจตต. (2556). ทศนคตและแรงบนดาลใจ

ของนกศกษาพยาบาลวทยาลยเซนตหลยสในการเตรยมความพรอมเพอสอบขนทะเบยนรบใบอนญาตประกอบวชาชพการพยาบาล. กรงเทพฯ: คณะพยาบาลศาสตร วทยาลยเซนตหลยส. ถายเอกสาร.

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. (2543). การวดดานจตพสย. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. วจตร ศรสอาน. (2550). นโยบายและทศทางการผลตและพฒนาครภายใตการด าเนนการของ

รฐบาลปจจบน. สบคนเมอ 12 เมษายน 2559. จาก

259

https://www.moe.ac.th/websm/news_apro7/news_aps163.html. วไล พงสอาด. (2542). การเปรยบเทยบผลของการใชบทบาทสมมตและการใชแมแบบทมผลตอ

พฤตกรรมกลาแสดงออกของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวงตะเคยนวทยาคม อ าเภอกบนทรบร จงหวดปราจนบร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

วรรณะ บรรจง. (2551). ปจจยเชงสาเหตและผลของเอกลกษณนกศกษาครและการรบร ความสามารถของตนในการเปนครนกวจยทมตอพฤตกรรมครนกวจยของนกศกษาครในยคปฏรปการศกษา. ปรญญานพนธ วศ.ด.(การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

วลนกา ฉลากบาง. (2559). จตวญญาณความเปนคร : คณลกษณะส าคญของครมออาชพ. วารสารมหาวทยาลยนครพนม, 6(2),123-128.

สจวรรณ ทรรพวส. (2559). กลยทธการพฒนาจตวญญาณความเปนครเพอสงเสรมความเปนครวชาชพของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร มหาวทยาลย ราชภฏสวนสนนทา. ถายเอกสาร.

สคนธรส หตะวฒนะ. (2550). ผลของการใชโปรแกรมพฒนาจตสาธารณะดวยเทคนคการเสนอตวแบบผานภาพการตนรวมกบการชแนะทางวาจา ทมตอจตสาธารณะของนกเรยนชนประถมศกษาปท 3. ปรญญานพนธ วศ.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สเทพ ธรรมะตระกล; และอนวต คณแกว. (2555). การศกษาคณลกษณะของครยคใหม. เพชรบรณ : คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ.

สพชญา โคทว. (2558). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอสรางเสรมจตวญญาณความเปนครโดยใชแนวคดจตตปญญาศกษา ส าหรบนกศกษาครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ. อตรดตถ: คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ. ถายเอกสาร.

สพตรา ไวทยะพศาล. (2554). ครทด. สบคนเมอ 18 กรกฎาคม 2559. จากhttps://www.I3nr.org/posts/415136

สรพงษ ชเดช.(2542). ผลของการฝกอบรมตามแนวทางไตรสกขาทมตอการพฒนาวนยใน ตนเองของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. ปรญญานพนธ วท.ด. (การวจยพฤตกรรม ศาสตรประยกต).กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

260

สมน อมรววฒน. (2535). สมบตทพยของการศกษาไทย. (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร :ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สนยรตน บญศลป และสรางค เปรองเดช. (2552). ผลของโปรแกรมการพฒนาความเปนครตอเจตคตวชาชพครและคณลกษณะความเปนครของนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สระบร.

สนนทา สวรรณศลป.(2535). การสนบสนนทางสงคมของชมชนในการปองกนและรกษาโรคพษสนขบา: การศกษาหมบานแหงหนงในจงหวดราชบร. วทยานพนธปรญญาสงคมศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

สรย กาญจนวงศ. (2551). จตวทยาสขภาพ. คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. นครปฐม: โรงพมพมลนธมหามกฏราชวทยาลยนครปฐม.

สวรรณา วรยะประยร. (2529). ผลของตวแบบสญลกษณ การชแนะ และการเสรมแรงทางบวก ตอการเพมการปฏสมพนธทางสงคมของเดกพการเนองจากสมอง. วทยานพนธ ค.ม.(จตวทยาการศกษา) กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

เสรมศกด วศาลาภรณ. (2549). คร. สบคนเมอ 18 กรกฎาคม 2559. จากhttps://221.128.79.198/kunkroo/modules.php? name=new&Life=articles&sid=1165

แสงดาว วฒนาสกลเกยรต.(2547).การศกษาเจตคตและการเปลยนเจตคตตอการมเพศสมพนธใน วยเรยนของนกเรยนวยรนโดยใชกจกรรมกลม.ปรญญานพนธ กศ.ม.(จตวทยาการแนะแนว).กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สมเกยรต โพธสตย; รตนา พนธพานช; และโยธ ทองเปนใหญ. (2547). คมอการทบทวนอยางเปนระบบ. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.

สมบต ศรทองอนทร. (2549). รปแบบการพฒนาลกษณะความเปนครวชาชพของนกศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค. นครสวรรค: คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค. ถายเอกสาร.

สมพล มาสปรด. (2548).“ตวตลก”: กระบวนการเขาสอาชพและการธ ารงอาชพ. ปรญญานพนธ สม.ม.(สงคมวทยา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ถายเอกสาร.

สมโภชน เอยมสภาษต. (2560). ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. พมพครงท 9. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมศกด สดากลฤทธ. (2545). ปจจยการถายทอดทางสงคมเชงวชาชพครทสงผลตอเอกลกษณ วชาชพและพฤตกรรมการปฏบตหนาทตามบทบาทของครแนะแนว. ปรญญานพนธ วท.ด.

261

(การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

โสภดา ลมวฒนาพนธ. (2538). การเปรยบเทยบผลของการปรบพฤตกรรมโดยการใชการควบคมตนเองกบการเสรมแรงทางบวกดวยเบยอรรถกรทมตอการเพมและการคงอยของพฤตกรรมความรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมายของนกศกษาวทยาลยเทคนคบรรมยชนปท 1. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2560). แผนการศกษาแหงชาต 2560-2579. (พมพครงท 1) กรงเทพฯ : บรษท พรกหวานกราฟฟค จ ากด.

ส านกงานเลขาธการครสภา. (2550). กฎหมายเกยวกบการประกอบวชาชพทางการศกษา เลม 2. (พมพครงท 4 ). กรงเทพฯ : ส านกงานเลขาธการครสภา.

ส านกงานเลขาธการครสภา. (2537). การก าหนดแนวทางในการออกใบอนญาตประกอบวชาชพคร. กรงเทพมหานคร: โรงพมครสภาลาดพราว.

ส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน. (2557). “การยกระดบคณภาพครไทยในศตวรรษ ท 21”. เอกสารประกอบการประชมวชาการ “อภวฒนการเรยนรสจดเปลยนประเทศไทย” วนท 6-8 พฤษภาคม 2557 สานกสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน.

ส านกสงเสรมวชาการงานทะเบยน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา. (2561). ขอมลสถตนกศกษา. สบคนเมอ 18 กรกฎาคม 2561. จาก http://apro.nrru.ac.th/.

อมรรตน แกนสาร. (2558). การพฒนาตวบงชจตวญญาณความเปนครของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. ปรชญาดษฎบณฑต (การบรหารและพฒนาการศกษา). สกลนคร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร. ถายเอกสาร.

อมรรตน แกนสาร; และคนอนๆ. (2560). การพฒนาตวบงชจตวญญาณความเปนครของครสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วารสารมหาวทยาลยนครพนม, 7(1), 7-15.

อรอมา เจรญสข. (2559). การตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางของโมเดลการวดจตวญญาณความเปนครของนสตหลกสตรการศกษาบณฑต (กศ.บ. 5 ป) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ: การวเคราะหกลมพห. วารสารวธวทยาการวจย, 29(2), 189-208.

ออมเดอน สดมณ ;พรเทพ เสถยรนพเกา ;และสขมาล เกษมสข.(2548).รายงานการวจยฉบบท 98

262

เรอง ประสทธผลในการฝกอบรมทกษะและจตลกษณะทมผลตอพฤตกรรมประหยดน า และไฟฟาของนกเรยนระดบประถมศกษา.กรงเทพฯ : สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อโณทย งามวชยกจ.(2558). การวจยแบบผสมผสานเชงคณภาพและเชงปรมาณ. วารสารการจดการสมยใหม, 13(1), 1-12.

องสนา ภทรายตวรรตณ. (2533). ผลของการใชกจกรรมฝกใหคดและการเสรมแรงพฤตกรรม เออเฟอทมตอการเพมพฤตกรรมเออเฟอของเดกกอนวยเรยน. วทยานพนธ. ค.ม.(จตวทยา) : กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทาลย.ถายเอกสาร.

ภาคผนวก

264

ภาคผนวก ก ใบรบรองจรยธรรมการวจย

265

266

267

ภาคผนวก ข ตวอยางเครองมอทใชในการวจย

1. แบบคดเลอกผใหขอมลหลกส าหรบกลมอาจารยครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2. โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรทใชในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร 3. โปรแกรมกจกรรมการด าเนนการกลมควบคม 4. การวเคราะหตวแบบสอภาพยนตรเพอพฒนาแรงบนดาลใจ พฒนาเจตคตทดตอวชาชพครและพฒนาการสนบสนนทางสงคม 5. การวเคราะหตวแบบจากเอกสารเพอพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร พฒนาเจตคตทดตอวชาชพครและพฒนาการสนบสนนทางสงคม 6. แบบวดพฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนคร 7. แบบบนทกความคดเหนแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพครและการสนบสนนทางสงคม 8. แบบสงเกตความถพฤตกรรมแลวไดรบการสนบสนนทางสงคม

268

1. แบบคดเลอกผใหขอมลหลกกลมอาจารยผมจตวญญาณความเปนคร

พฤตกรรม จต

วญญาณความเปน

คร

ชอคร

คนท

1

ชอคร

คนท

2

ชอคร

คนท

3

ชอคร

คนท

4

ชอคร

คนท

5

ชอคร

คนท

6

ชอคร

คนท

7

ชอคร

คนท

8

ชอคร

คนท

9

ชอคร

คนท

10

ชอคร

คนท

11

ชอคร

คนท

12

ชอคร

คนท

13

ชอคร

คนท

14

ชอคร

คนท

15

1.ปฏบตตอศษยดวยความรก เมตตา เอาใจใส เอออาทรชวตความเปนอยของลกศษยอยางใกลชด 2. ปฏบตหนาทดวยความมงมนตงใจ 3. ประพฤตตนเปนแบบอยางทดใหแกศษย 4. ใหศษยไดรจกตนเอง 5. ใหศษยไดรสกถงการมคณคาตนเอง

269

6. เปนผสรางพลงใจใหแกศษยกาวตอไป 7. เปนผสงเสรมคณธรรมความดและศรทธา 8. เปนผสงเสรมใหศษยไดรจกการอยรวมกบผอน ชมชน และสงแวดลอม

ชอ-นามสกลนกศกษาคร............................................. สาขาวชา

.............................................................

270

271

272

273

274

275

276

277

278

279

280

281

282

283

284

285

286

287

288

289

290

291

292

293

294

295

296

297

298

299

4. การวเคราะหตวแบบสอภาพยนตรเพอพฒนาแรงบนดาลใจและพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร 4.1 การวเคราะหตวแบบผานสอภาพยนตรเพอพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร การวเคราะห A B C+

A หมายถง เงอนไขนำททำใหเกดพฤตกรรมเปาหมาย B หมายถง พฤตกรรมเปาหมาย C+ หมายถง ผลทเกดขนตามหลงแลวทำใหพฤตกรรมเพมขน

เรอง “เพลงรางวลของคร” ผวจยไดใชการวเคราะหสอยทปเปนภาพรวมของตวละครครทแสดง

พฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนคร

A B

C+

ตวละครครจากสอเปนลกษณะของครทมความทมเทกบศษยทงการสอนการดแลเอาใจใสศษย ทำใหตวละครครไดใกลชดศษยและไดเหนสภาพปญหาของศษยทงทมพฤตกรรมของการไมตงใจเรยนในระหวางครไดทำการสอน การแตงกายของศษยทไมเรยบรอยครจงไดวากลาวตกเตอนและลงโทษศษย รวมทงการทตวละครครไดพบเหนนกเรยนหญงสบบหรในหองนำโรงเรยนครจงไดทำการลงโทษดวยไมเรยวหนาเสาธงทำใหศษยคนนนรสกโกรธเคองตวละครครจงไดหนโรงเรยนไปกบชายหนมซงตวละครครกไดตามไปและพบวาศษยของตนเองกำลงจะถกชายหนมทำรายและตวละครครกไดชวยใหศษย รอดปลอดภ ยจากการโดยชายหน มทำราย นอกจากนยงมเหตการณทะเลาะกนของศษยทเกดขนในโรงเรยนตวละครครไดวงเขาไปหามแตโดนศษยผลกทำใหศรษะของตวละครครไปชนกบขอบโตะมแผลแตตวละครกไมไดโกรธศษยเพราะตวละครครเชอวาอาชพครคอการชวยเหลอใหศษยไมทะเลาะกนและเปนคนดใหได จากการทตวละครครเปนคนทมเทและใสใจศษยทำใหตวละครครไดเหนสภาพปญหาศษยทสวมใสรองเทานกเรยนทขาดมาเรยนและไมมแมกระทงขาวกลางวนมารบประทานตวละครครไดมองเหนศษยคนนนอดขาวกลางวนตวละครครจงไดเสยสละขาวกลางวนของตนใหศษยและไดซ อรองเท าค ใหม ใหศษยคนน ได ใสมาโรงเรยน

ตวละครครอยากทจะชวยเหลอศษยใหศษยทกคนไดเรยนจนจบและมงานทำทดทกคน

การทตวละครครไดเหนศษยประสบความสำเรจทำใหตวละครครเกดแรงใจในการทำงานครเพราะการไดเหนศษยประสบความสำเรจถอเปนรางวลของตวละครครทจะใหแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนครตอไปเรอย ๆ

300

4.2 การวเคราะหตวแบบผานสอภาพยนตรเพอพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครและพฒนาเจตคตทดตอวชาชพคร การวเคราะห A B C+

A หมายถง เงอนไขนำททำใหเกดพฤตกรรมเปาหมาย B หมายถง พฤตกรรมเปาหมาย C+ หมายถง ผลทเกดขนตามหลงแลวทำใหพฤตกรรมเพมขน

เรอง “โรงเรยนปลายขาว” ผวจยไดใชการวเคราะหสอยทปเปนภาพรวมของตวละครครทแสดง

พฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนคร

A B C+

5. การวเคราะหตวแบบจากเอกสารเพอพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร พฒนาเจตคตทดตอวชาชพครและพฒนาการสนบสนนทางสงคม การวเคราะห A B C+

A หมายถง เงอนไขนำททำใหเกดพฤตกรรมเปาหมาย B หมายถง พฤตกรรมเปาหมาย C+ หมายถง ผลทเกดขนตามหลงแลวทำใหพฤตกรรมเพมขน

เรอง “เทดด สตอดดารด และครทอมปสน”

การทตวละครครไดเหนสภาพปญหาของลกศษยทตดเกมและตดยาทำใหไมมาเรยน เหนสภาพปญหาของศษยทตงครรภในวยเรยนทำใหตองออกจากโรงเรยน และเหนสภาพปญหาของศษยทอานหนงสอไมออกเพราะไมไดรบโอกาสทางการศกษาเพยงเพราะไมมบตรประชาชน

ตวละครครอยากจะชวยเหลอลกศษยเหลานนใหไดกลบมาเรยนจนจบพรอมกบเพอนๆ อกครง

ตวละครครรสกภมใจและตนตนใจทไดชวยเหลอลกศษยเหลานนใหไดกลบมาเรยนจนจบพรอมกบเพอนๆ และชวยเหลอศษยใหสามารถกลบมาเปนคนดไดตามทตวละครครตองการ

301

A B C+

การท ตวละครครไดทบทวนประวตของเดกชายเทดดตงแตชนป.1 จนถงชน ป.4 ทำใหตวละครครไดเขาใจในตวเดกเทดดมากขนวาเมอกอนเดกชายเทดดเป น เด ก ท ฉ ล าดและร า เร ง ทำงานเรยบรอย มารยาทด เปนเดกทนารกมากและเปนเดกทเรยนเกงมากเพอนๆชอบกนทกคน แต เม อ เดกชายเทดด ไดสญเสยคณแมไปและคณพอของเขากไมคอยใหความรกความสนใจเดกชายเทดดเทาไหรทำใหเดกชายเทดดเปลยนไปเปนเดกท ไมยอมเขาสงคมและไมคอยสนใจการเรยนเทาทควร ไมค อ ย ม เพ อ น แ ล ะ ห ล บ ในหองเรยน ซงจากการทตวละครค ร ได ท บ ท ว น ป ระ ว ต ข อ งเดกชายเทดดทำใหตวละครครเกดความรสกละอายใจในการกระทำของตนทผานมาโดยไมคำนงถงความรสกของเดกชายเทดด แมกระทงวนแรกของการสอนชน ป.5 ซงมเดกชายเทดดเรยนอยดวยตวละครครไดโกหกวาครรกเดกทกคน ท งๆทตวละครครไมไดรกเทดดเพราะตวล ะ ค รค ร ได ส ง เก ต เห น ว าเดกชายเทดดเปนเดกตวเลกๆ ทาทางข เกยจ ไมคอยเลนดๆ กบเดกคนอนเทาไหร เสอผาสกปรก และตวเหมนห งอยตลอดเวลาแถมบางท เทดดกเกเรดวย ทำใหตวละครครรสกสนกกบการตรวจงานของเทดดดวยหมกสแดงกากบาทหนาๆ และใสตว 'F' ตวใหญๆ ลงไปบนหวกระดาษ

เมอตวละครครไดอานทบทวนประวตของเดกชายเทดดแลวตวละครครเกด

ความรสกละอายใจในการกระทำของตนทไดเคยกระทำพฤตกรรมทไม

เหมาะสมกบเดกชายเทดดในทผานมา ตวละครครจงไดเรมเปลยนความคด

ความรสกครงแรกกบเดกชายเทดดในวนครสตมาสโดยเลอกเปดกลอง

ของขวญของเทดดกลางกองของขวญอนๆ แมวาของขวญของเทดดถกหอ

อยางหยาบๆ ในกระดาษลกฟกหนาๆ ทไดมาจาก 'ถงใสกบขาว' โดยมเดก

บางคนเรมหวเราะเมอเหนวาเทดดใหกำไลลกปดทไมครบเสนและขวด

นำหอมทเหลอนำหอมอยแคกนขวดแกตวละครคร แตตวละครครกไดหยด

เสยงหวเราะของเดกๆ เมอตวละครครไดเอยขนวากำไลเสนนนสวย

เหลอเกนเมอสวมมนไวทขอมอและฉดนำหอมไปบนขอมอดวยซงในวน

นนเองเดกชายเทดดอยรอจนเยนเพอทจะพดกบตวละครครวา 'ครทอมปสน

ครบ วนนครตวหอมเหมอนทแมผมเคยหอมเลยครบ' หลงจากทนกเรยนทก

คนกลบบานหมดตวละครครกไดนงรองไหอยางนนเปนชวโมงๆ เพราะยง

รสกละอายใจและรสกแยเขาไปอกทตวละครครเคยแสดงพฤตกรรมทไมด

กบเดกชายเทดดและในวนนนเองทตวละครครไดเลกสอนหนงสอ เลกสอน

การเขยนและเลกสอนเลขคณตแตคณครเรมหนมาสอนทใจเดกๆ แทน

หลงจากนนตวละครครกไดเอาใจใสเทดดเปนพเศษ เมอตวละครครพยายาม

ชวยเขา จตใจของเขากกลบมามชวตชวาอกครง ยงตวละครครไดใหกำลงใจ

เทดดเทาไหร เขากยงตอบรบเรวขนเทานน ภายในสนปนนเทดดได

กลายเปนเดกทฉลาดทสดในหอง แมวาตวละครครจะบอกวาครรกเดกทก

คนเทากน แตเทดดไดกลายไปเปน 'ศษยโปรด' ของตวละครครไปแลว และ

หลงจากนนเทดดไดเขยนจดหมายถงตวละครครมาตลอดโดยในขอความได

บอกตลอดวาตวละครครยงเปนครทดทสดทเขาเคยม และหลงจากนนสป

ผานไปเทดดไดเขยนจดหมายถงตวละครครวาเขาไดรบปรญญาตรแลวเขา

ตดสนใจทจะเรยนตออกนดซงจดหมายนนไดอธบายวาตวละครครยงเปนคร

คนทดทสดทเขาเคยมแตตอนนชอของเขายาวขนอกหนอยจดหมายนนลงชอ

วา 'นพ. ทโอดอร เอฟ สตอดดารด' และในฤดใบไมผลไดมจดหมายจากหมอ

เทดไดเชญใหตวละครครมานงในทสำหรบพอแมเจาบาวในงานแตงงานซง

ตวละครครกไดตอบตกลงและไดใสกำไลขอมอเสนทมลกปดหายไปหลายลก

และฉดนำหอมทเทดดจำไดวาแมเขาฉดตอนทฉลองเทศกาลครสตมาสครง

สดทายดวยกนตวละครครกบศษยไดกอดกนกลมและคณหมอเทดกกระซบ

ในหตวละครครวา 'ขอบคณมากนะครบทคณครเชอในตวผม ขอบคณมากท

ทำใหผมรสกเปนคนสำคญและแสดงใหผมเหนวาผมสามารถทจะ

เปลยนแปลงสงตางๆ ได' ตวละครครกระซบตอบพรอมนำตานองหนาวา

'หมอเทดเธอเขาใจผดแลวเธอตางหากทสอนครวาครสามารถเปลยนแปลง

สงตางๆ ได ครไมเคยรจกการสอนจนกระทงครไดพบไดรจกเธอนนแหละ'

302

C+

ตวละครครไดเลอกเปดกลองของขวญของเทดดกลางกองของขวญอนๆ ในวนครสตมาสแมวาของขวญ

ของเทดดถกหออยางหยาบๆ ในกระดาษลกฟกหนาๆ ทไดมาจาก 'ถงใสกบขาว'และไดสวมกำไลลกปดทไมครบเสนและขวดนำหอมทเหลอนำหอมอยแคกนขวด ครไดรบการสนบสนนทางสงคมทางดานอารมณจากเทดดทไดเหนคณคาจากสงทตวครไดทำเทดดจงไดเดนมาบอกครวาวนนครตวหอมเหมอนทแมผมเคยหอมเลยครบ

ตวละครครไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสารเกยวกบการไดอานทบทวนประวตของเดกชายเทดดแลวทำใหตวละครครเกดความรสกละอายใจในการกระทำของตนทไดเคยกระทำพฤตกรรมทไมเหมาะสมกบเดกชายเทดดจนทำใหตวละครครไดเรมเปลยนวธการสอนหนงสอ เลกสอนการเขยนและเลกสอนเลขคณตแตคณครเรมหนมาสอนทใจเดกๆ แทน

ตวละครครไดเอาใจใสเทดดเปนพเศษเมอตวละครครพยายามชวยเทดด จตใจของเขากกลบมามชวตชวาอกครง ยงตวละครครไดใหกำลงใจเทดดเทาไหร เขากยงตอบรบเรวขนเทานน ตวละครครไดรบการสนบสนนทางดานอารมณจากเทดดโดยไดเหนการตอบสนองทดของเทดดจนกลายเปนเดกทฉลาดทสดในหอง

ตวละครครไดกอดคณหมอเทดในงานแตงของคณหมอเทดแลวหมอเทดกกระซบในหตวละครครวา 'ขอบคณมากนะครบทคณครเชอในตวผม ขอบคณมากททำใหผมรสกเปนคนสำคญและแสดงใหผมเหนวาผมสามารถทจะเปลยนแปลงสงตางๆ ได' ตวละครครกระซบตอบพรอมนำตานองหนาวา 'หมอเทดเธอเขาใจผดแลวเธอตางหากทสอนครวาครสามารถเปลยนแปลงสงตางๆ ได ครไมเคยรจกการสอนจนกระทงครไดพบไดรจกเธอนนแหละ' จากพฤตกรรมของตวละครครนไดรบการสนบสนนดานการใหขอมลปอนกลบจากหมอเทดด

303

6. แบบวดพฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนครของนกศกษาวชาชพครชนปท 4 ภาคเรยนท 2 ทเขารวมปฐมนเทศเพอเตรยมฝกประสบการณวชาชพคร คณะครศาสตร

ชอ........................................................................................รหสประจำตวนกศกษา............................

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล

คำชแจง กรณาตอบแบบสอบถามเกยวกบตวทาน โดยการเตมคำในชองวางและทำเครองหมาย

✓ลงใน ตรงกบสภาพตามความเปนจรงของทานมากทสด

1. เพศ 1.ชาย 2.หญง

2. พอแม/เครอญาต ประกอบอาชพคร 1. ม 2.ไมม

สวนท 2 พฤตกรรมการมจตวญญาณความเปนคร

คำชแจง โปรดเขยนเครองหมาย / ลงในระดบความรสกนกคดทเปนจรงเกยวกบตวนกศกษา โดยในแตละชองมตวเลขกำกบทแสดงถงระดบความรสกนกคดซงมความหมาย ดงน

5 หมายถง ทานมความรสก/นกคดในระดบมากทสด 4 หมายถง ทานมความรสก/นกคดในระดบมาก 3 หมายถง ทานมความรสก/นกคดในระดบปานกลาง 2 หมายถง ทานมความรสก/นกคดในระดบนอย 1 หมายถง ทานมความรสก/นกคดในระดบนอยทสด

ขอท รายการคำถาม ระดบความรสก/นกคด 5 4 3 2 1

ดานการเหนคณคาตนเอง 1. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาการใฝหาความรเพอพฒนาตนเองเปนสงสำคญ

ทฉนทำได

2. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาการเปนแบบอยางทดแกศษยเปนสงสำคญทฉนทำได

3. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาฉนสามารถออกแบบวธการสอนทมกจกรรมทดงดดใจแกศษยได

4. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาฉนสามารถสะทอนศกยภาพของความเปนคร

304

ในขณะปฏบตบทบาทหนาทใหศษยเหนได 5. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาฉนสามารถสำรวจและปรบปรงแกไขตนเองอย

เสมอ

6. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาฉนชวยเหลอศษยใหบรรลเปาหมายได 7. ถาฉนไดสอน ฉนเชอวาฉนปฏบตงานการสอนไดตรงเวลาอยางเสมอๆ

ขอท รายการคำถาม ระดบความรสก/นกคด 5 4 3 2 1

ดานศรทธาในวชาชพ 8. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาพลงแหงความรกในอาชพสงผลใหเกดความ

มงมนตงใจในการทำงาน

9. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาความสำเรจของศษยเปนเปาหมายทสำคญของคนเปนคร

10. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาความสขของคนเปนครคอการไดเปนผให 11. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาอาชพครเปนการสรางเดกใหมความรซงถอวา

เปนการทำบญ

12. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาคนเปนครมความสขทกครงทไดเหนศษยประสบความสำเรจ

13. ถาฉนเปนคร ฉนเชอวาการประกอบวชาชพครเปนสงททำใหชวตฉนมความหมายมากขน

14. ถาฉนเปนคร ฉนรสกอายทจะบอกใคร ๆ วาฉนเปนคร 15. ถาฉนเปนคร ฉนไมเชอวาการทคนมาทำอาชพครเปนเพราะไดทำบญ

มาด

ดานตระหนกในบทบาทของการเปนคร 16. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาครควรอบรมสงสอนศษยทงดานวชาการและ

คณธรรมจรยธรรม

17. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาครควรเตรยมการสอนทกครงกอนเขาคาบสอน 18. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาครควรเขาสอนตรงเวลา 19. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาครมความตงใจทจะสอนนกเรยน เพอใหเขา

ไดรบประโยชนอยางเตมทโดยไมหวงผลตอบแทน

305

20. ถาฉนเปนคร เมอรวาศษยไดรบความผดหวงฉนคดวาครตองรสกเหนใจและเขาใจความรสกนนของศษย

21. ถาฉนเปนคร เมอศษยมปญหาฉนคดวาครใสใจทจะมองปญหาของศษยอยางลกซงไมผวเผน

22. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาครควรใชคำพดทสภาพตลอดเวลากบศษย 23. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาครควรแตงกายดวยชดสภาพทเหมาะสมกบ

ความเปนคร

24. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาการทำความเขาใจพนฐานของความแตกตางระหวางบคคลไมใชหนาทคร

25. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครตองมพลงในการทำงาน 26. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครตองมแรงบนดาลใจในการทำงาน 27. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครมการธำรงเกยรตแหงวชาชพคร

ขอท รายการคำถาม ระดบความรสก/นกคด 5 4 3 2 1

28. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครตองมความเพยรพยายามในการทำงานแมจะเผชญอปสรรค

29. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครตองยนดใหความรวมมอในการทำกจกรรมทกอยางถงแมวากจกรรมนนจะไมเกยวของกบการเรยน

30. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครตองมความรสกทาทายในการทำงาน 31. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครตองมความสนใจทจะใหความรวมมอใน

กจการของสถาบนเปนอยางด

32. ถาฉนเปนคร ฉนคดวาอาชพครตองทำงานหนกแตไดผลตอบแทนตำเปนเรองไมคมคา

306

7. แบบบนทกความคดเหนแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร เจตคตทดตอวชาชพครและการ

สนบสนนทางสงคม

สวนท 1 แบบบนทกความคดเหนการพฒนาแรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร คำชแจง ใหนกศกษาบนทกความคดเหนของตนเองตามรายการขอคำถามทกำหนดใหดงน กจกรรมท 1 กระตนแรงบนดาลใจโดยใชการฟงเพลง “รางวลของคร” 1) ขอความใด/ภาพตรงไหนทนกศกษารสกประทบใจตวละครครมากทสด แลวตวละครครไดการรบ

การเสรมแรงทางบวกอะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………แลวนกศกษาคดอยางไรกบอาชพคร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………แลวนกศกษาอยากจะเปนครไหม เพราะอะไร

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

กจกรรมท 2 ตอกยำใหเกดแรงบนดาลใจทอยากจะเปนครเพมมากขนโดยใหชมสอภาพยนตร “โรงเรยนปลายขาว” 1) ฉากไหนหรอตรงจดไหนของสอภาพยนตรนทนกศกษารสกประทบใจมากทสด แลวตวละครครไดรบการเสรมแรงทางบวกอะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2) แลวนกศกษาคดอยางไรกบอาชพคร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

307

3) แลวนกศกษาอยากจะเปนครไหม เพราะอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ.....................................................................ผบนทกความ

คดเหน

(…...............................……………………………………..)

สวนท 2 แบบบนทกความคดเหนเจตคตทดตอวชาชพครดานความรสกและความรเชงประเมนคา คำชแจง ใหนกศกษาบนทกความคดเหนของตนเองตามรายการขอคำถามทกำหนดใหดงน กจกรรมท 1 กระตนการมเจตคตทดตอวชาชพครโดยการชมสอภาพยนตร “โรงเรยนปลายขาว” 1) ฉากไหนหรอตรงจดไหนทนกศกษาครรสกประทบใจบทบาทตวละครครมากทสดแลวตวละครครไดรบการเสรมแรงอะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2) แลวนกศกษาคดอยางไรกบวชาชพคร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3) แลวนกศกษาอยากจะประกอบวชาชพครไหม เพราะอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4) แลววชาชพครมประโยชนหรอโทษอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

308

สวนท 2 การมเจตคตทดตอวชาชพครดานแนวโนมทจะกระทำ 5) แลวนกศกษาจะวางแผนอยางไรตอทจะเปนครทดแลวจะทำอะไรทสะทอนถงการมจตวญญาณความเปนคร ผวจยไดใหนกศกษาครแบงเปน 2 กลมเพอชวยกนวเคราะหและอภปรายภายในกลมถงสถานการณสมมตตามประเดนตอไปน 1. ถานกศกษาไดเจอกบเดกนกเรยนทตดยาแบบตวละครปราชญแลวในบทบาทครจะทำอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………...... …………………………………………………………………………………………………………………………………………...... 2. แลวถานกศกษาไดเจอกบเดกนกเรยนทตงครรภในระหวางเรยนแบบตวละครจบ แลวในบทบาทครจะทำอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ใหนกศกษาทำการอภปรายรวมกนทงหองและชวยกนสรปการกระทำทแสดงถงการมจตวญญาณความเปนคร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

309

แบบบนทกความคดเหนการสนบสนนทางสงคม

สวนท 3 การพฒนาการสนบสนนทางสงคม คำชแจง ใหนกศกษาบนทกความคดเหนของกลมตนเองตามรายการขอคำถามทกำหนดใหดงน กจกรรมท 1 อานและวเคราะหเอกสารเรองสน “ครทอมสนกบเทดด”เพอตอกยำวานกศกษาครไดรบการสนบสนนทางสงคมหลงจากมแนวโนมทจะแสดงถงจตวญญาณความเปนคร

การกระทำของครทอมปสน การสนบสนนทางสงคม ดานขอมลขาวสาร ดานอารมณ ดานวตถสงของ

ลงชอ....................................................... ....ผบนทกความคดเหน

(…...............................……………………………………..)

310

8. แบบสงเกตความถของการมจตวญญาณความเปนครแลวไดรบการสนบสนนทางสงคม

รายชอนกศกษา จำนวนครงทไดรบการสนบสนนทางสงคมโดยรวมของนกศกษาทกคน (10 คน) ครงท 1 ครงท 2 ครงท 3 ครงท 4 ครงท 5 ครงท 6 ครงท 7 ครงท 8 ครงท 9 ครงท 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ลงชอ.....................................................................ผบนทกความคดเหน

(…...............................………………………………)

311

ภาคผนวก ค รายนามผทรงคณวฒทตรวจสอบเครองมอในการวจย

312

รายนามผทรงคณวฒทตรวจสอบเครองมอในการวจย

1. รองศาสตราจารย ลดดาวลย เกษมเนตร ผเชยวชาญดานการสรางเครองมอวดทางพฤตกรรมศาสตรและดานจตวญญาณความเปนคร ขาราชการบำนาญ สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

2. ผชวยศาสตราจารย ดร.บรรจบ บญจนทร ผเชยวชาญดานการสรางโปรแกรมฝกอบรมวชาชพครและดานจตวญญาณความเปนคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

3. ดร.ปยาภรณ พมแกว ผเชยวชาญดานการสรางเครองมอวดทางศกษาศาสตรและดานจตวญญาณความเปนคร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน

4. ผชวยศาสตราจารย ดร.สมร แสงอรณ ผเชยวชาญดานจตวทยา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

5. ผชวยศาสตราจารย ดร.วรพงษ พวงเลก ผเชยวชาญดานสอและดานพฤตกรรมศาสตร คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ

6. ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐาศกร จนประเสรฐ ผเชยวชาญดานวจยเชงคณภาพและดานพฤตกรรมศาสตร สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

7. อาจารย ดร.ธรรมนนทกา แจงสวาง ผเชยวชาญดานจตวญญาณความเปนครและ ดานวจยคณภาพ คณะวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยบรพา

313

8. อาจารย ดร.คนธทรพย ชมพพาทย ผเชยวชาญดานวชาชพครและ ดานวจยเชงคณภาพ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏรอยเอด

314

ภาคผนวก ง การตรวจสอบคาอำนาจจำแนกและคาความเชอมน

ของแบบวดพฤตกรรมจตวญญาณความเปนคร

315

คาอำนาจจำแนกและคาความเชอมนของแบบวดพฤตกรรมจตวญญาณความเปนคร ขอท คาอำนาจจำแนก

รายขอ (r) Cronbach’s Alpha if Item Deleted

ขอท คาอำนาจจำแนกรายขอ (r)

Cronbach’s Alpha if Item Deleted

1 .165 .821 22 .089 .823 2 .348 .818 23 .182 .821 3 .450 .819 24 .364 .817 4 .344 .817 25 .389 .816 5 .330 .818 26 .562 .811 6 .405 .815 27 .513 .812 7 .589 .811 28 .493 .815 8 .572 .811 29 .484 .813 9 .242 .820 30 .310 .819 10 .623 .810 31 .178 .837 11 .436 .816 32 .396 .817 12 .393 .817 33 .408 .818 13 .360 .818 34 .336 .817 14 .390 .818 35 .482 .816 15 .414 .816 36 .463 .817 16 .224 .820 37 .464 .812 17 -.076 .824 38 .249 .819 18 .222 .820 39 .537 .811 19 .181 .830 40 .526 .814 20 .233 .829 41 .215 .827 21 .199 .820

คาความเชอมนแบบวดรวมทงฉบบเทากบ 0.82

316

ภาคผนวก จ 1. การวเคราะหความหมายจตวญญาณความเปนครจากเอกสารจตวญญาณความเปนคร 2. ตารางการสงเคราะหเอกสารงานวจย 3. ตารางเทยบเคยงความหมายจตวญญาณความเปนครจากการสมภาษณเชงลกรวมกบการวเคราะหเอกสาร 4. การวเคราะหเนอหาความหมายจตวญญาณความเปนคร 5. การวเคราะหเนอหาการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร 6. การวเคราะหเนอหาเงอนไขการมจตวญญาณความเปนคร

317

318

319

320

321

322

323

324

325

326

327

328

329

330

331

332

333

334

335

336

337

338

339

340

341

342

3. ตารางเทยบเคยงความหมายจตวญญาณความเปนครจากการสมภาษณเชงลกรวมกบการวเคราะหเอกสาร

ผลการวเคราะหเอกสาร ผลการวเคราะหการสมภาษณเชงลก องคประกอบ ลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยาม ประเดนหลก ประเดนยอย 1.ความตระหนกรเหนคณคาในตวเอง

1.1 มความสามารถในการถายทอดความรไดดถายทอดเปน 1.2 มเทคนคการสอนดและหลากหลาย 1.3 รจกปรบตวและปรบการสอนใหเขากบบรบททแวดลอม 1.4 เปนคนชางสงเกต 1.5 ความสามารถในการจดสรรเวลาทม 1.6 มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง 1.7 มความคดรเรมสรางสรรค 1.8 มจตวทยาในการสอน

1. การเหนคณคาในตนเอง

1.1 ความสามารถของตนเองในการทำงานคร

1.9 การเหนคณคาในตนเอง 1.2 การใหความสำคญในการประกอบวชาชพคร

1.10 มความรอบรในสาขาวชาชพของตน 1.11 มความเชยวชาญในการสอน

1.3 ความมงหวงทจะประสบความสำเรจในวชาชพคร

2. ศรทธาในวชาชพ

2.1 มความรกศรทธาในวชาชพ 2.2 มความสขกบการสอน

2. ศรทธาในวชาชพ

2.1 ความเชอเกยวกบวชาชพครในทางทด

2.3 มความเชอมนในศกยภาพของมนษย 2.2 ความเชอของการปฏบตงานในวชาชพคร

3. การใหความสำคญมคณคาของบทบาทหนาท

3.1 การปฏบตหนาทคร 3.2 มเปาหมายในการทำงานเพอเดก 3.3 อบรมสงสอนศษยใหมความรคคณธรรม

3.ตระหนกในบทบาทของการเปนคร

3.1 บทบาทของการเปนผใหความร

3.4 ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ 3.5 มความซอสตยตอวชาชพ 3.6 มความรบผดชอบ

343

ผลการวเคราะหเอกสาร ผลการวเคราะหการสมภาษณเชงลก องคประกอบ ลกษณะหรอตวบงชทปรากฏในนยาม ประเดนหลก ประเดนยอย 4. ความผกพนมงมนกระทำหนาทใหเกดความสมฤทธสงสด

4.1 มความผกพนระหวางครกบลกศษย 4.2 ผอนปรนยดหยนอยางมเหตผล

3.2 การเปนคคดรวมทกขรวมสข

4.3 มเหตผลในการปฏบตงาน 4.4 การทำงานเชงรก 4.5 มความวรยะอตสาหะ

4. ยดมนผกพนในวชาชพคร

4.1 คณลกษณะของความกระตอรอรน

4.6 จตอาสาและจตสาธารณะ 4.7 การเสยสละในงานคร

4.2 คณลกษณะของการทมเทอทศ

4.8 มความอดทน 4.9 เปนผรวมงานอยางสรางสรรค

4.3 คณลกษณะของความจดจอใสใจ

5. การเปนแบบยางทดของสงคม

5.1 ปฏบตตอเดกดวยความรกและเมตตา 5.2 มความปรารถนาด 5.3 ชวยเหลอดวยการถายทอดความรแกเพอนครและลกศษยโดยไมปดบงอำพราง 5.4 เปนกลยาณมตรกบลกศษยและเพอนคร 5.5 มควาสมพนธกบผปกครองและชมชน 5.6 การทำตวเปนแบบอยางทดในทกดาน

3.ตระหนกในบทบาทของการเปนคร

3.3 การเปนแบบอยางทดทเหมาะสมกบความเปนคร

5.7 การพดจาไพเราะ 5.8 การใหเกยรตผเรยน 5.9 มการประหยดและสอนใหนกเรยนประหยด 5.10 เขาใจในตวลกศษย 5.11 การเหนคณคาผอน 5.12 การเหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต 5.13 บคลกภาพด 5.14 มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตร 5.15 การปฏบตตอศษยโดยเสมอภาค

344

4. การวเคราะหเนอหาความหมายจตวญญาณความเปนคร Themes Sub-Themes Code Quotations

การเหนคณคาตนเอง

ความสามารถของตนเองในการทำงานคร

คดวาตนเองสามารถออกแบบวธการสอนทมกจกรรมทดงดดใจแกศษยได

ครเชอวาถามเดกคนหนงในหองเรยนของครทไมทำการบานมาและมาลอกคำตอบในคาบหรอคยกน การทมาเรยนสายมาถงกเลนไลนหลบบางตนบาง ครเชอในศกยภาพและความสามารถของครวาสามารถปรบเปลยนวธการสอนใหมกจกรรมดงดดใจททำใหเดกอยากเรยนมากขนได (ครคนท1)

คดวาตนเองสามารถสะทอนศกยภาพของความเปนครในขณะปฏบตบทบาทหนาทใหศษยเหนได

เรามนใจวาเราสามารถสะทอนศกยภาพของเราใหลกศษยเหนในขณะทปฏบตหนาทอยแลวผานการสอน ผานการใหคำปรกษา ผานการเขารวมกจกรรม (ครคนท4)

คดวาตนเองสามารถทำสงตางๆ ไดบรรลเปาหมาย

เราตระหนกรวาเราเปนผทมความสามารถหรอมคณคาพอทสอนเดกไดและสามารถทำสงตาง ๆ ทนอกเหนอจากภาระงานสอนเหลานนไดดเชนกน(ครคนท5)

คดวาตนเองสามารถชวยเหลอเพอนรวมองคการไดบรรลเปาหมาย

เรากเชอวาเรามฝมอซงในแตละหนวยงานกจะเชญพไปชวยงาน ซงพจะมความคดทไมเหมอนคนอนตรงทวาถาใครเรยกพไปใช พมความรสกวาเขาใหเกยรตพ พกจะไปชวยเพราะพเปนคนอยางนกมหลายคนถามวาแลวทำไมตองทำเยอะขนาดน กบอกไปวาไมไดเยอะไมไดเกนกำลงพ(ครคนท8)

คดวาตนเองสามารถพฒนาการสอนไดบรรลเปาหมาย

เวลาทสอนในรายวชากมกจะบอกกบตวเองเสมอวาถาเดกไมตงใจเรยนถอวาไมประสบความสำเรจในการสอน เพราะเวลาสอนแตละเดอนแตละปไมเหมอนกนแตจะเรยนรจากการสอนครงกอนหนาเสมอ เพราะเชอวาเราสามารถเรยนรจากหนางานแลวเอาตรงนนเปนองคความรของตวเองเพอเอาไปปรบได(ครคนท11)

จะเปนเดกสามกลมทเปนปแรกทไดสอนในชวงแรกทเขามากรสกไดวาหองแรกทสอนจะไมดเทาไหร แตวาหองทสามมนจะดมาก เพราะเชอวาเราสามารถเอาขอผดพลาดจากหองทหนงทสองมาปรบวธการสอนเพอใชกบหองทสามได (ครคนท14)

คดวาตนเองสามารถชวยเหลอศษยไดบรรลเปาหมาย

ตอนฝกสอนมนกเรยนอนบาลคนหนงเหนหนาพดาพตลอด จนไดมารวาโดนแมเลยงตทแฟลตตำรวจ พเลยมความรสกวาฉนอยตรงนฉนสามารถเปนทพงของเธอได ฉนสามารถเปลยนพฤตกรรมเธอได ดกวาฉนนงอยเฉยๆ(ครคนท12)

345

Themes Sub-Themes Code Quotations การใหความสำคญใน

การทำงานคร เหนวาสงทตนเองทำมคณคากบศษยในอนาคตได

จะเนนใหศษยไดตระหนกถงความเปนครมออาชพมากกวาทจะมงเปนอาชพคร เพอใหเคาตระหนกวาการเปนครจะไมใชแคมาเรยนแลวออกไปกจบไปเปนครเทานนหมายถงตองทำงานและมใจทจะตองรกในการทจะไปเปนคร (ครคนท2)

จะสอดแทรกเรองการเหนคณคาแหงตนใหแกนกศกษาตลอดเพราะเชอวาเปนสงสำคญ เพราะวาถาศษยไมมตรงน เขาจะไปตอไมไดแลวบางครงถามอะไรเขามาเยอะๆ เขากจะทำรายตวเองบางทมนมเยอะแยะมากมายดวยวธการตาง ๆ ของเขา(ครคนท8)

เหนวาสงทตนเองทำมคณคากบองคการ

ดวยความทเปนลกศษยทนอาจารยกอยากใหมาชวยงานอาจารยทเปนเลขาฯคณะครศาสตรแลวอาจารยกเปนหวหนาพสดคณะ พกเปนผชวยสองอนเลยกคดวาทำงานใหมหาวทยาลย แลวพกมาเปนคณบดทนตอมนกหลอหลอมมาตงแตเรยนสงทเราไดกคอความทมเทเวลาความมงมนตงใจแลวเรากทำเพอสวนรวม เพออาจารยเพอนกศกษาเพอคณะของเรา(ครคนท3)

การเหนคณคาตนเอง (ตอ)

การใหความสำคญในการทำงานคร (ตอ)

เหนวาสงทตนเองทำมคณคากบการสรางเอกลกษณและอตลกษณของนกศกษาคร

เคยรเคยเหนพนฐานครในอดตเปนอยางไรและกเคยเปนนกศกษาครมาแลว กมกจะเนนยำและปลกฝงในเรองของการสรางเอกลกษณและอตลกษณแกนกศกษาครใหรวาคนนมาจากคณะครศาสตรตวตนของความเปนครนมนจะแตกตางซงเชอวาสวนนสำคญ (ครคนท7)

เหนวาสงทตนเองทำมคณคากบการเปนแบบอยางทดใหศษยเหน

ไมเคยสายเพราะตระหนกรวาถาไมตรงตอเวลาอะไรจะเกดขน สมมตเดกทเราสอนม 10 คน 10 คนนกจะเปนครทไมตรงตอเวลา ซงเรามองเหนสงทมนจะเปนผลกระทบตอเดกในอนาคตได (ครคนท9)

การทเราทำตวเปนตวอยางนนกแสดงวาเราไดตระหนกและเหนคณคาของความเปนครอยในตวอยแลวเชอวามนมความสำคญและเราสามารถเปนแบบอยางทดใหศษยเหนได (ครคนท10)

เหนวาสงทตนเองทำมคณคากบบทบาทหนาทคร

ถาเราตระหนกรอยเสมอวาตอนนเราเปนใครทำหนาทอะไรแลวสงทเราทำมนมคณคากบสงคมมากแคไหนเราจะไมคอยมคำถามวาทำไปเพออะไร ถาเรามองวางานของเรามนเปนงานทเกดประโยชนมคณคาและเปนงานทสำคญมากตอความงอกงามของใครหลายคน (ครคนท11)

346

Themes Sub-Themes Code Quotations เหนวาสงทตนเองทำม

คณคากบอาชพคร ดวยความทเปนครการเหนคณคาในตนเองเปนสวนทสำคญและกตองเยอะกวาอาชพอนเพราะครมนเปนตนแบบตองถายทอดตาง ๆ เปนสงทสงคมคาดหวงไวสงวาครจะตองเปนตนแบบทงดานความรและการถายทอดดานตาง ๆใหแกศษย (ครคนท16)

ความมงหวงทจะประสบความสำเรจในวชาชพคร

คดวาตนเองมความสามารถและสามารถสอบบรรจครไดบรรลเปาหมาย

ยงจำไดเลยวาวนแรกๆ คนไปสอบสาขานไมกคน ผลปรากฏวาคนเจอขอสอบกคอยๆ ทยอยหายไปกน เรากยนหยดสอบไปจนวนสดทายของการสอบสอน ผลปรากฏวาสอบไดและไดบรรจครงแรกทสงขลา (ครคนท6)

คดวาตนเองสามารถปฏบตหนาทครอยางเตมทและบรรลเปาหมาย

พกเชอวาอาจารยทนคอนขางไววางใจในตวพและมกจะมอบหมายงานใหพทำ แมงานบางอยางจะเปนงานทพไมเคยทำมากอนและพมองวายาก แตพกทำจนสำเรจ (ครคนท10)

คดวาตนเองสามารถเปนอาจารยมหาวทยาลยไดตามเปาหมาย

เราตองสรางเปาหมายเพอใหเราไปถงสงนน พกไมคดวาจะไดมาเปนอาจารยมหาวทยาลยแตพพยายามทจะเรยนรและพฒนาตนเองเพอใหไดมาทำในสงทเราไดตงเปาหมายไว จนวนนพกไดมาเปนอาจารยมหาวทยาลยแลวเปนอาจารยทสอนครตามทพตงเปาหมายไว (ครคนท13)

ศรทธาในวชาชพ

ความเชอเกยวกบวชาชพครในทางทด

เชอวาคนเปนครตองมใจรกในอาชพ

อาชพครตองมใจในการทำงานและมใจทจะรกในการทจะไปเปนคร (ครคนท2)

เชอวาครเปนอาชพทสรางบญกศล

เชอวาอาชพครเปนอาชพทมแตสรางบญ ไมไดทำบาปเลย หากเปรยบกบบางอาชพอาจจะมเรองของการทำบาปเขามาเกยวของ (ครคนท3)

เชอวาคนเปนครตองศรทธาในวชาชพ

มความศรทธา คนเปนครตองมความศรทธาในวชาชพคร วาอาชพครเปนอาชพทยงใหญ (ครคนท5)

เชอวาอาชพครเปนอาชพทดทสด

เพราะศรทธาในอาชพครตงแตแรก เมอมคนมาทก มาทวงตง พกไมเฉ กไมเปลยน เพราะพเชอวาอาชพครเปนอาชพทดทสด (ครคนท9)

เชอวาอาชพครเปนอาชพทดและมนคง

ตงใจเลอกอาชพครตงแตแรก เพราะเชอวาอาชพครเปนอาชพทด มนคง และเปนอาชพของตวเองในการทำมาหากนในชวตน (ครคนท10)

347

Themes Sub-Themes Code Quotations ศรทธาในวชาชพ(ตอ)

ความเชอเกยวกบวชาชพครในทางทด(ตอ)

เชอวาสงทครไดรบการปลกฝงมาเปนสงทด

เชอวาคนเปนครตองไดรบการบมเพาะและปลกฝงแตสงทดๆ มาจากคร (ครคนท7)

เชอวาครเปนตวแบบทด พเชอวาคนเปนครตองทำตวเปนแบบอยางทด (ครคนท12)

เชอวาพลงแหงความรกในอาชพจะทำหนาทครอยางเตมท

ดวยความรกในบทบาทหนาทครทตวเองทำ พเคยเปนครเอกชนมากอน เรากรกในอาชพครแตมนไมใชสงทเราตองการมน ซงจะมเงอนไขขององคการเขามาเกยวของ ความศรทธามนทำเพอเงนไมได ทำเพออดมการณทเราตองการ(ครคนท13)

เชอวารากลกของความเปนครคอการเหนศษยประสบความสำเรจ

รากลกของความเปนคร คอไมหวงอะไรจากศษยนอกจากไดเหนศษยประสบความสำเรจและไดดเพราะคนเปนครพรอมทจะชวยเหลอศษยตลอดเวลาทงในและนอกหองเรยน (ครคนท14)

เชอวาครมความหวงใยศษยเหมอนแมทหวงใยลกโดยไมหวงผลตอบแทน

เชอวาคนเปนครตองมความหวงใยลกศษยโดยคดเหมอนลกตวเอง โดยไมคดวาจะตองไดผลตอบแทนอะไรจากศษย (ครคนท15)

เชอวาสงทสำคญของครตองมใจรกในอาชพเปนเบองตน

พเชอวาสงสำคญของคนเปนครตองมใจรกในอาชพครเปนเบองตน เพราะตวพรสกรกและศรทธาในอาชพคร(ครคนท16)

ศรทธาในวชาชพ(ตอ)

ความเชอของการปฏบตงานในวชาชพคร

เชอวาครพฒนาศษยได เราตองเชอในวชาชพเรากอนวา ในการทจะเปนครตองสงเสรมหรอวาสามารถพฒนาศษยศษยใหเรยนรไดอยางเตมทและเตมศกยภาพ (ครคนท1)

เชอมนวาครตองเสยสละตน

เชอวาคนทเปนครนอกจากจะสอนใหความรกบลกศษยแลวยงตองเสยสละเวลาเพอชวยใหศษยประสบความสำเรจและสรางใหศษยเปนมนษยทสมบรณ (ครคนท3)

เชอวาพลงแหงความรกในอาชพสงผลใหเกดความมงมนตงใจในการทำงาน

สงแรกเลยสำหรบคนทจะเปนครคอความรก รกในสงทเราทำ รกทจะเปนคร รกในอาชพการสอน รกในการทจะทำงานไมวางานนนมนจะหนกแคไหน นกศกษาจะเยอะหรอแมแตจะมเรองอะไรตาง ๆ เขามากตาม แตเรากยงทำมนไดเพราะเรารกมน(ครคนท5)

เชอวาครเปนตวแบบทดใหศษยเหนได

คนทจะเปนครตองเปนตวแบบทดใหศษยเหน ทงการเขาสอนตองตรงเวลาทกคาบ ตองมความอดทน ตองสอนความรใหมๆ ใหนกศกษานำความรทไดไปปรบใชในชวตประจำวนซงผลทไดรบจากการทเราทำหนาทคร คอผลการประมนจากศษยทสะทอนออกมาวาศษยรสกชอบในสงทเราไดทำออกมาใหศษยเหน(ครคนท6)

348

Themes Sub-Themes Code Quotations

เชอมนวาครตองสอนศษยได

ตองเชอมนวาเราเปนครแลวตองสอนศษยได ตองสรางความเชอมนตรงนนผเรยนถงจะเกดศรทธา (ครคนท8)

เชอวาความสำเรจของศษยเปนเปาหมายทสำคญของคร

เปาหมายของครคอการไดเหนศษยประสบผลสำเรจ เพราะเชอวาคนเปนครมกจะทำอะไรดวยความรกความผกพนและความศรทธาในสงนน ถาทำแลวสำเรจถอวาบรรลตามวตถประสงค(ครคนท9)

เชอวาครตองมความรบผดชอบตอศษยในทกเรอง

สงสำคญสำหรบคนเปนครคอความรบผดชอบตอศษยไมวาจะเปนเรองของความรหรอบคลกภาพคณลกษณะตาง ๆ ทจะตองเกดกบศษยมนคอความรบผดชอบของคนเปนครทงหมด (ครคนท11)

ตระหนกในบทบาทของการเปนคร

บทบาทของการเปนผใหความร

ใหความรทสนกสนานหลากหลาย

ทกชนปจะใชรปแบบเดยวกนคอพยายามทจะไมบรรยายแตจะเปนการสรปในกรณทเคาสบสนประเดน แลวกจะพยายามสลบกจกรรม เชน สอนแบบจกซอวแบบนเดกกจะสนกสนาน เอารางวลมาลอหรอวาบางครงกไมกลมใหญ แตยงไงกจะตองใหเคาไดแชรเพราะยดหลกวาความรจะเกดขนไดตองเกดจากการมปฏสมพนธกบคนอน (ครคนท2)

ใหความรเตมทแกศษย จะบอกตวเองเสมอวาเราตองทำหนาทของการสอนคนใหศษยไดเปนมนษยทสมบรณ (ครคนท5)

ใหความรศษยทกเรองทอยากร

อยางครงหนงศษยอยากรขอมลของการสมครครคนถน ศษยกมาบอกวาครครบเรามาเปดหองเรยนดกวา เรากเพงรวาศษยเรมมความกระหายในการเรยนร กเลยบอกศษยวาอยากรเรองอะไรกรวมกลมกนมา แลวกสนทนากนถาเดกอยากไดเราตองแบบรบสานตอความร (ครคนท11)

สอนสงทถกหรอผดไดอยางตรงไปตรงมา

เรากจะบอกเรองมารยาท เนนยำแมกระทงการใชคำพดของศษยตอครผสอน เราตองสอนตองพดในสงทผด คอยๆพด คอยๆบอกวามนคออะไรผดถกใหตดสนใจเอง เพราะสงคมไทยระบบเกอหนน มนผดกไมร ถกกไมรแตพวกเราในฐานะครของครเราตองชวยเหลอ (ครคนท15)

บทบาทหลกของครคอผใหความรศษย

บทบาทหนาทหลกของคร คอจะตองเปนผให ผใหคำสงสอน คอคนทเปนครกจะรเลยวาจะตองทำอะไร มนตองเปนอยางไร(ครคนท16)

349

Themes Sub-Themes Code Quotations การเปนคคดรวม

ทกขรวมสข รวมแกปญหาเพอใหศษยไดรบราชการครพนธใหม

เคยมอยปหนงนกศกษาครพนธใหม เกรดหลดไปไมถงเกณฑพอดวชาของครเปนวชาเทอมสดทายใหเกรด C ไปแลว เดกคนนกเดนเขามาหาแลวกบอกวา อาจารยครบผมขอเกรดบ กเลยบอกวาตอนทครใหเราทำงานทำไมเราไมทำ พอถงวนนคณมาขอเกรดนะครใหไมไดหรอก อกวนหนงกมานงรอแบบนนแหละกเลยตองไปคยกบรองฝายวชาการวาเปนเดกทน นอกจากจะไมไดเขารบราชการแลวตองใชหนเปนแสน (ครคนท1)

รวมแกปญหาลกศษยขาดแคลนขาวของเครองใชทเกยวกบการเรยน

อยางเชนลกศษยมปญหาในเรองของการขาดแคลนทงเรองเงนทองเรองของอาหาร เรองของเสอผา เราเปนครถาเราชวยไดเรากควรจะชวยเขาเชนถาคนไหนมชดมากมเหลอหรอพทจบไปแลวกเอามาบรจาคใหนองหรอบางคนไมมขาวกนกมาแบงเพอนบางคนละนดละหนอยใหเพอนไดกน แลวกครกแบงใหเขาซงครตองเปนคนนำ(ครคนท3)

รวมรบรและแกไขพฤตกรรมของศษยใหเหมาะสม

พเคยเหนศษยโพสตขอความบนเฟสบค พกจะรสกในสงทโพสไมใชวาผานเฉย แตพจะรวมรสกโดยจะรอดวาเขาจะทำอะไรตอ เรากำลงดวาเขาจะใชวธไหน มากกวาทเราจะไปโตตอบทหนาวอลลตรงนน สงสำคญคอรวมรสกกบพฤตกรรมบางอยางของศษยทอาจไมพงประสงคแลวกหาวธการชวยเขา(ครคนท11)

กจะมบางคนทอนดมากเพราะเปนเดกทศนศลปเขากจะไปเทยวแลวขาดเรยนกจะเรยกเขามาคยมาถามวามปญหาอะไรหรอเปลา เรากบอกวาใหคยกบแมใหไหมเขากบอกทำไมตองคยกครจะใหเธอไปเลกเหลาคอเธอจบแลวเธอตองไปเปนครเขากเลยบอกวาขอปรบตวนดหนงไมตองบอกแมนะ ตอนนเรมลดนอยลงแลว(ครคนท15)

รวมรบรสารทกขสขดบของศษย

คอไมใชสอนอยางเดยวแตเรากตองรบรสารทกขสขดบใหแกศษย(ครคนท12)

ตระหนกในบทบาทของการเปนคร(ตอ)

การเปนแบบอยางทดทเหมาะสมกบความเปนคร

ตวแบบของการไมมหนสน การเกบออม

ในสวนของการเปนตวอยางทด ปญหาทยงใหญของครในระดบประเทศกคอหนสน การทครรถงการจดทำบญชรายรบรายจายจะชวยทำใหเคาสามารถปลอดหนสนหรอสามารถทำใหหนสนทมอยไดลดนอยถอยลงไป ดงนนการทจะใหผมเปนตวอยางทดทสดคอตวอยางของการไมมหนสน การเกบออม(ครคนท4)

350

Themes Sub-Themes Code Quotations ตวแบบของการปลดหน

จดทำบญชครวเรอน การเปนตวอยางจะใชตลอดเวลาเตอนตนตลอดเวลา มระยะหนงทไดไปสอนในวชาพนฐานเรองความเปนคร ซงเปนวชาทตองปฏบต เพราะฉะนนจะไมมสายเพราะวาจะตองเปนตนแบบใหแกนกศกษาคร ซงตวนถอวาสำคญ...เพราะฉะนนอกตวหนงทของการมจตวญญาณความเปนครตองปลดหนใหได แลวสงทแกไดแลวทำไดจรงทไดสอนเดกกคอ การทำบญชครวเรอนแลวกหลงจากนนกไมเปนหนมาเลย(ครคนท9)

ตวแบบของการรจกประหยด

การใชชวตอยางพอเพยงพกจะแทรกใหกบเคาคำวาพอเพยงพกจะเรมตนตงแตการรจกประหยด การใชสงของในหอง การใชใหเกดประโยชน เพราะฉะนนถาไมพอเพยงเคากจะเบยดเวลาไปทำอยางอนทมนจะกอใหจตวญญาณครเคาหายได พคดวาทำเปนตวอยางใหศษยดทกอยางแลวเขากจะซมซบตนแบบของเราเอง(ครคนท12)

ตวแบบของการตรงตอเวลา

อาจารยเปนคนตรงตอเวลาและใสใจนกศกษาทกคน เวลานำเสนองานหากไมถกตองตรงไหนกคอยใหคำแนะนำ สอนอยางเตมทเตมความสามารถ นคอผลการประเมนการสอนทนกศกษาไดสะทอนออกมาใหพไดเหนวาสงทพทำใหเขาเหนเขารบรได (ครคนท6)

ตวแบบของการใชวาจาทสภาพ

ครมภาพตดในใจ ครอาจจะเปนครยคเกาถอวาเปนยคโบราณหาสบอพขนไปถอเปนคนโบราณ เพราะฉะนนครกตองเปนแบบอยางใหดทงการใสใจ หวงใย การวางตว การพดการจาอยตอหนาผใหญควรทำอยางไร(ครคนท7)

เรองภาษาสอสารเปนสงสำคญสำหรบคนทจะเปนครตองพยายามแสดงความเปนมตรตอศษย ไมรวาปญหาเขาคออะไร ถาเราไมมกลยาณมตรเรองของภาษาหรอสนทรยะทางภาษาไมดมนกจะทำใหเปนจดบอดกบเขาแลวเขากจะไมอยากเรยนได(ครคนท8)

ตวแบบของลกษณะความเมตตาตอศษย

เราอาจจะคนเคยกบครทมลกษณะของความเมตตา ความหวงดตอศษยเพราะครสมยแตกอนตองยอมรบเลยวาครสมยแตกอนมความเมตตาสง เราเคยเหนครอยในหมบานแลวกเมตตา เรา เรากเลยซมซบบคลกภาพลกษณะของครแบบนมา(ครคนท10)

351

Themes Sub-Themes Code Quotations ตวแบบของการ

เออเฟอเผอแผเมตตาผอน เราเปนครตองเปนแบบอยางใหศษยเหน อยางเอกลกษณทบงบอกถงความเปนครคอเราตองมจตใจเออเฟอเผอหรอมเมตตาตอผทไมร เปนผรจกให ใหโดยไมหวงสงตอบแทนเลย นาจะเปนบคคลทไมนงดดาย คอ ถาเราเหนบคคลใดทตองการความชวยเหลอ บคคลใดทยงไมรหรอยงไมมความร เรากตองบอกตองสอนการเปนผใหการเปนผถายทอด(ครคนท16)

ตวแบบทางดานจตใจ พเปนทงตวแบบภายใน เชนเหนคนขางถนนเรากอยากจะไปชวยเหลอ เหนคนทตกทกขถาชวยไดเรากอยากไปชวย กคดวามนเปนสวนหนงของมนษย สวนตวแบบภายนอกพกแสดงออกมาใหเขาเหนเวลาทพสอนเพราะพจะสอนเตมทเตมเวลา (ครคนท15)

ตระหนกในบทบาทของการเปนคร(ตอ)

การเปนแบบอยางทดทเหมาะสมกบความเปนคร (ตอ)

ตวแบบของบคลกภาพของคนเปนคร

พมองวาปลายทางของคนทเปนครตองมเอกลกษณของการเปนตวแบบทด ซงพไดแสดงตวแบบใหศษยไดเหนไดจากบคลกลกษณะการพดจากบศษย การปฏบตอนนกเหนในเชงกายภาพอยแลว(ครคนท11)

ตวแบบของการวางตวทดตลอดเวลา

คนทเปนครตองเปนครทกทเหมอนเปนตวแบบใหศษยดทกททกเวลาดวยไมใชเฉพาะอยในหองเรยน อยในโรงเรยนเทานนเมอออกจากหองเรยนไปแลวกยงตองเปนครใหศษยเหน(ครคนท14)

ยดมนผกพนในวชาชพคร

ความกระตอรอรน กระตอรอรนมงมนในการทำงานคร

เราเปนครตองมความกระตอรอรน มงมนและพรอมทจะแกปญหา ไมวาอะไรจะเกดขนกบศษยเราในหองเรยนกตาม เราจะตองตงคำถามเพอใหศษยไดโชวศกยภาพหรอเปลยนวธการสอนเพอใหเขาโชวศกยภาพของเขาใหได (ครคนท1)

กระตอรอรนทจะไปสอน เราตองไปสอนใหตรงเวลา เรานดคำเดกคำไหนกตองรกษาคำพด ถงเวลาตองกระตอรอรนทจะไปสอนนคอความผกพนในหนาทของตวเอง(ครคนท4)

ยดหยนทางจตใจสงในขณะทำงานคร

เราเปนครตองมความยดหยนทางจตใจสงในขณะทำงาน เราตองรจกกระตกตอมเดก ตวนคอสงสำคญ เพราะฉะนนถาเรารจกเดกเราจะกระตกตอมเดกทมนตรงจรตของเขากจะขน เดกบางคนมนดอกเอาใจใสมากหนอย เดกเขาจะรสกใหความสำคญเมอคณครใหเวลากบเขา เรากจะใหความเทาเทยม(ครคนท9)

คนเปนครกตองมความยดหยนทางจตใจทคอนขางสงเพราะพฤตกรรมไมดของเดกกมเยอะแตเรากตองอดทน ชแนะ แลวพยายามทำความเขาใจแลวเขากจะกลบมาขอโทษเราวาสงทเขาทำไมถกตองแตเรากไมเปนไรแตใชเหตผลบอกเขา (ครคนท13)

352

Themes Sub-Themes Code Quotations เพยรพยายามในงานคร พรกในสงไหนพกจะทำในสงนนไดด แลวถาเรารกทจะเปน

ตรงนแลวเรากตองทำใหเดกรกในสงทเราสอนทเรากำลงเพยรพยายามทำในหนาทของคนเปนคร (ครคนท11)

เราเปนคร พวาคณสมบตอยางหนงทครตองมคอความเพยรพยายามทจะพฒนาเดกใหมครบทกดานเลยเพราะฉะนนคนเปนครตองมสงน(ครคนท15)

การทมเทอทศ เตมทกบการทำงานคร พเปนลกษณะของครททำงานดวยใจ จะเตมทกบการทำงาน ไมละเลยตองาน มองวาความสำเรจของลกศษยเปนจดมงหมายสงสดจะประมาณนน (ครคนท2)

เสยสละอทศเวลาเพองานคร

เราเปนครจะตองมความเสยสละอทศเวลาดแลเอาใจใสลกศษยเพอทจะใหเขาสามารถเรยนรแลวสามารถอยในสงคมและเตบโตไดอยางสมบรณตอไป(ครคนท3)

เตมทกบการสอน พอพมานงอานผลการประเมนการสอนจากเดกพเลยเขาใจวา เดกบอกวาพเปนคนสอนเตมท และเตมททกครงทไดสอน (ครคนท6)

เตมใจทจะใชความพยายามในการทำงานคร

เราจะตองทำใหเตมทใหเตมศกยภาพและตองมใจรกและผกพนในบทบาทหนาทครดวย เชนจะไปเปนครอนบาลคณกตองไปสอนเดกหรอทำอะไรใหแกเดกดวย” (ครคนท7)

ยดมนผกพนในวชาชพคร(ตอ)

การทมเทอทศ(ตอ) เตมใจทจะใหความรวมมอในงานคร

เรากเปนไดทงผนำและผตามคอพรอมทจะใหความรวมมอพรอมทจะดำเนนการ พรอมทจะชวยเหลอแสดงตวและไมนงดดายในงานของเรา(ครคนท8)

เตมทกบหนาททไดรบมอบหมายในงานคร

สวนในเรองของการทำงานทนพคอนขางผกพนเพราะพเรยนทนและสอนทน ดงนนพมกจะเตมทกบหนาททไดรบ พอทำงานกมกจะไดความไววางใจและมอบหมายงานให ซงพกคดวาพเตมทกบทกงาน(ครคนท10)

ทมเทเสยสละในงานคร พคดวาตวเองเปนคนทมเท เสยสละทจะสอนศษยนะคอเจอลกศษยทไหนอะไรอยางไรกยงปรกษาได พดคยไดใหความชวยเหลอได ดแลไดตลอด(ครคนท14)

ครงหนงคณะครศาสตรเคยเอาเดกไปฝากไวกบคณะวทยาศาสตรใหเดกสาขาเดยวกนเรยนดวยกน แตเดกคณะครศาสตรกลบไดรบการดแลทไมเทาเทยมกบเดกคณะวทยาศาสตร พกพยายามมาสอนเสรมพนฐานความเปนครใหเดกเพมเตมเพอใหเดกไดความรเตมทเหมอนกบเดกปกอนๆ (ครคนท16)

ความจดจอใสใจ เปนสขในการทำงานเหมอนเวลาผานไปอยางรวดเรว

เราไปสอนทกครงเรากมความสข บางทสอนจนเลยชวโมง ไมเหนอยทจะสอนไมเหนอยทจะพดเพราะวาเราคดเสมอวาเดกทนงอยขางหนาเราเนย เคาจะเตบโตเปนตนไมตนใหมซงเรากำลงใสปยพรวนดนใหกบเคา” (ครคนท5)

353

5. การวเคราะหเนอหาการถายทอดทางสงคมของครผมจตวญญาณความเปนคร Themes Sub-Themes Code Quotations

ชวงกอนเขาสวชาชพคร มตเนอหา เนอหาทเกยวของกบ

รายวชาความเปนคร ไดเรยนในรายวชาจตวทยามา

ตอนทเรยนคณะครศาสตรพบวาอาจารยหลายทานมสวนในการถายทอดจตวญญาณความเปนคร ซงตอนทเรยนครชอบจตวทยามากกวาเพราะอาจารยแตละทานจะคอนขางเขาอกเขาใจความเปนมนษยทไมคอยจะดพรอมทกสงทกอยาง (ครคนท1)

ไดเรยนรายวชาฝกประสบการณวชาชพครมา

พไดไปฝกสอนทโรงเรยนมารยรสกใหมมากตอนนน เพราะเปนโรงเรยนเอกชนซงเขายงไมคอยชนเรองการเตรยมความพรอม เขาจะสอนเดกอานเขยนภาษาองกฤษอยางเดยว แตครพเลยงจะคอนขางเขาใจเพราะฉะนนชวงนนมสออะไรบางวธจดกจกรรมอะไรบางทใหมๆเขาจะตนเตนเพราะเขาไมรพอเราไปแลวเรากเลยรสกเหมอนเราเกง (ครคนท3)

ไดเรยนรเทคนคการสอนพฤตกรรมในชวงของการฝกประสบการณวชาชพคร

อาจารยนเทศกเปนคนทเตมเตมวชาชพครใหแกเรา คอทานกจะใหขอเสนอแนะปรบเทคนคการสอนพฤตกรรมแบบนควรแกอยางไร ชวยเดกไดอยางไร (ครคนท8)

ไดแรงบนดาลใจในการทำงานครจากการไดเรยนรายวชาออกฝกประสบการณวชาชพคร

การฝกสอนกเปนประสบการณหนงทสรางแรงบนดาลใจ พไดไปฝกสอนทโรงเรยนปยะชาตซงเปนโรงเรยนของพระเทพฯ ในชวงนถงแมพจะเปนแคครฝกสอนแตพรสกวาพไดเรยนรการเปนครจากประสบการณจรงเมอเจออปสรรคพกสามารถจดการกบปญหาและอปสรรคทเขามาไดตองขอบคณประสบการณในการออกฝกครงนน มนเลหลอหลอมทำใหพเปนครทดในวนนได” (ครคนท13)

เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร

ไดเรยนรเรองการปรบตวในการอยรวมกบผอน

สมยพเปนนกศกษาจะตองถกบงคบใหไปอยในหอพกเพราะเจตนาของผบรหารสถานศกษาหรอเบองหลงของการมาอยหอพกกคอ คณตองมาเรยนรทจะอยรวมกนกบผอนเพราะการมาอยหอพกรวมกนเปนในเรองของการปรบตว การพงพาอาศยกน การมปฏสมพนธตอกนซงเปนสงทถกปลกฝงมาตงแตสมยเปนนกศกษาคร (ครคนท4)

ไดเรยนรเรองคณธรรมจรยธรรมจากการทำกจกรรมกบผอน

ครรสกวาตวเองเปนรนครจรงๆ ถาเปรยบกบรนในปจจบนและรสกภมใจทเกดในยคนน เพราะยคนนเปนจดเรมตนทำใหเราตองขวนขวายหาไปเตมเตมทำเองเรยนรเองหมดทกสงทกอยางแมกระทงมการบมเพาะเรองคณธรรมจรยธรรมใหเราไปสวดมนตไหวพระตอนเยนแลวจะตองไปพฒนาลานธรรมซงสะทอนเรองสงคมกคอการชวยเหลองานกน การทำงานเปนกลม ซงเปนกระบวนการปลกฝงทชดเจนและเออตอการเรยนรเหมอนกน (ครคนท7)

354

Themes Sub-Themes Code Quotations ไดเรยนรบทบาทหนาทคร

ทนอกเหนอจากภาระงานสอน

ชวงทออกฝกสอนในตอนนนมนเปนหลกสตร 4 ป ฝกสอนสองเทอมและเทอมสดทายกอนจบกทำใหรวาบทบาทหนาทความเปนครมนไมใชแคงานสอน มนมงานอนแลวกมกจกรรมคอนขางมากเมอเราไปอยในโรงเรยนไมวาวนสำคญวนกจกรรมอะไรกแลวแตหรองานโรงเรยนทโรงเรยนเขาจดใหม กไดเรยนรในทกงานมนกทำใหเรามความรตรงนเพมขน(ครคนท8)

ตวแทนการถายทอด

กลมอาจารย เคยไดรบการถายทอดจากอาจารยผสอน

อาจารยทสอนมความเปนตวแบบทดทงในเรองความแมนยำและชดเจนในดานเนอหาวชาการตาง ๆ มความละเอยดรอบคอบในการสอน และยงสอนในเรองความรบผดชอบตอหนาทของตนเองและสวนรวม (ครคนท2)

ตวแทนการถายทอด (ตอ)

กลมอาจารย (ตอ) เคยไดรบการถายทอดจากอาจารยผสอน

สงหนงทผมจำไดด คอ อาจารยมกจะปลกฝงมาตลอดเวลาคอเรองการแตงกายทเหมาะสมกบความเปนคร รวมทงอาจารยพยายามใชคำพดทคอนขางสภาพกบศษย ซงสงนเองทผมสงเกตเหนและทกวนนผมกคอนขางจะพถพถนในเรองของการแตงกายและการใชคำพดกบศษย(ครคนท4)

สงทพไดรบมาจากอาจารยสมยทพเรยน แลวพกไดนำไปถายทอดตอใหกบลกศษยพ หนงกคอความรบผดชอบ การตรงตอเวลาทบอกวาเปนครเราตองมารบผดชอบนกศกษาโดยมความตรงตอเวลา สองคอจรงใจ จรงจงกบเดกนกศกษาทเราสอนดวย (ครคนท14)

เคยไดรบการถายทอดจากอาจารยทปรกษา

มอาจารยทปรกษาไดสอนและพาทำกจกรรมละครเลกทงทเปนนทานทงเปนหนเชดเหมอนหนงตะลง พวกเราทำกนเองแลวกสรางฉากเองซงอาจารยกำลงสะทอนในเรองของความรบผดชอบงานรวมกน (ครคนท3)

อาจารยทปรกษาปรญญาโทจะคอยโทรถามงาน อยางไว พดจาด พดจาเพราะทกอยางเออเฟอเผอแผทกอยาง พอาจซมซบตรงนมาจากอาจารยเพราะพรสกวาอาจารยเปนตนแบบทดมากเลยเราสงสยอะไรกถาม ตรวจงานเรว อะไรตาง ๆ (ครคนท16)

เคยไดรบการถายทอดจากอาจารยในสาขาวชา

อาจารยในสาขาวชาเอกเปนสวนทสำคญมาก อาจารยคอยกำลงใจเราเวลาทเราทอเพราะวาบางทเราทำงานกลม ทำงานสวนรวมหรอกจกรรมของคณะแลวเรารสกเหนอย รสกทอ อาจารยกจะคอยเขามาปลอบมาใหกำลงใจ ใหมมมองทดแกเรา (ครคนท8)

355

Themes Sub-Themes Code Quotations ครงแรกทมาเรยนครประถมวย อาจารยพาสอนปรบมอ

ตดกระดาษ ตอนนนพกยงไมเขาใจทอาจารยสอนแตพอจบมาถงรวาอาจารยไมไดสอนใหเราทกเรองแตอาจารยกำลงทำเปนแบบอยางใหเราดหมดเลยทงบคลกภาพของครปฐมวยควรเปนอยางไร ทาททเราตองแสดงกบเดกเปนอยางไรอาจารยไมไดแลคเชอรใหเราตลอดเวลา แตตวอาจารยทำใหเราเหนตลอดเวลา (ครคนท12)

เคยไดรบการถายทอดจากอาจารยผรบผดชอบโครงการครทายาท

อยางโครงการครทายาทสงหนงทครมกจะคอยปลกฝงคอรนพ รนนองและเพอนตองรกกนและคอยชวยเหลอกน เพราะครจะบอกวาคณกำลงจะเปนกลมคนทจะไปชวยคนและพฒนาคน และดวยความทครทมาสอนกลมครครทายาทคอครทจบครมาจรงๆ ดงนนสงหนงทไดรบจากครคอการแตงกาย เพราะการแตงกายทดทเหมาะสมมนกจะสะทอนถงบคลกภาพของครซงตวนพกไดมา (ครคนท11)

กลมเพอนรวมสถานศกษา

เคยไดรบการถายทอดจากเพอนรวมชนเรยน

พอมาเรยนปรญญาโท ดวยความเปนจตวทยาใหคำปรกษาพกไดเรยนรจากทงอาจารยผสอนและเพอนๆ ทคอยชวยเหลอกน แนๆเลยคอการทำงานเปนทม การมสวนรวม(ครคนท2)

เคยไดรบการถายทอดจากเพอนรวมรน

ตอนทพไปเรยนจะมทงเดกสายวทยและสายศลป คนท1 สายวทยนกเกงมากอยทมมส. สวนสายศลปกมาเรยนดวยกนแลวทนสองสายนมนคนละขวกนแลวกมาอยดวยกนแลวเวลาทเรยนวชาหนกๆ กจะสพวกสายวทยไมได วธการกคอพวกพจะชวยกนตวใหกน เพราะทกคนคอเพอนรวมรนแลวเราถกบงคบดวยเกรด(ครคนท11)

ตวแทนการถายทอด (ตอ)

กลมเพอนรวมสถานศกษา (ตอ)

เคยไดรบการถายทอดจากเพอนในกลมครทายยาท

เพอนทเรยนในกลมครครทายาท เรยนป 1 ป 2 ถาไดอะไรมาใหมๆเกยวกบทงเรองสอเรองเทคนคการสอนใหมๆกมาแบงเพอนบางทกมาซลอคถาไดเปนรปภาพกมาอดแจกกนและเวลารายงานกทำงานดวยกนเปนกลม(ครคนท3)

กลมครพเลยงในโรงเรยนทออกฝกสอน

เคยไดรบการถายทอดจากครพเลยง

ครพเลยงทนดมากคอยใสใจ ตอนทพเขาไปเขากสอนใหดกอนแลวเขากจะมกฎทใชในหองวามกฎอะไรบางกคอตองเรยนรกบเขาไมงนกคมชนเรยนไมได แลวเรากชวยสอนในบางกจกรรมคอยๆ แทรกซมไป ครพเลยงคอนขางทจะใสใจใหความรกความอบอนแลวกแนะนำเรองตางๆ กจะทำใหเราไมรสกอดอด คอสมยกอนไมรนะในความรสกพเหมอนระหวางพกบครพเลยงจะรกกนจะจรงใจตอกนเหมอนพนองแลวเดยวนเวลาเจอกนกยงทกกน ตดตอกนยงคดถงกนอย(ครคนท8)

356

Themes Sub-Themes Code Quotations กลมสอ เคยไดรบการถายทอดจาก

หนงสอนยาย จะวาไปแลวมนเปนชวงทเหมอนในนยายทครเคยอานมากจรงๆ ไมรวานองเคยอานไหมนะ เรองปลากง ครชอบมากเปนเรองของครคนหนงทไดไปบรรจและตายทนน โดยไดใชวชาชพครในการสอนนกเรยนทนนจนกระทงตายทนน มนกไมใชมความสขอยางเดยวหรอก ความทกขมนกม แตเปนความทกขทเกดจากความทกขกายมากกวาทกขใจซงพกนำแนวคดนมาใชกบตวพในทกวนน(ครคนท2)

แลวทนเราเรยนเรากไปอานมหนงสอทองเมองนรกในหองสมด เพอนพจะมกลมหนงทสนใจคลายๆกนกไปยมมาแลวกยมตอกนเปนเลมเลกๆ อานจบกสอนอะไรเราเยอะ แลวทนกเหนวาอาชพครเปนอาชพทมแตสรางบญไมไดทำบาปเลยคอถาเปนอาชพอนกอาจบาป นกเลยเปนสวนหนงทพนำแนวคดหลกธรรมมาใชในการเปนครทกวนน(ครคนท3)

กลมครอบครว เคยไดรบการถายทอดจากพอทเปนคร

อยางพอพคอจะดแลลกศษยดแลวกรบผดชอบงานเปนนายทะเบยนโรงเรยนดวยตองทำผลการเรยนทำเกรดเดก ชวงปดเทอมกมานงทำเกรดนงเซนตใบสทธใบอะไรเยอะๆ เมอกอนนพอเปนครใหญดวยและแมกจะบอกวาพอเปนนายทะเบยนตองซอสตย พอาจจะเหนตรงนแลวกซมซบวาคนเปนครตองซอสตยและกตองเปนหวงลกศษย (ครคนท3)

เราเหนแบบอยางจากพอ คอพอเปนคนขยนทำงาน เปนคนรกงานมากจนตอนเดกๆ เราไมเขาใจวาทำไมเสาร-อาทตย พอจะตองขบรถมาออมตก ทำไมไมไปเทยวเลยทำไมตองวนดดวยความหวงใยของหนาท แตตอนเดกเราไมเขาใจพอโตเรากซมซบมา พอตอนพเปนรองคณบด ถาวนหยดพกจะขบรถเขามาวนดนะโดยเฉพาะตกทตวเองอยในฐานะทเราเปนผบรหารเรากจะเชควาเรยบรอยไหม ถาเรยบรอยเรากไปทำธระอยางอนอนนกคอความหวงใยทอาจจะโดนปลกฝงแลวเรากจะรบทบาทหนาทเราคออะไร (ครคนท8)

สวนหนงกมาจากพอกคอมนถกซมซบโดยทเรากคนเคยเพราะคณพอกเปนครใหญมครนอยทมาหา สงคมบานนอกแตกอน ถาเปนสนเดอนเคากจะเจอกนเรากมความรสกวาคนเคยกบคร เพราะฉะนนจบไปจะไปเปนอะไรกไปเปนครประมาณนแลวกเปนครทมบคลกภาพลกษณะคลายพอดวย (ครคนท10)

357

Themes Sub-Themes Code Quotations ตวแทนการถายทอด (ตอ)

กลมครอบครว(ตอ) เคยไดรบการถายทอดจากพอแมทเปนคร

สมยเดกทบานเปนทจอดพกของครใหญทครใหญมาประชมแลวกขมามาฉะนนบานกจะเปนเหมอนกบหอพก ครกจะเปนอะไรทอยใน DNA เพราะวาเหนอยตรงนนซงเรากภาคภมใจแตกอนกมคนพดวาทงพอทงแมซงกเปนครกแตกตางจากคนอน เปนครทไมมหนเปนครทพงตอบคคลอน เปนครทพงแกสงคม เปนครซงไมเฉพาะวาจะหมายถงเฉพาะแตตวเองแตหมายถงทกคนกไดกนไดอยาก แตไมไดหมายถงวาไดกนไดอยากเพราะงอมองอเทาแตทกคนกจะมภาระงานตามวยของเคา คนนไปเอาขาวหม คนนเลยงหม คนนกไปตกปลา คอทกคนมศกดศรเทาเทยมกน ซงสงนพคดวาไดซมซบอยในตวพ (ครคนท9)

เราเกดมาจากตรงนนจรงๆ แลวกไปโรงเรยนกบแมตงแตเดกเรากยงอยประถมกบพอแมอยกเหนการทำงานของเขาแลวกสำหรบตวพเองพอแมเปนแบบอยางในการเปนผใหแลวกเปนผนำสอชมชนเปนคนทพาชาวบานเขาทำอยางประเพณสงกรานตทบานพอแมจะเปนคนนำเพราะพอจะเปนครใหญแมกเปนคณครดงเดมกบหมบานเพราะนนลกศษยเขากจะเชอมนแลวเสยงของครสมยกอนดงนะดงในทนหมายความวาคอเขาจะใหความเคารพคณครนนพาทำอะไรเขากทำในสงนน แลวนมนกหลอหลอมแลวเขามาในตวพ (ครคนท11)

เคยไดรบการถายทอดจากพอแมและญาตพนองทเปนคร

ถาเปนคนสมยโบราณกคอพอแมถาไดรบราชการเปนคร กถอวาพอแมประสบความสำเรจ มความสขกคอแบบวานอนตายตาหลบ คอพอแมเปนคร ญาตพนองเปนคร ปยาตายาย เปนครหมด เพราะฉะนนจะเหน step พอไดตรงนพอแมกดใจวาลกไดเรยนครซงครอบครวกเปนสวนสำคญมากในการหลอหลอมใหเราเลอกเรยนครและเรากซมซบบคลกภาพลกษณะของครทดจากครอบครวเรามา” (ครคนท7)

พอกบแมกเปนครมนแบบซมซบมาดวยความแบบถายทอดรนสรน ปกเปนคร มนถกถายทอดโดยสายเลอดแบบวาซมซบโดยพนธกรรมแบบเกดมากถกเซทวาเปนครนะ กอาศยวาพอแมเปนตวแบบ พอเปนผใหผเสยสละคอทำเพอคนอนมนไมใชแคเปนครแลวบอกกลาวมนตองมใจดวยใจทอยากจะเปนคณคร เหนพอไปทำงานสอนหนงสอตงแตเลกจนโตคอโตขนกอยากเปนครเหมอนพอเลยแลวแมกเปนครเหมอนกน(ครคนท13)

358

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยไดรบการถายทอด

เรองเลาจากบคคลในครอบครวท เปนคร

ยายมกจะเลาใหฟงวายายทวดตาทวดเปนครและทานกจะเลาใหฟงวาไปสอนเดก คอตอนเดกเรากไดแคฟง จากนนพอโตขนมาเรากตดสนใจเลอกเรยนครตงแตตนแลวกเลยไดเรยนครป.ตรกจบทวทยาลยพลศกษาซงบางสงเราคดวาเราอาจจะซมซบจากสงทยายเลาใหฟงตอนทเราเดกวาคนเปนครตองมลกษณะอยางไรกเลยทำใหเรามบคลกภาพทเปนครแบบน(ครคนท5)

เคยไดรบการถายทอดจากแมทเปนคร

อาจเปนเพราะวาครอบครวเราไดถกปลกฝงมาในเรองใหเตมทกบงานเตมทกบนกศกษาเรองของครอบครวกมผลจรงๆนะเพราะวาเวลาเราไมสบายใจอะไรแลววาเอะทำไมวนนสอนแลวเดกคนนมเดกถามเรองนแมกจะสอนเพราะวาแมเคยเปนอดตคณบดแลวเคยรกษาการอธการแตเกษยณไปแลว(ครคนท6)

ตวแทนการถายทอด (ตอ)

กลมสงคมเพอนบาน เคยไดรบการถายทอดจากสงคมเพอนบาน

ดวยสงคมในตางจงหวดอาชพหลกๆ ทเราจะคนเคยกมไมกอาชพและหนงในกลมอาชพเหลานนกคออาชพครซงมเพอนบานจะมลกๆ ของทานประกอบอาชพครแลวกทำหนาทไดรบใชคนในชมชนแลว ทางครอบครวของผมเองกบอกใหลกๆทกคนใหทำตวตามครอบครวของเพอนบานนนเพอใหประสบความสำเรจตามเพอนบานนน โดยใหดเปนเยยงอยาง (ครคนท4)

กลวธการถายทอด

การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะนำ

เคยไดเหนแบบอยางการทำงานครทดจากอาจารยผสอน

อาจารยทสอนพกจะพาลงศกษาจรงและทำใหพดเปนตวอยางในระหวางทอาจารยปฏบตงานจรง พกเรยนรจากสงทเคาแสดงใหพเหน (ครคนท2)

เคยไดเหนแบบอยางการแตงกายของครทดจากครผสอน

ทานเปนตวแบบทดในเรองของการแตงกายของคร การแตงกายของทานจะเรยบรอย รวมทงเวลาทานสอสารกบผปกครองหรอคนในชมชนทานเปนตวอยางทด เวลาอยในหองเรยนทานกเปนคนพดชดเจนพดเสยงดงฟงชด นอกหองเรยนเวลาอยในชมชนทานกพดจาปราศรยกบผปกครองไดเปนอยางด และนคอสงทผมไดเรยนรจากทานททำตวเปนแบบอยางทดใหผมเหนในสมยผมยงเดก (ครคนท4)

359

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยไดเหนแบบอยาง

การวางตวทเหมาะสมกบการเปนครทดจากอาจารยผสอน

ทกครงทเราคยกบอาจารย อาจารยจะรบฟงเรา พออาจารยรบฟงเรา เรารสกวาอาจารยกเคารพเราเวลาเรานงเรยนในหองหรอทำงาน เราเขาไปอาจารยคะ สวสดคะเราจะเปนคนชางพดหนอยเรากนๆ ปบปบเถยง พดงายๆ วาชอบเถยงอาจารย ถาเปนอาจารยบางทานกจะเขมนกจะดเรา แตอาจารยทนนไมด อาจารยกจะนงฟงใหเราพดจบ แลวเปนอยางไรตอจนเรากจะคอยๆ เงยบลง เลยนแบบทาทของอาจารย นคอสงทไดกคอการสอสาร อาจารยใหเกยรตลกศษย อาจารยเปนกนเอง อาจารยมพนทใหเราไดพดทงหมดนเปนตวแบบใหเราไดรสกวาชนชมศรทธาครแลวกนำสงเหลานมาใช(ครคนท5)

เคยไดเหนแบบอยางการอบรมการสอนศษยใหเปนคนดจากอาจารยทปรกษา

แบบอยางทดททำใหพเปนครแบบนกคออาจารยทปรกษาพ พจะเรยกวาอาจารยแมจะมความรในเรองการอบรมการสอนใหลกศษยเปนนกศกษาครทด เพราะอาจารยแมจะคอยใหกำลงใจลกศษยเสมอนแหละคอครด ครทไมใชใหความรอยางเดยวแตเปนครทคอยอยเคยงขางศษย (ครคนท7)

เคยไดเหนแบบอยางการอบรมการสอนศษยใหเปนคนดจากอาจารยผสอน

สงทอาจารยพาพลงมอทำพาพครเอตงานมนทำใหพไดซมซบความร ทำใหพไดมาแบบไมรตวมากมายทงทกษะชวตและกระบวนการไดมาแบบไมรตว แลวเราเขาถงอาจารยได เราสมผสถงความเมตตาได สมผสไดวาเขาพรอมทจะรบรเรองของเราทงภายในหองเรยนและภายนอกหองเรยน แลวอาจารยกไดสอนความพอเพยงพทกอยางนะคะ ใหรจกประหยด ใหรจกอะไรซงตวพมนมอยแลวบาง แตอาจารยมาเตมเตมใหตรงนอกมนกเลยทำใหพเหนอาจารยเปนตวแบบทดและพกไดนำมาถายทอดไปใหศษยพเชนกน(ครคนท12)

เคยไดเหนครทเปนตนแบบการมจตวญญาณความเปนครอยางแทจรงจากการเปนนกศกษาครครทายาท

สมยนนคนทเปนครครศาสตรศกษาศาสตรจะมาจากโรงเรยนทงหมดเลยแลวกเปนครทมอายเพราะฉะนนประสบการณหรอความเปนครในตวของทานทำใหเราซมซบไดงายขนคอไปเหนครทเปนตนแบบเลย คนทเขามาเปนผสอนในโครงการครทายาทเปนคณครทสดยอดครทงนนเลยทงความรกและเมตตาตอศษย ความปรารถนาดตอศษย ความเอออาทรลกศษย หรอแมแตการเปนทปรกษาเราไดเหนพวกนนมา (ครคนท11)

360

Themes Sub-Themes Code Quotations กลวธการถายทอด(ตอ)

การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะนำ(ตอ)

เคยไดเหนแบบอยางการทำงานครทเปนครไดทกททกเวลาเพอศษย ดจากครผสอน

อาจารยสมยประถมพรสกวาทานเปนแบบอยางทดแลวพกรสกประทบใจทานกคอทานเอาใจใส ตงใจสอนแลวทานกดแลลกศษยเปนอยางด ผดกวาไปตามผด ถกกวาไปตามถก คอเหมอนเขมงวดอยแตกคอวาเขมงวดอยในระเบยบวนย พอออกนอกโรงเรยนไปทานกจะเปนอกสถานะหนงกจะเปนเหมอนเปนกนเอง แตยงชวยเหลอศษยเสมอจงเปนทมาของคำทพบอกวาความเปนครกตองเปนทกททกเวลา ทกสถานท กคอพรอมใหความชวยเหลอนกศกษาทกททกเวลา (ครคนท14)

เคยไดเหนแบบอยางการเปนครทมความซอสตยตอตวเองและตอศษยจากอาจารยผสอนสมยเรยนปรญญาโท

รสกประทบใจทานอาจารยสมยปรญญาโท ทานเปนแบบอยางทด ทานนารก นมนวล ออนโยน แลวทานกซอสตยกบตวเอง ทานจะบอกวาภาษาองกฤษครกไมคอยเกงนะ กลาทจะบอกนกศกษาอยางตรงไปตรงมา โดยไมอายนกศกษา แลวพกยดทานเปนแบบอยางคออะไรทเรารกบอกศษย อะไรทเราไมรหรอไมมนใจกจะบอกศษยวาคาบหนาเดยวครเอาคำตอบมาใหโดยทเราในฐานะครสอนครเราจะไมสอนในสงทเราไมรโดยตอบมวๆไปเพอใหศษยจำคำตอบทผด นคอสงทพยดอาจารยเปนแบบอยางเสมอ (ครคนท16)

การบรรยายและเทคนคการจดจำ

เคยไดรบฟงการบรรยายแงคดทดในคาบกจกรรมโฮมรม

อาจารยทปรกษาประจำหองทานกจะมอทธพลตอการดำเนนชวต เชน ทานกจะจดกจกรรมโฮมรมตลอดสปทเรยนตอนนนอาจารยจะเขาโฮมรมทกวนๆละ 5 นาท แมวาทานจะไมมชวโมงสอนเราโดยตรง ในฐานะททานเปนอาจารยทปรกษาทานกจะเขามาใหแงคด มาตดตามสอบถามปญหาทเกดขน สอบถามความเปนอยนะครบ สภาพการเรยนนะครบ (ครคนท4)

การมอบหมายงาน เคยไดรบการมอบหมายงานในการทำงานกลม

คณครนาฏศลปซงไมเพยงแตสอนนาฏศลปเทานน หลงจากทสอนทารำทาเตนทเปนแบบมาตรฐานแลว สดทายทานใหทกคนแบงเปนกลมแลวกไปคดการแสดงมาเพอทำการสอบปลายภาค ในการสอบทกคนจะตองขนเวทในโรงอาหารเพอแสดงใหกบนกเรยนคนอน ๆ ทกำลงรบประทานอาหารกลางวนในโรงอาหารไดเหนทกคน ทำใหพวกเราตนเตนและไดเตรยมการแสดงนนเปนอยางด(ครคนท1)

361

Themes Sub-Themes Code Quotations มกจกรรมโปรแกรมอกอนหนงใหทำละครเดกทงทเปน

นทานทงเปนหนเชดเหมอนหนงตะลง ฉะนนเวลาวางกคอมาทำกจกรรมใหเดกเลานทานลกหมสามตว สดสาครทำจนไปแสดงทอนดวยเปนละครเวท รนนองแสดงบางรนเราแสดงบาง อยางรนพเลนเรองครบานนอกกเปนละครเวทเลยเปดใหคนนอกมาดเปดขายบตร 5 บาท 10 ฉะนนนคอกจกรรมเสรมเปนละครเลานทานแลวมนกสะทอนไปยงครบานนอก พเปนคนเขยนบทแลวกจะสอดแทรกเรองคณธรรมของครผเสยสละอะไรอยางนจนกระทงถกยงตาย(ครคนท3)

การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลย

เคยไดเขารวมกจกรรมคายพฒนานกศกษาครครทายาททคณะจดให

แตละปทางโครงการจะมจดคายซมเมอรกพานกศกษาโครงการนนกศกษาครทงเอกปฐมเมอกอนมสองเอกคอประถมศกษากบการศกษาปฐมวยกไปดโรงเรยนทเปนตวอยางทไดรบรางวลตางๆและกมครตนแบบมาเปนครวทยากรกเชญวทยากร ดร.กตตวรรณ อมาตยกล มาใหความรเขาเปนครผเสยสละกคอเปนตวอยางครทมอดมการณมจตวญญาณความเปนคร เราเหนเรากส คออาจารยเขาทำมาเยอะเขายากกวาเราเยอะฉะนนกจะเหนตวอยางในระหวางเรยนกคอกจกรรมเหลานจะชวยไดชวยใหเรามองเหนภาพวาครทดทมจตวญญาณความเปนครเปนอยางไร (ครคนท3)

Themes Sub-Themes Code Quotations กลวธการถายทอด(ตอ)

การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมของคณะ/มหาวทยาลย(ตอ)

เคยไดเขารวมกจกรรมคายพฒนานกศกษาครครทายาททคณะจดให

จะเชญครทเปนปชนยบคคลทเคยไดรบรางวลในสาขาตางๆ มาเปนวทยากรใหความร เปนประจำซงนกศกษาครทายาทจะไมมปดเทอมแตจะใชชวงปดเทอมเขาคายพฒนาศกยภาพของการเปนนกศกษาครทายาท ในแตละกจกรรมกมคะแนนกำกบดวยซงมเกณฑการผานในกจกรรมในแตละวน ถาไดคะแนนในกจกรรมรวมแลวนอยกวา 60% กจกรรมในซมเมอรนนจะไมผาน คณจะตองมการอบรมในซมเมอรตอไป (ครคนท4)

เคยไดเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษาครครทายาททมหาวทยาลยจดให

อธการสมยกอนใหนกศกษาครตนตหาแลวตองเปนนกศกษาครครทายาทเทานนทมาขนอฐขนปนขนทรายมาถมตรงนของมหาวทยาลย ตอนนนเราคดแบบเดกเราอยากนอนใหอม แตพอเราโตขนเราเพงรวาทานกำลงปลกฝงความอดทนใหแกเราแลวกรจกความเสยสละใหคนอนแลวกไดความอดทน อดทนในการทำในสงทคณไมถนด (ครคนท12)

362

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยไดเขารวมทำ

กจกรรมของชมรมสโมสรทคณะจดให

พซมซบจากเพอนคนอนๆ คอพทำชมรมพเลนสโมสรนกศกษา พเลนองคการตรงน เรากเรยนรในหลายๆมต ทนมนกสามารถเอามาซพพอรตตอนเราเรยนวชาชพครได ในเรองของการทำงานการเปนผนำผตามเรองของการบรหารจดการ อนนมนกเตมเตมกบตวเราเพราะฉะนนพถอวาพไดเปรยบคนอนพอสมควรในฐานะทเราเปนนกกจกรรม (ครคนท8)

การฝกประสบการณวชาชพคร

เคยไดรบเทคนคการทำงานครในชวงออกฝกประสบการณ

คดวาปสคอฝกประสบการณไดอะไรเยอะ จากเดมทเราเรยนสามปมาไดทฤษฎ ไดหลกการพรอมทจะออกไปปฏบตพอไปปฏบตนแหละคดวาไดเยอะเทคนคตางๆ ไมตองพดถงเลยพรอมทจะกาวไปเปนครไดอยางเตมตว(ครคนท7)

เคยไดรบการออกฝกประสบการณวชาชพคร

ตอนนนฝกสอนแคเทอมเดยวแลวกไปอกทหนงแตบานเราอยไกลเราไปอยทไหนกไดเขากจะบอกวาใหไปฝกสอนโรงเรยนใกลบานแตเราบานไกลเรากอาศยวาไปเรยนรประสบการณโรงเรยนปยะชาตโรงเรยนของพระเทพกตนเตนพอสมควรคอเดกๆกบเรากวยใกลกน เหมอนเขากลาทจะมาเลาอะไรใหเราฟงเหมอนเพอนเหมอนเปนพกบนองคยกนไดทกเรอง แลวเรากเตมทไดมากกวาอดมการณ เราเอาความรไปถายทอดและเดกกตงใจฟง เมอมปญหาอะไรเรากแกไขปญหาคอเปนชวงทเตมททสดไดใชอดมการณไดใชความร ความสามารถมากทสด ฝกสอนเสรจกมาเปนคร(ครคนท13)

ชวงเขาสวชาชพครบทบาทผรบการถายทอดจตวญญาณความเปนคร มตเนอหา เนอหาทเกยวของกบ

กลมรายวชาความเปนคร

เคยไดเรยนรกระบวนการจดการเรยนการสอน

เรองของกระบวนการวธการสอนเทคนคตาง ๆ อนนอาจารยในสาขาทเปนอาจารยพเลยงเขามความรอยมากชวยถายทอดความรใหเราไดเยอะมากในชวงทเราเรมมาทำงานในคณะครศาสตรครงแรก (ครคนท8)

เคยไดเรยนรกระบวนการนเทศนกศกษาวชาชพคร

อาจารยในสาขาคอยแนะนำเพราะวาเราเปนอาจารยนองใหมอยางเชนเวลาออกไปนเทศนกศกษาเรากยงนเทศไมเปนกจะมอาจารยผใหญไปดวยบางครงเรากบอกวาขอไปดวยขอไปเรยนรวธการนเทศแตเขาจะไมสอนโดยตรงแตใชการกระทำใหเราเหนและเปนตวแบบใหเราดเรากไปดเวลาอาจารยเขาออกไปนเทศเปนอยางไร(ครคนท13)

เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร

เคยไดเรยนรลกษณะการทำงานเปนทม

พโชคดมากทเขามาแลวมาพบอาจารยผใหญทเมตตาพ เวลาออกนเทศนกศกษาไปไกลถงชยภมสาขาเรากเหมารถตไปนเทศดวยกน เพราะอาจารยเหลานจะเนนในเรองของการทำงานเปนทม สาขาเราไปไหนกแหกนไปหมด(ครคนท2)

363

Themes Sub-Themes Code Quotations มตเนอหา(ตอ) เนอหาทไมเกยวของ

กบรายวชาความเปนคร(ตอ)

เคยไดเรยนรลกษณะการทำงานเปนทม

ถาไมมประสบการณสมยเรยนเราจะไมรจกการเสยสละคอชวงนนชวงเรมเปดปแรกรนบกเบกกจะกลบบานคำพอเปดไดปท 2 สมศ.เรมมาตรวจจะกลบบาน 5-6 ทมเพราะตองทำงานประกนกจะตองอยชวยกนกบครในคณะคอจะไมทงกน ทำงานจะไมทงใหลกนองทำโดดเดยวเพราะถามวาใครรบผดชอบ เรารบผดชอบแลวเราตองรไหมเราตองรนะไมใชเราบรหารแบบไมรไมไดแลวจะไปบอกวามอบรองไปแลวไมได คณบดตองรทกเรองถงคณจะมอบใหเขาทำถกตองแตคณตองเขาใจงานคณจะบอกวาผมไมรหรอกใหเขาไปทำแลวไมได เราตองเอาใจใสบางทกลวงลกไง (ครคนท3)

เคยไปทำงานกบอดตคณบดทานหนง ทานกจะสอนเรองความรกโดยนสยเปนครกจรงแตตอนนนยงมความรสกวาตองชนะตองเกงตองทสดไมสนใจคนอน ทานกไดสอนเรองการทำงานเปนทม คอเราจะเกงคนเดยวไมไดเราตองสอนนอง ๆ ตอไป นองกเกงกนเพราะวาคำวาเกงคนเดยวนไมไดเกงเลยนะแตถาเกงทงทมมนเปนสงทยอดเยยมมากทานกจะบอกวาความรกทมตอเพอนรวมงานนสำคญมาก (ครคนท15)

เคยไดเรยนรวฒนธรรมองคกรในชวงแรกเรมของการทำงานคร

ครงแรกเลยพไดอาจารยผใหญในสาขาหลายทานทคอยเปนพเลยงใหพคอยใหคำแนะนำเกยวกบวฒนธรรมองคกรวาองคกรเราถาไมมสอนกตองเขาททำงานตลอดเผอเวลามประชมอะไรสามารถทจะเรยกประชมไดหรอสามารถทจะปรกษาหารอเกยวกบสาขาไดตลอดเวลางาน (ครคนท2)

เคยไดเรยนรวฒนธรรมองคการในการเคารพอาจารยผใหญทอาวโสกวา

เมอกอนจะอยดวยกนรกกลมเกลยวกน อาจารยผใหญกเคารพ จะทำอะไรกเชอผใหญจรงๆ เลยนะ คอไปกนเปนกลมเปนกอนออกนเทศ กไปเปนสายรถตคนหนงแลวกแวะกนขาวตามจดนนนะ (ครคนท7)

เรามาสอนในคณะครศาสตร มาสอนในสถาบนทมคนสอนเปนแตอาจารยเราแลวทเปนอาจารยเรากมแตเกากกเปนระดบอาจารยทเกษยณไปปสองปเพราะฉะนนเปนอาจารยเรา เรากจะมนสยเปนแบบผนอย เราไมไดมาแบบอกผายไหลผงเราเปนลกศษยแลวมนกถกเพาะบมโดย the way of life ไปโดยไมรสกตว ตองเปนคนผนอย ตองบรการอาจารยแลวพอนาน ๆ เขามนกไมไดฝนความรสกเราแตกอนเราจะพดเสยงดงๆ อาจารยกอยใกลๆ อะไรประมาณน ทานอาจารยคะ ทานอาจารยขามนกเลยไมรตวตวเพราะถกเพาะบมเมอมาอยทน(ครคนท10)

364

Themes Sub-Themes Code Quotations ทานสอนดมากเลยทานจะสอนโดยการพาไป พานองๆไป

ไหวคร ทานบอกวาจะตองเปนคนอยางนเปนผนำคนพาไปไหวคนนนคนนอยารอ ทานกจะพาไปเลยกถาตอไปไมมผมหมายถงคณบดกจะไมมคนพาไหวเพราะฉะนนตองทำใหเปนธรรมเนยม ทานบอกวาวฒนธรรมองคกรเราคอการมสมมาคาราวะ การเคารพผหลกผใหญ(ครคนท15)

เคยไดเรยนรการวางตวทเหมาะสมกบอาชพคร

อาจารยทกคนทรจกเราเขากจะพยายามบมเพาะอกทหนงวาตองอยางนนอยางนวางตวแบบน เพราะบางทเรากบนกศกษาป.ตร ชวงอายไมไดตางกนมากอาจารยกจะบอกในเรองการวางตว (ครคนท8)

มตเนอหา(ตอ) เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร(ตอ)

เคยไดเรยนรการวางตวทเหมาะสมกบอาชพคร

เคาจะสอนในเรองของทกษะการวางตวอะไรตาง ๆ แตในสวนของเนอหากใหความเปนอสระ ในสวนของการบรหารจดการเองได(ครคนท16)

ตวแทนการถายทอด

กลมเพอนรวมองคการวชาชพ

เคยไดรบการแลกเปลยนความรจากอาจารยรนพทมประสบการณการสอนมากกวา

ตอนนนกมาคยกบอาจารยในสาขาดวยวาพเคาสอนมาอยางไร เหมอนมาดเบตกนเหมอนมาแลกเปลยนกนกบคนในสาขาวาแตละคนสอนอยางไร มอะไร บางทเรากบอกไปวาเรามปญหาแบบนจะแกอยางไร จะใหทำอยางไร อาจารยรนพกจะมประสบการณมากกวากจะแนะนำเรากจะคยกนแลวเรากจะเอาไปปรบในหอง มนกจะดขน (ครคนท1)

เคยไดรบการถายทอดวธการสอนจากอาจารยผใหญในสาขา

แมแตวธการสอนทานอาจารยผใหญในสาขากจะนำ ppt. มาใหเรา แลวเรากสามารถปรบเพอใชในการสอนไดเลยตามสไตลเรา ซงนคอสงทเรารสกวาทานไมเคยหวงของ หวงความร ทานพรอมใหตลอดเวลา ทานมความเปนครสง เมตตาเราตลอดนะ อะไรทดกสงเสรม อะไรทตงไปทานกบอก (ครคนท2)

เนองจากวาพมาโดยเปนการโอนมาจากกระทรวงโดยมลกษณะทวาเรานาจะเกงแลว เราตองแอบครพกรกจำ เราไมไดสอนเกงเพราะเราไมไดสอนมานานแลวถงแมวาจะจบ ดอกเตอรแลวแตเราไมไดสอนมานานแลวเรากเครยดมากกจะแอบดทานอาจารยอารสอนซงทานเปนคณบดในสมยนนและอยหองพกตดกน กจะเรยนรจากททานเปนตวแบบจนทกครงทเรามาเจอกนเรากจะมความสขทกครง (ครคนท10)

365

Themes Sub-Themes Code Quotations ดอาจารยผใหญเอา ตอนนนกอายไมเยอะกแบบถาย

เอกสารแลวเอาไปใหกจะแอบไปดแลวบางทอาจารยผใหญกจะมานงคยดวยวาเราสอนวชาเดยวกนตองอยางนนะเดยวอาจารยจะเลาใหฟงเรากจะจดจำ (ครคนท15)

เคยไดรบการถายทอดเทคนคการสอนจากเพอนรวมองคการวชาชพ

สมยกอนจะแชรกนเพราะอาจารยนอย สงทแชรกคอวชานสอนไปแลวกจะถายทอดใหนองๆ กคอยกไปหมดเลย เอาทงตำราให เอาคำอธบายรายวชา เอาทงขอสอบยกใหหมด แลวก แนะนำกน (ครคนท7)

เคยไดรบการถายทอดความเสยสละจากอาจารยทเคยสอนจนกลายมาเปนเพอนรวมองคการวชาชพ

แตพอมาทำงานทคณะครศาสตรกมาชวยโรงเรยนสาธตตอพมาสอนทโปรแกรมปฐมวยแตกไปชวยโรงเรยนสาธตคอมแตปฐมวยอยางเดยวไมมชนประถมกไปชวยเปนฝายวชาการชวยเปนรองผอ. ซงอาจารยของพเองเปนผอ.โรงเรยนตอนนน เรากไปชวยอาจารยดวย พอเราเหนตวอยางเหนคนทเสยสละและกเหนผลจรง ๆ จากการพฒนาเดกในพนทเรากเอามาเปนตวอยางมนกชวยใหเรามความสขในการทำงานและมทศทางชดเจนมากขนกใชมาจนถงทกวนน (ครคนท3)

เคยไดรบการถายทอดความออนนอมถอมตนจากเพอนรวมองคการวชาชพในครงแรกทเขาสวชาชพคร

ครงแรกทมาสอนคณะครศาสตรกไดอดตประธานโปรแกรมฯ คอยดแลแตตอนนทานเกษยณไปแลว ทานเปนเพอนรวมงานทนารกมากตงแตมาทานดแลเหมอนเราเปนญาตพนองกนจรงๆ ทานไมใชดแลแตในเรองของงานแตดแลในชวตสวนตว ทานคอยบอกคอยใหคำแนะนำ สงหนงทเราเรยนรจากทานคอความออนนอมถอมตน แลวกความมนำใจกบเพอนรวมงาน(ครคนท5)

366

Themes Sub-Themes Code Quotations ตวแทนการถายทอด(ตอ)

กลมเพอนรวมองคการวชาชพ(ตอ)

เคยไดรบการถายทอดจากเพอนรวมองคการวชาชพ

เมอมปญหาเกยวกบงานกจะมเพอนรวมงานทชวยได เพราะฉะนนเพอนรวมงานจะมาชวยคลคลายงานเราตรงนลงได แตจะตองใชคำวารองขอเปนขอปรกษาหนอยขอคำแนะนำหนอย เพราะวาตองเปนโมเดลคณบดกเชอวาเชอในนองนอยมความสามารถในเรองไอซท พคนกลางมความสามารถในระบบ สวนผอาวโสมประสบการณ มความชำนาญการ ทกคนมศกดศรของความเปนมนษยทแตกตางกน เราไมใชเรองวาถาฉนแกแลว เธอไมเหมอนฉนนะไมใช กอยางเวลาจะทำอะไรกวาดวยเรองกฬา กฬาประเภททมกไมมใครเกง เธอเลนเกงแคไหนถาคนยงประตไมยอมยงกไมไดนะคอทกคนมศกดศรเทาเทยมกน (ครคนท9)

แลวกมเพอนทสอนวชาเดยวกน มการพดคยกนวาเปนแบบไหน มดวยเหรอแบบน กปรกษาไดเฉพาะกบคนทไมหวงนะ คนทหวงเรากไมปรกษานะ(ครคนท16)

กลมสอ เคยไดรบการถายทอดจากหนงสอธรรมะ

พชอบอานแนวคดเกยวกบประตสธรรมะ อยางเชนพเคยอานหนงสอหลวงพอชาเลมแรกยงจำได ทานเขยนเอาไววา เอาขยะมาใสใจไวทำไม คำพดของคนมนกเหมอนกบขยะเนาๆ เรากเอามาใสไวในถง ขงเอาไวในใจเรามนกเหมนส เทมนออกซงคำพดบางคำพดมนกเปลยนวธคดเราไดเหมอนกนพกเรมศกษาธรรมมะปฏบตธรรมแลวนำมาประยกตใชกบอาชพครดวย(ครคนท5)

กลวธการถายทอด

การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะนำ

เคยไดเหนแบบอยางการทำงานของครผทเสยสละ

ตอนทพทำงานคนทเหนชดคออาจารยพงศกบอาจารยเขงเพราะวาสองคนนเขามความมงมนเสยสละสง เสยสละเหมอนกนอาการเดยวกนกลบบานคำมดดกดนคอถาไมเสรจตองทำใหเสรจคอสงหนงทเหนชดๆเลย แลวกกระบวนการคดอยางทำงานกบอาจารยสมทรงความเปนครเหนเลยแลวเรากเอาตวอยางมา อยางอาจารยจะสอนวาทำงานจะตองตงใจทำใหดทำกบใครกไดและบอกเลยวาไมตองไปประจบเพราะถาเราประจบ พอเขาไมมอำนาจวาสนาแลวเราจะอยกบใครไมได ถาทำคอทำงานใหด อยกบใครกทำแบบน อยกบใครกไดไมไดมปญหามนกชดเจนพกใชหลกคดแบบนคอทำงานกทำใหเตมทไมไดเอาเปรยบใครคอทำงานกใหสำเรจมองทเปาหมายวาเปาหมายเปนแบบนเรากตองทำแบบน (ครคนท3)

367

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยไดเหนแบบอยางการ

แตงกาย การใชวาจาทเหมาะสมกบความเปนคร

เมอกอนนวชาชพครจะแนนอาจารยคนเกาๆ ศาสตรเกาๆ เคาจะบมเพาะเตมเตมเคาจะสอนความเปนครเรองนนเรองนใหเพราะฉะนนคนทเขามากคอเปนผบรหารยคกอนกคอยคอาจารยตอนนซงเกษยณกนไปหมดแลว อนนนจะเหนตงแตการแตงกาย การพดจา เวลาจะใหนกศกษาเขามาพบ การออกนเทศ การฝกประสบการณ ซงพไดตรงนน (ครคนท7)

เคยไดเหนแบบอยางการอบรมบมเพาะศษยทด

กจะมอาจารยในสาขากเปนอาจารยเรานนแหละเปนทงตวแบบใหดและกคอยชแนะคอดวยความทเราเปนลกศษยอาจารยทกคนทรจกเราเขากจะพยายามบมเพาะอกทหนงวาตองทำอยางนนตองทำอยางน ครคนท8)

เคยไดเหนแบบอยางการวางตวทเหมาะสมกบการเปนคร

ตอนแรกทเขามาสอนเราเปนเดกเราไมไดเรยนรความเปนครในระดบศาสตรทสงขน เรากจะมความทงในความเปนครของอาจารยในคณะครศาสตรหลายๆ ทานทเปนตวแบบใหเรา เรากไดเรยนรจากทานเหลานนโดยเขากไมบอกหรอกแตเราดวาแตละคนเปนอยางไรมการวางตวอยางไรบาง (ครคนท13)

กลวธการถายทอด(ตอ)

การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะนำ(ตอ)

เคยไดเหนแบบอยางทดของการเสยสละเวลาในงานคร

พอดวาตอนนนเรยนรบคลกภาพการเปนครจากอาจารยทานหนงซงทานไดเกษยณไปแลวแตพโชคดเพราะตอนทพมาทำงานทคณะครศาสตรทานไดกลบเขามาชวยงานคณะทำใหพไดรจกกบทาน แลวทานกเขามาชวยสอนไดพดคยกบทานและไดแลกเปลยนมมมองความเปนครจากทาน ตนแบบกคอทานรวมทงการปรบแกกจกรรมการเรยนการสอนตางๆ กจากทานดวย ไดเรยนรการเสยสละเวลาทเหนไดจากตวของทาน(ครคนท14)

เคยไดเหนแบบอยางทดของการใหอภยเพอนรวมองคกรวชาชพ

ทานคณบดทานมความเปนครคอนขางสง ทานใหอภยทกคนแมกระทงคนทดาทาน ทานไมถอสาทานบอกวาบางทเรองมนผานไปแลวกใหมนจบอยาไปยดตดทานจะสอนเรองนใหพเยอะมากแลวพกไดเรยนรสงเหลานนมาจากทาน (ครคนท15)

368

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยไดเหนแบบอยางทด

ของครทมความเมตตาศษย

พยงโชคดชวงทพเขามาคณะครศาสตรในยคแรกๆ ทนยงมอาจารยแกๆ อย แตชวงนหายไปหมดแลวซงรนพยงถอวายงไดรบอทธพลจากคนแกอยแลวทานกสอนทกอยางจรง ๆ เรยกพออวนซงเปนตนแบบของความเปนครสมยกอนมาก แกจะสอนทกอยางมาก สอนในเรองของการเขาใจเดก การดอะไรอยางน การสอนไมใชจะสอนอยางเดยวเราจะตองสอนในเรองคณธรรม เราตองสอดแทรกทกอยาง แกจะสอดแทรกในเนอหานะแลวกจำไดวาตอนเขาไปใหมๆ เรากตามตดอาจารยผใหญเหลานน ไปนเทศ เรากตองประกบกบอาจารยผใหญ เรากจะเหนกระบวนการอะไรตาง ๆ แกกจะสอน มนคอนขางดแลวเรากรสกไดวาครเคากมบคลกภาพในลกษณะของเคาซงพกรสกวาครมเมตตานะแตละคนลกๆ นะถงวาจะปากรายแตวาลกๆ กใจดนะใหอภยและเมตตาใหแกเดก(ครคนท16)

การเขารวมและมสวนรวมในการจดกจกรรมคณะครศาสตร/มหาวทยาลย

เคยไดเขารวมโครงการพฒนาสมรรถนะอาจารยผสอนของมหาวทยาลยไดจดให

ในองคกรมการพฒนาหนวยการสอนของอาจารยหรอการเพมสมรรถนะการสอนของอาจารยประจำ โดยลาสดกมการเชญรองอธการบดฝายวชาการของมหาวทยาลยสงขลานครนทรและรองอธการบดฝายวชาการของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร มาเปนวทยากรมาใหความรในเรองของการปลกฝงจตวญญาณการเพมสมรรถนะในวชาชพของอาจารยในระดบอดมศกษาซงทานกจะมการเชอมโยงมาตรฐานในตางประเทศกบมาตรฐานของครสภาภายใตการกำกบของๆ สกอ. วาทศทางหรอแนวโนมในอนาคตจะเปนอยางไร (ครคนท4)

ชวงเขาสวชาชพครบทบาทผใหการถายทอดจตวญญาณความเปนคร มตเนอหา เนอหาทเกยวของกบ

รายวชาความเปนคร เคยใหการถายทอดเนอหารายวชาแบบเรยนรวมแกนกศกษาคร

กจะแบงเปน 2 สวนคอสวนแรกวชาเอกกบสวนทสองคอวชาชพครซงเปนรายวชาแบบเรยนรวม ซงในเรองของรายวชาในเอกกตองเรยนสะสมไปแตละชนป แตรายวชาชพครกจะเรยนตงแตป 3 ขนไปคอผานการเรยนครมาแลว 2 ป (ครคนท1)

เคยใหการถายทอดเนอหากลมรายวชาจตวทยา

เนอหาของเราจตวทยากจะเปนเนอหาจตวทยาสำหรบคร ตงแตจตวทยาการศกษา จตวทยาพฒนาการ จตวทยาการแนะแนว แลวกจตวทยาการปรกษา อนนคอในสวนของวชาชพครคอพวกนตองเรยนอนนทงหมด ตวนมนกจะหลอมความเปนครไปหมดเลย (ครคนท2)

369

Themes Sub-Themes Code Quotations มตเนอหา(ตอ) เนอหาทเกยวของกบ

รายวชาความเปนคร(ตอ) เคยใหการถายทอดรายวชากลมพนฐานวชาชพคร

กในคาบสอนอาจจะเปนเนอหาวชาการดวยและอาจจะเปนเนอหาทสะทอนถงความเปนคร จตวทยาความเปนครนจะไดสอนนกศกษาทกคนทเรยนครเพราะเปนวชาชพคร (ครคนท5)

เคยใหการถายทอดรายวชาการประกนคณภาพการศกษาใหนกศกษาวชาชพคร

เนอหาทสอนกเปนในสวนของรายวชาการประกนคณภาพการศกษา ซงนกศกษาไดสะทอนออกมาวาอาจารยสอนใหเรารอบคอบใสใจรายละเอยดของงาน มวธการสอนทไมเหมอนใครมการพดททำใหนกศกษาสนใจตลอดเวลาทไดเรยนดวย อาจารยสอนดมากทำใหเขาใจ (ครคนท6)

เคยใหการถายทอดรายวชาการวจยทางการศกษาปฐมวย เรองความเปนคร

พไดสอนการวจยทางการศกษาปฐมวยเรองความเปนคร ถาเขาไปในสปดาหแรกกจะทวนเลยเพราะเปนปสดทายแลวปสเราจะพยายามมองอดตมาวาคอเปนรนๆ รนนเราจะเอานนมาคยกบเคา มการยกตวอยางอาจจะเปนครรนเกาสอนหมดทงเรองการปดนำปดไฟ (ครคนท7)

เคยใหการถายทอดกลมรายวชาชพคร

ดวยภาระหนาทความรบผดชอบของพเปนรายวชาชพครสอนเรองของการวดและประเมนผลเปนเรองของการวจยกจะมลกษณะของการตอกยำความเปนอาชพใหกบเคาร(ครคนท10)

เคยใหการถายทอดรายวชาจตวทยาออกแบบการเรยนร

พสอนวชาจตวทยาออกแบบการเรยนรเพราะเวลาทเดกเรยนในหลกสตรเรากมองวาเดกกเรยนสะสมความรไปเรอย ๆ แตเวลามาเจอเดกทตองใชความรในป 5 เดกลมไปหมดแลววชาพวกนดวยกระบวนการทเราออกแบบใหเดกเรยนในหองเรยนใชแลวเหนผลไมเหนผลกกลบมา discus กนทกครง(ครคนท11)

เคยใหการถายทอดรายวชาการศกษาปฐมวยกบการพฒนาทองถน

สวนใหญในรายวชาพกจะสอดแทรกความเปนครในทกรายวชา แตถาตอนนกจะไดสอนแครายวชาการศกษาปฐมวยกบการพฒนาทองถน(ครคนท12)

เคยใหการถายทอดรายวชาวจยวดผล

เนนการกระทำอยางวชาวจยวดผลเราสอนทฤษฎอยางเดยวไมไดแลว อยางวดผลมนตองลองสรางขอสอบเลย(ครคนท13)

เคยใหการถายทอดรายวชาจตวทยาสำหรบคร

กวชาทพสอนกเปนรายวชาจตวทยาสำหรบคร คอในชวงปแรกเรากไมไดลมลกในเรองของการสอนเทาไหรแตทกวนนกคอนขางถนดเพราะเราสอนมานาน(ครคนท16)

เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร

เคยใหการถายทอดเรองของการเหนคณคาตนเอง

เคาจะเปนอยางไรกคอมงหวงใหเคาร รในทนกหมายถงการทเราเนนยำใหรในเรองของการเหนคณคาตนเอง (ครคนท2)

370

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยใหการถายทอดเรอง

การทำงานเปนทม เรามเอกสารใหเราจะมงใหเคาแปลความตามเอกสารคอมงใหเคาไดเหนตวนนมากกวาจะเปนผสอนอธบายจะเปนลกษณะใหเดกไดทำงานดวยกน ตวนกจะเปนเรองของการทำงานเปนทม ใหไดฝกทจะทำงานเปนทม(ครคนท2)

เคยใหการถายทอดเรองคณธรรมจรยธรรมทเนนความซอสตยทางวชาการ

ทกวชาทสอนจะใสเรองคณธรรมและจรยธรรมเรองของทกษะทจะไปจดการเรยนร แลวอกตวหนงทพยายามทำใหเดกเหนคอความซอสตยทางวชาการ ใหตระหนกถงขอน ดงนนงานอะไรกตามทไดมอบหมายใหจะตองไมลอกกน ถาลอกกนกคอใส copy เดกกรบรวาถาเรยนกบอาจารยคนนหามลอกเพราะวาครอานทกตวเพราะฉะนนจงพยายามเนนใหเดกรวาผดเพราะอยากใหตระหนกขอนเรองของคณธรรมจรยธรรม ความซอสตย (ครคนท2)

มตเนอหา(ตอ) เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร(ตอ)

เคยใหการถายทอดเรองบทบาทหนาทครทตองเอาใจใสดแลศษยนอกจากหนาทสอน

ป 4 เรมไปสงเกตการสอนแลวเรมลงโรงเรยนตรงนกเรมมกจกรรมพฒนาเดกทมปญหาในโรงเรยนในหองเรยน ครตองเอาใจใสเปนพเศษใหศษยรวาเปนหนาทไมใชเอาแตสอนเดกปกตตรงนกตองใหเขาเขาใจ เวลาเรยนกลมวชาชพครบงคบการศกษาแบบเรยนรวมเดกเรยนอยแลวกจะมวชาเลอกของวชาเอกกจะมเรองการจดการสำหรบเดกทบกพรองกจะตองยำใหศษยเขาใจวามหนาทชวยพฒนาเดกเหลานนดวย(ครคนท3)

จะบอกลกศษยทกคนวาเราเปนครมหนาทสอนหนงสอถาเกดปญหาทางพฤตกรรมเรามหนาทเปนผหาสาเหตแตเราไมไดมหนาทไปพพากษา เชน ศษยมาสายครจะตองบอกวาอะไรทำใหศษยมาสายเรากอาจจะใชวธการเรยกไปพบเปนการพดคยกน ครจะไมมความโกรธในตวเดกแตครจะเฝาหาสาเหตแลวกชวยเหลอศษย นคอหนาทคร (ครคนท5)

เคยถายทอดเรองบทบาทหนาทครทดรวมทงบคลกภาพทเหมาะสมกบความเปนคร

ถาพดถงในคาบสอนนกศกษาคร กชวงเวลาเราสอนกจะเปนแบบอยางใหศษยไดเรยนรจากตวเราในเรองของการเขาชนเรยน การแตงกาย การใชคำพดอยางไรทเหมาะสมกบความเปนคร(ครคนท3)

371

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยถายทอดเรองบทบาท

หนาทครทด จะฝกใหศษยเปนคนมระเบยบวนย ตรงตอเวลา ทำงานละเอยดรอบคอบ งานทก ๆ ชนทใหทำลวนมประโยชนตอตวศษยทงนน จะบอกเคาแบบนตลอด (ครคนท 6)

คณจะตองทำใหเตมทใหเตมศกยภาพและตองมใจรกและผกพนในบทบาทหนาทครดวย เชน เปนครอนบาลคณกตองไปสอนเดกหรอทำอะไรใหเดกเคาเปนอะไร โดยยดถอวาปรชญาหรอวาแนวคดใหรวาถาเราจะไปสอนเดกเอกนเคาจะตองไดรบการพฒนาอยางไรคอเตมตรงนเขาไปใหชดใหลงลกตรงนน…เรองการแตงกายกสำคญเหมอนกน ทำอยางไรศษยเราจะแตงกายแบบไมปร ไมสน กจะมการยกตวอยางมการเปรยบเทยบ มการพดการคยแลวกแบงกลม มการเลนบทบาทสมมต เพอใหศษยไดรจกแยกแยะพฤตกรรมทเหมาะสมกบความเปนคร(ครคนท7)

อนแรกจะสอนใหเดกมความเชอวาครตองมภาระหนาทอยางไรบางและอะไรบางคอตองใหเดกเขาใจความหมายของคำวาครกอน เพราะกำลงสอนใหเขาไดเหน ความสำคญของวชาชพคร(ครคนท9)

พวาสงนสำคญตองใหเขาเขาใจวาวชาชพครมนคออะไรตงแตป 1 มาเรยนแลวคณจะตองทำอะไรบางตองเจออะไรบางจบไปตองทำอะไรบาง คอใหศษยไดรหนาทครเลยตงแตวนเขากจกรรมปฐมนเทศตองมความเขาใจชดเจนวาครแตละยคสมยไมเหมอนกนสมยเรากเทานนแลวสมยนมนตองรอะไรบางตองรเรอง PLC หรอเปลาคอเราจะตองใสอะไรเขามาไมใชรอจบป 5...เวลาทปฐมนเทศศษยพวกวชาชพครจะตองใหความสำคญมากเพราะศษยมาจากหลากหลายทแลวบางทใสเสอยดมาอบรมกจะบอกลกศษยทกคนวาชอบคำไหนระหวาง 2 คำนคอคำทหนงนหรอคร คำทสองนแหละคร กเลยคดวาคำไหนทใหคณดด ใหเคาฝกคด (ครคนท11)

เคยถายทอดเรองบทบาทหนาทครทดและการมคณธรรมจรยธรรมของคนเปนคร

อนดบแรกความรบผดชอบความตรงตอเวลาจะใหเคามากเลยเพราะนนเปนคณสมบตของครแลวกตองมคณธรรมจรยธรรมอนนกจะปลกฝงใหตลอดเลย (ครคนท14)

372

Themes Sub-Themes Code Quotations มตเนอหา(ตอ) เนอหาทไมเกยวของ

กบรายวชาความเปนคร(ตอ)

เคยถายทอดเรองศรทธาในวชาชพคร

เรองของการสอนลกศษยปลกฝงลกศษยในเรองของการใหการมศรทธาในวชาชพ (ครคนท4)

สงแรกทจะถายทอดใหเขาในตอนแรกคอศรทธา นนหมายถงวาเวลาเราเขามาในหองเรยนผเรยนจะตองเกดศรทธาในตวครเบองตน เชน ครเราหรอน ครเราสอนไดอยางไรอะไรประมาณนคอมความมนใจในตวครแลวเกดศรทธาในวชาชพครตามมาได (ครคนท8)

เคยถายทอดเรองรกและศรทธาในวชาชพคร

ครงแรกจะสอนใหเดกเกดความรกและศรทธาในวชาชพครแลวกจะบอกเดกวาอาชพครเปนอาชพททรงเกยรตมากเพราะฉะนนเราตองระลกอยเสมอวามนเปนอาชพททกคนอยากเปนไมวาจะดวยวธไหนเขากอยากเปนดงนนเราตองศรทธาในอาชพเรา(ครคนท15)

เคยถายทอดเรองการสรางแรงบนดาลใจเพอใหเหนคณคาในตนเอง

เรองของการสรางแรงบนดาลใจ เชยรใหเคาเหนคณคาของเคาในลกษณะนนกเปนตวหนงททำใหคดวาจะทำใหเคาเกดความภาคภมใจ สรางแรงบนดาลใจใหเชอวามคณคา เชอวาเปนไปไดและเชอวาทำได (ครคนท9)

เคยถายทอดเรองการสรางแรงบนดาลใจเพอใหเกดศรทธาในวชาชพคร

การทเราจะสรางเดกสกคนหนงเราตองสรางแรงบนดาลใจใหเดกเพอสรางศรทธาในวชาชพครใหเกดกอนแลวคาบสองพอมอะไรกคอยสอดแทรกตองดจงหวะและโอกาสในสถานการณนนโดยการสรางแรงบนดาลใจอาจมาจากเรองเลาซงใชถายทอดกบเดกได (ครคนท13)

เคยถายทอดเรองเจตคตทดตอวชาชพครในสปดาหแรกของการเรยนการสอน

สปดาหแรกกจะสรางเจตคตทดตอวชาชพครกอน โดยใหเคาเหนความสำคญของอาชพครกอน (ครคนท5)

สวนใหญพกสอนในเนอหาสาระแตจะชอบสอดแทรกทกษะตางๆ กยกตวอยางความเปนคร จรรยาบรรณ จตวญญาณความเปนคร หรอบางทเรากจะโยนประเดนวาถาเปนคณ คณจะทำอยางไรในสถานการณนนเพอสรางเจตคตทดตอวชาชพกอนในเบองตน(ครคนท8)

ในชวงเวลาสองอาทตยแรกพจะไมลงอะไรเลยนอกจากเรองของเจตคต ความคดเพราะการศกษาพเศษมลกษณะอยางหนงกอนวาตองเชอวาเดกทกคนมศกยภาพ เชอวามความแตกตางแตเปนสงทสวยงาม (ครคนท1)

เคยถายทอดเรองความตระหนกถงความสำคญของวชาชพคร

กจะมลกษณะของการตอกยำความเปนอาชพใหกบเคาวาอาชพนมนเปนอาชพทไดทงบาปและบญ ทำตวถกบาปกบาป ทำตวถกบญกบญ (ครคนท10)

373

Themes Sub-Themes Code Quotations

เคยถายทอดเรองการเหนคณคาตนเองและผอน

พกจะเนนยำใหเคาเหนคณคาในตนเอง เหนคณคาของสงคม และเหนคณคาคนทอยรอบตวเรา (ครคนท12)

เคยถายทอดเรองความเมตตาของครทตองมแกศษย

สงแรกทจะสอนกอนเขาสเนอหาคอพจะพดเสมอถงเรองความเมตตา พอยากใหศษยไดรจกพฤตกรรมทแสดงถงความมเมตตาซงคอสงทคนเปนครจะตองมอยในตว ใหศษยได ตระหนกรใหเหนถงความเมตตาในครกอน(ครคนท10)

เคยถายทอดเรองความรกความปรารถนาดของครทตองมแกศษย

ไมใชเราจะสอนอยางเดยวแตเรากตองรบรสารทกขสขดบใหแกศษยเรากคอยสอดแทรกในเรองของความรกความปรารถนาดใหแกศษยคอจะแทรกเขาไปตรงจดนตลอด” (ครคนท12)

มตเนอหา(ตอ) เนอหาทไมเกยวของกบรายวชาความเปนคร(ตอ)

เคยถายทอดเรองการอทศตนเพอประโยชนตอสงคม

พจะปลกฝงศษยมาตลอดคอความรบผดชอบตอหนาท คอสงทศษยจะรสกไดเมอรจกหนาทแลว คอความเสยสละ ความสข การอทศตนใหกบผอนตรงนทศษยจะไดมา จะกลายเปนผใหโดยทศษยกไมรตวคอการอทศตน การบำเพญประโยชนตอสงคม(ครคนท12)

ในสวนทสำคญทพจะเรมสอนคอในเรองของความรกและศรทธาในวชาชพคร เพราะคนเปนครตองจะเรมตนดวยการปลกฝงและพฒนาใหศษยเรอย ๆ เพราะการทศษยจบออกไปจะเปนครทดมนกตองขนอยกบการถายทอดของครซงถาเราใสตงแตคาบแรกจนวนทศษยเรยนจบหาป พคดวาเคานาจะไดจากสงทเราใสใหเคา...พอในปถดไปเรากเรมมาคดวา เราจะมาเนนแตเนอหาไมได มนตองแฝงอะไรตาง ๆ เขาไปมนตองสอดแทรกคณธรรมจรยธรรม บคลกภาพตาง ๆ เขาไป (ครคนท16)

มตตวแทน กลมอาจารยหลกสตรคณะครศาสตร

เคยใหการถายทอดรวมกบอาจารยในสาขาวชาเอก

ถาเปนทางดานแนะแนวกจะเชญครแนะแนวทเปนตนแบบมาชวย อยางเชนในเรองของการจดกจกรรมแนะแนวในชนเรยน เลาจากประสบการณตรงหรอวามออาชพดานการปรกษาอนนเดกไดรบเตมๆ คอเคาจะไดมโอกาสในการเปนผรบหรอสมาชกกลมรวมถงตอนนเราใหมออาชพมาเทรนดมาฝก ใหเคาไดเปนผนำกลมกอนทจะมาเรยนแลวเคากจะไปนำกลมไดจะเปนสวนหนงในกระบวนการ ทเดกตองเจอ เดกตองไดเจอมออาชพของแตละเอก (ครคนท2)

374

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยใหการถายทอด

รวมกบอาจารยในคณะครศาสตรแตตางสาขาวชา

เนนใหเดกไดออกแบบการเรยนรและลงไปสอนแลวรวมกบอาจารยอกสองทานเขาจะสอนวชาวทยาศาสตรซงเดกกลมนคอเดกวทยเวลาทเราใหเขาออกแบบการเรยนการสอนมนตองเปนวชาวทยอยแลวเพราะฉะนน 3 คนนมาออกแบบการสอนรวมกน(ครคนท11)

กลมเพอน/รนพ เคยใหการถายทอดรวมกบนกศกษาครรวมชนเรยนเดยวกน

สอนแบบจกซอวเดกจะสนกสนานเอารางวลมาลอ แตจะตองใหเคาไดแชรเพราะยดหลกวาความรจะเกดขนไดตองเกดจากการมปฏสมพนธกบคนอน ถาไมไดกลมสก 3-5 คนกจะเปนการจบคใหไดแชรกจะใชรปแบบน (ครคนท2)

กแลวแตกจกรรมเพอทจะใหเขาเรยนรซงกนและกนเมอเขาไปอยในสงคมทอนมนตองไปดวยกน คอ วงแตกไดไหมเถยงกนไดไหม ไดแตวงแตกไมไดเพราะถาคณจะนำเสนองานไมไดเพราะคณไมมชนงานเถยงบนพนฐานของเหตผลแลวกตองจบแลวกทำงานตอไปขางหนา ตรงนเปนสงทเขาจะเรยนรเพราะวาการอยกบคนอนไดอยางมความสขและประสบความสำเรจมนเปนเรองยาก(ครคนท8)

แตทสนกมากคอแนวโนมการศกษาไทยเดกไปเอาขอมลมาเถยงกนแบบไมยอมกนไปหาหลกฐานกนมาถาคดวาความคดตวเองถก สนกกนมากทงหองไมมใครยอมใครทกคนไปเอาหลกฐานตวเองมาคอตองยอมรบวาเดกเขาเรยนพเศษเยอะหลกฐานเตมไปหมดเลยเดกเขาเกงกเลาใหฟงแลวเรากสนกกบเขาไปดวย คราวนไมเรยกอาจารยแลวพวกเขาไปหาขอมลมาเลาใหเพอนๆฟงเอง(ครคนท13)

มตตวแทน(ตอ) กลมเพอน/รนพ(ตอ) เคยใหการถายทอดรวมกบนกศกษาครซงเปนรนพของนกศกษาครในรนปจจบนทสอน

พจะสอนงายขนเพราะเดกเขาพรอม 100% เลยไดมาจากรนพคอเดกทนสวนใหญไดรบอทธพลใหญๆ มาจากรนพนาจะมากจากการรบนองคะ พอเดกเขามากไมรวาจะเจออะไรเพราะเราไมไดเจอเขาแตเบดเสรจแลวออกมาเขาสามารถทำผลตภณฑชนนออกมาใหมนงดงามไดแลวสบายมากเลยในการสอนแตผดกบปทไมมการรบนองเหนอยมากเลยแลวออกมากไมไดสวยงามแบบรนทมการรบนองจากรนพ (ครคนท15)

กลมผบรหารและเจาหนาทคณะครศาสตร/มหาวทยาลย

เคยใหการถายทอดรวมกบคณะครศาสตรและมหาวทยาลย

คณะจะมโครงการหรอกจกรรมเสรมใหสวนใหญแตคณะจะจดใหเปนภาพรวมโดยจะมกจกรรมเพอทจะเสรมคณลกษณะความเปนครให สวนมหาวทยาลยจะเนนกจกรรมทว ๆไป ของสาขาวชาเอกจะลงในคณลกษณะเฉพาะของแตละสาขาวชาเอกซงจะเหมอนกนทกโปรแกรม เพยงแตโปรแกรมไหนจะจดมากจดนอย (ครคนท2)

375

Themes Sub-Themes Code Quotations เคยใหการถายทอด

รวมกบคณะครศาสตร กองพฒนาเดกกองกจการเขากจะมกจกรรมของเขาตลอดเวลาอยางเชนกจกรรมในการทำบญแลวกการแขงกฬาเขากจะเสรมเขามา สวนเจาหนาทคณะจะชวยเหลอเมอนกศกษามปญหากจะชวยอยางเตมทโดยทไมตองรองขอ (ครคนท15)

กลมสอ เคยใหการถายทอดรวมโดยใชสอวดโอ

ถาจะมรวมกมสอทางวดโอ เชน เพลงรางวลของคร พระคณทสามจะใชสอวดทศน วดโอมากกวาซงทกครงทเขาไปสอนสงแรกเลยจะนำวดทศนเกยวกบเพลงความเปนครแลวกจะพดใหเคาเหนวาอาชพครนมนมนยงใหญแคไหนมนสำคญอยางไร (ครคนท5)

เคยใหการถายทอดรวมโดยใชสอแนวคดจากเวปไซด

เรากจะใชวธใหเดกชวยกนคดวาแนวคดปรชญานควรจะเปนอยางไรโดยอนญาตใหคนผานอนเทอรเนตได อนญาตใหไปหองสมดได(ครคนท15)

มตกลวธการถายทอด

การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะนำ

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางการถายทอดบทบาทหนาททครควรปฏบตตอศษย

เราตองเปนตวแบบในการแกปญหากอนวามนมหลายวธคด แตถาคณจะคดดวยวธนจะคดในมตของครหรอเราใชความเปนครในการตดสนมนควรจะออกมาเปนแบบไหน ถาเราเปนครในหอง เรากจะบอกเลยวาคนทเปนโมเดลทดทสดทจะใหเดกพเศษอยในหองกจะเปนตวครเอง เดกในหองจะปฏบตอยางไรกบเดกพเศษกจะมาจากครทยนอยหนาหอง (ครคนท1)

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางการถายทอดบทบาทหนาทครทด

ทำใหเคาเหนวา ครมออาชพกบครทมอาชพเปนครไมเหมอนกนโดยใชตวเองเปนแบบอยางมองวาทกอยางสามารถทำได และพฒนาไดแมวาแตละคนจะมาจากตางโรงเรยนกน แตเมอมาเรยนทนแลวสามารถทจะพฒนาตนเองใหมความงอกงามเพมขนไดอก และอกตวทพยายามเปนอยในทกวนนคอเปนตวแบบในดานของการเปนครไมวาจะเปนเรองของการตรงตอเวลา ไมกนเวลาเดกและกไมใหเดกเสยโอกาส อาจจะเลกกอนเลกนอยแตไมเคยจะกนเวลาเดกหรอวาใหเดกเลกโดยไมมเหตผลอนควร เปนตวแบบตวน (ครคนท2)

การเปนแบบอยางสำคญมากเพราะวาเขาอยกบเรา เราเปนบคคลตวอยางนอกจากพอแมเขาแลวเขากจะดเราเปนตวอยางแบบทเราแสดงออกทงแบบตอหนาและลบหลงมนกตองสมำเสมอและเปนแบบอยางทดทงในเรองของการเขาชนเรยน การแตงกาย การใชคำพดอยางไรทเหมาะสมกบความเปนคร (ครคนท3)

376

Themes Sub-Themes Code Quotations มตกลวธการถายทอด(ตอ)

การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะนำ(ตอ)

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางการถายทอดรปแบบการดำเนนชวตในการจดทำบญชรายรบรายจายเพอเปนแบบอยางครทดตองไมมหนสน

การเปนตวอยางทดของเรา เราจะบอกถงวถการใชชวตของเรารวมถงรปแบบการใชชวตในเรองของการทำบญชรายรบรายจาย เราตองสอนใหเคารสถานะของตวเองเราตองสอนและตองประเมนตนเองจรง ๆ ไดวารายรบของครเทาไหรและรายจายทมนเพมมากขนเทาไหร ขนอยกบแตละบคคล การทครรถงการจดทำบญชรายรบรายจายจะชวยทำใหเคาสามารถปลอดหนสนหรอสามารถทำใหหนสนทเขามอยไดลดนอยถอยลงไป เพราะปญหาของสงคมทจบจองอยตอนนคอ หนสนของครจะพากนแกปญหาอยางไร ซงปญหาเรองนกแกกนมานานแลวกยงไมประสบผลสำเรจในปจจบน ดงนนผมคดวาตวอยางทดทสดของผมคอการไมมหนสน การเกบออม (ครคนท4)

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางของการใหความเปนกนเองระหวางครกบศษย

เราไดรบสงเหลานมาแลวเรารสกวาเราชอบแลวพนทของความเปนกนเองระหวางครกบศษย มนทำใหเดกเตบโตทางจตวญญาณของความเปนคร เคากจะรสกเขามาหาเราอยางใกลชด Gap ทมนคนอยมนกจะไมม เมอมนไมมมนจะทำใหเรากบเคาใกลชดกนมากขน สงเหลานทเราไดรบมามนเปนสงทดเรากเลยนำมาสลกศษยแลวกถายทอดสลกศษย (ครคนท5)

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางของการตรงตอเวลา

อาจารยเปนแบบอยางในการเขาสอนตรงเวลาทกคาบ อาจารยสอนใหนกศกษาฝกความอดทน สอนความรใหมๆใหนกศกษาสามารถนำความรทมาปรบใชในชวตประจำวนได นคอผลการประเมนการสอนทศษยไดสะทอนออกมาใหเราไดร (ครคนท6)

เวลาพนดเคาปบ พกตองมากอนเพราะกำลงสอนเคาในเรองของความตรงตอเวลาในเรองของวนย ความรบผดชอบตอตนเอง ความรบผดชอบตอผอน ความรบผดชอบตอสงคม พคดวาเรองเวลาเปนสงสำคญทตองปลกฝงใหแกเคาเพราะวาอนาคตเคาตองไปเปนคร(ครคนท12)

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางของการแตงกาย บคลกภาพทเหมาะสมกบความเปนคร

ตอนนนคอบมเพาะในเรองพวกนโดยพยายามทำตวเปนแบบอยางใหดทงการแตงกาย ความออนนอมถอมตน การใชวาจาทสภาพกบเคา (ครคนท7)

377

Themes Sub-Themes Code Quotations สงสำคญทสดเราจะใหเขาเปนไดกเรากตองเปนตวอยาง

แตการเปนตวอยางนนสวนหนงททำใหไดใจเดกกคอเรองใหเคามสวนรวมกบเราเพราะฉะนนการเรยกชอเดก การสมผสการอะไรตางๆของเคา ซงตวเองโดยฐานกเปนครพละมากอนกจะทำใหเขามความรสกวาศรทธาในตวเราตองปฏบตเปนแบบอยางทกทาง แมแตการแตงกาย พดจาอะไรตางๆ (ครคนท9)

กอนออกจากบานกดตวเองจะเนนเรองการแตงกายเขาเพราะวาคอครเปนคนทอยในทแจงและสายตาทกสายตามาทเราแตถาวนไหนเราแตงตวดดลกศษยเขาจะซมซบเลยโดยพไมเคยรวาลกศษยเขากเฝามองอย เวลาทเขาจะเขยนสะทอนเขาจะบอกวาหนเหนการแตงการของครแลวหนชอบ (ครคนท11)

มตกลวธการถายทอด(ตอ)

การแสดงตวอยาง/แบบอยางทดพรอมการแนะนำ(ตอ)

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางของความเมตตาทครควรมตอศษยแมแตการลงโทษศษย

สวนทเราคดวาเราทำไดเรากจะทำใหดวาครเปนอยางไรกภายใตความเมตตา กายวาจาใจ ลงโทษวาดวยการลงโทษ กจะไมลงโทษดวยความรนแรงกเปนประมาณวาใหเคาเหนดวยตวเอง จะยดเมตตาเปนหลกเพราะฉะนนมนกเกดสองดานเหมอนกนกเหมอนกบวาพอเคาผดแลวเคากไมผดกได เพราะวาคลายกบวาครใจด กเคยคดเหมอนกนวาแลวจะรไดอยางไร กตองหาขอตดสนใหกบตวเองวาบางทพอถงเคารบไมไดเคากรบไมไดจรง ๆ กตองปลอยเคาไป แตเรากตองทำใหดเปนตวอยาง (ครคนท10)

เคยใชตวครเองเปนแบบอยางของการสรางแรงบนดาลใจใหศษยเหน

เราตองทำใหเดกเหนกอน ใหเหนไมพอเราตองสรางแรงบนดาลใจใหเกดสงนนเมอเขาเกดแรงบนดาลใจแลวจะซมซบเขาไปในตวเขาแตไมไดทเดยวหรอกมนตองใชการกระทำ (ครคนท13)

เคยใชตวครเปนแบบอยางของการกระทำทเหมาะสมกบความเปนครทด

การเปนแบบอยางทดรสกวาไดผลมากคอถาเราสอนยงไงแลวเราไมทำเขากจะมองวามนดแตพด แตถาเราทำดวยเขาจะรสกวาเขามตวตนแบบ (ครคนท15)

บางทเคากสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมของเราวาคลายกบสงทเราพดนะ เหมอนเคาจะเหนครเปนตวอยางอกทหนง แลวกสงเกตจากสงทเคาแสดงออกมาวาบางอยางกเปนคำพดของเรา บางอยางกเปนทาทของเราซงกไดสะทอนวามเราเปนแบบอยางเหมอนกน(ครคนท16)

378

Themes Sub-Themes Code Quotations มตกลวธการถายทอด(ตอ)

การบรรยายและเทคนคการจดจำจากกรณศกษา

เคยใชการบรรยายโดยการยกตวอยางประสบการณจากการเรยนและการทำงานมาถายทอดแกศษย

คอยๆสอดแทรกใหเคาไป ปหนงยงนองใหมอยซงสวนใหญทเขามาเรยนเขากอยากเปนครแตพถามวาสวนทลกๆของเคาเปนอดมการณจรงๆ บางคนนมความมงมนตงใจแลวแตบางคนอาจจะยง ฉะนนสงสำคญกคอเรากตองยกตวอยางสงทเราไดรบมาจากทในระหวางมประสบการณในการเรยนหรอในการทำงานทเปนตวอยางทแสดงใหเหนถงความมงมน ความเสยสละและกความเชอวาทกคนเปนคนดไดทกคนพฒนาได (ครคนท3)

เคยใชการบรรยายโดยการยกตวอยางเรองเลาจากประสบการณจรง

เวลาพสอนในคลาสพจะเลาประสบการณทผานมาของพใหฟง กวาจะมวนนของพ พใชประสบการณเปนตวสอนเรองเลาจากประสบการณแลวเดกจะชอบฟงมาก คอเราตองทำใหเดกเหนกอนใหเหนไมพอเราตองสรางแรงบนดาลใจใหเกดสงนนเมอเขาเกดแรงบนดาลใจแลวจะซมซบเขาไปในตวเขาแตไมไดทเดยวหรอกมนใชการกระทำเรอย ๆ(ครคนท13)

เคยใชการบรรยายโดย การยกตวอยางกลมวชาชพมาอภปราย

จะมการยกกลมวชาชพในสงคมปจจบนทไดรบการยอมรบนบถอใหมการอภปรายอยเสมอวาวชาชพทสรางคณประโยชนใหกบสงคมมอะไรบาง และหนงในอาชพหลายคนอภปรายกนกคอวชาชพคร ดงนนการนำประเดนทเกยวของกบความสำคญของวชาชพทสงคมใหการยอมรบและพดถงรวมทงการพดคยกบลกศษยบอย ๆ เปนการสรางความศรทธาวชาชพใหลกศษยเราไดภาคภมใจในวชาชพของเรา(ครคนท4)

มตกลวธการถายทอด(ตอ)

การบรรยายและเทคนคการจดจำจากกรณศกษา(ตอ)

เคยไดใชการบรรยายโดยเนนการเลาเรองจากกรณศกษาทไดพบเจอ

เทคนคทเชยรใหเคาเหนความสำคญของอาชพนโดยใชการยกกรณศกษาเพราะเปนคนทชอบเลาเรอง อกอยางคอการไดมโอกาสไปทำงานของตางประเทศกจะเลาเรองนนเรองนใหเดกฟงเคากจะอพตวเคาเอง สวนการใชคำวาชแนะมนยงใชไมไดสำหรบเดกปหนงปสองเพราะฉะนนเราตองโยงไปหาสงทเปนองคความรอยหลงจากทำกจกรรมเสรจกจะเชอมโยงใหเคาฟงกอน (ครคนท9)

เคยใชการบรรยายโดยการยกตวอยางสถานการณทเกยวของกบวชาชพคร

ทกษะการเขาสงคมคอไอควได แตอควอาจจะไมได การชวยเหลอไมมเออนเอยการเขากลม การเหนแกตวอะไรพวกนคดวาจะตองมาเตมเตมไมใชคณเปนนกศกษาครทเกงแตสวนเหลานเราจะตองเตมเตมเขาไปเพราะถอวาเปนความเปนครเหมอนกน จะตองบมเพาะเดกทำอยางไรผใหญเดนมาเคากจะตองหลบกอน การไหวการอะไรหรอเทคนคการสอนมนกทกครงทเขาสอน เราจะตองเตมเตมสงเหลานเขาไปแตเราจะไมพดโดยตรงแตวาเราจะจบเอาสถานการณนนเขามา (ครคนท7)

379

Themes Sub-Themes Code Quotations คอตองบอก ทงสงทงสอนนะ ไมใชแตเนอหานะ บอกถง

วธปฏบตเวลาไปนเทศ ตองปฏบตอยางไร ตองวางตวอยางไร (ครคนท16)

การมอบหมายงาน เคยใชการมอบหมายงานในการทำงานกลม

ใหเคาไปทำโครงการคายภาษาองกฤษกใหเคา KM กน เคากชวยกนรบผดชอบในหนาทอยางเตมท อยางเชน เคาไดไปพบเดกทมความบกพรองทางปญญา เคากรสกไมรงเกยจเมอนองตองถยนำลายใส ฉราด อใสกางเกง เคากสามารถดแลและจดการนอง ๆ เหลานนได แสดงวาเคามสปรตของความเปนคร เคารวาตองจดการอยางไร โดยทไมไดแสดงสหนาวาเคารงเกยจเดก (ครคนท1)

พยายามทจะไมมอบงานนอกหองเพราะวามนทำใหเราไมเหนกระบวนการกจะเปนลกษณะของการใหทำงานกลมในหองแลวกสอนกระบวนการทำงานกลมไปดวยวาตองทำงานอยางไร เพราะฉะนนวธสอนคอจะลดการบรรยายลงใหนกศกษาไดทำความเขาใจในสาระ ถกผดไมวากนแตวาใหทำความเขาใจรวมกนเปนกลม แลวกออกมาแชรใหเพอนในหองไดเขาใจแลวเรากคอยๆ ชวนมองวาประเดนสำคญมนอยตรงไหน สดทายแลวเคาไดเรยนรการทำงานเปนกลม แลวกเอาไปใชไดตอนทเคาเปนคร(ครคนท2)

เคยใชการมอบหมายงานในการทำงานกลม

ในคาบสอนสวนใหญจะแบงกลมใหกบเดกแลว ใหเคาจดการกนเอง เรากสงเกตเอาทนในกระบวนการเหลาน สวนใหญเราจะไมคอยไดเขาไปยงกบเดก แตเรากจะพดเปนภาพรวมวางานกลมกคอตองใหชวยกน เพราะเราถอวาเดกโตแลว เดกจะคดไดเอง (ครคนท5)

มตกลวธการถายทอด(ตอ)

การมอบหมายงาน(ตอ)

เคยใชการมอบหมายงานในการทำงานกลม

มาตรา 22-23 เปนมาตราทกษะวชาชพ เรากคนพบวาเดกเรยนแกปญหาความยากจนไมได เราสรางจตของการเปนนกธรกจขนมาวาลงทนแคนทำอยางไรจะไดขนาดนเพราะมแคน มโจทยใหเคาแคนนแลวเคากจะคดตอของเคาแลวอกอยางหนงถาเมอไหรครเปนหนแลวพดไมไดเลยนะเพราะฉะนนสงทแกไดแลวทำไดจรงทไดสอนเดกกคอการทำบญชครวเรอน ซงในรายวชาทตองเอาความคดมารวมกน แนวความคดสรางสรรค สรางคดใหมมลคาเพม เคาได in case คออะไร เงนเทาไหร เคามโพรดกอะไรแลวเคามอนคายทเกดขนคออะไรเสรจแลวกมาสรปใหเพอนฟง(ครคนท9)

380

Themes Sub-Themes Code Quotations ใหเดกลงเรยนโดยมอาจารยสามทานชวยถายทอดใหใน

แตละดาน โดยเดกจะทำแผนตองไปเรยนกบอาจารยดา เสรจแลวไปพบอาจารยนทคอยเตมทกษะวชาชพลงไป และพกจะเตมสวนความเปนครเขาไปแลวกใหเดกไปโรงเรยนเพอไปสอน อาจารยทานไหนวางกลงไปด แลวใหเดกกลบมาสะทอนผลใหอาจารยทงสามฟง การทเดกลงเรยน 3 วชาพรสกวามนตอบโจทยคอความสำคญทเราตองชใหเดกเหนวาทกอยางมนถกหลอมรวมกนคอ 1) บรณาการสงทเกยวของเขามา 2) เอาไวใชทนท ไดผลไมไดผลเอามาตรวจสอบกนเราตองไมบอกเขาวาองคความรทใหถกตองทสดเพราะบรบททเดกเจออาจจะอนบาลแบบหนงทอนอกแบบหนงแลวเขาจะทำอยางไรคอกระบวนการสำคญทเดกไดไปคนเคยกบโรงเรยนคอเรากลดบทบาทการสอนในหองเรยนลงเดกพอทำบอยๆเขาจะเรมปรบตวเองถาเขาไปโรงเรยนแลวเดกมากอดเขาจะรสกภมใจแลวภาพแบบนนเราเหนมนเจงมากเลยแคไปเขาคาย 2 วนแลวเดกกตด (ครคนท11)

พจะใหเคาลงมอทำเอง เหนเองและคนพบดวยตวเองโดยเราจะออกแบบใหเคาทำและใหเคาไดเสยสละอยางเชนโครงการไปคายตชด. ครงแรกพจะเอาเงนคาวสดฝกทไปออกคายตชด.พอหลงจากนนเสรจพจะถามวาแลวจะทำตอไหม เคาบอกอยากทำ เลยถามวาหนอยากทำไปทำไม เคาตอบวาหนอนใจเวลาเจอนองๆตชด. หนอยากหาเสอไปบรจาค กเลยบอกวาถาอยากทำ ทำอยางไรเคากบอกวาหาเงนคะอาจารย หาเงนทำอยางไรเคาประชมกนแลวบอกวาอาจารยขาหนจะหาใหไดหนงหมน ทกคนแบงงานกนเลย กลมนเกบขยะ เกบขวด เกบทกอยาง สวนกลมนจะทำขนมขาย เคากลงเวปไซด อกกลมหนงกไปขายผามอสองคะ เคาจะแบงงานกนแลวเคากไดเงนมาหนงหมนหนงพนซงการทำงานครงนไมใชแคตวเคาครอบครวเคาทกคนทอยรอบตวเคาตรงจดนมนไดมาคะกทำใหเคามความรสกวาเคาบอกวาเคาไมคดวาตวเคาททมเงนไปตรงนเอาไปใหโรงเรยนแลวผปกครองกบโรงเรยนมความสข (ครคนท12)

ใชการถายทอดคอใหเคาไดลงมอปฏบตแลวเดกจะเกดความเขาใจคอการสรางขอสอบเสรจ สรางเสรจในรายวชาของเขามตวบงชหลงจากนนใหเขาไดลงไปใชจรงกบเดกของเคาแลวกกลบมานำเสนอ(ครคนท13)

เคยใชการมอบหมายงานรายบคคล

ใหเขาสรปงานของตวเอง โดยมคำสงใหเพอฝกใหศษยไดหดรบขอมล การสงงานตองชดเจน (ครคนท6)

381

6. การวเคราะหเนอหาเงอนไขการมจตวญญาณความเปนคร Themes Sub-Themes Code Quotations

เจตคตทดตอวชาชพคร

ความรสกในทางทดตอวชาชพคร

รสกรกในวชาชพคร เราทำเพราะเรารกในอาชพคร เราทำอะไรเราอยตรงไหนกไดคอทำใหมนดทสดโดยทไมไดหวงผลตอบแทนไมเคยตองการคำชม (ครคนท3)

เรารกในงานคร อาชพครเปนสงทพภาคภมใจอยแลว แตพอมาเหนศษยจบการศกษาแลวมหนาทการงานทดแลวกลบมาไหวพกยงภมใจมากขนเพราะคอผลผลตทเราสรางมาถงจะไมไดสรางคนเดยวแตกคอสวนหนงเลก ๆทอยตรงนน (ครคนท15)

รสกรกหวงใยศษยทจะไปเปนครในอนาคต

ดวยอาชพครพคดวาลกศษยกนาจะมสวนทเสรมใหตวพม จตวญญาณความเปนครเพมมากขน เพราะพจะหวงใยเคาตลอด แมแตเรองบคลกภาพทเหมาะสมตออาชพคร การพดจา การนำเสนองาน อกษร ร กบ ล คำควบกลำ พจะหวงเคาเรองนเพราะเคาคอคร (ครคนท6)

ดวยใจกรกในงานครเปนพนฐานแลว พอมาเจอเดกยงทำใหพรกในงานครและรสกหวงใยศษย บางอยางพกดเคาแตกอยางทบอกกจะโทรตามตลอดถาเดกไมมาเรยนเพราะเรากอยากเหนเคาประสบความสำเรจ(ครคนท13)

รสกรกและสขใจในวชาชพคร

พรสกรกในงานคร อาจเพราะวาตวเดกดวยและกสงทสะทอนมาจากตวเดกดวยมนทำใหพไดจตวญญาณจากการสอนและจากตวเดกดวย...นาจะเปนความสขใจทไดทำงานคร สขทไดเหนใครคนหนงมการเปลยนแปลงไปในเชงบวกมบคลกภาพในทศทางทดทงตอตนเองและตอบคคลอน(ครคนท12)

รสกชอบในวชาชพคร พอเราทำอาชพครแลวเรากมความรสกวาชอบ เปนความภาคภมใจทไดมาเปน พยงนกยอนกลบไปวาถาเราเปนพยาบาลเรากคงไมเวรคหรอกดแลว อาชพทเหมาะกบเราทสดกนาจะเปนคร(ครคนท8)

รสกชอบและสขใจในวชาชพคร

พชอบในงานสอน พมความสขทกครงเวลาไดอยกบเดก ๆ พเลยใชใจทพมตอวชาชพนคอยใหกำลงใจตวเองทกครง(ครคนท11)

รสกสขใจในการสอน ทกวนนทเวลาเขาไปในชนเรยนพจะมความสข เพราะเดกสมยนกลาทจะรวมแลกเปลยนเรยนรตาง ๆ(ครคนท16)

รสกดในการทำงานคร คอโอกาสทดทพไดสอนรายวชาความเปนครดวยทำใหพไดเหนศษยไดสมผสใกลชดกบศษยรสกดในงานครเพมขนและรสกอยากพฒนาศษยแบบนไปเรอย ๆ (ครคนท9)

ความคดทดวาวชาชพครใหคณมากกวาโทษ

อาชพครสรางบญกศล คดวาอาชพครสามารถชนำสงคมไดและเปนวชาชพทสรางบญกศลใหกบสงคม (ครคนท4)

382

Themes Sub-Themes Code Quotations อาชพครเปนอาชพทไดบญ พเหนวาอาชพครเปนอาชพทไดบญ เปนอาชพทด ได

ชวยเหลอคน(ครคนท5) อาชพครชวยสรางคน พเชอวาอาชพเราสรางคนแลวกไดบญดวย (ครคนท15) อาชพครชวยใหเราเอาชนะ

อปสรรคทกอยางได พเชอวาหากเรารกและศรทธาในงานคร บอกตวเองวาเราทำไดนะ เหมอนการสรางพลงใหตวเองจะทำใหเราเอาชนะอปสรรคทกอยางได(ครคนท12)

อาชพครชวยใหเรามองโลกในแงบวก

พคดวาอาชพนกโอเคนะ มนใชเราทำใหเรามองงานแตดานบวกมากกวาดานลบ (ครคนท16)

เจตคตทดตอวชาชพคร(ตอ)

แนวโนมในการกระทำทแสดงออกถงการเปนครทด

ครตองปฏบตตวใหเปนวถชวตของคนเปนครทด

คำวาแมพมพหมายความวา เราตองปฏบตกอนหรอทำวถชวตโดยดตวเราเองกอนเราตองพฒนาตวเราตามวถของเราโดยเราตองมความเชอ ความศรทธาอยในอาชพนดวยตวเราเองกอน” (ครคนท1)

ครตองทำบทบาทหนาทครใหดทสด

พมองวางานครเปนอาชพทเราตองทมเทยงเวลาไดสอนนกศกษาพอเราไดลงมอทำกกลายเปนการเสรมแรงทดกบบางหองทดดมนกเลยเหนผล ผลมนกเลยเปนการเสรมแรงคอเราหารางวลจากการเสรมแรงมนไมใชรางวลจากขางนอกไมไดมองวาใครจะเหนไมเหน แตมองจากสงทมนเกดขนในหอง เรยนเพราะฉะนนพคดวาเปนการทำหนาทตนเองใหสมบรณ ถาหายไปหนงครงถอวามนเปนการทงหนาท(ครคนท2)

พเชอวาพเปนคนหนงทชวยเหลอคนแลวกสรางคนใหมทกษะตาง ๆ ตรงนนไดมากเพราะพเชอวาถาพเตมทกบลกศษยทผานมอพรอบละ 30-40 คน กนาจะเตบโตไปไดอาจจะไม 100% แตเชอวาครงหนงเขาอาจจะเดนรอยตามเราหรอเรยนรไปกบเรา เรานาจะเปนแบบอยางทดได(ครคนท8)

ครตองมความรบผดชอบในบทบาทหนาทคร

เราคดวาบางทอยางคร คำวาครคอผให ผเสยสละ เรากคดอยางนนคอทำไปกไมไดหวงอะไรอยางทกตำแหนงทกหนาทททำกหวงใหงานมนสำเรจตามวตถประสงคตามภารกจทเราไดรบมอบหมาย คอ ความรบผดชอบ อนไหนทมนโดยภารกจโดยหนาทเรากตองทำเพราะบางทอยางเดกโทรศพทมาอาจารยขาอาจารยจะเขามาไหมคะหนจะใหเซนบางทเราอยขางนอกเรากตองเขามาเซนใหอยางน (ครคนท3)

ครตองมความรกความเมตตาศษย

เราเปนครกตองมความรกความเมตตากบศษย ไมไดเอาคะแนนเปนทตง ไมไดเอาเกณฑเปนทตงแตเอาตวศษยวาเขามพฒนาการอยางไร มอะไรเรากพรอมทจะชวย พรอมทจะให(ครคนท14)

383

Themes Sub-Themes Code Quotations แรงบนดาลใจทอยากจะเปนคร

จดเรมตนในการทจะเปนคร

เคยเหนครผสอนใหเกยรตศษยจนเกดความตงใจจะเปนคร

เราเหนครสอนเราแลวทานใหเกยรตเราเคารพเรา ทานมพนทใหกบเราแลวเรารสกวาเราเตบโตในพนทนน แลวเราทำใหรสกวา เราอยากเปนครแบบน(ครคนท5)

ตงใจทจะพฒนาประเทศจนกลายมาเปนคร

เปนความตงใจทอยากจะพฒนาประเทศโดยเรมตนจากตรงน จนมาเปนครกจะบอกทกคนเสมอ วาวนนครไมไดสอนแคเดกปหนง เดกปสอง เพอทจะใหขนปสามแตครกำลงสอนคนไปเปนครจะพดคำนทกรนทกครงเลย(ครคนท6)

อยากจะพฒนาคนทจะไปเปนครจนกลายมาเปนคร

มเปาหมายอยากพฒนาคนทจะออกไปเปนคร จนวนนไดมาเปนครของครและไดพฒนาเคาใหเปนครทดตามเปาหมายครทงามกายงามใจงามวชาการคอมนสมบรณ (ครคนท7)

ไดซมซบการทำงานจากพอจนเกดความตงใจอยากจะเปนคร

มพอเปนครทำใหไดซมซบการทำงานของพอมาตงแตเดกเลยทำใหรสกดในวชาชพครและตงใจจะเปนครใหไดเลยตอนนน(ครคนท10)

ไดรบการปลกฝงทดจากครจนอยากทจะเปนคร

สงทอาจารยปลกฝงมาใหกบพอาจจะตรงจดนดวยททำใหพอยากเปนครใหได อาจารยกใชเวลานานในการปลกฝงเราแลวทำเปนตวอยางทดใหเราเหนตลอด(ครคนท12)

การสนบสนนทางสงคม

การสนบสนนดานอารมณ

ไดรบโอกาสจนเกดการยอมรบในการทำงานครจากคณะครศาสตร

เนองจากคณะใหโอกาสผสอนและยอมรบในตวผสอนวาสามารถออกแบบการสอนไดตามทผสอนถนด ผสอนทมาตางสาขากนอาจจะนยามจตวญญาณความเปนครตางกน เรากเลยมแนวทางทคอนขางหลากหลาย แตถามวามนทำใหเกดไดไหม มนกไดแตเพยงไมใชเปาหมายเดยวกน อยางพกมเปาหมายของพตามความคดทพทำในขณะทอาจารยทานอนกมเปาหมายของเคา เพราะฉะนนมนเลยทำใหผลลพธของนกศกษาทออกมาวดไดตรงกนกแคนนเอง (ครคนท1)

ไดรบโอกาสในการสอนราย วชพครจากผบรหารคณะ ครศาสตร

อาจดวยบคลกภาพการแตงกายของพทใครมองกคอคร เลยทำใหผบรหารใหโอกาสพไดสอนในรายวชาชพคร รวมทงการไดกลบเขามาสอนในคณะครศาสตรแหงนซงเปนสถานศกษาทเรยนครในสมยปรญญาตร แลวทำใหไดกลบมาพบอาจารยทเคยสอนเรา ทานกจะคอยใหกำลงใจ (ครคนท10)

ไดรบโอกาสทดจากคณะครศาสตรในการทำงานครทนอกเหนอจากภาระงานสอน

การไดรบโอกาสในการทำงานทนอกเหนอจากภาระงานสอนกคอวาการทตวเองไดมโอกาสทำงานอยางอนเนองจากวาแตกอนสอนอยมหาวทยาลยราชภฏสรนทรแลวยายมาน แลวเคากใหทำหนาทเปนเลขาฯ ของสาขาวจยบางใหทำงานนนงานนบาง เลยทำใหเราไดมโอกาสทจะเรยนรเรองอนได (ครคนท9)

384

Themes Sub-Themes Code Quotations หนวยงานททำงานไดรบ

การยอมรบทดจากบคคลพนทรอบขางทำใหคนเปนครเกดแรงผลกดนทจะพฒนาวชาชพครตอไป

การยอมรบของบคคลในพนทนมองวามหาวทยาลยราชภฏแหงนเตบโตมาจากวทยาลยคร มประวตทยาวนานมานแหละคอปจจยสนบสนนตวหนงถอวาไดทำใหรวาใครทจะมาเรยนครทนคอดซงเปนปจจยสนบสนนผลกดนททำใหตวอาจารยเองไดยนอยตรงนวาฉนจะตองทำใหลกศษยฉนรกษาคณภาพตอไป(ครคนท7)

การสนบสนนดานขอมลขาวสาร

ไดรบการแลกเปลยนความคดเหนจากเพอนรวม วชาชครทด

พอาจจะมกลยาณมตรทดในโปรแกรมคอยใหความชวยเหลอ แนะนำ ปรกษากนตลอดเวลานะกเลยรสกวาสวนนกไดเขามาเตมเตมทำใหพอยากจะทำหนาทครทดตอไป(ครคนท2)

ไดรบการแลกเปลยนความคดเหนในการทำงานครจากเพอนรวมงานทด

ปจจยทสงเสรมสนบสนนกลายเปนวากลมคนใกลชดพกคอเพอนรวมงานกจะคดไปคลายๆกน สวนใหญกคองานรบงานเรงกเรงนะแตคอไมเครยดไมดากนไมจกนไรงมนกเลยชน กจะชอบคลายๆกน แตบางทบางคนทหงดหงดเรากตองใจเยนๆ เอาเพราะถาเราใจเยนเขากจะเกรงใจ เขากจะรสกวาเรากตองฝกใจเยนบางเพราะระดบนมนสอนยากแตตวแบบทำใหเขาเหนแลวเขารสกดเขากจะไหลมาตามเราเอง(ครคนท3)

เพอนรวมงานถอมสวนสนบสนนทสำคญกบพนะเพราะไดแลกเปลยนแนวทางการแกปญหาของศษยได เพราะบางครงเราตองไปสอนตางสาขา พอเรามเพอนทอยสาขานนกจะเลาปญหาทเจอใหเพอนฟงเพอจะไดชวยเหลอศษยแลวทำใหเราอยากทจะชวยเหลอศษยคนอนตอไปอก (ครคนท6)

เพอนรวมงานคอยสนบสนนชวยเหลอกนมาตลอด วางกชวยกนเตมเตม ทำงานกจกรรมอะไรบรการวชาการเปนกลมเปนกอน”(ครคนท7)

การสนบสนนทางสงคม

การสนบสนนดานขอมลขาวสาร(ตอ)

ไดรบการแลกเปลยนความคดเหนในการทำงานครจากเพอนรวมงานทด

ทมงานในการทำงานรวมกนนะทคอยชวยเหลอสนบสนน ถาเราเจอทมทเวรคการทำงานกจะไหลลนไปเรอยๆ เหนอยกายแตไมเหนอยใจ พเชอวาทมเวรคทดกชวยเราไดนะคะ(ครคนท11)

นอกจากพจะเตรยมการสอนจากเอกสารประกอบการสอนดวยตวเองแลว พยงไดรบสอวดโอจากอาจารยรวมสาขาวชาเดยวกนทคอยแบงปนใหพนำสอไปใชในการสอนเพอใหกจกรรมมความนาสนใจมากขน (ครคนท12)

385

Themes Sub-Themes Code Quotations เพอนรวมงานทนจะนารก นอง ๆจะใหความเคารพพเสมอ

ถงแมวาภาษาวชาการเราจะตางกนเนองจากวาศพทเมอ 40 ปทแลวเขาจะไมใชศพทแบบนแตนอง ๆกคอพยายามทจะเขาใจเราโดยทเรากพยายามจะเขาใจนองคอเทยบศพทวามนใชคำนหรอเปลา ศพทคนละศพทเลยนะเพราะการเรยนมนจะไมเหมอนกน นอง ๆกจะเขาใจพแลวกพยายามดงพๆรนแบบนลงมาดวยแลวเรากพยายามไมคดวาเราคอผอาวโสนะทนอง ๆจะตองเขาหาเสมอเรากจะใชวธเพอนรวมงานทกคน(ครคนท15)

พเปนจงหวะทโชคดนะทเขามาแลวมผใหญอยเพราะฉะนนในกลมของพ พกจะคบผใหญ อยางพกถอวาเปนนองนอยในกลม ซงในคณะเคากจะมกลมทอายไลๆกน กลมเดก ๆกจบกบกลมเดกๆ กมกลมนละทมแตปาๆ แตพอายเดกสดเพราะตอนพมาทำงานกมากลมคนแกเลยนะ คอเรากไมไดหมายถงวาเราดนะ แตพอเราอยในกลมอาวโสกวานะเรากจะไดรบถายทอดคำแนะนำทดๆวาอะไรดหรอควรปฏบตแบบอยางทเหนพไปกจะเปนแบบเชยๆ เหมอนคร(ครคนท16)

ไดรบการแลกเปลยนความคดเหนดานพฤตกรรมศษย จากเพอนรวมงานทด

เพอนรวมงานกจะคอยเตมเตม บางทเรากหนหนาเขาหากน ฉนเจอเดกแบบนๆ เธอทำอยางไรกแลกเปลยนเรยนรกนกแนะนำลองทำแบบนนนทเราเคยเจอมากทำใหเตมเตมกนและกนแลวกทำใหมกำลงใจทจะเดนขามอปสรรคอะไรทำนองนกชวยกนไดคอนขางดเพราะเราแลกเปลยนกน...อาจารยทอาวโสทเราเคารพนบถอทานกใหขอคดดๆ เรากเอาไปใชเตมเตมในการทำงานการทำกจกรรมหรอการสอนอนนกเปนสวนหนงทสำคญแลวพกโชคดทเจออาจารยผใหญทดแลเราใหคำแนะนำพดงายๆคอตองจรงใจบางทมเวลาพกจะชอบคยกบอาจารยนะ(ครคนท8)

ไดรบขอมลยอนกลบดานการประเมนผลการสอนจากนกศกษาวชาชพคร

อกสวนหนงกนกศกษานะแหละทเมอดจากผลการประเมนแลวพบวาเคารสกชอบในสงทเราพยายามเปนตวแบบใหเคาทงในเรองของการตรงตอเวลา การควบคมอารมณ ความโปรงใสในการแจงคะแนน รวมทงกจกรรมทเราพยายามคด พยายามสรรหาในแตละสปดาหเพอพวกเคามน feedback กลบมาวาเคาชอบ สนก ตนเตน กบสงเหลาน กเลยรสกหายเหนอยและทำใหอยากทำตอไปเพอนกศกษา เพอความสำเรจของเคาตอไป(ครคนท2)

สงทสะทอนมาจากตวเดกดวยเปนตวสงเสรมสนบสนนทำใหเราไดจตวญญาณความเปนครจากการสอนเพมขน (ครคนท12)

386

ภาคผนวก ฉ ผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการใชสถต ANCOVA

387

ผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการวเคราะหขอมลดวยสถต ANCOVA

กอนการทดสอบสมมตฐาน ผวจยไดตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการวเคราะหขอมลดวยสถตโดยการวเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA) มรายละเอยดดงน

1) การแจกแจงของตวแปรเปนปกต กลมตวอยางในการวจยนมจำนวน กลมทดลอง 10 คน และกลมควบคม 10 คน การตรวจสอบการแจกแจงของขอมลจงใชการตรวจสอบความเบ และความโดงของตวแปรตามควบคไปกบการใชสถต Homogeneity test (กลยา วานชยบญชา.2558: 172-178) ซงผลการวเคราะหขอมล พบวา จากการทดสอบดวยตวแปรตามจตวญญาณความเปนครในระยะกอนการทดลองมการแจกแจงแบบไมเปนโคงปกต (Shapiro-Wilk= .01, p<.05) แตระยะหลงการทดลองมการแจกแจงแบบปกต (Shapiro-Wilk= .09, p>.05) และเมอพจารณาคาความเบ (Kurtosis) และความโดง (Skewness) พบวา คะแนนจตวญญาณความเปนครในระยะกอนการทดลอง มความเบ = .88 และมความโดง = -1.22 สวนในระยะหลงการทดลอง พบวา มความเบ = .68 และมความโดง = -.98 ซงมคาความเบและความโดงไมเกนบวกลบสอง จงสามารถสรปไดวาขอมลมการแจกแจงแบบโคงปกต (George & Mallery, 2010)

2) ความเทากนของความแปรปรวน (Homogeneity of Variance) ตามขอตกลงเบองตนของการวเคราะหความแปรปรวนรวม คอความแปรปรวนของแตละกลมทนำมาเปรยบเทยบไมควรมความแปรปรวนแตกตางกน ซงจากการทดสอบดวย Levene’s Test เพอเปรยบเทยบความแปรปรวนระหวางกลมทดลองและกลมควบคม พบวา ทงสองกลมมความแปรปรวนไมแตกตางกน (F=.229, p=ns)

3) ความสมพนธเชงเสนตรงระหวางตวแปรตาม (Linearity) จากการตรวจสอบความเปนเสนตรงระหวางคะแนนจตวญญาณความเปนครกอนการทดลองในฐานะตวแปรรวม และคะแนนจตวญญาณความเปนครหลงการทดลองในฐานะตวแปรตาม ผลการทดสอบพบวา ทงสองตวแปรไมมความสมพนธกน (r=.45, p=s)

4) การทดสอบความเปนเอกพนธของความชนเสนถดถอย จากการทดสอบความชนของคะแนนจตวญญาณความเปนครในระยะหลงการทดลอง ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม พบวา ทงสองกลมมความชนของคะแนนจตวญญาณความเปนครหลงการทดลองไมแตกตางกน (F=3.19, p=ns)

ประวตผเขยน

ประวตผเขยน

ชอ-สกล ประภสสร ชโลธร วน เดอน ป เกด 25 มนาคม 2525 สถานทเกด สรนทร วฒการศกษา พ.ศ. 2548 วทยาศาสตรบณฑต (วนศาสตรชมชน)

จาก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน กรงเทพฯ พ.ศ. 2558 ศกษาศาสตรบณฑต (การแนะแนว) จาก มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช นนทบร พ.ศ. 2550 ศลปศาสตรมหาบณฑต (จตวทยาชมชน) จาก มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร นครปฐม พ.ศ. 2562 ปรชญาดษฎบณฑต (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต) จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กรงเทพฯ