+ All Categories
Home > Documents > gurmiq zwn 1 A¤Yl 2014 - Shiromani Gurdwara Parbandhak...

gurmiq zwn 1 A¤Yl 2014 - Shiromani Gurdwara Parbandhak...

Date post: 08-Jun-2019
Category:
Upload: lydang
View: 216 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
56
gu rmiq zwn Y l 2014 1 Pon: 0183-2553956-60 c<dw Byjny kw pqw sicv, Dwm~ pRcwr kmytI (iSwromixw gu{ªwrw pRb<Dwk kmytI) ‰I Am÷qsr-143006 mwisk < siqgur pRswid ] > > gur igAwn A<jn scu nyZI pweAw ] A<qir cwnxwu AigAwnu A<Dwy{ gvweAw ] cyZ-vYswK, s<vq` nwnkSwwhI 546 s<pwdk : ismrjIq is<G Em. E., Em. Em. sI. shwXk s<pwdk : jgjIq is<G Em. E., Em. Em. sI . c<dw swlwnw (dySw) 10 {pXy AwjIvn (dySw) 100 {pXy swlwnw (ivdySw) 250 {pXy pRiq kwpI 3 {pXy iv†wX-sU cI vˆw~ 7 A<k 8 A¤Yl 2014 e-mail : [email protected] website : www.sgpc.net E#sty<Swn n<br ivqrxw ivBwg 303 s<pwdkIX ivBwg 304 gurbwxwI ivcwr 2 s<pwdkIX 3 ‰I gu{ A<gd dyv jI : bwxwI Ev< ivcwrDwwrw 5 -fW. jgjIq kOr ‰I gu{ A<gd dyv jI kI bwxwI . . . 10 -fW. prmjIq kOr ‰I gu{ A<gd dyv jI . . . 15 -s. gurdIp is<G sy vw, smp ~ xw Ev< ¤y m ky iSwKr : ‰I gu { A< gd d y v jI 18 -fW. rwjy<« is<G swihl nYiqk cyqnw ky ´oqk SoK PrId jI 20 -fW. inm~l kOiSwk Kwlsw }p my< sMpUxw~ mwnv kw áv}p 24 -fW. kSwmIr is<G 'nUr' Kwlsw p<Qw AOr rw†töIX Ekqw 27 -fW. hrmhy<« is<G Am÷q ky dwqy : ‰I gu{ goib<d is<G jI 31 -fW. rCpwl is<G Kwlsw myro }p hY Kws 33 -s. AmrjIq is<G sn` 1919 kI vYswKI 34 -ismrjIq is<G mn myry nwim rha ilv lwe~ 39 -fW. sËXy<«pwl is<G is#K p<Qw ky aËQwwn pr Ek ivh<gm d÷i†t 44 -s. jsiv<dr is<G Kw<brw DwrqI kw Aw<cl n ho qwr-qwr 45 -s. joig<drpwl is<G gurbwxwI ic<qnDwwrw : 79 47 -fW. mnjIq kOr iSwromixw gu {ªwrw ¤b< Dwk kmy tI ky ADX@w swihbwn : 19 51 -s. }p is<G Kæbrnwmw 55 PY#s: 0183-2553919
Transcript

gurmiq zwn A¤Yl 20141

Pon: 0183-2553956-60

c<dw Byjny kw pqwsicv, Dwm~ pRcwr kmytI(iSwromixw gu{ªwrw pRb<Dwk kmytI)

‰I Am÷qsr-143006

mwisk

< siqgur pRswid ]> >gur igAwn A<jn scu nyZI pweAw ]A<qir cwnxwu AigAwnu A<Dwy{ gvweAw ]

cyZ-vYswK, s<vq` nwnkSwwhI 546

s<pwdk : ismrjIq is<G Em. E., Em. Em. sI.shwXk s<pwdk : jgjIq is<G Em. E., Em. Em. sI .

c<dwswlwnw (dySw) 10 {pXyAwjIvn (dySw) 100 {pXyswlwnw (ivdySw) 250 {pXypRiq kwpI 3 {pXy

iv†wX-sUcI

vˆw~ 7 A<k 8 A¤Yl 2014

e-mail : [email protected] : www.sgpc.net

E#sty<Swn n<brivqrxw ivBwg 303 s<pwdkIX ivBwg 304

gurbwxwI ivcwr 2s<pwdkIX 3‰I gu{ A<gd dyv jI : bwxwI Ev< ivcwrDwwrw 5

-fW. jgjIq kOr‰I gu{ A<gd dyv jI kI bwxwI . . . 10

-fW. prmjIq kOr‰I gu{ A<gd dyv jI . . . 15

-s. gurdIp is<Gsyvw, smp~xw Ev< ¤ym ky iSwKr : ‰I gu{ A<gd dyv jI 18

-fW. rwjy<« is<G swihlnYiqk cyqnw ky ´oqk SoK PrId jI 20

-fW. inm~l kOiSwkKwlsw }p my< sMpUxw~ mwnv kw áv}p 24

-fW. kSwmIr is<G 'nUr'Kwlsw p<Qw AOr rw†töIX Ekqw 27

-fW. hrmhy<« is<GAm÷q ky dwqy : ‰I gu{ goib<d is<G jI 31

-fW. rCpwl is<GKwlsw myro }p hY Kws 33

-s. AmrjIq is<Gsn` 1919 kI vYswKI 34

-ismrjIq is<Gmn myry nwim rha ilv lwe~ 39

-fW. sËXy<«pwl is<Gis#K p<Qw ky aËQwwn pr Ek ivh<gm d÷i†t 44

-s. jsiv<dr is<G Kw<brwDwrqI kw Aw<cl n ho qwr-qwr 45

-s. joig<drpwl is<GgurbwxwI ic<qnDwwrw : 79 47

-fW. mnjIq kOriSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@w swihbwn : 19 51

-s. }p is<GKæbrnwmw 55PY#s: 0183-2553919

gurmiq zwn A¤Yl 20142

gurbwxwI ivcwr

fir G{ Gir f{ fir f{ jwe ] so f{ kyhw ijqu fir f{ pwe ]quDwu ibnu dUjI nwhI jwe ] jo ikCu vrqY sB qyrI rjwe ]1]frIEy jy f{ hovY ho{ ] fir fir frxww mn kw so{ ]1]rhwa]nw jIa mrY n fUbY qrY ] ijin ikCu kIAw so ikCu krY ]hukmy AwvY hukmy jwe ] AwgY pwCY hukim smwe ]2]h<su hyqu Awsw Asmwnu ] iqsu ivic BUK bhuqu nY swnu ]Ba Kwxww pIxww AwDww{ ] ivxwu KwDwy mir hoih gvwr ]3]ijs kw koe koe~ koe koe ] sBu ko qyrw qU< sBnw kw soe ]jw ky jIA j<q Dwnu mwlu ] nwnk AwKxwu ibKmu bIcw{ ]4] (pºw 151)

gaVI rwg my< aÇcwrxw ikE gE a#q Swbd my< ‰I gu{ nwnk dyv jI Prmwn krrhy hY< ik ¤Bu ky BX my< rhny sy vo AwiËmk AváQww bn jwqI hY jhw< mn ¤Bu-crxwo< my<juVw rhqw hY[ ijsky ²dX-Gr my< ¤Bu kw BX bs jwqw hY asy ivSvws ho jwqw hY ik¤Bu asky ²dX my< hI invws krqw hY[ es dSww my< Soˆw swry (sw<swirk) BX ávq: hI dUrho jwqy hY<[ ¤Bu kw BX hoqy huE ANX BX kw ²dX my< itknw nwmumikn ho jwqw hY[ hy¤Bu! quMhwry ibnw jIv kw koe~ ANX áQwwn-Aw‰X nhI< hY[ s<swr my< jo BI Gitq ho rhwhY sb quMhwrI rjæw my< hI ho rhw hY[ Xid jIv ky ²dX my< koe~ ANX (sw<swirk) BX hoqo jIv hr dm GbrwXw huAw rhqw hY qQww XhI asky ANX BX my< hony kI inSwwnI hY[

gu{ jI kw Awgy kQwn hY ik ¤Bu-BX my< rhqy huE n jIv mrqw hY, n fUbqw hY AOrn hI qYrqw hY[ khny sy qwËpX~ ik ANX BX vwly jIv sw<swirk rso< Awid my< fUbqy huE,bygYrq hokr hr rojæ mrqy hY<[ ijs ¤Bu ny jgq kI rcnw kI hY vhI sb kuC kr rhwhY[ jIv asI ¤Bu ky hu#m my< jNm lyqw hY AOr asI ky hu#m my< mrqw hY[ lok-prlokmy< BI jIv ko ¤Bu ky hu#m my< hI iáQwr rhnw pVqw hY[ ijs jIv ky ²dX my< ¤Bu kwBX nhI< asky ²dX my< ind~Xqw hY, Ah< hY; asky ²dX my< q÷ xww kI ndI aPwn pr hoqIhY[ ¤Bu-BX hI AwiËmk jIvn kI Kurwk hY, AwDwwr hY[ jo log ¤Bu-BX kI Xh KurwknhI< lyqy vy sw<swirk BX my< pwgl huE rhqy hY<[

A<iqm p<i#qXo< my< gu{ jI kw Prmwn hY ik ¤Bu-BX my< rhqy huE Xh smJ Aw jwqIhY ik duinXw my< rhqy huE koe~ sdw ky ilE swQwI, shwXk nhI< bn skqw[ sdw ky ilE,p#kw swQwI, shwXk kyvl ¤Bu hI hY[ vhI sbkI s<Bwl krny vwlw hY, esilE asI sy ¤ymkrnw cwihE, asI kw BX lynw cwihE[ ijs ¤Bu ny Xy swry jIv-j<qu pYdw ikE huE hY<,asI ªwrw Xy sb Dwn-pdwQw~ inim~q ikE huE hY<[ essy BI bFækr Xh ivcwr krnw AOr khnwkiTn hY ik ¤Bu Apny pYdw ikE jIvo< kI kYsy s<Bwl krqw hY AQww~q` eqny bVy jgq kos<Bwlnw koe~ swDwwrxw bwq nhI< hY[ Xh s<Bwl kyvl prmwËmw hI kr skqw hY[

gurmiq zwn A¤Yl 20143

Asur is<Gwrby ko durjn ky mwrby kos<kt invwrby ko Kwlsw bnwXo hY

123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890

s<pwdkIX

vYswK kw mhInw iSwiSwr kI ivrwnI ky bwd smUcI vnápiq my< nXI jIvn-rO lykrAwqw hY[ smáq kwXnwq my< mu Dw kr dyny vwlI sug<iDwXw< {mkny lgqI hY<[ vYswK mhInykI s<Ÿw<iq vwly idn ko ¤wcIn kwl sy hI Bwrq my< ËXohwr ky }p my< mnwXw jwqw Awrhw hY[ is#K jgq my< eskw ivSwy†w mhäv hY[ is#K es idn ko Kwlsy ky jNm idnky }p my< mnwqy hY<[ ‰I gu{ goib<d is<G jI ny es idn 'gur s<giq kInI Kwlsw' ky s<kØpko mU£qmwn ikXw Qww[

‰I gu{ nwnk dyv jI kw mnorQw Eysy sv~guxw-sMpº AwdSw~k mnu†X kI s÷jnw krnwQww jo jIvn ky vwáqivk mnorQw ko smJkr smUcI mwnvqw ky ilE kØXwxwkwrI bny[‰I gu{ nwnk dyv jI ny ijs inm~l p<Qw ky mhl kI nI<v rKI, ‰I gu{ goib<d is<G jIny Kwlsw p<Qw kI s÷jnw sy asy s<pUxw~ kr idXw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kI Swq~ QwI ikes mwg~ pr clny ky ilE SwISw hQwylI pr rKnw pVqw hY-- ''equ mwrig pY{ DwrIjY ] is{dIjY kwixw nw kIjY ]'' ‰I gu{ goib<d is<G jI ny esI kwX~ ko isro< kI mw<g sy pUxw~qw b$æSwI[isr hQwylI pr rKkr AwE pw<c ÎXwro< ko dSwm pwqSwwh ny Xh khkr invwjw :mY Awpnw suq qoih invwjw ]p<Qwu ¤c{ krby khu swjw ]jwih qhw< qY Dwrmu clwe ]kbuiDw krn qy lok htwe ]

'Kwlsw' SwÑd ArbI Bw†ww kw hY ijssy AwSwX hY- pwk, pivZ, ibnw iksI Kot ky qQwwvh jæmIn jo sIDwI bwdSwwh kI mlikXq ho[ is#K is©w<q ky Anuswr Kwlsw vh hY josIDww Akwl purK ky swQw sMb<iDwq ho esilE asko iksI mDXáQw kI jæ}rq nhI<[ fW. gokulc<d nwr<g ky Anuswr - ''Xh asI eápwq kI qyg QwI, ijs Awcwr }pI kÇcy lohy ko phlynO gu{ swihbwn ny KUb qpwXw, kmwXw qQww s<vwrw Qww[ Kwlsy ky ilE mXw~dw kw pwb<d honwAwvSXk krwr idXw gXw hY[ ‰I gu{ goib<d is<G jI ky Anuswr :jwgiq joiq jpY inis bwsur,Eku ibnw min nYk n AwnY[pUrn ¤ym ¤qIiq sjY,bRq gor mFæI mT BUl n mwnY ]qIrQw dwn dXw qp s<jm,Ek ibnw< nh Ek pCwnY ]pUrn joiq jgY Gt mY,qb Kwils qwih< n Kwils jwnY ]

hk-sc pr imtny vwly mnu†X kw infr honw AwvSXk hY[ sc ky ilE mrny kI

gurmiq zwn A¤Yl 20144

qVp ho, prmwvSXk hY[ es qVp ko pYdw krny ky ilE phly ijám my< jwn pYdw krnwAwvSXk hY[ es kwX~ ky ilE gu{ jI ny is#Ko< ky ilE K<fy kI pwhul qYXwr kI ijssymudw~ SwrIro< my< nXI qwkq Aw gXI[ is#Ko< ko su<dr jvw< mdo~< vwlw áv}p dykr s<q-ispwhIbnw idXw[ s. rqn is<G (B<gU) ky Anuswr :Ab isKn }p pltwe~Ey[qyjDwwrI ijs lK BO Kwe~Ey[qyj nwm koa enY< DwrÖXY[kr pwhul eNhy qyj iplÖXY[

Kwlsw juØm ky iv{© KVw ho gXw[ Ek qUPwn aT KVw huAw, ijsky Awgy bVy-bVyjwbr BI itk n pwE[ EysI ibjlI cmkI ijssy JUT, ANXwX qQww juØm jlkr rwK hogXw[ Xh p<Qw juØm ky iv{© jUJqw huAw SwhIdo< kw p<Qw bn gXw[

duinXw ny ¤ËX@w dyKw ik Kwlsw ny gu{ jI ky apdySw pr phrw dyqy huE, anky ªwrwb$æSwI AtUt Swi#q ky B<fwr kw ¤Xog krqy huE sidXo< sy es dySw my< pw<v jmwE bYTy jwilmswmRwÈX kI jVy< aKwV dI<[ dySw kI eÈjq-Awb} lUtny vwly ivdySwI hmlwvro< kw sdw kyilE Bwrq my< ¤vySw b<d kr idXw[ esky aprw<q n Aáq hony vwly A<gRyjI swmRwÈX kI gulwmIkI jæ<jIry< kwtny ky ilE 80 ¤iqSwq sy ÈXwdw kubw~inXw< p<jwibXo< ny dI<[

Bwe~ mnI is<G jI ko jb b<d-b<d kwtkr SwhId krny kI sunwe~ ge~ qo Bwe~ swihbny is#K s<gq ky Awgy ibnqI kI ik muJy SwhId hony Xw b<d-b<d kwty jwny kw koe~ frnhI<[ Swhwdq qo Bw^XSwwlI logo< ko nsIb hoqI hY[ myry ilE qo s<gq XhI Ardws kryik myrI is#KI swbq rhy[ myrI is#KI my< koe~ bwDww n AwE, myrw is#KI isdk kwXm rhy[s. rqn is<G (B<gU) 'p<Qw ¤kwSw' my< ilKqy hY< :s<gq bcn hmih isr DwrXo[so mY< cwhIE Ab br krXo[myrI is#KI swbq rhY[b<d b<d kwtq nih duK AhY[is#KI mY< ikCu B<g n pvY[dyh sIs qurkn isr BvY[dyh ktn mY< du#K n mwno<[is#KI rhY mY< vf su#K jwno[

vYswK kw idvs hr v†w~ hmwry ilE eiMqhwn kw idn hoqw hY[ Xh idn hmwry Apny A<qrJw<kny ky ilE hY[ Xh Apny A<dr Kwlswe~ guxw Brny kw idn hY[ hmy< Apnw A<dr JkJornykI jæ}rq hY ik hm mwZ bwhrI }p my< hI nhI< biØk A<dr sy ikqny gu{ ky njædIk huEhY< AQwvw ikqny dUr[ #Xw hm gu{ ko Awpw smpxw~ kr cuky hY<? Agr nhI< qo #Xo< nhI< ?

Awj hmy< Apny NXwrypn ko, jo ‰I gu{ goib<d is<G jI ny is#Ko< ko bi$æSwSw ikXwhY, smX kI Aw<DwI-qUPwno< my< kYsy slwmq rKnw hY? sbsy bVI cunOqI hmwry swmny 'ibprnkI rIq' my< imi‰q hony sy bcnw hY qwik dSwmySw ipqw ‰I gu{ goib<d is<G jI hm pr ApnI¤qIq bnwE rKy<[

gurmiq zwn A¤Yl 20145

‰I gu{ A<gd dyv jI : bwxwI Ev< ivcwrDwwrw-fW. jgjIq kOr*

hoir<Ao g<g vhwe~Ey duinAwe~ AwKY ik ikAonu ]nwnk e~sir jgnwiQw achdI vYxwu ivirikAonu ]

(pºw 967)Bwe~ sÁw jI-Bwe~ blv<f jI rwmklI

kI vwr my< Awid gu{ ‰I gu{ nwnk dyv jIªwrw Eysw cmËkwr krny kw ijæŸ krqy hY< jos<swr Br kI hdo< ko pwr kr sMpUxw~ ivSvko AwScX~cikq kr gXw[ Xh AiªqIX kirSmwQww Apny hI iSwˆX ky Awgy SwISw Jukw, asy gu{-pd ¤dwn kr gu{-pdvI kw mwn ¤iqiˆTqkrnw[ Bwe~ lihxww jI gu{-crxwo< sy juV, syvwkr imswly< pySw krqy rhy[

Bwe~ lihxww jI sy ‰I gu{ A<gd dyv jIbnny kI vwqw~ BI AËX<q ivicZ hY[ Bwe~lihxww jI kw jNm ijælw ‰I mukqsr swihbky gRwm srwX nwgw (mÁy dI srw<) my< Bwe~Py}ml jI ky g÷h mwqw deAw kOr jI kIkoK sy huAw[ ipqw smX kI qQwwkiQwq jwiqky Anuswr Zyhn KZI kul ky AÇCy ÛXwpwrIQwy, jo ÛXwpwr ky islisly my< hI srwX nwgwgw<v ky ajV jwny pr gw<v s<Gr kot invwskr KfUr swihb ÛXwpwr krny lgy Qwy[ávBwv sy mwqw-ipqw dono< Aiq Dwmw~Ëmw dyvIky pujwrI Qwy[ Bwe~ lihxww jI pr BI eskw¤Bwv pVw[ kwPI smX qk Xuvw Bwe~ lihxwwjI ipqw ky smwn hI s<g lykr dyvI-dSw~n kojwXw krqy Qwy[ k<T AËX<q surIlw Qww[ mDwurk<T sy AwËmivBor ho dyvI kI By<ty< gwXw krqy

Qwy[ Ek bwr rwq jgrwqy sy lOtqy huE s<Grkot Ek Coty-sy qwlwb ky iknwry bYT gE[vhI< s<Gr kot invwsI Bwe~ joDw jI AiqmDwur ávr my< 'Awsw kI vwr' kw pTn-gwXnkr rhy Qwy[ bwxwI kw Eysw ¤Bwv Bwe~ lihxwwjI ky mn pr pVw ik Bwe~ joDw jI sy pUCnypr AOr ividq hony pr bwxwI ky rciXqw ‰Igu{ nwnk dyv jI ky dSw~n ko lwlwiXq hoaTy[ vwiˆw~k inXmwnuswr s<g lykr jb jwrhy Qwy qo Gr sy hI mn bnwkr cly ik gu{-dSw~n krky hI lOty<gy[ s<g ko inkt áQwwnpr CoV krqwrpur kI Aor cl pVy[ GoVypr svwr, mwg~-Kyqo< my< Ek 'k÷ wk' ko KyqI-km~ krqy dyKw, pUCw, ''Bwe~! ‰I gu{ nwnkdyv jI kw Gr bqw skqy ho?'' 'k÷ wk' ny isrpr Gws kI gw<T rKI, GoVI kI lgwm pkVsvwr Bwe~ lihxww jI ko Gr qk ly AwE,khw, ''XhI hY 'nwnk' kw Gr['' Gws kI gw<TGr ky Aw<gn my< rK, hwQw-pYr Dwo, hwQw joVávwgq krqy huE KVy ho gE, ''AwAo jI, mY<hI nwnk hU<['' Bwe~ lihxww jI áqÑDw, hYrwn,prySwwn; nyZ sjl ho aTy[ ''Aoho! ikqnIbVI BUl ho ge~! Kud GoVI pr cFækr AwXyAOr gu{ jI ko lgwm pkVwe~!'' hwQw joV,ivnmR gu{-crxwo< kI Aor Juky[ ‰I gu{nwnk dyv jI ny k<Dwo< sy pkV ilXw--''purKw nw< kI E? ikËQwo< AwE ho?'' ''jI s<Grkot ip<f qo< AwE hw<[ nw< hY lihxww['' ''lo

*1801-sI, imSwn kMpw‚xf, inkt sy<t myrIjæ AkwdmI, shwrnpur (XU. pI.)-247001, mo. 94124-80266

gurmiq zwn A¤Yl 20146

Bwe~, iPr qo TIk hI hoeAw, qusw< lYxww qyAsw< dyxww[ lYxw vwly GoVIAw< 'qy cFæ ky hIAw<vdy ny['' s<DXw kwl my< sod{ rhrwis hue~[s<gq juVI[ l<gr qYXwr huAw[ sBI ny syvwmy< Bwg ilXw[ Bwe~ lihxww jI nUrI kiSwSwvwly gu{dyv jI ky mDwur ¤vcn sun Eysy¤Bwivq huE ik vhI< itk gE[ s<g ko vwipslOt jwny kw s<dySw Byjw[ ávX< gu{ jI kyhokr rh gE[ krqwrpur ngr my< Swbd-gwXn, ¤wq: Awsw kI vwr, swX< sod{rhrwis, inXmwvlI sy eqny AiBBUq huE ik‰I gu{ nwnk dyv jI kI syvw my< hI jutyrhy[ sn` 1539 my< ‰I gu{ nwnk dyv jIny bwbw buf`Fw jI sy swrI rámy< pUrI krvwBwe~ lihxww jI ko A<g-s<g lgw, 'A<gd' nwmdy gu{-pd pr ¤iqiˆTq ikXw[ Bwe~ lihxww jIko gu{-pd dykr ‰I gu{ nwnk dyv jI nyEk sud÷Fæ s<gTn kI nI<v rKI[ eiqhwskwrtö<p bqwqw hY ik ''‰I gu{ nwnk dyv jI nyApny jIvn-kwl my< hI AigRm gu{ áQwwipqkr dUr<dySwI AOr Xojnw-b©qw kw pircXidXw[''

‰I gu{ nwnk dyv jI ny Bwe~ lihxwwjI my< as aicq Xo^Xqw ko Bw<p ilXw Qww josmX kI ¤iqkUl piriáQwiqXo< sy jUJny kISwi#q-swmQX~ rKqI QwI[ ‰I gu{ nwnk dyvjI kw mq nvoidq mq Qww[ ‰I gu{ nwnkdyv jI kw mq ikrqI (myhnqI, ‰imk)is#Ko< kw Qww[ Eysy my< gu{ jI ko Ek EysyaÁrwiDwkwrI kI AwvSXkqw QwI jo shj,s<Ximq, Sww<q, ivvyk-bui©, DwYX~vwn ÛXi#qËvho, ijsmy< ApUv~ s<gTn-Swi#q ho, jo Dwur kIbwxwI, is#KI AwdSwo_ AOr is©w<qo< kI n kyvlr@ww kr sky biØk eskw AiDwk sy AiDwk

¤cwr-¤swr BI kr sky[ ‰I gu{ A<gd dyvjI my< Xh ApUv~ swmQX~ Qww[ Bwe~ sÁw jI-Bwe~ blv<f jI kI vwr ky SwÑd hY< :nwnik rwju clweAw scu kotu sqwxwI nIv dY ]lhxwy DwirAonu Cqu isir kir isPqI A<imRqupIvdY ]miq gur Awqm dyv dI KVig joir prwkuejIA dY ]guir cyly rhrwis kIe~ nwnik slwmiq QwIvdY ]sih itkw idqosu jIvdY ] (pºw 966)

‰I gu{ nwnk dyv jI ny ijs Dwm~-rwÈX kI ¤iqˆTw kI askI nI<v sËX prrKI[ asmy< sËX-Dwm~ ky ikly inim~q ikEgE[ sËX-Dwm~ kw CZ ‰I gu{ A<gd dyv jIky SwISw pr JulwXw gXw[ AwdySw idXw-- ''EkAkwl purK jI kI isPqo-slwh kw Am÷q-rs-pwn krnw hY[ AwËm-qäv ko smJnwhY[ gu{-miq ko Dwwrxw krnw hY[ zwn-ivvykkI KVg ky jæor pr Dwm~-mwg~ ko clwnw hY[gu{ AOr cyly, Swbd AOr suriq ky myl syprmwËmw kI ¤Sw<sw krnI hY[ is#K-syvko< kymyl, s<gq }p my< is#K mq ko slwmq,icráQwwXI rKnw hY[ siqgu{ jI ny KfUrswihb my< invws kr vhI inXm, inÁnym¤cilq ikXw jYsw krqwrpur my< Qww[ rwiZ kyipCly phr gu{dyv aTqy, ánwn Awid syinv÷Á ho nwm-ismrn my< lIn rhqy[ idncFæy s<gq juVqI[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kIbwxwI kw pwT-gwXn hoqw-- ''l<g{ clY gursbid hir qoit n AwvI KtIEy ]'' Swbd hIis#K kw mwg~dSw~k hY, ANX iksI mDXáQw kIjæ}rq nhI< hY[ bwxwI ko Swu© }p my< suri@wqrKw gXw[ es d÷iˆt sy ‰I gu{ A<gd dyv jIpUxw~ sqk~ Qwy[ puroihqvwd sy s<gq ko bcwXw

gurmiq zwn A¤Yl 20147

gXw[ bwxwI kw AiDwk sy AiDwk ¤cwr ho,esilE gu{dyv ny gurmuKI ilip ko qknIkIqrqIb ¤dwn kI[ X´ip p<jwbI Bwˆww ‰I gu{nwnk dyv jI ky pUv~ kwl my< p<jwb my< bolIjwqI QwI, pr<qu eskw swihiËXk áv}p iliKqnhI< Qww[ ilKq }p my< esy l<fy, mhwjnIAQwvw twkrI krky jwnw jwqw Qww, ijsmy<smX ky KZI-ÛXwpwrI ihswb-ikqwb rKqy Qwy[esmy< 27 A@wr hoqy Qwy[ muslmwn ArbI-PwrsI ilKqy-bolqy Qwy[ XhI srkwrI BwˆwwQwI[ ih<duAo< kI Bwˆww kw iniScq áv}p nhI<Qww[ bolqy vy KZI Bwˆww Qwy, mgr anky Dwm~-gR<Qw s<ák÷q Bwˆww v dyvnwgrI ilip my< Qwy[ ‰Igu{ nwnk dyv jI ny jnmwns kI Bwˆwwp<jwbI my< }hwnI bwxwI kI rcnw kI[ ‰Igu{ A<gd dyv jI ny esy gurmuKI ilip ¤dwnkI[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny Awsw rwg my<35 A@wro< vwlI 'ptI' bwxwI aÇcwrxw kI[‰I gu{ A<gd dyv jI ny 35 A@wr, 10 mwZwqQww qIn AOr mwZw-icNh dykr p<jwbI Bwˆww-gurmuKI ilip ko qknIkI áv}p ¤dwn ikXw[s<swr Br kI BwˆwwAo< ky KojI ivªwn, Bwˆww-ivzwnI igRXs~n kw ivcwr shI hY ik ''p<jwbI,Bwˆww }p my< ‰I gu{ nwnk dyv jI ky smXmy< ivkisq hue~[ ‰I gu{ A<gd dyv jI nyA@wro< my< ávr AOr mwZw-icNh joVkr, EkiniScq qknIk dykr, eskw pirˆkwr krgurmuK sy ad`BUq gurmuKI ilip bnwXw[''

‰I gu{ A<gd dyv jI ny gurmuKI ilipmy< gurbwxwI ky gutky (poQwI) qYXwr ikE;gurmuKI A@wr-boDw ky ilE bwl-boDw kwXdyqYXwr ikE[ gu{ jI aËswhI ¤cwrk Qwy AOres aËswh my< ankI supËnI mwqw KIvI jIswQw dyqI QwI<[ mwqw KIvI jI aËswh sy l<gr

clwqI QwI< AOr gurmiq ¤cwr my< BI pUrwshXog dyqI QwI<[ gu{ swihb ny tkswly< AOrDwm~SwwlwE< BI áQwwipq kI<, jhw< s<gq juVqI[gurbwxwI-Swbd-gwXn hoqw AOr gurmuKI iSw@wwkw zwn BI idXw jwqw[ gu{ swihb AOr mwqwKIvI jI dono< bÇco< ko iSw@ww dyqy[ Awmis#K ‰©wluAo< my< gurbwxwI ky gutky bw<tyjwqy[ khw jwqw hY ik gu{ swihb ny ‰I gu{nwnk dyv jI kw jIvn-v÷Áw<q 'jNm-swKI'}p my< ilKvwXw AOr es ¤kwr p<jwbIswihËX rcnw kI nI<v fwlI[ X´ip espurwqn jNm-swKI ko lykr ivªwno< my< mqBydhY< ik<qu Xh qo mwnnw hI pVygw ik jNm-swKI ky lyKn sy p<jwbI Bwˆww v gurmuKIilip my< g´ swihËX-lyKn kw sUZpwq huAw[Xh qQX mhävpUxw~ hY ik Swbd-kIq~n, gurbwxwI-pTn-gwXn, jNm-swKI ky pTn-‰vxw sys<gq juVqI ge~, is#Ko< kw Ek Swi#qSwwlIsmUh giTq hoqw gXw, ijsny BivˆX my< Eksw<JI ekwe~ ky }p my< p<Qw, kOm AOr s<gTnkw áv}p gRhxw ikXw[ eiqhwskwr i¤<. qyjwis<G-fW. g<fw is<G kw ivcwr hY ik ''es ¤kwrlgBg 131 s<gqy< Alg-Alg áQwwno< prjuVqI rhI<, jhw< is#K ‰©wlu iml-bYTkrADXwËm-ic<qn krqy, ÎXwr-Bwvnw my< juVqy,bwxwI kw ADXXn krqy[''

‰I gu{ A<gd dyv jI ‰I gu{ nwnk dyvjI kw bhuq sËkwr krqy Qwy[ anky AwdSwo_,is©w<qo< kw pwln krnw hI ankw jIvn-mnorQw Qww[ anky ªwrw ricq bwxwI ky 63slok hY< jo p<cm gu{dyv jI ny iviBº vwro<ky swQw 'mhlw 2' SwIˆw~k sy s<kilq ikE hY<[en sloko< kw ivvrxw es ¤kwr hY:-- isrIrwg kI vwr my< 2 slok, mwJ kI vwr my<

gurmiq zwn A¤Yl 20148

12 slok, Awsw kI vwr my< 15 slok, soriTkI vwr my< 1 slok, sUhI kI vwr my< 11skok, rwmklI kI vwr my< 7 slok, mw}kI vwr my< 1 slok, swr<g kI vwr my< 9slok, mlwr kI vwr my< 5 slok[ kwÛXwËmkd÷iˆt sy sUZwËmk SOlI my< rcy gE Xy slokghn-g<BIr Bwv-girmw-pUirq hY< AOr mwnvIXjIvn my< ¤iqidn ¤Xog my< Awny vwly muhwvro<,lokoi#qAo< kI qrh boly v ¤Xog ikE jwqyhY<[ ‰I gu{ A<gd dyv jI ªwrw aÇcirq bwxwIsBI mUl is©w<qo< ko smwihq ikE huE hY, jYsysmáq s÷iˆt kw kÁw~ Ek Akwl purK hY josv~Swi#qmwn, ¤kwSw-pu<j, inr<jn, inrwkwr,zwn-}p, AwËmáv}p hY :--Ek iŸsn< srb dyvw dyv dyvw q Awqmw ]Awqmw bwsudyviáX jy ko jwxO Bya ]nwnk qw ko dwsu hY soe~ inr<jn dyv ]

(pºw 469)--jog sbd< igAwn sbd< byd sbd< bRwhmxwh ]KZI sbd< sUr sbd< sU« sbd< prw iŸqh ]srb sbd< Ek sbd< jy ko jwxwY Bya ]nwnku qw kw dwsu hY soe~ inr<jn dya ]

(pºw 469)inrwkwr ¤kwSw-pu<j Akwl purK ky

AiáqËv kw zwn gu{ ªwrw ¤dÁ zwn sy hoqwhY[ gu{ zwn kw sRoq hY jo Azwnqw kykpwt Kolkr ¤kwSw dyqw hY :jy sa c<dw agvih sUrj cVih hjwr ]Eqy cwnxw hoidAw< gur ibnu Gor A<Dwwr ]

(pºw 463)mnu X ky mn ky A<dr ¤kwSwmwn

mixwXo< kw B<fwr hY pr as pr Cq pVI hY,bjR kpwt hY, qwlw pVw hY, qwly kI cwbI gu{ky pws hY[ gu{ ªwrw bjR kpwt Kolny pr

mixwXo< ky ¤kwSw my< ÛXi#q prmwËmw kophcwn skqw hY :gu{ ku<jI pwhU invlu mnu koTw qnu Ciq ]nwnk gur ibnu mn kw qwku n aGVY Avrn ku<jI hiQw ] (pºw 1237)

¤kwSw-pu<j vwihgu{ sy, A<qr ky ¤kwSwsy nwm-ismrn ªwrw sw@wwËkwr hoqw hY, Aq:Am÷q bylw my< aT Sww<qicÁ, Aiq aËswh,am<g sy ¤Bu kI ¤Sw<sw kro :caQwY phir sbwh kY suriqAw apjY cwa ]iqnw drIAwvw isa dosqI min muiK scwnwa ] (pºw 146)

Am÷q bylw my< Am÷q-rs kw pwn ivrlwBw^XSwwlI hI krqw hY AOr jo es nwm-rskw pwn krky esmy< r<g jwqy hY< aNhy< ANXrs ávwidˆt nhI< lgqy :ijn vifAwe~ qyry nwm kI qy rqy mn mwih ]nwnk A<imRqu Eku hY dUjw A<imRqu nwih ]nwnk A<imRqu mnY mwih pwe~Ey gur prswid ]iqNhI pIqw r<g isa ijNh ka iliKAw Awid ]

(pºw 1238)jgq my< sb kuC ¤Bu-hu#m sy hoqw hY[

jIvn-m÷ËXu sb ¤Bu kw hu#m hY :--hukm swj hukmY ivcY rKY hukmY A<drvyKY ] . . .--jyhw cIrI iliKAw qyhw hukmu kmwih ]Gly Awvih nwnkw sdy aTI jwih ]

(pºw 1239)¤Bu-¤ym my< pUxw~ smip~q-Bwv kw gu{

swihb apdySw krqy hY<[ Eysw ¤ym mwNX nhI<jo ªYq-Bwv sy ¤yirq ho :Eh iknyhI AwskI dUjY lgY jwe ]nwnk Awsku kw<FIEy sd hI rhY smwe ]

(pºw 474)

gurmiq zwn A¤Yl 20149

smip~q ¤ym qBI ho skqw hY jb mnu XhamY kw ËXwg kry[ swDwwrxwq: mnu X ky km~hamY sy ¤yirq hoqy hY<--''hamY Ehw jwiq hYhamY krm kmwih ]'' qb hoqw Xh hY--''slwmu jbwbu dovY kry mu<Fhu GuQww jwe ]nwnk dovY kUVIAw Qwwe n kwe~ pwe ]''ÛXvhwirk áqr pr BI hamY hwinkwrk hIis© hoqI hY :cwk{ lgY cwkrI nwly gwrbu vwdu ]glw kry GxwyrIAw Ksm n pwE swdu ]Awpu gvwe syvw kry qw ikCu pwE mwnu ]

(pºw 474)KuSwwmd AOr AzwnqwvSw ÛXi#q smwj

my< ANXwXpUxw~ kwX~ krqy hY< :nwa PkIrY pwiqswhu mUrK p<ifqu nwa ]A<Dwy kw nwa pwrKU EvY kry guAwa ]eliq kw nwa caDwrI kUVI pUry Qwwa ]nwnk gurmuiK jwxwIEy kil kw Ehu inAwa ]

(pºw 1288)Eysy AivvykI ANXwXkÁw~ hI A<Dwy hY<, vy nhI<jo vwáqv my< nyZhIn hY< :--so ika A<Dww AwKIEy ij hukmhu A<Dww hoe ]nwnk hukmu n buJe~ A<Dww khIEy soe ]--A<Dwy Eih n AwKIAin ijn muiK loexwnwih ]A<Dwy sye~ nwnkw Ksmhu GuQwy jwih ]

(pºw 954)EysI cqurwe~, cwlwkI, joV-qoV mnu X

bFæÎpn, XSw pwny ko krqw hY, pr EyswbFæÎpn, XSw iks kwm kw jo A<q my< shwXknhI< hoqw?nwnk dunIAw kIAw< vifAwe~Aw< AgI syqIjwil ]EnI jlIe_ nwmu ivswirAw ek n clIAw

nwil ] (pºw 1290)esIilE ijn gurmuKo< ko Xh zwn ho

jwqw hY vy Eysy imQXwcwr my< nhI< P<sqy[ vyjwn jwqy hY< ik jgq my< vy myhmwn hY< :ijnI clxw u jwixwAw sy ika krihivQwwr ] (pºw 787)rwiq kwrixw Dwnu s<cIEy Blky clxwu hoe ]nwnk nwil n cle~ iPir pCuqwvw hoe ]

(pºw 954)vy qo gu{-crxwo< sy juV kyvl nwm-

rËno< kw ÛXwpwr krqy hY< :rqnw kyrI guQwlI rqnI KolI Awe ]vKr qY vxwjwirAw duhw rhI smwe ]ijn guxwu plY nwnkw mwxwk vxwjih sye ]rqnw swr n jwxwnI A<Dwy vqih loe ]

(pºw 954)esilE ijn jIvwËmwAo< ky ²dX-Gr my<

¤Bu-i¤Xqm kw invws hoqw hY, jo prmwËmwkI isPqo-slwh sy juVy rhqy hY<, anky ilEsBI idn, pl, GiVXw< icr<qn kwl ky ilEbs<q AOr swvn ƒqu ky idno< kI Bw<iq inËXsuK AOr Awn<d kw sRoq bnI rhqI hY<[vwihgu{ kI Xwd sy ibCuVI jIvwËmwE< duhwgxwvqBRimq rhqI hY< :--nwnk iqnw bs<qu hY ijNh Gir visAwk<qu ]ijn ky k<q idswpurI sy Aihinis iPrih jl<q ]

(pºw 791)--swvxwu AweAw hy sKI k<qY iciq kryhu ]nwnk JUir mrih dohwgxwI ijNh AvrI lwgwnyhu ] (pºw 1280)

gurmiq zwn A¤Yl 201410

‰I gu{ A<gd dyv jI kI bwxwI my< suKI jIvn ky AwDwwrBUq qQX-fW. prmjIq kOr*

‰I gu{ A<gd dyv jI kw jNm gw<vsrwX nwgw (mÁy dI srw<), ijælw ‰Imukqsr swihb my< 5 vYswK, s<vq` 1561qd`nuswr 31 mwc~, sn` 1504 e~. ko huAw[Awpky ipqw kw nwm ‰I Py}ml jI qQwwmwqw kw nwm bIbI deAw kOr (sBrwe~) jIQww[ Awp jI kw jNm ky smX kw nwm Bwe~lihxww jI Qww[ sdw ‰I gu{ nwnk dyv jIky A<g-s<g rhny sy qQww anky pQw-¤dSw~nªwrw Awp ‰I gu{ A<gd dyv jI ho gXy :gur A<gdu gur A<g qy sc sbd smya[ (vwr 13 : 25)

‰I gu{ A<gd dyv jI kw ivvwh ‰I dyvIc<d jI kI supuZI mwqw KIvI jI ky swQwhuAw[ ‰I gu{ gR<Qw swihb my< mwqw KIvI jIky SwIql ávBwv qQww syvw kw s<kyq bhuq hIsËkwr sy ikXw gXw hY :blv<f KIvI nyk jn ijsu bhuqI Cwa pZwlI ]l<gir daliq v<fIEy rsu A<imRqu KIir iGAwlI ] (pºw 967)

AQww~q` ‰I gu{ A<gd dyv jI kI supËnImwqw KIvI jI Apny piq ky smwn bfæy nykhY<[ mwqw KIvI jI kI Swi$æsXq sGn pÁo<vwlI CwXw ky smwn hY[ mwqw jI ky pwsbYTny sy hI ²dX my< Sww<iq pYdw ho jwqI hY[jYsy ‰I gu{ A<gd dyv jI ky sqs<g my< nwmkI dOlq bw<tI jw rhI hY, vYsy hI mwqw KIvIjI kI syvw sy l<gr my< sbko GI vwlI KIr

bw<tI jw rhI hY[‰I gu{ A<gd dyv jI ny 63 slok

aÇcwrxw ikE hY< jo ‰I gu{ Arjn dyv jIªwrw ‰I gu{ gR<Qw swihb my< ‰I gu{ nwnk dyvjI, ‰I gu{ Amrdws jI qQww ‰I rwmdws jIªwrw aÇcirq vwro< kI paifæXo< ky swQw dj~ikE gE hY<[ Awp jI kI bwxwI jIvn-apXogIapdySwo< ªwrw Btky huE mno< ko Sww<iq ¤dwnkrqI hY qQww jInv-l@X kI ¤wiÎq ky ilEsjg krqI hY[

dul~B dyh ko ¤wÎq krky nwm-ismrnkrqy huE jNm-mrxw ky c#kr sy mui#q qQwwprmwËmw my< lIn honw hI mwnv-jIvn kwa ySX honw cwihE[ prmwËmw ky nwm kyismrn ky ibnw mnu†X kw jNm ÛXQw~ hojwqw hY[ ‰I gu{ A<gd dyv jI smJw rhy hY< :inhPl< qis jnmis jwvqu bRhm n ib<dqy ]swgr< s<swris gur prswdI qrih ky ] (pºw 148)

vhI jIv mnu†X khlwny kw AiDwkwrIhY jo ¤Bu-¤ym my< rhqw hY[ gu{ swihb kyAnuswr jo isr Apny ávwmI ky sm@w JukqwnhI<, as isr ko kwtkr Py<k dynw cwihE :jo is{ sw<e~ n invY so is{ dIjY fwir ]nwnk ijsu ip<jr mih ibrhw nhI so ip<j{lY jwir ] (pºw 89)

mnu†X cwhy iksI jwiq, vxw~ kw ho,¤ËXyk ky ilE mwnvqw kw Dwm~ Ek hY AOr

*620, glI n<. 1, CotI lwe~n, s<qpurw, Xmunwngr-135001 (hirXwxww); Pon: 01732224988

gurmiq zwn A¤Yl 201411

vo hY nwm-ismrn[ prmwËmw kI b<dgI krnyvwly kw jIvn sPl hY[ b<dgI krny vwlypr hI ¤Bu kI ™pw hoqI hY :ndir iqnw ka nwnkw nwmu ij swbqu lwErwis ] (pºw 1238)

b<dgI rihq mnu†X A<Dwy mnu†X kI qrhpg-pg pr Btkqw rhqw hY[ vwáqv my< vhmnu†X (}hwnI p@w sy) A<Dww hY jo prmwËmwko BUl jwqw hY :A<Dwy Eih n AwKIAin ijn muiK loexw nwih ]A<Dwy sye~ nwnkw Ksmhu GuQwy jwih ] (pºw 954)

esilE AwvSXk hY ik Am÷q bylw my<sqs<g my< jwkr ¤Bu kI kIiq~ sunI jwXy qQwwswrw idn nyk jno< kI s<gq my< rhw jwE :caQwY phir sbwh kY suriqAw apjY cwa ]iqnw drIAwvw isa dosqI min muiK scwnwa ] (pºw 146)

mn ko ¤Bu ky swQw jofæny ky ilEjæ}rI hY ik eskw phlw ávBwv bdlw jwE[iksI Ek bq~n my< dUsrI váqu qBI rKI jwskqI hY Xid asmy< pfæI hue~ phlI váquinkwl dI jwE[ mn my< sy mwXw ky moh koinkwlkr hI asy ¤Bu ky swQw jofæw jwskqw hY :vsqU A<dir vsqu smwvY dUjI hovY pwis ]swihb syqI hukmu n clY khI bxwY Ardwis ] (pºw 474)

prmwËmw ky nwm ko ²dX my< bswny kyilE gu{ ky Swbd kI ivcwr jæ}rI hY[gurmiq ky mwg~ pr clkr hI hamY dUr krkyivnmRqw vwlw ávBwv bnwXw jw skqw hY[gu{ swihb smJw rhy hY< ik hamY Ek dIG~ roghY, mgr Xh lwelwj nhI< hY[ Xid ¤Bu kI

™pw ho jwXy qo jIv gu{ ky Swbd AnuswrjIvn bnwkr hamY dUr kr skqw hY :hamY dIrG rogu hY dw} BI esu mwih ]ikrpw kry jy AwpxwI qw gur kw sbdu kmwih ] (pºw 466)

gu{ kI miq ky Anuswr clny ky ilEgu{ kI Swrxw my< Awnw jæ}rI hY[ gu{ ky ibnwAzwnqw }pI A<Dwkwr dUr nhI< hoqw : ''guribn Gor A<dw{ gu{ ibn smJ n AwvY ]'' gu{jI smJwqy hY< ik mnu†X kw mn mwno koTw(kmrw) hY qQww SwrIr es koTy kI Cq hY[es mn }pI koTy ko mwno mwXw kw qwlwlgw huAw hY[ es qwly ko Kolny ky ilE gu{cwbI hY AQww~q` mn sy mwXw ky ¤Bwv ko gu{hI dUr kr skqw hY :gu{ ku<jI pwhU invlu mnu koTw qnu Ciq ]nwnk gur ibnu mn kw qwku n aGfæY Avrn ku<jI hiQw ] (pºw 1237)

gu{ kI Swrxw my< AwE ibnw moh kyb<Dwno< sy mu#q honw kiTn hY[ gu{ sy ¤wÎqzwn ky ibnw AwiËmk jIvn kI smJ nhI<AwqI[ mnu†X kw ávBwv hY ik vo bwqy< krnymy< Awn<d kw AnuBv krqw hY[ askw muKbol-bolkr, kwn bwqy< sun-sunkr q÷Îq nhI<hoqy qQww nyZ }p-r<g dyK-dyKkr s<qu†t nhI<hoqy[ rso< ky ADwIn hue~ e<i«Xw< sw<swirkiv†wXo< sy ivmuK nhI< hoqI[ smJwny pr BIBUK imtqI nhI<[ q÷†xww ky ADwIn huAw jIvqBI q÷Îq ho skqw hY jb vh gurmiq ky mwg~pr clqw huAw ¤Bu kI isPq-swlwh (guxw-kIq~n) krqw rhy qQww guxwo< ky ávwmI ¤Bu my<lIn rhy :AwKxwu AwiK n rijAw sunixw n rjy k<n ]AKI dyiK n rjIAw guxw gwhk ek v<n ]

gurmiq zwn A¤Yl 201412

BuiKAw BuK n aqrY glI BuK n jwe ]nwnk BuKw qw rjY jw guxw kih guxwI smwe ] (pºw 146)

prmwËmw kI ¤wiÎq kI fgr pr clnyky ilE hamY, myr-qyr ko ËXwgkr jIivqrhqy huE ApnËv ko mwrnw jæ}rI hY[ s<swrmy< rhqy huE jIivq rhkr kYsy mrw jw skqwhY, esko iváqwr sy smJwqy huE ‰I gu{ A<gddyv jI bqwqy hY< ik Xid Aw<Ko< ky ibnw dyKy<Bwv Xid Aw<Ko< ko pr-}p, pr-Dwn ko dyKnysy rok ilXw jwXy; kwno< ky ibnw suny< BwvXid kwno< kw ¤Xog in<dw sunny kI Awdq kohtwkr kr<y; Xid pYro< ky ibnw cly< Bwv XidpYro< ko glq rwh pr clny sy rok ilXwjwXy qQww hwQwo< ky swQw iksI ky nukswn kwkoe~ kwm n ikXw jwXy qo mnu†X jIivq rhqyApnI hamY ko mwrkr prmwËmw kw imln¤wÎq kr skqw hY :AKI bwJhu vyKxww ivxwu k<nw sunxww ]pYrw bwJhu clxww ivxwu hQww krxww ]jIBY bwJhu bolxww ea jIvq mrxww ]nwnk hukmu pCwixw kY qa KsmY imlxww ] (pºw 139)

Apny-Apny kmo~< ky Anuswr koe~ jIvprmwËmw ky njædIk ho jwqw hY, koe~ dUr hoqwjwqw hY[ ijn mnu†Xo< ny prmwËmw ko sdYvám÷iq my< rKw hY vy Apnw jIvn sPl krjwqy hY< :c<igAwe~Aw buirAwe~Aw vwcY Dwrmu hdUir ]krmI Awpo AwpxwI ky nyfæY ky dUir ]ijnI nwmu iDwAweAw gE mskiq Gwil ]nwnk qy muK ajly kyqI CutI nwil ] (pºw 8)

mnu†X cwhy ijqnI BI myhnq kry

prmwËmw kw swmIÎX mn ky hT sy nhI< ¤wÎqikXw jw skqw[ vhI mnu†X prmwËmw kI™pw ¤wÎq kr skqw hY jo SwuB Bwvnw rKqwhY qQww gu{ ky Swbd kw ivcwr krky askyAnuswr Apnw jIvn bnwqw hY :mnhiT qrP n ijpe~ jy bhuqw Gwly ]qrP ijxwY sq Bwa dy jn nwnk sbduvIcwry ] (pºw 787)

mnu†X glq rwáqy pr n cly, m<d km~n kry, esky ilE ²dX my< prmwËmw kwinm~l BX honw jæ}rI hY[ gu{ jI bqwqy hY<ik Xid jIv ¤Bu ky fr my< clny ko ApnypYr bnwXy, ¤ym ky hwQw bnwXy qQww ¤Bu kIXwd my< jufæny ko Aw<Ky< bnwXy qo ¤Bu ko imlskqw hY :idsY suxwIEy jwxwIEy swa n pweAw jwe ]{hlw tu<fw A<Dwulw ika gil lgY Gwe ]BY ky crxw kr Bwv ky loexw suriq krye ]nwnku khY isAwxwIE ev k<q imlwvw hoe ] (pºw 139)

mnu†X ko hr smX koe~ n koe~ frsqwqw rhqw hY[ es fr sy Cutkwrw prmwËmwky BX sy hI pwXw jw skqw hY[ gu{ jI kyAnuswr ijn mnu†Xo< ky A<dr prmwËmw kwBX hY anko duinXw vwlw koe~ fr nhI<sqwqw, prmwËmw ky BX my< n rhny vwlo< koduinXw kw fr AiDwk lgqw hY :ijnw Ba iqNh nwih Ba mucu Ba inBivAwh ] (pºw 788)

cwhy duK ho, cwhy suK ho, sdw ¤Bu kwAw‰X hI lynw cwihE :jw< suKu qw shu rwivAo duiK BI s<MhwilAoe ]nwnku khY isAwxwIE ea k<q imlwvw hoe ] (pºw 792)

gurmiq zwn A¤Yl 201413

syvw ismrn my< ivSwy†w shwXk hY[ syvwkrny sy mn inm~l hoqw hY, Ah<kwr dUr hojwqw hY, ivnmRqw qQww propkwr vwlw ávBwvbn jwqw hY[ ijs syvw ky krny sy idl my<¤Bu ky ilE ¤ym pYdw n ho vh syvw vwáqivksyvw nhI< khlwqI[ vwáqivk syvk vhI hY joávwmI ky swQw Ek}p ho jwqw hY :Eh iknyhI cwkrI ijqu Ba Ksm n jwe ]nwnk syvku kw<FIEy ij syqI Ksm smwe ] (pºw 475)

gu{ swihb suKI jIvn ky AwDwwrBUqqQX bqw rhy hY<[ gu{ jI smJwqy hY< ik ¤Buky hu#m my< clnw hI jIvn kw shI rwáqwhY[ jIv kI nwv my< rjw kI nkyl hY jo¤Bu ky hwQw my< hY: ''nk nQw Ksm hiQw . . . ]''rwjw, mwilk qQww srdwr sbko prmwËmw kyhu#m my< hI clnw pfæqw hY[ jIvo< ky vSw my<kuC nhI< hY[ vhI kwm SwuB mwnnw cwihEjo ¤Bu ko AÇCw lgqw hY :cIrI ijs kI clxww mIr mlk slwr ]jo iqsu BwvY nwnkw swe~ BlI kwr ]ijNhw cIrI clxww hiQw iqNhw ikCu nwih ]swihb kw Purmwxwu hoe ‚TI krlY pwih ] (pºw 1239)

jIvn my< AwE suK-duK ko prmwËmw kIrjw smJkr sdw iáQwricÁ rhnw cwihE[essy mn Sww<q rhqw hY[ jo mnu†X kBI qo¤Bu ky hu#m ky Awgy SwISw Jukwqw hY AOr kBIasky ikE pr Eqrwjæ krqw hY, smJo vhmwilk ¤Bu kI rjw ky Anuswr jIvn ÛXqIqnhI< kr rhw :slwmu jbwbu dovY kry mu<Fhu GuQww jwe ]nwnk dovY kUfæIAw Qwwe n kwe~ pwe ] (pºw 474)

duinXw kI prK krqy rhny ky áQwwn právX< ApnI prK krny vwlw hI Asl my<pwrKI hY :nwnk prKy Awp ka qw pwrKu jwxwu ]rogu dw} dovY buJY qw vydu sujwxwu ] (pºw 148)

iksI ko BI burw nhI< khnw cwihE[swry jIvo< kw ávwmI ¤Bu hI hY :m<dw iks no AwKIEy jw sBnw swihb Ek ] (pºw 1237)

jo sb kuC krny vwlw hY as prmwËmwkw guxw-kIq~n krnw cwihE[ Apny ávwQw~ my<lgy logo< kI ¤Sw<sw krny my< smX ÛXQw~ nhI<g<vwnw cwihXy :-kIqw ikAw swlwhIEy kry soe swlwih ]nwnk EkI bwhrw dUjw dwqw nwih ] (pºw 1238)-nwnk so swlwhIEy ij sBsY dy AwDww{ ] (pºw 791)

jo kwX~ KuSwI-KuSwI ikXw jwqw hY vhIPldwXk hoqw hY[ jbrdáqI, by-mn sy ikEgE kwX~ kw koe~ lwB nhI< hoqw[ esI qrhmn ky hT sy jbrdáqI Bi#q krny sy koe~AwiËmk lwB nhI< hoqw :bDww ctI jo Bry nw guxwu nw apkw{ ]syqI KusI suvwrIEy nwnk kwrju sw{ ] (pºw 787)

Apny brwbr vwly ky swQw ¤ym, imZqwhI iáQwr rhqI hY[ Apny sy Coty Ev< bfæy kyswQw ikXw gXw ¤ym pwnI my< pfæI hue~ lkIrky smwn hoqw hY, ijskw koe~ inSwwn nhI<rhqw :nwil eAwxwy dosqI vfw} isa nyhu ]pwxwI A<dir lIk ija iqs dw Qwwa n

gurmiq zwn A¤Yl 201414

Qwyhu ] (pºw 474)iksI BI kwX~ ky ilE mUK~ Xw Anjwn

ÛXi#q pr inB~r nhI< rhnw cwihE[ Xid vhkoe~ Cotw-motw kwX~ kr BI lygw qo dUsrwibgwfæ dygw :hoe eAwxww kry k<mu Awixw n skY rwis ]jy ek ADw c<gI kry dUjI BI vyrwis ] (pºw 474)

mwnv SwrIr nSvr hY[ Ek n Ek idnsbny Xhw< sy cly jwnw hY[ ijnko Xh bwqsmJ Aw jwqI hY vy mnu†X sw<swirk pdwQwo~>ky s<gRh my< smX ÛXqIq nhI< krqy[ kyvlsw<swirk pdwQwo_ my< ilÎq rhny vwly hI Xhw< syjwny kw ivcwr mn my< nhI< Awny dyqy[ Xidkyvl Ek rwq ky ilE AnwvSXk Dwn EkZikXw jwE, ¤wq: kwl vhw< sy kUc kr jwnwho qQww jwqy smX vh Dwn swQw n ly jwXwjw skqw ho qo pScwqwp hoqw hY[ esI qrhA<iqm smX njædIk Awny pr pScwqwp hoqwhY ik swrI amR jo Dwn-pdwQw~ EkZ krny my<lgy rhy, vy sb Xhw< hI rh jwny hY< :ijnI clxwu jwixwAw sy ika krih ivQwwr ]clxw swr n jwxwnI kwj svwrxwhwr ]rwiq kwrixw Dwnu s<cIEy Blky clxwu hoe ]nwnk nwil n cle~ iPir pCuqwvw hoe ] (pºw 787)

esilE PwlqU Dwn-pdwQw~ EkZ krnyqQww ÈXwdw jwXdwd Awid bnwny ky c#kr my<nhI< pfænw cwihE[ sw<swirk ¤Sw<sw, sMmwnAwid kI ¤wiÎq kI kwmnw prmwËmw sy dUr lyjwqI hY[ enmy< sy kuC BI mrxwoprw<q swQwnhI< jwqw :nwnk dunIAw kIAw< vifAwe~Aw< AgI syqIjwil ]

EnI jlIe~< nwmu ivswirAw ek n clIAw nwil ] (pºw 1290)

jo mnu†X Apny Svwso< kI swrI pU<jI¤Bu-nwm ky ÛXwpwr my< lgw dyqy hY< an prprmwËmw kI ™pw hoqI hY :ndir iqnw ka nwnkw ij swbqu lwE rwis ] (pºw 1238)

gu{ swihb s<@wyp my< smJw rhy hY< ikijs mnu†X ky ²dX my< ¤Bu-nwm bs jwqw hYvh sw<swirk iv†wXo< sy aprwm ho jwqw hY[pirvwr ky swQw BI askw vh moh nhI< rhqwjo asy iZguxwI mwXw my< P<swqw hY[ Eyswmnu†X prmwËmw ko hr smX, AwTo< phrApny mn my< itkwE rKqw hY[ Eysy mnu†Xbhuq km imlqy h<Y jo AQwwh, Agm, Agocr,An<q ¤Bu ky dIdwr my< hr smX jufæy rhqy hY< :sye~ pUry swh ijnI pUrw pweAw ]ATI vyprvwh rhin ekqY r<ig ]drsin }ip AQwwh ivrly pwe~Aih ] (pºw 146)

gurmiq zwn A¤Yl 201415

‰I gu{ A<gd dyv jI : jIvn AOr bwxwI-s. gurdIp is<G*

‰I gu{ A<gd dyv jI kw jNm 5 vYswK,s<vq` 1561 qd`nuswr 31 mwc~, sn` 1504 e~.ko gw<v srwX nwgw, ijælw ‰I mukqsr swihbmy< ipqw ‰I Py}ml jI AOr mwqw bIbI deAwkOr jI ky g÷h my< huAw[ Awpkw bcpn kwnwm Bwe~ lihxww jI Qww[ 15 vˆw~ kI AwXu my<Bwe~ lihxww jI kI SwwdI s<Gr gw<v (KfUrswihb ky njædIk) ky ‰I dyvI c<d jI kIsupuZI mwqw KIvI jI sy hue~[ Awpky Gr dosupuZ-- ‰I dwqU jI AOr ‰I dwsU jI qQwwdo supuiZXw<-- bIbI Amro jI AOr bIbIAnoKI jI ny jNm ilXw[ Bwe~ lihxww jIdyvI ky pujwrI Qwy AOr dyvI ky dSw~n ky ilEhr swl vY xwo dyvI jwXw krqy Qwy[

A#qUbr, 1532 e~. my< Bwe~ lihxww jI‰I gu{ nwnk dyv jI ky dSw~n krny kyilE krqwrpur ngr gE[ vhw< pr ‰I gu{nwnk dyv jI ky ÎXwr Bry vcno< kosunkr anky ÛXi#Ëv sy ¤Bwivq huE AOranky crxwo< my< rhny kw mn bnw ilXw[Bwe~ lihxww jI lgBg swq swl ‰I gu{nwnk dyv jI kI s<gq my< rhy AOr pUrIqndyhI Ev< inˆTw ky swQw ‰I gu{ nwnk dyvjI kI syvw kI[

Bwe~ lihxww jI kI AnNX Bi#q AOrsyvw-Bwvnw ko dyKqy huE ‰I gu{ nwnk dyvjI bhuq ¤sº huE AOr Bwe~ lihxww jI kosIny sy lgwkr khw ik ''Ab quMhwry AOr myry

my< koe~ A<qr nhI< hY[ Ab qum 'lihxww' nhI<'A<gd' ho AQww~q` myry SwrIr kw A<g['' es¤kwr ‰I gu{ nwnk dyv jI ny Bwe~ lihxwwjI ko sn` 1539 my< guirAwe~ kI ijMmydwrIsO<p dI[

guirAwe~ kI ijMmydwrI ky bwd ‰I gu{A<gd dyv jI ny Dwm~-¤cwr kw ky<« KfUrswihb ko bnwXw AOr s<gq ko ‰I gu{nwnk dyv jI kI ivcwrDwwrw sy joVny kwBrpUr ¤Xws krny lgy[

‰I gu{ A<gd dyv jI ny gurmuKI ilipkw ivkws ikXw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI nyrwg 'Awsw' my< vxw~mwlw ky Anuswr 35 A@wro<kI 'ptI' bwxwI aÇcwrxw kI AOr ‰I gu{A<gd dyv jI ny gurmuKI ilip kw bwl-boDwqYXwr krvwXw[ KfUr swihb my< gu{ jI nygurmuKI ky ivkws AOr ¤cwr ky ilE pwTSwwlwkI áQwwpnw kI[

‰I gu{ A<gd dyv jI kI bwxwI 63sloko< my< hY<[ enmy< sMpUxw~ mwnv-jIvn kwswr smwXw huAw hY[ Awp jI ªwrw ricqbwxwI my< ¤Bu-¤ym, ¤Bu-imlwp, gurmiq is©w<qAOr ¤Bu ky hu#m ko mwnnw ¤muK hY[ AwpnyAvguxw, ivkwr, Ah< kw ËXwg AOr syvw qQwwnwm-ismrn kw apdySw idXw hY[

syvw krqy huE sÇcw syvk vhI khlwqwhY jo Apny mwilk ¤Bu my< AByd ho jwE :Eh iknyhI cwkrI ijqu Ba Ksm n jwe ]

*302, ikdvwe~ ngr, luiDwXwnw-141008; mo: 9888126690

gurmiq zwn A¤Yl 201416

nwnk syvku kwFIEy ij syqI Ksm smwe ](pºw 475)

mjæbUrI my< kI ge~ syvw kw koe~ lwBnhI< :bDww ctI jo Bry nw guxwu nw apkw{ ]syqI KusI svwrIEy nwnk kwrju sw{ ]

(pºw 787)gu{ jI aÇcwrxw krqy hY< ik ijn jIv

}pI iáZXo< kw piq (Ksm) Gr my< rhqw hYanky ilE mwno bs<q Awe~ hue~ hY, pr<quijnky i¤X ¤Iqm prdys gE huE hY< vy idn-rwq piq (¤Bu) sy imlny ky ilE ivrh kIAi^n my< jlqI rhqI hY< :nwnk iqnw bs<qu hY ijNh Gir visAw k<qu ]ijn ky k<q idswpurI sy Aihinis iPrih jl<q ]

(pºw 791)jb qk mnu X Akwl purK ko nhI<

phcwnqw qb qk askw jNm ÛXQw~ hY[ ¤BukI k÷pw sy jo jIv nwm-ismrn my< lg jwqyhY< vy es s<swr smu« sy pwr ho jwqy hY<[gu{ jI kw kQwn hY ik jo ¤Bu (jgq kwmUl) sb kuC krny Xo^X hY; ijs krqwrky hwQw my< jgq ko bnwny kI Swi#q hY;ijskI sÁw kw pUry s<swr my< swmRwÈX hY,askw DXwn kr :inhPl qis jnmis jwvqu bRhm n ib<dqy ]swgr< s<swris gur prswdI qrih ky ]krxw kwrxw smrQwu hY khu nwnk bIcwir ]kwrxwu krqy vis hY ijin kl rKI Dwwir ]

(pºw 148)jo koe~ Apny ÎXwry ¤Bu ky Alwvw iksI

ANX sy BI lgwv rKy asky ¤ym ko sÇcwnhI< khw jw skqw[ sÇcw ¤ymI asy hI khwjwqw hY jo hr smX Apny i¤Xqm kI Xwd

my< lgw rhy; Apny ÎXwry ªwrw imly duK-suK koshˆw~ mwny :Eh iknyhI AwskI dUjY lgY jwe ]nwnk Awsku kw<FIEy sd hI rhY smwe ]

(pºw 474)¤Bu A<qrXwmI hY[ vo sbky idl kI

jwnqw hY[ vh mwilk hY[ asky hu#m kIkoe~ BI Avhylnw nhI< kr skqw[ sbkoasky hu#m ky Anuswr hI clnw pVqw hY[gu{ swihb apdySw dyqy hY< ik vhI kwm krnwcwihE jo ¤Bu ko AÇCw lgy :iqsu isa kYsw bolxww ij Awpy jwxO jwxwu ]cIrI jw kI nw iPrY swihbu so prvwxwu ]cIrI ijs kI clxww mIr mlk slwr ]jo iqsu BwvY nwnkw swe~ BlI kwr ]

(pºw 1239)¤Bu sbky idl kI jwnqw hY, #Xo<ik vh

ávX< hI sbko bnwqw hY, ávX< hI sbky kwX~sMpº krvwqw hY[ ¤Bu ky Awgy nq`máqkhokr pUrI inˆTw AOr ‰©w sy ivnqI krnIcwihE :Awpy jwxO kry Awip Awpy AwxO rwis ]iqsY AgY nwnkw Kile kIcY Ardwis ]

(pºw 1093)mnu X kw mn Ek ¤kwr kw Gr hY[

SwrIr askI Cq hY[ es mn }pI Gr komwXw (Dwn-dOlq) kw qwlw lgw huAw hY[ esqwly ko Kolny kI cwbI gu{ hY[ gu{ ky ibnwmn ky kpwt kBI nhI< Kul skqy, #Xo<ikku<jI qo ávX< gu{ hI hY[gu{ ku<jI phU invlu mnu koTw qnu Ciq ]nwnk gur ibnu mn kw qwku n ‚GVY Avrn ku<jI hiQw ] (pºw 1237)

Xid sO c<«mw AOr hjæwr sUX~ Ek swQw

gurmiq zwn A¤Yl 201417

imlkr AwkwSw my< cw<dnI, roSwnI kry< qo BIgu{ ky ibnw A<Dwkwr hY :jy sa c<dw agvih sUrj cVih hjwr ]Eqy cwnxw hoidAw< gur ibnu Gor A<Dwwr ]

(pºw 463)Xid koe~ syvk (nOkr) Apny mwilk

kI nOkrI (cwkrI) BI kry AOr esky swQwAh<-Bwv BI rKy qo es ¤kwr ky ÛXvhwr syaskw mwilk ¤sº nhI< ho skqw[ ApnyAwp ko imtwkr mn sy mwilk kI syvw kryqo asy ÎXwr AOr Awdr imlqw hY[ vhmwilk kI ¤sºqw hwisl kr lyqw hY[ EyswsÇcw syvk hI mwilk ky dr pr kbUl hoqwhY :cwk{ lgY cwkrI nwly gwrbu vwdu ]glw kry GxwyrIAw Ksm n pwE swdu ]Awpu gvwe syvw kry qw ikCu pwE mwnu ]nwnk ijs no lgw iqsu imlY lgw soprvwnu ] (pºw 474)

hamY kw ávBwv hY prmwËmw sy AlgApnI AhimXq bnwnw[ vYsy kwm krnyijssy Alg ¤kwr kI AhimXq ky kwrxwmnu X b<Dwno< my< b<Dww rhqw hY[ vh bwr-bwrjNm lyqw AOr mrqw hY[ ávwBwivk hI Xh¤Sn aTqw hY ik jIv my< es ¤kwr kI AlgAhimXq #Xo< bnqI hY? Xh kYsy imt skqIhY? eskw jvwb XhI hY ik Alg AhimXqimtwny vwlw ¤Bu ávX< hI hY[ mnu X ikEhuE kmo_ ky kwrxw hI bwr-bwr jNm-mrxw kyc#kr ko duhrwqw hY[ hamY Ek ¤kwr kwdIG~kwlIn rog hY[ Xid prmwËmw ApnI k÷pwkr dy AOr jIv prmwËmw ky nwm sy juVjwE qo hamY }pI dIG~ rog, duK dUr ho jwqyhY< :

hamY Ehw jwiq hY hamY krm kmwih ]hamY Ee~ b<Dwnw iPir iPir jonI pwih ]

(pºw 466)gu{ jI s<swr kI nwSwmwnqw Ev< pdwQwo_

ky s<gRh ko ÛXQw~ bqwqy huE adwhrxwáv}paÇcwrxw krqy hY< ik Xid kyvl Ek rwq kIKwiqr Dwn ek§w ikXw jwE AOr subh aTkrvhw< sy cl idXw jwE AOr clqy smX vhDwn swQw n jw sky qo KwlI hwQw mlny pVqyhY< :rwiq kwrixw Dwnu s<cIEy Blky clxwu hoe ]nwnk nwil n cle~ iPir pCuqwvw hoe ]

(pºw 787)gu{ swihb Prmwn krqy hY< ik hy jIv!

ApnI rojæI-rotI ko lykr ÈXwdw ic<iqq nho[ Xh ic<qw ávX< ¤Bu ko hY[ asny pwnImy< BI jIv pYdw ikE hY<[ anko BI ¤Bu hIirjæk dy rhw hY :nwnk ic<qw mq krhu ic<qw iqs hI hye ]jl mih j<q apweAnu iqnw iB rojI dye ]

(pºw 955)gu{ swihb ky Anuswr vy sw<swirk mwn-

sMmwn, jo ¤Bu kI inktqw pwny my< bwDwkbnqy hY<, ansy iknwrw kr lynw hI byhqrhY[ Eysy mwn-sMmwn v XSw-kIiq~ swQw nhI<jwXw krqy, swQw mwZ ¤Bu ky XSw my< kI ge~kIiq~ hI jwqI hY :nwnk dunIAw kIAw< vifAwe~Aw< AgI syqIjwil ]EnI jlIe~ nwmu ivswirAw ek n clIAwnwil ] (pºw 1290)

gurmiq zwn A¤Yl 201418

syvw, smp~xw Ev< ¤ym ky iSwKr : ‰I gu{ A<gd dyv jI-fW. rwjy<« is<G swihl*

gurmiq my< syvw ko Aiq iviSw†t áQwwn ¤dwnikXw gXw hY[ gurbwxwI ky Anuswr syvw 'mui#q kwªwr' hY[ syvw krny vwlw mnu†X Akwl purK kIdrgwh my< áQwwn ¤wÎq kr skqw hY :ivic dunIAw syv kmwe~Ey ]qw drgh bYsxwu pwe~Ey ] (pºw 26)

jo in†kwm Bwv sy syvw krqw hY asy hIAkwl purK kI ¤wiÎq ho pwqI hY :syvw krq hoe inhkwmI ]iqs ka hoq prwpiq suAwmI ] (pºw 286)

gurbwxwI kw AwdySw hY ik smáq cwlwikXw<,cwlbwijæXw< ËXwgkr in†Twvwn syvk kI qrhivnmRqw sy syvw krnI cwihE :sgl isAwnp Cwif ]kir syvw syvk swij ] (pºw 895)

syvw kI es AvDwwrxww kw mUq~ }p iªqIXpwqSwwh ‰I gu{ A<gd dyv jI ky jIvn my< ¤ËX@widKwe~ dyqw hY[ Awp sn` 1532 e~. sy lykr1539 e~. qk krqwrpur my< ¤Qwm pwqSwwh ‰Igu{ nwnk dyv jI ky Aw‰X my< rhy AOr sm£pqBwv sy EysI syvw kI, ijskI imswl ANX imlnwAs<Bv hY[ iªqIX pwqSwwh kw Prmwn hY :Awpu gvwe syvw kry qw ikCu pwE mwnu ]

(pºw 474)Bwe~ rwX blv<f jI gu{ pwqSwwh ‰I gu{

A<gd dyv jI kI es syvw ky bwry my< Prmwnkrqy hY< :pE kbUlu Ks<m nwil jw< Gwil mrdI GwlI ]

(pºw 967)

‰I gu{ A<gd dyv jI ny ¤Qwm pwqSwwh kIjo syvw kI assy s<b<iDwq Anyk ¤s<g 'jNm-swiKXo<' my< ¤wÎq hoqy hY<[ Xy ¤s<g iªqIXpwqSwwh kI ivnmRqw, ¤ym, smp~xw Awid vYXi#qkivSwy†wqwAo< ko ajwgr krqy hY<[Gws kw gt`Tr aTvwnw : ‰I gu{ nwnk dyvjI ky ¤Qwm dSw~n ¤wÎq krky Bwe~ lihxww jIKfUr swihb cly gXy, pr<qu SwIGR hI Awpkw²dX gu{-dSw~n hyqu iv°vl ho aTw[ Awp qur<qkrqwrpur lOt gXy[ pqw clw ik gu{ jI Kyqo<my< gXy huE hY<[ Awp SwIGRqw sy Kyq my< phu<cy qodyKw ik gu{ jI Kyq my< sy Krpqvwr cugvwkraskw gt`Tr bw<Dw rhy hY<[ gu{ jI ny Bwe~lihxww jI sy as kIcfæ Bry gt`Tr ko isr pyaTwkr Gr ly clny ky ilE khw[ Bwe~ lihxwwjI ny plk Jpkqy hI gt`Tr isr py aTwXwAOr Gr jw phu<cy[ gt`Tr sy tpkqy kIcfæ syAwpky rySwmI váZ g<dy ho gXy[ mwqw sul#KxwIjI ny gu{ ¤Qwm pwqSwwh sy khw ik Awpny Bwe~lihxww jI ky váZo< kw jærw BI $æXwl nhI< rKw qogu{ jI ny aÁr idXw ik Bwe~ lihxww jI ky váZo<pr kIcfæ nhI< kysr kw iCfækwv huAw hY :p<k jon qum ko i«Swtwvw[kysr ko hmny iCrkwvw[

(nwnk ¤kwSw ™q Bwe~ s<qoK is<G)es ¤kwr iªqIX pwqSwwh ny pir‰m ky

mhäv ko ÛXvhwirk }p sy áQwwipq ikXw[g<dy nwly sy ktorw inkwlnw : Ek bwr ‰I gu{nwnk dyv jI kw ktorw iksI g<dy nwly my< igr

*1/338, 'ávÎnlok', dSwmySw ngr, m<fI muØlw<pur dwKw (luiDwXwnw), p<jwb-141101, mo: 94172-76271

gurmiq zwn A¤Yl 201419

gXw[ gu{ jI ny Apny puZo< Ev< swQw cl rhyis#Ko< sy ktorw inkwlkr lwny ky ilE khwqo sBI ny e<kwr kr idXw[ qb gu{ jI ny Bwe~lihxww jI ko AwdySw idXw :qb lihxwy ids iŸpw inDwwnw[AivlokAo as bcn bKwnw[mhwBwg krdm kY mwhI[jwih inkws ávC kr qwhI[ (vhI)

Bwe~ lihxww jI ny qur<q gu{-Awzw kwpwln ikXw[ g<dy nwly my< sy ktorw inkwlw AOrDwo-mw<j kr lw hwijær ikXw :kUd prXo krdm ky mwhI [Awesu AnuswrI ¤n jwhI [bwsn ko inkws ly Awvw[mwJ pKwrXo Blw bnwvw ] (vhI)FhI dIvwr ko bnwnw : Bwe~ lihxww jI my< syvwAOr Awzw-pwln hI sbsy bfæI cIjæ QwI[ Ek bwrs£dXo< kI rwq my< qyjæ v†ww~ ho rhI QwI[ AwDwI rwqky bwd Acwnk ‰I gu{ nwnk dyv jI kIDwm~Swwlw kI dIvwr Fh ge~[ gu{ jI ny is#Ko< sykhw ik dIvwr qYXwr kro, pr<qu sBI 'subh dyKwjwXygw' khkr twl gXy[ gu{ jI ny Bwe~ lihxwwjI ko Awzw dI vy qur<q dIvwr bnwny my< jut gXy[jb dIvwr bnkr qYXwr ho ge~ qo gu{ jI nykhw ik Xh sIDwI nhI< bnI, esy igrwkr iPr sybnwAo[ Bwe~ lihxww jI ny 'jo Awzw khkr'dIvwr igrw dI AOr iPr bnwny lgy[ jb dIvwrdobwrw bnkr qYXwr hue~ qo gu{ jI ny iPr Ekdo†w inkwlkr igrvw idXw AOr ne~ dIvwr bnwnyko khw[ Bwe~ lihxww jI qn-mn sy kwX~ my< jutyrhy[ subh qk cwr bwr dIvwr bnI AOr cwrbwr Fhwe~ ge~[ Bwe~ lihxww jI gu{ jI kI Awzwko hI ¤Qwm kÁ~ÛX mwnqy Qwy[rwq ko ndI sy váZ Dwokr lwnw : Ek bwrrwq ko gu{ jI ny Awzw dI ik jwAo AOr ndI

sy hmwry váZ Dwokr lwAo[ sBI ny khw, ABIrwq hY[ gu{ jI ny Bwe~ lihxww jI sy khw[Bwe~ lihxww jI 'sËX bcn' khkr rwq ko hIrwvI ndI ky iknwry gXy AOr váZ Dwo lwXy[¤Qwm pwqSwwh ky ¤iq AtUt smp~xw : Bwe~ lihxwwjI kw ‰I gu{ nwnk dyv jI ky crxwo< sy Eyswlgwv Qww ik vy hr smX gu{ jI kI syvw my< hIrhqy[ Ek bwr s£dXo< ky mOsm my< gu{ jI rwvI pránwn krny ky ilE gXy[ gu{ jI ánwn krnylgy[ eqny my< qyjæ bPæ¡lI hvw ky swQw bwirSw Swu}ho ge~ AOr Aoly pfæny lgy[ sBI is#K Bwg kreDwr-aDwr jw iCpy pr<qu Bwe~ lihxww jI DwIrj Dwrgu{ jI kI syvw my< hI Kfæy rhy[

iªqIX pwqSwwh ny ávX< gu{ ky mhäv kwbKwn krqy huE PrmwXw hY :jy sa c<dw agvih sUrj cfæih hjwr ]Eqy cwnxw hoidAw< gur ibnu Gor A<Dwwr ] (pºw 463)

Bwe~ lihxww jI ky AOr BI ke~ prI@wwAo<my< sy aÁIxw~ hony ky bwd ¤Qwm pwqSwwh ny aNhy<gly sy lgwXw AOr khw-- ''qum hmwry SwrIr kyA<g jYsy ÎXwry ho, esilE Awj sy quMhwrw nwm'A<gd' huAw[''Ab qU myry A<g qy BeAw[qU lhnw mY dyn deAw[ (mihmw ¤kwSw)

‰I gu{ nwnk dyv jI ny Bwe~ lihxww jIko ‰I gu{ A<gd dyv jI bnwkr iªqIX gu{ ky}p my< SwoBwXmwn kr idXw[ iªqIX pwqSwwh kwkQwn hY :isPiq ijnw ka bKsIEy sye~ poqydwr ]ku<jI ijn ka idqIAw iqNhw imly B<fwr ] (pºw 1239)

AQww~q` ijNhy< nwm-isPq kI bi$æSwSw hue~hY, vy hI DwnI hY<; ijNhy< cwbI imlI hY, aNhy< hIKjæwnw imlygw[

gurmiq zwn A¤Yl 201420

nYiqk cyqnw ky ´oqk SoK PrId jI-fW. inm~l kOiSwk*

swihËX, s<gIq, klw kw zwqw hony kykwrxw hI mnu X sBI jIvo< my< ‰y T hY AOrsmwj my< sÒX mwnw jwqw hY[ asy AÇCy-burykI phcwn ho jwqI hY[ bury kmo_ sy bcnyAOr AÇCy kmo_ my< ¤v÷Á hony ky ilE sÒXhonw bhuq jæ}rI hY[

AnYiqk mwNXqwAo< kw K<fn kr qQwwnYiqkqw kw rwáqw Apnwkr mwnv ny ávX<ko ¤giq ky pQw pr AgRswirq ikXw[ vhjwnqw hY ik nYiqk kwXo_ my< ¤v÷Á hony prhI vh smwj my< ¤iqˆTw AOr sMmwn pwskqw hY[ esky ivprIq AnYiqk kwX~ krnypr vh smwj my< Apmwn AOr G÷xww kw pwZbnqw hY[

nYiqkqw vwáqv my< ÛXvhwr kI vh nIiqhY ijssy Apnw kØXwxw ho AOr dUsro< ko koe~bwDww Xw hwin n ho[ AÇCy ÛXvhwr ky ilESwuB, kØXwxwkwrI Ev< AÇCwe~ kw s<kØp hIm<glkwrI AOr apXogI is© ho skqw hY[Aq: nYiqkqw sy AiB¤wX, mwnv ko dugu~xwo< sybcwkr sd`guxwo< kI Aor ¤yirq krnw hY[ XhkwX~ Agr koe~ rcnwkwr ApnI rcnw kymwDXm sy krqw hY qo asy 'nYiqk cyqnw' khwjwqw hY[ nYiqk cyqnw mnu X ky ÛXvhwr kos<Ximq AOr suinXoijq bnwqI hY[ inás<dyhnYiqk cyqnw mwnv kI sdv÷iÁXo< AOr sdguxwo<kw ivkws krqI hY[

nYiqk cyqnw kw ¤Qwm guxw sdwcwr hY[

v÷hd ih<dI koSw my< nIiq AQwvw nYiqkqw kolokopXogI is©w<q khw gXw hY[ mhwn koSwmy< mwnv ko ‰y T guxwo< kI Aor AgRsr krnyky AQw~ my< ¤Xu#q ikXw gXw hY, esIilE smwjmy< smwd÷q hony ky ilE mwnv ky ilE nYiqkcyqnw kw honw AwvSXk hY[ nYiqk cyqnw kyªwrw hI mwnv ávX< ko ¤iqiˆTq krny ky ilEnYiqk mwnd<fo< kI áQwwpnw krqw hY[

bwrhvI< sdI my< pYdw huE SoK PrId jIny ªy w AOr vYmnáX kI Bwvnw sy aËpº hue~ktuqw ko dUr krny ky ilE ApnI bwxwI ªwrwsmwj my< nYiqk cyqnw lwny kw ¤Xws ikXw[SoK PrId jI ny Avguxwo< AOr dugu~xwo< sy mui#qpwny hyqu logo< ko smJwny ky ilE ávX< koAvguxwo< sy BrpUr bqwXw[ aNho<ny es bwq kIqink prvwh nhI< kI ik log #Xw khy<gy[ SoKPrId jI ny nYiqk mUØXo< kI áQwwpnw ky ilEsmwj my< nYiqk cyqnw ky ABwv kI pUiq~ krnw‰yXákr smJw[ aNho<ny Prmwn ikXw hY :PrIdw kwly mYfy kpVy kwlw mYfw vysu ]gunhI BirAw mY iPrw loku khY drvysu ]

(pºw 1381)SoK PrId jI ny Avguxwo< AOr dugu~xwo< sy

mui#q pwny ky ilE gu{ ky apdySw ko AËX<qmhävpUxw~ mwnw hY[ gu{ kw apdySw hI mwnvky A<dr nYiqk cyqnw pYdw kr skqw hY[sÇcy gu{ ky bqwE mwg~ pr clkr mnu XAzwnw<Dwkwr sy mui#q pw skqw hY[ sÇcw gu{

*163, AwdSw~ ngr, AoØf kY<t rof, PrIdkot-151203, Pon : 01639-263017

gurmiq zwn A¤Yl 201421

hI AÇCy mwg~ kw zwn ¤dwn kr skqw hY[esI sy nYiqk cyqnw pYdw hoqI hY AOr mnu Xky A<dr zwn kw ¤kwSw hoqw hY[ SoK PrIdjI ny ApnI bwxwI my< sËX ko Apnwny AOrJUT n bolny kw s<dySw dyqy huE, Dwm~ kw pwlnkrqy huE gu{ ky bqwE mwg~ pr clny kws<dySw idXw hY[ vy khqy hY< :bolIEy scu Dwrmu JUTu n bolIEy ]jo gu{ dsY vwt murIdw jolIEy ] (pºw 488)

nYiqk cyqnw sy mnu X ko AwËm-zwn¤wÎq hoqw hY[ sv~¤Qwm vh Apny ko jwnnykw ¤Xws krqw hY; ávX< ko AnuSwwisq AOrsd`guxwo< sy AiB¤yirq krky iPr dUsro< koscyq krqw hY[ SoK PrId jI BI ávX< kosd`guxwo< v AnuSwwsn sy AiB¤yirq krky burylogo< ko nYiqk cyqnw ¤dwn krny my< jutjwqy hY<[ SoK PrId jI ny ApnI bwxwI my<Eysy-Eysy suJwv idE hY< ik swmwNX ÛXi#q BIávX< ko Avguxwo< sy mu#q kr skqw hY[ aNho<nyburwe~ krny vwly ÛXi#q sy bdlw n lyny kIbwq khI hY[ aNho<ny khw hY ik burwe~ krnyvwly sy BI AÇCwe~ kw ÛXvhwr kro[ essyaskw ÛXvhwr bdl jwEgw[ askI suÎqnYiqkqw jwgygI[ essy askw qo Blw hogw hIKud BI ŸoDw-mu#q hokr sv~áv ¤wÎq ikXw jwskqw hY[ SoK PrId jI kw kQwn hY :PrIdw bury dw Blw kir gusw min n hFwe ]dyhI rogu n lge~ plY sBu ikCu pwe ]

(pºw 1381)smwj my< nYiqk cyqnw ky ilE sv~¤Qwm

mnu X ko ávX< sy es kwX~ kw Awr<B krnwcwihE[ asy Apny ÛXvhwr my< pirvq~n lwnwcwihE[ SoK PrId jI ny ApnI bwxwI my<sY©w<iqk p@w ky swQw-swQw ÛXvhwirk p@w ko

BI mhäv ¤dwn ikXw hY[SoK PrId jI kI bwxwI kw ÛXvhwirk

p@w BI aqnw hI sSw#q hY ijqnw iksY©w<iqk p@w[ eskw kwrxw Xh hY ik SoKPrId jI kI kQwnI AOr krnI Ek smwnhY[ ankI bwxwI kw ÛXvhwirk p@w ankyApny jIvn ky AnuBvo< kw hI pirxwwm hY[Apny Aws-pws kI smáq GtnwAo< ko ApnIbwxwI ªwrw ad`Gwitq kr aNhy< smwj-kØXwxwhyqu ¤áquq krnw hI SoK PrId jI kw a ySXhY[ aNho<ny jIvn ky ilE apXogI nYiqk-mUØXo< ko bwxwI my< siMmilq kr mwnv kwjIvn-pQw Awloikq ikXw hY[ Xh SoK PrIdjI kI nYiqk cyqnw lwny kw Ek srlqmmwg~ hY ijsmy< SoK PrId jI kI ËXwgmXIAOr mwnv-kØXwxw kI Bwvnw inihq hY[smwj my< rhkr hmy< bfyæ-Coty kw Bydimtwkr smBwv sy rhny kw ¤Xws krnwcwihE[ jb hm dUsry kw Swoˆwxw kr milkBwgo ky smwn bn jwqy hY< qo smwj my<ivˆwmqw PYl jwqI hY[ SoK PrId jI ky Xugmy< BI Eysy logo< kI kmI nhI< QwI[ SoKPrId jI ny esy AnYiqk mwnqy huE smwjmy< smqwvwd lwny ky ilE ApnI bwxwI kyªwrw smwj my< ÛXwÎq es kurIiq ko dUrkrny hyqu nYiqkqw kw pwT pFæwXw[ aNho<nysmwj my< nYiqk cyqnw lwny ky ilE ápˆtSwÑdo< my< khw hY :PrIdw rotI myrI kwT kI lwvxwu myrI BuK ]ijnw KwDwI copVI Gxwy shingy duK ]

(pºw 1379)mwnv-smwj my< Swoˆwxw AOr Swoˆwq sdYv

iv´mwn rhy hY<[ pU<jIpiq vg~ sdYv mjædUr vg~kw Swoˆwxw krqw Aw rhw hY[ SoK PrId jI

gurmiq zwn A¤Yl 201422

ny Swoˆwk vg~ ko cyqwvnI dI hY ik eskwPl qo aNhy< Bognw hI pVygw[ SoK PrId jIny es Avguxw sy bcny kw bhuq hI srlqmapwX bqwXw hY[ sbR AOr s<qoˆw sy bFækrkoe~ Dwn nhI<[ jo e~Svr ny idXw hY asI sys<qoˆw krnw cwihE[ swdw Bojn krnw AOrswdgI sy jIvn ÛXqIq krnw hI mwnv kyilE ‰y T hY[ hmy< dUsry kw Dwn-dOlq, AÇCwKwn-pwn dyKkr Apny mn ko qrswnw nhI<cwihE[ swdgI my< hI sÇcw suK hY[ sbR AOrs<qoˆw hI mnu X ko qnwv AOr Btkwv sybcwqy hY<[ SoK PrId jI ApnI bwxwI kymwDXm sy es cyqnw ko nYiqk Dwrwql pr¤áquq kr ¤ËXyk mnu X ko dUsry kw hk nCInny kw s<dySw dyqy hY<[ ankw kQwn hY :{KI suKI Kwe kY T<Fw pwxwI pIa ]PrIdw dyiK prwe~ copVI nw qrswE jIa ]

(pºw 1379)SoK PrId jI kI bwxwI kI AnNX

ivSoˆwqw Xh hY ik Xh hmy< ApnI kQwnI AOrkrnI ko smwn }p sy ÛXvhwirkqw my< lwnykw s<dySw dyqI hY[ SoK PrId jI ny nYiqkcyqnw ky mwDXm sy mwnv ko cyqwXw hY ikjIvn my< AÇCy ivcwro< ko Apny ÛXvhwr my<lwAo, ANXQww e~Svr ky drbwr my< Swim_dw honwpVygw[ jo BI sËkm~ krnw hY iŸXwËmk }psy kro, bwqo< sy nhI<[ Apny sËkmo_ sy ApnyÛXvhwr ko sud÷Fæ AOr sSw#q kro[ mnu Xkw ic<qn AOr km~ sb smwn ho<[ SoKPrId jI ny mwnv ko cyqwXw hY ik e~Svrny asy Xhw< es s÷iˆt my< kuC ivSoˆw kwX~ hyquByjw hY[ mnu X ko vh kwX~ sMpº krnw hY[kmo_ kw lyKw (ihswb) mw<gw jwEgw[ SoKPrId jI ny mwnv ko sdYv AÇCy km~ krny

kI hI ¤yrxww dI hY, lyikn e<swn hY iksmJqw hI nhI<[ askw swrw jIvn Kwny-sony my< hI bIq jwqw hY AOr vo Apnyvwáqivk l@X sy Btk jwqw hY[ vy ApnIbwxwI ky mwDXm sy mwnv ko scyq krqy huEPrmwn krqy hY< :PrIdw cwir gvweAw h<iF kY cwir gvweAws<im ]lyKw rbu m<gysIAw qU Aw<ho kyhy~ k<im ]

(pºw 1379)SoK PrId jI ny AwjIvn swdgIpUxw~

jIvn ibqwXw[ SoK PrId jI ny mwnv koAËX<q ivnmR rhny AOr mDwur bwxwI bolny kyilE ¤yirq ikXw hY[ SoK PrId jI ny ávX<AwjIvn drvys kw jIvn ÛXqIq ikXw[ vyqp AOr ËXwg kI sw@wwq` mUq~ Qwy[ ivnmRqwAOr shnSwIlqw anky AwBU wxw Qwy[ k{xwwAOr @wmw sdYv anky jIvn ko Al<k÷q krqyrhy hY<[ anky eNhI< nYiqk guxwo< ky kwrxw logaNhy< drvys khqy Qwy[ SoK PrId jI eqnysrl ávBwv AOr adwr v÷iÁ ky Qwy ik jolog aNhy< hwin phu<cwqy Qwy vy ansy BI kBIbdly kI Bwvnw sy ÛXvhwr nhI< krqy Qwy[ankw mwnnw hY ik jb Awp iksI sy bdlwlyny kI Bwvnw sy ÛXvhwr krqy hY< qo BIAwp ŸoDw ky vSwIBUq hokr hI Eysw krqy hY<[

SoK PrId jI kI nYiqk cyqnw kw áqrbhuq ‚<cw hY[ vy sdYv mwnv-kØXwxw kI bwqko hI ¤wQwimkqw dyqy hY<[ vy bury sy BI Blykw ÛXvhwr krny kI slwh dyqy hY<[ vy buryÛXi#q ko BI sMmwn dyny ky ilE ¤yirq krqyhY<[ ankw Prmwn hY :PrIdw jo qY mwrin mukIAw< iqNhw n mwryGu<im ]

gurmiq zwn A¤Yl 201423

AwpnVY Gir jwe~Ey pYr iqNhw dy cu<im ](pºw 1378)

SoK PrId jI kI bwxwI kI sbsymhävpUxw~ ivSoˆwqw Xh hY ik SoK PrId jIijs nYiqk cyqnw lwny kI bwq krqy hY< vyasy ávX< sy Awr<B krqy hY<[ aNho<ny swrymwnv-smwj ko suDwwrny AQwvw nYiqkqw kwpwT pFæwny kI apy@ww ávX< kw ivSly wxw krApny A<dr Jw<kny AOr Apny Avguxwo< ko dUrkrny kI nyk slwh dI hY[ Agr ¤ËXykÛXi#q Apny A<dr Jw<k ly AOr ávX< konYiqk Dwrwql pr clny ky ilE qYXwr krly qo smUcw mwnv-smwj ávX< hI suDwrjwEgw[ bwq kyvl eqnI hY ik dUsro< konsIhq dyny kI Apy@ww mnu X ávX< ky A<drJw<k ly qo smwj my< sd`Bwvnw AOr shXogkw vwqwvrxw ávX< hI pYdw ho jwEgw[ ankyAnuswr :PrIdw jy qU Akil lqIPu kwly ilKu n lyK ]AwpnVy igrIvwn mih is{ n<Ivw< kir dyKu ]

(pºw 1378)SoK PrId jI kI bwxwI kI Xh ivSoˆwqw

hY ik vh mwnv my< nYiqk p@w ko sud÷Fæ krqIhY, nYiqk mUØXo< ky s<r@wxw AOr poˆwxw koiŸXwiNvq krqI hY; an nYiqk, mwnvIX mUØXo<kw mwg~ BI ¤Swáq krqI hY jo mwnv ky ilEs<rcnwËmk AOr ¤giqSwIl d÷i tkoxw ky pircwXkhY<[ smwj my< hr ÛXi#q ko sMmwn imly[smwj my< hr Cotw-bVw ÛXi#q smwj kwAiBº A<g hY[ nYiqk mwnd<fo< ky Anuswr hrÛXi#q smwj-s<rcnw my< Xogdwn dy, AwdSw~smwj ky s÷jn my< skwrwËmk AOr s÷jnwËmkBUimkw Adw kry, Ek-dUsry kw duK bw<ty,‚<c-nIc kw BydBwv n ho, jwq-pwq kw Byd

dUr ho[ Xh qBI s<Bv hY jb smwj ky ivpºAOr mjælUm vg~ ko BI sMmwn AOr smwnAiDwkwr idXw jwE[ SoK PrId jI ny hInAOr quÇC ÛXi#q AQwvw váqu ko BI sMmwn¤dwn krny ky ilE nYiqk cyqnw lwny kw¤Xws ikXw hY[ vy Prmwn krqy hY< :PrIdw Kwku n in<dIEy KwkU jyfu n koe ]jIvidAw pYrw qlY mueAw apir hoe ]

(pºw 1378)inˆkˆw~q: hm kh skqy hY< ik SoK

PrId jI ny smwj my< ÛXwÎq Avguxwo< kyinvwrxw AOr sdguxwo< v sdv÷iÁXo< ko smwXoijqkrny ky a ySX sy, mwnv my< nYiqk cyqnw kIAwvSXkqw ko jwnqy huE, ApnI bwxwI kymwDXm sy AËX<q srl, shj AOr adwÁSOlI my<, jnswDwwrxw kI Bwˆww my< ApnI bwqko smJwny kI cy tw kI hY[ vy jwnqy Qwy ikmwnv kI adwr d÷iˆt hI smwj my< sd`v÷iÁ,sd`guxw, smqw, sdwcwr AOr sd`Bwvnw pYdwkr skqI hY[ Agr Eysw s<Bv huAw qomwnv-smwj my< nYiqk cyqnw ávq: muKirqho jwEgI[ SoK PrId jI kI bwxwI esIivcwrDwwrw ko poiˆwq krny kw Ek swDwnhY[ Awj ky mwnv-smwj ky ilE nYiqkcyqnw prmwvSXk hY[ Xh kwX~ SoK PrId jIkI bwxwI shj hI kr skqI hY[

gurmiq zwn A¤Yl 201424

Kwlsw }p my< sMpUxw~ mwnv kw áv}p-fW. kSwmIr is<G 'nUr'*

Kwlsw }p my< sjy ¤ËXyk mnu†X kIphcwn AËX<q iviSw†t, ivSwy†w, ivl@wxw, aË™†tAOr mhävpUxw~ hI nhI< biØk s<pUxw~ mwnv kIphcwn hoqI hY[ Kwlsw }p (vySw) my< sjynr-nwirXo<, bÇco< ko dUr sy hI phcwn ilXwjwqw hY[ eNhy< dyKny vwly Awk£†wq v ¤BwivqhuE ibnw nhI< rhqy hY<[ Kwlsw }p Awk†w~kEv< ¤BwvSwwlI hoqw hY[ vh Apny inktAwny Xw rhny vwly ANX ÛXi#qXo< my< hOslw,joSw qQww inB~Xqw ky Bwv Br dyqw hY, sur@wwkw Ehsws ke~ gunw bFæw dyqw hY[ essy is©hoqw hY ik Kwlsw }p hOsly, ihMmq, joSw,infrqw AOr sur@ww kw ¤qIk hY, icNh hY[Xh Awcrxw, ÛXvhwr kI Swu©qw kw, sÇcwe~,e~mwndwrI AOr aÇc nYiqkqw kw, mwnvIXasUlo<-is©w<qo< kw BI ¤qIk hY[ qBI qoKwlsw }p ko sMpUxw~ mwnv kw áv}p khnyEv< mwnny my< koe~ AiqSXoi#q nhI< hY[ Kwlsw}p kw mhäv kyvl vwh`X vySwBU†ww (bwxww)ky kwrxw hI iciNhq nhI< hoqw hY, Aipqu aÇcmwnvIX guxwo< ky kwrxw BI eskw bhuq ÈXwdwmhäv hY[ ‰I gu{ goib<d is<G jI ny ''Kwlswmyro }p hY Kws[ Kwlsy my< ha< kra<invws[ . . . Kwlsw myro siqgur pUrw[ Kwlswmyrw sÈjn sUrw['' jYsy Bwv aÇcwirq krKwlsw ko gOrv ¤dwn ikXw[ aNho<ny Kwlswko Apnw }p ávIkwr ikXw[ Kwlsw }psÈjnqw, nykI, syvw, mwnv-kØXwxw, sÇcI

ikrq, km~-Dwm~, smp~xw, dXw, dXwluqw, SwUrvIrqwkw BI ¤qIk hY; mwnvqw ky eiqhws my< mIl-pËQwr hY[ Eysw mIl-pËQwr jo mwnvqw kykØXwxw-mwg~ ko Akwl purK ky imln-mwg~ky }p my< dSww~qw hY[ Kwlsw shI F<g syjIvn ÛXqIq krny kw Ek PlsPæw hY,AwDwwr hY, jIvn-a ySX hY, aÇc ivcwrDwwrwhY[ Kwlsw }p jYsw koe~ ANX aÇc koitkw AOr Swwndwr, Awn-bwn vwlw }p ho hInhI< skqw, esIilE qo eskI Ek Alg AOrAd`Buq, cmkqy sUX~ jYsI phcwn hY[

es Dwrw pr jb BI koe~ mwnvIXáv}p iksI bÇcy ky }p my< pYdw hoqw hY qovh swbq sUrq my< hI pYdw hoqw hY[ bwd my<AwXu bFæny ky swQw-swQw Xh swbq sUrq vwlw}p AOr áp†t hoqw jwqw hY, inKrqw jwqwhY[ Xid es }p ko K<ifq n ikXw jwE,ibgwfæw n jwE qo eskI AwBw AOr SwoBw ke~gunw bFæ jwqI hY[ Xh sc hY ik lgBg¤ËXyk Dwm~-s<¤dwX ky AguAw gu{, s<q, pYg<br,ƒi†w muin, swDwu sb ky sb kySwDwwrI, swbqsUrq hI huE hY<[ ‰I gu{ goib<d is<G jI nyKwlsw ko ¤kt krny ky bwd esy pw<ckkwr (kySw, k<Gw, ™pwxw, kfæw, kCihrw)Dwwrxw krvwkr qQww K<fy-bwty kw Am÷qCkwkr AmrËv ¤dwn ikXw[ Kud pw<c ÎXwro<ky hwQwo< sy Am÷q-pwn kr Kwlsw ko AOr BImhwn bnwXw[ esy AwdSw~ rihq mXw~dw bi$æSwSw

*bI-E#s 925, muhØlw s<qoKpurw, huiSwXwrpur rof, jl<Dwr-144004, mo. 98722-54990

gurmiq zwn A¤Yl 201425

kr esy AnuSwwisq Ev< mXw~idq ikXw[ AnuSwwsnAOr rihq mXw~dw ky ibnw Kwlsw }p Xwinmwnv }p n qo aÇc áqrIX, pivZ, AnukrxwIXbn pwqw AOr n hI s<pUxw~ áv}p bn pwqw[¤™iq AOr prmwËmw ko BI AnuSwwsn vmXw~dw bhuq i¤X hY[ s<pUxw~ bR³w<f AnuSwwsnmy< hI giqSwIl hY[ rihq mXw~dw b<idSw nhI< hYXh Kwlsw }p kw Akwl purK ky swQw EkpivZ b<Dwn-}p hY, s<b<Dw-}p hY, vwihgu{ kIb<dgI kw swDwn-}p hY, swDwnw-}p hY<, mwDXm-}p hY[

Kwlsw }p my< sjw ¤ËXyk mwnv (is#K)s<q hony ky swQw-swQw Apny gu{ kw sÇcwispwhI BI hoqw hY[ essy is© hoqw hY ikKwlsw Bi#q AOr Swi#q kw ¤qIk hY[ Bi#qsy mn my< Dwm~, dXw, ¤ym, ányh, BRwq÷Ëv,sdwcwr, sd`Bwvnw, Bwe~cwrw, smp~xw, syvw,kØXwxw, EkwËmkqw jYsy sv~‰y†T Bwv Ev<guxw pYdw hoqy hY<[ Swi#q hmy< grIb kI r@wwkrny kI, AshwXo<, inrwi‰qo<, bÇco<, bujugo~<,AOrqo< kI shwXqw krny kI, ankI r@wwkrny kI ¤yrxww dyqI hY, esIilE qo Kwlsw}p ko s<pUxw~ mwnv kw áv}p ávIkwr ikXwjwqw hY[

'Kwlsw' (Kwilsw) ArbI Bw†ww kw SwÑdhY[ eskw AQw~ hY- ''Swu©, Kwils, jo rwÈXky ¤b<Dw my< ho, bwdSwwh kw['' ‰I gu{ goib<dis<G jI kw ¤ËXyk Kwlsw (is#K) BI qobwdSwwh hI hoqw hY[ vh iksI kw gulwm nhI<hoqw hY[ vh s<pUxw~ }p sy ávq<Z hoqw hY[iksI srkwr kw cwplUs hony vwlw ÛXi#q,ANXwX ky swmny Jukny vwlw ÛXi#q 'Kwlsw'kBI nhI< ho skqw[ vh Apny gu{ kw hu#mmwnny ky Alwvw ANX iksI kw hu#m nhI<

mwnqw[ ‰I gu{ goib<d is<G jI kw ApnyKwlsw ko AwdySw hY ik ‰I gu{ gR<Qw swihbko hI Apnw gu{ mwnnw hY, kyvl esI kyAwgy Apnw SwISw Jukwnw hY, ANX iksI kyAwgy kdwip nhI<[

mugl Swwsk Akbr ky smX asky m<ZItofr ml ny BUim kI bw<t jhw< ¤w‚qI,CCr, poØj, b<jær ky }p my< kI, vhI< EkAwri@wq BUim ko 'Kwlsw jæmIn' khw[ KwlswjæmIn pr n koe~ lgwn, n koe~ mhsUlhoqw Qww AOr askI apj BI mugl Swwsk Xwaskw pirvwr hI apXog krqw Qww[ gu{ jIny Apny is#K ko 'Kwlsw' khw, #Xo<ik vhqo sIDwy qOr pr vwihgu{ kw hY qQww asy Xm-jgwqI kw koe~ BX nhI< hY[ aNho<ny ''vwihgu{jI kw Kwlsw, vwihgu{ jI kI Pæqih'' bulwnykw AwdySw idXw[ Kwlsw iksI kw injI dwsnhI< hY[ vh Awjæwd hY, sv~-smQw~ hY[

su¤is© is#K ivªwn Bwe~ s<qoK is<G nyKwlsw SwÑd ky ¤ËXyk A@wr ky AQw~ ilKy hY<[aNho<ny ilKw hY ik 'Kw' ky AQw~ hY<-- jp vXogI[ 'l' kw AQw~ Bog mih, sw<swirk hY['sw' kw AQw~ sm rhwin mwJ, ektT (s<gTn),myl v s<giq hY[ qIno< imlkr Xog, Bog, mylkw s<gm bnwqy hY< AQww~q` Kwlsw }hwinXq,sw<swirk ÛXvhwr AOr Ekqw kw ¤qIk hY[

PæwrsI Bw†ww ky pw<c A@wro< ko imlwkr'Kwlsw' SwÑd bnqw hY[ ko†wwnuswr 'Ky' kwAQw~ 'Kud' hY[ 'AlPæ' kw AQw~ AØlwh AQww~q`Akwl purK hY[ 'lwm' kw AQw~ hY-- lbYk,ijskw BwvwQw~ hY ik Awp muJsy #Xw cwhqyho? mY< hwijær hU< AOr #Xw logy? 'svwd' kwAQw~ swihb v mwilk hY[ 'h' kw BwvwQw~AwjæwdI Xw humw p@wI hY, ijsky bwry my< mwnw

gurmiq zwn A¤Yl 201426

jwqw hY ik Xh p@wI ijsky isr ky ‚pr sygujær jwE, vh ÛXi#q Swh<Swwh bn jwqw hY[Aq: Kwlsw kw s<pUxw~ (smuicq) AQw~ huAw ikvwihgu{ sdYv Apny is<G ky swQw s<pk~ my< hY[vwihgu{ AOr Kwlsw Awps my< sIDwI bwqcIqªwrw Ek-dUsry ky swQw s<b© hY<[ vwihgu{sdYv khqw hY-- ''muJsy #Xw lyny kI eÇCwrKqy ho? mY< hr v#q hwijær hU<[ #Xw logy ?''is<G aÁr dyqw hY-- ''mwilk! AwjæwdI AOrsv~-swmQX~ bi$æSwSw kro[''

‰I gu{ goib<d is<G jI ny is#Ko< kokySwDwwrI hony kw hu#m idXw AOr kySwo< ko 'gu{kI muhr' khw[ swQw my< k<Gw, ™pwxw, kCihrw,kfæw Dwwrxw krny kw AwdySw idXw[ cwr bwqo<kI Aor ivSwy†w DXwn dyny ky ilE khw[ phlIbwq, kySwo< kw Anwdr nhI< krnw[ dUsrIbwq, pr-qn-gwmI nhI< honw[ qIsrI bwq,kut`Tw nhI< Kwnw AOr cOQwI bwq, (jgq-jUT) q<bwkU kw syvn nhI< krnw[ vwáqv my<en bwqo< ko mwnkr mn AOr AwËmw kopivZ rKw jw skqw hY AQww~q` Kwlsw ky bwxwyv Awcrxw my< s<pUxw~ mwnv ky áv}p kohwisl ikXw jw skqw hY[ XU< BI sb qrhky nSwo< Ev< burweXo< sy dUr hI rhnw cwihE[

gu{ jI kw Pærmwn hY ik pw<c kkwro<ko Dwwrxw kr ispwhI (r@wk) bnny ky swQw-swQw s<qe~ (Bi#q) BI hwQw syy nhI< g<vwnI hY[rojæwnw pw<c bwixwXw<-- jpu, jwpu, svYXy,rhrwis Ev< soihlw swihb kw pwT krnw hY[vwihgu{ ky isvwX ANX iksI kw ismrn nhI<krnw hY[

s<swr ky Dwmo~< ky eiqhws my< Kwlsw kIswjnw ky mukwibl koe~ Gtnw nhI< imlqIhY[ Kwlsw kI Bw<iq duuinXw kI iksI BI kOm

kw jNm-idn inXq nhI< ikXw jw skqw[smX gujærny ky swQw-swQw hI ANX kOmy<AiáqËv my< Awe~<[ gu{ jI ny sn` 1699 kIvYswKI vwly idn ‰I An<dpur swihb my< EkBwrI dIvwn sjwkr Kwlsw p<Qw kI swjnw(áQwwpnw) kI QwI Xwin mwnvqw ko jwq-pwq,‚<<c-nIc, BydBwv sy pUxw~q: mui#q idlwe~ QwI[Kwlsw }p my< s<pUxw~, sv~‰y†T mwnv ky áv}pko duinXw ky }-b-} ikXw Qww[ gu{ jI nyKwlsw sjwkr is#Ko< ko gOrvmXI jIvnÛXqIq krny kw slIkw isKw idXw[ is#KDwm~ kyvl asUlo< kw puil<dw-mwZ nhI< hY, biØkXh qo jIvn ko swQw~k bnwny kw F<g hY[‰I gu{ nwnk dyv jI ny is#K kOm kwmhl s<gq AOr p<gq ky is©w<q pr KfæwikXw hY[ ‰I gu{ goib<d is<G jI ny is#KkOm ko 'Kwlsw' ky }p my< s<pUxw~ áv}p ¤dwnkr idXw[ aNho<ny bwxwI ko ‰I gu{ gR<Qwswihb ky }p my< sËkwr ¤dwn ikXw qQwws<gq ko Kwlsw bnwXw AQww~q` bwxwI AOrbwxwy ko AByd bnw idXw[ Kwlsw PæOj nyEk BI Xu© Apny injI ávwQw~ ky ilE nhI<lfæw, sBI Xu© Dwm~, NXwX, mwnvqw kykØXwxw v aËQwwn ky ilE AOr sÇcwe~ kyilE lfæy hY<[

gurmiq zwn A¤Yl 201427

Kwlsw p<Qw AOr rw†töIX Ekqw-fW. hrmhy<« is<G*

‰I gu{ goib<d is<G jI (1666-1708 e~.)es s<swr my< Ek ivSwy†w a ySX ko lykr AwEQwy[ fW. suir<dr is<G ky Anuswr, ''Akwl purKny aNhy< mwnv jwiq kI mui#q ky ilE ivSwy†waÁrdwiXËv dykr Byjw Qww[ as Akwl purKkI Awzw pwkr hI dyvqw Awid ¤kt huE hY<[''kwl hI pwe BXo Bgvwn su jwgq Xw jgjw kI klw hY ]kwl hI pwe BXo bRhmw isv kwl hI pwe BXojugIAw hY ]kwl hI pwe surwsur g<DwRb jÇC Buj<g idswibidsw hY ]AOr sukwl sBY bs kwl ky Ek hI kwlAkwl sdw hY ]84]1] (bicZ nwtk)

gu{ jI kw jNm sËX-Dwm~ kw ¤cwr-¤swr krny qQww AËXwcwr kw nwSw krny kyilE huAw Qww[ ‰I gu{ goib<d is<G jI nydySwvwisXo< pr ho rhy AËXwcwro< kw g<BIr }psy ic<qn ikXw[ gu{ jI ny dyKw ik muglo< nyswry dySwvwisXo< my< AËXwcwro< ªwrw Awq<k PYlwrKw hY[ logo< my< AwËmivSvws pYdw krny kyilE aNho<ny Kwlsw p<Qw kI nI<v rKI jo ikEk AËX<q mhävpUxw~ kwX~ Qww[ s. jy. Es.(gRyvwl) ky SwÑdo< my<, ''‰I gu{ goib<d is<G jIky jIvn my< koe~ Gtnw eqnw mhävpUxw~áQwwn nhI< rKqI, ijqnw ik Kwlsw p<Qw kwinmw~xw krnw['' váquq: is#K eiqhws my<sbsy mhävpUxw~ Gtnw 'Kwlsw p<Qw kI

s÷jnw' hI hY, ijsny mwnv jwiq ky Ek nXyáv}p ko jNm idXw[ es mhwn Gtnw kypScwq is#Ko< ny Ek AiªqIX eiqhws rcw[fW. Bgq is<G ky Anuswr, ''‰I gu{ goib<d is<GjI ny Apny smX my< Ek Kws mnorQw koswmny rKkr mhwn kwX~ pUxw~ sPlqw kyswQw ikXw[ Xh pg aTwkr ‰I gu{ goib<dis<G jI ny mnu†Xqw ky ipCfæy vg~ ko vIrsYinko< my< bdl idXw, pd-dilq logo< ko nXwjIvn idXw AOr is#Ko< ko mugl AËXwcwr kyiv{© vIrqw sy lfæny ky ilE qYXwr ikXw[''

sn` 1699 e~. kI vYswKI ky idn gu{ jIny Ek mhävpUxw~ kwm ikXw[ gu{ jI ny esmhwn idn Kwlsw p<Qw kI áQwwpnw krkyis#Ko< ko nXw áv}p ¤dwn ikXw[

gu{ jI ny jb Dwm~ v rw†töIX gOrv kyilE Xu© lfæy Qwy qo aNho<ny Go†wxww kI QwI ikjb sBI Sww<qmXI qQww ANX ¤kwr ky F<gAsPl ho jwE< qo AËXwcwr kw nwSw krnyky ilE qyg kw s<bl aicq hY[ aNho<nyAnuBv ikXw ik qyg hI Akwl purK AOrAkwl purK hI qyg hY[

pUv~ gu{ swihbwn ny ms<d-¤Qww (msndo<kI p©iq) Awr<B kI QwI[ bhuq smX qk Xh¤Qww sPlqwpUv~k clqI rhI[ en ms<do< nycFæwvy kI rkm kw glq ¤Xog krnw Awr<Bkr idXw Qww[ Anyk ms<d mnmj¡ krny lggE Qwy[ en ms<do< ky áQwwn pr ivSvwspwZ

*125, kbIr pwk~, jI. tI. rofæ, ‰I Am÷qsr-143001, mo: 9356133665

gurmiq zwn A¤Yl 201428

AOr pUxw~ Bi#q vwly AnuXwiXXo< ky ilE Kwlswp<Qw kw inmw~xw AwvSXk Qww[

‰I gu{ goib<d is<G jI ky smX AOr<gjybkw rwÈX Qww[ AOr<gjyb ky AËXwcwro< kykwrxw ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ko bildwndynw pfæw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny sbsyphly bwbr ky AËXwcwro< ky iv{© AwvwjæaTwe~[ ‰I gu{ goib<d is<G jI kI Xh eÇCwQwI ik logo< my< swmUihk }p sy ne~ cyqnwfwlkr ansy AËXwcwr kw swmnw krvwXwjwE[ es kwrxw aNho<ny Ek nXy p<Qw kInI<v rKny kw ivcwr ikXw[

fW. jXBgvwn goXl ky Anuswr, ''Kwlswp<Qw kI áQwwpnw p<jwb ky eiqhws my< EkmhävpUxw~ Gtnw QwI[ es p<Qw ky mwDXm sydSwm gu{ jI ny p<jwb ky jnjIvn ko EknXI idSww ¤dwn kI, asmy< Ek nXI áPU£qEv< giq aËpº kI AOr Ek nXI ¤wxwvwn-Swi#q kw s<cwr ikXw[ syvw AOr ËXwgmXjIvn ÛXqIq krny vwly is#K AnuXwiXXo< koswhs Ev< vIrqw kw jIvn ÛXqIq krny kyilE ¤yirq ikXw['' fW. gokul c<d nwr<g kyAnuswr, ''‰I gu{ goib<d is<G jI ny swDwwrxw™†wk ko Ad`Buq vIr bnw idXw AOr asmy<AËXwcwrI Ev< ANXwXpUv~k Swwsn ky iv{©Kfæy hony kI Swi#q pYdw kr dI[ ‰I gu{goib<d is<G jI ny en is#Ko< ko Ek Kws¤kwr kw jIvn ÛXqIq krny ky ilE khw[''s. ¤Iqm is<G (igØl) ky SwÑdo< my<, ''rw†töIXEkqw pYdw krny ky ilE ¤muK BUimkw Kwlswky inmw~xw kI QwI[ Xy vy log Qwy jo Ek KwsF<g sy cuny gXy Qwy, anko Kws ¤iSw@wxw idXwgXw Qww''

‰I gu{ goib<d is<G jI Apny iSw†Xo< my<

nXy jIvn kw s<cwr cwhqy Qwy AOr vy cwhqyQwy ik AwvSXkqw pfæny pr anky is#K qyglykr smwj AOr Dwm~ kI r@ww kr sky<[esky ilE aNho<ny ‰I An<dpur swihb my< sBIis#Ko< kI Ek Awm sBw bulwe~[ esky ilE'hukmnwmw' dUr-dUr áQwwno< pr Byjw gXw[is#K 1699 e~. kI vYswKI ky pv~ pr ‰IAwn<dpur swihb my< bhuq bfæI s<$Xw my< ekt`TwhuE[

gu{ jI ny hwQw my< qyg ilE BrI sBwmy< khw, ''Awp my< sy koe~ Eysw hY jo Dwm~ kyilE Apnw isr dy sky['' swrI sBw my<sºwtw Cw gXw[ qb Ek lwhOr invwsI Bwe~dXw rwm aTw[ gu{ jI asy q<bU my< ly gXy[KUn sy BrI qyg lykr lOty[ es ¤kwr Ekky bwd dUsry, dUsry ky bwd qIsry, iPr cOQwyAOr iPr pw<cvy isr kI mw<g kI[ Bwe~ dXwrwm ky bwd idØlI invwsI Bwe~ Dwrm dws,iPr ªwirkw invwsI Bwe~ muhkm dws, ibdrinvwsI Bwe~ swihb c<d AOr ªwirkw Bwe~ih<mq rwX ny ¤sºqwpUv~k Apny ko ¤áquqikXw[ Am÷q qYXwr huAw AOr an pw<co< koCkwXw[ Xy ¤Qwm pw<c Am÷qDwwrI is#K 'pw<cÎXwry' khlwE[ gu{ jI ny en pw<co< ky nwmky swQw 'is<G' SwÑd lgwXw qQww iPr ansy KudBI Am÷q Ckw[ es ¤kwr es idn hjæwro<kI s<$Xw my< is<G sjy[ es s<gTn ko'Kwlsw' kw nwm idXw gXw[

Kwlsw ky inmw~xw sy n kyvl gu{ jIky AnuXwiXXo< my< v÷i© hue~ biØk vy vIr Xo©wAOr swhsI BI bny[ fW. mhIp is<G ilKqy hY<,''es ¤kwr gu{ jI ny Apny ivnIq iSw†Xo< koSwyr bnw idXw AOr @wxw Br my< ankI pdvIsvo~Ë™†t qQww sbsy AiDwk vIr logo< ky

gurmiq zwn A¤Yl 201429

smwn aÇc kr dI['' áp†t hY ik gu{ jIny Kwlsw kI áQwwpnw krky Apny AnuXwiXXo<ko mhwn, vIr AOr Swyr bnw idXw[

Kwlsw kI áQwwpnw sy is#Ko< kI BwvnwAo<AOr ivcwro< pr bhuq ¤Bwv pfæw[ gu{ jI nykhw ik anky iSw†X ‚<c-nIc qQww jwq-pwqky Byd ko nhI< mwny<gy AOr Ek Eysy smwjkw inmw~xw kry<gy jo en Bydo< sy dUr hogw[gu{ jI ny Kwlsw kw inmw~xw krky is#Ko< my<PUt n pfæny dI AOr anmy< Ekqw áQwwipqkI[ anky AwdSw~ AOr Awkw<@wwE< Ek smwnQwI<[ gu{ jI ny bhuq soc-ivcwr krky esnXI ÛXváQww ko áQwwipq krny kw ¤XËnikXw[ s. gopwl is<G ky Anuswr, ''Ab qkes p<Qw my< Eysy hr Ek kw ávwgq Qww jojwq-pwq kw BydBwv ËXwgkr, pd Xw Dwm~ kIic<qw ikE ibnw mwnv-mwZ kI syvw krny koqËpr Qww; jo Ek e~Svr my< ivSvws krqw QwwAOr sb ¤kwr ky Cl-kpt Ev< pwK<f sydUr Qww AOr Apny ivcwro< Ev< km~ sy pivZQww[ Xh Sww<iqi¤X AOr Dwm~in†T logo< kwsmwj Qww['' áp†t hY ik Kwlsw kI áQwwpnwkw a ySX gu{ jI kw jwiq-ivhIn smwj kwinmw~xw krnw Qww[ sBI logo< my< BRwq÷Ëv kIBwvnw pYdw kr Ek Eysy smwj kI áQwwpnwkrnw Qww jo en BydBwvo< sy dUr rh sky[

Kwlsw kI áQwwpnw sy smwj my< pirvq~nAw gXw[ jo log mwnv jwiq kw ÛXQw~ A<SwsmJy jwqy Qwy vy Am÷q }pI Swi#q sy ivicZbnw idE gE[ im. kin<Gm ky Anuswr,''(qQwwkiQwq) B<gI, cmwr, nwe~ AOr hlvwe~,ijNho<ny qyg pr hwQw BI nhI< rKw Qww, ijnkypUv~j (qQwwkiQwq) aÇc ‰yixwXo< ky dws bnyrhqy Qwy, gu{ jI ky nyq÷äv my< SwUrvIr, Xo©w

bn gE['' áp†t hY ik gu{ jI ny Kwlsw p<QwkI áQwwpnw krky sBI ÛXi#qXo< ko SwUrvIrbnw idXw[ Xy sBI Kwlsw ispwhI hr smXApny gu{ jI ky AwdySw pr m÷ËXu kw Awil<gnkrny ky ilE qYXwr ho gE[

A<DwivSvwso< AOr jwq-pwq ky nwm prBydBwvo< ko ‰I gu{ goib<d is<G jI ny KËmikXw jo rw†töIX Ekqw ky ilE Kqrw Qwy[aNho<ny Am÷q-pwn krvwkr ¤ËXyk is#K kynwm ky bwd 'is<G' AOr áZI ky nwm ky bwd'kOr' lgwny ky ilE khw[

Ab is#Ko< ky kÁ~ÛX AwDXwiËmk @wyZqk hI sIimq n rhy, Aipqu sYink @wyZ my<BI ho gE[ ‰I gu{ goib<d is<G jI ny bqwXwik AËXwcwirXo< ko smwÎq krny ky ilE Xidqyg clwnI pfæy qo koe~ burI bwq nhI< hY[ es¤kwr ‰I gu{ goib<d is<G jI ny s<q-ispwihXo<kI ‰yxwI qYXwr kI[ ‰I gu{ hirgoib<d swihbny nXI nIiq ky Anuswr s<q-ispwhI vwlwáv}p ApnwXw Qww, pr<qu ‰I gu{ goib<d is<GjI ny ¤Bu-Bi#q ky swQw-swQw ™pwxw ko Dwm~kw AwvSXk A<g bnwkr is#K Dwm~ ko s<q-ispwihXo< kw Dwm~ bnw idXw[

‰I gu{ goib<d is<G jI ny Apny AnuXwiXXo<ko Xh s$æq cyqwvnI dI QwI Xid anmy<AwDwwrBUq sÒXqw AOr Bi#q kI BwvnwE< nhI<hY< qo ankI AwDXwiËmk qQww sYink Swi#qÛXQw~ jwXygI[ áp†t hY ik Kwlsw kI áQwwpnwkrny kw gu{ jI kw imSwn ANXwX AOrAËXwcwro< kw swmnw krqy huE is#Ko< my<Bi#q AOr Swi#q kI BwvnwAo< kw s<cwrkrnw Qww[ Kwlsw kI áQwwpnw sy gu{ jI kwXh a ySX pUrw huAw[

‰I gu{ goib<d is<G jI BwrqIX s<á™iq

gurmiq zwn A¤Yl 201430

ky mhwn a©wrk Ev< po†wk Qwy[ es a ySXko pUxw~ krny ky ilE aNho<ny kivXo< kolgwXw[ nwrwXxw B#q ky Anuswr, ''ankw(‰I gu{ goib<d is<G jI) ¤Dwwn l@X XhI Qwwijssy< rw†töIX swihËX kw inmw~xw ho[ Eyswrw†töIX swihËX, ijssy mudo~< my< s<jIvnI Swi#q kws<cwr ho sky, ijssy vy ANXwX AOr AËXwcwrkw ¤iqkwr kr sky<['' essy áp†t hY ik gu{jI ny Apny swihËX ªwrw AËXwcwr AOr ANXwXkw swmnw krny kI Swi#q pYdw kI[

gu{ jI kw ÛXi#qäv BwrqIX s<á™iq ky

jIvn-dSw~n sy bnw Ek sSw#q }p hY[ gu{jI kI bwxwI ivivDw iv†wXo< ko Apny my<smwihq krny kI Swi#q rKqI hY[ ankIbwxwI my< BwrqIX kwÛX-SwwáZ ky Anuswr sBIrso< kw smwvySw huAw hY[ ankI swihiËXkgirmw Xh hY ik anmy< iv†wX ky Anu}p Bwvo<ko v£xwq krny kI Swi#q QwI[ anky bwxwI-s<gRh kw nwm 'dsm gR<Qw' hY[

gu{ jI ky swry bwxwI-swihËX my< BwrqIXs<á™iq ky qËv ibKry huE hY<[ aNho<ny ApnyswihËX sy hI BwrqIX dSw~n kI áQwwpnw kI hY[

Pwm~-4, inXm-8

1. ¤kwiSwq krny kw áQwwn: kwXw~lX, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr2. ¤kwiSwq krny kw smX : ¤ËXyk mwh kI phlI qwrIK3. mudRk kw nwm : s. dlmyG is<G

rwˆtöIXqw : BwrqIXpqw : sicv, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr

4. ¤kwSwk kw nwm : s. dlmyG is<GrwˆtöIXqw : BwrqIXpqw : sicv, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr

5. s<pwdk kw nwm : s. ismrjIq is<GrwˆtöIXqw : BwrqIXpqw : s<pwdk, gurmiq zwn,

iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr6. mwilk : iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr

mY< ismrjIq is<G Goˆwxww krqw hU< ik apro#q ivvrxw myrI jwnkwrI Anuswr pUxw~q:shI hY[

qwrIK-01/04/2014 háqw@wr/-

(ismrjIq is<G)s<pwdk, gurmiq zwn[

gurmiq zwn A¤Yl 201431

Am÷q ky dwqy : ‰I gu{ goib<d is<G jI-fW. rCpwl is<G*

dsvy< pwqSwwh ‰I gu{ goib<d is<G jIjYsw mhwblI AOr bR³zwnI duinXw Br kyeiqhws my< n qo kBI huAw hY AOr n hIhogw[ ijnkw sb kuC Akwl purK kosmip~q hY AOr dono< my< rÁI Br BI iBNn-Byd nhI< hY, aNhI< kw nwm hY, ‰I gu{ goib<dis<G jI[ Akwl purK kI bi$æSwSwo< ky mwilkqQww qyj pRqwp ky mwilk hY< ‰I gu{ goib<dis<G jI[ lok-prlok my< shwXqw krny vwly,pUxw~ k÷pwlu, sÇcy pRBu kw s<pUxw~ Byd jwnnyvwly hY< ‰I gu{ goib<d is<G jI :nwisro mnsUr gur goib<d is<G[e~jæid mnjæUr gur goib<d is<G ]105]h#k rw m<jUr gur goib<d is<G[jumlw PYæij nUr gur goib<d is<G ]106]

(g<jnwmw, Bwe~ n<d lwl jI)‰I gu{ goib<d is<G jI vo Awenw hY<,

ijsmy< sy pwvn AOr inrvYr pRBu ky dSw~n hoskqy hY<[ vy SwwhI AOr PkIrI dono< vySwBU†wwmy< rh skny vwly prm purK hY< :Kæwilso by-kInw gur goib<d is<G[h#k h#k Awe~nw gur goib<d is<G ]124]h#k h#k A<dySw gur goib<d is<G[bwdSwwh drvySw gur goib<d is<G ]125]

(g<jnwmw, Bwe~ n<d lwl jI)‰I gu{ goib<d is<G jI ny Akwl purK

kI k÷pw sy Kwlsw p<Qw kI áQwwpnw kI[ pw<ckkwro< ky Dwwrk mhwblI gu{ jI ny KVg sy

du†to< kw nwSw ikXw[ 'vwihgu{ jI kI Pæqih'bulwkr bVy-bVy Xu© jIq ilE[ mhwn s<q,SwUrvIr ky Awgy koe~ BI Thr n skw[ ankyrxwjIq ngwVy kI gU<j AOr is<Go< ky gVgjjYkwro< ny bVy sy bVy phwVo< ko BI ihlwkrrK idXw :ahu gu{ goib<d hoe pRgitAo dsvw< Avqwrw[ijn AlK Apwr inr<jnw jipAo krqwrw[isr kys Dwwir, gih KVg ko sB dustpCwrw[sIl jq kI kC phir pkVo hiQwAwrw[sc Pqy bulwe~ gu} kI jIiqAo rxw Bwrw[ . . .

(vwr 41:15)‰I gu{ goib<d is<G jI ªwrw qYXwr kI

ge~ Akwl purK kI POj (Kwlsw) my< XhivSwy†w guxw hY ik vo mYdwn-E-j<g my< pujw~-pujw~kt qo skqI hY pr mYdwn CoVkr nhI<BwgqI[ pwqSwwh ‰I gu{ hirgoib<d swihb kwvcn hY, ''Gr AwE myhmwn ky ilE 'dyg' AOrisriPry ÛXi#q ky ilE 'qyg' hr guris#K kyGr pr sdw qYXwr imlnI cwihE['' gur-apdySw hY ik ''Agr Dwm~-Xu© iCV jwE qogu{-Brosy pr d÷Fæ rhnw, kBI Juknw nhI<,asUlo< sy kBI smJOqw nhI< krnw[ gu{ qois#K ky sdw A<g-s<g hY['' gu{ kI KwlswPOj iksI AOrq AOr bÇcy pr hwQw nhI<aTwqI[ n qo vo iksI kI Dwn-dOlq prnjær rKqI hY AOr n hI iksI ko glq

*p<jwb k÷i†w ivSviv´wlX, @wyZIX Koj ky<dR, gurdwspur-143521

gurmiq zwn A¤Yl 201432

ingwh sy dyKqI hY[ is<G SwUrvIro< kI ankygu{ ªwrw b$æSwI hue~ srdwrI kI Swwn ivl@wxwhY[ vwáqv my< is<Go< ky jqI-sqI, DwmI~, nwm-AÒXwsI hony AOr gurbwxwI my< d÷Fæ ivSvws kwpirxwwm hI Qww ik eNho<ny bVy-bVy Ah<kwirXo<kw nwmo-inSwwn qk imtw idXw AOr is#KIkI Swwn my< bFæoqrI kI[

‰I gu{ goib<d is<G jI jYsw ivSv Brmy< Eysw koe~ ÛXi#qËv nhI< hY, ijsny ApnIpUrI ijæ<dgI, smUcw pirvwr dySw AOr Dwm~ kylyKy lgwkr pRBu kw SwuŸwnw ikXw ho[ gu{ jIky cwro< swihbjæwdo< kI SwhIdI is#K p<Qw kImhwn SwhIdI pr<prw kw Ek AtUt A<g bnge~[ is#K p<Qw kI esI SwhIdI lhr my< sy hIKwlsw p<Qw AQww~q` Akwl purK kI POj kwadX huAw[ kmjæor idl Xw kwXr bn cukylog K<fy-bwty kw Am÷q Ckkr mYdwn-E-j<gmy< svw-svw lwK sy mukwblw kr skny kysmQw~ ho gE[ Am÷q ky dwqy gu{ jI ªwrwb$æSwy Am÷q my< eqnI qwkq QwI ik esnysidXo< sy ANXwX AOr jbR kI mwr Jyl rhIqQww ávwiBmwn Ko cukI jnqw ko jgwny kwkwm ikXw[ vy log, jo kBI cwkU-CurIpkVny sy BI frqy Qwy, K<fy kI pwhul Ckkr, hwQw my< qyg ilE duSmno< ky swQw Swyro< kI

Bw<iq lVy AOr ApnI jwn kI jrw BIprvwh n kI[ iksI SwwXr ky bol hY< :pqw nhI< kI bwty ivc, Gol ky iplw igAw[moe~ hue~ kOm qwe~<, Awxw ky ijvw igAw[

gu{ swihb ny bwty my< jl fwlkr,asmy< K<fw Pyrw, muK sy bwxwI-pwT ikXw[ asqYXwr Am÷q my< Akwl purK kI bi$æSwSw syeqnw bl, eqnw joSw Br gXw ik blhInlogo< my< Am÷q-pwn krny ky bwd joSw kwÈvwlwmuKI dhkny lgw[ duinXw ky eiqhws my<Eysw phly kBI nhI< huAw Qww[ bwbw dIp is<GjI, Bwe~ qw} is<G jI, Bwe~ mnI is<G jI,bwbw b<dw is<G bhwdr Awid Xo©w esI Am÷qkI Swi#q sy SwZu-dl pr BwrI rhy qQww juØmv jbR kw mu<hqoV jvwb dyqy huE vIrgiq kopRwÎq huE[

gu{ ky is<G crKiVXo< pr cFæwE gE,qopo< sy aVw idE gE, mgr ankw is#KI-isdk sdYv Afol rhw[ DwNX hY< Eysy is<G-is<GixwAw< AOr ansy BI DwNX hY< anko sjwnyvwly dSwmySw gu{[

Eysy mhwn prm purK Qwy ‰I gu{ goib<dis<G jI, ijnkI Ek klm #Xw hjæwro< klmy< BI¤Sw<sw nhI< ilK skqI[ in:s<dyh, dSwmySw ipqwjI kI mihmw AkQX hY, Apr<pwr hY[

AnuroDw'gurmiq zwn' is#K eiqhws qQww gurbwxwI my< dj~ iSw@wwAo< ªwrw mwnv smwj kw mwg~dSw~n

krqI Dwwim~k piZkw hY[ gurbwxwI ky sMmwn ko mu$X rKqy huE 'gurmiq zwn' ky pwTk swihbwnsy AnuroDw hY ik vy 'gurmiq zwn' ko pFæny ky bwd esy n qo rd`dI my< bycy< qQww n hI EysIjgh pr rKy< jhw< eskI aicq s<Bwl n ho sky[ piZkw ko Xid Gr my< s<Bwlkr rKny kIaicq ÛXváQww n ho qo pFæny ky bwd esy iksI imZ, irSqydwr Awid ko dy dy< AQwvw iksI gu{ªwrwswihbwn Xw puáqkwlX my< phu<cw dy<[ -s<pwdk[

gurmiq zwn A¤Yl 201433

Kwlsw myro }p hY Kws-s. AmrjIq is<G*

AnIiq, ANXwX AOr AËXwcwr ky qw<fv korokny ky ilE sÇcy mwg~ kw indy~Swn kr, pwp}pI A<Dwyry my< sËX }pI ¤kwSw idKwkr sIDwy mwg~¤wixwXo< ko ly jwny ky ilE s<vq 1723 ibŸmI kymuqwibk sn 1666 e~. m<yy ibhwr ky ptnw Swhr my<‰I gu{ goib<d is<G jI kw jNm huAw[ Apny ipqw‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky bildwn ky bwd nOv†w~ kI AØp AwXu my< hI ‰I gu{ goib<d is<G jIko gurgddI kw kwX~Bwr s<Bwlnw pfæw[ Xh kwlgu{ jI kI kTor prI@ww kw smX Qww[

‰I gu{ goib<d is<G jI ko iv†wm hwlwq my<™pwxw aTwnI pfæI Ev< jwilmo< kw s<hwr krnwpfæw[ eiqhws sw@wI hY ik ijqny Xu© gu{ jI ªwrwikE gXy vy sBI Xu© AwËm-r@ww Ev< du†to< kws<hwr krny ky ilE ikE gXy Qwy[ esmy< sy Ek BIXu© Eysw n Qww jo gu{ jI ny kuC hiQwXwny kyilE ikXw ho[ Xh ivSv kw AnUTw adwhrxw hY[

Xh vo kwl Qww jb AOr<gjyb kI kÆrDwmw_Dwqw ky kwrxw dySw kI dud~Sww ho rhI QwI[ XhInhI<, AOr<gjyb kI hr iksI ko jbrdáqI eslwmDwm~ kbUl krvwny kI nIiq sy dySw Br my< Zwih-Zwih mcI hue~ QwI[ ‰I gu{ goib<d is<G jI kI bFæqI$æXwiq ko Bw<pqy huE khlUr ky rwjw BIm c<d AOr‰Ingr ky rwjw Pqyh Swwh gFævwilXw ªwrw gu{ jIpr AwŸmxw ikXw gXw[ gu{ jI ky pTwn ispwhI,jo anky ihqY†wI bnqy Qwy, aNhy< DwoKw dy gXy[ EysysmX my< pIr bu©U Swwh ny Apny do Bwe~, cwr bytyEv< 10 iSw†Xo< sihq Awkr gu{ jI kI mdd kI[

sn 1699 my< gu{ jI ny ‰I An<dpurswihb my< Kwlsw p<Qw kw gTn ikXw[ anky ªwrw

is#Ko< ko idE ivl@wxw }p ky kwrxw Awj is#KlwKo< my< BI phcwnw jw skqw hY[ gu{ jI ny ‰IAn<dpur swihb my< vYswKI ky idn ivSwwl EkZqwkw AwXojn kr asmy< sy pw<c ÎXwro< kw cXnikXw qQww Kwlsw p<Qw kI s÷jnw kI[ pw<c ÎXwro<ko Am÷q Ckwny ky bwd gu{ jI ny ávX< BI ansyAm÷q Ckw[ gu{ jI ny kQwn ikXw :Kwlsw myro }p hY Kws[Kwlsy my< ha< kra< invws[

gu{ jI ny bqwXw ik swrI mwnv jwiq Eksmwn hY[ Dwm~ AQwvw jwiq ky nwm pr BydBwvkrnw glq hY-- ''mwns kI jwq sbY EkYpihcwnbo ]'' Apny es a ySX ªwrw gu{ jIswibq krnw cwhqy Qwy ik jwiqgq BydBwv koimtwkr hI hm s<giTq }p sy jwilmo< ky juØmko rok skqy hY<[

gu{ jI ny Kwlsw ky ilE kySw, k<Gw,kCihrw, kfæw v ™pwxw Dwwrxw krnw AinvwX~bqwXw[ gu{ jI ny Apny smX my< ¤cilq vhmo<-BRmo< kw K<fn ikXw :m<Z j<Z A{ q<Z isiDw jO en mih kCu hoe~ ]hjæriq °Y Awpih rhih mw<gq iPrq n koe ]jo en m<Z j<Z isDw hoe~ ]dr dr BIK n mw<gy koe~ ]

kurIiqXo< kw K<fn kr gu{ jI ny cirZ-inmw~xw pr jæor idXw[ gu{ jI kw khnw Qww ikcirZ hI Eysw SwáZ hY jo kiTn sy kiTn smXmy< swQw dyqw hY[ gu{ jI kw jIvn s<G†wo~< sy BrwQww[ ankw khnw Qww ik Anyk bwDwwAo< ky hoqyhuE BI A<iqm ivjX sc kI hI hoqI hY[

*30/3, moihnI rof, dyhrwdUn-248001, mo. 9412056672

gurmiq zwn A¤Yl 201434

sn 1919 kI vYswKI-ismrjIq is<G*

p<jwb kI DwrqI Swu} sy hI }hwnI AnuBivXo<,Xo©wAo< v SwUrvIro< kI DwrqI rhI hY[ piScm kIqrP sy ih<doáqwn pr cFækr Awny vwly hmlwvro<kw mukwblw p<jwb ky SwUrvIr Xo©y hI sbsyphly krqy AwE hY<[ jb smUcy Bwrq ny gulwmIkI jæ<jIro< ko lgBg ¤vwn hI kr ilXw QwwqQww sidXo< qk smUcy dySwvwsI prwDwInqw koApnI qkdIr smJkr, isr Jukwkr jIvnbsr kr rhy Qwy, as smX my< gOrv vávwiBmwn kI pukwr esI DwrqI sy ‰I gu{nwnk dyv jI ny dykr smUh dySwvwisXo< kogulwmI kI nI<d sy JkJor kr jgwXw Qww[SwwXr ekbwl ny es sMb<Dw my< ilKw hY :iPr aTI AwiKr sdw qOhId kI p<jwb sy[ih<d ko Ek md~-E-kwiml ny jgwXw $vwb sy[

‰I gu{ nwnk dyv jI ny dySwvwisXo< kIgulwm mwniskqw ko bdlny hyqu mDX Xug my<phlI bwr mhwn XËn ikE[ gu{ jI ny loDwISwwsko< kI jwbr Ev< ANXwX pr AwDwwirqnIiqXo< kw K<fn ikXw, hmlwvr bwbr v askIbymuhwrI POj ªwrw jnswDwwrxw pr juØm Fwny kykwrxw bybwkI sy asky mu<h pr sc sunwXw qQwwgulwmI kI jæ<jIry< kwtny ky ilE is#K lhr kos<áQwwgq v s<gTnwËmk AwDwwr ¤dwn ikXw, ijspr ‰I gu{ goib<d is<G jI ny 1699 e~. s<vq`nwnkSwwhI 231 kI vYswKI ko K<fy-bwty kwAm÷q-pwn krvwkr Kwlsw s÷jnw kw kwX~ kridKlwXw[ es gu{-swjy Kwlsw ny dySw- kOmkI gulwmI ky b<Dwn qwr-qwr kr idE[ gu{ jIkw Qwwpfæw lykr bwbw b<dw is<G bhwdr ny

jæwilm mugl swmRwÈX kI jfæy< ihlwkr Kwlswe~J<fy Julw idE qQww is#K rwÈX kI nI<v rKI[is#K imsly< Ev< mhwrwjw rxwjIq is<G ªwrwáQwwipq Kæwlsw rwÈX ny Ek NXwX AwDwwirq rwÈXkwXm krky duinXw my< imswl pYdw kI[ jbANX swry Bwrq pr A<gRyjI swmRwÈX kwibjæ hocukw Qww, qb BI p<jwb ky invwsI mhwrwjwrxwjIq is<G ky rwÈX my< AwjæwdI kw Awn<d lyrhy Qwy[ mhwrwjw rxwjIq is<G ky jIqy-jI ankIp<jwb kI qrP Aw<K aTwny kI BI ihMmq nhI<pfæI[ mhwrwjw ky prlok gmn krny kI dyrQwI ik vy gulwb }pI p<jwb ky ed~-igd~ m<frwnylgy AOr ApnI k}r cwl<y clkr kuC swlo< my<hI p<jwb pr kÑjæw kr ilXw[ p<jwibXo< Kwskris#Ko< ny A<gRyjæI swmRwÈX kI gulwmI ko bfæy duKIidl sy ávIkwr ikXw[ gu{ swihbwn ªwrw s<cwirqrwjnIiqk, Dww£mk, swmwijk, sÒXwcwrk, mwniskqQww AwiËmk AwjæwdI kw ávwd cK cuky is#Kcup kYsy bYT skqy Qwy, ijs ilE gdr lhrjYsI AwjæwdI kI lhro< my< p<jwibXo< ny bFæ-cFækrkubw~inXw< dI<[ essy pUv~ nwmDwwrI is#K lhr nyA<gRyjI swmRwÈX ky iv{© Ek mjæbUq AwDwwr vwlwApnw ávq<Z swmwijk, Dww£mk qQww sÒXwcwrkisátm ivkisq kr AwjæwdI ky ¤iq smUhp<jwibXo< qQww is#K kOm ky Bwvo< kI qj~mwnIkI[ 1919 e~. s<vq` nwnkSwwhI 451 kI vYswKIvwly idn jilXw< vwlw bwg my< huE KUnI swky kwshI-shI ADXXn qQww ivSly†wxw krny ky ilEgu{ swihbwn kI AguAwe~ my< p<jwb kI DwrqI prsolhvI< sdI ky Awr<B my< clI mwnvIX AwjæwdI

*s<pwdk, 'gurmiq zwn' Ev< 'gurmiq ¤kwSw'[

gurmiq zwn A¤Yl 201435

kI lhr kI Xh s<i@wÎq p÷†TBUim kwPI hd qkshwXk is© hoqI hY[

17vI< sdI ky Awr<B my< A<gRyj, ®w<sIsIqQww puq~gwlI ih<doáqwn my< ÛXwpwr krny ky lhjysy AwE, pr<qu kuC smX ky bwd Bwrq prkÑjæw hI kr ilXw[ A<gRyjo< ny puq~gwilXo< koBwrq sy inkwl idXw qQww Bwrq pr ApnwkÑjæw kr ilXw AOr Boly-Bwly BwrqIXo< kIlUt-KsUt krny lgy[ s<swr kI ¤Qwm lfæwe~ kysmX BwrqIXo< ny A<gRyjo< kI shwXqw Xh sockrkI ik SwwXd vy Bwrq ko Awjæwd kr dy<gy[dUsrw kwrxw Aw£Qwk iáQwiq my< KuSwgvwr qbdIlIkI kwmnw BI QwI[ j<g sy phly Bwrq bhuq bfyæAw£Qwk s<kt sy gujær rhw Qww[ p<jwb ky 83¤iqSwq ikswn kjæ~ qly burI qrh sy dby huE QwyqQww 45 ¤iqSwq jæmIn igrvI QwI[ KuSwgvwrjIvn kI AwSww my< p<jwibXo< ko bhuq bfæI kImqAdw krnI pfæI[ Akyly p<jwb my< sy 12,794POjI SwhId huE, 24,732 sy ÈXwdw gum huE,j$æmI huE, kYdI huE Xw lwpqw krwr idE gE[jb j<g KËm hue~ qo Bwrq ko Awjæwd krny kIjgh A<gRyj asko gulwm rKny ky nXy F<g F<UFnylgy[ p<jwb my< ÈXwdw s<$Xw is#Ko< kI QwI,ijnko dSwm pwqSwwh jI ny 1699 e~. kI vYswKIko K<fy-bwty kI pwhul Ckwkr sdw ky ilEAkwl purK ky ADwIn kr idXw Qww, esilEanko iksI ÛXi#q ivSwy†w kw gulwm rhnw m<jæUrnhI< Qww[ dySw kI AwjwædI my< 80 ¤iqSwq SwhIidXw<dyny vwly is#Ko< ny AwjæwdI ky nwry lgwE qQwwAwjæwdI ky s<G†w~ kw AwDwwr bw<Dww[ A<gRyjo< ªwrwanko dbwny ky ilE nXy-nXy kwnUn qQww roltE#t nwm kw kwlw kwnUn bnwXw gXw[ BwrqIXo<ny es kwly kwnUn kw bFæ-cFækr ivroDw ikXw[es sMb<Dw my< 6 A¤Yl ko hfæqwl krny kwPYslw ikXw gXw, pr<qu srkwr ny ‰I Am÷qsrky lIfr fW. sËXpwl ko 29 mwc~ ko Gr my<

kYd kr idXw[ 30 mwc~ ko Ek piÑlk jlswhuAw[ fW. sYPUdIn ikclU ny rolt E#t ky bwrymy< logo< ko Avgq krvwXw AOr eskw ivroDwkrny kI ¤yrxww kI[ asI rwq ‰I Am÷qsr kyA<gRyj ifÎtI kimSnr ny fW. ikclU ko hu#msunw idXw ik vy Agly hu#m qk ‰I Am÷qsrkI hd sy bwhr nhI< jw skqy AOr n hI koe~rwjnIiqk ilKw-pFæI kr skqy hY<[ ¤ys kobXwn dyny qQww jlsy-jlUs my< Swwiml hony kIan pr pwb<dI lgw dI[ Eysy hI noits AOr ke~AguAo< ko Byjy gE[ 6 A¤Yl ko ‰I Am÷qsr my<EysI hfæqwl hue~ ik srkwrI AwdimXo< ky ibnwiksI ny cUØhw qk nhI< jlwXw[ 10 A¤Yl kosrkwr ªwrw fW. ikclU v fW. sËXpwl ko kwrmy<< ibTwkr ‰I Am÷qsr Swhr sy bwhr Byyj idXwgXw[ logo< ny ivroDw ikXw AOr vy ifÎtIkimSnr kI koTI ky swmny ro†w jæwihr krnyky ilE ekt`Tw hokr jwny lgy qo rwáqy my<anko POj ny Gyr ilXw AOr A<DwwDwu<Dw goilXw<clwXI<, ijsmy< 20 AwdmI mOky pr hI prlokisDwwr gE[ ji$æmXo< kw elwj krny vwlyfW#tro< ko ifÎtI kimSnr ªwrw anko mrnydyny ky ilE khw gXw Xw iPr Apnw elwj Kudkrny ky ilE khw gXw Qww[ jnwnw Aápqwl kypws Ek fW#tr kydwr nwQw rhqw Qww[ vh kuCkOm¤áqI ky ivcwr rKqw Qww[ kuC AwdimXo< kykhny pr log ji$æmXo< ko aTwkr anky GrkI qrP cl pfæy[ logo< ny esky ivroDw my<vYswKI vwly idn lwlw kNhYXw lwl kI ADX@wqwqly jilXw< vwlw bwg my< jlsw krny kw PYslwikXw[ lwlw kNhYXw lwl Swhr kw gxwmwNXAiDwv#qw Qww[ askI amR 72 v†w~ ky lgBg QwIqQww askw Swhr my< bhuq sËkwr Qww[ Aws-pwsky swry elwko< my< iF<Forw pItkr Elwn ikXwgXw ik vYswKI vwly idn jilXw< vwlw bwg my<jlsw hogw[ jilXw< vwlw bwg iksI smX Bwe~

gurmiq zwn A¤Yl 201436

hmIq is<G jØhw vwilXw< kI mlikXq QwI[ vhrwjw jsv<q is<G nwBw kw drbwrI qQww mhwrwjwrxwjIq is<G kI syvw my< vkIl rh cukw Qww[jØhw askI goZ QwI qQww es jgh askw bwgQww[ swky vwly idno< my< es bwg vwlI jgh kolog kUfæw-kk~t Py<kny ky ilE ¤Xog krqy QwyqQww ‰I Am÷qsr Swhr ky bUFæy sy bUFæy invwsI koBI Xwd nhI< Qww ik Xhw< koe~ bwg hoqw Qww[ Xhjgh Swhr ky ql sy nIcI, Swhr ky iblkulmDX qQww tyFæI-myFæI gilXo< sy iGrI hue~ QwI[ XhKulI ‚bfæ-Kwbfæ cOrs jgh QwI[ eskw @wyZPl12 bIGw hogw[ mkwno< ky ipCvwfæo< sy AOrB¨I-sI dIvwr ky tUty-PUty tukfæo< my< iGrI Xhjgh cOK<fI lgqI hY[ ke~ jgh pr ed~-igd~ky mkwno< kI dIvwry< esky BIqr Dw<s Awe~ QwI<[es jgh sy bwhr Awny ky qIn Xw cwr rwáqyQwy, jhw< sy log AwswnI sy Aw-jw skqy Qwy[Gro< ky mDX ke~ áQwwno< pr eskI dhlIjæ eqnInIcI QwI ik AwdmI Kfæw hokr as Aor dyKskqw Qww[ eskw Awm rwáqw eqnw q<g Qww ikdo AwdmI bfæI muiSkl sy P<skr lw<G skqyQwy[ esky iblkul swmny sO Put kI dUrI prmkwn kI jgh kyvl pw<c Put ‚<cI e~to< Ev<gwry kI Ek dIvwr KfæI QwI qQww dwe~< Aor EkAOr nIcI kÇcI dIvwr QwI[ enky mDX vwlIjgh Ek g<ubd vwlI Ksqw hwlq my< Bwe~ jØhykI Xwdgwr bnI hue~ QwI[ b<d kuE< ky pws v÷@wo<ky nIcy PUty huE imÆI ky bq~no< ky TIkro< ky Fyrlgy huE Qwy[

sn` 1919 e~. kI 13 A¤Yl ko ‰IAm÷qsr my< vYswKI kw ËXohwr Qww[ log dUr-dUrsy ‰I drbwr swihb ky pwvn srovr my< ánwnkrny ky ilE phu<c rhy Qwy[ lohgFæ qQww hwQwIdrvwjo< ky bwhr mwl m<fI lgI hue~ QwI[ kwbulqk ky ÛXwpwrI phu<cy huE Qwy[ as smX p<jwbkw gvn~r sr mwekl AofvwXr Qww qQww swrw

Swhr jnrl fwXr ky hvwly ikXw huAw Qww[jnrl fwXr ny Elwn kr idXw Qww ik ‰IAm÷qsr Swhr kI hd my< koe~ BI jlsw-jlUsnhI< ikXw jw skqw[ jb bwg AwdimXo< sy BrgXw qo Swwm 4 bjy ‰I h<s rwj ny ¤DwwngI kyilE fW. ikclU kI qsvIr kus¡ pr rKI qQwwApnI qkrIr my< bqwXw ik kYsy ds qwrIK koApny lIfro< kI irhwXI kI mw<g krny gE logo<pr golI clwXI gXI[ Ek ¤áqwv pwirq krnyky ilE BI khw gXw ijsmy< rolt E#t ko r¨kr dyny kI mw<g kI gXI QwI[ ‰I gopI nwQw nyEk kivqw pFæI qQww mu$X v#qw lwlw kNhYXwlwl vkIl ny BI BwvpUxw~ F<g sy logo< kos<boiDwq ikXw[ jnrl fwXr Apny POjI jvwno<ko swQw lykr Swhr my< dwiKæl ho gXw[ askIkwr ky Awgy Gufæsvwr puils, Ek kwr my< vhKud qQww myjr ibRgjæ, dUsrI my< Es. pI. rIhl vfI. Es. pI. plomr Qwy[ Awgy-pICy 90 hiQwXwrb<dPOjI qQww mSwIngn vwlo< kI do hiQwXwrb<dmotry< anky swQw QwI< qQww vh jilXw< vwlw bwgky piScmI drvwjæy ky Awgy Aw gXw[ POjIjvwno< ky pws qop BI QwI pr<qu jilXw< vwlwbwg kw drvwjæw isP~ swFæy swq Put cOfæw QwwAOr eqnw q<g Qww ik qop BIqr nhI< jw skqIQwI[ asko ApnI AwMf~ kwry< bwhr hI KfæIkrnI pfæI<[ asny Apny jvwno< ko hu#m ikXwqQww 50 rwe~Plo< sy lYs jvwn A<dr cly gXy[bwg ky drvwjæy ky Awgy Ek ‚<cI jgh QwI ijspr fwXr Kud Kfæw ho gXw[ jlsw nIcI jghpr ho rhw Qww, esilE es jgh sy sb njæwrwpUrI qrh sy njær Aw rhw Qww[ Ek AwdmIBw†wxw dy rhw Qww[ ANX sBI cupcwp bYTy askwBw†wxw sun rhy Qwy[ átyj pr ‰I dugw~ dws, rwErwm is<G, s. dwrw is<G, jnwb AÑdul mjId, ‰Ih<s rwj, ‰I gopI nwQw qQww ‰I gurbKæSw rwXAwid bYTy Qwy[ Bw†wxw sunny vwlo< my< bÇcy-bUFæy

gurmiq zwn A¤Yl 201437

qQww AOrqy< Swwiml Qwy[ ke~ AOrqwy< ny bÇcy BIgod my< ibTwE huE Qwy[ jnrl fwXr ny ibnwiksI cyqwvnI ky Apny jvwno< ko golI clwnykw hu#m dy idXw[ log Ekdm Gbrwkr eDwr-aDwr Bwgny lgy AOr dyKqy hI dyKqy swrw bwglwSwo< sy Br gXw[ ind~XI A<gRyj BwrI bUto< sylwSwo< ko rO<dqy huE golI clwE jw rhy Qwy[ logeDwr-aDwr Bwgqy qQww Ek ibnw mu<fyr vwly cOfæykuE< my< jw igrqy[ kuAw< lwSwo< sy Br gXw[ bwgkI dIvwro< pr goilXo< ky inSwwn hI inSwwnnjær Aw rhy Qwy[ bwg my< POijXo< ky ibnw koe~BI AwdmI clqw-iPrqw njær nhI< Aw rhw Qww[Agr koe~ AwdmI QwofæI bhuq gd~n aTwkr pwnImw<gqw qo POjI asko b<dUk ky bÆ sy pItqy[lgBg svw G<tw Xh m÷ËXu kw qw<fv clqw rhw[vYswKI ky pv~ pr p<jwb ky Swhr ‰I Am÷qsr my<jnrl fwXr ky hu#m sy 1300 sy ÈXwdw p<jwbIbÇcy, bUFæy qQww jvwn goilXo< sy BUn idE gE,ijsmy< 799 is#K Qwy[ enmy< sy Ek swqsÎqwh kw bÇcw BI Qww[ Ek A<dwjæy ky AnuswrPOj ny 1650 kwrqUs clwE[ Swhr my< mwSw~llW lgw idXw gXw[

14 A¤Yl ky idn ‚<cI Awvwjæ my< Swhrmy< iF<Forw pItw gXw ik ''jnrl fwXr swihbkw hu#m hY ik ijn logo< ky sgy-sMb<DwIjilXw< vwlw bwg my< mwry gE hY<, vy ankwA<iqm s<ákwr krny jw skqy hY<, pr<qu vy iksI¤kwr kw ronw-Dwonw nhI< kr skqy AOr nhI Swor mcw skqy hY< qQww n hI koe~ srkwrky iv{© Awvwjæ aTwny kI koiSwSw kry[ Agrkoe~ Eysw krygw qo asy golI mwr dI jwEgI[jo j$æmI hY< vy elwj krvw skqy hY< pr<qu koe~BI fW#tr muk¨my ky ilE st¡iPkyt nhI< dyskqw[ jo fW#tr Eysw krygw asko igrÏqwrkr ilXw jwEgw[ srkwr kw Xh Elwn hY ikmrny vwly Kud mry hY<[ anko jlsw sunny

nhI< jwnw cwihE Qww[''kUcw kOifæXw< vwlw ‰I Am÷qsr my< Ek q<g

qQww 150 gjæ lMbI glI hY[ esky dono< qrPke~ m<ijælw mkwn hY< AOr q<g A<DwyrI gilXw< hY<[Agr es glI ky invwisXo< ny kuC KrIdnw hoXw Swhr jwnw ho qo es glI my< sy gujærkr hIjwnw pfæqw hY, esky Aiqir#q ANX koe~ rwáqwnhI<[ Gtnw ky ds idn bwd fwXr ny hu#mjwrI ikXw ik es glI sy gujærny vwlw hrih<doáqwnI Gutno< v kuhinXo< ky bl rI<gkrjwEgw[ glI my< jgh-jgh POjI ipkty< lgw dIge~<[ Xh hu#m fW#tr Ev< sPwe~ krny vwlo<< prBI lwgU Qww[ 15 idn qk ‰I Am÷qsr Swhrnrk bnw rhw[ logo< ko pyt ky bl clwXwgXw[ logo< ko prySwwn krny ky ilE pwnI kynl b<d kr idE gE[ kuAo< my< g<dgI fwl dIge~ qwik AËXwcwr ky iv{© koe~ Awvwjæ naTwE[ lgBg do mhIny ‰I Am÷qsr, lwXlpur,gujrw<vwlw, ksUr qQww lwhOr Awid is#Ko< kwgFæ mwny jwqy Swhro< ky logo< kI Awvwjæ kodbwny ky ilE lgBg 1200 AwdmI SwhId ikEgE qQww 3600 ky lgBg j$æmI[ enmy< sy ke~qo sdw ky ilE Apwihj ho gE[

‰I Am÷qsr kI Ek AOrq mwqw rËnwdyvI, jo jilXw< vwlw bwg ky pws hI rhqI QwI,kw piq BI as idn jlsw dyKny ky ilE bwgmy< gXw Qww[ jb Swwm qk askw piq Gr nhI<AwXw qo vh do AOrqo< ko swQw lykr bwg my<ge~ AOr vhw< kw d÷SX dyKkr d<g rh ge~[lwSwo< ky Fyr my< sy asny Apny piq kI lwSwqlwSw kI, ijsky ilE asko r#q-r<ijq rwáqwqX krnw pfæw[ kuC dyr bwd lwlw su<dr dwsky do puZ BI vhI< Aw gE[ mwqw rËnw dyvI nyan AOrqo< qQww su<dr dws ky puZo< ko Apnypiq kI lwSw ly jwny ky ilE cwrpwe~ lwny kokhw[ as smX AwT bj cuky Qwy qQww AwT bjy

gurmiq zwn A¤Yl 201438

ky bwd kÏXU~ lg cukw Qww[ swFæy AwT bjy Ekis#K lfækw vhw<< AwXw jo SwwXd s. ‚Dwm is<GQww[ vh BI lwSwo< my< sy kuC AwdimXo< kIphcwn kr rhw Qww[ asny mdd kr mwqw kypiq ko sUKI jgh pr phu<cwXw[ mwqw ny dsbjy qk cwrpwe~ Awny kw e<qjæwr ikXw pr<qukoe~ n AwXw[ vh mwqw koiSwSw krqI rhI ikiksI qrh asky piq kI lwSw asky Gr phu<cjwE, pr<qu kuC n bnw AOr asny pUrI rwqlwSwo< ky Fyr my< Apny piq kI lwSw ky pwsbYTkr gujwrI AOr Ek f<fy sy kuÁo< ko lwSwo<ko mu<h mwrny sy rokqI rhI[ asny dyKw ikqIn AwdmI dd~ sy krwh rhy Qwy[ Ek BY<s BIdd~ sy qfæp rhI QwI[ lgBg bwrh v†w~ kw Eklfækw dd~ sy ÛXwkul ho rhw Qww AOr mwqw kokh rhw Qww ik asko Akyly ko Cofækr njwAo AOr vh bwr-bwr pwnI mw<g rhw Qww pr<qupwnI kw Ek GU<t BI Aws-pws nhI< Qww[ rwqky do bjy sulqwniv<f kw Ek ikswn, jo dIvwrky pws j$æmI huAw pfæw Qww, asny mwqw koApnI P<sI hue~ tw<g inkwlny ko khw[ mwqw nyaskI tw<g inkwl dI AOr asko Awrwm syiltw idXw[ subh ky C: bjy lwlw su<dr dwsqQww asky puZ glI ky kuC ANX AwdimXo< kolwE AOr mwqw ky piq kI lwSw Gr lykr gE[vo swrI rwq mwqw ny kYsy ibqwe~ hogI, eskybwry my< vh SwÑdo< my< bXwn krny sy AsmQw~ QwI[

jnrl fwXr ny jo pwp ikXw Qww, SwwXdDwrqI BI asky Bwr ko Jylny ky ilE qYXwrnhI< QwI[ asko 1921 e~. my< p@wwGwq kw dOrwpfæw ijssy vh kwPI kmjæor ho gXw AOr1926 e~. my< vh Apny purwny Gr birátl kypws lw<s AwSwtn my< sy<t mwt~n my< Aw gXw qQwwm÷ËXu sy bd`qr ijæ<dgI jIqw rhw[ 11 julwe~,1927 e~. ko asko iPr dOrw pfæw AOr 23julwe~, 1927 e~. ko askI m÷ËXu ho gXI[

Bwrq sy 6000 mIl dUr Qwyms dirXw kyiknwry dono< qrP bsy s<swr ky sbsy bfæy Swhrl<dn my< 16 mwc~, 1940 e~. ko e<ifXw hw‚s my<jlsw ho rhw Qww[ jm~nI ky iv{© qkrIry< horhI QwI< #Xo<ik ihtlr ny l<dn pr hmlw krkybmbwrI kI QwI, esilE sr mwekl AofvwXrBI Apny ivcwr pySw krny AwXw[ jb vh átyjæpr Awkr bolny lgw qo p<jwb kI DwrqI kyvIr spUq s. ‚Dwm is<G ny qIn goilXw< askICwqI my< dwg dI< AOr asny 21 v†w~ ky bwdbyksUr p<jwibXo< ky KUn qQww Apmwn kw bdlwlykr ankI AwËmw ko Sww<iq dI[ mjædUro< kyAKæbwr 'fylI vk~j~æ' ny s. ‚Dwm is<G kI qsvIrApny AKæbwr my< CwpI AOr ilKw ik inB~Xe<klwbI ih<doáqwinXo< ny jilXw< vwlw bwg kySwhIdo< ky KUn kw bdlw 21 v†w~ bwd ilXw[mulijæm ny iksI ikám kw bXwn dyny sy e<kwrkr idXw[ vh Adwlq my< pUrw bXwn dygw[puils AOr jw<c-pfæqwl kr rhI hY[

jb sn` 1919 e~. my< jilXw< vwlw bwg kwKUnI swkw Gitq huAw Qww, as smX s. ‚Dwmis<G ákUl my< pFæqw Qww[ asny KUnI swky kwswrw d÷SX ApnI Aw<Ko< sy dyKw Qww AOr asnyas smX hI eskw bdlw lyny kI sOg<Dw Kwe~QwI[ 21 v†w~ qk vh bdlw lyny kw munwisbmOkw FU<Fqw rhw[ es Arsy ky dOrwn hI jnrlfwXr 1927 e~. ko mOq ky mu<h my< jw cukw Qww,ik<qu es Gtnw kw KlnwXk sr mweklAofvwXr ABI ijæ<dw Qww[ s. ‚Dwm is<G assybdlw lyny ky mksd sy sn` 1933 e~. my< l<dnphu<c gXw Qww[ sn` 1940 e~. my< s. ‚Dwm is<GaP~ rwm rhIm is<G ko sr mwekl AofvwXrky kËl ky do†w my< Pw<sI kI sjæw dykr SwhIdkr idXw gXw[

gurmiq zwn A¤Yl 201439

mn myry nwim rha ilv lwe~-fW. sËXy<«pwl is<G*

prmwËmw Ek hY[ asky EkËv koEkwgRqw AOr ky<i«q mn sy hI smJw jwskqw hY[ mn c<cl hY, eDwr-aDwr Btkrhw hY, DXwn Alg-Alg ib<duAo< pr jw rhwhY qo prmwËmw ko smJw AOr pwXw nhI< jwskqw[ asky r<g my< r<g jwnw, sdw askws<g krnw hI prmwËmw ko mwnnw hY :EysI dIiKAw jn isa m<gw ]quMhro iDwAwnu quMhwro r<gw ]quMhrI syvw quMhwry A<gw ] (pºw 828)

guris#K hr smX hir ky iv´mwn honykw Bwv d÷Fæ rKqw hY AOr asky ¤ym my< rmwrhqw hY[ guris#K es Bwvnw ky qhq sdYvvhI kwX~-ÛXvhwr krqw hY jo prmwËmw koi¤X hY[ prmwËmw-¤ym asy prmwËmw kI eÇCwky ivprIq nhI< jwny dyqw[ ¤ym asky Awcwr-ivcwr ko Swu© bnwXy rKqw hY esIilE qo vhKwlsw hY[ guris#K prmwËmw kw hI swQwcwhqw hY[ prmwËmw hI askw AwDwwr hY AOrvh as pr hI ivSvws krqw hY[ prmwËmwpr AtUt ivSvws honw AOr es ivSvws kwduivDww-Sw<kw rihq honw guris#KI kI phlIsIFæI hY[ es sIFæI pr cFænw Aiq kiTn hY[s<swr kI rIiq Alg qrh kI hY, jhw< kuCBI ápˆt nhI< hY AOr log Apny jIvn koÛXQw~ g<vw rhy hY< :ds bwlqixw bIs rvixw qIsw kw su<d{ khwvY ]cwlIsI pu{ hoe pcwsI pgu iKsY sTI ky

boFypw AwvY ]sqir kw miqhIxwu AsIhw< kw ivahw{ n pwvY ]nvY kw ishjwsxwI mUil n jwxwY Ap blu ]F<Foilmu FUiFmu ifTu mY nwnk jgu DwUE kwDwvlh{ ] (pºw 138)

apro#q gu{-vcn ko smJny ky pUv~inMniliKq vcno< pr ivcwr AwvSXk hY[ phlwvcn prmwËmw kI lIlw sy sMb<iDwq hY :qU< jwxwih ijin apwe~Ey sBu Kylu qumwqI ]eik Awvih eik jwih aiT ibnu nwvY mirjwqI ] (pºw 138)

es s<swr my< koe~ jNm ly rhw hY, koe~m÷ËXu ko ¤wÎq ho rhw hY[ Awvwgmn kw cŸclqw jw rhw hY[ s<swr my< jo kuC ho rhwhY asy smJ pwnw kiTn hY[ esy bs,prmwËmw hI smJ skqw hY ijsny es s<swrkI rcnw kI hY[ kuC ANX n smJ sknyky bwd BI Ek bwq iniScq }p sy smJ my<Awny vwlI hY ik ijsny Apny mn my<prmwËmw kw nwm nhI< bswXw vh m÷qk kysmwn hY[ AwXu ky Anuswr ds vˆw~ kw bÇcw,bIs vˆw~ kw Xuvk, qIs vˆw~ kw pirp#v,cwlIs vˆw~ kw aÁrdwXI khw jwE, pcwsvˆw~ vwly ko amR kI Flwn pr jwny vwlw,swT vˆwI~X ko v÷©, sÁr vˆwI~X ko miqhIn,AásI vˆwI~X ko SwwrIirk blhIn AOr nÑbyvˆwI~X ko mrxw-SOÖXw pr lytw mwn ilXwjwE[ Xy swrI DwwrxwwE< DwuE< ky Dwvlhr AQww~q`

*E-1716, rwjwjIpurm, lKn‚-226017, mo. : 9415960533

gurmiq zwn A¤Yl 201440

imQXw AvDwwrxwwE< hY<[ Xid mn my< prmwËmwnhI< qo qIs vˆwI~X ko kYsy su<dr khw jwskqw hY? gu{-ivcwr ky Anuswr qo vh m÷qkky smwn hY[

dUsrw Awgy kw vcn prmwËmw kImhwnqw AOr as mhwnqw sy juVny vwly jIvkI mhwnqw sy sMb<iDwq hY :qU< Awpy Awip sujwxwu hY vf purKu vfwqI ]jo min iciq quDwu iDwAwedy myry sicAw bilbil ha iqn jwqI ] (pºw 138)

prmwËmw zwn kw sRoq hY, s÷iˆt kwinXwmk hY, svo~pir Swi#q hY[ Eysy mhwnprmwËmw kw Bwv mn my< Dwwrxw krny vwlyávX< eqny ‚<cy ho jwqy hY< ik an pr bwr-bwr bilhwr jwny ko mn krqw hY[ mn my<prmwËmw kw nwm hY qo AásI vˆwI~X kI AwBw(AwDXwiËmk p@w sy) bIs vˆw~ ky Xuvk jYsIsu<dr ho jwqI hY AOr mn my< prmwËmw n honypr qIs vˆwI~X Xuvk kI dSww m÷ËXu-SOÖXw prpVy ÛXi#q ky smwn hY[ AwXu kw prmwËmw-ámrxw sy koe~ sMb<Dw nhI< hY[ gu{-ivcwr nypurwqn áQwwpnwAo< ko Dváq krqy huE smJdI hY ik vhI blSwwlI, su<dr AOr sjIv hYijsny Apnw mn prmwËmw pr itkw idXw hY[kdwicq esIilE gu{ nwnk swihb ny bwlk'bUVw' ko 'buf`Fw' (bwbw buf`Fw jI) bnw idXwAOr ‰I gu{ A<gd dyv jI ny bhÁr vˆw~ syAiDwk AwXu ky bwbw Amrdws jI ko gurgd`dIsO<pkr ‰I gu{ Amrdws jI bnw idXw[prmwËmw pr mn pUrI qrh itk gXw AOrbwbw buf`Fw jI Ev< ‰I gu{ Amrdws jIpUjnIX bn gXy[ Ek siqgu{ kw sÇcwis#K AOr dUsrw prmwËmwáv}p gu{[

mn itkqw nhI< hY[ mwXw kw jwl Eysw

psrw huAw hY ik bcnw kiTn hY[ mn koivkwro< ny Gyrw huAw hY[ iksI n iksI ivkwrky ¤Bwv my< Btkqw huAw mn prmwËmw kyinkt Aw hI nhI< pwqw[ duivDww my< P<sw mnkBI ApnI bui©, Swi#q pr, kBI iksI ANXcqurwe~ AOr kOSwl pr Brosw krny lgqwhY[ vh jwn nhI< pwqw ik sc #Xw hY AOrimQXw #Xw hY[ imQXw ko sc mwnkr ApnyjIvn ky suAvsr ko g<vw dynw hI sbsy bVIAzwnqw hY[ mn ko prmwËmw kw zwnsiqgu{ kI k÷pw sy hI ¤wÎq hoqw hY :Agm AgwiDw sunhu jn kQww ]pwrbRhm kI Acrj sBw ]1]rhwa]sdw sdw siqgur nmskwr ]gur ikrpw qy gun gwe Apwr ]mn BIqir hovY prgwsu ]igAwn A<jnu AigAwn ibnwsu ] (pºw 1235)

mn EkwgR qb hogw jb asmy< zwn kw¤kwSw ÛXwÎq ho jwXygw[ siqgu{ kI k÷pw syzwn hoqw hY ik prmwËmw AQwwh Swi#qXo< kwávwmI hY AOr askI mihmw Apwr hY ijskwvxw~n nhI< ikXw jw skqw[ askI mhwnqwkw AwBws-mwZ hI mn kI swrI duivDwwE< dUrkrky prmwËmw sy joV dyqw hY[ prmwËmw sy¤Iiq EysI bn jwqI hY ik hr sw<s ky swQwmn askw guxw-gwXn krny lg jwqw hY :gur imil Eysy ¤BU iDwAweAw ]BeAo iŸpwlu deAwlu duK B<jnu lgY n qwqIbweAw ]1]rhwa]jyqy sws sws hm lyqy qyqy hI guxw gweAw ]inmK n ibCurY GrI n ibsrY sd s<gy jqjweAw ]1]ha bil bil bil bil crn kml ka bilbil gur drsweAw ]

gurmiq zwn A¤Yl 201441

khu nwnk kwhU prvwhw ja suK swg{ mYpweAw ] (pºw 1212)

prmwËmw pr ivSvws krny vwlw guris#KhI kh skqw hY ik asny qo suKo< kw swgrpw ilXw hY[ Ab asy iks bwq kI prvwh!asy iksI ANX sw<swirk AwDwwr, Swi#q,Xui#q, iviDw kI AwvSXkqw nhI< rhqI jo mnky Btkwv AOr duivDww kw kwrxw hY<[ mnu XXhw<-khw< Kojqw rhqw hY suK ko! suK kIKoj my< XZ-qZ Btknw Azwn hY[ siqgu{kI k÷pw sy hI asy zwn ¤wÎq hoqw hY ik suKqo prmwËmw ky crxwo< my< hY, esIilE vh suKo<ky sÇcy dwqw ko kBI BI ivám÷q nhI< krqwhY AOr hr áQwwn pr asy hI Apnw ¤iqpwlk,shwXk, qwrxwhwr AOr pwlnkqw~ mwnqw hY[

mn Azwnqw ky kwrxw Btkqw rhqwhY[ Xid asy Apnw adgm-áQwl pqw cl jwEqo swry duK smwÎq ho jwXy<gy[ prmwËmw kopwny my< mnu X ky mn kI BUimkw ikqnImhävpUxw~ hY esy phlI bwr is#K gu{swihbwn ny hI phcwnw AOr mn ko iáQwrv ky<i«q krny pr jæor idXw qwik prmwËmwAOr mnu X ky bIc kI dUrI AOr bwDwwAo< kodUr ikXw jw sky[ aNho<ny khw ik mn qoprmwËmw kw hI A<Sw hY :mn qU< joiq s}pu hY Awpxww mUlu pCwxwu ]mn hir jI qyrY nwil hY gurmqI r<gu mwxwu ]mUlu pCwxwih qw< shu jwxwih mrxw jIvxw kIsoJI hoe~ ]gur prswdI Eko jwxwih qw< dUjw Bwa nhoe~ ]min sw<iq Awe~ vjI vDwwe~ qw hoAw prvwxwu ]ea khY nwnku mn qU< joiq s}pu hY ApxwwmUlu pCwxwu ] (pºw 441)

gu{-ivcwr hY ik mnu X Apny A<qr kophcwn ly qo swrI smáXw dUr ho jwE[AwËmw qo prmwËmw kw hI A<Sw hY AOr A<qrmy< prmwËmw kw vws BI hY[ jo prmwËmw kwA<Sw hY vh prmwËmw kI hI Bw<iq jIvn AOrmrxw sy mu#q hY[ jNm AOr m÷ËXu sbsy bVyduK hY< mnu X ky[ A<qr ky ad`gm ko phcwnlyny ky bwd Xy duK dUr ho jwqy hY< AOr mnkI swrI ic<qwE< Sww<q ho jwqI hY<[ jb qkmnu X Apny mUl ko nhI< phcwnqw qb qkvh prmwËmw sy Apny sMb<Dw ko BI nhI< jwnskqw[ jb qk ApnI phcwn suhwign ky}p my< n ho qb qk k<q sy sMb<Dw kI d÷iˆtkYsy Dwwrxw kI jw skqI hY? A<qr kI phcwnn honw mn ko ivkwro< sy Br dyqw hY AOrmnu X Awvwgvn ky Pyr my< P<sw rhqw hY[ivkwro<, mwXw-moh sy siqgu{ hI mui#q idlwskqy hY< :hamY mmqw mohxwI mnmuKw no ge~ Kwe ]jo moih dUjY icqu lwedy iqnw ivAwip rhIlptwe ]gur kY sbid prjwlIEy qw Eh ivchu jwe ]qnu mnu hovY ajlw nwmu vsY min Awe ]nwnk mweAw kw mwrxwu hir nwmu hY gurmuiKpweAw jwe ] (pºw 513)

prmwËmw kI Aor n clny vwlo< kwjIvn mwXw-moh AOr ivkwro< ky clqy nˆtho jwqw hY[ ivkwr aNhy< mjæbUqI sy pkVyrhqy hY<[ gu{ kw Swbd hI ivkwro< ko dUr krskqw hY[ prmwËmw ky nwm ko jpny sy qnAOr mn dono< pivZ ho jwqy hY< AOr A<qrmy< suKdwXk prmwËmw bs jwqw hY[ ‰I gu{nwnk dyv jI ky pUv~ qk prmwËmw ko pwnyky ilE n jwny kYsy-kYsy XËn ikXy jw rhy

gurmiq zwn A¤Yl 201442

Qwy[ ikqny hI pwK<f, km~kw<f Dwm~ kw esqrh ihásw bn gE Qwy ik AwDXwËm kw áv}phI bdl gXw Qww[ prmwËmw ky ikqny hIdwvydwr bn gXy Qwy AOr ikqny hI dwvydwrprmwËmw sy imlwny ky ilE KVy ho gE Qwy[Ek Gnw kuhwsw Qww ijsny logo< kI miq koBRimq kr idXw Qww[ is#K gu{ swihbwn nyAzwnqw ky kuhwsy ko dUr krqy huE khw ikmn hI mwDXm hY prmwËmw sy imlny kw AOrimlny kI Xui#q BI mn ky hI pws hY :mn kI prqIiq mn qy pwe~ ]pUry gur qy sbid buJwe~ ]jIvxw mrxwu ko smsir vyKY ]bhuiV n mrY nw jmu pyKY ]2]Gr hI mih siB kot inDwwn ]siqguir idKwE geAw AiBmwnu ]sd hI lwgw shij iDwAwn ]Anidnu gwvY Eko nwm ]3] (pºw 798)

s<swr kI swrI iri©Xo<-isi©Xo< kw dwqwprmwËmw mn my< hI hY ijsy mn kI miq sypwXw jw skqw hY[ hr idn askw nwm jpnysy vh shj hI ¤wÎq ho jwqw hY AOr m÷ËXukw Zws imt jwqw hY[ jIvn my< shj d÷iˆtAw jwqI hY[ Eysw gu{-Swbd sy hI ho skqwhY[ mn kI ¤qIiq ky ilE gurbwxwI kwAnidn gwXn hI Ek mwg~ hY[ es mwg~ prclny kI bui© siqgu{ sy hI ¤wÎq hoqI hY :guir imilEy sB miq buiDw hoe ]min inrml vsY scu soe ]swic visEy swcI sB kwr ]‚qm krxwI sbd bIcwr ]3]gur qy swcI syvw hoe ]gurmuiK nwmu pCwxwY koe ] (pºw 157)

s<swr my< sv~‰yy T kwX~ hY prmwËmw ky

guxwo< kw gwXn AOr mnn[ siqgu{ syimlkr mn inm~l ho jwqw hY, Sw<kwE< dUr hojwqI hY< AOr sc kI phcwn ho jwqI hY[ÛXvhwr ‰y T ho jwqw hY[ siqgu{ kI Swrxwmy< jwny sy prmwËmw kI syvw kI ¤yrxww imlqIhY AQww~q` jIvn kw mnorQw prmwËmw kymnorQw ky AnukUl ho jwqw hY[

gu{-Swbd mn my< ivkwro< kI jmI hue~mYl ko Dwony kw kwX~ krqw hY[ ijqnwguris#K Swbd sy juVqw jwqw hY aqnI askymn kI mYl aqrqI jwqI hY AOr mn inm~lhoqw jwqw hY :inrml qy sB inrml hovY ]inrmlu mnUAw hir sbid provY ]inrml nwim lgy bfBwgI inrmlu nwimsuhwvixwAw ]5]so inrmlu jo sbdy sohY ]inrml nwim mnu qnu mohY ]sic nwim mlu kdy n lwgY muKu ‚jlu scukrwvixwAw ]6] (pºw 121)

gu{ swihb ny AnUTw qQX swmny rKwik jo Swbd sy juVw huAw hY vh inm~l hY[guris#K kI Swwn askw inÁnym hY[ ijqnwvh inÁnym pr d÷Fæ hY, gurbwxwI sy juVw huAwhY, aqnw hI sÇcw is#K hY[ gu{-Swbd,prmwËmw kw nwm hY hI eqnw inm~l ik vhasy sdYv ApnI Aor KI<cqw hY[ gu{-Swbd syinm~l ho gXw mn prmwËmw ky nwm ko mwlwky mnko< kI qrh ApnI sw<so< my< iproqwjwqw hY[ ijqny BI log inm~l gu{-Swbd syjuVqy hY< sb inm~l hoqy jwqy hY<[ gu{-Swbd syjuVny vwly ko mwXw-ivkwr kBI BI ApnyvSw sy nhI< kr pwqy AOr vh sdYv sc kymwg~ pr clqw rhqw hY[ prmwËmw askI sdw

gurmiq zwn A¤Yl 201443

shwXqw krqw hY :b<Dwn kwtY so ¤BU jw kY kl hwQw ]Avr krm nhI CUtIEy rwKhu hir nwQw ]1]qa srxwwgiq mwDwvy pUrn deAwl ]CUit jwe s<swr qy rwKY gopwl ]

(pºw 815)sBI kˆto<, iv%n-bwDwwAo< sy bcwny vwlw

prmwËmw hI hY[ vh AËX<q dXwlu hY AOraskI Swrxw my< jwny sy r@ww ho skqI hY[Soˆw swry km~ ÛXQw~ hY<[ mwXw AOr ivkwro< kyb<Dwn, ijnsy duK AOr s<qwp iml rhw hY,bs, prmwËmw hI kwt skqw hY, #Xo<ik EysIswmQX~ asky pws hI hY[ ''rwKhu hir nwQw''AOr ''rwKY gopwl'' my< phlI ivnqI hY AOrdUsrw ivSvws[ ivnqI asI sy kI jwqI hYijs pr ivSvws hoqw hY[ ivSvws n ho qoivnqI kw koe~ ¤Bwv nhI< hoqw[ sMpUxw~ivSvws ho qo ivnqI BI pUxw~ hoqI hY[ BUK(q÷ xww) qo qBI dUr hogI jb sÇcy nwm kwAwDwwr mn my< bnw ilXw ho[ mn my< sÇcynwm kw AwDwwr hony sy suK AOr Sww<iq ¤wÎqhoqI hY AOr smáq eÇCwE< pUxw~ hoqI hY<[ vymn Bw^XSwwlI hY< ijnmy< prmwËmw ky nwm kwvws hY :vwjy p<c sbd iqqu Gir sBwgY ]Gir sBwgY sbd vwjy klw ijqu Gir DwwrIAw ]p<<c dUq quDwu vis kIqy kwlu k<tku mwirAw ]Dwuir krim pweAw quDwu ijn ka is nwim hirkY lwgy ]khY nwnku qh suKu hoAw iqqu Gir Anhdvwjy ] (pºw 917)

Eysy guris#K Bw^XSwwlI hY< ijnky mn my<gu{-Swbd suSwoiBq hY[ swry ivkwr anky vSwmy< ho jwqy hY< AOr vy prmwËmw ky Anhd nwd

sy sdYv Awn<idq rhqy hY<[ anky mn sysw<swirk suKo< kI kwmnw jwqI rhqI hY :ismir ismir suAwmI ¤Bu Apnw sIql qnumnu CwqI ]}p r<g sUK Dwnu jIA kw pwrbRhm morYjwqI ]1]rsnw rwm rswein mwqI ]r<g r<gI rwm Apny kY crn kml iniDwQwwqI ]rhwa]ijs kw sw iqn hI riK lIAw pUrn ¤B kIBwqI ]myil lIAo Awpy suKdwqY nwnk hir rwKIpwqI ]2] (pºw 681)

prmwËmw ky nwm kw ismrn ApwrSwIqlqw ¤dwn krny vwlw hY[ ismrn krnyvwly ko jIvn kI EysI pU<jI ¤wÎq hoqI hYijskw kBI @wX nhI< ho skqw AOr vhpwrbR³ sy Ekwkwr ho jwqw hY[ vh nwm kyrs my< mÁ ho jwqw hY AOr nwm asy bVIiniDw kI qrh lgny lgqw hY[ Ek e~SvrvwdhY hI Ek my< ilv, DXwn lgwnw; Ek e~Svrky ibnw iksI AOr ko n jwnnw :jIa ip<fu ¤wxw siB iqs ky Git Git rihAwsmwe~ ]Eksu ibnu mY Av{ n jwxww siqguir dIAwbuJwe~ ]1]mn myry nwim rha ilv lwe~ ]Aidstu Agoc{ Apr<p{ krqw gur kY sbidhir iDwAwe~ ]1]rhwa]mnu qnu BIjY Ek ilv lwgY shjy rhy smwe~ ]gur prswdI BRmu Ba BwgY Ek nwim ilvlwe~ ]2] (pºw 1260)

gu{ ky Swbd sy ¤yirq hokr kyvl hirkw hI DXwn Dwry<!

gurmiq zwn A¤Yl 201444

is#K p<Qw ky aËQwwn pr Ek ivh<gm d÷i†t

-s. jsiv<dr is<G Kw<brw*

BwrqIX eiqhws ky mDX Xug my< p<jwb my<1469 e~. my< mhwmwnv ‰I gu{ nwnk dyv jIkw Awgmn ho cukw Qww[ ic<qnSwIl vmnI†wI ‰I gu{ nwnk dyv jI ny cwro< Aorky smwj Ev< askI p÷†TBUim kw ivSly†wxwikXw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI kw mwnvqw vrw†tö ky ¤iq ¤ym sy Brw idl dySw v smwjkI kw{ixwk dSww pr dRivq ho aTqw Qww[ ‰Igu{ nwnk dyv jI ny Apny Brsk XËno< syswmwijk Ÿw<iq v AwjæwdI kw AiBXwn clwXw[

‰I gu{ nwnk dyv jI ny jwnw ikjwqIX BydBwv sy aËpº swmwijk ivGtnhI dySw Ev< smwj ky pqn qQww gulwmI kwkwrxw hY[ aNho<ny Ekqw, smqw Ev< mwnvIX¤ym kI jIvn-ÛXváQww kw ¤cwr ¤wr<BikXw[ Xh AjIb ivf<bnw QwI ik ¤wcInvxw~-ÛXváQww ky Anuswr dySw kw smáqkwmgr vg~ 'SwU«' khw jwqw Qww[ Eysy my<Awps my< G÷xwwmX ÛXvhwr krny kw swmwijkvwqwvrxw kwXm ho gXw Qww[

es vwqwvrxw ky kwrxw mwnv-mUØXo< kyhRws sy smwj kw Gor pqn huAw[ smwj kIpIfæw ky ¤iq s<vydnSwIl ‰I gu{ nwnk dyvjI ny es BX<kr iv™iq ko imtw dyny kws<kØp ikXw[ aNho<ny khw :nIcw A<dir nIc jwiq nIcI hU Aiq nIcu ]nwnku iqn kY s<ig swiQw vifAw isa ikAwrIs ]ijQwY nIc smwlIAin iqQwY ndir qyrI

bKsIs ] (pºw 15)‰I gu{ nwnk dyv jI ny qQwwkiQwq

nIc, in™†t v SwU« logo< ko Apnw shXogIv imZ bnw ilXw[ ApnI dySw-ivdySw kI Dwm~¤cwr-XwZwAo< my< aNho<ny qQwwkiQwq nIc jwiqky logo< ky Gr kw AwiqQX ávIkwr ikXw[aNho<ny jwiq AiBmwnI logo< kw bih†kwr krvg~ivhIn AwdSw~ smwj kI áQwwpnw kI[

‰I gu{ nwnk dyv jI ky aÁrwiDwkwrI‰I gu{ A<gd dyv jI ny ‰I gu{ nwnk dyvjI ky pd-icNho< pr clqy huE bÇco< ko iSw@wwdyny kw ¤b<Dw ikXw; nOjvwno< ko AÇCI syhqdyny ky ilE AKwfæo< kw ¤b<Dw ikXw[

q÷qIX gu{ ‰I gu{ Amrdws jI ny Apnypws Awny vwly hr dSw~nwiBlw†wI ‰©wluAo< kyilE Ek hI p<gq (p<i#q) my< bYTkr l<grCkny kI pr<prw Awr<B kI[ Ek swQw iml-julkr e~Svr-Bi#q krny ko 's<gq' v EkswQw imlkr l<gr Ckny ko 'p<gq' kw aÇcmhäv idXw gXw[ smqwvwdI smwj-inmw~xwky kwX~Ÿm ky A<qg~q ‰I gu{ Amrdws jI nysYkfæo< A<qjw~qIX ivvwh s<pº krvwE[

cOQwy pwqSwwh ‰I gu{ rwmdws jI ny'Am÷q srovr' Ev< 'Am÷qsr' ngr kI AwlOikkáQwwpnw kI[ aNho<ny 52 ¤kwr ky ÛXvswXsy s<b<iDwq kwmgwro< ko es ngr my< bswkrÛXvswX kw iváqwr ikXw[ es ¤kwr ‰mjIvIkwrIgr vg~ kw aËQwwn ikXw gXw[

*¤Dwwn s<pwdk, sYn Koj piZkw, nkodr rof, Kw<brw, jl<Dwr- 144026; mo. 9417094223(Soˆw p÷ T 46 pr)

gurmiq zwn A¤Yl 201445

DwrqI kw Aw<cl n ho qwr-qwr-s. joig<drpwl is<G*

Bwrq my< AiDwkqr log sidXo< sy ¤wq:kwl aTqy hI sbsy phly DwrqI ko mw< kh kr¤xwwm krqy hY<[ es DwrqI mw< kw Aw<cl Awjqwr-qwr ho rhw hY[ vn ajfæ rhy hY<,piriáQwiqkIX s<quln ibgfæ rhw hY AOr qwpmwnbFæ rhw hY[ Eysy my< Xh DwrqI mw< Apny Aw<clkI SwIql Cw<v my< hmy< kYsy suri@wq rK pwEgI?22 A¤Yl ko pUrI duinXw DwrqI idvs mnwqIhY[ mOkw hY esI Avsr pr es DwrqI mw< kyAw<cl ko suri@wq rKny hyqu ¤xw lyny kw[#Xo< mnwXw jwqw hY DwrqI idvs ? jYsw iknwm sy hI áp†t hY ik DwrqI idvs (AQw~ fy)kw mksd pXw~vrxw ko ¤dU†wxw-mu#q krnw hY,ijsmy< hvw, pwnI, jæmIn AOr j<gl SwwimlhY<[ essy BI AiDwk eskw ad`dySX hY ik dySwky rwjnIiqk pird÷SX my< pXw~vrxw jwg}kqwky mu y ko Swwiml krwny ky ilE ¤Xwskrnw[^lobl vw£m<g : DwrqI pr mwnvIX giqiviDwXo<Ev < pXw ~vrxw my < g R In hw‚s gYso <(kwb~nfwe~AW#swef, mIQwyn, nwetös AW#swefEv< jlvw†p) kI bFæqI sGnqw kI vjh syp÷QvI kI sqh ky AOsq qwpmwn my< lgwqwrbFæoqrI ho rhI hY[ sdI ky A<q qk esqwpmwn my< 1.6 sy 6 ifgRI qk bFæoqrIAnumwinq hY[jl ho jwXygw luÎq : duinXw my< 1.1 Arb logo<kI swP pyXjl qk phu<c nhI< hY[

2025 qk 3.5 Arb logo< ky ilE pwnI

KËm ho cukw hogw[2020 qk duinXw ky Bojn ky ilE

mOjUdw pwnI sy 17 ¤iqSwq AiDwk cwihEgw[duinXw ky hr pw<c my< sy Ek AwdmI ko

swP pyXjl aplÑDw nhI< hY[ivkwsSwIl dySwo< my< jl-sRoqo< ky ivkws

pr ¤ËXyk v†w~ lgBg 60 Arb fWlr kw Kc~Awqw hY[Gt rhy hY< vn : v†w~ 2000 sy 2005 ky bIc¤iqv†w~ 1 krofæ, 30 lwK hY#tyXr vn smwÎqhuE hY<[

DwrqI pr PutbWl ky 71 hjæwr mYdwno<ky brwbr vn ¤iqidn smwÎq ho rhy hY<[

¤iqidn lgBg 40 lwK pyfæ kwt idEjwqy hY<[

ivSv my< lgBg 1 krofæ, 30 lwK logo<ko vno< sy rojægwr ¤wÎq hY[

Bwrq my< gRwmIxw @wyZo< ky 27.5 krofægRwmIxwo< kw jIvn pUxw~q: vno< pr Awi‰q hY[qwpmwn 5 ifgRI sytIgRyf bFæw qo :

ihmwlX ky bfæy lyiSwXr luÎq ho jwE<gy[cIn kI lgBg 25 ¤iqSwq Ev< Bwrq kIbfæI AwbwdI ¤Bwivq hogI[

smu«IX Amlqw my< lgwqwr bFæoqrIswmui«k pwiriáQwiqkIX q<Z ky ilE ivnwSwkwrI[

smu« ql my< bFæoqrI sy Coty ªIpo< qQwwNXUXwk~ AOr l<dn jYsy Swhro< my< bwFæ kwKqrw[qwpmwn my< AOr bFæoqrI hony pr #Xw ajfæ

*C/o mYss~ pwl bRds~, 248, rwjw pwk~, jXpur-302004

gurmiq zwn A¤Yl 201446

jwEgI duinXw ?di@wxw XUrop my< ¤iq ds v†w~ bwd

BXwnk sUKw[1 sy 4 Arb logo< ko pwnI kI kmI[15 sy 55 krofæ Aiqir#q log BuKmrI

kw iSwkwr[10 sy 30 lwK log kupo†wxw kw iSwkwr[A®Ikw my< 4 sy 6 krofæ qk log

mlyirXw kw iSwkwr[Awk~itk pr DwRuvIX BwlU jYsI ¤jwiqXw<

ho jwE<gI ivluÎq[Ek krofæ Aiqir#q log ho<gy bwFæ kw

iSwkwr[ic<qw Bwrq ky ilE BI : dySw my< kyvl GrylU¤dU†wxw sy swl Br my< lgBg pw<c lwK logo<kI mOq hoqI hY[

di@wxw-pUv~ EiSwXw my< C: lwK mOqo< my< sy80 PIsdI Bwrq my<[

Bwrq my< GrylU ¤dU†wxw kw iSwkwr honyvwlo< my< sy 70 ¤iqSwq gw<vo< sy[

ipCly do dSwk my< dySw kI jIfIpI my<Fwe~ gunw bFæoqrI, jbik vwhno< kI s<$Xw my<AwT gunw ejwPw[

p<cm gu{ ‰I gu{ Arjn dyv jI ny ‰IAm÷qsr ngr my< swry Dwmw~iBlwi†wXo< ky ilE‰I hirm<dr swihb Dww£mk ky<«IX áQwwn in£mqkrvwXw[ esky Alwvw qrnqwrn Ev< krqwrpur(ijælw jl<Dwr) ngro< kI BI áQwwpnw kI[dySw kI pr<prwgq vxw~-ÛXváQww ny ABI qkqQwwkiQwq SwU« jwiq my< jNmy s<qo<-B#qo< ko BIXo^X sMmwn nhI< idXw Qww[ Ekqw v smqwky ¤cwrk ‰I gu{ Arjn dyv jI ny ibnwiksI BydBwv ky swry s<qo<-B#qo< kI pwvnbwxwI ko ‰I gu{ gR<Qw swihb my< Swwiml krBRwq÷-Bwv kI ne~ imswl kwXm kI[

CTm gu{ ‰I gu{ hirgoib<d swihb nynOjvwno< ko sYink-¤iSw@wxw dykr aNhy< SwáZ-s<cwln-klw my< pwr<gq ikXw[ swqvy< pwqSwwh‰I gu{ hirrwX swihb Ev< AwTvy< pwqSwwh ‰Igu{ hiriŸSwn swihb ny BI Ÿw<iqkwrI is#Ksmwj ko hr ¤kwr sy AgRswirq ikXw[ nOvy<gu{ ‰I gu{ qyg bhwdr swihb ny vg~-ivhInswmwijk s<rcnw Ev< ivkws ky DXyX ko bldyny ky ilE Apnw AiªqIX bildwn idXw[

eÇCw-Swi#q ky Apwr DwnI dsvy< pwqSwwh‰I gu{ goib<d is<G jI ny Apny pUv~vqI~ nOgu{ swihbwn kI AmUØX Dwrohr ky AwDwwr prnE inrwly Ÿw<iqkwrI AwXojn ikE[ is#Ko<ky ilE sYink ¤iSw@wxw-ky<«o< ky swQw-swQwsur@wwËmk iklo< kw inmw~xw AËX<q suinXoijqF<g sy ikXw[ sn` 1699 kI vYswKI ky idn‰I gu{ goib<d is<G jI ny Apny a ySX koiŸXwiNvq }p dyny ky ilE Kwlsw p<Qw kIáQwwpnw kI[ 'pw<c ÎXwro<' ko Am÷q CkwXw[iPr ansy Kud Am÷q Ckkr gu{ Ev< iSw†Xkw Byd imtw idXw[

‰I gu{ goib<d is<G jI ky ªwrw susiÈjqbwbw b<dw is<G bhwdr ky nyq÷Ëv my< Kwlsw p<Qwny Kwlsw rwÈX kw J<fw Bwrq ky aÁrI BU-Bwg my< Phrw idXw[ asky bwd s. bGyl is<G,sulqwn-al-kOm srdwr jásw is<G AwhlUvwilXwAwid SwUrvIr is#K Xo©wAo< ky ËXwg, aËsg~Ev< dySw-Bi#q kI gwQwwE< c<«mw v sUX~ sy BIAiDwk ‚jw~ Ev< ¤kwSw sy Bry is#K eiqhwsky pºo< pr A<ikq hY<[

is#K p<Qw ky aËQwwn pr Ek ivh<gm d÷i†t (p÷ T 44 kw Soˆw)

gurmiq zwn A¤Yl 201447

gurbwxwI ic<qnDwwrw : 79suKmnI swihb : ivcwr ÛXw$Xw

-fW. mnjIq kOr*

ijsu vKr ka lYin qU AweAw ]rwm nwmu s<qn Gir pweAw ]qij AiBmwnu lyhu mn moil ]rwm nwmu ihrdy mih qoil ]lwid Kyp s<qh s<ig cwlu ]Avr iqAwig ibiKAw j<jwl ]Dw<in Dw<in khY sBu koe ]muK ‚jl hir drgh soe ]ehu vwpw{ ivrlw vwpwrY ]nwnk qw kY sd bilhwrY ]5] (pºw 283)

p<«hvI< AstpdI kI pw<cvI paVI my< gu{p<cm pwqSwwh ny mnu X ko asky jIvn kwAsl mnorQw ámrxw krvwXw hY[ kyvlámrxw hI nhI< krvwXw Aipqu as mnorQw kosPl krny kw shI mwg~ BI suJwXw hY[ gu{pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ik hy jIv!qU ijs sOdy ko KrIdny hyqu es jgq my< AwXwhY, vh rwm (¤Bu)-nwm }pI sOdw s<q-jno<ky Gr AQww~q` s<qo< kI s<gq my< imlqw hY[ qUAiBmwn ko ËXwgkr mn ky bdly Xh sOdwKrId lyy qQww rwm-nwm }pI sOdy ko ²dX}pI ksOtI pr prK ly[ s<qo< kI s<gq my<ApnI mnmjI~ ko ËXwgkr rwm-nwm }pI(Anmol) pdwQw~ KrId ly AOr mwXw ky smáqDw<Dwo< ko ËXwg dy AQww~q` j<jwlo< ko CoV dy[es qrh kw sOdw krny pr ¤ËXyk ÛXi#qqyrI srwhnw krygw AQww~q` qyrI vwh-vwh hojwXygI AOr drgwh my< BI qyrw muK aÈjvl

hogw[ Eysw (pivZ) ÛXwpwr koe~ ivrlw hIkrqw hY[ p<cm pwqSwwh Eysy ÛXwpwrI sykubw~n jwqy hY<[

gurbwxwI AwSwXwnuswr hr jIv ÛXwpwrIhY AOr es jgq my< lwB kw sOdw krny AwXwhY, lyikn koe~ ivrlw hI es mnorQw ko smJskw hY AOr es qrh kw ÛXwpwr krny my<sPl ho skw hY[ váquq: es duinXw my< AwkrjIv Eysy-Eysy ÛXwpwr krny my< mgn ho jwqwhY ijskI bdOlq Apny bySwkImqI Svwso< kIpU<jI ko bbw~d kr lyqw hY AOr iPr Xh pU<jIKËm ho jwny pr esky pws kyvl pCqwvw hISoˆw rh jwqw hY[ B#q kbIr jI ny es s<dB~my< bhuq hI su<dr Swbd aÇcwrxw ikXw hY, ijsmy<es hkIkq ko bXwn ikXw hY ik iksI ny qos<swr sy Awkr kw<sw KrIdw, iksI ny qw<bwAOr iksI ny lO<g supwrI[ s<q-jno< ny ¤Bu-nwm kw ÛXwpwr ikXw[ ¤Bu-nwm-}pI hIry kyÛXwpwr kI bdOlq sw<swirkqw AQww~q s<swr kynSvr pdwQwo_ kw moh CUt gXw :--iknhI bnijAw kw<sI qw<bw iknhI lagsupwrI ]s<qhu bnijAw nwmu goibd kw EysI Kyp hmwrI ]1]hir ky nwm ky ibAwpwrI ]hIrw hwiQw ciVAw inrmolku CUit ge~ s<swrI ]

(pºw 1123)--vxwju krhu vxwjwirho vK{ lyhu smwil ]qYsI vsqu ivswhIEy jYsI inbhY nwil ]

*2/104, jvwhr ngr, jXpur-302004, mo: 99297-62523

gurmiq zwn A¤Yl 201448

AgY swhu sujwxwu hY lYsI vsqu smwil ](pºw 22)

phly pwqSwwh ‰I gu{ nwnk dyv jIapro#q Swbd my< XhI smJw rhy hY< ik EysIváquAo< kw ÛXwpwr kro jo swQw inBwny vwlIho<[ vh bVw ÛXwpwrI AQww~q` prmySvr bVwzwnI (sUJvwn) hY[ vh quMhwry sOdy kI pUrIs<Bwl krygw[

Xhw< duinXwvI adwhrxw sy AwDXwiËmk AQw~smJny kw ¤XËn kry<[ jYsy koe~ BI ipqwApny puZ ko iksI ÛXwpwr hyqu pU<jI lgwkrdyqw hY qo iPr kuC smX bwd assy ihswbmw<gqw hY, TIk asI ¤kwr vh ipqw (¤Bu),ijsny hm sbko Svwso< kI pU<jI b$æSwI hY, vhBI qo eskw ihswb mw<gygw ik es bySwkImqISvwso< kI pU<jI sy kOn-sw ÛXwpwr ikXw[

lwKo< {pXy Kc~ krky hm Ek BI SvwsávyÇCw sy nhI< ly skqy[ kyvl ¤Bu-ismrnAOr nyk kmo_ ªwrw hI eNhy< sPl bnwXw jwskqw hY[ vwihgu{ rhmq kry<, hm BI ApnyAmUØX Svwso< ko nyk kmo_ my< Kc~ krkysPl kr sky<[crn swDw ky Dwoe Dwoe pIa ]Arip swDw ka Apnw jIa ]swDw kI DwUir krhu esnwnu ]swDw ‚pir jwe~Ey kurbwnu ]swDw syvw vfBwgI pwe~Ey ]swDws<ig hir kIrqnu gwe~Ey ]Aink ibGn qy swDwU rwKY ]hir gun gwe A<imRq rsu cwKY ]Aot ghI s<qh dir AweAw ]srb sUK nwnk iqh pweAw ]6]

p<cm pwqSwwh ny CTI paVI my< swDwu-jno< ky mhäv ko ¤iqpwidq ikXw hY qQww

swQw hI swDwu-jno< kI s<gq ko iv%no< kwnwSw krny vwlw bqwXw hY[ Xh s<gq sOBw^Xsy hI ¤wÎq hoqI hY[

gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ikswDwu-jno< ky crxw Dwo-Dwokr pIny cwihEAQww~q` mn kI miq ËXwgkr swDwu-jno< kypwvn apdySwo< pr Aml krnw cwihE[ swDwu-jno< pr Apny ¤wxw BI NXOCwvr kr dynycwihE[ gurmuK-jno< (pUxw~ s<q-jno<) ky crxwo<kI DwUil my< ánwn krnw cwihE AQww~q` mnsw-vwcw-km~xww (mn, vwxwI AOr km~) sy ankyvcno< kI pwlnw krnI cwihE AOr ansykubw~n jwnw cwihE[ swDwu-jno< kI syvw bVyBw^X sy nsIb hoqI hY[ s<q-jno< kI s<gqmy< hI e~Svr kI AwrwDwnw ho skqI hY AQww~q`s<q-jno< kI s<gq my< shj ávBwv hI ¤Bu kIkIiq~ hony lgqI hY[ s<q-jn jIvn mwg~ my<Awny vwly Anyk iv%no< sy bcw lyqy hY< AQww~q`AwiËmk jIvn ky mwg~ my< Awny vwlI AVcnwy<,kwm, ŸoDw, loB, moh qQww Ah<kwr Awidivkwro< sy suri@wq rKqy hY<[ s<q-jno< kIs<gq sy hI jIv hir kw guxwgwn krky nwm}pI Am÷q kw rswávwd krqw hY AQww~q` s<q-jn ¤Bu kI áquiq krky Awn<dm^n rhqy hY<,ankI s<gq my< Awny vwly BI shj AváQwwmy< Xh Awn<d ¤wÎq kr lyny my< s@wm ho jwqyhY<[ gu{ pwqSwwh A<iqm p<i#q my< pwvn s<dySwdyqy hY< ik ijs jIv ny s<q-jno< kw Aw‰XilXw hY AQww~q` jo s<q-jno< kI Swrxw my< AwgXw, asny smáq suK ¤wÎq kr ilE smJo[

apro#q paVI my< gu{ swihb ny jIv koswDwu-jno< kI crxw-DwUil my< ánwn krny ko¤yirq ikXw hY[ váquq: ankI s<gq my< ¤Bu-nwm kw AÒXws krqy huE ¤Bu-nwm ko ²dX

gurmiq zwn A¤Yl 201449

my< bsw lynw hI ¤Bu-crxw-DwUil my< ánwnkrnw hY[ gurbwxwI my< sÇcy swDwu kI apmwbwrMbwr kI ge~ hY[ ankI Swrxw my< nwm}pI Am÷q kw Kjæwnw imlqw hY, jYsw ikcOQwy pwqSwwh ‰I gu{ rwmdws jI kw pwvnPrmwn hY :A<imRqu nwmu inDwwnu Bojnu KweAw ]s<q jnw kI DwUir msqik lweAw ]nwnk BE punIq hir qIriQw nweAw ]

(pºw 652)p<cm pwqSwwh ny ANXZ BI pirpUxw~

prmySvr my< s<q-jno< kI crxw-DwUil kIXwcnw kI hY :kImiq kaxwu kry qyrI krqy ¤B A<qu npwrwvwrI ]nwm dwnu nwnk vifAwe~ qyirAw s<q jnwryxwwrI ] (pºw 916)

es ¤kwr kI ivnqI-Xwcnw ky Pláv}pas Akwl purK kI rhmq sy jb jIv kIArdws ¤vwn hoqI hY qo asy Eysw gUFæw ¤ym-r<gcFæqw hY jo kBI BI mYlw nhI< hoqw, jYsw ik‰I gu{ nwnk dyv jI ny Prmwn ikXw hY :qyrw Eko nwmu m<jITVw rqw myrw colw sdr<g Folw ] (pºw 729)

Xh sb qBI mumikn hY jb jIv kos<q-jno< kI s<gq nsIb hoqI hY[imrqk ka jIvwlnhwr ]BUKy ka dyvq ADwwr ]srb inDwwn jw kI idRstI mwih ]purb ilKy kw lhxww pwih ]sBu ikCu iqs kw Aohu krnY jogu ]iqsu ibnu dUsr hoAw n hogu ]jip jn sdw sdw idnu rYxwI ]sB qy ‚c inrml eh krxwI ]

kir ikrpw ijs ka nwmu dIAw ]nwnk so jnu inrmlu QwIAw ]7]

apro#q paVI ky ¤wr<B kI p<i#qXo< my<sv~guxw-sMpº pirpUxw~ prmySvr ky guxwo< kwbKwn ikXw gXw hY[ AglI p<i#qXo< my< ¤Bu-nwmkI AwrwDwnw krny hyqu ¤yirq ikXw gXw hY[

gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ikvh sv~Swi#qmwn prmySvr m÷qk ko pun:jIivq krny vwlw hY[ BUKy ko AwDwwr(Awsrw) dyny vwlw hY[ smáq Kjæwny askId÷iˆt my< hY< AQww~q` sb kuC askI njær my<hY[ assy kuC BI qo nhI< iCpw[ sb kuCasky hwQw my< hY[ iPr BI jIv Apny pUv~jNmo< my< ikE gE kmo_ ko Bogqy hY<[(d÷SXmwn-Ad÷SXmwn) jgq my< jo kuC BI hYvh sb kuC Akwl purK kw hY AOr vh sbkuC krny my< smQw~ hY[ asky ibnw as jYswdUsrw n qo koe~ huAw hY AOr n hI hogw[Eysy pirpUxw~ prmySvr ko idn-rwq jp AQww~q`Svws-Svws as prmySvr kw ismrn kr[smáq kwXo_ my< Xh kwX~ svo~Ám hY AQww~q` ¤Bukw ismrn hI sbsy ‚<cw AOr inm~l-aÈjvl hY, pivZ hY[ A<iqm p<i#q my< ‰I gu{Arjn dyv jI pwvn Prmwn krqy hY< ik¤Bu rhmq krky ijs jIv ko nwm b$æSwqwhY vh pivZ ho jwqw hY[

pwrbR³ prmySvr suKo< kw inDwwn hY[jo m÷qko< ko BI jIvn dwn dyny vwlw hY[as mwilk ky pws iksI BI pdwQw~ kI koe~kmI nhI<[ jIvo< ky kmo_ ky Anuswr hI aNhy<suK-duK Ev< pdwQwo_ kI ¤wiÎq hoqI hY[ivcwrxwIX qQX Xh hY ik jhw< rhmqo< kyswgr kI bi$æSwSw ho jwE vhw< jIv ky jNm-jNmw<qro< ky lyKy BI smwÎq ho jwqy hY<[ iPr

gurmiq zwn A¤Yl 201450

as mwilk kI drgwh my< jIv sy koe~ lyKwnhI< pUCqw, jYsw ik p<cm pwqSwwh ny bwxwImy< ANXZ ápˆt ikXw hY :lyKw koe n puCe~ jw hir bKs<dw ]An<du BeAw suKu pweAw imil gur goiv<dw ]

(pºw 1096)Eysy ¤qwp vwlw mwilk sv~Z smwXw

huAw hY Ev< Anignq guxwo< kw mwilk hY, suKo<kI Kwn hY :suK inDwwn ¤Iqm ¤B myry ]Agnq guxw Twkur ¤B qyry ] (pºw 801)

jIv kI ¤Iiq ¤Bu-crxwo< my< lg jwqIhY; askI dum~iq smwÎq ho jwqI hY AOr asky²dX Gr my< sdYv Awn<d bnw rhqw hY :crn kml s<ig lwgI ¤Iiq ]ibsir ge~ sB durmiq rIiq ]mn qn A<qir hir hir m<q ]nwnk Bgqn kY Gir sdw An<d ]

(pºw 802)váquq: inm~l ²dX my< hI ¤Bu bsqw hY

AOr jhw< Awn<d ky B<fwr kw vws hY vhw<Awn<d kw kwXm rhnw ávwBwivk hY[jw kY min gur kI prqIiq ]iqsu jn AwvY hir ¤Bu cIiq ]Bgqu Bgqu sunIEy iqhu loe ]jw kY ihrdY Eko hoe ]scu krxwI scu qw kI rhq ]scu ihrdY siq muiK khq ]swcI idRsit swcw Awkw{ ]scu vrqY swcw pwsw{ ]pwrbRhmu ijin scu kir jwqw ]nwnk so jnu sic smwqw ]8]15]

p<«hvI< AstpdI kI A<iqm paVI my< gu{pwqSwwh ny smJwXw hY ik iks ¤kwr pUxw~ gu{

Ev< e~Svr kw ¤ym AOr ivSvws jIv ko esjgq my< B#q ky }p my< ¤isi© idlvwqw hYAOr A<qq: jIv sËX kw ÛXvhwr krqw huuAwsËX my< hI ivlIn ho jwqw hY[

gu{ pwqSwwh pwvn Prmwn krqy hY< ikijs jIv ky ²dX my< siqgu{ ky ¤iq pUxw~‰©w bn ge~ hY, asky ²dX my< prmySvr kIXwdy< bsI rhqI hY< AQww~q` gu{ ky pUxw~ ivSvwskI bdOlq ²dX-Gr my< ¤Bu kw invws hojwqw hY[ ijsky ²dX-Gr sy ¤Bu pl Br kyilE BI ivám÷q nhI< hoqw Eysw mnu X qIno<loko< my< Bgq (B#q) ky }p my< iv$Xwq hojwqw hY[ ijsky ²dX my< kyvl Ek hir kwhI vws hoqw hY askI krnI AOr kQwnI Ek}p ho jwqI hY[ asky ²dX my< BI sc qQwwmuK my< BI sc kw vws hoqw hY AQww~q` sËXáv}p prmySvr asky ²dX my< bsqw hY AOrasky muK sy BI hir-nwm kw hI aÇcwrxwhoqw hY[ askI d÷iˆt BI sÇcI AQww~q` pivZhoqI hY AOr inm~l d÷iˆtgocr hoqI hY[Awkwr sy qwËpX~ Xh d÷SXmwn jgq jo ikprmySvr ªwrw s÷ijq AQww~q` bnwXw gXw hY[vh asI hir-s÷jnkÁw~ kw hI }p hY[prmySvr hI sv~Z mOjUd hY AOr es sv~ÛXwpkqwkw Ehsws EysI inm~l d÷iˆt vwly ko hr plbnw rhqw hY[ A<iqm p<i#q my< gu{ pwqSwwhPrmwn krqy hY< ik ijs jIv ny (gu{-k÷pwsy) prmySvr ko sdw iáQwr rhny vwlw smJwhY vh asI sËX áv}p Akwl purK my< hIsmw jwqw hY AQww~q` lIn ho jwqw hY[

apro#q paVI kI phlI p<i#q my< gu{pwqSwwh ny sÇcy gu{ kI mihmw pr ¤kwSwfwlw hY[ váquq: as pwrbR³ prmySvr kyAn<q guxwo< kw Ehsws AOr ivSvws gu{-k÷pw

(Soˆw p÷ T 54 pr)

gurmiq zwn A¤Yl 201451

iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@w swihbwn : 19s. c<nxw is<G

-s. }p is<G*

‰Imwn p<Qw-rËn mwátr qwrw is<G jIky bwd gu{-p<Qw kI ¤iqiniDw s<áQww iSwromixwgu. ¤. kmytI, ‰I Am÷qsr ky ADX@w kysMmwinq pd pr inr<qr ds vˆw~ ivrwjmwnhony vwlI DwVØlydwr, dSw~nI is#K Swi$æsXqs. (s<q) c<nxw is<G kw jNm 1907 e~. my< s.qrlok is<G qQww mwqw ¤ym kOr ky Gr gw<vmuØlw<pur, ijælw luiDwXwnw my< huAw[ enkymwqw-ipqw gu{-Gr my< ‰©w-Bwvnw rKny vwly‰©wlu is#K Qwy[ s. c<nxw is<G do Bwe~ vcwr bhny< Qwy[ Dwwim~k iSw@ww v A@wr-zwneNho<ny gw<v my< inrmly s<qo< ky fyry sy ¤wÎqikXw[ AkwlI lhr ky smX jYqo ky mocy~ my<Swwiml ho rhy SwhIdI jËQwy kI s. c<nxw is<Gv Awpky s<gI-swiQwXo< ny KUb thl-syvw kI[Awp jI ko 1928 e~. my< AwpkI bhn ky piqkw dyhw<q ho jwny ky kwrxw muØlw<pur CoVkrc#k n<: 18-z, ijælw ‰I g<gwngr jwnwpVw[ ApnI bhn-bÇco< kI dyKBwl qQwwshwXqw hyqu Awp jI inr<qr cwr vˆw~ vhI< rhy[

1932 e~. my< s. c<nxw is<G BwrqIX synwmy< BqI~ ho gE[ enko ApnI pØtn ky swQwkolkwqw jwnw pVw; jhw< pr Xy s$æq bImwrpV gE AOr kuC mhIny enko Aápqwl my<rhnw pVw[ es bImwrI ky kwrxw enko synwkI syvw kw ËXwg krnw pVw[ sYink syvwËXwgkr Xy Apny gw<v muØlw<pur Aw gE, jhw<sy Xy iPr ApnI bhn ky Gr phu<c gE[ ‰Ig<gwngr ky hI sy<töl gu{ªwry my< enkw imlwps. (s<q) Pæqih is<G ky swQw huAw[ Xh Eysw

imlwp Qww jo A<iqm sw<so< qk inB gXw[eNho<ny s. Pæqih is<G kI s<gq kw Awn<d lynyhyqu Gr-bwr ËXwg idXw[ es smX eNho<nygurmiq swihËX kw KUb ADXXn ikXw[ s.Pæqih is<G kw jIvn-imSwn gurmiq kw¤cwr-¤swr qQww iv´w kw ¤swr krnw Qww[s. Pæqih is<G sy eNho<ny kIq~n kI iSw@ww ¤wÎqkI qQww pUry Bwrq ky gu{ªwro< my< Dwm~ ¤cwrky ilE ¤cwr-BRmxw ikE[ s. Pæqih is<G koEk Eysw s<gI-swQwI iml gXw ijs pr pUxw~ivSvws qQww gv~ ikXw jw skqw Qww[ Awp jIamR my< s. Pæqih is<G sy cwr vˆw~ bVy Qwy ik<quhmySww hI s. Pæqih is<G kw bujæugo_ jYsw mwn-sMmwn krqy Qwy[ vwáqv my< s. Pæqih is<G qQwwAwp jI Ek hI is#ky ky do phlU Qwy[

iSwromixw AkwlI dl ny 1949 e~. my<pYÎsU srkwr ky ivroDw my< mocw~ lgwXw qo AwpjI ny Apny 20 s<gI-swiQwXo< sihq igrÏqwrIdI AOr AwT mhIny jyl kwtI[ jyl sy irhwhony ky aprw<q iPr dUsry jËQwy sihq luiDwXwnwsy igrÏqwrI dI qQww mocw~ sPl hony prirhw huE[ enkI Dwwim~k, swmwijk giqiviDwXo<ko sMmuK rKqy huE Awp jI ko iSwromixwAkwlI dl, ijælw ‰I g<gwngr ky ijælwjËQwydwr kI syvw 1950 e~. my< sO<pI gXI qQwwgu{ªwrw ‰I gu} is<G sBw, ‰I g<gwngr kwmu$X ¤b<Dwk inXu#q ikXw gXw[ eNho<ny Xydono< ijMmydwirXw< 1962 e~. qk qn-mn syinr<qr inBwe_[ en ijMmydwirXo< sy Awp qBImu#q huE jb Awp jI ko gu{-p<Qw kI

*sicv, iSwromixw gu{ªwrw pRb<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr-143006; mo. 98146-37979

gurmiq zwn A¤Yl 201452

¤iqiniDw s<áQww iSwromixw gu. ¤. kmytI, ‰IAm÷qsr ky ADX@w pd pr ivrwjmwn hony kwsOBw^X ¤wÎq huAw[

Awp jI kI l<bw smX iSwromixw AkwlIdl kI kwX~kwirxwI ky sdáX rhny ky aprw<q1958-60 e~. my< iSwromixw AkwlI dl kyapwDX@w BI rhy[ p<jwbI sUbw mocw~ ky smXBI eNho<ny AgRxwI BUimkw Adw kI[ 7 mwc~,1960 e~. ko iSwromixw gu. ¤. kmytI ky vwiˆw~kjnrl smwgm ky smX Awp jI ‰I g<gwngrsy iSwromixw gu. ¤. kmytI ky sdáX nwmjædhuE[ esI idn s. Pæqih is<G ‰I g<gwngr syDwm~ ¤cwr kmytI (iSwromixw gu. ¤. kmytI) kysdáX nwmjæd ikE gE[ iSwromixw AkwlI dl1962 e~. my< do dlo< my< b<t gXw[ Ek dl kInumwe<dgI mwátr qwrw is<G jI krqy Qwy AOrdUsry dl kI AguAwe~ s. Pæqih is<G krqy Qwy[2 A#qUbr, 1962 e~. ko iSwromixw gu. ¤. kmytIky jnrl smwgm ky smX s. iŸpwl is<Gc#k Soryvwlw ky iv{© AivSvws ¤áqwv pySwhony pr Xh bhu-sMmiq sy ¤vwn ho gXw[jËQwyb<dk cyqnw, syvw-ismrn, is#KI-isdk,Brosw qQww is#K s<gRwm ky ilE DwVØlydwris#K AguAw s. c<nxw is<G kw nwm iSwromixwgu. ¤. kmytI ky ADX@w pd ky ilE 's<q dl'kI qrP sy pySw ikXw gXw jo bhu-sMmiq sy¤vwn ikXw gXw[ es qrh Awp jI iSwromixwgu. ¤. kmytI ky ADX@w kI pdvI pr ivrwjmwnho gE[ kwX~kwirxwI ky cunwv ky aprw<q Swwm6-30 bjy dobwrw jnrl EkZqw s. c<nxwis<G, ADX@w, iSwromixw gu. ¤. kmytI kIADX@wqw my< hue~, ijsmy< 141 sdáX hwijær Qwy[3 A#qUbr, 1962 e~. ko qIsrI bwr jnrlEkZqw bulwe~ ge~, ijsmy< jæ}rI ivcwro< kyaprw<q is#K eiqhws rIsc~ bof~ ky inXm-apinXm kI }p-ryKw qYXwr kI gXI qQww ‰I

nnkwxww swihb EjUkySwn töát, luiDwXwnw kynXy töátI 5 vˆw~ ky ilE cuny gE[

iSwromixw gu. ¤. kmytI kw jnrl smwgm3 mwc~, 1963 e~. ko Awp jI kI ADX@wqwmy< huAw, ijsmy< vˆw~ 1963-64 kw bjt pwsikXw gXw[ esI smX Bwrq ky BUqpUv~rwˆtöpiq fW. rwjy<« ¤swd ky dyhw<q pr Swok-¤áqwv pwirq ikXw gXw[ 18 jUn, 1963 e~.ko jnrl smwgm ky smX mwátr qwrw is<GjI ky dl kI qrP sy s. c<nxw is<G, ADX@w,iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky iv{©AivSvws-¤áqwv pySw ikXw gXw, jo 19 voto<ky Pk~ sy r¨ ho gXw[ 28 nv<br, 1963e~. ko vwiˆw~k jnrl ejlws s. c<nxw is<GkI ADX@wqw my< huAw, ijsmy< 140 sdáXhwijær Qwy[ sbsy phly p<Qw ky byqwj bwdSwwhbwbw KVk is<G qQww fW. ikclU ky dyhwvswnpr Swok-¤áqwv pwirq ikE gE[ ADX@w kycunwv ky smX Awp jI iPr iSwromixw gu. ¤.kmytI ky ADX@w cuny gE[ phlI jnvrI,1964 e~. ko ADX@w v kwX~kwirxwI ky iv{©iPr AivSvws-¤áqwv pySw ikXw gXw[ mqo< kIignqI ky smX Aohdydwro< qQww kwX~kwirxwI privSvws kw mq hwisl kr ilXw[

iSwromixw gu. ¤. kmytI ky vwiˆw~k cunwv18 A#qUbr 1964 e~; 13 mwc~, 1965 e~; 18nv<br, 1966 e~; 17 nv<br, 1967 e~; 27A#qUbr; 1968 e~; 29 nv<br, 1969 e~; 26nv<br, 1970 e~; 10 A#qUbr, 1971 e~. qQww23 A#qUbr, 1972 e~. ko ADX@w ky pd prinr<qr ivrwjmwn hony kw Awp jI kosMmwn ¤wÎq huAw[ AwScX~ kI bwq hY ikAwp jI ny iSwromixw gu. ¤. kmytI kw Ek BIjnrl cunwv nhI< lVw qQww inr<qr nwmjædsdáX ky }p my< kwX~SwIl rhy[ enkI jËQwyb<dkivcwr-Swi#q qQww ¤b<Dwk-Xo^Xqw ivl@wxw QwI[

gurmiq zwn A¤Yl 201453

XwdwSq BI kmwl kI QwI[ khw jwqw hY ikenko iSwromixw gu. ¤. kmytI ky AiDwkwirXo<,km~cwirXo< qQww iSwromixw AkwlI dl ky vk~ro<qk ky nwm Xwd Qwy[ iSwromixw gu. ¤. kmytIko s. c<nxw is<G Apnw pirvwr smJqy Qwy[km~cwirXo< ky swQw enkI sw<J, muhÑbq qQwwÎXwr AsIm Qww[

enky l<by kwX~kwl ky smX huE kwXo_ko hm kyvl sw<kyiqk qQww s<i@wÎq }p my< hI}pmwn kr skqy hY<[ q<bwkU v isgrytnoSwIkI mnwhI, Bwrq srkwr ko is#K jÈæbwqo<<kI k« krny, gu{ªwrw ‰I pwa<tw swihb kyswky ky bwry my< hmddI~, mwqw gujrI kWlyj,‰I PæqihgFæ swihb kw ¤b<Dw, jiáts s.hrnwm is<G ky dyhw<q pr Swok; durwhw vluiDwXwnw my< huE ‰I gu{ gRR<Qw swihb ky Apmwnky iv{© ¤áqwv, p<jwbI sUbw kwXm krny kybwry my< ¤áqwv, is#Ko< ky ilE '‰I' kI jgh'srdwr' pdvI kI ¤OFæqw, gu{pvo_ kI CuiÆXw<,p<jwbI bolI ko AdwlqI jubwn bnwny, POjmy< is#K rihq mXw~dw kwXm rKny, pwikáqwnky gu{ªwro< Ev< ¤is© Eyiqhwisk Xwdgwro< kokwXm krny, iSwromixw gu. ¤. kmytI ky sdáXo<ky átyts ky bwry my<, ¤Dwwnm<ZI ‰I lwlbhwdur SwwáZI ky dyhwvswn pr APsos,p<jwbI sUbw mocw~ ky nyqwAo< ky bwry my< kw<gRysvik_g kmytI ky PYsly kI ¤Sw<sw, is#KPOijXo< kI bhwdurI kI ¤Sw<sw, Dwwim~k áQwwno<kI jwXdwdo< ky bwry my< kwnUnI CUt kI mw<g,Dwwim~k áQwwno< kI jæmIno< kI ilE mujæwrwE#t sy CUt, ‰I dSwmySw ipqw ky ivdySw syAwE pwvn SwáZo<, is#K EjUkySwn soswXtIky sdáXo< kI inXui#q, ‰I gu{ nwnk dyv jIkw pw<c sO vˆwI~X ¤kwSw aËsv mnwny kyAiDwkwr, c<fIgFæ my< ‰I gu{ goib<d is<G jIinvws bnwny, gurbwxwI kwnUn kI jæ}rq,

gu{ªwrw ‰I dmdmw swihb ko q$æq krwr dyny,‰I gu{ g<RQw swihb ky {mwlo< pr qsvIry< nCwpny, itkto< pr gu{ swihbwn kI qsvIry<n Cwpny, p<jwbI sUbw hkUmq kw ávwgq, ‰IdSwmySw ipqw ky qIn sO vˆwI~X ¤kwSw pv~ kysmX kYidXo< ko CUt, gu{ªwrw E#t my<s<SwoDwn krny, is#K rwÈX ky smX kISwhIdI Xwdgwry<, nwnk swgr fYm ky ikswno<ky ¤iq shwnuBUiq, mwátr qwrw is<G jI kyAkwl clwnw kr jwny pr APsos, p<jwbIBwˆww ko Bwrq ky ANX rwÈXo< my< rwÈX-Bwˆwwkw djw~ dyny, q$æq ‰I hjæUr, Aibclngrswihb my< is#K rihq mXw~dw kwXm rKny,brqwnvI srkwr ªwrw is#Ko< kI dsqwr prlgwe~ pwb<dI, BwKVw fYm, c<fIgFæ AOr p<jwbIbolqy elwky vwips lyny, p<jwb ky bwhris#Ko< pr ho rhI ÈXwdiqXw< dUr krvwny, ‰Igu{ nwnk dyv jI ky pw<c sO vˆwI~X ¤kwSwpv~ ky smX ‰I nnkwxww swihb ky Kuly dSw~nqQww kYidXo< kI sjæwAo< kI mwPæI, kSmIrgu{ªwrw ¤b<Dw, s. drSwn is<G Py}mwn kISwhIdI pr hmddI~ kw ¤áqwv, qhsIl PwijælkwhirXwxww ko dyny ky iv{©, Fwkw (pwikáqwn)ky smu«I bwFæ-pIiVqo< kI shwXqw, jngxwnwky smX mwq÷-Bwˆww p<jwbI ilKvwny kI ApIl,hirXwxww gu{ªwrw bof~ bnwny ky iv{© mu$Xm<ZI‰I b<sI lwl ko cyqwvnI, iSwromixw gu. ¤.kmytI ky sdáXo< ky AiDwkwr bFæwny, ihmwcl,hirXwxww qQww idØlI my< p<jwbI ko dUsrI Bwˆwwkw djw~ dyny kI mw<g, is#KI ko piqqpuny sybcwny ky ilE XËn, bw< lw dySw kI AwjæwdIky s<gRwm ky bwry my< hmddI~, gu{ªwrw cunwvkrvwny, aÁr ¤dySw my< is#Ko< pr huE juØmky iv{© ¤áqwv, mogw ky indo~ w iv´wiQw~Xo< kybwry my< hmddI~ Awid mhävpUxw~ PYsly qQww¤áqwv s. c<nxw is<G ky ADX@w ky smX

gurmiq zwn A¤Yl 201454

pwirq huE[gurdwspur kI lok sBw sIt ky cunwv

ky smX s. Pæqih is<G kI rwX QwI ik cunwviSwromixw AkwlI dl ªwrw n lVw jwE pr<quAwp jI cunwv lVny ky hk my< Qwy[ cunwvlVw gXw qQww iSwromixw AkwlI dl kwaMmIdvwr hwr gXw, ijs kwrxw AkwlI dlky sMmwn ko BwrI Tys phu<cI[ s. Pæqih is<Gny cunwv lVny AOr hwrny kw doˆwI s.. c<nxwis<G ko mwnqy huE kwPI kosw[ s. c<nxwis<G, s. Pæqih is<G ky guásy ko bdw~Sq n krsky[ AwiKær enko idl kw g<BIr dOrw pVgXw[ hoSw Awny pr Ek hI bwq pukwrqyrhy-- ''muJsy BUl ho gXI! myry swQw 'bVy s<q'(s. Pæqih is<G) nwrwjæ ho gE[ bwbw jI!muJy mwP kr do['' enky bImwr hony pr s.Pæqih is<G ivSoˆw }p sy buf`Fw jOhV phu<cyAOr khw, ''Bwe~! gu{-p<Qw kI syvw krnwhmwrw Pjæ~ hY[ Ek cunwv hwry hY<, ke~ jIqy

BI hY<['' eqnw khny sy Xy kuC smX bwdTIk ho gE[

30 A#qUbr, 1972 e~. ko s. Pæqih is<GAkwl clwnw kr gE[ TIk Ek mhIny bwds. c<nxw is<G BI 29 nv<br, 1972 e~. korwq ky 12 bjkr 10 imnt pr esnwSwmwn s<swr ko A<iqm Pæqih bulw gE[enkI jgh jËQwydwr gurcrxw is<G 'tOhVw',ADX@w, iSwromixw gu. ¤. kmytI cuny gE[iSwromixw gu. ¤. kmytI ky jnrl smwgm 31mwc~, 1973 e~. qQww Dwm~ ¤cwr kmytI(iSwromixw gu. ¤. kmytI), ‰I Am÷qsr ky¤áqwv s<$Xw 2483, 16 jnvrI, 1973 e~.ªwrw s. c<nxw is<G ko ‰©w, sËkwr qQww‰©w<jil By<t kI ge~[ enkI qsvIr ky<«IXis#K s<gRhwlX, ‰I Am÷qsr my< suSwoiBq hY[enkI Xwd my< 's<q c<nxw is<G klonI' ‰IAm÷qsr my< bnwXI gXI hY[

sy hI mumikn hY, jYsw ik gurbwxwI my< ANXZ BIgu{-mihmw kw gwXn kr asy ¤Bu-¤wiÎq kwswDwn v swDX bqwXw hY AOr swQw hI asypwrbR³ prmySvr kw hI sw@wwq }p mwnw hY :gur kI mihmw ikAw khw gu{ ibbyk sq s{ ]Aohu Awid jugwdI jugh jugu pUrw prmys{ ]

(pºw 397)gurbwxwI my< sdw iáQwr prmySvr hI ²dX

my< bswkr rKny kI ¤yrxww bwrMbwr dI ge~hY[ apro#q paVI my< esI Bwv kI ÛX<jnwhY[ ANXZ BI esI Bwv ky dSw~n hoqy hY< :jo n Fh<do mUil so G{ rwis kir ]ihko iciq vswe kdy n jwe mir ]

(pºw 397)

AwAo! hm BI ²dX sy gurbwxwI AwSwXwnuswrprvridgwr ky crxwo< my< juVkr AnunX-ivnX(Ardws) kry< :AwT phr swlwih isrjnhwr qU< ]jIvw< qyrI dwiq ikrpw krhu mU< ] (pºw 397)

prmySvr Ev< gu{ rhmqo< ky Kjæwny hY<,k÷pwlu hY<, dXwlu hY<<[ anky Kjæwny my< iksI BIcIjæ kI koe~ kmI nhI< pr APsos ik hmy<mw<gny kw F<g hI nhI< Awqw[ Ek SwwXr ny#Xw KUb ilKw hY :mohqwj hY Xh swrw jmwnw askw[kqry asky, dwnw-dwnw askw[APsos ik mw<gnw n AwXw quJko,jwrI hY hr v#q Kjæwnw askw[

suKmnI swihb : ivcwr ÛXw$Xw (p÷ T 50 kw Soˆw)

gurmiq zwn A¤Yl 201455

‰I Akwl q$æq swihb sy jwrI hukmnwmy kI aØl<Gnwkrny vwly BI qnKwihE smJy jwE<gy-zwnI gurbcn is<G

‰I Am÷qsr : 21 PrvrI : ‰I Akwl q$æqswihb sy rwgI dSw~n is<G ko qnKwihXw krwridE jwny ky bwry my< huE hukmnwmy kw aØl<Gnkrny vwly BI qnKwihE smJy jwE<gy[ en SwÑdo<kw ¤ktwvw ‰I Akwl q$æq swihb ky jËQwydwris<G swihb zwnI gurbcn is<G ny ikXw[

kwXw~lX iSwromixw gu. ¤. kmytI sy jwrI ¤ysivziÎq my< is<G swihb zwnI gurbcn is<G ny khwik ‰I Akwl q$æq swihb sy rwgI dSw~n is<G koqnKwihXw krwr idXw gXw hY, pr<qu kuC kiQwqjËQwyb<idXw< ‰I Akwl q$æq swihb sy jwrI hukmnwmykI jwn-bUJkr aØl<Gnw kr rhI hY< qQww rwgIdSw~n is<G sy kIq~n krvw rhI hY<[ aNho<ny khw ik

‰I Akwl q$æq swihb sy huE hukmnwmy my< ápˆtSwÑdo< my< ilKw gXw hY ik jb qk rwgI dSw~n is<GApnI BUl nhI< b$æSwvw lyqw, aqnI dyr qk esÛXi#q sy iksI ¤kwr kI koe~ sw<JydwrI n rKIjwE[ kuC Ah<kwrI log JUTI Swohrq ky bdly ‰IAkwl q$æq swihb sy jwrI es hukmnwmy kwaØl<Gn kr rhy hY<, jo kdwicq bdw~Sq nhI< ikXwjwEgw[ is<G swihb ny khw ik jo BI sBw-soswXitXw<, ¤b<Dwk kmyitXw< ‰I Akwl q$æq swihbsy jwrI hukmnwmy kw aØl<Gn kry<gI, ankw BI‰I Akwl q$æq swihb ªwrw pUxw~ }p sy bihˆkwrikXw jwEgw qQww anko iksI ¤kwr kw koe~smQw~n Awid nhI< idXw jwEgw[

123456789012345123456789012345123456789012345123456789012345123456789012345123456789012345Kæbrnwmw

ih<fUjw gRup AWP k<pnI ªwrw tök By<t ikXw gXw‰I Am÷qsr : 3 mwc~ : ih<fUjw gRup AWP k<pnIªwrw ASwokw lylY<f 1112 LE Boss mWfl vwlwphlw tök ‰I hirm<dr swihb ‰I drbwr swihb,‰I Am÷qsr ko By<t ikXw gXw, ijskI cwibXw<k<pnI ky mYnyijæ<g fwXry#tr ‰I ivnod ky. dwsrIqQww ‰I rwjIv shwirXw, hyf tö#s Ev< ASwoklylY<f ^lob AWto pwt~s ky mYnyijæ<g fwXry#tr s.jgjIq is<G (syTI) ny jËQwydwr Avqwr is<G,ADX@w, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ko sO<pI[

k<pnI AiDwkwirXo< ny khw ik ‰I gu{rwmdws jI pwqSwwh kw AwSwIvw~d lyny ky ilEih<fUjw gRup AWP k<pnI ªwrw AwE es nE mWflvwlw tök syvw }p my< By<t ikXw gXw hY[ aNho<nykhw ik hm log Bw^XSwwlI hY< ik ‰I gu{rwmdws jI pwqSwwh ny hmsy EysI syvw lI hY[

es Avsr pr jËQwydwr Avqwr is<G nykhw ik ‰I ivnod ky. dwsrI qQww askw swrwpirvwr gu{-Gr kw prm ‰©wlu hY[ aNho<nykhw ik en pr prmwËmw kI Aiq k÷pw hue~ hYjo enko Xh SwuB syvw ¤wÎq hue~ hY[ aNho<nyk<pnI ky sBI AiDwkwirXo< kw ávwgq krqy huEanko ‰I hirm<dr swihb kw mWfl, isropw Ev<Dwwim~k puáqko< kw syt dykr sMmwinq ikXw[

es Avsr pr s. KuSwiv<dr is<G qQww s.bwvw is<G gumwnpurw, sdáX, iSwromixw gu. ¤.kmytI; s. }p is<G qQww s. mnjIq is<G sicv;s. idljIq is<G, bliv<dr is<G jOVwis<Gw qQwws. prmjIq is<G Apr sicv AOr ‰I drbwrswihb ky mYnyjr s. ¤qwp is<G ky Alwvw ANXgxwmwNX ÛXi#q apiáQwq Qwy[

gurmiq zwn A¤Yl 201456

i¤<tr v piÑlSwr s. dlmyG is<G ny goØfn AwPsyt ¤ys, gu{ªwrw rwmsr swihb, ‰I Am÷qsr sy Cpvwkr mwilk iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ilE kwXw~lX, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰IAm÷qsr sy ¤kwiSwq ikXw[ pRkwiSwq krny kI iqiQw : 01-04-2014

s<vq 546 kw nwnkSwwhI kYl<fr jwrI

‰I Am÷qsr : 11 mwc~ : iSwromixw gu{ªwrw¤b<Dwk kmytI kI Dwm~ ¤cwr kmytI kI Aor sy¤kwiSwq s<vq` 546 (sn` 2014-15) kwnwnkSwwhI klYf<r ‰I Akwl q$æq swihb kyjËQwydwr is<G swihb zwnI gurbcn is<G ny ‰IAkwl q$æq swihb, ‰I Am÷qsr ky sicvwlXsy jwrI ikXw[

es Avsr pr zwnI gurbcn is<G nysmUh is#K s<gq ko 14 mwc~ sy Swu} ho rhynwnkSwwhI nvvˆw~ kI mubwrkvwd dyqy huE khwik nwnkSwwhI kYl<fr my< s<SwoDwn hyqu iviBºjËQwyb<idXo<, sBw-soswXitXo< Awid kI Aor syphu<cy suJwv ABI ivcwrwDwIn hY<[ aNho<ny khw ik

jb qk sv~sMmiq sy koe~ A<iqm inxw~X nhI< lyilXw jwqw qb qk swrI is#K s<gq esIkYl<fr ky Anuswr gu{pv~ Ev< Eyiqhwisk idvsmnwE[

kYl<fr jwrI krqy smX iSwromixw gu. ¤.kmytI ky sdáX Bwe~ mnjIq is<G ky Alwvw s.dlmyG is<G sicv, s. }p is<G sicv, s.mnjIq is<G sicv, s. sqbIr is<G sicv (Dwm~¤cwr kmytI), s. idljIq is<G Apr sicv, s.A<gRyj is<G Apr sicv, s. prmjIq is<G Aprsicv qQww s. ¤qwp is<G, mYnyjr ‰I drbwrswihb apiáQwq Qwy[

Dwm~ ¤cwr kmytI ªwrw nSww-mui#q lhr Awr<B

‰I Am÷qsr : 12 mwc~ : is#K p<Qw kI isrmOrs<áQww iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ADX@wjËQwydwr Avqwr is<G ky nyq÷Ëv my< is#KI ky¤cwr Ev< ¤swr ko AOr giqSwIl bnwny ky ilEqQww p<jwb my< nSwo< ky syvn pr rokQwwm lgwnyky ilE Dwm~ ¤cwr kmytI ªwrw gq idvs gu{ªwrw‰I PæqihgFæ swihb sy nSww-mui#q lhr kIAwr<Bqw kI ge~ ijsy jËQwydwr Avqwr is<G nyhrI J<fI idKwkr rvwnw ikXw[

es Avsr pr Dwm~ ¤cwr kmytI ky sicvs. sqbIr is<G ny jwnkwrI dyqy huE bqwXw iknSww-mui#q lhr ko inr<qr }p sy clwny kyilE Dwm~ ¤cwr kmytI ky smUh ¤cwrk swihbwnkI f`XUtI lgwe~ ge~ hY[ aNho<ny bqwXw ik eslhr kI ingrwnI Dwm~ ¤cwr kmytI ky ap

sicv s. s<qoK is<G ko sO<pI ge~ hY[ aNho<nykhw ik es lhr ky qhq iSwromixw gu. ¤. kmytIky ¤ËXyk sdáX ky @wyZ sy 50-50 gw<vo< kwcXn ikXw jwEgw[

aNho<ny bqwXw ik es lhr ko sPlbnwny ky ilE Gr-Gr qk phu<c kI jwEgI[ jolog nSwo< kw syvn krqy ho<gy anko s<gq }pmy< EkZ krky gurmiq ivcwro< sy Avgq krwXwjwEgw qQww Eysy logo< kI mwnisk Ev< Aw£QwkiáQwiq kw ivvrxw BI qYXwr hogw[ aNho<ny khwik es lhr ky dOrwn ákUlo<- kWlyjo< kyiv´w£QwXo< ky swQw BI s<pk~ áQwwipq ikXw jwEgwqQww aNhy< BI nSww-rihq jIvn jIny ky ilE¤yirq ikXw jwEgw[


Recommended