+ All Categories
Home > Documents > ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · MATEUSI1:22-23 2 MATEUSI2:11...

ii - eBible.org - read and download the Holy Bible · MATEUSI1:22-23 2 MATEUSI2:11...

Date post: 30-Jun-2018
Category:
Upload: lehanh
View: 213 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
557
Transcript
  • ii'Re himana u'si mono zadawa wasu'uNew Testament in Xavnte (BR:xav:Xavnte)

    copyright 2004 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: XavnteTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

    Xavnte [xav], BrazilCopyright Information

    2004, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works.(http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the text to different file formats, as long as you do notchange any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include the above copyrightinformation:

    You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

    Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.Printed book ISBN 1882536746The New Testamentin Xavnte

    2004, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

    You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

    Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents. For other uses,please contact the respective copyright owners.2014-04-30UpdateseBible.orgPDF generated using Haiola and XeLaTeX on 3 Jul 2018 from source files dated 14 Jun 2018744f0b3a-210f-53c7-b3a1-39b62617ba0c

    http://www.wycliffe.orghttp://www.ethnologue.org/language/xavhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/https://eBible.org/find/details.php?id=xavNThttps://eBible.org

  • Contents

    MATEUSI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1MARCUSI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75RUCASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115ZUW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182ATUSI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232ROMANU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2931 CORTU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3292 TORTU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366Darasiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387PZU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398PIRIPU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408TOROSU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4171 TESARONITA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4252 TESARONITA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4321 TIMOTIU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4362 TIMOTIU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444TITU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450PIREMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454EBREUSI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456TI'ADU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4831 PEDRU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4912 PEDRU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5001 ZUW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5052 ZUW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5143 ZUW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516ZUDASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518Apocaripsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521

    iii

  • MATEUSI 1:1 1 MATEUSI 1:21

    MateusiZezu Cristuhu wasu'uw na Mateusi te te ma rob'ui'rzbaih wasu'uz

    Zezusihi sir 're nomro mono nor sir h aib h te 're himana, Mateusi na sisi h, Rwina sisi hiba amo h. Ta h ma t baih na h dama rob'ui'r, 'Re himana u'si mono tete tma waihu'uzb zarina. Zezusihi sir 're mor r h, rob'uipraz h ma t te te dawi 'rea'ubumro, danhib'apito ma. Zezusihi ma ma t rob'ui'r, 'Re himana u'si mono te te pisutuna Danho'reptui'wa da. ne na rob'ui'r 'rata 'wa nor h te te ma 're rob'ui'r za'ra mono zbzarina, sena na da te 're waihu'u za'ra mono da, ma t ma rob'ui'r, Mateusi h. Ma t dur simaw, te te dama waihu'u pese da, Zezusi h t sena zudezu nor nhib'apito na h, dur t h z si 'resimipari za'ra mono na h.

    Zezu Cristuhu hi'rata nor za'ratazRucasi 3.23-38

    1 h rob'ui'r h Zezu Cristuhu hi'rata nor za'rataz. Ta h Dawihi nhihudu, dur Abra'hnhihudu. 2Abra' h Izatihi mama. Izati h Zacoho mama. Zaco h Zuda nor mama, tisisnaw norme. 3 Zuda h Perezihi mama, dur Zeraha mama. na zahur h Tama na sisi h. Dur Perezi hEsirh mama. Dur Esir h Arh mama, ta h. 4 Ar h Aminadabehe mama. Dur Aminadabeh Nash mama. Dur Nas h Samoh mama. 5 Samo h Bu'azihi mama. Bu'azihi na h Ra'abi nasisi h. Dur Bu'azi h Obedihi mama. Obedihi na nhisi h, Ruti na sisi h. Dur Obedi h Zshmama. 6Zs h Dawihi mama, dama piremama. Dawi h Saromahmama. Uri'asi d' mro wa, mapodo, Saroma h. 7 Saroma h Robu'h mama. Dur Robu' h Abizaha mama. Dur Abiza h Azahamama. 8 Aza h Zosapaha mama. Dur Zosapa h Zorh mama. Zor h Uzi'asihi hi'rada. 9Uzi'asih Zoth mama. Dur Zot h Acasihi mama. Dur Acasi h Ezetizaha mama, ta h. 10 Ezetiza hManash mama. Dur Manas h Amosihi mama. Amosi h Zozi'asihi mama, ta h. 11 Zozi'asi hZeconiza nor mama, tisisnaw nor me. Babironiza u Izarazh nhihudu nor, da te sme da, da tesimroi mono r, ma t ta nor h tipoto za'ra.

    12 Tawamh Izarazh nhihudu nor, Babironiza u da te simroi mono za'u si, ma t Zeconiza hpoto, Sarati' h. Sarati' h Zorobabh mama, ta h. 13 Zorobab h Abi'udihi mama. Dur Abi'udih Eri'athmama. Dur Eri'at h Azohomama. 14Azo h Sadotihimama. Dur Sadoti h Athmama.Dur At h Eri'udihi mama. 15 Eri'udi h Eri'azaha mama. Dur Eri'aza h Math mama. Dur Math Zacoho mama, ta h. 16 Zaco h Zuzh mama. Zuz h Marizaha mro. Mariza h, Zezusihi na, tah. Zezusi h, ta h Cristu, 'Re himana u'si mono te te pisudu, Danho'reptui'wa da, da te 're sisiza'ra mono.

    17ne h 14 na dahi'rata nor hiba za'ra h, Abra'h hawimh, Dawihi u h. Dur 14 na dahi'ratanor hiba za'ra h Dawihi hawimh, Izarazh nhihudu nor, da te simroi mono zb u h, Babironizau. Dur 14 na dahi'rata nor hiba za'ra h Izarazh nhihudu nor, da te simroi mono zm hawimh,Cristu potozb u h.

    Zezu Cristuhu wapt'z wasu'uRucasi 2.1-7

    18 Tawamh ne Zezu Cristuhu potoz h: Mariza h Zezusi, ma na da h ma t sima ropisutuzahur Zuzh me, sina mro zahur da. Tane nher, sina mro zahur r, ma t 'Re himana u'simono p'zani na tiwas Mariza h, te te sa'rese nher. 19 Tawamh aib h Marizaha ma mroda h 're mor w di, Zuz na sisi h. Ta h mar w si te te 're 'manhar u'si. Taha wa, ma tsima rosa'rata, ma mro da ropisudu h pi'uriwi za te te siwi pari na h, dur danho'a wast nate te ma hiri wa, da te dasiwi waihu'u za'ra t da. 20ne na te te sima rosa'rata wamh, hiwa hawiWanhib'apito ma romhuri'wa h ma t tma sihi'r, st 'rowi. ne te tma tinha:

    Zuz, Dawihi nhihudu, asina aiht' t, Marizaha ma aimro t da h. Ta h ma t tiwas, 'Rehimana u'si mono p'zani na. 21 'ra h 'watbrmi na te za tma podo. Tawamh Zezusi na te zasisi. Danho'reptui'wa te wasu'u, sisi h. Taha si te za tinhib'a'uw h te te 're anho'reptu, wasthawi, dur 'Re himana u'si mono te te 're dah za'ra mono zm hawi.

  • MATEUSI 1:22-23 2 MATEUSI 2:1122-23 ne da h ma t pisutu, Zezusihi ma, 'Re himana u'si mono h durih tizadawa wasu'u

    'rata 'wai ma, Iza'izaha ma, te te waihu'uzm na te te ma uwaimrami da. ne ma t tma waihu'u,durih:Pi'i ubuni h te za tiwas. Dur 'ra h te za tma waptr, aib na.Taha nhisi h za, Emanuw na sisi h.('Re himana u'si mono, wasir 're mor u', te wasu'u, sisi h.) ne 'Re himana u'si mono te tema rowaihu'uz h, durih.

    24Tawamh Zuz h utu wamh, hiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa te te tma waihu'uzbzarina, ma t ma timro oto, Marizaha ma, awa'awi. 25Tane nher, Zuz h te te sima ma rosa'rata di a' Marizaha ma, 'ra tma wapt' r. Tar te r 'mad. Tawamh 'ra tma wapt' wamh,Zuz h ma t sisi, Zezusi na.

    2Bt pusizm hawi, aib nor si'aba'rz wasu'u, Zezusihi u

    1 Tawamh Zezusi h ma t podo, Ber na 'ri nho'mo nhisi ma, Zudeza na danhipti'a nho'monhisi ma. Apito Erodi h, Izarazh nhihudu nor te te 're 'mad' za'ra mono r, ma waptr.Wapt' parip si, ma twasi na romnhor'wanor h aihutuZeruzaru, bt pusizmhawi, rowaihu'upese 'wa nor h. 2 Tawamh te s anhar za'ra, Zezusihi z:

    E mahta 'watbrmi, zudezu nor nhib'apito da, podo h. Wa nor h wa t 'mad' za'ra ni,wasi h, bt pusizm niwmh, zudezu nor nhib'apito da, potoz te te wasu'u h. Taha wa, wa weai'aba'r ni, ma wawata za'ra da. ne ma t s anhar za'ra.

    3Tawamh apito Erodi te te wapari wamh, ht' uptabi di, ubur Zeruzar ma 're dasi'ubumroimono nor zama. 4 Tawamh apito Erodi h ma t 'r't, 'Re himana u'si mono ma, da'maromhuri'wa pire nor h, dur simiroti na rob'ui'r 'rata na dama rowahutu'wa nor h te tesadanhar za'ra da:

    E mame te za waptr, 'Re himana u'si mono te te pisudu h, Danho'reptui'wa da. ne tesadanhar za'ra. 5 Tawamh ma ma sada'b za'ra:

    Ber na 'ri nho'mo nhisi ma te za waptr, Zudeza na danhipti'a nho'mo nhisi ma. Durih'Re himana u'si mono zadawa wasu'u 'rata 'wa h ma t ne na ma rob'ui'r siro, 'Re himanau'si mono mreme na:6 A nor wa'wa h Ber ma 're aihimana za'ra wa'aba mono nor h Zudaha nhihudu nor nhipti'ai

    ma 're aihimana za'ra wa'aba mono nor h dama aiwapu na 're aihimana za'ra wa'abamono newa, te za oto dama asisi za't na dama 're aihimana u'si za'ra wa'aba mo. E marwa. Tame danhib'apito da h za poto wa, nhib'a'uw nor h te te 're ab'mad' pese monoda, Izarazh nhihudu nor h.

    ne durih ma t ma rob'ui'r siro, 'Re himana u'si mono zadawa wasu'u'wa h.7TawamhErodi hma t s tihr za'ra, bt pusizmhawi sihutunor z, pi'uriwi te te sadanhar

    za'ra da, ta nor h: E mahna ma t wasi h watobro. ne te sadanhar za'ra. 8 Te te sadanhar za'ra pari, ma t

    tma rob'ru za'ra, Ber u si'aba'r da. ne te dur tma rob'ru za'ra: Mo oto ai'aba'ri wa'aba, 'watbrmi z asinhar pese za'ra wa'aba da. Spt za'ra wa'aba

    wamh, ma'p ap we asiwi po're pu'u aba za, te waihu'u da, tme mor da dur wa h, ma watada, zama. ne ma t tma waihu'u za'ra, apito Erodi h.

    9 Tawamh apito mreme te te wapari za'ra parimh, robzabui'wa nor h te oto ai'aba'r, Ber u.Tawamh bddi na si'aba'ri r, ma t wasi h 'mad' za'ra, t h tirob ma r te te 'mad' za'rah. Te swa timor za'ra. Tawamhma t oto mazaz. 'Watbrmi smrazm nho'moi baba, te otoza, wasi h. 10 Tawamh aib nor h wasi te te 'mad' za'ra wamh, toi uptabi za'ra di. Taha wa, te're to za'ra. 11 Tawamh 'ri para u ma t asisi. Sisisi wamh, ma t sabu za'ra 'watbrmi h, na rsmra r, Mariza h. Tawamh hi'rtit ma t asimro, ma wata za'ra da. Taha pari, ma t 'ridawaza'ra, tinhimiro'wapzb za'ra h. Ma t ma sawi za'ra, tinhoprub za'ra zm na; t'ubuzi pr oruh, dur wedewati sadaze h, dur wedewati sadaze si'u'ne h. Taha na ma t tma tinhoprubza'ra.

  • MATEUSI 2:12 3 MATEUSI 3:212Tawamh rosawr nama t 'Re himana u'si mono h tma waihu'u za'ra, bt pusizm hawi

    sihutu nor ma, ap si'aba'r t da, Erodihi u. Taha wa, te bddi amo na ap ai'aba'r, tirob u.Zuz nor h Ezitu u nebz wasu'u

    13 Tawamh aib nor si'aba'r za'u si, ma t hiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa h Zuzhma sihi'r, st 'rowi. ne te tma rowasu'u:

    Apito Erodi h ma t dama rob'ru, ai'ut z danhopr mono da, sadawa para da te wr da. Tahawa, te za oto ai'u. Ai'ut h sa'ra na. Dur na zama r saprni Ezitu u, tame a' r aimasisi aba da,dawi. Tawamh ap we 'ane wa'aba zb da h, wa h te aima waihu'uzb z si, te za asina asimipa. ne ma tma waihu'u, hiwa ma romhuri'wa h.

    14Tawamh Zuz hma t udu. Utu wamh, awa'awi ma t ai'utre h sa'ra. na hma t r saprbarana, Ezitu u. 15 Tawamh tame te oto r aimasisi zahur, apito Erodi h d'zb u. ne ma ttiromhiba, durih 'Re himana u'si mono, tizadawa wasu'u 'rata 'wai ma, te te waihu'uzm na tete sina uwaimrami da. ne ma t tma waihu'u siro: Wa h 'ra, wa sat, Ezitu hawi mor da. nedurih 'Re himana u'si mono mreme h, ti'ra ma h.

    Ai'ut, da te 're simroi mono z wasu'u16Tawamh apito Erodi h aib nor, bt pusizm hawi we si'aba'r nor h pi'uriwi tiwi si'aba'r

    na te te ma rowaihu'u za'ra wa, ma t ab'rui pese. Sib'rui wa, tma da'wapi'wa nor h ma t satrza'ra Ber u, 'watbrmi z si'aba'r da, ubur te te dawi uprosi mono da, maparane ma wahumono h, Ber ma 're dahimana za'ra mono nor 'ra h, dur Ber 'rata 're dahimana za'ra mono nor'ra zama. Aib nor h wasi te te 'mad' za'ra zm na te te tma waihu'u za'ra zb zarina, ma tapito Erodi h ne 'manha. 17nema t tiromhiba, durih 'Re himana u'si mono zadawawasu'u'rata 'wa te te rowasu'uzb zarina, Zeremiasi h. Ma t ne ma rob'ui'r siro, 'Re himana u'simono mreme na:18 Rama na romnhisi ma h dawawa h ma t wapari za'ra ni, dazadari 'rih h.Rat h te aiwa', ti'ra nor ma. P'z uptabi wa, te te sima w di, da te p'tt da h, 'ra nor

    h ubur tiwi si'utr wa.ne ma t Zeremiasi h rowasu'u.

    Ezitu hawi, Zuz nor h ap te te sina siri zahur z wasu'u19 Tawamh apito Erodi d' parimh, ma t hiwa ma Wanhib'apito ma romhuri'wa h Zuzh

    ma sihi'r, st 'rowi, Ezitu ma smra r. 20ne te tma tinha: Oto ai'utu. 'Watbrmi h oto subzari aba. na r saprni, Izarazh nhihudu nor nhipti'ai u.

    Aib nor h 'watbrmi te te ar siwi wr da, s si'aba'r nor h ma t tid' za'ra. ne te tmarowasu'u.

    21 Tawamh Zuz h utu wamh, ma t ap saprni zahur 'watbrmi h, na me, Izarazhnhihudu nor nhipti'ai u. 22 Tane nher, ma t wapa Aterazu, apito Erodihi 'ra wasu'u h, timamanhowa're're sbr na h Zudeza ma te te 're da'ab'mad' mono da h. Taha wa, pahi di, tamer 're himana zahur mono da h. Tawamh st 'rowi ma t tma waihu'u na sahu, hiwa ma'Re himana u'si mono ma romhuri'wa h, Zuzh ma, Zudeza u neb zahur t da, Darireza nadanhipti'a nho'mo nhisi u si neb da. Taha wa, ma t tamomop si tineb zahur, Zuz nor h. 23Tamete oto 're simasisi zahur, Nazar na 'ri wa't nhisi ma. ne romhimanaz h, durih 'Rehimana u'si mono zadawa wasu'u 'rata 'wa nor nhimi'ui'r h te te ma uwaimrami da. nedurih wasu'u na rob'ui'r 'rada h: Ta h Nazar ma 're smra mono na te za oto da te 're sisiza'ra. ne ma t waihu'u sirmo za'ra, za da te dasima 're wasu'u za'ra mono zb da na h.

    3Zuw Batita te te dama 're rowahutu mono z wasu'uMarcusi 1.1-8; Rucasi 3.1-9, 15-17; Zuw 1.19-28

    1Tawamhwahub ah na mawahu pari, ma t Zuw Batita hmo a'ubuni u, Zudeza na danhipti'anho'mo nhisi ma, 'Re himana u'si mono zadawa wasu'u na te te dama ma sna'rata da. 2 nete dama rowasu'u:

    Ma'p, aiwast wi aipizari za'ra wa'aba. 'Re himana u'si mono, da'ma 're sib'a'uwmonozb u h romhuture di oto. ne te dama rowahutu, Zuw Batita h.

  • MATEUSI 3:3 4 MATEUSI 3:17

    3 Durih Iza'iza h ma t Zuw Batitaha ma rob'ui'r siro, 'Re himana u'si mono zadawawasu'u 'rata 'wa h. ne simi'ui'r h:Ni'wa h te za te te dama 're rob'mahr, a'ubuni wi:Bddi h asiwi ropese aba, Wanhib'apito z.mana 'rmi bddi h s sa'ra wa'aba, awa'awi da.ne ma t Iza'iza h ma rob'ui'r, romh r.

    4 Zuw h awaru ba'more zr 'manhar na te 're si'uza. Dur romh 'manhar hiwar na te're si'usisi. 'Riti na si te 're sa. Dur rom na ropni na zama te 're sa. 5 Tawamh Zeruzar ma 'redasi'ubumroi mono nor h, dur Zudeza na danhipti'a nho'mo nhisi ma daza'rui mono b 'redahimana za'ra mono h, dur Zod pa nhisi 'rata 're dahimana za'ra mono nor zama, ma ttme 're dasito, daro mono b. simirowasu'u h da te 're wapari za'ra mono da, ma t tme 'redasito. 6 Taha wa, dawast na ma t 're dasiw' za'ra 'rwi, s'awi, 'Re himana u'si mono ma.Dawast na 're dasiw' za'ra mono sidpsi, ma t Zuw Batita h dawabzuri h te te dama 'reab'manhar, Zod pa ma.

    7 Tawamh Zuw h ma t 'mad' za'ra, parisezu nor h ah uptabi na, dur sadusezu nor h.Te tme ai'aba'r, dawabzuri te te dame 'manhar za'ra da. Tawamh Zuw h te te 'mad' za'rawamh, te tma nhar za'ra, parisezu nor ma:

    A nor wa'wa h wahi ne te 're anomro aba mo. E 'wa simiroti zarina, te we tme ai'aba'riwa'wa bt, dawabzuri si 'manhar za'ra wa'aba zm na, 'Re himana u'si mono nhimihz wi,asis'reptu za'ra wa'aba da b, aiwasd h rme za'ra wa'aba nher. 8 Sena na aiwasd h rmeza'ra wa'aba zm na, da te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da, te za oto 're anomro w wa'aba mo.9Dur Abra'h nhihuduw te, asina 're rosa'rata za'ra wa'abamono di za, 'Re himana u'si monote te 're 'aih za'ra wa'aba mono na h. 'Re himana u'si mono ma, waihu'u pese di, t norma, te te nhar da, tma si'a'uw za'ra da, Abra'h nhihudu oto 're himana za'ra mono da, ne h.10Htra h te za oto ni'wa h sart, wedepa nhihrizb da h. Ubur wede h 're 'ri pese za'ramono h te za te te ma 're anhihri. Tawamh unhama u te za te te 're anhamra. ne te damama simir' Zuw h, 'Re himana u'si mono nhimihzm na h.

    11 Te dur dama tinha:Wa h wa t uptabi na si te 're aihiba ubu za'ra wa'wa, dawabzuri h te aima 're ab'manhar

    abamonowamh, aiwastwi 're aipizari za'rawa'abamono zmna, da te oto ma 're aiwaihu'u za'rawa'aba mono da. Tane nher, za'u si te za ma pire uptabi h wei wi. Taha si te za oto 'Re himanau'si mono p'zani na te te dur 're aihiba ubu za'ra wa'wa, unhama ne na zama, na te aima 're'ab'manhar aba mono ne h. Ta h ma pire uptabi wa, para'uza h te tma mrami waihu'u diza, tma wapure wa. 12Wei mor wapsi, te za da'ma aipo'o. Buru nho, da te 're upr za'ra monoparimh, te za da te 're sa'wari za'ra, sa'warizb 're. Tawamh tomh na te za da te ma 're ro'oza'ra. ro h sa't nher, da te wr waihu'u di za. Tane ma pire h wei mor wapsi, te za da'maaipo'o, tridu upr za'wari ne, tomh za'wari ne. ne ma t dama rowasu'u, Zuw Batita h.

    Zezusi, dawabzuri h te te 'manharz wasu'uMarcusi 1.9-11; Rucasi 3.21-22

    13 Tawamh Zezusi h ma t mo, Darireza na danhipti'a nho'mo nhisi hawi, Zod pa u, tameZuw Batita, dawabzuri h te te tma 'manhar da. 14 Tane nher, ma t pibu Zuw Batita h,simirosa'rada h te te tiwi ma sapr da, dawabzuri te te tma 'manhar t da. ne te tma tinha:

    E mar da, te ma aipire uptabi nher, ma asi'ru, dawabzuri h te aima 'manhar da. A h tear ma 'manha.

    15 Tawamh Zezusi h asa te tma tinha: Tane t. b ma te asina ma waihu. Tane nher, te za ma 'manha, 'Re himana u'si mono te

    te wama pisutuzb zarina, wa te wasina uwaimrami da. ne ma t tma waihu'u Zezusi h, ZuwBatitaha ma. Taha wa, Zuw h ma t ma saze. Ma t dawabzuri h tma 'manha, Zezusihi ma.

    16 Tawamh dawabzuri te te tma 'manhar pari, ma t hawi watobro, Zezusi h. Watobro wi,ma t hiwa h tma si'ridawa. Tawamh Zezusi h ma t tis, 'Re himana u'si mono p'zani hwe tme mor h hiwa hawi, utu'u ne h. Tawamh ma t ma za. 17 Tawamh hiwa hawi te wema tinha:

    h 'ra. ma sawi uptabi di. Tma to za't uptabi di. ne te we tinha, mama h.

  • MATEUSI 4:1 5 MATEUSI 4:15-164

    Zezusi h, Wa'ubur te te pibuz wasu'uMarcusi 1.12-13; Rucasi 4.1-13

    1 Tawamh 'Re himana u'si mono p'zani h ma t Zezusi h sapr a'ubuni u, tame Wa'uburh te te nasi pibu da. 2 Tawamh a'ubuni wi smra r, ma t bd h 40 na ma ai'ut, sai na smrar h. 40 na ma dur ma timara. Tma mrab uptabi di. 3 Tawamh Wa'ubur ma t tme wi. tmewisi wamh, te tma tinha:

    Sena a h 'Re himana u'si mono 'ra wamh, ma'p t ma nhar, 'u't wapu na aimasi'manhar za'ra da.

    4 Tawamh Zezusi asa te tma tinha, ne: 'Re himana u'si monomreme na rob'ui'r h ne: Dasa na si 're danhiptete za'ra mono di

    za. 'Re himana u'si mono te te dama 're 'awaihu'u mono zm na zama, te za 're danhiptete za'ra. ne te tma tinha, Zezusi h.

    5 Taha pari, Wa'ubur h ma t Zezusi h sapr Zeruzar u, 'ri nho'u w uptabi u, te te dur pibuda. 'Re himana u'si mono ma 're dawata za'ra mono zb u, te sapr, 'ri nhisi u, sab da himo, 'ri'rih uptabi nhisi. 6 Tawamh ne te tma tinha, Wa'ubur h:

    Sena a h 'Re himana u'si mono 'ra wamh, ma'p atobro, ti'ai u. 'Re himana u'si mono,te za, u, hiwa hawi we atme satr za'ra, tma romhuri'wa nor h, te te ai'mad' za'ra da.Tinhib'rata na te za, u, siwi asapa, ne h te te ai'u'a 'umnhasite, aipara wi. ne 'Re himana u'simono zadawa wasu'u'wa nhimi'ui'r h, durih, baih na h.

    7 Tawamh Zezusi h te asa tma tinha: Mare di. Asib'apito za'ra wa'wa h, 'Re himana u'si mono h mar h te te aima 're pisutu

    za'ra wa'abamono nher, 're pibu za'ra wa'abamono di za, ta h te te 're aipawaptob za'ra wa'abamono z. ne dur mreme na rob'ui'r, baih na h. ne te Zezusi h tma tinha.

    8Taha pari, te dur Wa'ubur Zezusi h sapr, t 'rih u, danhib'apito nor nhipti'ai mono b tete rob'mad' mono da, ubur ro w uptabi h te te ab'mad' mono da. 9TawamhWa'ubur te netma ropisutu, Zezusihi ma:

    Asib'apito na 'ma aiwata da, te za aihi'rtit ma aime. Tawamh h ubur wa za aima tis,ate da.

    10 Tawamh Zezusi te asa tma tinha: Satanasi, mo oto aimor, nhiti. 'Re himana u'simono zadawawasu'u'wa,ma t ne rob'ui'r:

    Ubur Danhib'apito uptabi ma si, te za 're aiwata za'ra wa'aba mo, 'Re himana u'si mono masi. Taha ma si te za 're romhuri za'ra wa'aba mo, Asib'apito za'ra wa'aba ma si. ne mremena rob'ui'r, baih na h. ne te rob'ui'r 'rada h tma 'rzart Zezusi h, Satanasihi ma.11Tawamh Wa'ubur ma t hawi mo. Mor wamh, hiwa ma romhuri'wa nor h ma t we tmeaihutu, te te siwi pawaptob da, Zezusi h.

    Zezusi h, romhuri na te te sna'rataz wasu'uMarcusi 1.14-15; Rucasi 4.14-15

    12Tawamh Zezusi h Zuw da te srz wasu'u te te wapari wa, ma t mo, Darireza na danhipti'anho'mo nhisi u. 13 Tawamh Nazar ma 're smra mono da h, te te sima row di oto. Taha wa,Capana'u na 'ri nho'mo nhisi u si ma t mo, tame oto 're smra mono da, Darireza ma s'u zapoto'rata, Zeburh nhihudu nor nhipti'a niw, dur Naptarihi nhihudu nor nhipti'a niw. 14 ne mat Zezusi h 'manha, durih Iza'iza h te te ma rob'ui'rzb zarina te te sina uwaimrami da, 'Rehimana u'si mono zadawawasu'u 'rata 'wa h. ne simi'ui'r h 'Re himana u'si monomremena:15-16 Zeburh nhihudu nor nhipti'ai ma 're dahimana za'ra mono, dur Naptarihi nhihudu nor

    nhipti'ai ma zama, s'u tmebddi wa, 're dahimana za'ramono h, Zod na pa nhisi zaraniw 're dahimana za'ramonoh, Darireza ma zudezu' nor h dawazari 're himana za'ramono nor h te ubur robra na 're dahimana za'ra. Tane nher, te za oto rowa'a za'ne hda te 're 'mad' za'ra, tame. Te za oto dama rowa'a, dap' 're robra na 're danomro mononor ma.

    ne Iza'izaha nhimi'ui'r wasu'u h, Zeburh nhihudu nor 're himana za'ra mono nor ma h,Naptarihi nhihudu nor ma zama.

  • MATEUSI 4:17 6 MATEUSI 5:717Tawamh ta hawim harma oto romhuri na sna'rata Zezusi h, Timama zadawawasu'u na. ne

    ma tinhimirowasu'u na dama ma sna'rata: Aiwast wi te za oto 're aipizari za'ra wa'aba mo. hna bd h ma t oto wa waptr, 'Re

    himana u'si mono h da'ma 're sib'a'uwmono zb da h.Zezusi h, tepe na romhuri'wa nor z hr za'ra z wasu'uMarcusi 1.16-20; Rucasi 5.1-11

    18Tawamh Zezusi h Darireza na s'u nhisi zaihi baba 're mor wamh, ma t aib nor h smrizahur, tepe mrami na romhuri'wa nor h, tisisnawi me: Sima na sisi h, Pedru na sisi amo h.Dur no h dr na sisi h. s'ui wa, te nasi abazipara h wabzuri zahur, tepe z. 19 TawamhZezusi h te s tihr zahur:

    We ane wa'aba, sir 're ane wa'aba da oto, romhuri na aima sisanho wa'aba da, ma 'reda'awaibui wa'aba mono zb da h. ne te s tihr zahur, Zezusi h.

    20Taha wa, ma te awa'awi tma marme zahur abazipara ma, Zezusihi sir 're neb zahur da oto.21 Tawamh syry na sina pah wi, ma dur 'mad' zahur, Ti'adu nor h Zuwh me. Ta nor

    h Zebedehe 'ra zahur. Timama sir te abazipara sisinar h te te ma a'r't zahur ap, uba'rewa. Tawamh te dur s tihr zahur. 22 S hr zahur wamh, awa'awi ma t tinhimiromhuri mamarme zahur. Timama zama ma rme zahur, Zezusihi sir 're neb zahur da.

    Zezusi h da'ah na te te da'apesez wasu'uRucasi 6.17-19

    23 Tawamh daza'rui mono b te 're mo Zezusi h, Darireza na danhipti'a nho'mo nhisi ma h.Zudezu nor te, rowahutuz mono b, ma t te te dama 're rowahutu. 'Re himana u'si mono,da'ma 're sib'a'uw mono z wasu'u na te dur te te dama 're rowasu'u, wasu'uw na. Dahzmono b ma dur da'apese. Hz u'si wa, sib'uware na 're nomro mono nor zamama apese, Zezusih. 24 Tawamh Zezusi te te da'apesezm na, ma t rowasu'u h te te rop, Siriza na danhipti'anho'mo nhisi ma. Taha wa, ma t tme da te 're 'wasari dahz mono b, ubur aimawi h dahzda te 're spata za'ra mono nor h, wa'ubur te te 're wamnar za'ra mono nor h, dur da'rsiwamnar wa, 're dahiba popo'o za'ra mono nor h, dur mor' nor h. Ubur ma t da'apese,Zezusi h. 25Taha wa, ma t da'ah uptabi na sarina dasi'r, Darireza hawi, dur Decapori hawimh,dur Zeruzar hawimh, dur Zudeza na danhipti'a nho'mo nhisi hawimh. Dur Zod pa zara niw're dasi'ubumroi mono nor zama ma t tme dasito.

    5Zezusi h, t 'rih ma te te dama rowahutuz wasu'uRucasi 6.20-23

    1 Tawamh Zezusi h da'ah uptabi na te te da'mad' wamh, t 'rih na ma t sai'u, tame a'smra da. Tawamh sir 're nomro mono nor h ma t 'rwi tme ubumro. 2 Tawamh tame mat Zezusi h tinhimirowahutu na tma sna'rata za'ra, ne:

    3 Ni'wam nor h umnhasi sina 'rwi 're sipawapto waihu'u za'ra mono na 're siwaihu'u za'ramono wamh, dur 'Re himana u'si mono si za ta nor h 'upana te te 're pawapto w za'ramono na te te sina 're waihu'u za'ra mono wamh, ta nor si te za row na 're himana za'ra, ma're sib'a'uw za'ra mono wa.

    4 Dur, ni'wam nor h ti'ab r dawast u'si 're danomro mono wa, da'ma 're p'z za'ramono nor h ta nor ma si tma 're row za't za'ra mono di za. Ta nor ma si te za 'Re himanau'si mono h te te tma 're pisutu za'ra, toi u'si 're himana za'ra mono zb da h.

    5 Dur, ni'wam nor h tiwaihu'u pese na 'rwi 're si'mad' ze za'ra mono nor h, 'Rehimana u'si mono si te te sima 're 'mad' za'ra mono nor h, ta nor ma si, tma 're row za'tza'ra mono di za. Ta nor ma si te za 'Re himana u'si mono h w h te te 're tma anhomri, te tetma 're ropisutu za'ra mono zb zarina.

    6 Dur, ni'wam nor h 'Re himana u'si mono te te sima 're w za'ra mono zb uwaibaba,ubur mar w h te te tma 're 'manhar za'ra mono da si, te te sima 're w za'ra mono wamh, tanor ma si, tma 're row za't za'ra mono di za. Ta nor ma si, te za 'Re himana u'si mono h tete tma ma 're a'uwaimrami, row te te tma 're 'apisutu mono zm na h.

    7 Dur, ni'wam nor h da'ma 're p'z za'ra mono zb zarina, da'ma 're sina mono nor h,ta nor ma si, tma 're row za't za'ra mono di za. Ta nor ma si te za 'Re himana u'si mono hma tip'z za'ra, za da'ma sipo'ozb ma h.

  • MATEUSI 5:8 7 MATEUSI 5:198 Dur, ni'wam nor h mar wast z 're sipizari za'ra mono na 'Re himana u'si mono ma

    si, tma 're sihiba nhomri u'si za'ra mono nor h ta nor ma si, tma 're row za't za'ra mono diza. Ta nor si te za titmo na 'Re himana u'si mono h te te 're 'mad' za'ra, 'rwi.

    9 Dur, row na dasir 're dahimana za'ra mono da, ni'wam nor h tinhimiroti w na te te 'redapawaptob u'si za'ra mono wamh, ta nor ma si, tma 're row za't za'ra mono di za. Ta nor site za ti'ra na te te 're sisi za'ra, 'Re himana u'si mono h.

    10 Dur, ni'wam nor h 'Re himana u'si mono te te sima 're w za'ra mono zb zarina, uburmar w h te te 're 'manhar za'ra mono da si, te te sima 're w za'ra mono wa, da te tma 'rerob'manhar wast za'ra mono nor ma si, tma 're row uptabi za'ra mono di za. E mar wa.'Re himana u'si mono h ta nor ma 're sib'a'uw za'ra mono wa. ne ma t Zezusi h tmarowasu'u za'ra, tisir 're nomro mono nor ma.

    11 Tawamh ne te dur tma rowahutu za'ra: zazei'wa oto 're anomro abamonowa, da te ai'ma 're wast za'ra wa'abamono nher, dur da

    te aima 're rob'manhar wast za'ra wa'aba mono nher, dur dazadawa nhipese na tar da te dama're aiwasu'u wast za'ra wa'aba mono nher, wi 're aipizari za'ra wa'aba mono wamh, aima 'rerow uptabi za'ra wa'aba mono di za. 12Taha wa, ma'p atoi u'si, ma 're anomro aba mono za. 'Rehimana u'si mono h te za mar w h sa't na te te aima 're smri za'ra wa'wa, hiwa ma as're simi'wara aba mono h. Durih 'Re himana u'si mono zadawa wasu'u 'rata 'wa nor ma, mat da te tma 're rob'manhar u'si za'ra, da te aima 're rob'manhar wast za'ra wa'aba mono ne. ne na ma t Zezusi h tma waihu'u sirmo za'ra romh r, te te waihu'u zara da.

    Dasai warrz wasu'u, rob'uiwz wasu'u meMarcusi 9.50; Rucasi 14.34-35

    13 Tawamh ne te dur tma rowasu'u za'ra, tisir 're nomro mono nor ma: ne wa za dur aima ma romnhimir' za'ra wa'wa. A nor wa'wa h sa ne, te za dama 're

    aihimana za'ra wa'aba mo. Sa na h dasa h ma se ti, dasai warrz wa. Tane nher, oto 're sesi'utr za'ra mono wamh, niha da te 'manhar waihu'u di, ap se da, dasa da te ma 're warrza'ra mono da h. Mar dai di oto, dama h. Tar te za da te 're sa'wari za'ra rob u, mar dai wa oto. Taha wa, te za oto tar sisiwi 're danomro, dapara na. Tane dur, a nor wa'wa h zadawawasu'u na dama 're romhuri w za'ra wa'aba mono nher, oto romhuri h 're sahri za'ra wa'abamono wamh, mar dai di oto, 're aihimana za'ra wa'aba mono z h za, ma h.

    14 ne wa za dur aima ma romnhimir' za'ra wa'wa. A nor wa'wa h rob'uiwzm ne, te zadama 're aihimana za'ra wa'aba mo. 'Re dasimani za'ra mono t da, da te dasima 're rob'uiw za'ramono ne, te za 're danhimroi wwa'aba mo, 'Re himana u'si mono u. 'Rinho'u h sa'a nhisiwi, date 're 'ri za'ramono h dawi 're simani waihu'u za'ramono di. 'Mad' pese di, dama h. Tane dur,a nor wa'wa h dawi 're aimani waihu'u za'ra wa'aba mono di za. S'awi te za dama 're wasu'u wu'si za'ra wa'aba mo. 15 Dur, rob'uiwz h da te ro'o wamh, e piza'a na te za upsibi ni. Mare di.sima'warazm na si te za s'awi da te 're sr, 'ri paramh te te dama 're rob'uiw za'ra mono da, 'ri're, 're dasi'ubumroi mono nor ma. 16 Tane dur, a nor wa'wa h te za s'awi dama 're aihimanaza'ra wa'aba mo, rob'uiwz h s'awi te te dama 're rob'uiw za'ra mono ne. Ubur mar h te zadama 're 'manhar w u'si za'ra wa'aba mo, dama 're 'manhar w za'ra wa'aba mono z h da te're 'mad' za'ra mono zb zarina, Aimama za'ra wa'aba ma 're dawata za'ra mono da, hiwa ma're smra mono ma.

    'Re himana u'si mono nhimiroti 'rata na, Mozsi te te ma rob'ui'rz wasu'u17 Dur, rosa'rata na 'ma upa za'ra wa'aba di za, durih 'Re himana u'si mono nhimiroti

    'rata na Mozsi te te ma rob'ui'rz h, dur sadawa wasu'u 'rata 'wa nor nhimiroti zama, tedawi sawi da, we mor na h ti'ai u. Ta nor nhimirowasu'u 'rada h te dawi sawi da h, we mor di. Mare di. 'Re himana u'si mono nhimiroti 'rata na rob'ui'r h te sina 'uwaimrami da si,wa wei mo. 18 T sena, wa za ne aima waihu'u sirmo za'ra wa'wa. Hiwa nor h ti'ai me nimahna si'utr zahur da nher, durih 'Re himana u'si mono nhimiroti 'rata na rob'ui'r h pirena te za t dama 're himana u'si. Nima h dawi 'masi'utr waihu'u di za, 'ui'r misi h, dur'ui'r 'rzazaz h, waptr mono b. Za niha dama 're romhimana mono zb da h, baih nadurih sadawawasu'u'wa nor te te ma rob'ui'r sirmo za'ra zb zarina, rob'rsutuzb u za nihadama 're romhimana uptabi za'ra mono r, si'utr za'ra di za, simiroti na rob'ui'r 'rata norh. 19Dur, ni'wam nor h 'Re himana u'si mono nhimiroti 'rata na rob'ui'r h nima h roti htar dama 're 'maihimana mono newa, te te 're 'mad' za'ra mono wamh, dur sine da te 're'mad' t za'ramono da, te te dama ma 're roti za'ramonowamh, ta nor si te za damawapu na 're

  • MATEUSI 5:20 8 MATEUSI 5:30

    himana za'ra, 'Re himana u'si mono, da'ma 're sib'a'uwmono zb ma h. Tane nher, ni'wamnor si simiroti na rob'ui'r 'rada h te te 're 'mad' pese za'ra mono wamh, dur sine da te 're'mad' pese za'ra mono da, te te dama ma 're roti za'ra mono wamh, ta nor si te za dama pirena 're himana za'ra, da'ma 're sib'a'uw mono zb ma h. 20 ne wa za dur aima waihu'u za'rawa'wa. Parisezu nor himanazm nhipai u, dur 'Re himana u'si mono nhimiroti na rob'ui'rna dama rowahutu'wa nor himanazm nhipai u, Wamama te te sima 're 'aiw za'ra wa'aba monozb zarina si, 're aihimana w za'ra wa'aba mono wamh, tawapsi, te za dame 're asisisi aba mo, 'Rehimana u'si mono, da'ma 're sib'a'uwmono zb u h.

    Dasisada 're danhiti'rui wairb mono z wasu'u21 ne h ma t dur 're wapari za'ra wa'aba mo, durih 'Re himana u'si mono te te dama

    rotiz h: 'Re danhimroi wa'aba mono di za. Ni'wam nor h te te 're danhimroi mono wamh, teza dawast na dawaihu'u'wa nor u da te 're simro, ta nor h wast na te te siwi 're waihu'u za'ramono wa, te te dama 're 'ru za'ra mono da, da te dasiwi 're simroi mono da. ne durih aihi'ratanor wa'abama, ma t roti. 22ne na roti h t sena nher, wa za otowa h aimawi aimawaihu'u za'rawa'wa, ne na roti na h. Ni'wam nor h tisir 're himana za'ramono nor da, 're siti'ru za'ramonowamh, ta nor h te za 'Re himana u'si mono h te te siwi 're aw', wast na te te 're 'awaihu'umono zb zarina. Dur t ni'wa h te za tisir ma tinha, ne: A h, mar da, 're aihimana mono. ne ni'wam nor h te te dama 're nhar za'ra mono wamh, te za da te 're simro, zudezu norma roti'wa nor u, dawast na dawaihu'u'wa nor tme, ta nor h te te siwi 're w' za'ra mono da,wast na te te siwi 're waihu'u za'ra mono wa. Dur ni'wa h t ne te za tisir ma tinha: E nihaasimiza'rese' a h, 'Re himana u'si mono wasu'u na h. ne ni'wam nor h tisir ma, te te 'renhar za'ra mono wamh, t ta nor h te za ropipa u 're sisisi, unhama ro'o u'si u. 23-24t a norwa'wa h te za 're anomro aba mo, 'Re himana u'si mono nhorwa u, mar h tma asprubzb dah, wedeza ne nhisiwi 're sa'ra za'ra wa'aba mono da, tma danhoprubz nomriz nhisiwi. Tawapsit te za asina 're aipo're pu'u za'ra wa'aba mo, mar h asir ma, 're 'manhar wast za'ra wa'abamonowa, asisada 're aihimana za'ra wa'abamono zm na h. newa, te za a' asis 're sa'ra wa'abamo, 'Re himana u'si mono ma, asprubz h wedeza ne nho're, asir u a' asitme 're anomro abamono da, asima 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono wa, ap dur asina 're asiwadi za'ra wa'aba monoda. Taha parip si te za ap 're anomro aba mo, 'Re himana u'si mono nhorwa u, tma asprubzh oto tma 're smri za'ra wa'aba mono da.

    25 t ni'wa h te za sima ai'ma rosa'rata 'wa, dama rowairb'wai u te te ai'mazaprni abada, mar tiwi 'mai'manhar wast aba zm na te te tma ai'maiwasu'u wa'aba da. ne wamh, tete ai'mazaprni aba r, te za tma ai'masiwasu'u wa'wa, te te ma ai'mazazei wa'aba wa, damarowairb'wa nor u, te te ai'mazaprni aba t da, damrami'wai ma, te te ai'mai'rui wa'aba t da,dazazb 're, da te ai'manher aba t da. 26 Dazazb 're, da te ai'manher aba wamh, mar hdawi 'mai'manhar wast aba wa'rmi, dama asi'maiwa'b 'rsutu pese aba nher, ta hawiai'maiwatobro waihu'u aba di za. T sena, wa ne na h aima rowasu'u za'ra wa'wa.

    Damro na dasiwi danhipsaihuri wasu'u27 ne h ma t dur 're wapari za'ra wa'aba mo, durih 'Re himana u'si mono te te dama

    rotizm na h: Aimro na asiwi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono di za. 28ne na roti h t senanher, wa za otowa h aimawi aima roti za'ra wa'wa, t h na roti na h. Ni'wamnor h pi', titmona te te 're 'mad' ze za'ramonowa, te te 're waibuimono da, te te sima ma 're rosa'rata za'ramonowamh, taha na zama te za tiwasd h te te 're 'manhar za'ra, tinhimirosa'rata na si nher. 29Durmar h atmo nhimire niwm na 're 'mad' za'ra wa'aba mono wa, aiwasd h 're waibui wa'abamono wamh, tawamh atmo nhimire niw asiwi 're sani za'ra wa'aba mono wa, romh na asisiti're smra aba mono ne, te za oto 're anomro w wa'aba mo. Ato h sahur aima 're himana za'rawa'aba mono nher, aima 're row uptabi za'ra wa'aba mono di za. Aihiba wahur r, dur atmozahur r, 'Re himana u'si mono h ropipa u, te te 're asmra aba mono wamh, aima 're rowza'ra wa'aba mono di za. 30Dur, asib'rata nhimire niwm na aiwasd h 're waibui wa'aba monowamh, asiwi 're sihri za'ra wa'aba mono wa, romh na asisiti 're smra aba mono ne, te za oto 'reanomro w wa'aba mo. Asib'rada h sahur aima 're himana za'ra wa'aba mono nher, aima 'rerow uptabi za'ra wa'aba mono di za. Aihiba wahur r, dur asib'rata zahur r, ropipa u 're asisisiaba mono wamh, aima 're row za'ra wa'aba mono di za.

  • MATEUSI 5:31 9 MATEUSI 5:40Damro, da te 're rme za'ra mono z wasu'uMateusi 19.1-9; Marcusi 10.1-12; Rucasi 16.18

    31 Durih 'Re himana u'si mono te te dur dama rotiz h, ne: Aib nor h timro te te 'rerme za'ra mono r, te za rob'ui'r h te te tma 're smri za'ra, za te te rmezm na. Taha paripsi, te za oto timro h te te 're rme za'ra, pibu pese na. ne durihMozsi te te ma rob'ui'rz h,ne na h. 32ne na roti h t sena nher, wa za oto wa h aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, t hna roti na h. Pi' nor h aib aimawi na 're sipsaihuri za'ra mono nher, mro te te 're rme za'ramono wamh, tiwasd h te za te te 're 'manhar za'ra, aib nor h. E mar wa. Pi' nor h mrote te 're rme za'ra mono nher, aib aimawi na dur ap 're mro zahu za'ra mono wamh, tawapsite za tiwasd h te te 're 'manhar za'ra, pi' nor h. Taha wa, aib nor h tiwasd te te tma 're'manhar za'ra mono zm hawi wa, te za dur nor zama aib aimawi na 're mro za'ra mono wa,tiwasd h te te 're 'manhar za'ra. Dur aib nor h, pi', da te 're rme za'ra mono na 're mroza'ra mono wamh, tawapsi, te za dur ta nor zama tiwasd h te te ma 're 'manhar za'ra, aibnor h.

    Mar na da te dasima 're ropisutu za'ra mono z wasu'u33 ne h ma t dur 're wapari za'ra wa'aba mo, durih 'Re himana u'si mono te te dama

    rotizm na Mozsi te te ma rob'ui'rz h: 'Re himana u'si mono nho'a, mar na dama 'reropisutu za'ra wa'aba mono wamh, te za t dama ma 're 'uwaimrami za'ra wa'aba mo. nedurih 'Re himana u'si mono te te dama rotizm na rob'ui'r h. 34-35 ne na roti h t senanher, wa za oto wa h aimawi aimawaihu'u za'ra wa'wa, t h na roti na h. Mar pire na tar dama're ropisutu za'rawa'abamono di za oto, 'Re himana u'simono nho'a. Mare di. Dur ne na dama're ropisutu za'ra wa'abamono di za: Hiwa h t senawahur 're sa'wari mono ne, wa dur wa ht sena aima ropisutu. ne wasu'u zarina tar dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono di za. E marwa. Hiwa h tar h 're himanamono wa, tame 'Re himana u'si mono h 're smra u'si monowa, ta hawi te te we dur 're da'ab'mad' mono wa. Dur ne na dama 're ropisutu za'ra wa'abamono di za: Ti'a h t sena wahur 're sa'wari mono ne, wa dur wa h t sena aima ropisutu.ne wasu'u zarina tar dama 're ropisutu za'ra wa'abamono di za. Emar wa. Ti'a zama pire wa, 'Rehimana u'si mono te si wa. Dur ne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono di za: Zeruzarna 'ri nho'mo nhisi h t sena 're sa'wari mono ne, wa dur wa h t sena aima ropisutu. newasu'u zarina tar dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono di za. E mar wa. Ta h 'Re himana u'simono te si wa dur, ubur Danhib'apito uptabi te si wa. 36Dur ne na dama 're ropisutu za'ra wa'abamono di za: 'r h t sena ma 're himana mono ne, wa dur wa h t sena aima ropisutu. newasu'u zarina tar dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono di za. E mar wa. Ai'r za'ra wa'wa h ateza'ra wa'aba wa, 'Re himana u'si mono te si wa. Asi'uih na asr h asima 're 'rd' waihu'uza'ra wa'aba mono di. Dur asi'uih na 're asisr'a waihu'u za'ra wa'aba mono di. 37 Mar hdama 're 'manhar za'ra wa'aba mono da, asina dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono wamh, ne site za dama 're nhar za'ra wa'aba mo: he. Wa za t 'manha. Dur mar h dama 're 'manhar za'rawa'aba mono da, asima 're w za'ra wa'aba mono wamh, ne si te za dur dama 're nhar za'rawa'aba mo: Mare di. Wa h te 'manhar di za. ne si te za dama 're nhar za'ra wa'aba mo. nesi dama 're nhar za'ra wa'aba mono wamh, Wa'ubur nhimiwada'uri zarina te za aiwasd h 're'manhar za'ra wa'aba mo.

    Mar na da te dasima 're wa'rmi za'ra mono z wasu'uRucasi 6.29-30

    38 ne h ma t dur 're wapari za'ra wa'aba mo, durih 'Re himana u'si mono te te damarotizm na h: Ni'wam nor h te te 're datmo wamnar za'ra mono wamh, te za asa da te 'retmo wamnar za'ra wa'rmi, aiwab da. Dur ni'wam nor h da'wa te te dawi 're prub za'ra monowamh, te za dur asa wa'rmi da te 're 'waprub za'ra, aiwab da. ne na durih roti h. 39 Tanenher, wa za dur wa h aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, t h na rotizm na h. Da te aima 'rerob'manhar wast za'ra wa'aba mono nher, asa dama ma 're wa'rmi za'ra wa'aba mono di za.Atob'rata nhimire niw da te 're aih za'ra wa'aba mono wamh, dama ma 're wa'rmi za'ra wa'abamono di za. Tar te za 're aipizari za'ra wa'aba mo, atob'rata amo niw, da te dur 're aih za'rawa'abamono da. 40t ni'wa h te za ai'ma wa'aba sima rosa'rata, dawast na dawaihu'u'wa nor ute te ai'mazaprni aba da, mar tiwi 'mai'manhar wast aba zm na te te tma ai'maiwasu'u wa'aba

  • MATEUSI 5:41 10 MATEUSI 6:3-4da. Tawamh t te za tma ai'maiwasu'u wa'wa, ta nor h te te aima 'maipisutu aba da, as'utu'uwa'b syryre h wa'rmi tma 'manhomri aba da, tiwi 'mai'manhar wast aba wa'rmimh. newamh, te te aiwi 'mai'ri aba wamh, asi'ubuzb zama te za tma 'manhomri 'wa, wa'b za'tnher, te te aiwi 'maiwaptr nher. 41Dur, ni'wam nor h bddi na mar h misi ti'ai pibuzmna tma 're 'wasari aba mono da, te te aima 're 'ru za'ra wa'aba mono wamh, asi'uih na te za asima're w za'ra wa'aba mo, taha nhipai u, maparane ti'ai pibuzm na tma 're 'wasari aba mono da a'.42Dur mar h da te aiwi 're waptr za'ra wa'aba mono wamh, te za dama 're smri za'ra wa'abamo. Dur mar h asibro h tar a' da te aiwi 're waptr za'ra wa'aba mono wamh, dawi 're sawiza'ra wa'aba mono di za, asimar 'wa h. Te za t tar dama 're smri za'ra wa'aba mo, a'.

    Da'ruiwapari'wa nor, da te 're sawi pese za'ra mono z wasu'uRucasi 6.27-28, 32-36

    43ne hma t dur 're wapari za'ra wa'aba mo: Asir 're aihimana za'ra wa'aba mono nor site za 're sawi pese za'ra wa'abamo. Ai'ruiwapari'wa nor si te za asa asiwi 're w' pese za'ra wa'abamo. 44 Tane nher, wa za dur wa h aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, t h na rotizm na h.Ai'ruiwapari'wa nor h te za 're sawi pese za'ra wa'aba mo. Dur te te aima 're rob'manhar wastza'ra wa'aba mono nor ma, te za 're aimreme zusi aba mo, 'Re himana u'si mono ma, w si te tetma 're apisutu mono da, ta nor ma. 45ne te za dama 're 'manhar za'ra wa'aba mo, Aimama aba'ra na sena na da te 're aiwaihu'u za'ra wa'abamono da, hiwa ma 're smramono 'ra na. Emar wa,te za ai'ruiwapari'wa nor h 're sawi pese za'ra wa'aba mo. Ni'wai ma, sawi h te te ba'a wa, 'Rehimana u'si mono h. Ubur te te 're da'azawi pese, te te 're sawi pese za'ra mono nor h, dur tete 're sawi za'ra mono nor zama. Aiwapsi te bd h te te dama 're rob'uiw za'ra, 're nomro wmono nor ma, dur 're nomrowastmono nor ma zama, 'Re himana u'si mono nhimipisutuzbzarina. Aiwapsi te dur t h dama 're ta'a za'ra, 'Re himana u'si mono nhimiroti te te 're 'mad'pese za'ra mono nor ma, dur te te 're wapari za'ra mono nor ma zama, simipisutuzb zarina.46 Rob'uipraz ubumroi'wa nor h bt. Ta nor h dawi 're sipsaihuri u'si za'ra mono wa, te 'renomro wast. Ta nor h te tizawi pese 'wa nor si te te 're sawi za'ra. Tawamh asawi pese 'wanor si, 're sawi pese za'ra wa'aba mono wamh, e te za 'Re himana u'si mono h w h te te aima're smri za'ra wa'wa. Mare di. w h te te aima 're smri za'ra wa'aba mono di za. 47 Dur 'Rehimana u'si mono waihu'u''wa nor h te te 're saze za'ra mono nher, te tisiwadi nor ma,mar w h te te tma 're 'manhar za'ra, sir 're himana za'ra mono nor ma h. A nor wa'wa hbt, asir 're aihimana za'ra wa'aba mono nor ma si, mar w h tma 're 'manhar za'ra wa'abamono wamh, aiwapsi te aiwast na dame 're aihimana za'ra wa'aba mo, 'Re himana u'si monowaihu'u''wa nor sir. 48Taha wa, te za a nor wa'wa h ubur 're dazawi pese za'ra wa'aba mo, 'Rehimana u'si mono h te te da'ma 're a'upai mono na, ubur te te 're da'azawi pese mono ne.

    6Dasis'a, mar h da te dasima 're 'manhar za'ra mono z wasu'u

    1 'Re himana u'si mono ma, 're aiwata za'ra wa'aba mono da, mar h dama 're 'manhar wza'ra wa'aba mono zm na h ma 're aihimana za'ra wa'aba mono di za, danho'a h, ne na htar da te 're ai'mad' w za'ra wa'aba mono z. Asimiza'rese te za 're anomro aba mo, ne h 're'manhar za'ra wa'aba mono t da. ne h danho'a 're 'manhar za'ra wa'aba mono wamh, Aimama'wa h hiwa ma 're himana mono h tinhoprubz w uptabi h te te aima 're smri za'ra wa'abamono di za, mar w h 're 'manhar za'ra wa'aba mono z wa'rmimh.

    2 Taha wa, sibrob' nor ma, mar h tma 're smri za'ra wa'aba mono zm na, da te 'reaiwsmri za'ra wa'aba mono da, dama 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono di za, ne na h. neh te ni'wam nor h te te dama 're 'manhar za'ra, 'Re himana u'si mono ma 're dawata za'ramono zb 're, 'ri 're, dur 'ri nhi'riti na 're dahimana za'ra mono nor ma zama. 'Re himana wza'ra mono newa, te ta nor h ma 're dawata za'ra mono z, ne h te te dama 're 'manhar za'ra.Tawamh, ma 're dawata za'ra mono wamh, taha na si te za t ma 're himana za'ra. 'Re himanau'si mono nhoprubz h nimah bt na h tma 're himana za'ra mono di za. T sena, wa ne haimawaihu'u sirmo za'rawa'wa. 3-4Tahawa, ni'wai wi, mar z 're rowapt'monowa, 're pawaptobza'ra wa'aba mono wamh, s'awi 're pawaptob za'ra wa'aba mono di za, da te ma 're aiwaihu'uza'ra wa'abamono t da, mar na 're pawaptob za'ra wa'abamono zm na h. Dama 're rob'manharw za'ra wa'aba mono zm na h, da te 're ai'mad' za'ra wa'aba mono nher, te Aimama aba si

  • MATEUSI 6:5 11 MATEUSI 6:17-18te te ai'ma 're 'mad' za'ra wa'wa. Taha wa, te za taha si w h te te aima 're smri za'ra wa'wa,wa'rmi.

    'Re himana u'si mono ma, 're damreme zusi mono z wasu'uRucasi 11.2-4

    5 Dur ni'wam nor h te te sima 're w za'ra mono zb zarina, te danho'a 're mreme zusi, 'Rehimana u'si mono ma. Hiwi 're simasa mono sina, te 'Re himana u'si mono ma 're dawataza'ra mono zb ma, 're mreme zusi, 're himana w za'ra mono newa, da te 're 'mad' w za'ramono da. 'Ri nhi'riti wa, bddi sitob ma, te dur ne 're mreme zusi, da'ah nor nho'a. Tawamh,da te 're 'mad' w za'ra mono wa, ma 're dawata za'ra mono wamh, taha na si te za t ma 'rehimana za'ra. Nimah na h 'Re himana u'si mono nhoprubz h tma 're himana za'ra monoda h, mare uptabi di za, ta nor ma h. T sena wa ne na aima waihu'u sirmo za'ra wa'wa. 6Dur,a nor wa'wa h 'Re himana u'si mono ma, 're aimreme zusi aba mono da, te za 'ri para u 're asisisiaba mo, asrwa 'ri 're wa'wa u. Tawamh te za asir 're 'ridawa nhitob za'ra wa'aba mo, Aimamaaba ma, 're aimreme zusi aba mono da, romnhiwasi nimah bt na da te 're 'mad' waihu'u za'ramono ma h. ne wamh, aihiba pisutu 're aimreme zusi aba mono r, Aimama aba si te te ai'ma're 'mad' za'ra wa'aba mono wa, te za taha si w h te te aima 're smri za'ra wa'wa, wa'rmi.

    7 Dur, 'Re himana u'si mono ma, 're aimreme zusi aba mono wamh, tar aimreme na 'resahu ah za'ra wa'aba mono di za apre, 'Re himana u'si mono h te te 're aiwapari za'ra wa'abamono newa. 'Re himana u'si mono waihu'u''wa nor si te timreme na te te tma 're sahu u'siza'ra tar, taha zarina si te te 're pawaptob za'ra mono da newa. 8 Taha wa, ta nor ne 're aimremezusi aba mono di za. E mar wa. Aimama aba wi, mar h tiwi 're waptr za'ra wa'aba mono r,mar z aiwi 're rowapt' za'ra wa'aba mono z h, te te 're awaihu'u sirmomono wa. 9h zarinasi te za 're aimreme zusi aba mo, 'Re himana u'si mono ma:Wamama, hiwa ma 're asmra mono h, asisi w na ubur da te 're aiwaihu'u za'ra mono da, wa

    aima da'ma 're mreme.10Ubur da'ma 're asib'a'uw mono da, wa dur da'ma 're mreme. Hiwa ma aima romhuri'wa

    nor h, asima 're w mono zb zarina si, te te 're 'aiwapari pese za'ra mono ne, ti'ai maubur da te dur 're aiwapari pese za'ra mono da, wa da'ma 're mreme.

    11 bt na, wei wama 're anhomri mono, wasa h ma 're wasaihuri mono zb da h.12Dawasd h da te wa'ma 're 'manhar za'ra mono wa, wa te wasina 're 'mad' za'ra mono ne,

    a h dur wa'ma 're ab'mad' mono di za, wawasd h.13Dur, 're wa'ab'mad' nhimini mono di za, Wa'ubur h te te 're wa'a'upi mono wa, wawast u

    're warere'e t mono da. Ma'p, 're wa'anho'reptui u'si mono, wast uptabi wi.ne si te za Aimama aba wi, 're rowaptr za'ra wa'aba mo. ne ma t Zezusi h tma waihu'uza'ra, tisir 're nomro mono nor ma.

    14-15 Tawamh ne te dur tma roti za'ra: Dawasd h da te ai'ma 're 'manhar za'ra wa'aba mono z h asina 're 'mad' u'si za'ra

    wa'aba mono wamh, Aimama 'wa h te za dur ubur aiwasd h 're 'manhar za'ra wa'aba monoz h te te ai'ma 're 'mad' u'si za'ra wa'wa. Dawasd h da te ai'ma 're 'manhar za'ra wa'abamono nher, asina 're 'mad' za'ra wa'aba mono wamh, tawapsi, aiwasd h te te ai'ma 're'mad' za'ra wa'aba mono di za Aimama 'wa h, hiwa ma 're smra mono h.

    Dasai na a' 're dahimana za'ra mono z wasu'u16 'Re himana u'si mono ma, 're aimreme zusi aba mono da, asai na a' 're aihimana za'ra

    wa'aba mono wamh, ai'ubu pire na 're aihimana za'ra wa'aba mono di za. Ni'wam nor si te zaubu pire na sai na 're mreme zusi, 're nomro w mono newa, da te 're 'mad' w za'ra mono da.Tawamh, da te 're 'mad'w za'ramonowa, ma 're dawata za'ramonowamh, taha si te za t tma're himana za'ra. Nimah na 'Re himana u'si mono nhoprubz h tma 're himana za'ra mono di za, ta nor ma h. T sena wa ne na h aima waihu'u sirmo za'ra wa'wa. 17-18 Taha wa, a norwa'wa h 'Re himana u'si monoma, 're aimreme zusi abamono da, asai na a' 're aihimana za'rawa'aba mono wamh, te za tar na 're asi'ubu ups za'ra wa'aba mo, t 're aihimana za'ra wa'abamono zm na 're aihimana za'ra wa'aba mono da. Te za dur tar 're asiwarr za'ra wa'aba mo, a'asai na 'Re himana u'si mono ma, 're aihimana za'ra wa'aba mono zm na, da te 're aiwaihu'uza'ra wa'aba mono t da, Aimama aba si te te 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da, datmo na da te're 'mad' waihu'u za'ra mono si. ne wamh, aihiba pisutu, asai na a' tma 're aimreme zusi

  • MATEUSI 6:19 12 MATEUSI 6:30aba mono r, Aimama aba si te te ai'ma 're 'mad' za'ra wa'aba mono wa, te za w h te te aima 'resmri za'ra wa'wa, wa'rmi.

    Hiwa ma, mar h w uptabi na 're himana za'ra mono wasu'uRucasi 12.33-34

    19Mar wa'b za'ne h asima si 're ubumroi pese za'ra wa'abamono di za, ti'a 're anomro abamono r h. Ti'ai ma mar na 're danhimar za'ra mono h si'utr pese di, dawi 're u're su'u za'ramono wa, dur zazahi hzapu'u'wa h te te dawi 're hiwast za'ra mono wa. sipsaihuri nor h teza dur dawi s 're sisisi, dawi 're sipsaihuri za'ra mono da, danhimar na. 20Hiwa ma asimar za'rawa'wa h si'utr' z si te za asima 're rob'ruiwapari za'ra wa'aba mo, 'Re himana u'si mono,w uptabi h te te as 're 'mad' pese za'ra wa'aba mono z si. Tamemar h dawi 're u're waihu'uza'ra mono di. Zazahi hzapu'u'wa h te te dur dawi 're hiwast waihu'u za'ra mono di. Dursipsaihuri nor h dawi 're sipsaihuri waihu'u za'ra mono di, tamemh. 21Ti'ai ma asimar ah zsi 're rob'ruiwapari za'ra wa'aba mono wamh, taha na si te za aip' 're, asima 're rosa'rata u'siza'ra wa'aba mo, hiwa ma w h si'utr' upana. Dur hiwa ma w uptabi z si, asima 'rerob'ruiwapari za'ra wa'aba mono wamh, taha na si te za asima 're rosa'rata u'si za'ra wa'aba mo,'Re himana u'si mono, w te te as 're 'apisutu aba mono z si.

    Rob'uiwz wasu'uRucasi 11.34-36

    22-23 Rob'uiwz h te za da te dasima 're ro'o za'ra, dama rob'mad' pibu pese da. Tane dur,dato h aiwa rob'uiwzm ne. Datmo w wamh, dama rob'mad' pese di. Datob'a wamh, damarob'mad' waihu'u di. Tane dur, a nor wa'wa h asimirosa'rata w za'ra wa'aba wamh, te zarowa'a na ne 're aihimana u'si za'ra wa'aba mo. Dur, asimirosa'rata wast za'ra wa'aba wamh,robra na ne te za 're aihimana za'ra wa'aba mo.

    Rob'uiprazb z si da te dasima 're rob'ruiwapari za'ra mono z wasu'uRucasi 16.13; 12.22-31

    24Dama romhuri'wa h sib'apitomaparanewamh, aiwa te te tma 're romhuriw zahurmono di za. sib'apito maparane wamh, sahur te te 're sawi pese zahur mono di za. Misi te za te te're sawi pese. hiba amo si te za te te siwi 're w'. Dur sahur te te 're wapari pese zahur mono di za, romhuri'wa h. Misi te za te te 're wapari pese. hiba amo si te za te te 're 'ruiwapari. Tane,a nor wa'wa h rob'uiprazb z si, asima 're romhuri za'ra wa'aba mono wamh, 'Re himana u'simono ma, 're romhuri w waihu'u za'ra wa'aba mono di za. Mare di.

    Mar na 're daht' za'ra mono na 're danomro mono z wasu'u25 Taha wa, wa za dur ne aima waihu'u za'ra wa'wa. Mar na 're aiht' za'ra wa'aba mono

    di za, asaz wa'aba na, dur 're 'huri aba mono na zama. Dur ai'uzazm na zama, asina 'reaiht' za'ra wa'aba mono di za. E tar wasa z si wa za 're wahimana za'ra. Mare di. Wasaznhipai u pire uptabi di, wahimanaz h. E tar 're wasi'uza za'ra mono zp si, te wahiba h wama're himana za'ra. Mare di. Mar w uptabi da, te wahiba h wama 're himana za'ra. 26 Dur, sirenor h bt. Ta nor h te te sima 're robzuri mono di. Dur te te sima 're rob'rihri za'ra mono di. Robza'razb ma te te sisa 're robza'wari za'ra mono di dur, ma 're saihuri mono zb da h.Tane nher, te Aimama 'wa h hiwa ma 're smra mono h sa h te te tma 're anhomri u'si. Etawamh sire si te te 're azawi pese, 'Re himana u'si mono h. Mare di. Sire zawi nhipai u, tmaasawi uptabi za'ra wa'aba di. Taha wa, sire te te 're 'ab'mad' mono zm nhipai u, te za te te 'reai'mad' pese za'ra wa'wa, Aimama 'wa h, asina 're aiht' za'ra wa'aba mono t da. 27 Dur, 'reat' za'ra wa'aba mono zm na asina 're aiht' za'ra wa'aba mono wamh, e asibt na 're at'za'ra wa'aba mono di za. E asibt nhipai u, te za 're aihimana siroptub za'ra wa'aba mo. Mare di.Asina 're aiht' za'ra wa'aba mono zb zarina, asibt nhipai u 're aihimana siroptub za'ra wa'abamono di za.

    28 E mar wa, te bt ai'uzazb na asina 're aiht' za'ra wa'aba mo. E asina 're aiht' za'rawa'aba mono zb zarina, te za row na 're aihimana za'ra wa'aba mo. Mare di. Ma'p, romnhirr're himana za'ra mono zm na rosa'rata za'ra wa'aba a', rom na 're simasa mono na h. Ta norh ti'uzazb da h, te te sisada 're 'manhar za'ra mono da, te te 're romhuri za'ra mono di. 29Tanenher, dama 'mad' zei uptabi di, romnhirr h. Apito Saroma h sibro pese wa, uza w uptabi na're si'uza mono nher, taha nhipai u, dama 'mad' zei uptabi di, romnhirr h. 30 Romnhirr h

  • MATEUSI 6:31-32 13 MATEUSI 7:10hiwi 're simnhatmono r, te za duh r da te 'rewazri za'ra, unhamada, da te 're ub'r za'ramonoda. Taha wa, 're simasam hmono dai nher, ma t w uptabi na te te 're ab'manhar, 'Re himanau'si mono h. E tawamh, ai'uzaz h te te aima 're smri za'ra wa'aba mono di za bt. Te za tte te aima 're smri za'ra wa'wa, du himanazb zawi nhipai u te te 're asawi pese za'ra wa'aba monowa, a nor wa'wa h. E niha Aimama 'wa h asina 're umnhasi za'ra wa'aba mono di, taha si ai'uzazh te te aima 're smri za'ra wa'abamonowa. 31-32Aimama 'wa h hiwa ma 're smramonoma h,tma aiwaihu'u pese za'ra wa'aba di, mar z aiwi 're rowapt' za'ra wa'aba mono zm na h. Tahawa, mar na asina 're aiht' za'ra wa'aba mono di za. t asina 're aiht' za'ra wa'aba monowa, te za ne asima 're rosa'rata za'ra wa'aba mono zb zarina, ne asima 're nhar za'ra wa'aba mo:E ma hawi te za mra h wama 're wairb, dur wa te 're 'huri mono zb da h, dur wa'uzazbda h. ne na asima 're rosa'rata za'ra wa'aba mono di za. 'Re himana u'si mono waihu'u''wanor h, taha z si te sima 're spr, sina 're ht' za'ra mono wa. 33 'Re himana u'si mono hma 're sib'a'uw za'ra mono nor ma, w uptabi h te te tma 're smri za'ra mono zb z si, teza asima 're aspr u'si aba mo. 'Re himana u'si mono te te sima 're aiw za'ra wa'aba mono zbzarina si, 're anomro w wa'aba mono da, te za asima 're w u'si za'ra wa'aba mo. Tawamh, hz si 're aspr wa'aba mono wamh, mar z aiwi 're rowapt' za'ra wa'aba mono zb uwaibaba,te za t te te aima 're anhomri 'wa, Aimama 'wa h. 34 Aw sidpsi te mar h asada 're himanaza'ra wa'wa. Tane nher, oto ai'ma 're aw za'ra wa'aba mono wamh, te za asina 're waihu'u za'rawa'abamo, 'Re himana u'si mono te te 're aipawaptob za'ra wa'abamono zmna h, mar h asada're himana za'ra wa'aba mono nher. Taha wa, za dur ai'ma 're 'aw za'ra wa'aba mono z btna h 're aihimana za'ra wa'aba mono zm na h, asina 're aiht' za'ra wa'aba mono di za. 'Rehimana u'si mono si te za aw sidpsi bd h te te ai'ma 're ab'mad' 'wa.

    7Dawasd h da te dasi'ma 're sa'ra mono z wasu'uRucasi 6.37-38, 41-42

    1 Dawasd h da'ma 're sa'ra za'ra wa'aba mono zb zarina, asiwi 're daw' za'ra wa'abamono di za, taha zarina 'Re himana u'si mono h te te siwi 're aiw' za'ra wa'aba mono tda. 2 Asi'uih na asiwi 're daw' pese za'ra wa'aba mono wamh, taha zarina te za t 'Re himanau'si mono h te te siwi 're aiw' pese za'ra wa'wa, wa'rmi. Asiwi 're daw' za'ra wa'aba mono wamh, tawapsi, te te siwi 're aiw' za'ra wa'aba mono di za, ne na h aiwa. 3-5 ne, wa za durma aima romnhimir' za'ra wa'wa. t wede wa'no h atob 're te nomro, sabui nher. E niha teza bt s tmo 'mad, wede nhiprubre wazere da, asisnaw tmo hawimh. E ne h 'uwaibaba.Mare di. Wede wa'no h atob 're nomro h sabui nher, e niha te za tma nha: Ropru h a' teaima wazere, atmo hawimh. Mare di. Wede wa'no h te za a' atmo hawimh waze. Tawamhte za s airt w, wazere da, asisnaw tmo hawimh, wede nhiprubre h.

    6 Dur 'Re himana u'si mono 'ruiwapari'wa nor ma, wasu'uw na tma 're rowasu'u za'rawa'aba mono di za, te te ma 're wast za'ra mono nor ma h. E mar wa. Ta nor h waps ma,mar se h da te tma 're a za'ra mono nher, daz 're sipizari za'ra mono wa, te te 're dahzu monone, te za ta nor h asada 're himana wast za'ra wa'wa. Uhb nor h mar w z, sima 're sprwaihu'u mono di. Mar w h wa'b za't nher, uhbi ma, da te 're smra mono wa, tar te te're wati'i za'ra mono ne, te za ta nor h tar te te 're wapari za'ra, wasu'uw h. Taha wa, ta norma, 're rowasu'u za'ra wa'aba mono di za, 'Re himana u'si mono 'ruiwapari'wa nor ma h.

    'Re himana u'si mono wi, da te 're rowaptr za'ra mono z wasu'uRucasi 11.9-13

    7-8 'Re himana u'si mono wi, te za w h 're waptr za'ra wa'aba mo. Tawamh te za t te teaima 're anhomri 'wa. w z si te za dur asima 're aspr u'si abamo. Tawamh taha zarina te za tte te aima ma 're a'uwaimrami 'wa, 'Re himana u'si mono h, 'rwi aima 're himana za'ra wa'abamono da. Dur ni'wa h 'ri tede'wa z te te 're 'ridawa ta'a mono ne, te za w h tiwi 're waptrza'ra wa'abamo. Tawamh 'ri tede'wa te te tma 'ridawa ne, te za t 'Re himana u'si mono h te teaima 're anhomri 'wa, w h, si'uih na. 9ne, wa za dur aima ma romnhimir' za'ra wa'wa. Ai'rah 'u't wapu te te aiwi 'maiwaptr aba wamh, e ne te ar tma 'manhomri 'wa, te te waptrupana. Mare di. 'u't wapu si te ar tma 'manhomri 'wa, te te 'rne da, ai'ra wa'wa h. 10 Dur,tebe te te aiwi 'maiwaptr aba wamh, e wahi te ar tma 'manhomri 'wa, te te waptr upana.

  • MATEUSI 7:11 14 MATEUSI 7:23Mare di. Tepe si te ar tma 'manhomri 'wa, te te 'rne da. 11Tane dur, a nor wa'wa h 're anomrow uptabi aba mono nher, te mar w si t ai'ra nor ma, 're smri za'ra wa'aba mo. E tawamhAimama 'wa h hiwa ma 're smra mono h w uptabi na 're himana mono nher, e ai'ra norma 're asprub za'ra wa'aba mono zm nhipai u, te te aima 're smri za'ra wa'aba mono di za bt,tinhoprubz w h. Te za t sipai u te te aima 're smri za'ra wa'wa w h, tiwi 're waptr za'rawa'aba mono zb uwaibaba.

    12Mar w si da te aima 're 'manhar za'ra wa'aba mono da, asima 're daw za'ra wa'aba monone, te za mar w si dama 're 'manhar u'si za'ra wa'aba mo, wa'rmi. ne durih 'Re himanau'simononhimiroti naMozsi te te ma rob'ui'r h tewamawasu'u za'ra, durih sadawawasu'u'rata 'wa nor nhimi'ui'r zama.

    Bddi nhitobz wasu'uRucasi 13.24

    13-14 Dur, ropipa u 're danhisisi mono z h bddi h sa't uptabi di. Dur sitobz h, sa'tuptabi di. Taha wa, dama wapure di, ma 're danomro mono zb da h, bddi h sa't uptabi wa.Taha wa, te da'ah uptabi na ma 're danomro, ropipa u, tamomo 're danhisisi mono wa, da te 'rerobzpata u'si za'ra mono da. Tane nher, 'Re himana u'si mono 'rata 're dahimana u'si za'ramono zb u, 're danhisisi mono zb da h, bddi nhitobz h syryre di. Tamomo bddi h syryuptabire di dur, ma 're danomromono zb da h. Dama pire di, ma 're danomromono zb da h.Taha wa, te da'umro na si da te dasina 're uwaimrami za'ra. Taha wa, ma'p, sada 're asiptete za'rawa'aba mono, bddi nhitobz syryre na si 're asisisi aba mono da, row uptabi u.

    Rob'ri wasu'u, 'wabzr wasu'u meRucasi 6.43-44

    15 Dur, 'Re himana u'si mono zadawa wasu'u uptabi 'wa nor wi, te za 're asi'mad' peseza'ra wa'aba mo. Ta nor h t sena dasir 're himana w za'ra mono newa, te za te te dama 're rotiza'ra tar. Ta nor h te abaze zahi ne 're himana u'si za'ra, sazei'wa nor zada. 16Ta nor h uburmar h te te 're 'manhar za'ra mono zm na te za ma 're waihu'u za'ra wa'aba mo, 'Re himanau'si mono zadawa wasu'u uptabi 'wai na h. E 'wabzr h te za rob'r na 're 'r za'ra, uwa 'ru 'rna. Mare di. Uwa 'ru 'r na 're 'ri waihu'u za'ra mono di, 'wabzr h. Dur, e apto h rob'r sena te za 're 'r za'ra. Mare di. ma 're 'ri waihu'u za'ra mono di, apto h. 17-18 Dur rowede hw wamh, 're 'ri wast za'ra mono di za. Te za 're 'ri w u'si za'ra. Wast wapsi, te za 're 'riwast u'si za'ra. Ta nor h 're 'ri w waihu'u za'ra mono di za. 19 Rowede h 're 'r za'ra mono wa, te za da te 're sna'rata nhihri za'ra, unhama u da te 're smra mono da. 20 Tane, aib norh roti t senai' na te te dama 're roti za'ra mono nor h ubur mar h te te 're 'manhar wastza'ra mono zm na, te za ma 're waihu'u za'ra wa'aba mo, 'Re himana u'si mono zadawa wasu'uuptabi 'wai na h.

    'Re himana u'si mono, da'ma 're sib'a'uwmono zb u, 're danhisisi mono z wasu'uRucasi 13.25-27

    21 t ni'wam nor h te za dama 're siwasu'u za'ra, ne: Zezusi h ta h nhib'apito. Wa htma romhuri'wa, wa t 're himana u'si. ne ni'wamnor h dama 're siwasu'u za'ramono nher,ubur 're sisisi mono di za, 'Re himana u'si mono, da'ma 're sib'a'uwmono zb u h. Ni'wamnor si te za 'Re himana u'si mono nhib'a'uw, 're himana za'ra, mama h hiwa ma 're smramono h te te sima 're 'aw mono zb zarina, mar w si te te 're 'manhar za'ra mono nor si.22 Nimah bt na ropsi'utrzb ma, mama za oto da'ma sipo'ozb ma h te za da'ah na manhar za'ra ni, ne: Wanhib'apito, Wanhib'apito, wa nor h asadawa para, wa t wa te dama 'resadawa wasu'u za'ra, 'Re himana u'si mono h. Asadawa para, wa t dur wa'ubur h wa te dama're smra za'ra. Mar dama 'manhar waihu'u' hwa t durwa te dama 're 'manhar za'ra, asadawapara. ne na h da'ah na te za ma tasiwasu'u za'ra ni, nhib'a'uw uptabi h 're danomro mononewa. 23 Tane nher, wa za wa h si'uih na tma nhar za'ra, ne: Te aiwaihu'u za'ra wa'aba di,zazei'wa na. Mar wast si ma t 're 'manhar u'si za'ra wa'aba mo. Mo oto ai'aba'ri wa'aba,nhiti. ne wa za ta nor ma nhar za'ra, misi har.

    'Ri'wa nor wasu'uRucasi 6.46-49

  • MATEUSI 7:24-25 15 MATEUSI 8:1024-25 ne, wa za dur ma aima simir' za'ra wa'wa, 'ri'wai wasu'u na. 'Ri'wa h tma rosa'rata

    waihu'u pese wa, ma t t nhisiwi 'ri h 'manha, siptete na 're sa mono da. Tawamh t h pniza't na 're ta'a monowa, ma t 're pr. 'Re prmonowamh, 'ri u ma t 're praba, h. Rowa'u'uza'ne h ma t dur 're pusi, 'ri uwaibaba, te te me da ar. Tane nher, 'ri h simei di, t nhisiwite te sima 'ri wa, aib h. Tane dur, h te rotiz h ni'wam nor h te te 're wapari za'ra monowa, te te oto 're 'mad' pese za'ra mono wamh, ta nor si te za row na 're himana u'si za'ra, 'Rehimana u'si mono 'rata.

    26-27 'Ri'wa hiba amo na, wa za dur ma aima simir' za'ra wa'wa, tma rosa'rata waihu'u h. Ta h supara nhisiwip si ma t sima 'ri, siptete na tma 're sab u'si mono da newa. Tawamh th pni za't na 're ta'a mono wa, ma t 're pr. 'Re pr mono wamh, 'ri u ma t 're praba, h.Rowa'u'u za'ne h ma t dur 're pusi, 'ri uwaibaba. Tawamh 'ri h ma t 'marw, awa'awi. Tanedur, h te rotiz h ni'wam nor h tipo're na te te 're wapari za'ra mono nher, te te 're 'mad'za'ra mono wamh, ta nor si te za si'uih na 're sisimini za'ra, 'Re himana u'si mono 'rata za 'redahimana u'si za'ra mono z h.

    28Tawamh Zezusi h ne na te te dama rowasu'u parimh,ma t ma tatob'uzu za'ra ni, te te damarowahutuzm na h. 29 'Re himana u'si mono nhimiroti 'rata na rob'ui'r na dama rowahutu'wanor, simirowasu'u wapure na te te dama 're rowahutu za'ra mono ne, te te dama 're rowahutumono di, Zezusi h. Simirowahutu pire uptabi na ma t te te dama 're rowasu'u. Taha wa, mama tatob'uzu za'ra ni, dama waihu'u' h te te dama wasu'u wa.

    8Aib 'wa're r h Zezusi te te pesez wasu'uMarcusi 1.40-45; Rucasi 5.12-16

    1Tawamh Zezusi h ma t t 'rih hawi si'ra. Te te si'rai wamh, da'ah uptabi na ma t sarinaai'aba'r ni. 2Tawamh aib 'wa're r h ma t tmewi. tmewisi wamh, ma t hi'rtit nhamra,papara. Te tma tinha:

    Apito, ma aiwaihu'u pese di, asimipese waihu'u pese na. Taha wa, asima w wamh, te za pe.3 Tawamh Zezusi ma t tinhib'rada h wahutu, te te ma upi da. Te te upi wamh, te tma tinha: Tane t. Wa t sima aiw, te aipese da. Tib oto aihz h.Tawamh awa'awi ma 'wa're h tma apa.4 Tawamh Zezusi h te tma tinha, ne: wapari pese, asina. Ni'waima, asina wasu'u di za, te aipesezmna h. Sasedoti u si te za aimo,

    aihiba w z te te aihiba 'mad' da. Taha parip si, te za tma aspru 'Re himana u'si mono ma,Mozsihi nhimiroti zarina, aipesezm na da te ma aiwaihu'u za'ra da, sena na. ne te Zezusi htma roti, aib te te pese ma.

    Da'wapi'wa nor wada'uri'wai ma romhuri'wa, Zezusi te te pesez wasu'uRucasi 7.1-10

    5 Tawamh Zezusi h Capana'u na 'ri nho'mo nhisi u ma t wi. Wisi wamh, ma t aib spt,romanu h. Ta h da'wapi'wa nor wada'uri'wa. Tawamh, te te spt wamh, ma t aib h tmati'ru Zezusihi ma, tma romhuri'wa h te te tma pese da. 6ne te tma tinha:

    Apito, ma romhuri'wa h nhorwa ma te nomro. Hz uptabi di. Hz uptabi wa, sirsiwaihu'u di, hz za't wa.

    7 Tawamh Zezusi h te asa tma tinha: Wa za ma mo t, te pese da.8 Tawamh romanu h te dur tma tinha, da'wapi'wa nor wada'uri'wa h: T', apito. Wa h aima wapure di, nhorwa u asbr da h. Ma'p, tar hawi pese

    aimreme na, spt' da. Tawamh te za tma tirow, ma romhuri'wai ma. 9Wa h da'wapi'wa norwada'uri'wa zapari romhuri'wa. zapari te dur 're himana za'ra, da'wapi'wa nor h. Nimomote 'mazatr wamh, te za 'maimo. Dur s 'maihr wamh, te za we 'maimo, tme. Dur maromhuri'wai ma, mar h te 'rui wamh, te za 'manha awa'awi, zadawa para. ne te siwasu'u,Zezusihi ma.

    10Tawamh Zezusi h ne h te te wapari wamh, ma t ma titob'uzu, siwasu'uzm na. Taha wa,sarina dasi'aba'r nor ma, ma t nhar za'ra:

  • MATEUSI 8:11 16 MATEUSI 8:27 T sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. h te te sina 'umnhasizm na h niwa te 'mad' ,

    Izarazh nhihudunor nhipti'ai mah. Ta nor h te te ma siwiwabzu di, te te sina 'umnhasizmna h. 11ne, wa za dur aima waihu'u za'ra wa'wa. Da'ah uptabi na te za 're dasihutu, bt pusizmhawi, dur bt zasizm hawi, 'Re himana u'si mono u, sir 're dasaihuri mono da, da'ma 'resib'a'uw mono zb ma. Abra'h sir te za 're dasi'ubumro, dur Izatihi sir, dur Zacoho sir.12Tane nher, ni'wam nor h 'Re himana u'si mono, ma 're sib'a'uw za'ra mono da nher, sir're si'ubumroi mono da nher, te za smra sisiti, robra si 're sa'wari mono u. Tame te za sina 're'ry'ry. Te za dur 're 'wasitete za'ra, te te 're robzpata za't za'ra mono wa. ne ma t Zezusi hdama rowasu'u.

    13 Tawamh te dur da'wapi'wa nor wada'uri'wai ma tinha: Mo oto aimor ap, asrwa u. Asina 'umnhasizb zarina, wa za aipawapto.Tawamh ne te te tma nhar wi, ma t tipese, romanuhu ma, romhuri'wa h.Da'ah uptabi na, Zezusi te te da'apesez wasu'uMarcusi 1.29-34; Rucasi 4.38-41

    14Tawamh Zezusi h Pedruhu nhorwa u ma t mo. Mor wamh, maprewa ma t sabu. Hz r,te nomro wapt wa, wa'ro na. 15Tawamhma t sib'rata upi, Zezusi h. Te te sib'rata upi wamh, mat tiwah. Tawamh ma t wahudu, pi' h. Wahutu wamh, ma t sa h tma tis Zezusihi ma, sada.

    16Tawamh bd sbrzb u, ma t wa'ubur r 're danomromono h da te simro, Zezusihi u, ahuptabi na. Tawamh misi si te nasi dama azat wa'ubur h, misi har timreme na si. Ubur hz rnor zama te apese dur. 17 ne ma t Zezusi h te te 're da'apawapto, Iza'iza h durih te te marob'ui'rzb zarina te te sina uwaimrami da. ne Iza'izaha nhimi'ui'r h:Wahz mono b, ma t te te wawi 're awaibu.ne durih 'Re himana u'si mono zadawa wasu'u 'rata 'wa nhimi'ui'r h, Zezusihi ma h.

    Aib nor h Zezusihi sir neb zahur z wasu'uRucasi 9.57-62

    18 Tawamh Zezusi h da'ah uptabi na da te dasiwi 'uir za'ra nor h ma t 'mad' za'ra. Te teda'ab'mad' wamh, ma t tisir 're nomro mono nor ma rob'ru za'ra, s'u na te te sapr za'ra da,zara u. 19 Tawamh 'Re himana u'si mono nhimiroti na rowahutu'wa h ma t tme wi, Zezusihiu. ne te tma tinha:

    Rowahutu'wa, hna wa sima aiw, asir 're mor da oto, daro mono b.20 Tawamh Zezusi te asa tma tinha: Waps wawre h ab're 're, srwa h. Dur si nor h tizasi te te sima 're 'manhar za'ra,

    tinhorwa da h. Tazah, wa h ti'ai ma dasir podo h nhorwa di, ma 're wa'utu mono zbda h. Hiwi si wa datme 're mor u'.

    21 Tawamh Zezusi ma t dur aib hiba amo 'mah, sarina 're mor h, sir 're mor u'si daoto. Tawamh aib h te asa tma tinha:

    Apito, a' ap mor, mama h wi d' wa, sisa'u te ma ti'a da. ne te sina 'mah.22 Tane nher, te Zezusi h tma tinha, asa: ne har te za sir 're aimo oto. d' nor h te za tisir d' nor ma te te 're ti'a za'ra.Zezusi h rowa'u'u za'tma, te te nharz wasu'uMarcusi 4.35-41; Rucasi 8.22-25

    23 Tawamh Zezusi h ma t z, uba're 're. sir 're nomro mono nor zama ma sir asisi, sirsi'aba'r da. 24Tawamh uba're na si'aba'ri r, ma t rowa'u'u za'ne h tiwi tiwatobro za'ra. sisasih te te r wabzuri za'ra, uba're h. Tane nher, Zezusi te nhono. 25Tawamh sir 're nomro mononor h ma t tme sina roptob za'ra, te te siwi utu da. Tawamh ne te 'mahr za'ra:

    Wanhib'apito, ma'p wanho'reptu za'ra na. Wa za ai'utr ni.26 Tawamh Zezusi h te tma nhar za'ra: E mar da, ma aipahi za'ra wa'wa. E 'umnhasi za'ra wa'aba na.Tawamh ma t wahudu, Zezusi h. Wahutu wamh, ma t rowa'u'u ma tinha, te te sazri da,

    sisasisi ma zama. Tawamhma t saz, rowa'u h. Ma t dur ti'tu. 27Tawamhma t ma titob'uzuza'ra, sir 're nomro mono nor h. ne te sima nhar za'ra:

  • MATEUSI 8:28 17 MATEUSI 9:8

    Pra, e niha waihu'u pe, h. sadawa hawi ma rowa'u h saz, sisasisi zama. ne te simarowasu'u za'ra, sir 're nomro mono nor h.

    Zezusi h aib nor, wa'ubur r 're neb zahur te te pese zahur z wasu'uMarcusi 5.1-20; Rucasi 8.26-39

    28 Tawamh Zezusi h ma t mo, Dadara na danhipti'a nho'mo nhisi u, Darireza na s'u nhisizara u. Tamema t aib nor h spt zahur, wa'ubur r 're neb zahur h. Ad' 'ru hawi, ma wesina uzusi zahur, t zahp ab're sirmo 're, 're simasisi u'si zahur mono zm hawi. Ta nor hsipr su'u zahur, dur simimnhasi zahur di. Taha wa, 're himana zahur mono z wa'wai baba're danomro waihu'u mono di. 29 Tawamh rosa'rese r, ma t sa't 'mahr zahur Zezusi h,ne:

    'Re himana u'si mono 'ra, e mar wa'ma 'manhar da, te we aimo, wawa'wai baba. Eropsi'utrz wana wa'ahri da, te we aimo, wa te robzpata da.

    30 Tawamh romh pr na te uhb h tisa h te te 're huri, ah na. 31 Tawamh wa'ubur nor haib nor p' 're, 're himana za'ra mono h te sa't sina 'mahr za'ra:

    Nimomo wazatr za'ra da wamh, ma'p uhb nor u wazatr za'ra na, hiba 're, 'rewahimana za'ra mono da.

    32 Tawamh Zezusi h ma t ne har tma rob'ru za'ra: Mo oto ai'aba'ri wa'aba.Tawamh uhb hiba 're ma t sisisi, wa'ubur nor h. Taha wa, te sa't sisa're, uhb nor h,

    'rsipra u. i ba ma t rere. Taha wa, ma ai'ut, na ubur.33 Tawamh uhb 'mad''wa nor h ma t siti sisa're. 'Ri nho'mo u ma t sisa're. Tame ma t

    ubur dama rowasu'u za'ra, aib nor ma, niha romhimana zahur zm na h, wa'ubur r 're nebzahur ma. 34 Tawamh 'ri nho'mo ma 're dasi'ubumroi mono nor h ma t aihni tawairb ni,Zezusi h da te dasina uzusi za'ra da. Tawamh ma t smri za'ra ni. Da te dasiwi smri wamh, mat tma rob'ru za'ra ni:

    Ma'p, warom nhiti aimor, nimomo. ne te dasiwi satr ni, Zezusi h.9

    mor', Zezusi te te wahutuz wasu'uMarcusi 2.1-12; Rucasi 5.17-26

    1TawamhZezusi hma t uba're 're z, zara u te te sapr da. Te te saprwamh,ma t 'ri nho'mou wi, tirob u. 2Tamomo ma t ni'wam nor h we siwi ti', mor' h simiwapt r. mor' h za tete pese na ma t ma umnhasi za'ra, Zezusi h. Tawamh Zezusi h taha na ma t sina simirosa'ratawaihu'u za'ra, aib nor h. Taha wa, te mor' ma tinha:

    siwadi, aiwi robzei' t. Aiwasd h 're 'ab'manharwastmono z h te ai'ma 're ab'mad'mono di za oto. ne te tma tinha.

    3 Tawamh ni'wam nor h 'Re himana u'si mono nhimiroti 'rata na rob'ui'r na damarowahutu'wa nor h ma t 'rwi sima rowasu'u za'ra, ne:

    h te 'Re himana u'si mono ma wast.4 Tane nher, Zezusi h ma t sina waihu'u, simirosa'rata za'ra h. Taha wa, te tma nhar za'ra: Emar da, ma t ne 'ma rosa'rata wast za'ra wa'wa. 5Wah dawasd h te dama 're 'apari

    waihu'u pesemono zm na h, sena na waihu'u za'ra wa'aba da h, e niha te za waihu'u za'ra wa'wa.Aib ma, wa t tinha: Aiwasd h 're 'ab'manhar mono z h te ai'ma 're ab'mad' mono diza oto. ne na si mreme wamh, aima pibu pr za'ra wa'aba di. h mor' h wahutu da, duroto mor da, te tma nhar wapsi, te za waihu'u za'ra wa'wa, waihu'u pese na sena na waihu'u peseza'ra wa'aba da oto. Taha wapsi, aima pibu pese za'ra wa'aba di za. 6 Ti'ai ma dasir podo h mawaihu'u pese di, dawasd te dama 're 'apari mono da h, 'Re himana u'si mono zadawa para. nena asiwi waihu'u za'ra wa'aba da, wa za hi'r ma tinha, wahutu da.

    Tawamh mor' ma, te tinha Zezusi h: Ma'p, aiwahutu. Asa'wariz h ri, asrwa u aimor da oto.7 Tawamh awa'awi ma t wahudu aib h, tinhorwa u mor da. 8 Tawamh ne h da te 'mad'

    za'ra wamh, ma t tma tap'wara za'ra ni, dama sa'rese wa. Ma t dur 'Re himana u'si monoma tawata za'ra ni, tiwaihu'u pe h te te dama 're anhomri mono wa.

  • MATEUSI 9:9 18 MATEUSI 9:20Mateusihi z Zezusi, sisarina hrz wasu'uMarcusi 2.13-17; Rucasi 5.27-32

    9 Tawamh Zezusi h ma t mo, dahawi. Mor r, ma t s, danhib'apito ma, rob'uiprazubumroi'wa h, Mateusi na nhisi h. nhimiromhurizb ma wa nhamra, rob'uipraz te dawi 're'a'ubumroi mono zb ma. Tawamh Zezusi h te 'mah:

    We aimor, sir 're aimor da oto.Tawamh awa'awiwa twahudu, sir 're mor da oto. 10Tawamh baranawa otowasirwasaihuri

    ni Zezusi nor h, sir 're wanomro mono nor me. nhorwa ma wa wasaihuri ni. Wasaihuri r,ma t rob'uipraz ubumroi'wa nor h tme asisi 'ri para u, ah na, sir saihuri da. Ni'wam nor hzudezu nher, parisezu nor nhimiroti zarina 're himana za'ra mono nor zama ma t dur tmeaihutu, Zezusihi u. 11 Tawamh parisezu nor h ne h te te 'mad' za'ra wamh, ma t Zezusihisir 're wanomro mono nor h wazadanhar za'ra, ne:

    E niha b, te asib'apito za'ra wa'wa h rob'uipraz ubumroi'wa nor sir tisa, dawast na 'redahimana za'ra mono nor sir zama.

    12 Tawamh Zezusi h te te sina wapari za'ra wa, ma t tma nhar za'ra, ne: Hz na 're nomro mono nor z, dawede'wa h 're siwasutu za'ra mono di, te te 're wede

    za'ra mono da. hz r nor z si te za 're siwasutu za'ra, te te 're pese za'ra mono da. 13Durih mat 'Re himana u'si mono zadawa wasu'u'wa h ne na rob'ui'r, 'Re himana u'si mono mremena: Asimizama h ma 're zata za'ra wa'aba mono z h, s 're nhimipari mono di oto. Asimizawipese zarina, da'ma 're aiwamri za'ra wa'aba mono da si, wa sima te 're aiw za'ra wa'wa oto. nedurih 'Re himana u'si mono mreme na rob'ui'r h s sabu za'ra wa'aba baih h, waihu'upese za'ra wa'aba da. Daw na 're danomro mono nor z sitme 're hr mono da, we mor di.Dawast na 're danomro mono nor z si 're hr mono da, wa wei mo.

    Dasai na bt na a' 're dahimana za'ra mono z wasu'uMarcusi 2.18-22; Rucasi 5.33-39

    14Tawamh Zuw Batitaha sir 're nomro mono nor h ma t Zezusihi u ai'aba'r. Tawamh nete siwi sadanha:

    Wa nor h, dur parisezu nor h 'Re himana u'si mono ma, 're wamreme zusi mono da h,wasai na wa a' 're wahimana za'ra, bt na. E mar wa, sai na a' 're himana za'ra mono dibt, asir 're nomro mono nor h.

    15 Taha wa, te Zezusi h asa tma nhar za'ra: Aib h mrozb u, s hr za'ra nor h sihutu wamh, e aib mro da h sir smra za'ra r,

    te za robzei' na tihimana za'ra, ta nor h. Mare di. nei di. Niwapsi te za bd h wa waptr,aib mro da h siwadi nor wa'wa hawi, da te tiwi 'ri za'ra zb da h. Tawapsi te za t sai na 'resi'ubumro, robzei' na.

    16Dur da'uza h h'ratare wamh, te za hihata. E tawamh ht hnhihri na te za hiwa'abani. Mare di. ht hnhihri na da te hiwa'aba wamh, da te r h'upsi wamh, te za tihzahutu,hiwa'abaz h. Tawamh te za oto hsisinar pese, da'uza 'rada h. 17Dur e romh 'manhar 'rata're, te za uwa 'ri wa'u s h da te 're s, wa'ui ware r. Mare di. Wa'ui ware r, da te 're smemono wamh, oto wa'ui ware wamh, te za romh 'manhar 'ratare h sina wazu. Tawamh uwa 'riwa'u s h te za asa'wa. Romh 'manhar h te za dur hihaiwamna. tp si'uiwa na si, te za da te're s, dawi 're sisa'wari za'ra mono t da, rob'ri wa'u z t h. Tawapsi, romh 'manhar h dawi 'rehsiwamnar za'ra mono di za dur. ne ma t Zezusi h ma romnhimir', uwa 'ru 'ri wa'us, da te 're sme mono zm na h.

    Zezusi h pi' nor te te pese zahur z wasu'u, azarutu meMarcusi 5.21-43; Rucasi 8.40-56

    18Tawamh Zezusi h te te dama rowasu'u r, ma t aib h tme wi, dama roti'wa h. tme wisiwamh, ma t hi'rtit papara nhamra. Tawamh te tma tinha, ne:

    'ra h azarudu h ma t wi dr, hna si. Tane nher, ma'p ma me aimor, asib'rada mahiri da, hiwa'utu da, ma 're mor da ap.

    19 Tawamh Zezusi h ma t wahudu. Wahutu wamh, ma t sir mo. sir 're wanomro mononor zama, wa sir ai'aba'r ni.

    20Tawamh mor r, te pi' h we sarina mo, babari hawi. Pi' h hz te te sazri', 12 na mat ma tiwahu, hz te te 're 'manhar mono r h. We sarina mor wamh, ma t 'uza hnhisudu

  • MATEUSI 9:21 19 MATEUSI 9:38

    h upi. 21 Ta h ma t ne sima rosa'rata: 'uza si te tiwi upi nher, wa za sptr. ne te simarosa'rata, pi' h.

    22 Tawamh pi', 'uza te te upi wamh, ma t Zezusi h s aipi'ra. Sipi'rai wamh, ma t pi' htis. ne te tma tinha:

    siwadi, aiwi robzei' t. Za te aipesezm na, 'umnhasi zarina ma t aihz h aima apa.Tawamh awa'awi ma t pi' h sptr.23 Taha pari, te mo Zezusi h, dama roti'wa nhorwa u. Mor wamh, rowamreme'wa nor h

    ma t spt za'ra, ad' ma simnhihsi r. Da'ah na ma t da'anhopt, ma da'ry'ry nor h.24 Tawamh ne te dama tinha:

    Mo oto aiwairb aba. Azarudu h d' di. Tar te nhono.Tawamh ma t ma tawa' za'ra ni, d' uptabi nher, tar st na te te waihu'u wa, Zezusi h.

    25 Tawamh rob u ma t tawairb ni. Dawairb wi, ma t Zezusi h z 'ri 're wa'wa u, azarudunomrozb u. Tawamh awa'awi ma t pa'. Te te pa'ri wamh, ma t awa'awi wahudu, azarudu h.26Tawamh wasu'u h ma t te te rop daro mono b, Darireza na danhipti'a nho'mo nhisi 'remh.

    tob'a nor, Zezusi te te pese zahur z wasu'u27 Tawamh 'ri para hawi watobro wamh, mor r, ma t aib nor h sarina tineb zahur, tob'a

    zahur h. Tawamh te 'mahr zahur, ne: Dawihi nhihudu, ma'p wa'ma aip'z na.28 Tawamh 'ri para u ma t z, Zezusi h. Sbr wi, ma t tob'a nor h tme aimasisi zahur.

    Tawamh Zezusi h te sadanhar zahur: E te asina 'umnhasi 'wa, te ato pese aba da h.Tawamh asa te tma nhar zahur: he, wa t wasina ai'umnhasi ni, apito.29 Tawamh Zezusi h ma t tmo upi zahur. Te dur tma nhar zahur: Asina 'umnhasi aba zb zarina, wa za t ato pese 'wa.30 Tawamh ma t oto tito pese zahur, aib nor h. Ma t dur sadawa uwati zahur, ne: Te aima 'manhar w wa'aba zm na, dama wasu'u wa'aba di za. T'. ne te sina sadawa

    uwati zahur.31Tane nher, oto neb zahur wamh, ma t tisiwasu'u na te te rop zahur rop, Zezusi te te pese

    zahur zm na.mreme', Zezusi te te pesez wasu'u

    32 Tawamh Zezusi te te to pese zahur neb za'u si, ma t aib h we tme dasiwi saprni niZezusihi u, wa'ubur r wa, mreme' u'si 're himana mono h. 33 Tawamh Zezusi h ma twa'ubur ma rob'ru, hawi watobro da, siti. Te te tma rob'rui wi, ma t aib h mreme watobro.Taha wa, ma ma tatob'uzu za'ra ni. Te dur dasima nhar za'ra ni, ne:

    Niwa, wa te 'mad' za'ra , ne h, Izarazh nhihudu nor nhipti'ai 'remh.34 Tane nher, ma t parisezu nor h tar wasd h ma hiri za'ra, ne: Wa'ubur nor nhib'apito zadawa para, te h wa'ubur h te te dama 're anhamra, Satanasihi

    zadawa para. ne ma t parisezu nor h siwi w', Zezusi h.Zezusi h da'ma siwamriz wasu'u

    35 Tawamh Zezusi h ma t datme 're mo, 'ri wa't mono b, te te dama 're rowahutu monoda, zudezu nor te, rowahutuz mono b. 'Re himana u'si mono, da'ma 're sib'a'uw monoz wasu'u na te te dama 're rowasu'u, wasu'uw na. Dahz mono b ma t dur da'apese. Hzu'si wa, sib'uware na 're nomro mono nor zama te apese, Zezusi h. 36 Tawamh da'ah uptabina te te da'ab'mad' wamh, ma t Zezusi h da'ma aiwamri tip' na, pone'reb 'mad' na 'renomromono ne, robzei na 're dahimana za'ramonowa, 're dasipawapto waihu'u za'ramono wa.37 Tawamh sir 're wanomro mono nor ma, te tinha, ne:

    Amnho h sa't uptabi di, da te 're 'ubumroi mono da h. Tane nher, sada h da'umrore di,'ubumroi'wa da h. 38 Taha wa, ma'p tiwi 're rowaptr u'si za'ra wa'aba mono, rob're tede'waiwi, romhuri'wa da h we te te da'azatr da da'ah na, rob're h te te 're ubumro za'ra mono da. ne ma t Zezusi h da'ma romnhimir'.

  • MATEUSI 10:1 20 MATEUSI 10:1810

    Zezusi h tisir 're nomro mono nor te te satr za'ra z wasu'u, daro mono bMarcusi 3.13-19; Rucasi 6.12-16

    1 Tawamh Zezusi h ma t sitme waz h, sir 're wanomro mono nor z, 12 na wahiba norz. Waz hr za'ra wamh, ma t wama pisutu za'ra, waihu'u pese zarina sadawa para, wa'uburnor te te 're dawamnar za'ra mono h wa te dama 're smra za'ra mono da. Dur hz r nor hdahz mono b sadawa para, wa te 're dapese za'ra mono da, ma t dur wama pisutu za'ra, durhz u'si 're himana za'ra mono wa, 're sib'uwa pese za'ra mono nor zama. 2Zezusi h daro monob te za oto wazatr za'ra, sir 're wanomro mono nor h, sadawa para wa te dama 're sadawawasu'u za'ra mono da. Tizadawa wasu'u'wa na, ma t wanhisi za'ra oto, Zezusi h. Wanhisi za'ra h,ne: Sima na sisi h. Taha nhisi amo h Pedru. Dur no nhisi h dr na sisi h. Dur Ti'adu, durTi'aduhu no, Zuw. Ta nor h Zebedehe 'ra nor. 3-4Dur Piripi, dur Batoromezu, dur Tome, durwa h Mateusi. Wa h rob'uipraz ubumroi'wa ar. Dur Ti'adu, Apezuhu 'ra h. Dur Tadezu, durSima aimawi h. Ta h ma t ar dame 're himana, romanu nor zada, tirom hawi ap te te 're satrza'ra mono da. Dur Zudasi Icarizoti, Zezusi h te te dama hiba nhomri da h.

    5Tawamh Zezusi h te te wazatr za'ra da, ma t ne wama roti za'ra, 12 na wahiba nor ma h: Zudezu' nor nhipti'ai u 're anomro aba mono di za. Dur samaritanu nor nhipti'ai u 'ri

    nho'momono b, 're asisisi aba mono di za. 6 Izarazh nhihudu nor u si te za 're anomro abamo,pone'reb 'mad' na, siwa'ru 're nomro mono ne, 're dahimana za'ra mono nor u si. 7 ne teza dama 're rowahutu za'ra wa'aba mo: 'Re himana u'si mono, da'ma 're sib'a'uwmono zb uh romhuture di oto. 8 hz r nor h te za dur 're pese za'ra wa'aba mo. 'Re dad' za'ra mononher, te za dur 're dahiwa'utu za'ra wa'aba mo. 'wa're r nor zama te za 're pese za'ra wa'abamo. Wa'ubur h te za dama 're smra za'ra wa'abamo. Wa'b na wa t waihu'u pe h aima smriza'ra wa'wa. Taha wa, wa'b na te za ne ubur dama ma 're 'uwaimrami w za'ra wa'aba mo.9 Rob'uipraz sapotore h asir 're 'wasari aba mono di za, t'ubuzi pr oru h dur t'ubuzi'aprata zama. 10 Dama romhuri'wai ma, te za dasa h da te tma 're smri za'ra, tiwi s robaba wa.Taha wa, nimomo 're anomro aba mono wamh, romramiz h asir 're 'wasari aba mono di za.Dur ai'uza misire r si te za 're anomro aba mo. Aipara'uza misire r si te za dur 're anomro abamo. Wedehu h asiwazusiz h misire te za dur asir 're 'wasari aba mo.

    11 Nimomo daza'rui u 're anomro aba mono wamh, as 're tob'uzu za'ra wa'aba mono nor usi te za 're asisisi aba mo. Tawamh tame te za sir 're aihimana za'ra wa'aba mo, 'ri tede'wa sir,nimomo 're anomro aba mono zb u h. 12 Danhorwa u 're asisisi aba mono wamh, ne te za 'redazawi za'ra wa'aba mo: Row na 're aihimana za'ra wa'aba mono. ne te za 're dazawi za'rawa'aba mo. 13 Tawamh danhorwa u 're aihutu aba mono wi, da te 're ai'mazasi w za'ra wa'abamono wamh, 're sawi za'ra wa'aba mono zb zarina, te za row na 're himana za'ra, 'ri tede'wanor h. Dur da te 're ai'mazasi w za'ra wa'aba mono wamh, row na 're himana za'ra mono di za, 'ri tede'wa nor h. 14Dur nimomo darob u 're aihutu abamonowamh, as 're datob'uzu za'rawa'aba mono wamh, da te 're aiwapari ze za'ra wa'aba mono wamh, ta hawi te za 're aiwairbaba mo. 'Re anomro aba mono zb u, te za asisa'u aipara zapru h 're tata'a za'ra wa'aba mo, ti'ai u're rere'e mono da, dapo're na 're danomro mono wa, 'rwi 're dasismri za'ra mono da. 15T sena,wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Niwapsi 'Re himana u'si mono, da'ma sipo'ozb ma h Sodomama dur Domora ma 're dahimana wast uptabi za'ra mono nor ma, te te rob'manhar pipazm nhipai u, te za as 're tob'uzu za'ra wa'aba mono nor h te te tma 're arob'manhar za't. ne ma t Zezusi h wama waihu'u za'ra, sir 're wanomro mono nor ma.

    Zezusi te te satr za'ra ma, za da te tma 're rob'manhar wast za'ra mono z wasu'uMarcusi 13.9-13; Rucasi 21.12-19

    16 Tawamh Zezusi te dur wama rowasu'u za'ra, sir 're wanomro mono nor ma: Ma'p wapari pese za'ra wa'aba. Pone'rebire, robzahi wa'wa u 're sisisi mono ne, wa za

    datme asatr za'ra wa'wa. Taha wa, te za asimiza'rese 're anomro aba mo, wahi ne. Dur utu'u,mar wasd h te te 're 'manhar za'ra mono ne, te za 're anomro w wa'aba mo. 17 Taha wa, teza 're asipibui pese za'ra wa'aba mo, dawi. t ni'wam nor h te za te te sima 're aiw za'ra wa'wa,te te 're aiwaibui wa'aba mono da, zudezu nor ma roti'wa nor u, te te 're asimroi wa'aba mono da.Tawamh ta nor h te te siwi 're aiw' za'ra wa'aba mono zb zarina, te za dur simirowahutuzbma da te 're ai'maipr' 'wa, romh nhor 'manhar na. 18 Dur 'ma si 're anomro aba mono wa,

  • MATEUSI 10:19 21 MATEUSI 10:33

    te za dama pire nor u da te 're asimroi wa'wa, zudezu' nor nhib'apito nor u, te te 're aiwaihu'uza'rawa'abamono zb zarina, te te siwi 're aiw' za'rawa'abamono da. Taha r, s're 're aimasa abamono r, te za wasu'uwna tma 're rowasu'u za'rawa'abamo, sib'a'uwnorma zama. 19Tawamhdama pire nor u, da te 're asimroi wa'aba mono wamh, asimirosa'rata na asiswa asina 're aiht'za'ra wa'aba mono di za, niha tma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono zm na da h. Da te aima 'reropipa za'ra wa'aba mono zb u, da te 're asimroi wa'aba mono wamh, 'Re himana u'si mono teza te te aima 're smri za'ra wa'wa, niha tma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono zb da h. 20Tma 'reasiwasu'u za'ra wa'aba mono wamh, asi'uih na asimirosa'rata na tma 're aimreme zusi aba mono di za. 'Re himana u'si mono, Tip'zani na te te aima 're waihu'u za'ra wa'aba mono zb zarinasi, te za tma 're asiwasu'u za'ra wa'aba mo, danhib'apito nor ma.

    21 Da te 're zaze za'ra mono 'ru te, te za dasisnawi uptabi nher, da te dasima 're dahibanhomri za'ra, da te 're danhimroi mono da. Damama nor h te za ti'ra ma, ne te te tma 'rerob'manhar wast za'ra, 'rwim nher. Dur da'ra nor h timama uptabi da nher, te za sada're himana za'ra, te te dama 're hiba nhomri za'ra mono da, da te 're simroi mono da, na me.22 Ubur te za da te 're ai'ruiwapari za'ra wa'wa, zazei'wa 're anomro aba mono wa. Tane nher,asiptete sina ne har 'ma 're anomro u'si aba mono wamh, te za asina 're 'uwaimrami za'rawa'aba mo, as'reptu za'ra wa'aba z h. 23Tawamh nimame 'ri nho'mo ma da te 're ai'ruiwapariza'ra wa'aba mono wa, da te aima 're 'manhar wast za'ra wa'aba mono wamh, ta hawi te za 'reaimani za'ra wa'aba mo, 'ri nho'mo amoi u 're anomro aba mono da. T sena wa aima waihu'u za'rawa'wa. Izarazh nhihudu nor nhipti'ai 're, 'ri wa't mono b wasu'uw na romhuri 'rsutu za'rawa'aba r, wa za we dama sihi'r ap, dasir podo h.

    24-25 Romnhor'wa nor h te te 're romnhor za'ra mono r h, pire na 're himana waihu'uza'ra mono di, tma romnhor'wa nor ma h. Tane nher, romnhor h te te 're 'ruiwapari u'siza'ra mono wamh, zahadu wapsi te za tma romnhor'wa nor ne oto 're himana za'ra, aiwa. Durte te dama 're romhuri za'ra mono nor h te te dama 're romhuri za'ra mono r h, himana pirena 're himana waihu'u za'ra mono di, tinhib'apito nor nhipai u h. Tane nher, tipire z te te 'rerob'ruiwapari u'si za'ra mono wamh, zahadu wapsi te za tinhib'apito ne pire na 're himana za'raoto. 'ruiwapari'wa nor h te Bezebu na te te 're nhisi za'ra, wa'ubur nor nhib'apito nhisi na. nete ta nor h te te 'ma 're wast za'ra. Taha wa, taha nhipai u te za dur te te ai'ma 're wastuptabi za'ra wa'wa, sir 're anomro aba mono wa.

    'Re himana u'si mono si, da te dasima 're pipa za'ra mono z wasu'uRucasi 12.2-7

    26 Tawamh Zezusi te dur wama rowasu'u za'ra, sir 're wanomro mono nor ma: Taha wa, dama 're aipahi za'ra wa'aba mono di za. Ubur mar h upsibi na 're himana za'ra

    mono h zahaduwapsi te za suwa nhamra ni. Dur uburmar h pi'uriwi 're himana za'ramono hte za niwapsi waihu'u za'ra ni. 27Ubur pi'uriwi te aima 're waihu'u za'ra wa'aba mono h te za otos'awi dama ma 're rowasu'u za'ra wa'aba mo. 28 Dahiba te te dawi 're simroi mono nor ma h,tma 're aipahi za'ra wa'aba mono di za, dap'zani h te te dawi 're simroi waihu'u mono nher.'Re himana u'si mono si te za asima 're pipa za'ra wa'aba mo. Taha ma si waihu'u pese di, dahibah dur dap'zani zama, te te dawi 're 'a'uprosi mono zb da h. 29 Sire wa' h wa'b syryrenher, ubur Damama zadawa para nher, 're si'utr mono da h, mare di, sire nor h. 30 Tanedur, asr za'rata aba zama, tmawaihu'u pese di, 'Re himana u'simonoma h. Simi'mad' peseuptabi di. 31 Sire h tma sawi pese za'ra nher, sire zawi nhipai u, tma asawi uptabi za'ra wa'aba di,'Re himana u'si mono ma h. Taha wa, asina 're aiht' za'ra wa'aba mono di za. ne ma twama rowasu'u za'ra Zezusi h, sir 're wanomro mono nor ma h.

    Zezusihi zazei'wa na 're dasiwasu'u za'ra mono z wasu'u, sazei''wa na zamaRucasi 12.8-9

    32 Tawamh Zezusi h te dur wama rowasu'u za'ra, sir 're wanomro mono nor ma:Ni'wamnor h zazei'wanadama 're siwasu'u za'ramonowamh, wahwa za dur mamanho'a

    te 're awasu'u, zazei'wa na, hiwa ma 're smra mono nho'a. 33Tazah, ni'wam nor h zazei''wana dama 're siwasu'u za'ra mono wamh, wa h wa za dur mama nho'a te 're awasu'u, zazei''wana, hiwa ma 're smra mono nho'a. ne te wama rowasu'u za'ra, Zezusi h.

  • MATEUSI 10:34 22 MATEUSI 11:5Zezusihi ma dasina 're dasipo'o za'ra mono z wasu'uRucasi 12.51-53; 14.26-27

    34 Tawamh te dur sir 're wanomro mono nor ma rowasu'u za'ra, Zezusi h: E ti'ai u we mor wa, te za ti'ab r row na si dasir 're dahimana za'ra, simisutu. Mare di. ne

    h 'ma 're rosa'rata za'ra w


Recommended