Internationale en interculturele competenties in het curriculum

Guido Langouche

Forum Flanders Knowledge Area, Brussel, 7 november 2013

overzicht• internationale en interculturele competenties

wat, waarom en hoe ?

• internationalisering van het curriculum

wanneer kwaliteitsvol ?

• mobiliteit

streefdoelen en vormen

• internationalisation@home

belang en vormen

• conclusies

Internationale en interculturele competenties

wat ?

waarom ?

hoe ?

“internationale en interculturele competenties”wat ?

geheel van competenties die het mogelijk maken goed te functioneren in een internationale context en vlot en respectvol om te gaan met mensen met een andere culturele achtergrond

“internationale en interculturele competenties”meer concreet

• internationale expertise

kennis en vaardigheden over beroepsuitoefening in een internationale context en inzicht in verschillen met nationale context

• taalvaardigheid in vreemde talen

• interculturele competenties

kennis over culturen en van de invloed hiervan op gedrag en gewoonten

culturele empathie: aannemen van open en respectvolle houding tegenover standpunten en gedrag van mensen met een andere cultuur

• internationaal bewustzijn

inzicht in globaliseringprocessen en de gevolgen voor de samenleving en de beroepsuitoefening

“internationale en interculturele competenties”waarom in de opleiding ?

omwille van meerwaarde op intellectueel, educatief, sociaal, economisch en cultureel vlak, zoals

• nieuwe inzichten in het vakgebied

• leert omgaan met nieuwe werkvormen

• leidt tot curriculumvernieuwing

• betere inzetbaarheid op internationale arbeidsmarkt

• sociale integratie

• persoonlijke ontplooiing

• …

“internationale en interculturele competenties”door internationalisering van het curriculum

• fysieke mobiliteit naar buitenlando opleidingsonderdeelo stageo onderzoekswerko extracurriculaire mobiliteit

(bijv. zomerschool)

• internationalisation@home

complementair en even belangrijk

Internationalisering

leidt internationalisering van het curriculum tot internationale & interculturele competenties ?

“kwaliteitsvolle” internationalisering

leidt internationalisering tot behalen van “internationale en interculturele competenties” ?

Tegenvoorbeelden:

• internationalisering van docenten

wat als gastdocent net hetzelfde doceert als de locale docent ?

• internationalisering van het studentenkorps

wat als de studenten niet integreren ?

• fysieke mobiliteit

leidt studieverblijf in Barcelona noodzakelijk tot het verwerven van andere inzichten en culturele empathie ?

“internationale en interculturele competenties”kan men meten of deze verworven zijn ?

• niet meetbaar ?

echte test gebeurt pas in het latere beroepsleven

• wel meetbaar ?

sommige competenties verifieerbaar

meestal beperkt men zich tot na te gaan of er voldoende internationaliserings-elementen in het curriculum zijn waarvan kan verwacht worden dat die leiden tot het verwerven van internationale en interculturele competenties

“kwaliteitsvolle” internationalisering

NVAO kwaliteitslabel voor internationalisering

indien de opleiding kan aantonen dat de grootst mogelijke garanties aanwezig zijn dat de individuele student internationale en interculturele competenties verwerft

geen vaste formules – opleidingsspecifiek !

NVAO project (2011)21 deelnemende programma’s (18 NL, 3 VL)10 kwaliteitscertificaten uitgereiktnu lopend Europees project CeQuInt

NVAO kwaliteitslabel internationaliseringenkele ervaringen

sommige programma’s denken “per definitie” internationaal te zijn (zoals Engelstalige programma’s met “international” in titel)

niet automatisch positieve beoordeling !

programma’s moeten verifieerbaar aantonen wanneer en hoe het behalen van individuele internationale en interculturele competenties werd getest

NVAO kwaliteitslabel internationaliseringenkele ervaringen

nagestreefde internationale en interculturele leerdoelen

beste beoordeling

indien heldere en expliciete formulering van de nagestreefde internationale en interculturele leerdoelen

en indien deze leerdoelen betrekking hebben op onderwerp-gerelateerde aspecten van de opleiding

EN sociale/communicatieve vaardigheden en houdingen

NVAO kwaliteitslabel internationaliseringenkele ervaringen

verworven internationale en interculturele competenties

alle bekroonde programma’s eisen internationale component in eindwerk

slechts weinig programma’s gaan expliciet in op het evalueren van deze competenties in de examens

best beoordeelde programma’s hebben docenten die interculturele interactie stimuleren en maatregelen nemen zodat alle studenten hieraan participeren

NVAO kwaliteitslabel internationaliseringenkele ervaringen

Internationaliserings-elementen in curriculum

• beste resultaten werden behaald door joint programma's met ingebouwde mobiliteit

• daarnaast ook uitstekende beoordelingen voor internationalisation@home met

“international classroom” met goed evenwicht tussen internationale en locale studenten

“international teams” met kleine groepen voor groepswerk die intercultureel zijn samengesteld

mobiliteit

streefdoelen EU en VL

soorten mobiliteit

mobiliteitEuropees streefdoel

EU2020 benchmark

[2009 Leuven Declaration

Bologna ministers]

20 %

van de afgestudeerden

hebben buitenlandervaring

(3 maand of 15 ECTS)

mobiliteitVlaams streefdoel

VL2020 benchmark

[2013 “Brains on the move”]

33 % van de afgestudeerden

hebben buitenlandervaring

(10 ECTS in buitenland)

(er komen incentives in het financieringsysteem van het HO !)

soorten mobiliteit

• opleidingsonderdelen in het buitenland

Erasmus, joint programmes, …

• stage/werkplekleren in het buitenland

Erasmus, VLIR-UOS, bedrijven, …

• onderzoek in het buitenland

in kader van thesis

• extra-curriculaire activiteiten in het buitenland

zomercursussen, …

Validatie als mobiliteit enkel mogelijk als hieraan ECTS gekoppeld worden

joint programmes

Akkoord sluiten met buitenlandse opleiding met gelijkaardige programma’s, eventueel met complementaire opleidingsonderdelen, en studenten (en docenten) uitwisselen

• dit is een van de meest efficiënte manieren om internationale en interculturele competenties te verwerven zowel in kader van fysische mobiliteit als van internationalisation@home

• joint programma kan leiden tot gezamenlijk diploma

mobility window

naast het invoeren van joint programma’s

is het introduceren van mobility windows in studieprogramma’s een uitstekende manier om fysische mobiliteit te bevorderen

• in het programma opleidingsonderdelen definiëren die uitermate geschikt zijn om in het buitenland gevolgd te worden

• eventueel hele curriculum opbouwen met als bouwstenen mobility windows

• liefst ook gepaard met akkoorden met partners

voorbeeld van een major van 30 ECTS als mobility window

Universiteit Gent

3e bachelor Chemie

Major Europees Traject

Vakken voor 30 ECTS, inclusief een bachelorproject, te kiezen uit de opleidingsprogramma’s van een andere Europese instelling voor hoger onderwijs

(het bachelorproject wordt in het buitenland uitgevoerd)

voorbeeld van vak van 3 ECTSals mobility window

Universiteit Leuven

Master natuurkunde

“Nuclear solid state physics” 3 ECTS

is taught within the framework of a 10-day long European school (the site of which alters year by year).

Wordt georganiseerd als Erasmus Intensive Programme (met EU financiële steun) met partners uit de universiteiten van Aarhus, Boedapest, Bonn, Göttingen, Groningen, Lissabon, Lyon, Madrid, Oxford, Uppsala.

voorbeeld van mobiliteit voor onderzoek thesis in het buitenland

internationalisation@home

belang

vormen

belang van internationalisation@home

niet als alternatief voor fysieke mobiliteit (met oog op Vlaamse validering)

maar complementair en inhoudelijk even belangrijk

ook de niet-mobiele studenten moeten internationale en interculturele competenties verwerven !

vormen van internationalisation@home

• opleidingsonderdelen in samenwerking met buitenlandse partners

• opleidingsonderdelen met internationale elementen

• internationale projecten als opdracht bij een opleidingsonderdeel

• buitenlandse gastdocenten met eigen inhoud

• internationaliseren van curriculum

• international classroom met internationale studenten

• intensieve integratie met studenten die behoren tot culturele minderheden

• enz …

conclusies

• internationalisering van het curriculum is noodzakelijk omwille van de inhoudelijke meerwaarde voor de student op intellectueel, educatief, sociaal, economisch en cultureel vlak

• het is belangrijk niet alleen een internationaliseringskader te scheppen maar er ook over te waken dat de individuele student de nagestreefde competenties verwerft

• er is geen unieke succesformule tot internationalisering omwille van de eigenheid van elke opleiding

• joint programmes, mobility windows, international classroom blijken heel efficiënte formules tot internationalisering