+ All Categories
Home > Documents > ISSN 2394-8485 - Shiromani Gurdwara Parbandhak...

ISSN 2394-8485 - Shiromani Gurdwara Parbandhak...

Date post: 30-Mar-2019
Category:
Upload: trinhnga
View: 216 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
56
3 gu rmiq zwn PrvrI 2018 Pon : 0183-2553956-60 c<dw Byjny kw pqw sicv, Dwm~ pRcwr kmytI (iSwromixw gu{ªwrw pRb<Dwk kmytI) ‰I Am÷qsr swihb-143006 mwisk < siqgur pRswid ] > > gur igAwn A<jn scu nyZI pweAw ] A<qir cwnxwu AigAwnu A<Dwy{ gvweAw ] mwG-PwØguxw, s<vq` nwnkSwwhI 549 c<dw swlwnw (dySw) 10 {pXy AwjIvn (dySw) 100 {pXy swlwnw (ivdySw) 250 {pXy pRiq kwpI 3 {pXy iv†wX-sU cI vˆw~ 11 A< k 6 PrvrI 2018 e-mail : [email protected] website : www.sgpc.net E#sty<Swn n<br ivqrxw ivBwg 303 s< pwdkIX ivBwg 304 PY #s : 0183-2553919 gurbwxwI ivcwr 4 s<pwdkIX 6 s<q-ispwhI ‰I gu{ goib<d is<G jI 8 -fW. mhIp is<G ‰I gu{ gR<Qw swihb my< AwdSw~ . . . 15 -fW. rwjy<« is<G 'swihl' gurbwxwI kI mihmw 19 -fW. sËXy<« pwl is<G bVw GØlUGwrw 24 -fW. hrb<s is<G Bwe~ mihqwb is<G AOr Bwe~ su#Kw is<G kI . . . 28 -fW. gurcrn is<G . . . swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb 33 -fW. }p is<G swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb 36 -s. surjIq is<G l<gr-s<áQww : inkws AOr ivkws 38 -fW. blv<q is<G Ardws kw ¤kwSw 47 -fW. jsv<q is<G nykI kwhy klrw is<chu jnmu gvwvhu 48 -fW. mnjIq kOr an siqgu{ AwgY sIsu n byicAw . . . 52 -fW. prmjIq kOr ¤™iq kw aphwr hY bytI (kivqw) 56 -fW. mnjIq kOr Kæbrnwmw 57 ISSN 2394-8485 s< pwdk : sqiv< dr is< G PU lpur shwXk s<pwdk : jgjIq is<G mu$X s<pwdk : ismrjIq is<G
Transcript

3gurmiq zwn PrvrI 2018

Pon : 0183-2553956-60

c<dw Byjny kw pqwsicv, Dwm~ pRcwr kmytI(iSwromixw gu{ªwrw pRb<Dwk kmytI)

‰I Am÷qsr swihb-143006

mwisk

< siqgur pRswid ]> >

gur igAwn A<jn scu nyZI pweAw ]A<qir cwnxwu AigAwnu A<Dwy{ gvweAw ]

mwG-PwØguxw, s<vq` nwnkSwwhI 549

c<dwswlwnw (dySw) 10 {pXyAwjIvn (dySw) 100 {pXyswlwnw (ivdySw) 250 {pXy

pRiq kwpI 3 {pXy

iv†wX-sUcI

vˆw~ 11 A<k 6 PrvrI 2018

e-mail : [email protected] : www.sgpc.net

E#sty<Swn n<brivqrxw ivBwg 303 s<pwdkIX ivBwg 304

PY#s : 0183-2553919

gurbwxwI ivcwr 4

s<pwdkIX 6

s<q-ispwhI ‰I gu{ goib<d is<G jI 8

-fW. mhIp is<G

‰I gu{ gR<Qw swihb my< AwdSw~ . . . 15

-fW. rwjy<« is<G 'swihl'

gurbwxwI kI mihmw 19

-fW. sËXy<« pwl is<G

bVw GØlUGwrw 24

-fW. hrb<s is<G

Bwe~ mihqwb is<G AOr Bwe~ su#Kw is<G kI . . . 28

-fW. gurcrn is<G

. . . swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb 33

-fW. }p is<G

swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb 36

-s. surjIq is<G

l<gr-s<áQww : inkws AOr ivkws 38

-fW. blv<q is<G

Ardws kw ¤kwSw 47

-fW. jsv<q is<G nykI

kwhy klrw is<chu jnmu gvwvhu 48

-fW. mnjIq kOr

an siqgu{ AwgY sIsu n byicAw . . . 52

-fW. prmjIq kOr

¤™iq kw aphwr hY bytI (kivqw) 56

-fW. mnjIq kOr

Kæbrnwmw 57

ISSN 2394-8485

s<pwdk : sqiv<dr is<G PUlpurshwXk s<pwdk : jgjIq is<G

mu$X s<pwdk : ismrjIq is<G

4gurmiq zwn PrvrI 2018

gurbwxwI ivcwr

Plguin min rhsI ¤ymu suBweAw ]Anidnu rhsu BeAw Awpu gvweAw ]mn mohu cukweAw jw iqsu BweAw kir ikrpw Gir AwAo ]bhuqy vys krI ipr bwJhu mhlI lhw n QwwAo ]hwr for rs pwt pt<br ipir loVI sIgwrI ]nwnk myil le~ guir ApxwY Gir v{ pweAw nwrI ]16]by ds mwh {qI iQwqI vwr Bly ]GVI mUrq pl swcy AwE shij imly ]¤B imly ipAwry kwrj swry krqw sB ibiDw jwxwY ]ijin sIgwrI iqsih ipAwrI mylu BeAw r<gu mwxwY ]Gir syj suhwvI jw ipir rwvI gurmuiK msqik Bwgo ]nwnk Aihinis rwvY ¤Iqmu hir v{ iQw{ sohwgo ]17]1] (pºw 1109)

phly pwqSwwh ‰I gu{ nwnk dyv jI bwrh mwhw quKwrI kI en pwvn paiVXo< my< ŸmSw:Pwgun mws ky ƒqu-vxw~n ªwrw mnu†X-mwZ ko Ah<kwr Ev< sw<swirk moh-mwXw sy ‚pr aTkr dYvI guxwo< kw s<cwr krny AOr mwnv jIvn }pI v†w~ my< kul ¤wÎq smX AmUØX jwnkr¤Bu-nwm ky ic<qn, mnn AOr ÛXvhwr ªwrw jIvn sPl krqy huE ¤Bu-imln kw gurmiqmwg~ bi$æSwSw krqy hY<[

siqgu{ jI Prmwn krqy hY< ik SwIq ƒqu ky cly jwny ky bwd Pwgun mws my< swDwwrxwq:log holI Kylqy AOr KuiSwXw< mnwqy hY<, pr<qu ijs jIv-áZI ky mn my< Pwgun mws my< ÎXwryi¤Xqm prmwËmw kw ÎXwr bsw, vwáqivk }p my< AQwvw sdIvI }p my< vhI (AwiËmk) Awn<dko ¤wÎq kr skI, cU<ik ¤Bu-i¤Xqm ko mn my< bswXy rKny ky ilE asny Apny Awp koAQwvw Apny Ah< ko g<vw idXw[

Ah<Bwv ko g<vwnw ¤ËXyk jIv ky vSw kI bwq nhI<[ es qQX ko dSww~qy huE gu{ jIkQwn krqy hY< ik asI ky mn my< sw<swirk moh-mwXw kw Bwv aT pwXw ijs pr ¤Bu-mwilkny ávX< ™pw-bi$æSwSw kI[ Aq: jIv-áZI kI ¤Bu-imln kI mwnisk-AwiËmk svo~Çc AváQww¤Bu ™pw ky Gr my< Awkr bi$æSwSw krqy hY<[ AwËmw kI ¤Bu-imln kI ijzwsw kw vxw~n krqyhuE gu{ jI kQwn krqy hY< ik muJ pr ¤Bu KuSw nhI< esI ilE mY< swcy mhl my< áQwwn nhI<pw skI[ dUsrI Aor, jb mY<ny i¤X ko ávI™q }hwnI/nYiqk guxwo< kw Œ÷<gwr ikXw, jb mY<nyguxw }pI rySwmI váZ phny, jb sÇcy gu{ ny muJy ¤Bu-imln kw gurmiq mwg~ bqw idXw, qb

5gurmiq zwn PrvrI 2018

mY<ny Apny ²dX-}pI Gr my< hI ¤Bu-imln ko ¤wÎq kr ilXw[ jIv-áZI ko ¤Bu-i¤Xqm imlgXw, jIvn kw a¨ySX pUxw~ ho gXw[

siqgu{ bwrh mwhw quKwrI kI A<iqm pwvn paVI my< kQwn krqy hY< ik jo jIv-áZIsiqgu{ sy By<t ho jwny sy ¤Bu-imln ky mwg~ kI smJ ¤wÎq kr lyqI hY AOr ¤Bu-ic<qn,mnn Ev< inm~l jIvn-ÛXvhwr krqI hY asky ilE ds AOr do AQww~q` bwrh ky bwrh mhInyhI AÇCy ho gE! en bwrh mhIno< my< Awny vwlI sBI ƒquE<, iqiQwXw< AOr idn sBI AÇCyho gE[ sBI muhUq~, sBI GiVXw< AOr pl sPl ho gE jb sdIvI kwXm rhny vwly ávwmIiml gE[ ¤Bu-imln sy smáq jIvn-kwX~ hI inm~l v risk ho jwqy hY<[ krqw purK ávX<jIv-áZI ko ávX< sy imlwny kI Xui#qXw< jwnqw hY AQww~q` jIv-áZI ny mwZ ávX< smp~xw krnwhY, Swy†w sPlqw ávq: imlqI jwqI hY[ jo guxwo< kw Œ÷<gwr krqI hY vhI ¤Bu ky ÎXwr kIpwZ lgqI hY[ ¤Bu-imln kw AnuBv ho gXw qo vh jIvn-kwl my< KuiSwXw< hI lyqI hY[ askw²dX }pI Gr ¤Bu kI suhwvnI syj bn jwqw hY, #Xo<ik gu{-apdySw ko vh nhI< BUlqI, ApnwmuK sdYv gu{ AQwvw gu{-apdySw kI Aor rKqI hY AOr vh sOBw^XSwwlI mwQwy vwlI hoqI hY[siqgu{ jI kQwn krqy hY< ik EysI jIv-áZI #Xw idn, #Xw rwq AQww~q` jIvn kw kul imlwsmX ÎXwry ¤Bu mwilk ko hI ámrxw krqI hY, asko hI Apnw piq mwnqI hY, vh sdYvsohwign bn jwqI hY AQww~q` mwnv-jIvn kw mUl a¨ySX, }hwnI guxwo< kw s<cwr krqy huEgu{-zwn ky ¤kwSw my< svo~Çc }hwnI Awn<d kI AváQww ko ¤wÎq krqI hY[

mwhw mwh mumwrKI ciVAw sdw bs<qu ]prPVu icq smwil soe sdw sdw goib<du ]1]

BoilAw hamY suriq ivswir ]hamY mwir bIcwir mn guxw ivic guxwu lY swir ]1] rhwa ]

krm pyfu swKw hrI Dwrmu Pulu Plu igAwnu ]pq prwpiq Cwv GxwI cUkw mn AiBmwnu ]2]

AKI kudriq k<nI bwxwI muiK AwKxwu scu nwmu ]piq kw Dwnu pUrw hoAw lwgw shij iDwAwnu ]3]

mwhw {qI Awvxww vyKhu krm kmwe ]nwnk hry n sUkhI ij gurmuiK rhy smwe ]4]1]

(pºw 1168)

6gurmiq zwn PrvrI 2018

s<pwdkIX

PKR krny Xo^X hY PrvrI mhIny kI is#K SwhIdI dwáqwn

is#K kOm ny s<swr ky eiqhws my< EysI nvInqm AOr ivl@wxw imswly< kwXm kI hY<ijnky kwrxw jnqw ko hk-sc kI r@ww krqy huE ApnI Dwwim~k ávq<Zqw kw Ehsws huAw[‰I gu{ nwnk pwqSwwh kI ivcwrDwwrw ny Xh idKwXw ik ijn km~-kw<fo< my< BwrqIX jnqwP<s cukI hY, vh AslI Dwm~ nhI<, biØk AslI Dwm~ qo vh hY jo ibnw iksI pwK<f ky kyvlAkwl purK kI Bi#q krqy huE Apnw AOr dUsro< kw Blw krqw hY[ Xid Dwm~ kI pgf<fIpr clqy huE BI mwnv ko Apny AiáqËv kw Ehsws n hoqw ho AOr vh dUsro< kI ADwInqwkbUlqw ho, qo essy Swm~nwk qQww burI iáQwiq AOr koe~ nhI< ho skqI[ gurbwxwI kw PrmwnhY- - ''jy jIvY piq lQwI jwe ] sBu hrwmu jyqw ikCu Kwe ]'' EysI ijæ<dgI jIny vwly logjhw< mwnisk gulwm hoqy hY<, vhI< Xh ijæ<dgI nrk ky brwbr hoqI hY[ Eysw hI hwl BwrqIXjnqw kw huAw Qww[

ivdySwI hmlwvr hwikmo< kI qrP sy ih<doáqwnI kOm ko pYro< qly rO<dnw Apnw jNm-is© AiDwkwr smJw jwqw Qww[ hwlq Xhw< qk phu<c cukI QwI ik ih<doáqwnI n kySw-dwFæIrK skqy Qwy AOr n hI isr pr dsqwr sjw skqy Qwy[ anko GoVy kI svwrI krnI BImnw QwI[ esI qrh ivdySwI mUl ky hwikmo<-hmlwvro< ny swry mUlBUq hk-hkUk ih<doáqwnI kOmsy CIn ilE Qwy[ Eysy hwlwq my< ‰I gu{ goib<d is<G jI mhwrwj ky swjy Kwlsw p<Qw nyih<doáqwinXo< kI es dud~Sww ky ijMmydwr hmlwvro< ko nwko< cny cbwE[ cwhy esky bdly my<is#K kOm ny Apny jwnI-mwlI nukswn sy bVI kImqy< cukwe~< pr<qu ''is{ dIjY kwixw nkIjY ]'' ky mhwvw#X pr phrw idXw[

is#K kOm ny ih<doáqwn kI jnqw sy CIny gE AiDwkwro< kI pun: áQwwpnw ky ilE XËnAwr<B ikE[ en XËno< ky ¤s<g my< hI is#K p<Qw ko gu{-kwl ky bwd GØlUGwro< (ivDv<s)my< sy gujærnw pVw[ ATwrhvI< sdI my< mugl hwikmo< kI qrP sy kwhnU<vwn ky C<b my< 'CotwGØlUGwrw' Gitq ikXw gXw[ esI sdI my< mlyrkotlw ky njædIk kuÎp rohIVw ky áQwwn prAPgwn lutyry Ahmd Swwh AÑdwlI ªwrw 5 PrvrI, 1762 e~. ko 'bVw GØlUGwrw' Gitq ikXwgXw[ eiqhws gvwh hY ik es GØlUGwry ky kuC hI v†wo~< bwd is#Ko< ny AÑdwlI kw n kyvlih<doáqwn my< dwiKlw áQwwXI }p sy rok idXw biØk srdwr cFæq is<G ky poqy mhw<blI mhwrwjwrxwjIq is<G ny APgwno< ko hmlo< kw ávwd BI cKwXw[ es qrh shI AQwo~< my< dySw-kOmkI sidXo< sy aqrI Awn-bwn-Swwn ko bhwl ikXw[ Xh BI Xwd rhy ik mhwrwjw rxwjIqis<G ny jo Kwlswe~ rwÈX áQwwipq ikXw, asmy< ih<dU, is#K, muslmwn sBI suKI AOr KuSwhwlbsqy rhy, iksI ky swQw mjæhb ky AwDwwr pr koe~ BydBwv n ikXw gXw[ mhwrwjw rxwjIq

7gurmiq zwn PrvrI 2018

is<G ky jIqy-jI A<gRyjI hkUmq Kwlswe~ rwÈX kI qrP dyK qk n skI, Bly hI vo p<jwbko hVpny ky m<d erwdy A<dr hI A<dr pwl rhI QwI[ p<jwb ky A<gRyjI swmRwÈX ky ADwInhoqy hI A<gRyjo< ny is#Ko< ky pivZ gu{ªwrw swihbwn my< mh<qI ¤b<Dw ko GusyV kr enkI pivZqwko B<g krny kI B¨I cwly< clI, ijsky A<qg~q Anyko< swky Gitq huE, ijnmy< PrvrI, 1921e~. my< swkw nnkwxww swihb AOr PrvrI, 1924 e~. my< jYqo kw mocw~ ApnI SwhIdI dwáqwnbXwn krqy hY<[ es s<G†w~ ky dOr my< Anyk gu{ ky is<Go< ny ApnI jwny< NXOCwvr kr jhw<pUry Bwrq kI eÈjq ko {lny sy bcwXw, vhI< Apny dySw, kOm AOr p<Qw ko BI suri@wq rKw[

EysI dwáqwno< sy Bry hmwry is#K eiqhws pr hmy< ijqnw BI PKR ho aqnw hI kmhY[ hmy< Apny purKo< ªwrw dI ge~ kubw~inXo< ko Bulwnw nhI< cwihE AOr Apny es kubw~inXo<Bry lwswnI eiqhws sy idSww lyqy huE is#K p<Qw kI cFædI klw ky ilE Ekjut hokr AOrBI XËn krny cwihE[

mrxwu n m<dw lokw AwKIEy jy mir jwxwY Eysw koe ]syivhu swihbu s<mRQwu Awpxww p<Qwu suhylw AwgY hoe ]p<iQw suhylY jwvhu qw< Plu pwvhu AwgY imlY vfwe~ ]BytY isa jwvhu sic smwvhu qw< piq lyKY pwe~ ]

mhlI jwe pwvhu KsmY Bwvhu r<g isa rlIAw mwxwY ]mrxwu n m<dw lokw AwKIEy jy koe~ mir jwxwY ]2]mrxwu muxwsw sUirAw hku hY jo hoe mrin prvwxwo ]sUry sye~ AwgY AwKIAih drgh pwvih swcI mwxwo ]

drgh mwxwu pwvih piq isa jwvih AwgY dUKu n lwgY ]kir Eku iDwAwvih qw< Plu pwvih ijqu syivEy Ba BwgY ]‚cw nhI khxww mn mih rhxww Awpy jwxwY jwxwo ]mrxwu muxwsw< sUirAw hku hY jo hoe mrih prvwxwo ]3]

(pºw 579)

8gurmiq zwn Prvr I 2018

s<q-ispwhI ‰I gu{ goib<d is<G jI

-fW. mhIp is<G (idv<gq)

qIn-cwr sidXw< e~sw pUv~ sy lykr Awjqk s<q, mhwËmw Xw sNXwsI ky bwry my< joDwwrxww inr<qr ivkisq hoqI Aw rhI hY, askyAnuswr vh pUrI qrh sy Aih<swvwdI, Xug-kwX~sy ivr#q, Sww<q ávBwv vwlw hoqw hY, pr<quesky swQw hI Xo©w Xw ispwhI honw GitXwkm~ smJqw hY[ vY†xwv Awcwr-ivcwr mDXXug ky Bi#q Aw<doln ky ªwrw ¤PuuiØlq huAw[esny ih<sw, KUn-Krwby AOr Xu© kI pUrI qrhsy mnwhI kI, esI ilE vY†xwv s<q qo hoskqw hY, ispwhI nhI< ho skqw[

p<jwb my< ‰I gu{ nwnk dyv jI sy ijspr<prw kw Awr<B hoqw hY, vh Bi#q Aw<dolnko Apnwqy huE BI Apny ávBwv AOr idKwvyky p@w sy vY†xwv nhI< hY[ gurbwxwI my< Anykjgh pr A<qr-mn-s<G†w~ ky ilE ijn apnwmo<Ev< }pko< kw eáqymwl ikXw gXw anmy< ¤ËX@w}p sy Xu©-@wyZ kw icZ pySw ikXw gXw hY[

‰I gu{ nwnk dyv jI ky es Swbd kys<pUxw~ ib<b-ivDwwn sy es bwq kI pui†t hoqIhY :ja qa ¤ym Kylxw kw cwa ]is{ Dwir qlI glI myrI Awa ]equ mwrig pY{ DwrIjY ]is{ dIjY kwixw n kIjY ] (pºw 1412)

‰I gu{ gR<Qw swihb my< s<kilq B#qkbIr jI kI Xy p<i#qXw< BI mwniskqw kyjuJw} ávBwv ko dSww~qI hY< :sUrw so pihcwnIEy ju lrY dIn ky hyq ]

purjw purjw kit mrY kbhU n CwfY Kyqu ] (pºw 1105)

is#K Aw<doln my< jIvn my< Xu© ky ilEqYXwr-br-qYXwr rhny, s<G†w~ krny, NXwX kIr@ww ky ilE bildwn dyny kI Bwvnw ko Swu}sy hI mwn-sMmwn imlw hY[ ‰I gu{ nwnkdyv jI kw Prmwn hY ik Apny hk ky ilEmrny (SwhId honw) vwly SwUrvIr kw mrnwprmwËmw ky drbwr my< pUrI qrh sy ¤vwnhoqw hY :mrxwu muxwsw sUirAw hku hYjo hoe mrin prvwxwo ]sUry sye~ AwgY AwKIAihdrgh pwvih swcI mwxwo ] (pºw 579)

‰I gu{ Arjn dyv jI ApnI bwxwI my<Prmwn krqy hY< ik jo Xo©w hY, asko hImui#q ¤wÎq hoqI hY[ jo es s<swr-Xu© syBwgqw hY, vh Awvwgmn ky cŸ my< pVw rhqwhY :jo sUrw iqs hI hoe mrxww ]jo BwgY iqsu jonI iPrxww ] (pºw 1019)

esmy< Swk nhI< ik gurbwxwI my< Awe~ enp<i#qXo< kw ÈXwdwqr mnu†X kI A<qr-AwËmwsy s<b<Dw hY, ijsmy< swDwk kwm, ŸoDw, loB,moh, Ah<kwr jYsI ¤v÷iÁXo< ky swQw jUJqw hY[‰I gu{ Amrdws jI kw pwvn Prmwn hY :nwnk so sUrw vrIAwmuijin ivchu dustu Ah<krxwu mwirAw ] (pºw 86)

9gurmiq zwn PrvrI 2018

bwhrI jgq my< SwUrvIrqw AOr sYinkkm~ kI jæ}rq as smX AnuBv hoqI hY, jbmwnv-¤iq†Tw s<ktgRáq ho jwqI hY[ kuChmlwvr Ev< Swo†wk Swi#qXw< Apny ávwQwo~< kIpUiq~ ky ilE ÛXwpk mwnv smwj kw Swo†wxwAOr Apmwn krqI hY< qQww logo< kw jIvnnrkmXI bnw dyqI hY[ ‰I gu{ nwnk dyv jIky Apny smX kw smwj hmlwvro< Ev<Swwsko< ky hwQwo< Apmwinq hokr Apnw jIvnÛXqIq kr rhw Qww[ gu{ jI ny askoJkJor kr khw Qww ik Apnw sMmwn KokrjInw AOr jIny ky ilE kuC BI Kwnw-pInwsb hrwm hY :jy jIvY piq lQwI jwe ]sBu hrwmu jyqw ikCu Kwe ] (pºw 142)

Xu©, hËXw, KUn-Krwbw nkwrwËmk mUØXhY<[ mwnv-jIvn-XwZw kw hr pVwv koiSwSwkrqw hY ik mnu†X ko en nkwrwËmk mUØXo<my< sy inkwlkr asko Sww<iq, ¤ym, sd`BwvjYsy skwrwËmk mUØXo< kI qrP ¤yirq ikXwjw sky[ ijs F<g kI s<swr kI rcnw hY,ijskI ÛXváQww my< mnu†X jIqw Aw rhw hY,ijs ¤kwr ky mnoivkwr Ev< ¤v÷iÁXw< mnu†Xpr hwvI hokr asko Anyk qrh sy bury kwX~krny ky ilE ¤yirq krqI hY<, assy mwnv-smwj kw bVw ihásw duKI hoqw hY AOr s<pUxw~mwnvqw s<kt my< pV jwqI hY[ mwnvqw kIr@ww ky ilE is#K pr<prw my< A<d}nI jgqkI Xu©-Bwvnw ko bwhrI jgq qk ly jwnwj}rI smJw gXw hY[ ‰I gu{ hirgoib<d swihbny do ™pwxwy< Dwwrxw kI[ Ek ™pwxw A<d}nIXu© (pIrI) kI pircwXk QwI AOr dUsrIbwhrI jgq (mIrI) ky s<G†w~ kI[ dono< Ek-dUsry kI ivroDwI nhI< pUrk hY<[ esy mwnvqw

kI r@ww my< ‰I gu{ goib<d is<G jI kw s<q-ispwhI }p dSww~qw hY[

mwnvqw kI phlI Swq~ mnu†X ky gOrvkI r@ww krnw hY[ mnu†X ko Cotw bnwkrkoe~ Dwm~, koe~ dSw~n, koe~ ivcwrDwwrw bVInhI< bn skqI[ mnu†X kw kØXwxw askwsv~p@wIX ivkws AOr as ivkws ky ilEswmwijk jIvn my< sy aicq vwqwvrxw pYdwkrnw, vy shwXk qËv hY< ijnsy asky gOrvko kwXm rK kr mjæbUq bnwXw AOrivkisq ikXw jw skqw hY[

Azwnqw, A<DwivSvws qQww Swo†wxw kyivroDw my< mwnv-cyqnw, ivcwro< kI jwg÷iqAOr swmwijk smwnqw kI bwqy< hmwry mwhOlmy< bhuq AwDwuink-sI lgqI hY<[ qIn sO v†w~pUv~ ‰I gu{ goib<d is<G jI ny en bwqo< kIijs qrh sy ¤iq†Tw kI AOr ijqnI bul<dAwvwj my< ¤yrxww dykr en kImqo< pr ijqnwjor idXw, vh hYrwnI my< fwlny vwlI bwq hY[sn 1699 e~. vYswKI ky idn aNho<ny dySw kyAlg-Alg Bwgo< sy AwE huE Apny is#Ko< ko‰I An<dpur swihb my< Ek nXw }p idXw--Kwlsw[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ªwrw clwe~ge~ is#K pr<prw as smX qk lgBg do sOv†w~ purwnI ho cukI QwI[ es pr<prw ny ApnyÛXwpk ¤Bwv-@wyZ my< Dwwim~k Ev< swmwijksmwnqw ky nE jIvn-mUØXo< ky ivkws kyswQw-swQw rwjnIiqk AOr AwiQw~k cyqnw BIpYdw kI QwI[ es koiSwSw my< anko Dwm~ kyTykydwro<, swmwijk nyqwAo< AOr hu#mrwno< kwlgwqwr ivroDw shnw pVw[ Xh ivroDw qbApny iSwKr pr phu<c gXw jb pw<cvy< pwqSwwh‰I gu{ Arjn dyv jI ko sn` 1606 e~. my<jhw<gIr ky hu#m sy AOr nO<vy< pwqSwwh ‰I gu{

10gurmiq zwn PrvrI 2018

qyg bhwdr swihb ko sn` 1675 e~. my<AOr<gjæyb ky hu#m sy SwhId kr idXw gXw Qww[

‰I gu{ goib<d is<G jI ny AnuBv ikXwQww ik anky pYrokwro< ny kyvl 'is#K' hInhI< rhnw, 'is<G' BI bnnw hY[ en 'is<Go<' nygu{ kw 'Kwlsw' bnnw hY[ eNho<ny AËXwcwrAOr ANXwX kw ivroDw hI nhI< krnw biØkmwnvIX jIvn-mUØXo< kI r@ww BI krnI hY[en jIvn-mUØXo< my< sbsy phlI qQww sbsy¤muK hY mwnvIX smwnqw, ijsky ibnw mwnvgOrv suri@wq nhI< rh skqw[

‰I gu{ goib<d is<G jI ny vYswKI vwlyidn AdBuq prI@ww sy pw<c is#Ko< (pw<c ÎXwry)kw cXn ikXw[ Xy is#K Qwy-- Bwe~ dXw rwm,Bwe~ Dwrm dws, Bwe~ muhkm c<d, Bwe~ ih<mqrwX AOr Bwe~ swihb c<d[ Xy swry Alg-Alg áQwwno< Ev< Alg-Alg vgo~< ky Qwy[ Bwe~dXw rwm lwhOr ky KZI (@wiZX) Qwy[ Bwe~Dwrm dws idØlI ky inkt rhny vwly jÆ Qwy[Bwe~ muhkm c<d ªwirkw (gujrwq) ky DwobIQwy[ Bwe~ ih<mq rwX jgºwQwpurI (aVIsw) kyJIvr qQww Bwe~ swihb c<d ibdr (knw~tk)invwsI nwe~ Qwy[ ‰I gu{ goib<d is<G jI nyenko lohy ky bwty my< srb loh ky K<fy syqYXwr ikXw Am÷q CkwXw[ Am÷q-pwn ky bwdXy sBI rwÈX-iBºqw Ev< jwiqgq BydBwv sy‚pr aTkr mwnvqw kI ne~ smql prAwkr Bwe~ dXw is<G, Bwe~ Dwrm is<G, Bwe~muhkm is<G, Bwe~ ih<mq is<G AOr Bwe~ swihbis<G hokr pw<c ÎXwry bn gE[

mgr ABI Ek bwq Swy†w QwI[ Awp jIABI qk 'gu{ goib<d rwX' hI Qwy[ ne~ ÛXváQwwmy< aNho<ny Apny Awp BI Am÷q Cknw Qww,lyikn anko Am÷q-pwn kOn krvwE? Xhw<

BI aNho<ny mwnv-smwnqw ky is©w<q ko nXwÛXvhwirk }p ¤dwn ikXw[ 'pw<c ÎXwry'anko Am÷q CkwE<gy[ gu{ jI Apny hI is<Go<ky swmny hwQw joVkr KVy ho gE[ pw<cÎXwro< ny anko asI qrh Am÷q CkwXw, ijsqrh aNho<ny Kud gu{ jI ky hwQwo< Ckw Qww[gu{ jI BI 'goib<d rwX' sy 'goib<d is<G' bngE-- ''. . .Awpy gu{ cylw ]''

‰I gu{ goib<d is<G jI ny mhsUs ikXwik iksI ¤BwvSwwlI Dwwim~k nyqw ko askypYrokwr kuC hI smX my< ApnI qrP syBgvwn kw djw~ dy dyqy hY<[ vh Kud es iáQwiqko KuSwI sy ávIkwr kr lyqw hY qQww Apny vApny pYrokwro< ky mDX AwkwSw AOr DwrqI jYswA<qr pYdw kr dyqw hY[ AwkwSw kw kwm hY‚pr sy v†ww~ krnw AOr DwrqI kw kwm hYasko gRhxw krnw[ Ek dwqw dUsrw Xwck[‰I gu{ goib<d is<G jI ny khw ik Xh iáQwiqprmwËmw Ev< jIv ky mDX qo ho skqI hY,mnu†X Ev< mnu†X ky mDX nhI<[ mnu†X kIsbsy bVI ¤wiÎq mnu†X bnny my< hY, Bgvwnbnny my< nhI<, #Xo<ik Bgvwn sdw Ek hY AOrEk hI rhygw[ Awj ky smX kI Xh ZwsdIhY ik mnu†X ko Bgvwn bnw dyny kw lwlcdykr ikqny log Kud Bgvwn bn gE hY< AOrmnu†X ko lgwqwr Cotw bnwE jw rhy hY<[

lgqw hY ik ‰©w-Bwv sy kuC logo< ny‰I gu{ goib<d is<G jI ko 'Bgvwn' khnwSwu} kr idXw hogw[ aNho<ny áp†t SwÑdo< my<khw ik mY< Bgvwn nhI< hU<[ jo muJy Bgvwnkhygw vh nrk kw BwgI hogw[ mY< qo AwpkyjYsw hI prmwËmw kw syvk hU< AOr askyhu#mwnuswr AÇCy km~ krny AwXw hU< :jo hm ko prmysr acirhY< ]

11gurmiq zwn PrvrI 2018

qy sB nrk ku<f mih pirhY< ]mo ko dws qvn kw jwno ]Xw mY Bydu n r<c pCwno ]32]mY ho prm purK ko dwsw ]dyKin AwXo jgq qmwsw ]jo ¤B jgiq khw so kihhO ]imRq log qy moin n rihhO ]33] (dsm gR<Qw)

prmwËmw khlvwny ky loB sy ApnyAwp ko ivr#q rK kr kyvl mnu†X honykw Eysw swhsI Eylwn inScX hI Apny Awpmy< imswl hY[

jo mwnvqw kw msIhw ho, vh mnu†X vmnu†X ky BydBwv ko iksI BI áqr pr BlwkYsy prvwn krygw! anky pw<c ÎXwro< my< sycwr Eysy Qwy ijnko es dySw kI }iFægqswmwijk ÛXváQww 'SwU«' khkr inMn jwiq kysmJqI QwI[ ‰I gu{ goib<d is<G jI kIivSwwl bw<ho< my< swry smw rhy Qwy[ anmy< ‚<cIkhI jwny vwlI jwiq ky log BI Qwy, prankI qrP vy log qyjI sy bVI s<$Xw my< Awrhy Qwy, ijnko sidXo< sy nIc khw jwqw Qww[qQwwkiQwq ‚<cI jwiq ky logo< ny EqrwjikXw-- ''gu{ jI! Awp #Xw kr rhy ho? nIcIjwiq ky logo< ko Awp brwbr jgh dy rhyho['' bRw³xwo< ny khw ik ''iv´w ky dwqw qohm hY<['' @wiZXo< ny khw, ''Awp lVweXo< my<hmwry shXog sy jIq hwisl krogy['' vYSXlogo< ny khw, ''Awpkw Gr qo hmwry ªwrw idEgE Dwn sy hI Brygw[ Xy nIcI jwiq ky logBlw Awpko #Xw dy<gy!''

‰I gu{ goib<d is<G jI ny as smXqk Anyk Xu©o< my< jIq hwisl kI QwI[aNho<ny bVI nmRqw sy khw, ''ijnko AwpnIc kh rhy ho, mY<ny swry Xu© anky shXog

sy hI jIqy hY<[ myry swry s<kt ankIbdOlq hI tlqy hY<[ ankI myhnq sy hImyrw lUtw huAw Gr pun: Br jwqw hY[ myrIiv´w anky ivvyk ky kwrxw hI hY[ myryduSmn ankI bhwdurI sy hwr jwqy hY<[ mY< jokuC BI hU< ankw sdkw hI hU<, nhI< qo myryjYsy kroVo< es s<swr my< hY<[ kOn pUCqw hYanko?''ju© ijqy enhI ky ¤swid,enhI ky ¤swid su dwn kry ]AG AaG try enhI ky ¤swid,enhI kI iŸpw Pun Dwwm Bry ]enhI ky ¤swid su ibidAw le~,enhI kI iŸpw sB sZ mry ]enhI kI iŸpw ky sjy hm hY<,nhI< mo sy grIb kror pry ] (dsm gR<Qw)

Xh kOn-sw lokqw<iZk nwm Qww, joansy es qrh mwnvIX gOrv ko aºq krvwrhw Qww? XSw Ev< sMmwn ÛXi#q ko Awrwm¤áqbnw dyqy hY< AOr Awrwm¤áq log Apny suK-Awrwm ko suri@wq rKny ky ilE hr shI-glq smJOqy kr lyqy hY<[ ‰I gu{ goib<d is<GjI ny Apny jIvn-mUØXo< kI r@ww ky ilEApnw sb kuC kubw~n kr idXw[ mwqw-ipqw,cwr swihbjæwdy, Anyk njædIkI s<b<DwI AOrA<q my< Apnw Awp BI kubw~n kr idXw[ Gr-bwr Ko gXw, s<gI-swQwI ibCuV gE[ EysIiáQwiq BI Awe~, jb mwCIvwVy ky j<glo< my< n<gypw<v clnw pVw[ Ek hI bwq hmySww swmnyrhI ik ''mY< Apny en dby-kucly, duKI, AndyKyAOr hwry huE swiQwXo< ky ilE hI hU<[ myrw Gr,qn, mn, Dwn sb kuC enkw hI hY['' gu{jI ky Swbdo< my< :syv krI enhI kI Bwvq

12gurmiq zwn PrvrI 2018

Aar kI syv suhwq n jI ko ]dwn dXo enhI ko BloA{ Awn ko dwn n lwgq nIko ]AwgY PlY enhI ko dXojg mY jsu Aar dXo sB PIko ]mo igRh mY qn qy mn qyisr la Dwn hY sb hI enhI ko ] (dsm gR<Qw)

ÛXvhwirk áqr pr pIr bu©U Swwh jYsymuslmwn PkIr Apny puZo< Ev< pYrokwro< sihqgu{ jI ky k<Dwy sy k<Dww joV kr duSmno< kyswQw lVy[ sY©w<iqk }p sy vy lgwqwr esbwq pr jor dyqy rhy ik d÷†tmwn jgq kyAlg-Alg Bydo< ky bIc my< Ek AByd Swi#qinvws krqI hY[ sb kuC asI sy pYdw hokrA<q my< asI my< smw jwqw hY :jYsy Ek Awg qy knUkw kot Awg aTyinAwry inAwry hue kY Pyir Awg mY imlwih<gy ]jYsy Ek DwUr qy Anyk DwUr pUrq hYDwUr ky knUkw Pyr DwUr hI smwih<gy ]jYsy Ek nd qy qr<g kot apjq hY<pwn ky qr<g sBY pwn hI khwih<gy ]qYsy ibáv }p qy ABUq BUq ¤gt hueqwhI qy apj sbY qwhI mY smwih<gy ]17]87] (Akwl asqiq)

Xid Xh s÷i†t Ek ivSv }p sy hI pYdwhue~ hY qo iPr Byd iks bwq kw? s<swr my<mwnvIX BydBwv ko kBI vxw~, kBI Dwm~,kBI dySw, kBI AmIrI-grIbI Awid Anykáqr pr pwlw-posw jwqw hY, mgr Xy swryAwDwwr glq hY<[ sÇcwe~ qo Xh hY ik mnu†Xqo Ek hI hY, cwhy iBº-iBº ¤Bwv ky kwrxwkuC log m<idro< my< jwqy hY<, kuC miájdo< my<;kuC log iksI qrh kw jIvn jIqy hY<, kuC

dUsrI qrh kw :dyhurw msIq soe~ pUjw AO invwj Aoe~,mwns sBY Ek pY Anyk ko ¤Bwa hY ]EkY nYn EkY kwn EkY dyh EkY bwn,Kwk bwd Awqs AO Awb ko rlwa hY ]Alh AByK soe~ purwn AO kurwn Aoe~,Ek hI s}p sBY Ek hI bnwa hY ]16]86] (Akwl asqiq)

mwnvqw my< d÷†tmwn s<pUxw~ BydBwv jlvwXu,mwhOl AOr vwqwvrxw kI apj hY<[ anmy<A<qr kuC BI nhI<[ Ek bhuq hI ne~ bwqlgqI hY ijsy ‰I gu{ goib<d is<G jI ny qInsidXw< phly khw hI nhI< Qww, biØk eskoApny jIvn my< ÛXvhwirk }p sy krky BIidKwXw Qww[ isr mu<fw kr sNXwsI hony XwXogI bnny sy, bR³cwrI Xw jqI bnny sy,ih<dU Xw quk~ hony sy mwnv áv}p qo nhI< bdljwqw[ aNho<ny khw ik mY< en sb my< Ekmwnv áv}p ko hI phcwnqw hU<[ anky A<drEk hI ÈXoiq invws krqI hY, esilE BUlkrBI mY< iksI AOr Byd ko nhI< mwnqw :ko‚ BeAo mu<fIAw s<inAwsI ko‚ jogI BeAoko‚ bRhmcwrI ko‚ jqI Anumwnbo ]ih<dU qurk ko‚ rwPjI emwm swPImwns kI jwq sbY EkY pihcwnbo ]krqw krIm soe~ rwjæk rhIm Aoe~dUsro n Byd koe~ BUl BRm mwnbo ]Ek hI kI syv sB hI ko gurdyv EkEk hI s}p sbY EkY joq jwnbo ]15]85] (Akwl asqiq)

vYsy mwnv-smwnqw kI bwq krnw,mwnvIX jIvn-mUØXo< kI ÛXw$Xw krnw AOrenkw ¤cwr krnw koe~ AnoKI bwq nhI< hY[mwnv eiqhws ky l<by smX my< es DwrqI sy

13gurmiq zwn PrvrI 2018

Eysy is©w<qo< kw ÛXvhwirk }p my< ¤cwr krnyvwlo< kI kmI nhI< hY[ ‰I gu{ goib<d is<GjI ky ¤s<g my< Xh iáQwiq ÈXwdw rOck,Awk†w~k Ev< AnoKI hY[ vy jhw< Dwm~-gu{ Qwy,s<q Qwy, vhI< jæwilm hkUmq ky iv{© pYdw huEAw<doln ky nyqw BI Qwy[ Xu©-BUim kI nIiqswDwwrxw jIvn kI nIiq sy kuC Alg hoqIhY[ esI qrh Xu© kr rhy ispwhI kI nIiqAwm ÛXi#q kI nIiq sy kuC Alg idKwe~ dyqIhY[ swDwwrxw jIvn my< iksI ÛXi#q kw kËlAnYiqk BI hY AOr BX<kr AprwDw BI, mgrXu©-BUim my< duSmno< ky ispwihXo< kw kËlvIrqw AOr ¤Sw<sw kw ¤qIk hoqw hY[

‰I gu{ goib<d is<G jI sYink hI nhI<synwpiq BI Qwy[ EysI iáQwiq my< duSmno< kohrwny AOr Apny p@w kw nYiqk bl bFæwny kyilE duSmno< ko nIcw idKlwny kI ¤v÷iÁávwBwivk hY[ XhI< sy hI EysI sUJ-bUJ kIjæ}rq AnuBv hoqI hY, ijssy Xh pqw lgsky ik Xu©-BUim my< duSmn idKwe~ dyny vwlwÛXi#q BI ¤s<g bdlqy hI swDwwrxw mnu†XidKwe~ dyqw hY AOr ányh kw pwZ bn jwqwhY[ sYink }p my< ‰I gu{ goib<d is<G jI nyprmwËmw sy ApnI jIq AOr duSmn kI hwrkI kwmnw kI hY :hmrI kro hwQw dY rÇCw ]pUrn hoe icÁ kI eÇCw ]. . .hmry dust sBY qum Gwvhu ]Awp hwQw dY moih bcwvhu ]. . .hUjo sdw hmwry pÇCw ]sRI AisDwuj jU kirXhu rÇCw ] (cOpe~ swihb)

ApnI jIq AOr duSmn kI hwr kIkwmnw gu{ jI ky A<dr ky sYink kI kwmnwhY[ EysI iáQwiq my< BI ankw duSmn iksI

ivSwy†w jwiq, Dwm~ Xw vg~ kw nhI< hY[ duSmnanky ilE an jæwilmo< kw vg~ hY jo ApnyávwQwo~<, s<kIxw~qw qQww Swo†wxw ky ilE swDwwrxwlogo< ko duKI kr rhw Qww[ Eysy duKI Ev<gulwm logo< ky sMmwn kI r@ww ky ilE ‰Igu{ goib<d is<G jI ko ™pwxw aTwnI pVI QwI[AOr<gjæyb ko ilKy 'jPrnwmw' my< aNho<ny ilKwQww ik 'AOr<gjæyb' nwm quJy SwoBw nhI< dyqw,#Xo<ik is<hwsn pr suSwoiBq hony vwly ky ilEdgw-Pryb krnw aicq nhI< hY[ qyry hwQw my<pkVI mwlw Ek DwoKw hY, #Xo<ik qU mwlw kymoiqXo< ko dwny AOr Dwwgy ko jwl bnwkrindo~†w ÛXi#qXo< ko P<sw lyqw hY[ qUny Apnyipqw kI imttI kukm~ krky Apny Bwe~ kylhU sy gU<QwI hY AOr essy ApnI nwSwvwnhkUmq ky mhl kI nI<v rKI hY[ es ¤s<gmy< ilKw Qww :cu kwr Ajæ hmh hIlqy dr gujæSwq ]hlwl Asq burdn b SwmSwyr dsq ] (jæPrnwmw)

(jb Sww<iq ky swry apwE AsPl hojwE< qo SwmSwyr kw shwrw lynw hr qrh syaicq hY[)

‰I gu{ goib<d is<G jI ny ™pwxw aTwe~AOr asky kwrxwo< kw ivSly†wxw BI ikXw :hm eh kwj jgq mo AwE ]Dwrm hyq gurdyv pTwE ]jhw< qhw< qum Dwrm ibQwwro ]dust doKIXin pkir pCwro ]42]XwhI kwj Dwrw hm jnm< ]smJ lyhu swDwU sb mn m< ]Dwrm clwvn s<q abwrn ]dust sBn ko mUl apwrin ]43] (bicZ nwtk)

14gurmiq zwn PrvrI 2018

Dwm~ kI r@ww AOr du†to< kw nwSw ankys<pUxw~ jIvn kw smUcw AwDwwr bn gXw Qww[

juØm kw ivroDw krny ky ilE logo< my<Swi#q-s<cwr kI jæ}rq QwI[ asky ilE ‰Igu{ goib<d is<G jI ny pUv~ gu{ swihbwn kIBi#q pr<prw my< vIr-}pk ko ¤muKqw dI[gu{ jI ªwrw aÇcirq smUcI bwxwI my< prmwËmwkI s÷i†t ky s÷jnhwr AOr pwlnhwr }p kI¤Dwwnqw hY[ askw Ek }p AOr BI hY--ivkws krny AQww~q` ¤lX lwny vwlw[

‰I gu{ goib<d is<G jI ny ApnI bwxwImy< prmwËmw ky s÷jnhwr AOr pwlnhwr guxwo<ky swQw-swQw asky ivnwSwkwrI }p kw BIbVy su<dr F<g sy vxw~n ikXw hY[ Anyk áQwwnpr vy Prmwn krqy hY< ik ijs Akwl purKny bVy-bVy dyvqwAo<, dYËXo<, smRwto< ko pl Brmy< KËm kr idXw, asky swmny koe~ itksky, EysI iksmy< Swi#q hY? SwwXd Xh khkraNho<ny Apny Xug kI qwkq ky nSwy my< A<DwIhue~ mugl hkUmq kI qrP s<kyq ikXw Qww,ijskI ivSwwl Swi#q ky mukwbly Akwl purKkw Brosw lykr vy KVy huE Qwy :Xw kl mY sB kwl iŸpwn ky,BwrI Bujwn ko BwrI Broso ]92] (dsm gR<Qw)

‰I gu{ goib<d is<G jI kI bwxwI my<prmwËmw ky Anignq nwmo< kw eáqymwl huAwhY[ Bi#q swihËX ky prmySvrvwcI nwmÈXwdwqr s<q-mwniskqw ky nwm hY<[ ‰I gu{goib<d is<G jI s<q BI Qwy, ispwhI BI, esilEankI bwxwI my< s<q mwniskqw ky nwm qo hY<hI, ispwhI mwniskqw ky nwmo< kI BI¤Dwwnqw hY[ es p@w sy 'kwl' ankw sbsybVw mnps<d nwm hY[ 'kwl' ko aNho<ny

Akwl, sv~kwl, mhwkwl, ‰Ikwl Awid Anyknwmo< sy pukwrw hY[ kwl ky }p my< aNho<nyprmwËmw ky vIr }p Ev< ¤c<f }p kI¤iq†Tw kI hY[

prmwËmw ky vIr }p AOr AáZo<-SwáZo<ky ¤iq ankI eqnI EkwgRqw QwI ik ankInjær my< SwáZ AOr SwáZDwwrI my< koe~ Pk~nhI< Qww[ KVg Kud hI KVgDwwrI kw ¤qIkbn ge~[ vIr-kwXo~< ky ¤s<g my< SwáZ-pUjw esdySw kI ¤wcIn pr<prw hY[ ‰I gu{ goib<d is<GjI ny Apny ÛXi#qËv AOr bwxwI ky mwDXmsy es pr<prw ko AOr jor-Swor sy clwXw['bicZ nwtk' bwxwI kw Awr<B vy KVg kIáquiq sy krqy hY< :nmskwr sRI KVg ko kro< su ihqu icqu lwe ]pUrn kro< igr<Qw ehu qum muih krhu shwe ]

ankI s÷i†t my< SwáZ BI SwáZDwwrI'kwl' kI qrh Ek }p hY :nmo Kg K<f< ikrpwxw< ktwr< ]sdw Ek }p< sdw inribkwr< ]

aNho<ny áp†t }p sy Elwn ikXw iks<qo< ky suK kw, du†to< ky nwSw kw, s<swr kIiáQwiq kw, s÷i†t ky a©wr kw AOr myrI¤iqzw kI pwlnw kw Ek hI swDwn qyg hY,asI kI jX ho :Kg K<f ibh<f< Kl dl K<f<Aiq rxw m<f< br b<f< ]Buj d<f AK<f< qyj ¤c<f<joiq Am<f< Bwn ¤B< ]suK s<qw krxw< durmiq drxw<iklibK hrxw< Ais srxw< ]jY jY jg kwrxw isRsit abwrxwmm ¤iqpwrxw jY qyg< ]2]

15gurmiq zwn PrvrI 2018

‰I gu{ gR<Qw swihb my< AwdSw~ rwÈX-ÛXváQww kI AvDwwrxww

-fW. rwjy<« is<G 'swihl'*

‰I gu{ gR<Qw swihb my< rwjnIiq Ev<rwjnIiqk muddo< sy s<b<iDwq cyqnw bVI áp†tEv< muKr hY[ ivSwy†wq: ‰I gu{ nwnk dyv jIkI bwxwI my< Xh jwg}kqw bVI mhävpUxw~Ev< aÇc áqr kI hY[ mDX kwl ky 's<qswihËX' my< Awm qOr pr s<qo< ny ApnyrwjnIiqk d÷i†tkoxw kw icZxw nhI< ikXw hY['s<qn ka khw sIkrI so kwm' vwlIvYcwirkqw AËX<q blvqI rhI hY, pr<qu ‰I gu{gR<Qw swihb my< qËkwlIn rwjnIiqk ÛXváQwws<b<DwI AËX<q mhävpUxw~ itÎpixwXw< Ev< inxw~X¤wÎq hoqy hY<[

váquq: gurbwxwI my< AwdSw~ rwjnIiqkÛXváQww sy s<b<iDwq Tos ivcwrDwwrw imlqI hY[‰I gu{ nwnk dyv jI ky ic<qn sy Awr<B hue~Xh ivcwr-Œ÷<Klw ‰I gu{ hirgoib<d swihb kymIrI-pIrI ky is©w<q sy Swi#q ¤wÎq krqI hue~‰I gu{ goib<d is<G jI qk phu<c kr 'Kwlswp<Qw' ky }p my< s<pUxw~ áv}p Dwwrxw krqI hY[‰I gu{ gR<Qw swihb my< ¤PuiØlq huAw rwjnIiqkic<qn lokqw<iZk Ev< lok-kØXwxwkwrI rwÈXkI áQwwpnw ky ilE ¤iqb© hY[ es rwÈX kogurbwxwI my< 'bygmpurw' kI AvDwwrxww ky }p my<áQwwipq ikXw gXw hY[rwjnIiqk Swo†wxw kw ivroDw : gu{ swihbwn kwkwl swm<qvwdI rwÈX-ÛXváQww kw kwl Qww[rwjw Xw bwdSwwh swrI BUim kw ávwmI hoqw Qwwjo Apny swm<qo< Xw jwgIrdwro< ky mwDXm syBUim kI ÛXváQww krvwqw Qww[ ¤jw ™i†w Ev<

™i†w s<b<DwI váquAo< kw aËpwdn krqI QwI[swm<q Ev< jwgIrdwr aËpwdn kw Ek iniScqBwg EkZ kr rwjw Xw bwdSwwh qk phu<cwqyQwy[ rwjw ko e~Svr kw ¤iqiniDw mwnw jwqwQww AOr asy AsIimq AiDwkwr ¤wÎq Qwy[ enAsIimq AiDwkwro< ny rwjwAo< ko d<BI, Ah<kwrIAOr inr<kuSw bnw idXw Qww[ vy ApnI Swi#qXo<kw du{pXog ¤jw kw Swo†wxw krny AOr as prAËXwcwr krny ky ilE krqy Qwy[ ‰I gu{nwnk dyv jI es BI†wxw iáQwiq kw vxw~n krqyhuE Prmwn krqy hY< :rwjy sIh mukdm kuqy ]jwe jgweiNh bYTy suqy ]cwkr nhdw pweiNh Gwa ]rqu ipqu kuiqho cit jwhu ] (pºw 1288)

Xhw< gu{ jI ny rwÈX ÛXváQww kyAËXwcwrI }p kw ¤bl ivroDw ikXw hY[ gu{jI kw áp†t AwSwX hY ik iksI BI mnu†Xpr iksI BI }p my< rwjnIiqk AËXwcwr nhI<honw cwihE[ mnu†X ko iksI BI ¤kwr kyrwj-¤b<Dw my< suKI, KuSwhwl, Sww<qmXI Ev<suri@wq jIvn jIny kw hk hY[ rwjw-vg~ksweXo< kI Bw<iq AËXwcwrI Ev< ind~XI hogXw hY :kil kwqI rwjy kwswe~Dwrmu p<K kir afirAw ]kUVu Amwvs scu c<«mwdIsY nwhI kih ciVAw ] (pºw 145)

‰I gu{ nwnk dyv jI ny rwjnIiqk*1/338, 'ávÎnlok', dSwmySw ngr, m<fI muØlw<pur dwKw (luiDwXwnw), p<jwb-141101, Pon : 94172-76271

16gurmiq zwn PrvrI 2018

Swo†wxw Ev< AËXwcwr kI jV pr cot kI hY[gu{ jI kw kQwn hY ik rwjwAo< kI loB-Bogsy BrI ¤v÷iÁ ny aNhy< kÁ~ÛX sy ivmuK kridXw hY jo ansy Anignq pwp krvw rhIhY[ es s<dB~ my< gu{ jI ny smwj my< ÛXwÎqloB, kwm Awid ko ¤kt krny ky ilE rwj-ÛXváQww ky ¤qIko< kw ¤Xog ikXw hY :lbu pwpu due rwjw mhqw kUVu hoAw iskdw{ ]kwmu nybu sid pUCIEy bih bih kry bIcw{ ] (pºw 468)

‰I gu{ nwnk dyv jI ny rwjw-vg~ kIinr<kuSwqw kw ivroDw Eysy smX my< ikXw jb'rwjwAo< ky dYvIX AiDwkwr' kw is©w<q ¤cilqQww[ es is©w<q kw swr Xh Qww ik rwjwApnI sÁw sIDwy e~Svr sy ¤wÎq krqw hY[vh ApnI ¤jw AOr kwnUn sy ‚pr hY[ rwjwkwnUn bnwqw hY, kwnUn rwjw nhI< bnwqw[rwjw isP~ e~Svr Xw ApnI AwËmw ky ADwInhY[ ¤jw ky ¤iq askI koe~ vYDwwink ijMmydwrInhI< hoqI[ Xid rwjw burw BI hY qo BI ¤jwko asky iKlwP bgwvq krny kw koe~ hknhI< hY[ rwjw ky iv{© bgwvq e~Svr kyiv{© bgwvq hY[ ¤jw ky pwpo< ky kwrxw jbe~Svr ny aNhy< sjæw dynI hoqI hY qo vh anpr AËXwcwrI rwjw bYTw dyqw hY[

Eysy mwhOl my< jb rwjwAo< ky ¤iq EysIDwwrxwwE< ¤cilq QwI< qb ‰I gu{ nwnk dyv jIªwrw rwjwAo< kI Swo†wk Ev< AËXwcwrI ¤v÷iÁ prs$æq SwÑdo< my< cot krnI Xh is© krqI hY ikgu{ jI Awm jnqw ky rwjnIiqk mwnvwiDwkwro<ky s<dB~ my< ikqny jwg}k Ev< cyqn Qwy AOrswQw hI anky ikqny bVy smQw~k Qwy[rwjnIiqk AËXwcwro< kw ivroDw : rwjwAo< ªwrwindo~†w jnqw pr ikE jw rhy AËXwcwro< kwmuKr ivroDw ‰I gu{ nwnk dyv jI kI bwxwI

my< imlqw hY[ bwxwI my< bwbr ky hmly ky smXky ivnwSw AOr s<qwp ko bVI mwim~kqw sy¤áquq ikXw gXw hY :jYsI mY AwvY Ksm kI bwxwIqYsVw krI igAwnu vy lwlo ]pwp kI j<\ lY kwblhu DwweAwjorI m<gY dwnu vy lwlo ]srmu Dwrmu due Cip KloEkUVu iPrY prDwwnu vy lwlo ] (pºw 722)

‰I gu{ nwnk dyv jI ny bwbr kI POjæko 'pwp kI bwrwq' khw hY, ijsny swry srm-Dwrm n†t kr idE hY<[ jo log Awn<d syjIvn ÛXqIq kr rhy Qwy, vy Ab isr mu<fvwXybYTy hY< AOr anky isr my< DwUl pV rhI hY :ijn isir sohin ptIAw mw<gI pwe s<DwU{ ]sy isr kwqI mu<nIAiNh gl ivic AwvY DwUiV ] (pºw 417)

gu{ jI ny bwbr ky AËXwcwro< kw bVwKulkr ivroDw ikXw :Kurwswn Ksmwnw kIAw ih<dusqwnu frweAw ]AwpY dosu n dye~ krqw jmu kir muglucVweAw ]EqI mwr pe~ krlwxwy qY< kI drdu n AweAw ] (pºw 360)GitXw rwj-¤b<Dw-- rwjwAo< kI bdeKlwkI :‰I gu{ nwnk dyv jI ny rwjwAo< kI nYiqkigrwvt ko GitXw rwj-¤b<Dw ky ilE ijMmydwrmwnw hY[ bwxwI my< gu{ jI ny áQwwnIX rwjwAo<kI bwbr sy prwjX kw kwrxw ankIBogvwdI ¤v÷iÁ Ev< ivlwisqw ko mwnw hY :Ago dy jy cyqIEy qw< kwequ imlY sjwe ]swhw< suriq gvwe~Aw r<ig qmwsY cwe ] (pºw 417)

gu{ jI ky Anuswr rwjwAo< kw Bog-ivlws eqnw bFæ gXw hY ik vy rwÈX-¤b<Dw ky

17gurmiq zwn PrvrI 2018

¤iq Apny kÁ~ÛX ko BUl gE hY<[ hr AorANXwX hY AOr rwjw ávwQwI~ ho gE hY< :drsin dyiKEy deAw n hoe ]lE idqy ivxwu rhY n koe ]rwjw inAwa kry hiQw hoe ]khY Kudwe n mwnY koe ] (pºw 350)

gu{ jI ky Anuswr hr kwX~ loB kyvSwIBUq hokr ho rhw hY[ rwjw BI qBI NXwXkrqw hY, jb asy irSvq iml jwqI hY[ Kudwkw vwáqw dyny pr BI koe~ bwq nhI< sunqw[

esky swQw gurbwxwI my< GitXw rwj-¤b<Dwkw Ek AOr kwrxw rwjw-vg~ kw AiBmwnIhonw bqwXw gXw hY[ 'suKmnI swihb' my< ‰Igu{ Arjn dyv jI ny AiBmwnI rwjw ko'nrk jwny vwlw kuÁw' khw hY :ijs kY A<qir rwj AiBmwnu ]so nrkpwqI hovq suAwnu ] (pºw 278)‰y†T rwj-¤b<Dw-- rwjnIiq pr sdwcwr kwinX<Zxw : ‰I gu{ gR<Qw swihb my< Eysy rwÈX ko‰y†T mwnw gXw hY jhw< sËX AOr NXwX kwSwwsn ho, ¤jw inB~X ho AOr lokmq kwsMmwn ikXw jwqw ho[ ‰I gu{ Amrdws jI kyAnuswr Eysw rwÈX in†k<tk ivkws krqw hY :inhk<tk rwju Bu<ic qU gurmuiK scu kmwe~ ]scY qKiq bYTw inAwa kir sqs<giq myilimlwe~ ] (pºw 1087)

gu{ swihbwn ny NXwXSwIlqw ko rwjwkw prm AwvSXk kÁ~ÛX mwnw hY[ ‰I gu{rwmdws jI kw kQwn hY :rwjy culI inAwv kI piVAw scu iDwAwnu ] (pºw 1240)

NXwXSwIl rwjw hI ¤jw ko ávIkwr hoqwhY[ ‰I gu{ Arjn dyv jI ky Anuswr rwjwvhI hY ijskw hu#m ¤jw mwny AOr ¤jw mwZasI rwjw kw hu#m mwnqI hY jo sËX AOr

NXwX kw Awcrxw krqw ho :ibnu AmrY kYsy rwj m<ifq ] (pºw 1140)

es ¤kwr gurbwxwI my< rwÈX Ev< rwjnIiqpr sdYv sdwcwr kw inX<Zxw AinvwX~ mwnwgXw hY[ ‰I gu{ Amrdws jI kw kQwn hYik jhw< rwjw-¤jw dum~iq ky vSwIBUq rhy< vhw<hmySww duivDww kw rwÈX rhqw hY AOr jhw<rwjw AOr ¤jw Ekmq hokr NXwX pr clqyhY<, vo rwÈX Atl ho jwqw hY :re~Aiq rwjy durmiq doe~ ]ibnu siqgur syvy Eku n hoe~ ]Eku iDwAwein sdw suKu pwein inhclu rwjuiqnwhw hy ] (pºw 1057)

‰I gu{ nwnk dyv jI áp†t krqy hY<ik jo rwjw lokmq kw inrwdr krqy hY< vyBiv†X my< musIbqy< Jylqy hY< :hukm kIE mn Bwvdy rwih BIVY AgY jwvxww ] (pºw 470)AwdSw~ rwjw : ‰y†T rwj-¤b<Dw es bwq prinB~r krqw hY ik rwjw ávX< kYsw hY[ ‰Igu{ gR<Qw swihb my< AwdSw~ rwjw ky kÁ~ÛXo< kys<b<Dw my< áp†t indy~Sw idE gE hY<[ ¤QwmpwqSwwh kw kQwn hY ik rwjwAo< ko durwcwrkw ËXwg kr jnsyvk bn ivnmRqw sykÁ~ÛX-pwln krnw cwihE :sb roj gsqm dr hvw krdym bdI iKAwl ]gwhy n nykI kwr krdm mm e~< icinAhvwl ]bdbKq hm cu bKIl gwiPl bynjr bybwk ]nwnk bugoXd jnu qurw qyry cwkrw< pwKwk ] (pºw 721)

‰I gu{ Amrdws jI ky Anuswr e<swPsy rwj clwny vwlw rwjw hI q$æq ky lwXkhoqw hY :qKiq rwjw so bhY ij qKqY lwek hoe~ ]

18gurmiq zwn PrvrI 2018

ijnI scu pCwixwAw scu rwjy soe~ ]Eih BUpiq rwjy n AwKIAih dUjy Bwe duKuhoe~ ] (pºw 1088)

gurbwxwI my< AwdSw~ rwjw ky ilE AkwlpurK kw ¤qIk ¤Xu#q huAw hY[ ‰I gu{ nwnkdyv jI kw kQwn hY ik Akwl purK swrI s÷i†tkw rwjw hY AOr vh sbky kwm s<vwrqw hY[esI ¤kwr rwjw ko BI inrpy@w Ev< in†p@wrhqy huE lok-syvw krnI cwihE :qU Ek<kw{ inrwlmu rwjw ]qU Awip svwrih jn ky kwjw ] (pºw 1039)rwjnIiqk ávwvl<bn kw is©w<q : rwjnIiqkávwvl<bn kw AQw~ hY-- rwj-¤b<Dw my< sIDwyqOr pr BwgIdwrI[ rwj-¤b<Dw sy s<b<iDwqinxw~Xo< my< jnqw ky ivcwro< AOr anky mqo<ko pUrw sMmwn dynw rwjnIiqk ávwvl<bn kwmUl AwDwwr hY[ vq~mwn kwl my< duinXw kyAiDws<$X dySwo< ªwrw Apnwe~ ge~ rwj-ÛXváQww'lokq<Z' rwjnIiqk BwgIdwrI ky s<dB~ my<svo~Ám ÛXváQww mwnI jwqI hY, ijsmy< jnqwko ávX< Apnw rwj-¤b<Dw cunny-bnwny kwAiDwkwr hY[

‰I gu{ gR<Qw swihb kw rwjnIiqk d÷i†tkoxwBI lok-ihq sy ¤yirq rwÈX-ÛXváQww vwlw hY[gu{ swihbwn ky Anuswr rwÈX-ÛXváQww my<lokmq ko pUrw sMmwn imlnw cwihE AOrjnqw kI pUrI ihásydwrI honI cwihE[ ‰I gu{nwnk dyv jI ky Anuswr q$æq pr vhI guxwIrwjw itk pwqw hY jo lokmq ky BX my< rhkrasky Anuswr kwX~ krqw hY :rwjw qKiq itkY guxwI BY p<cwexw rqu ] (pºw 992)qyg kI AvDwwrxww : ‰I gu{ gR<Qw swihb my<rwjnIiqk Swo†wxw Ev< AËXwcwr ky iv{©'qyg' kI AvDwwrxww áQwwipq kI ge~ hY[ 'qyg'

kw AQw~ ™pwxw hY jo Swi#q kw ¤qIk hY[ gu{swihbwn ny e<swP-ps<d jnqw ko suri@wq Ev<ávq<Z jIvn aplÑDw krwny ky ilE 'qyg'AQww~q` Swi#q ky apXog ko aicq mwnw hY[gurbwxwI my< lok-r@ww hyqu s<G†w~ krny vwly kosUrw XwnI vIr Xo©w khw gXw hY :sUrw so pihcwnIEy ju lrY dIn ky hyqu ]purjw purjw kit mrY kbhU nw CwfY Kyqu ] (pºw 1105)AwdSw~ rwÈX-- bygm purw : ‰I gu{ gR<Qw swihbmy< Ek Eysy rwÈX kI AvDwwrxww BI mOjUd hYjo sËX, NXwX AOr AwdSw~ pr AwDwwirq ho,jhw< iksI ¤kwr kw ABwv n ho AOr jnqwko pUxw~ ávq<Zqw ¤wÎq ho[ B#q rivdws jIjb 'bygm purw' kI bwq krqy hY< qo ankwAwSwX mwZ AwDXwiËmkqw sy nhI< hoqw vrn`vy DwrqI pr BI EysI hI suÛXváQww vwly áQwwnkI }p-ryKw bqw rhy hoqy hY< :bygm purw shr ko nwa ]dUKu A<dohu nhI iqih Twa ]nw< qsvIs iKrwju n mwlu ]KaPu n Kqw n qrsu jvwlu ]1]Ab moih KUb vqn gh pwe~ ]‚hw< KYir sdw myry Bwe~ ]1]rhwa]kwemu dwemu sdw pwiqswhI ]dom n sym Ek so AwhI ]Awbwdwnu sdw mshUr ]‚hw< gnI bsih mwmUr ] (pºw 345)

es ¤kwr ‰I gu{ gR<Qw swihb my< hrqrh ky rwjnIiqk Swo†wxw Ev< AËXwcwr kwKulkr ivroDw AOr mnu†X ky rwjnIiqkAiDwkwro< kw Tos smQw~n ikXw gXw hY[gurbwxwI lok-ihqY†wI rwÈX-ÛXváQww kI AvDwwrxwwko pu†t krqy huE mnu†X kI rwjnIiqkávq<Zqw kw p@w lyqI hY[

19gurmiq zwn PrvrI 2018

gurbwxwI kI mihmw

-fW. sËXy<« pwl is<G*

‰I gu{ gR<Qw swihb kI sMpUxw~ bwxwImnu†X ko prmwËmw ky swQw joVny vwlI hY[gurbwxwI mn ky A<dr kI inrwSww, BRm, BXAOr Azwn ko mwr kr AwSww, ¤ym, smp~xwAOr Bwv kI ÈXoiq jgwny vwlw dul~B Am÷qhY[ jIvn iv†wmqwAo< sy srlqw AOr shjqwkI Aor clny lgqw hY, Btkwv imt jwqyhY< AOr aÁyjnwE< luÎq hony lgqI hY<; mnAnoKy cwv sy Br aTqw hY[ prmwËmw kIrwh pr clny sy jIvn kYsy bdlny lgqw hY,eskw bVw hI su<dr vxw~n ‰I gu{ Arjnswihb ny soriT rwg my< A<ikq 28 cOpdo<AOr 22 dupdo< my< ikXw hY[ gu{ swihb kI XhbwxwI jhw< mn ko rs sy Br dyny vwlI AOrAwSww kw pUrw Awsmwn idKwny vwlI hY vhI<prmwËmw kI ™pw ky AnoKy e<«Dwnu†w ky BIdSw~n krwny vwlI hY[ mnu†X assy (¤Bu sy)imlny ko sdYv aËsuk rhqw hY ijssy vh ¤ymkrqw hY AOr mn my< Xh ivSvws hoqw hY ikassy imlqy hI mn Awn<d sy Br jwEgw[kuC ÛXi#q asky jIvn my< sdYv Eysy hoqy hY<jo asky mn ko suK phu<cwny vwly hoqy hY<[ansy kuC imly n imly ik<qu ansy imlny kwsuK hI AmUØX hoqw hY[ kuC ÛXi#q Eysy BIhoqy hY< jo Bly hI asky mn my< Awn<d n Brsky< ik<qu asky kwXo~< ko is© krny my<shwXk hoqy hY<[ Awn<d kI iáQwiq n hoqy huEBI mnu†X ensy imlnw cwhqw hY[ EkprmwËmw hI Eysw hY ijskw dSw~n BI Awn<ddwXI

hY AOr jo mnu†X ky hr mnorQw my< shwXkhY[ prmwËmw kI Xh iviSw†tqw Anmol AOrAiªqIX hY[ esy gurbwxwI ny AdBuq F<g syaBwrw hY :Eku ipqw Eks ky hm bwirkqU myrw gur hwe~ ]suixw mIqw jIa hmwrw bil bil jwsIhir drsnu dyhu idKwe~ ] (pºw 611)

swmwNXq: mnu†X ko ke~ log i¤X hoqyhY<[ mwqw-ipqw, pËnI, s<qwn, imZ Awid enmy<Swwiml hoqy hY<[ guris#K kw EkmwZ i¤XprmwËmw hY[ vhI guris#K kw sb kuC hY[prmwËmw hI pwlnkÁw~ hY AOr rwh idKwnyvwlw hY[ guris#K ko Xh ¤kt hony lgqwhY ik prmwËmw sBI jIvo< kw pwlk AOrshwXk hY[ essy prmwËmw kI sÁw kIÛXwpkqw AOr dXwluqw kw AwBws hoqw hYAOr as pr ¤ym amVny lgqw hY[ guris#Kko prmwËmw my< Apnw mIq idKwe~ dyny lgqwhY AOr as pr vh Apnw sb kuC NXOCwvrkrny ko Awkul ho aTqw hY[ mn my<prmwËmw sy imlny kw ghrw cwv pYdw hojwqw hY[ mn jYsy-jYsy prmwËmw ky inkthoqw hY prmwËmw ky guxwo< ko jwnny kwAvsr imlqw hY[ mnu†X ijs bR³w<f ko dyK-smJ rhw hY Eysy lwKo< bR³w<f hY< ijnkwávwmI prmwËmw hY[ an sBI kw pwlnAkylw prmwËmw kr rhw hY[ mnu†X ky ilEXhI jwn pwnw kiTn hY ik prmwËmw es

*e~-1716, rwjwjI purm, lKn‚-226017, Pon : 94159-60533

20gurmiq zwn PrvrI 2018

bR³w<f ko kYsy s<Bwl rhw hY, lwKo< bR³w<fo<ky bwry my< qo soc pwnw hI As<Bv hY :koit bRhm<f ko Twku{ suAwmIsrb jIAw kw dwqw ry ]¤iqpwlY inq swir smwlYeku gunu nhI mUriK jwqw ry ] (pºw 612)

prmwËmw ny kYsy koit-koit bR³w<f rcyAOr kYsy ankw s<cwln kr rhw hY, kYsy vhAs<$X jIvo< kw pwln-po†wxw kr rhw hY, esbwry my< mnu†X ko r<cmwZ AwBws nhI< hY[Xh mnu†X kI sbsy bVI Azwnqw AOrnwsmJI hY[ ‰I gu{ Arjn swihb ny esymUK~qw khw hY[ gu{ swihbwn es mUK~qw AQww~q`Azwn ko zwn my< bdlny kw s<kØp lykrs<swr my< Awgy AwE Qwy[ s<swr my< sbsyrháXpUxw~ XhI Qww ik prmwËmw khw< rhqw hY[sBI askw áQwwn iBº-iBº bqwkr esrháX ko AOr ghrw kr rhy Qwy[ mnu†X kolgqw Qww ik vh prmwËmw qk ApnI @wmqwsy nhI< phu<c skqw, esilE vh jIvn BrmwDXm Kojqw rhqw Qww[ esI kwrxw Dwm~AOr ADXwËm jgq my< Awm logo< kw jm krSwo†wxw huAw[ gu{ swihbwn ny mnu†X ko esduivDww sy inkwlw[ Xh bhuq bVI bwq QwI[essy jhw< logo< my< AwSww kw Bwv jgw, vhI<AwËmivSvws BI pYdw huAw[ ‰I gu{ Arjnswihb ny bwxwI my< PrmwXw ik prmwËmw qosdw hI mnu†X ky inkt hY :pyKq sunq sdw hY s<gymY mUrK jwinAw dUrI ry ] (pºw 612)

gu{ swihb ny khw ik prmwËmw mnu†Xko dyK BI rhw hY, sun BI rhw hY AOr sdwasky inkt BI hY[ eskw AQw~ Qww ikprmwËmw ko pwny ky ilE khI< jwny kIAwvSXkqw nhI< hY[ asy ApnI bwq khny ky

ilE iksI Kws iviDw kI BI AwvSXkqw nhI<hY[ prmwËmw qo A<qrXwmI hY[ vh mnu†X kyswry kmo~<, swrI ÛXQww AOr kwmnw ko jwnlyny vwlw hY :Gwl n BwnY A<qr ibiDw jwnYqw kI kir mn syvw ] (pºw 614)

Dwm~ my< kdm-kdm pr km~-kw<f ÛXwÎqQwy[ iks Anu†Twn sy kYsw Pl imlygw, iksXz sy kOn-sw ihq pUrw hogw, Xh bqwny kyilE Ek l<bI-cOVI sUcI QwI[ gu{ swihbwnny khw ik eskI koe~ AwvSXkqw nhI< hY[prmwËmw kI ™pw pwny ky ilE mn kw Bwvhonw cwihE[ prmwËmw kw invws BI mn my<hI hY Bly hI vh idK n rhw ho[ ‰I gu{Arjn swihb ny eskw bhuq hI su<dradwhrxw idXw :sgl bnspiq mih bYs<q{sgl dUDw mih GIAw ]‚c nIc mih joiq smwxwIGit Git mwDwa jIAw ] (pºw 617)

‰I gu{ Arjn swihb ny khw ik swrIvnápiqXo<, pyV-pODwo< my< Ai^n iCpI hue~ hY[swry dUDw my< m#Kn hY[ pyVo< my< mOjUd Ai^nAOr dUDw my< mOjUd m#Kn idKwe~ nhI< dyqw,ik<qu anky hony sy koe~ BI eNkwr nhI< krskqw[ esI qrh prmwËmw swrI s÷i†t kykxw-kxw my< ÛXwÎq hY[ askw idKwe~ n dynwpyVo< my< Ai^n AOr dUDw my< m#Kn kI qrh hIhY[ m#Kn pwny ky ilE khI< jwny kIAwvSXkqw nhI< vh dUDw my< sy inkl AwqwhY[ vYsy hI prmwËmw ky dSw~n ky ilE khI<Btkny kI jæ}rq nhI< prmwËmw qo mn kyA<dr hI hY :ijh Twkur ka sunq AgwiDw boiDwso irdY guir deAw ] (pºw 612)

21gurmiq zwn PrvrI 2018

gu{ swihb ny khw ik mwnv smwj kyilE qo Xh bVy AwScX~ kI bwq hY ik ijs prmSwi#q kI ™pw sy mnu†X ky jNmo<-jNmo< ky pwpimt skqy hY< AOr askw a©wr ho skqw hY vhmnu†X ky ²dX my< bs rhw hY[ mnu†X ko gu{swihbwn ny Xh BI smJwXw ik prmwËmw jYsyasky ²dX my< bs rhw hY vYsy hI vh ANX sBIjIvo< ky ²dX my< bs rhw hY, s÷i†t ky kxw-kxwmy< bs rhw hY[ es sc pr ivSvws kr lynysy mn ky swry ivkwr, BydBwv imt jwqy hY< AOrjIvn shj ho jwqw hY :srb BUq pwrbRhmu kir mwinAwhovw< sgl rynwrI ] (pºw 616)

dUDw sy m#Kn inkwlny ky ilE iviDwApnwnI pVqI hY[ prmwËmw kI ™pw pwny kyilE Ardws AOr nwm-ismrn cwihE[ guris#KprmwËmw sy ¤wQw~nw kry ik asky mn my< Bryivkwr, BRm, s<SwX dUr ho jwE<[ guris#K ko qobs Ardws krnw AOr nwm jpnw Awqw hY :kwm ŸoDw loB JUT in<dwen qy Awip Cfwvhu ]eh BIqr qy en ka fwrhuAwpn inkit bulwvhu ]1]ApunI ibiDw Awip jnwvhu ]hir jn m<gl gwvhu ]1] rhwa ]ibs{ nwhI kbhU hIE qyeh ibiDw mn mih pwvhu ] (pºw 617)

mnu†X ky vSw my< Ardws krnw hI hYik prmwËmw asy Apny Xo^X bnw ly AOrApnI Swrxw my< rK ly[ dUsrI bwq jo mnu†XkI swmQX~ my< hY vo hY nwm jpnw[ esky ilEBI prmwËmw kI ™pw cwihE-- ''jn nwnkka guir ikrpw DwwrI sBu Akul inr<jnufITw ]'' prmwËmw kI ™pw ky ibnw askymwg~ pr clw hI nhI< jw skqw[ askI ™pw

kI qo Ek bU<d hI bhuq hY-- ''Ek bU<d guirA<imRqu dIno qw Atlu Am{ n muAw ]''prmwËmw eqnw mhwn hY ik asky guxwo< kwvxw~n nhI< ikXw jw skqw-- ''qyrI AkQwkQww kQwnu n jwe~ ]'' mnu†X ky pws Ek hIij°w hY[ assy prmwËmw kI Apwr mihmw kwgwXn s<Bv nhI< hY-- ''rsnw Ek Anyk guxwpUrn jn kI kyqk apmw khIEy ]''

gu{ swihbwn ny prmwËmw kI mihmwko mnu†X kI AváQww ky s<dB~ my< dyKkrasy AwSváq ikXw AOr DwIrj b<DwwXw[ XhqQX ankI mwnv-kØXwxw ky ¤iq ic<qw ko¤kt krny vwlw Qww[ ‰I gu{ Arjnswihb ny khw ik mnu†X Avguxwo< sy BrwhY jbik prmwËmw asy Avguxwo< ky A<Dwkwrsy inkwlny vwlw hY[ mnu†X AzwnI hYjbik prmwËmw zwn AOr swmQX~ kw AQwwhswgr hY[ mnu†X pwp krqw jw rhw hYjbik prmwËmw asky pwpo< ko @wmw krnyvwlw hY[ AScX~ qo Xh hY ik prmwËmw sdwmnu†X kw Blw kr rhw hY, ik<qu mnu†X koeskw zwn AOr ivSvws nhI< hY[ ‰I gu{Arjn swihb ny mnu†X ko scyq ikXw ikvh rËn CoV kr kOVI kI qrP dOV rhwhY, ijskw koe~ mUØX nhI< hY :rqnu Cwif kafI s<ig lwgyjw qy kCU n pwe~Ey ]pUrn pwrbRhm prmysurmyry mn sdw iDwAwe~Ey ] (pºw 615)

Dwn-dOlq, pd, qwkq, logo< kI JUTIvwhvwhI, moh, kwm-vwsnwAo< ky pICy dOVnwmnu†X Apnw ávBwv bnw lyqw hY[ asy lgqwhY ik swry suK eNhI< my< inihq hY<[ eNhy< pwnysy hI askw jIvn sPl hogw AOr swry duKimt jwXy<gy[ vwáqv my< asy vwáqivk suK

22gurmiq zwn PrvrI 2018

AOr sPlqw kI phcwn hI nhI< hoqI[ ‰Igu{ Arjn swihb ny asky esI Azwn kyBRm ko qoVw AOr khw ik ensy kuC BI nhI<imlygw[ vwáqivk suK qo prmwËmw ko pwnymy< hY[ gu{ swihb ny khw ik prmwËmw mnu†XkI sBI smáXwAo< kw indwn hY AOr swrysuK dyny vwlw hY :myrw bYdu gu{ goib<dw ] (pºw 618)

prmwËmw pUxw~ vY hY[ ‰I gu{ nwnkswihb ny khw Qww ik vY Eysw ho jo rogkI phcwn BI kr ly AOr as rog kI dvwBI jwnqw ho[ ‰I gu{ Arjn swihb nymnu†X ky rog ko phcwnqy huE khw ik vhmwXw-moh ky A<Dwkwr my< Btk rhw hY, esilEdwqw prmySvr ko dyK nhI< pw rhw hY[ vhsw<swirk rso< ky ávwd my< eqnw alJ gXw hYik asky A<dr bhuq-sy ivkwro< ny jNm lyilXw hY[ esI kwrxw vh Anyk jNmo< syBtk rhw hY AOr BwrI duK sh rhw hY :bhuq join Brmq duKu pweAwhamY b<Dwn ky Bwrw ] (pºw 616)

ivkwr asky A<dr eqny ¤bl ho jwqyhY< ik ansy bcnw As<Bv ho jwqw hY[ esqrh ivkwro< my< mdhoSw ho vh As<$X pwpkrqw jwqw hY :swd ibkwr ibKY rs mwqoAs<K Kqy kir Pyry ] (pºw 615)

‰I gu{ Arjn swihb ny khw ik lwKo<pwp krny ky bwd BI mnu†X ky a©wr kIs<Bwvnw hY[ vwihgu{ ky pws asky rog kIEysI kwrgr AO†wiDw hY ijsy gRhxw krny prbVy sy bVw rog dUr ho jwqw hY, Xhw< qk ikXm AQww~q m÷ËXu ky BX sy BI mui#q iml jwqIhY[ Xh AO†wiDw hY ¤Bu ky nwm kI :hir hir nwmu AaKDwu muiK dyvY

kwtY jm kI P<Dww ] (pºw 618)prmwËmw kw nwm hI mnu†X ky ilE sdw

shwXk hY :nwmu vrqixw nwmo vwlyvwnwmu nwnk ¤wn ADwwrw ] (pºw 614)

apro#q Ek p<i#q my< ‰I gu{ Arjnswihb ny mnu†X kI swrI AwSw<kwAo< kwsmwDwwn kr idXw[ mnu†X sdYv Apny vq~mwnAOr Biv†X ko lykr ic<iqq rhqw hY[ vhsdYv es BRm my< rhqw hY ik asy dUsro< sy#Xw lynw hY AOr #Xw dynw hY[ askI socXh BI hoqI hY ik vh #Xw s<cX krky rKyik smX pr kwm AwE[ askI es ic<qw my<s<swr kI swrI váquE<, swry rs AOr kwmnwE<Swwiml hoqI h<Y[ s<swr my< eqnw kuC hY ikkBI askI eÇCw pUrI hI nhI< hoqI AOr vhanky pICy Bwgqw hI rhqw hY[ gu{ swihb nykhw ik Xid mn my< prmwËmw ky nwm kw rsjwg jwE qo AOr iksI BI váqu kIAwvSXkqw nhI< rhqI[ nwm hI s<swr my<lyn-dyn kw sbsy bhumUØX rËn hY[ nwm hIsbsy bVI pU<jI hY ijsky rhny pr mnu†Xic<qw-mu#q ho jwqw hY[ prmwËmw kw nwmjIvn kw AwDwwr bn jwE qo iksI ANXshwry kI koe~ AwvSXkqw nhI< rhqI[ prmwËmwkw nwm mn my< d÷Fæ ho qo Awn<d hI Awn<dhoqw hY :dUK sog kw FwihAo fyrwAnd m<gl ibsrwmw ]mn bw<Cq Pl imly Aic<qwpUrn hoE kwmw ] (pºw 614)

essy AiDwk mnu†X ko AOr #Xw cwihE?vh ke~ jNmo< sy Btkqy huE dyK rhw hY ikduK dUr Bgwnw AOr suK pwnw ikqnw kiTnhY[ vwihgu{ ny eskw eqnw srl indwn ikXw

23gurmiq zwn PrvrI 2018

AOr eqnI srl AO†wiDw dI hY ik vh kØpnwBI nhI< kr skqw[ nwm jpny sy duK dUrhoqy hY< AOr suK apjqw hY[ askI ic<qwprmwËmw krny lgqw hY[ essy vh ic<qw-rihq ho jwqw hY[ askw Xh jNm hI nhI<is© hoqw, prlok BI s<vr jwqw hY :e~hw suKu AwgY muK ‚jlimit gE Awvxw jwxwy ]inrBa BE ihrdY nwmu visAwApuny siqgur kY min Bwxwy ] (pºw 614)

guris#K jb prmwËmw my< rm kraskw nwm jpqw hY qo mn kI BwvnwXy<inKrqI jwqI hY<[ vh prmwËmw ky crxwo< kIDwUl bn kr ávX< ko Bw^Xvwn smJqw hY[vh jwnqw hY ik prmwËmw kI Swrxw pw lynwasky jIvn kI sbsy bVI apliÑDw hY[ asyboDw hoqw hY ik prmwËmw kI Aot sy bVIkoe~ Aot nhI<[ esmy< jIvn kI girmw hY[Xh Bwvnw prmwËmw ky Awgy pUxw~ smp~xw kyilE ¤yirq krqI hY-- ''ehu mnu qyrw Bwe~ ]''jb mn prmwËmw sy juV jwqw hY qo prmwËmwkI Apwr mihmw dyK kr ivámwd sy BraTqw hY[ vh Apny B#q ko guxwo< sy BrpUrkr dyqw hY :dUxw c‚xwI dy vifAwe~ soBw nIqw nIq ] (pºw 618)

prmwËmw kw nwm guris#K pUxw~ mnoXogsy jpy[ ‰I gu{ Arjn swihb ny esysmJwny ky ilE ke~ sw<swirk adwhrxw idE[aNho<ny khw ik mn my< vYsw hI aËswh hojYsw Ek rwjw ky mn my< Apny rwjpwt kolykr hoqw hY AOr jYsw Ek AiBmwnI ky mnmy< Apny mwn ko lykr hoqw hY[ loBI loBmy< ilÎq hY, ÛXsnI Apny ÛXsn my< rq hY[gu{ swihb ny khw ik guris#K kw mn esI

qrh prmwËmw kw nwm jpny my< lgy[ ANXswry kwX~ sw<swirk hY< ijnkw koe~ suPl nhI<hY, jbik prmwËmw my< rmkr nwm jpnw hIguris#K kI SwoBw hY[ gu{ swihb ny bVI hIAnmol bwq khI hY ik guris#K ky mn my<prmwËmw sy myl kI ijqnI qIvR AiBlw†wwhogI prmwËmw kI ™pw aqnI hI GnI AOrËvirq hogI :jYsI BUK qYsI kw pUrkusgl Gtw kw suAwmI ] (pºw 613)

jo Apny ¤Sn ko lykr bycYn iPrqy hY<ik nwm kYsy jpy<, mn nhI< itkqw, mn kYsyitkwXy<, aNhy< khI< AOr jwny kI AwvSXkqwnhI<[ es gu{-vcn my< hI ankI smáXw kwsmwDwwn hY[ prmwËmw kxw-kxw my< bsw hY,swrI s÷i†t kw ávwmI hY[ askI ™pw AOrdXw Apwr v Anmol hY[ esky ilE mn my<BUK honI cwihE[ mn my< jYsI BUK hogI vYswhI mn itkygw AOr vYsI hI prmwËmw kIdXw, ™pw hogI[ vh qo mhwn dwqw hY[ lynwAwnw cwihE[ vh qo eqnw dXwlu hY ik Apnydws ko gly sy lgwkr rKqw hY, jYsy mwqw-ipqw Apny bÇcy sy ányh krqy hY< :Apuny dws ka k<iT lwe rwKYija bwirk ipq mwqw ] (pºw 621)

prmwËmw Apny syvk kI ¤iq†Tw ávX<rKqw hY-- ''Apxwy dws kI Awip pYj rwKInwnk sd kurbwxwu ]'' ‰I gu{ Arjn swihb nybVy hI ¤ym-Bwv sy nwm jpny kI ¤yrxww dI :s<qhu hir hir nwmu iDwAwe~ ] (pºw 620)

ijsny BI gu{ swihb kI Awzw mwn lIaskw lok-prlok s<vr gXw[

24gurmiq zwn PrvrI 2018

bVw GØlUGwrw

-fW. hrb<s is<G*

ATwrhvI< sdI kI ¤muK GtnwAo< my< sy'Cotw GØlUGwrw' AOr 'bVw GØlUGwrw' Eyiqhwiskd÷i†t sy bhuq AhimXq rKqy hY<[ CotwGØlUGwrw kwhnUvwn (gurdwspur) my< sn 1746e~. my< Gitq huAw jbik bVw GØlUGwrw PrvrI,1762 e~. my< Gitq huAw[ Ek Anumwn kyAnuswr es idn lgBg 30 hjæwr is<G, bÇcy,biÇcXw< AOr bujug~ SwhId kr idE gE[ XhGtnw Ahmd Swwh AÑdwlI ky hmly ky smXmlyrkotlw ky njædIk gw<v kuÎp rohIVw kyáQwwn pr GtI[ Ab en SwhIdo< kI Xwd my<es jgh pr Ek gu{ªwrw swihb áQwwipq hY[esky njædIk hI rylvy átySwn hY[

14 jnvrI, sn` 1761 e~. ko pwnIpqkI qIsrI lVwe~ my< mrhTo< ko krwrI hwrdyny ky bwd Ahmd Swwh AÑdwlI ny ApnwDXwn is#Ko< kI qrP moVw, jo dl KwlswkI áQwwiÎq ky bwd idn-b-idn p<jwb my<Swi#qSwwlI hoqy jw rhy Qwy[ vYsy BI is#Ko< nyasy phly pw<c hmlo< ky smX bhuq prySwwnikXw Qww[ kwbul sy Awqy smX AOr kwbulvwips lOtqy smX is#Ko< ky dáqy as prhmlw krky askw mwl-Asbwb CIn kr lyjwXw krqy Qwy[ pwnIpq kw ivjyqw AhmdSwwh AÑdwlI is#Ko< ko Eysw sbk isKwnwcwhqw Qww ik vy iPr p<jwb my< isr n aTwsky<[ es mksd ky ilE asny sbsy phlwkwm Xh ikXw ik 1761 e~. my< kwbul lOtnysy phly asny p<jwb ky mhävpUxw~ áQwwno< pr

Apny APgwn POjædwro< ko inXu#q ikXw AOranko AwdySw jwrI ikXw ik jhw< BI koe~is#K njær AwE asy mwr idXw jwE[ srih<dmy< asny Apny Ek bVy AOr BrosyXo^XjrnYl jYn Kwn ko inXu#q ikXw[ jl<Dwr-duAwb my< swAdwq Xwr Kwn AOr sdIk KwnAPrIdI ko qQww lwhOr my< abYd Kwn koinXu#q ikXw gXw[

pwnIpq kI j<g ky bwd Ahmd SwwhAÑdwlI ky vwips k<Dwwr lOtqy hI is#K p<jwbpr Cw gE[ aNho<ny srih<d AOr ANX elwko<ko jIq kr APgwn-iTkwno< ko qhs-nhskr idXw[ APgwináqwn sy AÑdwlI ªwrw ByjIge~ bwrh hjwr POj ko BI aNho<ny lwhOr kynjædIk hrwkr mYdwn CoVny pr mjæbUr kridXw[ Xhw< qk ik lwhOr ky APgwn gvn~rªwrw ByjI ge~ synw ko BI hrwkr ankodobwrw ikly my< Dwkyl idXw[

1761 e~. ko ‰I Am÷qsr swihb my<dIvwlI ky Avsr pr srbÁ Kwlsw kwjlsw huAw[ es mhävpUxw~ jlsy ky smXgurmqw pws huAw ik jo log APgwno< kImdd kr rhy hY< Xw is#K-ivroDwI kwX~vwihXo<my< lgy huE hY<, anko anky pwpo< kI sjæw dIjwE[ enmy< sbsy ‚pr nwm j<ifAwlw kyinr<jnIE mh<q Awikl dws kw Qww, jolgwqwr AÑdwlI ky s<pk~ my< Qww AOr asyis#Ko< kI hr giqiviDw kI lgwqwr sUcnwByj rhw Qww[ essy phly BI j<ifAwlw ky

*#4840, glI n<br 44, rwGvpurw, krol bwg, ne~ idØlI-110005

25gurmiq zwn PrvrI 2018

hirBgq inr<jnIE ny Bwe~ qw} is<G jI kybwry my< lwhOr ky sUbydwr jækirXw Kwn koguÎq sUcnwXy< Byj kr pkVvwXw AOr Bwe~swihb ko kËl krvwny my< jækirXw Kwn kImdd kI QwI[ ATwrhvI< sdI ky A<q qkinr<jinXo< kw XhI ikrdwr bnw rhw AOr vyis#K Dwm~ ko kucl dyny vwlI hr kwX~vwhImy< bFæ-cFæ kr ihásw lyqy rhy[

gurmqw pws krny ky bwd srdwr jáswis<G AwhlUvwilXw AOr srdwr cFæq is<GSwukrci#kXw ny Awikl dws ko s<dySw iBjvwXwik vh is#K-ivroDwI kwX~vwihXo< sy bwj AwjwE AOr Kwlsy kI ADwInqw ávIkwr kr ly[asny is#Ko< ky swQw iksI BI qrh kw smJOqwkrny kI jgh qyjæ rÏæqwr hrkwry ky mwDXmsy es bwq kI sUcnw Apny mwilk Ahmd SwwhAÑdwlI ko Byj dI AOr ivnqI kI ik Agr vhqur<q p<jwb n phu<cw qo hwlwq bhuq ibgVjwE<gy[ Awikl dws kw Xh s<dySw imlny sy phlyhI AÑdwlI k<Dwwr sy cl cukw Qww[ Awikl dwskw numwe<dw AÑdwlI ko rohqws ky áQwwn primlw AOr Xh BI bqwXw ik is#K j<ifAwlw kyAws-pws Gyrw fwly bYTy hY<[

Awikl dws kw s<dySw imlqy hI AÑdwlIm<ijæly< qX krqw huAw j<ifAwlw phu<c gXw[jb vh j<ifAwlw phu<cw qo asy pqw clw ikis#K Apny kwiPly ky swQw phly hI mlyrkotlwkI qrP cly gE hY< AOr es smX vymlyrkotlw sy dUr gw<v kuÎp rohIVw my< ThryhuE hY<[ AÑdwlI ky ilE is#Ko< ko bVI s<$Xwmy< mwr dyny kw essy KUbsUrq Avsr AOr#Xw ho skqw Qww[ vh is#Ko< pr hmlw krnysy phly pUrI qYXwrI kr lynI cwhqw Qww[ vhj<ifAwlw sy lwhOr AwXw AOr Xhw< sy asnysrih<d ky POjdwr jYn Kwn ko s<dySw Byjw

ik vh qur<q ApnI synw lykr mlyrkotlwphu<c jwE[ asy Xh BI AwdySw Byjw ik vhis#Ko< pr swmny sy hmlw krygw AOr ankwrwáqw rokygw[ AÑdwlI kI ApnI synw pICysy hmlw bol kr anko cwro< qrP sy GyrlygI[ Eysw AwdySw mlyrkotlw AOr ksUr kyhwikmo< ko BI Byjw gXw[ ApnI synw kwnyq÷Ëv vh Kud kr rhw Qww[ es hmly my<bwkI bVy srdwr, jo AÑdwlI kI mdd krrhy Qwy, vy Qwy--muq~jw Kwn, kwism Kwn AOrdIvwn l@mI nwrwXxw[

Ahmd Swwh AÑdwlI 3 PrvrI, 1762 e~.ko lwhOr sy clw AOr kyvl do idno< my< dosO iklomItr kw sPr qX krky kuÎp rohIVwphu<c gXw[ as idn PrvrI mhIny kI 5qwrIK QwI[ Xhw< qIs hjwr sy AiDwk is#KbÇcy, bUFæy AOr mihlwE< Apny Gr ky swmwn,rsd-pwnI AOr pirvwr smyq Thry huE Qwy[is#K srdwro< ko BI Xh A<dwjæw nhI< Qww ikAÑdwlI eqny QwoVy smX my< an pr AwDwmkygw[ AÑdwlI ky phu<cny sy phly is#Ko< nyjYn Kwn AOr BIKn Kwn ªwrw ikE hmlo<ko qo nwkwmXwb bnw idXw Qww pr<qu AÑdwlIkI bVI synw kw mukwblw krny ky ilE nqo anky pws pXw~Îq swDwn Qwy AOr n hIanko smX imlw Qww ik vy Apny jËQwo< koshI F<g sy mukwbly ky ilE qYXwr kr skqy[

Kwlsw dl kw nyq÷Ëv srdwr jásw is<GAwhlUvwilXw, srdwr cFæq is<G AOr srdwrSwwm is<G kroVis<iGXw kr rhy Qwy[ es smXsbsy bVI smáXw kwiPly ko bcw krsuri@wq jgh pr phu<cwny kI QwI[ kwiPly my<ÈXwdw s<$Xw bÇco<, bUFæo<, mihlwAo< AOr lVwe~n kr skny vwly ÛXi#qXo< kI QwI, jo cwro<qrP sy iGr cuky Qwy[ dl ky bVy srdwro< ny

26gurmiq zwn PrvrI 2018

PYslw ikXw ik AÑdwlI kI POj kw mukwblwBI kry< AOr swQw hI Apnw sPr mwlvy kIqrP jwrI rKy<[ kwiPly ko suri@wq jgh prphu<cwny kI syvw kYQwl ky vkIl s<gU is<G,bwbw Awlw is<G ky vkIl syKU is<G AOr Bwe~bufFw is<G ky vkIl kI lgwe~ ge~[ ABIkwiPly ny qIn mIl kI XwZw BI nhI< kI QwIik BIKxw Kwn mlyrkotlw kI synw an prAwkr tUt pVI[ Xh hmlw BI eqnwAcwnk huAw Qww ik is#Ko< ko s<Blny kwmOkw hI nhI< imlw[ aNho<ny iPr BI XQwws<Bvs<quln bnwny kw XËn ikXw[ vy lVy BI jwrhy Qwy AOr cly BI jw rhy Qwy[ kBI-kBIvy {k kr pICw kr rhI APgwn POjo< kyswQw do-do hwQw BI kr lyqy :SwhId hoih< AO jæKæmI hoih<kdY KVY< kd lVY quroih ]92] (‰I gur p<Qw ¤kwSw)

SwZu-synw kI bhus<$Xw ky swmny ankwKVy hokr j<g krnw s<Bv nhI< ho pw rhwQww[ iPr BI is#K srdwr kwiPly kI esqrh r@ww kr rhy Qwy jYsy mugI~ Apny bÇco<ko p<Ko< ky nIcy Fk lyqI hY[ Bwe~ rqn is<G(B<gU) ilKqy hY< :ijæm kr kukVI bicAn CupwvY[iPlwe p<K due qrP rKwvY[em Kwlsy nY bhIr CpwXo[jo bc rhXo su AwgY lgwXo ]24]

Apny kwiPly ko bcwny ky ilE is#Ksrdwro< ny kwiPly ky cwro< qrP sur@ww Gyrwbnw rKw Qww[ es Gyry ko qoVny ky ilEAhmd Swwh AÑdwlI ny vjæIr Swwh vlI Kwnko Byjw, pr<qu vh sPl n huAw[ iPrAÑdwlI ny Apny bVy jrnYl jhwn Kwn koAOr POj dykr Byjw qQww hu#m idXw ik es

smX iGry huE is#Ko< my< sy Ek BI bc krn jwE[ hmwry ilE anko mwr-mukwny kwXh sunhrI mOkw hY[

Ahmd Swwh AÑdwlI ªwrw aTwE gE Xykdm BI sPl hoqy idKwe~ nhI< dy rhy Qwy The

Sikhs were fighting while moving and moving

while fighting. kwiPly ko bcwE rKny kyilE srdwr jásw is<G AwhlUvwilXw AOrsrdwr cFæq is<G pUrI qwkq lgw rhy Qwy[jhw< khI< jæ}rq hoqI, vy GoVw dOVw kr vhw<phu<cqy[ vy is<Go< ko hOslw dyqy jw rhy Qwy ikgu{ Awpky A<g-s<g hY[ Awpko en igljæo< syfrny kI jæ}rq nhI<[ cly jw rhy kwiPly koXh AwSww QwI ik iksI n iksI gw<v sy ankoshwXqw AvSX iml jwXygI, pr<qu jb vy iksIgw<v my< phu<cqy qo log Ahmd Swwh AÑdwlI kykhr sy frqy huE Gr ky drvwjæy b<d kr lyqy[Bwe~ rqn is<G (B<gU) ilKqy hY< :ip<f mY< vVn n dIno ko‚AOKI bnI bhIr su qo‚ ]115]

duSmn kI POj cly jw rhy kwiPly kwBwrI nukswn ikE jw rhI QwI[ kwiPlw ke~mIlo< my< PYlw huAw Qww AOr SwZu sYink askykmjæor iháso< pr hmlw bol kr kwiPly kylogo< ko kËl ikE jw rhy Qwy[ is#Ko< kwbhuq nukswn ho rhw Qww[ swrI APgwn synwan pr tUt kr pV ge~[ hjæwro< kI qwdwdmy< AOrqy<, bÇcy AOr bUFæy kËl kr idE gE[kwiPlw ABI BI iksI suri@wq jgh kIqlwSw my< Qww[

Swwm ky smX Xh kwiPlw hjæwro< swQwISwhId krvw kr kuqbw AOr bwhmxwI gw<v kypws phu<cw[ kwiPly ky logo< ko AwSww QwI ikXy gw<v ankI shwXqw ky ilE Awgy Aw jwE<gy,pr<qu anko Xh jwnny my< dyr n lgI ik Xy

27gurmiq zwn PrvrI 2018

gw<v BI mlyrkotlIE APgwno< ky ¤Bwv qlyQwy AOr vy BI is<Go< ko kËl krny my< iksIqrh sy pICy nhI< rhnw cwhqy Qwy[ en gw<vo<ky r<GV (rwjpUq muslmwn) Gro< my< sy inklkr is<Go< ky pICy pV gE AOr aNho<ny kwiPlykw BwrI nukswn ikXw[ iksI qrh srdwrcFæq is<G ny Xhw< phu<c kr r<gVo< ko pICyDwkylw AOr Apny ke~ swiQwXo< ko bcw ilXw[

bySwk PrvrI kw mhInw Qww, pr<qu dono<qrP ky sYink cl-cl kr Qwk cuky Qwy AOrÎXws ky mwry ankw burw hwl Qww[ Xh EkAjIb eÁPwk Qww ik gw<v bwhmxwI kynjædIk pwnI kI Ek johV dyKkr dono<qrP ky sYink ÎXws buJwny ky ilE pwnI kyes B<fwr pr tUt pVy[ Ek qrP APgwnispwhI pwnI pI rhy Qwy qo dUsrI qrP is#KsYink GoVo< sy aqr kr Apny ho<T gIly krrhy Qwy[ johV ky njædIk phu<c kr lVwe~ b<dho ge~[ Ahmd Swwh AÑdwlI is#Ko< kw pICwkrky Qwk cukw Qww[ vh ankw AOr pICwnhI< krnw cwhqw Qww[ is#K BI mhsUs krrhy Qwy ik Ab Awgy bwbw Awlw is<G kwelwkw Swu} hony vwlw Qww, jhw< anko hr¤kwr kI sur@ww iml skqI hY[

es GØlUGwry my< krIb qIs hjæwr is<G,bÇcy, mihlwE< AOr bujug~ SwhId ho gE[is#K eiqhws kw XhI Ek hI Eysw idn Qwwijs idn eqnI bVI s<$Xw my< is#K kOm kwnukswn huAw Qww[ es duKw<q ko bVw GØlUGwrw(ivDv<s) ky nwm sy Xwd ikXw jwqw hY[AÑdwlI kI POj ky swQw huE es Asmqolmukwbly my< koe~ BI is#K srdwr Eysw nhI<Qww ijsky SwrIr pr AwT, ds Xw essy AiDwkj$æmo< ky inSwwn n lgy ho<[ srdwr jáswis<G AwhlUvwilXw AOr srdwr cFæq is<G kI

pIT pr qIro<, qlvwro< AOr goilXo< ky bwe~sinSwwn Qwy[ Xy jæ$æm jæwihr kr rhy Qwy ik bVyGØlUGwry ky smX is#K srdwr ikqnI bhwdurIAOr infrqw ky swQw Awgy bFækr lVy Qwy[srdwr jásw is<G AOr srdwr cFæq is<G kysMb<Dw my< Bwe~ rqn is<G (B<gU) ny ilKw hY :--jKæm bhuq jásw is<G KwEqIr golI AO qyg Gwe AwE[--jásw is<G KwE bwe~ Gweqo< BI is<G jI lVqy jwe[--srdwr sbY jKæmI BE,swbq rhXo n koe[--cFæq is<G jKæm igxwy n jwe qIr qlvwrnjo nyjy Kwe[ (‰I gur p<Qw ¤kwSw)

bVy GØlUGwry my< eqnw nukswn ho jwnyky bwvjUd BI is#Ko< ky hOsly bul<d Qwy[ fW.g<fw is<G '¤wcIn p<Qw ¤kwSw/qihmws nwmw'AOr 'Kjæwnw-E-Awimrw' ky hvwly sy ilKqy hY<ik asI idn (5 PrvrI, 1762 e~. ko) Ekinh<g is<G ‚<cI Awvwjæ my< kh rhw Qww ikclo Kot inkl ge~ hY AOr Ab qÁ KwlswbwkI rh gXw hY :qÁ Kwlso so rhXo, gXo so Kot gvwe ] (‰I gur p<Qw ¤kwSw)

Xh is#K kOm kw hI hOslw Qww ik EkhI idn my< eqnw nukswn krvwkr BI vocFædI klw my< QwI[ eskw ¤ËX@w ¤mwxw Xh hYik QwoVy hI smX ky bwd n kyvl aNho<ny ‰Ihirm<dr swihb, ‰I Am÷qsr swihb ky punin~mw~xwkw kwX~ hI Awr<B kr idXw (ijsko AÑdwlIny 1762 e~. my< nukswn phu<cwkr srovr kopwt idXw Qww), biØk aNho<ny qIn v†w~ ky BIqrlwhOr ky ikly pr Apnw inSwwn (J<fw) BIJulw idXw, jhw< sy anko qhs-nhs kr dynyky hu#m jwrI huAw krqy Qwy[

28gurmiq zwn PrvrI 2018

Bwe~ mihqwb is<G AOr Bwe~ su#Kw is<G kI lwswnI Swhwdq

-fW. gurcrn is<G*

is#K kOm SwhIdo< kI kOm hY AOris#K eiqhws is#KI is©w<qo< ky ilE dI ge~Swhwdqo< kw eiqhws hY[ is#K eiqhws my<SwhIdo< kI s<$Xw Swumwr ikE jwny sy bwhr hY[is#KI ky Dwm~-@wyZ my< jUJqy jw<bwjæ s<gRwimXo<kI Œ÷<Klw my< Bwe~ mihqwb is<G AOr Bwe~su#Kw is<G kI Swhwdq AqulnIX hY[ en dono<SwUrvIro< ªwrw Agáq, 1740 e~. my< is#KI kypivZ ky<« ‰I hirm<dr swihb, ‰I drbwrswihb, ‰I Am÷qsr swihb pr kwibjæ muiálmPOjdwr másw r<GV (rwjpUq muslmwn)m<ifAwlw vwly kw es pivZ gu{Dwwm kwApmwn krqy huE Swrwb pIny AOr vySXw kwnwc krwny vwly G÷ixwq kmo<~ ky kwrxw isrkwtny kI Gtnw is#K eiqhws my< AhmáQwwn rKqI hY[ Xh Gtnw es bwq kI sUckhY ik is#K ‰I hirm<dr swihb kw ApmwnkBI bdw~Sq nhI< krqy[ ijs iksI ny espivZ gu{Dwwm kw Apmwn ikXw asko d<ifqikXw gXw[

Bwe~ mihqwb is<G AOr Bwe~ su#Kw is<GkI Swhwdq kI p÷†TBUim my< Xh áp†t hY ikp<jwb ky sUbydwr Kwn bhwdur jækirXw Kwnny is<Go< ky swQw 1733 e~. my< jo nvwbI AOrpÆI ky prgny kI jwgIr dykr smJOqw ikXwQww, 1735 e~. my< vo nvwbI jæÑq krky assmJOqy ko r¨ kr idXw[ jækirXw Kwn nymjæhbI junUn ky ADwIn is#Ko< pr juØm Fwny

Swu} kr idE[ p<jwb my< is#Ko< ky isro< kymUØX rK idE gE AOr srkwr kI gSqI POjy<is#Ko< ky iSwkwr ky ilE CoV dI<[ jhw< BIis#K njær Aw jwE, asy kËl kr idXwjwqw[ p<jwb ky gw<vo< my< is#Ko< ky pirvwrpkV kr anky Gr-Gwt ajwV idE gE[Eysy duKdwXI hwlwq my< is<G Gr-Gwt CoVj<glo<, phwVo< AOr rwjáQwwn ky ryigáqwno<--bIkwnyr, jXpur, joDwpur, jYslmyr Awid áQwwno<pr isr iCpwny ky ilE inkl gE[ p<jwb my<khI<-khI< koe~ EkwDw is<G gw<vo< Xw Swhro< my<rh gXw[

Bwe~ mihqwb is<G ‰I Am÷qsr swihbijæly ky gw<v mIrw<kot ky rhny vwly Qwy[jb nvwb jækirXw Kwn kI srkwr kIqrP sy is#Ko< pr s$æqI hue~ qo assy phlyXy Apnw gw<v CoV kr rwjpUqwny kIirXwsq jXpur phu<c gE[ Bwe~ mihqwbis<G mIrw<kot Bwe~ rqn is<G (B<gU) kydwdw Qwy[ Bwe~ rqn is<G (B<gU) ny ankybwry my< es qrh ilKw hY :--nvwb so Kwn bhwduro,is<Gn pr kIAo jæor[es mulKÖXn bulwekYiliKAo ivc lhOr ]2]. . .qb is<Gn ko BXo qrws,is<Gn vqno< CofXo vws ]9]ko‚ j<gl d#Kn {#ky,

*18, gu{ Arjn ngr, soiPXw gØs~ ákUl rof, rylvy kwlonI, shwrnpur-247001, Pon : 0132-2727843

29gurmiq zwn PrvrI 2018

ko‚ pUrb phwVn lu#ky[rhy dySw mih< so Aiq duKI,bwj dySw jXo btyrn aKI ]10]dohrw ] pripqw hmwro inkr kYjY ngr phu<cXo jwe[rwjy so< mulwkwq krle~ cwkrI lwe ]11] (‰I gur p<Qw ¤kwSw)

jXpur sy Bwe~ mihqwb is<G mIrw<kotbIkwnyr phu<c kr Bwe~ bufFw is<G AOr Bwe~suAwm is<G ky jËQwy my< Swwiml ho gE[ vhw<jo BI is<G p<jwb sy Awqw assy p<jwb kyhwlwq AOr ivSwy†w }p sy ‰I hirm<dr swihb,‰I Am÷qsr swihb ky bwry my< aËsukqw kyswQw jwnkwrI ¤wÎq krqy Qwy[

'qvwrIK gu} Kwlsw' (Bwg dUsrw) my<zwnI igAwn is<G ny es bwry my< ilKw hY :-

''Bwe~ bulwkw is<G phly qo iCpw rhw,iPr jb bhuq-sy log pkVny vwly bny qovh BI bIkwnyr clw gXw[ vhw< Bwe~ buf`Fwis<G AOr Bwe~ suAwm is<G ky jËQwy my< jwimlw[ bulwkw is<G ko aNho<ny Am÷qsr kygu{ªwry AOr p<jwb kw hwl pUCw qo vhPUt-PUt kr rony lgw[ jb asy rony kwkwrxw pUCw qo asny khw, Kwlsw jI! Awpsb jIqy-jI mr gE, is<G koe~ nhI< rhw[jo hTI, qpI isry sy pry fyrw rKqy Qwy, vycly gE[ gu{ªwry Am÷qsr hirm<dr my< máswr<GV pl<g pr jUqo<, hu#ko< smyq sBwlgwkr k<jrI kw nwc dyKqw hY, jo kwmnhI< krny, vo krqw hY[ mihqwb is<G bolw,qUny askw isr n aqwrw? eqnI bVIbyAdbI drbwr swihb kI hoqI dyK kr qUij<dw kYsy clw AwXw? asny khw, ijs qrhAwp cly AwE ho, asI qrh mY< qQww ANX

is<G BI cly gE[ Xh sunkr srdwr Bwe~buf`Fw is<G ny ™pwxw sBw my< rK dI AOrkhw, koe~ is<G hY, jo másy kw isr kwtkr lwE? Xh sunkr su#Kw is<G qKwn(bFæe~) k<bo mwVI vwlw AOr Bwe~ mihqwbis<G mIrw<koitXw dono< aT KVy huE[ ™pwxwaTw, Pqih bulw, Ardwsw suDwwe, Awzw lykrcFæ bYTy[ ke~ idno< bwd p<jwb phu<c krgol-gol TIkirXo< ky swQw do QwYilXw< BrlI<['' (p÷†T 131-132)

Bwe~ mihqwb is<G mIrw<kot ky swQwBwe~ su#Kw is<G mwVI k<bo Qwy[ Bwe~ su#Kwis<G Apny mwqw-ipqw ky swQw mwVI k<bo my<rhqy Qwy[ bwrh v†w~ kI amR my< ankw ivvwhkr idXw gXw[ anky gw<v sy s<gq jb ‰IAm÷qsr swihb ky dSw~n krny ky ilE ge~,qo vy BI s<gq ky swQw ‰I Am÷qsr swihbAwE AOr Am÷q Ck ilXw[ is#K s<gq kyswQw gw<v vwps lOty qo vy gw<v my< AwE-gEis<Go< kI thl-syvw krny lg gE[ cuglKoro<ny askI sUcnw hkUmq ko dy dI AOr askymw<-bwp ny fr ky mwry, jb vy soE huE Qwy,asky kySw kËl kr idE[ jb vy jgy qovy mw<-bwp ªwrw kySw kËl krny ky kukm~sy eqny duKI huE ik es r<ijSw my< aNho<nykuE< my< Clw<g lgw dI[ jb logo< ny ankykuE< my< igrny kI Awvwjæ sunI qo PuqI~ kyswQw kuE< my< rásI fwl kr anko bwhrinkwl ilXw AOr swQw hI khw ik Agrmrnw hI hY qo kwXro< kI qrh n mro,jæwilm quk~, jo khr brsw rhy hY<, ankomwr kr Apnw jIvn swQw~k kr lo[ Xhsun kr Bwe~ su#Kw is<G ny mn my< DwwrilXw ik vy quko~< ky swQw lohw lykr hI

30gurmiq zwn PrvrI 2018

SwhId ho<gy[vy gw<v sy inkl kr bIkwnyr phu<cy

AOr srdwr Bwe~ suAwm is<G ky fyry my< AwkrSwrxw lI[ Bwe~ su#Kw is<G ko Bwe~ suAwmis<G ny puZo< kI qrh ÎXwr idXw[ vy fyry my<lgn ky swQw syvw krny lgy[ Bwe~ su#Kwis<G bVy bhwdur Qwy AOr SwáZo< kw eáqymwlkrny my< bVy qwk Qwy[ es bwry my< Bwe~ rqnis<G (B<gU) ny es qrh bXwn ikXw hY :cOpe~--rwmj<g is<G KUb clwvY,qIr mwr mwr GoVy grwvY[nyjæw, sylw, brCI, qyg,mwr afwvY ¤wxwn byg ]31]su#Kw is<G kI em crcw Bwe~,sUrn ko isrmOr igne~[j<g juVy jih< Pqyh ilAwvY,dIvwn Kwlsy mY< Awdr pwvY ]32]lgy dIvwn iqih< p#Kw PyrY,A<gITn ko smDww lXw gyrY[pXwsn Kwqr mSwk aTwvY,BuiKAw< Kwqr irjæk ilAwvY ]33]Qw#ky is<G kI cwpI krY,ASwnwn krwvY bhu jl BrY[kÇC incoVY crn Dwuvwe,PV gVvy is<G dwqn krwe ]34] (‰I gur p<Qw ¤kwSw)

dono< SwUrvIr-- Bwe~ mihqwb is<G AOrBwe~ su#Kw is<G Agáq, 1740 e~. (Bwdo<mhInw, swl 1797 ib.) my< ‰I drbwr swihb,‰I Am÷qsr swihb phu<c gE[ as idnAkwl purK ny BI an dono< kI mdd kI[bhuq jæbrdáq Aw<DwI AOr qUPwn, iPr bwirSwny iSwKr dophr ko POj ky phry my< FIl pYdwkI[ an dono< ny imÆI-DwUl Aw<Ko< my< pVny kw

bhwnw bnw Apny SwáZ iCpw kr do QwYilXw<hwQwo< my< s<Bwl kr mugl srkwr kw mwmlwagwhny vwly ispwihXo< jYsw Bys Dwwrxw ikXwhuAw Qww[ phrydwro< ny Xh smJ kr ik Xydono< ispwhI másy r<GV ko mwmly kI agwhIrkm By<t krny AwE hY<, dono< ko A<dr jwnykI ejwjæq dI[ dono< ny Apny GoVy lwcI(elwXcI) byr ky swQw bw<Dw ‰I hirm<drswihb my< ¤vySw ikXw[ gu{ pwqSwwh kw DXwnDwrkr dono< ny hwQwo< my< Ek-Ek QwYlI aTwlI[ aNho<ny ‰I hirm<dr swihb ky A<drjwkr dyKw ik r<GVo< kI mjils juVI hue~ hY[vy hu#kw AOr Swrwb pI rhy hY<[ másw r<GVpl<g pr bYTw mujrw dyK rhw Qww[ Xh dyKkr dono< is<Go< ky mn guásy sy Br gE[aNho<ny dono< QwYilXw< másy r<GV ky Awgy rKI<[asny jwnw ik Xy log mwmlw jmw krwnyAwE hY<[

másw r<GV QwYilXw< pkVny ky ilE ÈXo<hI nIcy ko Jukw, asI smX Bwe~ mihqwbis<G ny kmwl kI PuqI~ sy ibjlI kI cmksy BI qyjæ rÏqwr ky swQw ApnI ™pwxw MXwnmy< sy inkwl kr másy r<GV kw isr DwV syAlg kr idXw[ KUn kI Dwwry< dUr-dUr qkge~<[ cwro< qrP sºwtw Cw gXw[ pYro< my<Gu<g} phn kr nwc rhI vySXw dhSwq syGbrw kr igr pVI[ vhw< pr bYTy sBI kI‚pr vwlI sw<s ‚pr AOr nIcy vwlI sw<snIcy rh ge~[ Bwe~ mihqwb is<G ny másy r<GVkw isr brCy kI nok pr tw<g ilXw[ essyphly ik Swor mcy AOr POj AwE, dono<SwUrvIr jXkwry bulwqy huE GoVo< pr svwrhokr vhw< sy inkl gE[ dono< hvw ky swQwbwqy< krqy huE p<Qw Kwlsw ky pws bIkwnyr

31gurmiq zwn PrvrI 2018

phu<c gE[ aNho<ny pwpI másy r<GV kw isrgu{-p<Qw ky Awgy pySw krky Apnw jNm sPlkr ilXw[

es Gtnw kw as smX Eyiqhwisk áqrpr bhuq ¤Bwv pVw[ jækirXw Kwn kIsrkwr ny Xh APvwh PYlwXI hue~ QwI ikis#K kOm KËm kr dI ge~ hY[ es Gtnwsy Ek bwr iPr sb logo< ko pqw lg gXwik is#K ijæ<dw hY<, is#Ko< ko koe~ KËm nhI<kr skqw AOr vy Apny duSmn sy bdlw lyskqy hY<[

másy r<GV kw kËl ho jwny pr askypirvwr ny lwhOr jwkr jækirXw Kwn kyAwgy pukwr kI ik másy ky kwiqlo< ko qËkwlpkV kr aNhy< mOq kI sjæw dI jwE[ Xhn hony pr vy idØlI kI mugl srkwr ky pwsasky iv{© iSwkwXq krny ky ilE mjæbUr hojwE<gy[ nvwb jækirXw Kwn is<Go< kI eshrkq sy phly hI bOKlwXw huAw Qww[ asnyqur<q hirBgq in<jnIE, krmy CIny, rwmyr<Dwwvy ko pySw krny kw hu#m idXw[ Xy sbih<dU cODwrI mugl srkwr ky muKbr bn kris#Ko< ko pkVvwqy Qwy[ eNho<ny srkwr syjwgIry< lI hue~ QwI<[ enko pkVkr ispwhIsUbydwr ky pws ly AwE[ jækirXw Kwn nyŸoDw my< lwl-pIlw hokr anko hu#m ikXw ikvy másy r<GV ko mwrny vwly is<Go< ko FU<F krqur<q myrI kchrI my< pySw kry<, vrnw vhanko mOq ky Gwt aqwr dygw[ Xh kTorvcn sunkr muKbrI krny vwly cODwirXo< my<hVbVwht mc ge~[

hirBgq inr<jinXw jækirXw Kwn kykTor vcn sun kr Gbrw gXw[ asnynvwb sy khw ik ho skqw hY másy r<GV

ko kËl krny kw kwm mIrw<kot gw<v kys. mihqwb is<G ny ikXw ho, #Xo<ik vh gw<vsy gwXb hY[ sUbydwr ny hirBgq inr<jnIEko bhuq swrI POj dykr Byjw ik jhw< BImihqwb is<G imly asy b<dI bnwkr pySwikXw jwE[ mugl POj ny gw<vo< kI qlwSwIlynI Swu} kr dI[ jhw< BI koe~ is#K imlyhirBgq inr<jinXw asy ispwihXo< ky hwQwo<mrvw dy[ iPr hirBgq inr<jnIE ky swQwjwkr POj ky srdwr nUrdIn ny mIrw<kotgw<v ko Gyr kr nËQwy Kihry p<c sy khwik qyrI jwn qb CUtygI jb qU mihqwbis<G ko pkVvw dygw[ asny igVigVw krkhw ik s. mihqwb is<G Ab es gw<v my<nhI< hY[ nUrdIn ny khw ik asky puZ kopySw kro[ nËQww Kihrw asy FU<Fny ky ilEgXw qo asy s. mihqwb is<G ko askybwlk rwX is<G kI rKvwlI ky idE vcnkI Xwd Aw ge~[ vh bwlk ko aTwkrdIvwr Pw<d kr Bwg gXw[ POj ny pICwikXw AOr nËQwy Kihry ko b<dUk kI golIsy mwr kr KËm kr idXw[ es muTByV my<bwlk rwX is<G BI g<BIr }p sy j$æmIhuAw[ ispwhI asy mrw smJ CoV kr Awgyinkl gE[ s<XogvSw vhw< sy gujærqI Ekk<boen (áZI) issikXw< lyqy es bwlk kotokrI my< iCpw kr Apny gw<v ly Awe~[asny ijrwh sy bwlk ky j$æm islvw idEAOr vh bc gXw[

Bwe~ mihqwb is<G ko jb sUcnw imlIik anko pkVny ky ilE bygunwho< ko ¤qwiVqikXw jw rhw hY qo aNho<ny s<kØp ly ilXw ikiCp-iCp kr jIvn bcwny kI bjwX AÇCwhY ik muglo< ko mOq ky Gwt aqwrqy huE

32gurmiq zwn PrvrI 2018

Swhwdq pw lI jwE[ mugl ispwhI qo phly syhI Bwe~ swihb ko FU<F rhy Qwy[ jYsy hI vyanky kÑjæy my< AwE, anko iSwk<jy my< bw<Dwkr jækirXw Kwn ky swmny pySw ikXw[ nvwbky hu#m sy anky gw<v vwlo< AOr hirBgqinr<jnIE ny ankI iSwnw$q kI[ es kwX~vwhIky bwd jækirXw Kwn ky hu#m sy Bwe~ mihqwbis<G ko SwhId kr idXw gXw[ Bwe~ rqn is<G(B<gU) ny es Swhwdq ky bwry my< es qrhilKw hY :is<G rhY< luk byln mwhI,POj vVq icq Awe s<kwhI ]4]mwrY is<Gn jo AwvY< hwQw,mwrY is<G an lY bhu swQw[aNhY< FU<fq idn ke~ ibqwXo,mqwb is<G qb XO sun pwXo ]5] . . .hmih kmwe~ ikAw krI luk Cp dYh bqwe[ikm hm an ky iFg bhY<,drgih kcYhrI jwe ]12] . . .mqwb is<G ny Eys ibcwrI,qw} is<G s<g krIE iqAwrI[hmro asko huqo snyh,as hI s<g iml qjIE dyh ]14] . . .cOpe~-- XO kih is<G jI EyDwr quirAw,SwsZ C¦ sotw PiVAw ]SwsZn so e~hw< lr mrIE,sotw lY nvwb iFg je~E ]16]hrI Bgq Qwo tolq jhw<,is<G jI phu<cXo Awpy qhw<[dyKq aNhY qurq PV lXo,nrV krV gf`fy pr TXo ]17] . . .hirBgq lhOrih lY pujXo dIXo nbwb sunwe[qw} is<G idKwl ky khXo dyhu crKw cFæwe ]21]imQwI ijvy< QwI is<G jI iqm cFæXo crK pr Dwwe[

Dw<n jnm Dw<n krm an isKI rK isr lwe ]22] (‰I gur p<Qw ¤kwSw)

Bwe~ mihqwb is<G ky inktvqI~ Xo©wBwe~ su#Kw is<G ankI Swhwdq kI Kbrsunkr hwQw joVkr Ardws my< juV gE ikAkwl purK ny anky bVy Bwe~ ko is#KI kwmwn-sMmwn bcwny ky ilE Swhwdq murwqbwbi$æSwSw ikXw hY[ Bwe~ su#Kw is<G BI ApnISwUrvIrqw AOr SwáZo< ky krqb idKwqy huEis<Go< ky jËQwo< ky nyq÷Ëv my< 1740 e~. my<jækirXw Kwn kI qrP sy is#Ko< ko KËmkrny ky ilE CoVI POj ky swQw jUJqy rhy[anky nyq÷Ëv my< is<Go< ny mugl POj kysrdwr nUrdIn kI srwX, s<Grkot AOris<Go< ky do†wI krmy CIny kI gFæI ko Fh-FyrI krky anko mwr kr pwp-kmo~< kIsjæw dI[ Bwe~ su#Kw is<G jI ny durw~inXo<kI POj ky swQw lVqy huE 1753 e~. my<Swhwdq ¤wÎq kI[

Bwe~ mihqwb is<G mIrw<koitE AOr ankygu{-Bwe~ Bwe~ su#Kw is<G mwVI k<bo kIAqulnIX Swhwdq ky kwrnwmy ny is<Go< kIjur~q AOr kubw~nI ky jÈæby qQww ‰I hirm<drswihb kw Apmwn krny kI Aiq iGnOnIkoiSwSw krny vwlo< ko ikE kI sjæw dyny kyKwlswe~ ib<duAo< ko swkwr kr idKwXw[

33gurmiq zwn PrvrI 2018

gu{ªwrw ¤b<Dw suDwwr lhr kI Œ÷<Klw my< Gitq

swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb

-fW. }p is<G*

‰I gu{ goib<d is<G jI ny gu{-ipqw ‰Igu{ qyg bhwdr swihb kI Swhwdq ko 'Dwrmhyq swkw' khw hY, ijssy 'swkw' SwÑd is#KSwÑdwvlI kw AtUt ihásw bn gXw hY[ swkwkw AQw~ hY, koe~ Eysw km~ jo eiqhws my<¤is© rhny lwXk ho[ ivicZ, AnoKI,AiªqIX, AjIb Gtnw ko swkw khw jwqwhY[ áp†t hY ik Xh SwÑd BwrI duKd Gtnwky ilE eáqymwl ikXw jwqw hY[

‰I gu{ qyg bhwdr swihb kI Swhwdq kybwd p<jwibXo< AOr Kws kr is#Ko< ko esAQw~-Bwv vwly swko< ky sMmuK honw pVw, jYsyjilXw< vwlw bwg kw swkw, gu{ªwrw ‰Innkwxww swihb kw swkw, gu{ªwrw ‰I p<jwswihb kw swkw Awid[ A<gyRjæ Swwsko< kI Swhpr mh<qSwwhI ky qw<fv nwc kI dd~nwkkhwnI ko swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb}pmwn krqw hY[ en swko< ko FwfI vIrrsI vwro< ky mwDXm sy ¤kt krny ky ilEswkw kwÛX }p ¤cilq huAw[

'nnkwxww' 'nwnikAwxww' sy bnw hY, ijskwAQw~ hY nwnk AwXn-- ‰I gu{ nwnk dyv jIkw AwXn AQww~q Gr[ es suhwvnI DwrqI kwphlw nwm rwXpur, iPr qlv<fI rwX BoX AOrSwwSvq nwm nnkwxww swihb ¤cilq huAw[nnkwxww swihb kI DwrqI pr ‰I gu{ nwnkswihb ny Anyk AwlOikk ™ËX ikE[ ‰I gu{nwnk dyv jI ky es ¤kwSw áQwwn pr 1613

e~. my< ‰I gu{ hirgoib<d swihb ky Awgmn sy XhXwdgwrI áQwwn áQwwipq huAw, jo smX bIqny kyswQw gu{ªwrw jNm-áQwwn ‰I gu{ nwnk dyvjI, nnkwxww swihb ky nwm sy ivSv-¤is©huAw[ s<@wyp my< esy gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihbBI khw jwqw hY[

adwsI s<¤dwX ky ¤muK bwbw Almáq jIko gu{ªwrw jNm-áQwwn kI syvw-s<Bwl ‰I gu{hirgoib<d swihb ny sO<pI QwI[ es qrh Awr<Bsy hI es pivZ áQwwn kw ¤b<Dw adwsI s<¤dwXky mh<q-pujwrI hI krqy rhy[ is#K rwÈX-kwlmy< gu{ªwro< ky nwm BwrI mwZw my< lgI jwgIr-jwXdwd ny mh<qo< ko AwlsI, EyXwSw, BR†t AOrkukmI~ bnw idXw[ is#K rwÈX kw sUX~ Aáq hoqyhI mh<qo<-pujwirXo< ny A<gRyj-B#q bn kr EySw¤áqIkrnI Swu} kr dI[ mh<q-pujwrI gu{ªwro< kIjæmIn-jwXdwd ko ApnI injI pYq÷k mlikXqsmJny lgy[ mh<qo<-pujwirXo< ny gu{ªwro< koEySw¤áqI ky Affy bnw ilXw[ jb is#Ko< ky GrGoVo< kI kwiTXo< pr Qwy qb BI gu{ªwrw ¤b<DwswDwwrxwqXw mh<qo<-adwisXo< AOr inrmlo< ky pwshI Qww[ gu{-Gr kw ¤b<Dw as smX qk TIkclqw rhw, jb qk mh<q Awid is#K jIvn-mUØXo< ky Anuswr jIvn bsr krqy rhy[ jbenkw jIvn ''krqUiq psU kI mwns jwiq'' vwlwho gXw qo gu{ªwrw ¤b<Dw my< igrwvt AwnI Swu}ho ge~[ gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb ky mh<qnwrwXxw dws kw Swrwb pIkr Awe~ s<gq kI

*mu$X sicv, iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰I Am÷qsr swihb-143006

34gurmiq zwn PrvrI 2018

byeÈjæqI krnw, mihlwAo< kI eÈjq pr hwQwfwlnw inËX kw km~ bn gXw Qww[ mh<qo< kykukmo~< Ev< durwcwro< ky dwg ko Dwony ky ilE pivZKUn kI jæ}rq QwI ijsko nnkwxww swihb kySwhIdo< ny pUrw ikXw[

es smX is#K smwj my< is#K jwg÷iqky }p my< is<G sBw lhr cl rhI QwI[jwg}k guris#Ko< ny gu{ªwrw ¤b<Dw ko pwirvwirk¤b<Dw sy p<Qwk ¤b<Dw my< lwny ky ilE kmrkásykr ilE[ gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb komh<qo< ky ¤b<Dw sy Awjæwd krwny ky ilEguris#K jw<bwjo< kw Sww<qmXI jËQww PrvrI,1921 e~. my< dSw~nI f`XoFæI ky rwáqy A<drdwiKl huAw, jhw< en nwnk-nwm-lyvw guris#Ko<kw 'ávwgq' mh<q, asky gu<fo<-bdmwSwo< nygoilXo<, lwiTXo<, biC~Xo<, qlvwro< Awid jwn-lyvw hiQwXwro< sy ikXw[ gu{-Gr kI pivZqwko kwXm rKny kI Kwiqr gu{ ky lwlSww<qmXI rhkr Swhwdq ¤wÎq kr gE[

swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb jbGitq huAw as smX kuC BÆI muslmwno<,bwbw krqwr is<G (bydI), m<gl is<G kUkw Awidny BI kukmI~ mh<qo< kw swQw idXw[ mh<qnwrwXxw dws AOr imátr krI fI. sI. qQwwimátr ik<g kimSwnr lwhOr ifvIjæn kI Swhpr gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb kI pivZDwrqI KUn sy lwl ho ge~[ bwbw krqwr is<G(bydI) ko kuC smX bwd p<Qw ky swQw kIg¨wrI kw Ehsws huAw qo vh ‰I Akwl qKæqswihb pr pySw huAw, ijs pr asy Ab qk kIsbsy s$æq qnKæwh (sjw) lgwe~ ge~[

Xh duKw<q swkw ‰I gu{ nwnk dyv jI kyGr ko kptI mh<qo< sy Awjæwd krvwny gEguris#Ko< ky swQw Gitq huAw[ essy AiDwk

dd~nwk Gtnw AOr #Xw ho skqI hY! hr is#Kky ilE gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb pivZ DwrqIhY[ Xhw< kw mh<q nwrwXxw dws gu{-Gr kw sbsybVw do†wI swibq huAw[ vh kukmI~ bn cukw Qww[Dwm~-km~ asmy< sy gwXb ho cukw Qww[ gu{ªwrwswihbwn ky ¤b<Dw ko Eysy hI kptI mh<qo< syAwjæwd krvw kr s<gqI ¤b<Dw my< lwny ky ilEguris#Ko< ny gu{ªwrw ¤b<Dw suDwwr lhr Awr<B kI,ijsky A<qg~q sbsy phly gu{ªwrw bwby dI byr,isAwlkot A#qUbr, 1920 e~. my< p<Qwk ¤b<Dw my<ilXw gXw[ esI smX ky dOrwn scK<f ‰Ihirm<dr swihb AOr ‰I Akwl qKæq swihb kw¤b<Dw BI p<Qwk hwQwo< my< AwXw[

mh<q nwrwXxw dws AOr asky gu<fo< nygu{ªwrw jNm-áQwwn ko Sww<qmXI is#K syvko< kyKUn ky swQw lQwpQw kr idXw[ Xh gu{ªwrwswihbwn kI ávq<Zqw ky ilE ikXw gXw sËXwgRhQww[ Xh jbR-juØm AOr AËXwcwr ky iv{© sq,s<qo†w, sbR ky Dwwrk hokr, Sww<qmXI rh krikXw gXw iv«oh, ro†w AOr guásw Qww[ mh<qnwrwXxw dws ky bdmwSwo< ky jbR-juØm kI e<qhwdyKo, ‰I gu{ gR<Qw swihb kI hjUrI my< bYTw gR<QwIis<G BI SwhId ho gXw AOr ‰I gu{ gR<Qw swihbky pivZ áv}p my< BI goilXw< lgI, ijsko'SwhIdI bIV' khw jwqw hY[ gu{ªwrw ‰I nnkwxwwswihb ky swky ky smX guris#Ko< ky DwYX~ AOrsbR kI prK hue~[ gu{ ky lwlo< ny ''equ mwrigpY{ DwrIjY ] is{ dIjY kwixw n kIjY ]'' kymhwvw#X ko is© kr idKwXw[ SwhIdo< ky pivZKUn kw sdkw hI A<gRyj rwÈX-kwl my< ávq<Zis#K s<áQww iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI, ‰IAm÷qsr swihb AiáqËv my< Awe~, ijsko is#Kpwil~Xwmy<t hony kw mwn-sMmwn hwisl hY[ esduKw<q swky ko SwwiÑdk }p nhI< idXw jw skqw[

35gurmiq zwn PrvrI 2018

Am÷q vyly ‰I gu{ nwnk dyv jI kyjNm-áQwwn (¤kwSw-áQwwn) pr dSw~n-dIdwrkr rhy Sww<qmXI guris#Ko< pr jb mh<q AOrasky gu<fo< ny goilXo< kI bwirSw kI hogI,ikqnI k{xwwmXI Ev< duKdwXI GVI hogI,kyvl kØpnw hI kI jw skqI hY[ gu{nwnk-nwm-lyvw guris#Ko< ny Apny pivZKUn sy mh<q ky pwp sy dUi†wq hue~ DwrqI koDwokr pivZ kr idXw[ koml-idl kiv crnis<G sPrI ky bol hY< :sVdy j<f ny puiÇCAw Bt`T kolo<, sVn vwlwkI sV ky mr igAw E?BKdy BtT ny A^go< jvwb idÁw, ah qw< mYnU<vI T<ifAw< kr igAw E[. . .

ikqny sbR, shj v SwIqlqw ky Dwwrkho<gy gu{-Gr ky prvwny-guris#K, ijnko j<fky swQw jIivq bw<Dw kr B§I my< Py<k krjlwXw gXw, mgr iksI ny aP qk nhI< kI[gu{ªwrw jNm-áQwwn ky njædIk iáQwq SwhIdIkuAw< AOr j<f kw pyV SwhIdo< kI Swhwdq kIdwáqw< bXwn krqw hY[ j<f ky pyV kI s<BwlkrnI jæ}rI hY[

A¤Yl, 1921 e~. my< mh<q nwrwXxw dwsAOr asky cwtukwro< pr muk¨mw clnw Swu}huAw[ 12 A#qUbr, 1921 e~. ko mh<q nwrwXxwdws qQww asky swq swiQwXo< ko mOq kI sjæw,AwT swiQwXo< ko amR-kYd kI sjæw sunwe~ ge~,lyikn hwe~kot~ ny mh<q kI mOq kI sjæw amR-kYd my< qbdIl kr dI[ gu{ªwrw ‰I nnkwxwwswihb kI Eyiqhwisk emwrq, ivSwwl dSw~nIfXoFæI AOr Kulw Aw<gn smX-áQwwn sy ávq<Z‰I gu{ nwnk swihb kI ivcwrDwwrw ko AwjBI }pmwn krqy hY<[ Xh swkw is#KI-AwáQww,sbR, swhs AOr Swhwdq ko ¤ËX@w }p sy

}pmwn krqw hY[ jæ}rq hY, essy ¤yrxww lykris#KI jIvn-jwc my< sËX-s<qo†w ky Dwwrkhokr smX ky swQw clny kI[

gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb ky SwhIdo<kI Xwd my< iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI nySwhId is#K imSwnrI kWlyj, ‰I Am÷qsrswihb my< áQwwipq ikXw AOr SwhIdI jIvnpuáqk ivSwy†w }p sy ilKvwXI, ijsmy< 86SwhIdo< kw jIvn-v÷Áw<q vxw~n ikXw gXw hY[

dySw-ivBwjn ky smX qk gu{ªwrw ‰Innkwxww swihb kw ¤b<Dw iSwromixw gu{ªwrw¤b<Dwk kmytI krqI rhI hY, pr<qu dySw kyb<tvwry my< jhw< is#Ko< kw BwrI jwnI AOrmwlI nukswn huAw, vhI< is#Ko< kI ij<d-jwnsy ÎXwry gu{ªwro<-gu{Dwwmo< sy BI is#K ibCuVgE[ es ivXog ky nwsUr ko Brny ky ilEhr is#K subh-Swwm en gu{ªwro<-gu{Dwwmo< kydSw~n-dIdwr ky ilE ¤wQw~nw krqw hY[

ijs suhwvnI DwrqI pr nwnk inm~lp<Qw kw Awgwjæ huAw as DwrqI ky jry~-jry~ kyswQw hr nwnk-nwm lyvw is#K kI mohÑbqhonI lwijæmI hY[ esI pwvn DwrqI sy clkr‰I gu{ nwnk dyv jI ny ''scu suxwwesI sckI bylw'' kw s<dySw smUcI mwnvqw ko idXw[‰I gu{ nwnk swihb ny jbR-juØm ky iv{©bul<d Awvwjæ my< smX ky bwdSwwh bwbr koAËXwcwrI kh kr smX-áQwwn Ev< piriáQwiqXo<sy ¤Bwivq n hoqy huE aicq smX pr sËXky is©w<q ilKy, sËX ky ¤Sw<sw Bry Swbd gwE,sËX ko jIvn my< Dwwrxw krky idKwXw[APsos, Awj hm ‰I gu{ nwnk dyv jI kyis#K khlvwny vwly jIvn my< sËX ko pUxw~}p sy Apnwny sy kºI kqrw rhy hY<[

36gurmiq zwn PrvrI 2018

swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb

-s. surjIq is<G*

gu{ªwrw jNm-áQwwn ‰I gu{ nwnk dyvjI, ‰I nnkwxww swihb vh pivZ qIQw~-áQwlhY jhw< is#K Dwm~ ky s<áQwwpk ‰I gu{ nwnkdyv jI kw ¤kwSw huAw[ es pwvn áQwwn kogu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb ky nwm sy BIjwnw jwqw hY[

mhwrwjw rxwjIq is<G ny Apny Swwsn-kwl my< ke~ gu{ªwro< kw jIxwo~©wr krvwkranky nwm pr jmIn Ev< jwgIr lgvw dI QwI,qwik gu{ªwro< kw ¤b<Dw suivDwwjnk ho sky[Xh khnw aicq hogw ik gu{ªwro< ko smXwnuswr'Dwrmswl' (Dwm~Swwl) BI khw jwqw rhw hY[Dwm~-áQwl smáq sdguxwo< sy s<pº sus<á™iq kwAwDwwr hoqy hY< jo swv~BOm, SwwSvq, sËX sÁwkw ky<« hY<[ Dwm~ vh pivZ is©w<q Ev< AwdSw~hY jo jIvn-mUØXo< ko AnuSwwisq, suÛXviáQwq‰y†T kÁ~ÛX-pwln kw mwg~ ¤Swáq krqw hY[Dwm~-áQwl jIvn my< sMpUxw~qw kw boDwk hY<,mwg~dSw~k hY<, pQw hY<, pwQwyX hY<, AwdySw hY<, apdySwhY<, swDwnw hY< Ev< isi© hY<[

A<gRyj rwÈX ky smX gu{ªwro< ky ¤b<Dwnmy< A<gRyj srkwr kw Anuicq háq@wyp hony lggXw Qww, ijs kwrxw gu{Dwwmo< pr AnwiDw™q}p sy kwibj hoqy adwsI-inrmly, swDwu-mh<qsrkwrI smQw~n sy gurmiq ky ivprIq kwX~vwihXo<my< ilÎq ho ApnI mnmwinXw< krny lg gEQwy[ pivZ gu{Dwwmo< ky }hwnI-pivZ vwqwvrxwko mh<qo< ny Apny GitXw Awcrxw, nIc kmo~<

sy ApivZ Ev< dUi†wq kr rKw Qww[ is#K p<QwEv< ivSwy†wkr gu{ªwrw jNm-áQwwn ‰I gu{nwnk dyv jI, ‰I nnkwxww swihb ky inktrhny vwly is#K Dwmw~vl<ibXo< ky ²dX my< mh<qnwrwXxw dws, jo ik es gu{ªwrw swihb prkwibj Qww, ky ¤iq AwŸoSw AOr guásw PUtrhw Qww[ gu{ nwnk-nwm-lyvw is#Ko< nygu{Dwwmo< ko mh<qo< sy Awjæwd krwny Ev< gu{-mXw~dw ko pun: áQwwipq krny ky ilE gu{ªwrw¤b<Dw suDwwr lhr clwe~[

gw<v DwwrovwlI, ijælw SwyKUpurw my< gu{ªwrw‰I nnkwxww swihb ko Awjæwd krwny ky ilEis#K s<gq ny imlkr sv~sMmiq sy ¤áqwvpwirq kr mohr lgw dI, ijskI jwnkwrImh<q ko BI iml ge~[ iSwromixw gu{ªwrw¤b<Dwk kmytI ªwrw ‰I Akwl qKæq swihbpr es s<b<Dw my< iváq÷q ivcwr-ivmSw~ krmh<q ko asky Awcrxw AOr gu{ªwrw ¤b<DwsuDwwr ky ilE KulI ictTI ilKI ge~, ik<qumh<q ny as ¤áqwv ko njr<dwj krqy huEesky ivprIq A<dr hI A<dr BwrI hmly kIBI pUrI-pUrI qYXwrI kr lI QwI[ p<Qwkmqwnuswr gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb my<dIvwn AOr l<gr ky ¤b<Dw hyqu pw<c sdáXIXp<Qwk kmytI kw gTn kr ilXw gXw, ijsmy<s. lCmxw is<G DwwrovwlI, s. krqwr is<GJÑbr, s. dlIp is<G, s. bKæSwISw is<G Ev< s.qyjw is<G smu<drI ko Swwiml ikXw gXw[

*57-bI, NXU kwlonI, gumwnpurw, kotw-324007 (rwjáQwwn) Pon : 94136-51917

37gurmiq zwn PrvrI 2018

is#K jgq ny swmUihk }p sy 19PrvrI, 1921 e~. ko gu{ªwrw ‰I nnkwxwwswihb phu<cny kw inxw~X kr ilXw Qww, ik<qumh<q ªwrw kI ge~ hmly kI qYXwrI ko dyKqyhuE is#K nyqwAo< ªwrw esy AwgwmI iqiQw qkáQwigq krnw aicq smJw gXw[ Xh inxw~Xlyny sy pUv~ Bwe~ lCmxw is<G DwwrovwlI kwjËQww gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb kI qrPjw cukw Qww AOr Apny kwX~Ÿmwnuswr gu{ªwrw‰I nnkwxww swihb ky inkt phu<c gXw Qww,jbik s. krqwr is<G kw jËQww rwáqy my< hIrok ilXw gXw[ kuC is<G Byjkr s. lCmxwis<G DwwrovwlI ky jËQwy ko rokny kI bhuqkoiSwSw kI ge~, ik<qu s. lCmxw is<G DwwrovwlIkw khnw Qww ik aNho<ny gu{ªwrw ‰I nnkwxwwswihb ko mh<q nwrwXxw dws sy Awjæwd krwnyhyqu Ardws kr dI hY, esilE vy vwips nhI<muVy<gy AOr n hI Apny inxw~X ko bdly<gy[

Bwe~ lCmxw is<G DwwrovwlI ky jËQwy kIignqI lgBg 150 QwI[ Bwe~ lCmxw is<GDwwrovwlI 20 PrvrI, 1921 e~. ko ¤wq: 6:00bjy jËQwy sihq gu{ªwrw swihb my< ¤vySw krgE AOr ávX< ‰I gu{ gR<Qw swihb kI hjUrImy< bYT gE qQww jËQwy ky ANX sdáX dIvwnhwl my< bYT gurbwxwI-gwXn my< DXwnm^n hogE[ mh<q ny cwlwkI sy gu{ªwrw swihb kwmu$X ªwr b<d krvw idXw, qwik (inhËQwy logo<pr) Acwnk hmlw hony pr koe~ bwhr ninkl sky[ mh<q ky gu<fo< ny EkwEk DXwnm^nbYTy is<Go< pr b<dUko< sy goilXw< brswqy huEg<fwso<, Bwlo<, qlvwro< sy hmlw bol idXw[‰I gu{ gR<Qw swihb kI hjUrI my< bYTy Bwe~lCmxw is<G qQww ‰I gu{ gR<Qw swihb ky pwvnáv}p ko ke~ goilXw< lgI[ j$æmI hwlq my<

qVpqy Ev< SwhId ho cuky is<Go< pr imttI kwqyl fwlkr mh<q ky gu<fo< ªwrw aNhy< byrhmIsy jlw idXw gXw[ es ²dXivdwrk d÷SX kodyKkr qo mwnvqw BI liÈjq hue~ hogI[

gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb ky inktiáQwq s. aÁm is<G ky kwrKwny my< bYTy Bwe~dlIp is<G ny jb goilXo< kI Awvwjæ sunI qovy qur<q gu{ªwrw swihb phu<c gE[ mh<q kyg<ufo< ny s. dlIp is<G ko Awqy dyK kr AOrqyjI sy is<Go< ko Awg kI jlqI hue~ BtTImy< Py<k idXw[ mh<q nwrwXxw dws Apny ŸUrAËXwcwr sy Gbrwkr vhw< sy Bwg gXw[gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb ko Awjwd krwnyky ilE kI ge~ Ardws kI mXw~dw ko kwXmrKqy huE Bwe~ lCmxw is<G ny Apny SwhIdIjËQwy sihq kubw~nI qo dy dI, ik<qu gu{ªwrwswihbwn ko Awjwd krwny kI AlK jgwdI[ s. aÁm is<G ny es Gitq KUnI swkyky sMb<Dw my< is#K p<Qwk jËQwyb<idXo< AOrA<gRyj srkwr ko qur<q qwr Byjkr Avgqkrvw idXw[

21 PrvrI, 1921 e~. ko iSwromixw gu{ªwrw¤b<Dwk kmytI, p<Qwk jËQwyb<idXw< Ev< As<$Xs<gq gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb phu<c ge~[¤muK smwcwr-pZo< my< es KUnI swky sy s<b<iDwqiváq÷q dd~nwk smwcwr ¤kwiSwq huE[ aÇcsrkwrI AiDwkwrI BI phu<ckr duK ¤kt krnylgy[ A<gRyj srkwr ky kimSwnr imátr ik<gny 21 PrvrI, 1921 e~. ko swX< kwl gu{ªwrw‰I nnkwxww swihb kI cwibXw< sO<pqy huE smUh¤b<Dw iSwromixw gu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky hvwlykr idXw[ smUh SwhId ¤wixwXo< kw gu{-mXw~dwnuswr A<iqm s<ákwr kr idXw gXw[

(Soˆw p÷ T 51 pr)

38gurmiq zwn PrvrI 2018

l<gr-s<áQww : inkws AOr ivkws

-fW. blv<q is<G*

is#K p<Qw ky ivkws qQww s<gTn my<ijn s<áQwwXo< ny buinXwdI BUimkw inBwe~ hY,anmy< l<gr Ek ¤muK s<áQww hY[ is#Kis©w<qo< ko ÛXvhwirk }p sy ¤kt krny AOris#K sÒXwcwr ko ivSv áqr pr ¤swirqkrny my< es s<áQww ky Xogdwn ko kdwicq BInjærA<dwjæ nhI< ikXw jw skqw[ cwhy l<grs<áQww kI is#K eiqhws my< bwkwXdw Swu{Awqky bwry my< smkwlIn gvwihXo< kI NXUnqw hY,pr<qu eskI aËpiÁ ‰I gu{ nwnk dyv jI kysmX sy hI hue~ khI jw skqI hY[ jNm-swKIpr<prw my< Anyk hvwly hY< jo ‰I gu{ nwnkdyv jI kI Dwm~-¤cwr-XwZwAo< ky dOrwnankI Swi$æsXq AOr iSw@ww sy ¤Bwivq huEÛXi#qXo< ky swQw áQwwipq huE gu{-is#K kyirSqy kI gvwhI Brqy hY<[ gu{ swihb ny Eysyis#Ko< ko s<gq }p my< s<giTq kr Dwm~Swwl(Dwm~Swwlw, Dwrmswl) áQwwipq krny kI ¤yrxwwky Alwvw nwm-dwn AOr ánwn kI iSw@ww BId÷Fæ krvwe~[ dySw-prdySw kI Dwm~-¤cwr-XwZwAo<ky aprw<q ‰I gu{ nwnk swihb ny dirXwrwvI ky iknwry bswE krqwrpur swihb ngrmy< Ek Dwwim~k ky<« kI áQwwpnw kI jo Dwm~Swwlky nwm sy jwnw jwqw Qww[ Xhw< aNho<ny Apnypws ek§w huE is#Ko< ko Dwm~ ky buinXwdIasUlo< kw sbk isKwXw AOr Apny imSwn kos<áQwwgq AwDwwr ¤dwn krny ky ilE gu{,s<gq, Dwm~Swwl, l<gr Awid s<áQwwAo< kw Awgwjæ

ikXw[ is#K sRoq es bwry my< shmq hY< ik‰I gu{ nwnk dyv jI ky pws krqwrpurswihb my< rhny vwly is#K AOr ansy imlnyvwly ijzwsu Dwm~Swwl my< swmUihk apwsnwkrny ky Alwvw swmUihk }p sy Ek hI l<grmy< sy Bojn Ckqy Qwy[ 'Awid swKIAw<' my<essy s<b<iDwq vxw~n hY ik ''jb rsoe~ hovy qwrsoe~Aw Awe KVw hovY[ rsoe~Aw cup kir kYjwe KVw hovY[ jb bwbw ndir kir vyKY qwAwKY purKw rsoe~ hoe~ hY[ qw rsoeXw khYipCo dI jIAo pwiqswhu hoe~ hY[ qw bwbw rsoe~ivc bih kir AwigAw krY jwih bcw jyvhu[isAwl hoe qw iKcVI rotI[ jy anwl hoeqw dwl rotI[ ijqnw Awhwr iksY dw hovY solY aTY[. . . due vKq isK ko rose~ hu<dI[ jyhIijns dw koe~ s<swrI isK AwvY qyhw jyhwprswdu imldw[ sgaqI BI padI log bhuquJub peAw[''

apro#q hvwly sy 16vI< sdI ky AwiKrmy< l<gr s<áQww ky áv}p kI jo jwnkwrI¤wÎq hoqI hY asky Anuswr is#K Dwm~ my<l<gr kI pr<prw ‰I gu{ nwnk dyv jI kysmX sy s<gq AOr Dwm~Swwl kI s<áQwwAo< kyswQw hI ¤cilq ho ge~ QwI[

smkwlIn is#K sRoqo< ky ADXXn sy Xháp†t hY ik ‰I gu{ A<gd dyv jI ny espr<prw ko jwrI hI nhI< rKw biØk ¤PuiØlqBI ikXw[ KfUr swihb my< l<gr kw ¤b<Dw gu{

*pUv~ indy~†wk, ‰I gu{ gR<Qw swihb ADwÖXn ky<«, gu{ nwnk dyv XUUinvis~tI, ‰I Am÷qsr swihb-143001,Pon : 9855057624

39gurmiq zwn PrvrI 2018

swihb kI supËnI mwqw KIvI jI ky ADwInQww[ smkwlIn sRoqo< ky Anuswr KfUr swihbmy< áQwwipq huE is#KI ky<« my< sYkVo< kI s<$Xwmy< is#K s<gq gu{-drbwr my< dSw~n ky ilEAwqI QwI[ ‰I gu{ A<gd dyv jI ny l<gr kIEysI ÛXváQww kI hue~ QwI ik iksI ikám kIkoe~ kmI nhI< AwqI QwI[ l<gr kI dwq hrykko pUrI mwZw my< ivqirq kI jwqI QwI[ ‰Igu{ Amrdws jI ny Apny gurg¨I kwl my<kuC Eysy PYsly ilE ijssy l<gr is#K Dwm~kI lwijæmI AOr AiBº s<áQww kw }p Dwwrxwkr gXw[ CuAw-CUq, pivZqw-ApivZqw AOrjwiq-¤Qww ky swQw juVy vhmo<-BRmo< ko qoVnyky ilE ‰I gu{ Amrdws jI ny 'phly p<gqpwCY s<gq' kw inXm kwXm ikXw[ Pláv}panky dSw~n-AiBlwi†wXo< ko phly p<gq my< bYTkr l<gr Cknw lwijæmI Qww[ Dwwim~k vg~ sys<b<iDwq sNXwisXo<, vY†xwvo< Xw bRw³xwo< ko BIesmy< CUt nhI< QwI[ is#K pr<prw ky Anuswr‰I gu{ Amrdws jI ky swQw By<t-vwqw~ kyilE jb bwdSwwh Akbr goe<dvwl swihbAwXw qo asny BI l<gr my< sy ¤swd Ckw[‰I gu{ Amrdws jI ny is#K p<Qw ky AwDwwrko PYlwny AOr s<gTn ko mjæbUq krny kyilE m<jI-s<áQww áQwwipq kI[ ávwBwivk hY ikm<jIdwro< ny Apny-Apny @wyZ my< Dwm~SwwlwE<áQwwipq krky anmy< l<gr kI ÛXváQww kIhogI[ 'is#Kw< dI Bgqmwl' ky Anuswr ‰Igu{ Amrdws jI ny Apny AguAw is#Ko< kobw<t kr Ckny AQww~q` grIb is#Ko< my< l<grbw<tny kI ihdwXq kI hue~ QwI[

‰I gu{ rwmdws jI ny l<gr ky sY©w<iqkAwDwwr pr esky swQw juVI Bwvnw ko bVyivSwwl AQw~ ¤dwn ikE[ ankI njæro< my< Gr,m<idr, mhl AOr srwX qBI pivZ hoqy hY< Xid

vhw< is#K-syvko< qQww myhmwno< kI syvw kIjwE[ anko e~Svr kI sv~ÛXwpkqw l<gr kIsyvw my< sy d÷†tmwn hoqI QwI[ es s<b<Dw my<gu{ swihb Prmwn krqy hY< :Awpy DwrqI Awpy hY rwhku Awip j<mwe pIswvY ]Awip pkwvY Awip Bw<fy dye prosY Awpy hI bihKwvY ]Awpy jlu Awpy dy iC<gw Awpy culI BrwvY ]Awpy s<giq sid bhwlY Awpy ivdw krwvY ] (pºw 550)

apro#q gvwhI sy áp†t hY ik ‰I gu{rwmdws jI ky smX l<gr-s<áQww ky swQw juVIsyvwAo< ko AwDXwiËmk ¤giq ky swDwn ky }pmy< mwNXqw ¤wÎq ho ge~ QwI[

dibáqwn-E-mjæwihb ky lyKk ky Anuswr‰I gu{ Arjn dyv jI ky smX is#K p<Qwkw iváqwr eqnw ÈXwdw ho gXw Qww ik Bwrqky hr Swhr my< kuC n kuC is#K mOjUd Qwy[‰I gu{ Arjn dyv jI ny is#K p<Qw kys<gTn ko mjæbUq krny ky ilE dwn rám kodsv<Dw my< qbdIl krky eskI vsUlI ky ilEAlg-Alg elwko< my< ms<do< kI inXui#q kI[ms<d Apny-Apny @wyZ my< gu{ ky numwe<dy ky}p my< is#K Dwm~ kw ¤cwr krny ky swQw-swQw is#K s<gq sy dsv<Dw AOr kwr-By<t BIEkiZq krqy Qwy[ es qrh ¤wÎq huE Dwn kyswQw Apny ADwIn Dwm~SwwlwAo< my< l<gr clwqyQwy[ is#K sRoqo< sy ¤wÎq hvwlo< ky Anuswr ‰Igu{ Arjn dyv jI ny Bwe~ bhoVy, Bwe~ bihlo,Bwe~ m<J Awid is#Ko< kI Bi#q-Bwvnw AOrsyvw kI lgn sy ¤sº hokr anko ApnyinjI áQwwno< pr vwips jwny AOr l<grclwny ky AwdySw idE[

‰I gu{ Arjn dyv jI ky Dwm~-¤cwr kykwrxw is#K Dwm~ p<jwb sy bwhr aÁrI-

40gurmiq zwn PrvrI 2018

piScmI Bwrq, kSmIr, di@wxwI AOr pUvI~Bwrq my< PYl cukw Qww[ p<jwb my< sy gujærnyvwlI jrnYlI sVk ky Alwvw Bwrq kyAlg-Alg ¤w<qo< ko joVny vwly ÛXwpwirkrwáqo< pr iáQwq ¤muK ky<«o< pr is#K Dwm~SwwlwE<AiáqËv my< Aw cukI QwI<[ 'hkIkq rwh mukwm'my< A<ikq jwnkwrI sy áp†t hY ik enDwm~SwwlwAo< my< l<gr kI ÛXváQww QwI[ ‰IAm÷qsr swihb my< ‰I hirm<dr swihb AOresmy< ‰I gu{ gR<Qw swihb ky ¤kwSw ky kwrxwis#K s<gq BwrI mwZw my< Aw rhI QwI[ ‰Igu{ Arjn dyv jI ko hr smX AiqiQwXo< ky‰I Am÷qsr swihb ky l<gr my< pDwwrny kwe<qjæwr rhqw Qww[ is#Ko< kI l<gr my< Aº-pwnI kI syvw ko dYvI-syvw ky quØX smJwjwqw Qww[ Bwe~ gurdws jI ky Anuswr cwro<qrP sy jhw< Anignq is#K ‰I gu{ Arjndyv jI ky drbwr my< dSw~n ky ilE pDwwrqy QwyvhI< gu{ jI ky hu#mwnuswr l<gr kI BI pUrIÛXváQww QwI[

'is#Kw< dI Bgqmwl' ky muqwibk ‰I gu{hirgoib<d swihb kI is#Ko< ko bw<t kr CknykI ihdwXq QwI[ ankw apdySw Qww ik Agrkoe~ is#K ¤swd Ckny kw cwhvwn asko¤swd Ckwnw[ anky drbwr my< kuC is#Kl<gr ky ¤iq syvwAo< ko smip~q Qwy[ gu{swihb ny gu{ªwrw nwnkmqw swihb ko XoigXo<sy Awjæwd krvwkr vhw< bwbw Almáq jI kol<gr kI kwr ky ilE inXu#q ikXw[ Bwe~gVIE ny kSmIr my< is#KI kw ¤cwr krnyky swQw-swQw jæ}rqm<do< AOr AiqiQwXo< ky ilEl<gr kw ¤b<Dw krky gu{ swihb sy bi$SwSwAOr bFæwe~ ¤wÎq kI[ esI qrh ‰I gu{hirgoib<d swihb ny Bwe~ }p c<d ko s<gq kyilE l<gr clwny kw AwdySw idXw[ bIbI vIro

jI ky ivvwh ky ilE qYXwr kI imTwe~ kokwbul kI s<gq my< l<gr ky }p my< ivqirqkr dyny kI Gtnw ‰I gu{ hirgoib<d swihbky s<gq ky ¤iq ¤ym AOr l<gr s<áQww kysucw} ¤b<Dw my< {ic ko ¤kt krqI hY[

is#K sRoqo< ky Anuswr ‰I gu{ hirrwXswihb ny l<gr kI s<áQww ky ivkws ky ilEkwPI idlcápI idKwe~[ ankw apdySw Qww ikXid koe~ guris#K syvw kI am<g rKqw hY qovh Apny Gr my< gu{ ky nwm pr l<gr lgwEijsmy< is#Ko< AOr jæ}rqm<do< ko ¤ym sihq¤swid bw<tw jwE[ vy smJqy Qwy ik l<grclwnw sbsy ÈXwdw kØXwxwkwrI kwX~ hY[ankw kwbul my< inXu#q ms<d Bwe~ goe<dwkwr-By<t ky ªwrw clwE jw rhy l<gr ky ilEbVw ¤is© Qww[ Bwe~ BgqU, ijsny mwlvw @wyZmy< is#KI ky ¤cwr ky ilE bhuq aÁm BUimkwinBwe~, ‰I gu{ hirrwX swihb ky l<gr kyilE dUDw AOr dhI kI syvw bVy cwv ky swQwkrqw Qww[ gu{ swihb ny as pr bi$æSwSwkrqy huE hu#m ikXw ik vh Apny Gr my< l<grclwkr ibnw iksI Ah<-Bwv ky is#Ko< AOrAiqiQwXo< ko ¤Bu-}p jwny qQww swrI amR syvwkrqw rhy[ Bwe~ s}p dws BØlw ky kQwnwnuswr‰I gu{ hirrwX swihb kI ¤yrxww sy is#Ks<gq ny ngr-ngr my< l<gr áQwwipq kr idE,jhw< is#Ko< AOr AiqiQwXo< kI syvw sy gu{-mihmw AOr BI PYl ge~[

‰I gu{ qyg bhwdr swihb ky gurg¨I-kwl my< bwbw bkwlw my< Bwe~ giFæXw l<gr kIsyvw-s<Bwl rKqy Qwy[ gu{ swihb ky mwlvwdySw-rtn ky smX Bwe~ mIhw< ny l<gr ky ilEpwnI kI syvw bVy idl-jwn sy inBwe~[ gu{swihbwn ny asy ngwVw-J<fw ky Alwvw l<grky ilE loh (bVw qvw) BI b$æSww[ ‰I gu{

41gurmiq zwn PrvrI 2018

qyg bhwdr swihb kI pUvI~ Bwrq kI XwZw sys<b<iDwq AwE hvwlo< sy ¤qIq hoqw hY ik aDwrkI is#K-s<gq my< l<gr ky ilE bVw aËswhQww[ ptnw invwsI Bwe~ jYqw syT is#Ko< kImyhmwn-invwjI AOr syvw-s<Bwl ky ilE bVw¤is© Qww[ ‰I gu{ goib<d is<G jI ky gurg¨Ikwl my< ‰I An<dpur swihb is#K s<gq kyilE Awk†w~xw kw ky<« bn gXw Qww[ dUr-drwjsy gu{-dSw~n ky ilE Awe~ is#K-s<gq kIsuivDww ky ilE as smX ‰I An<dpur swihbmy< Ek sy ÈXwdw l<gr clwE jw rhy Qwy[enkI dyKBwl AOr scw} ¤b<Dw my< gu{ swihbKud {ic lyqy Qwy[ gu{ swihb sy Ek bwrankI mwqw ny Bog-moK kI jw<c pUCI qoAwp jI kw aÁr Qww ik ''l<gr my< is#Ks<gq ko ¤swd bw<to, jl CkwAo, p<KwJulwAo AOr Qwky-mw<dy kI mu§I-cwpI kro[''1699 e~. kI vYswKI ko ‰I gu{ goib<d is<GjI ªwrw Ek hI bwty my< qYXwr kI K<fy kIpwhul ko Kwlsy kI s÷jnw krny ky ilE¤Xog my< lwnw Ek ¤kwr sy l<gr s<áQww kIis#K p<Qw ky Dwwim~k AOr swmwijk eiqhwsmy< BUimkw ko hI ¤kt krqw hY[

cwhy ‰I gu{ goib<d is<G jI ky bwd is<Go<ko mugl srkwr AOr bwd my< APgwno< kyiv{© sYink s<G†w~ my< kUdnw pVw, pr<quEyiqhwisk sRoqo< sy is© hoqw hY ik l<grs<áQww iniv~%n Kwlsy kI rihq mXw~dw kw A<gbnI rhI[ mwqw su<drI jI AOr mwqw swihbkOr jI ªwrw jwrI ikE hukmnwmo< my< is#Ko<ko l<gr ky ilE kwr-By<t ky ilE ¤yrxwwmXIAwdySw es s<áQww ko lgwqwr jwrI rKny my<ankI {ic kI áp†t gvwhI Brqy hY<[ bwbwb<dw is<G bhwdur ªwrw jwrI kI ge~ Kwlswe~mohr pr 'dygo qygo Piqh nusrq bydr<g,

XwPq Ajæ nwnk gu} goib<d is<G' kI qhrIrXh suJwqI hY ik is#Ko< my< Xh ivcwr Gr krgXw Qww ik Xid vy p<Qw kI v÷i© cwhqy hY< qoqyg ky ªwrw SwZu ky swQw Xu© krny ky AlwvwgrIbo< AOr jæ}rqm<do< ky ilE gu{ ky nwmpr dyg AQww~q` l<gr kw ¤b<Dw krnw ankwDwwim~k Pjæ~ hY[ esI ilE is#Ko< my< Xh nwrw¤cilq ho gXw Qww ik 'bFæy dyg pr Xw qygpr[' rihqnwmo< ky ADXXn sy Xh áp†t hoqwhY ik 18vI< sdI ky is#K Xo©w 'grIb ky mu<hko gu{ kI golk' hI qsÛvur krqy Qwy[ Aº-pwnI ko gu{ kI bi$SwSw AOr is#Ko< kIsyvw-Bwvnw ko DwNX Bw^X smJw jwqw Qww[18vI< sdI ky mDX my< ‰I drbwr swihb, ‰IAm÷qsr swihb my< l<gr sy s<b<iDwq Bwe~ kysris<G iCÑbr ny jo Aw<Ko< dyKw hwl bXwn ikXwhY, bVw mhävpUxw~ hY[ vy ilKqy hY< :--sdwibRq jo koe~ swDw s<q PkIr prdysIAwvY[so sIDww Bojn idn phly gu} ky Gro KwvY[sUrdws l<|w lUlw buFw hIxww ArQwI isK hovYkoe~[rojæ Tihrwe idqy lE drbwro soe~[h{ mwe~ buüI TyrI isKxwI gu} ky Gr dI johovY[soe~ Bojn mwqr drbwro lyvY[ (b<swvlInwmw, p÷†T 184)--ZY cwir myly apir iPrin B<fwry[Awtw dwl iGa grIbw nU< dyvxwhwry[hiQw joV ADwIn hoe s<gqw nU< sIDww dyvn[ikrqI isK nhI lYixw grIb AnwQw sIDwwlyvn[ (apro#q)

apro#q gvwhI l<gr-s<áQww ky a¨ySXAOr is#Ko< kI esky ¤iq ¤iqb©qw kodohrwqI hY[ as smX ky p<Qwk jËQwydwr, jYsy

42gurmiq zwn PrvrI 2018

dIvwn drbwrw is<G, nvwb kpUr is<G, bwbwAwlw is<G Awid is#Ko< kI l<gr ky ªwrw syvwko pivZ Pjæ~ smJqy Qwy[ rwÈX-sÁw áQwwipqho jwny ky bwd is#K srdwro< AOr rwjwAo<ny is#K Dwwim~k pu{†wo< Ev< gu{-crxw-ápSw~¤wÎq Dwwim~k áQwwno< ky nwm idl Kol krDwmw~Qw~ jwgIry< lgvwe~< qwik mylo<, ËXohwro< AOrgu{pvo~< ky smX Awny vwlI is#K s<gq kyilE l<gr Awid kw aicq ¤b<Dw ho sky[ bw<tkr Ckny AOr dyg clwny vwly guris#Ko< kymyhnq-kmwe~ ko is#K ApnI Ardws my< jhw<rojæ ‰©w<jil Aip~q krqy hY< vhI< l<gr-s<áQwwky ¤iq p<Qw kI ¤iqb©qw BI anky swmnyhmySww rhqI hY[

is#K eiqhws my< vixw~q apro#q hvwlo<sy Xh áp†t hY ik is#K gu{ swihbwn ªwrwáQwwipq ikE is#KI ky<«o< ky Alwvw anky ªwrwinXu#q m<jIdwro<, ms<do< AOr aËswhI is#Ko< kya´m sy p<jwb ky ¤muK Swhro< AOr Bwrq kyÛXwpwirk mwgo~< pr iáQwq ÛXwpwirk ky<«o< prkwXm hue~ Dwm~SwwlwAo< my< l<gr kI irvwXqAOr ÛXváQww is#K Dwwim~k jIvn-jwc kwihásw bn cukI QwI[ Ek ¤kwr sy Dwm~Swwlwky ibnw s<gq AOr l<gr ky ibnw Dwm~Swwl kIkØpnw krnI kiTn hY[ Swu} my< Dwm~SwwlsjDwj AOr Swwno-SwOkq kI bjwX Dwwim~kkwmo< ky ilE is#K s<gq ky iml bYTny kyilE swDwwrxw kmry kI emwrq hoqI QwI[

pUjw-pwT, kIq~n AOr ebwdq ky bwdesI kmry ko hI l<gr-hwl ky ilE eáqymwlikXw jwqw Qww[ jYsy-jYsy s<gq AOr Dwm~SwwlkI s<áQwwAo< kw kwX~-@wyZ bFæqw gXw qYsy-qYsyl<gr kI mhÁw BI bFæqI ge~[ Pláv}pDwm~Swwl ky swQw lgqy iksI ANX kmry my<l<gr kI ÛXváQww hony lgI[ es qrh l<gr

Ek EysI s<áQww Qww jo Dwm~Swwl kw Ek jæ}rIAOr AiBº A<g Qww[ l<gr ky ilE Aº-pwnI,Kwny-pkwny-bw<tny Awid kI ÛXváQww is#Ks<gq Dwm~Swwl ky Ahwqy my< hI krqI QwI[Dwm~Swwl kI qrh l<gr BI is#Ko< ky ilE dYvIs<áQww kw djw~ rKqw Qww[

is#K Dwm~-is©w<qo< ky swmwijk ¤ktwvyAOr is#K p<Qw ky s<gTnwËmk Fw<cy ko kwX~-kuSwl bnwny ky ilE l<gr kI mXw~dw kwXmkrnw Anu¤Xu#q jæ}rq BI QwI[ is#K Dwm~my< s<gq ko ky<«IX mhÁw imlny ky swQwsmwj my< Bwe~cwrk AOr swmUihk jIvn-jwcky nXy irSqo< ky ilE rwáqw Kul gXw Qww[is#K s<gq kI Swi#q AOr swmQX~ ko swkwrkrny ky ilE jæ}rI Qww ik ebwdq hI nhI<biØk Bojn BI swmUihk }p sy Ek hI rsoe~my< qYXwr ikXw jwE AOr ek§y bYT kr CkwjwE[ es qrh jhw< Kwny-pIny sy juVy vhmo<-BRmo< ky nwSw hony kI AwSww QwI vhI< is#K-s<gq my< juVy ‰©wluAo< AOr ijzwsuAo< kyKwny-pIny ky ilE injI kwm-Dw<Dwy ky iPŸ symui#q BI ho ge~ QwI[ l<gr ky ilE Anwj kIvsUlI, Awtw pIsny-Cwnny-gU<Qwny, e~<Dwn kyilE lkiVXw<, q<dUr Xw cUØhy my< Jo<kny, s<gqky l<gr my< bYTny ky ilE ctwe~ ko JwVnyAOr ibCwny, pIny ky ilE T<fy pwnI kI syvw,s<gq ko gmI~ sy rwhq dyny ky ilE p<KwJulwny, Bojn bw<tny Awid sBI syvwE< is#KKud-b-Kud swmUihk }p sy krqy Qwy[ apro#qsBI kwmo< ko iniv~%n AOr inXimq }p syclwny ky ilE qjuby~kwr ÛXi#qXo< kI jæ}rqQwI, esilE l<gr ky s<cwln ky ilE gu{swihb injI }p sy {ic lyny ky Alwvw ApnIqrP sy iksI qjuby~kwr, suXo^X, inpuxw AOrsyvw-Bwv vwly is#K ko eskI syvw sO<p dyqy

43gurmiq zwn PrvrI 2018

Qwy[ ‰I gu{ A<gd dyv jI kI supËnI mwqwKIvI jI l<gr ky ¤b<Dw AOr syvw ky ilEmu$X BUimkw inBwqI QwI<[ ‰I gu{ goib<d is<GjI ky smX Bwe~ n<d lwl jI jYsy is#Ko< koeskI syvw sO<pI ge~[ bwbw Awlw is<G kIsupËnI bIbI PÁo Kud l<gr kI syvw krqIQwI<[ l<gr ky ilE Kwnw qYXwr krny ky ilEiksI inpuxw ÛXi#q kI syvwE< jæ}rI QwI<,esilE ke~ bwr Xh kwm iksI inpuxw ÛXi#qko sO<p idXw jwqw Qww, ijsko rsoeXw XwB<fwrI BI kh idXw jwqw Qww[

l<gr kI ÛXváQww cwhy Dwm~Swwl ky Ahwqymy< hoqI QwI pr<qu esky ilE AwiQw~k AOrmwnvIX swDwno< kw inr<qr aplÑDw rhnwbhuq jæ}rI Qww[ cwhy is#K gu{ swihbwn nymdd-E-muAwSw jwgIro< kI kBI $vwihSw Xwmugl srkwr ko drKwáq nhI< dI QwI, pr<quSwwsk vg~ ªwrw Kud-b-Kud is#K Dwwim~káQwwno< ky ilE Dwmw~Qw~ jwgIry< dyny kI kuCadwhrxwy< imlqI hY<[ rwÈX-sÁw áQwwipq honyky bwd is#K srdwro< ªwrw gu{-crxw-ápSw~¤wÎq Dwwim~k áQwwno< pr l<gr Awid ky ¤b<Dwky ilE jwgIry< dyny kI imswly< bVI Awm hY<[ávwBwivk hY ik en jwgIro< sy ¤wÎq honyvwlI Awmdn l<gr pr Kc~ kI jwqI QwI[vwáqv my< l<gr s<áQww kw swrw AwDwwr is#Ko<kw dwn ky }p my< By<t ikE Dwn Xw Anwjky Alwvw injI }p my< kI syvw pr inB~rQww[ ‰I gu{ nwnk dyv jI ny BwrqIX pr<prwmy< dwn ky a¨ySX AOr esky ilE jwXjThrwe~ puroihq ‰yxwI sy s<b<iDwq áQwwipq ho cukyivSvws AOr ¤Qww ko ávIkwr nhI< ikXw Qww[ipq÷o< kI mui#q kI Kwiqr hwikm Xw AmIr vg~kI qrP sy bRw³xwo< Ev< inDw~no< ky ilE bR³-Boj BI anky ilE inrQw~k Qwy[ gu{ swihb

ny is#Ko< ko myhnq-muSw#kq ky ªwrw rojægwrkmwny AOr esmy< sy kuC ihásw grIbo< ko dynykw sbk isKwXw[ jNm-swKI pr<prw kyAnuswr Apny krqwrpur swihb invws kydOrwn ‰I gu{ nwnk dyv jI ny KyqI kI[vy essy ¤wÎq hony vwlI apj ko Dwm~Swwlvwly l<gr ky ilE eáqymwl krqy Qwy[ ‰I gu{nwnk dyv jI ky aÁrwiDwkwrI gu{ swihbwnny is#Ko< ko ApnI kmwe~ kw kuC iháswDwmw~Qw~ Kc~ krny kI ¤yrxww kI[ es qrhis#Ko< my< bw<t kr Ckny kI Bwvnw l<gr kyilE dwn kI idSww my< swkwr hony lgI[ Bwe~gurdws jI kI vwro< my< ¤wÎq gvwihXo< sy is©hoqw hY ik 16vI< sdI ky AwiKr my< is#K p<Qwmy< Swu© ikrq-kmwe~ ko ANX ky swQw bw<tkr Cknw AOr propkwr kI eÇCw swmwijkjIvn my< ghrI jVy< jmw cukI QwI[ ‰I gu{Arjn dyv jI sy s<b<iDwq swiKXo< my< XhAwdySw hY ik jb koe~ is#K Dwm~Swwl my< s<gqky ilE jwqw hY qo ''ikCu muih pwvxwY no lYjwe ]'' essy Xh s<kyq imlqw hY ik Dwm~Swwlmy< clwE jw rhy l<gr ky ilE rsd ky }pmy< is#K Apnw ihásw fwlqy Qwy[ is#Keiqhws my< Eysy ke~ hvwly hY< ijnsy is#Ko<ªwrw l<gr ky ilE dUDw, dhI, GI Awid By<twAip~q krny kw pqw clqw hY[ Awj BI ‰Idrbwr swihb ‰I Am÷qsr swihb kI dSw~nIfXoFæI pr is#Ko< ªwrw By<t }p my< lwe~ rsdko s<Bwlny ky ilE bVy-bVy knáqr mOjUd hY<jo purwqn smX sy clI Aw rhI pr<prw kIXwd idlwqy hY<[ dsv<Dw kI ¤Qww kwXm ho jwnysy Dwm~Swwl kw AwiQw~k AwDwwr AOr pu$qw hogXw hogw[ essy m<jIdwro<, ms<do< Xw s<gq kymuiKXw is#Ko< ko Apny ADwIn Dwm~SwwlwAo< my<l<gr kw e<qjæwm krny my< AwswnI ho ge~

44gurmiq zwn PrvrI 2018

hogI[ mwqw su<drI jI AOr mwqw swihb kOrjI ky hukmnwmo< sy s<kyq imlqw hY ik jbkBI l<gr ky ilE jæ}rq hoqI QwI qo Dwn XwAnwj }p my< kwr-By<t BI vsUlI jwqI QwI[

l<gr ky aicq ¤b<Dw ky ilE mwnvIXswDwn jutwny bVy jæ}rI hY<[ es d÷i†t syis#K gu{ swihbwn ªwrw ¤iqpwidq in†kwmsyvw kw AwdSw~ bVw kwrgr swibq huAw[

'Awid swKIAw<' ky kÁw~ ky Anuswr ‰Igu{ nwnk dyv jI ky smX krqwrpur swihbkI Dwm~Swwl my< is#Ko< ko do v#q l<gr my< syprSwwdw CkwXw jwqw Qww[ is#K Dwm~ kyiváqwr sy is#K s<gq kw Apny muiKXw is#Ko<ky nyq÷Ëv my< ivSwy†wq: swlwnw ËXOhwro< prgu{-drbwr my< dSw~n ky ilE Awny kw {JwnbFæ gXw Qww, esilE ky<«IX mhäv kI is#KDwm~SwwlwAo< my< do v#q ky l<gr ky Alwvw idnky iksI BI v#q phu<cI is#K s<gq ky ilEl<gr Ckwny kw ¤b<Dw ikXw jwny lgw[ ‰Igu{ hirrwX swihb kw l<gr clwny vwlyis#Ko< ko AwdySw Qww ik Kwny kw v#q gujærnyky bwd Awny vwly AiqiQw ko BI ¤ym-Bwv syl<gr my< sy prSwwdw CkwXw jwE[ ‰I An<dpurswihb my< Bwe~ n<d lwl jI ªwrw l<gr kIsyvw my< hr v#q qËpr rhny kI imswl ko‰I gu{ goib<d is<G jI ny ‰I An<dpur swihbmy< Bry dIvwn my< srwhw Qww[

jNm-swKI pr<prw ky Anuswr krqwrpurswihb my< jb l<gr kw v#q ho jwqw Qww qorsoeXw cupcwp ‰I gu{ nwnk dyv jI kypICy Aw KVw ho jwqw Qww[ rsoeE sy KwnykI qYXwrI kI ¤qIiq pw lyny ky bwd gu{swihb s<gq ko l<gr Ckny kw AwdySw krdyqy Qwy[ jYsy-jYsy gu{-drbwr my< is#K s<gqkI s<$Xw my< iváqwr hoqw gXw vYsy-vYsy gu{

swihb sy ávI™iq lykr rsoeE Xw B<fwrIªwrw l<gr ky ilE ‚<cI Awvwjæ dyny kwirvwjæ cl pVw[ mylo<-ËXohwro< pr bVI s<$Xwmy< juVI is#K s<gq ko l<gr ky bwry my<piricq krvwny ky ilE ngwVy pr cot lgwe~jwny lgI qwik koe~ jæ}rqm<d Xw AiqiQwv<icq n rh jwE[ is#K ivcwrDwwrw kyAnuswr iksI Kws idn Xw muhUq~ ko SwuB XwASwuB khnw aicq nhI< hY[ esI ilEbRw³xwvwdI pr<prw ky Anuswr iksI Kws idnko vRq rKnw Xw Kwnw pkwny v Kwny prlgI Dwwim~k pwb<dI ávI™q nhI< QwI[ es d÷i†tsy l<gr kI syvwE< v†w~ ky iksI BI idn m<sUKnhI< kI jwqI QwI<[ jhw< is#Ko< my< gu{pvo~< kysmX bVy áqr pr l<gr lgwny kI ¤QwwkwXm QwI vhI< is#K SwuŸwny ky qOr pr gu{ky nwm pr BI l<gr lgwny lg pVy Qwy[

rihqnwmo< (is#K Awcrxw-inXmwvlI)my< l<gr ky ilE Kwnw qYXwr krny AOrivqirq krqy smX swP-sPwe~ AOr pivZqwky ¤iq swvDwwnI brqny kI ihdwXqy< BI ¤wÎqhY<[ ¤swd brqwny vwly is#K ky ilE qwkIdQwI ik vh syvw krqy smX bhuq n boly,SwrIr pr KujlI n kry AOr hwQwo< ko AÇCIqrh swP krky hI l<gr kI syvw kry[ esIqrh l<gr my< jUTy pwnI ky ¤Xog pr BImnwhI QwI[ cwhy Kwnw qYXwr krny ky ilEcO<ky kI sPwe~ kw DXwn rKny kI ¤yrxww kIge~ hY, pr<qu bRw³xwvwdI rIiq kw Anusrxwkrqy huE gobr ky swQw cO<kw lypny kI koe~jæ}rq nhI< smJI ge~[ es qrh l<gr my<Kwny-pkwny pr bRw³xwI kwnUn ky AnuswrlgI pwb<idXw< BI lwgU nhI< QwI<[ Xh sbpivZqw AOr sPwe~ ky p@w sy jæ}rI Qww nik A<DwivSvws ky p@w sy[ l<gr my< ivqirq

45gurmiq zwn PrvrI 2018

krny ky ilE #Xw pkwnw hY Xw iks ikám kwKwnw qYXwr krnw hY, eskw PYslw l<gr ky¤b<Dw ky ilE ijæMmydwr rsoeXw, B<fwrI Xw¤iqiniDw krqw Qww[ 'Awid swKIAw<' ky kÁw~ kyAnuswr ‰I gu{ nwnk dyv jI ky l<gr my< sdI~ky idno< my< iKcVI AOr gim~Xo< my< dwl-rotIivqirq kI jwqI QwI[ is#K sRoqo< sy pqwclqw hY ik l<gr my< qrkwrI ky Alwvw gyhU<AOr imásy Awty kI rotI BI imlqI QwI[ ‰Igu{ A<gd swihb ky smX KfUr swihb my< mwqwKIvI jI ªwrw l<gr my< GI vwlI rs-BrI KIrivqirq ikE jwny kI smkwlIn gvwhI imlqIhY[ esI qrh ‰I gu{ Amrdws jI ªwrwgoe<dvwl swihb my< clwE jw rhy l<gr my< syrojæwnw GI AOr mYdy sy qYXwr huAw kVwh is#Ko<ko CkwXw jwqw Qww[

is#K sRoq es bwry my< shmq hY< ik gu{swihbwn swdI Kurwk Kwqy Qwy, pr<qu is#Ko< kol<gr my< ávwid†t AOr rs-BrpUr Kwnw bw<tqyQwy[ s<G†w~ AOr s<kt ky idno< my< ipsy huEAnwj kI bjwX Bu<jy huE cno< ko bwdwm ky}p my< l<gr my< eáqymwl kr lyqy Qwy[ l<grke~ bwr eqnw swdw hoqw Qww ik nmk AOrGI ky ávwd kI koe~ prvwh nhI< kI jwqIQwI[ Xid Kwny ky ilE iksI ¤kwr kI koe~rsd nhI< hoqI QwI qo l<gr máq hony kwEylwn krky inrwSww kI bjwX cFædI klw kw¤ktwvw kr lyqy Qwy[ l<gr smwÎq ho jwnyko msqwnw, ÎXwj ko {pw Awid nwm l<grky ilE GVI ne~ SwÑdwvlI QwI[

apro#q swrI ccw~ sy Xh is© hoqw hYik l<gr ky ilE Kwny kI swdI Xw aÁmikám l<gr ky swDwno<, ivSwy†wq: ¤wÎq rsd prinB~r krqI QwI[ Bly hI s<kt ky idno< my<bwsI rotI ko mITw prSwwdw khkr l<gr my<

ivqirq krny lgy Qwy, pr<qu ‰I gu{ AmrdwsjI kw is#Ko< ko AwdySw Qww ik l<gr my< qYXwrhuAw Bojn Agly idn n bw<tw jwE[ es¤kwr rwq ko jo l<gr bc jwqw Qww vh Xwqo jwnvro< ky cwry ky ilE eáqymwl kr ilXwjwqw Qww Xw iPr dirXw my< bhw idXw jwqwQww[ l<gr ky ilE Kwnw pkwny AOr bw<tnykw ¤b<Dw Dwm~Swwl my< hI ikXw jwqw Qww,esilE l<gr Dwm~Swwl kw s<Xu#q A<g Qww[ esd÷i†t sy l<gr BI dYvI s<áQww QwI, esilEávwBwivk hY ik l<gr my< Kwnw Kwny ky ilE¤vySw krny sy phly jUqy aqwrnw, pYr DwonwAOr isr Fknw jæ}rI Qww[ l<gr my< vxw~-Aw‰m ÛXváQww ky Anuswr ‚<c-nIc, CUAw-CUq Awid ko koe~ áQwwn ¤wÎq nhI< Qww[ l<grmy< ¤swd Ckny AwE ÛXi#q ky swQw iksIqrh kw iBº-Byd nhI< ikXw jwqw Qww, biØksmwn ÛXvhwr ikXw jwqw Qww[ l<gr my<Bojn Ckny ky ilE eÇCuk ÛXi#qXo< ko p<gqmy< Ek jYsy Awsn my< bYTnw pVqw Qww[ Bwe~gurdws jI kI iliKq sy ¤qIq hoqw hY ikl<gr my< s<gq ky bYTny ky ilE ctwe~ hoqIQwI[ l<gr my< Bojn Ckny ky ilE bq~n BIidE jwqy Qwy[ bq~n Dwwqu Xw imÆI ky hony kws<kyq imlqw hY[ Ek XUropI APsr cwØs~ivikNjæ ny Apny mwc~, 1781 e~. ky dOry kydOrwn ptnw swihb my< l<gr s<áQww ko jYsybXwn ikXw hY assy pqw lgqw hY ik gu{Dwwmo<pr l<gr kYsy, kYsw AOr iks qrh ivqirqikXw jwqw Qww[ vh ilKqw hY :-

They prayed against temptation, for

grace to do good; for the general good of

mankind and a particular blessing to the

seeks (Sikhs) and for the safety of those

who were at that time were on their travels.

46gurmiq zwn PrvrI 2018

This prayers was followed by a short

blessing from the old man and an invitation

to the assembly to partake of a friendly

feast. The holy book (Sri Guru Granth

Sahib) was then closed and restored to its

place at the altar and the people being

seated as before, two men entered bearing

a large iron caldron called a curray (kVwhI),Just taken from the fire and placed it in the

centre of the hall upon a low stool. These

were followed by others with five or six dishes

some of which were of silver and a large

pile of leaves sewed together with fibres in

the form of plates. One of these plates was

given to each of the company without

distinction and the dishes being filled from

the caldron, their contents were served out

till every one had got his share. Myself was

not forgotten and as I was resolved not to

give them the smallest occasion for offence,

I ate up my portion. It was a kind of soft

brown sugar, composed of flour and sugar

mixed up with clarified butter, which is called

ghee. . . . We were next served with a few

sugar plums and here ended the feast and

the ceremonies of the day.

Bwe~ rqn is<G (B<gU) ilKqy hY< ik is#Kl<gr kI syvw ky smX Ek dUsry ky swQwimTws ky swQw pySw Awqy Qwy[ l<gr kI syvw¤ym-Bwv AOr cwv ky swQw kI jwqI QwI[ iksIAiqiQw Xw jæ}rqm<d kw inrwdr nhI< ikXwjwqw Qww[ Xhw< qk ik duSmn ko BI l<gr my<Kwny ky ilE Awny pr koe~ rok nhI< QwI[sbko Bojn Ek-sI mwZw my< ivqirq ikXwjwqw Qww[ asUl Xh Qww ik hr Ek ko askI

q÷iÎq ky Anuswr Bojn imly[ rihqnwmo< my<l<gr kI syvw my< lgy ÛXi#qXo< ky ilE AwdySwhY ik Bojn ivqirq krqy smX iksI ky swQwiBº-Byd krqy huE QwoVw Xw ÈXwdw dynw aicqnhI<[ l<gr ky ¤b<Dw ky ilE ijMmydwr is#Kky ilE Akyly Xw iCp kr Kwny kI s$æqmnwhI QwI[ ¤b<Dw my< juty is#K-syvk ky ilEAwdySw Qww ik vh sbko Bojn ivqirq krnyky bwd hI prSwwdw Cky[ Xy swry hvwly l<grky s<cwlko< ky ilE inDww~irq is©w<q, jYsy--smwnqw, Bwe~cwrw, propkwr AOr in†kwmsyvw-Bwvnw ko ¤kt krqy hY<[

apro#q ADXXn sy Xh áp†t hY ikl<gr s<áQww sv~¤Qwm s<gq kI jæ}rq ky AnuswrEk rIiq ky }p my< AiáqËv my< Awe~[ DwIry-DwIryesky ¤b<Dw AOr ¤Xojn ky ilE inXm iniScqho gE AOr Xh is#K Dwm~ kI jæ}rI AOr Ahms<áQww kw }p Dwwrxw kr ge~[ buinXwdI qOr pres s<áQww kw AwDwwr syvw AOr dwn ky is©w<qQwy[ esny is#Ko< ko Bwe~cwrk AOr swv~jinkkwmo< ky ilE XQwwSw#q Xogdwn fwlny kw sbkd÷Fæ krvwXw[ Eyiqhwisk d÷i†t sy l<gr-s<áQww EkEysw phlw m<sUbw Qww jo is#Ko< kI swmUihk AOrjËQwyb<dk koiSwSwo< ky pirxwwm ky }p my< }pmwnhuAw[ BwrqIX smwj my< jwiq-¤Qww AOr vxw~-Aw‰m ky kwrxw pYdw hue~ ‚<c-nIc, CUAw-CUqqQww ApivZqw ky vhm kI swmwijk burweXo< kois#K p<Qw my< sy Kwirj krny ky ilE es s<áQwwny bhuq Ahm BUimkw inBwe~[ dUsrI qrP is#Ko<my< Bwe~cwrw, smwnqw, ivnmRqw, propkwr Awid‚<cy jIvn-mUØXo< kw s<cwr krny AOr p<Qw koEkqw ky sUZ my< iprony ky ilE es s<áQww nykImqI Xogdwn idXw[ is#K p<Qw ky s<gTnwËmkFw<cy kI kwX~-kuSwlqw kw Byd kwPI hd qkl<gr ky sucw} ¤b<Dw my< iv´mwn hY[

47gurmiq zwn PrvrI 2018

Ardws kw ¤kwSw

-fW. jsv<q is<G nykI*

mY< qb idØlI ky Ek bVy hápqwl my<fW#tr Qww[ bÇco< ky vwf~ my< myrw rwa<f Qww[Ek bÇcw g<gw rwm vhw< dwiKl Qww, ijskyidl my< Ek Cyd Qww[ askw AwprySwn honwQww[ askI mwqw asky pws bYTI hue~ QwI[phly vh asky pws bYTI roqI rhqI QwI, mgrgq do idn sy vh bÇcy kw hwQw pkV krAOr Aw<Ky< b<d kr bYTI rhqI QwI[ dUsryfW#tro< ny socw ik asy adwsI rog ho gXwhY, qBI asy dyKny ky ilE muJy bulwXw gXwQww[

mY< AwXw AOr mY<ny dyKw ik vh Aw<Ky< b<dikE ibØkul iáQwr bYTI QwI[ bÇcy kw hwQwasny Apny hwQw my< ilXw huAw Qww[ myry askypws phu<cny pr BI asny Aw<Ky< nhI< KolI[as vwf~ ky fW#tr ny muJy asky bwry my<asky pws KVy hokr askw hwl bqwXw, pr<quasny Aw<Ky< iPr BI nhI< KolI[

mY<ny 'vwihgu{' kh kr asky k<Dwy prhwQw rKw AOr khw, ''bÇcI! Apny bÇcy kIijæ<dgI ky ilE Ardws kr rhI ho?'' asnyAw<Ky< KolI< AOr khw, ''phly idn mY<ny XhIArdws kI QwI, Awj nhI<['' mY<ny pUCw, ''Awj#Xw Ardws kr rhI ho?'' asny khw, ''phlyidn muJy smJ Aw ge~ QwI ik myrI ArdwsKudgjæI~ my< ilÎq hY[ mY<ny dyKw, myry bÇcy kydwE<-bwE< AOr BI bÇcy pVy hY<, ijnkwAwprySwn honw hY[ myrI ihMmq hI nhI< pVIik mY< kyvl Apny bÇcy ky ávwáQX ky ilE

Ardws k}<[ qb sy mY< e~Svr sy Xh khnylgI, hy sÇcy pwqSwwh! Xhw< ky fW#tro< kyhwQw my< SwPw b$æSwnw ik vy ijs bÇcy kw BIelwj kry< vh rwjæI ho jwXy[ mgr esArdws my< BI muJy ávwQw~ njær Awny lgw[kl sy mY< Xh Ardws kr rhI hU<, sÇcypwqSwwh! s<swr ky swry fW#tro< ky hwQw my<SwPw b$æSwnw qwik iksI mw< kw koe~ BI rogIbÇcw AwpkI rhmq sy v<icq n rhy[''

mY<ny asky isr pr hwQw rKw AOr khw,''bÇcI! qUny Awj muJy BI shI Ardws krnIisKw dI hY[''

askI Aw<Ky< iPr sy b<d ho ge~<[(puáqk 'ijNhw ids<diVAw durmiq v<\Y' my<

sy DwNXvwd sihq)

48gurmiq zwn PrvrI 2018

kwhy klrw is<chu jnmu gvwvhu

-fW. mnjIq kOr*

Bwrq BUim rËn ¤sUqw hY[ Xhw< smX-smX pr Anyk mhwpu{†wo<, pIro<, pYg<bro< nyjNm ilXw hY[ eskI gOrvmXI gwQww ivSviv$XwqhY[ mhwBwrq kwl ky pScwq` Bwrq DwIry-DwIrypqn ky gq~ my< smwny lgw[ eskw mUlkwrxw logo< kw sËX-mwg~ sy ivcilq hokrAsËX Awcrxw Dwwrxw krnw Qww[ es DwrqIpr pwK<fo< Ev< A<DwivSvwso< ny fyrw fwlilXw[ ADwm~, AËXwcwr qQww Aiv´w }pIBXwvh A<Dwkwr, dIn-duiKXo< kw iqrákwr,áZI-jwiq pr kuTwr sqI-¤Qww, kNXw-BRUxw-hËXw km~kw<f qQww swQw hI mugl Swwsko< kyAËXwcwro< ny mwnv Dwm~ ko ivnwSw ky kgwrpr lw KVw ikXw[

EysI iv†wm piriáQwiqXo< my< log Dwm~ kyvwáqivk mwXny BUlkr bw± Awf<bro< Ev<}iFæXo< ko hI e~Svr ¤wiÎq kw mwg~ mwnny lgyQwy[ smáq km~kw<fo< Ev< kurIiqXo< kw pdw~PwSwkrny hyqu qQww smUcI mwnvqw kw mwg~ ¤Swáqkrny hyqu Ÿw<iqkwrI mhwpu{†wo< kI AwvSXkqwhoqI hY[ mDX Xug my< km~kw<f Ev< }iFæXo< syinjwq idlwny, CuAwCUq jYsI mhwmwrI kwapcwr krny, Dwm~ kI vwáqivk pirBw†wwsmJny, mwnvqw ko ivvyk kw pwT pFæwny hyqu‰I gu{ nwnk pwqSwwh kw Awgmn huAwijnkI iSw@ww ky swr ko ¤is© kiv mYiQwlISwrxwguÎq ny ApnI kwÛX ™iq 'gu{kul' my< XU< bXwn

ikXw hY :inB~X hokr ikXw aNho<ny,sËX Dwm~ kw Xhw< ¤cwr[¤Iiq-nIiq ky swQw sBI ko,SwuB kmo~< kw hY AiDwkwr[swry km~kw<f in†Pl hY<,n ho Swu© mn kI Xid Bi#q[BÛX Bwvnw qBI PlygI,jb hogI krny kI Swi#q[Xid sËX km~ nhI< krqy ho,Brqy nhI< ivcwr punIq[qo jp-mwlw, iqlk ÛXQw~ hY<,aØtw b<Dwn hY apvIq[

es s<dB~ my< fW. muhMmd ekbwl ky SwÑdBI Xhw< aØlyKnIX hY< :iPr aTI AwiKr sdw qOhId kI p<jwb sy[ih<d ko ek mdy~ kwiml ny jgwXw $vwb sy[

scmuc ‰I gu{ nwnk dyv jI ny vhmo<-BRmo< my< gRáq Ev< km~kw<fo< ko hI Dwm~ mwnnyvwly BUly-Btky logo< ko sucyq ikXw ikkm~kw<f Dwm~ nhI< biØk Dwm~ ivroDwI iŸXwE<hY<[ km~kw<fo< kI qulnw ‰I gu{ nwnk dyv jIny b<jr BUim sy kI hY[ ijs ¤kwr b<jrBUim pr boE gE aÁm ikám ky bIj qQwwas pr kI ge~ swrI myhnq ÛXQw~ clI jwqIhY, TIk asI ¤kwr km~kw<fo< my< mnu†X kwAmUØX jIvn bbw~d ho jwqw hY[ pwvn

*2/104, jvwhr ngr, jXpur-302004, mo: 99297-62523

49gurmiq zwn PrvrI 2018

gurbwxwI kw s<dySw hY :kwhy klrw is<chu jnmu gvwvhu ]kwcI Fhig idvwl kwhy gcu lwvhu ] (pºw 1171)

AQww~q` hy jIv! b<jr AOr @wwrIX imÆIko ÛXQw~ my< km~kw<fo< ky mwDXm sy sI<ckr#Xo< Apnw jIvn bbw~d kr rhy ho ? quMhwrykm~kw<fI Awcrxw kI dIvwr qo inqw<q KoKlI(jj~r) hY[ es pr #Xo< bykwr my< Dwwim~kidKwvy kw cUnw lgw rhy ho ? bwhrI iksIBI ¤Xojn sy prmySvr ko ¤sº nhI< ikXwjw skqw[ vh qo A<qXw~mI hY, hmwry ²dX kIjwnny vwlw hY, assy kuC BI nhI< iCpw[gurbwxwI kw inm~l s<dySw hY :srb Dwrm mih sRyst Dwrmu ]hir ko nwmu jip inrml krmu ] (pºw 266)

Dwm~ ko pirBwi†wq krqy huE aNho<nyiZrËn is©w<q ¤iqpwidq ikXw-- nwm jpo,ikrq kro, v<f Cko AQww~q` Ek e~Svr kIb<dgI, myhnq kI kmwe~ qQww iml-bw<tkrKwnw[ XhI hY sÇcw Dwm~[ aNho<ny áp†t kridXw ik Anyk pdo~< my< iCp kr ikE gE pwp-kmo~< sy duinXw ko qo DwoKw idXw jw skqwhY lyikn prmySvr ko nhI<[ askI drgwh my<¤ËXyk km~ kw lyKw-joKw honw hY :krmI krmI hoe vIcw{ ]scw Awip scw drbw{ ] (pºw 7)

es s<swr kI koe~ váqu jIv ky swQwnhI< jwqI, Xhw< qk ik jIv kw pw<c BOiqkSwrIr BI[ jIv Apny swQw Apny kmo~< }pIs<ákwro< ko akyr kr ly jwqw hY[ jpu jIswihb my< es gUFæ rháX ko smJwXw gXw hY :

pu<nI pwpI AwKxwu nwih ]kir kir krxww iliK lY jwhu ]Awpy bIij Awpy hI Kwhu ]nwnk hukmI Awvhu jwhu ] (pºw 4)

gu{ pwqSwwh ny áp†t smJwXw ik puxXqQww pwp km~ khny mwZ ky ilE hI nhI< hY<Aipqu mnu†X ko Apny kmo~< kw Pl BognwhI pVqw hY[

gurbwxwI AwSwXwnuswr bwhr sy qn kyánwn sy mn pivZ nhI< hoqw; bwhrI }p symOn Dwwrxw kr lyny sy A<q:krxw Sww<q nhI< hojwqw AQww~q asmy< ivcwro< kI aQwl-puQwl clqIhI rhqI hY[ es mn my< Anyko< BUqkwl kIXwdy< qQww Biv†X kI ic<qwE< amVqI rhqI hY<[mn bwhr sy mOn ho jwny sy nhI< sDwqw AOrn hI inrwhwr rhny sy mn kI q÷†xww imtqIhY[ e~Svr-¤wiÎq hyqu jIv ky pws lwKo< hIcqurweXw< #Xo< n ho<, ansy e~Svr nhI< imljwqw, biØk assy jIv kI e~Svr ky swQw dUrIAOr BI bFæqI jwqI hY jo mnu†X ky duKo< kwkwrxw bnqI hY[ ijzwsu ky mn ko shj Ev<ivl@wxw mwg~ suJwXw hY[ ¤Sn Xh hY ik JUTqQww ivkwro< kw pdw~ kYsy aTy? prmySvr kw¤kwSw (zwn) A<q:krxw my< kYsy ho? ‰I gu{nwnk dyv jI ky ic<qnwnuswr e~Svr kI rjæwmy< rwjæI rhnw hI e~Svr-¤wiÎq hY :socY soic n hove~ jy socI lK vwr ]cupY cup n hove~ jy lwe rhw ilv qwr ]BuiKAw BuK n aqrI jy b<nw purIAw Bwr ]shs isAwxwpw lK hoih q ek n clY nwil ]ikv sicAwrw hoe~Ey ikv kUVY qutY pwil ]hukim rjwe~ clxww nwnk iliKAw nwil ] (pºw 9)

50gurmiq zwn PrvrI 2018

mn pivZ hoqw hY, EkwgRicÁ hokrprmySvr kw nwm jpny sy :pivZ pivZ pivZ punIq ]nwmu jpY nwnk min ¤Iiq ] (pºw 279)

esI qrh bw± zwn ko gurbwxwI my< pwnIiblony sd÷SX bqwXw hY[ pwnI ko ijqnw BIm<Qwo asmy< sy m#Kn nhI< inkl skqw, vhqo dhI ko iblony sy hI s<Bv hY :ihRdY kptu muK igAwnI ]JUTy khw iblovis pwnI ] (pºw 656)

gu{ jI ny Xhw< qk smJwXw hY ik kyvlkwXw ko Swu© krny sy koe~ lwB nhI< jbqk mn inm~l n ho, jYsy kVvI lOkIAVsT qIQwo~< pr ánwn BI kr ly qb BIaskw kVvwpn dUr nhI< hoqw :kw<eAw mw<jis kan gunw< ]ja Gt BIqir hY mlnw< ]1]rhwa]lakI ATsiT qIrQw Nhwe~ ]karwpnu q‚ n jwe~ ]2] (pºw 656)

esI Awcrxw ko p<cm pwqSwwh ‰I gu{Arjn dyv jI ny es ¤kwr smJwXw hY :soc krY idnsu A{ rwiq ]mn kI mYlu n qn qy jwiq ] (pºw 265)

B#q kbIr jI kI bwxwI my< bhuqwXq sykm~kw<fo< kw K<fn krky shj Bwv syprmySvr kI Bi#q krny ky ilE ¤yirq ikXwgXw hY[ aNho<ny áp†t ikXw hY ik Agr ²dXmy< ªYq-Bwv hY qo swry iŸXw-klwp ÛXQw~ hY<[Awf<bro< sy, cqurweXo< sy jIv kw vwáqv my<kuC BI s<vrny vwlw nhI< hY :ikAw jpu ikAw qpu ikAw bRq pUjw ]jw kY irdY Bwa hY dUjw ]1]ry jn mnu mwDwa isa lwe~Ey ]

cqurwe~ n cqurBuju pwe~Ey ]rhwa]prh{ loBu A{ lokwcw{ ]prh{ kwmu ŸoDwu Ah<kw{ ]2]krm krq bDwy Ah<myv ]imil pwQwr kI krhI syv ]3]khu kbIr Bgiq kir pweAw ]Boly Bwe imly rGurweAw ]4] (pºw 324)

B#q kbIr jI ny qo Xhw< qk smJwXwhY ik Agr iksI ko Xh BRm ho ik n^nrhny sy mo@w iml jwqw hY qo ihrn qo kbky mu#q ho jwqy AOr Agr isr mu<fvwny syisi© imlqI hoqI qo ByV qo kb kI isi©pw lyqI[ Xid subh-Swwm ánwn krny sy mui#qimlqI hoqI qb qo my<Fk hr smX pwnI my<hY[ Xid bwhrI }p sy bR³cwrI bny rhny symui#q imlqI hoqI qo ihjVy ko prmgiq ¤wÎq#Xo< nhI< hue~? B#q kbIr jI f<ky kI cotpr smJwqy hY< ik hy duinXw ky logo, DXwnpUv~ksuno! rwm-nwm ky ibnw koe~ nhI< mu#q hoskqw :ngn iPrq jO pwe~Ey jogu ]bn kw imrgu mukiq sBu hogu ]1]ikAw nwgy ikAw bwDwy cwm ]jb nhI cInis Awqm rwm ]1]rhwa]mUf mu<fwE jO isiDw pwe~ ]mukqI Byf n ge~Aw kwe~ ]2]ib<du rwiK jO qrIEy Bwe~ ]KusrY ika n prm giq pwe~ ]3]khu kbIr sunhu nr Bwe~ ]rwm nwm ibnu ikin giq pwe~ ]4] (pºw 324)

Xog ky s<dB~ my< is©o<-XoigXo< sy hue~vwqw~lwp my< ‰I gu{ nwnk dyv jI bwhrI

51gurmiq zwn PrvrI 2018

smáq Xog ky icNho< ko Dwwrxw n krkyvwáqivk Xog kI pirBw†ww AËX<q shj F<g sysmJwqy hY<[ jpu jI swihb bwxwI my< eskwsu<dr Ev< ivl@wxw adwhrxw hY :mu<dw s<qoKu srmu pqu JolIiDwAwn kI krih ibBUiq ]iK<Qww kwlu kuAwrI kweAw jugiq f<fw prqIiq ]Awe~ p<QwI sgl jmwqI min jIqY jgu jIqu ] (pºw 6)

kw<c kI mu<«wAo< kI jgh ‰I gu{ nwnkdyv jI ny s<qo†w ko Apny kwno< kw AwBU†wxwbqwXw[ iB@ww mw<gny vwly pwZ kI jgh lÈjw}pI pwZ AQww~q` duinXw sy mw<gny sy s<kockrnw (km~ ky is©w<q ko d÷Fæ krvwnw), qnpr AoFæI ge~ gudVI ky áQwwn pr es SwrIrko nSvr smJnw[ mn ko vSw my< krnw hIs<swr pr ivjX pwnw hY[ XhI mnu†X-jIvnkI sbsy bVI ivjX hY[ Xh jIq bwhrI iksIAwf<br Xw km~kw<f sy nhI< ho skqI Aipqu

gu{-™pw sy s<Bv hY :ijn gur prswdI mnu jIiqAwjgu iqnih ijqwnw ] (pºw 1089)

gurbwxwI my< jIvn jIny kI klw shjEv< srl F<g sy smJwe~ ge~ hY, jhw< bwhrIAwf<bro<, km~kw<fo<, idKwvo<, Jmylo< kw koe~áQwwn nhI< hY[ Xh qo mn kI swDwnw hY[mn pivZ ivcwro< sy es k« s<udr bn jwXyik vh hir kw m<idr bn jwXy[ ‰I gu{nwnk dyv jI iblwvl rwg my< pwvn Prmwnkrqy hY< ik mY<ny Apny mn ko m<idr bnwXwhY[ myry qn pr kl<dro< (PkIro<) kw vySw hYAOr mY< Apny A<dr ky qIQw~ pr hI ánwnkrqw hU<[ ¤Bu kw nwm hI myry ¤wxwo< my< bsqwhY AOr kyvl esI kwrxw mY< iPr jNmo< my<nhI< Aw‚<gw :mnu m<d{ qnu vys kl<d{ Gt hI qIriQw nwvw ]Eku sbdu myrY ¤win bsqu hY bwhuiV jnim nAwvw ] (pºw 795)

gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb ky es KUnIswky ky bwd is#K Dwmw~vl<ibXo< ky ²dX my<AwŸoSw kI Èvwlw AOr BI BVk ge~[ A<gRyjsrkwr ny gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb kyKUnI swky ky do†wI mh<q nwrwXxw dws qQwwasky swiQwXo< ko igrÏqwr kr jyl my< b<dkr idXw AOr an pr NXwXwlX my< mukd`dmwclwXw gXw[ NXwXwlX ny 12 A#qUbr, 1921e~. ko mh<q nwrwXxw dws qQww asky 7

swiQwXo< ko Pw<sI kI sjæw sy d<ifq ikXw, 8kwiqlo< ko AwjIvn kwly pwnI kI sjw qQww16 doi†wXo< ko 7-7 v†w~ kTor kwrwvws kIsjw sy d<ifq ikXw[ hwe~ kot~ my< ApIl honypr kuC sjwE< km kr dI ge~<[ gu{ªwrw ‰Innkwxww swihb ky KUnI swky ky aprw<q smUhgu{ªwrw swihbwn kw ¤b<Dw is#K p<Qw kyADwIn hoqw clw gXw[

swkw gu{ªwrw ‰I nnkwxww swihb (p÷ T 37 kw Soˆw)

52gurmiq zwn PrvrI 2018

an siqgu{ AwgY sIsu n byicAw . . .

-fW. prmjIq kOr*

juØm, jbR AOr ANXwX ko KËm krnyky ilE srv<Sw kubw~n kr dyny vwly klgIDwrpwqSwwh ‰I gu{ goib<d is<G jI ny ‰I gu{nwnk dyv jI ªwrw idKwE gE is©w<qo< kyinmw~xw ky ilE AOr gurmiq ivcwrDwwrw komjæbUq AwDwwr dyny ky ilE guris#Ko< ko Am÷qkI AiªqIX Anmol rhmq ky swQw invwj krKwlsw p<Qw kI s÷jnw kI[ es kwX~ ky ilEgu{ jI ny pw<c bwr SwISw kI mw<g kI[ ijNho<nyApny SwISw By<t ikE, vy pw<c jgmg, nUrwnI,iKly huE cyhro< vwly gu{ ky lwl, gu{ ky ÎXwrybn gE[ Kwlsy kI s÷jnw kw idn mwnvqwky eiqhws my< Ek nXy Ÿw<iqkwrI Xug kw Awr<BQww[ Am÷q kI dwq ny is#Ko< ky A<dr AwËm-sMmwn, ávwiBmwn AOr inB~Xqw kI BwvnwpYdw krky ankI kwXw-kØp kr dI[

jwq-pwq, BydBwv, myr-qyr, nPrq, s<kIxw~qw,BRm-pwK<f, lokwcwr, cwlwikXw<, isXwnpy< Awidkw ËXwg krky Apnw isr Ap~xw kr dynyvwlw, Apnw Awp NXOCwvr kr dyny vwlw,Apny Awp ko gu{ ky hvwly kr dyny vwlw hIKwlsw khlvwny kw AiDwkwrI mwnw gXw :Kwls Kws khwvY soe~[jw ky ihrdy Brm n hoe~[Brm ByK qy rhY inAwrw[so Kwls siqgu} hmwrw ] (‰I gur soBw)

‰I gu{ rwmdws jI Prmwn krqy hY< ikgu{ hI myrI jwiq hY, gu{ hI myrI eÈjæq hY[ mY<ny

Apnw isr gu{ ky pws byc idXw hY AOr myrwnwm gu{-cylw (gu{ kw is#K) pV gXw hY :hmrI jwiq pwqI gu{ siqgu{hm byicAo is{ gur ky ]jn nwnk nwmu pirAo gur cylwgur rwKhu lwj jn ky ] (pºw 731)

vwáqv my< ‰I gu{ nwnk dyv jI sylykr ‰I gu{ goib<d is<G jI qk swry gu{swihbwn kw mnorQw is#Ko< my< jwg÷iq pYdwkrky Ek EysI kOm kw inmw~xw krnw Qww,jo Awcwr-ivcwr AOr Dwwim~k ivSvwso< my<dUsry sy Alg ho[ ‰I gu{ goib<d is<G jI nyes l@X ko pUrw krny ky ilE Kwlsw p<QwkI s÷jnw krky Kwlsy ko Alg }p, AlgSw#l kw ávwmI bnw idXw[ es Anmol dwqny Kwlsy ko nwm, dwn, ánwn, ikrq krnyAOr bw<t kr Ckny ky gurmiq-mwg~ kw XwZIbnw idXw[ inm~l icÁ ky swQw prmwËmw kwnwm jpnw AOr Akwl purK ky ¤ym kI¤wiÎq ky ilE isr qlI pr rKnw AQww~q`Apnw Ah< ËXwgnw bhuq jæ}rI hY[ ‰I gu{nwnk dyv jI kw Prmwn hY ik ¤Bu-¤Iiq kyes rwáqy pr qBI pYr rKw jw skqw hY jbisr By<t ikXw jwE[ lok-lwj, bui©mÁw,cwlwikXw< AOr Ah< ËXwgny my< koe~ s<koc nikXw jwE :ja qa ¤ym Kylxw kw cwa ]is{ Dwir qlI glI myrI Awa ]

*620, glI n<. 1, CotI lwe~n, s<qpurw, Xmunwngr-135001 (hirXwxww); Pon : 98123-58186

53gurmiq zwn PrvrI 2018

equ mwrig pY{ DwrIjY ]is{ dIjY kwixw n kIjY ] (pºw 1412)

gu{ swihb ªwrw inDww~irq pw<c kkwrIrihq AOr kySwo< kI byAdbI, ku§w Kwnw, pr-áZI Xw pr-pu{†w kw gmn, q<bwkU kw syvnen cwr kurihqo< kI mnwhI }p s<Xm nyKwlsy ko swry s<swr my< svo~Ám bnw idXw[enmy< sy do bÈjr kurihqo<-- pr-áZI Xw pr-pu{†w kw gmn AOr q<bwkU ky syvn sy bcnyky ilE Awj swrw s<swr XËnSwIl hY[ Awjivzwn ny Xh swibq kr idXw hY ik q<bwkUkY<sr rog kw Ek bVw kwrxw hY[ swrws<swr es nwsUr sy mu#q hony ky ilE ic<iqqhY[ dUsrw rog jo s<swr my< PYlw huAw hY, vohY-- Efs, ijskw mUl kwrxw pr-áZI Xwpr-pu{†w kw gmn hY[ kroVo< {pE Kc~ ikEjw rhy hY<, pr<qu smáXw iPr BI g<BIr }pDwwrxw krqI jw rhI hY[ klgIDwr pwqSwwhny guris#Ko< ko Am÷q kI Anmol rhmq kyswQw sMmwn dykr swrI is#K kOm ko esrog sy bcny kw indy~Sw idXw hY[

s<swr ky iksI BI Dwm~ my< iksI gu{,pYg<br, pIr Awid ny Apny iSw†X, cyly XwmurId ky swQw ABydqw ¤kt nhI< kI[ gu{swihb ny pw<c ÎXwro< sy Am÷q kI dwq lykrKwlsy ky swQw ApnI ABydqw ¤kt kI[ Bwe~gurdws jI Prmwn krqy hY< :--pIr murIdI gwKVI ko ivrlw jwxwY[pIrw pI{ vKwxwIEy gu{ gurw< vKwxwY[gu{ cylw cylw gu} kir coj ivfwxwY[ (vwr 13:1)--vh ¤gitAo mrd Ag<mVw vrIAwm ekylw[vwh vwh goib<d is<G Awpy gu{ cylw ] (vwr 41:17)

Awp jI ny Kwlsy ko Apnw e†t, imZ,sKw, sÈjn Awid kh kr sMmwn hI nhI<¤dwn ikXw, biØk asy Apnw }p ávIkwrikXw hY :Kwlsw myro }p hY Kws[Kwlsy mih ha kra invws[ . . .Kwlsw myro est suihrd[Kwlsy myro khIAq ibrd[ . . .Kwlsw myro imZ sKwe~[Kwlsw mwq ipqw suKdwe~[ . . .Kwlsw myro ip<f prwn[Kwlsw myrI jwn kI jwn[ . . . (srb loh gR<Qw)

swQw hI gu{ swihb ny Swq~ rK dI ikjb qk Kwlsw Kwils hY, NXwrw hY, qb qkAwp jI kw bi$æSwSw ikXw huAw swrw qyjæasky A<dr hY, pr<qu jb vh ibprvwdI rIiqApnw lyqw hY qo vh qyjhIn ho jwqw hY AOrgu{ swihb kI ¤qIiq g<vw bYTqw hY :jb lg Kwlsw rhy inAwrw[qb lg qyj dIAo mY< swrw[jb eh ghY ibprn kI rIq[mY< n kro< en kI prqIq[ (srb loh gR<Qw)

vhm-BRm, Swgun-ApSwgun, idn-muhUq~, X<Z-q<Z, Dwwgy-qwbIjæ my< ivSvws, mFæI-mswn kIpUjw, ÈXoiq jgwnw, dIXy jlwkr AwrqI krnw,vRq, qIQw~ Awid Pokt km~-kw<fo< my< lIn rhnw,PkIro<, ÈXoiqi†wXo< ky ªwro< pr Btknw, jwq-pwq, CUAw-CUq kw ivcwr Awid ibprn kIrIiq hI hY[ Am÷q kI dwq isr dykr ¤wÎq kIjwqI hY, Xh eskw mu$X phlU hY :--qnu mnu Dwnu sBu saip gur kahukim m<inEy pwe~Ey ] (pºw 918)--hir hir AriQw srI{ hm byicAw

54gurmiq zwn PrvrI 2018

pUry gur kY Awgy ]siqgur dwqY nwmu idVweAwmuiK msqik Bwg sBwgy ] (pºw 171)

jb qk gu{ ko Apnw Awp smip~q nhI<ikXw jwqw, gu{ kI miq Dwwrxw nhI< kI jwqI,gu{ sy dUrI bnI rhqI hY, gu{ ky ÎXwry nhI< bnskqy[ ApnI miq kw Ah<kwr krny vwly, qn,mn, Dwn sb Apnw smJny vwly mnmuK swkqkhlvwqy hY<[ gu{ swihb smJw rhy hY< ik mwXw-moh ky A<Dwyry my< P<sy huE jIv ky A<dr gu{ hIzwn kw dIXw jlwqw hY[ gu{ ky idE zwn kyªwrw hI ¤Bu-crxwo< my< lgn lgqI hY[ Azwnqwkw A<Dwyrw n†t ho jwqw hY, ²dX-Gr my< ¤Bu kwnwm-pdwQw~ iml jwqw hY[ mwXw ko ApnI ijæ<dgIkw Awsrw bnwny vwly mwnv Akwl purK sytUt jwqy hY<, ind~XI ho jwqy hY<[ vy mwnv siqgu{ky Awgy Apnw isr nhI< bycqy[ vy Apny A<drsy hamY< kw ËXwg nhI< krqy[ vy jNm-mrxw kycŸ my< pVy rhqy hY< :A<iDwAwrY dIpk Awin jlwEgur igAwin gu} ilv lwgy ]AigAwnu A<Dwyrw ibnis ibnwisAoGir vsqu lhI mn jwgy ]3]swkq biDwk mweAwDwwrIiqn jm johin lwgy ]an siqgur AwgY sIsu n byicAwAoe Awvih jwih ABwgy ]4]hmrw ibna sunhu ¤B Twkurhm srixw ¤BU hir mwgy ]jn nwnk kI lj pwiq gu} hYis{ byicAo siqgur Awgy ]5] (pºw 172)

gu{ hI A<dr bsqy prmwËmw ko ¤ktkrqw hY :hir hir inkit vsY sB jg kY

Apr<pr purKu AqolI ]hir hir ¤gtu kIAo guir pUrYis{ vyicAo gur pih molI ] (pºw 169)

ijsny swDws<gq kI brkq sy Apnwisr gu{ ky hvwly kr idXw, ApnI hamY ËXwgdI, Apnw mn, qn sb gu{ ko sO<p idXw,gu{ ny asky ²dX my< bsqw ¤Bu asy idKwidXw[ ¤Bu ky ivXog vwlw askw swrw duKdUr ho gXw :ha mnu ArpI sBu qnu ArpIArpI siB dysw ]ha is{ ArpI iqsu mIq ipAwryjo ¤B dye sdysw ]AripAw q sIsu suQwwin gur pihs<ig ¤BU idKweAw ]iKn mwih sglw dUKu imitAwmnhu ic<idAw pweAw ] (pºw 247)

ijsny SwISw Ap~xw kr idXw, vh gu{ kwho gXw; ijsny gurmiq Apnw lI, asky BRmdUr ho gE, mwXw ky b<Dwn tUt gE; vh ¤Bumy< lIn ho gXw[ gu{ jI Prmwn krqy hY< ikjo is#K siqgu{ ky bqwXy mwg~ pr clqy hY<,mY< anky gulwmo< kw gulwm hU<[ ijnky mn¤Bu-nwm ky ghry r<g my< r<gy huE hY<, ankycoly AQww~q` SwrIr ¤Bu ky ÎXwr my< BIgy huEhY<[ hy nwnk! anko ¤Bu ny ™pw krky gu{ky swQw imlwXw hY AOr aNho<ny Apnw isr gu{ky Awgy byc idXw hY :--jo isK gur kwr kmwvihha gulmu iqnw kw golIAw ]hir r<ig clUlY jo rqyiqn iBnI hir r<ig colIAw ]kir ikrpw nwnk myilgur pih is{ vyicAw molIAw ] (pºw 311)

55gurmiq zwn PrvrI 2018

--AwpnVw mnu vycIEy is{ dIjY nwly ]gurmuiK vsqu pCwxwIEy Apnw G{ Bwly ] (pºw 420)

ijs mwnv pr ¤Bu ávX< ™pw krqy hY<,vh Apnw isr gu{ ky Awgy By<t kr dyny my<smQw~ hoqw hY AQww~q vh gu{ kI syvw my< lgjwqw hY; qn, mn, Dwn, sb gu{ ko Ap~xw krdyqw hY, Ah<kwr nhI< krqw[ es syvw kwávBwv Xh hY ik Xh hir-rs dyqI hY, ijssyjIv kw jI Br jwqw hY[ iPr koe~ BUK, koe~q÷†xww nhI< rh jwqI :--ijsu hir Awip iŸpw kryso vycy is{ gur AwgY ]jn nwnk hir ris iZpiqAwiPir BUK n lwgY ] (pºw 167)--siqgur AwgY sIsu Byt dyajy siqgur swcy BwvY ]Awpy deAw krhu ¤B dwqynwnk A<ik smwvY ] (pºw 1114)

s<@wyp my< khw jw skqw hY ik K<fy-bwtykI pwhul lykr nwm-Am÷q kI ¤wiÎq ky l@Xqk phu<cny ky ilE jæ}rI hY ik Apnw isrgu{ ko By<t ikXw jwE AQww~q` Apny Awp kogu{ ky hvwly kr idXw jwE, gu{ kI Swrxwly lI jwE[ pUxw~ smp~xw kI Bwvnw sy hIgurmiq kw Dwwrk bnw jw skqw hY[ Bwe~gurdws jI ilKqy hY< ik jYsy gwX ko sBIpdwQw~ KlI, BUsw Awid iKlwE jwqy hY< AOrbdly my< askw dUDw duh kr ipXw jwqw hY, esIqrh siqgu{ kI Swrxw my< jwkr phly ApnwAwp g<vwny ky ilE qn, mn, Dwn sb kuCgu{ ko sO<p idXw jwqw hY AOr siqgu{ synwm-gu{-m<Z kw dwn lykr mui#q-pd ¤wÎqikXw jwqw hY AOr sdIv kwl ky ilE ijæ<dw

rhw jw skqw hY AQww~q` jNm-mrxw sy rihqhuAw jw skqw hY :jYsy g‚ syvw kY shyq ¤iqpwlIAq,skl AKwd vw ko dUDw duih pIjIEy[qYsy qn mn Dwn Arp srin gur,dIiKAw dwn lY Amr sd sd jIjIEy ]584] (kibÁ svÖXy)

pUxw~ smp~xw ky ABwv ky kwrxw mnmuKprmwËmw sy Alg ApnI háqI bnw bYTqw hY,Apny Awp ko sb kuC krny vwlw mwn krAh<kwr krqw hY AOr loB, moh, Ah<kwr,lokwcwr, myr-qyr, JgVy-J<Jt my< P<sw huAwas pËQwr kI qrh bn jwqw hY jo pwrs kyápSw~ sy pwrs nhI< bnqw, #Xo<ik asmy< kulkw AiBmwn hoqw hY ik pwrs BI asI kIqrh kw pËQwr hY[ Xid asy pwnI my< Py<ky< qoBwr ky AiBmwn ky kwrxw jØdI fUb jwqwhY, pr<qu kTor hony ky kwrxw BIgqw nhI<sUKw hI rhqw hY AOr kyvl GVy qoVny hIAÇCw smJqw hY[ dUsrw d÷†tw<q sw<p kw dyqyhuE Bwe~ gurdws jI smJwqy hY< ik sw<p SwIqlc<dn ky swQw ilptw huAw BI bVI amR kyAh<kwr ky kwrxw jæhr nhI< CoVqw[ esIqrh ²dX my< kpt, Ah<kwr, JUT rKny vwlyAOr ‚pr sy gu{ ky swQw ÎXwr jqwny vwlymwnv kw jIvn ÛXQw~ hY :--pQw{ pwris prsIEypwrsu hoe n kul AiBmwxwY[pwxwI A<dir stIEy qVBV fubY Bwr BulwxwY[icq kTor n iBje~rhY inko{ GVY B<in jwxwY ] (vwr 17:11)--Aihinis Aih lptwno rhY c<dnih,qjq n ibKu q‚ hamY Ah<kwr kY[kpt snyh dyh inhPl jgq mY,

56gurmiq zwn PrvrI 2018

s<qn ko hY doKI duibDww ibkwr kY ]329] (kibÁ svÖXy)

jo Kwlsw bn jwqw hY, gurmiq mwg~ prcl pVqw hY, vh Apny Awp ko jqwqw nhI<[vh s<swrI logo< my< ivcrxw krqw huAw,lokwcwrI ky Alg-Alg r<g g<vw kr Ekinr<kwr ky r<g vwlw ho jwqw hY :logn mY logwcwr gurmuiK Ek<kwr,sbd suriq anmn anmwnIEy ]39] (kibÁ svÖXy)

vhI mwnv AslI syvk hY jo cqurweXo<,cwlwikXo<, ApnI A#l kw gv~ CoV kr siqgu{

kI Swrxw my< Awqw hY, e~SvrIX AwdySw mwnqw hYAOr gu{ ky Swbd ko ²dX my< rKqw hY[ ¤blmwXw-moh ky jwl sy Apnw Awp g<vw kr hImui#q s<Bv hY[ jo mwnv Apnw isr gu{ kyhvwly krqw hY, mnmiq ËXwg kr gurmiq kyAnuswr jIvn ÛXqIq krqw hY, vh prmwËmw kIhjUrI my< Awdr-mwn ¤wÎq krqw hY :--siqgur kw Bwxww m<in lEsbdu rKY ar Dwwir ] (pºw 1247)--gur kI syvw so kry ijsu Awip krwE ]nwnk is{ dy CUtIEy drgh piq pwE ] (pºw 421)

¤™iq kw aphwr hY bytI

-fW. mnjIq kOr*

Agr cwhqy ho sÇcI KuiSwXw<, bytI kw sËkwr kro[Awny do jg my< asko, n Awny sy e<kwr kro[

e~Svr kI rhmq hY bytI, siqgu{ kI bi$æSwSw hY bytI[pyV kI T<fI Cw<v hY bytI, PUlo< kI sug<Dw hY bytI[¤™iq kw aphwr hY bytI, KuiSwXo< kw s<swr hY bytI[

jgq kw AiáqËv hY bytI, Awcwr AOr ÛXvhwr hY bytI[DwrqI kw DwYX~ hY bytI, ggn kw iváQwwr hY bytI[

c<«mw kI SwIqlqw hY bytI, m{áQwl my< Puhwr hY bytI[koXl kI imTws hY bytI, Ek suKd Ehsws hY bytI[s<á™iq kI nI<v hY bytI, klI-PUl-Pl-bIj hY bytI[dwdI-nwnI kI khwnI bytI, scmuc bVI isXwnI bytI[mw<-bwp kw dulwr hY bytI, Bwe~ kw sÇcw ÎXwr hY bytI[

Dwm~ kw sÇcw zwn hY bytI, scmuc guxwo< kI Kwn hY bytI[Agr cwhqy ho sÇcI KuiSwXw<, bytI kw sËkwr kro[

kNXw-BRUxw-hËXw jYsy, pwp n AËXwcwr kro[bytI ko bs, ÎXwr kro, bytI ko bs, ÎXwr kro[

*2/104, jvwhr ngr, jXpur-302004, Pon : 99297-62523

57gurmiq zwn PrvrI 2018

Bwe~ goib<d is<G lO<govwl ny mQwurw AOr C<nI tolw my<‰I gu{ gR<Qw swihb kI hue~ byAdbI kI s$æq SwÑdo< my< in<dw kI

‰I Am÷qsr swihb : 28 ids<br : mQwurw my<bI. Es. EP. ky áQwwnIX hyf #vwt~r my< ‰I gu{gR<Qw swihb kI hue~ byAdbI AOr pTwnkot kygw<v C<nI tolw my< Ek mihlw ªwrw kI ge~‰I gu{ gR<Qw swihb kI byAdbI kI iSwromixwgu{ªwrw ¤b<Dwk kmytI ky ¤Dwwn Bwe~ goib<dis<G lO<govwl ny s$æq Swbdo< my< in<dw kI[aNho<ny khw ik ‰I gu{ gR<Qw swihb smuÇcXmwnvqw ky gu{ hY<[ ‰I gu{ gR<Qw swihb my<smuÇcX mwnvqw ko sv~sw<JIvwlqw kw s<dySwidXw hY[ ‰I gu{ gR<Qw swihb kI byAdbI iksIkImq pr bdw~Sq nhI< kI jw skqI[ aNho<nykhw ik C<nI tolw gw<v kI Ek mihlw kIqrP sy ‰I gu{ gR<Qw swihb ky áv}po< kI byAdbI

kI ge~ hY, ijskI Dwm~ ¤cwr kmytI ªwrwpVqwl krvwe~ ge~ hY[ es mihlw pr Qwwnwkwnvw< (pTwnkot) my< irpot~ dj~ kr lI ge~hY[ aNho<ny khw ik mQwurw my< bI. Es. EP. ky hyf#vwt~r pr GtI Gtnw kI BI jw<c honw bhuqjæ}rI hY[ aNho<ny khw ik es sMb<Dw my< sur@wwkm~cwrI, cwhy vy POj ky ho<, bI. Es. EP. Xwp<jwb puils ky ho<, vy Apny Xhw< gu{ªwrw swihbmy< ‰I gu{ gR<Qw swihb kI syvw-s<Bwl sy s<b<iDwqpUxw~ ‰©w-sËkwr sy scyq rhkr syvw inBwE<[aNho<ny khw ik dono< GtnwAo< ky doi†wXo< kyiv{© s$æq kwX~vwhI kI jwE qwik Biv†X my<koe~ BI ÛXi#q iksI Dwwim~k gR<Qw kI byAdbI nkr sky[

Kæbrnwmw

Bwe~ goib<d is<G lO<govwl nybIbI Arip<dr kOr AOr s. blrwj is<G ko bDwwe~ dI

‰I Am÷qsr swihb : 4 jnvrI : Amyirkw my<kwmiSw~Xl pwXlt bnI phlI is#K dsqwrDwwrImihlw bIbI Arip<dr kOr ko iSwromixw gu{ªwrw¤b<Dwk kmytI ky ¤Dwwn Bwe~ goib<d is<G lO<go<vwlny bDwwe~ dI hY[ kwXw~lX sy jwrI bXwn my< Bwe~lO<govwl ny khw ik Amyirkw kI kwmiSw~Xlk<pnI kI qrP sy bIbI Arip<dr kOr kopwXlt inXu#q krnw ¤Sw<snIX hY[ aNho<ny khwik bIbI Arip<dr kOr kI es inXui#q sy jhw<is#K PKR mhsUs kr rhy hY< vhI< essy is#KIphcwn ko BI bl imlw hY[ aNho<ny khw ikivdySwI is#Ko< ny swibq kr idXw hY ik is#KIáv}p my< rhqy huE BI Amyirkw, knwfw, e< lY<f,AwátöyilXw jYsy dySwo< my< qr#kI kI jw skqI hY[

aNho<ny bIbI Arip<dr kOr ky swQw-swQw ankymwqw-ipqw ko BI bDwwe~ dI[

esky swQw hI iSwromixw gu. ¤. kmytI ky¤Dwwn kI qrP sy knwifXn POj my< syk<flyiÏtny<t bnkr is#Ko< kI Swwn bFæwny vwlys. blrwj is<G (idAol) ko BI bDwwe~ dI[aNho<ny khw ik s. blrwj is<G kI qrP syAlg-Alg áQwwno< pr kwm krqy huE ApnIkwbilXq ky dm pr sMmwn ¤wÎq ikXw hY[s. blrwj is<G kw knwifXn POj ky ilEsyk<f lyiÏtny<t Awit~lrI APsr cuny jwnwis#Ko< ky ilE gv~ vwlI bwq hY[ aNho<ny s.blrwj is<G ky pirvwr ko BI bDwwe~ dI[Bwe~ lO<govwl ny khw ik gu{ swihbwn kI

58gurmiq zwn PrvrI 2018

qrP sy ¤dÁ is#KI áv}p AOr is#KIis©w<q hmwrI Alg AOr ivl@wxw phcwn hY<,

‰I gu{ nwnk dyv jI ky 550 v†wI~X ¤kwSw pv~ kosmip~q rhygI es v†w~ kI Dwm~ ¤cwr lhr : Bwe~ lO<govwl

‰I An<dpur swihb : 10 jnvrI : Kwlsw ky ¤kt-áQwwn qKæq ‰I kysgFæ swihb my< ¤cwrko<, FwifXo<,kvISwro< AOr Dwwim~k ADXwpko< ky swQw Dwm~ ¤cwr sys<b<iDwq kI ge~ Ahm sBw ky dOrwn iSwromixw gu{ªwrw¤b<Dwk kmytI ky ¤Dwwn Bwe~ goib<d is<G lO<govwl nyvq~mwn smX ky ¤s<g my< Dwm~ ¤cwr lhr ko¤BwvSwwlI bnwny ky ilE ¤cwrk ‰yxwI ko irvwXqI¤cwr-qrIko< my< qbdIlI krny AOr jæmInI áqr prs<gq ky swQw rwbqw bnw kr s<vwd rcwny kIjæ}rq pr bl idXw[ aNho<ny khw ik gu{ swihbwnkI ivcwrDwwrw ko Gr-Gr qk phu<cwny ky ilE¤cwrk ‰yxwI kw kImqI Xogdwn hY AOr ¤cwrko< koBI hr iv†wX pr mukMml zwn ¤wÎq krky hI s<gqqk phu<c krnI cwihE, ijssy ¤cwr-@wyZ my< ivcrxwkrqy smX hr svwl kw jvwb gurmiq Xui#q kyAnuswr idXw jw sky[

es Avsr pr Bwe~ lO<govwl ny iSwromixw gu.¤. kmytI kI qrP sy Dwm~ ¤cwr lhr ko ¤c<fkrny ky ilE qYXwr ikE gE nE ¤ogRwm kwEylwn krqy huE khw ik es v†w~ kI Dwm~ ¤cwrlhr ¤Qwm pwqSwwh ‰I gu{ nwnk dyv jI ky550 v†wI~X ¤kwSw pv~ ko smip~q rhygI[ eslhr kI Awr<Bqw 21 jnvrI ko qKæq ‰Idmdmw swihb, qlv<fI swbo sy hogI AOr 28jnvrI ko ‰I Am÷qsr swihb v 11 PrvrI ko‰I An<dpur swihb my< ivSwwl gurmiq smwgm ikEjwE<gy[ aNho<ny khw ik lhr ko cwr jono< my<bw<t kr mwJw @wyZ my< ‰I Akwl qKæq swihb,mwlvw @wyZ my< qKæq ‰I dmdmw swihb, doAwbw@wyZ my< qKæq ‰I kysgFæ swihb AOr hirXwxwwrwÈX my< ku{@wyZ my< Dwm~ ¤cwr ky<« bnwE gE hY<[

¤ËXyk jon my< 20 ¤cwrk jËQwy s<gq qk phu<ckry<gy AOr hryk jËQwy my< do ¤cwrk, Ek FwfIjËQww, Ek kvISwrI jËQww AOr Ek Dwwim~k ADXwpksyvw inBwEgw[ smUcI ¤cwr lhr iSwromixw gu{ªwrw¤b<Dwk kmytI AOr Dwm~ ¤cwr kmytI ky sdáXo<kI dyK-ryK my< kwX~SwIl rhygI[ aNho<ny khw iks<gq qk phu<c krny ky swQw-swQw ákUlo< ko BI¤cwr-@wyZ bnwXw jwEgw AOr iSwromixw gu. ¤.kmytI ky ákUlo< ky Alwvw ANX SwY@wixwk s<áQwwAo<my< vhw< ky Dwwim~k ADXwpko< qk BI phu<c kIjwEgI[ Bwe~ lO<govwl ny Xh BI khw ik bnwEgE jono< ky mu$X ky<«o< my< hr rivvwr koswÎqwihk smwgm ikE jwE<gy, ijnmy< rwgI, FwfI,¤cwrk, kvISwr Awid gurbwxwI-kIq~n AOr gurmiqivcwry< sw<JI kry<gy[ swÎqwihk smwgm qKqswihbwn ky jËQwydwr swihbwn ky nyq÷Ëv my< ho<gy[

es dOrwn s<boiDwq krqy huE qKæq ‰IkysgFæ swihb ky jËQwydwr zwnI rGbIr is<G ny Dwm~¤cwr kmytI kI qrP sy gurmiq ky ¤cwr-¤swrky ilE Awr<B kI jwny vwlI lhr ko smX kIjæ}rq bqwqy huE iSwromixw gu. ¤. kmytI ky ¤DwwnBwe~ goib<d is<G lO<govwl ky XËno< kI ¤Sw<sw kI[

es Avsr pr iSwromixw gu. ¤. kmytI kysdáX Bwe~ AmrjIq is<G. Bwe~ Ajweb is<GAÒXwsI, s. suKvrSw is<G, s. rwmpwl is<GbihxwIvwl, s. qyij<drpwl is<G, s. mnjIq is<GbÎpIAwxww, s. i¤qpwl is<G, bIbI rxwjIq kOr,mu$X sicv fW. }p is<G AOr Aiqir#q sicv s.bliv<dr is<G jOVwis<Gw ny BI s<boiDwq ikXw[enky Alwvw ¤cwrk, kvISwrI AOr FwfI jËQwo<ny BI ivcwr sw<Jy ikE[

jo ivdySwI srkwro< kI qrP sy is#Ko< pridKwe~ jwqI ivSvsnIXqw kw puKqw sbUq hY<[


Recommended