+ All Categories
Home > Documents > J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd...

J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd...

Date post: 29-Aug-2021
Category:
Upload: others
View: 3 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
12
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017 Journal of Nursing Science 70 Factors Predicting Metabolic Self-Management Behavior among Patients with Metabolic Syndrome at One University Hospital in Bangkok* Pannipa Boontein, RN, MNS 1 , Chongjit Saneha, RN, PhD 1 Corresponding Author: Assistant Pannipa Boontein, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, ailand; e-mail: [email protected] * is study is a part of a research project granted by Food and Nutrition Policy for Health Promotion 1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, ailand J Nurs Sci. 2017;35(3):70-81 Abstract Purpose: To examine the predicting power of age, health perception, self-efficacy, and patient- provider communication, to self-management behaviors of patients with metabolic syndrome. Design: Predictive design. Methods: e study sample consisted of 200 patients with metabolic syndrome who received treatment at one university hospital in Bangkok. Data were collected using 5 questionnaires: 1) personal record form, 2) health-perception, 3) self-efficacy, 4) patient-provider communication, and 5) self-management behaviors. Data were analyzed using descriptive statistics and multiple regression analysis. Main findings: e findings revealed that scores of diabetes self-management of the subjects were at a moderate level. Age, health perception, self-efficacy, and patient-provider communication could account for 59% of variance in metabolic self-management behaviors (R 2 = .59, F =14.12, p < .05). Only two of the predictors: self-efficacy and patient-provider communication significantly predicted metabolic self-management behaviors. Self-efficacy has more influence on metabolic self-management (ß = .67, p < .05), follow by patient-provider communication (ß = .19 p < .05). Conclusion and recommendations: Based on the study findings, it is recommended that activities or programs to promote self-efficacy and patient-provider communication for patients with metabolic syndrome should be developed. Keywords: metabolic syndrome, health perception, self-efficacy, patient-provider communication, self-management
Transcript
Page 1: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science70

Factors Predicting Metabolic Self-Management Behavior among Patients with Metabolic Syndrome at One University Hospital in Bangkok*

Pannipa Boontein, RN, MNS1, Chongjit Saneha, RN, PhD1

Corresponding Author: Assistant Pannipa Boontein, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand; e-mail: [email protected]* This study is a part of a research project granted by Food and Nutrition Policy for Health Promotion1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand

J Nurs Sci. 2017;35(3):70-81

Abstract Purpose: To examine the predicting power of age, health perception, self-efficacy, and patient-provider communication, to self-management behaviors of patients with metabolic syndrome. Design: Predictive design. Methods: The study sample consisted of 200 patients with metabolic syndrome who received treatment at one university hospital in Bangkok. Data were collected using 5 questionnaires: 1) personal record form, 2) health-perception, 3) self-efficacy, 4) patient-provider communication, and 5) self-management behaviors. Data were analyzed using descriptive statistics and multiple regression analysis. Main findings: The findings revealed that scores of diabetes self-management of the subjects were at a moderate level. Age, health perception, self-efficacy, and patient-provider communication could account for 59% of variance in metabolic self-management behaviors (R2 = .59, F =14.12, p < .05). Only two of the predictors: self-efficacy and patient-provider communication significantly predicted metabolic self-management behaviors. Self-efficacy has more influence on metabolic self-management (ß = .67, p < .05), follow by patient-provider communication (ß = .19 p < .05). Conclusion and recommendations: Based on the study findings, it is recommended that activities or programs to promote self-efficacy and patient-provider communication for patients with metabolic syndrome should be developed.

Keywords: metabolic syndrome, health perception, self-efficacy, patient-provider communication, self-management

Page 2: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science 71

J Nurs Sci. 2017;35(3):70-81

ปจจยทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง ของผปวยอวนลงพงในโรงพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนง ในกรงเทพมหานคร*

พรรณภา บญเทยร, พย.ม.1 จงจต เสนหา, PhD1

บทคดยอ วตถประสงค:เพอศกษาอำานาจการทำานายของอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพตอพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง รปแบบการวจย:การศกษาแบบหาอำานาจการทำานาย วธดำาเนนการวจย:กลมตวอยางคอผปวยอวนลงพงจำานวน200คนทมารบบรการทแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนงในกรงเทพมหานครเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามจำานวน5 ชดไดแกแบบสอบถามขอมลทวไปแบบสอบถามการรบรภาวะสขภาพแบบสอบถามสมรรถนะแหงตนแบบสอบถามการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพและแบบสอบถามพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองวเคราะหขอมลสถตเชงบรรยายและสมประสทธถดถอยพหคณแบบขนตอน ผลการวจย: ผลการศกษาพบวาอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพรวมกนทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงไดรอยละ 59 (R2=.59,F=14.12,p<.05)ม2ปจจยทสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองไดแกสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ โดยพบวาสมรรถนะแหงตนเปนปจจยททำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงแผนกผปวยนอกไดสงสด(ß=.67,p<.05)รองลงมาคอการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ(ß=.19,p<.05) สรปและขอเสนอแนะ: จากผลการวจยควรจดกจกรรมหรอพฒนาโปรแกรมการดแลผปวยอวนลงพงทสงเสรมให ผปวยมสมรรถนะแหงตนและสงเสรมใหมการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพใหมากขนเพอสงเสรมใหผปวยมพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองทเหมาะสมตอไป

คำาสำาคญ:ภาวะอวนลงพงการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ พฤตกรรมการจดการตนเอง

Corresponding Author: ผชวยศาสตราจารยพรรณภา บญเทยร, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected] * งานวจยนเปนสวนหนงของโครงการวจยทไดรบทนจาก แผนงานวจยนโยบายอาหารและโภชนาการ เพอการสรางเสรมสขภาพ1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

Page 3: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science72

ความสำาคญของปญหา

ภาวะอวนลงพงหรอเมตาบอลคซนโดรม(metabolic

syndrome)โดยAmericanHeartAssociation(AHA)

รวมกบNationalHeartLungandBloodInstitutes

(NHLBI) ของประเทศสหรฐอเมรกา ไดใหเกณฑผทม

ลกษณะเขากบภาวะอวนลงพงตองม3ใน5ปจจยคอ

ผชายทมรอบเอวเกน 90 ซม. และผหญงมรอบเอวเกน

80ซม.ความดนโลหตสงเลกนอยตงแต130/80มลลเมตร

ปรอทขนไปนำาตาลในเลอดสงเลกนอยตงแต100มลลกรม

ตอเดซลตรขนไป ไขมนไตรกลเซอรไรดสงเลกนอย ตงแต

140มลลกรมตอเดซลตรขนไปโคเลสเตอรอลชนดด(HDL

cholesterol)ตำากวา40มลลกรมตอเดซลตรสำาหรบผชาย

หรอตำากวา 50 มลลกรมตอเดซลตรสำาหรบผหญง1 ใน

ประเทศไทยภาวะอวนลงพงมแนวโนมจะขยายตวเพมขน

จากผลการสำารวจสขภาพประชาชนไทยในปพ.ศ. 2557

พบวาประชากรไทยนำาหนกตวเพมขน 2 เทาในรอบ 2

ทศวรรษ เทยบกบ10ประเทศในเอเชย2 นอกจากนพบ

ความชกของภาวะอวนในประชากรอายตงแต18ปขนไป

เพมขนจากรอยละ34.7ในพ.ศ.2552เปนรอยละ37.5

ใน พ.ศ. 2557 ซงจากเกณฑภาวะอวนทกำาหนดโดย

องคการอนามยโลกสำาหรบประชากรเอเชยตะวนออก

กำาหนดใหภาวะอวนคอภาวะทมคาBMI>25กโลกรม

ตอตารางเมตรพบวาในปพ.ศ.2557พบวามากกวา1ใน

3 ของประชากรไทยมภาวะอวนซงเปนความเสยงตอการ

เกดกลมโรคเรอรงและในปพ.ศ.2554และพ.ศ.2556

พบวาอตราการตายกอนวยอนควรของประชากรไทยดวย

4โรคหลกของกลมโรคไมตดตอ(NonCommunicable

Diseases, NCDs) ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอด

โรคมะเรง โรคเบาหวาน และโรคทางเดนหายใจเรอรง

มแนวโนมเพมขนโดยมอตราตายเทากบ350.3และ355.3

ตอประชากรแสนคนตามลำาดบ3

ภาวะอวนลงพงเปนปจจยทสำาคญทนำาไปสการเกดโรค

เรอรงทสำาคญคอโรคเบาหวานและโรคหวใจและหลอด

เลอดไดเนองจากการมไขมนสะสมในชองทองปรมาณมาก

ทำาใหมการหลงฮอรโมนตางๆ จากเซลลไขมนออกมาส

กระแสเลอดเพมขนนอกจากนยงมฮอรโมนอดโพเนคตน

(adiponectin) ในกระแสเลอดลดลง จากการศกษา

พบวาการมระดบอดโพเนคตนตำามความสมพนธกบภาวะ

ดอตออนซลนและเปนตวทำานายการเกดโรคเบาหวานรวม

ทงโรคหวใจและหลอดเลอด4 และพบวาผทมรอบเอว

มากกวาปกตมความเสยงตอโรคเบาหวานมากเปน2.5เทา

ของคนทมรอบเอวปกต5 สอดคลองกบการศกษาในกลม

ทมภาวะเมตาบอลกซนโดรมพบวา มระดบความเสยง

ตอโรคหวใจและหลอดเลอดทสงถงรอยละ35.26ดงนนการ

สงเสรมสขภาพ ใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

ทเหมาะสม เชนการจดการตนเองดานสขภาพจะมสวน

ชวยในการปองกนไมใหเกดโรคเรอรงตามมาในการศกษา

ครงนผวจยจงสนใจศกษาพฤตกรรมการจดการภาวะอวน

ลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงภายใตกรอบทฤษฎ

การจดการตนเองของบคคลและครอบครว (Individual

andFamilySelf-ManagementTheory)โดยเนนทการ

จดการตนเองของผปวยคอการควบคมปจจยเสยงของการ

เกดโรค การปองกน เฝาระวงและจดการกบภาวะ

แทรกซอนสำาหรบปจจยทมผลตอการจดการตนเองจาก

การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ผวจยเลอกศกษา 4

ปจจยทคาดวามอทธพลตอพฤตกรรมการจดการตนเอง

ไดแกอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและ

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

การจดการตนเอง (self-management) เปน

กระบวนการทผปวยเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเองเพอ

ควบคมความเจบปวยดวยตนเองซงประกอบดวยขนตอน

ตางๆไดแกการตงเปาหมายในการปฏบตการเพอควบคม

การเจบปวยการรวบรวมขอมลเกยวกบอาการและอาการ

แสดงตางๆการประมวลขอมลการตดสนใจในการดำาเนน

การปฏบตตามแผนทตนเองกำาหนดและการประเมนผล

การปฏบต7 จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบปจจยท

สมพนธกบพฤตกรรมการจดการตนเองยงไมพบการศกษา

ในผปวยอวนลงพงโดยตรง สวนใหญเปนการศกษา

พฤตกรรมการจดการตนเองในกลมโรคเรอรง เชน

การศกษาของ สพาพร เพชรอาวธ, นนทยา วฒาย และ

นนทวน สวรรณรป8 ศกษาปจจยทำานายพฤตกรรมการ

จดการโรคเบาหวานดวยตนเองของผปวยเบาหวานชนด

Page 4: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science 73

ท 2 จำานวน88คนพบวากลมตวอยางมพฤตกรรมการ

จดการโรคเบาหวานดวยตนเองอยในระดบด อาย เพศ

สมรรถนะแหงตนการสนบสนนจากครอบครว และการ

สอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ สามารถรวม

ทำานายพฤตกรรมการจดการตนเองไดรอยละ 34.4

การศกษาของณรงคกรชยวงศ,สภาภรณดวงแพงและ

เขมารดมาสงบญ9ศกษาพฤตกรรมการจดการตนเองและ

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการตนเองของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจำานวน155คนพบวา

ผปวยมพฤตกรรมการจดการตนเองในระดบปานกลางเมอ

พจารณารายดานพบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการจด

ตนเองดานการปฏบตตวตามแผนการรกษาอยในระดบสง

เพยงดานเดยวสำาหรบดานการบรโภคอาหารดานการออก

กำาลงกาย และดานการจดการความเครยด อยในระดบ

ปานกลาง สำาหรบปจจยทำานายพฤตกรรมการจดการ

ตนเองของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ไดแก

การรบรสมรรถนะตนเองและการสนบสนนของครอบครว

สามารถรวมทำานายพฤตกรรมการจดการตนเองของกลม

ตวอยางไดรอยละ51การศกษาของ สพชาอาจคดการ,

ลนจงโปธบาลและดวงฤดลาศขะ10ศกษาพฤตกรรมการ

จดการตนเอง และปจจยทำานายในผสงอายทเปนโรคไต

เรอรงจำานวน110คนพบวาคะแนนพฤตกรรมการจดการ

ตนเองอยในระดบสง อาย ความรเกยวกบการปฏบตตว

การรบรสมรรถนะแหงตนในการจดการตนเอง และ

การสนบสนนทางสงคมสามารถรวมทำานายพฤตกรรม

การจดการตนเองไดรอยละ41

อายเปนปจจยทแสดงถงวฒภาวะหรอความสามารถ

ในการจดการของบคคล11 ดงนนอายทแตกตางกนจงอาจ

จะสงผลตอการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง เพอ

ควบคมนำาหนกและภาวะแทรกซอนไดจากการศกษาพบ

วาอายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการ

โรคเบาหวานดวยตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต8

การรบรภาวะสขภาพเปนความรสกนกคดความเขาใจ

ของบคคลทมตอสขภาพของตนเองประกอบดวยการรบร

ลกษณะเฉพาะของการเจบปวยชวงเวลาสาเหตผลกระทบ

ของการเจบปวย และความสามารถในการควบคมโรค12

จากการศกษาทผานมาในกลมผปวยโรคเรอรงพบวา

การรบรความเจบปวยในดานตางๆ มผลตอพฤตกรรม

สขภาพ13,14เชนการรบรสาเหตของการเจบปวยผปวยจะ

พยายามปรบเปลยนพฤตกรรมการจดการตนเองเพอ

ควบคมการเจบปวย ไมใหเกดความรนแรงหรอภาวะ

แทรกซอนตามมา

สมรรถนะแหงตน (self-efficacy) เปนปจจยทอย

ภายในตวบคคล สามารถทำานายพฤตกรรมการจดการ

ภาวะอวนพงดวยตนเองเพราะการรบรสมรรถนะแหงตน

เปนความรสกมนใจในความสามารถของบคคลทจะกระทำา

พฤตกรรมใหบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนดไว15

จากการศกษาของสพาพรเพชรอาวธ,นนทยาวฒายและ

นนทวน สวรรณรป8 พบวาสมรรถนะแหงตนเปนปจจย

ทำานายพฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานดวยตนเองได

สงสดสอดคลองกบการศกษาของMushli,Omerและ

Heyman16 ศกษาความสมพนธของสมรรถนะแหงตนกบ

การปฏบตตวของผเปนเบาหวานในการควบคมโรคพบวา

ผทมระดบสมรรถนะแหงตนสงจะมการปฏบตตนตาม

คำาแนะนำาในการควบคมโรคเบาหวานอยางสมำาเสมอกวา

ผทมระดบสมรรถนะแหงตนตำากวา โดยเฉพาะเรอง

การควบคมอาหารและการออกกำาลงกาย

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

เปนการรบรถงกระบวนการดแลดานสมพนธภาพระหวาง

บคคล การแลกเปลยนขอมล และการรวมตดสนใจใน

การรกษา ซงหากผปวยทมภาวะอวนลงพง มขอมล

การสอสารทดจะชวยใหผปวยมการจดการโรคไดดขน สงผล

ใหการรกษาผปวยไดสำาเรจและมประสทธภาพมากขน

จากการศกษาทผานมาพบวา การสอสารระหวางบคคลม

ความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการตนเอง8

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาอายการรบรภาวะ

สขภาพสมรรถนะแหงตน และการสอสารระหวางผปวย

กบเจาหนาท เปนปจจยทมความสมพนธทางบวกกบ

พฤตกรรมการจดการตนเอง และสามารถรวมทำานาย

พฤตกรรมการจดการตนเองได8-10,13,14 แตการศกษายง

ไมครอบคลมในกลมผปวยอวนลงพง โดยสวนใหญจะเปน

การศกษาเฉพาะกลมโรค เชนโรคเบาหวานโรคไตเรอรง

Page 5: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science74

โรคหวใจและหลอดเลอดการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะ

แหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทอาจม

ความเฉพาะแตกตางกนไปตามกลมโรคการศกษาในกลม

ผปวยอวนลงพงเปนผปวยกลมเสยงตอการเกดโรคเรอรง

ตามมาอาจมการรบรภาวะสขภาพทแตกตางไปเนองจาก

ผปวยบางคนไมทราบวาตนเองเปนโรคอวนลงพง จำาเปน

ตองไดรบการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทเกยวกบ

การปฏบตตวเพอควบคมภาวะอวนลงพงและปองกนภาวะ

แทรกซอน ผวจยจงสนใจศกษาอำานาจการทำานายของ

ปจจยดานอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตน

และการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

ตอพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของ

ผปวยอวนลงพง เพอนำาผลทไดจาการวจยไปวางแผน

สงเสรมพฤตกรรมการจดการตนเองเพอควบคมภาวะอวน

ลงพงตอไป

วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาอำานาจทำานายของปจจยดาน อาย การ

รบรภาวะสขภาพ สมรรถนะแหงตน และการสอสาร

ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ ตอพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง

สมมตฐานการวจย

อาย การรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตน และ

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพสามารถรวม

กนทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง

ของผปวยอวนลงพง

วธดำาเนนการวจย

รปแบบการวจยเปนการศกษาความสมพนธเชง

ทำานาย

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรคอผปวยอวนลงพงทมารบบรการทแผนก

ผปวยนอก โรงพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนงใน

กรงเทพมหานคร กำาหนดคณสมบตในการคดเขาศกษา

คอ ผปวยมความผดปกตอยางนอย 3 ใน 5 ขอ ไดแก

1)มรอบเอวตงแต90เซนตเมตรขนไปในเพศชายและ

ตงแต 80 เซนตเมตรขนไป ในเพศหญง 2) ระดบ

ไตรกลเซอไรดในเลอดเทากบหรอมากกวา150มลลกรม/

เดซลตร3)ระดบเอชดแอลโคเลสเตรอล(HDL-C)เทากบ

หรอนอยกวา40มลลกรม/เดซลตรในเพศชายและเทากบ

หรอนอยกวา50มลลกรม/เดซลตรในเพศหญง4)ความ

ดนโลหตเทากบหรอมากกวา130/85มลลเมตรปรอทหรอ

รบประทานยาลดความดนโลหตอย5)ระดบนำาตาลขณะ

อดอาหารเทากบหรอมากกวา 100 มลลกรม/เดซลตร

เกณฑการคดออกคอ1) ผทมภาวะแทรกซอนจากภาวะ

เมตาบอลกซนโดรมรนแรงเชนโรคหลอดเลอดสมองกลาม

เนอหวใจขาดเลอดหรอหวใจวายเปนตน2)มอาการแสดง

ของปญหาสขภาพ เชน ปวด เวยนศรษะ เหนอย แนน

หนาอก เปนตน3) มคาความดนโลหตซสโตลคมากกวา

160 มลลเมตรปรอท คาความดนไดแอสโตลคมากกวา

100มลลเมตรปรอท4)ระดบการทำางานของไตบกพรอง

คาเครตนน(Cr)มากกวา2มลลกรมตอเดซลตร5)เปน

โรคตบหรอมภาวะทองมาน

ขนาดของกลมตวอยางผวจยใชกลมตวอยางชดเดยว

กบขอมลปฐมภมจากงานวจยเรองความชกความเสยงตอ

การเกดโรคหวใจและหลอดเลอด และปจจยทสมพนธกบ

ภาวะอวนลงพงของผปวยทมารบบรการทแผนกผปวยนอก

ทมภาวะอวนลงพงทงหมดจำานวนทงสน200คน

เครองมอการวจย

เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลครงนประกอบดวย

1.แบบสอบถามขอมลทวไปมจำานวน15ขอเกยวกบ

อายเพศสถานภาพวฒการศกษาอาชพระยะเวลาทำางาน

รายได ความเพยงพอของรายได โรคประจำาตว สทธ

การรกษา ประวตการดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอล

การสบบหร ระยะเวลาการออกกำาลงกาย และปญหา

สขภาพผลการตรวจสขภาพไดแกนำาหนกสวนสงดชน

มวลกาย รอบเอว ระดบความดนโลหต ระดบนำาตาลใน

เลอด ระดบไขมนในเลอด ไดแก แอลดเอล เอชดแอล

ไตรกลเซอไรดและโคลเลสเตอรอลการรกษาทไดรบ

2.แบบสอบถามการรบรภาวะสขภาพ พฒนาโดย

จงจต เสนหา เปนแบบสอบถามการรบรสขภาพของ

Page 6: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science 75

บคลากรตำารวจจำานวน19ขอลกษณะคำาตอบเปนแบบ

มาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม5ระดบคะแนน

รวมตงแต 19-95 คะแนน โดยคะแนนทสงกวา แปลวา

มการรบรภาวะสขภาพทดกวา

3.แบบสอบถามสมรรถนะแหงตนผวจยดดแปลงจาก

แบบสมภาษณสมรรถนะแหงตนในผปวยเบาหวานของ

สพาพร เพชรอาวธจำานวน12 ขอ ลกษณะคำาตอบเปน

แบบมาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม10ระดบ

คะแนนรวม0-120คะแนนตามการรบรความรสก โดย

คะแนนทสงกวาแปลวามสมรรถนะแหงตนสงกวา

4.แบบสอบถามการสอสารระหวางผปวยกบ

เจาหนาทสขภาพเปนแบบสอบถามทพฒนาโดย สพาพร

เพชรอาวธ จำานวน 22 ขอ ลกษณะคำาตอบเปนแบบ

มาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม5ระดบคะแนน

รวมตงแต22-110คะแนนโดยคะแนนทสงกวาแปลวาม

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทดกวา

5.แบบสอบถามพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง

ดวยตนเองพฒนาโดยทมผวจยจำานวน30ขอลกษณะ

คำาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม

4ระดบคะแนนรวมตงแต30-120คะแนนโดยคะแนน

ทสงกวาแปลวามพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงได

ดกวา

เครองมอทกชดในการศกษาครงนไดรบอนญาตจาก

ผพฒนาเครองมอแลว และไดผานการตรวจสอบความ

ตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒจำานวน3คนไดคาความ

ตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .79หลงจากนนนำามาปรบ

แกและนำาไปใชกบกลมตวอยางทมลกษณะคลายคลงกบ

กลมตวอยางจำานวน30คนและวเคราะหความเชอมนของ

แบบสอบถามไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค

(Cronbach’s alpha) ของแบบสอบถามพฤตกรรมการ

จดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเทากบ.74แบบสอบถาม

การรบรภาวะสขภาพเทากบ.75แบบสอบถามสมรรถนะ

แหงตนเทากบ.71แบบสอบถามการสอสารระหวางผปวย

กบเจาหนาทสขภาพเทากบ.71ภายหลงการเกบขอมลจน

ครบ 200 คน ผวจยไดวเคราะหคาสมประสทธแอลฟา

ครอนบาคของเครองมอทง 4 ชดอกครงมคาเทากบ .80,

.80,.78,.78ตามลำาดบ

การพทกษสทธกลมตวอยาง

การวจยครงนไดรบการรบรองจากคณะกรรมการ

จรยธรรมการวจยในคนคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

เลขท Si647/2015 ผวจยดำาเนนการเชญชวนอาสาสมคร

เขารวมการวจยตามหลกการและขนตอนมาตรฐานท

กำาหนดโดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน

โดยคำานงถงอสระในการตดสนใจเขารวมการวจยการเกบ

ความลบของอาสาสมครการถอนตวออกจากการเขารวม

การวจยโดยไมตองอธบายเหตผล และสทธการไดรบการ

รกษาตามมาตรฐานของโรงพยาบาล

การเกบรวบรวมขอมล

ภายหลงจากไดรบอนญาตใหเ กบขอมลจาก

โรงพยาบาลททำาการศกษาแลวคณะผวจยดำาเนนการเกบ

รวบรวมขอมล โดยตดตอกบพยาบาลประจำาหนวยตรวจ

เพอชวยเชญชวนอาสาสมครโดยระบคณสมบตตามเกณฑ

ทกำาหนดในงานวจยและใหผปวยทสนใจเขารวมโครงการ

แจงพยาบาลผประสานงานเพอพบผวจย ผวจยแนะนำาตว

ชแจงวตถประสงคของโครงการวจย ขนตอนการวจย

ประโยชนทผเขารวมการวจยจะไดรบจากการวจย และ

คณสมบตของผทจะเขาโครงการวจยการพทกษสทธผเขา

รวมวจย ถากลมตวอยางยนยอมเขารวมการวจย ผวจย

จะขอใหลงนามในหนงสอแสดงเจตนายนยอม และ

ขออนญาตใชขอมลผลการตรวจเลอดยอนหลงไมเกน 6

เดอน จากขอมลเวชระเบยนผปวย ไดแก ผลแอลดเอล

เอชดแอลไตรกลเซอไรดและโคลเลสเตอรอลโดยไมเปด

เผยขอมลสวนตวของกลมตวอยาง และเกบขอมลไวในท

ปลอดภยคณะผวจยขออนญาตใหกลมตวอยางชงนำาหนก

วดสวนสง และรอบเอว และวดความดนโลหต (ทานง)

โดยใชเครองมอเดยวกนตลอดการวจย และลงในแบบ

บนทกภาวะสขภาพและใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถาม

จำานวน1ชดแบงเปน4สวนใหเวลาทำาประมาณ45-60

นาทโดยจะใชเวลาระหวางรอตรวจและ/หรอระหวางการ

รอรบยาและใบนดโดยไมมผลกระทบตอเวลาการรอตรวจ

เพอพบแพทย จดสถานทใหมโตะเกาอนงใหเหมาะสมกบ

การตอบแบบสอบถามแยกออกจากสถานทรอเรยกตรวจ

Page 7: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science76

เพอใหกลมตวอยางมสมาธในการตอบแบบสอบถามหาก

กลมตวอยางมปญหาขอของใจในแบบสอบถามสามารถ

สอบถามผวจยไดตลอดเวลา

เกบขอมลระหวางเดอนธนวาคม2558-เดอนมถนายน

2559

การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสำาเรจรป

กำาหนดระดบนยสำาคญท.05โดยวเคราะหขอมลสวนบคคล

และตวแปรทศกษาโดยการแจกแจงความถ คาเฉลย

รอยละสวนเบยงเบนมาตรฐานวเคราะหอทธพลของอาย

การรบรภาวะสขภาพ สมรรถนะแหงตน และการสอสาร

ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพในการทำานายพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง

โดยใชสถตการวเคราะหการถดถอยแบบพหคณแบบ

ขนตอน ซงทดสอบขอตกลงเบองตนของสถตกอนการ

วเคราะหขอมลพบวาลกษณะการแจกแจงขอมลตวแปร

อสระและตวแปรตามเปนคาตอเนองมความสมพนธเชงเสน

ในทศทางบวก ทดสอบเงอนไขเบองตนของการใชสถต

โดยทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระพบความสมพนธ

มคานอยกวา .65 จงไมมปญหาmulticolinearlity

คาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณ

มคาคงทขอมลกระจายตวบรเวณคาศนย

ผลการวจย

ขอมลทวไป

กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 53.50

เพศชายรอยละ46.50อายเฉลย 59 ป (SD= 13.41)

มสถานภาพสมรสครอยละ 65 สวนใหญไมไดประกอบ

อาชพรอยละ37.50รองลงมาคอรบราชการ/รฐวสาหกจ

รอยละ25.50ลกษณะงานเปนแบบนงทำางานเปนสวนใหญ

รายไดสวนใหญอยระหวาง5,000-10,000คดเปนรอยละ

23.50จบการศกษาระดบประถมศกษารอยละ31.00 ม

โรคประจำาตวไดแกโรคเบาหวานรอยละ74โรคความดน

โลหตสงรอยละ 78 และโรคไขมนในเลอดสงรอยละ 56

สำาหรบประวตการสบบหรกลมตวอยางสวนใหญไมเคย

สบบหรรอยละ 69.50 สวนใหญมประวตไมดมสราและ

เครองดมแอลกอฮอลรอยละ 50.50 การออกกำาลงกาย

พบวากลมตวอยางสวนใหญออกกำาลงกายเปนประจำา

รอยละ 54.5 ประวตการเจบปวยของญาตสายตรงเปน

โรคความดนโลหตสงและโรคเบาหวานพบวาญาตสายตรง

มประวตเปนโรคความดนโลหตสงรอยละ9โรคเบาหวาน

รอยละ24 โรคเบาหวานรวมกบความดนโลหตสงรอยละ

31และไมมประวตการเจบปวยดวยโรคดงกลาวรอยละ36

กลมตวอยางสวนใหญไมมประวตการลดนำาหนกรอยละ57

สำาหรบความเครยด กลมตวอยางสวนใหญมความเครยด

ปานกลางคดเปนรอยละ35.50รองลงมาคอมความเครยด

ระดบเลกนอยรอยละ33.00

พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของ

กลมตวอยางกลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมการจดการ

ภาวะอวนลงพงดวยตนเองในระดบปานกลาง มคะแนน

เฉลยเทากบ84.43(SD=11.22)พสยคะแนนอยระหวาง

64-107เมอพจารณารายขอพบวาพฤตกรรมการจดการ

ภาวะอวนลงพงดวยตนเองทมคะแนนเฉลยสงสด ไดแก

ผปวยไมรบประทานยา/ผลตภณฑลดนำาหนก(X=3.82,

SD= .54) สำาหรบพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง

ดวยตนเองทมคะแนนเฉลยตำาสดไดแกการวดรอบเอวหรอ

สงเกตเสอผาทใสวาคบหรอหลวมกวาเดม(X=2.14,SD

= .91)รองลงมาคอการเพมกาวในการเดนเพอควบคม

นำาหนกใหไดตามเปาหมาย(X=2.23,SD=1.06)

การรบรภาวะสขภาพของกลมตวอยางกลมตวอยาง

สวนใหญมการรบรภาวะสขภาพ ในระดบปานกลาง ม

คะแนนเฉลยเทากบ47.65(SD=7.99)พสยคะแนนอย

ระหวาง30-74มเพยงรอยละ1.5มการรบรภาวะสขภาพ

อยในระดบมากเมอพจารณารายขอพบวาการรบรภาวะ

สขภาพทมคะแนนเฉลยสงสดไดแกรบรวาเมอตนเองปวย

ไมสามารถทำางานไดตามปกต (X= 3.64, SD= 1.01)

การรบรภาวะสขภาพมคะแนนเฉลยตำาสด คอ รบรวา

สขภาพเปนสงทสำาคญทสดในชวต(X=1.71,SD=.79)

รองลงมาคอเมอปวยกลมตวอยางพรอมทจะปฏบตตาม

คำาแนะนำาของแพทย

สมรรถนะแหงตนกลมตวอยางสวนใหญมสมรรถนะ

แหงตนอยในระดบมากมคะแนนเฉลยเทากบ79.44(SD

Page 8: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science 77

=22.28)พสยคะแนนอยระหวาง32-120มเพยงรอยละ

5มสมรรถนะแหงตนอยในระดบนอยเมอพจารณารายขอ

พบวา สมรรถนะแหงตนทมคะแนนเฉลยสงสด ไดแก

มความมนใจวาสามารถหลกเลยงเครองดมแอลกอฮอล

(X=8.54,SD=2.83)สมรรถนะแหงตนมคะแนนเฉลย

ตำาสด ไดแก มนใจวาสามารถควบคมอาหารไดเหมาะสม

กบโรคอวนลงพงเชนเมอทานมกจกรรมทตองทำานอกบาน

เมอไปงานเลยงเมอไปทำาธระอนๆนอกบาน(X=5.73,

SD=3.05)รองลงมาคอมนใจวาสามารถควบคมอาหาร

ไดเหมาะสมกบโรคอวนลงพงไดทกวน(X=5.85,SD=

3.10)

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

กลมตวอยางสวนใหญมการสอสารระหวางผปวยกบ

เจาหนาทสขภาพอยในระดบมาก มคะแนนเฉลยเทากบ

86.01(SD=12.99)พสยคะแนนอยระหวาง61-110เมอ

พจารณารายขอพบวา การสอสารระหวางผปวยกบ

เจาหนาทสขภาพทมคะแนนเฉลยสงสด ไดแก แพทย/

พยาบาลใหการตอนรบทานอยางเปนมตร(X=4.09,SD

= .62) การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพม

คะแนนเฉลยตำาสดไดแกแพทย/พยาบาลแนะนำาตวกอน

ใหการรกษาพยาบาล(X=3.60,SD=.94)รองลงมาคอ

แพทย/พยาบาลมความเหนใจและเขาใจผปวย(X=3.72,

SD=.89)ดงตารางท1

ตารางท 1 ชวงคะแนน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบคะแนนการรบรภาวะสขภาพการรบรสมรรถนะ

แหงตนการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพและพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง

(n=200)

ตวแปรทศกษา Range X SD ระดบ

การรบรภาวะสขภาพ 30-74 47.65 7.99 ปานกลาง

สมรรถนะแหงตน 32-120 79.44 22.28 มาก

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ 61-110 86.01 12.99 มาก

พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง 64-107 84.43 11.22 ปานกลาง

ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรพบความ

สมพนธระหวางตวแปรอสระไมมความสมพนธกนระหวาง

ตวแปรอสระในระดบสง และเมอวเคราะหความสมพนธ

ระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามพบวาอาย การรบ

ภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนการสอสารระหวางผปวย

กบเจาหนาทสขภาพมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวนตนเองของผปวยอวนลงพง

อยางมนยสำาคญทางสถต(r=.14,r=.33,r=.75และ

r=.47,p<.05ตามลำาดบ)ดงตารางท2

ตารางท 2 ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง(n=200)

ตวแปร 1 2 3 4 5

อาย1.00

การรบรภาวะสขภาพ -.21* 1.00

สมรรถนะแหงตน .18 .34* 1.00

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ -.01 .38* .43 1

พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง .14* .33* .75* .47* 1

*p<.05

Page 9: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science78

เมอวเคราะหอำานาจการทำานายพบวา สมรรถนะ

แหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

สามารถรวมกนทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะ

อวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง รอยละ 59

(R2=.59,p<.05)ดงตารางท3

ตารางท 3การวเคราะหอำานาจการทำานายของปจจยตอพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง(n=200)

ปจจยทำานาย R R2 F change b SE b ß t 95%CI

วเคราะหขนตอนท 1

สมรรถนะแหงตน .75 .56 54.35 .38 .02 .75 15.95* .33-.42

วเคราะหขนตอนท 2

สมรรถนะแหงตน .33 .02 .67 13.30* .29-.39

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ .77 .59 14.12 .16 .04 .19 3.76* .08-.25

Constant=36.80*p<.05,R2adj.=.59

การอภปรายผล

ผปวยอวนลงพงสวนใหญ (รอยละ 66) มพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองในระดบปานกลาง

ทงนเนองจากการเฝาระวงตนเองเปนปจจยทสำาคญตอการ

จดลำาดบความสำาคญของปญหา และนำาไปสการปฏบต

พฤตกรรมการจดการตนเองตามแผนการรกษาเพอควบคม

โรค17ซงการศกษาครงนกลมตวอยางมคะแนนพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเกยวกบการเฝาระวง

ตนเองนอยคอวดรอบเอวหรอสงเกตเสอผาทใสวาคบหรอ

หลวมกวาเดม (X = 2.14, SD = .91) รองลงมา คอ

การเพมกาวในการเดนเพอควบคมนำาหนกใหไดตาม

เปาหมาย(X=2.23,SD=1.06)จากทฤษฎการจดการ

ตนเองของบคคลและครอบครวปจจยทกระตนใหเกดการ

จดการตนเองประกอบดวย3ดานคอปจจยดานเงอนไข

เฉพาะปจจยดานกายภาพและสงแวดลอมทางสงคมและ

ปจจยสวนบคคลและครอบครว18 กลมตวอยางทศกษาใน

ครงนสวนใหญเปนผสงอาย รวมกบมโรคประจำาตว คอ

โรคเบาหวานรอยละ74โรคความดนโลหตสงรอยละ78

และโรคไขมนในเลอดสงรอยละ 56 อาจสงผลตอการทำา

กจกรรมทางกาย ทำาใหพฤตกรรมการจดการภาวะอวน

ลงพงดวยตนเองอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบ

แนวคดทฤษฎของ Creer7 ทกลาววาการจดการตนเอง

ประกอบไปดวยการตงเปาหมาย การเกบรวบรวมขอมล

ซงรวมถงการเฝาระวงอาการแสดงทผดปกตหรอภาวะ

แทรกซอนทอาจจะเกดขน และเลอกปฏบตพฤตกรรม

การจดการตนเองใหบรรลผลสำาเรจตามทตนเองตงเปาหมายไว

ผลการวจยไมสนบสนนสมมตฐานทวาอาย การรบร

ภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวาง

ผปวยกบเจาหนาทสขภาพรวมกนทำานายพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง

โดยพบวามเพยง 2 ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการ

จดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง คอ สมรรถนะแหงตน

และการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

ทสามารถรวมทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง

ดวยตนเองของผปวยอวนลงพงรอยละ 59 (R2 = .59,

p<.05)โดยสมรรถนะแหงตนการสอสารระหวางผปวย

กบเจาหนาทสขภาพสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการ

ภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงได(ß=.67

และß=.19;p<.05)ตามลำาดบโดยสมรรถนะแหงตน

เปนปจจยตวแรกทเขาทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะ

อวนลงพงดวยตนเอง และมความสมพนธทางบวกกบ

พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองอยางมนย

สำาคญทางสถต(r=.75,p<.05)หมายความวาถาผปวย

อวนลงพงมสมรรถนะแหงตนมากขนจะชวยใหพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเพมขนดงการศกษา

ของ Lo, Chair และ Lee19 ทพบวาสมรรถนะแหงตน

Page 10: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science 79

มอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคของผทมภาวะ

เมตาบอลกซนโดรม และสอดคลองกบการศกษาของ

Mushli,OmerและHeyman16ศกษาความสมพนธของ

สมรรถนะแหงตนกบการปฏบตตวของผเปนเบาหวาน

ในการควบคมโรคพบวาผทมระดบสมรรถนะแหงตนสงจะ

มการปฏบตตนตามคำาแนะนำาในการควบคมโรคเบาหวาน

อยางสมำาเสมอกวาผทมระดบสมรรถนะแหงตนตำากวาโดย

เฉพาะเรองการควบคมอาหารและการออกกำาลงกายและ

สอดคลองกบการศกษาของ สพชา อาจคดการ, ลนจง

โปธบาลและดวงฤดลาศขะ10พบวาสมรรถนะแหงตนม

อทธพลตอพฤตกรรมการจดการตนเอง ผสงอายทเปน

โรคไตเรอรงระยะสดทายทไดรบการลางไตทางชองทอง

อยางตอเนอง ทงนอาจเนองมาจากกลมผปวยอวนลงพงม

สขภาพรางกายแขงแรงไมมภาวะแทรกซอนโรคอนๆเชน

โรคหวใจโรคไตวายเรอรงเปนตนซงสมรรถนะแหงตนเปน

ความรสกมนใจในความสามารถของบคคลทจะกระทำา

พฤตกรรมใหบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนดไว15

อาจทำาใหกลมตวอยางรสกมกำาลงใจ มนใจในการทำา

กจกรรมเพอลดภาวะอวนลงพงใหสำาเรจดวยตนเองมแรง

จงใจในการปฏบตพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง

ดวยตนเอง

สวนการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

เปนปจจยทสองทเขารวมทำานายพฤตกรรมการจดการ

ภาวะอวนลงพงดวยตนเอง โดยผลการศกษาพบวา

การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพเปนปจจย

ทมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการภาวะ

อวนลงพงดวยตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .47,

p<.05)ดงนนหากมการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาท

สขภาพจะทำาใหผปวยอวนลงพงมพฤตกรรมการจดการ

ภาวะอวนลงพงดวยตนเองเพมขนดวย สอดคลองกบ

การศกษาของ สพาพร เพชรอาวธ, นนทยา วฒาย และ

นนทวน สวรรณรป8 ทพบวาการสอสารระหวางผปวยกบ

เจาหนาทสขภาพเปนปจจยทมผลตอการจดการโรคเบาหวาน

ทงนผใหบรการ ควรพดคยกบผปวยดวยถอยคำาทไพเราะ

ฟงแลวเปนกนเองไมแขงกระดางเกนไปจะทำาใหผปวยเกด

ความไววางใจและศรทธา ชวยใหงายตอการปรบทศนคต

และปรบพฤตกรรมของผปวย20

การศกษาครงนพบวาอายมความสมพนธทางบวกกบ

พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง แต

ไมสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง

ดวยตนเองได ซงไมตรงกบสมมตฐานทตงไว และ

ไมสอดคลองกบผลการศกษาของ สมาพร สจำานงค,

มณรตน ธระววฒนและนรตน อมาม21 ทพบวา ผปวยท

มอายมากกวาจะมพฤตกรรมการจดการตนเองดาน

การบรโภคอาหารและดานการออกกำาลงกายทดกวาผปวย

ทมอายนอยและสพาพรเพชรอาวธ,นนทยาวฒายและ

นนทวน สวรรณรป8 ทพบวาอายเปนปจจยทำานาย

พฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานดวยตนเองไดทงนอาจ

เนองมาจากกลมตวอยางมการรบรภาวะสขภาพในระดบ

ปานกลางและมสมรรถนะแหงตนอยในระดบมากเมออาย

เพมขนการจดการภาวะอวนลงพงดวยลงพงจงไมแตกตาง

กบผทมอายนอยจงทำาใหอายไมสามารถทำานายพฤตกรรม

การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองไดสอดคลองกบการ

ศกษาของเวธกากลนวชต,พสษฐพรยาพรรณและพวงทอง

อนใจ22ทศกษาภาวะเสยงตอการเปนโรคเบาหวานและกลม

อาการเมตาบอลกพบวาในกลมชวงอาย17-21ปมจดการ

ตนเองการรบรเกยวกบภาพลกษณของตนเองในกลมเสยง

ตอการเปนโรคเบาหวานและอวนลงพง มความตองการ

ลดนำาหนกใหไดตามมาตรฐาน เพอใหมความคลองแคลว

วองไวขนในการทำากจกรรมตางๆ และสามารถเลอกซอ

เสอผาสวมใสไดงายและสวยงาม

สำาหรบการรบรภาวะสขภาพ ในการศกษาครงนพบวา

ไมสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง

ดวยตนเองไดซงไมตรงกบสมมตฐานทตงไวแตพบวาการ

รบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการ

จดการตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต(r=.33,p<.05)

สอดคลองกบการศกษาของณรงคกร ชยวงศ, สภาภรณ

ดวงแพง และเขมารด มาสงบญ9 พบวาการรบรภาวะ

สขภาพไมสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการตนเองของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนได จากการศกษา

พบวา กลมตวอยางสวนใหญมการรบรภาวะสขภาพ

โดยรวมอยในระดบปานกลางอาจเปนเพราะกลมตวอยาง

Page 11: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science80

สวนใหญเปนผใหญตอนปลาย รบรวาเมอตนเองมภาวะ

สขภาพไมด กพยายามออกกำาลงกาย โดยงานวจยพบวา

กลมตวอยางมากกวาครงหนงมการออกกำาลงกายสมำาเสมอ

และมโรคประจำาตวไดแกเบาหวานและความดนโลหตสง

กจะควบคมปรบพฤตกรรมในการควบคมอาหาร

การออกกำาลงกายทำาใหมพฤตกรรมการจดการภาวะอวน

ลงพงดวยตนเองเพมขน

สรปผลการศกษาครงนสนบสนนแนวคดการจดการ

ตนเองของCreer ซงใชในการอธบายในการปรบเปลยน

พฤตกรรมเพอใหบคคลมพฤตกรรมการจดการตนเองและ

มสขภาพทด สำาหรบอำานาจในการทำานายพฤตกรรมการ

จดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง ทเหลออกรอยละ 41

ซงไมสามารถอธบายไดจากการศกษาครงน อาจเนองมา

จากปจจยอนๆทอาจมผลตอพฤตกรรมการจดการตนเอง

เชนปจจยดานองคประกอบสวนบคคลการสนบสนนของ

ครอบครวจงทำาใหพฤตกรรมการจดการตนเองไมไดขนอย

กบปจจยดานการรบรสมรรถนะแหงตนและการสอสาร

ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพเทานน

ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยพบวาสมรรถนะแหงตนการสอสาร

ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพมอทธพลตอพฤตกรรม

การจดการตนเองดงนนพยาบาลควรสงเสรมใหผปวยเกด

ความมนใจในความสามารถของบคคลวาสามารถปฏบต

พฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมใหบรรลเปาหมาย และ

สงเสรมใหมการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ

เพอทำาใหเกดสมพนธภาพทดระหวางผรบบรการกบ

เจาหนาทสขภาพ นอกจากนควรนำาผลการวจยทไดไป

พฒนากจกรรมหรอโปรแกรมการดแลทชวยสงเสรมให

ผปวยมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเพอควบคม

ภาวะอวนลงพงและลดภาวะแทรกซอนจากภาวะอวน

ลงพง

References

1.ManciniM,OrdovasJM,RiccardiG,

StrazzulloP.Nutritionalandmetabolic

basesofcardiovasculardisease.Chichester,

UK:Wiley-Blackwell;2011.

2.NokdeeC.Thaisarethesecondobesityof

ASEAN[Internet].Bangkok:ThaiHealth

PromotionFoundation;2014[cited2017

Jun1].Availablefrom:

http://www.thaihealth.or.th/Content/24745-

(inThai).

3.InternationalHealthPolicyProgram,

Thailand,MinistryofHealth.Disease

situationreportNCDsNo.2“kickofftothe

goals”[Internet].Nonthaburi:International

HealthPolicyProgram,Thailand;2014

[cited2017Jun1].Availablefrom:

http://www.dmthai.org/sites/default/files/

ncd_nhes_v_2016.pdf(inThai).

4.ThamanRG,AroraGP.Metabolicsyndrome:

definitionandpathophysiology–the

discussiongoeson!JournalofPhysiology

andPharmacologyAdvances.2013;3(3):48-56.

5.PradidthaprechaA,MuktabhantB.Dietary

factorsaffectingtype2diabetesmellitus

inpeopleofNaklangDistrict,

NongbualumphoProvince.KhonKaen

UniversityResearchJournal(Graduate

Studies).2012;12(3):61-9.(inThai).

6.CharoenchoketaveeC,RawdareeR,

ChotnoparatpatP,ThaipisuttikulT.

Metabolicsyndromeinpersonnelof

FacultyofMedicineVajiraHospitalandtheir

cardiovascularrisks.VajiraMedicalJournal.

2012;56(3):183-91.(inThai).

7.CreerTL.Self-managementofchronic

illnessIn:BoekaertsM,PrintrichPR,ZeidnerM,

editors.Handbookofself-regulation.

SanDiego,CA:AcademicPress;2000.p.601-29.

Page 12: J Nurs Sci Vol 35 No3 - Mahidol University · 2017. 10. 16. · Title: J Nurs Sci_Vol 35 No3.indd Created Date: 9/21/2017 3:03:15 PM

J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017

Journal of Nursing Science 81

8. PhetarvutS,WatthayuN,SuwonnaroopN. Factorspredictingdiabetesself- managementbehavioramongpatientswith diabetesmellitustype2.JournalofNursing Science.2011;29(4):18-26.(inThai). 9. ChaiwongN,DuongpaengS,MasingboonK. Factorsinfluencingself-management behaviorsamongacutemyocardial infarction(AMI)patients.ThaiPharmaceutical andHealthScienceJournal.2014;9(3):112-9. (inThai). 10.ArdkhitkarnS,PothibanL,LasukaD.Self- managementbehaviorsandpredicting factorsinelderswithendstagerenal diseaseundergoingcontinuousambulatory peritonealdialysis.NursingJournal. 2013;40Suppl2:22-32.(inThai). 11.OremDE.Nursingconceptsofpractice. St.Louis:MosbyYearBook.2001. 12.BroasbentE,PetrieKJ,MainJ,WeinmanJ. Thebriefillnessperceptionquestionnaire. JPsychosomRes.2006;60(6):631-7. 13.SuriartC,RutchanagulP,ThongbaiW. Healthperceptions,healthbehaviorsand healthserviceneedsamonginmateswith metabolicdisorders.RamathibodiNursing Journal.2014;20(3):372-87.(inThai). 14.JariyasakulwongP,CharoenkitkarnW, PinyopasakulW,SriprasongS, RoubsanthisukW.Factorsinfluencingon healthpromotingbehaviorsinyoung adultswithhypertension.Princessof NaradhiwasUniversityJournal. 2015;7(3):26-36.(inThai). 15.BanduraA.Self-efficacy:theexerciseof control.NewYork:W.H.Freemanand Company;1997.

16.MishaliM,OmerH,HeymannAD.The impactofmeasuringself-efficacyin patientswithdiabetes.FamPract. 2011;28(1):82-7. 17.WattanaC.Self-managementsupport: strategiesforpromotingdiseasecontrol. JournalofPhrapokklaoNursingCollege. 2015;26Suppl1:117-27.(inThai). 18.RyanP,SawinKJ.Theindividualand familyself-managementtheory: backgroundandperspectivesoncontext, process,andoutcomes.NursOutlook. 2009;57(4):217-25. 19.LoSW,ChairSY,LeeFK.Factorsassociated withhealth-promotingbehaviorofpeople withorathighriskofmetabolicsyndrome: basedonthehealthbeliefmodel. ApplNursRes.2015;28(2):197-201. 20.SukpitakY.Empowermenttechniquefor self-managementofdiabetespatientsin accordancewiththecommunitylifestyle. JournalofHealthScience. 2014;23(4):649-58.(inThai). 21.SujamnongS,TherawiwatM,ImameeN. Factorsrelatedtoself-managementof hypertensivepatients,TaladkwanDistrict healthpromotionhospital,Nonthaburi Province.JournalofBoromarajonani CollegeofNursing,Bangkok. 2013;29(2):21-30.(inThai). 22.KlinwichitW,PiriyapunP,InchaiP.Health status,healthperception,health promotionbehaviorandsocialsupportof pre-diabeticandmetabolicsyndromein students:BuraphaUniversity.Journalof NursingandEducation.2010;3(2):86-98. (inThai).


Recommended