J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science70
Factors Predicting Metabolic Self-Management Behavior among Patients with Metabolic Syndrome at One University Hospital in Bangkok*
Pannipa Boontein, RN, MNS1, Chongjit Saneha, RN, PhD1
Corresponding Author: Assistant Pannipa Boontein, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand; e-mail: [email protected]* This study is a part of a research project granted by Food and Nutrition Policy for Health Promotion1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand
J Nurs Sci. 2017;35(3):70-81
Abstract Purpose: To examine the predicting power of age, health perception, self-efficacy, and patient-provider communication, to self-management behaviors of patients with metabolic syndrome. Design: Predictive design. Methods: The study sample consisted of 200 patients with metabolic syndrome who received treatment at one university hospital in Bangkok. Data were collected using 5 questionnaires: 1) personal record form, 2) health-perception, 3) self-efficacy, 4) patient-provider communication, and 5) self-management behaviors. Data were analyzed using descriptive statistics and multiple regression analysis. Main findings: The findings revealed that scores of diabetes self-management of the subjects were at a moderate level. Age, health perception, self-efficacy, and patient-provider communication could account for 59% of variance in metabolic self-management behaviors (R2 = .59, F =14.12, p < .05). Only two of the predictors: self-efficacy and patient-provider communication significantly predicted metabolic self-management behaviors. Self-efficacy has more influence on metabolic self-management (ß = .67, p < .05), follow by patient-provider communication (ß = .19 p < .05). Conclusion and recommendations: Based on the study findings, it is recommended that activities or programs to promote self-efficacy and patient-provider communication for patients with metabolic syndrome should be developed.
Keywords: metabolic syndrome, health perception, self-efficacy, patient-provider communication, self-management
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science 71
J Nurs Sci. 2017;35(3):70-81
ปจจยทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง ของผปวยอวนลงพงในโรงพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนง ในกรงเทพมหานคร*
พรรณภา บญเทยร, พย.ม.1 จงจต เสนหา, PhD1
บทคดยอ วตถประสงค:เพอศกษาอำานาจการทำานายของอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพตอพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง รปแบบการวจย:การศกษาแบบหาอำานาจการทำานาย วธดำาเนนการวจย:กลมตวอยางคอผปวยอวนลงพงจำานวน200คนทมารบบรการทแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนงในกรงเทพมหานครเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามจำานวน5 ชดไดแกแบบสอบถามขอมลทวไปแบบสอบถามการรบรภาวะสขภาพแบบสอบถามสมรรถนะแหงตนแบบสอบถามการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพและแบบสอบถามพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองวเคราะหขอมลสถตเชงบรรยายและสมประสทธถดถอยพหคณแบบขนตอน ผลการวจย: ผลการศกษาพบวาอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพรวมกนทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงไดรอยละ 59 (R2=.59,F=14.12,p<.05)ม2ปจจยทสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองไดแกสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ โดยพบวาสมรรถนะแหงตนเปนปจจยททำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงแผนกผปวยนอกไดสงสด(ß=.67,p<.05)รองลงมาคอการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ(ß=.19,p<.05) สรปและขอเสนอแนะ: จากผลการวจยควรจดกจกรรมหรอพฒนาโปรแกรมการดแลผปวยอวนลงพงทสงเสรมให ผปวยมสมรรถนะแหงตนและสงเสรมใหมการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพใหมากขนเพอสงเสรมใหผปวยมพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองทเหมาะสมตอไป
คำาสำาคญ:ภาวะอวนลงพงการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ พฤตกรรมการจดการตนเอง
Corresponding Author: ผชวยศาสตราจารยพรรณภา บญเทยร, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected] * งานวจยนเปนสวนหนงของโครงการวจยทไดรบทนจาก แผนงานวจยนโยบายอาหารและโภชนาการ เพอการสรางเสรมสขภาพ1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science72
ความสำาคญของปญหา
ภาวะอวนลงพงหรอเมตาบอลคซนโดรม(metabolic
syndrome)โดยAmericanHeartAssociation(AHA)
รวมกบNationalHeartLungandBloodInstitutes
(NHLBI) ของประเทศสหรฐอเมรกา ไดใหเกณฑผทม
ลกษณะเขากบภาวะอวนลงพงตองม3ใน5ปจจยคอ
ผชายทมรอบเอวเกน 90 ซม. และผหญงมรอบเอวเกน
80ซม.ความดนโลหตสงเลกนอยตงแต130/80มลลเมตร
ปรอทขนไปนำาตาลในเลอดสงเลกนอยตงแต100มลลกรม
ตอเดซลตรขนไป ไขมนไตรกลเซอรไรดสงเลกนอย ตงแต
140มลลกรมตอเดซลตรขนไปโคเลสเตอรอลชนดด(HDL
cholesterol)ตำากวา40มลลกรมตอเดซลตรสำาหรบผชาย
หรอตำากวา 50 มลลกรมตอเดซลตรสำาหรบผหญง1 ใน
ประเทศไทยภาวะอวนลงพงมแนวโนมจะขยายตวเพมขน
จากผลการสำารวจสขภาพประชาชนไทยในปพ.ศ. 2557
พบวาประชากรไทยนำาหนกตวเพมขน 2 เทาในรอบ 2
ทศวรรษ เทยบกบ10ประเทศในเอเชย2 นอกจากนพบ
ความชกของภาวะอวนในประชากรอายตงแต18ปขนไป
เพมขนจากรอยละ34.7ในพ.ศ.2552เปนรอยละ37.5
ใน พ.ศ. 2557 ซงจากเกณฑภาวะอวนทกำาหนดโดย
องคการอนามยโลกสำาหรบประชากรเอเชยตะวนออก
กำาหนดใหภาวะอวนคอภาวะทมคาBMI>25กโลกรม
ตอตารางเมตรพบวาในปพ.ศ.2557พบวามากกวา1ใน
3 ของประชากรไทยมภาวะอวนซงเปนความเสยงตอการ
เกดกลมโรคเรอรงและในปพ.ศ.2554และพ.ศ.2556
พบวาอตราการตายกอนวยอนควรของประชากรไทยดวย
4โรคหลกของกลมโรคไมตดตอ(NonCommunicable
Diseases, NCDs) ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอด
โรคมะเรง โรคเบาหวาน และโรคทางเดนหายใจเรอรง
มแนวโนมเพมขนโดยมอตราตายเทากบ350.3และ355.3
ตอประชากรแสนคนตามลำาดบ3
ภาวะอวนลงพงเปนปจจยทสำาคญทนำาไปสการเกดโรค
เรอรงทสำาคญคอโรคเบาหวานและโรคหวใจและหลอด
เลอดไดเนองจากการมไขมนสะสมในชองทองปรมาณมาก
ทำาใหมการหลงฮอรโมนตางๆ จากเซลลไขมนออกมาส
กระแสเลอดเพมขนนอกจากนยงมฮอรโมนอดโพเนคตน
(adiponectin) ในกระแสเลอดลดลง จากการศกษา
พบวาการมระดบอดโพเนคตนตำามความสมพนธกบภาวะ
ดอตออนซลนและเปนตวทำานายการเกดโรคเบาหวานรวม
ทงโรคหวใจและหลอดเลอด4 และพบวาผทมรอบเอว
มากกวาปกตมความเสยงตอโรคเบาหวานมากเปน2.5เทา
ของคนทมรอบเอวปกต5 สอดคลองกบการศกษาในกลม
ทมภาวะเมตาบอลกซนโดรมพบวา มระดบความเสยง
ตอโรคหวใจและหลอดเลอดทสงถงรอยละ35.26ดงนนการ
สงเสรมสขภาพ ใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ
ทเหมาะสม เชนการจดการตนเองดานสขภาพจะมสวน
ชวยในการปองกนไมใหเกดโรคเรอรงตามมาในการศกษา
ครงนผวจยจงสนใจศกษาพฤตกรรมการจดการภาวะอวน
ลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงภายใตกรอบทฤษฎ
การจดการตนเองของบคคลและครอบครว (Individual
andFamilySelf-ManagementTheory)โดยเนนทการ
จดการตนเองของผปวยคอการควบคมปจจยเสยงของการ
เกดโรค การปองกน เฝาระวงและจดการกบภาวะ
แทรกซอนสำาหรบปจจยทมผลตอการจดการตนเองจาก
การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ผวจยเลอกศกษา 4
ปจจยทคาดวามอทธพลตอพฤตกรรมการจดการตนเอง
ไดแกอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและ
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
การจดการตนเอง (self-management) เปน
กระบวนการทผปวยเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเองเพอ
ควบคมความเจบปวยดวยตนเองซงประกอบดวยขนตอน
ตางๆไดแกการตงเปาหมายในการปฏบตการเพอควบคม
การเจบปวยการรวบรวมขอมลเกยวกบอาการและอาการ
แสดงตางๆการประมวลขอมลการตดสนใจในการดำาเนน
การปฏบตตามแผนทตนเองกำาหนดและการประเมนผล
การปฏบต7 จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบปจจยท
สมพนธกบพฤตกรรมการจดการตนเองยงไมพบการศกษา
ในผปวยอวนลงพงโดยตรง สวนใหญเปนการศกษา
พฤตกรรมการจดการตนเองในกลมโรคเรอรง เชน
การศกษาของ สพาพร เพชรอาวธ, นนทยา วฒาย และ
นนทวน สวรรณรป8 ศกษาปจจยทำานายพฤตกรรมการ
จดการโรคเบาหวานดวยตนเองของผปวยเบาหวานชนด
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science 73
ท 2 จำานวน88คนพบวากลมตวอยางมพฤตกรรมการ
จดการโรคเบาหวานดวยตนเองอยในระดบด อาย เพศ
สมรรถนะแหงตนการสนบสนนจากครอบครว และการ
สอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ สามารถรวม
ทำานายพฤตกรรมการจดการตนเองไดรอยละ 34.4
การศกษาของณรงคกรชยวงศ,สภาภรณดวงแพงและ
เขมารดมาสงบญ9ศกษาพฤตกรรมการจดการตนเองและ
ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการตนเองของผปวย
โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจำานวน155คนพบวา
ผปวยมพฤตกรรมการจดการตนเองในระดบปานกลางเมอ
พจารณารายดานพบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการจด
ตนเองดานการปฏบตตวตามแผนการรกษาอยในระดบสง
เพยงดานเดยวสำาหรบดานการบรโภคอาหารดานการออก
กำาลงกาย และดานการจดการความเครยด อยในระดบ
ปานกลาง สำาหรบปจจยทำานายพฤตกรรมการจดการ
ตนเองของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ไดแก
การรบรสมรรถนะตนเองและการสนบสนนของครอบครว
สามารถรวมทำานายพฤตกรรมการจดการตนเองของกลม
ตวอยางไดรอยละ51การศกษาของ สพชาอาจคดการ,
ลนจงโปธบาลและดวงฤดลาศขะ10ศกษาพฤตกรรมการ
จดการตนเอง และปจจยทำานายในผสงอายทเปนโรคไต
เรอรงจำานวน110คนพบวาคะแนนพฤตกรรมการจดการ
ตนเองอยในระดบสง อาย ความรเกยวกบการปฏบตตว
การรบรสมรรถนะแหงตนในการจดการตนเอง และ
การสนบสนนทางสงคมสามารถรวมทำานายพฤตกรรม
การจดการตนเองไดรอยละ41
อายเปนปจจยทแสดงถงวฒภาวะหรอความสามารถ
ในการจดการของบคคล11 ดงนนอายทแตกตางกนจงอาจ
จะสงผลตอการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง เพอ
ควบคมนำาหนกและภาวะแทรกซอนไดจากการศกษาพบ
วาอายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการ
โรคเบาหวานดวยตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต8
การรบรภาวะสขภาพเปนความรสกนกคดความเขาใจ
ของบคคลทมตอสขภาพของตนเองประกอบดวยการรบร
ลกษณะเฉพาะของการเจบปวยชวงเวลาสาเหตผลกระทบ
ของการเจบปวย และความสามารถในการควบคมโรค12
จากการศกษาทผานมาในกลมผปวยโรคเรอรงพบวา
การรบรความเจบปวยในดานตางๆ มผลตอพฤตกรรม
สขภาพ13,14เชนการรบรสาเหตของการเจบปวยผปวยจะ
พยายามปรบเปลยนพฤตกรรมการจดการตนเองเพอ
ควบคมการเจบปวย ไมใหเกดความรนแรงหรอภาวะ
แทรกซอนตามมา
สมรรถนะแหงตน (self-efficacy) เปนปจจยทอย
ภายในตวบคคล สามารถทำานายพฤตกรรมการจดการ
ภาวะอวนพงดวยตนเองเพราะการรบรสมรรถนะแหงตน
เปนความรสกมนใจในความสามารถของบคคลทจะกระทำา
พฤตกรรมใหบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนดไว15
จากการศกษาของสพาพรเพชรอาวธ,นนทยาวฒายและ
นนทวน สวรรณรป8 พบวาสมรรถนะแหงตนเปนปจจย
ทำานายพฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานดวยตนเองได
สงสดสอดคลองกบการศกษาของMushli,Omerและ
Heyman16 ศกษาความสมพนธของสมรรถนะแหงตนกบ
การปฏบตตวของผเปนเบาหวานในการควบคมโรคพบวา
ผทมระดบสมรรถนะแหงตนสงจะมการปฏบตตนตาม
คำาแนะนำาในการควบคมโรคเบาหวานอยางสมำาเสมอกวา
ผทมระดบสมรรถนะแหงตนตำากวา โดยเฉพาะเรอง
การควบคมอาหารและการออกกำาลงกาย
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
เปนการรบรถงกระบวนการดแลดานสมพนธภาพระหวาง
บคคล การแลกเปลยนขอมล และการรวมตดสนใจใน
การรกษา ซงหากผปวยทมภาวะอวนลงพง มขอมล
การสอสารทดจะชวยใหผปวยมการจดการโรคไดดขน สงผล
ใหการรกษาผปวยไดสำาเรจและมประสทธภาพมากขน
จากการศกษาทผานมาพบวา การสอสารระหวางบคคลม
ความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการตนเอง8
จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาอายการรบรภาวะ
สขภาพสมรรถนะแหงตน และการสอสารระหวางผปวย
กบเจาหนาท เปนปจจยทมความสมพนธทางบวกกบ
พฤตกรรมการจดการตนเอง และสามารถรวมทำานาย
พฤตกรรมการจดการตนเองได8-10,13,14 แตการศกษายง
ไมครอบคลมในกลมผปวยอวนลงพง โดยสวนใหญจะเปน
การศกษาเฉพาะกลมโรค เชนโรคเบาหวานโรคไตเรอรง
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science74
โรคหวใจและหลอดเลอดการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะ
แหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทอาจม
ความเฉพาะแตกตางกนไปตามกลมโรคการศกษาในกลม
ผปวยอวนลงพงเปนผปวยกลมเสยงตอการเกดโรคเรอรง
ตามมาอาจมการรบรภาวะสขภาพทแตกตางไปเนองจาก
ผปวยบางคนไมทราบวาตนเองเปนโรคอวนลงพง จำาเปน
ตองไดรบการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทเกยวกบ
การปฏบตตวเพอควบคมภาวะอวนลงพงและปองกนภาวะ
แทรกซอน ผวจยจงสนใจศกษาอำานาจการทำานายของ
ปจจยดานอายการรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตน
และการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
ตอพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของ
ผปวยอวนลงพง เพอนำาผลทไดจาการวจยไปวางแผน
สงเสรมพฤตกรรมการจดการตนเองเพอควบคมภาวะอวน
ลงพงตอไป
วตถประสงคของการวจย
เพอศกษาอำานาจทำานายของปจจยดาน อาย การ
รบรภาวะสขภาพ สมรรถนะแหงตน และการสอสาร
ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ ตอพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง
สมมตฐานการวจย
อาย การรบรภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตน และ
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพสามารถรวม
กนทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง
ของผปวยอวนลงพง
วธดำาเนนการวจย
รปแบบการวจยเปนการศกษาความสมพนธเชง
ทำานาย
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรคอผปวยอวนลงพงทมารบบรการทแผนก
ผปวยนอก โรงพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนงใน
กรงเทพมหานคร กำาหนดคณสมบตในการคดเขาศกษา
คอ ผปวยมความผดปกตอยางนอย 3 ใน 5 ขอ ไดแก
1)มรอบเอวตงแต90เซนตเมตรขนไปในเพศชายและ
ตงแต 80 เซนตเมตรขนไป ในเพศหญง 2) ระดบ
ไตรกลเซอไรดในเลอดเทากบหรอมากกวา150มลลกรม/
เดซลตร3)ระดบเอชดแอลโคเลสเตรอล(HDL-C)เทากบ
หรอนอยกวา40มลลกรม/เดซลตรในเพศชายและเทากบ
หรอนอยกวา50มลลกรม/เดซลตรในเพศหญง4)ความ
ดนโลหตเทากบหรอมากกวา130/85มลลเมตรปรอทหรอ
รบประทานยาลดความดนโลหตอย5)ระดบนำาตาลขณะ
อดอาหารเทากบหรอมากกวา 100 มลลกรม/เดซลตร
เกณฑการคดออกคอ1) ผทมภาวะแทรกซอนจากภาวะ
เมตาบอลกซนโดรมรนแรงเชนโรคหลอดเลอดสมองกลาม
เนอหวใจขาดเลอดหรอหวใจวายเปนตน2)มอาการแสดง
ของปญหาสขภาพ เชน ปวด เวยนศรษะ เหนอย แนน
หนาอก เปนตน3) มคาความดนโลหตซสโตลคมากกวา
160 มลลเมตรปรอท คาความดนไดแอสโตลคมากกวา
100มลลเมตรปรอท4)ระดบการทำางานของไตบกพรอง
คาเครตนน(Cr)มากกวา2มลลกรมตอเดซลตร5)เปน
โรคตบหรอมภาวะทองมาน
ขนาดของกลมตวอยางผวจยใชกลมตวอยางชดเดยว
กบขอมลปฐมภมจากงานวจยเรองความชกความเสยงตอ
การเกดโรคหวใจและหลอดเลอด และปจจยทสมพนธกบ
ภาวะอวนลงพงของผปวยทมารบบรการทแผนกผปวยนอก
ทมภาวะอวนลงพงทงหมดจำานวนทงสน200คน
เครองมอการวจย
เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลครงนประกอบดวย
1.แบบสอบถามขอมลทวไปมจำานวน15ขอเกยวกบ
อายเพศสถานภาพวฒการศกษาอาชพระยะเวลาทำางาน
รายได ความเพยงพอของรายได โรคประจำาตว สทธ
การรกษา ประวตการดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอล
การสบบหร ระยะเวลาการออกกำาลงกาย และปญหา
สขภาพผลการตรวจสขภาพไดแกนำาหนกสวนสงดชน
มวลกาย รอบเอว ระดบความดนโลหต ระดบนำาตาลใน
เลอด ระดบไขมนในเลอด ไดแก แอลดเอล เอชดแอล
ไตรกลเซอไรดและโคลเลสเตอรอลการรกษาทไดรบ
2.แบบสอบถามการรบรภาวะสขภาพ พฒนาโดย
จงจต เสนหา เปนแบบสอบถามการรบรสขภาพของ
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science 75
บคลากรตำารวจจำานวน19ขอลกษณะคำาตอบเปนแบบ
มาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม5ระดบคะแนน
รวมตงแต 19-95 คะแนน โดยคะแนนทสงกวา แปลวา
มการรบรภาวะสขภาพทดกวา
3.แบบสอบถามสมรรถนะแหงตนผวจยดดแปลงจาก
แบบสมภาษณสมรรถนะแหงตนในผปวยเบาหวานของ
สพาพร เพชรอาวธจำานวน12 ขอ ลกษณะคำาตอบเปน
แบบมาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม10ระดบ
คะแนนรวม0-120คะแนนตามการรบรความรสก โดย
คะแนนทสงกวาแปลวามสมรรถนะแหงตนสงกวา
4.แบบสอบถามการสอสารระหวางผปวยกบ
เจาหนาทสขภาพเปนแบบสอบถามทพฒนาโดย สพาพร
เพชรอาวธ จำานวน 22 ขอ ลกษณะคำาตอบเปนแบบ
มาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม5ระดบคะแนน
รวมตงแต22-110คะแนนโดยคะแนนทสงกวาแปลวาม
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทดกวา
5.แบบสอบถามพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง
ดวยตนเองพฒนาโดยทมผวจยจำานวน30ขอลกษณะ
คำาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา(Likertscale)ม
4ระดบคะแนนรวมตงแต30-120คะแนนโดยคะแนน
ทสงกวาแปลวามพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงได
ดกวา
เครองมอทกชดในการศกษาครงนไดรบอนญาตจาก
ผพฒนาเครองมอแลว และไดผานการตรวจสอบความ
ตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒจำานวน3คนไดคาความ
ตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .79หลงจากนนนำามาปรบ
แกและนำาไปใชกบกลมตวอยางทมลกษณะคลายคลงกบ
กลมตวอยางจำานวน30คนและวเคราะหความเชอมนของ
แบบสอบถามไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค
(Cronbach’s alpha) ของแบบสอบถามพฤตกรรมการ
จดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเทากบ.74แบบสอบถาม
การรบรภาวะสขภาพเทากบ.75แบบสอบถามสมรรถนะ
แหงตนเทากบ.71แบบสอบถามการสอสารระหวางผปวย
กบเจาหนาทสขภาพเทากบ.71ภายหลงการเกบขอมลจน
ครบ 200 คน ผวจยไดวเคราะหคาสมประสทธแอลฟา
ครอนบาคของเครองมอทง 4 ชดอกครงมคาเทากบ .80,
.80,.78,.78ตามลำาดบ
การพทกษสทธกลมตวอยาง
การวจยครงนไดรบการรบรองจากคณะกรรมการ
จรยธรรมการวจยในคนคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
เลขท Si647/2015 ผวจยดำาเนนการเชญชวนอาสาสมคร
เขารวมการวจยตามหลกการและขนตอนมาตรฐานท
กำาหนดโดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน
โดยคำานงถงอสระในการตดสนใจเขารวมการวจยการเกบ
ความลบของอาสาสมครการถอนตวออกจากการเขารวม
การวจยโดยไมตองอธบายเหตผล และสทธการไดรบการ
รกษาตามมาตรฐานของโรงพยาบาล
การเกบรวบรวมขอมล
ภายหลงจากไดรบอนญาตใหเ กบขอมลจาก
โรงพยาบาลททำาการศกษาแลวคณะผวจยดำาเนนการเกบ
รวบรวมขอมล โดยตดตอกบพยาบาลประจำาหนวยตรวจ
เพอชวยเชญชวนอาสาสมครโดยระบคณสมบตตามเกณฑ
ทกำาหนดในงานวจยและใหผปวยทสนใจเขารวมโครงการ
แจงพยาบาลผประสานงานเพอพบผวจย ผวจยแนะนำาตว
ชแจงวตถประสงคของโครงการวจย ขนตอนการวจย
ประโยชนทผเขารวมการวจยจะไดรบจากการวจย และ
คณสมบตของผทจะเขาโครงการวจยการพทกษสทธผเขา
รวมวจย ถากลมตวอยางยนยอมเขารวมการวจย ผวจย
จะขอใหลงนามในหนงสอแสดงเจตนายนยอม และ
ขออนญาตใชขอมลผลการตรวจเลอดยอนหลงไมเกน 6
เดอน จากขอมลเวชระเบยนผปวย ไดแก ผลแอลดเอล
เอชดแอลไตรกลเซอไรดและโคลเลสเตอรอลโดยไมเปด
เผยขอมลสวนตวของกลมตวอยาง และเกบขอมลไวในท
ปลอดภยคณะผวจยขออนญาตใหกลมตวอยางชงนำาหนก
วดสวนสง และรอบเอว และวดความดนโลหต (ทานง)
โดยใชเครองมอเดยวกนตลอดการวจย และลงในแบบ
บนทกภาวะสขภาพและใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถาม
จำานวน1ชดแบงเปน4สวนใหเวลาทำาประมาณ45-60
นาทโดยจะใชเวลาระหวางรอตรวจและ/หรอระหวางการ
รอรบยาและใบนดโดยไมมผลกระทบตอเวลาการรอตรวจ
เพอพบแพทย จดสถานทใหมโตะเกาอนงใหเหมาะสมกบ
การตอบแบบสอบถามแยกออกจากสถานทรอเรยกตรวจ
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science76
เพอใหกลมตวอยางมสมาธในการตอบแบบสอบถามหาก
กลมตวอยางมปญหาขอของใจในแบบสอบถามสามารถ
สอบถามผวจยไดตลอดเวลา
เกบขอมลระหวางเดอนธนวาคม2558-เดอนมถนายน
2559
การวเคราะหขอมล
วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสำาเรจรป
กำาหนดระดบนยสำาคญท.05โดยวเคราะหขอมลสวนบคคล
และตวแปรทศกษาโดยการแจกแจงความถ คาเฉลย
รอยละสวนเบยงเบนมาตรฐานวเคราะหอทธพลของอาย
การรบรภาวะสขภาพ สมรรถนะแหงตน และการสอสาร
ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพในการทำานายพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง
โดยใชสถตการวเคราะหการถดถอยแบบพหคณแบบ
ขนตอน ซงทดสอบขอตกลงเบองตนของสถตกอนการ
วเคราะหขอมลพบวาลกษณะการแจกแจงขอมลตวแปร
อสระและตวแปรตามเปนคาตอเนองมความสมพนธเชงเสน
ในทศทางบวก ทดสอบเงอนไขเบองตนของการใชสถต
โดยทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระพบความสมพนธ
มคานอยกวา .65 จงไมมปญหาmulticolinearlity
คาความแปรปรวนของความคลาดเคลอนในการพยากรณ
มคาคงทขอมลกระจายตวบรเวณคาศนย
ผลการวจย
ขอมลทวไป
กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 53.50
เพศชายรอยละ46.50อายเฉลย 59 ป (SD= 13.41)
มสถานภาพสมรสครอยละ 65 สวนใหญไมไดประกอบ
อาชพรอยละ37.50รองลงมาคอรบราชการ/รฐวสาหกจ
รอยละ25.50ลกษณะงานเปนแบบนงทำางานเปนสวนใหญ
รายไดสวนใหญอยระหวาง5,000-10,000คดเปนรอยละ
23.50จบการศกษาระดบประถมศกษารอยละ31.00 ม
โรคประจำาตวไดแกโรคเบาหวานรอยละ74โรคความดน
โลหตสงรอยละ 78 และโรคไขมนในเลอดสงรอยละ 56
สำาหรบประวตการสบบหรกลมตวอยางสวนใหญไมเคย
สบบหรรอยละ 69.50 สวนใหญมประวตไมดมสราและ
เครองดมแอลกอฮอลรอยละ 50.50 การออกกำาลงกาย
พบวากลมตวอยางสวนใหญออกกำาลงกายเปนประจำา
รอยละ 54.5 ประวตการเจบปวยของญาตสายตรงเปน
โรคความดนโลหตสงและโรคเบาหวานพบวาญาตสายตรง
มประวตเปนโรคความดนโลหตสงรอยละ9โรคเบาหวาน
รอยละ24 โรคเบาหวานรวมกบความดนโลหตสงรอยละ
31และไมมประวตการเจบปวยดวยโรคดงกลาวรอยละ36
กลมตวอยางสวนใหญไมมประวตการลดนำาหนกรอยละ57
สำาหรบความเครยด กลมตวอยางสวนใหญมความเครยด
ปานกลางคดเปนรอยละ35.50รองลงมาคอมความเครยด
ระดบเลกนอยรอยละ33.00
พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของ
กลมตวอยางกลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมการจดการ
ภาวะอวนลงพงดวยตนเองในระดบปานกลาง มคะแนน
เฉลยเทากบ84.43(SD=11.22)พสยคะแนนอยระหวาง
64-107เมอพจารณารายขอพบวาพฤตกรรมการจดการ
ภาวะอวนลงพงดวยตนเองทมคะแนนเฉลยสงสด ไดแก
ผปวยไมรบประทานยา/ผลตภณฑลดนำาหนก(X=3.82,
SD= .54) สำาหรบพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง
ดวยตนเองทมคะแนนเฉลยตำาสดไดแกการวดรอบเอวหรอ
สงเกตเสอผาทใสวาคบหรอหลวมกวาเดม(X=2.14,SD
= .91)รองลงมาคอการเพมกาวในการเดนเพอควบคม
นำาหนกใหไดตามเปาหมาย(X=2.23,SD=1.06)
การรบรภาวะสขภาพของกลมตวอยางกลมตวอยาง
สวนใหญมการรบรภาวะสขภาพ ในระดบปานกลาง ม
คะแนนเฉลยเทากบ47.65(SD=7.99)พสยคะแนนอย
ระหวาง30-74มเพยงรอยละ1.5มการรบรภาวะสขภาพ
อยในระดบมากเมอพจารณารายขอพบวาการรบรภาวะ
สขภาพทมคะแนนเฉลยสงสดไดแกรบรวาเมอตนเองปวย
ไมสามารถทำางานไดตามปกต (X= 3.64, SD= 1.01)
การรบรภาวะสขภาพมคะแนนเฉลยตำาสด คอ รบรวา
สขภาพเปนสงทสำาคญทสดในชวต(X=1.71,SD=.79)
รองลงมาคอเมอปวยกลมตวอยางพรอมทจะปฏบตตาม
คำาแนะนำาของแพทย
สมรรถนะแหงตนกลมตวอยางสวนใหญมสมรรถนะ
แหงตนอยในระดบมากมคะแนนเฉลยเทากบ79.44(SD
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science 77
=22.28)พสยคะแนนอยระหวาง32-120มเพยงรอยละ
5มสมรรถนะแหงตนอยในระดบนอยเมอพจารณารายขอ
พบวา สมรรถนะแหงตนทมคะแนนเฉลยสงสด ไดแก
มความมนใจวาสามารถหลกเลยงเครองดมแอลกอฮอล
(X=8.54,SD=2.83)สมรรถนะแหงตนมคะแนนเฉลย
ตำาสด ไดแก มนใจวาสามารถควบคมอาหารไดเหมาะสม
กบโรคอวนลงพงเชนเมอทานมกจกรรมทตองทำานอกบาน
เมอไปงานเลยงเมอไปทำาธระอนๆนอกบาน(X=5.73,
SD=3.05)รองลงมาคอมนใจวาสามารถควบคมอาหาร
ไดเหมาะสมกบโรคอวนลงพงไดทกวน(X=5.85,SD=
3.10)
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
กลมตวอยางสวนใหญมการสอสารระหวางผปวยกบ
เจาหนาทสขภาพอยในระดบมาก มคะแนนเฉลยเทากบ
86.01(SD=12.99)พสยคะแนนอยระหวาง61-110เมอ
พจารณารายขอพบวา การสอสารระหวางผปวยกบ
เจาหนาทสขภาพทมคะแนนเฉลยสงสด ไดแก แพทย/
พยาบาลใหการตอนรบทานอยางเปนมตร(X=4.09,SD
= .62) การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพม
คะแนนเฉลยตำาสดไดแกแพทย/พยาบาลแนะนำาตวกอน
ใหการรกษาพยาบาล(X=3.60,SD=.94)รองลงมาคอ
แพทย/พยาบาลมความเหนใจและเขาใจผปวย(X=3.72,
SD=.89)ดงตารางท1
ตารางท 1 ชวงคะแนน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบคะแนนการรบรภาวะสขภาพการรบรสมรรถนะ
แหงตนการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพและพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง
(n=200)
ตวแปรทศกษา Range X SD ระดบ
การรบรภาวะสขภาพ 30-74 47.65 7.99 ปานกลาง
สมรรถนะแหงตน 32-120 79.44 22.28 มาก
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ 61-110 86.01 12.99 มาก
พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง 64-107 84.43 11.22 ปานกลาง
ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรพบความ
สมพนธระหวางตวแปรอสระไมมความสมพนธกนระหวาง
ตวแปรอสระในระดบสง และเมอวเคราะหความสมพนธ
ระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามพบวาอาย การรบ
ภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนการสอสารระหวางผปวย
กบเจาหนาทสขภาพมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวนตนเองของผปวยอวนลงพง
อยางมนยสำาคญทางสถต(r=.14,r=.33,r=.75และ
r=.47,p<.05ตามลำาดบ)ดงตารางท2
ตารางท 2 ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง(n=200)
ตวแปร 1 2 3 4 5
อาย1.00
การรบรภาวะสขภาพ -.21* 1.00
สมรรถนะแหงตน .18 .34* 1.00
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ -.01 .38* .43 1
พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง .14* .33* .75* .47* 1
*p<.05
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science78
เมอวเคราะหอำานาจการทำานายพบวา สมรรถนะ
แหงตนและการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
สามารถรวมกนทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะ
อวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง รอยละ 59
(R2=.59,p<.05)ดงตารางท3
ตารางท 3การวเคราะหอำานาจการทำานายของปจจยตอพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง(n=200)
ปจจยทำานาย R R2 F change b SE b ß t 95%CI
วเคราะหขนตอนท 1
สมรรถนะแหงตน .75 .56 54.35 .38 .02 .75 15.95* .33-.42
วเคราะหขนตอนท 2
สมรรถนะแหงตน .33 .02 .67 13.30* .29-.39
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ .77 .59 14.12 .16 .04 .19 3.76* .08-.25
Constant=36.80*p<.05,R2adj.=.59
การอภปรายผล
ผปวยอวนลงพงสวนใหญ (รอยละ 66) มพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองในระดบปานกลาง
ทงนเนองจากการเฝาระวงตนเองเปนปจจยทสำาคญตอการ
จดลำาดบความสำาคญของปญหา และนำาไปสการปฏบต
พฤตกรรมการจดการตนเองตามแผนการรกษาเพอควบคม
โรค17ซงการศกษาครงนกลมตวอยางมคะแนนพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเกยวกบการเฝาระวง
ตนเองนอยคอวดรอบเอวหรอสงเกตเสอผาทใสวาคบหรอ
หลวมกวาเดม (X = 2.14, SD = .91) รองลงมา คอ
การเพมกาวในการเดนเพอควบคมนำาหนกใหไดตาม
เปาหมาย(X=2.23,SD=1.06)จากทฤษฎการจดการ
ตนเองของบคคลและครอบครวปจจยทกระตนใหเกดการ
จดการตนเองประกอบดวย3ดานคอปจจยดานเงอนไข
เฉพาะปจจยดานกายภาพและสงแวดลอมทางสงคมและ
ปจจยสวนบคคลและครอบครว18 กลมตวอยางทศกษาใน
ครงนสวนใหญเปนผสงอาย รวมกบมโรคประจำาตว คอ
โรคเบาหวานรอยละ74โรคความดนโลหตสงรอยละ78
และโรคไขมนในเลอดสงรอยละ 56 อาจสงผลตอการทำา
กจกรรมทางกาย ทำาใหพฤตกรรมการจดการภาวะอวน
ลงพงดวยตนเองอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบ
แนวคดทฤษฎของ Creer7 ทกลาววาการจดการตนเอง
ประกอบไปดวยการตงเปาหมาย การเกบรวบรวมขอมล
ซงรวมถงการเฝาระวงอาการแสดงทผดปกตหรอภาวะ
แทรกซอนทอาจจะเกดขน และเลอกปฏบตพฤตกรรม
การจดการตนเองใหบรรลผลสำาเรจตามทตนเองตงเปาหมายไว
ผลการวจยไมสนบสนนสมมตฐานทวาอาย การรบร
ภาวะสขภาพสมรรถนะแหงตนและการสอสารระหวาง
ผปวยกบเจาหนาทสขภาพรวมกนทำานายพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพง
โดยพบวามเพยง 2 ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการ
จดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง คอ สมรรถนะแหงตน
และการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
ทสามารถรวมทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง
ดวยตนเองของผปวยอวนลงพงรอยละ 59 (R2 = .59,
p<.05)โดยสมรรถนะแหงตนการสอสารระหวางผปวย
กบเจาหนาทสขภาพสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการ
ภาวะอวนลงพงดวยตนเองของผปวยอวนลงพงได(ß=.67
และß=.19;p<.05)ตามลำาดบโดยสมรรถนะแหงตน
เปนปจจยตวแรกทเขาทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะ
อวนลงพงดวยตนเอง และมความสมพนธทางบวกกบ
พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองอยางมนย
สำาคญทางสถต(r=.75,p<.05)หมายความวาถาผปวย
อวนลงพงมสมรรถนะแหงตนมากขนจะชวยใหพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเพมขนดงการศกษา
ของ Lo, Chair และ Lee19 ทพบวาสมรรถนะแหงตน
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science 79
มอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคของผทมภาวะ
เมตาบอลกซนโดรม และสอดคลองกบการศกษาของ
Mushli,OmerและHeyman16ศกษาความสมพนธของ
สมรรถนะแหงตนกบการปฏบตตวของผเปนเบาหวาน
ในการควบคมโรคพบวาผทมระดบสมรรถนะแหงตนสงจะ
มการปฏบตตนตามคำาแนะนำาในการควบคมโรคเบาหวาน
อยางสมำาเสมอกวาผทมระดบสมรรถนะแหงตนตำากวาโดย
เฉพาะเรองการควบคมอาหารและการออกกำาลงกายและ
สอดคลองกบการศกษาของ สพชา อาจคดการ, ลนจง
โปธบาลและดวงฤดลาศขะ10พบวาสมรรถนะแหงตนม
อทธพลตอพฤตกรรมการจดการตนเอง ผสงอายทเปน
โรคไตเรอรงระยะสดทายทไดรบการลางไตทางชองทอง
อยางตอเนอง ทงนอาจเนองมาจากกลมผปวยอวนลงพงม
สขภาพรางกายแขงแรงไมมภาวะแทรกซอนโรคอนๆเชน
โรคหวใจโรคไตวายเรอรงเปนตนซงสมรรถนะแหงตนเปน
ความรสกมนใจในความสามารถของบคคลทจะกระทำา
พฤตกรรมใหบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนดไว15
อาจทำาใหกลมตวอยางรสกมกำาลงใจ มนใจในการทำา
กจกรรมเพอลดภาวะอวนลงพงใหสำาเรจดวยตนเองมแรง
จงใจในการปฏบตพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง
ดวยตนเอง
สวนการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
เปนปจจยทสองทเขารวมทำานายพฤตกรรมการจดการ
ภาวะอวนลงพงดวยตนเอง โดยผลการศกษาพบวา
การสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพเปนปจจย
ทมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการภาวะ
อวนลงพงดวยตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .47,
p<.05)ดงนนหากมการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาท
สขภาพจะทำาใหผปวยอวนลงพงมพฤตกรรมการจดการ
ภาวะอวนลงพงดวยตนเองเพมขนดวย สอดคลองกบ
การศกษาของ สพาพร เพชรอาวธ, นนทยา วฒาย และ
นนทวน สวรรณรป8 ทพบวาการสอสารระหวางผปวยกบ
เจาหนาทสขภาพเปนปจจยทมผลตอการจดการโรคเบาหวาน
ทงนผใหบรการ ควรพดคยกบผปวยดวยถอยคำาทไพเราะ
ฟงแลวเปนกนเองไมแขงกระดางเกนไปจะทำาใหผปวยเกด
ความไววางใจและศรทธา ชวยใหงายตอการปรบทศนคต
และปรบพฤตกรรมของผปวย20
การศกษาครงนพบวาอายมความสมพนธทางบวกกบ
พฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง แต
ไมสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง
ดวยตนเองได ซงไมตรงกบสมมตฐานทตงไว และ
ไมสอดคลองกบผลการศกษาของ สมาพร สจำานงค,
มณรตน ธระววฒนและนรตน อมาม21 ทพบวา ผปวยท
มอายมากกวาจะมพฤตกรรมการจดการตนเองดาน
การบรโภคอาหารและดานการออกกำาลงกายทดกวาผปวย
ทมอายนอยและสพาพรเพชรอาวธ,นนทยาวฒายและ
นนทวน สวรรณรป8 ทพบวาอายเปนปจจยทำานาย
พฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานดวยตนเองไดทงนอาจ
เนองมาจากกลมตวอยางมการรบรภาวะสขภาพในระดบ
ปานกลางและมสมรรถนะแหงตนอยในระดบมากเมออาย
เพมขนการจดการภาวะอวนลงพงดวยลงพงจงไมแตกตาง
กบผทมอายนอยจงทำาใหอายไมสามารถทำานายพฤตกรรม
การจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองไดสอดคลองกบการ
ศกษาของเวธกากลนวชต,พสษฐพรยาพรรณและพวงทอง
อนใจ22ทศกษาภาวะเสยงตอการเปนโรคเบาหวานและกลม
อาการเมตาบอลกพบวาในกลมชวงอาย17-21ปมจดการ
ตนเองการรบรเกยวกบภาพลกษณของตนเองในกลมเสยง
ตอการเปนโรคเบาหวานและอวนลงพง มความตองการ
ลดนำาหนกใหไดตามมาตรฐาน เพอใหมความคลองแคลว
วองไวขนในการทำากจกรรมตางๆ และสามารถเลอกซอ
เสอผาสวมใสไดงายและสวยงาม
สำาหรบการรบรภาวะสขภาพ ในการศกษาครงนพบวา
ไมสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการภาวะอวนลงพง
ดวยตนเองไดซงไมตรงกบสมมตฐานทตงไวแตพบวาการ
รบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการ
จดการตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต(r=.33,p<.05)
สอดคลองกบการศกษาของณรงคกร ชยวงศ, สภาภรณ
ดวงแพง และเขมารด มาสงบญ9 พบวาการรบรภาวะ
สขภาพไมสามารถทำานายพฤตกรรมการจดการตนเองของ
ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนได จากการศกษา
พบวา กลมตวอยางสวนใหญมการรบรภาวะสขภาพ
โดยรวมอยในระดบปานกลางอาจเปนเพราะกลมตวอยาง
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science80
สวนใหญเปนผใหญตอนปลาย รบรวาเมอตนเองมภาวะ
สขภาพไมด กพยายามออกกำาลงกาย โดยงานวจยพบวา
กลมตวอยางมากกวาครงหนงมการออกกำาลงกายสมำาเสมอ
และมโรคประจำาตวไดแกเบาหวานและความดนโลหตสง
กจะควบคมปรบพฤตกรรมในการควบคมอาหาร
การออกกำาลงกายทำาใหมพฤตกรรมการจดการภาวะอวน
ลงพงดวยตนเองเพมขน
สรปผลการศกษาครงนสนบสนนแนวคดการจดการ
ตนเองของCreer ซงใชในการอธบายในการปรบเปลยน
พฤตกรรมเพอใหบคคลมพฤตกรรมการจดการตนเองและ
มสขภาพทด สำาหรบอำานาจในการทำานายพฤตกรรมการ
จดการภาวะอวนลงพงดวยตนเอง ทเหลออกรอยละ 41
ซงไมสามารถอธบายไดจากการศกษาครงน อาจเนองมา
จากปจจยอนๆทอาจมผลตอพฤตกรรมการจดการตนเอง
เชนปจจยดานองคประกอบสวนบคคลการสนบสนนของ
ครอบครวจงทำาใหพฤตกรรมการจดการตนเองไมไดขนอย
กบปจจยดานการรบรสมรรถนะแหงตนและการสอสาร
ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพเทานน
ขอเสนอแนะ
จากผลการวจยพบวาสมรรถนะแหงตนการสอสาร
ระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพมอทธพลตอพฤตกรรม
การจดการตนเองดงนนพยาบาลควรสงเสรมใหผปวยเกด
ความมนใจในความสามารถของบคคลวาสามารถปฏบต
พฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมใหบรรลเปาหมาย และ
สงเสรมใหมการสอสารระหวางผปวยกบเจาหนาทสขภาพ
เพอทำาใหเกดสมพนธภาพทดระหวางผรบบรการกบ
เจาหนาทสขภาพ นอกจากนควรนำาผลการวจยทไดไป
พฒนากจกรรมหรอโปรแกรมการดแลทชวยสงเสรมให
ผปวยมการจดการภาวะอวนลงพงดวยตนเองเพอควบคม
ภาวะอวนลงพงและลดภาวะแทรกซอนจากภาวะอวน
ลงพง
References
1.ManciniM,OrdovasJM,RiccardiG,
StrazzulloP.Nutritionalandmetabolic
basesofcardiovasculardisease.Chichester,
UK:Wiley-Blackwell;2011.
2.NokdeeC.Thaisarethesecondobesityof
ASEAN[Internet].Bangkok:ThaiHealth
PromotionFoundation;2014[cited2017
Jun1].Availablefrom:
http://www.thaihealth.or.th/Content/24745-
(inThai).
3.InternationalHealthPolicyProgram,
Thailand,MinistryofHealth.Disease
situationreportNCDsNo.2“kickofftothe
goals”[Internet].Nonthaburi:International
HealthPolicyProgram,Thailand;2014
[cited2017Jun1].Availablefrom:
http://www.dmthai.org/sites/default/files/
ncd_nhes_v_2016.pdf(inThai).
4.ThamanRG,AroraGP.Metabolicsyndrome:
definitionandpathophysiology–the
discussiongoeson!JournalofPhysiology
andPharmacologyAdvances.2013;3(3):48-56.
5.PradidthaprechaA,MuktabhantB.Dietary
factorsaffectingtype2diabetesmellitus
inpeopleofNaklangDistrict,
NongbualumphoProvince.KhonKaen
UniversityResearchJournal(Graduate
Studies).2012;12(3):61-9.(inThai).
6.CharoenchoketaveeC,RawdareeR,
ChotnoparatpatP,ThaipisuttikulT.
Metabolicsyndromeinpersonnelof
FacultyofMedicineVajiraHospitalandtheir
cardiovascularrisks.VajiraMedicalJournal.
2012;56(3):183-91.(inThai).
7.CreerTL.Self-managementofchronic
illnessIn:BoekaertsM,PrintrichPR,ZeidnerM,
editors.Handbookofself-regulation.
SanDiego,CA:AcademicPress;2000.p.601-29.
J NURS SCI Vol 35 No 3 July - September 2017
Journal of Nursing Science 81
8. PhetarvutS,WatthayuN,SuwonnaroopN. Factorspredictingdiabetesself- managementbehavioramongpatientswith diabetesmellitustype2.JournalofNursing Science.2011;29(4):18-26.(inThai). 9. ChaiwongN,DuongpaengS,MasingboonK. Factorsinfluencingself-management behaviorsamongacutemyocardial infarction(AMI)patients.ThaiPharmaceutical andHealthScienceJournal.2014;9(3):112-9. (inThai). 10.ArdkhitkarnS,PothibanL,LasukaD.Self- managementbehaviorsandpredicting factorsinelderswithendstagerenal diseaseundergoingcontinuousambulatory peritonealdialysis.NursingJournal. 2013;40Suppl2:22-32.(inThai). 11.OremDE.Nursingconceptsofpractice. St.Louis:MosbyYearBook.2001. 12.BroasbentE,PetrieKJ,MainJ,WeinmanJ. Thebriefillnessperceptionquestionnaire. JPsychosomRes.2006;60(6):631-7. 13.SuriartC,RutchanagulP,ThongbaiW. Healthperceptions,healthbehaviorsand healthserviceneedsamonginmateswith metabolicdisorders.RamathibodiNursing Journal.2014;20(3):372-87.(inThai). 14.JariyasakulwongP,CharoenkitkarnW, PinyopasakulW,SriprasongS, RoubsanthisukW.Factorsinfluencingon healthpromotingbehaviorsinyoung adultswithhypertension.Princessof NaradhiwasUniversityJournal. 2015;7(3):26-36.(inThai). 15.BanduraA.Self-efficacy:theexerciseof control.NewYork:W.H.Freemanand Company;1997.
16.MishaliM,OmerH,HeymannAD.The impactofmeasuringself-efficacyin patientswithdiabetes.FamPract. 2011;28(1):82-7. 17.WattanaC.Self-managementsupport: strategiesforpromotingdiseasecontrol. JournalofPhrapokklaoNursingCollege. 2015;26Suppl1:117-27.(inThai). 18.RyanP,SawinKJ.Theindividualand familyself-managementtheory: backgroundandperspectivesoncontext, process,andoutcomes.NursOutlook. 2009;57(4):217-25. 19.LoSW,ChairSY,LeeFK.Factorsassociated withhealth-promotingbehaviorofpeople withorathighriskofmetabolicsyndrome: basedonthehealthbeliefmodel. ApplNursRes.2015;28(2):197-201. 20.SukpitakY.Empowermenttechniquefor self-managementofdiabetespatientsin accordancewiththecommunitylifestyle. JournalofHealthScience. 2014;23(4):649-58.(inThai). 21.SujamnongS,TherawiwatM,ImameeN. Factorsrelatedtoself-managementof hypertensivepatients,TaladkwanDistrict healthpromotionhospital,Nonthaburi Province.JournalofBoromarajonani CollegeofNursing,Bangkok. 2013;29(2):21-30.(inThai). 22.KlinwichitW,PiriyapunP,InchaiP.Health status,healthperception,health promotionbehaviorandsocialsupportof pre-diabeticandmetabolicsyndromein students:BuraphaUniversity.Journalof NursingandEducation.2010;3(2):86-98. (inThai).