_____ «-»;^&^»

»>*<

26 1910

P R. O £ M I U M.

Cribit Philofbphus philofbphorumpriiiceps : Homo eft optimum eorum,qnx funt in raundo : & mundus (umi-tux hic pro omnibus contentis in fphse-

, ra aftivorum & paflivoruln.fcilicet pro

_ ^

_ elemcnris 5c elem.entatis 5 ifto praEmp-

poiito probarur propolitio. lllud eft optimum cu-

)us gcnerationis caufe iunt nobiliflimx: fedficeft

de homine, ergo. &c. Major patet, quia cfiFedus for-

titur nobilitatem ex caufis. Minorprobatur dema-teria hominis. Unde materia homJnis fecundmnMsdicos ponitur elTe menftrumn mulieris cum fper-

.

mate viri , quia iHa ambo intrant compofitionemhorainis , ficut lac coagulatur fub materia cafei. SedPhilofophi materiales ponunt , cjuod menflruummulieris fit materia, & femenviri flteffiicicns , ita

quod femen viri fe habet ad menftruum mulieris ,

flcut artifex ad artificium , ut atteftatur Averrocs 7.

Meraph. Digrefllonibus de Idxis. Item Phil. y. Me-taph. cap. 10. dicit, quod fperma viri ad caufameffedivam reducitur : 6c quocunque modo dicatur

»

femper pater quod materia hominis eft excellentif^

iima, 6c inter omnia femina nobiliffima. Secundoprobatur, illud eft optimum, quod in fuis partibus

afSmilaturcorporinobiliflirao, fed homo eft hu)u{^modij ergo,&c. Majorpatct, quia aflimilatio fequi-tur naturnm rei. Minor probatur, quia homo allimi-

latur coelo , quantum ad duodecim figna zodiaci >

quorura tria (unt calida virtualiter, fcilicct Aries,Geraini , Leo : illis correfpondent tria membra 'mhomine , fcilicet cor , hepar , & tefliculi ; Item tria

frigida , fcilicet Cancer , Taurus » & Virgo : & illis

correfpondentinteftina, vefica & diaphragma : Itemtria fiint humida, fcil : Scorpio, Aquarius & Pifccs»quibus correfpondent cerebrum , ftomachus 5c pulrmo : Item tria fiint ficca , fcillicet Capricornus , Sa-

gittaritts §c Libra ; quibus correfpondent fplen , fcl

,

A * Bc

4 Proceminm.

& renes Undedicit. ii. Mstap'i, qaoi totum coe-

lum eft ficut uaum compoliram contiguum , igitm:

dcbcmus efle inclinati aU notitiampnelentls libri ,

«5ui tradlat de generatione humana Caiu?; cauTacfHciens dicitur fuilie Aroci:c. Mag. deliimptis ple-

hsque ex Ariftotele, quifuit fufficienter tritus li7e

jiceratusin eKpcrimentis , & a mulieribus informa-tas. Et maxime in libro de aiiimalibus, qui poftquamto.rum mundum cum Alesandr''» circui/it, ns-j.n

de animalibus compoluit. Et iapponitui: phiiolo-

phix naturali , qui.a eii unus liber de parvis riaturaU*

feus* &jaonput3nsturaiis> fed partim medicinalis.

P R. O OS M I U M.

f^Ilcifio fibi in Chrifto focio &:amico, N. clerico

ds tali loco : 7eL"?2 fa^ienii^,, 5s angmentum con-tinuuai vit^ pi^fentis.

Ifiiai.Ubri fkbi&Stum eflem smbiit,<mtraBitm ^d mtU'rer^ Jeeretorum mnlkrwn, ut ipfiinfuwmtibu: ,

pejjim:is

4are remeddA : ^iffs confitemthHs^fciredarepesnitenttoA

4ckit^ a.d deldinm. Et dividitur primoin diuif partes ,

fctlieet prmmialem «>• executivara. Pars e.xuutivji ihi,

(lci^t firibitur ., &£. Primo auCf^r falutat fierfcna^n cui

fifibit, dic.e.!is. Ego Alhertus morans Parifjis ^ DilsCto fbi

iaC^rifio focioiff^arnico. Ibi t&ngittir catifi ejfciens, mo~vtns, & mcta hio oensfuit. quidc.m SAce.rdo! , t^ui rogavit

demintim ^ihfrtum , ttt fhi fcribtret iibrum de fccret:-! mn-/ieriim' Et hoc idea

,qKin }nuliires fHH.ttempo.re m?''i'firiii

venenofiZ , ita qaod intoxjmnt /tnim.iii/tpsr x/ifw/fz, infannt

pmrosmcim^^t ^.actfla^tjpcculuin oeneterftira- , & ijMan-

do/jife f^etfint coeuntem cum ipjis leprefumfieri , cjsimdot^ue

«fincrcfum. Et cjiiia malu.ra nonevitaturnif! cozjiitwn :

idf:> necejfe cji vohntibm abjlritcre.. cognofcere immundititm

foitus , & mtiita tiJia, 'ja^ i?i hn^ Ith^a docentnr , <& fii Al-

hfrtusvidens c^HodJitfa-peitTf.t , emfznft ei ., ^S" fict^jiiitur

emfa ef^ie>}s : ;»?f*, cum cl:£itt4.f,fcfthQ^ &c. Sapif ntia e(t

cognitio Dei & perp^iiJjorum efle^^laiura. Etideo dictt

Fhibfophus tn pTocsr/ii» Htteiphyfco.DQ Deoproprie noneft

Troeemwn*. f

eft fcientia. //?<» nihil melius eft in hac vita,(juia msdiantt

ijiafumtisftluei, tefte^veirce in preiogo cjuarti 'Phyf

Ideo a u6ior fcribit augmmtim * itx pra.fentts , & b enejcri-

hit fihiifla , cjuia. homo mtdiante fapientta. , tedditur Uu-

dabilts De-), & homtnibtts.

Cum veflxa favorabilis & gratuira me rogavit fb"

cietas ut qu^dam anobis, qus apud mulierum na-

tnram &: conditionem funt occulra 5c fecreta, luci-

dius manifeftarem , vifa petitione veftra , nulla pigri-

fia a compilatione brevis & compendiofl tradtatuli

impetvara inareria me rerraxic. Sed pufiUa & juvc-

nilis mens , qu£e fecundum ejus pofiibilitatem &temporis oportunitatem ad alieriftatfrahirur, nihi-

iominus veOro cupicnsfatis acere appetitui, hancpfxfencem epiftolam , in qua plurima de impetrfftis

jnvenietis'; fcribo vobis in parte ftYlo^phylofbphi-co,

& in parte medicinali, prout materis competere ri-

detur. Quam confcripfirogansveftramconf^antiani »

ut in hoc opere ac negocio coniiansaccelansfitis,

ne aliquem. puerum , taminstate quam in mioribufi

ad prxfcnriam. pcrvenire permittatis , & fi feceritis

,

piomttto vobis plura dehrs & aliismanifeflare: &cum praefenti opere &. arte csufa medicinali tranf^

mirtere, qurprolixius dabo, dominoconcedente.Hic ofiendic cactfam qn£ psjfef ipfHm excuftre a iahvrt

hiijtisfaiii , & patet feirrenria sxtexiit. l^cta\ Cjticd anCiot

dicit s tjttod mem jtivenrlK £/ pnjlila ipfam retraxit , iiii

evifat arto^i^amiam , qtiiistmens dii.ixurt)Arva , ojUspatvh

ecnditionilms cognitrems eli imbuTa. Vitds intellc^us pfcpik

non eft parvmper fe , riec per aecidsns , qiiia hnelleBus nefp

extenditta- exttnfoTifnec mi>^o aTnne. NLta.. ^u«d apueftttts

Qli. diiplc f, fiiiicet nAt!i7uLi.i & tnieileBuA lia i.^dpropofitim

duir tntuiappftitni ^ gl(i£' i ri.iTwaPi tftfeUecfia. Vr,de

ilie facerJos appitrtti niitnraa dppiiivJi c^nncfi ers nutnras ,

miili>:Tu'^t- tJnde hvi/nn^i natt^^'- fcue dejf.ieranf^i .Merajik.

It.m apyttivit appi:t;-iii tn tel-iec^ua-i,qttia vidit tittlitutefiS

cognitiuyih euram.

Sicut icribitur fecundoce <!:enerationc animariumgenerabilium , gsneratio fempnema c^circuic». Cau-fam autem kmpiternitatis in generaLiofle ani-

4... •?./ . isa'?-

6 Frccemiurt.

nialmm oftendit Philofophus 2. dc anima- diccns »

Nararaliffimum opcrum eft unumquodque libi fimi-

]e generare : quatcnus divino elTe & immortali par-

ticipent, quodomnia appetunt ut ipfa pcrmaneant

,

non idem in numero, led ideminfpecie; Propterquod dicit Commentator, 2.deanima, quodfolli-citudo divina non potuit ipfum hominem facere

|»ermanereidem in numero , milertaeft ei in dandovirtutem quapotuit in fpecie permanere , Et fubdit

:

Hoc enim ncn eft dubium quin melius eft haberehanc virtutem , quam non habere vel non efte.

Hac efi pars executiva ijua au^or profe^mtur intentum

fuum , ponende duas propoftienei valentesfii adpropofltum,

£t dtviditur in tetcapitnlaifpartes, ^uopatei/uftt per er-

dineny. Not.a , generatio animalitim perfeRorum feTKpiterna

tji,quia taliafunt de perfeSiione univerfali , i. Ethuorum.

Sed dubium videtur , ijuia qu^dam antmaliafunt qtttindo'

^Ui penitui corrupta , fcut quidam vermes, &mufcxinhjeme. Dicendum efi cjued fi corrumpantm in me climate ,

tHncgenerantur in alio fecundum uyilbertum &in commen-tofiiptrprimo Pofier. Vd dicendum efl ,

quodgeneratio ani'

malium , cjwafunt de perfeSlione univerfAli , ilia efifempi.

terna; fedfiante prima foiutione dubium eft , an illa amma-

lia fint de perfeCtione tmivsrfali, quia melimejfetmujt,*.

AnimaHa non ejfe gmm effe , fcilicetferpentes , C?- animalin

quA intexicant. Dicitur quodbonum eftenejfe, utabfor-

ieani immundities terra , tjuia (i non akforberent, infcerent.

aerem , <6f per csnjequens hominem. Vnde eam nikil uften-

tatjine caufa ratienabili. Ex textu illopatet ,quod cflftttas

tft peccatum natura , licet homimtmftvia mortis ex pr£-

iepto legis, tjuia per caftitatem animal nongenera,tJibiftmi.

It. Nota , per fsUicitudinem divinam ron poteft intelligi

JDeus yquiaipjenon curat particnlaria fecundum Aver 12,

Metnph trgo perfolticitudinem divinam intelligitur corpn:

eoelefte • cjuad defui natura appetitu naturali appetit confer-

vare ifta inferiora , tamen mediante regimine intelligentia.

rum. Vnde Cemment 12. Metaph. Opiu naturx eft intelli.

^entid, nonerrantis. Utrum generatio animalium pojfet ani'

malia confervare in ejfefpecifico femper ? & dicitur , quod

»9ji, ^uiafjic, ergpfpecics ejfetgensrabilff, quod eftfalfum ••

falft.

Preamium. yjalftiiipAtet , qmafpecies efi perpetuit. I>icd, quAndogent'

ratur individuum hec vel illud , tnnc generatur naturafpe'

cificafub ejfe hocfgnato, & fecundum partem , licet nonge-

nereturfecundttm totum ambitum. Vnde nota, quodnAtur*

ccculte operatur in univerfalibtis , ut dicit Gilbertus Perre»

tanus in fuisfexprincipiis incap. j. fc.cap.deforma. Et^uiapreducereintendit naturam viritem

,fcilicet hominem

incommum , veleqHum , ^ tamen producit particHiarem,

ut fortem , ^ued provenit exeo, ^uia invemtmateriamejuandttm, trfgnatff.mhoc locodeterminato, ^ideojtin-

venirettotam naturamfimul, produceret omnembominen»[imul, fed quiainvenitunamfertitnemmenfirmhujusvelhujus mulieris , idee preducit hunc hominem particularem.

Caufa autem quare ifta animaKa & praccipuc ho-mines, (ecundum eandem naturam & fecundummateriam, & fecundum numerum non durant » dici-

tur fecundo de generatione & corruptionc. Quorunalubftantra corporalis non durat, led eft corruptibilis

,

non poflet reiterarc eadem in numero,fcd fubftantia

hominis fecundum principia individui accepta , eft

corruptibih's , ideo generatio hominis abjicitur, quaregeneratio hominum fempiterna non erit fccundumnumerum , nihilominus tamer} generatio hominumeftperfeftiffima, quod probatur Hc , quia homocftnobilifiimacrcatura, quodpatet exintentionePhil.inmultislocis,PhiI- 5c prscipuein fecundo dc ani-

ma , qura quanto plures operationes tes habet , tanto

nobrlioreft , Homoautem perrationera intellefti-

vam feparatur a numero viventium , ut patet ibidem

,

Hoc ctiam eft de intentione omnium Philoiopho-

rum, prscipueEoetiiinfecundode confoLphil. ubidicit , quod homines Deo funt fimilea menre > Hccenim patetin iis , Phil. quia motus capit naturam &fpeciem a termino ad quem , 6c ideo cum inefte na-tiiram humanam in Socratevel Platone, velinalio

particulari homine cxiilente, flt morus quidicitur

generatio perfeftiffima , erit ipla inter omnium ani-

malium gencrationem. Item generatio eft motusde non elTe adelTe. ElTeaurem maximeappetitur :

6c pra;cipue ab honiinibus quia hic inter omncs mo-A 4 ViM

g . . TtocemiHm.

tus excellens cft in mobilirate. Et intellige de motuvadante alicjuid iuper quoci movetur, pei hsc ex-cluditur primus niotus , qu' eft caufa aJiorum.

Hie prebat quod animalia nan pojp.nt permanere eademin numero , fed bene eadem iytjpecie , Cs- pr^cipue hcmines.

DnL^iratur utrum idirn individuum co^ruptum numero poffit

r^ene^ayi? £t vjdettir^ quodjic , ^uia pcji tTtgmtaJeptem

?mUe anms^conJieUaiio i ceU erit eadtm per toturn, Jimtjam,feemdnm Platonem,^ Ajironomos. Etideotuncncserimtn

iidem in numer-jy (6- ffdebimus in hac , vel in hacfihola vel

ieStorio.fnut fiufic^fcilua.in magnoanno, UndePlatodixit,,

qmd poft magnum annuin debet redire Aiheras> &debet ibi legere : rntio eji,(juia tota cofiPeilatio vtniet ita,

Jdeo redemte eadem confiellattons , iidem efftiius redibmt.

Di^HmefifiantefententiaAver. & sAnji. ^. Phyf &iri

lib. de generarione .• ncn efl poffiiile ex ijuo gmerationes

illins non pojfmt ejfe tunc immedtata & corruptiones , ideo

tempusmediaret' Et ideo utmm numero, una mutatione

perditur.numero qttin to Phyfconim. Sed ad dubitim prmumefi dicmdum, cjuod poft an num magnum pojjibile ifi redi-

re homines multum fimUes ,Jic ^tiod vix prjfunt co^nofii di-.

fim^i , cum non fant iidem in numero. Sed diceres,fia»te

eadem cauja materix, eJfeStus idem erit in numero. Re-.

Jpondetur, quod verum efl ftante eadem menfura ^ materia

aque dfpofifa ,fedfie nen efi , (^uia tempm raptim tranfit »

^ non revertirur idem numsro , fed benetdtm mfpecte. Et

fotefi dici, quoi refolutio kedierna non fit eadem numet»

ctim rsfvluticne qutevenit prfi mtUe vel (jKadringentcsan'

tios, tfuin motus cft ens (ticceffivum. Tiubitatur fefundo,

titrumunum animal pcjfit perptttsari fcmper ? £t vidstur

auod Jtc,i^uia pojfibiie eji invemre ali^uod complexsonatum,

in^uo elementajknt rtducta ad medtum five pTcportionem

rnedi^m,qwa omnis ctrruptio efi a contrario, ^ lUa contra-

ria funt Oroportionatain jummo , ideo no-a eorrumpuntur,

Sed cfuod illud (it pojjibile , prcbaturfic. ^"ta ubi efl majut

aauale, tbiefi acjuale fimpliciter. Dito quod non efi pojfi

.

hile tUud dare, ^uod ejimtxtum-, movetur per naturam

glementi pradominant» , tdefi, ccgtt. Sed adrationem ubi

tfi majus aqualec^mmus , i^-c, Refponde , cjuod verum efiy

pTBUt Aqualefitpcit , ^ preut efi poffibile, Vnde mixtumtsquale

frecemmm. af^

issnah in humori fccnndnm j.u/iitiaxt tfi fo»enditm\ fed

fion efi ditn: xaualsfeturuium e^ti&titiTatem mo^btl. quia, ter-

tc. ftmfer prgdoyr.matur pli^ritits tnixtis. KAliter diHtim 3

Cuppo/iro qrcdrale rKixw.m fstii>^dum omntm qualitatem

ekmtntorurn fc pcndsrcs , adhuc ejjit carruptihile ab ex-

tririfcco , Calicet a vvfute cakfi: qv.tapofh r/iedia.iUe aqua

Cn'' -di-- mfr^pdan , &Jrc redire ad hocfcilicet ab a^ualitate

hurricrurr. , <^ hoc nKC^ceorrKTKpi . ^ota , qmd litera dicit ,

homines func fimiles Deo riienrcj ftiad patet , tjuiAho-

rno perfcisntiamft divmHs. S e?ieca ,virjpecttliiffvus ejf Deejir/iilis & amantijfimus

,patetiUtid. 2, Metaph, fthtdie^

Arijiot.iri hominibus ejl dekEtiitio paucotempore , quain-

teUiq^cntiatotum internura perficiuut. Et intelii^it per hse

toa-ni timera Dti ; in cjua eji maxima dele£tatio. JStotarijtied

ctnnis deieciatio fit per CjMandam ajfimtlitudmemjive ajft-

milationem co-inofcentti ad cogmtur/i , mediatite forma,

sxerr.rdan cogncfcenxis: ergo i^uanto plus homo cognofeit de

Deo ^tantoplm velmagis affimilatur ei.Litera cttcit.,tnttt

omnes ir^otus gcneratio eik nohilioi jfnmendo deed»-

dione anitt}£fveforwattonefattts in uteroiCjmtncdoJit me-'

tus , videbitur. Pro quo nota,quod motut efi duplex , qeiidam

eji r/sotus cjui ahjicit aliqtiid k fuhjiatitiaJicut calefaStio a-

tfuaabjicit jrigiditatem.,& moveturde alhoinnigredinem,

i/^lius efi mctus qui ncn ahjicit alitjuam perfeStiontm Ji

Jubjiaritia rnotus , fic mttns coslt , qiii non facit aliquid cer-

rumpi a fubflantia cali. xModogemratio eft motus abji-

ciens aliquid a fubftantia rei, quia menjirmm qmdmovetur ad formationem hcminis , tranfmutatur. Vnde^Averr. prtmoPhyfcorum dicit : Ingeneratione hominisp&rs

fpermatisnon ceffat corrumpi^ &parfhmmigMeratHrids^im tstaforma compUathr.

A f

DE GENEHATIONEEmbryofiis.

C A P U T P a I M U M.

Oftquara fermo nofter pr?emiflus

eft de his quss ititentionem audi-

torisadftyli materiam inclinant.

opportunum cft ad materiam o-

perisdefcendere : Sc primo de em-bryonis generatione videre. Juxta quod no-

tandumeftdiligTcnter, &: raemorijE commen-dandum j quod omnis homo qui generatur na~

tiiraliter,. exfemniepatris 8c menftruo matris

generatur , iecundum intcntionem omniumPhilofbphorum 8c Medicorum. Et dico Me-dicorum , quiaAriftot. non pofuitfemcnpa-

trfe in fubftantiam fc^tus cedere , icd dicit fos-

tumtantumprocedereex menftruo, 8c poftea

ponit ipfum vaporabiliter exhalare. Medici

autem dicunt totum iemen , tam ex parte pa-

tris (quodfpcrmadicitur) quam matris (quod

menftruu dicitur)cedere in fubftantiam fo?tus.

Cap. prifna partis executiva , in quo njult ag-

gredi njateriam , fcilicet ad ojlejidendam geiie-

rationem embryonis five fcetus. Ro7i ej} contro-

've.rfia i-nter Medicos (^.Philofophos^. Namphi-lofophi dicmt , quod femen 'Viri conjmffuMTfien/Truo muliebri , habet fe nd 7nenf^rMim

intdieris , tancpimn artifex ad artificium. Vn-deficut Carpentarius folum ef effciens (^ do-

wme^^e^Wy ita, q^iodmateriiznidmm nlterat

De Secretis Multerum. is

ac diCfonit , ftc etiam fperma 'viri alterat 7mn-

JrrtiUm rnulieris ad formam horninis. Et hoc

povunt ideo , qrda 'vident <jHod patrs corrupte

,

ft 'generatio howinis , (^ tranfmutatio feminis

mulieris ' ergo ejr pcnsre efjiciens quod pairs

corrMpto , menfirimyn mulieris tranfmutetur.

Et quia fini^ ^ effecius coincidunt , ideo fper^

ma 'oirinon intrat 7nateriam. Sed Medici di-

ciint- oppofitti?n , 'videlieet quod hcmo fit ex no'

biliffima jnateria , ideo femsn intrare fuh ma-teriam fcetm mnlieris , fiperfluum ef Jecu'nd<e

digeficnis , fed fperma njiri eft melius coHum

i^ digefltim, ideocportet ipfum Juhintrare ma-teriam fcetus ^ ftihf^antiam ,. qtiia njidetur

qtiod fatus aliqua^tdo affimilatur patri , in ge-

nitalihus ^ in multis aliis : hoc non e(fetj nifi

intraret fubjlantiam foettis. Item Medici di-

ctmt , quodin femine viri ftt quidamfpiritus gi-

gnens » qui pcistrat totam materiam feminifm-

conjtiriBGrtrm , ^ iJIe fpiritus efl fmnativusomnitim mermhrorttm , tanqnam faher fsrrumcum malle» difponit , fic ille fpiritus- difponit o'moUit omnia memkra , ^ per ipfum fpiritnm

falvatnr principitim effciens. Sed Fhilofophi

ponunt fperma 'viri sxhalari <vaporaIiter , qui^fnatrix efl m^eonbrufn 'valde peroftim , ^ fic pojv

formationcmfoetm, cahr Jacit fperma 'viriex-

halare <iy recedere ex matrice ,. per porosfumitntitrime-dttim .

Etiam patet , quia ej^pellis , ^qutelibet ef porofa in ajmnali , quia aliter fu^dor ncnpofetexire ftne pcena, qttod eflfalfumiipiia in calors pori aperitinturt ^ tmtc fudor^

A 6 €Kit^

1 1 AlhertiMagniLihellm ,

exit i i^ tH77cetiam exepmtpiliper]yoros. Nota ^

embryo ej) quadam maffa carnea , ex ijtis femi-

nibus co7igr^gata, •^y ijla majfa carnea altera-

tur adformatio7ie?n foetm.

Hisvifis 8c acceptaunaparteopinionis Arifi-.

vel Medicorum videndum efc pcrquem ir.o-

dum, & quomodo illa femina recipiuntiir in

muliere. Unde mulier cum in coitu fuir c;.ini

viro , limiliter in eodem tefnporeemittit raen-

fcruum in quo vir fperma , ita quod ifta duo fe-

mina in vulva mulieris concurrunt fimul , 5c u-

num alteri incipit conmifceri , & tunc concipit

mul ier. Concipere aiitem vocatur , quando iila

duo femina in matrice & in tali loco deputato

a natura ad foetum recipiuntur. Poft quam ve-

ro illa duo femina recepta funt , matrix mulie-

ris clauditur tanquam burfa , ex ejus omni par-

te, itaquodnihi! defeminereceptopoteftper-

dere. Et cum matrix fic undique fuerit claufa,

fit detentio menltruorum in niulicre.

yiic auBor exeqttitur formationem f(stus ,

^ primo facit hoc, fecpmdo ponit notabile ^ ibi

:

fuxta mod notandum , fi ^vir primm emittit

fperma qtiam ynulier yne^iftruum , tuncnon ft

(onceptio. Itemf>ambo fimul emittunt , ^ (l

femina non fnnt bene co-formia , ^ be7ie di-

dfojita , itertim non fiet conceftio , ut ft femen

'vir non fu^liienter fuerit calidum. Et ideo

qmi mro coemt , cito generant , quiafunt ca-

iidi njalde. Nota , quod 'vulua dicitur quafi

'valvay quia efl janua njentris , (J^ ejus ultima

fars dicitur membrana » quia membrnm ani

De Secretis Muliertm, i 5

mit ejt piis 'vnlva , ^ ita viatrix claudtturfi

ciit Wija burfa , ita qaod fecmidmn Avicen-

vam una acus intrare non Polfet , quia gaudet

ex calido .recepto iiGlens perdere. Nota quodrnulier ejnittit 7ne7ijifujmi (^ etiarn recipit c^fic 7rnwis dJlcctatur in cc'itit ipfo viro. Sed ori-

tur dubium, utru.m ahfcifjls teftcuUs poffet a--

liquis generare ? ^ 'videtur , quod non , qjtia

cUficiunt 'vafa (e7ni?]^lia per qua njafa fernen

defirri debet. Ad oppoftu?n. expertu^n efl , quia

taurus ahfcijjis te^iculis generat^ Dico quodtmo adhue generare pofet, quia potejr eTnittere

materiam JJ)ermaticam , licet non aque bene.

TJnde ffemen emiffnw, ad terram. foneretur admatricem , pojfbile efet quod conciperet. TJnde

fapim centingit , quod in balneo uhi <vir Jper-

matizat rnulierepr^fe-ite , qjtod fine coitu ipfa

concipit , quia 'vul-va eft maxtrne attraBiva,

<^ rjitia femen adhuc ef vigorofum , ^ non

exhalatum , ideo prcducere pojfet fcetum , ^hoc expertum ejt. Rdm fi fpermatizaret cat-

tus fuper fahjia^n , ^ aliquis comederet defal-

'via , tunc ex iUo fpermate generarentur catti

m -ventre ^iri , qui catti psr 'VomitUTn ejfent

expellendi.

Juxta quod notandum , quod menftruum in

muliere nihil aliud eft quara fupetfuum ali-

m,entum , qtiod in fubj^antiam rei aliunde non

recedit , fcut ejf in virls fper^na. Et vocatur

menftruum in rauliere ideo , quia fluit in quo-libet menfe ad minus femel , cum mulier tantsc

setatisfuerit^hoceft, 12. ij.vel 14. annorum,§cufc

1 ^ Alhertl Magni LikHtis ^

Scutfrequenter accidit in decimoquarto. Et

incipit fluxus menftruorum efle in quolibct

menfe propter naturgepurgatronem. Quibui-

dam vero accidit iitefluxusinnovilunio, qui

bufdampoftea: itanonoranesmulieres inec-

dem temporepatiunturidum dolcrem ,quia

in illo fluxu omnes difierenter patiuntur ,quas-

dam plus, qu:edam minus, qiiibufdam vero

tranfit diutius , 8c hoc fecundum . e>i igentiam

.

& complexionem mulieriim.

Hic auHor fonit umm notabilef jit patet in

fexfti. Dubitetur y qimre fluxus fperrnatis 7ion

ftf me7jJh'Hofus , ficut ine^ifiruurn. ? Refporjdetur

,

quod fperma five femc7i <viri , cfx rnau-is deco-

Bum <ty fuhtile , ideo iiatura 7ton libe?iter reji'

cit i im.o co7jfervat ad grneratio^iem , f^ve adnutritionem fi indigerct fatus. 'Duhitatur ,

quare imTia ^ fercorizafio ^ fudor n^n fe-

^uafur motum hm£ fcut ^ne^ftruu^n ? kc-

fpondefur , ^ued urina ^ im^mmditia fiunt e-

mni die ppc fuperfiuitate cihi fecunduf» ma-gnam graffitudinem ^ majorem ^iiantitatem ,

ideo opus efi , q,Md quotidie debeant expelli.

Nota, jwoenesmuiieres funt multum humidie t

ideo lihenter 7ne7iftrutz-mit in pri7icipio menfis ^

^ feniores infme , quia 7ninus humidde funt.

Bota , quod mulieres 7ugr£ minns hahent de

nie7ifruo quam wulieres alh£ , quia 07nnes mu-lieresfunt phlegmaticee complexioiiis , fa^nen u-

na magls alia^ Et qua7ito magls mulf^res utU7i-

fur cihariis delicatis (^ he^ie piperatis , fant§

fnagis [ubfile etnittunt me^ifrmm^ Et eppofi-

pe Secretis Muliefunr» 1

5

tum eji de pauperibus miiUertbus , grojfis ciba-

bariisutentibus. Nota, aufforponrtquod in iz.

ig. ^jel 14- ^7Wo 7nulier incipit fnenffruizare.

RatioeJ?, quia tmc calor eetatis pueritia defi-

•cit , gratia cujus non potejl hene eonfumere

humidwn 7iutri7(7entalf. XJnde Verfus.

Addedccem ternis frc mulieram menflruacernis.

Ad quinquaginta durat puraalio tanta.

Rota , quod rmilijr ^nediantt 7}Te'nfrHofitate

purgatHv , cfuia hnmidu-m frtperfiutim recedit

,

d quo grojfi humores refolvere^itm' fi maneret.

Ideo mnlier non ej^ apta ad diJcipliTta^npropter

grofitierfj fpiritiimn cerekri , oppilantium ^he-hetantium. Et ?:cta cjuod coitns mulieribus pr$

tanto e(} profcuus , quia fuperflumn frigidmK

e?mttitur , (l:X calorem reeipiunt , quia.. tempe-

vat earum frigiditatem , oppofitum efi iii <viris,

TJnde 7nulieres inultmn coeuntes non funt bre-

'vioris "vita adeo Jicut^uiriy hoc attej7aturna-

turapajferls , quiprcpter f^pe coiremoritur.

Sed ex his, quse dittaTunt,orJuntur plura, du-

bia. Primum elr , utrum ille fluxus fiat per calo-

rem anguineum velperaliquem alium ? Juxta

quod notandum , quod in omnibus mulieri-

bus y prseterquam in corruptis , color menftruo-

rum ell: fanguineus , ut in pluribus. Et dico in

Gorruptis , malis& vifcofis humoribus. In his

enim liint ftepe menflrua lividi , id efl , plumbei'

coloris. Etnon Icquor de corruptionc caftita-

tis ,.quiaindiflferenter, live virginesfuerint, five

coiTupta: ,; fi tant^ xtatis fuerint , fluxum pa -

thm-'

1 6 Alherti MagniLiheUus >

tiuntur , 8<: figna ad hanc partem, fc. quod mea-ftrua fluunt,lunt plura^defjaibiis podea dicctur.

Hic auHor mevet 4. a^Uieftior.ss feemiciurn or-

drnem ,, ut patet in textu. Notri , qtiod fluxpj

Tnenftrmrum ejl fan^mnet eolorls. C^;//^ htijfM '

efi, qttia menfrnmn efl friperftmm jectiiidie di-

geftionis fcil. hepatis , fed hepar ef orgavnm rti-

brum ftimme calidum ,' ^ ideo afjrmilatur fibi

id ipftimjn colore , <i^ informainqtianttim po-

tefi, Sed co?itra <videttir quod menflrtium debeat

effe albtim, qtiia eft ftmme frigidtim <^ frigi-

ditas efi mater albedinis. Refpondeo fecundumAlbertum , cfuantum effet de natura menftrtd

effet album , fed qtda ejm prodticens efi rubrtim ,

fcil. hepar , ideo fibi affmilattir. Itinc ef: du-

bium, qtmre fperma njiri non cft rubrum, cumtamen Jit calidtm & bene digefum ? Dicitur

quodfperma 'viri de fe ef rtibrum , quia efifan-

guis tertiee dageflionvs, fed in teftictilis dealba-

tur propter frigiditatem teficulorum , ideo non'

fpermatizat nifi per mottim tefliculorum ca-

lefiat. Nota , color rubetts generatur ex eo , quia

in humido terre^ri humiditas . per adtifionem-

humidi' confumitur , ut patet ift latere rubeo.

Nam later ante combuflionem non eft rubeus

,

fed ejfcittir rtibem per co?ift4?nptionem htimidi

a calido , ita quod terredre (icct^m pr^edomi-

7iatur. Sic efl de ?nerifrt.io mulien^ , eoqt^odin

hepate humidu?n calore hepatls non confufni-

tur in ficco terrefri,- de eo qmdamrnodo fit ru-

beum. Sed in mvdieribzis njalde groffis ^ ter-

rejiribus , tantum ef: de humido in confumpto

,

^de

De Sicretts Mulierum, 1

7

^ de terrefiri , qmd earum menjtrnmn ej} li~

vidum^iid eft,7iizrtmi. Terra enimmgra efl , ^^

quia eeirum menjtrimm ejt fti?mrie terrefire ,

ideo feqnitur colorem terra. ^iuia color e^

qualitas fecwfida , derelicra a primis qualita^

tibus. Exemplimi , ficut videmm quando cali-

dmn agit in hmnidtm , e^ non conftmit fujfi'

cienter hmnidnm , relinquitur color 'viriclis ft-

cut inpjris <i^ in pomis. Et p. frigidumpftiedo-

yniymturt color ef .albtis y fed fi calidum pr^eda

fninatur , relinquitur color 72iger , ui patet in

pipere , ^fc d.e aliisfmilibus.

Secundumdubiiim poteil efTe , utrum men-ftruum fluat per anum , 8c hoc more fecceflus ,

autpervulvam , modo ejecl^ionisurinse ? Adhocbreviter eftdicendum , quod per vulvana.

fluit in fpecie crudi ianguinis 8v tenuis»

Hic auBor ponit jecundmn duhium , ut pa-

tet in textu. Et refpondetur ad dubium , 7mi-

lieribm wultum corruttis , quarum anus ^njul^va funt ihium foramen , tamen me^if^nta

fluere per anum , fed fante fanitate i^ bona.

digefione , tunc non fiuunt per anum , {ed per

njul-vam.

Tertio dubitatur,Gjuarein mulieribus fiuunt

menftrua , qu^ iunt fuperflua alim_enti , & nonin viris fperma , quod etiam eft fuperfluum

alimenti ? Ad lioc dubium dicendum cir, quodmulier efl frigida & humida a natura : vir

autem efl calidus &: ficcus : modus de natura

humidi eft fluere 4. Metaph. & maximehu-'Ejidum , quod efl in niul ieribus , ell aqueum

.

Se4

1 8 AlhertiMagniLihllm ,

Scd in viiishumidum eft aercum , & idco cumcalor fempcragat in humidum, 8c calor eft

naturalis. Sed tamen naturnmhilfacitfrul^ra

,

ut diciturprimo de coslo Sc mundo : & quia ca-

lorinmulieribusfemper eft debilis , refpeitu

illiusqui eftinviris, 8c cum totum alimentum.

in mulieribus non poteft convenirein carnem

,

ideo natura facitquod melius eft , providet na-

turas de neceHariis , 8c reliquum dimittit in lo-

cum quendam, inquofervantur in muliere,

menftrua. De illo quidem in tantum di61;nm

eft, quiamajorisinquifitioniscft, quamprs-fens expofcit negotium.

Eic Movet , tertium dubium ,<^perfe folvit ,

7it patetinlitera, Notai quod frigidijjmus 'vi-

rorum ejf calidior calidiffima mulierum , fantein eadem regione , digefione , ^ cibarii nutritio-

ne , (i^fic de aliis . Hoc dico notafiter , quia mulier

m jEthiopia nnvens delkate , e^fet calidior pau^

perculo 'viro in occidcnte femper utente cibariis

frigidiffimis. Bed contra mdetuf •> quodmulier

calidior (tt njiro , quia calor fundatur in fan-

^uhie,fedin muliereplus ef defangtiine, quam in

'viro , aliasfanguis nonflueret quotidie ^ conti-

Tiue in muliere y fedf.cnonejt innArOy. ergo y ^c.

Refpondetfrr , quod uhi plus ef defanguine bene

digefo^ decoiio , ibi ef (jr major calor , fedfc

7ion ef in vndieribus , ergo , (l^c. Rota, liteva di-

cit ,g^/Wnaturafacitquod mclius eft. Ratis->

quia natura regitur ab intcll-gentia non er-

rante , expellit humidum grofnm ^nuUeris me-

di^nte fluxu. Et videmus experimentmn ,.

qitando.

De Secretts Mulierum. 19quando fuerit in corpore animali aliquis hu-

morgroffus, nocivus corpori , iUum natura 'ver-

tit in partes officiales corporis , faciendo fcabio-

fuos pedes^ mamis , ne illud humidum edat^

membraprincipalia , fcilicet , cor , hepar ^ alia.

Quarto dubitaret aliquis , unde veniret men-flruum in muliere , quando eft in coitu cum vi-

ro , quia did:um eft fupra , quando mulier con-cipit, retentafuntmenftrua : ergo fi retenta

fnerint, mirum ell unde tuncfluuntiacoitu.

Ad Iioc dicendum eft,quod quando mulier con-

cipit , retenta funt menftrua propter hanc cau-

fam finalem , . ut de menftruo retento , fcetus in

utero mulieris exiftens , pofTit nutriri. Quandoautera mulicr eft i n coYtu cum viro , tunc pro-

ptcr magnam deledationem , quam habet, quia

per virgam virilem exiftentem in vulva , nervi

& venae exiftentes in vulva, confricantur 8c

moventur , 5c fic vulva dilatando emittit> 8c hoceft naturale refpecftu coYtus , quia ille coitus eft

naturalis. Eft tamen quaft violentus refpe<Sii

fluxus naturalis menftruorum. Item omni die

de nutrimento fumpto fit materia , quae aptana-

ta cft ad expelkndum in coVtu. Et illa folvitur

dubitatio ,. quarcmulieres imprsegnatas maxi-

me appetunt coitum r quiaappetituscoitus eft

propter abundantiam m.aterige fuperfluae ab

alimento. Et idco cum menftrua funt reten-

ta , &: omni die aliquid aliud generatur , mulier

maximeappetitcoitum , quiaex ejusmaterins

abundantia vulva mulieris calefcit: & liccoi-

tum appetit.,

Bic

20 Alherti MagniLibeJIm 9

Eic movet qmrtum dubmm , ^ fic [ohjifur

per fe , fed dubhim ejt circa diHa , ^ circa di-

ceTfda , ^ qiiibw wembris in njiris fpernTa r<b-

fcindatur >&" fnnliter niev.ftrnmi in ^nulieri'

bU'! > fumendo merijvruum prc fcmhie quod e-

mittitur in cottu^ Et 'videtur , quod ab o?n7ii-

hus membris 5 quia foetus ajjimilatur parenti-

hus in omnihus membris. Sed corttra , fi flc , fe-

cjueretur i^uod imperfeHus in membris , ^ene-

raret in me?nbris imperfecfum i quod efr fal-

fum. Falftas patet per exp^rtentiatn , f pater

effet c^cus , claudm , ^vel mutilatus in digito ,

non femper generaret fmilem fbi*. Confequen-

tia patet de fe. T>icevdnm quod in ccltti illa fe*

mina difcinduntur a quatuor memhris princi-

palibus 3 fcil. a cerebro , corde, hepate^ matt ice

in mulieribus , ^ a tefticulisin 'vir.is , ^ ex con-

fequenti ex aliis membris , fednon ab aliis par-

tibus corporis principaUter , ^ per h&c ad in-

ffantiam dicitur , quod fcetus ajftmilatur pa-

'rentibus. Dico quod fufficit principalibm ,

prout if?a ivftumit aliii membris , i^ maxime

a cerebro djfcinduntur ^ difivgmmtur. IJr,-

de 'vidf-.mus multum comntes capiit dolere , -^T

waxime exHccari in ?ne7nbris ^" maxi?ne de^

hilitari in 'vifu.

De Fcetus Fimrtatione.

Cap. II.

\7l(is irds , ad formationcm foetusin matri-

ceeft redeundum. Prima materia reccpta

in matrice habetnaturamladisfexpriraisciie-

bus.

De Secretis MuUerum. 21

bns. Ad hanc coloreni la£lis operatur calor

n?.taralis in Ipermatc viri emiirus , & calor ma-tricis , ita quod iHa materia dealbatur llcut lac.

Deinde illa materia tranimutatur ad naturamfeu cdlorem languinis ipilTi , & aliqualiter benecofti , Sc hoc per novem dies , poftea tunc ab

ilto tempore fit confolidatio in membris foc-

tus, induodecim, diebus.

IJ^i-id elf captulara fecundum partis execu-

ti'o^ , inquo renjertitur ad forfnatione^n fxtus.

Oritttr duhiufn , utrurn calor fpermatis jtt-igfiis

dementalis , njel (it calor cceleflis ? fimiliter de

c^lore matricis , ^c. Hic funt diverfce opi?i'io-

nes , fedcum Arift. 2 . de animalihns dicendum ,

quod ifle calor fit aimnalis, five coeleflis. Ratio

ejf, quiacalor elementalis ejf dejfruBivus , fed

calor cxlefcis ef; falvativus animalimn , fecun-

cundum Averr. 12. Metaphyf com.mento. Sed

tamen dicendum , quod ijle calor fit partijn

igneus , i^partim animalis five ccelejfis. Undecalor izneus co?tve','titur (impliciter in je t fcut

iji contrarium. Sed caler animall' five ccele-

Jfis ej}per?mxtus cuyn hnmiditate (f^ tempera-

tus , /jT ids confervat mixtum. TJnde quodli-

het animatum vivum vivit in calido radica-

li Jy humido temperato. Dubiiim eft , qu^7mmhra prirno formantur ^ generantur in

foetu. Hic dicunt quidam quodfit hepar , quiei

in hepate fit nutrztio prima , (^ vegetatio fpi~

rituwm , ^ quia ahhepate difcinditur Priusfe-

men quayn in corde , ideo videtur hepar pri?no

generari. Sed cum Arifiot. dica?nus , quod

Jpri?n9

11 AihertiMagniLiheUus^

primo cor generatur j quia e^ primtim vi^vens

^ uhimummoriens y ^ofteahe^ar ^ pojfea cere^

brum, poJTeatepiciili, Jtc de aliis. Sedquaiido

dicitur j cfuod in hepate fit prima mitritio , di-

citur , quod efl 'vermn ex confeijuente', fed i?t

cordehabet fieri , (^c.

luxf-a quod notandum, quod recundLim PMl.

imumquodque univerfum confurgit ex qua-

tuor elementis, ideo quia in tali materia terrea,

quae cedit infubftantiam olTium : iimilitera-

quea cedit in fuum limile , Sc lic de aliis. Poftea

vero fblet facies formari a natura , 5c difpoft tio

corporis fecundum trinam dimenftonem , fci-

licet longiim , latumSc profundum, 5cliocfit

per 1 8. dies. Ab ifto vero tempore incipit na-

tura fcetus confortariufqueadegreiTum. No-ta, quod foetus siulieris conficitur in 14. die-

bus. Et illud quod per fermonem longum di-

dtumeft, folct dici perquatuorhosverfus.

'Co7iceptum femen , fex ^rimts crtide diebns

,

Et quafi lac , reUqmfqae vonjem fjt fanguis ,

ab inde

Confolidat duodena dies , bis nona deinccps

]£ffigiat , reliqrium tempus producit ad ortw/n.

Hic auBor ponit uvum notabile , ut patet in

iextu. Nota , litera dicit , quod quodlibet ^vi-

fventium efi ex quatuor elementis. Hoc pro~

batur , quia ex quibus aliquis nutritur , ex il-

lis efi confiitutus , 1. de Anima , fed ex iifiiem

vutrimur ^ fumus , ergo , ^c. Minor patet ,

quia mitritio fit per calidum ^ humidum , fic-

ru?n ^ frigidnm ; principaliter per calidum

& hu-

DeSecretis Mulierum, 23C^ himidum. Sed contra , jiiiedajn animalia'vi'vunt expuris elementis , igitur folum 'vivumelementum eft in ipfs. Antecedens patet ^erhuncVerfum.

Quatuor ex puris vitam ducunt elementis.

Dicendum , quod fimpliciter ef impofibile

fecundum Arifotelem. TJnde halec eji mixtujnsx quatnor elementis , ^ nutritur ex aquamixta, mediante calore folis. Vnde halcc in

aquapura vivere non poteft-, quia illa non eft

nutrimentalis. Et ideo ^oidemiis pifces panemcomedere in aqua. Item in qmlihet mixto vi-

vente requiritur terra , qu£ facit mixtum co?i-

fiare ^ durum efe , alias cito dijffolvoretur. I-

tem requiritur ignis y ut calore^n haheat in ^uo

vita falvatur. Etiam requiritur humidum , iji

e[Uo agat calidum. Et requirit uf humidmn aeris ,

^uia fpiritus generatur ex fanguine aereo, I-

tem offa funt ex menftruo , quantum ad grojjio-

respartesmenfirui, quia offa materiamho7ninis

in effe confervayit. Sienimnonefent ojfa, homscito diffolveretur. Pofea de parte menftrui ma-gis aquea generatur cerehrum <^ meduUa. Departihus magis aereisgeneranturfpiritus , ^ de

partihus magis igneis hepar , ita quod qu^Iihet

memhra in homine funt in fua firuBione ex

adiuncfione alicujus Elementi. Nota foetus jlc

formatur , quod quantitas materijepraexifien-

tis condenfatur , vel rarefcit ad quantitatem

five extenfionsyn dehit£form<.e , in hngum , la-

tiim ^ profundum. Et quando Tes generahilis

'/najor erit in quantitate re corrnpendHi tune

fit

2 4 Alherti Magni Lihellus ,

fit rarefatfro materi^. ^uando 'vero erit mimr ,

tmc fit condenfatio. Sic e^ quando ex femine

mulierisjit humo , qnia tnnc (l materia Jeminis

eJImaJQr recipiente formam hominis , trmc pri-

mo calor naturalis i/^ ^virtns for?nativa mate-

riam condenfat i ^facit indurefcere-., donec a-

ptafitform£i ^ twnc homine generato , mate-

riam augmentat interim cum elementis , ufoim

ad quantitatem competentem (Ibi. Et omnes il-

la diverfifcationes cj^U£ prdecedmt animam in

injfaiiti generata?n l debent ejje indeterminat^

ante ilhtd inj^ans : quamnjis omnes fiy^t deter-

minatde non per formam corrumpendam » fed

per formam menftrui , ta?nen adhuc exfpeHant

dliam terminationem a forma generanda , fe-

cmdu?n hoc ghjfatur litera , qu^ dicit , PoJ^ea

njero folet facies formari fecundmn trinam

dimenfonem , fcilicet determinabile.

Sunt autem quidara , qui penes quodli-

bet tempus fignatum , ponunt regnare ali-

quem planetarum, Et quia fcire hoc mul-

tum confert ad ea quae hic fcribuntur , ideo

ne ignorantios mese illud negledrum adfcri-

batur, ex his aliqua declarabo. Notandumprimo, ut dicit Avicenna , accidentia funt

in triplici genere : quoedam enim materiam

conlequuntur in compofi.to » 6c ei attribuun-

tur : qussdam formx : qusedam compofitum ex

materia bc forma confequuntur. Et cum hoc(itnaturale compofitum ex materiaSc forma>tripliciter denominabuntur accidentia in ip-

fo. Ex parte autem. animse funt qusedam acci-

dentia,

De Secretis MuUe}'um. 2 5

dentia , virtiis eundi 6c movendi , & qiiiafecun-

diim intentionem quoruodara , qui digne locu-

ti funt dc natura , omnes virtutes , quas anima

in corpore compledtitur, illascontrahit afupc-

ris &: corporibus coeleftibus.

Uic aucfor incipit determi^iare de fucceJfiVA

fatns forfyiatione , fecimdiim influentiam pla-

netaru77i. Etprimo promittit qu^^dam , fecmid»

exeqtiitnr intentum fuum ihi. Ah ultimo e-

rJm. Notay illa conclufo formatur ev; litera.

Foetus formatur fdcceffive fer ^lanetas. Item

probatur.fc extra literam. Penes illudferma-

ttrr fcetns 3 quvd diverfmode influit foetui ejfs

^ vivere , fed flaneta funt hufusmodi , er-

go, ^c. Mimrp^tet , quia huic inf.uit njivere

longo tempore , huic parve tempore , utpatet

per Ptclem£um in Centikquiefuo , c^ per ejus

CGmmentaterem Haly.

Rotaytunc planeta dicitur regnare , ^qusndo

eft in ?najore njigore , fcilicet quando ef in domafua, hocef, infgnofibi conformi, (^ qUcefuntdomusplanetarum , ififrapatebit. Rota, animdfnovet corpus , per hunc modum anima primoTncvetur abalio, fcilicetappetibile , <^ fc mo-tamovet fpiritus , quibus motis , ipf 'movent

wufculos , cj^ui 7noti moventmemhra. Etfcpa-tet quod afpetibile ef principale movens. Seddubium eft , utrum aliquod accidens pefet ejfe

pri7icipium alicujus fubfantia principale ? Re^fpondet Galderus Burbalii fuper quarto Sen-

.

tentiarum, quodft, probamui-fic , quiaiUudefifigem , quod corrtmpit mim , ^ generat a-

B liui

zC AlhertiMagni Lihellus ,

^liud- Talisautemeji hHmoris indijpopo, five

difproportio elementorum , qut& corru?npit for-mam hominis , (^ generaturformh cada^-jeris ,

quod efi fubftantia y igitur , ^c. Kefpo-idetnr ^

quod humor mtificans efl quadam fubflantia.

JSlon enim fumitur humor pro accidente , fedcapitur pro materia humida peccante : ita

quod accidens non corrumpit hominem , nift

njirtute fui fubjefii. Sed quando dicitur , Sub-

flantia nihil efl contrarium , dicitur quod nje-

rum efli de contrarietate perfefia , tamen non

contrarietate diminuta : qu<e fuffcit ad corru-

^tionem uniuf i ^ ad alterius generatione?n.

Ab ultimo cnim orbe , qui motu diurno o-

mnes fphseras i^feriores recipit , influuntur

materiac principaHter 8c radicaliter virtutes

eflendi& movendi ab orbe ftellarnm fixarum ,

fcetus recipit virtutem , qux diftinguiturin fc

fecundum diverfasfiguras Scaccidentia. Etil-

lud convenit ei , in quantum eft forma j fed c-

tiam contrahit aliam virtutem ab hoc orbe

quae dat eiTc , 6c fecundum diverfas naturas hu-

jus orbis , pofl: fphseram ftellatam ponitur

fphsera Satnrni fecundum Aftronomos, 8c ab

illa influuntur animce viitutcs difcernendi &ratiocinandi. Et poflea fphxra Jovis & abilla

influirur animx^mngnanimitas , Sc plurcs ani-

mx pafiiones. Et a fphrera Martis inflaitur a-

Tiimre animofitas 6c virtus irafcibilis , & alia

deiideria aniniGe. Et a Sole influitur virtus

lcienJiSc memorandi : a Venere motuscon-capifcenti;^ 6c deiiderii ; a Mercurio virtu5 gau-

den-

De Secretis Mulkrum, 27

dendi & delectandi : a Luna quse efi: radix o-

niniam virtutum naturalium virtus vegetandi

:

quamvis hxc &: plura alia, ab animaproce-

dunt, 6c cum ifta fequunturex diverfis paiti-

bus corporum cocleftium , tamcn hsecomnia

animse attribuuntur , Scnon folum animxfedtoti compbfito , quod fimplex non poteft fu-

ftentare accidens.

Hic oflendit quomodo anim£ influuntur di-

njerfa accidentia a corporibus jiipercceleflibuf.

Non t abuhi?no orbe, ani^na capit ejfeinomni-

btis i quantum efl ex partefui , fedfph^ra cceli

fleUati dat effe diflinHum anima ab aliis enti-

biis , qii^ propter multidudinem fleUarum in-

flnit d^flincfum effey ^ diflinHionem. Vndefe'

cundum hoc quod flella fpecialis rsfpicit unamanimayn plus quam aliain , ideo diflinBum effs

i72fluit cuiltbet animdz human>€ , mi eorrejpon-

det diflinfra (ieUa.

Notai Saturtius eflprim.a fteUaerratica, ^&ratia fu£ iufluentia dat anim^ virtutem di-

fcernendi i^ ratiocinandi. Et dicitur Satur-

nus quafi fatur in ar^vis , ^er contrarium. Undecum fit frigidifftmus ^ ficcus , ivfluit carifliam

ipfo regnante. Sed Jupiter influit magnanimi-tatem. Unde Jupiterfuit quidam 'vir , qui ex-

pulit patremfuum a regnofuo. Et dicitur quafljuva?ispatrem , per contrarium. Et iUudattri-

butum efl uniplanette , qui magnanimus efl pev

influentiam , ita quod puer natus eo regnantefit

magnanimips^ Et in Venere nafcuntur luxurio-

Jl. Scd Mars efl malignijfimus planetarum 3 ^B 2 dfi

2r8 AWperti Magni LiheUus ,

d^it 'virtutem irafcibilem. Sol ef^ optimmpla-

Tietarwn , infiuens fcientiafn ^ memorinm.XJndefubfohitati , funt feiices (^ amabiles. Sed

MercuriHS dicitur quafi mercatortim kyrios ,

id ejr i domintis : ftcut enim mercator dicitnr

effe gaudiofus ^ afabilis : fic (^ itle planeta ej?

Bmevolus, gauditim n^ deieciationem infttn-

dens. Sed Luna influit njirtutejn rjegetmdi 0*nutriendi, quia eft injimtts planetarum , ideo

immediatius agit.

Item litera dicit , accidens in fim,plici effentia

Tion fufientatur , cmfa ef, quia accidcns egre-

ditur de natura fubjecfi , non folu7n magnitu-

dinem fubjecli , five caufje ?nateriaiis , fed etiam

TnagnitHdinem cauf^ efficientis. Ideo covipofi-

tum fecundum unam partem efi catifa mate^

rialis , (^ fecundum aiiam partem efi caufa ef..

feFfiva, <^ quia in fmpiici non eft exponere

,

ideo fimplex non efi fubjeclum accidentimn , ^maxime accidentium reaiiiim , a/uam^vls ta-

men efe?7tia p.mptex poffet effe fuh]eBmn fuo-

rum modorum effendi, fcut materia prima eft

fub]eHum fia potentia , qua ef fuus modtts ef-

fendi propritis ^ formalis. Exquo patet , qtiod

accideittia potentia non funt accidentia foiitis

(inim^e , fed funt acddentia totius cornpofti.

Sed dicuntur ajmna fic , quia infunt carpori

per ani?na7n principaiiter

.

Nunc vero ex parte corporis confimiliter efi:

notandum , in primode creatione vel forma-

fione corporis, quod ex erabryone creatur Sc

formatur per effedus ^ opcrationes {lellarum ,

(JU3C

T>€ Secretis Mulierum. 29

qu^ planetae dieuntur. Prrmo cnim materia

cmbrycnis verhominis generandf, comprcfTa

6c coagulata per frigiditatem 8cficcitatem Sa-

turni difponitur , huic materias a Saturno virtiis

influitur vegetativa , 5c motus naturalis adfcri-

bitur , 8c tunc patebit in tali materia operafio

aliqualitcr debita: Et ideo Medici dicunt , quod

poftlapfum fpermatis in matriceprimimenfis

in generatione, & in temporis fuccefiione , fe-

Gundum exigentiam namrgefeminis, Satumoadfcribitur, quia fua frigiditateSciiccitate fe-

men conftringit &: confolidat.

Pefiquam auBor pofuit aatdentia proprijs

animie , mediantihus corporibus caleftibns , coii"

fequenter exequitur de accidentibus corpris»

N&ta , frigidi ejfjiringere (^ condenfare , tttpa-

tetin expevimentQ. XJt ft accipifur oUaplena «-

qUigj ^ponatur ad loeum frigidum, aquami-mratur , fi quod comprimitur. Sed calidi efl'ex-

tendere , ut calor ferri facit ferrum extendere.

Jtem calor in aqua buUiente ipfam exte?tdit i^rarefacit in dimenfionibm , fed quia Saturnur

effrigidus (cTfccus ; ideo affjnilatur terr^e , ide^

mnteriam condenfat , ^' comwimit. ferfus

Et frigidus fumme Saturnus ficcus & afper.

Slota duhium , utru7n aliquis planetarum

pojfit influere frigiditatem ? ^ njidetur quodnon-y quia i. de ceelo dicitur , Stellainfluit mo-turn {y lumen , fed tam motus quam lumen

calejaciuTit •> ergo y <^c. P.cfpondeo qmd om-ms planeta infltiit calorem fed unusplus , al-

ttr 'minus. Vnde Satitrmis a^ LunA minirrn

B 3/«-

30 AlhertiMagniLibeUus i

jfiflunnt calorer.7 ^ r?fpeFfu alionirn plmutarum

.

Sedexiftoftatim criturdubitatio, quia ali-

€ui potefl: eflb dubium , utrum Sa^urnus reg-

net , in eujuflibet embryonis conceptione ? Et

fi non , tunc mirabile eft, quod diftum eft.

Uic movet dubium ^ efl illud , fi dicium ef-

fet 'verum , fecjueretu? quod Saturnm jemper

regnaret, ^ hoc effet mirahile. Confequentia

mn probatur in litera , fed defe patet , quia

§?mi diefiunt conceptionespuerorum.

Circa quod notandum eft > quod materia

prim.a fubje<^a eft corporibus fupercoeleftibus

& eorum rootibus. Ethoceft, quoddicitPhil.

I. meteor quod omnia inferiora caufata funt a

fuperioribus 8c ab ipforum raotibus guber-

nantur. Et ideo neceffe eft quod ifta interior^

particulariter &; unirerfaliter refpiciantur a

fuperioribus intelligendo de virilitate corpo-

ris totius fupercoeleftis : univerfaliter enimifta

inferiora refpiciuntur a fuperioribus , quia ni-

hiLfit de materia elementali : nifi ex virtute

corporum ftiperiorum : ideo dicit Commcnta-tor 2. Meta. quod natura non agit niii guber-

natur a corporibus fupercoeleftibus , hoc eft,

ab iutelligentiis. Particulariter enim aliquid

fit in iftis inferioribus a caufatione fuperio-

rum r quia una pars coeli , apta nata eft intro-

duceretalem formam determinatam &fpecia-

lem , alia vero aliam formam , 8c illiid totumvidetur efle de intcntione Commentatoris in

primo de generatione & corrupt. ubi vult

quod generatio elementorum Scpartium ipfa-

rum

De Secretis MuUerum, 5 1

mm ad invicem ordinantur 8c confervantur

per motus corporum fupcrcceleftium , Scper

motus elementorum qui concurrunt genera-

liter ad generationem mixtorum. Additau-

tem commentator quod individua animan-tium 5c planetarum funt detcrminatarum cau-

farum, 8c funtdeterminataad efTe. Etitatamt^Q univerfaliter quamparticulariterinferiora

a fuperioribus relpiciuntur.

Hic auBor fol^vit qnxjiionem rnQtam f^' pri-

mo ponit folutionem quandam : fecundo appli-

cat eam ad propojitum ^ ibi. EtideocumnatU'ra,^c. Nota, materiaccelef^isrefpicitdetermi-

nate elementum , quia in una parte generat i-

gnem , ^ in alia corrumpit aquam ftcut njide'

mus , quia figna hyemalia facimt generare a-

quam plm in feptentrione , fed figna tejiinjalia

plus faciunt generare aerem <vel ignem\in efta^

te. Nota , litera dicit corporafimiliumpartium ,

mde illa partes dicmtnr fmiles , quarumqua"ttbet fufcipit pradicationem totius , hoc intelli''

gende de partibm quantitatis : ficut qu^libet

parsignis, t^ etiam ignis habet partes diverfa-

rum rationum ftcut materia ignis ^ forma.Modo generatio partium fttnilium cdrporum ,

quod funt in elementatis ^ eleynentvs regun*

tur , ^ determinata funt per motum corporum

ccelefiitirn. Idem ef dicendum de pUnetis ^i^idinjiduis ammantium. Et ideo contingit

quod in rma parte terra homijies moriuntur

,

dr f- efent in alia , ihi pojfent revi^vere , vitameorum. ^^a f aliquod, mixtum fuerit nimis

*^

B 4 cali^

3 i Alheni MagniLiheUm 9

lalidnm in regio'm r.imis calida , illiid dehet

foni ad regicns?7i frigidam ut ejus calor at-

tem^eretur , ^ tunc illud fanitati refitua-

tur.

Et irleocummatciiapnmofit fubjedia cor-

poribusfuper cceleftrbus , neceffeeft, quodca-piat form.im alicujus fpecief determinatam

ab aliqua parte fpeciali cd&li , ita ut non poifit

eam recipere a corpore coelelli communi , eo

quod tale corpus refpicit iftam materiam vel

iftam formam indifFerenter : nam qua ratio-

iie daret illam formam, eademdaretSc alias,

quia omnes formss, quae funt in potentia in

materia prima, 8c in primo motore, funtin

aftu, ut dicit Comraentator 12. Metaph. ergo

cum materia , fufEcienter difpofita efl , neceffe

t^Q^Q aliquam determinatam partem inpri-

xno motorc, primo fpecialiter refprcienteni'

materiam ad hujus detcrminat fufceptio-

nem, 8c ideo non fufficit agens particularc

phyficuin flante communi influentia , 8c com-muni adioae corporum coeleflium. Etillud

patet ex eo , quiapoflquam femen efl decifum,

gerit in fe vim illius , a quo eft decifum. Et il-

la virtus non gubernatur a corporibus fuper-

coeleflibus uniformitcr , ita quod non magis

gubernatur ab una parre coeli quam ab alia , i-.

mo hoc modo deilitueretur in fuapropriaa-

6tione, 8c per confequens a fine. Etilludefl

de intentione Arifcot. fecundo de generatio-

BC 8c corruptione ubi dicit , quod ad^.^c-

sxiente Sole redibunt aiixmalia , ci recedentc

Sole

De Secretis Mulierun^ 35

St3le aniraalia peribunt. Illud autem appareC

ex intentione Commentatoris fecundo Me-^

taph. ubi vult quod materia prima primo non

recipitomnem formam indifferenter , fedpri-

mo formas elementales, &c mcdiantibus iftis^

omnes formas mixtorum. Illc autem ordo

formarum non poteft efle nili ab aliquofpe-

cialiter materianigubernantium , adrcceptio-

nemformarum.Hk atiEfor appUcat ad propofiimn Ififim ./5*

hitionem ^ primo i'ri generali , fecundo in Jpe^

cialiibi , Et per hpmc 7nodum. Neta j jnoton*

primus ejt duplex. ^yuida^n efi moter prifnus ,

ut ipfe Deus gloriofus , <c^ praeter ilhtw motiy'

rem efi ppnere alium ?notorem, primo conj^n"

Bum. Vnde fhilofophi ponunt 0HO fph^eras »

^ nonjetn motor-es , ideo quia qualiket fph^r^habet fumn proprium rnoterem. Et prater il"

los motores efi dare untirn motorern Jlmpliciter

imTnobilem , cfui non -^no^vetur, immediate , fedmediantibus aliis fnotoribus conjunEfis. Mod»Jitera auBoris fc intelligitur , Omnes forma. in

Tnateria compofita fwnt de primo motore fem-per ftmpliciter , ^ in affu.. Fnde Licomen fu-per primo Poferiorum dicit , quod efeBus prh^

fno habet effe in fuis caufis maxime effeHiniis^

fed in fe habet ep 'virtualiter. Nota , particu-lariter agens fub infhentia communi poteji

educere fermam determinatajn, quia omnls

caufa priwa determinaia r^fpidens aliquamformam plus influit , qua7n pater njel mater..Et ideo agem^ pmiculare rion .^roducit fme

^4 Alberti Magni LiheUus ,

determinato agente. Ita litera dicit , femen

decifum hahet njim ilUus a quo efr decifnm.

Ex quo duhitaret aliquis ^ n'rrm femen deci-

fum effet animatmn ? ^ ^jidetur qffod ft,^uia femen in quantmn efi in patre , tU77c ej}

'vivum vitam patris hahens , ^ ft hahet ean-

dem natura,m in matrice , ibi erit nji^vmn. Hic

refpondeo , qr^odfemen fufum in matrice non

ef^ <vivum formaliteri quia nec eftplantat nec

animal , fed efl njivum naturaliter , quia me-

duinte fpiritu fihi i^iterveniente . operatur 'ui-

tam. Sed diceres , cum fit inanimatum , quo-

wodo producit animam ? Dicendum quod me-

diante matrice-» qu£ efi animata-, ^ median-

tihus virtutihus propriis anim£ , peijesfeUas

^ planetas fpiritualiter repraefentantes fpiri-

ritualem infiuentiatn , diverffcantur imagi-

nes hominum fecundum Alhertum , ^ iden

quandoque contingit , quod homo cmn capite

nnius pcrci generatur , quia aliqua fella tunc

dominatur i qu£ influit talein difpofetionem

,

^ fc ef expertum quod in lapide aliquo effaHa imago fcorpionis <vel ferpentls , quia ali-

qua fella vel confeUatio refpexit ipfum, ^ ft-

bi imprejfit illam fguram , ^ ix hoc contiM"

git quod imagines aliquorum fgnorum fcul-

pta in lapidihus hahent curare quafdam infir-

tnitates » ficut recitat Haly , in centiloqui»

Ptolom^i j &* vidit qj4.od imago fcorpionisfcul-

pta cttyavit I^fione^n faBam in fateUico d

Jcerpione animali , ^ fc videmus quod quan-

dQ^.m ali^na corpora ?nortHa fepulta, fcilicet

htmp'

De Secretis Mujiemtn,- ffhomims centum annis vel amplius jacenpji-

7ie incijieratione , ^ hoc fit per natura^nfiel-

larum refpicentium ilhid cada-ver , quod con-

fervatur fine incineratione ^ comhufiione ,

praterea ex hoc patet quod quandoque opti-

mi amici fiu7it inimici una caufa agente par-

ticulari r & hoc acciditper infuentia^n plane-

tarum repugnantium , quibus ipftfuntfubjeBi.

Et per hunc modum manifeftatur , efTe de'

Saturno propofitum , fcilicet quod habet di-

fponere materiam 8c introducere talem for-

mam : fedquod Saturnus (ic femper dicitur

regnare in embTyonis conceptione, ficintel-

ligitur, quodilium, regnare in hoc loco non fii-

mitur pro alio quam influere taleni difpodtio-

nem qiise ab alia parte cceli noneflnatainflui»-

Et ideo fiin tali horanodisveldiei nondica-

tur regnare Saturnus , hoc ex eo quod ceflat

virtus fua , fed aliquis alius planetarum vel flel-

la apta nata eft infiuere talem difpofitionem

in materia, quam^^S^turnus influere nonpo-tuit , quia aBus aHivorutn funt in patiente

hene pradifpofito. Et fi aliquis qusereret , cuf

'

ita fit quod omniatalicurfu currant. Refpon-deo qiiod fic funt ordinata apud Deum, quiprimo originaliter omnia difponit fecundumordinationemfublimen, Sc cuihbet virtutempropriam fecundum exigentiam fuae naturae

miniflrat.

Hic applicat fohtionefn "ad propofitmn fuuminfpecialt. Nota , per textum folnjitur dubitatia-

direBs in fomat quando arguebaturi Si pri-

3 i mm

5^ Alherti Magni LiieHus;

mus menjis attribueretur Saturno , ita ille VS'

gnaref in principio conceptionis , tunc femper

regnaret Saturmu. Dico Saturnumregnare-in-

telligit dpliciter , 7ino influentia generali , alio

7mdo influentia fpeciali. Modo dicit quod

Saturnus regnat omni die inflmntia generali;

fed regimen fpeciale Saturni ej? , qua?:do' fue-

rit indomofua, ^ tunc habetmajorem influen-

tiam. Nota , Sattirnus ej^ frigidus ^ftccus ,

jdeo habet influere femini humidum <^ cctli-

dum , qua fibi contrariantur virtualiter , mdeemnis affio fltgratia contrarietatis , quia fimile

mdditum alteri non agit in ipfum , unde ager.s

^ patiens in principio aBionis funt dijfimilia ,

fed in fine funt fmilia , quia omne agens affi-

milatur fuo psijfo i:i quantum, potef mediante

fua njirtute , quia orme agens naturale agit in

fuum contrarium , fecundmn tdtimmn fua po-

tentia,. urpatepi.de Ccelo.. Not.a , litera dicit a-

Bus aHivornm:, i^c. Mbc patet exfgnis mani-

feBis , ef enim c-iidam pifcis ge7ieralis qui 'Vg-

catur Scorpio , ille inficit manus pifcatorisper

rete , e^ non inficit rete , quia rete nen ejf difpo-

.

fmmiadhoc, ^c. Iternfolcalefacit aerem, ^mn orbes ipfos , fcilicet inferiores fe , quamvis

ftntfibi propinquiores , hoceff, propter iyidifpofi-

tionem ?nateri<s, <^ ideo peccavermt dicentes»

^tod licet fieri ex quolibet hoc non , 'videlicet

&ma primm aHus proprius, habet fieri in pro-

pria jnateria fbi difpofita , Item vota quod

propria difpofitioyies non corrumpuntnr in ad-

tv.,mffi. foXTtiie^ Et ex hoc- defiruitur opinio quts-

pQnity.

DeSecretisMtilierum, 57

ftmt j (^uod ^of^quam materia rnenj^rui efl

dijpojlta , (^ qH^ndo ho7nims forma introdH-

citur y tunc difpofitiones prirn^ corrHmpm-

tur , hoc 7:on 'valet , quia tmic difpojltiones

fruf^ra pr<£cefferHnt. Unde difpofitiones fint

vnedium recipicndi illud quod fit de potentia

materiie. Nota , quod mHor in litera , ofen-

ditfs ejfe catholictm, inhoc quod ponit. Deuraprimordialiter omnia diipoiuilTe. Vnde Phi-

lofcphi mere naturaliter loquentes fc hahe-ut

dicere , quod ab seterno lic Deus difpofuit

planetas, & fteJlas, 5c non denovo : ^ideaCommentator fcmdo de Coelo , totum ccelum

periret propjer illam inordinationem qu^ fie-

. retper iUam fellam , ^ oporteret quod coelum

non TKoueretur.

PoiVnxc qu:e difta funt , Jupitrr advenit , qui

fua gratia Scvirtute materiamdi(ponit,adfu-

fceptionem formae membrorum : 8c caliditate

flia virtuali & caufali materiam foetus confor-

tat, &:fua humiditate replet quse fuerunt de-

ficcataavirtuteSaturniin primomenie, 8cfic

Jovi attribuitur fecundus meniis.

Hic auBor exequitur de aliis pfanetis quart'

tmn ad formatipnem fcetus , 'videtur qjuod

planet<£ 72on formant (lc materiam feetus , qutA

inter caufam ^ efecftim dicitur effe propor-

tio : ^ fi fic , fequeretur quod embry» gene-

ratus ejfet perpetuus > cum ipft planeta funt^erpetui. Dicendum licef caufa propinqua funfcorruptihiles , ideo corrum.piturfcstus.

Tertio advenitMars, qjnifuacaliditate, 8c

ficcii^

jS AlhertiMagniLiheUtUi

ficciate format materiam , dividcns a lateri-

busbrachia, & dividit collum a bnichiis,_

8c

caput format, Sc huic operationi attribuitur

tertius menlis.

Mota. Mars efl calidus ^ fucus e^ ideo ipfi

habetfor?nare crura ^ brachia , qiuftmtfc-

ca. Oportet eyiim qmd calor fufficiens con-

greget partes terrefres ficcas , fi debent fi^'

ri crura ^ hrachia. Nota, t^uodexUteraha-

hemus quod caput formatur prius a Marte

quam cer a Sole. Hujus caufa ef fecundumMedicos , quia in capite fur.t emnia principia

<vit<e , ergo , primo formatur. Sed Arifoteles

fonit quod cor przmo forynatur , quia cor fiuit

tx omnibus membris

.

Quarto menfe virtus Solis advenit , formaiimprimit, corcreat, 8c animse fenfitivae mo-tum dat Et hoc eft verum fecundum inten-

tionem Medicorum & quorundam Aftrono-morum , tamen fecundum intentionem Arift^

€or inter omnes partes gencrandas generatur

primo, iScvirtuteejus omnia raembra nafam-tur , addunt enim quidam ad iftam partcm di-

centes; quod Sol cft radixtotius virtutis vita-

lis, 8c tali opporationi quartus mcnfis adfcribi-

tur.

Jtem Thil prapter iUum textum adfcribunt

generationem hominis Soli, dicentes homo ge-nerat hominem 5c fol , m dicitur , 2 Phyfc. quiak fole <virtm radicalis dependet. Contraft fic

,

fequeretur qmd homo deheret dici Jdaris ^ceelefiis creatura , quia effecius ab eddem deno'

mina*

De Secretis MuUerum. 5 9minationem fmni a qno habet e-ntitcitem. D/-

cendmn qnodfol ejlcarifa remotay ideo non fu-mit denominationem effe^iis hfole,

Quinto tcmporc qus^dam exteriorum

membrorum Vcnus fua virtute pcrficit , &:

quacdam exteriora format , aures, nares, os

&; virgam virilem in mafculis j 8c pudibunda ,

fcilicet vulvam , mammillam , 8c alia membrainfoemellis: manum 8c pedum feparationem

facit Scdigitorum, Scifti quintus menlis aifi-

gnatur.

}>lota , Venus efi benevolus Planeta , ^ eft

'uirtualiter calidus , ideo perflcit membra ex-

triora , fcil. os , ^ af4:}'es , ^ te(^iculos,fednjide-

tur quod tefticuli debeant primo generarit

quta junt principalia membra , flcut cor ^'caput , tnediantibus quibm fe natura continue

falnjat. Dicitur , quod tejiiculi non funt ita

frincipalia membra , jlcut cor ^ captt , quiavidemus tefliculis ablatls adhuc 'vi^vere ho-

fninem , fed capite ahfci(fo ^' corde ahlato , %d~

teriusibi vitam non 'videmus.

Sexto tempore influentia 8c regnatioMer-curii inftrumenta vocis' format , fupercilia

componit, oculos fabricat, capillos crefcere

facit , ungues producit. Et ifti operationi

fextus meniis attribuitur , unde verfiis.

Inflrumenta novem funty guttur, linguat

palatum ,

^imtuor (fr dentes^ duo lahrafimuUSeptimo tempore Luna operationi finena

imponit: replet cnim fua kumiditate angu-

4® Al^erti Magni LiheMm 9

ftiascarnis, 5c aurigenas carnes infuperficie

complet. Venus vero& Mercurius humidita.-

tem tribuentes tpti corpori , nutrimentum

dant. Fa- ifti operationi datus efl feptimus

menlis.

Itent nota , Luna replet poros carnis , ^&fi^-

cit fcetum effe plenum fuperficie , fcilicet in cu-

te. Item fi aliquis puer nafceretur in feptiyriQ

menfe-, illemorersturj quia non ef adhuc debi-

tefermatus^ conjolidatus , ergo , ^c.Poftea influentia Saturni , cui octavusmen-

^s adfcribitur. Et ille Saturnus multum in-

frigidat Sc ficcat , & per confequens ftringit foe-

tum , 8c ideo aliqui Aftronomi ponunt foetum

generatum in odlavo menfe moribundum vel

mortuum effe , ut in fequentibus manifeftabi-

tur. Deinde in nono mcnfe dominatur Jupi-

ter , qui fua caliditate 8c humiditate foetura

betificat: 8c foetus qur generatur in iitomen-

fe, eftfortisSc bene dilpofitus, Sclonga; vitse

,

Sc eft fortis gratia caloris , 6c longae vitse gratia

humiditatis.

Hic auBor fonit in quo tnenfe Saturnus ha-

bet fuum dominium , c^ dicit qmd Saturnus

in oBanjo menfe hahet infiuere. Et mta, quod

fi in aliquo membro deficientes pueri nafcun-

tur , 'vel generantur cum quatmr digitis zn

TnanUy <v'elcumtribus, hoc e^ propterdefeBummateria. Similiter f generaretur cum fex 'vel

feptem digitis y hov efef ex ahundantiamateri*e.

Eft autem adhucnotandum , quodmembrasorporis organici duodecim. figpis- Zodiaci

attri-

De Secretis Mulierum* 4 r

attribuuntur. Primum ergo fignum totius

iphssrtecoeleJxis eil Aries , in quoquidem figno

Scle exiftente temperato , ht calidum 8c hnmi •

dum , & tunc efi: niotus ad generationefh , ideo-

motus Iblis in arictem dicitur principium vi-

tse , & radix virtutis vitalis : propterea arieti

attribuitur caput in homine 8c ejus conditio-

nes. Nam aries in ccelo ell: dignior pars coeli

,

quia principium divifiones fph^rae per duode-cim figna , ficutcaput inhomine vocaturdi-

gnior pars corporis , 8c ideo merito arietiefl

affignandum , & quraSolcurrensinhocfigno

calidum & humidum naturjsmovet, Sccaput

inhominedicitur principium fpiritus vitalis.

Foftquam auBor ofiendit influentiam pia"

netiTrtrm <^ flella.rum refpeHu fcetus , nune

confequenter prnfeqmtur de effeBu fgnorum.^

Nota. Aries efi calidus ^ humidus^ eorre-'

fpondet Veri. Ver enim efl caUdus^ kuTnidus

,

O" tunc anifnalia maxime appetunt coitum ,

qiiia tunc augmsntatur calidmn ^ humi-

dum gratia Solis exijfe?itls in ariete , ^ maxi-

me in 'viris tunc eji appetitus. Propter hoc e^

tiam mater Ecclefta ftntuit jejuniu?n magis in

iUo tempere t^uam in alio tempore ^ propter lu-

xuriam illo tempere refringendam , quia tunc

hqmines co^ifiricfi hyeme r.evertuntw ad 'vi-

iorem.

Unde Verllis.

hiarts mr.res-i Februaque canes ^ MajomU'li-iYcS.

MotiZt Aries hahct domiriari fup-er caput in

41 Alherti Magni Libellm ,

quo njigent omnes potenti<e anim<e , ^9 tant»

quia ipfe Aries eji pyincipium 'vitalis opera'

tionts, ^ ftc caput in quovigent omnes poten'

ti^ anima , ^ ideo Medici dicunt quod <virtus

njegetati^va corporis eji in capite principaliter ,

determinate , fed in corde originaliter. Sed

dubium eft utrum njita magis conftfat in cor-

de quam- in capite ? Et 'videtur quodin capi-

te, patetper Anjicennamy qui dicit quod 'vidit

nrietem 'ambulantem corde extinBo , hoc effe

non pojfet , nifl njita haberet principium de ca-

pite. Sed contra hoc ef , A^uerrois in fext§

Phyfc. qui ipfum deridet , dicens fe 'vidife a-

rietem currere hinc inde abfciffo capite. Unde

ji^verroes njult , quod vita principaliter <^ ori-

ginaliterfit in corde , fed ex confeqaenti in ca-

^it^, Sed Medici (unt fnultim fenfuales , <^hoc ideo , quia ojident in capite ejfe fenfus njir*

tutum , ideo dicunt 'vitam confifere in capite

principaliter , fed no7i eft ita , immo in corde.

Sed quid dicemus ad auHorem in litera , qui

dicit quod caput eftnobilior pars corporisl Di-

eendum quod hoc njerum ejl fecundum appa-

rentiam ^ majorem operationem fpirituum

njitalium , quia in eo apparent magis operatio-

nes 'vita quam in corde. Fhde non dubito quin

fiatura nobilicrem ^ meIiore?n p^.rtem cor-

porls coUocavit in medio corpovis, nam cor efl

primum 'vivens ^ ultimum moriens, hoc non

effet nifi cor effet principalijjirmm membrorum

eorporis.

Tauroquideni coUum » humeri Scfcapulx

Gerni-

De Secretis Mulierum. 45Geminis attribuuntur , Cancro manus 8c bra-

chia , 6c Leoni quidem pedius & cor 8c diaphra-

gma , Virgini ftomachus Sc inteftina , 8c coftsc

& lacerti attribuuntur. Et hoc videtur cfTe

medietas corporis fccundum curfum mcdic-tatis cali , videlicet ut a partc fepentrionali

eil annotata. Libra vero fecundam partemcorporis relpicit fcilicet renes Sc eil princi-

pium caeterorum tnembrorum. Scorpiovcro

loca libidinis refpidit, tam ex parteviri , quamexpartemulieris. Sagittarius nates , Sceaper

quse natura feceflum demittit , 8c pofteriora

refpicit. Capricornus vero genua 8c aliainfe-

riora refpicit. Aquariusvero tibias refpicit. Pi-

fcis vero quod cft ultimum , formationes pe-

dum refpicit Sc plan tas , 8c fic breviter habi-

tum eft judicium cx partc duddecim fignorum.

Hic auBoY ofiendit ds aliis fignis dicens y pa^

tet in textu. Rota , litera 'vult in tantum quod

Lrma exiftente in talibus Jlgnis , qua refpicimt

illa membra , ut patet in litera in illis membris ,

non debit fieri minutio fanguinis Luna exi--

ftente in aliquoftgnorum.

Et non opinetur aliquis illa fid-a fore. Namfides hujusinmultis experimentis valet invc-

niri. Nofcat ergo experimentum quivis quodmalum 8c venenofum eft tangere aliquod

raembrum Luna exiftente in tali figno illius

membri : 8c caufa iftius eft , quia natura Lunxauget humiditatem, quod experimiir adfen-

fum , quod li carnesrecentesponantur de no-

£le ad radios Lunss , ibi generantur vermes

u\

44 Alheiii Magni Lihellm^

incarnil^. Scillud non iemper apparet eodemmodo , fed prsecipiie in fpeciali ftatii Lun^e.

Ric mBor -coTJprrhat diffa fua per experi-

Tnefita. Nota , ft carnes in plenitudine Lun,e

fonerentur ad radios Luna , tunc con^verteren-

tur in 'vermes , ^ tunc fnagis quam in alio

temporei quia tunc Luna eji multum humida>

Et ideo dicit auBor in fpecialij^atu Luna , ^-hoc patet ft aliquls 'vulneratus poneretur adradios LtiVte , hoc nocej-etfibi , quia omnes hu-

_ miditates connjenireyit in locwm 'vulneris ^Luna augmentat hmniditates , ^ fic humidi-

_ tas nimis feret intenfa : fedJi ponatur ad ra-

dios Solis f non ejl mci^vum , quia radii Solis

faciunt kumiditatem exhalare , ^ fc ex ijfis

patet quod femper in plenilunio menfis majo-

ratur humiditas, fcilicet cerebrum , meduU0.

€^ menffruum, ^idet tunc di^.ci:le efi. fudere^ropter huwiditatem cerehrinimvs intenfam.

Ut illud lane intelligatur , eil advertendum

,

quod quatuor funt ftatus Lunae fecundum Al-

bertum intradlatu dc ftatu Solis&Lunse. Lu-

na vero in prima ejus intentione eft calida Sc

humida tifque quo eft femiplena, poft hoc

nunc dicitur calida 6c (icca , q uoufq ue iit plena..

Deinde eil frigida ufque eft fcmiplena in decre-

mento, ultimo vero eft frigida ufquc quo fo-

li adjungitur , 8c in hoc ftatu maximiC hume^-at;

humida putrefaciendo , ideoque cum Luna au-

geatinomnibus membris humiditatem , tuac

laedere membrnm ferro eft ideni quod graviteir

yulnerare > quia malum eft huraiditatem adde-

re

DeSecretfs Mulierum, 45re hiiTnidirati , Sciicperconfequensaugmen-tatiir docurnentum.

Hinc coiifrr/riUt dicttr/n fn^im. Nota qmd^rima quadra correfpondet neri , qtii ep cali-

dus (^ hnrmdns , ^ qni genermitm in ijfa

qumra, fnnt fanguimi. Sectmd.a quadraeft Ji-

milis igni caUdo ^fcco, <i2' tti7ic iUo figng gene-

rfvnttiY c-holerici. Tertia qiiadra correjpondet

teiT^ qrije ejr frigida ^fcca-, c^ tmc nafcun-

tur melanckelici. ^inarta. qtiadra correfpon-

det a(fiit£ qti£ ef httmida ^ frigicla^ i^ttinc

Tiafcuntur fhlegrnctici. Et fectindnm hoc di-

cunt alijui , quod fi carnes poncrenttr,' ad ra-

dios Ltm^ cum fnerit in quarta qtiadra , tumcitius C0fi~oertere7:tur in 'vermes qtra^n i?t pl-e-

mtudine Lun^ , qiiia tunc 'inaniim eft Ltin^

hundditas 'vigorofa.

Nota f fi aliqtds doluerit in quarta quadra.,

func 7ion debet trahere fangtu?iem , nec 'vul-

fierari ^ maxime in cerebro. Ratio efi , quiAtunc per illam rjuhisratioyieyn humiditas au-

gmentaretur nimis , ^ id,eQ fieret nocivum in

tnembro.

Sciatis autera fbcii mei, qaamvisqusdaramulieres Ciiuiam rei Jiujusoccultamignorant,

tamcn qu^rdam mulieres bene c.^e£tum co-

gnoicunt, Scplura male exiito operuntur, ut

Gum vir eftincoicu cumeis, accidit quando-

que viris magnalseiioScgravis inteiLiuex in-

fe^tione membri virilis per ferrum apponnimpereas, prout quasdam mulieres vel meretri-

€-es Dodl^ funt ia i.lli nequitiaSc in aliis. Et

fifas

4^ Alherti Magni Lihellusy

fifas eflfet dicere , hcc quidem defcriberem

»

fed quia proprium meum creatorem timeo,

ideo de illis occultis ad prsefens nihil mani-

feftabo.

Hic ponit qUuedam ytotabilia , ut patet in li-

tera. Nota quod qnadam muUeres fwnt ita

caut<£ ^ afiut£ , ut accipiunt ferrufn , ^ op-

fonujit njulvis , iy ijlud ferrmn Udit njirgam ,

fsd vir non percipit propter nimiam deleEiatio-

nem & duleedinem njul^v^ , poflea tamen fen-

tit ; ideo maxime cwvendum ef * ne fat ceitus

cum menfiruofis mulieribus quia exinde hemo

pojfet Incidere in leprayn , ^ quandoque in

magnam infirmitatem , quia 'vena tranfennt

h fingulis memhris ad teflicHhs , ideo teficulis

Ji?fis eito potef ladi totum corpu^, Vnde dicit

Dia , [i mulierem me-afruofam \cienter accef

feris totum corpus tumn infeBmn erit ^ mul-

tum debilitatum , quod rjix infra menfem ^njeriim colorem ^ fortitudine?n rehabehis , ^flcut liquidum njefimentis tuis adhneret , fc il-

le foetor omnia interiora hominis corrumpit.

Dicit venerabilis Hippocrates de naturis ho-

minum : M?-ilierem menfruofam non accedas ,

quia ex ifo fcetore aer corrumpitur y ^ omnia

interiora homijiis cenfunduntur. Nota , au-

Bor timet Deum fcribendo fecreta ufque ad ul-

timum , ne aliquis expertus forte malum ope-

raretur per- iUa fecreta.

Item de quarto ftatuLunae precipue poifu-

mus eflfeiflum declarare prsedidrum alio expe-

rimento, quod fumiturquod radii Lunae de

nodc

De Secretis MuUerum. 47noiCle fiibintrantes & pervcnientes ai caputdornnentis, faciant dolorem capitisScfluxum

rheumatis. Et caufa hujus d\Gt:i eft prius.

Uic ponit aliud experimenturn de quarto

JlattisLuna: Nota-, quod caufa hujm eji ^ quia

tunc Lritite ep multum humida , ^ quia rhett-

tna catffatur ex fuperfiuitate hu^niditatis , i-

deo facit catharrum , unde 'verfus.

Jejunes , vigiles , facien=^ lic rehumata cures

,

Et qtiia hurniditas Lu7J<e perttirbat ht^mi-

ditatem cerehrii ^ atigwentat ipfarn , gratia

hujits atigmentationis fit fuxtis per nares , ^Ji tunc illi radii innjtnirent 'vulneratum , tif-

que admortem l^derent ipfum ; id^eo vtdnerati

pr^efervandiftint d radiis Luna. >^

De InfluentiisPlanetarum.

C A p. I I L

pOft hoc vero ad infliientias Planetarum(quos antiqui vocaverunt deos naturse iu-

per hominem ex parte corporis & animac)

nuncrevertamur, 8cc.

Po(!quam 'vero auHor oflendit quomodo per

Planetas habct formari foetus , hic ofe?idit

quomsdo ifli planet(e fe habent ad foetum ex

parte animce , njel corporis , vel fimid, Notaqmd playtetce hene dictmttir dii naturje. P^atit

qiiia nattira regitur ah ipfis 3 fcut regnum drege. Unde totus iUe mtmdus fenfbtlis contijt-

guus efi d fuperioribtis rationibus , tit tota 'vir-

tus ejtis inde guhernetur. Sed diceres ^ fpla-

nette

Aiherti Magni LiheJlm $

veta funt Dii mtur<£ , qmii tunc facit cceliim

fteUatmn ? Dicitur quod hoc ef: caufa uriiver-

falis natur^ <ij' wnformis ^, fed planet^edi-oerfi-

fcant effeBum fectmdurn eormn inotmn. Vnde

planet£ dicuntur d pUnos Gr^ece , qmdejt pla-

num-i fi^ve error Latine, non quodin fe errenti

fed quia ex eorurn 7notibm fiunt diverf erro-

res in rnundo i^ in efeBibus.

Saturnus qui eft fuperior , 'obfcurior , 5c gra-

vior Sc tardior aliis planetis co^leftibus , facit

natum qui fub eo nafcitur , fufcum incolo-

re ex parte corporis, Scplanumin capillisni-

gi*is 8c duris , 8c caput turbidum 8c bene bar-

batum , 6<; talis homocontinetfubtilepeO:us,

Bc habet fciiTuras in calcaneis figuraliter, 8c

hoc eR- fecundum difpontionera figuralem.

^Secunduni vero animarQ malusefc , multumperlidusSc malitiofus , iratus , triftis , 8c mali-

gnae vitse , fcxtida diligens Jk turpia veftimenta

femper induens,Sc non eft luxuriofus, 8c in plu-

ribus Venerem minime diligens > imo natura-

liter abkortet : imde breviter notandum ;

quod fecundum intentionem miagiftri mei in

illa fcientia experti , quicunque natusfuerit

fubSaturno, habetomnesmalas difpofttiones

corporis.

Hic auEior profequitur -intentum fuum. Et

dividitur in 7. partes , fecundum quod 7. fu?it

^laneta. Rata qucd Saturnus ef fupremis pla-

neta ^ complet curfum fmtm in ^o.annis: ita

cfuod redit ad eundum puncfum Zodiaci , a

qm incipit. Et fecundu7n Ptclomieum , &rna-

De Secretts Muheriim. 49

niaiii}rn:n Rabbi Moyfem Saturmts eft planeta

fupre^^iti-s , i^ maxtTne dtfiat a terra , ita qmdadillayn "^artsm iihi ta77git fph.eramjovls ^ ho-

mo "venirst a terra i?t 5*7 34- arinls , (^ infeptua-

ginta fepte7nfeptimanis , ^ in ^.diebus, fup-

pop.to qHod- dieta hominis effet decem miliaria.

Etfecundum. Jftrono^Jws , Saturnus ejf tant.e

magmtud.inis , qtiia e(l nonagep.es maior quamtota terra. Item diHum efc in literaquod Sa-

turnus eft m^ultum tardm in motufuo , hoc de-

bet p.c inteUigi quod iri tempore longiori com-

.

plet curfum fuum. Vnde Saturnus efv hene tri-

gejies major Sole y quantum adfuumorbemi ^ficHt Sol pertra7ipt fuum orbem motu propri»

per Zodiacifigna in uno , fic Saturnus in 7, o. an-

nis ^ fic monjetur njita "velociter pcut Sol. Ver-

hi gratia , Si duo hcmines arnbularent , uniis

per 7,0. dies perambularet trtginta miliaria ,

alter unim miliare , tunc alter qui amhulaf;

unum7niliare y arnbulat citius , non tamenve-locior ejf in ?notu , eo quod in aquali tempore

pertrarft de fpatio fecundum Philofophum 6,

Fhjfcoru7n. Item nota quod litera dicit , Sa-

turnus facit '-ictum fuum fuPcuyn incolore. Ra-tio ejr •) quia ?^aturnus ej} fimJlis terree quia ef^

frlgidus ^ficcus , obfcurus, niger i^ njirtualiter

facit 7iatum obfcurum. Ite?n facit natum pilis

duris , quifk eji terrefris complexionis , ^ ide^

foetus humores multos caufat (^ grofos , dqui-

bus generantur grojji pili. Item natus ejus ejl

trij^is , quia melancholide complexionis 'vir-

tualiterj ^meIa?ichoIicifunt triflest quiafem"C

50 AlhertiMagm LiheSus 9

ferincUnantjeadterram. Itern yiatm ejm ef^

figerincefHy quia ipfe ej^gravis Jicut terra , ^ideo difficalter motiiifr' Item ipfe mn appetit

eoitum, quiaejificcus , i^ffvnltappetere , poffet uti calidis bene conditis , ^ humidls ciha-

riis, Item ille natus femper ef invidm s/jyper-

fldus , quia nuUum hahet gaudimn , fedfmpermelancholizat , (i^ ejus fomnia ut plurimum

funt 'vera : fcut njidemus fatuos, quipradi-

cunt fape futura per phantaftas ^ melancho'

lias , ^ ipje femper cupit federe in angulofoli'

tarie. Item nota , litera dicit quod ipfe habst

Jciffuramin calcaneis^ id eft^ divifoneminpe-

dibus circa' anterroYern partem , fcuti equi:

^ calc:meus eft una pars pedis in anteriori

parte , quja primo terrirni calcajm^ , <^c.

Jupiter veroftellaregalisexifcens, pia, dul-

cis 8c lucida, temperataSc profpera, facitna-

tiim optimum, quia nato fub eo dat faciem

pulchram , oculos claros , 5c barbam rotun-

dam. Et figurat duos dentcs fuperiorcs ma-gnos, &: ^qualiter divifos. Et dat homini co-

iorem album rubeo permixtum infacie,8cfa-

cit longoscapillos- Secundum animam vero,

facit natum bonum & honeftum ac mode-ftum, & erit longse vitse , diligens honeftatem,

diligenfque veftimenta pulchra , Scornata, Sc

deledlabiles fapores &: odoresei placeht , & erit

mifericors, largus, jucundus, virtuofus&ve-

raxinfermonibus, incedenshonefte, 5crnul-

tum profpicit terram.

Ponit depcundo planetsm, qui dicitur Ju-piter

De Secretis Mulierum., 51

piter , unde fecundurn Aflrmomos com^let

cftrfum fuiim in i a . einjm , ita quod fuh quo-

lihet (igno moratur ad unum mnttm , Wiide fe-

cundiim Afironomos , Jupiter multuyn difat

a terra i quia ad illam partem, ubi eflfropiit"

quior terr^ , homo 'veniret de terra in duobuf

miUibii^s armormn^ in f%6.a7inls, i^ /\.. fepti'-

Tnanis ^ f. diebw , fuppofito quod dieta effet

I o miUiaria : (^ magnitudo ejus efl talis , quodi

quinquagefies ejl major terra. Item fupiter

dicitur fuijfe ille , quia expuUt patrem regno ,

fic fupiter ey.pellit operationejn Saturni , quia

ftbi contrarius ej} per totum , utpatet in litera

:

quia fecundum AJfronomos , qui nafcitur fubjove perveniet ad ^nultos honores : facit fa- -

ciem pulchram , ^ facies ef; nobilior pars

corporls. Vnde fu^iter plus laborat in facie

qttam in aliis ynembris , ^ facithominem al-

bum rubedine permixtum : quia iUe color eji

pulchrior inter alios , quia ejlfanguineus. Item

facit barbam rotundam , quia rotunda Jigurx.

efi nobilijftma figura : ex Jecmido de ccelo. Etideo caput pueri rotundum ejf diligendum »

ideo nutrices folent comprimere ^ rotundare

facies , i^ capita puerorum. Item facit capiUos

longos , quia facit natum calidum ^ humi-dum : humiditas enim cum calore ej^ caufa lorh'

gitudinis pilorum , unde pilus eft fuperjiuum ^refiduum humiditatis quod exit per poros. Etqiii cito barbefcunt funt bo?i£ cemplexionis :

Item natus fub fove e(i bonus fecundum ani-

wam , fidelis^ addifcens , ^ coitum appetejis,

G 2 ^be^

52 AlhertiMagni Lihellm y

^ hene a^petens gratia caloris , potens ht opere

gratia humiditatis fufficientis , ^ bene capit

Jingnla qUie andit, quia habet fpiritus hahiles

^ fatis humidos i quia hwnidiis bene recipit

,

quia calidus hene deleciatur. Et-nonpiger, ideo

Jpiritus fenfuum exteriorum deferujit fpecies

fenfibiles z^ virtutes interiores animce fcilicet

ad 'virtHtem i?nagi?iativam ^ ratiocinati-

'va?n.

Mars ciim fit intcmperatus in caliditatc &ficcitate , fecundam lioc facit natum fuum ru-

bci coloris cum quadam aduftione 8c cbfcu-

ritate , licut videtur in his qui paiTi funt a So!e

,

8c habet paiTos capillos , parvos oculos , totumcorpus habet curvum J^c groiium aliqualiter

,

Secundum animara vero fallax , inconilans, in-

verecundus , irafcibilis, proditor, difcordias 2c

bella feminans , & fuperbus erit.

Hic exequitur de tertio Vlaneta qui dicitur

Mars. Nofa , quod Mars ^mvetur taliter fubZodiaco , quod complet curfum fuurn in duobus

mmis , ^ difat a terrafic , quod ad illam par-

tem uhi propi-aquiar efl terra , horno veniret

40 o . e^ 9 o . annis , ^ 1 1 .feptima^iis : ^ qua-

tuor diebus , fuppofto qmd dieta ejus ejfet no-

<vem miliaria. Item nota , caliditas ^ ficcitas

funt caufje adufiionis , ^ crifpitudinis cri-

niiim , U7ide nota quod nati ftih Marte habentpaucos crines : caufa ficcitatis : i^ habeiit cur-

'vosfeucrifpos crmes gratia adufiionis: Ifaap-parevt , quia 'videmus cum calamijfro fim-me cMlefaBQ crines crifpantur , patet etiam

qmd

De SecretisMuUerum» 5 3

quod crifpitudo crinium arLuit iracmdiam.

Item yiatns fub Marte ejv ruhei coloris , cumquadarn obfcuritate , (juia calor ruheus caufa-

turexeo, quia calidmn agit iii humidunii ^eonfumendo humidum reVmquit ficcum , ficut

'videmus quaiido d.ehent comhuri lateres , quod

fmte CQmhufxionem mn funt rubei , fed polJea

conftmpto humid.o efficiu7:tur ruhei. Et ifti

Tiati hahent par^vos oculos , quia oculus efi' 7nemhrnm in quo 'viget hu?niditas , quia oculus

efr aquea vaturce ah extrinfeco , fecundo de d"

nima : quodpatet , f:laditur , exit aqua , ^ Mars

eji calidns i^ ficcus , ideo non potef formare

7nag7ios ^ pulchros oculos . Item Mars inducit

hella , qtiia exfccat cerebrum , ^ cor incendit 9

^ fic ira generattir ctrca cor. Unde ira ef^accenjio fanguinis circa cor , ^ ideo Mars fecU7i-

dmn antiquos 'vocabatur Deus beUi. Item efl

fallax. Ratio , quia ej} (lccus^ calidus , ^ fie

femper eft iracundus , <^ cogitat de ?nalo , nt

fallat homines ^ prodat. Item fatis appetif

coitum , quia calidus , ^ modicum poteft , quia,

carethumiditate.

Sol quidem regalis ftella exiilens, lumeamundi Sc oculus vocatus, natum fub eofa-

cit, carnouim Scfaciem pulchram , Scoculos

magnos , colorem album cum quadam ru-

bedine , bene barbatum , & longoscapillos.

Secundum animam. vero , ut quidam fcri •

buntj facit hypocritam & malum juftumine.xteriore p.irte apparentem , & facit »homi-

nes multum fcientes fecundum aliquos. Sed

C 5 inveni

54 AlhertiMagniLihellm ^

inveni aijquos diccnces quod natus flib illo

planeta cft regularis , religiofus , profundse de-

votionis, fapiens, dives, diligensbonos, de-

primensmalos.

Se^nitur de quarto planeta qui dicitur Sol.

XJnde Sol de fua natura eji planeta calidw ^ideo influit natofub eo calorem 3 ^ efficcus , fedtemperate. Seddic^s , ft Solefl: ficcHs ftcut Mars ,

quare non influit eundem efeBum ? dicendum

qmd propter caliditatem ^ ftccitatem , 5*/

^irtualiter ejl humidus-, ^nonficcustnifltem-

perate. Item, Sol fecundum antiquos diceba-

tUf pater DeorUm ; quia Sol eji principium oji-

tte , idefl, influens e[fe emjii rei y itaquodSelper

eJHs acceffum ad hamif^h^rium noflrum in-

fluitfertilitatem , ^generatiormn ^poflejus

receffum njidemusflores arefcere , ^ terram fie-

ri aridam , ^ in qmlibet figno manet quadra-

I ginta dies , ^ curfum fuum perficit in uno an-

m , motn proprio ^ naturali. Et fecundum

<i_Aflronomos tantum diflat a terra, quodadil-

lam partem qua propinquior efl terr£ , homo'veniret in ^oo. <^ ^o. a?mis , ^ ^6.feptimanis

,

^ duobus diebus , ita quod dieta ejus ejfet i o.

miliaria. Itemnatusfib Sole efl hypocrita : ^dicitur ab hypo , quod eflfub , ^ crifis , aurum ,

quia habent malum fub auro , idefl^ fubbonaapparentia. Verfi^y

Omnis hypocrita facie teniis eft hcreraita.

Mente licet tacita latens fanguis aconita.

Item Sol calefacit temperate , (iy ideo facit

natum fub et rnagms fapientia , quia calor fal-

tem

t>e Secretis Mulierum, 5 5

tem moderatus e(l iiijirumentum operandi

'virtHtes anima ^ quia calor facitfpiritus agiles

^ pro??3ptos. Item dicunt quidam , nat^is fuhfo-

le libenter 'vult ?nitti in exilium , quia amahilis

efl ^ jucundus : ideo Deus pro^videbit ftbi de o-

7nni bono : Item Sol fecundum Ftolomaum i?i

Centiloquio fuo , dicitur effe oBies major quamtota terra.

Veniis eft ftella benevola 8c facit natum pul-

chrum, Scmaxime oculis& faperciliis carno-

fum , mediocris ftaturae, fecundum animam ve-

ro blandum , facetum , cloquentem, muficalia

diligentcm , voluptatem , gaudium 8c choream

defiderantem , ornatum corporis diligcntem 8c

fuaviter intercedentem.

Profequitur de quinto planeta qui dicitw

Venus. JJndtVenus habet plura nomina. Primo

dicitur Venus a 'venerandot quia antique f^-

nerebantur eatn caufa amortf. Etiam dicitur

Lucifer, quia de mane Iul im indicat, quanda

Selem prtecedit. Secundo 'vefperi dicitur Hefpc-

rus , quia 'vefperum de noBe indicat , folem ta-

men fequendo , ^ habet calorein candentcm i^fulgentem inter fjdera , ^ complet curfum

fuum in 3 oo. g^ 3 8. diebus , c^ Venm efi in ma-gnitiidine fcuti una pars de iS.partibus terr^

^ fecundum Afronomes difat a terra , quod

adillampartem ubi propinquior efterr^, hom»'veniret , infexagintaquinque annis , ^ ^9-fiptimanis i (^^unadie: fuppofito quod dieta ho-

minis effet decem miUtaria, Rota , Venus efipla-

neta calidus ^ humidw njirtualiter , ^ facit

C 4 natum-

5^ AlhertiMagniLihllm^

natum Itixoriofum ^ pnlchrr^m , quia gratin

humiditatis facit ipfm/J foffe in opere. Itcm fa-cit natum diligere mufcalia , quia mufica ejt

milis fro cantantibus > ^ ciniatorihns, quia

carmina confortant avnorem. Itan rtota , fi'pPo-

fitoqtiodVe^ms ^ Saturnus 'vcnireiit , fecundumappoftum, tunc 7iatus illo tempore non ejfet o-

?nnino malus , nec bonus , fed mediofe haberet

modo V quia bonitas Veneris retar.dat malitiayn

Saturni quantumpotef, ^ fic facit meditm.Mercurius quem AftronGmi iblentailequi

,

afferuntScejus radios contrahi , facit natumcorpore gracilem , fatis parvx perfonse , barb^s

pulchra: & rarce. Secundam animam vero erit

lapicns & fubtiiis , pliilofophiam diligens 8c

lludium, Scerit bonoram morum. & perfefci

fermonis, & illc m.ultos acquiret arnicos,. 8c

tamen non multum fortunatus. In eo bonaconlilia vigent , verax 8c nullius pcrn.di3e , ex-

pers intidelitatis & infcius , & non confcius , id

dk., fbciusinmalo.

H/V exequitur de fexto planefa qui dicitur

Mercurius. Nota , quod Mercuriusfen p^r gra-

ditur cum Sole , ^ nnnquam ab eo difat a?n-

flim quam. 3 o. gradibus. Calorem habet radian-

tem , raro propter 'vici^iitatem folis ^videtur ,

fed tamen in meridie mecliante fpeculo ^vide-

tur. Et dicitur Mercurius", quaji Mercatorum

Kyrios , idef, dominus , quiaMercatores indi-

gent eloquentia. Vnde Mercurius dicitur Deus

eloqueiitia , (l^ complet curfum fuum in 333.diebus 3 itaquod modicum minm qmm p>er an-

nmn -»

DeSecret^ MiUerum, $j7i!nn j ^ quantitas Mercurn eft fictit una fars

de iiooo. partibus terr^e , ideo ftella eft parva.

Ltteva dicit quod Mercurius contrahitur a.

radiis SoHs, B.atio eff , cjnia continue fne^vetw

fihSoIe; e^ p-opter radiosSoIis videri non po-

tejl quia majus lurnen o^ufcat minns. Itemna-

tus fnb eo diligit philofQphiam , quia facit na-

tnm fuhtilem fecunthim animam » ideo diligit

fubtilia> Itern Mercurius facit homine^n lo-

quacem , multiis patitur infirmitates , eflqus

boni confdii.

Liina ciim fit velocioris motus , facit natuni

vagabundura ,iermoneverum, nulliusfervitif»

j ucundum 6c mediocris ftaturse , & Jbabet inse-

quales oculos , fcilicetunum altero majorcm.

Exequitiir de ultimo planeta qui Lufia di-

citur. Septimo nota quod Luna ef njelociffimi

motus, ideonatusejus ef <vagus, necpotefdu'

rare aliquo officio 'vel fervitio. Et quod Lu^na efh <veIociJJtmi motus patet , quia quant»

Planeta ef inferior , tanto citius inonjetur > qma.

Luna coT^pIet curfum fnmniri 27. diebus S" 7»

horis. Secundum Afronomos tantum difiat aterra , quod ad eam partem uhipropifjquior eji

terr<e ad concavwm orbis Luntg homo njeniret

in 12. annls ^^^^- feptim.anis e^ 3 . diebus,fup-

foflto quod dieta ejuf^ejfetdecem miliaria cumdimidia , Rota quod Luna habet lumen a Sole ,

<i^ quando currit cum fols habet majorem 'vi-

gorem ^ 'vim utinno-vilunio , i^ in quolibet

menfe anni complet curfumfuumper 12. fgna,M Luna 'videmtu maculam , ^ eanfa hnfis

5f j&erfi Magni LileUm ,

e^ per Comment feamdo de Coelo , quia Ltmaeji corpus rottmdum ^ rarum ^ denfitm ex

Tiubihus , <^ ideo in medio propter raritatem

Tjonpotejf renjerherare lumen folis t ^y penetrat

ipfum in tnedio ^per hocpatet obfcuritas.

Et fciendum quod omnes ftellse 6c alis! par-

tes corporis fupercoeleftis iIFa officia divinitus

cxequuntur, &femperfic agunt, Scficnun-

quam expediuntur quantum ex parte eorum

,

&: ideo fas eft dicere fecundum ea qu?£: di6la

funt , omnia inferiora a fupcrioribus rcguntur

,

8c ideo illa quse divino facrificio &: beftiali im-

molatione 6c alia quse in mundo funt , non pof-

funt removere adionem corporum fupercos-

leftium dantium vitam & mortem

.

Hic auHor ponit imum mtahtle quod prius

diHuyn ejf , quod natus fub di^vsrfis phmetvs di-

njerfimode regitur ^ producitur. Diceret ali-

. ^uis, quomodo, quare , 'velperquemfunt fell^

fic erdinatce ? Refpondetur , quod per dinji^iam

naturam talis ordinatio faHa eft. l^us enim

fic ordinavit dominia planetarum , ^ iUudpa-

tet 11. Metaphyf. Et auHer 'vult quod psr jeJH-

nium ^ facrificium befiiarum non poteftremo-

weri planetarum curfti^. Illud probatur- quia

motus coeli femper ejf uniformis <^ regularis 7.

Vhyfcor. ^ femper invariabilis. Sicut ergo

Deus injfituit ab ^terfio , fc ab aterno , ^uel in

^ternum permanebit. Sed contra.

Sapiens dominabitur aftris

,

' Secundum Ptole^namn c^ Theologos, iy hoc

nm ejfet > nift cmfus plamtarum ^ efeHus

impe--

De Secretis Muiiertm^ f^kapediri pofffnt. Refpondetur quodJapiens ftc

dominatur aftris quando njideret aliquem effe-

Hum Siiturni de necejjitate tit frigiditas , tunc

potef fe canjere amcwmento , fed non potejfim-

pedire eorum ejfeBmn fmpliciter > quajido ita

feynfer agant. Et auHor loquitur naturaliter ,

cum dicit per facrificia non potef removeri ef-

feBus planetarum , quia Jheologus tenet ibi op-

fofttam partem , quia funt in potentia Dei , d?*

Deus agit libsre , ^fsepe exaudit orationes fide-

Jium'

Ex iftis verbis fic fortc aliquis credcret me'

fic cadere induplici peccato. Primoquidemquia ftatim vifa fuperficie verborum conclu-

deret ex eis verbaliter , omnia de neceflitate ve-

nire, Secundo quod me occultorem Chriftianac

fidei vellet dicere: fed quia declaratio amplior

efl: in hac parte , idoneam omittimus. Et de illis

planetis &; utiliter de fLipericribus corporibus

coeleftibus quoad influcntiam refpedtu infe-

riorum in tantum didum eft. Eft autem notan-

dum , quod aliquando plures foetus nafcuntur

inmatrice , hocautemeftperdifgregationemfeminis in ipfa matrice , quia matrix habet cel-

lulas in fe : cum autem in qualibet cellula reci-

pitur materia foetus , ibi fiunt multi.

Hic rejpondet cuidam qu^efioni , quia ali-

quis pojfet contradicere auFtori. Ey; diiiis nam^que patet , quod omnia neceffitate <vemunts^

cjiiia enjeniunt juxta curfm planetarum , ^ille non potef impediri , fecundum auBorem,

Unde mma bem enjenimt eD? neee^ttate con^

£6 ^

dimT

^o Aiberti Magni Lihelius ,

ditmmtn , fed -non ahfoluta , hoc declarat, qula

amliket efecfus de necejfitate evenlt , fiantibus

fuis caufis necejfariis (^ infaUibilibHs , ntdicit

Arijioteles fecu7idi^ Pofleriontm : fed qnia rna-

jor quandoqne efl i?idifpofita , ideo eoram efe~

Efns impediuntur per accidens : <^ fic J/:j}pofito

quod njirtus planetaruTn in tali figvo inducat

moYtem , . tamen adhuc homo per remedia pvtejf

coJifer^vari : ^fic materia non e^ff difpofta feu

fi,pta ad talem ejfeBum. Ex iUo patet error il-

jorum , qui dicunt o?7mia evenire de necefftd-

te conffeUationis.

Degener^tione cnirzalitim imperfectoruiTJ-

C A P. IV.'

TJT autem ea, qus: dicra funt lacidiori lu-

mine cognolcantur , c<. quomodo al iquan-do pliires fcetas iiunt in matrice , & plures pue-ri nafcuntur, ncatducgemelli, opportunumcll modicum tranfgrcdi ab hominis gericra-

tione, & videndum efrde generationeanima-

iium imperfedlcrum , quse non ex fcmine , fed

ex putrefaclione generantur. Juxtaquodno-tandum , quod animalia i mperfecra , ficut m.u-

fca: & limilia j non femper eodem modo gene-

rantur, ficutperfe^taanimalia, quiaperdeci-

iionem feminis non generantur , fed ex putre-

fa&is , ut patet -|. Metaphyf .

Caput quavtum-, i?i quo auBor agit de for-

Tnatiore fostus i?i utero , i^primo facit digref-

fu?n d propofto. , Secundo regreditur ad propo-

^iUm, ubi refpGndeamus f ^usd rmfae- ^ ara-

I>e Secretis Mulierunr, 6 r

fi^.c fnnt animalia irnperfecli: , 7/OW [Hnl: de per^

feFiio?ie iini-ver(l , ?ic7i tamenfunt o?nninofru-

Jfra, quia natwai^fa crdjmvitt nt nialo^hu-

fnores abJorbea'nt , tit eo nielius ho7ninls ama-lis humoribus priefervarentnr-

U::rum aiitem aninialia cadem ex feraine vel

fine femine gsnerantur , dubitatio eft apnd plu-

res. Opinio enim Avicen. lib. de diluviis, eO:

,

quod eadem animalia ex femine&iine fi^nii-

Rc generantur : & hoc declarat , quia diluvium

fieri poteft adhuc univeriaie , 6c in tali diluvio

corrumpercntur omnes vivcntes : corruptis

nutem omnibus viventibus fierent influentise

in cadavera m.crtuorQm qu?e putrefa^ta funt,

tk tunc ex virtute c:?Eli gcner.ibuntur eadem,

qu:e prius fuerint. Ita qu od unum gcncrabitur

ex putrefac5;is,&a]iud perceciiioncm reminisii-

bi fimile g^enerabitur in Ipecie; igitureadem ex

femine& line femine generabuntur. Etdecla-

ratpoiTibiliratem hujus ad lenfum dicens : Ca-piantur capillimuliercs menPcruofa* , &; ponan-

tWi fub terra pingui ubi jacuit fimus temporchyemali, tunc in veref.ve ^irate qu^.ndo cale-

fcent caloreSolis, generabitur ferpens longus

tz fortis, ille ultragenerabitfibiiimilem in

fpecie per deciiionem feminis. Etilludidem

declaratur in mure , quia tempore fuo quidammiis erat fa6i:usex putrefarjrione , Scilleiiltra

fibi generavit limilem in ipecie ex femine, plu-

res poffent adducirationes, fed praedidla fuflS-

ciunt, quialongum eflct omnia accidentia ad

illam materiam enaiTare.

C 7 Hii:

^z AlbertiMagniLiheEm ,

Hic auBor movet dubium. Primo fonit

ipinionem Anjicennee ^ rationes ejus. Secun-

do reprobat iUam ibi brenjiter. Ad illam epz-

monem nota , qnod Avicenna pofuit dntorem

formarum , ut per Commentatorem 12. Meta-

fhyfcorum ^ 4. ^ ideo ipfe ultra pgfuit quod

'virtus di-vina , mediante rnotu planetHrnm ,

pojjit infundere formas , ^ dare ejfe : tuncultra

ex putrefa^icne rebus generatis illa utraque

generansfibi fmilia : ficut pofuit, f 'virtusfo-

lis m terra producit plantam , cfuod iUa , me-

diante fruBu dy femine , poffst producere aliarn

plantayn. Nota quod crines mulieru?n 7nen-

ftruofarum funt multum humidi , grojfi (^ nje-

nemfi , ^ ideo fi ponantur fub pingui terra in

hyeme , generabuntur humiditates ^ njejiem-

fitas per folis 'virtutem , ^ pojfunt "uerti infer-

pentes. Sic dicitur bafllifcus fieri artificialiter

in fimo ex ovo. Unde fimus efi terra pinguisy

arvinata , humiditate repleta , ideo facit ali"

ofuidfruBificare , unde tn terra arida ^ ficca

iUud non habet <veritatem , in hyefne fimus ab

intra efi humidus <^ calidus fufficienter , quia

fi^igus circumftans non perfnittit calorem in-

natum exhalare ^ recedere. Neta quod mus »

qui generattw ex putredine terr^e , eji grofftor

alio mure generato per decifionem feminis , ^iUe habet caudam majorem ^ efi' multum ve-

Tienofus , quia materia fuit putrida valde , ex

qua produEfus efi. Item Avicenna pofuit quen-

dam vitulufn cecidiffe de ccelo , quem dixit ge-

neratumfuiffe in aere exputrefa^ime*

Sed

DeSeeretis MuJitrufn^ ^5

Sed breviterad illamoplnionem diccndumeft, quod ipfa ncn eft vera. Et ratio eft , quia

fecundum philofbphum 8. Phiiic. (icut aliquis

habet propriam mareriam , ficproprium habet

agens, quiatali materiae eft talis forma, quia

alius eft a<£l"us matericc, 15<:alius eft ad:usfor-

mae, utdiciturS. Metaph. 8c cum illaanimalia

habent diverfas formas, crgo & materias, 8c

per confequens diverfa agcntia Z<. generantia

habebunt. Intentio enim Phil. 8. Phylic. eft,

quod eadem animalia , faltem fecundum fpe-

ciem,pollent fieri ex femine,S<; line femine,f]cut

lanitas quandoque fit ab arte , quandoque a na-

tura. Sed in hoc ditfert abAvicenna, quiait,

quod nunquam animaiia perfe£l-a finc iemine

fiant : fecundum autem Philof. hoc non eftvc-

rum : differt etiam ab co , quia fecundum do-

ftrinam Phil. i . Metco. Diluvium univerfale cfl

impolTiblc apud naturam , tam per ignemquam per aquam. Et hanc rationem ponit Al-

bertus , quod diluvium fit ex conftellatione hu-m,e(Slante, ideofi conftellatio hurae(5tans re-^

fpicit unam partem terrse , tunc alia oppofita

terrse refpicit aliam partem , fcilicet confteUa-

tio deficcans: Et quantum una hume£tat in

una parte, tantum alia deficcatin alia parte,

ideo impoffibile eft quod dicit Avicenna.

Ufc improbat opinionem Anjicenna , Et mnfationem Commentatoris , probando quod ge-

nera , tnm exfemine , (^f.ne femine , dijferunt

fpecie , fic qmd agens ef dinjerfum (fr recipiens

diverfum x feda propagatps , ^ pntredine gene-

rantis ,

6^ AlhertiMagni Lihellm^

rantls , Jlc ejl qjcod materiaejt alia fciUcet fe-

men , (^putredo igitur , (^c Ite7nage?itia (nnt

clupUcia ficiit njirtv.s SoUs <^ fieUarurn cahrs

incorporata inautrefaHis ab una parte , ^ ce-

ger.tia a quibus f?nina decidmitur ab aUafarte , fciUcetin propagatis : (iciUidns rinres'

differunt fpecie , (^ f ferpensgeneratur ^; crini-

bus , ^ nitra aUm generaturfer decifionem fe~

winis , iJJidifferunt fpecie, Nota quod^irnpojji-

bils cf f.eri diUiuinm uninjer\ale, cfuia planetie

?Jonpoffimtfc concurrere , fdbene -jit dihinjiwm

particulare. Vt fi omnes planst^ frigidi con-

currerent in frigido fgnopifcin'>n , quia iUudf-gnum efi fiimme frigidwm , ideo contingere pof-

fet , qmd dihivium tunc generaretur in unafegione, quayn iUudfgnum rcjptcit , ^fc non

pojfet feri , nif miraculofe -iiTiiverfale dihi-

njium. hegitnr enrm quod faftum ef dih^-

fvium uni^verfale prepter maUtiam homijium ,

de iUo nihil hic ad propofitum , cfi^n natu-

raUter loquawur. Ex diHis mta , per ex-

perientiam %'ide7/:us , quod tejyipoye hyema-

U in una regione oppofta , ubi ef ajfas , pUisge-

neratur de aere ^ ig?ie , fecundum curfujn

planetarum.

Refpcndeamus 8c dicamus-, quod cadem fi-

ne femine genfrantur, Sccaufamliujusgene-

rationis reddit Philcf. 4. Mcteororum dicens

:

Calor diigregpns ccrpus mi.xtum, facit per

lioc quod fubtile extrahit , 6c relinquitgrof-

fum : & non eftabfolutccalor,. kd eft virtus

coriflellationis cceleilis. Et Pliilofophi iiitcn-

tio

De Secretis Mulierufff. 6^

tioeft, cjuod materiaexquannimalfinefemi-

nc nafcitur , eft aliq ua humiditas flibtilis, in qua. quidem calor naturalis fxpe agitexpartecoe-

-li, qui dum proportionatus eft materi^, in

quam quidem materiam forma talis anima-

lis debet introduci , quam humiditatem calor

coeleftis jam di3:us legrcgat a qualibet parte

grofTi terreflris. Et fecundum intentionem

Philofophi 7. Meteororum , hsec generatioeft' univoca, faltem virtualiter, nonautemforma-liter. Per hocfolviturdubitatio, quamquidamfaciunt dicentes ; Omne quod generatur univo-

ce, ex fibi fimili generaturin Ipecie. Verumcft, autformaliteraut virtualiter, ut jam di-

. £t:um eft. Circa hoc nota , quod ex eadem ma-teriaplura animalia imperfecla nafcuntur , ut

ex Equi ftcrccre nafcuntur mufcx , vefpse Sc

plura a];'a, 8c diverii coloris& figuras , 8c limi-

literfcaraba^i.

Hic folvit dubitationem ^ rsfpo?idet fectm-

.dtim iiitentionem fuam. Rota, qmd fecvmdiiyji

Alhertum talis ejl ynodus generationis anima-limn ex putredine , qnia calor Solls quando

protenditnr ufque ad materiam pitridam ,

tunc e;:trahit hwmidwm fubtile ab illa mate-

ria, ^generantur qucedam-pelliculce > ita qmdcalor interior mn permittitur exire , ^ tunc

'virtute Solis ille calor cjui eft in materiaputri-

da petit exitum , ^ impeditur , ^ ex tali motu

furfum ^ deorfum gencratur quidam fpiritus

pulfans : media?ite quo fpiritu vita producitur

in tali jnateria. Et fi qu-^ratur titrum ilis

fpiri'

^6 Alherti Magni LiheUus 9

fpiritus pilfans ftt jubftantta njelaccidens. Bi-

cendnm quod ef fubfmtia , quia mediante

mirtutefovmatinja , iUefpiritus agit , ^ quia a-

gens nonnif mediante fpiritu fubfantiam pro-

ducit , ideo necefe eft illum fpiritum ejfe fub-Jfantiafn , ^ illejpiritm efi corpus fubtile , gene-

ratum ex fubtilieri parte materia mediante

putredine. Sed dubitatur utrnm ille fpiritusfit'

mimatus 'vel inanimatus . Dicendmn ef quodi

ille fpiritus non efi formaliter animatus fed i

'uirtualiter , quia educit animam nji^ventls ef-

feBive de iUa materia putredinali. Et ide» >

A^vicenna tn duodecimo Metaphyfcorum , zw

iUa digrefftone ubi improbat Anjerroem , fla-

tonem ^ The?ni(fhium , qmd exputredine ge-

f^erantur rana, Sed auBor dicit cakr Solis at-

trahit humidum a putredine. Probo per expe',

rientiam. Accipio unum murem putredina-'

km , ^ponam i?j locum ubi funt radii folares^

in njigore , invenio quod calor folis facit exha-k

lare totam materiam muris > itn quodnihilre-i

manet ibi nifi peUis. Rota quodgeneratio fexto

Metaphyftcorum dividitur fc , quadam uni-

voca , qudsdayn aquivoca. JEquinjoca ef quan-

do formaliter generans ^ genitum differunt

fpecie, ut jigeneratur mus de terra, ^c. T/ni-

n)oca eft , quando generans ^ genitum connje-

niunt infpecie , ut homo generat hominem , njel

equus equum. Et ex iUo fokuitur diBmn Phi-

kfophi^, Metaphyfquando dicit : Omne quodfit a iimili fub fpeciefit: Verum ef degenera-

tiom mivoca fed mn aquinjoca. Nota quod

De Secretis Muliemm, 67anirnalia generata ex putredrrie , non habent

femper eimdem colcrem , fpeciem , ojelfiguram'

Ratio ef, quia ifa anirnalia diffsrunt fpecie

,

modo quacunque diferunt fpecie etiam di-

cuntur differre figura , dr in cdore naturali,

quia ifa confequimtur formam.

Caufa autem diverfitatis illorum anima-

lium eftdiviliofeminisinmatrice, Scilludeft

verum principaliter in animalibus perfed:is.

Et eft notandura , quod in matricc mulieris

plures funt cellulse , quando tunc femen deci-

fum a patre lic coUigitur , quod in unaquaque

cellula matricis pars feminis fic recipitur , tunc

eil modus generatioiiis plurium foetunm , 8c

illc raodus generationis refpcdtu animalium

imperfed-orum accipit fimile, ita quod ibi inefc

aliquid loco matricis, 5c aliquid feminis. Etideo talishumiditasdividiturper locaedudrio-

nis foetus in putrefa6lis , &: ideo muItiDlican-

tur animaiia. Et cauia limilitudinis talium a-

nimalium , fimilitudo humidi cduiSti de corpo-

re in paites homogeneas 8c diverfas fpecies ta-

liumanimaliumfumitur per oppofitum , fcili-

cet per humidum edudum in partesheterogc-

neas.

Hic auHor infert caufam , quare aliquando

plures fueri nafcmtur. Vndepluresfunt cauf^

flurium foetuum particularimn. Prima efl di-

'vifofeminis in ceUidas , i^ non fufficiens : quia

expertum ejf fer obffetrices , quod femelunct

domina feperit maffam carneam , continentem

[eptuaginta figuras hominwn : modo certum eji

qmd

6$ AlhertiMag7n Lihellm ,

^uod 7ion fmit cellala matricis. Secnnda caufd

ef: ahmdantia {erninls , (fy tmic dividitur c^fpargitm' , (^funt plures fcettis. Tertia canfa

eff cjuia quanclo wulieres in ccHu 7ii?nis 7:70-

njentfe, (^ tunc circuTn difpergitur femen ^ <^

fimitpluresfcetus. 1

Quod autem quaedam animalia generata*]

funt longa 8c ftrifta , & qusedam brevia , hoc eft

ex diverlitate complexionis humjidi ,quia ex

cholerico , calido 5c licco generatur corpus lon-

gum , liri6lum , 8c gracile , eo qiiod calor in eo

multum extenditur. Ex phlegmatico, frigido oc

humido generatur animalbrevcSc latum, quia

humor aqueus eft multum dilatabilis, 8cfri-

giditas non multura extenditipftim. Sed cx

languineo, calido8chumido gencraturanimal

medium interlongum 8c breve, proptercali-

dum 8c humidum temperatum. Sed ex melan-

cholico generatur animal ftridlum 8:breve,

quia frigiditas non permittit ipfum ex tendi , 8c

liccitas nonpermittit ipfumdilatari. Ex cho-

icrico autem accidentali 8c adufto , generatur i'j

animal longum &valdc gracile , quia fervor 1

caloris ejus multum extcnditur , &: ficcitas me-diata 8c moderata attenuatur. Et eft notan-

dum , quod cholcricus eft crocei coloris, ut \

fcequcntius, 8c fanguineus rubei coloris , me-^lancholicus nigricolcris, Scphlegmaticusalbi

coloris. Etquorum naturapremixtafuerit, ho-

rum qualitas & color neceffario permixtus e-

rit. Sicergoinhoc capitulohabemusmodumgenerationis animalium imperfe6torum adfi-

mili-

De Secrefis Muliemm, tf9miHtudfnem pcrfeiiorum , Sc quomodopluresfcetus iimulfiunt, tamin perfedlis quam im-perfeitis, ccquare aliquod animalelHongum6c aliquodbre/e, aut quare talis coloris utfre-

qucntius.

Hic f-H^or ojlejidit caufa-m , quare quadamanir.ialia generata funt lovga , ^ qiiaedam

bre^via , ut fatispatet in textu. Nota , quod nul-

lus ho7no fit purus cholericus y phlegrnaticus ^

fanguineus y vjel melancholicus , fed omnes junt

mixti , fed iinus bene plus hahet de fanguins

quam alter , quianuUurn efl animal , inquoele-

r/ienta aqnaliter dorninantur , uJprobat Aver-rees i . de Ccelo , quia ft hoc effet -oerum , hoyna

libicuvque poneretur quiefceret , quod ej^ im-

pofftbile. Et tantwm de generatiane anirnalinm

imperjeBormn.

De exitufatus de utero. "

C A p. V.

"VjUnc autcm ad fuperius di(S:a de genera-

tione & formatione embryonis in utero

materno , lermonem noflrum convertamus , 8c

demodo exitu dicamus. Et primo videndumeft, quomodo illcs trcs potentiae animse, fci-

licet vegativa 8c intellectiva , veniunt ad ma-teriam foetus, fivequoordinc. Juxtaquodeflnotandum, quodillud eftalteriusnegotiiquam

prsefens materia requirit, quia relpicit lcien-

tiam lib. de Animalibus : tamen in quantuluni

de ipfo breviter tangamus.

70 Albtrti MagniLibellm 9

Primo frafnittit quadam neceffaria. Lite-

ra dicit quo ordine , quia inter ijfaspotentias

f/f ordo perfeBionis co?n?nu7titatis , ideo dicit

Commejit. i . Metaphyf. de erroribns , quia pri-

mo recipiuntur , <^ accipiunt formas uninjer-

fales , (^ pofiea mintu -virilsfque ad determina-

tas , ergofemper ef ordo.

Sperma vero colle£tum in matrice rriulieris

augmentatur ftatim quando infafum eft ei , 8c

quando matrix eft bcne claufa , fe(*alimentum

five augmentum eft a potentiaanimsevegeta-

tiv92, quia fpermate decifoa patre vel gene-

rante, demifla eft ifta potentia vegctabilis : 8c

hoc patet a.dcAnima- Ubi dicitar quod po-

tentise vegetativ^ funt duo opera , fcilicct ge-

nerare 8c alimento uti , quia planta generat

plantam , animal vero animal. Unde vidctur

quod ab illaanima fluatvirtasgenerativapro-

ficiens , feu competens generationi embryo-nis, poftea vero tempore fubfequenti fecun-

dum exigentiara naturx fuperadditur materix

anima fenlibilis, Scpoftea anima illius fpeciei

vel illius. Et illac virtutes fcilicet vegetativa

Sc fenfttiva , diftinguuntur per operationes,

qux ultra differunt perobje£ta, 6c non diffe-

runt illse duse potentix , fcilicet vegetativa 6c

feulitiva , ita quod funt duae potentise diftin^tas

fecundum eftcntiam : eftenim una 8c eademeffentia vegetabilis , quamvis non eodem mo-do , 8c hoc dicit Pliil. 1 6. de anima. Embryoprimo vivit vitam plantse , fecundo vitam ani-

malis, tertio vitam hujus fpeciei vel hujus.

Etiam

De Secretis Mulierum. y i

Etiam additur in homine virtus intelledliva

,

juse non generatur a materia , fed a coelo, &; de

ormis infufa , unde eil: finis & perfeflio o-

niniumformanmiexiilentium inferius. Jamronfuevit apud medicos dici , quod prima vi-

ta eft latens & occulta , media apparens Sc ma-lifefta, ultima vero excellens 6c gloriofa. Aprima efl: fenfus naturalis , a fecunda fenfus ani-

malis , a qua efl fenfus , vifus , auditus , 8c etiam

motus voluntarius: a tertia vero eil fenfus fpi-

ritualis , a quo importatur diicretio Sc peric-

cutio, &ficdealiis.

Ric anHor ojfendit intentum fimm , ojfen-

d^ndo , quomodo ij?^ tres potmti^ veninjit ad•materiam. Hota juod fpiritus ^ femen viri

f/? quodammodo <-oitalis , quia 'oi-vit njitam

hominis , Et qiiando ifud recipitur in matri-

em njivam , ^ calidam , tU7tc operatur in fe-

mine mulieris , ^ 'virtus "vegetativa ^for-fHatinja primo generat peUiculam fecundi-

nam , cui femen in^vohjitur , ^ (lc continuofe

movet ad femen mulieris, ^penetrat inmate-

yiam longayn , latarfl, ^ profunda?n. Et inci-

pit ibi "virtus formativa , ^ generat fpiritus

pulfantes , ^ pulfatiles , ^ in eo generat illos

fpirittts pulfantes , facit materiam njinjam , ^format ^venas^ ner^vos , in quibus currunt illi

fpiritns. Vndefpiritus 'ven<epulfatiles , njel fal-

tem proportionabiles ejus , inveniuntur in

arboribus i^ in plantis , -^ tunc ?nateria Jtc

vivente vit^ fpirituum , qui <vegetant illam

materiam fenjitivam , recipttur in illa mate-

ria.

^z Alherii Magni Lihelim ,

ria. Et tmic inhomine inTnatsria Jfa/itefnh a-

Tiiwa cogniti^v^, qu.e eft ulti?na foryna natura-

lis , per 'virtf!te?n Dei ^' cceli>inteUeFlus infnyi-

ditur fb" introducitur. Vnde lorj-nendo tam

Phyfice quam Theologice .inteHeBus non edu-

citur de potentifi materiiS , quia inteUeBus non

ejv corpus nec njirtus in corpore , per commen-tatorem tertio de anima , commento qmnto ^quarto. Sed Theologice locjue/ido , tunc a?iima

ejv forma fubfantialis corporis humani dans

fibi effefubfantiale. Sed Averroes po?iit, quod

inteUeBus copidatur nobis folum a gcneratio-

ne , ^ per copulationemphantafmaticam ,fcut

nauta 7iavi per nanjigationem , ^ point quod

fit umts in omnibtis hominihus t i^ iUe articjdus

eft ab ecclefa condewnatas > qni enim hoc cre-

dunt , falvari non poffunt. Etperhoctenentpo-

tiffimum Atiftotelem efe darnnatum , quia in il-:

la opinione ^videtur .mortuus friijje. Itemqued

fid minus dubitavit , quod 710:1 firme credidit

quemlibet homi'nem hahere dijtincium inteUe--

Bum a Deo creaturn , ficut videtur i7i 2 . de A-nima. Nota quod iUa forrna dicitur educi de

7nateria qiia extenditur exte^ifone materi^-, i-

ta quod tota efl in toto , i&pars inparte extenf-

nje , ut anima fenfitiva in corpore pedali ef pe-

dalis , c^ i7ifemipeaali femipedaiis i licet'ft tota

intoto <virtualiter. Nota, quodauBor ij.idetur

\ptnere illud quod potentia njegetativa fit pro

aliquo tsmpore in materia pro quo non ejf fen-

fitinja. lllud ef njerurn manifefatinje , ita quod

prius mmifefanttir opera huJHs potentiie ;

&

De Secretis MulierUfTf, 7J

^ prhis apparet fcetnm nutriti ^ augmenta-

ri antequamfentiat (yfemoveat.

Tempus vero egreflionis fcetus ^b Uterd

materno, ut trequentius eft in nono menfe, qui-

bufdam tamen in o6iavo, quibufdam inx. 8c

in XI. & etiam ultra. Quasdam vero muiie^

res folent parere in vi. menfc 8c abortive»

iideo naturam hominis non producunt , feda-

j

liquam matcriam carneam 8c lafteam. Illud

I

autem aCcidit eis propter plura , ut patet : quia.

materia menftruorum corrupta eft vel per

nimium motum per quem rumpitur matrix,

vel propter alia mala. Et ideo meretrices 8c

doflas mulieres vel lense in hac arte , quandofcntiunt fe imprxgnatas , movent fc de loco

ad locum, de villa ad villam, ducunt cho-

reas , Sc multa alia mala , 8c fi-equentius

multum coeunt , 8c ludtantur cum viris , utper

motum liberentur a conccptione, 8c cupiunt

coTtum ut per deleci-ationem oblivifcantur

dolorem qui generatur ex deftrudione foe-

tus.

Hic auEror exepiitur intentmn fmm de re-

grejfu fcetm. Nota quod omyiis foetus qui egre-

ditur in nono me7jfe , ut fcepiii^ ^oivit , qma ille

fcetus ef bene maturus ^ fatis fortis , oiuia

nonus menfis covYejpondet fonji. Jupiter 'vero

ef bene-ccltis pla-rieta , fcilicet calidus ^ hu-viidus. IdcQ ef minijfrator ^ nuncius mtde^vita autem confifit in calido ^ humide. An-B-or dicit , quandoque in w.menfeft egreffis , ^illud non ef verum , fed mulieres decipiuntur

D in

74 Alherii Magni LiheUm 9

in cowpHtat/oiie quandoqtie cmcipimt unaTH

mal[am feminis -, i=r poff aliam qiUndenayn im'

fr<egnantur , ^r ttmc putant fe coiicepiffe prius ,

unde iUa maffa tritiS concepta ejicitur •> ^ e~

mittitur te-mpore conceptionls. Mota qmdqtiando pmr primo egredituri tunc ponit digi-

tum ad os ex fuje naturte exigentia. Ratio quia

puer exit ds ?natrice tanquam de balneo cali-

do , ^ tunc vemens 'ad - aerem fentit frigus ,

ideo ponit digitum ad os calidum , nt caltfa-

aiat ipfum. Item quando nafcitur tunc fonat ,

^quia p^itur ah aere frigido. Et fi facit clamo-

rem in ^entre fignum efi quod non erit njivus ,

^uia aliunde non faceret clamorem , nifi aquadam lafione velpreffura.

Efi: autem notandiim quod juveneg ex ti mo-•re, 8v ex i£J:u tonitrui fepe diiponuntur : quodfcetus vitam habens moritur , 8c fi vitam nonliabuerit , poffibile eiTet quod lemen motu na-

turali forma hominis deRrueretur, Caufa au-

tem hujus primo accidit ex parte timoris a \

quo totum corpus immutaturScdifponiturad

^gritudinem , &: per ejus adventum foetuslse-

ditur 6c extinguitur, Secundo ex parte ful-

minis , quod penetrat ufque ad interiora , 8c ea

deftruit , oc combuftionem facit : tamen nul-

lum ilgnum aduflionis extraapparet, propter

vaporis illius fubtilitatem. Et eft etiam vapor

ille fortiffimus, qui etiam quandoque interfi-

cit hominem ^ eo quod penetrat ad membravitalia interiQra, Sc propter fubtilitatem non

apparet aduflio , eo quod magis Igedit i6i-u

quam

Tk Secretis iMiertmh 7 ^quam calore. Et tunc frequentius recunduna

difpofitionem naturalem intcriorem, ubi foe-

tus invenitur difpofitus, tunc confumit totum

humidum radicale &; complexionale ipiius

foetus , 8c tunc fcetus extinguitur. Et fcien-

dumquod illa non funt fifta, quia recitat AUbert. de operatione 8c effeftu fulminis , quodin iftu tonitrui , quandoque videtur comburicalceum pede illaefo , & e converfb. Et quan-

doque pili juxtaloca libidinismembrisillaefis,

quod i6lus fulminis pertingit ad interiora per

nunc modum quem dixi. Fidesliujus eil: , quia

venenofus ferpens perculTus a fulmine , per

paucos dies vermiculat 8c putrefcit : Eteftfer-

pens a quo tollitur venenum per bujufmodiimpreirionem . Item fignum fidei efl: dolium.

pertufum , cujus vinum iletitperaiiquodtem-

pus non exeundo. De his autem 8c de eorumcaufis fuperfluum elihic determinare.

Hic aucTor fonit quadam mtabilia. Et pri'

mo nota quod tonitru quajidoque ex calore fit »

fcilicet quando exhalatiojjes calida recipimi-

tur inter nubes , (2" ibi ferfri^u^ nubium exa-

gitantur, ^ tmc fcindunt mihem , ^ ex tali

forti motu fit.tunc incenfio illarum exhalatio"

nmn , ^ fic per co?ifequens fit corufatio. Etiaeo omnes illi granjiter peccant qui dicmit^

qnod fiat in tertia regione aeris , qtiia fit i72tr&

nnbes. Et duo fmt motus tonitrui , fcilicet

i^us ^ fulmen , modo icfm ille quandoque^

Jcindit ariores, ^ ille fonm ^ iHus non fcin-

dit , fed fulmen : quia efi^valdefubtiie , qmage"D z neratw

j^ Atherti Magni Lihellus 9

Tteratur ex exhalatione fuhtili ^ caliday ^iUud fulmen fepe comburit calceum pede iUa-

fo. ^aia quafidoque fuhnen ita cito recedit,

auod pedem non tangitt ^ quajidoque cdm-

Surit pedem , calceo manente iUeefo. Ratio»

efuia calceus efi fuhfiantia forofa , fcut omnis

peUis , idee fulmen tranfit per om7ies poros cal-

ceii ^ invenit fedem refifientem, ideo iUum

€Qmburit>

Sed de liis quae di<£la funt intextuqusedana

dubia moveri poHent , quorum folutiones 8c

dcterminationes vobis committo, Primum eft

,

utrum poffibiieiitinillotempore, quandovir

eft in coitu cuni muliere, ii e&e6tusf-alminis

pei* tempus illius motus fuerit , an femen rece-

ptum iiora qe(3:ionis poffit recipere aliquam

novam impreffionem , per quam difponatur ad

aliquid aliud , quam fua natura particularis in-

tendit ?

Uic atiFior movet quadam dubia, qii^ mnfolviti fed remittit ea mbis folnjenda., <^ pri-

mftm dithium folvitnr fic t ^ dicitur quodful-gnen in hora epffionis fe^ninis poffet impedire

Cemen a forma quam agens particulare inten-

dit. ^luia pojfibiie efl quod fulfnen faciat ma-teriam rjenenofam , ^ ftc facit ipfam ineptam

fi,d generationem homijiis ^ ita quod ex iUa ma-teria generantur bufones ^ ^ alii vermes ^ ^Jicpatetfolutioprimi dubii.

Secundum dubium , utrum in Iiora c)«#.

^tiois feminis, id quod influitur a planetis

poiTit prohiberi ab ipfo fulmine &. tetegifle

De Secretis Mutierum. 77Eiatcriam feminis ex parte patris & matris ?

Hic movet fecmdum dubium , ^ potefi (le

folvi » quod 'virtiites pla?iet^rum pojfunt impe-

dire fuhnen, ideo quia planette quidam in-

fluu?it vitam, ^ efe tale hoc fulmen defruitJ

Tunc ultra dubitatur, quare hoc fotiw fit in

frincipio ejeHionis feminis quam tempore fe'

quenti ? Dicendum quod tempore ejeffionis tmic

femen ef adhuc tenue , <^ eito potef impediri,

Secundo dtfbitatur, quia diBumef^ quod fnpe-riora non pojfunt impediri , quia femper agunt

naturaliter. Dicitur qued bene pojfunt impedi~

ri in iUls , quafequuntur epera hreviora iUorum.

Tertium dubium , utrumperidhimfulministangentem materiam ex utraque parte pofiet

infiui femini virtus , per quam procedit ad for-

mam mafculi , ita tamen quod materia prius

difpofita fuerit ad fcemell» formam veldilpo-

fitionem , 8c e converfb ?

Mo<vet tertimn duhium , ^ folnjitwr fic , Jt

materia ejfet difpof.ta ad formam fcemelltS

^

tunc per i^tttn fulminis i?i mafculum difpo7ii

poffet , i^ e conirerfo. §luia pojjibile ejfet quod

per iBu?n fulminis i?iferretur aliqua njirtus

,

per qiiam fc?nen Viri e^et njigorofius femine

muheris , ^T e £o?iverfo. Ef idem contingere Ihc

poffet ,' ^ ilt^. folutio?:es fmt probabiles , ttt

vutt auHcr dice?ido qiiod illa dubia fmt fnj^l-

tH?n cccultat ideo in litera non fol^vit ea.

Quia fcetus in feptimomenle, utfrequeii-

tius bene habet, ita quod mot.us naturalisefL

Si autem permanferit ufque ad o^Stavum men=D i fem.

7 S Alherti Magni Lihellus ,

fem, tunc naturaliter tendit adortum j &in-cipit laborare ad egreflum, ideo in reptimo

menfe habet bene, ita quod motus ejiis na-

turalis eft , ita quod in o£tavo menie exit liben-

$er, Sc fubito morietur. Quia multum in fe-

ptimo menfehboravit, 8cficdebilitatuseft. Si

yero nono menfe exeat , eit ianus , quia requie-

Tit per oitavum menfem alaboribus habitisia

feptimo rnenfe.

Hk aH^ar exejuitur de exitu foetus in fis^siali. tlota quod fatus in ocianjo menfe rnale

fe hahet. Hoc prohatur extra textumy ratione

,

quia Saturnus tunc dominatur > ^ ille efi con-

trarius njita animalu , quia eftfrigidus ^ (lc-

ms. Alia ratio patet ex textu. Tamen (l fcetus

sffet 'ualde fortis , ^ haberet amplum foramenper quod exiret , fic poffet evadere i^fanus exi-

re , fed hoc raro contingtt. Sed quod in nono

menfe fanus exeat, patet , quia nonus menfis

correfpondet Jovi qui ef calidus ^ humidus,

^ ejlprincipimnvltie.

Ubi fctendum quod in quibufdam mulieri-

bus eft major dolor quam in aliis, quia in qui •

bufdam accidit qaod fcetus quandoque pr^-

tendit manum, 8c quandoquepedem , quseo-

mnia funt nociva. Tunc obi^etrices fcetum

diligenter retrudunt, 8c ex illogeneraturma-

gnus dolor, ita quodpkiresmulieres, nififue-..

rint vailde fortes, debilitantur uique ad mor-tem. Accidit quandoque etiam in partu mu-lieris, quod rumpitur vulva ufque adanum,ita quod illa duo foramina unum fiunt. Et

tunc

De Secretis MiiUsyuw, 79tiinc obftetrices difcretis utuntur quodamuH-guento, ungentes vulvam , & diligenter rs-

tradunt matricem : quia matrix fs:pe Jsrditui"

8c vulneratur in vulva. Et ideo neceiiarium

eft, ut in partu mulierum habeantur diicret^e

mulieres, 6c in hoc opere expertes. Hoc au-

tem didici a quibufdam mulieribus , quod

quando fcrtus prxtendit caput in exitu, tvs\c

bene valet negotium , quia tunc alia membrafaciliter iequuntur , & fit partus Icvis.

Hic auffor ponit nnuyn notabile > -^ e^ fatis

notum ex text». Sed notandum , quud quan--

do fcetus ^neponit pede?n njel tnamiyny non^otefl

hene exire , qnia tunc jacet cblique in uno la-

tere f ^ maxime Jrimulat , ^ twncmuUeresre-

trudii?it , ^ retrude'ndo fit maximv^ dolor. Et

quande ^vul-va mulieris cp arBa , ^ fcetus ej^

magnus , ttmc potef fieri ruptura ufque ad a-

num, ^ ijlud maxime contitigit in mulieribus

finguibus , quia pinguedo CArmn facit JfriBmn^' arBum meatum.

Sed circa ea quse difta funt , dubitatio oritur

omnibus mirabilior , fcilicet unde veniat puero

jacenti in matrice nutrimentum , cummatrixfit undique claufa ? juxta quod notandum, quodfoetus efl: claufus in matrice mulieris, virtute

paturali in tali complexione occulta. Primointer cmnia nafcitur qusedam vena velnervus-

quae perforat matricemi , &. a rnatrice procedit

uno tramite ufque ad m.ammiilas : modo quan-do fcetus eft.in utero mui reris , tunc induiantiir-

mammillae mulicris, quia tunc fubilantia n-.en-

8o AlhertiMagniLiheUus

,

ftrui fluit ad mammillas proptcr claufuraminatricis, & ideofublbntiamendruofafortioridecocftione coquitur ufque ad colorem albedi-

^is, & appellatur tlos mulierum ideoufqueadcolorem laftis dealbatur, 8c illud lac mulieris

dicitur^ Et fic illo modo deco£lum raittitur

per talem venam ad matricem , & ex hoc fcetus '.

^iutritur tanquam de proprio & naturali nu-trimcnto. Et hxc cil vena quae in exitu fcetus

ab obftetricibus abfcinditur in umbilico, & ideo

"vidctur in puero noviter nato , quod umbilicus

cjus fit ligatus cum aliquq ferro, ne aliquid

exeat de corpore ejus per hanc venam quse ab-

fcifTa efl a matrice in utero mulieris , quae voca-

tur umbilicus , 8c pendet in utero materno cumpellicula ex parte matricis annexa.

Hic auBor movet unum duhhim , nt fatet

in textH- Nota quod fecundmn Ariftotelem in

^uinto Metaphyf. tunc ijia 'vena ^ iimbilicm

debent effe adnafcentia , vel connafcentia , quia

inatrix mulieris (fr nmbilicus pueri co?7Jun-

guntur » mediante iUa vena , ita quod cibm

tranfit d mammillli mulieris ad umbilicmn ^

Tnediante illa vena. Nota quod mnhilicus di^

reHe efi in medio corporis , in homine benefor-

7riato , c^ mediante ipfo cihus ieojjialiter infia-

tur or/.nibus me?nbris d mammillis mnlieris . Et

dicitur mr.bilicus ad wnko , onis , qnod ef mf-.

dia pars cljpei , <i^ ycos cnjlos , quafi cuftosum-

l)onvs medii in corpore.

Item duhium e(i , qnare in mulieribus mam-&;iU£ funt fupra i ^ in aliis ani?nalibus infra ?

A I^icen-

D'e Secretis MuUerum. tt

Dice?tt^nm quod duplex efi caufa. Prima Jt

mammiUje rnuliernm ejfent infra : impedirent

tranfinm , i^eo natura fagax fic ordinavit.

Sed njacca , capra ^ alia animalia habent

quatHcr pedes , ideo 7nammiUte non impediunt

tranfitum. Secunda caufa, quia in mulierihus

a corde dependet calor , ^T iU,e calor extendit

fe ufqtie dd mammillas , ideo hahent efi-s in pe^

chre juxta cor. Sed in hrutis maxime depen-

dst caler ab hepate y ^ ideo influitur calor ad7na7}2?)7iUas , ideo funt infra , ^ ideo fic etiam

meliHs ?nulgentur ^ laBantur a fcetu. Seddices , quare 'viri mn habent mammiUas ? Ra--iio ef , cf^uia 'viri no7i patiuntur menflrua , ^\nm nutriimt pusras , idee non efi necejfarium.

Sed hahent fumme parvas , ficfit mulieres ha"

bent teficulos njalde parnjos. Sed dices , utrnm

melins njalerent parnjde TnammiUa quam Tnn-'

gr.it 1 Dicendum e/f quad mediocres funt melius

'valentes , unde magn£ non funt ^iiiles , quia

in ipfis e{v caler diffufus hinc inde , ^ non ha^

bent multwm de calore , <^ ibi mala efidigejlie,

Etiam parnjtg non 'valent , quia ihi eji modicumnutriwenttim.

Item nota , qucd fcetus in ntero materno fe-

cundum mitrimeyitum difponitur , ^ ideo nm-lieres impr^gnata prohibentur , ut canjeant fe afGrtiffijno pdtu , Jicut forte 'vinum^ cjuiancnpoj^

Jmit bene digerere iUum fortem potum , ^ po-

tus fortis non competit fcetui , cum adhic ipfi

yt m,Hltmfi tsner^ dehilis.

I ?; Alherti MagniLiheUm y

Demonjlroinnatura.

C A p. VI.

rleut dictt Ariiloteles fecundo Phyficorum ,.

quod ficut peccatum in natura , iic etiam in

arte. Cujus declaratio ad prad^ens negotiumxnultum valet & ad manifeftationem intenti,

in quantum nunc expedit. Unde fciendurh

quod monftra five peccata in natura vocr.n=

tur illa individua alicujusfpeciei , quae in aliqua

parte corporis curfum communem illius fpe-

ciei excedunt, licut contingit videri in ho-

minibus habentibus nili unum pedem. , vel

tantum unam manum , & fic de aliis. Notan-dum eft autem quod iftud miraculum , quodPhilofaphi monftrum naturae^appe^lant, acci-

dit multis modis , aut enim ex diminutione

materise, aut ex fuperabundantia. Ex dimi-

Butione vero ccntingitpluribusm.odis. Primomodo diminutio attribuitur marerissin fe, 8c

'

tunc cum membra principalia primo puero

debent formari 8c ordinari , natura fagax 8c

ingeniofa facit ut completius poteft Sc ea qux"

funt principalia format, 8c iftisformatis& di-

fpolitis , ad formationem cxterorum mem-brorum ftudet , & ibi ex materia quam habet

facit quod poteft, 6c format partem diminu-

tam quando diminutio eft in materia & ideo

eontingit error , Sc ideo contingit caput ali-

quando efte majus vel minus quam natura re-

fuirat illius individui particularisiicgenerati»

quia.

De Secretis Muliemm. t\

quia fi diminutio in materia partis pr^ejriCen-

tis formationi non obfuiiTet, caput ficforma-

tum ful) dimunitione materis elTet propor-

tionabile naturce individux in ie & in orani-

bus aliis membiis, Sc iilud etiamdealiisprin-

cipalibus concludi poteft , cumi iftisprincipali-

bus debetur ordo, ut Piiiloiophi naturales , &medici teftantur. Alio quidem mododiminu-tio materise attribuitur parti alicui generandas

fpecialiter.

Viic atiBoT exequitur intentum Jumn de

rnodo generavdi monjlra in n/Mura, ^ addu-

cit pi7nilitudine7n , i^ njult quod natnra ajjt-

fniJatur f.rti-,quia ficut aliquls artifex primo

fhrmat ^ tgdificat bonmn fwndamenttim ,

fofca .fudet adificare fuper illud fundamen-

tum. Sic fmiliter natura prius membra prin-

cipalia <^ wagis Jiecefaria for?np.t , fcilicet cor ,

hepar , cerebrum i^ tsficnhs , <^ poffea minus

principalia , fcilicet majius , pedes ^ hrachia ,

<ty fcf ^rfeflus ef in w.aieria , tunc melius cffe

magis principalia qua?n mir.us principalia.

Nota , quod ^uplex ef natura , qu<edami inten-

de?is , alia producens. Modo natura intendens

non errat , quia quod melius ef fe?nper i?itm-

dit. Sed producpvs quand.oque errat , quia quodmelius eft non femper i?:tendit , fed hec ex par-

te m,ateri<£ abundantis 'vel defcie?itis , ita quod

morfrafantfecmdum defeBum ?nc\teri<e. Et hcc

dupliciter , aurl fecundum quantitatem difcre-

tam : fc qua?,doque unus generatur cum inw

pede , 'vel cmn quattior digitis in liza tnann.

D 6 Jut

§4 AlhertiMagniLihUm y

Aut fecundum quantitatem cof-itimiam , f.c

ggne7'atur aliquls cmn nimis magno capite njel

cnm nimi^ magna majiu. Si 'vero per abfn"

da7itiam fiierit hoc etiafn dupliciter, autjc-

cundum quantitatem difcretam ^ fic qnandi-

que generantur homines habentes duo capita r

*vel fex digitos in una- manu, ^ ftc de aliis r

aut fecundum quantitate^n contimtayn , fcgeneratur aliqui-s cum fnaxfmo capife, p\(t'r

cnrfum communem illius fpeciei. Nota qucd

monfrum dicitur eo (luod monffrat fe 'viden-

tihii-s , qnia omnes c "'gimus njidere movfra ».

j>ropter admirari. 'r.-ide morif^ra fmt fic in-

tenta d n^itura per accidens ^^ 7to7i per fe. Vr,-

de ft natura yion poff^t prodacere qninque d'-

gitcs in mx.rri7i-.> prcducit ouatuor vel tres , fe-

eundann exigertia7n fnatenje illius-. Sed dices

,

q?iare tunc fiivnt mcnfra ? Ad hoc dicU7/t

Philofophi , q.uod fuvt ad e:^orvat;Dnem uni-

njerfi. N^rm dicuf/t , fcut di-verf colorcs in pa-

riete exifiCntcs decorant ipfu7n> parietern, fcetlam diverfu mo^ifra ipf'7n wdverfum exr

e'1'nant tnnndum. Tteyn monjlra et^am r; axime-

fiUnt per iiifine^itias caelefes, qua qumdoque-

regnat fpecialis cori^ellatio , (jT ab illa diverf<£

fvit''^ h^fumtur. Tli:de expertum ef , quod ge-

Tterati furt duo gcrrelli tayn vicini vel ramifi-

fi i7i dorfo , hiibente.^ difir.ffa capita. 'vel 7ne?n^

bra i (yd.fiT.'fT;rsma7!m, (^ nonpedes , ^c *'

jaxta quoJ notanJum, qaia fccundum in-

tentianem Philofophl , omne mixrum coniur-

|it ex (^uatuoE ckmeritis 1 2v.ide.ocjuoderr na,-

turae

De Sscreth Mulierum* 8 $

ta''se ignea:, cadit infuumfimile, 8c quodeft

de natura terrse cadit in fuum fimile, Sc

iic de aliis. Ex ii^o aliquiscrederet&opinare-

tur me velle dicere quod elementaformaliter

effent in raixtis , hoc eft enfm contra intentio-

nem philofcphi i. de Generatione, ubi vult

quod (blum virtualiter fmt in mixtis : modo cxiftis polTlbile eil: aliquando femen habere pro-

portro'nem diminutam ex partealicujusimpe-

dimenti fpecialis, Sc ii ex parte ten\T fuerit,^

contingit diminutionem fieri in ofirbus, co

quod cx terra raJicaliter formantur&iicdea-liis. Contin=jir eriam-aliquandodiminutionem

corporis indieidui fjenerari cum uno ptdt , ali-

q.Liando line brachiis,. aliquando unius digiti^

Jk. lic de limilibus. Si vcro ex altera parte mi-fcibiliter e!b, tunc poifibile efl in iimiliparte

generari,- monilruclitatcm apparere, ut fre-

quentiiis contingit in his, quihabentoftodi-gitos iii manibus, velinpedibus,. velduocapi-

ta, velrJiQuodaliud".

HIc a:i^o'/' djcLiriit dictuya flinm fecim-

dum intentirm Philjfophi i. de generatione,

H^utct ofHod aucior ejt ij7i:is opiriiotm , tj::cd ele-

ventci TnaTieayit in ?ri:<:t:s virt:ialiter , ita qtiod

, ex ele7/2?7iti5 ctrruptis generatur fcrma mixtlj,

i'ri q:i'a refer~janti:r cfualittites elementorum

,

ficnt 'viderKUS m mellicrate y quod eji melnjirtualiter , fed nofi formaliter. Jlhtd prohattir

^

elemmta fuht contraria , iUd a^utem q:ije funtCQ7itraria , in e^m fundari no': poffw/it , ^^

eft mens Ariflot. ^-^.Jlkjfvc. <^ aucforis-

D 7 fe!£

S 6 Allerti Magni LiheUm ,

fex prmcipioTurn fcilicet Gilherti Porretani

,

^ AriJ}. inpoj?pr^dicam. ^ Petri Hifpani ^ i^Boetii in libro de di'vifio'nibt{'S . Itern ele-menta

funt corpora difinHa non compatientia fe i?t

qualibet parte 7m:cti, ideo <virtutes earummanent.

Eft igitur notandiim, quod moniLruofitss

non folum. ex parte diminutionis materiae ac-

cipitur ,velcontingit,ficut jamdiftum eft: led

etiam aliquando ex malitia matricis, qus^Ii

fuerlt lubricaScvitiofa, vel malitiofa, totuni

femen non rctinebit , fed dilpcrgit aliquando

antequam totum femen in maflamcolHgitur,

tunc vi occupatur , matrix clauditur , h. fic mo-dicum feminis rccipitar a quo debet formari

foetus , 8c illud habet fpeciales modos fub fe

,

qui plures funt. Sed de his narrare longum

.

effet 8c ideo hsec omittantur, 8c quando iili

modi contingunt, tuncScdiminutio effeitive

amatrice procedit. Quidam vero procedunt

ex parte coitus cum fcemella , fic quod ?A mon-jftrGlitatcm multum operatur inordinatus coi'-

tus , ex eo qucd aliquando mafculus eft in coi'

-

tu cum Foemella , fi tunc mafculus tempore coi-

tus inordinate jacetcumfoemella, monilruni

facit in natura. Narratur enim de quodara , qui

lateraliter jacuit fuper fcemellam temporecci-

tus, 8r fcemella generavitpuerum in unolate-

re curvum, Scinpedeclaudum , &caufahu;us

ex incrdinationc coitusprocelTit.

Hic auBcr ojfendit alium modnm menfro-

rmn five monfirmfitatis. Fnde matrix quan-

cua-in

De Secretis Mulierum. S/

^U/Tm ejf caufa mov-fhuolitatis , ut /1 fuerit lu-

brica. Vnde luhricmn dicitur illud, qnod ^jix

potefl retir.eri , flcut anguiUa 'vel aliud tale.

Itern coittis inordinafu^ , ^ "vehemens maxi-

me ejf cavendu^ propter ftsetum debite produ-

cendum ve femen perverse recipiatur in ma-trice. Et nota pro tayito, coitui flando , eft ir-

regulari^ in natura, quamvis rudes non cu-

rant » quia femert Ha debite recipi 7wn potefi Ji-

cut debet. Ex iUo patet quod rmlta fmt peC'

cata, qucg non folum pecrant in lege^ fedetiam

in natuYa, qitia natura debite <l^ regulariter

intenditproducere.

Peccatnm vero naturs? aliquando contingit

ex fuperabundantia mat ri^ , qux diminutio-

ni opponitur, & illud hibct iu femultascau-

fas five modos fped^^les. Quando enim fiiper-

abundantia materi^ eilin omniparteejus , vel

fecundum exigentiam naturse & fecundum ejus

formam, 8c lic muit^s tortuo^tates Sc tumo-res apparent in membris, hajus efb r^tio,

quia li natura abundat in parte feminisdepii-

tati ad corpus vel ad caput , tunc neurva facit

illud quod naturaliter poteft , fci-icetaliquan-

do duo capita, aliquandoduospeJ s, quorumunus multura major eil: alio : Sc feLundumcommunem curfum, Scaliquandotacitgibbo-

fum in peftore , aliquando in dorio.

Hic aucfer ojfendit, quomodo ex fuperabun'-

dantia materi<e jiunt monjira. Voi 'valet profenteistia^, fifemen nimiwn in al-imAantia fit

rafufumf Z7 'i^ti^ matrix ejf claujaj ^ qitia

tm§

S8 Alherti Magni LiheEm >

tunc eju^ tota materia tranfinutatur in mats-

riam fcetns > ^ fi tiinc pars ex qiM dehet fiert-

eapHt fcetus eft niT^nts f.hundans -, tuyic fiimt duo

capita njel tria ^ <^ Jic de alii-s partibws r^' aliis

menibrls deputatk

.

Sed in, omnibus illis mfrabilior efl: ifle cafus

8c eflfed^Lis quem Albertubrecitat, deuno, cui

nata fueruat duo membra libidinis, unum ex

parte viri , aliud ex parte mulieris , ita quod po-

tuit fuccumbere , id eft , fubjacere , & incu mbe-re , id eil , aftive coire. Et caufa hujus origini-

Haliter trahitur ex fiiperabundantia matericej,.

quia raateria fuit principium fufficiens genc-

randi utrumque membrum. Ex fuperflua au-

tem parte femmis cx c]ua taliamembrafolent

gencrari, reeitant Avicenna ti. Albertus, ut

patebitm textu inferius.

Hic ponit mirahiUm e^ventum de Herrna-

phroditis ; <^ dicit Albertus de Hermaphredi-

to , qui ntnmqne memhrum hahuit , (^ potuit

ngere <^ pati, mri quodawmod& in fe-ipfumfed

reJpeHu alterius : ^ koc pronjenir ex eo , quod

materia fuit tanta , quod njivile rnembrum fie-

ri potmt, Et membrum 'virile ejffemper fupe-

r 'us y c^ fcemineu7n inferius. Sed diccs ,, quare

natura mn producit duo me^nhra <virilia , O*

duo fcemineal Ratio ef qiiia 7iatura de contin^

gentihus facit quod melius ef fcordinari, quiti-

alterum Jemper fuperflueret f faceret duo fi-

rilia , quia quicquid unum faceret , ho-c

etiam alterum. Praterea f<£pe accidit , quod'

gener^tfii' g^Uina v qti^ h^bst msmbrwn in-

De Secretis Muliertm, Sp

difpofitHm ad coitnm , ita pawim jtctit gal-

lus , (^ illud fronjenit ex defeFfu tnateria. Item

Ji contingat quod generatur fcemella fine appa-

rentia membri muUehris , tunc pellicula ef ff-

prapofta, quam oportet removeri. Nota quod

Ji Hermaphrodtta magis apparet in fpecie o;/-

ri , fc tenebit in tali fpecie. Si autem infpecie

foemeUje , tunc iterum fe fc tenebit. Et non

licet fibi ambo opera exercere fecundum pr^"

cepta legis.

Et nota fecnndum Avicennam , £ fcmen ca-'

dit in latere fmiftro matricis, generatur foe-

mella, fi in dextro,. generatur maiculus: fed

in medio Hermaphrodita, participans natu-

ram utriufque fcilicetmaiculi & fcemellse. Et

a viro tanquamdigaiorirecipitfpeciemfecun-

dum naturam , licet hae naturas fiant in ipfb.

Recitat cnim Albertus quod ficut qua^dam ta-

lia monftrofa corpora contingunt, fic etianj

fplritualia. Dicit enim de duobus gemellis,

quorum unus habuit in dextro latere virtu-

tem i ut ubicunque portabatur a parte illius

lateris , aperiebantur omnes fer^e 5c claufa:.

Et alius habuit virtutem in finiftro, quod u-

bicunque portabatur erant clauise qu3e prius

faerant apertse. Et loquor de apertione 6c

claufara ferarum in ofliis domorum. Et cau-

fa hujus non provenit ex materia , fcd ex fpccia-

li conflellatione cceli, non folum ex conflclla-

tione ipeciali, fed etiam ex fpcciali materiae

difpofitionc ad talem cffe^tum , quia aHus aBi-

r^orttm junt rn materia bene pr^difpofta y 'vet

9 '^ Aihrti Magni Lihellm 9

Jn patiente dilpofito, ut dicituriecundodea-

nima.

Hic auBor ^onh unu?n not^bik , ut fatis pa-

tet in textu. Rota , in latere dextro ej} ?r/ajor

calor quam in f.nijfro- Cor emm jacet in fni'

fro , ^ iiifiuit calorem in 'dextrum. Et ideo in

dextra generantur rnafculi ,gratia caloris , C^

ideo dextra pars corpcris ef fortior ^ njigoro-

fior quam finifra. Unde a dextra ft motm ,

fecundo de ccelo. Unde dexter pes eft modice

major finifro. Similiter de manu dextra, ^fc de aliis. Alio modo patet , quomodo fiat ge-

Tieratio duorum ramificatonm in dorfo. §ii^^

quandoque contingit quod femen recipitur in

duabus cellulis matricis , ^ tmic potep contin-

gere quod peUicula dividens cellulas , corrim-

patur, ^ tunc conjungunt iJla du9 femina fe

innjicem dorfo , ^ habent difinHa capita , e^iifinBas anim.as , c^ debent bapiizari produo-

bus hominibw. Ncta ,, qucd njirtM cirlefis

?nirabiliter operatur , (^ occulte in inferiori-

bus. Unde pojfbile ef de duobtis gemellis , quod

njirtus ccelefiis refpicit gemeUum in latere dex-

tro , fecundum. talem njirtutem , fecundum quam

infiuit (tbi njirtus aperiendi feras (Ine conta-

Bu , quia ifa pars dextri lateris forte alterat

fterem. , ((^ ille alterat fera-m , tfjue ad apertio-

nem. Et qui fcfehalent, f^:pe juntfres-, quia

feras pojfunt aperire. Nota , di-verftatis eft h<£C

eaufa, quia fecimdmn quod njirttvs ccslefis in-

fvenit materia-m diJpoftc.7/1 , f'c operatur illam.

Et nullus credat , qucd qusedam didafunt

De Secretps Mulierum, 9

1

fi£ta, quia id fimile contingit videri in kndi-bus qiiibufdam , in quos fpecialis confleHatio

agens imprimit fpeciem & fcrmam homdnisvel alterius fpeciei , fecundum exigentiam a-

gentis , licdt vifum eft isepe quando lapides

di '/iduntur , quod fit ex conllellatione fpe :ia]i.

Et non elr mirum in gemelHs, cum etiam in

quibufdam aHis accidit, ubi eftpoiribileinve-

nire : & omnes modi fpeciales in monflris

pofTunt reduci ad duos modos principales,

fcilicet propter inobedientiam. vel iniafiicien-

tiam n aterise , fecundum Avicennam in fecun-

do Metaphyficorum , 8c Ariflotelem tertio

Meteorum , 6c per inobedientiam intelHgo in-

difpofitionem, quando raateria non efl: bene

difpofita, ideo non obedit agenti , Scperfuffi-

cientiam intelligo diminutioncm vel ihipedi-

mentum ex parte matricis.

Uic auBor rejhondet tacit£ qu^J^ioni dtcenf.

Diceret ergo aliquis , h£C fmt ficfa qU£fQnun-'

tiir h':c , ^ ideo non credantur.

Nota quod h.£C po^writ fierii mediante enim

'virtute ccelejii in lapidibm multtplex efi 'vir-

tmi,unde Albertii^ recitat 3 qnod tn Colonia in

cjuadam fenefira ifidet qUind^^^im lapde^n ha-

bentem jfpeciem regis , <^ tunc debet nafci ma~gnus rex , tmde in multis la^idibus "vultus hu-

manus fi^iratnr , is' per illos lcipides fiunt di-

<verf^ medicinde. Unde fi quis Sole ex< unte tn

pifctbus infculferet jpeciem pifcis i7i Iap:Je , ille

poffet co?i~Jocare omnes pifces in aqua ^ koc efi

,

tetnpore determinato. Fnde Hali in Centi-

kquiQ

^z Alherti Magni Lihellm ,

looiui$ Ptolomtei recitat di^verfa p.gna ^ mi-

reicula , de infcri^tione , feu fculptione lap-

duvt.

Et fi quis diceretScargueretfic, Simonftra

poflent fieri , fequeretur quod oatvsra poflet

privari fine, quia femper intendit agereregu-

lariter. Dico fecundum Avicennam , quodnon femper pofTibile eft ex parte particularis

naturse, omnem materiam ad fuum finem a-

moveri, nec efl conccdendum , quod privatio-

nes fuarum adlionum habeant fines , vk ideo de

segritudine 8c m.orte non cfi inftantia , quia

hsec non funtintenta a naturaparticulari, fed

ab eo qui hanc regit, 6c illa appellata efl intel-

ligentia, fecundum manifeflationem philofo-

phorum , qui digne locuti funt dc natura. Ettantum de his di(f1:um efl.

Hic auBor ponit objeF^ionem feu infiantiam ^

<*r folvit in textu^ Fro quo mta , quod regu-

lariter intendens producere , potefl irnpeairi

per natnram particularem , ^ ideo patet

cjuod monfira non fwnt intenta d natura , nif,

njei pei' accidens. Item neta , ?jatitra particu

larts non intendzt fines prinjationum , qjila vi-

djt melim effe quarn von efe^ fed Deus ^ na-

tura cccleflis fciunt omnia opime difponere , ^'VQcatur inteliigencia non errans. JJnde ex pri-

mo de ccelo , omnis 7nors , corrnptio , £griiudo ,

injirmitasfuntpr£ter naturam .

^$

DcSeiretls Mulierum» p^

Dejignis conceptionis.

C A P. VII.

plnito fermone noftro, in quantum fuffi-

cit de generitione 5c formatione foctus , 5c

penes quem modum 8c pluribus aliis materiie

incidentibus. Ut tamen prasfens doftrina ma-gis complete habcatur , notanda funt figna

conceptionis in muliere quje funt plura, Pri-

mum eH: ex parte coitus. Si enim mulier quan-

do fuerit in coitu cum viro , poll coitum fentit

frigus , & dolorem in cruribus, lignum efl

quod concepit. Secundum lignum, fi mulicr

paucum femen emittit vel nullum , fignum efl

quod concepit.

Hic mcfor determinai de Jignis conceptio-

7tis. Ratio primi figni e/f ^ quia qnando mulier

concipit ) tnnc calor naturalis concttrr.it etb ipfa

p'o formatione fcetus , ideo relinqnitur fi^igus

tn membris. Et huc njidewtts in fimili, qnia

q?:ando homo comedit , pof hoc patitur jrigus ,

qma calor 7iattiralis tranjlt adfornachitm ttU

teranh cibam : ideo non efl piidendum poji

prandimn , fed prius ^nodicUm labora , ut cale-

Jias , ^ ftc digeftione cmfortata Jiiideas , quia.

tempore fliidii fpiritiis uitales concurrttnt adcerebrufn , ipf-im jitvando. Illud enim patet i?i

febricitantibus , qui habent in jhmMcbo humo-res grofos, quos calor naturalis intend.it dige-

rere , c^ njadit ad fo^nachurn, idco patiuntur

frigus febricitantes, ^ ca:ore recedente d Jfo-

Machi) , patiHJTtur magnum calorem. Et iJTius

fecm'

94 Alherti Magni LiheUrn ,

fecundi figni miHor ajjignat rationem , qui^

rnatrix clanditHr , c^ fiot permittit fe?nen

tranftre , <^ recedere. Nota , quod juvenes

mulieres , ^«^g maxirne deleHantur in ipfo coi-

tu , poffunt [emen emittere (^ concipere , fed hoc

won efi de feniorihus. Item ternpore coitiM con-

csptionis natura retinet fewen ah intra, ut non

egrediatur y a^ hocpropterfcetum.

iVliud Hgnum , fi vir in coitu fentlat virgamfuam attrahi Sc fugi quadam claufura ex parte

vulvaemu.ieris.

Ratio i(7ius figni efi , quia quando rKuJier COTI'

cipit , tunc 'vuloja fugit quafi 'virga^n 'virilem ,

(^propter deleftationem matvix comprimitur ^quafi claudit 'virgam 'virilem. '

Aliud fignum , fi mulierpoft coitum appe-;

tit continue coitura , hoc eft verum in quibuf-

dam, quia quxiam mulieres funt, quae magis

concupifcunt , quando non concipiunt , ut vi-

fum eft in una quasilione.

Circa quintu.^n 7iota , qiiod pofi impregnatio-

nem menfrua inftigant ad coltum , S" waximedeleHationis memoria , quam prius habuerunt

in coitu.

Aliud fignum , fi menftrua non currunt

poft coitum , fecundtim modum folitum , 8c

fit titillatio in ore matricis, fignum efi quodmulier concepit.

Ratio ifiusftgni ef , quia quando muUer con-

cspity tunc menflrua convertuntur in nuirimen-

tmn fcetuSi fciliiet in lac , <Q' ft titillatio in

9re matricis propter calonr» , ^ tunc dolor in

cruri-

De Sscretis Mulkmm. 9 5

cruribm, qnia ^iritm funt claufi in matrice ,

qui tranjeu?it adcrura, ^ 'vegeta?it crura.

Item aliudiignam , fi colorfaciei iikramo-dum folitum eft mutatus. Unde libenter fa-lent effe rubese poft Gonceptionem gratia ca-

loris- Item fi aliena cibaria concupifcunt , nuncterram , nunc carbones, nunc poma , nunc mo-rafeucerafa, fignum eft conceptionis.

Caufa hujus figni eft , qitia pofl covceptio-

nem multi kumores grofft indigeffi aficendunt

cerehruyn , (^y iUi movent appetitum aliquo-

Yum (imilium , quia fi (Int calidi humores , tun>c

appetunt carbo?ies,fii fint njalde frigidi ^ hu-

midi illi humores , tunc appetunt pira aut po-

ma non matura^, aut fimilia , quia emne fimi-hi plauditfiu9fitmlU , ^c.

De fignis , anvir, "velficeminafit ifiutero.

C A P. VIII.

"^7" Idenda funt nunc figna , utrum mafculus

vel fcemella fit itt utero. Et hssc iunt figna

vera qiiae fequuntur. Tempore conceptionis

mafculi coior faciei cit rubeus &: levis motus.^ Hic auHor ponit fiex fi^

na in num;r» , utrumin fttero mafculus fit cortceptus njel fioemella,

Ratio iUius primi figm eif , quia color rubeus

efi figraim magni calorls, ^ fl efi calor^nagnus

in tnatrice , tunc njirtus ej} fiufficiens ad mafcu-lum , c^ tunc mulier leviter movetur , quia

calor efiprincipium motus.

Aliud fignom, li venter tumefcit in dex-

tera

^6 Alherti Magni Lihllus ,

tera parte, 6c rotimdatur, fignum efl nia-

iculi.

Ratia iUius fecuvdi Jlgni effy quici indextera

farte jacet mdfculus, tayiquam in parte for-

tieri <^ calidiori t ^ tnnc venter rottindatur >

quia extenditur^ ampliatur.

AlJud, fi lac fluens de mammillis rpifTum

8c bene digeftum , itaquodiiponaturfuperali-

quod corpus bene terfum , non dividatur , fed

partes conftabunt , 5c non fluent : fignum efl

mafculi.

Caufa hujus figni ef , quia illud lac calot

induravit <^ comprejftt injpijfando. TTnde ca^

lor habet multa opera, facit enim rem durio-

rem ^ fibtilioreyn ^ ^ corrumpit humidum

,

(l^ inducit ftccum.

Aliud,fi tale lacmulierisimpraegnat^, vel

gutta fanguinis ipfius 4 dextro latere extratla

ponatur ad fontem clarum , vel ad urinam ejus

,

fi petit fundum direiSe, Iioc eft , perpendicula-

riter, fignum eft mafculi : Si vero fupernata-

verit, fignum fosmellae erit. Similiter fi dex-

tram mammillam liabet grolliorem , fignum

cft mafculi ; Si vero finiftram , fignum eft foe-

mellse.

Caufa hujus qu^rti <?/? , fi fetit ftindiim di-

refte, hoc eB ftgmim quod bene eB induratum

^ infpiffatttm a calore natiirali. Vnde per-

pendicula ef linsa latomsrum reBa cum a-

qua ferpendjmt, ^ ce7ifdera72t longitudinem

rei , <^ confiituunt duos angulos reHos fuper

ba^m , fuper quarn cadunt.

Itcm

Be Secretis Mulierunt, 9 7

Item fal pofitum fuper caput mammilla-

rum , non liquelcens fignum cft mafculi.

Caufa hujus quarti fgni ef , quia wam-miUa funt calidie ^ ttmc iUe calor facit covfa-

re fal. Vtide fal gratia caloris c07:fat in par-

tibiis. Vnde Jal generatur ex aqua grojfa ^wultnm buUita , ita quod Jpecialis aqua e[i

ad fal. Vnde calor ignis esctrahit de aqua

fubtiliores partes, ^ illas partes facit exka-

/are , ^ ttmc ibi rewanentfartesterrefreshu-

rnidiores ^ grofpores, ^ ille per caloremcon-

/fat. Et hujus fgnum efy ^quod tempore plu-

fjiali fal liquefcit in fcutella, Vnde 4. Metaph.

dicitur. Si fal debetmfol^vi in materiam ^ for^

mam primam , refoI<vitur in aquam , ^ fc dif-

folvitur. Ideo f fal ponatur ad ignem , incipit

ccrrumpii ^ falirey quia coritrarium i^i^vemt.

Signum aliud , fi mulier prius movet pe-

dem dextrum, fignum ell: mafculi. Et con-

trario modo fe habct, ii foemella eft conce-

ipta, tunc mulier eftgraviE&pallida, 8c ven-

ter cftoblongus, &:infmiftrarotundus, mam-milla in finii-lra parte nigrcfcit j 8c lac ejus ni-

grumerit, indigeftum, lividum , 8v:aqueum/8c fufum , fupra corpus pofitumdividiturpars

ejus aperte , & pofitum fuprafontem , vel uri-

nam, natat, &; ftc dealiis. Item fi dolor eft in

finiftra parte, femper eft fcemjella, fi vero in

dextra mafculus eft. Item aliud experimen-tum quod fcio eftfe verum & expertum , fi ali-

quis fcire velit utrum mulier fit prasgnatavel

non , det ei bibere mellicratum , fi tunc fcnferit

E pun-

5)8 Aiherti Magni Lihellm 9

pundlionescircaiimbilicum, concepit, (1 au—tem non fenferit , minimeconcepit. Mellicra-

tum autem vocatur potio , quae fit ex aqua 2c

melle, 6c fit per hunc modum , quia accipi de-

bent duo cochlearia de aqua , & unum de mel-

le tali proportione , 8c mifceantur in fimul , &:

detur mulieri ad potandum in introitu le(Sli

,

vel llatim poft. Et forte mulieres aftutss di-

cerent oppofitum , 6c ergoquandoaHquisvuItexperiri , non debet dicere de impr^gnatione.

Et fi ip/a conquereretur dolorem capitis , vel

alterius partis, ut &pefoIentfacere, tuncho-

mo femper debet dicere, illud valetcontrata-

lem vel talem dolorem, fibi illum potumdare, 8c tunc de mane debet dicere num do-

luifti in aliqua parte ? 8c fi circa umbilicum di-

cunt elfe, judicium conceptionis in iftojudi-

catur : fi vero non , tunc non conccpit. Sed

qusedam mulieres funt aftutss 8c confideraa-

tes illud fophifma, nolunt dicere veritatem,

fed femper alio modo quani fe habent in ve-

ritate.

Hic auBor ponit bomm fignum JlmpUcis

conceptionis i ^ experientiam njeram, qutepa-

tet in textu. Vnde 7iota-, quod ratio iflius eX"

perimenti eji y quia mel objfruit ner-vos ^ ve-

nasj ^ ex ijfo generatur dolor circa umbili-

cum.

Item iUuddulce non ejljanum, quia omnis

pinguedo dulcis efl mala-, <^ pijcium ej} pejjima

propter njijcojitates. Vnde dulce Jupernatat in

flmacho: Jed quia tunc calor Jiomachi pro-

pter

De Sccretis Mulierunj, 5^

fter fcetum eji debilis , ideo fumpto meUicrMe

mulier dolet circa umbilictm.

De fgnis corruptionls 'virginitatis.

C A p. IX.

p Oft hoc notanda funt figna corruptionis ca-

ftitatis. Juxta cjuod nctandnm. , quod ali-

quando vir.gines graviter corrumpuntur, ita

quod earum vulva multum ampliatur, quia

membrum virile cft nimis magnum & ineptum,

fic quod muliertam amplam acquiritvulvam,

ita quod vir fine dolore fiji membri coit , 8c

tunc prius eft corrupta , 8c hgec caufa eft , quarc

juvenes muiieres cum primo corrumpuntur

,

dolent pro tempore in vulva , quia ampliata efl:

ad coitum difpolita. Alia autem caufa coadju-

vans : quia efl qusedam pellicula in vulva 8c

vefica quae corrumpitur. Et quanto plus coeunt,

^tanto plus in tali ludo fortificantur.

Hzc auHor profeqnitur de fgnis corrupta ca-

fitatis , ^ fatis fatet in textu. Sed extra tex-

tmn almd eft fignum , ojuod njul^va 'uirginis

fewper efi claufaj fed mulieris femper aperta

/fat , ideo ^virgo altius mingit quam mulier.

Notaf 'Vis experiri, utrum njirgo ft corruptat

fulverifa fortiter flores lilii crocei , qui funt in-

ter flor-es , ^ da ei comedere de illo pulvere : (l

ejl corrupta , fiatim 7mngit. Item fac eam min-gere fuper cjuandam herham qua 'vulgo dicitur

malnja (papel) de mane i fftfccatunc efl corru-

pta. Vel accipe fruBum TaBuc<e ^pone ante na-

res ejw , ftmc ef corrupta , fatim mingit.

E 2 Ds

100 Alherti Magni LihellHs y

Defgnls cajfitatis.

C A P. X.

Clgna cailitatis Tunt hgec, pudor, verccun-

dia , timor ,cum cado incefTu 8c loquela ,cumrcfpediu applicans fe viris 8c virorum affedti-

bus , fed qu^dam ita aftutss inveniuntur , quodomnibus iftis obviare fciunt, 5c tunc homoconvertat fe ad urinam , quia urinavirginumcft clara 8c lucida , quandoque alba , quandoqueglauca, Si vero fuerit aurei coloris, clara 8c

ponderofa, continet animi jucundi fignum,id eft, appetitum , 8c hoc eft verum in noncorruptis. Corruptse enim mulieres habent

urinam turbidam , per fraduram pelliculis

prsecedentem , 8c fperma viri apparet in fundotirinse talis mulieris: fed in menftruofis urina

cft fanguinea , 8c in tali menfe quando patitur

,

habet oculos aqueos 8c eft alterius coloris in

facie, abominationem patitur incibo. Etideo

fibi quifquis caveat , ne coeat tunc cum eis

,

quia nocivum eft. Unde prude'ntes muliercs

fciunt tunc cuftodire fe, 8c feparantur a viris

pcr tempus fluxus menftruorum.

Hic auBsr exequittir de (ignis caftitatis.

N(fta, quod urina 'virginum efl clarat quia

ipfesfunt caUd<€ 3 ^, bene digerunt y ^ ideouri-

7ia pertranfens per loca digejfionis fmnit ibi

colorem , mide coloratur in renibus. Sed debet

c/ipi urinq pop fomnum primum , quia tunc

faBa eji di^ejfio ^ dei^^ i/id^je qu9d wina

De Secretis Muliertm^ loi

per acciiens non fit 'variata fcilicet morho c^nutrimento groffo. Nota qnod in urina fnrit

tres regiones , fcilicet fuperior , ubi conflcieran-

tur memhra fuperiora , fcilicet cerehrum, ^capiit. Securido in tnedio , ubi confiderai-itzr

rnemhra media , fcilicet renes <^ cor. Sed ter-

tia ejl inferior : uhi conp.derav.tur teficuli y

lumhi , ^ matrix. Idem'dicit litera ,f^ermafem-per apparet in fundo , p-cpter fuam gra^-oitatem.

Nota 5 qpiod quando mulier ep me-nftruofa , tunc

humores afcendunt ^.d oculos , quia oculus eft

fars perefa corporis , ^ cito pajjihilis , ^ tunc

mulier paUet in facie , ^ ipfapatitur ahmiina-

tionem cihi , quia non cupit propter infeBionem

cerebri i^ olfaBienem. Et tunc eft nociojmn eumeis coire , quia pueri qui tunc concipiuntur , in-

clinanttir ad morhum caducum , ^ ad lepram-^

qtiia talis materia ep njalde 'venenofa.

Eft autem notandum , quod mulieres an-

tiquse , in quibus menHrua fiuunt , & qusedamin quibus menftrua fuRtretenta, li inipiciunt

pueros in cunis jacentes , intoxlcant oculos

eorum vifli, ut ait Albertus in libro deMen-flruo. Caufa. hujus in mulieribus apparet

quibus menftrua fiuunt, quia ipfe tluxus feu

humores cui moventur per totum corpus»

primo inficiunt oculos, & oculis inFcclis aer

inficiturj runc aer ille inficit pucrum. Et il-

iud eft de iatentionePhiiofophl inlibrodefo-

mno 6^ vigiiia, Cauia autem qaare antiquce mii-.

lierrs, quibus non fiuunt menftrua, inficiunt

pueros , eil quod retentio mcnfiruorum fa-

E 3 cic

101 AlherHM^gniLiheUtiSj

cit abundantiam malorum humorum , 8c quia

antiquae mulieres funt deticientes in calore

naturali , muturante Sc digerente talem mate-riam, & prjscipue pauperes , fic quod nutriun-

tur a cibo 8c nutrimento grofTo , quod ope-

rantur ad talem materiam infedlam. Et iilae

mulieres plus inficiuntur , quia mcnflruutnhoccedit ad purgationem naturx ipfarum.

Hic auBor ponit qmddaTn mtahile , ^ pa'tet manifefie in textit. Rota quod hmnores ma-li exemt per oculos potins qmm per aliiid

membrmn , qiiia ^mhi^ ej} aq;ietis , ex fectinds

de Anima , qmd patet , fi comprimitur ^ la~

ehrymatf^ir , ^ ideo miilieres multiim la-

thrymantitr , quia hahent miiltum de humi-da , quod petit exitum. Et quande oculm eji in-

feBus , tunc inficit aerem tangentem oculum ,

C^ illeultra inficit aerem propinquum , ille aer

iterum aliurn aerem , donec pervsnit ad ahje-

Bum , ^ ihi fit reverhe-ratio mali humoris , ^ibi primo operatur , quia cmnls aBus fit cum

refifientia aliqua , quia iUa infeHio fit circula-

riter , quia fi non , tunc folum mulier inficere-

tur fecundum unam diferentiam loci , pajjionls >

& non fecundem omnem. Mam pueri funt de-

biles ^ tenera natur<e , ideo facile intoxican'

tur. Tgxicum efl venenum quod fit de taxo ^

de tali arbore amarijfima j ex CHJus fucco gii'

fiato , aves?noriuntur.

Nota quod oculus mulieris vaticlnantis pro^

jecit camelum in foveam , ita quod iUa pejjima

mulier tantum cogitavit de malisy quod qui-

dam

De Sicretis Mulierum, 103

dam humores maligenerabmttir injpiritibus ejm,

^ illi exiverunt fer oculiim , ^ iUos ^volens ca-^

melus eftigere i cecidit in foveam. Ef illo modo

bafilifcm inficit njidentem ipfitm, quia 'venenum

emittit. Et fi ponerettir Jpeculum adquodrever-

ber-arentur humores adloctimbafilifctj tuncipfe-

met moreretur 'vel inficeretur. Nota quodfiali-

quis qtt^ereret , fi mAilieres ftmt nje^iemfa , qtia-

re non intcxicavt feipfas ? Dicendufn , quod 've-

nenum non agit in fe , fed in aliud cui objicittir.

Cu?n ergo mulieres natttraliter ftmt i?:toxicat<£ ,

ergo non i?itoxicant feipfas. Alia caufa efi qtiia

Junt confuetds. JJnde Averroes in prologo tertii

Phyficorum: ^uadam erant confueta comedere

njefienum > ita quoderat earum cibtts.

De defeHn Matricis.

C A p. XI.

A T quia didum eft de menftruo , igitur ad

menftruorum locum procedamus , quodaccidentia funt circa ipfam matricem. Matrixenim mulieris fsepe patitur fufFocationem j

Suftbcatio enim apud medicos vocatur com-preflio fpirituum vitalium , ex vitio matricis

egrefla. Et per hoc impeditur anhelitus mmuliere. Et illud evenit, quando matrix deproprio loco tollitur, tunc ex frigiditate cor-

dis fuperveniente , tales mulieres quandoquepatiuntur fyncopen , id eft cordisdebilitatem,

Aliquando vero aliquse vertiginem in capite

patiuntur. Galenus enim magnus in medici-

na narrat de quadam muliere, fuffocationem

E 4. ma-

Ie ^ Alherti Magnl Lihell^es ,

matricis patiente, quod illa caafa patiebatur

tantum quod non potuit loqui , 8c cecidit ac

fi mortua eHet , quia nullum fignumvitjeha-

buit, 8c vocati funt medici piures , qui videntes

ipfam & caufam ignorantes , dixerunt eam ve -

raciter eile mortuam. Galenus autem fuper-

veniens, caufam coniideravit , Sc mulierem a

piiTione illa liberavit. Hxc enim ^grituda

contingit in mulieribus ex eo quod abundat

in eis menftruum corruptum & venenoium.

Et ideo bonum e1 quodtalesmulieres, q\ix-

cunque fuerint, iivc juvenes, iive antiquse,

ikpe viris utantur ut materia talis expellatur.

Et expedit juvenibus quiaineisabundathumi-

dum. Et hxc eil caufa quire juvenes mulie-

res ,quando incipiunt coire, multum im-

pinguantur antequam concipiant, 8c curam

de pueris minime habent, quiacura ( utdicit

Philofophus in fecretis fecretorun ( facit fe-

nefcere, quod non videtur in illis. III.3e enim

mulieres quando multum abuadant in tali

materia , miiltum appetunt coitum , propter

materi^ abundantiam. Ideo peccatum eil in

natura illas retrahere, 8c coitum prohibere

ad illum quem diligunt, quamvisfit pecca-

tum in moribus, de quo nihil ad propolitum.

Audivi in confeiTione ibcietatis ab unoinqai-

rente caufam a me, qinre hoc eifet, quando

ipfe ,dor miret cum fua dilecta j uvencula , quod

tunc iple coita fmito , inveniret ventrem fuumnfque ad umbihcum languine profufum 5c ti^

nrait multum 8c caufam ignoravit, £c nonfuit

De Secretis Muliertm, 105

fuit aufus fe retraliere a juvencula , propter a-

rnorem magnura inter eos. Et ideo quandoque

fluxus menfirrui prodeft mulieri & quandoque

nocet, fecundum quod materia magisvelmi-

nus abundat. Et illefluxusnonfluit menftruo-

rum , fed feminisin coitu propter abundantiam

materiae.

Hic auHor exequitur de experimentis conceptio'

nis. Nota quod fuffocatio matricis provsnit ex

€0 , quod matrix tolUtur adverfm cor , ^ tunc

inagna frigiditas fe extendit ad cor , ftc qmd cor

patitur fyjicopen. Et dicitttr a fyn ^ quodefi con ^

(jr copos incifio , quaft ciim incifionefve debili-

tate cordis , <^ alio mmine diatur eciafls , ^tlla pajjio maxime accidit 'viduis , qu^prius ha-

huerunt njiros, ^ jam non habent , unde men-

Jfrua eariim corrumpuntur in matrice , ^gene-

rantur grojji humores qui in corde debilitatesge-

nerant, ^ ideo ipfismultmnvalet cohiis,

De impcdimentis conceptionis.

C A p. XILT\ E impedimentis autem conceptionis nunc

aliqua tangamus, quas plura funt, quia

impedimentum quandoque contingit ex ni-

mia humiditate matricis , quandoque ex ni-

mia frigiditate , quandoque ex liccitate , quan-doque propter nimiam pinguedinem corpo-

ris, quia pinguedo circumvoluta orlficio ma-tricis ipfam conftringit , 8c non permittit le-

men viri intrare. Unde cognitio hujus eft deisaulisre , cujus renes funt fepulti k occulti

"

E j ia

10(5 A^erti MagniLiheUus ,

in pinguedine ex omni parte. Illac enim ma-lieres, fi in coitu femenrecipiunt, nonDoteil

intrare matricem, 8c iic cjiciunt ipfum cumeje6lione urinae. Etideobreviter, (i poftcoi-

tum urina talis mulieris videatur , manifeftumeritfifemen viri in matrice ejuseftcolie£tum

vel non. Si fic, tunc urina ejuseflimmundapropter commixtionem viri. Si vero tunc ite-

rumapparebit, Scquandoqueapparebit, quodurina non totaiiter ejecit illud femen, quia

funt calidse, tuncfuacaliditateexhalant. Sunt

etiam quaedam mulieres, quse ita tenerasSc

lubricas habent matrices, quod femen intus

non potefl retineri. Ex multis aliis cauiis

illud evenit , de quibus ad praefens nulia iit

mentio.

Hic auHor ^onit qticedtstm notabilia , utpatet.

in textu. Nota ofmd fi femen viri ^ mulieris

m?i funt proporttonata in qmlitatibtis , idefit

in calido ^ humido , tunc.talis conceptio im~

peditur principaliter , quia agens , <^ patie?is

debent effe proportion^ta , exfecundo de anima ,

fub certa harmoniat idefi , fubcerta ^ deter-

minata combinatione , unde quodlibet, non a-

git in qmdlibet , 'vel quodlibet non jit ex qmli-

bet y idefti degeneratione.

E(l etiam notandum, quod fsepe conceptio

ex parte viri impeditur, ita quod femenejus.

quod emittit ell nimistenue, ficutaqua, ita

quod fi matrici inFunditur, tunc liquiditate :

liia elabitur , 8c quandoque accidit ex trigidita- .

tc teilicalorum vel ficcitate,.Sc illud femen»fecun-

' De Secretis Mulmunf, 107-

fecundum dodrinam medicinse , ad generatio-

nem cft inccnveniens. Sed dubium efl: cujus

fit caufa , an ex defedlu viri , vel mulieris , juxta.

quod notandum , qUod ifto modo fcitur , acci-

.

piantur duae ollae 8c in uti^amqne urina mitta-;.

tur , viri in unam ollam , Sc mulieris in aliam ,

6c ponatur in utraque furfur tritici, Sc talis

experimentator diligcnter obflruat ollas per

novem dies , vel parum amplius , & fi contingit

ejc vitio viri defc6l'us, inveniet quolBamver-mes in olla, & cacabus debet fupra poni, 8c

invenitur rana foetida, velcantabra fcetida. Si

vero ex vitio mulieris, invenitur in olla fua

menftruum. Si ex utriufqueyitio , inutraque

ollaaliquid prgedidtorum invenitur.

Hic auBor fo7iit tmum mtabile ^ ut pater. in

textu. Neta , Ji njis bem exciminare , accipiss-

aliquid de fpermate t-zVz, ^ poTias in aquam ^

fi tendit ad fHvdum^ ftgnum ejf quod femen'viri nojt ejf in defeFtti conceptionis. 6^uia ejl

hene digefum e^ fpilf^i^^ ideo pettt fundum.Nota quod muheres qu£ fdpe coeunt propter

deleBationetn 3 iUa generant foetus dehiles ^ de-

bent ergo abfinere a coitu, tunc generabunt

fortes pueros <^-' horyiines ^ quia femen ejf fatiS'

fortey ^ tmis frater potejf convenienter ejfe

fortior alio. Vnde nota caufam expei-imenti ^ fi

femen 'viri efl wirius tejiue , tunc cito con^verti'

tur in njermeSi <^ non habet njiYtutemrefifen'

tem aBioni corporis ccele/fis. Vnde ifla humidi^

tas qu<e in fundo ncn eji denfa ^ pene indura-

tat citQ fiiteratur. Nota, quodf mulief hibe^

E 6 rit

lo8 Alherti MagniLihellus t

rit falviam coFfam per tres dies, tunc non con-

cipiet in uno anno , glo : quiafalvia eji frigida.

Ita comedat apem^ ^ yimquam concipiet. Et

ergo ex illis concludo , quodmulieresfapecaeunt,

ftmiliter njiri , propter magnam deleBatio-

Tiem quam hahent ad invice-m , quia vulvain fe continet magnam dukedinem viro , fedtamen de illis non multum dico adpr,£fens.

Si quis igitur velit raulierem juvare, ut

impraegnetur , 8c mafculum conclpiat, acci-

pfet matricemleporis&; inteltina ejufdem, 8c

faciat deficcari , &: in pulverem redigat , & illud

mulier bibat temperatum cumvino, 8c {imi-

liter faciatcumtefliculoleporis, 8c hocinfine

nienffcruorum, 8c cum virofuocoeat, 8c con-crpiet mafculum. Item accipiat mulier fuccin-

ftam , 8c ftringat in lafte aiinae lanam capri-

nam , 8c liget fuper umbilicum ejus, donec

coeat cum virofuo, 8c concipiet. Ethocdicorcmotis intercifis caufis vel impedimentis a-

liis, quibus per ignorantiam hominis effe£tus

ille prohibetur. Et ii quaerat aliquis , quse funt

illa impedimenta? inipiciat diligenteromnia,

qu3e ufque ad iflum locum dida innt. Item ac-

cipiat aliquis hepar parviporci, 8c teiliculos,

8c deiiccet 8c etiam redigat in pulverem , 8c det

in potum mafculo 8c mulieri , 8c maiculus ii

prius impotens fuit ad generandum , generabit

,

£c mulier quae non potuit concipcre , tunc con-

cipiet

Capitulum aliud quo?nodo mulier dehet ju-

'vari ut concipiat , may^ime ut ctncipitU inafcn-'

"Im,

De Secretis Mulierttm. 109

lum. Nota quod •matrix leporis ^ intej}ina.fi

deftccantur ^ ptdvsrifantur , fiunt multum

calida , fimiliter ^ hepar porci infe efi calidum

,

^ fc generahimt calorem fufficientem ad con-

ceftionem. Nota quod illud debet fieri in fine

menjfruorum i quia tunc matrix e(i ficca, ^qujd^zmmodo calidior per recejfum menfirmrum

frigidorum. Item funt alia etcperimenta. Mu-lier accipiat camphoram herhain pul^verifa-

tam , ^ bihat eajn cum vino , ^ co7icipiet. Item

ttrina njiri bibita, i?npedit conceptionem. Item

fi accipiat njulvam leporls , c^ pulverifet cummelle liquido , ^ accipiat cor tauri , ^ iUa pa-

riter accipiant ebuUitionem , ^^ fic mulier ac-

cipiat in una feptimana , ita quod uno tempore

plm quam alio tempore concipiet. Item mu-lier debet uti calidis ^ bonis cibariis , ^ debet

quodammodo inebriari ^ bene fricari , ^ de-

bet cavere , ne crura elevatafemenvrnpediant,

ita quod debet fe cito labori applicare ad reti-^

nendum ^ fiatim pofiea dormitet , ^ fim dU'

bio concipiet.

Ell etiam documentum obfervandum , fci-

licet quando aliquis lentit mulierem conce-

piffe, non nominet in praefentia mulieris ali-

quid efTe de variis cibariis ad quod appetitus

mulieris poflet inclinari, nili ei poflit libitum

profequi , quia fi mulier tale poftularet , fed nul-

lo modo poflet liaberi , haberet occaiionem

aboriendi propter contrariam difpofltionem

appctitus, Foetus enim lic conceptus debilis

reddicur Si cxtinguitur. Ideo confultum eft,

quando

1 1 © Alberti Magni Lihellm ,

quando mulieres petunt carbones vel aliquid

confimile, qnodeisminiftretur. Vidienimdequadam muliere , quse cum impraegnata fuiffet

,

petiitpomarecentia , qu9e cum habere non po-

tuit , cccidit ad lectum , 8c intra diem &: nodtemnihilguftavit, necpanem necpotum , & fue-

runt circa eam juvenes mulieres & ancillge

,

quge prius rion concepcrant, quibus illa fue-

runt occulta: 8c quando imprasgnata petiit

poma recentia , & ancillse aftantes dixerunt,

non invcniuntur , loquentesinterfe, quodve-nenofum efl: dare m^ulieri poma , quia viderant

in febricitantibus conlimile 8c inparte illa

deceptse Tunt : tunc autem illa imprsegnata , ex

carentia pomorum multum fuit debilitata , in

tantum quod foetus antequam ad debitumterhpus pervenit, mortuus exivit, in cujus

egrefili illa laboravit diebus duobus & nod:i-

bus', 8c anteegrcfTum mulier emiiitfanguinem

per nares duobus diebus, 8c una nodte: ille

vero fanguis fuit menftmofus, 8c fignum

corruptionis fcetus fuit illud. Juxta illud

Hippocratis, menftruis fluentibus impoflibile

eft foetum efle fanum. Ideo utomnia illa pe-

ricula evitentur apud omnes imprsegnatas

,

bonum eft quod mulier in cuftodia habeatur

,

8c modice moveatur, Sc ut ei cibaria molHa&. lenia miniftrentur, 8c omnia juxta appeti-

tum profequantur.

In toto hoc textu recitato fonit auFior dmdocumenta , (^ fatls manife(!e patent ex teactu.

Sed antequam noftrum fermonem ad alia

eon-

.De Seeretis Mulierum. 1 1

1

Gonvertaraus, notandum etl unum notabile

iignum , quod fit ad cognitionem mafciili in

utero matris exiftentis, 8c elt illud. Accipiat

aquam mundam de fonte claro 5c puro , 8c

procuret iibi unam giittam fanguinis vel

la6tis de dextro latere mulieris, 8c infundat

guttam illam aquae. Si tunc gutta petit fun-

dum , fignum eft mafculi , fi vero fupernatave-

rit, fignum eft fcemellse. Item fi dcxtera

mammilla fuerit major finiftra, improegnata

eft mafculo , li vero finiftra major fuerit, foe-

minam portat.

Hic aitHor ponit fecundnm documenttim.

Et 7iota quod quande mulier concepit , tunc

debilitatur ^ variatur gratia feeti^ concepti-

inipfa: ^ ideo quicc^uid cupit, (Ibi detur^ ^Jlnoni tunc evenit doloreo quod appetitus non

procedit') quia 'voluntaf deteHatur in profe-

quendo quod diligit. Fnde nihil appetit ?iifi

fuerit animatum, ex tertio de anima. Et per

comjnent. 3 . Et hic patet , quia voluntas ejl ap^

petitus intelkBtts ^ femper efl hona ftmplici'

ter ) njel apparet. Vnde emnia hanuyn appetunt i

ut patet per definitionem horii quam dat Arijf'.

in principio primi Ethicorum dicens. Bonumeft quod omnia appetunt. Rota quod pofi con-

ceptionem, quando menjhuum fiuit , .hoc efffi-

gnum defiruHionl^ foetus , quia foetm dehet nmtriri de menfruo fluente > fed fi modicumfluit

»

hoc fit ad purgationem natur^ > ns fcetm fufo'cetur i hoc efi coynmQdnm.

III Alherti lAagni Lihllm ,

De Spermatis Ratura ^ DigeJitQne.

C A P U T U L T I N5 U M.

pRiufquam vero finem didtis imponamus^ (ut noftra dodlrina fubtiliter & magis com-plete habeatur) cum de materia m.enftruorum

aliqualiter didtum eft , tranfeundum eft ad

materiam fpermatis in viro. Sperma vero ut

fupra diftum eft, nihil aliud ell: quam fupe}'-

f,uuyn alimenti , quod in fubjfantiam rei alen-

'dtenon cedtt , juxta quod notandum , quod Me-dici quatuor ponunt in homine digcfliones.

Et dicunt quod talis eft modus nutritionis,

quod primo cibus manducatus in ore , dirigitur

ab ore ad ipfum flomachum, & ibi fit digeftio

prima, 8c ibi fep?.ratur purum terreflre ab im-puro terreftri, &. illud impurum dirigitur ad

vifcera , 8c ulterius emittitur per feceffum . Sed

purum hoc ulterius dirigitur ad hepar, &: ibi

fit 2. digertio. Ettunciterum ibifeparatur pu-

rum aquaticum ab impuro aquatico. Impu-rum aquaticum dirigitur ad veficam , & ulte-

rius per mitluram emittitur, fed purum diri-

gitur ad cor , 6c fit ibi 3 . digeftio , & feparatur

purum ab impuro. Impurum dirigitur ad va-

la feminalia, 8c ex iilo fit fpermainviroScin

itiuliere mcnftruum : fed purum eft fanguis

,

8c iliud dirigitur a corde per magnas venas

,

quse dicuntur capillares, per quas venas diri-

gitur fanguis ad fingula membra , 8c in illis

membris fit ultimadigeflio , 8c iterum fepara-

tur purum ab impuro, 8c impurum cmitti-

tur

De Secretis Mulierum, 115

turper iudores 8c per ungues, 5c coniimilia:

Hocautem purum convertitur Sc congelatur

in fub.lantiam alimenti , ita quod tales pori

qui iiint evacuati per calorem naturalem j ibi

econyeribrepleaatur, Scfiplus veniret quameil deperditum, tunc dicicur augmentatio,

fed ad hocrequiruntur quatuor. Primo mate-

ria futliciens ell panis 8c coniimilia. Secundopotus recipiens illam quartam digeftionem.

Terrio natura dillribuens. Quarto calor natu-

ralis converteas alimentum in alitum.

Hic aii^or exequitur de ultimo moti-oo li-

bri ,(T^ Ojiendit modiim generationvs fpsr?natis.

Nota , q:iod horno efl optima digeftionis <^fuhtilicris , ^uia ef ?nagni cahris , ^ propter

mnltos labores digerit ^ confiimit Immidwm^cfuia calor agit in

* humidmn (icut in ftibje-

Huyn, (^ cakr facit exhalare humidum radi'

cale , ideo oportet efe refiauramentmn caloris ,

7ie conjurnat humidiim radicale , ^ fic mors

fequeretur , quia confumpto humido radicali

in quo confiftit njita t null^ profunt medicinte j

fed tamen nota^idum , quod unicum indivi-

diuim per aliquam medicinam potefi 'vivers

p:er annmn vel amplius , ftne nutrimento fcutexfertuw ef , fed hoc non potefi fleri , nift curfu

comyn.mi. Nota quod maficatio efl qujedam

contritio cibi faHa per dentes , c^ fc natura

ordinavit in anteriorl parte dentes acutos ut

bene dividmit cibum , fed in fine latos ordina^

'vitpropter maficatiQnem.

Verilis

:

Sunt

1 14 Alberti Magni LihUm ,

Sunt hominis dentes triginta duo come-dentes.

Sed de his quae didta funt , confurgit dubi-

tatio quaedam , utrum calor agat in ipfum hu-

midum ? confuetudo , ficut operatio caloris in

€o^ guod calor naturalis. Pro quo fciendum

,

quod^cundum Ariftotelem 4. Meteor. cap.

de operatione, quod triplex eft operatio quae

ex parte caloris accipitur in capite de opera-

tione qualitatum adtivorum. Trima operatio

caloris in quantum calor habet dilTolvere 8c

cxhalare 8c congregare homogenea , Scdifgre-

gare heterogenea, Secundum patet , quia fi

accipitur una maffa de auroSc argento ,&: po-

natur in ignem, calor facit fiuere aurum ab

argento, 8c e converfo. Et liclocutuseftPhil.

a.degeneratione, ubi dicit, quod calor deter-

miriatus agit tanquam organum , fcilicet fecu-

ris, vel bipennis femper diffolvit conjunfta.

Sed calor in eo quod naturalis caior habet in

fe virtutem formativam uniufcujufque rei vel

naturss, cujus calor dicitur eife naturalis, 8c

(ic in eo eft virtus cceli , vel virtus motorumcoeleftium, 8c vis feminis, complexionis , vel

formse illius naturae quam format. Sicut con-

tingit videre in calore feminis plantae 8c ani-

maiis, ubi eft vis quse vocatur form^ plantae.

Et eodem modo credo quod li in naturalibus

quantum calor naturalis habet dirigere humi-dum , vel proportionetur fibi fubje6lum fecun-

dum exigentiam cujuflibet fpeciei. Sic ergo

§ducit humidum ipfum confumendo , non in

Quan-

. __ De Secretis MuUerum, 115

^aantum calor , fed in quantum calor naturalis»

qui in digeftionem accipitur , quia in digeftione

accipitur illud humidum, &: illa digeftioter-

minatur ad fpeciem ejus , cujus eft humidum >

ficut ad fpeciem partis plantae, vel animalis,

vel hominis , & hoc nullo modo faceret ia

quantum eft calor , (td potius refolveret totum

humidum, ita quod in ficcum terminaretur.

lllis viiis &; intelle6tis breviter ad propolitum

redeamus, 8c dicamus q\iod ^erma nihil aliiid

ej^ quam fuperflimm alimenti^ qmd in fub-

Jrantiam rei alenda non cedit. Et ftc ex his

quae d\0:x funt, m.anifefte apparet, quae fit

deiinitio ipermatis fecundum illa quse aliqua-

liter prius fuerunt ignota. Cum ergo tantum

digeritur in utero prsecipue juxta tertiam di-

geftionem, quia tunc non totum ceditadde-

perditum, ^cd per reftaurationem mittitur ,

vel mutatur in cruorem fanguinis fubtilis , lc

datur ad vafa feminalia , ubi virtutc tefticulo-

rum illud etiam dealbatur 8c fermentatur , idco

fperrna viri eft albi coloris propter uitimamdecofiionem quam habet ex parte tefticulc-

rum. IUud idem Iperma amplius emiftum a

viro, nimium deftccat corpus , quia virtutem

humetStandi 8c calefaciendi habct. Calore

autem extrailo 8c humido, fit debilitatio vi-

tse, 8c per confequens mors. Et koc eftcaufa

quare illi qiii multum coeunt 8c frequenterj

non funt longss vit^ , quia corpora a naturali

humido exliccantur, 8c deiiccatio eft caufa

mortis, Caufa crgo fdHicIente polita ponitur

eifedus

li6 AlhertiMacrni Lihlks «oeffcdus ejus. Et huic ccnfonatquoddicitAri-

fcot. I. de ]cngitate 6c brcvitate vitse , quia

fperma amplius emifium deflccat corpus. Et

Ribdit : Propter hcc cnim mulus longioris

vitse eft quam annus vel equus, exquogeni-tus eft, ut fcemellaemarculis, fim.arculicoiti-

vi funt. Et fubdit, quod propter haspafiicnes

mafculi brevicris vitjeiunt fcemeljis. Ellenimgeneraliter verum , quod mafculi longioris

vitas funt fcrmiellis, li coitivi non fuerint. Sic

ergo ex iritentione philofophi patet , quod vita

hominis ccnhftit in calido 8c humido radica-

liter , quamvis in aliis infrrumentaliter , 8c mi-nifterialiter, 6c {ic patet quod coitus exiiccat.

Eti^m patet , quod pofita caufa confervante

cffedlum , ponitur 8c ipfe eftedus. Si vero

caufa deftrueretur , 6c effedus defirueretur.

Ergo a primiO ad uhimum , coVtus qui ampHusfit, efl caufa brevitatis vitae , 8cc.

Scqtiitur de materia jperwatis ^ per njeneriibi-

kfn Anjiceyinajn covjcriptum.

/^ Irca materiam fpermatis funt qusedam

notanda adhiic, fcilicet quod fpermja viri

aliquando efl durum , 8v: benedecodum deco-

ftione tefticu^orum , ita quod quaelibet pars

inefl parti , in modura ladtis coagulati , 8c illud

fperma album efl velut h.c coagulatum forti

coagulatione : habet tamen naturam confir-

mandae infiu>:ibilitatis, ncn in partibus fuis

,

fed de genitalibus vafis tefliculoram. Aliter

cnim non expelleretur de vafis genitalibus in

V ul-

De Secretis MuUerHm, 11

7

vulvam mulieris. Et de ifto fpermate genera-

tur robuftus 8c fortis foetus. Et aliad iementonue 8c in fuis partibus fluxibile , 8c illud noaeH: bene decoiilum , li illud expellitur, 8c in

matricem recipiatur, fit e.x eo foetus tenuis 2>c

fragilis naturx, 8c illud liabet naturam ladis

liquidi 5c tenuis. Contingit enim aliquando

debilitatio naturjc apud foetum , quod caput

debilitatar, 8c hoc quanio mulieres imprGS-

gnatsealium puerum prius genitum cum alio

nutriunt. Caufa vero hujus debilitationis eft,

(^uiaifta materia de qua puer exillens inute-

ro debet pafci 8c nutriri , cedit in alimentumpueri prius geniti, quem Ia6tat matcr , 8c ifte

cafus continpt hodierni die propter inexpe-

rientiam mulierum , caufam illius defdusnefcientes : ideo raulieres impr<«gnat3e nun-quam deberent laclare pueros poft conceptio-

nem vel imprxgnationem alterius pueri vel

foetus, propter caufas fuperius enumeratas.

Ric ariFfor fonit; duhii^m , ^ fat patet in

textu. Nota quod calor in animali non facit

dig^ihoJiem , in qnantnm calor , fed in quantnmeji hene regulatnm ah anima. Et ideo pecca^

njerFMt aliqui antimi dicsntes , quod in plan-

tis ejfet nutritio , O" in fu^eriori parte efet ah

igne , & in inferiori ejfet a terra , hoc nmi va-let i qnia dicit Arifioteles fecimdo de anima,

qiiod Ji Jic ejfet , tunc fnixtum cito dijfolve-

vetur. ^iuid enim continet elementa in mix-

to nift anima ? Unde , anima eft princi-

pium omnis a<5tionis > fed cakr five fpiritus

fmt

1

1

8 AlhertiMagni Lihellus ,

funt iiijlmmeyita , qnia fmt in njirtute mima ,

^ non in virtutefui ipjius.

C O N C L U S I O.

TjIS viiis finem dfftis imponamus , 8cgratias^^ Deo reddamus , qui noftrum in hoc opere

8c in aliis illuminat intelleftum. Et de omif^

fis peto veniam 8c auxilium divinse grati^ , a

qua omnis iapientia orta eft &: vita geterna.

Ad quam nos Deus omnipotens 8c gloriofus

,

cundlagubernansatqueregens, perducat. Quicum patre 8c fpiritu fancSto vivit Scregnat, 8c

in quo eft fumma fecuritas, tranquillitas, ju-

cunditas , 8c fine finc seternitas fan^torum

cxiftat omnium per infinita feculorum fecula

,

A M E N.

Liber aggregationis feu liber le-

cretorum Alberti Magni? de

virtutibus Herbarum, Lapidumjdc Ani-

malium quorundam.

L I B E R P R I M U S.

De 'virtutib'Hs qufimndam H^rbarum.

Icut vult Philofophus in pluribus

locisyomnis fcientia degenere bo-

norum eft. Veruntamen enim o-

peratur aliquando bona , aliquan-

do mala, prout fcientiamutatur

ad

DeSecretis Mulierum, 119

ad bonum Sc ad malum finem , ad qucm opera-

tur. Ex quo concluduntur duo. Quorum unum8c primum cft , quod fcicntia magicalis non efl

mala. Naraque per ejus congnitionem poteft e-

vitari malum&profequibonum. Concludituretiam fecundum eum quod effedlus laudatur

propter finem. Atque vituperatur etiam finis

lcientiae aliquando non ordinatus ad bonum vel

ad virtutem . Ex hoc fequitur , quod fcientia vel

operatio aliquando bona vel mala. Quia igi-

tur magicalis, feu cognitio bonaeft, utpi^se-

fuppofitum eft , 8c mala aliquantulum extftit

in ipeculatione naturalium, fecundum quodex antiquis autoribus examinavi 8c percepi

:

imoSc egomet A l b e r t u s,utin pluribus ve=

ritatem inveni , 8c veritatem fuppono , quo ali-

quo ex Chyrandis libro Alchorat. Primo naf-

rabo de quibufdam lierbis. Poft de quibufdam

lapidibus. Tertio de quibufdam animalibus^

8c devirtutibuseorundem.

Eliotropia. Lilium.

Urtica. Vifcus qucrcinus.

Vijga paftoris. Centaurea.

Chelidonia. Salvia.

Provincia. Nephta , Verbcna

Linguacanis. MelifophylosT

Jufquiamus. Rofaierpentina.

Prima herba apud Chaldseos vocatur Ircos 1

apud Grsecos Mutuchiol : apud Latinos Elio-

tropia. Cujus interpraetatio dicitur ab Elyos.

quod eft Sol: 8c tropos converfio, quia con=

verfs.

120 Alberti Magni Lilellm ,

verfa eft ad folem^ Hujiis autem virtus mira-bilis eft, quia fi iilacolligaturfoleexiftentein

Leone in Augufto , & volvatur in laurifolio , 8c

fimul addatur dens lupi, &: feratur: nullus

contra furentem poterit habere vocem lo-

quendi, nifi verba pacifica. Etfi enim afiquis

furetur , & in nocle fub capite fuo ponat , vidc-

bit furem 8c omnes ejus conditiones. Et ite-

rum : fi prgedi^Vft ponatur in aliquo tcmploubi fint mulieres, quarum connubium parte

fui frangatur , nunquam poterunt exire de tem-plo, nifi deponatur. Et hoc ultimum proba-

tum eft 8c veriffimum.

Secunda herba vocatur a ChaldaeisRoybra,

a Graecis Olieribus, a Latinis vel Gallis Urti-

ca nuncupatur. Hanc herbam tenens in manucum mille folio : fccurus eft ab omni metu 8c

ab. omni phantafmate. Et fi id ponatur cumfiicco Sempervivae , 8c ungantur manus , 8c refi-

duum ponatur in aqua , 8c aquam inter ubi 1

funt pifces, ad manus ejus congregabuntur , ,

8c etiam ad pifcellumi. Et fi extrahatur , ftatim i

refiliunt ad loca propria ubi erant prius.

Tertia herba a Chaldseis Lorcmborojt di--

citur , a Grsecis Allomot , a Latinis Virga pa-

ftoris. Herbam hanc accipeSccum fiiccoman--

dragorae diftempcra , 8c da cani vel alteri ani--

inali, 8c impr^egnabitur in fuogenere, 8cha- =

bebit foetum in fuo genere. De quo faiu fii

accipiatur dens raaxillaris, 8c intingaturind-

bo vel pctu , omnes qui inde potabunt , moxincipiunt belium , 8c cum volucris delere, da-

cis.

De 'virtutihus Herharum. iii

cis fuccum amantile , id efl , valeriae , 8c fiet fta-

tim pax inter eos.a»' Quarta herba a Chald^is

Aquilaris dicitur, quia nafcitur terapore quoaquilfs faciunt nidos fuos , a Grsecis dicitur

Valis , a Latinis Chelidonia. Illa herba tem-

pore quo hirundines faciunt nidos, nafcitur:

quo etiam aquili^. Hanc herbam fi quis cumcorde talpse habuerit, devincet omnes hoftes,

omnes caufas , 8c omnes litcs removebit. Et

fi prsedidla ponatur fuper caputinfirmi , fidc-

iDct mori , flatim cantabit alta voce : Si non

»

lacrvmabit." Quinta herba a Chald^eis Iterifi dicitur,

a Grsecis Vorax , a Latinis Proventalis vel

Provinfa. Illa enim pulverilata cum ver-

mibus terrae circum volutis , &; cum fempcr-

viva , amorem inducit inter virum 8c uxo-

rem fi utatur illa in cibariis. Et fi compofitio

iflorum cum aliquantulo fulphuris pona-

tur in flagno , ubi funt pifccs , omnes morien-

tur. Et fi ad os bubali ponatur, ftatim cre-

pabit per medium : 8<: hoc experimentumefl a modern"^. Si iterum didla confedio po-

natur in igne , i^atim convertetur in lividuni

colorem.

Sexta hcrba a Chaldsis vocatur Bicith,

a Grascis Retus , a Latinis Ncphta. Hancherbam accipe, 8c mifce cum lapide inven-

to in nido upupsc avis , 8c frices ventrem a-

licujus animalis , 8c impraegnabitur , 8c ha-

bebit foetum in flio gcnere nigerrimum 5 Etfi eis ponatur ad nares , flatim ad terram ca-

_F dunt

I 2 i AlhertiMagni Lihellus ,

dunt velut mortua. Poft modicum vero fpa-

tium curabuntur: 8c fi gjsedicftum compofi-tum in vafe apum ponaturnunquamfugient,fed ibi congregabuntur apes. Et fi apes fub-

mergantur, 8c quafi moriantur &: in confe-

«Ctione prsedida ponantur poft modicumtemporis , 8c pei- fpatium unius horse recupe-

rabunt vitam. Nam 8c illud proportionatur

-qualitati deperditae , 8c fignum ab hoc eft quodfi mufc22 fubmerfse in cineribus tepidis po-

nantur , poft modicum fpatium vitam recupe-

rabunt.

Septima herba a Chald^eis Algeil , a Grje-

cis Orum , a Latinis Lingua canis nuncupa-tur. Herbam hanc cum corde raniculse, 5c

ejus matrice pone ubi vis, 8c poft modicum .

temporis congregabuntur omnes canes vil-

h^. Et fi pr^dicxam fub pollice pedis habue-

ris , omnes canes obmutefcent , nec pote-

runt latrare, 5c fi prsedidram in collo alicu-

jus canis pofueris, ita quod non poflit ore

attingere , femper vertetur in circuitu ad mo-dum volubilis rotse, donec cadet in terrami

vclut mortuus , de hoc eft expertum noftrps

tempore.• 06iava herba a Chaldaeis' Manfefa , a Grse-

cis Ventofin , a Latinis vel Gallis Jufquiamus

dicitur. Hanc herbam accipe 6c milce cumRealgalis, 8c Herrnodactilis, 8c pone in cibo

canis rabidi, 8c ftatim peribit: 8c fi fuccumcjus cum fupradid:is pofueris in fcypho ar-

genteo minutiilnme frangetur , 8c li iupradi-

De VirttUihus Herharum, 125

(ftum cum fanguine leporis juvenis commi-fcueris, &: in pelle lepcris conferves, omnes

lepores congregabuntur ibidem , donec remo-

tum fueait.

Nona herba i Chaldseis Ango, a Grxcis

Amala , a Latinis Lilium. Si hanc her-

bam fble exiftente in Leonis figno colle-

geris , 5c cum lauri fucco commifcueris^^

dcinde fub fimo tempore aliquo fuccum il-

lum pofueris , fient vermes. De quibus fi

fiat pulvis , 8c ponatur circa collum alicii-

jus, vel in veftimentis fuis, nunquam dor-

miet, vel dormire poterit, quoufquc depo-

_fitum fuerit. Et li prxdi6i:um fub fimo po-

flieris 5c de vermibus inde nafcentibus ali-

qucm unxeris, ftatim inducetur ad febrem-

Et fi prasdi£i:um ponatur in vafe aliquo, ubi

{it lac vaccae & coopcriatur de pelle ali-

cujus vaccse unius coloris , omncs vaccse

amittent lac fuum , 8c hcc maximeexpertumeft tempore noflro a quibufdam fbrtiiatori-

bus.

Deeima herba a Chaldasis dicitur Lupc-

I

rax , a Grgecis Efifena , a Latinis Vifcus querci

,

&: crelbit in arboribus transforata arbore.

Hsec herba cum quadam alia herba quse dici-

tur Martegon , id eft , fylvium , ut fcribitur liii-

gua Theutonica , omnes feras aperit, 8c fi

prcfdidlum compolitum in ore_alicujus pona-tur, 8c cogitetur dealiquo, fi debet accidere

,

cordeinfigitur , fi autem non , corde refilit. Scdfi prjedi^tum ad arborem fufpendatur cum ^la

F 2 hirun-

1 24 AlhertiMagni Lihe^^ »

hirundinis, ibi congregabuntur aves bcneper

quinque milliaria, &: hoc ultimum tempore

meo ell cxpertum.

Uiidecima hcrba a Chaldaeis Ifiphilon dici-

tur, a Grsecis Orlegonia , a LatinisCentaurea

vocatur. Hanc autem herbam dicunt Magihabere mirabilcm virtutem. Si enim adjun-

gatur cum fanguine upupjE foemellae Sc po- •

natur cum oleo in hicerna, omnes circumftan-

tes credent fe efle Magos , ita quod unus altero i

credet fuura caput fit in terra, 8cpedesincoe-

lo , 8c fi prsediftum ponatur in ignc ftellis lu-

centibus videbitur quod ftellse currant ad in-

vicem 8c debellent: 8c fi iterum praedidum

cataplafma ponatur ad narcs aliciijus, pras ti-

morequem habebit fugiet vehementer , 8c hoc

:

expcrtum eft.

Duodccima herba a Chaldseis Colorio , vel

'

Coloricon, a GrsscisClamor, a LatinisSalvia;

communitcr eft nuncupata. Haec autem her-'

ba putrefa<3:a fub fimo in vafe vitreoprocreati

quendam vermem vel avem habcntem caii--

idam in modum merulje, decujusfanguinc 11

tangatur aliquis in pe6lorc emittet fenfum

,

- per quindenam 8c plus. Et fi prsediftus fcr-

pens comburatur, 8c ponatur cinis inJgne,

flatim fiet yfitis tonitrui horribilis. Et fiprae-

di6tus pulvis ponatur in lampade 8c accenda-" tur , videbitur quod tota domus ferpentibus' repleatur. Et hoc eft expertura a raodernis.

Tertiadecima herba a Choeldseis Olphanas >

g Grxcis Hilioron, a Latinis Verbena dici-

turi

De vlrtutihus Herharum, 125

tur. Hxc autem herba , ut referunt Magi

,

colleda Ible exirrente in figno Arietis , 6c

conjeda cum granoPseonicEuniusanni, cadu-

cos a malo morbocurat. Etiiponaturinter-

ra pingui, poft oifto feptiraanasgenerabuntur

vermes , qiii li aliquem tetigerunt , ftatim mo-rietur, Et fi prsedidlum ponatur in columba-

rio, omnes columb^e congrebabuntur ibi. Et.

fi. pulvis illoriun in fole ponatur, videbitur

quod fol fit lividus. Si autem pulvis ponatur

in loco ubi homines habitant, vcl jacet inter

duos araantes , ftatim fit lis vel malitia inter

eos.

Quartadecima herba a Chaldaeis Celeyos

dicitur, a Grarcis Calini, a Latinis Melifo-

philos, de quaMacerfacitmentionem. Hasc

autem herba coIle6la viridis , 8c conjefta cusn

flicco cyprefli unius anni pofita in pulmento

,

facit pulmentum videri plenum vermibus, 5c

deferentem facit effe benignum 8c gratiofum ,

£c adverfarios devincere. Et ii prEedidla hcrba

ligetur collo bovis, fequetur te, quocunqueleris, 8c ii prsedifto fucco corrigiam mUbue-ris, £c de tertia partc fudoris hominis ruili

,

8c te fub afcellis ilatim cingens crep;;(bit per

medium.Quintadecima herba a Chaldieis Egle-

rifa , a Graecis Yfaphinus , a I^tinis Rofa

»

dicitur, 8c eil herba cujus flos eil: notiifimus.

Accipc granum ejus 8c granum linapis, 8c

pedcm muftelse , hsec fufpende in arbore , 8^

de caetero non frudificabit. Ec li prsedi6lum

F 3 pona-

ii6 Alkrti MagmLiheHus ,

ponatur circa rcte, congrcgabuntur ibi pi-

lces. Et fi magaris mortuum fuerit , 8c in com -

jtiixtione praedi6ta. pohatur per dimidiumdiem: licet tamsn non acqairitur, recupera-

bit vitam. Et li ^pulvis priEdi6tus ponatifr in

lampade, poftea accendatur, omnes videbun-

tur nigri ad modum fatange. Et fi pulvis prse-

ditflus admifceatur cum oleo olivse 8c cum ful-

pliure vivo , 8c de hoc ungatur domus fole lu-

cente, ipfatotavidebiturflamma.

Sextadecima herba a Chaldseis Cartulin , a

Grsecis Qiiinquefolium , a Latinis Serpentina'

vocatur, Hsec herba apud nos latis cfl: nota.

iixc aatcm herba cum folio trifolii inhumatagenerat ferpentes rubeos 8c virides, dequibus

£ fiat pulvis , 8c ponatur in lampade ardente , vi-

dcbitur ibi copia ferpentum , 8c fi fub capite a-

licujus ponatur, de c*etero non fomniabitur

ibi.

Modus autem operandi omnium praedi-

^orum eft, ut effeiius bonus lit in planeta bo-

no , 8c malus in malo , id efl , in horis 8c diebus

eorum.Virtutes herbarum 7. fecundum Alex^an-

druni Imperatorem , 8c his quidem virtates

habuerunt ipl'^ ab influentia planetarum".

Contingit autem unamquamque percipere

virtutem fuam a fjperioribus naturalibus.

Prima autem herba Saturni quse Affodilius

dicitur. Succus ejus valet ad dolorem renum8c tibiarum. Et datur patientibus dolorem

VQficx , radixejuscodaparum. Etdxmoftiaci

vel

De virtutihus Herharum, 127

vel melancholici iplam deferunt in linteo

mundo Sc liberantur , nec in domo patitur effe

,

8c li ibidem fuerint. Producentes dentes pueri

8c eam ferent, line dolore eos producent, &c

eft bonum ut homo deferat fecunda no£te ra-

dicem , quia non timebit , neque Ixdttuv ab

aliis.

Herba fecunda Solis dicitur Poligonia vel

Corrigiola. H2e#enim herba nomen fufcepit

a Sole: nam eft multum generans. Sic enim8c hsec herba efl: multos faciens modos. Hancquidem herbam alii appellaverunt Alchone,

quae eft domus Solis, hsec enimherba, fanac

pafliones cordis 8c ftomachi. Qui attingic

hanc herbam habet virtutem a figno fuo vel

planeta. Siquisautemfuccumbibit, faciteum

multum coire. Etfiquis deferatradicemejus,

curat pafliones oculorum. Et fi antiquam a-

liam habuerit pafTionem 8c potaverit fuccum

,

non fupervenit ei palTio oculorum. Juvatetiam Phreneticos, li eum fecum deferuntin

locis , id eft , ped:ore. Juvat etiam Peripneumo-

dicos , Sc facit eis bonum anhelitum 8c f&cit

etiam ad fluxum fanguinis Melancholici.

Hcrba tertia Lun^ Chrynoflates dicitur,

fuccus ejus purgat eiracerbationes flomachi,

Ithoracis 8c caflorem , quia oflendit fe effe

iherbam Lun-a;. Flos autem hujus herbx pur-

gat fplenes magnos 8c curat ipibs. quia ipfe

erefcit 8c decrefcit ficut Luna. Valet ad oph-thalmiam , 8c facit acutum vifum , & valet

contra fanguinem oculorum. Si radiceii\

.F 4 _

ejui

1 1 8 Alherti Magni Lilellm 9

fijus tntanl ponis fuper CKZulum, mirabilitCF

vifum clarificat , quia lumen ocu-lorum

propinquatum myfticum fubftantiae Lunse.

Etiam confcrt malum ftomachum habenti-.

bus, qui non pofrimt cibum digerere, biben-

do fuccum ejus : amplius valet habentibus

icrophulas.

Herba quarta, Arnogloffa dicitur. Radixhujus herbae valet contra do^jtem capitis mi-.

rifice, quoniam opinarur eife domus Martis

aries , quse efi: caput totius mimdi. Vaiet ctiam

contra malas confjetudines tefticulorum , 8c

iilcera putrida Sc fordida , quia domus eft

fcorpio : quia pars cjus retinet fperma , id eil

femen quod venit contra tefticulos. Valet e-

tiam fuccus ejus dyfentericis 8c hermoptoicis >

St ad vitia hemorrhoidarum 8c ftomachi , dumC[uis eum biberit.

Herba quinta Mercurii dicitur Pentaphit-

!on , a quibufdam Pentadadylus , ab aliis Se-

pedeclinans, k quibufdam Calipendalo. Ra-dix hujus herbae fanat plagas 8c duritiem , tri-

ta 8c emplaftrata. Amplius fcrophulas di-

luit velociter , fi fuccus ejus bibatur cumaqu.i. Sanat etiam farigos 8t paffiones pc-

cloris feu dolores li fuccus ejus bibatur:

Solvit' etiam dentium dolores , 8c fi fuccus

ejus ore tencatur, omnes oris curat pairioncs.

Et 11 quis fecum deferat , opus dat &: auxilium.

Amplius ii quis vult a jege vcl aprincipepe-

rere aliquiJ, copicim dat eloqaenti^e, li ie-

cuiii cam habeat, ovabtinebit quad volueric.

Va-

De virtutihus H. rharum. r z9Valct etiam in ilithaii Sc difuria luccus ejus

habitus.

Hcrba fexta Jovis dicitur Achaton , a qui-

bufdam Jufquiamus. Radix ejus pofita fuper

buboncs , eos diipergit : £c obfervat locum a

phlegmone. Si quis eam portaverit antcquamei palfjo fuperveniat : nunquam bubonem ha-

bebit. Confrrt etiam radix ejus podagraeduni

ponitur trita fupcr locum patientis, 8c hasc

quidem operatur virtute fignorumhabentiumpedes, vel habentium afpe£tum fuper pedes;

& fuccus ejus fi bibaturcum melle, cummel-Hcrato, confert doloribus hepatis, 8c omni-bus ejus paffionibus, quoniam Jupiter tenet

hepar. Similiter confert volcntibus multunicoTre. Eit 8c utilis ut eam deferant fecum yon

lentes diligr a mulieribus. Facit enim dcferen-

tes laetos & deledtabiles.

Septima herba Veneris dicitur Pifterio-

na , quibufdam Hierobota dicitur , id. eft,

herba columbaria 8c verbena. Radix hujus

herb^ pofita fuper collum finat fcrophulas 8c

iparocidas 8c bubones cclli 8c ftaphylion,

ideft, urinae deftillationem Sc yf.non : ponatur

iemplailrum Sc eft comparatum paffioni-

ibus iftius loci. Sarrat etiam fciffuras Sc con-

idylomata, id efl durities, quse naicuntur in

lano 8c heraorrhoidas. Si fuccus ejus cuni

jmelle in aqua cocta bibatur , fubtilitat ca

\c\ux funt in pulmonc, 8c facit bonum anhc-

litum , nam detinet pulmonem. Valet etiam

muitum in aphrodiiia , id efl , coitu quia fuc-

F \f cus

Ip Alherti Magni Lihllus ,

cus ejus auget multum fperma , cumquisvitk"-

CGire addit ad de(iderium ejus , Sc major virtus

ipfius herbae eft, quia fi quis eam portaverit,.

crit multum potens in coitu. Verum tameni

teneat aliquid aliud , nifi iftam herbam tan-

tum. Si quis ponat eam indomo, velvinea,

vel in terris , abundanter habebit reditus. Am-plius radix ipfius valet omnibus illis qui vo-

lunt plantare vincas vel arbores , 8c infantes

portantes ipfam erunt bene difciplinati , &. a--

niantes dodirrinam, & erunt Iseti 8c gaudiofi.

Confert etiam pofita in purgationibus 8c re-

pellit dsemones omnes,

Pi^sedictas tamen herbas a 2 g. die Lunae uf-

qtie ad triginta incipiendoconedrionem ipfam^

levare a Mercurio pcr totam horam dierum

evellendo fac mentioncm paffionis , ut rei , fci-

Kcet nomina paflionem vel rem propter quamipfam coJHgis, 8c ipfam accipe herbam. Loca

tamen ipfam fliper fi^umentum , vel hordeum

,

^ ea uterc ad opus tutrm poftea^

Sx^lkitLiierfrimui,

M^

De P^iutihus Lapidum. 1 3

1

L I B E R S E C U N D U S

jiJberti Magni , ^ efl de njirtutibm Lapidumqjionmdam.

A M cum didtum fit de virtuHr

bus herbamm quarundam , &.

de modo agendi, nunc in pr^-

lenti capitulo dicendum efl dg

Lapidibus quibufdam , 5c eorum•effectibus , 8c qualitcr polTunt accipi magnamirabilia opera.

Magnes.

Opthalmius.

Onyx.Adamas.Agathe.

Corallus.

Chryftallus.

Chryfblytus.

Eliotropia.

Epiftrites.

Chalcedonius.

Chelidonius.

Gagates.

Bcna.

tfthmos.

Tabrices.

Si vis fcire utrum mulicr tua ^t eaila, ae

cipe lapidsm qui Magnem vocatiur. ' Eft au

Feripendanus. Medor.

1 ^a Alherti Magni Lihellm .,

tem ferruginei coloris , 8c invenitur in mari

indico, 8c aliquandp in partibus Tiiutomi?e,

in illa provincia qux Francia orientalis vo-

catur. Suppone ergo lapidem hunc capiti

mulieris, Sc {i cafta eft, ipfa maritum am-plexabitur , fi autem non , ftatim cadet e le£ro

.

Ad hos autem fi lapis ifte ponatur fuper car-

bones in quatuor angulis domus , dico tri-

tus , 8c fuper carbones fparflis , dormientes

fugient 2£des8crelinqLienttotum , 8c tuncpof-

funt fures refpicere totum quod volunt. Si

vis fieri invilibilis, accipe iapidem qui dici-

tur Ophthalmius, 8c involve in folio auri.

Et dicitur lapisOphthalmius, cujuscolornon

nominatur, nam multorum colorum , Sc eft

hic talis virtutis, quod vilus circumftan^

tium excxcat vel abortat. Conftantinus au-

tem pugno clauib reddebatur per eum invili-

bilis.

Si visincitaretriftitiis, timores 8c phanta-

(las terribiles atque lites , a.ccipe lapidem qui

yocatur Onyx, qui eft nigri coloris 8c inveni-

tur melius genus ejus repletum albisvcnis 8c

venit de India in Arabiam , Sc collo vel digito

llifpendatur , excitat ftatim triftitias in ho-

mine &c terrores: Sc etiam in fomno excitat

Phantaftas terribiles, 8c etiam lites, 8c hoca-pud modernos eft expertum.

Si vis comburere manus alicujus fine ignc

a.dhuc 8c fugare areticam: Accipe lapideni

€jui vocatur Feripeadanus, qui eft flavi co-

loris, q^ui ii fiiipendatur collo alicujus, curat' aretf-

De virtutihus Lapidum, 155aretlcam: & iterum li ide lapisfortiusftringa-

tiir, ftatim adurit manum', 5t ideo leviter 5c

faaviter vult palpari.

Si vis accendere animum alicujus ad gau-dia 8c ejus ingenium acucre. Accipelapidemqui Silonites vocatur, 5c nalcitur in gi*emio

telhidinis Indici Sc efle varium dicitur, albo,

rubeo purpureoque colore. Alii dicunt huncciTe viridem , cc in Perfise partibus inveniri.

Et dicunt etiam bunc crefcentcm Luna cre>

fcente , &: e convcrfo. Et addunt Philolbphi

antiqui quod ii geiretur, confert pn^fentiam

quorimdam futurorum. Si fub lingua pona-tur prxcipue prima Luna una hora tantumhabet virtutem. Ideo autem Luna exiftente

decima habet hanc virtutem in prima ho-ra vel decima. Motus autem ordinis quodeft fub lingua li cogitetur de aliquo negotio

utrum debeat fieri an non. Si fieri debet cor-

di tenaciter infigitur ita quod avelli non po-teft: li autemnon, corabipforeiilit. Fece-

runt etiam Philofophi quod curat phthyficos

8c debiles.

Si vis ut aqua bulliens ftatim exeat manuimmilTa, accipe lapidcni qai Topaiion vo-catur, a Topafi infula, vel quia auri iirnili-

tudinem protendit , & funt duz fpecies,

Una eft omnino iimilis auro 8c pretiofior

eli Alia fpecies eft crocea magis feniibilis

colorisquam ii aurum, & hacc eft vilior. Ex-pcrtum autem eft in noftro tempore , quodii in aqua buUiente mittatur , deiluere facit^

quod

1^4 AlhertiMagni Lihellus ^

quod flatim manu immmifTa qxtrahitur , &: kocfecit unus de fratribus noftris Parifiis, Valet

etiam contra Emorrhoicam 8c flimaticam vct

lunaticam paliionem.

Si vis excoriarc cutim manuumtuarum vel

altcrius, accipe lapidem qui vocaturMedor a

Medorum regione, & funt duse fpecies , niger

Sc viridis, Dicitur ab antiquis Philofophis 8c

modernis quod lapis qui niger efl-, fi franga-

tur & inaquacalidarefblutusfuerit, £c aliquis

manus fuas laverit ftatim excoriabuntur, 8c

fi ex ca biberit , perit vomendo flatim omnicura remota 8c auxilio. Dicunt etiam Philo-.

ibphi quod valet contra podagram &: oculo-

rum caecitatem., 8c quod oculos Isefbs Sc de-

hiles fovet.

Si vis ut aliquis non fentiat dolorem nec

cruciatum. Accipc lapidem qui dicitur Mem-phites a civitate quae dicitur Memphis : 8c eii:

hic lapis talis virtutis , ut dicit Aaron oc Her-

Eies, quod fi teratur 8c aqua mifceatur 8c dc-

tur portari illi qui dcberet uri vel aliquos crii-

ciatus pati, tantam inducit ille potus infenfi-

bilitatem , quod non fentiat pafiens poenani

neque crucitatum.

Si vis ignem perpetuum inextinguibilem fa-

ccre. Accipe lapidem qui Abaftoridicitur, §:

efl coloris ferrei 8c quam phirimum in Afabia

reperitur. Si enim lapis ille accendatur nun-

quam poterit extingui, eo quod habet natu-

ram lanuginis, quae pluma falamandris voca-

, tur , cum modico humidi unduofi pinguis,

in-

De vhrtutihis Lapdum. 15 j

infcparabilis eft ab ipfo , 8c id fovet ignem ac<^

ccnfum in eo.

Si vis devincere hofles : Accipelapidem qui

nuncupatur Adamas, Sc efi: coloris fulgentis-,

duriflimus , ita quod non potefi: frangi nili fan-

guine hirci , Sc nafcitur in Arabia vel Cypro ,•

Et fi finirtro latere alligetur, valet contra

holtes, 8c infaniam 8c indomitas beftias 8c vc-

nenofas, 8c feros homines, 8c contra jurgia

8c rixas , 8c contra venena 8c incurfus phan-

tafmatunij 8c quidam vocant eum Diaman'-

tem.

Si vis cuntta pericula evitare,, 8c vincere

cunita terrena 8c habere vires cordis. Accipe

lapidcm qui Agathos dicitur. Et eft niger ha-

bens. venas albas. Eft alius ejufdem fpecici

fimilis colore albo. Et tertiu<; nafcitur in cer^

ta infula babens venas nigras. Et is faciet vin-

cerepericuk, 8c confert vires cordibus , 8c iEa-

cit hominem potentem, placentem, jucun-

dum , acceptabilem , 8c juvat contra omniaadverfa.

Si vis impetrare aliquid ab aliquo. Acci-

pe lapidcm, qui Aleilorius^ dicitur^ 8c cft

lapis ^allinacei vcl galli, 8c efl: albus ut

Chryftalkis, 8c extrahitur de ventriculo gal-

Hnacei, poft quam fuerit caftratus ultra anr

num quartum. Et ut quidam dicunt poft

annum extrahitur de gallo decrepito. Et adquantitatem fabae extat, venrrem gratum.

reddit 8c conftantem: Sc fub lingua acce-r

pfum litim cxtinguit: 8c hoc uitimumtcm-pore

I ^6 Alherti Magni Lihellus ,

pore nofiro expertum eft, 8c iubtirter pcr-

ccpi.

Si vis devinGere beftias Sc omnia fbmniainterpretari , &. de futuris prophctizare. Ac-cipe lapidem qui Eimundus dicitar vel Afma-dus, varii coloris eft, omne venenum ex tinguit

,

8c facit vincere adverfarios 6t prophctizatio-

nem dat, interpretationem omnium fomnio-rum & senigmata intelligere facit.

Si vis liabere bonum intelleftum fenfibilis

,

8c non pofTe fieri ebrius : Accipc lapidem qui

Amethyftus dicitur, 8c eft purpurei coloris,

Sc meJior nafcitur in India , &: valet contra e-

brietatem , 8c bonum in fcibilibus confertin-

tellettum.

Si vis devincere hoftes , £c fugure lites , Ac-cipe lapidem qui vocatur Beryllus , eft palli-

dicoloris, lucistranfparentis,ut]}'mph3s: Fertecum 8c vinccs omnes lites , 8^ hoftes fuga-

bis, reddetque inimicum mitem. In minori-

bus efficaciam reddit Sc poteftatem , ficut di-

cit Aaron , etiam dat bonum intelledtum in fci-

bilibus.

Si vis divinare de furtis , Accipe lapidem qui

vocatur Celonitcs', 8c eft purpureus, variique

coloris , 8c invenitur in corpore teftudinis.

Si quis atitem hunc lapidem fub linguagefta-

verit, divinabit 8c prsedicet futura. Verumta-

mcn non habet virtutem nifi lucens primocum fuerit accenfa , 8c crefcens monoytes in ul-

tima defcendente. Sic vult Aaron de virtutif-

bus lapidum £t herbirura." Sr

De 'virtutihus Lafidum» 157Si vis pacificare tempeftatcs 5c fluminaper-

tranlire. Accipe lapidem qui vocatur Coral-

lus, Sceftrubeus, aliufquealbus. Etexpcrtumcft quod ftatim reftringit fanguinem , & por-

tantis pellit ftultitiam , 8c perhibet fapientiam ,

& hoc a quibufdam tempore noftro expertum

eft, & valet contra tempcftates, 6c pericula

.fluviorum.

Si vis incendere ignem. Accipe Chriftal-

lum, 8c pone fub juxtacirculum folis, ideft,

contra folem , cc appone juxta aliquid com-buftibile, 8c ftatim lucente fole calido eli-

ciet ignem , 8c li cum melle ponatur iac da-

bit.

Si vls acquirere fapientiam 8c fugere ftulti-

tiam. Accipe lapidem qui vocatur Chryfbli-

tus , 8c eft lucidse viriditatis , pofitus in auro j

pellit ftultitiam 8c {apientiam confert.

Si vis ut fol appareat fanguineus.. Accipe^

lapidem qui Eliotropia dicitur , 8c eft viridis

fimilis quali Smaragdo , 8c eft refpcrfus fan-

guineis guttis. Hanc Eliotropiam appellant-

Necromantici proprio nomine gcmmamBabylonicam, quod li ungatur fucco herbs^

ejuiHem nominis , 8c in vas plenum aquamittatur , facit videri folem fanguineum,ficut ii videretur eclipfis. Cujus caufa cft

quod totam aquam ebullire facit in nebu-

lam , qu3e infpilfando aerem , impedit fo-

Jem , indeniii quia rubeum in fpiflb colore,.

poft modicum recedit illa nebula rotando

quaii per guttas pluvise. Oportet autpm adkoc.

1 3 8 AihertiMagni Lihellus ,

hoc ut fiat quod fit quoddam carmen facrumcum quibufdam charaderibus 8c iicut acce-

pi , Principes divinando quaedam praedi-

cant , propter quod templorum Pontificcs

illo lapide raaxime utebantur in feftis idolo-

rum. Et jam geflatum hoc reddit hominembonae famae , Sc incolumem , bc longse vitae.

Dicitur autem a Philofophis antiquis quodunftus herbafui nominis , ut prsediximus , pol-

let virtute , 6c inveniuntur pkires in ^Ethiopia

,

Cj^pro &: India.

Si vis refi-igerare aquam bullientem

quse ftat fuper ignem. Accipe lapidem qui

Epiilrites dicitur , qui in aqua oppofitus

oculo fblis radios fuos igneos emittit : 8c

dicitur ab antiquis Philofophis 8c a moder-nis, quod fi ponatur in aqua bulliente, fi:a-

tim ceflabit ebuUitio 8c poft modicum re-

ft-igefcet , §c eft lapis rutilans ec rubicuo-

dus.

Si vis effugere illufiones omnefque phanta-

flas, 8c omnes caufasvinccre. Accipelapidem

qui Chalcedonius dicitur, 8c cft pallidus, fu-

fcus 8c aliquantulum obfcurus. Si hic perfo-

ratur, 8c cum virtute lapidisquiSeneribusdi-

citur eollo iufpendatur, valet contra orcnes

phantaflicas illufioncs. Et fecit vincere om-nes caufas contra adverfarios virefque coi*po-

.

ris confervat, 8c hoc ultimum expertum efl

moderno tempore.

Si vis effe gratusScplacens. Accipe lapidem, «

qui Chelidonius dicitur, Et eflnigerScrufus., j

8cde

De viritftihus LafiduM. 1 59

& de ventre hirundinum extrahitur. Rufus

involutus panno lineo vel corio vituli fub fini-

ftra afcella portatus valet contra infaniara 8c

ahtiquos morbos 8c languores , contra lethar-

gicam paflionem Sc contra Epidemiam. Evaxrefert quod iftelapis hominemfacitfacundum8c gratum , 8c placentem eum reddit. Niger-

autem valet contra feras, 8c iras, Sc adfinemincepti perducit negotii. Et ii involvitur ia

foliis Chelidoniae dicitur obfuicare vifum,8c debent extrahi menfe Augufti , 8c fre-

quenter duo in una hiruniine inveniuntur la-

pides.

S\ vis eflc vi£torio{lis contra adverfarios.

Accipe Japidem qui dicitur Gagates , 8c eft

diverfi coloris, 8c dicunt antiqui Philofophi

fuiffe expertum in Alcide Principe , qui quam-diu eum portavit, femper habuit vi6loriam

,

8c eft lapis diverfi colons ficut pellis capreQ*

lae.

Si vis pr^fcire fururum aliquod. Accipe lapi-

dem qui vocatur Bena , qui eft ficut dens a

beftia, 8c pone £\^h lingua tua, 8c ficut Aaron5c antiqiii Pliilofophi dicunt, quamdiu ficte-

nueris, femperdivinandoprxdicesfutura, necaliquo modo errabis divinando.

Si vis ut fiat veftis incombuftib:Iis. Ac-cipe lapijcm qui Ifthmos appellnrur , quiut dicit liiodorus fimilis eft croco, & in par-

tibus Hifpani;s invenitur , Sc ifte lapis fla-

biiis eft propter ventofitatem in ipfo rarefa-

«fcam juxta Gades Herculis, 2c fi de eo fiat

vcftis.

1 40 AlhertiMagni Lihellm 9

veflis , nullo modo potell uri , £ed de igne nitet?

Et hujus fpeciei dicuntquidam Carbuncuiumalbum.

Si vis gratiam habere Sc honorera. Acci-

pe lapidem qui Tabrices vocatur , 6c eft fi-

milis cryftallo. De hoc referunt antiqui Phi-

lofbphi, ut ^Yax 8c Aaron, quod eloquen-

tiam , gra>iam prarflet & honorem , £c

cum hop.dicitur quod curat omnem hydro-

fifm;

Si vis fugare phantafmata & flultitiamj

Accipe lapidem qui vocatur Chryfolitus ,

8c efi idcm in virtute cum aretico, ut'dicit

Aaron & Evax in lib. de naturis herbarum 8c

lapidum. In auro pofitus cc gefcatus fugat

flultitiam i 8c phantafmata expellit. Sapien-

tiamconferre perhibetur, valet contra timo-

rem.

Si vis judicarcopinionesSc cogitationes alio*

rum, Accipe lapidem qui vocatur Berati-

des , 8c efl nigri eoloris , 8c tcneatur in orc.

Facit etiam geflantem hilarem &: gratiofum

apudomnes.Si vishaberevi£l"oriam 8c amicitiara. Ac-

cipe lapidem qui vocatur Nichomar, &: eft

idem quod Alabaflrum , 8c ell-degencreMar-

morum , 8c efl album nitens. Etdchocfiunt

unguenta ad fepulchra mortaorum.Si vis ut homo dormiendo tibi dicat qusc"

fecit. Accipc lapidcm qui vocatur Quirim,invenitur lapis ifle in nidoupupss, Sc eitlapis

proditorum.' Si

DevirtutihmLa^idum, 141

Si volucris aliquid ab aliquo impetrarc, Ac-cipe tecum lapidcm qui vocaturRadianus, 8c

cft niger tranflucens , qui cum caput Gallorumdatur comedere formicis, invenitur pofttem-pora multa incapitegalli, Sc eft idem quod la-

pis tonatides.

Si vis facerc quod canes neque vcnatores

polTunt noccre alicui animali quod venantur.

Pone coram ipfis lapidem qui vocatur Jupc-rius , 8c ftatim id ad lapidem curret. Hic enimlapis invenitur in Lybia, omnes beftiae cur-

runt ad iftum lapidem tanquam ad ftium de-

fenibrem, prohibet cnim ne canes vcl venato-

res noceant eis.

Si vis comburcre manus alicujus fine ignc.

Accipe lapidem qui vocatur Unices, quemprius diximus principem apii, quodcftignis,

Sc cft ut ignis. Hunc lapidem fi quis ftringit

fortiter , ftatim adurit manum , velut combura-tur igne materiaii : quod eft mirabile^

Si vis curare melancholiam vel quartanamin aliquo. Accipe lapidem qui dicitur lapis

Lazuli, ftmilatur enim colori ccelcfti , Scfunt

intus corpufcula aurea : 8c eft certum & ex-

pertum, quod curat mcIancho'iam 8c quar-

tanam.

Si vis acuere alicujus ingenium , vel opes

augerc fuas, 8c etiam futura prsedicere. Ac-. cipe lapidem qui Smaragdus dicitur, 8c eft:

mundiftimus , tranflucens , 8c planus vel

flavus eft melior, 8c aufcrtur de nidis fi^igo-

num , 8c confoitat 8c confervat. Et geftatus

facit

142 Alherti Magni Lihellm ,

facit homincmbeneintelligere, Scmemoriambonam confert. Auget opus defercntis Et

fi quis fub linguafuacum tenuerit, propheti-

zabit.

Si vis facere Iriam apparerc, Accipe lapi-

dem qui vocatur Iris, 8c eft albus admodumchriftalli . quadratus - fcu cornua habens , fi

ifte lapis ponatur in radios fohs , ftatim re-

fledtendo facit apparere Iridem in pariete vel

muro, 8c inveniunturplurcsinSicilia, &: in

iEthiopia.

Si vis lapidem unum qui nunquam cale-

fiat, accipe Ispidem qui dicitur Gallafia, 8c

cft habens grandinis figuram 8c colorcm 8c

duritiem habet adamantis. Si lapis ifteinigne

ponitur fortifTimo nunquam caleiiet, 8c eft

caufa qui habet poros ita conftrid:os quodcalor ingrcdi non potcft corpus lapidis. Di-

cit etiam Aaron 8c Evax quod labis.geftatus

mitigat ^am , luxuriam 8c cseteras calidas paf- v

(i«nes,

Si vis fcire utrum uxor Jaceat cum aliquo

alio marito. Accipe Galeriates lapidem fic

appellatum, qui eft idem cum Cantabre, 8c

invenitur in Lybia 8c Britannia. 8c eft du-

plicis coloris fcilicet nigri 8c crocci, 8c inve-l

nitur glaucus tendcns ad palliditatem. Cu-r«t hj^dropiiin, 8c fluxus ventris conlirmat:

Et dicit Aviccnoa, quod fi ifte lapis teratur

^ lavetur, five lavandus detur alicui mulicri

fi virgo non fit , ftatim uriuabit : fi virgo eft

,

tton.

Si

^

DevirtutihmLafidHm, 145

Si vishoftesacinimiGOsdevincerc. Accipe

lapidem qui dicitur Draconites , a capite dra-

conis. Et fir de vivo lapis extrahatur valet con-

tra omnia \renena. Et ferens eum in Hniilro

brachioomnes hoHes devincet.

Si vis amorem generare inter aliquos duos.

Accipe lapjdem qui Echites dicitur , 8c a qui-

bufdam dicitur Aquileus , quia Aquilae in nidis

fuis collocant, purpurei coloris eft, 8c inve^

nitur juxta littora Oceani , 8c aliquando in

Perfia, Sc in ie femper continet alium lapi-

dem qui in ipfb fonat quando movetur . Fer-

tur ab antiquis Philoibphis quod hic lapis

finiftro bfachio fufpenfus conciliat amor-eminter virum oc uxorem. Confert praegnanti-

bus, abortum impedit, periculum peiterri-

tionis mitigit, Sc caducis dicitur valere. Et

fficut dicunt- Chaldaei fi in cibo fit venenumj8c labis prsedittus ponatur in eo , prohibet

ne poifit deglutiri cibus ille; 8c fi fubtraha-

tur , llatim deglutitur. Et hoc ultimum , a

quodam fratrum nOiLrorum feniibiliteF exa-

minari vidi.

Si vis feddere hominem tutum. Accipe

lapidem qui Terpiftrites nuncupatur , in

mari generatur , rutilans eft 8c rubicundus.

Et dicitur in libro Alchorat , quod fi antc

eor geftatur, hominem reddit tutum, 8c o-

mnes compefcit fcditiones. Dicitur etiam

compclcere locuftas , volucres, nebulas, gran-

dines, ac tcmpeilatem a frudibus terras. Et

eH cxperttim^ a modcraisPhilofophis 8c aqui-

bufdam

144 Alherti Magni Lihellus ,

bufdam fratrum noftrorum, quod oppofitus

radio folis, radios ignecs cmittit. Item quodfi lapis ifte in aquam bullientem ponatur , fta-

tim ceffabit bullitio, Sc poft modicum refri-

gcfcet.

Si vis ut peregrini pergant tuti. Accipe la-

pidem qui Jacinthus vocatur : multorum eft

colorum. Viridis autem elt melior, 5c habet

venas rubeas, 8c vult in argento coilocari, 8c

in leituris quibufdam dicitur quod ejus funt

duo genera aquaticus 8c faphyrinus. Aquati-

cus flavus eft albefcens , faphyrinus autem fla-

vus perlucens valde, nihil habens aquodta-

tis, 8c hic eft melior, 8c de hoc fcribitur in

Jediuris philofophorum , quod digito vel col-

lo geftatus reddit peregrinos tutos 8c gratos

hofpitibus. Et fbmnum provocat propter

fuam frigiditatem , 8c hoc proprie habct faphy-

rinus.

Si vis fervaii a divcrlis cafibus 8c peftife-

ris moriibus. Accipe lapidem qui Orithes

vocatur , cujus tres {\\m fpecies , una nigra

,

alia viridis, tertia cujus altera pars eftafpera,

altera plana , 8c color ejus quaii ferri lamina

eft, fcd viridis habet mafculas albas. Hiclapis

geftatus praefervat a diverlis calibus 8c pericu-

lismortis.

Si vis conciliare pacem. Accipe lapidem

qui vocatur Saphyrus, qui vcnit ab orien-

te in Indiam, 8c flavus eft mehor, qui non

cft tam ludicus, pacem creat & concordiam:

purum 8c devotum ad Deum animum effi-

cit

t>e virtutihm Lafidum. 145

dt, ^imum confirmat in bonis » 8c hominea»fcfrigcfcerc facit interiorc ardorc.

Si vis curarc virgincm. Accipc lapidcm qui

Saunus vocatur a Sauna Infula, mentemdefc-rcntis confolidat, alligatus manu parturicntis

impcdit partum, & ipfumcontinet invcntrc.

Idcirco prohibctur in rc tali , nc lapis ifte mu-liercm tangat.

In libro numcralium in Aaron & Evax mul-ta fimilia alia invcnies. Modus autcm agendi

in his in hoc confiftit, ut pro cfFeClu bono dc-

fcrcns lit mundus ab omui corporis poUu-tionc.

EitfJicit Liherficundm,

X7 Id^tur dicere Jfidirus LycAniant h/ihefe

in capife lapdera rjobilijftmde *virtuti'S ^ ^eji Mlbi coltrif , ^ueM^ue tritmn Ji dederls bibe-

Tt Jfranguritjis.i perfeHe ftlvi urinam , ^ bre-

'viter ftmat. Ittm Jol^vit quartanetm. Item

loJUt albuginem tculorum. Item Jl mulier

fragnans eum ptrtaverit fufer fe , ntn amittet

feetum. Item 'valet phyficis caro ipfarum ctBa

<^ comejia. Item puhis ipfarum ujiarum coY-

ticibuf eonfert Jicubus , ^ cu7n ali^uibuf gra-nis piperis , fcilicet ficubta ^ tondilomatibui

^

efua nafcuntur in ano. Similiter ipfe crudde

enm csrticibttf fijfata , THmpunt aptjiemat»

maSura.

G LIBER

1^6 Alherti Magni Lihellm ,

L I B E R T E R T r U S

Alberti Magni, de njirtutibus anifnalitm

quorundam.

Um fuperius didlum fit de qui-bufdam efFedribus caufatis virtu-

te lapidum quorundam , & de^' eorum mirabili efficacia five ope-

ratione. Nunc dicendum eft iflo capitulo de

quibufdam effedtibus caufatis a quibuldamanimalibus.

Aquila. Pellicanus. Anguilla.

Caifo. Corvus. Muflula.

Bubo. Milvus. Upupa.

Experiolus. Hircus. Turtur.

Leo. Camelus. Talpa.

Foca. Lepus. Merula.

Aquila avis fatis nota efl, Chald^is Voraxdicitur , a Grgecis Rimbicus. Refert Aaron Sc

Evax quod mirabilem habet naturam five

virtutem , quia fi ejus cerebrum pulverifetur,

8€ cum fucco cicutse mifceatur, cxhoccome-dentes, ftatim fe capiant per capilos, nec fe

dimitfent, donec acceptum portaverint. Hu-jus autem efFedlus ratio efl, c]uiacerebrum il-

liid calidiffimum efl, ita quod generet virtu-

tem phantaflicam obturandb meatus per fu-

mum.Caffo efl animal fatis notum , a Chaldseis

v.OCfttur Rapa , a Graecis vero Orlago dicitur.

•?Devirt. animaLqmrundam. 147

De hoc dicit Aaron, qiiod fi pedes ejus ab a-

liquo ferantur , nunquam vexabitur , fed fem-

per progredi appetit. Item geftans pedes e-

)us, femper vincit, & ab inimicis fuis timc-

bitur: &: dicit quod dexter ejus oculus inco-

rio lupi involutus, reddct hominem placen-

tem, & gratiofum, & benignum : & fi exprasdidiris rebus fit cibus vel pulvis in cibo a-

licui datus , multum diligetur ab eo. Hocautem ultimum temporenoftroexpertum eft:

& fi prsedida confedlioponatur infimo, fiunt

vermes venenati , de quibus fi aliquis come-derit, flatim dormiet & rion poterit excita-

ri , donec {uffumigetur ariflologia, 8c ma-fHche.

Bubo cfl avis fatis nota, 8c Chaldseis Ma-gis dicitur , qu^ a Grsscis HifTopus , Hu-jus avis mirabiics funt virtutes. Si enim cor

ejus cum dextro pede ejus fuper dormrentem.

ponatur , flatim tibi dicet quicquid fecerit,

6c quicquid ab eo interrcgaveris, 8c hoc a

noftris fratribus expertum efl moderno tem-porc, &: fi hoe iterum fibi ponat quis fub af-

cella , nullus canis ei latrabit fed obmute-fcet , 6c fi coniun£lioprgedid:orumcum anima

fua fufpendatur ad arborem, aves congrega-

buntur ad arborem.

Hircus efl beflia fatis nota , a Chaldseis Er-

bichi , ?. Grsecis Mafai appellatur. Si fanguis

ejus accipiatur tepidus cum aceto foenatio-

nis iucco, &; fimilis cum vitro bulliat , reddit

vitrum molle ad modum pafl3S> poteritque

G 2 pro-

148 A^^i MagffiLihUm i

projici coBtra murum vcl parietcm , ncc frafi*

gctur : 8c fi prxdidlum compofitum in vafe

'

ponatur, 5c dc hoc ungatur facie» , resmirabi-

Ics 8c horribiles apparcbunt : Sc vidcbitur ci

quod dcbcat mori , 8c fi pr3edi(!>um in ignem po-

natur, Scibi fit aliquis caducus appofito lapidc

Magoctc, ftatim cadet ad tcrram ficut mor-

tuus , 8c fi ci dctur aqua anguillarum ad potan-

dum, ftatim curabitur.

Cameluseftanimali^tisnotum, a Chaldacis

«nim Cyboi, a Crsecis Iphim vocatur. Siejus

!(anguis fiiper caput ponatur in pcUc ftclhonis

flcllis luccntibus , videbitur quod illc fit Gi-

gas , 8c quod ejus caput fit in coelo. Et hocdicitur in libro Alcorath ab Hcrmetc. Et fi-

xnilitcr fi er hoc aliquis commedcrit, ftatim

•xibit dc fenfii. Et fi luccrna cjus fanguinc un-

£tz acccndatur, vidcbitur quod omnes Ko-

xnincs circumftantcs habcnt capita cameli,

dum tamcn nonfitlumcneztrinrccumaltcrius

«andclx.

Lcpus cft animal fatis notum , i Chaldsis

VctcrcUum, aGrarcis vero Onolofem nun-

cupatur. Hujus rirtus mirabilis rcfcrtur. Di-

cit Evax 8c Aaroa quod pcdes ejus junfbi-

cum laptde, alias eapite mcrulae« morentIkominem ad audaciam , ita quod non timct

fnortcm. Et fi finiftro brachio alli^tur per-

gct quo Yolucrit, 8c tutus rcdibitabiqucpert'*

culo. £t fi cani dctur ad comedendum cumcorde Muftclae, de cntiao Qon vocifcrabic

gdam fi iffiC^€eretur.

De vsrt animal ^uonmd&m, 149Experiolus eft animalfatisnotum. tJuguis

ejus fi comburatui & conrolidctar, & detur

in cibo alicui cquo , non cou^edet per tri-

duum , £c fi prs^dictum ponatur cum aliquan-

tulo tcrebentinae erit lucidum, 8c lccundo

fiet quafi nubes & languis, li projiciatur in

aquam aliquantulum , fict tonitruum horri-

bile.

Leo eft animal fatis n^tum , a Chaldaei»

Aalamus vocatur, a Gracds Bcmhr. Si ex

ejus pelle fiant corigiae, jpcrcindtus cx illis

non timebit hc^cs : &: ii dccjuscas?iibusqui$

comederit, 8c decjus aqua bibcrit, pcr trc»

dies curabitur a febre qaartana, 6c ii dc ejus

ocuIi5 fub afcellt ponatar vd portctur , omnesbcdiae inclinato capite vcrrus imatergafugan^dabunt.

Foca t& pifcifi (atis &otus , a Chaldaei^

Daulaubur, a Grsecis Labor dicitur, hic pi»

fcis eft diverfse naturse. Si cnim linguaejus

accipiatur, 6c cum aliquantulo dc corde ejuff

in aqua ponatur, pro ccrto cocgregabuntur

ibi ^iiccs, & fi fub afcella portavcris, nui-

lus judicio contra te vidoriam iiabcrc po-terit , judicem bcnignum & fuavem habe-bis.

Anguilla cft pifcis fatis notus. Hujus tu-

tem ( prout vult Erax 8c Aaron ) mirabilca

(Imt virtutcs. Si enim moriatur defc<Shi a-

quae corporc integro rcmanente, 5c acci'^

piatur acctum fcrte, ^ mifccatur fanguini

vulturis, 8c ponatur fub fimo ia aliquo io-

G 5 c«.

150 Alherti Magni Lihellm ,

eo, omnes quotquot fuerint, recuperabunt

vitam, ficutpriushabuerunt. Etli vermis e-

)us anguill^s extrahatur, <k in prc-edi6la confe-

drioneponatur per menfem unum , vermis mu-tabitur in anguillam nigerrimam j

' dc qua fi

quiscomederit , morietur.

Muftela cix animal fatisnotum. Sicor.hu-

jus animalis comedatur, adhuc eo palpitante

,

facit fcire futura , 8c fi de corde cum oculis 5c

lingua canis aliquis comedet ftatim amittet

vocem.Upupa efl: avis fatis nota, a-Chaldaeis Bori

difta, a Grgecis libn. Oculiejus gellati faci-

unt hominem grolTum, 8c li oculiejusferan-

tur coram pe£tore, omnes ejus inimici pacifi-

cabuntur, 6c fi caput ejus in buria tua habue-

ris, non poteris decipi ad aliquo mercatore,

hoc autem expertum eft a fratibus noflris

hodie.

Pellicaniis cfl avis fatis nota, a. Chaldaeis

Voltri dicitur , a Gr^cis Iphilari. Hujusvirtus

mirabilis eft. Si ejuspulliinterficiantui:, dumtamen eorum cor non frangatur, 8c de ejus

fanguine accipiatur, 8c tepidus in ore pul-

lorum ponatur, flatim fumunt vitam ficut

prius. Si fufpendatur adcollum alicuiusavis,

femper volabit doncc cadat mortua , 8c dex-

ter ejus pes fub calido polt tres menfesexhu-more 8c calore quem avis habet generabitur

viva , 8c movebit fe , 8c hoc teftatur Hermes in

hbro Alchorat. 8c Plinius.

CoriTus eft avis fatis nota, 8c eft ejus vir-

tus

De "virf. animal quormdam, 151

tus niirabilis, ut recitat Evax & Aaron. Si

eniili ejus ov^a coquantur , &: iterum in nido

ponantur, ftatim corvus procedit ad marerubrum in quadam infula , ubi efl: Alodricus

,

vel Alodrius fepultus, 8c affert lapidem quotangit ova fua, 8c ftatim jfiunt cruda ficut

prius erant. Mirabile efh ova cofta fufcitare.

Si autem lapis ifte fupponatur in annulo

fupponendo iibi folium lauri, 8c tangatui"

vindlus catenis, vel janua claufa, ftatim fol-

vetur vinclus, 8c aperietur janua. ptlilapis

ifte ponatur in ore, dat intelled;um omniumavium. Unus autem lapis eft Indicus , quia

in India reperitur , fecundiim fapientes quof-

dam , 8c aliquando in marirubro, variicolo-

ris eft , & facit omnes iras oblivifci , iicut fupra

diximus.

Milvus eft avis fatis nota , a Chald^is Bi-

hcus, a Grsecis Melos dicitur, fi caput ejus

accipiatur, 8c feratur ante pcftus, dat amo-rem 8c gratiam omnium hominum 8c mu-lierum , ii fufpendatur ad coHum gallinse,

nunquam ceiTabit decurrere donec deponat

illud, 8c li ex ejus fanguine inungatur criila

galli de c^tero non cantabit : in genibus ejus

invenitur qiiidara lapis, fi. infpiciatur fub-

^tiiiter, qui li ponatur in cibo duoruminimi-corum, fient amici, £c erit optima pax in-

ter eos.

Turtur efl; avis fatis nota, 8c a Chaldseis

dicitur Mulona, a Grsecis Pilax. Si cor hu-jus avis feratur in corio lupi, nunquam de

G 4 c?ete»

152^ A&erti Magni Lihmlm ,

cstCTo habebit fcrcns appctitam luxuriandi,

Sc (i cor ^us comburatur , & fupra ova alicu-

ju« avis ponatur , nunquam dc cxtcro ex eis

potcrit gcncrari foetus. Et iipedcsejusfurpen-

«iaatur ad arborcm , de caetero non frudlifica-

bft , 5c fi c)us fans^uine cum aqua talpx decoifiLC

ungatur locus pilofus 8c cquus , cadcnt nigri

capilli.

Talpa efl: aniraal (atis notum , hajus ani-

malis virtus mirabilis cft, ut rcfertiu* aPhilo-

fophis. Si pes ejus involvatur in folio lauri

,

2c ponatur \n ore equi , ipfe fugict pne timo-

re, 8c fi in nido alicujus avis ponatur, nun-

quam cx ovis illis cxibitfcctus, &litalpasfa''

gare volucris ponc eam in aula, & fulphur

vivum accenfum, 8c ibi convcniunt omncsaliz talpx , & aqua deco£lionis ipiius dealbat

cquumnigrum.Merula cil avis fatis nota , 8c efl: cjus vir-

tu8 rairibilis, quia fi pcnnae alx dcxtrse cjus

fufpcndantur in medio doraus cum filo ru-

bro, quoi nunquam fuerit in ufu, nullus

Doterit dormirc in illa domo donec dcpo-

natur. Et (i cor ejus ponatur fub capitc dor-

micntls , 2c ab co quieratur , omnia dicct

quse fcccrit aka voccj 8c itcrum fi in aqu«

putci fonatur cura fanguinc Upupjc , 8c

commifccatur , poftea ungantur indc tcm-

pora alicujus , iiatim infirmatur ufquc ad

mortcm. Modus agendi omnium prxdi-

<aorum ut cffcdus l>onu3 fit Sc utilis , cfl:

guod fiat fub Planeta benc^^olo, ut Jove 5c

Vene-

De vhi* animal qu&nmdam, 155Vcncre. Et in malo eiFcdu fub planeta malc-

volo, ut Satumo & Martc. Et hsec dl fcili-

licct diebus eorum, 8choris, vis. Si quis au-

tcm haec red:e fccerit , proculdubio veritatem

8c utilitatem Sc maximam cfficaciam invcniet

in prsedidis (icut Iscpius una cum ncftris fra-

tribus tcmporibus noftris fum cxpcrtus 5c.

vidi.

Confideret igitur hic qui prsediftorum co-

piam invenerit, poflidcre vcl dominium efE-

caciam 8c virtutem , utrum fe habcant in ef-

fedru bono feu fui «ontrario , quod bona fub

benevolo planctaexpcriantur, &:malafubma-Icvolo, & inveniet quod didium eft. Nam(i in fuis contrariis nerent , ut bcnus effe-

(ftus in ligno malevolo , vcl i contra , impc-

diretur virtus & cfFeftus ejus propter fuumcontrarium , 8c fic bonus 8c vera vilipendc-

rent. Videmus enim quamplurimos falli in

certis ac veris , qui (i fignorum vel temporumqualitates agnofccrent , 8c cuftodircnt , in

fupradictis voluntatem confcquerentur ad ef-

fe^tum.

Explicuntur fecreta aliqua Alberti Magni de

Colonia , fuper naturis, virtutibus, 8c effi-

cacia Herbarum , Lapidum 8c Animalium quo-nindam.

Videtur dicere Ijtderm , qtJffd cinU rard mA-gn^ fu^er Je ^crtatus d Zona, 'valderetivetfiu'

xum menfirfiorum , ^ in probatione Ji ligetur

fid ccihm galUna , non etiibitfAnguis ex ea ; t'#/

rx aliQ snirnali, Jtem dijlemperatw cffma^ua.

154 Alherti Magni Lihellm j

ft ea ungatHr i non am^lius nafcentur inde

'pili.

cl quis cor canis in (iniftra parte portaverit,

omnes canes obmutefcent.

Si quis oculum dextrum lupi ligaverit in

manica dextra hominis, nequc canes ei noce-

repofTunt.' Et ut omnia quse fuperiusdi^tafunt, 8c c-

tiam dicentur inferius , qui aftrorum peritiam

non habent, adeffe^um fui deliderii facilius

poffint accommodare. Primo notabis, quodhora fumiturdupliciter, videlicet sequafis , 8c

insqualis. Hora sequalis, ell hora horolo-

gii , quae femper jequalis exifdt. In^qualis ,

iutem confideratur fecundum quod dies ma-jorantur vel minorantur : nam femper Aftro- •

logi confiderant tempus quo Sol ftat fuper r

horizontem fuum , 8c illud vocant diem vel

arcum diurnum, 8c vice verfa notCtem. Id

autem tempus quod diem appellant, in par-

tes dividunt duodecim ^qaales, quae funt

horse ejufcemodidiei, 8c quicquiddediedici-

tur, de no6te oppofito modo intelligas. Et;:

ut clarius percipias, ponamus quod Sol e-i-

mergat horizontem, hora o£lava horologii,,

habemus ufque ad occafum 17. hcrashoroIo-iP

gii, quas multiplicemus per 60. prout 60. \

funt minuta cujufque horsehorologii, 8c ha-/

bebimus nonaginta fexaginta minuta, qu^sii

dividam us per 1 2 . prout 1 2 • funt horse diei

,

applicajido culibet horje fuam portionem , 8c

ha-

De horis Dierum, 15^habebimns 80. minuta hora qualibet: ergo

hora talis diei habebit 80. minuta, quse ca-

piunt horam unam , oc unum tertium horae

horologii. Et toto ille tempore conliderabi-

tur dominium planetne illius hors , quemad-modum infra fcripta tabula demonftrabit.

Quaehbet autem hora fuae noftis nun habe-

bit nili 40. mrnuta. Quod fic de reliquis

fuo modo intelligas : fecundum videlicet So-

lis ortum fuper terram, quia non ea hora

quse media efl interno6lem & diem diesdici-

tur, fed dies proDrie-intelligitur cum Sol vi-

deri potsft. Cum ergo voles cujufqueplane-

tse dominium conliderare, nam unaquaquehora quilibet planeta fuum habetdominium

,

horas ipfas iupra fcripto modo conliderabis

,

5c iic potcris ad finem propo(iti pervenire.

Conlideratur etiam diei initium aprimahoraprsecedcntis diei pofl: meridiem , & fic divida-

tur dies Dominicus in duas partes squales,

6c lic duodecim horas divide in duas ; erit er-

go 18. dimidium diei, & priraa hora fequens

erit initium diei Lunse.

DE aftris 8c planetis rerum, fcias qnoddies Dominicus habet allrum fuum fub

Sole.

Dies Lunse habet aftrum fuum fub Lunx.Dies Martis habct aftrum fuum flib Mar-

te.

Dies Mercurii habet aftrum fuum fiib Mer-

curio.

G 6 rD^es

lf6 Alhtrti Magni LiheSf^ ,

Dics Jovis habet aftrum fuum fub Jovc,

Dics Vcncris habet altrum fuum fub Vc«

ncrc.

pics Sabbathi habct aftrum fuum (lib Sa-

lurno.

Nota quod omnis zGtus fieri dcbet fub fuo

plancta. Et meliusell, fi in proprio dic illias

planetae , 8c in ipfiuis hora propria fiat , ut vcrbi

gratia.

Sub Satyrno, vita, xdificium, do6hin*,

niutatio.

Subjovc, honor: optatum, divitiae, iadu-

mentum.Sub Martc , bcUum , carccr , matrimonium

,

inimicus.

SubSolc, fpcs, lucrum, fortuna, hatrcs.

Sub Venere , amicus , Tci focietas , ria , imi-

«ji, percgrinus. -

Sub Mercurio , ;^gntudo , amifljo, dcbitum,

limor.

Sub Luna, palatium, fomnum ;, mcrcatum,

toum.

De hrisdierum^ntEiiHm.

pT primo dc horis dici dominicx j hora c*

;usi. Sol, 2. Vcnus, 5. Mercurius, 4. Lu-aa, 5*. Saturnus, 6. Jupiter, 7. Mars, 8.S0I,

9 . Venus > I o. Mercurius ,11, Luna , i z . Satur-

«us.

Noiftis vero i. ejus hora Jupitcr, 2. Mars,

3 . Sc^I , 4. Vcnvis? S' Merciirius , ^. Luiuf , 7. Sa-

curnus , S. fupiter ,9. Mars , i o. Sol , 1 1. Vcnus

12. Mcrcurius.

Diei Lunae prima eju» horaLuna, i.Satur-

nus, 5. Jupitcr, 4. Mars, f. Sol, ^. Vcnus,y.Mcrcurius, S.Luna, 9. Saturnus» lo.Jupi-

tcr, I i.Mars, ii.Sol.

No<iii$' wcro prima ejas hora Vcnus, 2.

Mcrcurius , 3. Luna, 4. Saturnus, j-. Jupi-

tcr , 6. Mars , 7. Sol , 8. Vcnus, 9. Mer-curius , !•• Luna , 11. Saturnus, 12. Jupi-

tcr.

Dici Martis prima cjus hora Mars , 2. Sol

,

3 . Vcnus , 4. Mcrcurius , f. Luna , 6. Saturnuib

7 . Jupitcr , 8. Mars , 9- Sol , 10. Venus, i x . Mcr-curius, li.Luna.

No£tis vcro dici Martis prima cjushofaSa»

turnus, 2.Jupitcr, ^.Mars, 4.S0I, 5-. Vcnus,

6. Mcrcurius , 7. Luna , 8. Saturnus , 9. Jupiter,

lo.Mars, ii.Sol, i2.Venus.

Dici Mcrcurii prima cjus hora Mercu-

rius , 2. Luna , 3. Satumus , 4. Jupitcr,

f. Mars , 6. Sol , 7. Vcnus , 8. Mcrcu-rius, 9. Luna, 10. Satumus, 11. Jupiter,

j2.Mars.

No£tis vcro Mcrcurii prima cjus hora

Sol, 2.Venu$, j.Mercurius, ^.Luna, j-. Sa-

turnus, 6. Jupitef, 7. Mars, 8. Soi, 9. Ve-nus , 10. Mcrcurius, 11. Luna, 12. Satur-

aus.

Dici Jovis prima ejus hora Jupitcfs

2. Mars , 3. Sol , 4. Venus , f. Mcrcu-yius > 6. LuHA »7« Satumus , 8. Jupitcf

,'

G7 ^.Mawg'

1 5 8 Alherti Magni Ljhellus ,

p.Mars, lo.Sol, ii.Veniis, ixMercurius.

Noctis vero Jovis prima ejus hora Luna,i.Saturnus, 3. ]upiter, 4. Mars^ f.Sol, 6. Ve-nus , 7 . Mercurius , 8. Luna, 9. Saturnus, 10. Ju-

,

piter, 1 1. Mars, 12.S0I. •

DieiVenerisprimaejushora Venus, i.Mer-curius, 3 Luna, 4.Saturnus, ^-.Jupitel', 6.Mars,

7. Sol, 8. Venus, 9. Mercuriu^, i o. Luna, 1 1 .Sa-

turnus, 12. Jupirer.

Nocbis yero Veneris prima ejus horaMars,2 . Sol , 3 . Venus , 4. Mercurius , 5-. Luna , 6.. Sa-

turnus , 7. Jupiter , 8. Mars, 9. Sol ,10. Vetius,

1 1 . Mercurius, 1 2 . Luna.Diei Sabbathi prima ejus hora Saturnus,

2. Jupiter , 3. Mars , 4. Sol, y. Venus, 6. Mercu-rius , 7 . Luna, 8. Saturnus, 9. Jupiter, i o. Mars

,

II. Sol, 12- Venus.

No61-is vero Sabbathi prima ejus horaMer-curius, 2. Luna, 3. Saturnus, 4. Jupiter, j-.Mars,

6. Sol , 7. Venus, 8. Mercurius, 9. Luna, i o. Sa-

turaus, 1 1 . Jupiter, 1 2 . Mars.

Et nota quod Jupiter & Venus boni funt

,

Saturnus 8c Mars mali. Soi vero Sc Luname-diocres. Mercurius autem cum bonis bonus,

6c cum malis malus.

Ejufdem Alberti Magni LibelluSy de Mira'

bilibus Mundifeliciter incipit.

pOHquam fcivimus , quod cpus fapientls

eft facere ccffare rairabilia rerum , quae

apparent in confpeclu hominum , quamvis:.- - - varia ,

j

De mirahlihus Mundu 159

vam, quamvis diveria &: pliirimum admi-

randa, non cefiTavimus inquirere fcripta au-

ciorum , donec lufficienter appareret magnapars operum mirabilium. Tandem autem

occurrit nobis res 'ultim^ mirabilitatis Sc

extraneitatis , apparentis tamen in ieniibus

omnium hominum fere & vulgarium , 8c

eft ligatio hominum & viitutum ipibrum

pcr incantationes , per chara6leres, per ve-

neficia, & fermones, Sc mulra-valde vilia,

quae penitus non videntur ponfibilia , nec

habentia caufam fuffidentem , 8c cum diu

follicitavera in animum fuper hoc, inveni-

mus fermonem probabilem Avicennae 6.

naturalium. Quod , hominu^n animis ivejfet

quadam 'virtus immuiandi res , ^ ^um'do res alite ejfent obedientes ei , quando

ipfe fertur in mag?mm amoris excefunt

aut odtmn , alicup-i^ talium. Cum igitur

anima alicujus fertur in grandem exceflum

alicujus paifionis , invenitur experim?nto

ftianifeilo quod ipfa ligat res & alterat ad

idem , quod defiderat , Sc diu non credidi

illud. Sed poilquam legi libros Necroman-tiae & libros imaginum, 6c magicos, iiive-

ni, -quod affedio animse hominis eil radix

maxima omnium harum rerum , feu pro-

pter grandem aite£tionem alteret fuumcorpus 8<; alia qux intrudit, five propter di-

gnitatem ejus obediant ei res alise viliofesj,

ieu cum tali affeiiione exterminata con-

currat hora conveniens, aut urdo coeleitiss

aur

I&0 AlhiniMagni LiheHus ,

aut alia virtus, quac quamvis facit illudx fc-

putavimus tamen animam facerc. Jam publi-

cum & vcrificatumeft, quodllgationeshomi-

num , incantationes 8c promotiones ad iram

,

odium , amicitiam ,detrimentum , 8c gaudium

,

iunt confequcntcs ad grandes effedrioncs, 8c

8c tu vidcs vulgus, quod fecundura naturamfertur fuper rcs , quod timet hacc omnia , 8c ap-

pctit bcnedi^iones maximc cledarum 8c di-

gnarum pcrfbnarum , 8c abhorret maledidtio-

ncs 8«. blafphemias illarum , tanquam in cis

fit virtus, aut faltem qualitati mali virtus an-

nexa.

Qui crgo vult fcirc hujus rei fecrctum

,

nt opperctur illud 8c difTolvat : fciat quodligare poteft omnis omnia, quae veniunt in

grandcm cxceffum 8c ultimatum illius, in

tantum ut fuperet cos quos ligat , 8c debet fa-

cerc hoc in illa hora in qua invadit eam ille

cxceffus, & cum illis rcbus quas fibi diftat

tunc anima. Ipia enim anima cum (ic eft

avida rei quam vult operari, accipit ex fe

fupcr horam majorem 8c meliorem , quxeft fupcr rcs magis convenientes ad illud.

Ligari autem poffunt quicunque minus funt

inviccm fervidi in araorc qui fit invicem , li-

gans cos in odio, tunc cnim anima ligantis

non poteft fubvineere animum illorum , cura

fortius trahant in contrarium quam ipfa.

Solvunt ergo omnia hjec illi qui funt fortio-

res in contrario, quam fuerit ligans eos, 8c

hoc in iiU hera in qu;i invadit iplum appe-

titui

De mirahilihui Mundi* \6i

titU9 cxtraneus , ut cum illis rebus quas tunc

di6tat animus, quia fempcr major exccflus

animorum ligat 8c prohibet alium mino-rem , aut folvit. Scimus ergo cx hoc quodquidam ligari non poflant cumlintmagisfer-

ridi invicem quam aiiquis contra eos. Qui-dam autem iblvi non pofilmt, cum iit eis ii-

gantis maximus excciTus, Quidam autemligantur Sc folvuntur : quia inveniuntur

quidani maximi exceiTu«; m ligando, qui-

dam vero mwiximi in diilolvendo. Et uni-

verfaliter illc ligat quia avidus ardet, & ille

fblvit qui fortius capitur five intendit fe in

illud. Faciunt ergo hoc cum his quae lib^

didtat animus £c tunc illa iiora & ad illos, 8c

tu nota illud ad omnia malcficia diflblren-

da live facienda. NuIIus autem eft aptus in

hoc, nili quem inftigat ad hoc facienduminclinatio naturalis, aut aliquid urgcns in

co. Undc funt magis apti ad hoc quamalii,

Et cum ccrtificatum fuit nobis hoc, fcimuf

Sc hoc fcntcntia charaftcrum quinque 8c

iermonum efficaciam ad omnem rem quanj

vult homo , 8c flint fccundum duos modos«uno fcilicet jam difto^ fcilicct fccunduni

affedtionem animi operantis ipfius horse in

qua fiunt , 8c ipfius virtutis cocleflis quae

tunc eil. Dc neccfTitatc habent cfEcaciam

ad fimilitudinem anirai 8c raovcnt quod ani-

mus deiidcrat. Sunt ergo charaitercs quin-

quc fcrm.onis, 2c omnia juvantia opus ani-

m^. Ipfa funt qujc animus in illa hora , quafor-

J 61 AlhertiMagni Lihellm ,

fortius illa appetit, di(fiat fieri. Qiiicquid igi-

tur di6tat animus fortifTmieamantrsin illaho-

ra de loquelis , de charaderibus quinaue , eil

habens efficaciam ad illud.

Similirer quicquid infliigat animus feroci-

ter audientis in illa hora , live cum confilio

8c deliberatione , eft habens efficaciam de-

ftruftionis 8c difcordias, 8c acquirit illud abanima facientis, feuabhora, feu a fignocos-

lcfti ilHus hor^, quia penitus omnis hora,

in qua traftatur alicui malum , efi: illi mala8c nociva, 8c quod in ea fit contra ipfum ,

ofJenditeum, 8c e contra in bonis. Ettuno-ta illud pro grandi fecreto omnium quae vo-

les agere , 8c pro te, 8c pro aliis. Omniaenim fuper quas arripit animus inebrietas,

deflitutio rei funt acquirendse ad illud, fe-

cundum defideria animae operantis , 8c fecun-

dum hoc eft artificium characflcrum quirique

fermonum virtuoforum mirabiiium , Sc ift^

modus, in quo inventa eft efficacia ipforum

omnium. Mens enim afted'at grandi defi-

derio: ficut arripitur fuper multiplices fer-

mones , colores , 8c geftus : fic 8c fuper

chara£beres, 8c figuras diverfas. Unde nec

ad idem inveniuntur fimiles omnes charaftc-

res , fecundum diverfam affectionem fa-

cientium eas,' Et ideo parum aut nihil nifi

auftori carum, aut ei qui jam incipit ine-

briari in illoj ac ^i cflet au6lorillorum , pro-

funt, aut faltem nifi fcribatur fuper eis in-

tentio operatoris ipforum. Secundus vero

modus

De mirahilibm Mundi, 16^

modus characleram quinque, eft intendens

fecundainyianinaturalem Sc probabilem, Et

habet qaandam (imiUtudinem cumeo, quodquzrit operans , ut , fi velit amorem , facit

figuras ampleftentes fe invicem immixtas,

invicem afpicicntes, le humiliantes, infein-

vicem applicatas. Sicut anima defiderat res

applicare 8c unire per amorem, Et fidefide-

rat odium pcr eas, facit ipfas avertcntes fe

inyicem , difpares , diifolutas , in contra-

rium trahentes, quia femper ipise correfpon-

dent intcntioni operantis eas, cujus fi^nt

effigies &: veiligia anim^, &; fic anima quae

magis defiderat rem ipfam , facit eas ma-gis eflicaces, 8c magis habentes fimilitudi-

nem ejus quod quxrit. Nam fcientia eftfa-

dtio charad-eris, lunt enim quinque male

dearticulatie, quinque vero funt chara(9:e-

rcs bene complexae 8c dearticulatae , undevirtuofiores funt 8c magis fcientiales atquc

rationalcs funt quinque chara6teres, fimili-

ter ell: operatio in omnibus quae defiderat

anima forti defiderio. Omniaenim qu3e tunc

agit illud intendens movent, 8c efficaciam

habent ad id, quod anima defiderat, 8c fe-

cundum hoc verificantur experimcnta muUta auilorum, qu« cum audiuntur, repu-

tantur incredibilia omnino. Cum tamenfcientia fit certiirima, quod nulli Philofbpho-

rum, qaorum intentio erat differenter pro-

pria laus, 8c bana fama fuit voluntas fcri-

bendi etiam tant;^ familiaritatis quantae

l64 Aiyerti MaptfLihieflent illud quod invcnitur in libris fuis, fi

veritatem non haberet, <3uod dicunt, potiu»

vituperationera vidcrcntur intcndere, quambonam famam. Etmanifeftevidemus, quodriullus etiam ignorans fcribit libenter rcmmanifcftae familiaritatis: & cum ipii cficnt

Pliiiofbphi j 6c grandis inveftigationis\, 8c

iiulla neceffitas cogeret eos, quomodo icri-

pta poiTunt efle ita r/ianifefle familiaria utmukis vidctur, in quorum animam non po-tcft caderc, in his talibus aliquid virtutis

non poteft cxifterc, quia non potcntes vi-

derc caufam , negant fcnfibilem effe£hini

cum eflet materia ad ficndum , fcilieet quia

^identes effc^lum cflc inquirendi caufa, 8c

Koc eil ouod meditavi in diverfis tradiati-

bus f. cnara<3:erum & fcrmonum. Parti-

cularcs autcm charadleres ^. Sermones ad

ufium quodquc fiendum & deftrucndum ex

libris diverfis a^regabo inferius. Tu vero

ex his habes viam ad totam haac cxcogita-

tionem.

Poftquam Philofbphis ccrtificatum cft,

quod univerfie fpecies rcrum movent 5c in-

elinant ad feipfas , quoniam poftquam in cis

virtus adtiva rationabilis eft quod agant 5c

movcnt tam ad feipfas quam ad diverfas , 8c

ignis movet ad ignem , 8c aqut ad aquam.

Et )am dicit Avicenna i quod dum aliquid ftat

in fale diu fit fal, 8c fi quid ftat in locofcr-

tido fit foetidum, fic quid ftat cum aliquo

audacc fit audax , Sc fi cum timido timidum

,

acfi

DemiraUhbusAhndu 1^5

& fi quod animal ftat cum hominibus fit ha-manum 8c domcfticura , 8c gencraliter verifi-

catum cxratione&experimento, quodomnienatura movet ad fuam fpccicm , & fit corumfpccificatio nota in qualitatibus primis , 8c fi-

militcrinfecundis, & fuit idcm in tertiis , 8cin

omnibus difpofitionibus nihil quod non mo-vcat ad feipfum , fecundum totum pofle fuum.Et hoc fuit radix 8c principium fccundum opc-rum fecrctorum , 8c tu non avertas oculos tuae

mcntis.

Poftquam fuit infitum mentibus Philofb-

phorum iftud , 8c ipfi invcnerunt difpofitio-

nes entium naturalium, quia certo fcivc-

runt, quod quibufdam entibus ell infita

grandis frigiditas , quibufdam cum hoc gran-dis audacia, quibufdam grandis iracundia,

quibufdam grandis timor, quibufdam innat*

ftcrihtas, quibufHam innatus ardor amoris,

quibufdam innata aliqua alia virtus. Aut fc-

cundum totam fpcciem , ficut leoni ef}: audai»

cia innata 8c vidtoria. Aut fecundum indivi-

duum , ficut meretrici inefl audacia , non p«c

ipeciem humanam, fed per individuum. Vo»ncrunt ex hoc fupcr grandia mirabilia , 8c fu*

per fccrcta operabilia. Et qui non intcllexc-

runt mirabilitatem illam , 8c unde pofTct in

illud, ncglexerunt, 8c abjecerunt omnia in

quibus fuit labor 8c ingenium Philofbpho-

rum , quorum fuit intentio propria laus in

poflcris , ut falfidica tam grondia reddercnt

ia fcriptura.

No«

1 66 AP(jerti Magni Lihellus ,

Non eft fecretum neque occultum genti-

bus, quomodo omne limile adjuvet 8c con-

fifmet fuum iimile , diligat 8c moveat , &: am-pleftatur illud. Et Medici jani dixerunt &:

vcrificaverunt illud pro parte fua , Sc dixe-

runt quod hepar juvatad hepar, & quodli-

bet membrum fuum fimile. Et Alchimiftae

fciverunt illud" veritate manifefta , quomo-do natura fimilis fubingreditur & gaudet

fuo fimili, & congaudet illi & condolet: 8c

omnis fcientia jam verificavit illud in fais

fimilibus, 8c tu nota illud diligenter, quo-

niam fjper hoc videbitur grandis mirabilitas

operum.

Jam cft: verificatum 8c pofitum in menti-

busomnium, quodomnisipcciesnaturalis, 8c

quod omnis natura particularis vel genera-

lis habet amicitam &: inimicitiam natura-

lem ad aliquam aliam. Et omnis fpecies ha-

bet aliquid timendum horribile 8c inimi-

cum, 8c deflirucStivum. Similiteraliquidexul-

tans, laetificans 8c concordans, 8c per natu-

ram : ut ovis lupum , 8c ipfa cognofcit non

fblum vivum , {td. mortuum , non fblum per

vifum , fed per gufi:um : 8c lepus canem , 8c

catta mnrem, 8c omnia quadrupedia timent

leonem, 8c omnia volatilia timent aquilam ,

8c om.nia animalia timent hominem , 8c efl:

infitum natura unicuique ifl:ud, 8c qusedam

habent ifaid fecundum tota;m fpeciem , 8c

'iecundum omne tempus: 8c qus^dam habent

ifl:ud fecundum individuum folum , oi fecun-

dum

^De mirahilihis Mmdi. 1 6jdum certum tempus: & omniumeftcertifica-

tio ,quod quse odiunt fefecundum vitam quod

partes eorum , imo pili & omnia odiunt fe invi-

cem poftquam moriuntur. Unde pellis ovis

conflimitur a pelle lupi , Sv timpanum depellc

lupi facit obmutefcere illud de pelle ovis , 8c lic

ell in omnibus aliis. Et tu nota iftud propter

magnitudinem rerum fecretarum quse ex eo-

dem proveniunt.

Et ell apcrtum omnibus, quod homo eft

finis omnium naturalium , Sc quodomniana-turalia funt per ipfum , & ipfe vincit omnia

,

8c naturalia habent infitam naturalem obe-

dientiam ad ipfum hominem , 8c quod homoefl plenus omni mirabilitate , eo quod in ipfo

funt omnes conditiones, fcilicet diftemperan-

tia in caliditate 8c frigiditate , temperata in

omni eo quod vis , 8c in eo funt omnes virtu-

tes rerum , 8c ad humanam riatiiram favent , 8c

obediunt dsemones , 8c in ipfb humano corpo-

re operantur omnes fecretse artes , 8comnemi-rabile exit exipfb : fednonhabethomoom.niafecundum idem tempus , fed in diverfis tempo-ribus cc in diveriis individuis , 8c ideo invenitur

efficacia omnium rerum hjpocritarum verbo-

rum vegetabilium. Sed quae funt partis adpartem , non declarantur ratione , fed ex-

perientia. Quantum autem ratio poterit vi-

dere 8c comprehendere notabis , 8c quantumper tuam experimentiam experiri poteris ad-

junge, 5c intellige hoc quod contra hominemeii. .

Non

168 Albeni Magni Lihellm.

Non poteft aliquis dicere » quod omnis rcs

non fit plena mirabilitatc, 5c nefcis quac ma-joris , quando diligcntcr certificat j fed u-nufquirquevilipenditremde qua nihil fcit , 6c

res nihil meruit inillo. Nam unaquacque rcs

habent dc calido 8c frigido , quod cft fibi pro-

prium, 8c ignes non funt mirabiliora quamaguae, fed funt diverfa 8c alterius modi. Etpiperis nonTunt mirabiliora quamjufquiami,fcd alia. Et qui credit quod mirabilitas rc-

rum cxitacalidoScfrigido, non poteft di-

ccrc qui in omni re fitgrandemirabile, cumunaquaeque rcs habeat de calido &. frigi-

do quod libi convenit. Et qui ciedit quod_

inirabilitas rcrum fit in ftellis Sc afpe6):ibus,

a quibus contrahunt re« proprictatcs mirabi-

lcs & occultas , fcire potcft quod omnisfci habet propriam figuram coeleftcm Hbi

conrcnicntem , cx qua etiam provenit eimi-rabilitas in operando, Nam omnc quod in*

cipit fub determinat© afcendente , 5c influen-

tia coeleftis , incipit 2c contrahit nonnun-

^uam propriam efficaciam pariendi 8c opc-

randi rem mirabilcm. Et qui credit quod mi-

rabilitas rcrum exeat per amicitiam , ut era-

ptio, non potcft etiara dencgarcinimicitiam.

Et univerfalitcr fecundum omnem modumphilofbphandi , res imaqurque cft plcna mi-

nbilibus. Et poftquam fcivcrunt hoc Philo-

ibphi incepcrunt cxpcriri 2ccdicercquidinrc-

buscft.

PUto Tcro dicit in libro R^imiftis» quodqui

Ve wiraUlihfis Mundi, l6^

qui non fuerit opifex Dialefticx cx qua fit

pronus & elevatur intelleilu agilis 8c,expedi-

tus, c€ qui non eit eruditusinlcientianatura-

li ia qua declarantur mirabilia calida 5c frigi-

da , in qua aperiuntur proprictates cujuslibet

entis in ie, 6c quinonfucritdo£i:usinrcientia

Aftrologise , & in afpeftibus 6c figuris ftella-

rum ex quibus eft unicuique eorum qu^efunt

fublimia virtus 8c proprietas , & qui non fue-

rit doftus in fcientia necromantias qua mani-feftantur fubftantise immateriales , qus; di~

fpenfant & adminiftrant hominem , quodeft in rebus ex bono 8c malo non pote-

rit intelligere , nec verificare omnia quse-

Philofoplii fcripferunt , nec poterit certiii-

care omnia quae apparebunt fenlibus homi-num, 8c evadetcum triftitiaanimi, quoniamin illis rebus eft mirabilitas omnium qux vi-

dentur.

Credit purus Aftrologus quod tota mira-bilitas rerum 8c radix experimcntorum 8c o-

mnium quse extant a rebus quando in^icemconferunt , elTent a iigura ccelefti , quam con-trahit unumquodque .hora fuss intcremtionis

2c generationis, 8c verificabit in omnibus quss

expertus eft.

Invenit quod concurfus rerum fccun-

dum curfum ftellarum , 8c vidoria , 8c gau-dium, 8c triftia pendeat exinde, 8c judicatue

per illud , oc ideo juffit omnia fieri in certis

diebus 5c in certis conjundtionibus Sc fepa-

rationibus , in certis afcenfionibus , fed hy-

H pocri-

170 AlhertiMa^iL^eThis^

pocritos fermones , prGeparationes herbaruni

non potuit eorum ingenium expandiadomnes>verificationes Philofophorum.

Credidit magna pars Philofbphorum &:

Medicorum quod tota mirabilitas experi-

Tiientorum 6c mirabilium exiret a rebus na-

turalibus , quando in lucem conferunt pert

-calidum &: frigidum , liccum&humidum, 8c;

iignificaverunt has quatuor qualitates , &

:

pofuerunt ipfas radices omnium mirabiliiim ,

>6c eoi*um mixtio exigit ad omne mirabile , Sc;

verificaverunt illad in fuis operibus, 8c juffe--

runt fua experimenta incidere Sc componiper-iil-am , & tenere per has res & verificari. Et •

cum invenerunt miilta cxperimenta Philofb-

-phorum , non potuerunt ea verificare per ca-

lidum & frigidum , imo magis ex hoc erat

contrariiim-, accidit eis, mirari incelfanterSc

triftari , Sc ilegant plerum.quc illud , etfi vi- -

^eantid.

Plato , Arifloteles , 8c legitimi 8c omnesqui intenderunt fuper ultimum Pliilofbphiae

,

cam certificarunt quod mirabilitas exit a re-

bus fecundum modos valde diverfbs. Plcrun-

que per utilitates cceleftcs impreflas, plerun- I

-que per caliditatem 8c fiigiditatem • 8c plc-'

Tunque per virtutes dsemonum , 8c necro-

manticorum , pleruhque per virtutes alias

innatas rebus cum fliis formis fubffcantipna-,

libus , plerunque per relationem , quse funt

rerum ad invicem. Undc redduntur incom-

|)rehenfibilia xerum niirabilia, licut dicit au-

De mirahilihts Mimdi. iji

ftor. Plerunque per fe faciunt unum , per

accidens faciunt contrarium , plerunque di-

reiTte , plerunque indirecte. Merito ergo

Plato dixit, quod qui non fuerit valde folers

in Dialed:ica , &; do6tUS in virtutibus rerumnaturalium , fimilitcr in fignis ftellarum 8c

necromanticarum virtutum , -non videHtrationabilitatcm mirabilium , nec ipie fciet

ea , &: non communicabit thefaurum Fliilo-

fophorum,

Scio igitur , quod omnis res habet ex ca-

liditate& frigiditate : quod fignum eft , ex quofacit rem efficacem aliam per accidens dired^e

8c indirefte , 8c habct unamquamque virtu-

tem ex ftellis 8c figura flise generatidnis quamagit in mobilitate , conflrudione 8c con-

venientia cum aliis , 8c tamen unaquseque

res habet virtutes fibi cognatas , per quas

unaquseque res e/l principium mirabilis effe-

£lus.

, Cum ergo hoc quod omnis iiatura mo-vet ad fuum fimile, poteft imaginari de mi-rabilitate effe£tuum , quodvis ad omnc ope-randum , 8c verificabis ad omnia quas au-

dies , 8c medicinalia , 8c magica, 8c necro-

"mantica , fecundum diverfum modum tuse

-cxcogitationis 8c folertise , &: intromittamte fuperficialiter, itt te ipfum adjuves 8cpr2e-

pares ad recipienda^ quia dicam aggregata8c colleda ex Philofbphis 8c div^rlis antl-

quis. Habeto crgo iftud in mente tua , fcquantum eft per fe res calida adjuvat in pai^

H 2 iio^

iji Alherti Magni LiheHm 9

£onibus frigidis, &: eft experimentum ineis»

8c non competit calidis nili peraccidens, aut

indired:e , quod ell per accidens , decipiat te ia

primis qualitatibus , quia plerumque res calida

{anat mcrbos calidos, fcilicet per accidens aut

indirecre.

Si vi5 igitur experjmentari. Primo deceti

te fcire de rcbus , utrura calidas aut frigid^.

iint : & nota totum illud , & poftquam fcis;

iftud , nota quse fit dilpofitio 8c proprietas:

jiaturalis ejus. Utrumne eft audacia aut ti--

miditas, ^ut decor, aut fterilitas, quia qua--

lcm habct naturam unumquodquc entium ,,

talem aiTmiilat in his quibus aiTociatur , utt

Leo eft anim.al intimidum , 8c habens auda-

ciam naturalem, maxime in fronte 8c cor-

de , 8c ideo qui afTociat fibi oculum leonis

,

aut cor , aut pcllem qui eft inter duos ocu-

los , vadit audax cc intimidus , 8c inducit

timiditatem omnibus ahimalibus. Et gene-

raliter in Lcbne eft virtus dandi audaciam 8c

magnariimitatem. Similiter in meretrice cfl:

audacia exterminata , 8c ideo dicunt Philo-

Ibphi , quod ii quis induit camiftam mere-

tricis publicse , aut refpexerit fpeculum , aut

fecum habuerit in q-uo ipfa fpeculatur fe-i-j

pfam , vadit audax ^ intimidus. Similiter in

gallo eft audacia magna , adeo quod dicunt

Fhilofophi, quod 8c ipfo vifo ftupefcit Leo,5c ideo dicunt quod Ci quis geffcrit ipfius

aliqua , vadit audax : 8c generaliter omncaGimal quod habet audaciam cxtermina-

tajoa

Demirahilihis Mmdi, 175

tam per naturam aut per cafum , fi ex eo

conftrueretur hujufmodi , dat ipli audaciam.

Similiter li eft animal fterile per naturam

aut accidcns aliquod , cjus confociatio ad

aliquem movet ad fterilitatem. Et ideo

fcripferunt Philof quod mnlus a proprie-

tate vel' quomodocunque fit omnino fte-

rilis , facit viros 8c mulieres ikriles , quan-do ex eo fociatur aliqua pars rculieribus.

Similiter facit abortivus Sc cunuthus , "qn.c-

niam omnibus his eft infita Iterilitiis , Sc

affimilant iibi in Hoc homincm , qui fibi

aflbciat iita intrinfcca. Similiter qui vo-lunt incitare amorem refpiciunt quod anf^

malium maxime diligit , 8c maxime in il-

la hora qua magis ftimulatur in amore, quia

tunc in eo vigor magis in -pfomovendo adamorem : ex illo animali accipiunt partens.

in qua magis viget virtus 8c illc appetitus , fi-

cut funt cor, teiliculi oc matrix, 5c cxhibent

ea illi quem volunt incendere , mafculusad fceminam exhibet tefticulos. Mulier vc-

ro ad viruiji exhibct menflruum aut fecun-

dinam.

Et quia hirundo mukum diligit , utdicuntPhilofophi , ideo multum eligunt eam ad ex-—

* - j--CiranuuriJ atiiv^wiri.- -

Similicer in hoc genereturtur , coIumbaScpaffer maxime quando capiuntur amore 8c

Venere, tunc enim irrcfragabilite-r provocant

2c inferunt amorem.Similiter quando volunt facere loqua-

H 3 cem ,

174 AiherU MagntLihe^if

cem , appropinquant de lingua canis , aut de

forde. Cum autem volunt facere foecundum

aift ^dilec^abilcm , affociant ei philomelam „

&: linivcrfaliter quamcunque virtutem aut

proprietatem naturalem vident in aliquo

cntium naturalium , fecundum excefTum

fufpicantur affnnilare aut promovere feii

inclinare di{politum ad illud propter quodfciunt tirmiter quod potefl plus juvare quamBocere, eo quod habet illud infitum a fua

natura. Et omnis virtus movct ad tale y

qiiale eft fccundum poffe iiium. Et {icintelli-

go elle in rebus mirabilibus quas audies. Et

lioc didum iit ad introduccndum animumtuum.

Dixit au^or libri regiminis quod quae^

dam funt manifefla fenlibus , in quibus nur-

lam fcimus rationem : 8c quaedam funt ma-Bifefta ratione , in quibus nullum fenfum

ncc fenfationem percipimus. Et ia primugcnere entium nulli credendum efi: , ni(i ex-

piTienti^ , 5c non eft expcrienda ratio , nec

seganda expcrientia. Et in fecundo genere

cntium non expe£i:andus fenfus y quia fentiri

non poteil. Quxdam igitur fo!a expericntia

funt credenda iinc ratione cum Uteant ho-

mmes. •-^ui^uam lOii raiione cum careant

feniibus , nam quamvis manifellam ratio-

nem nefciamus , qua Magnes trahit fer-

rum , ita tamen manifeftat illud experien-

tia , quod nullus denegarc poteft, & quem-^imodam iftud eft mirabile , quod ibla ex-

p9r^

Ue mirahlihmMundi^ 175'

pertentia certificat , ita in aliis debct homospftimare, nec debet negare quicquam mira^

bilium quamvis rationem non habet , x^d

debet expcriri , quia caufe mirabilium funt

latentes. Et ex tam diverfis pra^cedentibus

quod humanus intelle6l-us fecundum Plato-

nem non potefl eas imitari, Magnes ergo

trahit ferrum, Carabe trahit paleam, 8c qui-

dam alius lapis trahit vitrum. Sic in enri-

Bus funt mirabilia declarata Philofophis per

experientiam , qu3e nullus dcnegare debct

,

jnec experitur illud fecundum modum Philo-

fophorum , qui illud invenerunt. Nam di^-

cunt Philof quod palma efl: arbor , £c habet

mafculum 8c foeminam , cum ergo fcemina

appropinquatur mafculo , vides fceminamdeclinatam ad mafculum , 8c moIUficantiB':

folia ejus , 8c rami , 8c declinant ad mafcu-lum. Cum ergo ad palmas vident illud , lUgant flmus a mafculo ad fceniinam ^ redit

ergo ere£ta fuper feipfam quafi adaptata fis"

mafeulo per continuationem funis virtii-

te mafculi. Quare ergo negas qiiod ia

hoc fit reliquarum rerum qm« fuis proprie-

tatibus agunt , donec pcr experientias ccrti*

ficetur tibi ccrtitudo , 8c deiliLuatur falfitas ?

Negotium autem tuum fupra illud quodnarravimus in libris noflris duorum rumor-

propalatur in regionibus , & quorum vefci-

,

gium datur apud fapientes abfque experientia

ipfius, cujus proprietates fumuntur, eflinvi-

dia 8c odium r ex quo femper pravenit obli-

H -f- quita^-.

ly^ Alherti Magni LiheUus ,

giiitas intelledus , 6c judicii in ore. Multi ta-

jnen anticjuomm narraverunt res mirabilcs ,

famen jam receptas apud vulgus & vcrifica-

tas. Ego narrabo tibi, qusedam ut tu firmes

inentem tuam fuper eas , & ut fit parata

ci-edulitate eorum , qux ratio non potefl

confii*mare fecundum fenfum , quia prae-

didium in eis ad adjutorium. Ex eis itaque

eft quod filius Mefue dixit in lib. de ani-

malibus. Si induit veftimentum virimulicf

foeta , deinde induat ipfum vir priufquam

^bluat ipfum s recedit ab ipfo febris quar-

tana.

Et in libro de animalibus dicitur , qnod Leo-pardus fngit ex cranio hominis : & alibi , quodfi cranium hominis antiquifepeliaturin turri

columbarum , ailt ponatur inea,. habitant Sc

quiefcuHt columbse ibi, 3^muItiplicanturdo-

necconftringantur in ca.

Et in lib. de theriaca Galeni , quod fer-

pens , qui dicitur regulus , eft fubalbidus

,

iupra cujus caput fuht tres pili, 8c quandovidet eum aliquis, moritur ftatim, 8cquan--

do audit fibilum ejus , aliquis vel aliquid

moriiur, 8c omnis beiHa qu^ comedit ex

eo mortuo etiam moritur. Et dicit Ariftot.

qaod ubi fit aeifas fex menfibus , fimiiiter'

hyems, eii fluvius in quo inveniuntur vipe--

rsc , quarum proprietas eft ut nunquam vi-

deant fe , quin moriantur , 8c faciunt hoccum vivunt :; cum vero funt mortuse nihi

nocent. Et ingcniavit Ariftot cum Alexl

.ut

Demirahilihm Mundu 177

ut recipcret fpeculum magnum , 6c ambu-laret cum eo verfus eas , ^ cum refpexerint

fe-ipfas in fpeculo mortuae funt. Fuit ergo

quibufdam incredulus fermo Ariftot. NamAvicenna inltans Arifl. fi aliquis vidit eum

,

mortuus eft. Unde non eft veritas in fcr-

mone: & dixerunt , fi aliquis acciperet de

lad-e mulieris ladlantis virginem fuam qu^eft a bimatu, 6c ponatur m vitreo vafe , 8c

fepeliatur vel fufpendatur in turri apud in-

troitum columbarum & exitum , habitant,

5c muItipHcantur columbsein ea, donec fint

innumerabiles, Et dixcrunt quando-os ho-.

minis mortui fufpenditur in aliquo i jiivat a

quartana, 8c (i fufpenditur os.hominis mor-tui fuper illum, qui conquerltur de ventrs^

fno , fanatur. Et dixerunt , fi dentes puefi

in primis cum cadunt , fufpendantur ante-

quam veniant ad terram , Sc ponantur in la-

mina argenti ^, Sc fufpendantur fuper mulie-

res, easprphibent imprsegnari ,. &:parere. Et

in libro .Cleopatrae , quando mulier accipit

omni menfe de urina mulx pondera duo

,

8c biberit , ipfa noR concipit. Et in lib de-

coratioais- , accipe quanticatem fabae de alci-

hi, &infunde ipfam inurinam mulae, 6cda-

mulieri adpotandum, non concipiet. Etdi-

xit Alex. quando accipitur aliquid de um-bilicQ infantis, qui egreditur^ li iaciditur-&:

ponitur fub lapide annuli de argento aut

auro, tuncei qui nefcit eum, non advenit

cholica paflio penitus , 8c didum efl quod €1-

. Hx lige-

'wf^' AiyertiMagni LihUus ,

Ugetur femen acetofse in panno , 8c fulpencJatuf

fuper ty^mpanum liniftrum , non concipict Ao-

nec permanet fuper ipfum.

Et dicit Galenus , quod quando folia aceto-

(k comeduntur, folvunt ventrem. Et dicitur

quod radix acetofae fufpenfa fuper habentem

fcrophulas j uvat ipfum

.

Et dicunt Philofophi-, quandovis, utredeat'

beftia ad hofpitium fuum , linc frontem eju«

cumfepofquillae, &:redibit.

Et Ariftoteles dixit in lib. de Animal. Si3

ponat aliquis cerqm contritam fuper cornua

vituli vaccarum , vadit cum eo ubicunquevult fine labore : 8c fi inungat aliquis cornua^

vaccarum cum cera , aut oleo , aut pice , rece-

rfit dolor pedum earum. Et ii quis delinierit

caput tauri oleo rofarum , apoftematur ca-

put ejus , & fLliniatur cum eo caput vaccae^.

moritur. Et li aHquis unxerit linguam boumcum fepo aliquo, non guftant cibum nec co-

medunt, fed prius moriuntur tame, nili ab-

ftergatur eum fale & accto. Et fi quis inun?

git anum gaDi cum'oIfeo , non calcat galli-

nam, nec poteft, 8c fi quis vult utnon voci-

feret gallus, caput ejus inungat oleo 8c fron^r

tem.

In libro Archigems dicitur, quando cavilla

l^poris fufpenditur fuper eum j qui patitur cho-Hcam, confert.

Et dixit Ariftoteles-, qui fedetfuperpellem

Jeonis, receduntabeohemorrhoidse.

Et dixerunt Philofophi , fi annularcm abor-

tivi..

iBemraUIihmMmdh i^Ttivl fufpendit fuper le mulicr , non concipit do-

nec permanet fupcr ipfam. Et quando bibit

mulier urinam arietum , nunquam concipiet -

&: quandobibit fanguinem leporis, nonccn-cipir. Et fi ilercus leporis fufpendatur fu-

per m.ulierem , non concipit doriec perma-aeat fuper ipfam : 8c origanum modo tan-

tiim quando teritur oc pulverizatur fuper lo-

cum formicarum, amittunt formicse locura

iuum.

Dixerunt Philofbphi. Si fufpendatur ca-

put capr^ fuper illum qui patitur fchrophu-

las, fanaturperipfum. Et dicitur in lib . de-

eorationis: Accipe myrrham , 8c line polli-

cem pedisdextri tuicum oleo dc paleftina tri-

ta, namtunc tu conrcumbesdum illudperma"

net fuper pollicem. Et dicituribi, quod fi

tuaccipisfel hirci 8c adipes, 8c exficca utra—

que, deiade tere ea Sc calefac ambo cum pu-

ro oleo, 8c line cum ea priapum in circuitti

hora. eoitus , &: nulluna alium expetet prc-

ter tc.

Dicunt ctiam Phirofophi. Si accipiatur

medium pondus, tres illius, 8c quinque, &ex duobus tellicuHs vulpium, 8c ex felle gal-

li , 8c permifceat utraque , 8c Portet ea conti-

nue tribus diebus ifi vul/a y ii in die quarta fli-

tuat cam yir , imprsegnabitur a mafculo,

Si luiper.ij.tur cauia adib fupra praeiepe

vaccarum aut pecudum, non appropinqua»

bit lupus donec r rmaosbit illic, 8c fi fu-

ipenditur caudaiupij aut peliis, au£ capiit

B 6. fopra

i8o Alherti MagnlLileEm y

u pra prxfepe , non Gomedunt boves ncc be-

flisc aliquid. Et mulier quse fe fsepius inungit

urina adib , nunqua.m Gohcipiet.

Si visut muliernon Gorrumpatur, necqus:-

rat viros. Accipe priapum lupi, 8c pilos pal-

pebrarum cjus-, 8c pilos qui funt flib barba

ejus, 8c combure illud totum , Sc daeiinpo-

tu, ipfa neiciente , nullum alium volet. Etdi-

xerunt, quando mulier non vult virum fuum y

tunc accipiat vir ejus aliquid de fepo hjrco-

rum mediorum inter par.vos 8c magnos , 8c

lineat cum eo priapumfuum, ,8c coe^t> ipfa

cnim amabit eum , nec coibit pofleacum ali-

quibus.

Et dixerunt quod tefiudo, quando venena-

tur , comedit origanum & fanatur , 8c idto fci-

vit qupd origanum fliccubuit cum veneno.

Dicitur etiam quod muflela, quandovene-jiatur a fcrpente , comeditrubam, &:fcivitex

hoc quod ruba cft contraria v^eno ferpen-

tum. ^

Et mus fuppofitus punfturse fcorpionum

liberat , quia contrarius 8c nihil timens cum.Dicunt Philofbplii , Quod fi quis extraxerit

calcancum mulieris muflelae ipfa exiflente vir

va, 8c fufpendatur fuper mulierem , noncon-cipit donec maneat fuper eam , 8c quando re-

movetur, impraegnatur.

Et invenerunt Philofophi , quod fi aliqua

mulier eft flerilis, quando apponunt rem fa-

cientem flerilem, jnulier fit noateilis: 8c e

fonverfo.

Si

De mirahUhus Mundu i%i

Si accipiantur diio telliculi inufte^ae , 8c

flrinsantur Sc ligenter in crurem mulieris , 8c

habeat os fecum , mulier non concipiet. Et

dicitur quod quando Ipongia projicitur in vi-

no mixto aqua, deinde extrahatur & reftrin-

gitur &; exprimitur, cgreditur aqua ex eo 8c

remanet vinum, &: li non eftmixtum> nihil

egreditur.

Dicit Tabarienfis , quod fi fufpenditur la~

pis fpongige in ccllo pueri , qui tuflit tufTi vc-

hementi, fedatur tuffis ejus : 8c quando intro-

mittitur. in caput alini , aut anum fcarabci

,

fyncopizat, 8c non vertittir donec extrahatur

abeo.r

Et fi homo .. comedit lentes 8c mordeat,

Bon fanatur morilis , 8c quando intromit-

titur in anum arietis altis ftve alcis cadit lana

ejus.

Dicitur etiam , quod fi Hgetur aliquis cumcaudaafmi, non ruget nec rudet.

Si accipiantur pili afini , qui funt juxta pria-

pum ejus, 8c dentur alicui in potu triti cuna

Vinocuivis, incipitftatimpederc. .

Similiter.ii aliquis accipit ovafornaicarum,

8c conterit ea .8c projecerit in aquam, 8c dc-

derit eam in potu cuivis, ftatim non ceflat pe-

dere. Similiterfaciantcumvino.

Et dicitur, quod {\ fcceris annulum ex vir-

ga mpti recenti?, §c intronj,rttas. in ipfum aa*-

nu.iarem digitum , fedat apoftema fiib afcel-

lis.

In libro Ariftotelis radix Jufquiami albi

H 7 ^^^',

T 8 i AllertiM^gniLiheHus ,

quando fafpenditur fuper patientem cholicam

confert ci: 8c quando haurit nitrum falfum'

ponitur m vafe , 8c ponitur fuper ipfum ace-

tum , buUit fortiter abfque igne.

Dicitur etiam in libro Hermetis qu^ndo

projiciunt femen porri fuper acetum, redit

acetofitas ejus.

Belbinus dicit quando sccipis albumen ovi

5c alumen , & linis cum co pannum , 8c ip{um

abluis cum aqua falis , ficca eum , prohibet

ignem comburere.

Dicitalius , quanda-accipitur arfenicum ru-

Brum 8c alumen- 8c teruntur 8c conficiuntur

cumfuccofemper-vivse 8c fellelauri, Sc linit

eumeo homo manus fuas, deinde aecipitfer-

rum ignitum , non comburit ipfum . Similiter

fi accipiatur ex magna 3c alumine lamenti 8c

talo 8c aceto forti 8c altea, 8c contrireris ea

€ontritione bona ^8c hniascum ea manus , nonloediteasigms.

Et dixerunt de Carabc', qiiando , multumtcris ipfam 8c fufflas verfus lampadem cumfufflatorio , inflammatur ex eo ignis ma-gnus , 8c ab eo nihil conta6lum comburitur

.

Et quando volueris , qu92 funt in palatio vi-

deantur nigra, accipe de ipuma raaris, &:

calcato 8c permifcc ea filis , deinde hu-

me£l-a cum eo Ikinium , 8c illumina cumeolampadem. Quando vis ut quse flint mpalatio, videantur fine capitibus, accipe

fulphur citrinum cum oleo, 8c ponc ipfum

inlampade r 8c illumitia cum eo, & poneillud

De mrahilihus Muniu i B ^

illud in medio hominum, Scvidebis mirum"

Et iterum dicitBelbinus, qui pofuerit por-

tulacam fuper ledlum fuum , non videbit fom-

nium necvifioncm penitus.

Et Ariftoteles dicit , quod equx quando odo-

rant fumum lam.padis extind-se abortiuntSc

indignantur, &: fimiiiter hoc accidit quibuf-

dam mulieribuspr^egnanibus.

DicitAriftoteles, quod li quis inveniat ca-

melum coire cum matrefua, 5c ipfeprselentitr

Mlud , ipfe profequitur eum , donec interficit

eum , 8c fi inveniet equum afcendere matremfuam, 8cpr3efentiatill"ud, interficit feipfiim 5c

necat intendcnsadhoc.

EtdicitTabarienfis, fi accipiantur rafani £c

eonficiantur.

Et dicunt Philofbphi , quod fi fubmergas-

mufcasin aqua videntur mortuse, &; fi fepe-

liantur in cinere refurgunt iterum , 8c qiiando-

fubmergisAombcr, moritur, & roretur fupei'

rpflim acetum vivificatur ,. 8c quando fepehV

fcarabeum in rofis, moritur, 8c fi fepelis in

flercore, vivificatur.

Dixerunt 8c Philofbphi, quod quandopennse aquilarum ponuntur cum pennis

aliarum aviiira , comburunt illas 8c mortifi-

€ant eas, ficut ipfe efl vincens in. vita fua

omnes aves 8c dominans. Pennag aquilarum

funt pemiciofae omnibus pennis. Et dicunt

Fhiloibphi, quod fi ponatup in aliquo loco-

pellis ovis cum pelle adib , corrodit 8c con-

fumit: 8c qui induit pannum ex lana oyis^

quam

1S4 Alherti MagniLihellus y

quam comedit adib, non cefTat eo pruritus

donec exuat eum. Er li acceperis pilumequae,

8c exteaderis ipfum fuper oftium domus , noningreditur oftium illud cinefex , donec fuper eo,

{Latpilus.

Et {i fuffumigas domum aut Ibcum pulnic-

ne alini, mundas eam ab omni ferpente 8c

fcorpione , 8c fciunt Philorophi ex hoc , quodvalet contra venenum.

Tabarienfis etiam dixit y ii lingua Upupae fu-

fpendatur fuperpatientemoblivionem, reddit

eum memorem , 5c aliae rationes.

Et in libro Cleopatrx dicitur , fi mulier nondele6tatur cum virofuo, accipe meduilam lu-

pi de pede (iniHro 8c porta eam , &: nullum di-

liget ni(i te. Et dicitur quando accipitur coxa

ftruthionis mafculi finiflra & bullitur cumorieo , deinde liniuntur cumeo origines pilorum,

nunquam renafcuntur.

.

Dixit Architas , fi accipiatur cor dum vivit

Scfufpendatur fupcr patientem quartanam»-

cEadicat:-eam.

Et ipolium. ferpentis , quandofiringiturfli-

per ancham mulieris accelerat partum :. fed

'

cu-m parit illico removeatur.

- Dentes omnium ferpcntum qyando era-

dicas eos dum yivxt ferpens, 8c fufpendan-

tur fuper qi^artanarium toUunt ab eo quarta-

nan^ , 8c n fvifpendatur ferpens fLjper dolen-

tem.dcnteni prdieft, 6c' fi ferpens occurrit

praegnanti abortit, 8c fi occurrit ci dum pa-

aat.,, accelerat partum. Et dicunt ii acceppe-

De mirahilihis Mundi. 1 85

ris caninum dentem crocodili ex palato ejus

fupericre finiftro, 8c fufpendis eum fuper fe-

bricitantem» fanat 8c redibit ad ipfum nun-

quam: & dixerunt, qaod Leo terretur ex

gallo albo , 8c Leo iterum timet ignem , 8c qui

ungitur cum fevo renum Leonis non timet

ire inter beftias, 8c omnes beftiae terren-

tur ex Leone : 8c qui linit corpiis fuiim cumflercore leporis, terrentur ab eo lupi. Et fi

teritur arfenicum citrinum , 8c admifcetur la-

crifi , cadit fuper cum mufca, quse non mo-riatur.

Si acceperis dextrum pedem teftudinis, 5c

fufpendis eum fuper dextrum pedem podagri-

ci , confert ci. Similiter ii iiniltrum iinillro

«

fic manuS ejus confert raanui , 8c digitus di-

gito. Et li accendatur ignis coram erniolb ex

viridibus lignis ficulnearum , crepitant teiH-

Guliejus.

Et in libro Hern"ietls, oculi li ambo ligan-

tur in panno lini fuper adjutoriamfiniilrum,

removent quartanam. Et dicitur , quodfi lupus viderit hominem , Sc ipfe non videt

eum, fcupcfcit homo, timet 8c raucefcit. Etideo fi quis gerit oculumlupi, ) uvat ad viito-

riam , ad audaciam oc debellationem 5c tim.o-

rerr» adver/arii.

,. Et ii diciturquod fiat annulus es albis un^gulis afini , fi induit ipfum epilcpticus ,.non pa-

titurepilepiiam.

Et dixerunt quando vis ne approximcntmu£ces domoj tunq pcne conditum 5c

opium

1 86 Alberti Magni Lihellus ,

opium in albedine calcis, & inde albifica io-mum cum ea , tunc non ingredientur mufcse

penitus.""

Et quando vis-utnarrettibimuliervelpuer-

la tua omnia quse fecit, accipe cor columbai5c caput ranx, 8c exficca utraque & tere, Sc

pulverifa fuper pectus dormientis , & narrabit-

omnia qu9e fecit. Dum vero evigilaverit , ex-

terge iIladape6core, neallevetur. Etdicunt,quod li quis ponit Adaraantem capiti mulie-ris dormientis , manifeilat fi eft adulterai

quoniam li fic eft , relilit territa de Ic6to : 8c

fi non , ampled-itur virum fuum cum grandi"

dileitione.

^Et dicunt , quod pellis afini , quando fuipeni-

diturfiiperpueros, prohibeteosterreri.

Et dicit Architas, quod fi accipiatur ceni-

men auris canis iiniflrae , 8w fufpendatur febri-

ckitHtibus p?riodice, confert multum , maxKme quartanse.

Et dicunt Philofophi , quod aliqua fpccies

vel individuum , quse nunquam habuit a^gi-itu-

dinem , confert omni segntudini i &: cuni nun-

quam affucrit dolor aliquis, fucurrit 8c fanat

hominem ab illo.

Et fi fnlpenditur fpuma maris fuper coxammulieris iinii!:ram accelerat partum , £>c quando

fufiumigatur domus cum ungula muli finiilra,

non remanent in ea mufcge.

Et (i fufpenditur corUpupseautoculus, aut

cerebrum iupra fc ad collum fuum , confert

QJDlivioni, &; fabtilizat intelledium hominis.

Si.

De mlraliUhusMmdu i%j

Si mulier non poteftconcipere, accipecor-

nu cervinum pulverifatum , Scmifceaturcum

felle vaccino : teneat mulierfuperre, coeat Ss

ftatim concipiet.

Scta de cauda equae pofita fuperoflio, nonpermittit inrrare zanzalas.

Dcns pulli unius anni pofitus in collo in-

fantis , facit cjus dentes provocari fine do-

lore.

Dens equse poHtus fuper caput furentis , fla*

tim liberateum.

Si mulier non poteft concipere , detur ei ne-

fcienti lac jumenti , ea hora coeat, Sc llatim

concipiet.

Unguis eqiii fuffumigatus in domo , effuga*

murcs. Idemfitexungulamuli.

Ut tota aqua calida exeat e calidario , atri-

mentum , id efl , terra frsncifca cum pice

pronce \r\ loimiT^. -^ ^ tctn ^':>^ \ Uc i^^ii.

de aqua extra eat, telhm ovi accipe, 8c ful-

phur vivum tritum , impone 8c calcem , 8s

claude foramen , 8c mitte inaquam, 8c in.:-

eenditur.

Et dicitur , quod {i ponatur camphoraftiper aquam > accciiditur 8c combiiritur m:

^Ut avcs manibus comprchendas ,_ accipe

orana quxvis in f^ce vini 8c in fucco cicutnc

valde imbibita , 8c objice ad aves, 8c omnis

avis quse inde guilct , inebriatur ,, 8c perdir

vires.

Si qux miilier te ligavit. maleficiis adanio-

1 8 8 Alherti Magni LiheUns 9

amoremfuiim, 8c vis illuddiflblvere: accipe

cainiriam fuam, 8c per capitium ejus mingefcres, 8c per manicamejusdextram, 8c noncurabis de ea.

Ut mulier cum aliquo adulterare ncn pof-

fit, incide de capillisejus & pulveren illorum-

ibi fuper feretrum fparge , ante tamen unge fe-

retrum cum melle, & mox coeas cum mulie-

re, 8c cumvoluerisfolvei'e, ex tui§ capiliis fac

iimilitcr,

Et dicunt, fi quis inungatur Ia<fte aiin^,

congregabuntuf in eo omnes culices do-

mus.Literas qiise non leguntur nifi dc nc6le cum

^llctefludinisfcribe, autlaiteficus, li pona-

tur ad ignem , aut cum aqua vermis lucentis

defero.

Si accipiantur multa albumina ovorumde gallirra pcft menfem, fiuntvitrum 8c du-

ra ut lapis : 5c ex hoc tali f t tcpacius foplii-

fticatus , li cum croco vel terra rubea linia-

tur.

Similiter fpuma quoe invenitur circa te-

fticulos ccrvi vel equi , vel aiini fatigati, ad-

mifceaturcumvino: 8c illud vinum deturali-

cui potatione, abiiQiTcbit vir.um pcr men

-

fem.

Et fi habucrit plurcs anguillas invafcvini,

8c dimittantur in illo mori": fi quis biberit gx

jllo, abhorrebit vinum per annum, 8c fortc

fempcr.

Et dicitur, quod accipiatur tunis aliquis

cum

De mirabilihus Mundi. 189

cum quo fuipenditur far, vel fuipenfus ell,

8c aliquantulum paleoe quam turbo venti

in aere fufpendit, bz ponatur in olla, 8c mi-

fceatur cum aliis ollis, omnes alias frangtt.

Item accipe aliquantulum prsediilii funis,

ponc in inftrumenco , cum quo mittitur pa-

nis in furno , quoniam ille qui mittere de-

bet. infurno, non potsrlt immitterc, fed ex-

traexiliet,

Ut homines videantur fine capitibus , acci-

pe fpolium ferpentis , & auripigmentum , & pi-

cem Grsecam , reuponticum 8c ceram novarumapum 8c fangLiinemaiini, 8c tereomnia. 8c

mitte in radioUaplenadeaqua, 8c faciasbul-

lireadlentum ignem, 8c pofteadimittefrigc-

(cere, 8c facias cercum , 5c omnis qui illumina-

bitur co , videbitur fine capite.

Ut homines videantur habere quorumlibet

animalium capita , accipe fulphur vivum , 8c le-

thargirium, 8c iftisfimul pulverizatis , fparge

iii lampade oleo plena , habeantque candelani

deceravirginea, qu9e (i permixtacumfeceil-lius animalis, cujus caput vis ut videatur ha-

bcre, tenens candelam accenfani de lampadis

igne, Scdabibcrc vinum cum valdimonia , ^illi qui inde potabant , videbunt fchabere<:a-

putanimalis.

Ut homines videantur habere vultum ca-

nis j accipe adipem de aure canis , unge ex eo

parum de borabycino novo, poneinlampadenova de viridi vitro, Sc pone luccrnam inter

hoaiines, Sc cernunt vultum canis.

1 9 AlherH Magni LiheUus $

Ut homines vidcantur habere tria capita,

accipe de pilis afini mortui , 8c fac funiculum ,

&c ficca, Sc fume meduUam de ofTeprincipali

dextri humeri , & mifce cum virga virginea , 6c

line funiculum , Sc pone fuper liminaria domus:ingredicntes domumtria capita habebunt, hi

qui in domo funt, intrantibus alini videbim-

tur.

Sivis, ut caput hominis caput afini videa-

turttolledefegmineafelli, 8c unge hominemincapite. •

Si vis , ut pullus aiit res alia faltet in difco ,

accipe argentum vivum 8c pulverem calami-

tae , 8c mitte in ampullam vitream figillatam

,

&^ illam pone intra irem calidam , quia cum fit

argentumvivumcalidum, movetfe 8c faciet

cam ialtare.

Si vis videre , quod alii nequeunt , accipe fel

de mafculo catto , & adipem gallin^e omninoalbas, 8c mifceinfimul &; oculostuosinunge

8c videbis. Si vis intelligere voces avium : af-

fbcia tecum duos fbcios in quinto Calendas

Novembris, 8c vade in quoddam nemuscumcanibus quali ad venandum , 8c illam beftiara

qtfam primo inveneris, defer tecum ad do-

mum , 8c pi-separa cum corde vulpis , 8c ftatim

intelligcs voces avium , velbeftiarum, 8cfivis

ut aliquis intelligat, ofculaeum, 8cinteIIiget

iimiliter.

Si vis folvere vincula , vade in fylvam 8c

proipice ubi pica nidum habuerit cum pul-

iis , ^ quando eris ibi , afcende ad arborem

,

ac to-

Ve mraUUlus Mundu 191

Sc foranien ejus circumfigna quocunque vis.,

c|uia cum videt te , vadit pro quadam herba

'qunm ponit ad ligaturam , 8c ilatim rumpitur

,

&: tURC cadit herba illa in terram fuper pan-

numquemdebespofuilTe (lib arbore, 8c tufis

p-3efens 5c accipe,

liinido Upup^ cftquidam lapis, quieftdi-

verforum colorum , defer tecum ipfum , & cris

invifibilis.

Ut homo femper eunuchus fit, accipe ex

vermicuk) qui inaeftate lucet, 8c da ei bi-

bere.

Ut mulier confiteatur quse fecerit: ranamaqualem comprehende vivam, 8c tolle ejus

linguam , 8c remitteillaminaquam, 8c poneillam linguam fuper partem cordis foeminac

dormientis, quse cum interrogetur , vera

dicet.

Sivisaliquem terreriin fomno, capiti ejus

fupponepellem fimise.

Si vis capere Talpam , pone , in foramine e-

jus, cepevel porrumaut allium, 8c ftatimc-

gredietur fine viribus.

Serpens non acccdit ad allium": ncc canis

gufta.L aliquid tindl-um cum aliio.

Suffumigatio, quamcumfcceris, videbun-

turomnes in forma Elephantum, qui funtin

domo, 8c equorum magnorum: Accipe fpe-

ciem, qus: dicitur Alchachengi, 8c contere,

-8c confice ipfam cum aiiqnantulo pinguedi-

nis delphini , 8c fac ex eo gi*afia ficut citri.

Deinde fumiga ex eis fuper ignem ftercoris

vacc»

»

I f 2 Alherti Magni Liheilm^

vacc^, qu3e mulgetur, 8c non fit in domo lor

cus, exquoegrediturfumus, niii porta , & fit

larga fub terra deintus. Nam omnes qui funt

in manfione , videbuntur quaii ipfi iint homi-nes magni in tormis cquorum , elcphantum',

6c efl: mirabile valde.

Suffumigatio alia," quam cum facis, vidcs

.formas multiformes , 5c mirabilia infinita , quge

pr^ multituditie non difcernentur : AccipeTimar , id eft , vurmilium , 5c lapidem Lazuli

,

8c pulegium montanum, & palverizatotum,

6c cribella illud, £c confice ilkid , Sccumpin-guedlnc delphini , vel equi , vel elephantis , fac

grana in modum ciceris , Sciiccaiaumbram ,

Ec fuffumiga cum eo quando volueris , Scfiet

quod didium eft.

Suffumigatio ad videndum in iomno quodfutufum efl dc bono 6c malo. Accipe iangui-

nem. afini congelatum , oc lupi cervini pin-

guedinem, 8c floracem, aggrega totumpon-dcribus ^qualibus , 8c conficianLur , 8c fiant

grana, 6c furfumigetur cum eisdomus. Tumenim videbis in fomno tuo , qui narrabit tibi

omnia. >

Modus faciendi licinium , quod quandoac-

ccndcris videbis homincs in quacunque for-

ma volueris. Accipe oculos bubonis , oculos

pifcis, quidiciturafleres, 8c oculos piicis , qui

dicitur libinitis , 8c fel luporura. Contrita cr-

go ca manibus commifcendo , 8c ponc ea in

vafc vitreo. Cum ergo vis operi eum , accipe

adipem cujufcunque vis befliss, quodilathoc

•De mirahilihis Mmdi. ip ^

in forma cjus, liquefaceam 8c pcrmifcecum

illa medicina, 8c inunge cum eolichiniuni

quodcunque vis . deinde acccnde ipfum in

medio a^dis: videbuntur enim homines ia

forma illius befti^, cujus pingucdinera acce-

piili.

Lichinium aliud , ut homines appareantlri

forma Angelorum, Accipe opulos pifcis 8c

oculosfilce, ideft, frailgentis oifa , £c contri-

ta eos manibus malcando, 8c pone eos in vafe

vitro feptem diebus, deinde pone in ois ali-

quid dc'oleo, 8c iHumina cumeoinlampadeviridi, 8c poneipfum cbramhominibus, qutfunt in ^de : ipii enim videbunt fe iri forma aa4'

gclorum ex igne accenfo.

Lichinium aliud faciens" apparerchominesnigrarum facierum. Accipe larapadem ni-'

gram , 8c infunde' fuper ipiam oleura fahibu-

cinum vel argentum vivum, 8c funde inilla

oleo vel argento vivo ex fanguine phleboto-

mantium , 8c pone in illo fanguine fembuci-num, vel argentum vivum.AHud iit lichinium ex pannis mortui aut

ex pannis nigris , 8c accende inmedio^dis-Nam tu videbis ex hominibus mjirabilia.

quando videbunt fe ad invicemcum illis for-

mis;

Lampas mirabilis in qua spparent res'

quantitatis terribilis habens in manu vir-

gam , 8c territas hominem; Accipe ranamfiridem , 8c dccolla eam fupra pannum exe-

^uiai'um viridem, madefac ipfuni cum oleo

I fam-

194 AlhertiMa^ni Lihellm ,

fambucino, 8c poneipfumlichinium , Scillu-

mina cum eo in lampade viridi: nam tu vi-

debis nigrum ftantem , inter cujusmanuscrit

lampas, &:mirabile.

Larapas etiam cum aliquis tenet in manu

,

non videt aliquos eorum qui funt ibi , 8c qui

fuerit poft ipfum , videbit tantum. Accipepifcem , qui dicitur delphinis. Deinde accipe

pannum lini aut funeris , 8c fparge fuper ip-

fum aliquid extra zimar, deinde fundefupcr

illud ex illa pinguedine liquefafta. Deindeftringe manum fuper ipfum 8c involve pan-

num, 8c fac exeolichinium. Deinde accendc

ipfum in lampade 3cris viridis , 8c fiet quQ.d

tibidixi.

Lampas alia faciens apparere homines in

forma fceda 8c terrentur invicem homines,8c faciunt ipfum ftngentes doemonem. Acci-

pc pilos ex cauda canis nigri , in quo non lit

albedo, &: aliquid ex pinguedineejus, lique-

fac pinguedinem. Deinde accipe pannum exc-

quiarumj 8cfacdeindelichinium: deinde line

ipfum cum eo quod fecifti , 8c illumina ipfum

in lampade viridi cum oleo fambucino , 8c

accende ipfum in domo , 8c non lit tibi lichi-

nium pr;^ter ipfum , 8c videbis mirabilc.

Lichinium pulchrum , ut domus videatur

tota plena ferpentum 8c imaginum , donec

lichinium permanet accenfum. Accipe pin-

guedinem ferpentis nigri 8c fpolium ierpen-

tis nigri 8c pannum exequiarum , Sc fac lichi-

nium ex illo panno , deindc line -ipfum

cum

De mirahilihm Mundi, 195

cum illa pinguedine 8c pone fpolium ferpen-

tis in concavitate ejus , & illumina cumoleo fambucino in lam.padc viridi aut ni-

gra.

Aliud lichinium , quod quando eft ac-

cenfum 8c effunditur fuper ipfum aqua , in-

valcfcit ; 8c quando oleum , extinguitur : ac-

cipe calcem quam non invenit aqua; 8c per-

mifce eam cum scquali pondere fibi cx cera,

8c medietatis ejus ex oleo balfami , 8c nepta

citrina cum aequali fibi e:: fulphure : fac li-

chinium ex ea , 8c rota fuper aquam 8c accen-

detur, 8c rota fuper ipfum oleum, 8c extin-

guetur.

Lichinium aliud quod cum accenditnr,

omnia videntur alba , 8c argentea : accipe la-

certam, 8c abfcinde caudam ejus, 8c accipe

quodexit, quiaeftfimileargentivivi. Deindcaccipe lichinium, 8c madefac cum oleo, 8c

pone ipfum in lampade nova , 8c accende : do-

mus ejus videbitur fplendida 8c aiba vel dcar-

gentata.

Operatio lampadis 6c mirabilis quam ii

quis tenucrit, non ccifat pedere donec dimi-

fcrit cam. Accipe fanguinem teftudinis , ex-

ficca ipfum in panno lichinii, 8c fac ex ipfb

lichinium 8c illumina ipfum in lampade, daipfum cuivis , 8c dic illumina : nam ipfe noaceflabit pedere , donec dimiferit ilUid : 8c eft:

mirabile.

Lampas quae cum accenditur in loco ra-

sarum nuUa ibnat ; fcd omncs lilent doncc

I & fuerk

"Ip (> Alherti M^gni Lihellus^^

fuerit accenfa. Accipe pinguedinem crocodi-.

li , 8c confice ipfam cum cera albificata in fole

,

8c fac ex eo lichinium, Scilluminacumeoin.loco ubi funt ranse : cum viderint iftud , ftatim,

tacebunt.

Lampas alia cum accendrtur: vident fe in-.

vicem aftantes licut imagines 8c lapides. Ac-cipe -zimat 8c tere bene., 8c accipe pannumfuneris , 8c madefac iplum cum pinguedine

pifcis aut cum oleo fifamino puro, pone ip-

fum in kmpade viridi , 8cpone fuper ipfura

ex illo medicamine contritorem parvam, 8c

fit mirabile , Lichinium quod cum accendi-

tur , non celfant faltare , 8c gaudere 8c infa-

nire gaudio , 8c maxime mulieres , accipe

fanguinem lcporis 8c fanguinem cujufdamavis , qu^ dicitur Solon , 8c affimilatur tur-

turi , & sequale medietatis ejus cx fanguine

turturis maris. Infunde in eum lichinium

8c illumina cum eo in medio domus, in quafunt cantatrices 8c puellx , 8c ell mirabile , 8c

probatum.

Si vis facere quod in ftrata hominis appa-

rcant pediculi fcaturientes , ut non poffit homodormire , tunc projice in lefto ejus pondus

uncix unius vel mediae alcakengi, 8c ii acce-

peris pilos afturis, fiet inde lichinum, quodquando accenditur, vident fe invicemomnesinfirmos ex vehementia infirmitatis 8c exte-^

iiuationis.

Accipe, locuftam citrinam 8c exficca ip-

fam, Sctere , 5f pone inpmoexequiarum.

De mirahilihm Mundu - 197

8c incende iprumoleofanibucino: inquocun-

que loco fueris, erit quod tibidixi, 6c mira-

bile.

Quando vis ut vidcaris totus ignitus a capi-

te ufque adpedcs, Sc non Isedaris : accipcmal-

vavifcum rdbum , confice cum albumineovo-

=rum, deinde line cum eo corpus tuum , &di-mitte donec exiccetur , 8c deinde line tecumalumine : 8c poftea pulveriza fuper illud ful-

phurfublile, inflammaturenimignisineo, 8c

non la?dit , 8c fi facis fuper palmam , poteris te-

nere ignem line Iseiione.

Si vis , ut res projiciatur in ignem 8c noncomburatur , accipe gluten pifcis partem u-

nam &: aluminissequivalensilli, permifceatur

totum, 8c fundatur fuper ipfum acetum vini

,

6t conficiatur cum eo quicquid vis i projice

in ignem 8c line cumhoclinimentononcom-buretur.

Si vis facere contrarium , fcilicet imagincmaliquam hominis aut alterius , Sc quando po-nitur in aqua , accenditur , Sc {i extraxeris

eam , cxtinguitur : accipe calccm non extin^

(Slara , 8c permifce eam cum aliquantulo ccrae

,

8c oleoiiIami8c naphata, id eft, terra alba 8c

fulphure , 8c fac ex illo imaginem : nani

quando tu roborabis aqua . accendetur i-

gnis.

Si vis facere , ut quando aperis manustuas fuper lampade, extinguatur lumen, 8c

quando claudis eas fuper eam , accenditur 8c

non eciTat illud facere. Accipe- ipeciem

13-. qu«

1^8 AlhertiMagni LjheUm 9

.

^use dicitur fpuma india , tere cam 5c dcinde

confice eam cum aqua camphorae , 8c line

cum ea manus tuas , deinde aperi= eas infacie

lampadis, delebitur iumen ejus, Scclaudc 8c

reaccendetur.

Si vis videre rem fubmerfam 8c profundam

m noite , & non occultetur tibi pltis quam in

die, 8c legis libros de no6te nigra. Ungc fa-

ciem tuam cum ianguine vefpertilionis , 8c erit

quod dico.

Si vis albiFxcare aliquid , fuffumiga illud fuU

phure.

• Si vis ut arbor citri projiciat omnesfrudlus.& cadant. Aecipe quinque partes fulphuris

citrini ^ quinque nigri 8c duo albi Sc iina-

brium: terc omnia Sc permifce Scfuffumiga,

8c cadent omnes frudlus, 8c forte fic efl in aliis

arboribus.

Si vis ftatim interficere ferpentem , accipc

ex ariftologia rotunda quantum vis , 8c terc

illam bene , 8c accipe ranam fykeftrem vel

.campeftrem 8c contere ipfam 8c commifcceam ariftologis , 8c pone cum eo aliquid ex

incauilo 8c fcribe cum co in charta aut aliquo

quod plxis amas , Sc projice ad fcrpentes.

Si vis portare in manu tua ignem , ut nonoffendat. Accipe calcem dilToIutam cumaquafabarum calida 8c aliquantulum magranculis,

. 8c aliquantuium malvavifci : 8c permifce ii-

lud cum eo bene, deindelinecumeopalmamtuam, 8c fac iiccaii cc pcne in eaignem, 8c

nonnocebit.

Dicunt

De mirahilihniMn^. 1 99Dicunt philofophi , quod calx talis non

comburit in igne 8c gluten pifcis falvat ab

igne, & alumen janicnumSc fanguislaliman-

dns & fuligo fururi vel lebetis : quando igi-

tur ex iiliis omnibus aut quibufdam fit iini-

mentum, non offendit ignis album.enovi, 5c

malvavifcum habent juvamentum in hoc.

Si vis ut tota domus appareat plena fer-

pentibus. Accipe de pinguedine ferpentis, &parum falis in ea pone & accipe pannum exc-

quiarum , &: inciie ipfuni in quatuor frufta

,

deinde pinguedinem , 8c pone ipfam in omnipanno: 8c iic facias qaatuor lichinia, 6c ac-

cende ea in quatuor angulis dom.us cum oleo

fambucino Sc in lampade noVa , 8c fiet quoddixi.

Lichinium quod cum accenditur in domo

,

videbis' res volantes virides ut paiferes , fic

aves : accipe pannum exequiarum recentera

8c pone in eo cerebrum avis 8c pcnnas caudxejus , & involvenda fac ex eis lichinium , 8c

pone ipfum in lampade nova viride, acccndc

ipfam in domo cum oleo olivse , 8c qiiae res

erunt in domo fient virides valde , 8c videbitur

quaii volarcnt aves vh*ides 8c nigras. Ut do-

raus videatur tota viridis 8c plena ferpentibus

8c imaginibus timorofis : accipe cutem fer-

pentis 5c fanguinem alteriiis ferpentis mafculi

8c adipem alterius ferpentis , 8c aggrega iila

tria 8c pone ea in panno exequiarura , 8c accen- •

de ipfum in lucerna nova.

Si vis facere. candelam vel -lichinium

1 4-1 g^.^

2,oo Alberti Magiu LiheJIm ,

.

cjusecum accenditur, agitaturScambuIat,, ac-

cipe cutem lupi , £c cutem canis , &: fac ex u-

trifque lichinum , & accende ipfumcumoleoolivx , & llatim movebitur.

- Qitiindo vis accendere lucernam cx quavalde timctur. Accipe pannum lini novum,album , & fac ex- eo lichinium , & ponc in

concavitate ejusaurcm ferpcntis , & falem grof-

fum , &: facias ipfum oleum olivs : da cuivis

6c flatim cum accenderitipium , trepidabit, 6c

timebitvalde.

Dicunt Philofophi , , quod fmciput cil: pri-

mapars capitis : ex fincipitc hominis parumpoft mortem generantur vermes , cumqueprgetereunt ei dies ieptem, vermes illi fiunt

mufca; , cc poft quatuordecim dics , fiunt dra-

cones magni , quorum unus li momorderit

hominem, morieturflatim , quod fi. tu acce-

perisexeoSc coxerisilludcumoko, 6c fecerig

ex eo candelam in lucernam seris cum lichinio

parmo exequiarum , vidcbis ex eo rem ma-gnam , 8c formam ,• qu^ narrari non potefl: curn

'timoreforti.

Experimentum mirabile quod facit homi-.

nes ire in ignem fine Iseiione, vel portare

ignem vel ferrum ignitum fine Isefione in

manu. Reclpe fucem bifmalvse, & albumen

ovi , 8c femen plilli , &: calcem, 8c pulveriza 8c

confice cum illo albumine ovi fuccum rapha-,

ni, conimifce; ex hac confeclione illineas

corpus taum vel manum , 8c dimitte iiccari,,

Sc poflea. iterijm illineas , 8c _ppfl hoc pote-

rls

De mirdilihm Mmdi, 2 o j

ris audaiter fuitinere ignem iine nocumento.Si autem veJis , ut videatur ardere illud lini-

tum , afperge de fulphure vero benc pulve-

rizato , & videbitur comburi , cum accende-

turfulphur, & nihilei nocebit : li flammamcandelae, quam quistenetin mann , colopho-

niam vel picem grarcam infuflaveris fubtilif-

fime tritam , rairabiliter auget ignem , 5c

ufque ad domum porrigit flammam. Ut i-'

gnem illaefus portare poffis, cum aqua faba-

rum calida calxdiiToIvatur, & modicumter-rae- rubese de Meffifla, poilea parum malva^

vifciadjicias, quibus in fimul conjunctis vei

commixtis palmam illinias, 8c deiiccari per-

mittas , & lic eum ignem quo libet illsefus

portarepoteris.

Aquam ardentem fic facias : recipe vinuni

nigrum , fpiffiim-,

potens'&; vetus , 8c in una'

quarta ipfius diileraperabis viv?2 ci^cis , {iil-

phuris vivi fubtiliffime pulverizati, tartari

de bono vino 8c falis communis albi groffi-,

poilea pcne in cucurbita , bene lutata 8c de-

fuper poiito alembico diilillabis aqu^m.

ardentem,^ quam fervare debes in vafe- vi-

treo.

Ignem G^^cum' flc facias : recipe. fulphu-

rem vivum, tartarum, farcocollam , picol-

lam, fal co(ftum. petroleurn oc oleum com-mune, fac bullirc bene: & fi quid impo-nitur in eo accenditur , fivelignum, livefer-

rum, 8cnon extinguitur niii urina, aceto vel

arena. .

•

202 - Aiherti Magni LiheUm ,

Si visfacerequodcefletomnemirabile, re-

fpice alias Gaiifas : fcilicet agentem , efficien-

rem 5t p!iti^nte'm , quoniam li utrumque refpi-

eis, non miraberis: cum videbistantamapti-

tudinem «iTe in unafufficientiaalterius, quod .

nbn facit admirari, quando enim vide<; quodaqua frigida accenditignem, Sc non extinguit

jpfum 5 fi ta refpioerescaufam agcntem , mi-raberis femper : quia elftt efficiens conveniens

ad hoc, &d quando tu refpiceres materiam il-

iiu<s effeiftus : ut puta , quia eft calx & fulphur

,

t^uod eft valde inflammabile, ita quod mini- -

miim agensinflammatipium : tuv-ides, quodnihil eft mirabile.

Similiter quando res aliqua fl comburitur

igne, mirabileeft, quandounadecaulisinfpi-.

citur fola. Sed quando fcitur natura patientis

:itit debilitas agentis , nihil mirum , raaxima er-

go radix experimentornm naturalium eil in

hoc fc. ut eligant materiam paratifllmam ad

aliquid , 8c hoc debile agens aut fortifllmum,

8c materiam valde indifpofitam : 5c faciunt

limiliter homines afpicere ad illam caufam,

guae non videtur pofle illud facere , 8t de illa

nihil dicunt , 8c tu nota iftud , quod fecundumiftum modum incidit multitudo experimen-

torum mirabilium : & de hoc narrabo tibi quae-

dam iftorum , ut ea confirmeris in virtute prge-

di6la, 5c fcias etiam cxcogitare ingeniaexpe-,

rimentorum. Si vis facere carbunculum vel

.

rem lucentem in nofte, recipe nodiiculas lu-

€cnte£ quamplurimas 8c ipfas contritas pone

DemirahilihusMmdu^ 265

m ampulla vitrea, & clviude in fimoequino,calido, fepelias 8c dimitte morariperquinde-cim dies , poflea didillabis ex eis aquam per

alembicum : quam repones vafe de crifhllo

aut vitro. Tantam enini prseftat claritatem,

quod in loco obfcuro quilibet potefl legereSi

fcribere : quidam faciunt hanc aquam exno£tilucis, felleteftudinis, felle muilel-^ , felje

furonis , 8c canis aquatici , fepeliunt in fimo 8c

diftillant ex eis aquam

.

Aquam ardentem fic facias. Recipe ferpen-

tinam quam diftillabis per alembicum, velut

aqua ardens exibit , ctiam mifce vinoautcui-

vis , 8c accenditur fi appropinquas ei cande-

lam.

Ignis volans : accipe libram unam fulpha-

ris, libras duascarbonumfalicis, librapfcxfe-

lis petrofi : quoe tria fubtiliifime tcrantur mlapide marmorea, pofiea aliquid pofterius ad

iibitum in tunica de papyro volanti vel toni-

trum faciente ponatiir.

Tunica ad volandum debetefielonga, gra-

cilis , pulvere illo optime plena ; ad faciendum

vcro tonitruum brevis grolfa 8c femipkna.

Albertus M a g n u s

D£ proprietatibm Rerbanmi , lapidmn , ^ammalium qmrfindMm^ex^licit.

'

i^- m-

2.04

M I C H A E L I S S C O T I^

rerum naturalitim pcrfcrutatoris Proce^

mium, infecretaNatur^.

Ad D.. F R I D E R I c u M , . RomanovHm.Imperatorem.

Mperator, intercstera , qui-

bus te ppcrteteilb follicitum,

efl: fcientia boni. &: mali ,. Sceammodis omnibus inveftigare per

temet-ipfum in libris au6i:orum

8v omnibus fcicntiis , & piinci-

paliter earum fcientiarum, quse dicuntur ar-

tes. Et hsec facies penitus , quando animatua fuerit in quiete, 8c corpustuunihabuerit

fpatium , prgetermiiTis negotiis gentium a-

jiquid a , majeftate tua petentium &. ei re-

fppndentium. Debes enim fcire qiiod duofunt tempora homini viventij fcilicettempus

paeis, & tempus belli, 8c ita duo funt cibi,

corppralis §c fpiritualis.. Corporalis paratus

ad nutrimentum corporis : Spiritualis verp

ad nutrimentum animsL'. Sciendum quod li-

cut cibus corporalis confervat corpus in bo-

no ftatu, fi fit fad^us rationc & affumptus per

menfuram. ab - animali cut convenit 8c in

tempore congruo , co quod non in omnitempore omnia convcniunt j Ita cibus fpiri-

tuah"s retinet in bpno ftatu li iit fadus ratio-

ne 8c affumptus per debitam menfuram , in

tempore congruo utriufque setatis , virtutis

in.

DeSecretisNalur^o^ 205

m homine. Scriptum eft enim qiiod ficut

frigida calidis & calida frigidis temperan-

:tur: ita contraria contrariis curanfurj .& me-delam rccipiunt ordinate. Similiter eft uti-

le inquirere diverfcs auclores 6c magiftros

propter diverfas fententias , eo quod diverfi,

diverfa fentiunt : .8c movent fcientia vel in-

genio gratiofo naturae , quod diffunditur

. defuper , proficiens multum poftea , 5c eil

orieo fcientia:. Unde ex meo confilib do-

(ftores , magiftros 8c homines ingeniofbs

naturaliter , curialiter apud te invenies : &Isepe cum m.ultis fermonem facies corameis fapienter ac domeflice verba pronun-

cias. Putabis in diverfis propter diverfa , 8c

facies eis quxftiones quando tecum erunt,

^ di£ta eorum in corde fervabis in pofte-

rum, ut tibi, & cjsterisprodeflcpoflint: Nefis terra inculta 8c arida , quae cum fit fleri-

lis , ab hominibus reprobatur. Manu tene

fludium fcientiarum tuo regno-, 8c fac fieri

dilputationes ante conjpeftum tuum , 8c

tuus animus in his glorietur , ut tuuni re-

gnum in melius formetur, Tuum fKidium

lit velle regr?are diu. Ethoc erit fi credi-

deris virtutibus vitando. Et de tali mo-raiitate aliquid dicemus , fi Deus volue-

rit. Sed hic dicimus , quod des cor tuuqi

cognitioni boni intelledhis , fecundum dif-

cretionis menfuram. Sis amicus Dei fide,

fpe Sc opere. Nec omittas ample6ti illam

fcieatiam j quse philofbphis:phyfionomi^

1 7 natu=>.

2o<5 liSchael^ Scoti LiheHus

naturaliter nominatur. Et hsec fcientioe eft'

illa inter cseteras qua caute multi hominesquondam^ufi. funt gloriari 8c exaltari apud

magnates fecundum imperatores qui tran-

iierunt. Similiter apud multos Reges, & Ba-

rones. Et quia adeo prsecedunt reliquos ho-

mines fcilicet propter hanc fcientiam 8c

proptcr hujufmodi plurimas ab'as quas fe-

creto noverunt. Unde di6tum eft, Honorahominem propter fcientiam. Rcquire ami-

cum propter neceffitatem. Apud quofdamenim melius eft philofbphari , &: apud ^

quofdam utrumque nocet , 8c apud quofdamneutrum debet requiri, fcilicet a tacienti-

bus veram pcer^itentiam in hac vita. Hujus

enim fcienti^ inquilitio eft in pulcherrima

natura, cujus perfeftio contribuitur phy-

fionomo de numero antiquorum Phylione

fumrao Doclori in fcientia naturali. Un- -

de quidem hxc fcientia nomen traxit ab

eo, ftudium ejus grande fuit diu, 8c diu,

ctiam inveftigare , ac ctiam reprehenfibilior

congrega;re. Colteii3:a eft entm h^ec' fcien^

tia ex compofitione hominis utriufqua '

fexus cum quaKtate poffibili , modi , fta-

tus , perfonae inventis. Et ex hac fcientia na-

turse ingeniofse qu^ cogijovi, tibi , dominQimperator, fub lucida brevitate in hoc li-

-

bcllo ^enitus enarrabo. Bicit cnim quidamfapiens, phylionomia eft fcientia natursc, •

inftnuatione cujus peritus in ea fufficienter'

agaolcit differentias aniraalium , perfbnarum

omnium •'

De Secretls Natur^. \ 107omnium graduumve Et quia omnis fcientia

elt a phylionomia; idcirco eam in hoc loco

definiamus.

Phyiionomia efc dodrina falutis 8c elc-

£lio boni 8c vitatio mali, comprehenfiovirtutis , 8<; prGetermiffio vitiorum. Hocautem inducit verus amor Dei, timor dia-.

boli : fides meritoria, fpes prsemii imper-

dibilis seternce vitce ,8c judicium mortis:

quia videtur pcnitus quod hic omnia relin-

quantur cacteris quia tenentur. Et nonnulli

valet fcientia, nec potentia, nec congrega-

tio perfonarum j nec gratia pulchritudinis , nec

voluntas 8c omnebonum. UndedixitquidamoOmnes tranfihunt ms ihi^nus , ihitl^ , ihmt ,

Chari, noncfmrii conditione^ari.

Etalibidiaumeft.-' Otnnia trajijlhmt > fr^ter amare DeuTn.-.

Conftitao ergo , 6 Freder ice Imperator , tibi

ex hac fcientia phyfionomias regulas 8c con-

ftitutiones abbreviatas: quas tibi pono fatis

fufficienter. Jugoquarum fi tebene adjeccris

:

dabit tibi magnum prsetium laudis ex multafapientia , virtute: crefcet tibi etiam magnum 8c

^gmnde' itigcnium fapicntise ad nobilitatem

tuae naturae : quam fapientiam fi in mentehabueris memorem , melius intelliges <ii(f^a

eloquentium tibi, cautius agnofces tuos fa-

pientes 8c alios vifu 8c auditu, iiec non3calios homines differenter qui tecum habe-

bunt gratiam eloquendi vel ante te aliquid

faciendi 3 quia noji , eft paruia.. Et ex ih-

duilria

2oS MichaeUs ScotiLihelius^

duftria hujus fcientise in te fecreto , habebis

grandem partem coniiliorum tibi confulcn-

tium & exaltationem virtutum, 5c vitiorum

quafi ut femper fecum habitaffes in fadlisubi-

que. Sed antequam hoc tibi recitem or^

dinate per fingula capitula , volo tibi enur

cleare hilloriam prius fubflantia^ , quaii in-

cipiens a fundamento primae materi^e : quodpotefl effe tibi multum charum multiplici

ratione , eo quod pauci hoc funt fcicntes ia

veritate. .

Siprudentiam. Sicautelam;

Sifanitatem. Sifiduciam.

Si denique hominum mores ac domeflicor

rum animalium naturalium naturas fcire rii-

pis , Michaelem Scotum, legito.

P R I M A P A R S

Secretorum Naturaliumo

Utilitas Phjjiommi^.

G A p. I.

O B I L I s Imperator , vir gra-

tiofe , quafi omnium gratiarum &donorum ex grandi amore tibi no-

tifico facratiffimam fcientiam na-

turse , quse potefl appellari confb-

latiojSc quse non multum difcitur gentibus idio-

tis , nec etiam eft difcenda. Sciendum quod qui

«am bene noverit, 6c memorem in mente ha-

. bueri

, DeSecretis Natftr^.i 209bueritquotiefcunque cafus incurret, ipfainquP

excitando, fi incipiat loqui de ipia cum alter

ro, 8c iliehancfcientiamignoraverit, videbi-

tur illi quod ipfe il.t propheta vel fandluSj

8c hic pcftea te commendabit , ubiquedans ei ftudiofe pretium magnc; laudis. Aniarbitur a gentibus notis 8c ignotis , qus audie-

rint loqui deillo, 8c honorabiturintereas. Ethoc non efl- parum, videlicet inter univerfa$

gentes famam fapieatis 8c fcientise cele-

brem obtinere, Scias igitur quod motu Rit

periori 8c motu interiori fcilicet partim in

generc, partim in fpecie, cz. motos primus .

conceptionis ex utroque fexu efl: amor na-

turalis viri in mulierem 8c mulieris in virurn

caloris uniti gentialibus. Sciendum quodvir efl agens , mulicr vero patiens : undeambo habent vim relativi : eum in coitu lit

mutua relatio. Eoque^ femen ejus refertur -

alteri , 8c utrumque eft animus alterius. Lu-xuria viri primam radicem habet in lumbis

,

' 8c libido ,mulieris in umbilico, unde Job,

Virtus ejus in lumbis ejus, 8c forcitudQ

ejus iii umbilico ventris, juxta illud do-

-

mini in Euangelio. Sint lumbi veflri pr^cin-

;(fii , 8c lucernse ardentes in raanibus veflris.

Tcmpus enim congruum viro eft in hyeme8c in vere ad coeundum , ^ mulieri in a£flat«

8: autumno. Iltud autem eil propter con- -

trariam complexionem temporum 8c per-

fonse. Complcdtio quorum nihil aliud efl

quam c.Uiditas cumfrigiditate, 8c humiditas

cmu;

210 Michaelis ScGti Lihellus,

cum ficcitate. Item dicimus quod ncuter nonpoffet agere cum deled-u , nifi. haberet inftru-

n^enta ad hoc deputata tam intus quam ex-

tra. Unde vir habet fuos tefles extra ven-trcm in pelie. Mulier vero intus, videlicet

cxtra principium vulvse. Tamen non funt in

omni fimiles tefticulis viri. Unde mulier ha-

bet fuum femen ex tcftibus velut vir, hocmovetur ad coitum ardenter. Semen vero

tefticubrum proprie fperma quod defcendit

ex om.ni humore coi'poris, diviib & partito

in omnibiis -niembris effentije, cujus cfl no-bilior pars omnium humorum bc fubtilior.

Ethoc fem.en in fe continet omnem naturam

.8c compledionem quarumHbet partium totius

corporis, a qua defccndit. Sdendum efl,

quod fperma - viri efl calidius & fortius illo

niTilitiis/ Iii emifliQne yero Iperniatis utriuA

que a natura fuperiori tribuitur omnis virtu-

tis effe£tus , 8c virtus augmentabilis pro tem-

pore decuiTente. Et fecundum curfum cor-

porum fuperiorum ficut difpofitioncm corpo-

rum concipientium fcetus recipit fimihter 8c

femcl omnia &: fingula quse poltea dircernunt

ordinem temporum 8c naturae. Quantitas

autem embryonis fit fecundum quantitatem

feminis virtuofi 8c matricis, quse matrix, fi

fuerit bon^ complexionis , embryo vadit ad.

perfedrum 8c e contrario. Unde fi femenper matricem in longum , foetus erit gracilis, 8c

in latam vel quafi rotundum , erit curtus 8c

groifus. Quid autem lit fperma , fic difEnitur:

Sper-,

De Secretis Natur^e , 211

Sperma cft prima matcria embryonis crean-

di. Vel fperma efl: artifex creandoriim in-

fantium. Vel fperma efl: femen animalis finc

ph. & nobilicrisfanguinis 5c puriorisadin-

ftar vini rubri, quod ex agitaticne converti-

tur in fperma candidum : & cumillafubftan-

tia fit nobilior parte remanente ac levior 5c

virtuolior, ideo fuper afcendit. Et eft fcien-

dum , quod fi de femine viri plus fuerit quamfcemin^, foetus erit illi fimilis in pelle Sc

forte in fexu , verbi gratia: Mulier quasdamerat alba 8c cum coiret cum ^tbiope pepe-

rit tiliam albam. Alia mulier nigra coivit

cum viro albo 8c peperit filium nigrum, ut

patet IioG tanto tempore. Verum elt quod li

•niulifer fit juvenis cum in coitu fit memorfui. vel viri vel altcriiis 8c proprie diffundit

genefativum : genitus erit omnino fimillr,'

&c jam probatum millies, 8c in animalibus.

Cum vero fperma cxit in coitu, efl maxim*deleftatio in naturali, . corporali 8c fpiri-

tuali fecundum quantitatem illius 8c tefli-

culi de quo exit. Sciendum eft quod cxpaj!!-'

te dextra m.ajor dulcedo quam ex finiftra,

& ex multo femine quam ex pauco, quia

'fperma diffundiur completa setate per cau-

lamj, .8c unufquifque manu teneat fibi vitara

t)rodu6t:us. Dicimus quod cibi funt quir

bus femen augmentatur iii vafis, ut rapa; re-

cente^, carnes recentes, gallinse, caflrati:

porci non filiti,: ova forbilia, fabum fra-

Cnim , cibum depalla , panis recens non

2 la Michaelis Scotl Lihellus^

.

candidus, &c. Sunt etiam cibi quibusfemendeficiat abfque emiiTione, ut carnes falitse ;

cibi acri vel acerbi , panis iiccus', tum xv.

dierum & bis coftus , &c. Item ciborum qui-

dam inducunt luxuriam , utfcinchus , oyafor-

bilia, cafeus dulcis, eruta ficca, vinum pu-

rum : oilraca , faturitas ccnveniens Fciborum

8c qusedam eledtuaria. Movent autem luxii-

riam fpccies decoris alterius corporis ad

corpus fibi amare conveniens riiui 8c ta6lui

,

verbi gratiaj Si var bene videat mulieremju-venem 8c pulchramjSc e contra. Et per viri

fimilern , ut ii adolefcens adornetur ad in^

ftar puellse, vel habeat faciem inclitam, ut

fcemella qua contingit fortis motus. Sunt

etiam quidarn cibi quorum comeftione ca-

ftitas confervatur , ut portulaca , ladluca

,

eruca viridis, ^cetum compofitum, cucur.-r-

bita, cucumer, jejunium-, paucus cibus»

portatio jafpidis 8c topacion, abfentia cor-

poris decorati aetate, adornatione. Vir habet

virtutem calamitse ad mulierem, 8c muHerad virum , quse vifii propinquo tacftu ad in-

vicem conjunguntur , 8c licut de calibe &filice exit quandoque fcintilla > ita de fper^

mate exit quandoque conceptio , 8c matrix

cftembrio, ficut olla ad coquendum epu-

lum 8c lar ad frigaciam depafla. Etfciendumeft, quod raro accidit, quod exeat fperma

ex utroque tefticulo uno coitu, fcilicet utri«-

uique agentis, Sc patientis, 8c ab hoc una

tantum fit conceptio vel creatio ,quando

coa-.-

pe Secretis 'Nafur^. iiy

conciditur deiuper dono gratr^ , nec aliter.

Sedfies duobustefliculis utriufque coitum fa-

cieatis fperma exiret & in. duas partes ma-'

tricis diffunditur , quse fiunt creaturse, vel

amplius fecundum ditfuiionem per loca ma-tiicis. Unde cum matrix confret ex feptem

cellulis five crifpaturis , ut patet in ventricu-

lis ovium 8c porcorum , 8cc. Mulier poteft

coneipere feptem filios 5c portarei Volens,

domine Imperator, quod omnia 8c fingula

cognofcas per temetipfum, quomodo em-biyo concipitur five generetur ex utriufque

coeuntibus in congruo tempore , vel coitu

faclo convenienter , inquirentibus nobis , aperte

dicemus fecundum quod nobis per ferieni

videbitur enarrare.

De te?npore coitti^ r/jafctdi ^ fcemin^ : ^defeBuipfttts.

€a p. II.

pRincIpium temporis coitus , fcilicet ia

quo ^^erma dulciter exit , vel amare in

mafculo , efl: pofl complementum annorumquatuordecim , 8c deinceps ufque ad annumfeptuagefimum feptimum ad plus . In foemi-

na Fero poft complcmentum x i i. anno-

rum» 8c deinceps ufque ad xl. annos vel L.

ad plus , 8c cum hoc fpermatis exitu inci-

piunt pili paulatini -oriri in;pe6tine unital

quo-

214 Michae'lis Scoti Lihellus 9

quorum dicitur foemur. Similiter nafctin-

tur in naribus nafi, in maxillis mafculis fub

accllis , & circa fexum deorfum fuper bra-

chia manus oc crura. Sicut incipiunt oriri

intempore veris frondes in arboribus, 8c in

herbis fiores 6c rami: unde pori corporis

aperiuntur , 5c producunt aliquid fui gcne-

ris. Item vox fibi mutatur. Caput virgsc

mafculi difco operitur: mammas foeminsc

incipiunt tumefcere. Uterque naturaliter fe

movet ad coitum : ex magno dele6tu pari-

ter in naturalibus membris nifi libido faepe

refrenetur per accidens., ut per jejunium, 8c

per afperam vitam ciborum. Pofl autemfpermatis cmifTionem utriquc mutant figu-

ram principaliter in facie, 8c virtutem in

carne Sc confuetudinem in moribus , in co-

gitationibus 8c ingenio. De coitu dicimus

quod fi quis ipflim nimis frequentet, 5t

,ctiam in diebus contrarii temporis, 8c multa

contingunt in contrarium , quse quidcm fa-

ciunt corpori ifta quae dicemus nunc. Naracoitus continue fa£tus totum corpus jnfrin-

gat, 8c dcficcat ab humoribus, 8c talem

a6tum fentit inconvenienter cerebrum ca-

f>itis 8c oculi, quia cum cerebrum plenumiquetur ut glacics , in fcquenti die proprie

mane oculi lachrjrmant , contingit dolor ca-

pitis qui dicitur fbda five migranea 8c pro-

prie circa horam nonse 8c deinceps. Dimi-nuit etiam coitus inconvenienter fadhis vi»

Ecs omnium membrorum, cum fit iperma

cofe-

De Secretis Natwa . 2 15

colamentum iprorum. Macro corpore figu-

ra fit turpior in afpedlu , vifus oculorum ab-

breviatur , vita annihilatur , debilitatur fpiri-

tus, appetitus cibi perditur, homo fit obli-

riofus, faciendorum piger, in eundo gravis,

in moribus fblitis fimplicior , in ingenio

groffus , in laborando vanus , in credendo

alteri velox. Capilli fibi facile cadunt 8c ci-

tius canefcunt, 8c fitcalvus in fronte 5c in

fummitate capitis. Facile infirmatur ab aere

corrupto. Qui cum patitur non bene me-moratur temporis in quo coivit nimis: vel

contra documentum confiliorum coivit na-

turae. Et de iflis omnibus fatis patct per

contrarium in pueris vel puellis noiidumcorruptis: quoniam ad talia non incurrunt:

quia non canefcunt neque calvefcunt j immocapilli fibi crefcunt ut hcrbae in horto. Et

hoc patet in tricis puellarum virginum an-

tequam coeant: quae pofl multum coitumperdunt capillos 8c colorem. Et tunc per ca-

pillos Sc colorem valde mirantur, caufampropriam ignorantes. Idem effc de viris:

quoniam bene perpendunt de ca^ capillo-

rum 8c dolore capitis quem migraneam ap-

pellant, fed non cognofcunt quod frequens

coitus non efl in congruo temporc faftus;

Unde fuper hoc quidam dixit .8c bene 8c

memorix firmiter tenendum efl.

Vere coire jttvat : hyemls quoq; tempore conferty

Sanm in autumno Jt vis tufore , coitu.

Unde qui a contrario ipfo libi non cuflodierit

nimio

"2-..IS Michaelis Scdti LiheHm- ^

nimio coitu 5c phlebotomia &: cibis conti^a-

rjis Gomplexioni fhse feciire afpe&et infirmi-

tatem periculofam , id eft brevi tempore , niii'

forte adjuvet maximo mediciharum juva-

mento. Tamen dicimus quod qui nimis pe-

netraverit mulicrem, lavet fibi nates & pulfus

brachiorum 8c pedum bono vino , Sc come-dat bonos cibos , ut reftauretur quod depcr-

ditum cfl; de femine 8c de fanguine. Suntau-

tem muhi qui fanitatcra peTdpiunt ex ufu

Veneris , 8c quidam facilc infirmantur. Va-

let enim fanguineis; nocet vero phlegmaticis

,

cholericis 8c melancholicis. Et prodeft fecun-

dum caufam intervenientem 8c ftatum. Quienim multum mingit, faepe recipit nocumen-tum per coitum , eo quod fuper fluitates corpo-

rLs fufficienter mundantur per urinam : qui , fi

utatur coitu , faeile infirmatur 8c cito moritur

,

verum eft quod qusedam faciunt fatisurinare,

ut volatilium 8c omne diverticulum utpetro-

cilium , croGus , rapae , fafeok , nuclei cerafb-

rum , 8cc. Sed fi pinguis fanguinitate nonuta-

tur coitu 8c fuperfluitate feminis quod minus

rmplet vafa , folet infirmari , ut patet in domi-

cellis quo nimis confervantur. In virginitate.

In vi.duisSc religiofis mulieribus8c mafculis.

De ocedjionibuif generandi c^ non genermdi.

C A P. III.

T\ Icit Arifloteles , , CefiTante caufa ceffat

effed-us. U-nde • multae funt caufae ge-

iieran*

De Secretis Natur/e* . 217

ncfandl. Secunda caufa eft fi ftatus pcrfona^

rum fuerit bonus in fanitatate 8c congruus ia

ufu regiminis ciborum , 8c potus, &: e con-

trario. Ut rero mulier gcnerat, ifta funt

principaliter praefcienda: icilicct ut matrix

{itfana & in fuo loco 8c non fuffocata , 8c bo-

nje coraplexionis in caliditate. Sperma utri-

ufque fit diu refervatum & prsecipue yiri , ad

hoc ut bene vifcofum & cotLumfuadigeflio-

ne. Ambo coeuntes mittant femen 8c com-raifceantur, virga fit longa: mulicr juvenis

vel quse non deficiat mcnlb'uo, matrix con-

tineat fperma rcccptum adminusper medianidiem : vitet mulier coitum hinc ad tres dies ,

ne addatur aliud femen , vel ne aperiatur ori-

ficum : ne mulier edat tunc cibum frigidsc

naturas: nec phlebotometur , nec recipiat

frigus , 8c fic potell valere coVtus. Facit c-

nim ad concipiendum unus coitus tantuni.

Quando mulier coit volcns gravidari , debec

ftare cooperta cum viro ftridta , 6c tenere a-

; numelevatum, utfemenmeliusintrct, Scpli-

cata in uno latere fecundum quod gravida-

ri dcfiderat : fa<3:a gravidatione diu cufto-

diat 8c fedcat in locum ano, pedibus Sc reni-

bus. De mcnftruo dicimus quod fi a cane co-medatur purum fit radibus : 8c fi afperga-

tur herba virens ficcatur: infatuat homi-nem certa ratione, 8c redditleprofum. Men-ftruum eft fupcrfluitas ciborum , qui non bc-ne digeruntuf defedu caloris naturalis. Un-dc eft fpcrma impefte(3:um , 8c cft ad conci-

K picii-

2 1 8 Michaslts Scott Lihellus ,

piendum utilenecelTarium : ut erat alumen in

confeftione tindiurse: §c fi de ipfo in cellula

quicquam non fuerit , generatio nou valet. Sed(i de ipfo nimis fuerit in loco compofitionis,

conceptus erit lignatus in malum. Et (i fiati

generatio temporis decurfu , creaturaeritma-

le lignata : ut gibbo : aut efEcietur lepro-

fa, 8cc. Et(i mulierfitmemoralicujus, cumfemen diffunditurcamviro, creaturaafTmiila-:

bitur illi in parte. Et ut cjus meraoria iituti-

lis : debet doceri a viro quod non recordetur

tunc de tali vel tali. CrefcitmenftruumScde-

creicit fecundum lunam tz mare in limili. Et

ita fperma utrique fexui potefl augere 8c re-

quirit exitum. Sciendum efl quod mulier mul-to abundans menilruo , pauco abundat fper-

matc : 8c ideo non curat de coitu , 8c e contra-

rio.

Signa mulieris cetUdie natura , ^ qu£ coit

libenter.

C A p. IV.

Clgna autem calid^e mulieris 8c quse libenter

coit, flintifla: juventus, completis annis

duodecim , li ad minus fcmel corrupta mam-mas habeat parvas , 8c illas convenienter ple-

nas 8c duras, barbata in locisconfuetis, 8cpi-

lofa , ut in cruribus 8c pectine , axillis. Cujus

pili funt groffi 8c afperi , capilli crifpi 8c curti i

audax in lingua , in loquendo vox fubtilis 8c al-'

ta , in animo fuberba , .alteri crudelis 8c non be-

iic pia : valde curialis receptu 5c fadione fervit

omni-

De Secretis Natur^, 21^omnibiis perfbnis , 8c prsecipue notis 8c ami-cis: bonicolorisinfacie, red:a in haila , macrain carne pluiquam cralla , ebriofa. Talis enimmuJicr femper requirit coitum , & complet in

a6tu fuum deliderium, pauco abundat men-

ftruo : quandoque non ell cxitus ejus omnimenfe ut caeteris , imo tranfit menfis unus 6c

plus, ut duo vel tres, fed cafu ingravidatur

:

paucum habet ha;c mulier lac : &: forte gravi-

da 8c non gravida. Caro ejus non fic foetet

in fudando , ut contrarise mulieres : cantat

libenter : circuit loca , 8c deledatur fb-

latiis 8c ornatibus fuis , fi ea poteft ha-

bere.

Signa mHlieris frigida natur£t ^ (pMnoncoif libenter.

C A p. V.

Clgna vero frigidse mulieris , 8c qucs nonlibenter coit , funt ifta , nimia pueritia,

mammae grandes^ proprie molles , nuditas

pilorum in lociX , quse folent eis abundare,

capilli longi , niulti , extenfi , cito crefcentes

,

de facili pavida in loquendo , contra alte-

rum non eft audax, facile credit omnia quae

audit 8c ideo convertitur ^ito ad bonum 8c

ad malum , eft condolens alterius miferiac

ac pia, raro deliderium complet, carncs ha-

bet undique molles : in Ihtu , loquendo eft

debilis , 8c omni membro perfonse , multoabundat menftruo, 8c cdifcurrit omni menf©ad inftar maris per lunam , plus . tendit ad

K 2 pin-

220 Michaelis Scjoti Lihellus y

piiigucdlnem quam ad macredinem , in facie

eftpallidavelfinecolore, cito ingravidatur , &:

gravem habet portatum plus 8c rmlnus fecun-

dum virtutem embryonis , 8c poft partummulto ladte abundat.

Signa autem gravidationis in muliere funt

iftaSc multa , ut eft tranfmutatio ftomachi, ccf-

fatio menftrui , &c. Ideo debilitatur 8c tranf-

niutatur in aliquo , a ftatu priore pro eo quod

meatus purgationis funt impediti : 6c men-ftrua in ventre multiplicantur : ad imprscgnan-

dum , valet ante conjundiionem phlebotomia

pedum, mundicies matricis, 8c ftmiliter fifc

excufet dc coitu, loquela: 8c hoc facitfsepe,

ingeniofe, ne videatur elfe impia. Etiamprop-

ter verecundiam citius imprsegnatur puella

quam foemina matura , propter teneritatem

fuorum humorum : quia citius commifcen-

tur, 8c convertuntur in corruptionem , cujus

cxemplum eft in plantis novellis arborum : 8c

iTAitier parva cum majori parit dolore quarai

raagna : Sc debilis quam fortis , 8c frigida.

quam calida , 8c pinguis quam macra. Formal

autem pedum lignifxcat conditionem vulvaei;

latxScftxidse, cxquafitpartus. i

De menjh'uis mHlierum , iydeiisj qua.circ^

eafuperveniunt. i

C A p. VI.

QUoriiam mulieres non habent in fc

tantum colorcm innatum ; qui malos

/

T>e SecretisNatwa. ri i

humores in eis abundantes valeat deficca-

re : neque poffunt pati tantum laborem , ne--

que tam fortitcr, ut faciunt viri : ideo funt

eis debiliores in omni virtute 5:opere, &cma-

xime cum complent fuum coitum. Secun-

dura elt quod narura ad lioc fibi tribnit

quoddam purgamentum , quod humorem vir-

tus- naturs; ejicit ab eis crani mcnfe , a i a. an-

no ufque ad annos 40. aut fo. ad plus , nili iint

gravidse vel laclantes , aut eis caufa interve-

niat, a qua ftringatur, vel nifi naturaliter. fit

quali fiermaphrodita , vel minus calidse na-

turge. Unde mulieres pollquam funt com-plet2e statis mundantur per mcnflruum velcoi*tum , vel per fudorem ut ruftic^. Undeiiqu3e viri virga fsepe coeant , vel virga firifci

ut qusedam viduse, &c. fiunt macres 8c itt

facie lividse. Sciendum quod plus nocet cis

una expeditio coitus, quamfeptemviro, fed

fi raro coeant vel ncn , 8c bene fluxu pur-

gentur , cito incraffantur , niii fceminse fa-

ciant laborare vel jejunare , 8c ideo aliquan-

tulum concupifcunt coitum caufa caloris

naturalis multiplicando femen , fed fi bc-?

ne vivant cibis 8c potibus , 8c non gravitcr

fatigentur , indigentes coitu ut viduse morbi-

dae 8c quaedam monachae , Sc rcclufss , facilc

infirmantur, efficiuntur lividse 8c reumatics:

.

&: miferae vivunt in flatu fui ccrporis , hocefl , ignorantes, 8c de hoc Medici non fcin-

per bene perpendunt, 8c eft magnus defed:us

ia eis folo errorc. Sed cum non fit illis lici-

K. 3 tuni

t i 1 Michaeiis Scoti LiheHus »

tum talia explorare, confulere debet juxta

honeftatem in comedendo vel abftinendo,

& quod parum comedant, vinum tempe-

rent, fe multum fatigent, & non ftent ocio-

£e : aut fint in oratione nimia , 8c eant pcr

loca hinc iHinc , unde per hanc viam ceiTant

tentationes carnis 8c humoris fuperflui. Si

vero mulier fluxum patiatur, 8c vir eam co-

gnofcat: facile fibi virga vitiatur, ut patet

in adolefcentibus , qui hoc ignorantes vi-

tiantur quandoque virga, quandoque lepra^

Et ii mulier tunc concipiat i conceptus effi -

cietur vitiofus defcdlu membri, ut digiti »

?el virtute vifus , 8cc. De flore mulieris eft ,

ut ai'boris, quoniam fruftum non portat

nifi prius florefcat. Motus vero menftrui

eft fecundum lunam , /permatis vero fecun-

dum Iblem I 8c doncc mulier abundat florc

,

fic ppteft concipere, ficut vir qui femine

vii:gam eredlat. Et ficut multis caufis con-

tingit fluxus ab arbore: ita poteft conftru-

ftura. Unde pro utraque caufa folct mulier

gravit?r infirmari, 8c ideo valet exitus fan-

guinis de nafo , 8c de vulva , ^c, Dicit enimHippocrates, quod mulier non poteft con-

ciperc propter nimiam gracilitatem 8c ma-credinem , 8c propter nimiam pingucdinera.

Caufa eft, quia ex utroque cafu os matricis

eft ftri(3:um: ftri6lura cujus femen non in-

trat repente. Conftantinus vult, quod mu-lier habcns vulvam nimis parvam , quse co-

gnofcitur forma pedum , non coeat : nc par-

tu

De Secretis Natw^e.

113

tu pereat imprsegnata. Sed cjuia funt quae-

dam mulieres fanitatem percipientes frc-

quenti coitu , ut quidam viri : dicimus quod

omnino coeant licite., aut portent Tecum

jafpidem vel topacion, &;c. De embryone

dicimus, qucd eft fimilis frudlui, qui adhuc

pendet in arbore ; quoniam dum efl tener

inramo, cadit levi occalione, & perditur:

fed quando plus crefcit , firmior eificitur

,

obflans vitiis quibus cadit : cum autem eft

maturus, ut pirum & ficus, cadit, 8c ita dc

embryone creato : quia donec non eit beae

ligatus in loco fuae fedis , facile cadit , five

per faltum. 8cc. Unde circa principium fui

ortus 8c circa finem luae nativitatis tacile

cadit : in medio vero horum duorum tem-

porum non ita leviter cadit. Tempus vero

periculi eft primus menfis, fecundus, fe-

ptimus, ofitavus, nonus. De primo raenfe

dicimus propter nativitatem. Hippocrates

dicit , quod fcemina praegnans ante menfemoiStavum, nec poft feptimum phlebotomci

tur, fed menfe quinto 6c fextofecure, li ei

fit necefTaria: verum eft quod cumtimorefa-ciendum eft, 8c paucus ianguis debet extra-

hi , 8c tutius eft fe abftinere. Homo nondc-bet dicere ftudiole coram praegnantc, 8c

prsecipue puella ao. annorum , quae cupit

ardenter imprsegnari , cum jam multae mu-lieres perdiderint embryonem. £t fciendumeft, quod appetitus ejus transfeitur in cm-bryonemj Et ideo pro uu'oque tacendum

K 4 cft.

2 24 Michatlis S^coti LiheSus ,i

eft, Si vero mulier gravida omnino glifdtco-medere cretam vel carbunem, &;c. nc fibifit

pcriculum , edatmodicum, pro medicina uta-tur Giceribus aflatis, tabis, 8cc. Cuni veroprsegnans appropinquaverit partui , & timeatcauia motus doloxum , utaturbalneis 8c ungatfe oleo olivae 8c pedes oleo rofato fi inflave-

rit eos, vel aceto aqiia debilitato: hae fatuse

voiuntates ut cai'boiiis , calcis , &:c. plus contin-gunt in prima gravidatione 8c lecunda quampodca. Si prxgnans quandoque perdat fan-

guinem ore vel nafo, vel fabtiis, iignum clt

quod fcetus eii nimis debilis, oc in periculo,-

cum ncn polTit recipere folitum nutrimen-tum, quamvis humores iint miltiplicati in

yentre praegnantis. Et cum fluxus eontingit

ex frigiditate, fibi fubveniendumeflcibiscali-

dis 8c iiccis natura in primo gradu, vel infe-

cundo , aut cibis calidse Sc humidae naturse

,

ut zinzibefe, cumino, carnibus, ut galli-

narum: nitrx petrofelino cum lafte amyg-clalarum: ovis forbilibus, ciceribus frad-is:

odoribus mufci 8c thuri, 8c hujufmodi. Prae-

gnantium quxdam facile parturiunt ut bene{an9e, 8c habentes os vub/sclatum, matricemmagnam , 8^ qux plus liint macrs quam craf^

f^. Graviter vero parturiunt puellse infirm^,

craffse 8c dcbiles, habentes os vulv3s llri-

«^tum.

De

DeSecretisNatifr^. zi$

De modo cohmdt y ^ de regimine eorurn

quicohinti o^c.

c A p. vir.

T Tem dicimus de coitu virtaofo , 8c dc ge-

neratione crea.turoe; , quod vir non debet

coire recenter neque mulier fpacio ofto dic-

rum. Sciendum eft, quod quantomagisfper-

ma utriufque fuerit fervatum tanto & produ-

ftum , &: ii idem fperma ex boniscibisfuerif

generatum, tanto magis erit digeilum 8c- vi-

icofum ac virtute plenum. In concipiendo

vero mulier non debct effe plena floribus

neque omnino vacua , fed noviter mundata :

ita quod matrix lit aliquantulum raunda. Et

quoniam vir efFundit iemen , cc ipfa fuum , ut

ambo femina mifceantur, Sc cum pervenerit

ad pan6lum cxitus , anum teneat elevatuin

procedendo iludiaie verfus illam partem cu-

)us generationis glifcitconcipere, memoraa-do alicujus formoii , 5c femen bene difcurrat

in cellulam matricis per longam, & embryorecipiat fcrmam laudabilis lcnigitudinis.

Gompleto coitu oportet , ut mulier confe-

ftim jaceat fuper illud latus in quo receperic

fcTOen , 8c multum rcquiefcat : nec vulvam ab-• ftergatintrinfecus, nec motum fui faciat : neciirinam effundat , nec fe elevet de ledto ea dit^s

fingens iibi dolere caput, 8cc. Vel ad minusin eo latere dormiat tribus hcris , 8c ii nonpptem dgrmire fic , jaceatcalida: qifando

11 6 Mchaelis Scoti LibeJlm $

autem de le£t:o furgere voluerit , plancfcmo-vcat , 8c fliavitcr vadat , 8c omnia faciat : a

curfu in ea die fe abftineat , a faltu , ab alio co i-

tu, a ceflatione, a multo cibo 8c potu. Ci-

bus ejus fit fanus 8c bonus , 8c bene coitus,

poft prandium dormiat aliquantulum ftans

cooperta , ut fit calida : nec poffit recipere

frigus , nec fe permittat cognofcere a viro,

pcr fcptem diesvelamplius, nc cella referetur.

In latere dextro dicimus quodmafculusconci-pitur , 8c in (iniftro foemina , ut quidam vo-

hint : nos vero dicimus quod latus non facit

ex toto, fed femen tefticuli, quia dc dextro

cxit mafculus , 8c de finiftro foemina. Verura

cft , quod complexio lateris proficit genera-

tioni , 8c cum femen exit de tefticulo dextero

,

fcntitur major dulcedo quam de finiftro , 8c

^uod pr3edi(Sta vcra fint jam probatum cft.

Miles qui habeat tantum unum tefticulum,

quopriam illi qui habent tcfticulum dextrumgenerant mafailos , Sc habcntes ftniftrurft ge-

ncrant foeminas. Sciendum quod in hora of-

fenfiQnis eft totum judicium conftellationis

conccpti , licet fit occultum Aftrologo. Un-de mulicr debet notare menfem , diem 8c ho-

ram bono arbitrio , quando coit coitu genera-

tionis, 8c tunc effetjudiciumfacile. Gcneralc

cft quod conceptus non ceflat ex toto aprolc.

Unde dixit Pamphilus

:

Seepefolet filius fimilti effepatri

,

Ideft, proprio femini. Etaliusdixit,

Fm&^ibfts ipfafui quiie /it» dignofcitur arhor.

De Secretis Natt^ra^ HyInfuper dicimus , quod ficut eft ifflpoflibile

,

quod homo unum pedem teneat in tcrra , 8c a-

lium incaclo : ita impofribileeft , quod puer

liatus fit fimilis fuo genitori omnino , figura

corporali, &; moribus. Si quis vero his duobuscareat magis vel minus, omninonon eft ge-

neratus ab eo, qui nutrit & tenct pro filio,

quanquam cognovcrit matrem. Nam de tmo

puteo multi pojfunt aqumn haurire. Qui ve-

ropofiiitfemenin conceptu, illum plus amatScplus fibi fimilatur tempore difcret ionis. Et

eft regula generalis , quod filii ^uodammodoplus watriz.ant quam patriz.ant : unde regula

generalis eft, quod quando plus uterque je ab-

flinet a cottu , tanto citius generat poflea co"i-

ens. Ut patet in illis qui fe diu iervaverunt

:

quia vir veniens ad uxorem cito eam gravir

dat.

Et eft notandum , quod fi fcmen fit multum.& intret omnes cellulasmatricis, Scibi debite

confen^etur, feptem filii generantur , &fepti-

mus eft hermaphroditus , fcilicet qui in mediogeneratur. Et plus quam feptem non fperet

habere in uno partu.

Formafestusgenerati in matrice.

<uv C A p. VIII. & IX.

C Ciendum eft item quod in primis fex diebu?

poft coitum generaturtantum , feminedif-

fufo in loco valctudinis matricis : cujus hac

in forma fecundum difpofitionem ^divinse po-

K 6 ten-

2:r^ Mlchaelis Scoti Liietlm ,

tentise fit tanquam lac coagulatum , iive

butyrum. Poftea in tribus diebus fequen-

tibus removetur a qualitate praefati ladis , 8c

fit tanquam fanguis: ia fex diebus fequenti-

.bus ille fanguis coagulatur , 8c durelcit rmil-

tum, Sc fit parvse quantitatis ut pellis rotun-

da ; poftea in duodecim diebus fequentibus

formantur membra principalia , quse funt

quatuor, fcilicctcor, cerebrum, hepar,8cte-

fliculi. Poftea in tribus diebus csetera mem-bra generantur : 8c genci-ata difcemuntur in

tota mafla : poflea in fcx diebus fequentibus

caput difbinguitur a fpatulis, formans faciem

fuper genua , cor &: hepar , &. tefliculi cum fuis

propinquitatibus. Crcfcunt poftea in quatuor

diebus fequentibus quxque racmbra totius

corporis , fuam habentia perfe6f:ionem conj un-

*Slim 8c ieparatim: ut natura requirir. Et iic

tota erearura in tempore definito dierum

,

fuam habeteiTentiam, quam ad pcrfedlicnem

fui debet habcre confeflim vitam perpetuam

recipiens, ideiL, animamviventem Deocrea-tori fimilem. Et hoc totum patet ex vero per

" ^xctriametra.

Tres m laHe dies , tres fimt infang:&/ie trini^

BiJJhn carncm , terfeni me^nhrafigurajit.

Tojt qtiaclragmta dies fuitam capt hii: mi'Tnaynqiis. .

Cum prasdichim germen fic ie habcat \ eftt

parviflimum plus formica punctQ quod efl in i

rnafia de quainfinitaeconcreantur, utovacan-

crorum iBaris, De concreationc fceminx ita-

diei*"

DeSecretisNatura. 229

didmus, qaod ipfaperficitur in 70. diebusad

plus, ^ ia 6j".adminus: undc corpore perfe-

dboejulciem, datur ei anima rationalis aDeo{uocreatore, cui eH tota fimiiis, £c quae noneitantiqua, fed nova, utproboturper Auguft.

Unde iicut corpus eft noviter creatum &; ani-

ma eft noviter creata, Bc in humano eorpcre

locatur, tamen in alio nunquam. Dat enimDeus animam novam 6c liberam corpori no-

vo, tanquam pater fuo filio tabulam novampolitam, immaculatam , ut cumea addi-

fcat j Sc fuper eam dodtrinam exemplo unius

magifm vel multorum , habeat etiam didus

puer potefratem faciendi de tabula quicquid

voluerit boni 5c mali , i . Tenendi mundam Sc

immacultam, quod tempas ei durat donecaddidicerit : & nolendo addifcere fibi aufertur

a parte. Ita eil de anima noviter data corpo-

rinovo: qiiia efl quodammodo in poteflate

. ipfms, 5c cura obligata eil corpore novo , curq.

qua & pcr quam idem corpus potell mereri

laudem bene operandi , quo expedrat benedi-

d:ionem asterni patris Sc beneToIeutiam ange-

lorum , 8cc. Similitcrpotcft mereri vituperiuni

male operandi , quo expedtat malcdicCtionem

scterni patris , 6c malevolentiam angelorum

,

Scc. Unde adeo repellitur .quodammodo fu-

roris ira cadens in manus inimicorum fui

,

, qui funt prosdatores animariun fallcntium Sc

non obfervantium mandata fblius Dei. Si

qu^^ratur , cur infans plene non loquitur., Sc

aoa radit ^u:im cito eil natusj ut poftea

K 7 tem-

2^0 MichaelisScotiLiheHuSi

t^cmpore procedente , cani anima iit perfe<fla

in corpore. Rclpondemus, quod duae funt

caufe. Prima efl: criginale peccatum. Secun-

-da eft culpa corporis , 8c non ejufdem animas,

cum corpus nonfitperfed:um, nifi fecundumtcmpus, 8c non fccundum naturam. Undecrefcente corpore anima viva fe virtutibns

manif.^ftat.

Ve 7totitia nativitatls puerorum , fcil. quando

fueri nati enjadmt , ^ quando non.

C A P. X.

T\^ nativitate infantium dicemus', quodpoftquam funt concepti, nafcuntur vi-

vi, aiit moriuntur antequam nafcuntur, vcl

nafeendo, undc nativitate multa fcitur ope-

ratio inefle propter operationem planeta-

rum. Di(po(itione quorum inferiora multi-

pliciter di{ponuntur , 8c ob hocdicimu<5, cumlunainfeptimo menfe multum humeftat du-

riticm humorum , quae tenet qucmlibet em-bryonem in ventre mulieris fa£ta tenuitate

,

illi humores defcendunt inferius, exit fex il-

lorum, qui fternunt inmatrice per osvulvse,

aut cum embryone;, vel poft exitum, quodtotum fit operatione lunse , quae repit onincmhominem 8c foeminam. Quare operante lu-

na in artificibfa natura, fcxtus exit follicitede

rcnibus, peryeniens ad liicem temporalitaris.

Unde dicimus quod fi quis nafc^.tur nnte fe-

ptimum menfem, p6niriis non evadit. eo

quod oihnes planetse nou funt cpsrati fuam•

- pro-

De Secretis Natur^. 1 31

proprietatem juxta curfnm lunsc, Ccd ut ra-

tio lingalorum plenis habeatur, dicemus

de unocjuoque menie, ut infra patebit. Si

nafcitur in primo menfe, nihil exit nifi hu-

mor commixtus multa varietate congelatio-

nis , quibufdam filis , co quod tunc regnat

Saturnus, quo coagulatur totum, quod ex

luna fuit liquidum. Si nafcitur in fecundo

menfe, fanguisfruftatimexit, eo quod tunc

Jupitcr regnat, & dominatur , operatione

cujus humor aqueus jam converfus erat in

fanguinem, 8c in multa membra licet nonfint fic fortia, quodtota creatura poflit ha-

bere folida. Si nafcatur in tertio mcnfe , quodnafcatur vivus propter fui imbecilitatem

,

cum ex facili laceratur in ventre , nechabeat

juvamen , licet habeat vitam. Suffocatur e-

tiam nimio calore pro eo quod in eo menfe

dominatur ei Mars , unde efl parvus nancru-

lus. Si nafcatur in quarto mcnfe , exit vivus.

Et fi vivus , flatim morietur propter fui tenui-

tatem, 8c nimium calorem Solis , qui tunc

regnat illi. Si nafcatur in quinto menfe, li-

cet vivus, quandoque non evadit propter

dominium Veneris, qu3e cft planeta ingenc-

re fcemineo , 8c in virtute debiHs. Si nafca-

tur in fexto menfe , non evadit propter do-

minium Mercurii : qui efl planeta eommu-nis virtutis. Unde cum feparatur a ventre »

8c fi in conjunftione cum Luna qu^ dexte-

rior , eo non potefl cvadere. Si nafcitur in

feptimo menfe , bcne evadit , potefl evadere

ptopter

232. Mlchaelis ScotiLiheUus ,

propter dominiutn lunse , cum per ejus regi-

mcn ^it ordo officiorum a planeds completus

in tali creatura, completo quidem ordinr o-

perationis feptem planetarum , quss fit in fi-

ne {eptimi menlis, aut embryo nafcitur 8c e-

vadit. Aut fi non nafcitur, prscdifti planets

incipiunt regnare in creatura ordine pr';eta-

xato. Sciendum eft , quod fentit in primoraenfe , regnat Saturnus in genere , ^c.

In o6lavo menfe iterum re?nat , Scc. Si

nafcatur in ociravo menfe , natus non eva-

dit , licet nafcatur vivus congrue fortis , 8c

Jioc eft propter dominium Saturni, qui tunc

regnat , 8c quia fua frigiditate infrigidat

eum , 8c claudit non volentem fjrgere in

animam : unde non vivit ultra diem o6ta-

vum. .Si nafcatur in nono menfe , bene

evadit fecundum curfum naturx : eo quodtunc rcgnat Jupiter , qui eft plancta pius

,

8c bonac complexionis. Si nafcatur in decimomenfe , bene evadit : tunc regnat Mars , 8c

ex fuo calore complexionem . cjus connr-

mat in melius , cum inveniat creaturam bc-

ne complexam 2c determinatam. Item no-

tandum eft, quod propter iilud mcnftruum,quod mifcetur cum ditfufo femine conce-

ptionis in cellula matricis , oportet de nccef-

litate quod quilibet homo natus tempeftive

aut tardc habcat quatuor pairiones inevita-

biles , fcilicet variolas , fcurolas , ferfas , 8c

fcabiem humidam vel liccam : 8c fciendum

dl 5 .quod menflruum cil ita nccefl^ium ad

De Secret^ Natur^, 253

eoncipiendiim , velut alumeii , tinftura, Sc

nili fit aliquid de illo in cellula ubi fit con-

ceptio, generatio non valet,. unde ii creatu-

ra nafcatur 8c diu vivat , natiiralitcr purga-

rur ab illa immunditia. Sciendum efl; , quodii crat fluxus quando erat fadtaconceptio, £c

de menfiruo nimis in cellula , creatura con-

cipitur viriata in plus aut minus, 8c tunc vir

fc debet abftinere coitu , £<: mulier debct ei

refiftere cum fagacitate , curfjs autem hujus.

menfirui eft quando luna eft media five ro-

tunda , 6c ifbe iiuxus quandoque prefeverat

uno die, quandoque tribus velquinque, plus

ad fecundum curfum lun^ , bc conditionis

quantitatis vitiorum hominum. Et fciendumquod Judcsi naturaliter patiuntur fluxumlanguinisper virgam, fccundum lunam , qui-

bufdam guttis ut mulieres. De menilraa

poflunt fieri multa malcficia , & de fper-

mate, Sc de capitis pilis, & fanguine 8c velH-

glis^ pedum in pulvere aut limo. Item fcien-

dum eft, quod li de menflruo iatis fuerit ia

Gonceptione , ipfa creatura in fua vita fatis

habebit de prsKlidxis quatuor pafTionibus , 8c

c contrario. Sciendum , quod unaquajque

pafTio iliarum , eft: purgamentum huraorumillorum, quibus eflecflum habuit materiapri-

mitiva. Unde variolx ficut 8c fcariol'^ , 5cc„

fignificant purgamentum fui eledti. Scien-

dum eft , quod donec infans eft in ventre

matris , vivit dc menftruo, fcilicet fe pafcit

de illo , nec recipit aliud alimeatum per os

fuum

,

2 34 MichaeUsScotiLibeUm^

fuum, fcd per umbilicum, Undse ifta eftcau-

fa, quia menftruum diicurrit omnimenfefo-lito, quia efBcitur cibus embryoni, 8c habet

deeurfum in ftercus genitricis , & hoc fuffi-

cicntcr apparet per mulierem laftantem , 8c

per puerum nafcentem : quia mulicr ladtans

non patitur menftruum nifi per caufam , imomenftruum convcrtilur in lac, 8c quandoqucinGJditur ]igamen infantisabiimbilico, quan-doque reperitur in eo cibus, quem mater eo

die comedit. Nato infante naturaliter nutri-

tur lafte donec eft fortior, & manente virgi-

ne in ta^fiu pilulsenaii dignofcitui , quiacarti-^

lago eft folida, 8c cum cllfemcn , corruptis ei

fentiturpartibus.

De modo nafcentis infantls^ de ventnfnatris ejm.

C A p. XI.

T^E exitu infantis ita dicimus , quod utcr-

quc exit foras per os vulvac , tamcn prius

cum capite, fi fit bene fanus. Sciendum eft,

quod maiculus nafcitur fupinus , Sc ii aliqua

vice teneatur in aqua balnei , Scmoriatur, mo-ritur orc inferius , & foemina nafcitur non fupi-

na: fed cum ore interius , fialiquavicemoria-

tur moritur ore fupino. Naicitur enim prius

cum capite quojibet, eo quod eftfibiquidam

xntroitus ad vitam temporalem , ut vidcat

mundum & eum cognofcat miferiis plenum

,

&. fuum <Jefe£lum, 8c quod per fe nihil poteil

facerc, & cum eftmortuum naturaliter por^

- tatur

De Secretis Nattira, 235tatur ciim pedibus ad fofTam , infignum intc-

ritus. Et ficut per caput mundum intravit,

ita per pedes extrahitur fuum finem videns.

Sed fi aliter nafcatur , ut prius exeat pes vel

manus, &c. vix cvadit. Et potius morieturfubito quam evadit, cc mater ejus dolores 8c

mortis pericula patitur. Sed ii intans verfe-

tur in ventre , raro contingit quod muliercvadat de illo partu quin moriatur. Et obhoc tutum eft habere bonam obilctricem ,

qu^ per fcientiam fciat fuccurrere mulieri

p.irturienti cum tanto periculo. Nafcitur vir

cum facie verfus terram , eo quod prius fuit

nocens quam cito exivit de manu Dei. Virnatus vocQ clamat oa, fccmina vcro oe ^ qua-fi mafculus dicat Adatn ofimre peccMJli l quiapro te patior miferiam infinitam , & foeminadicat in fuo lamentabili cantu , E^va quar&peccajfi .? nam tuo peccato fum paffura mi-fcrabilem vitam in hoc mnndo. Si autemvis fcire , quomodo infans pofTit cxirc deutero genetricis , cum fit magna difFercntiii

inter creaturam & januam de qua exit. A(^

pice lapidem , qui cum uno i6tu oculi projici-

tur ia aquam fontis vel fluminis , 6c exit ab

ca , quoniam vifione oculorum comprehen-di non potell apertio aquae ncque claufura,

& fic propter lapidem ipfa aqua non ali-

ter movetur de fuo loco five flatu , quod fi-

mile efl: etiam de coagulatione falis , 8c deexitu graminis herbae cujus effecbus nequit

fiaaliter compreheadi. Item dicimus , quodinfans

23^ Mkhaelis Scoti Lihellm ,

jnfans ii nafcitur naturaliter, cum confequi

debetfecundum, id efl, illapellis, in quafte-

tit involutus, veluti manet vitellumovi pelli-

cula tenuiiTima , caufa cujus non difpergitur >

8c tamen eft in tefta. Hsec autem fecundina

cum fit multum groffa , non facile partu dif-

rumpitur, 5c ideo infans dicitur natus vefle.

S,td cum eft fubtilis : penitus laceratur 5c

cruore tcgitur. Sciendum cft, quod li infsn •

te nato mulier bene purgetur , permanet fana

,

&; e ccntra : ncc eft mulier aptior ad imprse-

gnandum , quam poft purgationem partus

,

quae quam cito fluxu purgata levat fedelccto

& poteft- ire per domum. Solet enim purgarl

hinc ad quinque vel ad feptem autnovemjdies

adplus, &: dcnec non eftpurgata, doloribus

afligit. ^td ii ultra vix diem diftertur purga-

tio in periculo cadit :sgritudinis, quia male.

gravatur, cito incurrit ad mortem. Undede^^

bet bonis cibis refici & calida teneri , nec fri-

gusrecipiat, quomatrix fbletfuffocari 8c ma-lignari. Valcnt libi ftuffse, quia faciunt fibi

ceflare dolores, Schumores citiusdeficcantur:

Purgamentum vero parturientis occultatur

viris Sc pueris ne fit eis hcrrcr , quia fanguis cft

.

Unde ab obftetrice abfconditur in latentiloco

domus , ut fubpede lcalarum , vel poft cftium

in cbfcuro. Si cnim. fciretur a viris cjuam tur-

pia foemina geiit, eam taliter haberent i^fti-

dio , qucd tam targerenoller.t, 6c gcceratio

filiorum farpe celfarct. Itcm fi paituricns nonbcne purgatur, illud quod tuncrcmcnct , In-

dure-

DeSeeretisNatura, 237

durefcit ad inltar fruftri carnis fecundum de

dic in dicm , quo fruitro mulier fe credit noadiu ingravidatam , cum habeat in {econditio-

nes impr^gnationis appetitu 6c veiitris con-

ftitutione, donec veniat ad terminum partus

prasftolati , 8c cum recipiat quafi omnia ligna

parrus , affli6tione tamen nil parit 5c tunc ori-

tur segritudo , nili libi fuccurritur beneficio u-

tilis medicinse. Si quaeratur cur mulier noneftbarbatalicutvir ? Dicimus, cumutriufquc

cibi 8c potus naturaliter abundet multis hu-

moribus, natura eos depellit hoc modo ; quo-

niam in muliere conftimitur incremento capil-

lorum 8c fluxu menftruorum. Et in viro per

augmentum capillorum 5c barbse. Unde illi

humores qui convertunturinmenftruum, cf-

ficiuntur pili barbse in viro, 8c e contrario*

Sciendum cft quod pili mulieris funt frigidi 8c

humidi, 8c ideo fuo pondere nonpofTuntpIus

afcendcre, quam admammas, inquibuscon-vertuntur male. Capilli vero viri funt calidi

8c ficci , idco corum levitatc afccndunt pcr

quofdam mcatus ufquc ad fauccs , 8c cxcunt

fauccs porofas fi[ve poros ut fumus dc fora-

minibuscamini. j

De rebus qua nocent ^ profunt embryoni ^mHlierigravidje.

C A p. XII.

V/fUIta funt quas nocent cmbryoni 1 5c

aon gcnctrici, 8c e conycrlb, ScqusedarMi

wtri-

258 Michaelis ScoH Lihellus

,

litriqiie. Unde volentes hoc pandere docu-

mentura dicimus, quod lierba papaveris 8c

ejus femen nocet utrique. Cauia eft, quia

inducunt fomnum utrique, dc herba attin-

git pellem embrycnis, macula cujus nun-

quam recedit. Scicndum, quod papaver 8c

rofula candida faciuntmaculam candidam , 8c' rubeam , unde praegnans in cibo non utatur ,

ne infans fit fomnolentus vel macuJatus.

Caro Leporis 8c Leonis nocent multum em-bryoni: quia ille iempcr apertis oculis dor-

mit, fimiliter acetum nocet 8c fulfus, id eft

nervi pedum boum , &: lac 8c cucumer , co

quod nimiam inducunt frigiditam, unde

portatutriquepericulum. Cuminum 8c cafra-

num nocent embryoni , 8c fuamtinguntpel-

lem in pallidum colorem. Ca^pe, allia, Jadu-

cx 8c anetum nocent embryoni , quia ex eis

perditvifum. MelScallium, ideft, radixma-

gna in cortice nocent embryoni , quia vitia-

tur conjun6tione digitorum manus, 8cc. tar-

de nafcuntur dentes 8c eos cito perdit. Bali-

licum, abfynthium, fal,8c piper nocent em-

bryoni , quia ex eis fiet iiccus 8c efficietur Je-

profus omnino, 8c habebit breves ungucs.

Vinum purum ei nocet propter epilepliam.

Caro porcse, ovis 8c anguillae propter gut-

tas in medulJis oflium, 8c bavas in ore. Ca-

rofalita 8c cafeus rufticus 8c fuffriaus ei no-

cent, quia ex eis fit ficcus in carne. Etgluto,

yfopus, caruca carica, pignolum, ofla in

uuo non muJtum potatajuvant embryonem,8cma-

De Secretfs Natw^, 1598c rnatricem, quia reddunt pinguem , 8c in

facie colorem : falvia , menta, fceniculam,

pGtroiilium valent utrique , quia generant

bonura ilatum. Satuiegia, pulegium, 8cbor-

rago , interSciuat embryonem. Fumus can-

del^ extinitae 6c lucernae , fubtellarium ful-

phurls 8c argenti vivi interficiunt embryo-

nem , cc nocent cerebro mulieris. Cum ,ve-

ro embryo fe movet , habens capillos , pr^ftat

ex illis dolorem mulieri in ventre feu pun-

(fiuras. Item fciendum eft quod fecundumomnium humocum quantitatem tam tempo-

ris quam perlbnse coeuntis , fit conceptio

complcxionata : ut ait Galcnus in micro-

tegni.

D£ conditione laHis^ la^antis^ de in-

fante laBante.

C A p. XIII.

r\T£tum cft fupra , quod menftruum ccrta

conditione convertitur in lac , habcns

tcrminum fui afcenfus in mammas pe<fioris

Sc cxitum per poros capillorum. Quts vero

multipllcant lac 8c obfcrvant prseter paf-

tum , funt multa , ficut.potus aquae frigidse

,

ut patet in pauperculis mulieribus , brodiumepuli , herbarum , 8c cibi , paflac , laganearum

,

pulvis crillalli , fcmen fenigraeci , anifi , ane-

ti , 8c dormire : continuatio ladationis , car-

nes recentes , vinum bcnc mixtum , 8cc. Si-

militer funt quasdam lac deficcantia , ficut

vinum purum , fortis potentise , nimia vigilia

nod:is

»

240 Michaelfi Scofi LiheUm 9

no6lis, participatio in cibo &: potu cura alia

la<9:ante , piperantum forte , rofmarinus, fal, ca-

ro falita , panis ficcus, cafeus imprsegnatus,

ilimia triftitia, acetum , 5cc. Sciendum eit,

qiiod lac melius 8c pejus fecundum naturamcorum quibus generatur. Verbi gratia. Nu-tribiiius eft ex brodio cibi paftse quam ex aquapura , 8cc. Lac mulieris nigne 8c brunx cft

melius femper illo mulieris albae 8c rubrse , neccft lac utilius infanti la<Ste fuae genitricis , 6c in-

fans citius crefcit 8c melius informatur cibis

bonis quam malis , 8c naturaliter imitatur ve-

ftigia mortalitatis ladJantis , ut patet per il-

lum qui diu nutritus eft ladle porcae , £cperil-

lum qui diu laftavit capram , &:c.

Quoniam prior libenter intrabat yeftitus s

in limum , Sc comedebat ut porcus , alter ibat

'

faltim 8c libenter corrodebat plantas. Ille qui

diu la^tavit nutricem fiftulofam , fuit etiam in

conftmili parte ftii fiftulofus. Lac praegnantis

cft quafi virtus infantis, cum faciat eum cito

in ftatum vel fcnedram intrarc. Unde bene;

cavendum eft cui nutrici detur infans ad la-

«9:andum , propter tanta pericuk qu» occur-

runt.

De dijpojltiom filiorum ad parentes , ^ e con-

'verfo , ^ de UBato ad nutricem no^

propriammatrem.

C A p. X IV.

QUia nafcentium quidam ftudio mali-

gnantur, 8c nifi naturalitcr fint maligni,

ftru-

De Secretfs Natur^. 2 41

ftiidio in bonum reformantur per caufarn

voluntatis de lingulis aliqua pertradaturi.

Unde eft, quod quidam femel nafcitur, ut

homo 8c bos j quidam bis , ut aris &: maior

pais pifcium; 8c quidam ter, ut multiplex:

genus animalium, velut apes 8c papiliones.

Pullus vero bis nafcitur , fcilicet primumovum , poftca- pullus , &c. Item animalium

qusedam generantur coitu , ut homo 6c bos

,

qu3rdam iine coitu, utanguilla, cancer, fcor-

pio, 8cc. Mufca vero 8c rana coeunt, fed ni-

liil gignunt. Item nafcentium omnium , qui-

dam nafcitur vivus 8c videt , ut homo 8c bos

»

quidam csecus ufcanis, quidam mortuus ut

urfus, quidam in fraiUmi carnis ut Leo , qui-

dan potens , ut aquila 8c major pars anima-

iium , 8c quidam impotens ut homo. Sciea-

dum eil, quod fanguis caniim 8c infantiuni

bimeilrium 8c inira, abique dubio liberat ]e-

pram per balneum aquae calidse fa(3:ura. Dcamore vero nutrientis ad nutritum 8c nutriti

ad nutricem , • ita dicimus , quod infans qui nu»tritur in propria domo, 8c principaliter a ma-tre plus amatur a parentibus 8c ipfe plus

am.at eos, quam qui nutritur extra domumvel ab extranea nutrice. C^ia facit hoc lac,

labor 8c ufus , unde qui benenutritur in domo8^4 matre, plus matrem diligit omni tem-pore. Sed qui extra domum nutritur diu,

reduftus in domum eil quaii extraneus rc-

fpedu alterius, tamen plus 8c minus fecun-

dum locum propinquum Sc longinquum/-L Et

2 4 i Alichaelis Scoti LiheUns ,

Et fuper hoc dixit quidam bene, ^luiprocul

ejf a himive cordis : Cur parcntes plus a-

mantfilium, quam filius parentes? Refpon-deo quia filius cil caro jc ianguis parentum

,

fed non e con\-erfo , undc illi habent pignus

in co, & non ipfe in eis. Cur genitrix plus

ardenter diligir fitium quampater, 8c condo-let illius paffione eis reddens faita ofi^enfa?

Repondeo, quia in eo plus habet carnemuc. fanguinem , plus 8c diutius confervavit

{bcietatcm 8c amicitiam cum eo portatione

in ventre 8c extra nutritione laftis, 8cc,

Cur patcr plus amat filium quam mater?

Refpondco, quia femen viri plus fuit in eo

,

Sc eidem patri eil fimilior quam matri. Curpater 8c mater non tam firmiter fervant

guerram filio. 8c diu^ ficut filius facit con-

ti'a eos? Refpondco, quia eorum eft caro 8c

fano-uis 8c non e converfo. Unde cum diufint

ufi illo ufu 8c traiiatu 8c nutrim.ento fui la-

boris 8c in tantum commodatum, ideo

contingit, cur parentes amant plus primumquam caetcros ? Refpondeo , quia novus

eft, 8c nifi efl^^t naturale quod parvi fic

amarentur multi , perirent Cur conjugalcs

plusamant unicum filium quam quando habent

plures? Refpondeo, quia fuum pignus ha-

bent in eo , 8c cum in eo non habeant am-

plius eo ideo contingit Curavus 8c aviaplus

caetcris propinquis fic diligunt nepotes?

Reipondeo, quia ipfi funt radices germi-

nis hujus. Unde fic videntur recuperatum

8c rc-

De Secretis Natur^. 245

Sc renovatum cjuod perditum erat 8c antiqua"

tum. Cur quidam conjugales ita fe diligunt

ardcnter cum fint extraneo fanguine? Re~

fpondeo, quia in complexiGne funt fimilcs^

&: ambo fanguinei , 8cc. Vel quia fe in bona

difpofitione conjunxerunt. Cur quidamconuigales fe fenipcr habeant odio licct

ad invicem com, morantur ? Refpondeo, quia.

in complexione natur:e funt nimis dilTi-

miles, ut tmus fanguincus, alter cholericu",

vel fe junxerunt in mala difpofitione pla-

netarum , vcl makficio hcrbarum funt li-

gati. Cur fratres carnales ita fc diligunt

licet habcant odia aliqua offenfa, 6c li quis

altcrum corum offendat coram reliquo , ill'5

recurret fibi repente? Refpondeo, quia funt

membra unius fanguinis Sc una caro licet fe-

parata, id indicium eft in fcroribus. Curpropinqui prole plus fc diligunt invicem

quam cxtranei quamvis morentur difperfe?

Refpondeo , quia virtus languinis non ci-

viditur , ut patet de fruilis carnis unius ani-

malis, quoniam ubique eil ejufdem virtus,

Cur fanguinei ab invicem extraneantur ? Re-fpondeo, quiacefTavituiusvidendi 8c fervien-

di veloiienfio intervenit. Cur vicinus plus-

amat vicinum^ quam Icnginquum, cumambonon funt deunaproler Refpcndeo, quiafin-

Iguis affinis unius ad alium , & propter ufamfe videndi 6c forteferviendi. Nam fanguisha-

ber vim vultui. Cur duo fbcii fe diligunt ?

iielpondeo , quia vivunt uno amore virtutis,

'

L 2 qui a

-244 Michaelis ScoH Lihellm^

quia uterque vult idem. Et indicium efl decompatribus 5c artificibus unius artis. CurClirillianus non bene amat Saracenum , 8c ^

convcrfo , licet utantur ad invicem 8c fibi fer-

viant? Refpondeo, qiiia difcordes funt in vir-

tute, qupc eil major quam alterius anteceden-

tis. Cur homo plus amat canem quam por-

cura , Sc cattum quam leporem , 8c bovemquam mulum , equum quam alinum , Scitade

cxteris ? Refpondeo , quia quem ex iiis amat8c eis plus affinis in bona virtute ufus ac fer-

vitiis. Cur homo plus amat belliam quam li-

gnum vel lapidem ? Refpondeo, quiacumeohomo habet affinitatem propter vitaifi ani-

inalem. Cur homo plus diligit lignum quamLipidem , 8c terram quam aquam , 8c ignemquam aerem ? Refpondeo , quia magis reci-

pit utilitatem vilibiliter de prsediftis quge plus

araat. Cur pueri plus cito ad invicem congi^e-

gantur 8c libentius commorantur quamvislint diverfe prolis? Et ita defenibus8c dema-fculis, 8cc. Et de avibus cum avibus, 8c nonC32teris animalibus terrse , Sc e converlb ? Re-fpondeo quia virtus aetatis in fimilitudine

vincit eos fic facere, unde diftum cfl , Omnefmik apfetit fimm pnile. Cur frater non.£\c inamoratur in fororem qua? eft pulchra

^Sc deledlabilis , ficut in alienam ? Refpondeoquia fbror efl eadem caro , 8c idem fanguis

,

ut probatur de manu ad manum folo ta(!!iu:

quia dc tadu proprise manus non capitur

.ieiedatio ieu valuntas , .8c ita efl de fbrore

8cde

De Secretis Natur^.- i^^& de omnibtis de prole : tamen plus 8c miausfecundam vicinicatein line^e 8c feniuum dilcre-

tionis.

Sign^ 7n:dlerisgrnvida.

C A p. XV.

Qlgna aiitem mulieris gravidas funt mur=ta , inter quae aliqua dicemus hoc lcco.

Unde fciendum eft , quod mulier quandoeft facta pr^gnans non m ea dic niii prse-

fumptiotie coitus fadii : fed antequam lit

unus menfis completus , fatis poteit digno-

fci ab ea & ab altero , quia quandoque iio-

macHus mulieris e/ufHenv tranfmutatur a

ilatu in ftatum, ut a re6to in curvum, §c a

fano in non lanum , gutta vel calore, 6cCo

Nam quandoque mulier in voce fit rauca,

^uandoque inflatur fuum crus vel coxa , Sc

quandoque tranfmutatur a folitis mdribusj

ut ii folita erat efie humilis efficitur fuper-

ba, 8cc. Item dimidio lunss non patitur men-ftruum j nec in toto tempore gravidationfsj,

niii ex magno accidente. Quod fi iic con-

tingat aut floribus abundat , embryo patitur

irifirmitatem. Et cum iflud contingit ipfa

mulier credit perdere fcetum , verum eils

q.uod bene eft in periculo mdriendi. Oculi

prsegnantis diminuuntur , id eil prxgnantis

oculi caecantur ? cito fit feila multo itinere

Tel aiio labore, acute intuctur. Pupilise ocu-

L 3 lorum

24 d Mkhaelis Scoti Lihelius 9

lorum funt clariores, albugo oculorum inal-

beatur , id eft , {piffior apparet , capita mam-marum extenduntur, ubera ccnflantur 8c in-

dLirefcunt a dolore. Sputus fit fifcofior 8c

forte Iputat ipilTius, Prsedidiia enim lignama-^is contingant in puella quam in matura an-

norum , & in priori gravidatione 8c fecunda

ouam poftea. Sciendum eft: , quod figna in gra-

vida vel majori parte & qua patitur fluxmr^,

tempedive fe cognofcit elle gravidam. Et abillo termino conaumerat menfes , venter etiam

tumefcit, doloreni quandoque in renibus fen-

tit, in urina lotunda, circa fundum apparet

hypollraiis eadem ut nebula campi , velut bom-bix 8c omnino macrior quam pinguior , 8c

inceiiu aliquantulum gravior poll quartumm^pfeni'

Sfg77a 7nafculi conce^tl in muUerf gravMa.

C A i>. XVLC Igna mafzuli concepti in mulierc gravi-

"^da fwint ifta. Mamma dextra fit grofTior

Sc durior paulatim , id eft, de die in diem

,

vcrum eii quod poil diios menfes fortius >

patet 8c deinceps donec later grofiior ma-net. Si finirtra fit grofla, unde quihocnovitii nutricem inveniat lactantem &: videat dif-

crete ambas mammas, poteft ei tute dicere,

fcio quid peperiili , 8c notata raamma ei di-

cat , tunc audientes vaide mirabuntur. Vo-lcns dicere judicium pro majori parte dicat

qux n fuerit dextra dicat mafculuul, Scfini-

ftra

De Secretis Natura. 247

llra foeminam. Idem fiet in ftcic colorata

plus folito , pelJis in facie dara & munda^Scdelcfftabilis. Fit etiam mncrior folito ac bene

comedit 8c bibitj levis incedit ac le fentit in

pedibus , nili iit per accidens. Venter fit ro-

tundus 8c in pelle extenlus ac durus fentitur

tadtu , nec turbatur multum \tv\ occaiione.

Motus in ventre fitfrequens, ideft, dedieSc

de Rcde. Sciendum eft, quod ii muliercon-

dpiat mafculum in linillra parte , conceptus

Roii ell tam boo£e complexionis velutindex-tra.

Signa fotmina conceftjz in muliere gravida..

C A F. XVII.Clgna foeminge conceptoe in mulierc gra»

vida funt ifta. Mamma finiftra cfficitur'

grolTxor dextra , plcnior £c durior : tameri

cft quodammodo mollis ad inftar pulmonis

,

habcns fruftula cujufdam duriciei in ca-

dem , hoc cft , poft tres menfcs de dic in

diem paulatim. Venter plus longus quararotundus 8c parum extenfus ac durus , in fa-

cie fit panicula , 8c in corpore pallida , niii

(it per accidens. Fit etiam pinguis in car-

nc p'usfoIico, cito dcbilitatur lcvi laborc 8c

ingreiTu viarum , 8c fe frcquenter fentit gra-

vem , nec habet bonum appctitum edendi , de-

bilior eft 8c pavidior iblito, occalioncfputuni

facit viicofum , 8c flatus ei minoratur voce,cito perturbatur cxagitatione contrarii cibi,

gravem habet portatum ex fc^mina refpediii

L 4 riiaf-

2 1^8 MebaelisSfotiLiheHuSf,

mafculi : quse fi conceperit in dextro latere

quod rarocontingit, puellaeritmelioriscom-

plcxionis, 8c mater fe melius habebit 8c e con-

vcrfq. Raro etiam ei movetur ventcr.

S^gfia prohahtUa , quihus ad oculum ^ inuHte-

Bum Jcitw , . an wuUer fit gravida ma-

fcuh 'velfmneUa.

C A p. XVIIL^y|Ulta {lint figna in genere & fpecie, qui-

bus omnis homo fagax poteft perpende-

re in muliere gravida utrum habeat in ventre

mafculum vel fceminam, ultra illaqussfupra

diximus , & hsec accidunt. Lac przegnantis im-

iniflum palms2 manus prius mundae , quam.jftringas palmis ambabus , 8c tunc aperi &: vide \

illius di:^ofitionem. Nam 11 fuerit in flibftan-

tia fpiiTum 8c non aquaticum , fignum efl. ma-fculi. Si vero fuerit aquaticum, 8c non bene!

tenax tunc eft fignumfceminse. Aliusmodus,mulgeatur lac fuper fpeculum 8c ibi permitta-

tur iiccari adibiem, quod li iiccatum fuerit in^

modum per fe , verifimiliter efl iignum mafcu-

li. Et ii fuerit extenfum ex latere iiccatum ,

,

lignum eil foeminse. In chiromantia eit illudj

experimentum , fac tibi oilendere unam ma-num a gravida quam volueris, &. tuncconii---

dera manum 8c ejus monitrum, quae ii fueritvt

dextra , eil iignum maris , 8c iiniilra , eil iignumj

fg^melise conceptse. . a

Be Secretis Natfir^.' 24^

^mmodo cogmfcatur , quot filios umqH£qHsmulier debet habere njifo primo parta.

G A p. XIX.

I^TT qnilibet fciat , quot filios unaqaseque

mulier debeat habere vifo primo par-

tu, dicimus, quod li infans exierit deventre

matris fu^ , ac ceciderit deorfum , levatuf»

que fiierit de loco per obftetricem , afpiciendi

lunt nodi illius umbilici , qui irrogatur ma-trici, & quotquot tuerint , tot filios potcfi: ad-

huc habere 8c portare , propter quid^ non am-plius Sed Ci nullus fuerit , culpa erit fua 5c nonviri , ii deinceps non generabit. Sciendum ^

quod ii mulier nuUum nodum habuerit , in

ie nullum filium poteft generare , dato quodomnia bene faciat & quse funt neceiTaria ad

concipiendum. Et omni vice mulier perdit

nodum unum , qui incidit quoties parturit

radicem.Qu.3er0 quot mafculos fit quseque

mulier conceptura primo fiho hoc modonato , quia quot coronas capillorum habe-

bit , vel habuerit in rapite quadam fimilitu-

dine , tot mafculos eit paritura. In fecundo

vero partu una corona fignificat unum par-

tum mafcukim , nullum autem fo^mineum ^

vel neminem alterius generis. Signum g^mi-norum efl iftud in una gravida , quoniam fi

ambo fuerint mafculi , ambse mammae crc»

feunt aequaliter , 8c mulier efl macra plari-

jniim j 8c bene colorata. Et fl unus efl ma-h f fculus

250 Mkhaelis Scoti LiheHm ,

fculiTSj Scalteraeftfoemina, dextramammiHaeft: dara, £c miilier infacieilJiuspajtiscilma-

cra Sc colorata , 8c in altera parte eft epiiiguata

aliqiiantulam 6c pallida , vel panicolata , ven-

ter multum tamefcit, &: indextrolaterciem-

per fit niotus, & fortis, in liniliro verorarus

& debilis..

Sigva, qmniodo cdgmfcatur in gravida , fiem-bryo ejl fa?nis , 'vel infirmm , 'vi^urusfatis

»

1)61 moritjtrus cito , tara in ventre matricis

quam extra.

C A p. XX.C Tgna fanitatis & infirmitatis embryenis

lunt multa, de quibus volumus hic aliqua

denctare. Verbi gratia,. dum cognitum eir,

cujus generisfitembryo, ficdicimus, quodii

mammilla lignificans embryonem prius fue-

rit plena 8c dura convenienter , 5c poftea ef-

ficiatur mollis , embryo eft infirmus : 11 vero

nimis fuerit mollificata Sc prius erat multumextenfa &. plena : mulierque doloribus tor-

mentctur : embryo penitus rnonetur ante

partum vel in partu, juxta convenientiam s-

tafis conceptae >, & e convcrfo. Exitus lactis

a mammilla prsegnantis eft fignum brevis vit3^

i:\ embryone > &: tunc patitarKrgritudinem.

Si vero cum pr^gnatur , eft bene iana , & gra-,

vidatione fiia moratur, 6c mammiil^ nonre-,

franguntur a virtuteluiaugmenti , Scduricie,

nec lac diffundatabfqueviolentia j fignumeft:

Iknitatis Sc vite embryonis. Per contrarium

deru-

DiSecretisNatura. 251

Jefuper fluxus menftrui vel fanguinis in gra-

vida, efTfio^urainfirmitatisembryonis, potus

aquse frigidje. Similiter gravida ii nimis gra-

viter fui, & pavida efKciatur, & diffidat, eft

fignum aegritudinis in embryone , cc parvis vi-

t9c , five non : huic fermoni addimus ifi:am

dodtrinam, quod gracilitas mammillarum in

niuliere iignificat paucitatem laftis. Scd ta]'e

fconumefl, ccpingue, utpatetin la^ieovisre-

fped-u illius capriTs, velfrudLUs, itemicaleou-

triafcuie. Lac ctiam dextrge mamm^ melius

elt illo finiflr:^. Nato infante , ii viiitetur a pcr-

fona ii2;num Salomonis habente> antenonura•—1

. ....diem pucr moritur aut pcnitus i"n brevi. Si

etiam pnegnans fuper tranieat iignum Salo-

monis, abortitur cito. Et fi plus nafcatur fu-

per aliquam m.ammillarum embryo infirma-

tur, 8c forte ipfamalier. Si mammilla laclan-

tis in ore infantis mulrum teneatur, eidentes:

cito nafcuntur, & fine doiore. Et ii gingiva-

rum inflationes funt, lac mulieris nigroe, 3c

brimse, Sc macrje, quam craiSe eilmcliusiri.-

fanti ad eum nutriendiim,

[Ve mimalibus ingenere ^ injjpecie,:

e A p. XXI.

'r\ Ifferentia animalium tam in genercj.

quam in fpecie muJtiplex eil : fcilicet

natura „ proprietate , nutrimento- ciborumac difBmilitudine fui membraliter , 5c quodfic implicant ad muka & ad diverfa. Undefciendum ell , quod animaliuai bipcdura,

L 6 ^iia=r

a 5 2. Michaelis Scoti Libellus -,

.

quadrnpedum 8c deinccps, quaedam nafcim--

tur femel, ut homo & bos: QuEedam autembis , ut gallus 5c columbus : fcilicet primoovum, pollea pullus, qusedam ter, ut papi-

lio, quia primo generat, Scerucafacit ovumin folliculum , 8c ex illo nafcitur vermis , qui

converfus in papilionem rumpit folliculum

Sc volat. Item nafcuntur parva 8c ftant par-

va, 8c efficiuntur magna, ut canis, felis, ar

gnus , porcus , homo , bos : qusedam efficiun- •

tur maximaj ut clephas. Item qusedam funt

domeftica , 8c qusedam mediocria , inter utra-

que. Sciendum eflj quod aliquafunt, quseci--

to domefticantur , 8c qu^dam tarde 8c diffi-

culter. Qu32 nafcuntur domeftica , funt ho-

mines , canes , 8c oves. Quse vero filvatica s ,

flria, , funt pulli , caprae , 8c partim flve--

funt - plures, lepores & cancri. Quse vero,

nafcuntur partim domeftiea , 8cc. Itemanima--lium qusedam continent unam naturam 8c

complexipnem fui , iit homo 8c bos. Qu^-dam efficiuntur monftruofa propter diverli-

tatem complexionis naturse, ut minotauruss,,

kippocentaurus, lamina 8c firena: Item a-

nimalium quaedam morantur iimpliciter in u-

no elemento, ut falamander in igne, talpa

ititerra, cameleon in aerc, halec in aquis.

Qujedam vcro morantur commixte inter cse-

tera elementa , ut formicae alatae , . lacertse.

& aves. Item animalium qusedam generan-

tu r per coitum , ut homo , bos , equus , quae»

dam finccoitUs.fedex folacorruptione ele»

De Secretis Natur^e. 2-5 5

mentorum , ut fcorpio , anguilla& rana , qusc-

daminovo, ut gallus & pavo, 8c majorpars

pifcium. Sciendum eft, quod fecundum lig-

nificationem animalium ab elementis, omneanimal illis utitur, 8c requirit inHio nutri-

mento, unde quia pifces plus funt ex aqna

,

quam de cseteris elementis , vivunt in ea 8c eamappetunt, aves de aere, homo te terra, bic.

Sciendum eft, quod quanto plus avis eft vo-

latrix 8c eft majoris volatus in altum , tanto

plus eft in aerc 8c propinquansaquseexaqua,

ut patet de aquila, falcone, groto, 8c de

conchili. Et li animal aliqua occafione ccftet

e nutrimento fui elemcnti, cito mutatur in

ftatum pejorem, 8c ^egrotat. Item anima-lium quaedam funt mollis fubftantiae , 8c quae-

dam dur^: quaedam longae, qusedam brcvis»

qusedam groflse, quaedam fubtilis, qusedamlatse, quaedam ftritfiae. Quxdam parum vi-

vunt, qugedam multum vivunt, quaedam fa-

Gile moriuntur , 8c qusedam difficilci Item a-

nimalium quaedam habent corium cum pilo 3

.utequus, quaedam lanam , 8c partimpilum

,

ut aftnus , 8c quidam piices. QuGedam ha-

bent peUem fine pilo, 8c finelana, utvermis

terreftris. . Quaedam habent pilos 8c capillosj

ut homo tantum. Quaedam habent ietas 8c

pilos , ut porcus. Quaedam fpinas , ut chius ^

8c porcus ipinofus. Itcm avium quaedam ha-

.bent in • pelle pennam 3, qugedam fquamam j

quacdam fpinam , qu^edam groftam &; afperama

,^u3edam fubtilem 8c mollem. Item ojnniumL: 7 ani°;

2 5^4 Michaelis Scoti LiheUus ^

animaliiim qu^dam habent labia, ex qiiibui

dicitur os; quaedam non labia, fed aliquid

roco cris , 2<: tunc dicitur mufcum vel grun-

num , vel roflrum, vel fiflula. Et fic quae-

dam habent os, uthomc: qusedam mufcum

,

ut canis, qusedam roilrum , ut aquila, qux-

dam foramen, ut elephas. Item animalium

quaedara habent dentes in ore, ut nomo, &c

canis, quacdam icripturam , & non dentes , ut

anfer. Item animalium, qusedam' habent in

capite cornua: quaedam nares, qii:?jdam bafir

fas. Item animalium quxdam habent duos

pedes, qusedam quatuor , qusedam fex ,qu9edam

o6l'o, 8cc. Iterh animalium qus^dam vadunt,

Scnonvolant, quxdam volant, & nonvadiint,,

8c qusedam quandoque vadunt & quandoque

volant. Itcm animalium quardam longum, ,

quaedam brevc, qu^dam habent roftrum fub- •!

tile, qusedam grofilmi , qnsedam reftum , qu?e-

dam tortum , qusedam latum , quxdam frri-

d:um, quaedam acutum , quGedam fummum. >

item animalium qwsedam habcnt incoriofivc

pelle multam fuperfluitatcm , Sc qusedam pau-

cam, utpili, lanae, pJumse, fpinse , mucilagi-

nes, 8c fquamse. Item qusedam habent cri-

ftam : ut gallus , & qusedam galeam , ut upupse-,

alauduk 8c pavo. Item omnium habentium,

cp.udam, quscdam habent brevem, qusedamlongam pilorum vel fetse , velcarnis, velpen-nae. Hpmo 8c fimia carcntes cauda loco-ejus

iiabent mufculos in cruribus. Qusedam verb

'

liabcnt caudam &; habent pulpas carnis ele-

aras

De Secretis Katura. 2 5 fvatas m cruribus. In animalibus crefamt cor"

nua , ungulse , pili , lanac , iera , capillus , penna ,

fquamina,pinguedo, medulla, 8c fpina. Ttem

animalium qusedam vivunt in focietsteliben-

terfui generis: ut apes, grues,cohimbi, for-

mics, aves, Scc. Qusedam verofolitari^, ut

fcorpio, 8c aranea. Ttem animalium q^isdtim

funt multi cortus , ut vir , avis , perdix , colum-

bus, gallus, paiTer, 8c mufca. Qiissdam vero

pauci coitus , ut mulier , ovis , catta , turtur , ve-

fpa. Ttem animalium quxdam fjnt multicla-

moris , ut homo , canis , porcus , columbus , va-

na, paffer, 8cc. Quxdam veropauci , u^grues,

lepus , mulus , &c. Ttem animalium qusedamnaturalitcr fint pacifica;- ut oves, formicx,

agni,8c hirundines. Qusedam vero bellicofa,

Vitgrues, ciccnix, galH , hsedi, 8cc. Item ani-

maiium quGedam recipiunt doclrinara bonor-

Mim morum cito , ut homo , canis , fmiia , 8cc.

qujcdam tarde , utbos, equus, qu^damnun-quara utferpens, rana, mufca, 8cc. Quaedamfuat paciiica Sc timida , ut ovis , 8c cerva , quse-

dam {implicia,. ut alinus, qusedam fapien-

tia , ut equus 8c canfs , qusedam aftuta , ut dra-

co & ferpens, qusedam fraudulofa in malo,

utvulpes, lupus, 8c fcorpio, qusedam fortia

8c audacia, ut Leo: urfus, draco , canis Hgo-

fius, 8c quaedara ingeniofa, uthomoSclimia,qugedam verecundiaj ut anfer , 8c homo : quse-

dara inverecundia , ut rana , mufca, afinus, por-

cu3 8c qu^dam velocia , utLeo, lepus 8ccefi-

vusj qujedaiii veropigi-a, utafinus &; porcus.

25 ^ MichaelisScoH LiheHus,

DivtfiQ capitnli de ammalibw.

C A p. XXII.

/!^ Mne animal habens pulmonem habet-

vocem , & e converib. Omneanimalha-bens fanguinem habet cor 8c hepar , Sc e con-

verfb. Omne animal carens fanguine eft par--

vi corporis, valde timidum&debile, utmuf-ca, vibio , cancer , & aranea , ec e convcrfo , ut

patetdeviro, bove, leone,8cc. Omneanimalcarens fanguine eft pauci cibi, 8c e converfb

:

Omneanimal longQrum crurium eftlongi col-

li:: ut funt grues,Ciconi3e,cochaIes,8c e converib:

gallinoe, palTeres, columbi, 8cc. Omne ani-

jnal non ladlans non mingit , utanfer, colum-

ba, gallina, 8c e converfb, ut homo, bos,o-

visjScc. Omne animal carens pulmone caret

gula, 8c C0II05 ut pifcis, cancer, graneus,ci=-

mex , 8cc. Omne animal carens pedibus , ca-

retgula: utpifcis, ferpens , ruxa , lumbricus ,

8c vermis terreftris. Omnc animal ovans ca-

ret vefica , ut gallina , pavo , 8cc. OmiUe animal

generanshabetveiicam, uthomo, porcus, 8c

e converfo, ut rana, 8c mufca. Omneovumlongum 8c acutum inpuncflaredditgcnusma-

fculinum, 8c e €onverfo,utrotundum. Omneovum duorum vitellorum eft duorum puUo-^

rum. Omne animal fepefpargens femen fuumcito canefcit : fi diu vi vit, cito moritur frequen -

ti turbatione afflidus , ac citius moritur non^rgens, ut patet de viro refpedu fceminae.

Qjnncj

De SecretisNatur^, 2 5^7

Omnc animal quanto plus cft calidae naturae,

tanto magis crefcit longitudine 8c craffitudi-

ne, ac etiam eft fortius 8c audacius,utpatetde

viro rerpedlu mulieris. Omne animal multumcalid^ naturse grolTam vocem habet, utpatet-

de viro refpeflu mulieris. Omne animal ha-

bens umbilicum cibatur per illum donec eft

iii ventre matris fiiae , non peros. Omneani-mal pingue eH: inceffu tardius macilento , 8c

eft groxlioris intelle£tus in omni, ut patet in

viro pacato, 8c porco bene pingui,, rcfpeftu

macilentorum. Omne animal elt: calidius in

dextro latere ,., quam in fiuiflro : 8c ad comc-dendum plus delicatius, plus etiam eftincar-

e- , Sc minus in adipe. Omne ovum longum eft

caliditis ac delicatius rotundd , caufaeft, quia-.

mafculum. Omne animal foemininum nimis

erafTum non poteil concipere : caufa eil pro-

ter frigiditatem matrfcis 8c fui claufurams.,

cum fit parum aperta propter adipem. Om-ne animal fGemininum habens matricem fuf=>

focatam , vel cadentem extra , non potefi: con-

cipere, Omne animal nimis fanguineum ci-

tp - ex facili putrefcit prope oifa, 8c apofte--

matiir vel infirmamr. Omne animal be-

ne groffum paucum habet fanguinem 8c-

Gurabilem, 8c libenter bibit 8c fatis , ut pa-

tet de porco. Omne animal habens fangui-

nem habet cerebrum 8c nervum , 8c e conver-

fo. Omne animal volatile habens unguescur-

vos Sc roflrum vivit de rapina : coxas habet

pulpofas '• 8c pettus groffum . ae fqrte. Omnes

.

pifces

1^^ Mic^^elf-sScotiLihrmi

pifceis corticales ovant praeter anguilJaTn Sc

ranam. Omne animal habcns pellem grofiam ,

pilos habet grolTos, Sc alperos, 6c fquamas,

fi eftpifcis, prscter anguillam 8c tineam, qusc

loco fquamarum habent exuviam 8c mucil-

liagines: -utpatetdeporco, cane 8c bove, &c.

refpe^ru fclis^ &c, Omne animal ovans pa-

rum dormit: &curtos tacit fomnos. Omneanimal habens plus quatuor pedibus, carct ^

farguine: ut patetin cancro aquae dulcis, 6c

faliae, qui habet decem , fcd loco fanguinis ^

habet alium hum.orem : ut patet in ape, mu-fca aranca , 5-:c. Omne animal rugofum carrt

fanguine & cito moritur , habet pennas £c

fquamas vel aliud loco prjcdi^lcmm : ut toro

Kiica alata Omne anima! habens mammil-las eas habet fub ventre velpropecoxas, pne-

ter mulierem quse habet eas in pe<ftore. Orrne-

animal generans omnino habet aliquot pi-

los,' 8c e conver-o. Omne animal habens cor-

nua habet pedcs fciffos : utcapra, 8:c. Cmneanimal habens dentes acutos habet labium i

fuperius iciffum , ut canis 8c catta refpeftu alio-

ruiii, videlicet bovis , equi, 8cc. Omneani-mal habens dentes fpiffos cc foites in opere,

eftfan^ vitse 8c longae : utcquus, aiinus, 8cc.

Omne animai habens dentes acutos vel rcftosl

cflmagnse irae , -8c libentercomeditcarnescru-

das, utLco, urfus, £c e convcrfo: uthomo,cquus. Omne animal vulatlle 8c natans caret

medfilla muka in ofHbus , ut anfcr rdpedtu

gaiiinse. Omne animal raulti fanguinis cft

bODSC

De SecretisNatur^, i^pbonx diipolitionis refpeftii cseterorum hu-moram. Omne animal volans caret mam-millis: ut patet in galHna, ave, & formicax

Scc. Omne animal parvi corporis pluscantat,

quam magni corporis : £c maxime temporcfuicoitus: ut patetinpbilomela, Sccolumba.

Omne animal 8c omnis avis diligit fuum fru-

dlum 8c gerit curam folicitam deillo, prseter

cuculum, qu?e facitovainalienonido: 8cnonalit : .

8c praeter corvum , quae deferit pullos

ufque in tertiam diem : caufiefl:, quiaplumii-

cIl alba. Omne animal naturaliter cognofcit

fuos filios 8c primum&: fecundum , Sccisprsc-

bet prius cibumScnutrimentum, 8cc. Omnc"animal generans plus dormit ovante. Omneanimal aquofum minus dormit aereo: ut pa-

tet in pifce refpe£tu avis. Omne animal ma^iculum elt, in membris misquodammodomi-nus forminino, ut patetincancris, Scanguil-

lis , quoniam caput mafculi eft minus capite

foemellse , 8c pinguis fcemina eft major mafcu-

lo Omne animal carens fanguinefugitipfum

libenter propter ejus dulcedinem , ut patetde

rcufca, ferpente, 8cc. Omne animal habens

cor efi: fapientius non habente , ut patet de virq

8c vulpe. Omne aniraal. magni p-uhnonisfatis

bi.bit refpeitu habencisparvum. Omneanimalnon habens , parum bibit , & e converfo. Omneanimal vivens dc rapina parumbibit, utpatet

dtrfalcone, 8cc. Omneanimalgeneransanimal

habet fQemineum fexura pricter leopardum.

Et h.-xc de animalibus Sc eo^imdixferentiisad

prscfens dict.i fufncirjit.. I N-

2^o Mkhael^ Scoti Lihellury

I N c I P I TSecunda Pars

Secretorum JSfatur^.

C A P. XXIII. 8c XXIV,

EvERTENTEs autem ad cc-

cftrinam phyfionomise in homini-

bus 8c beftiis dicimus, quodanirasE

(equuntur corpus , & ipfse anim^fecundum ie-ipfas non flmt paflibiles a mori-

bus corporis in quibus morantur certo ipacio

vitsc teraporalis , . in Gujus ukimo feparan-^

tur , Sc ccrpus manet; Hoc autem manift*.

ftum eft de motibus exceflivis per ebrietatem i

vini, velamoris, vel triftitiae , laboris&segri*

tudinis. Caufa eft, quia corpus 8c animailmtt

tmius- compolitionis , unde agunt 8c patiun-

tur. Sciendum eft quod inter csetera anima--

lia non eft turpius animal videndum fine or--

natu alterius, quam homo , dum eft nudus,

,

neque pauperius. Nam beftiEe terrae nutriunt t

ipfum donec vivit, ut aves coeli, &c. Verbi

gratia , fbl dat ei lucem , bos ei conterit 8c

eolit terram, 8c ei omnia ducit delocoadlo--

cum,_^ovis dat ei lanam, 8c terra lignum , a-r"

vls dat' ei pennam , 8cc. Sunt cnim multa ani-

malia , quibus per confuetudinem multi homi-

ncs 8c multx mtelieres appropriantur propter

beilia-

De Secretis Natum. 16

1

belliales mores, quos habentS^trahereviden-

tur extra uilim humanae naturac , le applicantes

moribusbefliarum, non tamen dicimus , quodipll homines funt ipfa animalia : Sed in tantumappellamus beftiales , in quantum videntur

aberrare ab humana fapientia. Et faepe dicun-

tur ac proprie appcllantur ab his hominibus,

qui habent oiio mores beftiales , uti hoc exem-plo , vide hunc Leonem , hilnc Porcum , huncAlinum, hunc Canem, hunc Vulpem, hunc Lu-pum : hunc Imp,eratorem , hunc Abbatem ,

hunc Monachum , hunc Sandtum , hunc Ange-lum : Item audiatis illum Leonem, fcilicet

quia rugit in Leo , 8c clamat fortiter , ficut Leo

,

^ ita de cseteris limilibus. Mores enim ho-minum non funt , nili pafliones compofiti cor-

poris ,8c animse. Et tales non conveniunt a-

licui femper , niii quantum difconveniunt ab

ufu genitum in loco regionis cohabitantium.

Sunt autem multa iigna phyiionomiae , quss

penitus funt communia tam in hominibusquam in aliis animalibus : ut timor , fortitu-

do , audacia , gaudium , triflitia„amor , odiura,

fanitas 8c segriudo. Tamen fciendum eft,

quod phyfionomia non eil: redta in beftiis li-

cut in hominibus, quorum judicium eflfblo

v-ifj fapientis in membris paucibilibus . verumefl quod auditu 8c tactii habetur certa cogni-

tio hominis. Nam videndo virum conve-

nienter habemus judicium deillo, Scficiimi-

liter de muliere : verbi gratia , in vifu naflis

longus 8c grolfus iignilicat prseputium ma-gnum,

i6i Michaelis Scoti LiheJIm ,

gnum, 8c e ccnverlb, 5c fiiper hoc dicit qui-

dam 5c bcne.

Ad foYmayn nafi dignofcitur hafapriapi.

Et in muliere pes efi: fignum, quialifucriti

ci pes longus , 5c {Iriiius , ac maccr, figai-

ficat vulvam longam. , {Iriclam ac macram , ,

& e convcrib. Item menilira medii pedisnu-

di cft menfura lcngitudinis vulvse totius uni-

cuique. Undc dicit quidam , adformam pe-

dis cogmfces nj/n mnlieris. Subtilitas pellis in

vulva & virgine cognofcitur per conditioncmi

labiorum oris in unoquoque : quia grofTa la-

biacris, fignificantpeilemgroflam, 5crubtilia

fubtilem. Nares naii lignificant tefticulos

hoc modo : quia grofTss 8c, latse fignificant

groflbs 8c latos tefliculos : fubtiles vero flri-

ftos, 8c parvosiuomni: quorum officium di-

xit quidam

:

leficulinudiferimt adh.biacfdi:

Nec tmtum feriunt , pojfunt fdttirare fora-

mcn.

Semen confervmt , ipfum rptoque fpanderet

curant.\

Cognofcitur enim omnis juvenis de virgi-',

nitate 8c corruptione per multa figna , uter-

que ad pirulam nafi , quia manentevirginita-

te cartilago pirulae naii fentitur indiviih. Ini

malculo virga erecta diicooperiair, 8c e con-

verfo. Et in muliere os vulvse iniinuatur.

Item dicimus , quod figna communia proi

fcientia non reputantur, ut vifus oculorum

,

^cc. Caufaefl, quiaomnesgCRtesbenciciunt,,

quod

DeSecretis Isatur^e, 1 6^

quod pcr oculos eil yifus , 8c per aures audi-

tus. Unde li quis diceret , talis ridet , qui*

habet oculos, jam derideretur, 5c ita defenG

propter iigna publiCa fencctutis. Av^es ad

peanam cognofcuntur 8c ad ungucs, equi ad

dentes , 8c caprse ad oculos , 8cc. Undc Hdicatur , Leo eft fortis beftia , porcus im-mundus , ferpens audax , felis timida, 8cc.

Prc€di6ta enim 8c {imilia fi vocc ab'qua dicc-

rentur ab aliquo , pro fcientia non reputa-

rentur, eo quod talia ligna funtcommuniaScjomnibus nota: unde in liisnemodubitat, ut

vifu vel communiter auditu. Item dicimus,

quod nullus homo vidit unquam hominemveraciter cx toto cffe limilem belliae > licet

dicatur de fimiis , fed aifimilatur compara-tione natur^e in aliquibus , ut in mcnflruo-

fis : in quibus non contradico , imo pofll-

bile eft per artem 8c pcr naturam ut fiat hip-

pocentaurus 8c minotaurus JJnde ncmo po-

tell; phyiiognomicarc ger iigna communiafive iigna propria tantum j quae licet omncspo Tent homines , tamen non omnia habcnt

in Cc. Quis enim dubitat dc fignis communi-bus, 8c ea quae quis nonnovit, 5cideohomi-ni iapienti non convenit quod caram aliquo

dicat aliquod iignum. de communibus , ut

vidcfns hominsm fortem ex cxperieatia , di-

cat ille eil fortis ut Leo , bene quidemfciturquod ille efl: fortis ut Lco , 8cc. Oportct enim

.

nos determinare fipieater omnia 8c iingula

i.\-; proprie dant fcicatiim phylionomicandi

,

' -. ut

2^4 Michaktis Scofi Lihelius •,

ut ex hac fcientia qmfque eam fcientiam , ut

dicemus aperte in fequentibus, valeat inter

gentes, omnem rcverentiam 8c honorem tamse

cum proficuo adipifci, lingula enim illorum

qu2e dant phyfioncmiam in homimibus funt

ca, quae ineisexmotibuscorporis , fcilicetex

forma vel figura, a fimilitudine cujullibct

membri, etiam ex colore, in ejus levitate 8c

gravitate incefllis , flatu 8c voce , 8cc. Scien-

dum efl: igitur quod membxorum corporis

hominis, ad quae proprie pertinet fcientia

phjfionomise, aliud eft fimplex, utlingua,hepar. Aliud vero compofitum , ut pes 8c ma-nus. Quomodo autem hxc omnia fint 8c ha-

beantur in unoquoque hominum , cui tradi-

mus praenominatam fcientiam , 8c non alte-

rius animalis per ordinem capitulorum fub

fuis rubricis, velut nobis videbitur, ficut 8c

quibufdam aliis vifum fuerit , ut Hippocrati

,

Galeno, Alminfi^ri fuflicienter dicimus. Sed

antequam veniamus.ad totam intentionem

noftri fermonis ex prserogativa dicimus,

quod valde cavendum efl in omni tempore ab

obviatione 8c focietate hominis infortuna-

ti , opus naturse fupcrioris , ut ob homine , cui

diminutum fit aliquod membrum , ut oculus

,

manus, 8cc. Caufa eft, quia quilibet talium

eft fadlus infelix 8cfuainfeIicitateobftatfelici.

Et hoc praeftat in multis nocumentum , quod

eft occultum homini ignaro , cum ipfe non

poflit perpendere de hoc, nifi per viamhujus

iodTinx , vel per experientiam fui mali. Nam<)mnis

DeSeer^isNatura, i4$

omnis homo fe melius poteft curtodire a fuo

publico inimico jam fad:a offenfa , quam ab

homine infortunato. Caufa ell , quia nocu-

mentum in fortuna eftoccultura, inimicive-

ro pubiicum. Et eil: fcicndum , quod non dt

creatura tam bonx complexionis , quse fi

membro diminuatur, quod non mutet ftatum

fuum aut in pejus folito vel multoin melius,

quod raro contingit , fi diu vivit. Undc di-

dn.im eft , Cavete aftgnatis. Et alibi , in homine

ftgnatQm aliqtio membronon cmfidas.

Signa com^lexionU ratiom coloris in facie.

C A p, XXV.

r^ Olor albus in facie , vel fufcus intermix-

tus quafi albedine & glaucedine, five co-

lor gipfeus & plumbeus naturaliter {ignificat

frigidam complexionem. Color rubeus 8c

rufiiis in facie compofitus albedine cum mul-tis lentiginibus Cgnificat calidam complexio-

nem. Color albus in facie cum mollibusmo-tibus , ac intermixta rubicunditate fignificat

temperatam complcxionem. Colcr in pelle

ividus 8c etiam in unguibus fignificat malamfrigidam complexionem.

M Signa

z66 Miehaeiis SaM Lihellus ,

S/g7:a corn^lexionis ratione coloris in corpore.

C A p. XXVI.A^Orpus in pelle album 2c ficcum in carne

habcns aliquod vel raultum rubei colojris

ei locis con^ruis, lignificat dominium chole-

Yx. rubese. Corpus in carne craffum 5c in pel-

le album 8c convenienter coloratum lignihcat

dominium fanguinis. Corpus in colore bru-

num &: in carne crafrum , cum aliquantulo co-

loris rubei fignificat dominium fanguiniscum

melancholia. Corpus gracile five macilentum•ligriificat dominium cholerae rubese. Corpus

mediocre , fcilicet inter macrum & crafllim , 8c

inter album Sc brunum , fignificat dominiumfanguinis -cum phlegmate Sc aliquantulum

melancholiae. Corpus quod t^diVL fentitur

valde calidum , fignificat complexionem cali-

dam. Corpus quod fentitur frigidum magis

qu^m calidum , iignificat complexionem fri-

gidam. Corpus quod ta6i:u fentitur afperum

,

iignificat ficcam complexionem. Corpus

quod taftu fcntitur molle, fignificat comple-

xionem humidam. Corpus quod fizpe fudat,

fignificat irigidam complcxionem. Corpus

leve 6c fubtile inceflu fignificat bonam com-plexionem. Corpus grave ac pigrum inceflli

iTgnificat malam complexionem.

Signa

De Secretis NatHTie. z6y

Signa corporis calida cetnplexionls.

C A p. XXVII.

/^ Orpora naturaliter calida cito crcfcunt 8c

bene , ut patet in infantibus, ac impin-

guantur vcl deliccantur , vena: ncc apparent libi

per loca, anlielitus eiseftmanifeflus, voxfir-

nva , fortis 8c groffa. In coitu funt fortia &; co-

rum appetitiva. Benecomedurjt , & digerunt ac

geflant, multis abundant capillis, &pilisper

loca , c]ui partim funt grofTi , Sc ericii , quodcontingit a multo calore cordis , ut patet in

Iccne, gallo, Scc.

Signa coYporis frigida co7nplexioKis.

C A p. XXVIII.

/^ Orpora «aturafrigida, tarde crcfcunt , pa-^ rum impinguantur. Ven:s app,arent libi

manifeflae , & magnse , anhelitus eis parvus

vel quafi abfconditus. Vox in auditu fubtilis

vel acuta : in coitu funt dcbilia & raro eorumappctitiva, parumcomedunt, maledigerunr,Bc geflant , in pelle funt albo five rofeo colore.

Capilli eorum fimt extenfi & longi, fivefint

nigri fivealbi, &funtfubtiles: faciletiment,

8c expavefcunt , 8c ad laborandum funt dc-

biJia.

M i Signa

268 MichaeUs Scoti LiheUus 9

Sig7m CQYpris humida. comj^lexionis.

C A p. XXIX.r^ Orpora naturaliter humida in carnc funt

mollia 8c levia, eorum jund-urse fuht oc-cultae , 5c paucse fortitudinis. Unde parumpoffunt durare Jaborem, timida funt&pavidaquafiabomni, male dormiunt. S^epemoven-tur ad luxuriam , nuda funt pilis. Eorum oculi

femper lachrymant. Pili 8c capilli corum funt

extenli oc fubtiles, 8c boni ingenii addifcen-

dum.

.

Signa cerporis ficca c^mplexionii.

C A p. XXX.r^ Orpora naturaliter ficca, in ta6lu fentiun-

tur afpera, in carne funtmacra, inlabore

fortia 8c durabilia , libenter 8c convenienter

comedunt , junfturse membrorum fibi fiint

manifeftae. Capiili 8c pilifuntgroifi, afperiSc

mfpi.

Signa corporis Umperati ^ fani.

C A p. XXXI./^ Orpora temperata 8c fana bene comedunt

8c bibunt juxta conv^nientiam fui , dige-

runt , 8c difponunt rcs 8c fapiunt bene , 8c fame-

fcunt in horis convenientibus , gaudent cum^udentibus , bene dormiunt fuos fbmnos,

levia fentiunt 8c vadunt leviter, cito fudant,

xaro vel nun^ua^ fternutant , mediocritet

impingiiantur, iii facie funt colorata , in tadla

funt calida, in eis quinquevigentfenfuscon-venienter juxta convenientiam setatis, corpo-

ris&oris.

Sipja coYporis dij?emperati (^ male favi^

C A p. XXXII.r^ Orpora diftemperata , 8c male fana in omni

flmt dilTmiilia corporibus temperatis 5c

bene fanis. Unde malc comedunt 6c non cu-

rant bibere, male digerunt, 8c difponunt res

fuas, non bene fapiunt in horis convenienti-

bus, non fe plenetribuuntgaudentibus, imoquafi triftificantur 8c manent triftes , male dor*

miunt fuos fbmnos , graves le fentiunt&gra-

viter vadunt 8c raro fudant vel non fudant . o-

fcitant fsepe vcl fternutant , brachia extendunts,

facie flint pallida vel nimis colarata > quin-

que fenfus male vigent , non poiTunt diu fuifer*

re laborem , cito rerum obiivifcuntur , multuoifputant , in naribus abundant fuperfluitatibus

,

quafi ad omnia funt pigra, quandoque pedes

8c manusSc oculi lachrymantur.

^igna complexionls cerebrr.

C A p. XXXIII.pAn^um caput naturaliter habet parvum

cerebrum , 8c multitudo capilJorum eft

maxima defenfio capitis. Unde de compl^xior

ne cerebri ita dicimus.

Si cerebrum fuerit calidae complexionis

homo ipfum habens in tactu fentit multumM 3 abua-

270 Michaeiis Se$tt LiheUm ,

abundans , Sc hi multum funt grofifi , oculi ej us

longe vident , Sc videndo dircernit , pervigil eil

fenfus,celer argunaento , color capillorum diu

durat, raro abundat fuperfluitatibus in nafo ,

vix ei oculi lachrymantur , efl: & homo magmevigilise , cupidus quafi omniitm pulchrorum 8c

corde tendit ad nobilia.

Si cerebrum fuerit humidse complexionis

,

iiomo ipfum habens in taftu fentitur moUis&: lafcivus, & capillis abundat fubtilibus, Se

ei cito color tranfinutatur, 8t eft etiamluxu-

riofus, fsepe fibi laehrymant oculi, & forte

aliter infirmatur utfanguine, 8cc. vivitbrevi-

tcr, in nafbciabundatmultafuperfluitas, vox

ei fonat aliquantulum impedita, caput fxpc

dolet, ia perfbna eft debilis, exfacilieftpavi'-

dus, tenerieftingenii, pluseftcondolensaltt-

fius mali , 8c pius fimplex quam fapiens , 8c

yani propofiti.

Si cerebrum fuerit frigids complexionis,

homo ipfum habcnseftfkpepiger,, tardiintel-

Ie6i:us , tam capacitatis , grofli ingenli , ejus ea-

pillifuntlevesSc extenfi, tarde crefcunt , 8cin

colore fuut albi vclquafi plumbd. Ejus oculi

raro moventar , 8c breviter videt , magnusvi-gilator de nofte, ftabilis pi*opafiti, in labore

tenax Sc largus loci ratione, in ta6tu fentitur

frigidus 8c moUis, Sc eft fubtilis ingemi, ali-

quaatulum ad difcendum fagax.

Si cerebrum fuerit ficc;^ complexionis , ho-

mo ipfum habens capilli ejus tarde 8c tcmpe-f^ve crefcuijt , unde in longum non cito cre-

icunt

,

DeSecretisNatura, 271

fcunt , at breves morantur & rari Tunt in cute

ac grofli in fubfiantia, & pluscurtiquam ex-

tenli , cito in canitiem convertuntur &: de fa-

cili cadunt de capite, utfrondesdearboribus,

oculi longevident, &: eilhomotemperatiin-

ccfTus & motus, in nafo non multura abun-

dant fuperiiuitates niii fit cxigendi caufa, ca-

put faepe dolet , homo efi duri ingenii , v anus

,

•&: make capacitatis.

Si ccrebrum fuerit calidae ^ Ciccs. comple-

xionis , capilli nal^cuntur fiavi , forres £c curti

:

vel nigri , velcrifpi : homo efl multumluxu-riofus 8c ideo cito canefcit , parum dormitno-(Su, eftmagniingenii Sc repentini intelledlus,

apprehenfionis, levis in eundo 8c faliendo , vi-=

det procuI,8ceft vanus inagendisraceieltra-

ro fuperfluitas in nafo.

Si cerebrum fuerit frigid^ 5c humidse com-plexionis, homo libenter dormit, quamvis

male dormiat ,hebes eii in fad:is,fs:peaj;gra-

vatur paifionibus rheumatids, &: principalr-

ter in capite , £c in oculis : frequenter abuadaf

fuperfluicatibus ia naf©, param eomc-ilii ^.:

bii)iL

^ignacm7plexio?Us corti'n

C A p. XXXIV./^Ordis complej^io fl fucrit calida, pulfis

efl: velox, pe6lus aliquantulum eft pilo-

fum , ultra setatem adoleicentise , incarneeilcftlidus, eil boni appctitus , infattisaudax , in

M 4 verbis»

271 Michmlis Scoti LiheUm ,

verbisafper, in dando tenax , obftinatus, fu-

perbus, iracundus, luxuriofus. Si cor fuerit

frigidae^complexiams, pulfus eft ei tardus , pe-

«^us nudum a pilis , ta6lus carnis frigidus , duri

appetitus, dcbilis fortitudinis , anhelitus ar-

<^us, vox fubtilis & debilis quafi piger in fa-

«^is, in verbis non bene placidus, levitcr pa-

vidus, nonbenecomedit, 5c raro luxuriatur,

niii fit per accidens. Si cor fuerit humidjecomplexionis, homo abundat capillis maltis,

qni fiunt longi cito 8c extenii , in calore albi

,

velblandi, multis abundat pilis, cxcepto in

peilore, in taftucarnismollis, Sc cftincolo-re albus vel fafcas Sc aliquantalum efi: pin-

gi-iis , multum timidas ,pavidus , hebes, 8c de-

Hlis in laborando. Si cor fuerit ficcae comple-xionis , .pulfus eil ei durus , corpus totum eft

mufculofum , in carne macrum , vense funt

manifeft^, pili funt grofii 5c breves per loca,

aliquanculum afpera 8c groflTa. Si cor fuerit

calidoe 8c ficcae complexionis , pulfus eft ve-

lox, durusScfortis, pe£lus aliquantulum pilo-

fum pilis tortis, anhelitus magnus , totus in

carne calidus, cito movetur adiram, iracun-

dus manet , 5c obllinajtus. Si cor fuerit frigi-

dGecompIexionis, pulfus eft tardus , 8c debilis,

pe6i:as nudum a pilis, anhelitus parvusSctar-

dus , taftus in carne mollis , Sc frigidus , non fa.-

cile irafcitur , 8c cito iram remittit.

5i-

De Secretis Natur^. = 275

Signa complexionis hepatis,

C A p. XXXV.T jEpatis complexio fi fuerit calida, cogno-

fcitur ex amplitudine venarum cc ficcita-

te, urinaejus eft multumtindra, & comeftio

calidi cibi nocet ei , quiaipfurainflammat, 8c

etiam abundat in eo humor cholericus , mul-titudo pilorum fub hypochondriis. Si hepar

fuerit frigidae complexionis , vense apparent

ar^iae, coxa femper erit tcnera , Scinmultitu-

dine homo eftdebilis, multo phlegmate abun-dat, utfputo, & mucilagineinnaib, urinaeft

alba, vel quafi egeftio , ideft, faepe abundat

ventoiitate, 8c multum deficiunt fibipilifub

hypochondriis. Si hepar fuerit humidse com-plexionis , ejus ianguis eft turbidus , corpus eft

pingue, vcnter fit facile confiatus , caroienti-

tur mollis, in facie eft pallidus. Si heparfue-

rit iiccse complexionis , pauco abundat fangui-

ne, totum corpus manet macrum , ventergra-

cilis, infacieeftpaucuscolor.

Signa co7npIexio7tispulmQnis.

c A r. xxxyi."pUImonis complexio ii fuerit calida, vox^ eft grofla, anhelitus magnus, pe6tusam-

plum 5c groifum . Si pulmo fuerit frigidse conv-

plexionis, vox eft fubtilis , anhelitus parvus,'

peitus ftri(i^um 6c fubtile. Si pulmo fuerife

M j* ' ficc3e

274 ASchaetisScotiLileSusy

ficcx compexionis , vox eft clara, osficcum,

6c pauca faliva. Si pulmo fuerit huraidse

complexionis , vox cft clara, undehomohochabens eft naturaliter fortis , plenus faliva 8c

raro bibit.

Signa complexionis ^omachi.

C A p. XXXVII.cTomachi complexio (i fuerit calida, Aigt-

ftio cft fortis, appetitus magnus, fatpe fa-

mefcit &j frequenter , Sc ei dolct caput , oculi

patiuntur , cito iraicitur 8c cito ab ira reverti-

tur. Si ftomachus fuerit frigid^ complexionis

,

digeftio eft debilis, parrus appetitus, rarp fa-

mefcit 5c iitit , capite 8c oculis fanus eft, Sifto-

raachus fuerit hatnidae complexionis , raro ii-

tit , {puto abundat , in nafb multa fuperfluitas

,

naufea, vomitus & vertigo fibi eveniunt. Si

ftomachus fuerit ficcse complexionis , fsepefi-

tit , lingua afpera , coxa ficca cum pruritu vcl

debili exitu, gula afpera, 8c cibi afperitatcni

inglutiantur.

Signa comfkxionis teJiiculorurK.

c A p. xxxvni.'yEfticdorum complexio fi fuerit calida

,

partcs propiatjuae veftinntur pilis nigri*

Sc ei'iciis, virgavirtuofeerigitur, fpermaexitin fubl1;antia multumgrofia Scviieofa, Sccito

exit cum fricatione coitus , etiam ante comple-

men-

VeSecretisNatm^: zy^

mcntum: a&tatis contingit grande dericierium

coitus, unde fuper virga manifefta; apparent

vense, nervi eorun^ Tunt fortes & peHis grolla.

Sj tefticuH fuerini frigidag? complexionis par-

tesvlcin^e^funt multumnud-^ipilis-, & illiqui

ibi funt , extenfi funt , virga raro erigitur 8c de-

bile fpermaexit , Iic|uidum & tardc, venss-ipfo-

rum funtoccultoe, nervi debiles , pellisfubtilis

8c' moilis. Si telliculi fuerint humidx^ coni-

plexionis multum fpermate abiindant, & eji-

ciunt in coTtufemenaqueum Sc albumutlac,

& bene utile. ad concipiendum , tard.mt mul-

tum femen ejicere, pelHs eft mulrumnuda^pilis & fubtilis. Si teiliculi fuerint humidxcomplexionis , fperma in cis generatur pau-

cum , tamen illud e-fl fpiffum Sv viicofum , Sc u-

tile ad concipiendum , virga dobilisextenditui^,

pili eorum^ funt breves& ericii , aiperi & grof-

fi, pellis vero groffa magisquam fubtiiis. Si

tefticuli fuerint calid^ & humidaccomplexio-

His virga potentererigitur , oc ei-edlamanct vi-

riliter, & eriammovcturadcoitum, St mul-

tum feminis-emittit. Si tclliculi fuerint frigi-

dae 8c liccae complexionis , virga tardeei-igitur

6t- cito perdit virtutem^ parum feminisemit-

tit 8c quandoque non poteft exire coitucom-

pieto.

De 7ioUtia ^artlwm ccrporis m ctnrii- a^iimali

C A p. XXXIX.r^ Or omnibus aliis membris corporis. eil ca-

" "^Udius^ natiuralitcr , 8t calore ip^ius totiuxi

M 5 cor-

ij^ MichaeUi Scoti Libellm l

corpus vivificatur &; tenct calorem fn cseteris

partibus fuis, ipflim recipit a fuperiori influ^

xione , quo fi corpus manet compaftum , undea calore cordis cseterae partes corporis cale-

fiunt , 8c fic poffimus dicere quod cor efl: fons

innati caloris& origo , poftca hepar : Scpoftil-

lud funt caeterse partes carnis&puppae. Cere^

brum eiL omnibus partibus corporis frigidius

8c humidius ad contrariumcaloriscordis. Un-- «ie unum contemperat aliud. Adeps natura-

iiter efl: frigidior &: ficcior quadam humidita-

te coagulata. Os naturaliter eft calidurn 8c

ficcum, Medulla eii naturaliter calida 8c hu-

mida. Omnis cartiiago , vena , nervus , Sc pan-

niculus veternus eft frigidae , 8c ficcse naturas

;

tamen eft minus quam os , cujus efi: tempe-

rata , 8c proprie efl: illa quae eft in volis ma«nuum. Nervorum quoque complexio. multum;

diverfificatur, quoniam qui a cerebro progre-

diuntur , humidiorcs funt quam illi qui a nuca

nafcuntur , cum in fua complexione vicinentur

complexioni cutis , quse dicitur temperata.

Glandulse funt frigidae 8c humidae, &c omniamembra qusegenerahtlac, utmammse, fper-

ma, tefticuli, faliva, pulmo, Caro multura

diverfificatur, eo quod fccundum complexio-

ncm membri , efi: calidior 8c minus calida , ta-

men omnes carnes recentes abfquc fale funt

calidse 8c humidse , falitae vero calidse 8c ficcae

,

diverfificantur tamen fecundum locum partis

animalis , Sc quantitatem falis. Caro medio-

erk, i. macra 8v aafiTa eil temperata in Qmni

DeSecreiisNatur^» . 277qualitate, «nde fecundam vefitatem carobe-

ne macra impinguat 8c crafTa macrat. Caro

porci caftrati , ficedi , agni , vituli , gallinae, pul-

lorum, capoiiis, 5cc. bona eil 8c laudabilis,

eo quod facile digerit , 8c bonum generat fan.-'

guinem. Caro volatilium facilior ed ad digc-

rendum quam gradientium , 8c quicquid ex eis

melius , funt lacerti , lingua , pes, os , 8c hepar.

Omne frixum 8c aflatum calidum eft 8c {ic-

cum, unde durum eftaddigerendum, Scper-

fbnam reddit macram. Oleum eft humidum8c calidum , ova forbilia funt £ana 8c ex eis me=lior eft vitellus albumine. Cafeus malus eft

in cibo , tam dulcis quam falitus , tamen utilis

eft 8c dulcis poft reliquos cibos: quiatuncaf^

fumptus facit digerere. Butyrum bonum eft

8c fanum. Lac plus malum eftquambonumg'8c in seftate meiius. Omne membrum anima-

lis quanto plus cftnervoftim, tanto frigidioris

eft natur^s , ut pes.

Signa rephtionis malorum humorum.

C A p. XL. _ ^

t) %)Ietio malorum humorum , qua fblet

infirmitas generari , oftenditur per hscfigna, nimiarubedoinfacie, palliditas in pel-

le 8c unguibus , freqaens extenfio brachip-

rum, plurima ofcitatio , fputatio, gravisfomsp

nus , plenitudo venarum , exitus fanguinis

de nafo ex facili , fsepe gi-avitas capitis , utdolor frontis > tinnitus aurium , lachrymatio

'M 7 oeuL-

i 7§ MichmUs Sc&ti LtheJius ,

ocijlorum, & prurirusineis, timordeplano,inertia corpoTi«; ad eundum & laborandum

.

magnirudo pulfus , dilTolutio ventris , urina

turbida, non voluntarius appetitus comeden-di , 8c debilitas in tota perfona.

Signa nimnfangHinis

.

C A r. XLI.

/^ Um fanguis nimis abundat, acciditpruri-

tus quali ubique carnis , & principaliter in-

brachiis, in facie abundat rubedo, continuo

oris dulcedo fentitur , pneter folitum , fiunt

veficulae in ore & kbiis quidam ardoresfen-

tiuntur in ped:ore, quos carbunculos appelia-

mus , quibils perfona perdit appetitum & fuumfomnum, urina rubea, aliquantulum fpilTa

,

corpus pinguefcit , cibi fip'unt bene in efu , un-

de appetit , digerit & difponit.

Sig'fia nimiee Cholera.

C A p. XLILr^ Um cholera nimis abundat , accidft in fa-

cie color citrinus , amaritudo in ore , afpe-

ritasingula, fitismulta, paueafaliva, linglia

iicca 8c afpera, caput fsepedolet, QsliGCum,

6ebile, appetitustardus , vomituscitrinus, v<;l

viridis cum multaarriferitudirie, cgeftio eritfic-

ca , dura & pauca quafi adufta &' fbetulehita

cum multo premitur labore , urinatenuis, ci-

trina , ignea , 8c ciara , vi^'iia multa , dormitio

pauca, caromacra, & cov inftabile.

De Sefretis Natura. 179

Signa Phlegrnatis.

C A p. XLIII.

/^'^Um phlegma nimisabundat, in oreacci-

dit multitudo falivse, id eH, fputus mul-

tus, quififueritalbusSc-fluidus, ertbonus, ii

vifcofus raalus , paucitas iitis , os madidum , gu-

la molljs& lingua , raro bibit vel nunquam , ni-

fi in prandio vel coena, urina exit alba , in eun-

do piger , & in laborando debilis , fuperfluitates

abundant in nafo, ocuIifuntgraves8c fbmno-lenti, fbmnusfitlongus: caroundiquefentitur

mollis 8c lafciva , appetitus dcbilis , paucus , a-

eerbus , digeflio tarda , in facic color albus line

rubeo colore : egellio mollis 8c paucje frigidi-

tatis , inaddifcendoeftgrofBccapacitatis, ocu-

li fkpe lachymantur , &pr5efertimm3iie, pili

dto crefcunt& ungues.

Signa nimia melamhclia.

.

C A p. XLIV.z"'' Um melancholia nimisregnat, aodditar-

dor ilomachi , multitudo appetitus canini

,

.color fufcus in facie , fanguis efl nigcr 8c fpif-

fus, urinariigra, velaliquantulumniffa, ten-

dens aliquantulum ad viriditatem vel pallidi-

tatem, corpus in ta(9riifentiturfrigidum, he-

Bes efV in labore, pedes frigidi funt , multumcor fufpicioflim , periona ex cogitatu triflis , fa-

cile iracunda , tenax, amans flare in fblitudine,

pauci efl cibi Sc potus.

NotH-

1 8o MichaeltsScoti LtheUm--,

Notula do^rinalis,

C A p. XLV."VTAtura nihil facitfruftra, & inunoquoque

femper facit quod mcliuseft, &. ideonul-

la qualitas efl ociofa in comore. Sciendum eft

,

quod homo a nativitate lua ufquc ad femamdeHccari non ccfTat, nafcens ut raoriatur. In

calida regione funt homincsnaturabreves, in-

pelle, utpatetde^thiopibus, vel rubei albe-

dineintermixtaaliquantulum , Sc in carnefunt

ficci, crifpi, capillos habent ut grofTbs , afpe-

ros. Et in frigida regione nafcuntur homineslongi , in pelle multum albi & blandi , nudi a

pilis vel quafi in fuo effe funt extenfi albi , 8c

blandi. Nota quod regio eH multiplejc in pro~

vincia 8c in matrice mulieris, quaefiutraque

fuerit calida creatura generatur , &: generata

manet nigra vel bruna , & fi fueritfrigida, ef-

ficitur alba plus vel*Jiiinus fecuadum regionis

complexionem.

De notitia ni?ni£ ahimdantia himorumferfomnia.

C A E. XLVI.

T^E judieio cogitationis fbmniorum ita di-

cimus, quodeorumaliudeflvefum, aliud

efl: falfum. Item fomniorum aliud fignificat de

praeteritis, aliuddeprsefentibus, 8c aliuddefu-

turis , 8c aliud fignificat nil nifi phantafiam . fet

omnia iflaattenduntur effe a quibufHam pro-

pter^t^tem, proptcr cibum Sv tempuspropter

luna»

DeSecretisNatura, 2S1

lunationis , quia aliter videt in fomniis puer, ?c

aliter javenis, aliter&aliudfenex > 5c aliter 8c

aliud mulier in quolibet fui ftatu. Item o-

mnium atque digeftionem cibi fumpti vel nihil

{ignificat, aut de prseteritis. Somnium in di-

gef|,ione faria, fed nondum perfc(f^a iignificat

de prxfentibus faftis, licet fiantcuminterval-

lis. Somniiim poft completam digeftionem

cibi afTumpti fignificat de futuris omnino.Unde cum quis dormiendo fomnfaverit ali-

quid 8c in excitatione ibpinii fibi videtur ex-

traneum 8c magnas fignificationi'? 8c cupitfci-

re quid fignificat, confeflim furgat, 6c illud

notet, aut nondormiatplusfuperlatus, fuper

quod fomniavit, 8c tunc recordabitur in die,

nifi muita fomnia viderit longadormitationfc.

In die autem li aliquid illius ibmnii oblitus fit

,

fricet fibi caput retrorfum, ubi eit virtus me-moriae, 8c tunc cum pr^judicationis auxilio

facile erit memor. Item fomniorum quxdamfignificant lucrum , qusedam damnum , quge-

dam gaudinm , quasdam triftitiam , qusedam

segritudinem , qusedam fanitatem , quaedam

bellum , qusedam laborem , qusedam requiem,

quxdam folummodo explicationem fomnii.

Verbi gratia. Cum homo fbmniat in hora

debita fui flatus avem capere , lucrum fignifi-

cat , avem perdere , damnum fignificat , plora-

re gaudium fignificat , ridere triiHtiam figriifi-

cat , velle currere 8c non poffe , impedimentum

fignifi^cat , 5c fic de cseteris.

Somnia

282 Mkhaeks Scoti LiheSus ,

Somia ftgnificantia dominium fangtiijiii.

C A p. XLVIL/^ Um fanguis rcgnat, hoino Ibmniat fe vi-

dere rubeum colorem , utminium, cina-

brum ,, tin^ftam fcarlatam , findoncm rubean:

,

vclviolaceam , morellam, rofam, mJgi^anatam ,

fanguinem , feftum facere , nuptias vel fponfa-

lia , vel adeffe in talibus. Comedere cibum dul-

cem 8c remfapidam, fentireventum, ponere

ventofum in carne ,* aliquam videre carnemfanguinolentam , 6c hujufmodi fes rubeas aut

rubicundo colore.

SC7nnia fignificantia dominium choler^e rubea.

c A p. xLvin./^ Um cholera rubea regnat , homo fbmniat

fe videre ignem ardentem , earbones vivos

,

prunas acccnfas, fcintillas, clibanum , forna-

cem , cereum , fulgur , audiretonitrua , coelum

rubeum , infiammatum lapidem , litem verbo-

rum interaliquos , pugnam , percufllonem , ru-

morcm , calorem , callum , lothonem , aut chal-

cum , aurum , ramum , auripigmentum , capil-

los blandos , amare , comedere.

Somnia fgnificantia dominium phleg^natis.

C A p. XLIX.A^Um phlegtaa regnat , homo fomniat fe vi-

«lere pluviam , mare, flumen, fontem

,

aquam

,

De Seeretis Nam'£. 283

aquam , canalem , puteum , lacum ,navem eun-

tcm , pifcem , rete , linum , abluere aliquid , ut

manus , pannum , videre colorem album , ce-

furam , calcem , cafeum , bombicem , cadere in

aquam , fugulos ,Iachrymas, putum , fyrupum

,

aquam hauriri, lixivium natare , capillos , tegu-

ias filare 5c hujuimodi limilia.

Som7iia fignificantia dominium MehnchQlia.

C A p. L.

/^Um melancholia regnat, homofomniatfevidere colorem nigrum 8c fufcum , ut fu-

mujn , tenebram , lepulturam ,infirmum hofpi-

tale mortuorum , cadaver , timorem ,triftitiam

,

impotentiam , eile in carcere ligatum , vellcm

eife flercoratam &. iimilia.

Somniafignificantia cahditatem.

C A p. LI.

/^Onilat quando calida eil complexio, ho-

mo fe videt niiifom.nii^ftuffare, balnearcs

ad folem ilare, incedereper ignem,fe igni often-

di, velferocalido, 8cfimilia.

SQmnia fi:gmficantiafrigiditatem..

C A p. LII.

/^ Onfrat quando fi^igida eil: complexio, ho^

mo in fomniis videt fc eife in loco frigido

,

glaciem videre , tangere nivem , ferrum , prui-

nam , plumbum , lapidcm , ex frigore tremere,

cridallum, albumenovi, lac coagulatura , 8c

fimilia.

Semni^

284 MichaelisScetiLihellm^

Somma fignijicantia humiditatem.

C A p. LIII.

/^ Onftat quando humida cft complexio , ho-

mo videt in fomniisfe tangere rem mollem5c levem, liveteneram, comedere panem rc-

eentem , bibere brodium , mingere , aquampalpare.

Somnia Jignijicantia ficcitatef».

C A p. L IV.

Y^ Onftat quando ficca eft complexio , ho-

mo fomniat fe volare, in fefieriinfultus,

aliquidlevitatiscapere, avemvolare, pennam,foliumarboris, vibrarefcolas, montem, tur-

rim, exprimerealiquidveldiftillare, Schujui^

modi limilia.

Somnia fignificantia refhtlomm hutnonm,

Cap.lv.iUando repletio humorum efl in corpore>

•homo fomniat fe gravari, ab aliquo , vel

onerari per voluntatem aut violentiam , vellei

ire nec pofle , aut fe levare nec ex debilitate va-

lere.

Somniafignificantia malos humores.

C A p. LVI.

QUando in corpore funt mali humores 8c

nimis regnant , homo videt in fbmniis fe

ire per loca coenofa , foetida , menflruum , remturbulentam, Scfimilia.

DE

Q!

De Secretis Natwra, 285

D E N O T I T I A

c A p, Lvir.

A Ugttria' funt in canonibus Ecdefi^ in-

venta, tamen diciaius, quadqiiaedamac-cipiuntur per obviationem hominis vel alte-

rius animalis , vel auditum vocis , 8chic&hxcaugur, auguris, eft, qui vel qa^ per talemfoientiam indicat res futuras, 8c (ic per figna

hujus fcientise lingula in genere judicare fcit

8c novit. Unde fciendum eft , quod au'^urio-

rum qu^dam fignificant bonum eventum,quasdam malum eventum, qusedam mediuminter utrumque, Sunt enim quxdam notabi-

lia, quibus proprieauguriaconiiderantur, ut

fternutatio ofcitantis , obviatio volatus avium

,

cantus avium , vox audita locutionis , circa pro-

,

pofitum negotium, ut fomnium antecedens,

iunde homo facit augurium homini iicut cx-

i tera animalia faciunt , ut aquila , cornicula , no-

i(flicorax, corvus, bubo, picus, felis, canis.

iporcus, equus, 8cc. ut habetur inlibroargu-

\riorura. Item auguriorum quaedam poft , qu2e-

i dam dextre , quse iani linillre , 8c cum diveria

funt in fua difpofi.tionequodlibetfuorumpro-

prie nominarur, 8c proprio nominecognofci-

tur interpretandum. Tamen dicimus quodauguria funt numero xii. ad inftar xii. fi-

gnorum cgeli, §s (uot bec, ]^smva» Ferve-

W

i86 Michaelis ScoH Lihelksf

tusconfert Emponenthi ^ Scifmafarvo^Vtr, jtrrja

fervetus, 8c haec fiunt in dextro latere. In fi-

niftro vero latere funt. Confemova , confer^

'vetus, 'varium Rertenum , fcajfarnova , fcafar-"vetusy Cum autem ifta nomina fint gravia 8c

;

multse fignificationis, ideo placct nobis eaex--

ponere lufficienter. Ferno^va eft augurium=!

quando tu cxiveris domum tuam, caufa fa-

cicndi aliquid, &; eundo videshominem vcla-

vem euiyJo vel volando ita quodteponatante

;

in finiftra parte tui ,& iftud efttibifignum bo-

H2c fignificationis fuper negocio. Fer^vetus cft

augurium , quando tu exiveris domum tuamcaufa faciendi aliquid 8c eundo prius invenis

,

vel vides avem vei hominem paufantem ante

te in finiftra partc tui , 8c iftudtiLimalumfig-

num fuper ncgocio. Farium eft augurium

,

quando homo v^l avis fuo itincre vel volatu

:

ante tranfit venicns a dextra parte tui , & ten-

dens in finiftram evanefcit , iftud eft tibi bo-

num fignum fuper aegocio. Cmferm^va eft

augurium, quando prius invenies hominemvel avem euntem velvolantem, & ferepaufet

ante te in dextraparte tui , vidcnte te , 8c iftud

«ft tibi bonum iignumfupernegocio. Confer-

'*vetus eft augurium qtando prius invenis vel.'

vidcs hominem vel avcni fe repaufantem in de-

xtra parte tui te vidente , 8c iftud eft tibi malumrfignum fiiper negocio. Scifmafarnova eft au-

gurium , quando tu vides hominem vel av^mpoft te , 8c te confequi 8c tranfire ante : 8c an-

tequam perreniat ad te , veltuadeam, alicubi

r fc

fe repaufet te vidente in dextro latere tui,,5c

tunc eii tibi bonum (igaum fuper negocio.

Sciftnarvetus eft augurium , quando tu vides

hominem pofl te vel avem paufantem , ita quodfit tibi dextero a latcre, iftud eft tibi malumlignum fuper negocio. 5f^/^rKot;^eft auguri-

um , quando vides poft te hominem vel avem 8c

j

antequam perveniat ad te 8c tu ad eam , in iocd

repaufet te vidente, fignificat lx)num fignumfuper negocio. S^.afarvetus eft augurium,quando vides hominem prxterire , vel avem in

laco paulantem , ita quod fit tibi in finiftro la-

tere tui , eft tibi nialum fignum fuper negocio.

Emponenthifii eft augurium , quando homo vel

avis venitalatere finiftro tui & tranfit addex-tram, nec eam vides repaufare, fcdevanefcit

ad te : tujic eft tibi bonum fignum fuper ne-

^cio. Hertenum c{^z\iguv'mmi quandohomovel avis a dextro latere tui venit in liniftrura

tranfiens poft tergum tui , Sc cam vides aficu-

bi repaufare , tuuc eft tibi malum fignum fuper

negotio, Ut autem fingula qux djximus evi-

dcntius intelligantur , libri auguriorum hoc

ponimus in excmplo,

. De notitiaJiernutatiQnis.

C A p. LVII.

cTernuto, as, verbum eft: 6c fignificatfter^

nutare. Et hxc fternutatio ipfe idem a6lus

eft qui dicitur fternatatio. Ncc aliud fternu-

tatio quam fumoiitas eorum, quse afcendunt

ia

2 88 M^chakUs Scoti Lihellus ,

in caput ufqj ad cercbrum. Et cum ibi laepius a-

bundent nociva quam juvativa , natura depellit

8c cadendo exit in i^tupernares&peros. Po-

teft autem vetari fternutatio , ne fiat quin fentia-

tur contirigere. Si oculi parum fricentur , confe-

ftim ceffat, aninlali tunc caput purgatur a ma-iis vaporibus : ut domus a fumo quando cx-

pellitur a vento, quid autem iina fternutatio

vel duae boni vel mali fignificent, hic ponoexemplum. Dum enim aliquis negocio eni-

ptionis , venditionis , aut intelledtus, &:c. fecerit -

duas fternutationes , vel quatuor , aut alibi per

alterum faftas fuerint , Sc confeftim fe levat , fi

fedeat Sc fi flatim pedibus fe moveat , Sc incipiat ^

ire id comp^endi negocium five intromittendi

quid, profperabitur in eo. Et fi fecerit ultra .

quatuor flernutationes , non pertinet fibi fuper

fadio, cum flt fub dubitatione fciendi verita-

tem , nifi illud videatadhucperaliudfignum,

ut obviationis figno , Scc. Si vero fecerit unamfternutationem vel tres , omnino delinquat

omnia tamindicendo, quam infaciendo, eo

quod de fafto non pofTet pervenire ad bonumfinem, neccito, necfacile. Itemfiduohomi^nes quafi in uno momento fecerint duas fter-

nutationes , id eft , quilibet eorum fecerit fuamfternutationem , tunc ei eft bonum fignum fa-

ciendi aliquid propofitumincertofa6lo, unde

ftatira incipiat negocium ; Sc profperabitur

,

in grefTu maris caufa negociationis Sc etiam

per terram. Du3e fterrutationes ei bonum fi-

gaumfigaificaat , &ecoiiverig, utdeunavel fv

tribus.

DeSecretisNatur^, 2-8^

tribus. Item cum quisrecentervenitinlocum

una (ternutatio ei bene firaificat , 8c e con-

verfo, utdu3evelquatuor/5cc. Item una fter-

nutatio in aliqua nocle fafta per quenquam de

familia domus , bonum figniftcat , utlucrum,8cc. dua: vero malum , ut damnum , &c. Ve-

rum eil; quod ille qui fternutat , recipiet partem

ligniiicationis liac conditione , quod cceteri

participabunt cum eo de illo eventu. Item fi

du9£ fternutationes fiant omni nocSte ab ali-

quo , 8c illud continuetur per tres nodles,

fignum efl quod aliquis vel aliqua de domomorietur , vel aliud damnum domui contin-

get : vel maximum lucrum. Item introitii

domus fi quis noviter Iiabeat unam flcrnuta-

tionem tute intret hsereditaturus. Si vero

duas , exeat , 8c eam non habitet. Item ho-mine jacente in Itdco fuo, fi vigilaverit 8c fe-

cerit unam flernutationem , efl: fibi (ignummalum infirmitatis , vel damni. Si vero dor-

miat, 8c fecerit unam flernutationem , pejus

fignificat , ut magnam tribulationem , mortemperfbnae , vel impedimentum graviffimum, aut

magnam rerum perditionem. Si vero aliquis

in^lefto jacendo duas feccrit fternutationes

8c vigilet , fignum eft bonum , ut lucri , vel fa-

nitatis , ccc. Sed fi dormiebat tunc , efi: melius :

&c fi omni nocle du:e fiant flernutationes uf^

que in tertiam nodlem , tunc efl: fignum op-timum aut in iucro, aut inaliohonore, 8cc.'

[tem li aliquis tota die iverit , ut mercator

K percgrinus , aut partim in die , 8c repa-

N verit

290 Mchaelis Scoti Libellus 9

verit in aliquo hofpitio , Sc ibi repente facit

duas fternutationes, locum mutet: 8c vadat

in aliud hofpitium , eoquodprofperabitur, a-

lioquin adverfabitur. Item cum quis petendo

aliquid caufa operandi , eam rem vel tetigerit

,

habnerit unam fternutationem confeftim di- :

fcedat de locoillo &. immittatomniail]ic&: a-.

libi tentet , 5c tunc inde profperabitur aliquan-

tulum. Et fi habuerit duas fteriuitationes, ,

tollat ipfam iecure 5c eam rem non permittat''

ncc amplius differet. Item li quis polt ficlTi;ii

jiuper de aliquo unam ft:ernutationcm fecerit i ,,

tunc ei figniiicatur quod omnia in pailo lla-^ -1

bunt firma. Si vero tres fecerit, pad^um nonfervabit. Item fi quisfummomaneindielunsc

Cum fe de le<fio levaverit , unam habuerit, fig-

nific^t, quod totam hebdomadam habebit

profperam, lucro vel alia confolatione. Sive-

ro duas habuerit, totum contrarium erit. Si

quis perdjderit equum ,annulum , &c. &: exiens

dbmum fuam caufaqussrendi, 8c inexitunu-

per habuerit unam fternutationem , fignifica-

tur ei rem fuam recuperare. Si vero duas ha-

buerit, nunquam rem inveniet. Item diedo-

ininiGp fummo mane cum quIsfurgitdele6lo

litres f^erniitatiQnes habuerit, ei bonum li-

snificat. Una vero malum iio^nificat. Item an-

te prandium vel coenam quali voiens mcipere

cgmedere, duas fternutationes li fccerit, bo-

j>um fignificat , una vero m.akim. Vir infirmus

jgcens inledlo fi time^t, & diflidatur, Sc ha-

beat unam fternutationem , iignum. eft mortij

fi ve-

De Secretis Natura, 2pi

liveroduas, evadet, muliergraviterinfirma,

fi in ledo habuerit unam fternutationem eft

fibi fignum liberationis , du» veromortemfi-

gnificant.

I N C I P I TTertiaPars,

In qua contmentm cnpitula phyjiopofniie. in

Jpecie utriuf^ue fexii^s viri ^ muUeris.

C A p. LIX.

D particulas quidem corporumutriufquc fexus videlicet viri 8c

mulieris plenius revertentes, fe-

cundum feriem ferme cujuflibet

perfonce in omni flatu fui dicimus,

Jquod phyfonomia ej} ingeniofa fcientia natu-

is1j''^3 P^'!"quam cognofcitur "virtus cujuflibet ani-

\malis. Et quoniam membrorum qusdarri

iint {implicia, ut lingua, cor, &:c. qusdam.

jvero compofita , utoculus, nafus,&c. Idcirco

icimus quod multa funt iigna qu32 fimul vi-

unt , fomnia quorum dant judicium fapientes

^deo fciendum efr quod multipiexeftdifferen^

ia inter virum & mulierem , cadens in judicip

cientiae qu^ dicitur phyfionomia. Quare ac-

ipienda efl proprie in viro, 8c improprie iii

uliere. Caufa efl, quia vir inomnicomporpitione ipfam plenius apprehendit quam mu-lier , ut evidenter apparcat fcientia canonuni

N i ^ui

292- Mkhaeh ScoH LiheUus ,

qui funt infra per modum capitulorum , 5c obhoc dicimus, quod pro viro intelligatur pro-

prie judicium uniufcujufque capituli, 8c pro !

muliere impropric, comparato tamen intelle-!

ctu iplbrum ad idem. Quarc magnum inge-i

nium debet adhibere comprehenlionibus

omnium quse flint necefiaria huic, fubvicol-

lediionis, priuiquam judicium proferatur u-

triufque fexus , fi cafus evcnerir in aliquo judi-

candi. Videmus enim virum in facie confi-

niilem mulieri ,quem cum fagacitcrafpeximus,

judicamus de illo, & ita de caeteris parribus

corporis ut manus. Videmus etiam mulie-

rem in facie , 8c ha:c erit carnaliter fi milis viro ,

ibla difpofitionc membrorum fcilicet tamalienata partium corporis , ut manus , &C.

quam faciei. Nunquid judicamus de illa

quemadmodum de viro pcflumus judicare?

Ncquaquam, fed aliter, 8c debilius, pro co

quod complexio mulieris valde diflat a meraratione 5c complexione viriinomnibus, mo-do qui diciturcommunisefTc, Seddecommu-ni duse partes attribuunturviro , Sctertiamu-

lieri. Unde volentes ordinem omniumScfin- '

gularum partium membrorum retinere, Aca-I^

pite nunc incipiemus , prmcipaliter ponemus f

rubricam unicuique parti corporis humani &:. f

non alterius animalis, ut opus noftrum lit fa- :

^i

cilius omni le6l-ori. Et connumeratis omni-Mu

bus mcmbris particularitcr a famn-io capitei ^

ab plantas pedum , finiemus ipfum opusj Hf

€um auxilio Dei , qui de nihilo cun6ia creavit J ga

foki

De Secretis Natura* 2p 5

rolus gubernans omnia, dirponens magno rc-

gimine fapicntiss , qui non fallitur.

DeCapillis.

C A p. LX.

r^ Apilli plani 8c extenfi in colorc albi , vcl

blandi, ii lint fubtiles 8c molles, fignifi-

cant hominem naturaliter timidum corde , dc-

bilem viribus , pacificum in focietatibus , ubi-

que convenientem 2c manfuetum. Capilligrof^

fi £c ericii , ac breves , fignificant hominem na-

turaliter fortem , fecurum, audacem, inquie-

tum , vanum , fepe fallacem , cupidum pul-

chrorum , &c plus limplicem quam lapientem

,

licet fortuna ei faveat. Cujus capilli fi.mt mi-stim crifpi , fignificant hominem duri ingc-

nii , aut mult^ fimplicitatis , five utrumquc,Cujus capilli funt multi fuper tempora fiiciei

,

Sc fuper frontem , quibus frons valet judicari

piloia, fignificant hominem fimplicem, va-

num , luxuriofum , cito credentem alterij

in moribus 8c in loquela rufticali, grofli in-

genii. Cujus capilli funt multum ericii 8c ele-

vati 8c csefarea ex flia formofitate fignificant

hominem valde fimplicem , audacem , fupcr-

bum , durce capacitatis , velocis irae , menda-cem , luxuriofiim , malitiofum , in malo prse-

fumptuofum. Cujus capilli in angulo frontis

funt valde ericii, 5c omnes elevati velparumex eis, fitquefronselevata, fignificant homi-nem fimplicem 8c partim malitiofumcumfa-gacitate modorum. Cujus capilli funt miilti

,

N 3 id

294 Michaeiis Scoti Liheltus ,

ideil, fpiffi pertotum caput, fignificant ho-

minem luxuriofum , 8c bonse digeftionis , va-

num , velocis credulitatis , pigrum in agendis,

malse mcmorise , cupidum multorum, acin-

fortunatum. Cujus capilli funt rubei, fignifi-

cant hominem invidum , venenofum ,fallacem,

•fuperbum Sc maliloquum. Cujus capilli funt

valde blandi , fignificant hominem convenien-

tem ad omnia , amantem honorem , 8c vanamgloriam habentem. Cujus cajpilli funt valde

nigri, fignificant hominem convenientem ad

omnia, plus ad bonum quam ad malum. , in

officioSc opere ftudiofum , fecretum , Sc benc

fortunatum. Cujus capilli funt quafi albi vel

glaucij fignificant hominem bonae conditio-

nis , 8c convenientem ad omnia, timidum , ve-

recundum, debilem, boniingenii, tenerssca-

pacitatis, duram ac crudelem habentem. Cu-jus capilli funt mediocres in quantitate 8c co-

lore , fignificant hominem convenientem , 8c

plus tendentcm ad bonum quam ad malum ,

amantem vitam pacificam , munditiam , 8c bo-

nos mores. Cujus capilli tempore juventutis

funtcanicies , fi-gnificant hominem. moventemad luxurim , vanum , mendaceni, inftabilem s

loquacem.

De Fronte.

C A p. LXI.

pRons multum elevata in rotundum fig-

nificat hominem liberalem amicis 5c no-L tis,

De Secretis Natur^, ' 295

tis, laetum , boni intcllc£lus, alteri tra6tabi-

lem &: multis gratiis virtuofum. Cujus frons

cfl: plena pelle , & olTe , Sc non continens rugas

,

lignificat hominem cx facili litigantem, va-

num, fallacemj plus limplicem quam fapien-

tem. Cujus frons eilnimisparvaexomnipar-

te , lignificat hominem boni ingenii , & clari in-

tellc6i'us, multae audaciae in malo, magnani-mum , cupidum pulchrorum & honoris. Cu-jus frons eft cuipida in angulis temporum , ut

olfa quafi foris pcrmaneant, fignificat homi-nem vanum 8c infrabilem , in omnibus debi-

lem, limplicem, & tenerse capacitatis. Cujusfrons eft in temporibus quaii confiata groffi-

tudinc carnis, fcilicet quod habeat maxillas

carne plenas , fignificat hominem multi ani-

mi, fuperbum, iracundum , & grofli ingenii.

Cujus frons efl: rugofa, &: declivis a medio ut

fit quaii duplex, in facie nafi habeat vallem

fivenon, fignificat hominem iimiplicem , ma-gnanimum, magni ingenii , 8c crudclisfortu-

nx. Cujus frons eft magna ex omniparte, 8c

aliquantulum rotunda, nuda pilis vel calva,

parum vel fatis , fignificat hominem audacem

,

boni ingenii 8c intelledlus , iagaeem , malitio-

fum , magnanimura , magnse irse , non bene le-

galem , & ideofacilemendacem: Cujusfrons

eil: valde longa , &l aka inrotundum, 8c facies

verfus mentum fit figurata in acutum , fignifi-

cat hominem fimplicem , debilem , conve-nieatcrlcgalem 8c crudelisfortun^.

N 4 Dfi

1^6 Mchaelis Scoti LiheUus f

De Ciliis.

C A p. LXII.

/^ Ilia arcuata rnultum , 8c quDC frcquenti

motu elevantur in altum fignificant ho-minem fuperbum , animofum , vanum, pjorio-

fum , audacem , minacem , cupidum pulchro-

rum Sc convenientem ad utraque. Cujus cilia

funt deorfum declinata cum alteri loquitur,

vel altcrum intuetur , quaii latcnter lub eis , fi-

rnificant horainem valdemalitiofum velfalla-

ceni , mendacem , proditorem , tsnacem. , pi-

grum, fecretum , pauciloquium. Cujus cili.i

ilinl; rara pilis, iigaificant hominem limpli=

cem , vanum , debilem, cito credulum, 5c in fb-

cietatc fatis convenientem. Cujus cilia funt

iiaturaliter plicata deorfum , ut quafi line cri-

Ipa , fignificant hominem ineruditum, pigrum »

»

fufpiciofum , tenacem, invidum , inmultisfa-

cile feduciorem. Cujus cilia funt valde brevia ,

'

Scincolorealba, velplumbea, iignificant ho-

minem quafi ad omnia convenientem , timi-

dum , facile cito alteri credcntem , 5c e con-

yerfo.

De Interciliis.

C A p. LXIII.

T Ntercilia fignificant hominem tenaccm , iii-

jVidum, fecrctum, fagacem, valdccupidumpul-

De Secretis Natur^* 297pulclirorum , vanse fortunss , plus crudelis

quam deledtabilis. Cujus interciliafunt longa

valde, lignificant heminem aliquantulumdu-

rse capacitatis , fubtilis intellcdus , magnx au-

dacise , multsc felicitatis 6c amiciti^ clarse £v

perfe<5l3:. ,

De OcuUs.

C A p. LXIV.

/^CuIimagni, ideft, grofTi, fignfficant ho-minem frequenter pigrum , quandoque

audacem , invidum , partim verecundum 8c

partimnonfecretum, convenientem , nonte-nacem, vanum, leviter mendacem, magns irse,'

malse memorise , groffi ingenii 8c parvi intei-

leftus, 8c minus fapientise quod ie reputet fci-

re. Cujus oculi funt in capite concavl intus

&

longinqui vifus , fignificant hominem fufpicio-

fum , malitiofum , m.agn^s irx , perverfum mo-ribus, valde memorem , audacem, crudelem,

facile mendacem , minacem , vitiofum , luxu-

I

riofum , fuperbum , inviiium 8c feduifitorem.

Cujus oculi foris valde prominent , iignifi-

cant hominem (implicemautftultum, paruni

verecundum , aliquantulum largum, facilc

fervitialcm , grofli intelledlus Scingcnii, cito

convcrtibilem ad utrumque. Cujus oculi acu-

te intuentur 8c fludiofeciliisdeclinatis, iigni-

ficant hominem malitioium , 5c multoties

fedu^lorem , falfarium 5 faspe mendacem , in-

t()8 MichMlis ScoH LiheUus ,

vidum , tenacem , fecretiim , impium , nec benelegalem. Cujus oculi funt parvi 8c rotundieonvenienter, fignificant hominem verecun-

dum debilem fimplicem , cito credentem di-

£i:a alterius , groffi ingenii , tardi intellecftus,

Scfrequenter crudells fortun^> liberalem al-

teri, 8cconvenienter verecundum. Cujusocu-li funt obliqui , lignificant liominem fallacem ,

legalcm , tenacern , invidum, iracundum, men-dacem, 8c in raultis malitioflim. Cujusoculi

funt varii 8c intuitu vagi , fignificant homi-nem fepe mendacem, vanum,f;mplicem, kixu-

riofum , fedu<3:orem , cito alteri credentem , in-

vidum , animofum , cupidum pulchrorum

,

8c facile convertibilem ad utrumque. Cujus

pculi fsepe connivent 8c moventur ante 8c rC'-

tro, fignificant hominem luxuriolum , infta--

bilem, fiepe mendacem, fsepefalfarium , pro-

ditorem , infidelem ,pr3efumptuoium ,& durumad credendum alteri. Cujus ocuii in albedine

flmt cifcrini , fignificant hominem fimplicem ,

ikpe mendacem , vanum , fallacem , f^e luxu-

riofum , infidelem alteri, 8c convenienterfe-

cretum , valdefuifenfus 8c magnseirse. Cujus

oculi lunt multi motus aut duri five tardiin-

tuentes tamcn acute cum reclinatione carnis

©eulorum, fignificant hominem valde mali-

tiofiun , in mukis vanum , pigrum , menda-^m, infidelem, invidiofum&rixorum. Cu-

j

jus oculi funt quafi rubei, vel vitiofi lacrymis

vel fanguine, fignificant hominem iracun-

•dum ,fuperbum jdcdignofum , crudelem, , inve-

. . ^ . recun-

recundum, infidelem, mendacem, vanum, fim-

plicem , teneras capacitatis , feduftorem , & exfacili pium. Cujus oculi funt valde groffi,

quali limiles oculis boum , fignificant homi-nem fimplicem, tardi intelle(5ius , malse me-morise, 8c groffi nutrimenti. Cujus oculi funt

in forma mediocres,tendentesadnigrodinem

»

fignificant hominem convenienter pacificum

,

manfuetum, legalem, ingenii boni, magniintelledus, 5c convenienter alteri fervitia-

lem.

De Nafe,

C A p. LXV.

lyjAfus longus aliquantulum fiibtilis, figni-'

'^ficat hominem audacem , curiofum infa-

£lis , iracundum , vanum , cito convertibilem,

ad utrumque debilem, & exfacilicredentem.

Cujus nafiis fueritlongus 8c extenfus, habens

punitum deorfum declinatum , fignificat ho-minem fagacem , fecretum , fervitialem 8c con-venienter fidelem , probum in agendis, fup^

plantaneum. Cujus nafus fuerit fimus, figni-

ficat hominem impetuofum , vanum , menda-ccm , luxurigfum , debilem jinflabilem ,cito al-

eri credentem 8c convertibilcm ad utrumque,'

Cujus nafus fuerit in mediolatus, 8c declinet

id fummitatemfui, fignificathominemfacile

nendacem , vanum , luxuriofum , verbofum >

k crudelis fortunse. Cujus fuerit undique

N 6 grolfus

joo Michaelis Scoti Lihellm ,

grofTus Sc bene longus , fignificat hommcmcupidum omnium pulchrorum, inbonisfim-plicem , in malis fapientem coiwenienter , bencfortunatum , fervofiim in eis qux ciipit , fecre-

tum 8c valde minus fcientem quam fe fcire re-

putet. Cujus nafus fuerit valde acutusinpun-^a 8c mediocris inter longum &: curtum , grof-

fum Sc fubtilem , fignificat hominem cito ira-

fcibilem , valdefui fenfus ,facilerixofum , fagi>

ccm , debilem , malitiofum , fedu£i:orem ,mina-

ccm Sc memorem. Cujus nafus fuerit valdc

rotundus in exti'emis , cumparvisnaribus, fi-

gnificat hominem fuperbum , groffi nutrimen-

ti , cito credentem , vanum , largum & fidelem.

Cujus nafu^ fuerit nimislongus, 8c inpundaplus fubtilis quam grolTus, 8c convenienter

rotundus , fignificat hominem in loquendo a\i'.

«iacem, in agendisprobum , facileinjuriofum ,

fallacem , invidum , tenacem , infidefccretum

,

cupidum alieni, 8c multis modislatenterma-

litiofum. Cujusnafus fuerit retortus 8c cur-

vatus iafurfum, 8c longus, convenienter ha-

bens pun£lum grofilim , fignificat hominemaudacem , fuperbum , tenacem , invidum , cu-

pidum , luxuriofum , mendacem , feduftorem

,

vanum , gloriofum , infelicem, rixofum. Cujus

jiafiis fuerit in medio valde elevatus, fignifi-

cat hominemfiepemendacem , vanum, infta-

bilem , luxuriofum , cito credentem , importu-

Rum, ingeniiboni, grofiTinutrimenti, Scplus

fimpliccm quam fapientem , 8c malitiofum.

Cujus nallis fuerit qualitate rubicundus uttra

omnem

De Secretis NattM. 301omnem fpeciem caeterorum , fignificathomi-

nem avarum , impium / luxurioium , fupplan-

tantem, bonitatis, grofll nutrimenti & inge-

genii, tenerae capacitatis. Cujus nafus fuerit

convenienter groffus, undique fuperpuncClum

planus aliquantulum, fignificat hominem la-

tis pacificum , fidelem , laboriofum , fecretum

,

& boni intelle6tus. Cujus nafus fucritinfum-

mitate aliquantulum pilofus & undique grof-

fus convenienter & in junii-ura frontis parumfubtilis, fignificat hominem bom^ conditionis

in omnibus, 8c convertibilem facile ad utra-

que. Cujus nafus fuerit ubique groffus nares

nabens latas , figniiicat hominem grofli inge-

nii , & plus fimplicem quam fapientem , men-dacem , fallacem , fubdoloflira , rixoflmi , invi-

dum, 5c vanum, gloriofum.

Denaribti^

c A p. Lxvr-

"NJAres nafi flridse ac fubtiles, fignificant

hommem habentem parvos tefliculos,

iagaccm , dedignofum , mendacem , fidelem ,

vanum , gloriofum , cupidum. pulchrorum , in

agendis raodeftum. Cujus nares fuerint ma-gn^ 5c amplss , fignificant hominem haben-

tem^ magnos tefliculos , luxuriofum , prodi-

torem , vanum , falfum , audacem , mendacem,invidum, cupidum , groffiingenii, tenacem,

parum timidum. Cujus nares fuerint valde

N 7 obtu»

50 2' Michaelis ScoH Lihellus ,

obtufe , fignificanthominem infipientem , va-

num, mendacem, fuperbum, afperse fortun:^

Sc bellicofum.

De Ore.

C A p. LXVII.

/^S magnum &: latum ex claufura & apcr-

tione , fignificat hominem audacem , m-verecundum, facile bellicofum , mendacem,verbofum , novigerukmi , comeftorem , groffi

ingenii, tenacem&: valdeinfipientem. Oscu-jus fuerit parvum claufura& apertione , ligni-

ficat hominem pacificum , timidum , fidelem ,

fecretum , tenacem , largum , verecundum , do-

6lrinalem , &: parum comedentem. Cujus os

foetet fiatu , fignificat hominem in hepate vi-

tiofum , f^pe mendacem , vanum , lafcivum

,

fallacem , tenersc capacitatrs, groifi intelleftus

,

feductorem , invidum , cupidum, & convenien-

ter alteri largum , novigerulum, cito creden-

tcm , 8c plusfiraplicem quamf^pientem. Cu-jus os redolet flatu, fignificat hominem con-

venientem in dando 8c retinendo , fagacem , fe-

cretum, pulchrum, cito credentem 6c con-

vertibilem ad utracjue.

Di

VeSecretisl^atura* 305

De Labils.

C A p. LXVIII.

T Abia oris valde grofla vel nimium revo-

luta fbris fignificant hominem plus fim-

plicem quam fapientem , cito credentem , grof^

ii nutrimenti , 8c convenientem ad utraque,

Cuius labia fuerint convenienter fubtilia nonmultum foris retorta , fignificant hominemdifcretum , in omnibus fecretum , fagacem, ira-

cundum, & multi ingenii. Cujuslabiafuerint

bene colorata& fubtiliora quam groffa , fignifi-

cant hominem bonse conditionis in omnibus

,

8ccito convcrtibilem ad utrumque , 8c citius advirtutes quam vitia. Cujus labia non funtbe-

ne sequalia in omni, ita quod unum fit majusaltero , fignificant hominem plus fimplicem

quam fapientem , groiTi ingenii , tardi intelle-

6tus , 8c varis2 fortunse.

De Dentibtts.

C A p. LXIX.

"p^ Entes parvi 8c debiles in opere , rari 8c cur-

ti fignincant hominem debilem , boni in-

genii, teneroe capacitatis, manfuetum, lega-

lem , fidelem , fecretum , timidum, vitse brevis

,

8c ad utraque convenientem. Cujus dentes

nen funt fibi sequali poUentes quantitate, 8c

fitu

5©4 MichaelfS Scoti Lihllm ,

fitu gingivarum , ita quod quidam funt dvi^i ,

Quidam lati , quidam rari , quidam fpiffi, iigni-

ficanthomincmfagacem , boniingenii, auda-

ccm , dedignofum , invidum & facile convcrti-

bilem ad utraque. Cujus dentes funt valde

longi, ot quaii acuti, &:aliquantu!umrari 5c

fortes in opere , fignificant hominem invidum ,

guloflim, audaccm, quafi inverecundum, men-dacem , falfum , intidelem 8c fufpiciofum. Cu-

jus dentes funt citrini , vcl pruni , five fint cur-

ti five longi , figniiicant hominem plus flultum

quam fapientem, groflinutrimenti, citocre-

dentem, turbidi intelle6lus, fscpe fallaccm,

mcndacem, invidum , cupidumalieni, &fu-fpiciofum. Cujus dentes funt groffi & lati

,

livedeclinentforisfivefintrari, fivefpiffi, fi-

gnificanthominem vanum,Iafcivum,gro{ri nu-

trimenti , cito credentem, fimplicem, fallacem,

mendacem, 5c tener^e capacitatis. Cujusden-

tes funt fortes 6c fpiiri , fignificant hominemlongasvitse, cupidum pulchrorum , durascapa-

citatis , groffi ingenii , magnanimum , multunifui fenfiis , novigerulum, 8c cito credentcra.

Cujus dentes funt debiles , parvi , rari 5c exiles

,

fignificant hominem debilem , brevis vitsc,

fagacem , capacitatis bonse , cito credentcm

»

communiterverecundum, trad-abilem , man-fuetum 8c legalem. Cujus dentcs funt fortcs

Scfpifli, fignificant hominem longae vitse , In-

xuriofum , bene comedentem , audacem , for-

tcm , difcretum , 6? fuifcnfus-

Ps

De Secretts Natura. 505

De Lingua.

C A P. LXX.T Ingaa nimis velox ad loqiiendum , {ignifi-

cat hominem plus fimpliceni quam fa-

pientem , groffi ingenii , mali intelleitus , cito

credcntem , &: facile convertibilem ad utraque.

Cujus lingua balbutit loquendo , fignificat ho-minem valde fimplicem , vanum, inftabilem,

iracundum , cito ab ira convertibilem , fervitia-

lem & debilem. Cujus Imgua eft valde grof-

fa 5c afpera , fignificat hominem fagacem , ma-litiofum , convenienter fervitialem, vanum, dc-

dignofum , fecretum , proditorem , novigeru-

lum, timidum, impium convenienter. Cttjus

lingui eft fubtilis, fignificat hominem faga-

cem , ingeniofum , facile timidum , cito cre-

dentem , atque convertibilem ad utrumque.

De Flatu.

C A p. LXXLpLatus multus fignificat hominem multi

fpiritus, 8c e converfo. Cujus defe£tus efl

duplex , aut ex parvitate pulmonis ,aut ex vitio-^

fitate rhoracis. Et ideo animal multi flatus,

el\ multa: fortitudinis , &: multi potus.

De Vace.

C A p. LXXILVT-Ox grolTa in fono fignificat hominem

fortem , audaccm , fupcrbum , luxurio-

fum

.

^o6 Michaelis Scott LiheUus ,

fum, helluonem, exfacilibellicorum, valde

fuifenfus, mendacem , fallacem , fecretum, ira-

eundum, clamofum, invidum. Cujusvoxeflfubtilis & debilis parvo flatu , fignificat homi-ncm debilem , timidum , intelleclus boni , fa-

gacem, pauci cibi. Cujus vox eft clara&be-ne expedita infono, lignificat hominem con-

venienterprovidum , veracem , figacem , inge-

niofum , mendacem , gloriofum &: cito creden-

tem. Cujus vox cfl: fblida in cantu : fignifi-

cat hominem convenienter fortem , intelle-

6tuatum , tenacem , cupidum alieni 8c ingenio-

fum, Cujus vox efttremula, fignificat iiomi-

nem invidum, furpiciofum,gIoriofum,pigrum,

debilem 8c timidum. Cujus vox efi: valde al-

tainfono, fignificathominemfortem, auda-

cem , injuriofum , 8c fui fenfus. Cujus vox eft

valdea/pera, fiveincantu, fivein loquela, fi-

gnificat hominem grofii ingenii , intelledlus

8c nutrimenti. Cujus vox nimis refbnat vei

impediat, cantatrix, 8cc. fignificat hominemplus fimplicem quam fapientem ; grofli nutri-

rnenti , vanum , inftabilem , facile timidum

,

mendacem, 8c cito credentem. Cujusvoxeftmitis 8c plena , 8c grata auditori , fignificat ho-

min^m pacificum , fecretum , timidum , tena-

cem , iracundum , 8c valde fui fenfus. Cujus-

vox incipit a gravi , & finit in altum , fignificat

hominem iracundum £s: impetuofum, auda-

cem 5c tutum. Cujus vox in vocatione alte-

rius mollis , fignificat hominem debilem,

manfuetum, tenacem&fagacem. Cujusvoxin

DeSecretisNattira, ^oy

in vocatione alterius 8c acuta efl: alta , fignifi-

cat hominem tutum , iracundum , audacera

,

fagacem, malitiofum, Scfatisfuperbum. Cu-jusvoxeftdirupta, alta & placabilis , lignificat

hominem timidum, &: ex facili vanum, animo-fum j cito credentem& luxuriofum.

De Rifii.

c A p. Lxxirr.

"D Ifus abundat in ore llultorum habentiumfplenem magnum , & e converib. Cujus

bucca ex faciliridet, fignificat hominem lim-

plicem, vanum , inftabilem, cito credentem ,

groffi ingenii 8c nutrimenti , fervitialem & nonfecretum. Cujus bucca raro ridct & breviter,

fignilicat hominem flabilem , tenacem , faga-

cem', clari intellefhis , fecretum , fidelem 8c la:-

boriofum. Cujus bucca dure movetur ad ri-

dendum, figniScat hominem fapientem , val-

defui fenfus , fagacem, ingeniofum, patientem

,

tenacem , fludiofum fuae artis , iracundum , fup-

plantaneura. Cajus bucca facile ridet , 8c ri-

dendo f^spe tuiTit , vel oicitat , aut torq uet ca-

put, fignificat horainem varium , invidum,

cito credentem, 8c convertibilem ad utrum-que. Cujus bucca ridendo torquetur cum de-

riiione alterius , fignificat hominem arro-

gantem , falfum , tenacem , iracundum , men-dacera , aliquantulum proditorem.

Di

3 8 Michaelis Scoti Lihellus ,

De Mente.

C A p. LXXIV.

iL/TEntum amplum 5c groffum carne multa

fignificat hominem pacificum , medio-

cris capacitatis , grofTiingenii , legalem , fecrc-

tum &facileconvertibilemadutrumque. Cu-jus mentum eft acutum & convenienter ple-

num carne, fignificat hominem boniintelle-

«Sius , alti cordis , Sc fatis laudabilis nutrim^en-

ti. Cujus mentum eft quafi duplex quadamvalle, fignificat hominem pacificum, groffi

ingenii , vanum , cito credentem , convenienter

alteri fervitialem 5c valde fupplantaneum , 8c

fecretum fa£torum. Cujus mentum eft acu-

tum 8c fubtile carnc , fignificat hominem au-

dacem , bellicofum , irafcibilem , dedignofum

,

timidum , debilem 8c aliquantiilum fcrvitia-

lem. Cujus mentum eftrecurvum, cumv-alet

in jund-ura maxillarum, & carne macer quafi

acutum , fignificat hominem peiTimum , fim-

plicem , audacem , liiperbum , minacem , invi-

dum , tenacem , fallacem , cito irafcibilem , ira-

cundum , proditqrem , 2c furem 6c fupplanta-

neum.

De Barba..

C A p. LXXV.n Arba nafcitur viro ultra 14. annum pau-

latim de die in diem , &c tunc nafcitur fe-

mur

De Secret^ Natur^ 30pmiir extra fexum. Ec eft fciendum quod tales

pili procreantur de luperfluitatibus ciborum

,

rumolitas quorum fuperafcendit ufque' ad

partes maxillarum vclut fumus ad foramina

cimini. Ec cum amplius non inveniat meatusapertos, qaibus bene valeat fuperius afcen-

dere, lic iade exeunt in modumpilorum qui

dicuntur pili barbse- Muliercs bene omnescarent barba in m.axillis. Et ell fciendumquod omnes humores quibus in viris barba

generatur, in m.ulicribus menilruura, quodeft eis quodam meatu 8c motu setatis lunae,

quandoque femei in menfe, & quandoqucbis. Cujus exitus dicitur efte fluxus Hve fur

perfluum. Iftud vero contingitquandomulier

non cft gravida jam tranfafta ii. annos: 8c

hoc menftruum quandoque ei in lac tran-

frautatur intra mammis. Verum cft quod hi

humores ita fubtiles ex natura calidi funt,

quod ex eis quaii oriuntur pili aliquando in

maxillis mulieris, '&: proprie circa os ubi

magis abundat calor, 8c haec mulier dicitur

effe barbata. Sciendum quod talis mulier eft

valde luxuriofa, proptcr calidam fui comple-

xioncm. Eft ergo fortis naturx &. virilis con-

ditionis. Mulier vero bene mundata a pilis'8c

prsscipue circa os, fecundum phyfionomiamdicitur cffe bons complexionis, fcilicettimi-

da , payida , verecunda , debilis , mitis, 6c obe-

diens , 8c e converfo barbata. Item dicimus

quod in maxilla faciei, authabetjambarbam

aut non habet , quse fi habet , didum eft , (Qd

finon

^ Io MichaeUs Scoti LihJJus ,

fi non habet aliquidbarbse, hocperdicenduni

eft pro non habente, autnoneftadhucinaeta-

te habendi , aut eft propria caufa , qua nun-

quam poteft exire. Puer non habet barbam,

eo quod non eft natura tam potens adhuc , ne-

que quod poflint pori maxillarum aperiri, &idem intelligendum eft depuellarationemen-

ftrui propter lunam, loco barbse. Cujus bar-

ba eft benc ordinata live compoftta 5c fpifta.

pilis, fignificant hominem bon^ naturgq, c^

ratiorialis ccnditionis ad omnia fecundumconjun6tum, &; datos mores produfcte, 6c e

converfo. De illis qui habent eam malecom-politam , ut patet in eunuchis , qui poftquam

pcrdiderint ambos tefticulos, valde tranf-

niutantur a natura virorum in naturam mulie-

rum.

DeFacie.

C A p. LXXVI.

pAcies qu^ fsepe fudat ex facilimotu, figni-

ficat hominem calidse naturae, vanum

,

luxuriofum, bene comedentem & grofli in-

genii ac nutrimenti. Cujus facies eft valde

carnola, fignificat hominem timidum , cen-

venienter laetum , largum , difcretum , luxurio-

fum , malse memorise , citocredentemaudita,

8c benelegalem alteri, importunsevoluntatis,

in optato invidum, & fatis convertibilem ad

utraque, 8c valde prxfumptuofum : Cujusfa-

cics

De Secretis Natwra, 311

cies cfi: macilenta , lignificat hominem faga^

ccm, fatigabilem, intelleclusboni, pluscra-

delem quam pium , tenerie capacitatis 8c de-

dignoflim. Cujus facies ell; minuta valde, 8c

rotunda figuraliter, iignificat homincm fim-

pliccm , timidum , debilem, groih nutrimenti,

mal^ memorise. Cujus facies eilfimilisebrio-

fp, iignificat hominem bibentem vinum bo^

num, luxuriofum , vanumfortem, facileinc-

briatur. Cujus facies xrafcibilis aifimilatur

citQ , &: facile irarcitur Sc tenet tamdiu iram,

Cujus facies efi longa 8c raacra, iignificat

hominem valde audacem lingua 8c fafio , iim-

plicem , rixofura, fuperbum, injuriofum, falla-

cem, durum» moribus pium, convenienter

luxuriofum. Cu'jus facies eft communis inter

longam 8c rotundam , raacram 8c crairara , ii-

gnificat hominem coiivenientem ad omnia,tamen citius in bono quara raalo. Cujus fa-

cjes efb valde craiTa 8c lata , iignificat homi-nem plusfimplicem , quam fapientcm , groili

ingenii, tardum intelleftum habentem in a-

gendis, iaepe vana credentem , gloriofura , con-

yertibilem ad omnia, luxuriofum, vanum, obli-

viofum in maio, falium, detraf^oremScfup-

plantaneura. Cujus ficies cit valde plana finc

tiraore , valde elevata , fignificat hominerabonae conditionis ad omnia , 8c iatis amabi-lem , cito credentem , iagacem , fatis fiJelem

,

,8c plus fimplicem quaa^ lapientem , acp-iticn-

tera in ad/erfa tortuna. Cujus facies ali-

quantulurn vallat , 8c plus macra quara crafTa

,

figni-

512, Michaeiis Scoti Lihellm ,

fignificathomineminjuriofum, invidum , fal-

lacem , mendacem, rixofum ,laboriofum >grof-

fi ingenii , vanum , valde limplicem , Sc tardi

intelledrus. Cujus facies efl: mediocris adquamlibet difpofitionem 6c c^eterarum , tamenplus pinguisquammacra, iignificathominem

in fermone veracem, facilem , fervicialem ,

communiteringeniofum, fagacem 8c memo-rem. Cujas facics elt valde curva Sc longa ,

ac macra, fignificat hominem grofli ingenii,

quafi ad omnia bona fimplicem , tardi intelle-

ftus , £c non legalem , 8c ex levi occafione ma-litiofum. Cujus facies efl latior a fronte in-

ferius ufque ad junfturara maxillarum, 8cal-

tior quam pofiea, fignificat hominem fimpli-

cem in agcndis , 8c in loquela invidum , partim

timidum , partim audacem , tenacem , menda-dem , vanum , fallacem , animofam , rixofum

,

grofli nutrimentiScmali ingenii. Cuius facies

eft bene difpofitacarne, colore, 5c fuisparti-

busutoculi, cilii, 8cc. quibusfitdeledlabilis,

8c placida , fignificat hominem generaliter be-

ne difpofitum ad agcndum vitia 8c virtutes.

Cujus facies efl in colore pallida, fignificat^

hominem non bene lanum , valdc manfuetum,proditorem , mendacem , fuperbum , luxurio-

fum , tenacem, invidum, prasfuraptuofum ,

groffi nutrimenti, non bene fidelem neque

legalcm. Cujus facies efc bene colorata , ii-

gnificat hominem laudabilis diipofitionis,

in fua complexione Isetum , cito creden-

tcm alteri, convenienter fcrvitialem, intel-

lea-us

D^ Sea-etis Naturjs. 315

e<aus boni j 6c ex facili ad omnia converli-

tilem.

C A r. LXXVII.

A Uris eft hominis , auricula casteri animi-

''^iis, 5c unguis efthciTiinis, ungula cseteri

ftnimalis. 'Cujus aures funt magnae 8c groflie,

(ignilicant homincm limplicem vel ftolidum

,

pigrum, grofli riutrim.cnti, malse memorix,durse capacitatis. Cujus aurcs valde funt par-,

vse cc fubtiles, figniiicant hcminem boni in-

gcnii , intel!e6lus , fapicntis^ , fccretum , pacifi-

£um , fagacem , timidum , tcnacem , verecun-

dum , vanum , gloriofum , animofum , memo-rise tonse, fatis alterifervitialem. Cujusaures

aliquantulum funt Icng^ , id eft ultra commu-nem formam , vel amplse ex transverfo , figni-

ficant hominem audaccm , inverecundum

,

ranum , pigrum , inlipientem , alteri fervitia-

|iem , pauci laborisSc multx comeftionis.

^ApC A p. LXXVIII.

ut magnum 5c benerotundumcxomiuparte , fignificat hominem fecrctum >

fagacem inagendis, ingeniofum, difcretum,

magnss imaginationis , laboriofum , ftabilcm

Sc legalem. Cujus caput eft habens gulam

Q groC

5 1 4 Michaelis Scoti LiheHm i

groiTim CLim collo ,quod dcclinet vcrfuster-

ram , fignificat hominem fagacem , tenacem ,

pacincam , fecretiim , valde fui fenfus 8c ftabi-

lera in agendis. Cujus caput eft longum ha-

bens faciem longam., 5c magnam ac dcfor-

mem , fignificat hominem fatuiim , malitio-

fum , vei valde iimplicem , vanum , cito cre-

<ientem, novigerulum,ac etiam invidum. Cujus

caput eft valde volabiie hincScillinc, fignifi-

<!at hominem fatLium , fimpliceni , vanum,

mendacem , fallaccm , pr<^fumptuofum , infta-

bilem , tardiintelledus, mali ingenii, tenerx

capacitatis , aliquantulum prodigum , novige-

rulum. Clijus caput eft groiTum habensla-

tam faciem , fignificat hominem fufpiciofum ,

valdcanimofum, cupidum pLilchrorum , fim-

plicem , fagacem, groffi nutrimenti, fecretum,

audacem , 6c non bene verecundum. CujuscapLit eft grolTum 8c non convenienter for-

mofum , habens gulam curvam & collum grof-

fum , fignificat hominem in le fatis fapientem ,

fagacem, fecretLim, ingeniofum,ftabilisima,-

ginationis , fidelem , veracera , 8c multis tra6la-

bilem. Cujus caput eft parvum, habens gu-lam fubtilem 8c longam , iignificat hominemv.alde debilem,, infipientem , pauci cibi , dodtri-

nalcm 6^ non benefortunatum.

Ds

- De Secretfs 'Natura. 3 1

5

De Gtila.

C A p. LXXIX.

/^ Ula candida five macra autcralTa, fignifi-

catliominem vanagloriofum, vanum , ti-

midum, lafcivum, facile mendacem , conve-

nienter fagacem , magnse irac 6c diudedigno-

fum. Cujus gula eft macra 8c fubtilis, & in

qua vense apparent, figniiicatliominemmalat

fortun;^, debilem, timidum, pigrum, groffi

nutrimemti , cito credentem 5c convcrtibilein

adutraque.

DeColh.

C A p. LXXX.

r" Cllum longum fgnificat pedes 8c longos

& graciles , eti?,m iignificat hpminem fim-

plicem , &. non fecretum , timidum , debilem

,

invidum , m^endacem , fallacem , indodrinalem8c cito convertibilem ad utraque. Cujus col-

lum eft curtum , fignihcat hominem fagacem

,

tenacem , fallacem , fecretym , flabikm, diicre-

tum , iracundum , ingeniofum , magm intelle-

«Ttus , convenienter fortem , amantem pacem

,

dominium 8c omnia timida.

O 2 De

3 1 ^ Micbaelis Scoti Lihelks ,

De S^atiilis.

C A p. LXXXI.C Patulse macroe 5c minutx , fignificant lio-

minem debiiem , timidiim , pacificum , pau-

d laboris, cito credentem, & ad omniacon-

vertibilem. Cujus fpatulss funt rarae & groiFjc

,

lignificant hominem fortem , tenacem , fide-

lem , gi^oflTiingenitSc nutrimenti, fimplicem,

muki laboris, fatis comcdentem 6c libenter,

ftantem in pace. Cujus fpatulse funt curvaead

interius, fignificant hominem pigrum, faga-

cem , - fecretiim , ingeniofum oc fupplanta-

neum. Cujus fpatulae funt abraf^, figniiicant

.hominem fimplicem , tenacem , laboriofum

,

modellum in omnibus, utlinguaSccomeflio-

iie, paciiicum , cito credentem & convertibi-

lcm ad utraque. Cujus fpatulse funt insequa-

les, ut unaearumfitalteramajor, fignificant

liominem pigrum , tardi intelledus , groffi in-

gcnii Sc nutrimenti , fimplicem, durae capaci-

tatiss fidelcm, audacem, tenacem , prodito-

rem , falfum 8c noncredentem. Cujushumc-

ri fpatularum funt valdc elevati , fignificant ho-

minem apertcs vitac moribus , invidum , fim-

plicem , vanum , mendacem , inflabilem, auda-

^m 3 inveyeGundum 8c rixofum.

Ds Brachiis.

C A p. LXXXII.^nRachia longa , quce cxtenfionc attingunt"* geaua , licct rjiro contingat , fignificant

homi-

BeSscretisNnturae, yrj

homipxem liberalem , audacem , fuperbimi, im-petuofum defiderii , debilem , fimpliccm , co^

gitaminis pauci , &: vana glcrioflim.. Cujus

brachia funt valde curta refpectu ftaturK cor-

poris , figniiicant horainem belliccfum , in-

gratum , audacem , invidum , fuperbum , fatuo-

fura , tenacem. Cujus brachia funt grofia of.

fibus , nervis 8c m.ulta carne , fignifxant homi*nem convenienter fortem , fuperbum , cito

prsefumptuofum , invidum, cupidumpulchro-rum , &: cito credentem. Cujus brachia lunt

pinguia Z<. muloulofa , ilgnificant hominem va-

na gloriofum , cupidum , quorundam deled:a-

bilem, 6c plus inlipientem quam fapientem

in asendis. Cujus brachia funt valde pilola^

(ive fint macra, five cralfa, 5v moihs carnis,

fignificant hom.inem luxuriofum, tenerse ca-

pacitatis, debilem, multseflifpicionis, Scfaga-

eiter malitiofum. Cujus brachia funt valde

nuda pilis, fignificant hominem tenerce capa-

citatis, magnae irae, cito crederitem, yanum,lafcivum , mendacem , facile fallacem, fagaceai^

in malo 8c debilem.

De Mar.ihiu.

G A p. LXXXIII.

"XJi Anus mollis Gafnis , macrse 6c longir ,/fi- -

gnificant hominem boni intellecrus, te-

ner^ capacitatis, er facile timidum , libentcr

pacificum , fatis legalem j difcretum , fervitia?

lem , domiCfticse ccnverfationis 5c dodrinalem.

O3

Cujus

3 1 8 MichaeUs Scoti Lihellus ^

Cujus mmus runt valde grolTss ac breves , H-

gnilicant liominem groflfi ingenii , {iraplicem ,

vanum , mendacem, fortem, laboriofum, fidc-

lem, cito credentem , Sc.brevis irce. Cujus

manus funt pilolx Sc groiTorum pilonim ac

digitorum oc curvoram , fignificant hominemiuxuriofum , vanum , mendacem , grofli inge •

nii, & plusfimplicemquamfapientem. Cujus

manus in digitis carvantur {lirfum , fignificant

liominem liberalem, 8c fervitialem , capacita-

tis bonse , fagacem , pravum , invidum , long^

irse , intellecius boni > 8c mediocrem iaterfe-

cretum, & non fecrctum. Cujus manus funt

Implicabiles verfus extremara partem digito-

rum , fignificant hominem tenacem , cupidum

,

contaminofum , laboriofum, duri propofiti,

non cito convertibilem ad credendum lau-

data.

Ds FeEfors-.

C A P. LXXXIV^.pE6tus groiTum 5c amphim , fignificat ho-

miaem fortem , audacem , fuperbum , tena-

cem, iracundum, rapacem, cupidum, invi-

dum , 8c fagacem. Cujus pedlus eft ftritflum

,

Sc in medio aliquantulum elevatum, fignifi-

cat hominem fiabtilis fpiritus 8c alti intelle-

(3:us, confiliiboni, vcracem, mundum,inge-niofum ^fagacem , fapientcm , magnas irae , cito

iratum , 8c convenienter fecretum. Cujus pe-

«ftus eft aliquantulum pilofarn, fignificat ho-

mincm luxuriofum, Vvilde f^.gacem , paululumdur.TE

De Secretis Natur^. 3 1

9

durae capacitatis, liberalem , laborioium 8c al-

teri fervitialem. Cujus pcd:us eilmundumapilis , fig;nificat hominem debilem , Sc tenera;

capacitatis. Cujus pedus efl planum , & ma-crum, acm.undum apilis, fignificat hominenitimidum , laudabilis vit^e & ingenii , tencris ca-

pacitatis , pacificse vita; , iecretum , bi durx con-

verf. tionis ad plurima.

De Dorfo.

C A p. LXXXV.rNOrfum five fpinale pilofum , macrum Sc

valde elevatum ab a^qualitate partium,

fignificat hominem inverecundum , malitio-

fom , beftialem , mali intel-Ieclus, debilem ,par-

vx fatigationis & pigrum. Cujus dorfum eft

magnum 6c pingue , fignificat hominem fcr-

tem, grofTinutrimenti , vanum , tardum , pi-

grum & multas fallaciae. Cujus dorfum cii.

fubtile Sc extenfum , plus macrum quam craf-*

fiim , figniiicat hominem debilcm , ex facie

pavidum , vanum , rixofiim , ^ cito crcden-..

tem quse audit.

De Fentre.

C A p. LXXXVI.\7Enter panciatus fignificat hominem le-

viter dedignofum , comedonem , bibonem

,

tardum, magnanimum , vana gloriofum, fal-

fum , luxuriofum , inendacem , partim legalem

O 4 Sv par«

3 1® Michaelis Scotl LiheUm ,

tc partim proditorem. Ciijus venter efl par-vus Sc extenfus, fignificat hominem laborio-fum , 8c convenienter ilabilem , fagacem , in-telled-us boni 6c tcner^ capacitatis. Cujusvcnter eft: valde pilofus, fcilicet, abumbilicomferius, fignificat hominem loquacem , auda-cem, fagacem, intelleL?tus boni, tenerxcapa-citatis, 8c convenienter adutraque, eloquen-tem , ex facili pavidum , tradabilem pro ami-m, alticordis, &:nonbenefortunatum.

D-e Cfirne.

C A p. LXXXVII./^ Aro moUis ubiquc ccrporis, fi^nificat ho-

minem debilcm, luxunofam, ex facileti-

midum, intelleftus bani, tener^ capacitatis

,

pauci cibi , iidelem , varix fortun:^ 3c plus ad-

verlae quam profper^. Cujus caro eH: dura

vel aipera , figniiicat hominem fortcm , auda-

cem , duri ingenii , vanBim , fuperbum , plus in-

£pientem quam fapientem , & crudelisfortu-

uk;. Cujus caro eir pinguis & alba, fignificat

feominem vanum , vanagloriofum, hebetem. ,.

obliviofum, curiofum ad omnia, aliquantu- -

lumtimidum, verecundum. , fagacem, mali-

tiofum,. mendaccm, durum ad credendumomnia.

De C9^is.

G A p. LXXXVIII.^ 011:» craffse 8c carnofs , fignificant homi-

nem fortem, tordum, cc valdcfimplicem.

Cujus

Be Secretis Natar^. 5nCujus coft3c fnnt fubtilcs cc paiticr: sc nuda^

a multa carne, fignificanthomincm debilem ,

pauci labcris, fagaccm, malum , £c juirumac

bonum.

De Fe?;-7cre.

C A p. LXXXIX."C Emur vaide fpilTum pilis ac bcne criciis >

.

fignificat hominem luxuriofum , fcrtem

ad coeundum , &: ejus femen valet ad conci-

piendum. Cujus femur efl: rarum pilis fubti-

libus 8c cxtenfis, lignificat honvnem- ccnvc-

nienter cailum , id eft, raro luxuiientem , Gce-

jus femen non efl: bene virtuofum ad conci-

piendum. Cujus femur eft rarum iive maledifpofitum, iignificat hominem debilem , ti-

midum , raro coeuntem , & cito convertibilem

ad utramque.

De Ccxls^

C A p. XC.'/^ OxK bene pulpofs , iignincant hominem

fortem, audacem , fuperbum, ut patetde

gailis £c falconibus, ^ e converlb.

De Gemibiis. -

C A p. XCI.

f^ Enna pinguia , fignificant liominem timi-

dum , liberalem, vanum , pauci laboris.

Cujus genua funtm.acra, iignihcanthoniinera

fcrtcm , audaccm , fatigioium , Iccrctum &c bo-r.i itineris.

O X ^^

\t 2? Michaelis Scoti LiheUus >

. De Cniribn^.

e A p. XCIL/^ Rura Kominls Iiabent magnas piilpas re-

trorfum , co quod caret cauda. Sciendum

eft quod Ariftoteles dicit in libro animalium

,

Omne animal carens pulpa magna cruribus

,

liabet. caudam alicujus fubftantige , ut pilo-

rum , 8cc. Cujus crura funt grofla offibus 8c

carne, acpilofa,Iigni1icanthominemfortem,. .:

audacem , fagacem , fecurum , groffi ingenii

,

pigrum, tardum 8c durx capacitatis. Cujus 1

crura funt fubtilia, 8c non bene pilofa , fignifi-

canthomineradebilem, timidum , intelledtus

boni , fidelem , fervitialem, 8c raro luxuriofum.

Cujus crura funt omnino nuda pilis , lignifi-

eant hominem caflum ^ debilem, Sccitopayi-.

dum. Cujus crura funt valde pilofa , fignifi-

cant hominera pilofura circa genitalia , 8t In-

xuriofum , robuflum , fimpliccm , 8c inftabi^

km , abundantem malis humoribus.

De clavicullspsdum;

C A p. XCIII.

^ Lavicufe pedum groffae 8c craflk 8c vaMfr

fortes , praeeminentes, fignificant homi-

nem verecundura , timidura , pavidura , debi-

lem , parvi laboris , fagaccm , fidelera , 8c tra6la-

bilem. Cujus claviculse pedum habentnervos

yalde manifeftos , 8c veniales , fignificant ho-

minem audacem , fqrtem , fuperbum , 8c ani-

mpfum..

\

T)e SecrettsNatum, fi-f

De Vedibm.

C A p. XCIV.

p Edes magni , id eft , groffi in carne Sc lon-

gi in figura ac durse pcllis, f^gnificant ho-

minem fimplicem , fortem , groffi nutrimenti

,

tardi intelledrus & vanum. Cujus pedes funt

tardi , fubtiles, macn acpellismollis, fignifi-

cant hominem boni intelle^lus, alti ingenii,

timidum , debilem , fagacem, fatigabilem, par-

vilaboris, Sc cito credentem.

De XJvgiiibus.

C A p. XCV.TTNguis eft hominis, ungula v^ero cujuHi-

bet . cseteri animalis, unde ungucs fubti-

ies ac boni coIoris&: longaeformse, fignificanf

hominem bonae conditionis ad difpofitionem

fui in fanitate,- 8c quod matertemporegravi-dationis non comedit res valde falitas , imo in-

fipidas, & e converib, ut patet de un^uibu^'

avium raro cum refpecTtu csererarum. Cujusfunt in colore pallidi, fignihcant fanitatem,.<

5cc. nifi fint ficcse naturae , ut patet de illis accis-

f>itrum ^ falconum.

De Calcaneis.

C A p. XCVI,/^ Alcanei pedum parvi 5c macri fignificant

hominem facile timidum ,- 6c pavidum , Sc

debilem. Cujus calc?.nei funt magni & crafll ,•

fignificijnt hominem fecretum , fortem , auda-

O 6 cem,.

^ 14 Michaelis Scotl Lihellus »

cem , fatigabilcm , dc plas iniipientem quam{hpientcm.

Deplantispfduvt.

C A p. XCVILpLmta; peaLim continent ligna cavaliiiim

vcluti manus vinculis,.quibus facile poteil

cognofci tota fortuna animalis , & infortu-

nium, vita & mores, tempus, ut patetfuffi-

cienter in arte qu32 dicitur Chiromantia , quampleiie fcivimus in noftris diebus, velut Acru-mantia & Piromantia 8c quafdam alias. Namillorum (ignorum qusedam ligaificant bonum ,

quxdam malum , 5c qu:sdani inter utrumquecum dubio. Unde fcieadiim cfl:, quodfixurie

niult^ 8c lonp-^e lio^niScarxt multa impedimen-ta vitje , &; laborem 5c paup^rtatem Sc mife-

riam. Curtai vero lignificant pejug omni gra-

du. Cujus pellis plantarum ellgroira, iignifi-

cat hominem fortem , firmum , fubtiiem vero

lc dcbiiem.

Depajjihuspedum emdo.

C A p. XCVIII.

p Avlus pedum eundo fi fiant tardi & anipli-,

{ignitirant hominom habentem malammemcriam , groffi iagenii , turbidi intelleftus

,

tenac^m , pauci laboris & non facile credentem

emnia. Cujus pafius eundo fiunt veIoces,&curti, figniPicant horainem veloccm inagen-

dis, cito imaginantem vicemSctenerxcapaci-

tutis. Cu]us pa.Tas nuntampIiCs: dilcordantes,

VIam

De Secretis Nafura. 515

viam reflani non tenentcs, fignificant homi-nem iimplicem,5c groiTi natrimenti ac fagacemin malo , ut patet de vulpc.

2>(f motuperfQndS.

C A p. XCIX.'KX Otus perfbnx feftinus cum debeat e{Ic

rationaliter firmus , {ive loquatur , five

fedeat, (ive ftet in pedibus, ut movendo ma-Rus vel pedes , vel caput , nec fit ei neceife : fi-

gnificat hominem immandiim, indifcretum,

maleloquentem, vanum , inftabilem, menda-cem , & non bene fidelem. Cujiis motus fit

raro quando loquitur, lignilicat hominemfa-tis convenientem ad iingula, ut fagiicem , te-

nacem, fervitialem, [tabilem , 8c boni intelle-

<ftus. Cujus motus fit velox & fine caufa vcl

ante vel pofr, lignificat hominem fimplicem

,

grofli ingenii 5c valdemalitiofum. Cujusmo-tus cfl claudicus , fignificat hominem malitio-

fum , mendacem , filfum , invidum , cupidumalieni, 8c aliquantulum convenientem ad om-nia 3 ad quje movetur vel moveri debeat alter.

De Gihbofis f^frunjofis.

C A P. C.

f^ Ibbus , id efl: , flruma , figniticat homfnemfa-^acem, valdeingeniofum, malis memo-

rix, faliacem 8c fatis malitiofum. Cujusgib-

bus dl: tantum ante , fignificat hominem iri

animo duplicem , Sc plus iimplicsm quamfa--pientcm.

O 7 . De0^

Ii6 Mkhaelis Scoti LiheHus ,

DeStaturahomi?tis.

C A p. CI.

cTatura hominis mnlmm nunciat de illo,

unde fi ftatura fuerit longa 8c bene re6ba , ac

plus macra quam pinguis , fignificathominem

audacem , crudelem, fuperbum, clamofum,vana gloriofum , durse irse , tenacem , fumptuo-fum, noncitocredentemaudita, fepemenda-cem , 8c in multis malitiofum. Cujus ftatura

eil: longa 8c craffaconvenienter, fignificatlio-

minem fcrtem , f acile infidelem , fauum , grofli

ingcnii, tenacem , ingratum fupplantaneum.

Cujus ftatura eft valdelonga, macra 8c fubti-

lis , fignificat hominem infipientem , vanum ,

mendacem, grofti nutrimenti, importunumad optata , cito credentem , debilem , in agen-

dis tardum , 8c valde fui fenfus. Cujus ftatu-

ra eft curta 8c cralfa , iignificat hominem va-

num , invidum , fufpiciofum , plus limplicem

quamfapientem, groffiingenii , 8cconvenien-

ter alteri fervitialem 8c credentem^ longaeque

irse. Cujus ftatura eft macra 8c curta ac beneredla , fignificat hominem naturaliter faga-

cem, ingeniofum , tenacem , fuperbum j auda-

cem , fccretum , fatigabilem , vanaglcriofum ,

convenienter fapientem , ihtelle^tus boni , 8c

valde fupplantantem. Cujus ftatura eft de-

clivis anterius, non tamcn vetuftate, fed na-

tura, fignificat hominem fagacem , fecretum ,

hebetem , groffi nutrimenti , feverum , tena-

Cera >laboriofum , diirse iise 6c non cito creden-

tent-

De Seeretis Natur^e. ^ijtem. Cu]u3 ftatara eit verfa in pafteriori pir-

te, llgniBcat hominem ftolidum , raf.dici in-

telledlus , groffi nutrimenti , vanum ,nul2e me-moriae 5c cito convertibilem ad utraq^ue.

Rotitla DoBrinalis.

C A P. CII.

/^Um videris hominem rubeum , fidelem ,

iongum , fapientem , pinguem , velocem ,,

macrum , firaplicem , bonum,pulchrum , non

vana gloriofum , paupcrem , nonim^idum, al-

bum , fapientem , cum nafo fonantem , benelo-

qui, indufirium, non raendacem , redum ia

flatura, non audacem , non credulum, etiam

ex facili damnofum, album , non faciletimi-

dum , loquentem modefto ufu , non fupplan-

tantem 8c fagacem , non calidum in carne ac

pilofum in cruribus 8c in mento, &:non f^peluxuriofum, innuentem oculo, non falla-

eem 8c mendacem ac vanum , non fubdolum ,

bene fapientem fuae artis, bonitate utentem,

bene divitem, 8c non tenacem ccntra mife-

riam alterius , bene pauperem , non pium Sc

mifericordem, morbidum, venditorem, nonmendacem ac laudatorem fuse mercis , empto-

rem non in aliquo mercem optatam , calum-

niantem , habere bonum foiiim , 5c volentem

elfe bonum quoad Dcum , non multipliciter

adrerfarium. Redde fpeciales gratias {bli DeoScejus matri, cc tunc efl operatio divina con-

tra curfum communem natur« mundi tran-

fitoni.

jiS MichaelisScotiLihellusy

Capitultm ultlmum Itbelli phyp.omrnidS m qmccTnprehendittir intentid Jingulorirm capitulo-

rum ejufdemj^cientics

.

C A p. CIIL

p Hjfionomia oportet te fcire faplcnter o*mnia quje prjediximus in uno quoque czr

pitulo judiciorum particuhrium , ne judican-

do, quenquam prsecipites in eandem fcien-

tiam, cum judicium m uno iftorum non ic-

lumimodo iit attendcndum, fed quilibetPhy-

iionomifta debet cautecolligereinfeipfotefiir

mcnia illa univerfi corporis, qui non aliquo

de accidenti aliter tranfmutatur , utdeianita-

te in fanitatcm, 8c vclutifuntteftimoniaocu-

lonim , frontis, nafi , auriumj dentium, &c. Etcum diverfa teftimonia hujus prscbeant judi-

cium dignitatis Phyfionoraiae , femper decli-

nandum eft ad univerfile & judiciummajcris

partis omnium iiiembrorum , qur^fjpradixi-

inus ordinate. Et qui aliter fecerit, cadet le-

vitcr in errorem. Caufaefl:, quiaomnemem-brum in fe habet certa judicia , ut patet in prss-

diclis capitulis, cc ideo nullus homoeiL, qui

fblummodo fit unius judicii propter certum

membrum, cum unum, contradicat alteri. Et

majus vincens devincat minus. Etquiamem-bra funt multa , 8c quodlibet habet fua judicia

,

non videntur cs-pitula errare, aim non fitex

toto unum in unoqucque hcmine de hisqu^

prssdiximus, imo vidcbiLurn-uituradiverfifi-

cari

De Secretis Natur^. 32^

cariatoto, quodHeilet, non elTet juflaproba-

tio. Oculi habent lua judicia, &:liomocaura

oculorum debet effe lic dirpofitus. Sed alia

membra ad quid erunt ? Ergo cum tot mem-bra funt, ideo funt mult^ diverlitates in Iio-

mine. Et fic nullus homo cadit in judicium u-

niusmembri, fedomnium. Quare difcretionc

funt invelliganda capitula & commifcenda,

Infuper credendum eft, quod multa acciden^*

tia, quae veraciter laxant, quandohujufmodirei veritatem confiderire voluerimus in omni-bus, fjilicet setas perfonx» teraporis setas ad

perfonam , longapermanentiainloco, Jongiis

uiiis doflrinse , lon2:us ufus certss focietatis,

nimia regnatio Iiumorum complexionis prse-

teriblitum, segritudoaccidentalis, violentia,

accidentia contra naturam , 8c defe£lus alicu-

jus fenfus naturaiis ex quinque.. Quare fina-

Kter cum grandi induftria hujus omnia qu3s

fupra diximus attenduntur commixta. Et fic

^liquis iudiciu.Ti ferens deprxtcritismodoali-

tquo non crrabit, tz non erratum non fallet,

;Dco volente. Et de phyiionomia quse prse-

i diximus di6la fuificiant.

M I C H A r L I 6 S C O T I

ds ^rocreatis7ie & himinis ^hjliontmia o^u^

fssliciterfmit.

IN-

I N D E X.

Materiarum utriufque opurculi fecretorummulierum ac naiiirae , ordinc Alphabe-

tico lucupletiffimus.

A. i C.

/^ Alcai?eorum phyffO'

?wmia. 313Chalcedo7iim hipis. 1 3 8

Cameluf, 1 48sju-s Zelotipia . 183

Capilkrmn phyfiono-

wia. 2,93

Capitis phyjtenofnia.

Camls phyf:o?iomia.

318C<3!/7^ a?iiwal. 1 4<>

Cavitatis pedum phy-

A Bafton lapis.fol 134!Achaton finje lu-

'

jquiamiLS herba, 129Adamas lapis. 135-

Afhdilim herh a. i%6Agathes lapis. i g 5*

Alcdricas lapis, 15-

1

AleHoriiis lapis. 1 35-

Aynethyfles lapis. 136ATiguillaipifcis. 149Aqua ardens. 202Aquila a^vis. 146

ejtispe?m£. 84Aquileus lapis. 143Ar-fioglojfa herba. 128^i;^/ »if mmucapim'

tur. 187Anrum. Phyfonomia.

B.

T}Arha Phyfionomia,

308S^77i^ /«?^Zd-. I g 9Beratides lap is. 1 4oB^?7 /7?^ /^^ ^j-

.

136Brachiorumphyf 316Buboavis. 147

302

136124138127140

fionomia

Celonites lapis.

Centaurea herbci.

Chelidonim lapis.

Chynofates herha

Chryfolitw lapis.

Cibi Iuxuria?n provo-

cantes. 2 i r

Ciliorum Bhyfono^nta

1^6Cottus quibtts utilis ^

quibusnoceat. 214Celliphyfoitomia. 3 i f

Conceptio7iis impedi-

me?'(ta. i o j*

Co?/-

I N D E X.

Conditiones laBantis

aclaBls. 2.59

Corallas lapis. i 5 7Corvas avis. '

i j"0

Coj^arum phyfionomia.

EmhryQJiis vccwfncn"

ta. 237Efnbryo an f.tfanns an

non. i)0Epijtrites lapls . i 5 S

ifiM-vi-

Coxarmn phyfionomia.

CryfaViim. i 3 fCriintmphy(ion. 322

"r\ E animalibns in

gc?iere.

Ds animMiumfion. is^

De afrls ^ planetis.

D^ difpoftione fliorum

(fdparentes , ^ ^ CQn-

'vevfo.. 240IX^ influentits planeta-

rum. 47Dentium phyfion. 303Dom^is ut videatur

plenajerpentibus. 194Dor/z ^hyftonomia 3 1

9

Draconites lapis. 143E.

"PChites lapis. 143Eliotropia herba. i j 9

Eliotropia lap /V . 137Bpibryonkgeneratio.i o

3 2 oI

Efmundus vel Afma-l'CS. 136

: Experiolus animal. 1 49

I

^-

"r; Acieiphyfion. 3 1 o- Eeripendanus la

pls. 1 3 2

Fewgrls phyficnom. 321Flatusphyfionom. 305*

Focapifcts. 149Foptus formatio. 2 o

F^^^// exitus de utei^a,

69Fcetm fonna in uterQ.

Frontis ^h)fo?iom. 294G.

/^ Agates lapis. 139Gallafa lapis. 142-

Gallerites lapis. ibid.'

Gomma Babylonica.

Genwtm phyjton. 321^Generatio animalium-

imperfeBum. 6<y

Gihboforum phyf 3 2 j'

GuU phyfionomia. 3 15-

I N D E X.

H.TJ Urohota

L.

herba.

129Uircw animaL 147Homines nt 'uidean-

tfjrfine cfipite. 2 2 _f

Htmines ut hahemt,

CApita mimalium. i

^189Bomines nt hfiheant \

,

capta 'varia. 190H0mo vt femper Eu-

ntichusft. 191

Hora diei ^ ve^ls.

1^-6, ij-7

L7 Jci77thi^ lapis. 134

Jgnis gr^cus quov^o-

dofiat. 201

Imfsdi'mentum ne

mnlier corrum-pa-

tur. 186

Infans quemodo na-

fcatnr. 234Infans qutmedo nu-

triendw. 241Intcrciliorum, vatura.

Iris lapis.

Ifimos lafis.

Ifiperius lapis.

142

141

Ififqv.iamus herha. 122

T Ahisrum ^hyfient'

mia. 5 05Lampades mirahiles.

193Lamlilapis. 141

Le^us animal. 1 4SLeo animaly 149Lichinia diverfa. icf^

Lilium. 123

Linp-ua canis » herha.o122

Li7iguaphyfionom. goyLittera ne legatur niji

mHe. 18SM.

J^j^^»^j- /^/«/V. 1 3 1

Ma7mum phjfo-

ncmia. 317Matricis defeFIw. i'o 3

Medorlapis. 134'

Melifephyles herha.i 1 j*

Meirphytes lapis. 134Meyifrua muliehria.

220Mentiphjfienom. 308Merula avis, ij"»

Mil^vtM avis. 1^1Mirabilia mundi. i jT 8

Modtis faciendi a^namardentem. 201, 203

Af(?^^ cQstmdi • <fr ^<?

I N DYegimine adhibendo

incoitu. 2 2 5*

Monflrum in natura.

82

M9tmperf$nafhyf.i ifMidier 7ieadulttret. 180

Mulier ut ctnfiteatur

aBadormiendt. 186Mujtela animah i /o

N/TsJ Arium phyf 301

Rafiphyfion. 299Raturjefecreta. 160Nephta herba. 140Nichomarlapis, 140Nttitice nativitatis

pueroru77i. 230Notitta partium cor-

peris in em7ii ani-

mali. 275*

N&titia abHndantite

humorum per fom-nia. 280

Nttitia auguriorum.

285-

Nttitia fi-ernntatio-

*ms. 287Notitia ddchinalis.

280,327O.

r^ Culorunt phyfiq-

nomia, 297

E X.

Occafiones generan'

di (^ non generan-

di. 2 1 5Onjx lapis, 132Orisfhyfiomm. 302Orithes lapis, 144

P.

P Afuum pedum

phyfionomia. 324PeBorisphyfion. 3 1

8

Pelica7ius avis . iyoPedum phyflon. 323PeduTn clavicula-

rum Phyfitnomia.

PentaphiUion herba.

128

Pifieriona herba. 129Planeta7'um hora. 45*

influentia. 47Plantarum pedum

phyfionomia. 324Poligonia five corri-

giola herba, 127Ptooemiuyn. 3

.

4

Provinja herba, 121

Uiri?nlapis. 140Q'R.

O Adimus lepis.

141

I N D E X.

Regulus ferpens. ij6Rifus phyjlonofn. 307Rofi» flos , fett herba.

S.

C Alvm herba. 124Saphyrits lapis. 144,

Saum0 lapls. i^fSerpentina herba. 126Silonites lapls. 13»Signa conceptionis. 9 3

Signa an mafctil'.'^

aiit foemeUa fit in

utero. 95*. 145Signa mafculi conce-

pti in muliere gra-

njida. 24Signa foemina coice-

pta in muliere gra-

'uida. 247Signa corruptionis vir-

ginitatis. 99Signa 7nulieris calida

mt jrigide natiira.

21S. 219Signa mulieris gra"ji-

d<£. i^fSfgna , utrum muUer

plures liber&s debeat

hahere <yifo pri^no

partti' i49Signa complexionis

ratione coloris in

facie. 265*

Signa complexionis

ratione coioris in

corpore. z66Signa calidce aut fri*

gida complexionis^

r67Signa fccd aut humi-

danatufa. 268Sfgna corporis tempe^

rati ^fani , ^ con-

tra. 268. 269Signa complexionis ce-

rebri. 269. 'cordis,

271. hepatis-, 275.pulmonis y ih.foma-chi y 2,74. teficulo'

rwn. ibid.

Sig72a repletionis ma-hrwn humorum ,

277. nimii fangui-

nist 278Signa nimi<£ cholera y

ibid. phlegmatis ,

279. nimi^ Melan-

chclia. ilwd.

Silonites lapis. 135Smaragdus lap is. 141

Spatularum phyf 315Sper7natis humarii

natura , & dige->

flio.-

I N D R X.

Topafion la^U. 155Ttirtnr avis. i^i

V.

phyfiono-

mia. 319Verbena herha. 124.

129Virtus cordis canis.

Virtutes herbarummde. 118

Virtutes lapidum . 131Virtutes animalium.

146Virga pajloris herba,

izo

Vifcus querci. 123Vnguium phyfiono-

mia. ^ 323Vniceslapis. 141FoirjJphyfiono'mia. 3 o

5*

Vpupa avis. ij-o

P'rtica kerba. 123Vtilitas dentimn fer-

pe:itum. 1 84Vtilitas phyfiQ7i07ni<£,

208

yfi^. I ii.maferia. 1 16

Spermatis definitio. 1 1

2

Somnia fignificantia

dominium fangui- \7Entris

nis i 282. dominium^ '-^•-

choUra , ibid. ^owz-

?zi;i!?;2 phlegmatts ,

ibid. dominiumme-

Uncholi^, 283.7%;-

ntficantia calidita-

tem c^ frigidita-

tem, ibid. humidita-

tem fignificantia ^ficcitatem. 2 84

Signifcantia repletio-

nem humorum, ib,

Significantia malos

humores.

Staturne hominis

fionomia.

Sufffimigatioftes

rabiles.

r.

^ Abriceslapis.

Talpa animal.

Tempus cmmdiportunum. 213.214

T^rpifirites lapis, 143

ibid.

phy-

326

192

14015-2

ep-

F I N I S.

1

t

H

COUNTWAY LIBRARY OF MEDICINE

RG91Alii

1669Oopy 2

RARE BOOKS DEPARTMENT

-<iikiV