LEGES NOVELLAEAD THEODOSIANVM

PERTINENTES

EDIDIT

ADIVTORE TH. MOMMSENO

: -.lo ~:. .. :." :. .. :

• ti. • • .... • ..

PAVLVS M. MEYER

----------- ----- ---

BEROLINIAPVD WEID.MANNOS

MDCCCCV

CONSPECTVS OPERISpag-VIConspectus subaidiorum et explicatio signorum - _ . . . .

PROLEGOMENA IN LEGES NOVELLAS AD THEODOSIANVM PER-TINENTES

De singulis legum novellarum syllogis. . .Codices corporis Maioriani (primae lIyllogu.e)Codices Breviarii (alterius syllogae)Codices tertiae syllogae . . . . . .Excerpta. Breviarii epitomae. Varia .

I. Ex syllogis Orientalibus excerptaII. Ex syllogis Occidentali bus excerptaIII. Breviarii Alariciani epitomaeIV. Breviarii minora . . . . . . .V. Libri latentes vel deperditi . . .

Legum novellarum editionea et apparatusCrisis legum novellarum . . . . . . .

A. Leges novellae Theodosii II. Valentiniani IlI. Maio-riani (1-6) . . . . . . . . . . . . . .

B. Leges novellae Marciani et reliqua per Ahu-icianosaolos servata .

C. Legea novella.e Anthemii . . . . .Cap. VIII. Constitutionum acceptores et tempera loeique

l. Constitutionum a'cceptoresII. Constitutionum tempora et loci

Cap. I.Cap. II.Cap. III.Cap. IV.Cap. V.

Cap. VI.Cap. VII.

XI

XXV

XXXI

XLIII

LV

LXII,XIIl

l,XV

I,XXVlI

LXXXIXXCXCI

XCVI

I. CORPV8 LEGVM NOVELLARVM 1'HEOD0811 Il. VALHNT1Nl-ANI 111. JIAIOllILYI IN OCCIDENTE A MAIORIANO CON-DITVM .

Il. LEGVM NOVELLARVM J/AROIANI IN ORIENTE PROMVI.GATA-RVM QVAE IN BREVIARIVM ALARICIANVM RECEl'TAE SVN'l' 179

III. AVCTARIVM LEGES NOVEI,LAS };XTRAVAGANTES CONTINENSSEVERI ET ANTllEMII 197

Index titulorum .... . . . .Corrigenda et Addenda ad vol. l et Il

209213

CAPVT SEPTIMVM.

CRISIS NOVELLARVM.Leges novellae, quaa hoc volumine edidi, non ita , ut ipse Theodosianus, ab uno

eorpore pendent, sed, ut capite primo exposui, tres pa.rtes distinguendae sunt, Nam incoDBtitutionibus Theodosii II. et Valentiniani III. et in Maioriani plerisque a corporanovellarum occidentali profìciscuntur Maioria.no imperante compilato, in constitutionibusMarciani omnibus, :Maioriani duabus, Severi una. a Breviario Alariciano ciusque addita-meDtia, in Anthemianis denique a Breviario aucto. De harum trium partium crisi singu-latim none a me dispotabitur.

A. LEGES NOVELLAE THEODOSII II. VALENTINIANI III.MAIORIANI (t-6).

De corpora Maioriani, quo continebantur novellae Theodosii II. orientai es publicataein Occidente et imperatorum duorum occidentalium Valentiniani III. et Maioriani, unte-quam agam, primum ex constitutionibus eo comprehensis enumerabuntur alibi quoquesenatae. Qoa.rumlectiones utilissimae sunt ad differentias diiudicandas, quae intereednntinter exemplaria corporis Ma.ioriani, nec raro etiam vitia tollunt omnibus exemplaribushuius corporis communia. Sunt autem hae:

l. Theodoaii novella l adest Theodosiano praemissa in eius codicibus A O.2. IUBtinianUl in codicem suum recepit ex Theodosianis 3 - 5,2 - 6 - 7, l - 7,2

-7,3 -7,' - 8 - 9 -10,1- 11-12 -13 -14 - 16-17,2 - 19- 20- 21- 2'2,1-'- 22,2- 2. - 25 - 26, id quod in capite quinto vidimus.

3. Valentiniani novellae 17et 18 in codicis Coloniensis 212(nobis Co~n.) collectioneeanonica, quam in capite quinto traetavì, sub numeris VI et V extant. -

Libros, qui maiorem minoremve partem legum novellarum corpore Maioriani com-prehensarum continent, discedere vidimus in syllogas tres: Primam , quae sola servavita.ntiqoam plenitudinem (aliquatenus certe) et ordinem vetustum, hodie repraesentat unuscodex r accedenti bus schedis Cuiacianis excerptisque paucis, Altera, scilicet BreviariumA laricianum , constitutiones multaa omisit, sed retento fere ordine antiquo. Tertia exarchetypo libri r simili, sed pleniore, Breviarium auxit, constitutionum ordine antiquosoluto ; inter hoius syllogae exemplaria eminent Fuldensis index et codices J O.

Ita nunc agam, ut primum disseram de crisi corporis Maioriani constitutionum inBreviarium Alaricianom primitivum receptarum, deinde de ceteris huius corporis legibusnovellis extra Breviarium positis.

I. Corporis Maioriani constitutiones in Breviarium primitivum reeeptae.Constitut.iones, qnas ex corpore Maioriani prudentes Alariciani recepcrunt, sunt bile

secundum numeros meos:7'huxltNIi.lL l = Brev. I (prima postremaque perierunt in lì - 2 = Brcv. n (periit

in l) - S = Brev. III (erlrema sola supersunt in r) - 9 = Brev. IV - 11 = Brev. V -x·

- LXXVIII -

13= Brev. VI - 14 = Brev.VII - 15= Brev.vm -16 = Brev.VInI - 20 = Brav.X-22, 1= Brev. XI, l - 22,2 = Brev. XI, 2.

Valentiniani III. 1,3 = Brev. VII (periit in r) - 14= Brev. I - 18=Brav. II -19= Brev.lII - 21, l = Brev.IV, l - 21,2= Brev.IV, 2 - 23 = Brev. V - 2S = Brav. VI- 27 = Brev. VIII - 81 = Brev. vun - 32 = Brev. X - 33 = Brav. XI - 35 = Brav. XU.

Maioriani 7 =Brev. I (periit tota fere in 1).Duae nunc quaeetionee oriuntur, prima quae ratio intercedat inter librum r et Bra-

viarii Alariciani codiees, altera qoales Bint exemplarium Alaricianorum ip80rum diveni-tates. Ad quaa recte diindica.ndaa simplicisaimum visum est laterculo proposito eecundumordinem traditum componere dift'erentiaa, deinde de singulis quaestionibus iudicium ferreoBre». ubi in hoc laterculo memoratur, etiam Breviarii aucti (scilicet tertiae syllogae)libri comprehenduntur; ubi opus videbatur, et deeurtatorum ratio habebitur. Praeponiturlectio, quae videtur esse vera.

Theod. 1,5

1,11

1,191,20

1,291,373, 753,8814,88 (int.)14,93 (int.)15,lO

15,14

16, 1320,11

22,1,25

22,1,66

22, l aubser.22,2,1822,2,43

22,2,9922,2,104

22,2,111Valent. 1,S inscr.

1,3,17

1,3.50

ne a quoquam) AO

scita] AO PariBin.440911 cum I'l:PariBin.4410

nube) AO cum Bre».nulli) Paris.440911 cum raHNEL~

sati8) A°Pans. 440911 CUlli L, siatrregestis) r et Bre».servuta] HNE ·EXCInOnotitiam) Bre»,adire noluerint) NESKLpertinere) NGXCPMcuriaa enervare) E"XOPMStO

deferat) rESK

omnimodo) rESKL10nili tantum] ESKL'[H·LlO, linitantum r, limitatori Grom.

solita] rES

naturales (-lis E)] ESIO cum Iusl.

eudoxio et dioscoro] ltUt.ad quem) lturt., adque romnium rerum indago) FtHXCKtO

tuae celsitudinis) rnec interest) rIH(I)K10cumIust.

naturale) Bre». Ct,m IuBt.idem aa.] L

terror (-oraL)] ESLInLlO et terliiusyllogM dealrlati

revocetor (-entur E)] ESL~tLl °et tmiae ryllogae dtcvrlati

nec a quamquam N, nequam XL,neqoaquam r et ..Brn7.reliqui,dtf, KM

8cientia(-amG)NGXCPM8, .ta-tuta E~, scripta H, dtf, KtLl

nunc r, dtf, KtLlnulli itaque AO, nibil..Brn7.~qui, dtf, K'LI

om. Bm1. rtJiqui, Mf, K'LIgestis AO, rkf, EILIsenamu8 GPMB, dtf. rLILIsciencia radierint GXCPM, de(. HtLlOpervenire E8KL, dtf, HILIOcuna se se"are r, curiaa ser-vara K, curiaa insenuare El,curia sine BU&80reN, curiasmanifestare G, dtf, HL~ILI

deserat GXCPM, dese"iat N'O,de,.HL~Momnino GXCPM~, M'. HNILImiIitantum HXC, mari (-ris G)tantum GPM, def. NILI

sollieita GXCPMKIO, Mf. HNL~1Lf

nataIeB FtGXCPMK, Mf, HNL~1Lf

maximo ii et paterio libri fIOIItnad quem velBt-ev., def,HNELInLlomnibus requirendarum actio GPM8, de(. NEL~'LI

toi culminis Brev., dt:f. NEL~1Lfnec in herel XC, ne quidem reaGPMS, Mf, NEL~'LI

naturae r, M'. NEL~'LIimpp. th. et valent. aa. Brev. reli-qui, Mf, FtBNKerror (-ore G) GXCPM, tk(. l'IHNK

revoeitue XC, revocatus GPM,def,I'IBNK.

ValeDL 1, S ,uMor.

14 rnbr,

14,11

18,7

19 rubr.

19 aubacr.

21, l, 1421, l, 17/18

- 21, l IlUblcr.

21,2 iUlcr.

21,2 aubscr.

- 23 rubr.

23 ioscr.23,5223 auMcr.

25,3025 aubler.

- LXXIX -

et manu divina .... et ad latue]ESL Parisift. 4414. 4416

klcitata .... prid. id. mart.] E.l'ariIMt. 4414. 4416

Don] r

nUD1quam] rESLI,d

manifeetillllima] rESLM OYtJt.lQ6Qcum Oolott.

de homicidiis casu factis necne] r

et manu divina ...• pkaa] EXCPM.SLt,dO

pp. prid. id. dee. in foro traiani]·,d,dOIBlbri8. 4408.441114414.4416, iaperfecle Leid.IXC Pari&.4409

eondetur] rsLtO, conditur cJlt,daucceasionis ..•. ipsum quod sere-Ditati .... obtulerunt sit] rstsso

prop. in foro divi traiani] Bic (ereGXCPM Paril. 4414. 44M .,d 'P80IZ Paril. 4408. 4411. 4413

&Dtelata edieto albini ii ppo etpatricii] Bic (ere GXCPMI.,d 'l'80IZ PflriI. 4<113

idem aa.] rLcJlI4

ace. vi k. i&D.rom. (ace ..•.. rom.orli•• ,d,d Leid. Paril. 44(9) prop.v k. ian. in foro traiani conss.88.] aie (ere GXCPMPrwU.4409.4410.4414. 4416'·,dAOIZ Leid.Pari&. 4408. 4413

de sepulcri violatoribus] Bic (ererES(lat.') LParil. 4414.4416'.,d,d Paris.4408

albino] Brtv.legem ..•. coneepimus] Brer.prop. in foro .... ii ppo et patri-cii] aie (ere GXCM Paril.4409.4414. 44M',dO 'P80ZLeià.Paril.4408.4413

fratrem] rES'A, frater cJIprop. in foro tr. v id. iun. ante-lata edicto albini iiC] aie (ereGXCP M Pari&.4409.4414. 4416.~ 'l'80S Leid, lbril.4408,441J

om. GXCPMcJI'A °et Urliae tyl-log!u dectwtati, dtf. nHNK

am. GXCPMSLcJlMO et dec"r-lati, dtf. l'tHNK

Domine X (COftltzI.), minime Breo.rdiqui, rkf. NK

nonnomquam HGXOPMIO, dtf.NKlcJ1

m&Difesta HGXOPM, rkf NK

de homieidiia (-dio XC) casu fac-tis (-to XC) XCPMS, de homi-cidiis caso an (vel .,d,d) volun-tate factis lJret1. rdiqtli, de ho-micidiis O, dtf. HNK

0lIl. r, rkf. HNGKcJIom. raEPMSL Paria. 4410'0,def.HNGKcJI

conditoris GEXCPM, dt:f. HNKserenitati •• . . . obtulerunt sit Isucceasionis .... ipSUD1 quodcommatibus tralUp08itis G XCPMcJI, SUCCo.•.. quod et ante se-reDitati et post obtulerunt ut(pro Bit) E, de(. HNK

OIn. rESL Paril. 4409. 4410 a°Leid., de(. HNKcJI

am.rESL Paril. 4409. 4410. 4414.441610 Leià. Pari&. 4408. 4411,rk(. HNKcJI

impp. th. et valent. aa. GEXCPMS, def. HNKIO

am. rESL, def. HNKcJlaO

de aepulcbris GXCPMS(COfIte:a.et lat. ti) cJlIO, thf. HNK

basilio rorn. r, de(. HNPKaI0Ift. rESL, cIef. HNPKcJllI

0lIl. GXCPMLIO, de]. HNKorn. rESL10, de(. HNKcJI.;E

Valent. 27, 15

27,2227,3527 subscr.

- 31 rubr,

31 inscr.

31,1131,2631,38

31 subscr.

32,2

- 32,6(/65

33 inscr.33,26

35,4135,55

- LXXX

periculosius] rSLM 'l'BOD

gloriae .•.. studio) Brev.dicendo lBreo.ppli in foro .•.. fìrmini viri inl,ppo ]ticParis. 4414.4416, firmineppo cossoL, praepo E

de colonia vagis et de advenia] r

imp. valent. a. (om.L)] SL

praescriptionis) NGXCPMI>I.dOvaleat] Tdiscedendi] O cum Burg. etTliUJderic., de se cedendi .d

ace, iii non. feb. romae prop. inforo traiani] Oui. ed. 1 sola

recenti] l'L, praesenti recenti(-tique S) ES lectione utraqueamiuncta

subscriptoribus) rESLI>

ad auditoria sumptuosa vemre(sumptua advenire L) cogan-tur] rESL

imp. valent. a.) Bre».omnium] rESL

episcopis] rcontributaj rESL

35, 86 et sci tiH (ei sicu t eia G)] Bre».35, 138 (in t.) loquitor) ESK.L

pemieiosins OEXCPM~ .Pr.IrV.4409. 4410. 4414. 4416, laborio-sius O, def. HNK.1X

OIII.rincendio ram. r.so XCPM8I.d OD et reli-guf, {Ùf. HKI>

de colonia vagis vel agnationeeorum et de advenis Brt:fJ., decolonia vagia O

impp. th. et valent. aa. r et Bree.reliqt", idem augusti O, def. Hl{

praeceptionia rESL, def. BKvale bit Brt:fJ.recendi r,' reeedendi' NOEXCPMSLI>, def. HK

om. libri fIOrirà omnu

praesenti (-tibos XC) NGXCPM1>1,10, def. BK

subscriptionibus (-tione H) BNOXCPM10, susceptionibus.d,def. K

ad require (tic X, ad requirere.d,aut requirere R, adquirere NI>,id requirere GPM, ad requi-renda C) auditoria (adiutoria H)sumptuosa v. cogantur HNGXCPMtJ».d, auditoria sumptuosacogatur reqoirere O, def. K

impp. theud. et valerlt. aa. rcommunium (-num X, -nem O)HNGXOPMI>MO, def. K

episcopia ot dictum est Bre».adtributaNG XCPMIOD Vol.6:lO,rkf. HKI>l.d

et sciens rloquitur dicit Bre». reliqui, loqui-tur constat Paria. 4409 cwn K.b

Iam per capita explicabontur leges de textoll crisi hinc derivandae.r et Bre», 1. Breviarium saepenumero contra codicem r lectionem servavit veram vel verae

proximam, hiatus eius explens Valent, 23,52 - 27,22, traditam lectionem emendaneTheod. 1, 19 (cumAU ante Theodosianum) - 3,88 - 22,2,111 (cum Iust.) - Valent. 23 inscr.- 27,35 - 31,11 - 33 inacr. - 35,86.

2. Non minus frequeuter codex T contra Breviarium genuina servavit vel genuinisproxima, accedente codice altero nullo, seilicet locis his: Theod. 22,2,18 (cum rUll.) -22,2,99 - Valent. 14 rubr. - 19 rubr. - 31 rubr. - 31,26 - 35,41, aliis.

ESKL 3. Quattuor Breviarii codicea ESKL ex codice libri r simili emendati sunt , ita utemmdl.di cum r contra Breviarii Iibros reliquos locis permultis concordent: cxemplo sunt Theod.

15,14 - 16,13 (cum O) - Valent. 14, 11 (cum .1) - 18,7 (cum .dUVol. 1050 et Colon.) -21, l, 17/18, ubi commata duo in Breviario transposita, recte ordinata in rSL (et .dO)emendationem aperte produnt, cum E comma succ••••• quoà bis proponat secutus et

- LXXXI -

codicem r et Breviarium - 2S rubr. (cum claasis E libris deeurtatìs Parilittis 4414. 4416 et•~MPariIiA. 44(8) - 32, 42 (cum ~) - 32, 64/65 - 83, 26 - 35, 55. Memoratione dignumest, quod VaIent. 81,11 Breviarii le etio vera praucriptioni& ad faIsam praueptioft.il, qoaeest in r, oblitterata est in BBL (deficit X); 'item Theod. 15, lO pro vero CIWias enermrtf'alaa lectio oodicia r curio lItl ~rt mutatur in K (deficit L) in curia8 BerMre, in E' incuricu ~ Breviationes quoque snbeeripticnum, quaa r in norellie VaIentinianiqaattuor 21, l - 21,2 - 2S - 25 adacivit, in Iibris ESL (deficit K) redeunt.

Archetypus codex, a qoo libri ESKL in bia pendent, non fuit ipae r neque aliuscorporis Maioriani codex, sed Breviarii liber integer, similis ille quidem codieis T, sedplenior in ipsius Breviarii noveUia. Nam buius generis lectionea ibi quoque reperiontur,ubi r hiat, neque minus in interpretationibus (ot Theod.14, 88 - 14,93 - Valent. 35,138).Nonnullis novellae Valent. 1,3, quae in r (et K) deficit, loci .. libri ESL emendationisvestigia prae se ferunt, ut 1,3, 17 - 1,3,50 (hia duobus loeìs una cum ~ et tertia1J1loge) - l, 8 subscr. (una cum PariBinia 4414. 4416). Hic libromm ESXL archetYPu8paIIlim meliores codice r lectiones praestabat, id quod Theod. 20,11 - 22, l, 66 -VaIeDt. 31 ioscr. demoostrant.

Primum inter b08 codices locum tenet liber L aetate princeps neqoe omnino, ut Lin Theod08iano, spernendus; saepins enim, ubi ES emendati non sunt et K hiat, aut solns(ut VaIent. 1,8 ioscr.) aut com r~'J1 (Valent. 21, 2 inscr.) aut cum r et libris AO Pari-lÌIIo ~ (Theod. 1, 11 - 1,29) veram Ieetioaem servat. Semel tantum (Valent. 25, 30)emeDdatioD8, quam ES una cum ~ proponunt, carere eum repperi.

Neqoe minus liber K, qui locis modo laudatis hiat, obi deficiente L extat, verum Kcontra ES una. com r paasim praestat (ut Theod. 22, 2, 1~). Raro reliquoa Breviarii libro.eeqnitur, ut Theod. 22, 1,25 (oontra rES) - 22, 1,66 (una. cum r oontra ES com O et I.... ).

8aepius E cum deterioribns stat contra libros emendatos (ut Valent. 21, l,H- E21, 2 inscr. - 27, 15 - 31 inscr.).

Codicem S, qui in Theodosiano et in novellis Marciani neque minus Maioriani 7. 11 S(vide p. J.XXXIX IMI.)atque omnino ibi, ubi textns eius a solo Breviarii archetypo nonemeDdato pendet (ut Tbeod. 3,75 - 22,2,48 - 22, 2, 1~), pIane Iibros deteriores GPM.equitur, multis loeis longe inde recedere et veras lectionea plerumque exhibere videmus;Valent. 31 inscr. genuina una cum L .ervat.

Singularem locum tenet ~: saepenumero enim Tera proponit aut eaadem atque (j)libri ESKL emendationes exhibeus (ut Valent. 1,3,17 - 1,3,50 - 21, 1,14 - 21,2 ioscr.-25,30 - 32,42) aot libros deteriores contra rESL secutus (Valent. 31, 11); neque verorarius una com deterioribus falsa habet (ut Tbeod. 16,13 - Valent. 21, l, 17/18 -2S rubr. - 32,2 - 32,64/65 - 83,26). -

Ex eis quae ezpoeuimas satis apparet librarios codicum ESKL(~) vel eorum codi-cum, ex quìbus descripti sunt, quamquam vel in hiatibus cum r consentientes Breviariiarchetypum buius libri similem potissimum sequuntur, tamen a.lterius etiam archetypicopiam habuisae, ad quem nonnumquam se applicant. Ita Valent. 32, 2, ubi in Breviarioeat prtJUefItl, in r recerati, cum codex L (deficit K) cum r stet, ES utramque lectionemconiunct&m habent praeBenti recenti (-tique S). Similes dittographias, quae duas recen-sionee repraesentant, liber E, ut Valent. 21, l, 17/18 praetermittam, pluribus locis in capitetenio (p. XXXIII) tractatis proponit. In novellis Marciani et Maioriani 7. 11 codices XLhuiuamodi contaminationibos abundant (vide p. LXXXIX sq.),

4. Ubi emendationom vestigia deaunt, Breviarii codices in familiaa duas distri-buuntur: melior libros HNEKL et plerumque ~ comprehendit; deterioris ordinis suntGXCPMB. Sed, ut in Theodoaiano, fines utriusque familiae certo discerni nequeunt. ltasaepenumero XC com melioribns libris stant vel emendati, ut Theod. 3, 75 - 22,2, -43, veltantummodo corrupti, ut Theod. 20,11 - 22, 2, 1~. At codices GPM semper fere gravis-sime errant paasim pessime interpolati neque crebri sunt loci, ubi una. cum XC veraretinent (ut Theod. 14,93 - 15, IO); PM veram lectionem soli numquam praebent.

5. De libris J10 et decurtatis ad tertiam syllogen pertinentibus accuratius capitequarlo di8Ierui, ubi trium huius syllogae classium coaaensus et dìeseaeus singulorumqueeodicum aingularitates explicavi. Hoc loeo id tantum interest breviter exponere, quid

~ Bretti4riinDIl emendaRfG~

AO

.AOParirin. 4409

Sub.criplionu

- LXXXII -

.dO ad Breviarii novellaa recensendas valeant quaeque ratio inter 608 et r reliquosquelibros intercedat. Codices <1, qui in Theodoeiauie deficit, et O, ubi vera lectione otuntur,plerumque conveniunt cum codice r et Breviarii libris emendatis ESKL(~) (ot Theod.16,13 - 20, 11 - Valent.l, 3,17 - 1,3, SO- 18,7 - 21, l, U- 21, l, 17/18 - 21,2 inscr.),ad quos passim aecedunt ex libris non emendatia meliores HN et XO (ot Theod. 3,75 -22, 2, 43 - 2'2,2,1(4). Theod. 22, 1,66 ttaltwale3 praeter lustinianum servant OES (deC. .d),raatalu habent r et Breviarii reliqui i Valent. 31,38 tliecedeftdi (tù le ceàetldi ti) rectepraebent Lf O eum lege R. Burg. et edicto Theoderici, recetldi r errore, rectdendi Breviariilibri omnes scribunt. Sed, ut subacriptiones praetermittamus, raro accidit, nt .dO veramlectionem contra rESKL exhibeant (e. c. Valent. 31, 11).

Ubi d et O dissentiont, ille semper fere meliorem lectionem habet, ut Valent. 14, 11- 23 rubr. - 25,30 docenti loei Valent.19 rubr. - 27, 15 - 31 rubr. - 31 inscr. - 32, 64j65aliique multi, quos in laterculo neglexi, satis declarant lectiones a <1 una cum decurtatisexhibitaa interpolando vel omittendo temere saepissime corrigi a WilIelmo Malmesborieosieodieis O librario; exempla reperientur in apparatu (cf. Valent. 1,3,19 -1, 3, 22 -1, 3, 25-1,3,« - 18,3- 19,3 - 23,45146 - 25, 15 - 27,30 - 27, SO - 31,2 - :n, 3 - 31,8-32 inscr. - 32,40 - 32, 56 - 32, 65;67 - 35,30) .

6. Ad noveUam Tbeod.l recensendam multum valent Theod08iani libri A (= Ambra-sianus C 29 inf.) novellaa reliquaa non compleetens et O modo tractatus. Qui hanc con-stitutionem, qua Theodosianus publicatus est quaeque vere locum auum ante eum habuit,buie praemittunt lectionesque proponunt longe meliores eis, quaa corporis Maioriani exem-plaria tradunt. Ita ver&m lectionem aut soli praestant, ut Theod.l, 5, aut cum PaMtù 4409insiticio (= Paria.44(911) ex eiusdem generis archetypo deprompto et rL, nt Theod. 1,11- 1,29, aut una cum Breviario contra r, ut Theod. 1, 19. Rarius corrupti sant, utTheod. 1,20 - 1,37. Unde hoc manifesto apparet 'I'heodoaiani traditionem longe prae-stare Novellis, sive Breviarii codicibns, sive primae syllogae libris aervantur.

7. Subscriptiones constitutionum sylloge haee novellarum, dum integra fuit, tamplenaa habuit, ut in nullo alio corpore inveniuntur i et adhuc ex hae sola sylloge exemplaatTerri possuut trium dierum l), constitutionia ab imperatore aubscriptae I) et datae (velemissae) , constitutionis acceptae, constitutionis propositae (vel recitatae in senatu); suntautem haec:

Valent. 21,2 (446 data Dee. 26 - accepta Dee. 27 - proposita Dec.28).Valent. 23 (447 data Mart. 13 - accepta Mart. 27 - propoeita [anteIata edicto

magistratus acceptoris] Apr.6).Valent. 31 (451 data Ian.31 - accepta Febr.3 - proposita .••. ).

Aliae Valentiniani novellae in Breviarium reeeptae praeter diem constitotionis dataediem propositae servant, ut

Valent. 1,3 (450 subscripta ab imperatore et data Mart.5 - recitata in senatuMart.14).

Valent. 19 (445 subscripta ab imperatore et data Dee. 8 - propoeita Dec. 12).Valent. 21, l (446 data Oct. 21 - proposita [antelata edicto magistratus accepto-

ris] ..•. ).Valent.25 (447 data Inn, 3 - proposita [antelata edicto magistratus acceptoris] Iun.9).Valent.27 (449 data Iun. 17 - proposita [sub edicto magistratus aceeptorisj Iul, 20).

Nota diem constitutionis propositae inter Breviarii novellas non reperiri nisi in Valen-tiniania '), deesae in ceterorum imperatorum omnibus. ')

l) Cf. MommBen, ZeiUchri(t dcr SfMJÌgnylt. R . .d. 21, 165; Theod. I p. CLIV sq.I) Imperatoria subscriptio servata 88t in Breviarii novelli. Valento 1,3 (ad senatum) - 19

(Maximo), praeterea in nov. Valent 9 et 16 (ad jii') - 17 (Aetio) - Maiorian.l (ad Benatum).') Inter corporis Maioriani noyeUu extra Breviarium poaitas dies eonstitutionis propoaitae

occurrit Valento 2,2- 11; diea conltÌtutioni. acceptae reperitur Valent lO - Maiorian.2 -Anthem. 1, (ort&l8e etWn Anthem. 2 (&Ctum.ab die eodem).

') Noyellae a Theodouo II. Valentiniano In. ~ atque in imperio Occidentali promul-,at&e exemplaria repl'&8lent&Dtin 1C1'Ìni.W I&CN Coll8tantinopolit&ni. custodita: argumento .unt

- LXXXIII -

8ed eiuamodi subaeriptiones utpote neque ad doctrinam neque ad fori usum utilealibrarii mature mutilare coeperunt ratione admodum varia: ita evenit, ut quaedam inlibriJ melioribus omissae aervatae aint in deterioribus adeoque non raro in 80Iia decurtati&,quoniam eius generis codices passim textu omisso una cum ioscriptione et interpretatiooeadf'erunt subacription6L NoveUarum Valent. 19 - 21,1- 21,2 - 23 - 25 - 27 - 81subacriptionea breviataa eue in r Breviariique libria melioribus, subscriptionem nos,Valent. 1,8, quae deficit in r, in Breviarii libria plerisque la.terculus supra proposi tu.docet. Hamm IUbacriptionum particulae habeDtur in libria bis:

Valent. 1,8 subacriptionem imperatoria praebent E8L Porie. 4414.4416,diem conatitotionis in senatu recitatae E Paria. 4414. 4416.

Valent. 19 subacriptionem imperatoria praebent EXOPM8L~M O,diem coostitutionis propositae XO Paria. 4409 [Val. reg. 1048.

B",.., 268J. 4414. 4416'·tJtJOIELeid. Paria. 4408. 44111).

Valent. 21,1 locum couatitotionis propositae praehent GXOPM'tJ 'P80IE.Ptwù. 4418 etex parte PII';'. 4414. 4416'PcarU.44Q8.4411.

V&lent. 21,2 diem conatitutionis acceptae et pro-pOlitae aervant GXOPM PII';'. 4409. 4410. 4414.

4416.·tJtJOIE.I..ad.Porie.4408.44181).

GXOM PII';" 4409.4414. 4416.tJ0'P80E.I..ad. Pa';"4408.4413.

GXOPM Paria. 44Q9. 4414. 4416M 'P80E.I..ad. Paria. 4408.4418.

Paril. 4414. 4416 CUllI <Mi. (ed. 1).

<Mi. (ed. 1) t.1: codice 1wdU deper-dito ad cla&sem E perlineftte_

Singularis praeterea subecriptionum nonnullarum particula, scilicet quae conaulealtero deficiente poni solet formula. et qui fua-it mmtWus, quam plerumque librarii sim-pliciter snstulerunt, in codici bus E cum decortatis Paril. 4414. 4416, L atque Pithoeanodeperdito (. tJ) cum decurtatis Lfttlensi et PariftflO 4408 his 10ciB servatur I):

Tbeod. 1 suppletor ab E· EL Priin. 4414. 4416'Leid. ParVin.4408,Tbeod. 2 •tJ Leid"Tbeod. 8 E PariIi". 4414'· tJ Leià"Tbeod. 9 • tJ Leid. PaNin. 4408.

Valent. 2S diem coostit. propositae praebent

Valent. 25 dies consto propositae invenitor in libris

Valent. 27Valent. 81

diem const, propositee habentdiem coost. acceptae et locum constopropositae 101ns servat

Haec omni&, cum poetaa adiecta eBBenullo modo credi possint, ex eodem Breviarii arche-t1PO proflcÌlci manifeetum est, a quo codices emendati ESKL(~) enm decurtati8 Pa,;,mu4414. 4416 neque minns tertiae syllogae libri pendent.

n. Oorporia Maioriani eonstitutionea extra Breviarium posìtae.Conatitutiones corporia Maioriani non receptae in Breviarium snnt hae:TIatIodoeii II. " - 5,1 - 5,2 - 5,8 - 6 - 7, l - 7,2 - 7,8 - 7," - 8 - IO,1 -

10,2- 12 - 15,2 (serv&Yit solua J") - 17,1 - 17,2 (aervavit 80101r, particulam textushabet I•. )- 18-19 - 21- 28 - 24 - 25 - 26,

nOYellae extra Breyiarium positae Theod. 7," et 26 ad magist.ratn8 plures eodem _plo datae.Marciani DOyellae in BreYiarium rel&tae indidem originem ducuat (cf. nov. Marcian. 2). Nequemina Maiorianns con.titutione. 8U1S, qUII Nonllarum corpori • IMI condito inseruit, ex scriuio___ depromptit.

I) Compendium cotili. -("pra) I(chptù) corruptum eat in omDibu. libri.; PIIf'imai 4414.4416 lMIrVant_'pl. "'1'., .JJJJIJ.Z1l Leid. PaN. 44()8. 4411 non habent Diii _'1 in PaMno4409 [Yot. "fI. 1048. Bem. 263J legitur M,mi., nihil extat in XO.

I) Compendium ,(upra) ,(mptù) non extat Diii in GXCP.M.') 8imillter in TheodOliano brevi.to eadem formula oblitterata est pauci. 100. exceptil,

lGilicIt 6, 1,9 p. 219,6, ubi IMICUDdumMommlMlnumreperhor in libril HNN· PaN. 4414. 4416

- LXXXIV -

ValMtiniani III. 1, l (servavit solus n- 1,2 (eervavit solOl r in fine mutilam) -2, l (periit in r neqoe aliunde eam habemus) - 2,2 (periit in r, eervaverunt integramsyllogae tertiae libri .1O, particulam Jiùld.) - 2, 3 (periit in r, habent o.iaciatsa) -2,4 (erlrema sola habet r,principium servaverunt Ouiaciafl4) - S - 4 - 5 - 6, l - 6,2 -6,3 (excidit in r, integram servaverunt ~ O, particulam Fuld.) - 7, l - 7,2 - 7,3 -8, l - 8,2- 9 - lO - 11 - 12 - 13 - 15 (excidit in r neque est in indice, eervaveruntOuiaciatla) - 16 (excidit in r neque est in indice. integram eervaverunt ~ O, fragmentaPhiUipp8. 1'185 et Fulà.) - 17 - 20 - 22 - 24 - 26 - 28 - 29 - SO - 84 (excidit in rneque est in indice, integram servaverunt .1O, particulam ~) - 86,

Maioriam l - 2 - S - 4 - 5 - 6 - 8 (index in r, ipsa periit) - 9 (index in r,ipsam servaverunt integram .1O, particulam exhibet Fuld.) - IO (iDdex in r, ipsa periit) -12 (index in r, ipsa periit).

Quae constitutiones praeter eas, quarum unicum tantummodo exemplum ad nos per-venit (scilicet Theod. 15,2 - 17,2 magna ex parte - Valent. 1, l - 1,2.- 2,4 enrem.in 8010 codice r, Valent. 2,3 - 2,4 princ, - 15 in Guiaciania, Valent. 2,2- 6,3- 16 exparte - 34 - Maiorian. 9 in tmiae syllog~ libris), reperiuntur et in codice r et in tertiaeeyllogae libris .1O, paasim accedentibus Ftùd. 'l'BO (bi tres in Maioriani aex primis) et IE. -Praeterea ex primae 8yllogae exeerptia ad novellarum extra Breviarium poaitarum erisinaliquantum valent Vatica"ua 3833 (aobis Deu8tl.), qui nov. Valent. 17 exhibet, et Ph~sianua 1'136 ValeDt. 16 et 24 proponens, ex tertiae syllogae excerptia .PariA"", 12446(nobis D), qui Valent. 8, l et 8, 2 servavit. - Aliunde exemplaria non pendentia a cor-poris Maioriani syllogis suppetunt IUltinia"", ad nov. Theod. 5,2 - 6 - 7, l - 7,2-7,3 - 7,4 - 8 - IO, l - 12 - 17,2 - 19 - 21 - 24 - 25 - 26, sylloge CCJftOnica Coloni-ensia (nobis Colon.) ad Valent. 17.

ltem nune , ut sopra factum est, primom latèrculus dift'erentiarum graviorum, quaeintercedunt inter lIyllogaa primam et tertiam singulosqne codices , proponetur, tom detextull crisi iudicium feretur in hac qnaestione longe simplicius.

Theod. 4,14 elicito) ro subito .14,24 studia) r indicia s O4,27 quam si] r.1 nisi O

- 5, l inscr. }(cf. 'l'heod. 6 inscr. crp] r comi te pf d, comi ti O- Maiorian.5 inscr.)Theod. 5, 1,3/4 non inlustrat .... conseientia] ~ O om. r

5, l, 13 vicerit] ro subiecerit .15, 1,15 petitionis vacante formidine) r petitioni sue ante formidiDem.1,

ante petitionis suae fonnidi-nem O

magnitudinis] rsac limitotrofìs nec non etiam] .10fundorum] r CI"" IU8t.persicis] rlegis in morem] rinterpretandi scita •.. sciat subli-mitas tua) r.1

7, -4 subser, et exconsuli ordinario] .1O- 12 inscr, l

(iltminscr.Theod.17,1 . - tb od t le t) r-._ 18 _ 21 _ 24 _ unpp. e . e va n .• D

- 25 - Valent. 20)

Theod. 1~1~;- } f(rater) a(mantissime)) r

5,1,185,2,45,2,125,3,76, 147,3,11/12

celsitodinis Oom. rom. .10perapicis zì, perspieuis Oleges et morem O, ergo si timor8~intelligatur dicimus O

om.r

idem U

pkl .1, pater karÌS8ime O

Clerm. Monti,p. 13tl1R (Rerol.160) S1.(PCWV.1lIJ62) PGry. 4408.4413, et 9, 45, 4 p. 524, 6, ubi babe-tur et in Theodosiani integri libro Y et in Breviarii codicibUI plenis EtQ et tellte Hunelio Otto-6miGIIO 22:16.

Tbeod. 21 iDSer.21,721,8

21,17/19

21,8223,524 ÌDBcr.24,3124,5324,M24,6625,7/8

25,17

25,5226,226,26

26,5526,64-/65

26 subscr.Valent. 2 rubr.

2,2 inscr.2,2,132,2,1-i2,2,293 rubr.3,98,294 rubr.

- 4,4 (i1ena6, 1,9 ...,...7, 1, SO -7,2,25 - 8, 1,39/.0- 8, 2, 13 - 11, 18-12,16-20,4-36, IO - Maiorian.2,80)Valent. 5, 2Of.!1

6, l inscr,7,2,18

7,2,U8,2subscr.

9, 129 subscr.

10,410,33

- LXXXV

flegetio] r cuna luBl.ideoque]ltUt.uu. iii.].d, viris epectabilibus rcuna1"".

librarum auri .•.. officiumdecem].dO

vel) 1_.cum voti) Onomo]ltUt., numo.dOIEcumGrom.addioendam] remptioni.] .dIEcontra] r cum 1_.ante qoam] O, antiquam .dIEinlustrium nec non etiam silen-tiariorum] rOIE

excusationia ut metati onere sitinmunis] r

fr(ater) a(mantissime)] .dOIEpraecedens] rdiacriptionis excogitatum est vo-lumus ob].dOIE cvm luBl.

liberarunt] rcitra suggestionem bis piis dis-positionibus adversa] r.dIE

oodem exemplo .•• in1yrici] rde poatolando] r(lat.) O

impp. th. et val. aa, fausto ppo] Odefaecatos) Oad agendum] .dremuneramos nam) Oqui ad clericatum transierunt] rdecemimus] rliberos] relicitum] r

magnitudo] r

per millenaa ..•. vecturarius] r.dcomiti et magistro utr. mil.] .dOet a rationalibus licet aufereba-tur facultaa] r.d

praecepto] Opc valent. IL v et anatolii iiC] r

florentio .dOinde rsoviris sullimisaimis O

OIII.r

0111. r.dOeum moti r, convocati .dciro r0III.40IEtemptationis 0, actionis radversus .dOIEsecondum r

om..dexcusationis rationes res sit im-munia .dI, excussationis resisti tinmuni. E, immunitatia utaturO

finem rpraesens .dIE, pressis O

om.rrelevarunt .dOIEcontraria legi O

0lIl• .dOIEde postnlando divi valentiniani• .d.d Ftùà., def. r (oontt:I:t.)

0III• .d, def. redifìeatus LI, def. rad advocandum O, def. rremuneratione .d, def. r0lIl•• .d.dOFulà.sancimus LIOfìlios LlOom. ·LI.dO Fuld.

magnificentia .dO (Ili duo def.Maiorian.2, 80) IE (hl duo Va-lento 8,2,13 - 36, IO) 'l'Ba (1Mtru Maiorian. 2, 80)D (Valent.8, l, 39/40 - 8,2, 13)

omnia romanns ci via Oom.rfacultatem tribuimus O

presepio rspc valent. i..dIED, ipso augustoconsule O

hoc admonemus] r nostros(·tro O) monemus .dOet manu divina .... et ad latus, }iton valent. I\. et anatolio ne. om. rconss.] .dO

utili aequitate] r uti equitatum LI,salva. aequitateOac tenuioribus] LIO ante moribus r

Valent. 10,39lO aubser,11 subacr.13 mbr,13, 1213,3513,6216 inscr.

16,12

17 inscr,

17, 7

17, 14,

17,19

17,20

17,2217,2717 subscr.

26 rubr.

26 inscr,29,234., 1134., 14,/1534.,22/2334.,28

34.,3536,17

36,17/19

36,20Maiorian. 1 rubr.

1,161,172,112, 192,4.62,612,81

- LXXXVI -

salutem] race. prid. id. mart. ubi BUp.].1pp. in (oro traiani] .1Oet de sacro auditorio] .1 Fuld.teloneo] tic (ere rnegotii repetitione) roreliquiarum] rad p(opulum) r(omanum)]

Plaill.l'l86ampltetur] .1dabuntur] Odel. DD. (tic Colon., 0Ift. reliqui)im'pp. theod. et valent. aa.]tic (ere .10IE CUIIl Ookm.

&etio viro inl, com. et mago utrius-que militiae et patricio] tic (erè.10IE

enim] r CfMII Colon.

inconpetenter removit indecenteralios] .10IE CMfII Colma.

religiosi viri urbis] .1OIE, reli-giosi virissimis Colma.

lata eententi8 est] r cu", DevId.et .10IE

provocavit] .1OIE CII'" Colon.censemus] r CII'" [)eu.d. et Ookm.valent. a. vi et nomo] r

legom divi theod. aug. quae lataesont post theodosianum] r

theod. et valent. ii.] r.1IEutilitatibuB] rsemolomenti accedit] Opraetorianam .. • depulsis] Oatatuo quoniam •.. concesea] .1auspice deo (eos in) 8fricam re-dire].1

programmate] .1samnio qninque milia qnadrin-gentorum] ro

mille nongentorum . .. praesta-tione] .1OIE

porcinae] rde ortu imperii d(omi)ni maio-riani i..]1ic (ere r (contu;t.), deortu imperii sui r (lat.)

nostri] '1'60omnibus] rdebitis] rpraeteritis] '1'60atrocitate] radnitente] rex nOitra] '1'60

statim .1, statum O0lIl. roOM.r0IIt. rocolone .1, eolonis Oeecondum petitionsm .1provinciarum .1Oedictum ad populum urbia rolllM.10, d,ef. r

auferatur O, d,ef. r PItill. 1'l86&gUntur .1, tlq. r P1Mll. 1'186imp. valent. i. DeuId., 0IIt. r

setio patricio Ookm., tNIepol.Deutd., CM. r

enim demum .1OIE Fuld., 0IIt.

Dewd.0lIl. r CfMII DeNad.

urbis r CUllI DewtJ.

bona eentiant 0010II.

probavitrcu",DewtJ. et 0tIi. ed. lde(dis· .1)cemimoa .1OZEvalent. a. vi (victore E) .1OIE,valent. a • .Detwl., iUf. Ookm.

legum novellarum (0lIl. O [~kztJ) divi (OM.O) theod. aug.(0lIl. ·.1.10ZE) ·.1.10ZE JiWtJ.

nlentinianus Onecessitatibus Oemolumentis &gUoscet .1, iUf, rOM..1, rk(. rcenseo O, rkf, rmeliore auspicio ubert.aa rerumafricae O, rh(. r

pragmatico O, tkf. rom. .1IE

milli (rtliqwi8 omÌ8IÌ8) r

portione (-nem ZE) .1IE, iUf, Ode ortu imperii divi m&Ìoriani'1'60, de ortu imperii .Atpid.

vestri rcommunibus '1'60divitiis '1'60peritis rauctoritate '1'60admonentes '1'60ear

Maiorian. 2 subeer.

8,5

8,68,18

8,U8 subscr.

4 rubr.4,164 snbaer.6, 76,426,55/569,49,8/99,189,21

- LXXXVII

acc. v id. iii. rall.) rd. n. maiori&no a. i cons.] rmorem omnibus contemptum re-vocandum] acripBitR,..

electi (elicti .5')] 'l'80EBeurbiumque coospectibus] 'l'80E

conperto] rd. n. leone et m&ioriano &a.con •. ] r

publicis) ro (ctmUxl.) .Atgid.revocanda] '1'80d. n. leone et maioriano] rsanctam] rsola &Icidiae] reo elignnt ut] rimmo) Oqoocirca •... a.dspirare] tfutilitatibus] tfplecti commissum simile cenoeeamus] tf

0fII. '1'80ipeo i. conaulibus '1'80more 0iWi contempdom r, moremrevocandum 'l'80E

edicti rsi urbium (... itvr spali_ t"CICU-_) fectibus r

percepto '1'80, praecepto Emaioriano a. i cona. (CODl8. O)OE, dtf. '1'8curialium '1'80 (Ial.)vindicando ripsia '1'80aacrosanctae '1'80sola f(t-8)allatiae 80, solatiae '1'colliguutur '1'80immemor eSBe et tf, dtf. r0lIl. O, dtf. rviribus O, dtf. rsimile commi88um censeat plectiO, de(. r

1. Longe meliorem originem quam primae neque minus tertiae sylIogae codiceslectiones produnt in codice Colonien8i 212 ad novellam Valent.17 servatae, qoae gravioribusconstitutionis ipsins locis lemper fere verum exhibent, sive una cum r et Deu&d. (ut 17,7 -17,27), sive cum tf OIE (ut 17, U - 17,19 - 17,22). Semel tantum (17,20) codex inter-polatus est; inscriptio breviata habetur, subscriptio deest.

ltuti"iaft,.. non interpolatus priatinam lectionem aut solus Bervavit (ut Theod. 21, 7- 21, S2) aut una cum r (ut Theod. 5,2, 12 - 21 ioscr. - ~, 54) aut cum tertiae syllogaecodicibus (ut Theod. ~ inscr. - 26,26).

2. Codell: r tertiae syllogae libris aaepenumero praestat: hiatus explet Theod. 5,2, 12(cum I•. ) - ~,81 - Va.lent. 8 rubr. - 4 rubr. - 26 rubr; persaepe ver&m lectionemCODtra a.lterum typum corruptum ha.bet, ut Theod. 4, ~ - 5, 1,15 - 5,8,7 - 6, 14: -~,54 (cum Iust.) - 25, 17 - 26,2 - Va.lent. 9, 12 - 10,4 - 10,89 - 13,12 - 18,62-17,7 (cnm lWofI.) - 17,27 (com Deusd. et Colon.) - 86,20 - Maiorian. 1,17 - 2,11 -2,46 - 2, 61 - 3, 14 - 6, 7 - 6, 42 - 6, 55/56. Compendia legitima aut recte scriptaaut leviter corrupta retinet Theod. 5, l inscr. (6 inscr. - Maiorian.5 inaer.) - 19,20 (21,35);nomen magistratuum lervavit Theod.21 inscr. (cum I•. ).

Cum libro r plerumque consentit cardinali. Deusdedit collectionis canonicae ~VatieCIfIU S8S8, qui novellam Va.lent. 17 exhibet, Neque enim solnm verae lectioues hicillic communes eis sunt (ut 17, 20 -17, 27), verum etiam in hiatibus (ut 17, 14 -17, 19) errori-bneque (ut 17,22) uterque concordato Contra, ubi a r recedit, ad textum tertiae syl-logae Deuadedit numquam accedit. Gravel porro sunt dift'erentiae, quae inter eum etClJloniefIaem intercedunt, ut loei 17 inscr, - 17,7 - 17,14 - 17,19 - 17,20 - 17,22- 17 subecr. manifeste ostendunt, Reicienda igitur est Conrati sententi&, qui (Qt&ellm utsdLitteratur p.l46 not.4) novellam Valent. 17 a Romanae syllogae compilatore depromptame.e arbitretur eli: Coloniensi. Adhibuit potiul compilator codicem syllogae primae inItalia scriptnm atque aaeculo XI Romae custoditum, qui plerisque neqoe vero omnibualoeis, ut Valent. 17 inscr. docet, cum libro r convenit.

3. Archetypum alterum, scilicet tertiam syllogen, in conatitutionibus Theodosianiset Va.lentinianis potissimum repraesentant tfO, in novellis Theod. 12 - ~ - 25 - 26 -Valent. 8,2- 17 - 26 - 28 - 56 accedunt libri IE, in nov. Valent. 8, 1 - 8,2 codex D.Qui libri hiatus codi cis r saepissime explent, ut 5, l, 3/4 - 5,2,4 - 21,17/19 - 26,26(tfOIE cnm Iust.) - Valent. 6, l inacr. - 13 rubr. (tf Fuld.) - 17 ioscr. (tfOIE, ex parteeonsentiente Colon.) - 17,14 (tfOIE cum llJlon.) - 17,19 (ubi veram lectionem rdigioA

Colon.

llUL

r

- LXXXvm -

viri urbiB, corruptam in Colon. in religiosi ~ÌB, praebent JOIS, cum ret 1JeMMj. nonservent nisi urbi8) - 36, 17/19 (JOIS). Neque raro eonmdem codicum ope lectiones librir corriguntur, ut Theod. 24,58 (AIS) - Valent. 10,38 - 17,22 (JOIS cum OoZon.).Compendia hi quoque interdum forma meliore retinent, ut Theod. 21, 8 (A)- 25, 52(JOIS):nomen magistratos Theod.24 inscr. recte contra rservaverunt (AOIS cum Grom. et IU6t.).

lJF8D In oonstitotionibus Maioriani, quae absnnt a codicibus AOI (CO'Ilttrt.), in eorum locumsuccedunt libri '1'90, quos et ipsos pendere a communi tertiae ayllogae archetypo incapite quarto demonstravimus: praeterea novellam Maioriani 8 solam habet S. lta quaediximus in Theodosianis et Valentinianis de AOIS, de libris modo laudatis in Maiorianisvalent: saepenumero contra codicem r veram lectionem servavenmt, ut Maiorian. 1, 16 -2, 19 - 2, 81 - 3, 6 ('l'90S) - S, 13 ('l'90S) - 4, 16: locos graviores, quibus a r vincuntur,supra (sub 2) dedi. - Inter codices 'l'90 principem Iocum tenet O, id qood in capitequarto (p. LII) vidimus; exemplo est Maiorian. 4 rubr., ubi r cum O (contt:ct.) et .AtgidianiBprimitivam lectionem servavit, '1'90 (lat.) interpolati sunt.

. 4. ltaque et virtutibus et vitiis primae et tertiae syllogae codices aequales snntnec raro evenit in utriusque familiae dissensu, ut utri te applices dobites: exempli causaTheod. 26,55 - Valent. 3,9 - S,29 - Maiorian. 6,7 et ibi (vide ad Valent. 4,4), ubi inr est magnitudo, in tertiae syllogae codici bus legitur magnilìcmtia. Commemorationedignum est Maiorian. 3, 5 utriusque familiae lectiones corruptae breviataBve (more QmII

contempdum r, morem revocandum 'l'90S) coniungi oportere ad restituendum textumprimitivum morem amnibus contemptum revocandum.

JO 5. Ubi inter se differunt libri O et A, a cuius partibus stant IS Fuld., ex supradictis sequitur veram lectionem esse eam, quam r exhibet. lta rA contra O decurtatumvel interpolatum verum servaverunt cum aliis lo cis tum his: Theod. 4,27 - 5, 1,18 -7,3,11/12 - 26,64/65 (rAIE) - Valent. 5,20/21 - 7,2,13 - 26 inscr. (rJIE) - 29,2: l'Olibro A praestant Theod. 4, 14 - 5, l, 13 - 25,7/8 (FOIE, om. A) - Valent. 13, S5 -36,17 (om. AIE). Contra pauci loci inveniuntur, ubi A contra ro verum exhibet, utTheod. 24, 53 (cum IE) - Valent. IO subscr. (om. rO) - 13 nibr. (cum Fulà., am. ro),nullus, ubi verum dat O contra Fà: nam fallunt loci Theod. 23,5 - 24,66 - Valent. 7,2,14,qui coniecturae speciem prae se ferunt. Ceterum quamquam codicis O archetypum nondeterius erat archetypo codicis A, hic tamen, ut in corporis Maioriani constitutionibusin Breviarium receptia (vide p. LXXXII), ita in novellis plerisqne extra Breviarium positislonge praestat fide ac veritate. Neque enim solum uhi O libris rA cedit, Calsae lectioneseius Willelmi Mu.lmeaburiensis interpolationibus aut breviationibus tribuendae sunt, verumetiam ubi librorum JO archetypum corruptam lectionem exhibebat, Malmeaburienaisconiecturis temerariis quamvis sagacibus inde aut meliorem aut peiorem effecit, utTheod. 5, l, 15 - 5,3,7 - 25, 17 - 26,2 - Valent. 10,4 - 10,39 - 13,12.

lo iis autem constitutionibus, qnae in codice r deficientes libris JO solis servantur,scilicet Valent. 2,2- 16 - ~ - Maiorian. 9, quamquam, ut in ceteris, certo dignosci nonpotest utrum verae, quaa habet O, lectionea ex archetypo descriptae sint an emendatae,Oxoniensis haud ita parvi pretii est, ut Valent. 2,2 inscr, - 2,2, 13 - 2,2,29 - 16, 12- 34,11 - ~, 14/15 - Maiorian.9,4 docent. Neque vero desnnt loci, ubi etiam inhis novellis O interpolatns vel breviatus libro A cedit, ut Valent. 2,2,14 - 16, 12 (alteroloco) - ~,22/23 - ~,28 - 34,85 - Maiorian. 9,8/9 - 9,13 - 9,21.

6. Subscriptiones syllogae primae et tertiae invicem se explent. Integrae vel certepleniores adsunt in codice r Theod. 26 (eoàttn eumplo cet.) - Valent. 8, 2 - 17 - Maio-rian, 2 (dies constitutionia acceptae) - 8 - 4,. in alterius familiae codici bus Theod. 7,4-Valent. 9 (subacriptio imperatoria, consules in JO) - IO (dies constitutionia acceptaein A) - 11 (dies constitutionis propositae in JO).

Rubricarum formam primitivam in r servatam tertiae syllogae codices passim inter-polavenmt: sic Valent. 2 pro tù poIlulanào libri .,1,1 Fulà. (O breviatus est) exhibent depostulaftào divi txJlmtiniatli, Valent. 26 corporia Maioriani verba 1tgum dillÌ tlaeoà. "I,g. quaelatae 8NfIt polli thtodosiaraum omnes mutaverunt in ltgum ftONllanmt divi thtocl. Bug., deni-que Maiorian.l pro d(OIIIi)tti .. amani scribnnt dici maioriani.

Sulncriptionu