Ìåíåæìåíòèéí ìîíãîë õýâ ìàÿã îíöëîã ò¿¿íèé á¿òýö
Ìîíãîëûí ìåíåæìåíòèéã òóñãàéëàí ñóäàëæ íýãòãýñýí ä¿ãíýñýí íü íýí õîâîð.
Õàðèí äýëõèéí óëñ îðíóó ×èíãèñèéí ìåíåæìåíòèéã ñóäàëæ ìîíãîë÷óóä áîë ýðò
äýýð ¿åýñ õ¿÷èðõýã òºðòýé, óóäàì íóòàã äýâñãýðòýé óëñ îðîí áàéñíû õóâüä
ìåíåæìåíòèéí àñàð èõ ºâòýé îðîí ãýæ áè÷ñýí íü îëîíòîé. Èéìä ìîíãîëûí
ìåíåæìåíòèéã èõ ìîíãîë óëñûí ¿åýñ àâ÷ ¿çäýã. ªºðººð õýëáýë äýëõèéí 1000
æèëèéí ãàðàìãàé æàíæíààð òîäîðñîí ×èíãèñèéí òºð áàðüñàí ¿åýñ ýõýëæ áàéíà
ãýæ ¿çäýã. ×èíãèñèéí ìåíåæìåíòèéí ¿éë àæèëëàãàà íü ò¿¿íèé ñóðãàà íîìëîëä
òóñãàãäñàí áàéäàã. Ìîíãîë ìåíåæìåíòèéí óëàìæëàë Ìàíæèä ýçëýãäñýí ¿åä ÷,
áîãä õààíû çàñàãëàëûí ¿åä ÷, àðäûí õóâüñãàëûí æèë¿¿äýä ÷, àðä÷èëàë ºðíºñºí
¿åä ÷ ìîíãîë îðíû òºëºº ¿éë÷èëæ èðñýí. Àìåðêèéí ýðäýìòýí Ìèí èå÷ ãýäýã õ¿í
×èíãèñ õààíû ìàíëàéëàí óäèðäàõ ÷àäâàðûã 4Å ãýñýí îéëãîëòîíä õóâààæ
òàéëûàðëàñàí íü ò¿¿íèé íýã æèøýý þì. Ò¿¿íèé ¿çýæ áóéãààð ×èíãèñ õààí åð
áóñäûí àëñûí õàðàà, õîë÷ áîäëîãîòîé / Enivision /, ò¿¿íèéãýý õýðýãæ¿¿ëýõ àñàð
ºíäºð ÷àäâàðòàé / enable /, ýð÷ õ¿÷òýé / energize /, ýðõ ìýäëèéã áóñäàä èòãýí
õ¿ëýýëãýäýã / empower / óäèðäàã÷ áàéæýý.
Ìåíåæìåíòèéí ìîíãîë õýâ ìàÿãèéã á¿òýö íü òóëãóóð, ñî¸ë, ñòðàòåãè, õ¿íèé
õ¿÷èí ç¿éë, àðãà áàðèë, ñýòãýõ¿éí õ¿÷èí ç¿éëýýñ á¿ðäýíý. Òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éëä
ýðäýì ìýäëýãèéã äýýäýëæ èðñýí. Ìîíãîë óëàìæëàëûã òóëãóóð áîëãîõ áîäîëãûã
áàðèìòëàõ íü ç¿éòýé. ¯¿íèé òóëä ×èíãèñ õààíû 4å çàãâàðûã òóñãàñàí îð÷èí
¿åèéí ìîíãîëèéí íèéãýì-ýäèéí çàñàã, áèçíåñèéã õºãæ¿¿ëýõýä ìýäëýã, ÷àäàâõèéã
÷óõàë÷èëäàã øèëäýã óäèðäàã÷èéí øèíæèéã òóëãóóð áîëãîõ øààðäëàãàòàé.
Ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éëä í¿¿äëèéí ñî¸ëûã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî, äýëõèéí íèéòèéí
ìåíåæìåíòèéí îíîë àðãà ç¿é, ¿çýë áàðèìòëàë, ÷èã õàíäëàãûã òóñãàæ ñóóðèí
ñî¸ëûã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãûã àâ÷ ¿çýõ õýðýãòýé. Ñòðàòåãèéí õ¿÷èí ç¿éëä
õ¿íèé íººöèéí, ãàçàð íóòãèéí, á¿òýýãäõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèé ñòðàòåãèéí øèíæ
÷àíàðûã òóñãàñàí áîäëîãûã áàãòààñàí ñòðàòåãèéí òýðã¿¿ëýõ ìåíåæìåíòèéã
áàðèìòëàõ øààðäëàãàòàé. Õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éëä ÷àäàâõè ìýäëýãò ñóóðèëñàí, ¿ð
ä¿íä ÷èãëýñýí, ºíäºð ¸ñ ñóðòàõóóíä ¿íäýñýëñýí õ¿íèé íººöèéí áîäîëãóóä,
àâúÿàñûã äýìæèõ áîäëîãûã õàìààðóóëäàã. Àðãà áàðèëûí õ¿÷èí ç¿éëèéã
áîëîâñðîíãóé áîëãîõûí òóëä ñòðàòåãèéí õ¿íèé íººöèéã áèé áîëãîõ, çàõèðàíãóé
www.zaluu.comwww.zaluu.com
àðãà áàðèëûã øèíý÷ëýõ çàð÷ìûã áàðèìòëàõ õýðýãòýé. Ñýòãýõ¿éí õ¿÷èí
ç¿éëèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõûí òóëä ìýäëýã ÷àäàâõè ¿ðä¿í ¸ñ ç¿é àâúÿàñ ãýñýí
æèíøèéã áîëîâñðóóëàõ, ¿¿íèéã áàéãóóëëàãûí ìåíåæåíòèéí îþóíû ñòàíäàðò
áîëãîí òºëºâø¿¿ëýõ, òîäîðõîé ¿éë àæèëëàãààã õèéæ ã¿éöýòãýõ àðãûã
áîëîâñðóóëàõ øààðäëàãàòàé.
Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿãèéí á¿òýö, ¿éë àæèëëàãààíû íýãäñýí çàãâàð
Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿãèéã òîäîðõîéëîõ
Ìåíåæìåíòèéí õýâ
ìàÿã ÷èã õàíäëàãà
Ìåíåæìåíò
èéí õýâ
ìàÿã èéí
á¿òýö
Ìåíåæìåíò
áà îð÷íû
çîõèöîë
Ìåíåæìåíò
èéí ò¿¿õýí
õºãæèë
Äýëõèéí ìåíåæìåíòèéí ÷èã
õàíäëàãà
Ñîíãîäîã Îð÷èí Øèíý
Õàíäëàãà ¿åèéí çóóíû
Õàíäëàãà õàíäëàãà
Ìåíåæìåíòèéí ìîíãîë îíöëîã
Öèíãèñ õààíû
óäèðäëàãûí àðãà áàðèë,
îíöëîã øèíæ
Ò¿¿õýí øèíæ ÷àíàð
ýðäýì ìýäëýãèéã
äýýäýëæ èðñýí óëàìæëàë
Ì çàãâàð
Ñî¸ëûí øèíæ ÷àíàð
õîñîëìîë õýëáýð
Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë îíöëîãèéã ñóäëàõ
Ãàäààä áà ªðñºëäºõ Êîìïàíèé Àðãà õ¿íèé
Äîòîîä îð÷íû ÷àäâàðûí ìåíåæìåíò áà áàðèëûí íººöèéí
Çîõèîöëûí ñóäàëãàà çàñàãëàëûí ñóäàëãàà ìåíåæìåíòèéí
Ñóäàëãàà ñóäàëãàà ñóäàëãàà
Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íä èëðýõ õ¿÷èí ç¿éë
- Ñòðàòåãè Ñòðàòåãèéí - ñòðàòåãè - õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éë - ñòðàòåãè
- Àðãà áàðèë ìåíåæìåíòèéí - Àðãà áàðèë - Àðãà áàðèë - õ¿íèé íººöèéí
- ¸ñ ç¿é äàâóó áà - ¸ñ ç¿é - ñýòãýõ¿é ìåíåæìåíòèéí äàâóó
- Ñî¸ë ñóë - Ñî¸ë - ¸ñ ç¿é áà ñóë òàëóóä
- Ìýäëýã òàëóóä - Ìýäëýã - Ìýäëýã - Õ¿íèé õºãæèë
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë îíöëîã, ñóë áà äàâóó òàëûã òîäîðõîéëîõ
Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿã, ò¿¿íèé á¿òöèéã áîëîâñîóóëàõ
Õ¿íèé
õ¿÷èí ç¿éë
- ÷àäàâõè ìýäëýãò ñóóðèëñàí õ¿íéè
íººöèéíáîäëîãî
- ¿ð ä¿íä ÷èãëýñýí õ¿íèé íººöèéí
áîäëîãî
- ºíäºð ¸ñ ñóðòàõóóíä ¿íäýñýëñýí
õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî
- àâúÿàñûã äýìæèõ áîäëîãî
Ñòðàòåãèéí
õ¿÷èí ç¿éë
- õ¿íèé íººöèéí ñòðàòåãèéí øèíæ
÷àíàð, ãàçàð íóòãèéí ñòðàòåãèéí øèíæ
÷àíàð, á¿òýýãäõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèé
ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàðûã òóñãàñàí
áîäëîãûã áàãòààñàí ñòðàòåãèéí
òýðã¿¿ëýõ ìåíåæìåíò
Ñî¸ëûí
õ¿÷èí ç¿éë
- í¿¿äëèéí ñî¸ëûã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî
- äýëõèéí íèéòèéí ìåíåæìåíòèéí îíîë
àðãà ç¿é, ¿çýë áàðèìòëàë, ÷èã
õàäëàãûã òóñãàæ ñóóðèí ñî¸ëûã
õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë
Ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿã íü îð÷íû ººð÷ëºëòèéã ã¿éöýæ ò¿ð¿¿ëýõèéí òóëä
òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éëòýé áàéíà. Òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë íü òîäîðõîé ¿åä áèé áîëñîí
ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãèéí àìæèëò, ¿ð ä¿íòýé õîëáîîòîé áèëýý./õ¿ñíýãò: ßïîí
ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãèéí òóëãààð õ¿÷èí ç¿éëèéí ººð÷ëºëò/
Ìåíåæìåíòèéí á¿òýö Òºãñ öýãöðýõ ¿å / 1960-70 Øèíý÷ëýëèéí ¿å 1990 õîéø
Òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë Ãàðàë íàìáà òºðõ, ãýð á¿ëèéí
çàð÷èì, Ê¿íçèéí ¸ñ ñóðòàõóóíû
ñóðãààëü, êîëëåòèâèçì
Õ¿ì¿¿ñèéí ýâ íýãäëèéã ÷óõàë÷ëàõ
¿çýë áîëîí ýäèéí çàñãèéí ¿ð
àøãèéí çàð÷ìóóäûí õàðüöààíû
çîõèñòîé òýíöýë
Ýíý õ¿ñíýãòýýñ ¿çýõýä 1960-70 îíû ¿å áóþó òºãñ öýãöðýõ ¿åèéí ßïîíû
ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãèéã òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë íü ãýð á¿ëèéí çàð÷èì, Ê¿íçèéí
¸ñ ñóðòàõóóíû ñóðãààëü, êîëëåêòèâèçì áàéñàí áîë 1990 îíîîñ õîéø áóþó
øèíý÷ëýëèéí ¿åèéíõ íü õ¿ì¿¿ñèéí ýâ íýãäëèéã ÷óõàë÷ëàõ ¿çýë áîëîí ýäèéí
çàñãèéí ¿ð àøãèéí çàð÷ìûí çîõèñòîé òýíöýë áîëæ ººð÷ëºãäñºí þì. Ýíý îð÷íû
ººð÷ëºëòòºé ¿ð àøèãòàé çîõèöîõûí òóëä ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãèéí òóëãóóð
õ¿÷èí ç¿éë íü ººð÷ëºãäºæ áàéãààãèéí èëðýë. Îð÷èí ¿åèéí Ìîíãîëûí
áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíò, óäèðäàõ çºâëºëèéí á¿òýö, õ¿íèé íººöèéí
ìåíæìåíòèéí áîäëîãî, õ¿íèéã ¿íýëýìæèä Ì çàãâàðûí íóòàðõàã áóþó “æàëãà”-
ûí, òàíèë òàë ãýñýí ¿çýë ò¿ãýýìýë èëýð÷ áàéäàã. Èéìýýñ ìåíåæìåíòèéí òóëãóóð
õ¿÷èí ç¿éë íü íóòàðõàã áóþó “æàëãà”-ûí ¿çýë, òàíèë áàéñàí ãýæ ¿çýõ áîëîìæòîé.
Îëîí óëñûí ìåíåæìåíòèéí æèøèã, ãëîáàëü áèçíåñ, ãëîáàëü òºðèéí óäèðäëàãà,
ãëîáàë÷ëàãäñàí ñî¸ëûí îð÷èíä ìýäëýã ÷óõàë áàéð ñóóðèéã ýçýëäýã. Èéìýýñ
îð÷íû öîãö ººð÷ëºëòòºé óÿëäàí òý𠺺ð÷ëºëòèéã ã¿éöýæ ò¿ð¿¿ëýõèéí òóëä
òóõàéí øààðäëàãûã õàíãàñàí øèíý ìýäëýã íü ìåíåæìåíòèéí òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë
áàéõ íü îíîâ÷òîé. Èéìýýñ ìýäëýã íü ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿãèéã òóëãóóð
õ¿÷èí ç¿éë ãýñýí áîäëîãî, ç¿éëèéã áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíòýä òºëºâø¿¿ëýõ,íü
Òóëãóóð
õ¿÷èí ç¿éë
Ýðäýì ìýäëýãèéã äýýäýëæ èðñýí ìîíãîë
óëàìæëàëûã òóëãóóð áîëãîõ áîäëîãî
- îð÷èí ¿åèéí Ìîíãîëûí íèéãýì ýäèéí
çàñàã, áèçíåñèéã õºãæ¿¿ëýõýä ìýäëýã,
÷àäàâõèéã ÷óõàë÷èëäàã øèëäýã
óäèðäàã÷èéí øèíæèéã òóëãóóð áîëãî/
×èíãèñ õààíû 4Å çàãâàð/
www.zaluu.comwww.zaluu.com
÷óõàë. Ìýäëýãèéí õýëáýð, ò¿¿íèé ýçýìøèõ àðãà íü ÿíç á¿ð. Ìýäëýã íü øèíèéã
èëýðõèéëýõ, ñàíàà÷ëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, ñàéæðóóëàõàä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé.
Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿãèéí òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë áîë ýðäýì ìýäëýãèéã
äýýäëýõ, ýðäýìò õ¿íèéã õ¿íäëýõ ìîíãîë óëàìæëàë þì. Øèíý çóóíû ìåíåæìåíò
áîë ìýäëýã øèíãýñýí àæèë, ìýäëýãòýé õ¿íèé á¿òýýìæèéã äýâø¿¿ëõýä ÷èãýëæ
áàéãàà áèëýý. 2006 îíû áàéäëààð ÀÍÓ, ßïîí, Ãåðìàí, Ôèíëÿíä, óëñóóä
äýëõèéí ýäèéí çàñàã, áèçíåñèéí õºãæèëä òýðã¿¿ëýõ áàéð ñóóðòàé áàéãàà íü
óäèðäëàãûí äýýä ò¿âøèíû àëáàí òóøààëä ñîíãîëò õèéõäýý õàìãèéí äýýä
çýðãèéí ìýäëýã ÷àäâàðûã òóëãóóð áîëãîæ ìýðãýæëèéí ìåíåæìåíò¿¿äèéã
ñîíãîäîãòîé õîëáîîòîé þì. Ìýäëýãèéã äýýäëýõ óëàìæëàëèéã õºãæ¿¿ëõýä
ìîãîëûí ìºðèéí áîäëîãî, õºãæèëèéí ñòðàòåãè, áàéãóóëëàãèéí ìåíåæìåíò áà
ñòðàòåãè ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. Ýðäýì ìýäëýãèéí äýýäëýõ ìîíãîë óëàìæëàëûã
óäèðäëàãà áîëãîõ íü íèéãìèéí õàðèóöëàãûã òîäîðõîéëîã÷, íºãºº òàëààð
áàéãóóëëàãûí ºðñºëäºõ ÷àäâàðèéã òîäîðõîéëîã÷ áîëãîõ áîëîìæòîé. Öººí õ¿í
àìòàé, òîì ãàçàð íóòàãòàé. Ìîíãîëûí çàõ çýýëèéí õóâüä ìýäëýã áîë ÷óõàë õ¿÷èí
ç¿éë. Ýíý íü öààøèä ÷ ìîíãîë ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãò óëàìæëàãäàí ¿ëäýõ
¸ñòîé ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë þì.
Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿãò òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éëèéã áîëîâñðóóëàõ íü
Ìåíåæìåíòèéí á¿òýö ÇÇÝÇ-èéí õàðèëöààíû
øèëæèëòèéí ýõíèé ¿å/1990-ýýñ
îäîî ¿å/
Áàéâàë çîõèõ øààðäëàãà
Òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë Íóòãàðõàã áóþó “æàëãà”-ûí ¿çýë,
òàíèë òàë, õàìààòàí ñàäàí
- ýðäýì ìýäëýãèéã äýýäëýõ
ìîíãîë óëàìæëàë áà
ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøãèéí
çàð÷ìóóäûí çîõèñòîé
òýíöýë
- îð÷èí ¿åèéí Ìîíãîëûí
íèéãý, ýäèéí çàñàã,
áèçíåñèéã õºãæ¿¿ëýõýä
ìýäëýã, ÷àäàâõèéã
÷óõàë÷èëäàã øèëäýã
óäèðäàã÷èéí øèíæèéã
òóëãóóð áîëãîõ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Ãëîáàë÷ëàëä ¿ð àøèãòàé çîõèöîõûí òóëä îð÷èí ¿åèéí íèéãýìä õýðýãëýæ
áàéãàà ×èíãèñ õààíû óäèðäëàãûí àðãà áàðèë, îíöëîã øèíæèéã òóëãóóð õ¿÷èí
ç¿éëä òóñãàõ íü ç¿éòýé.
Ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éë
Ìîíãîëûí í¿¿äëèéí ñî¸ëûí îëîëò àìæèëòûã ×èíãèñ õààíû ìåíåæìåíòèéí àðãà
óõààí, îëîëò àìæèëòòàé õîëáîæ ¿çýõ íü ç¿éòýé. ×èíãèñ õààíû ìåíåæìåíòèéí
îíöëîã íü í¿¿äëèéí ñî¸ëûí àìæèëòûã èëýðõèéëýã÷ õ¿÷èí ç¿éë þì. Ìîíãîëûí
í¿¿äýë÷äèéí ñî¸ëûí îëîëò àìæèëòûí õ¿÷èí ç¿éë áîëñîí ×èíãèñ õààíû
ìåíåæìåíòèéí àðãà óõààí, îíöëîãò ¿íäýñëýí îð÷èí ¿åèéí áàéãóóëëàãûí
ìåíåæåð¿¿ä äàðààõü çàð÷ìûã áàðèìòëàõ íü çîõèìæòîé. ¯¿íä:
- Óëñ îðíû õºãæèëä õóâü íýìýð îðóóëàõóéö, ýäèéí çàñãèéí áèå äààñàí áàéäëûí
áàòàëãààã õàíãàõàä ÷èãëýñýí, ºíººãèéí áàéäàëä íèéöñýí àëñûí õàðààòàé
çîðèëãî, ñòðàòåãè, áîäîëãûã õýðýãæ¿¿ëýõ,
- Õîé÷ èðýýä¿éäýý à÷ òóñòàé áàéõ, äîòîîääîî ýâ íýãäýëòýé àìàð òàéâàí,
ãàäàãøàà õ¿÷òýé áàéõ íýãäñýí áîäîëãûã áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ,
- Óäèðäëàãà áà àæèëëàãñàíä, õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöààíä áèå áèåý õ¿íäýòãýõ, èòãýõ,
øóäàðãà ¸ñûã ýðõýìýëõ çàð÷ìéã ìºðäëºã áîëãîõ,
- îð÷èí ¿åèéí ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè áîëîí òåõíîëîãèéí îëîëò, àìæèëòûã
áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã ýð÷òýé õºãæ¿¿ëýõýä àøèãëàõ, íàéäâàðòàé, ¿íýí çºâ
ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýã á¿ðä¿¿ëýõ,
- Õ¿íèé ìýäëýã, ÷àâàð, ãàâúÿà ç¿òãýë, á¿òýýñýí ¿éëèéã øóäàðãààð ¿íýëýõ,
èðýýä¿éäýý èòãýõ èòãýëèéã áèé áîëãîõîä ÷èãëýñýí èäýâõæ¿¿ëýëòèéí ñèñòåìûã
áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ,
- Áóñäàä èòãýë ºã÷ àæèë ¿éë÷èëãýý ÷ºëººòºé, èäýâõòýé õèéæ ã¿éöýòãýõ ýðõ
ìýäëèéã îëãîõ.
Îð÷íû ººð÷ëºëò íü ñî¸ëûí îð÷íû ãëîáàë÷ëàëààð òîäîðõîéëîãääîã. Îð÷èí
¿åèéí áèçíåñèéí õàíäëàãà íü îëîí óëñ îðíûã õàìàðñàí ãëîáàëü øèíæòýé, îëîí
¿íäýñòíèé êîðïîðàöè áîëîí êîðïîðàöèóäûã íýãòýãñýí ñòðàòåãèéí õîëáîî
áîëòëîî ºðºãæºæ áàéíà. Ñî¸ëûí íºëººëèéã òàë á¿ðýýñ íü ñóäëàõ, øèíæèëãýý
www.zaluu.comwww.zaluu.com
õèéõ íü îëîí óëñûí ìåíåæìåíòèéí ÷óõàë íºõöºë þì. Øèíý÷ëýë õèéõèéí òóëä
Äýëõèé íèéòèéí ìåíåæìåíòèéí îð÷èí ¿åèéí õàíäëàãà, ìåíåæìåíòèéí õýâ
ìàÿãèéí õàíäàëãûã òóñãàñàí ñóóðèí ñî¸ëûã ò¿ëõ¿¿ õºãæ¿¿ëýõ ìåíåæìåíòèéí
áîäëîãî ÷óõàë. Ýíý íü ºì÷èéí ýçýìøëèéã õàðãàëçàõã¿éãýýð á¿õ áàéãóóëëàãûí
ìåíåæìåíòýä òóñãàëàà îëñîí áàéõ íü ÷óõàë.
/Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿãò çîõèõ áîäëîãî õ¿÷èí ç¿éëèéã ººð÷ëºõ ÷èãëýë/
Ìåíåæìåíòèéí á¿òýö ÇÇÝÇ-èéí õàðèëöààíû
øèëæèëòèéí ýõíèé ¿å/1990-ýýñ
îäîî ¿å/
Áàðèìòëàâàë çîõèõ áîäëîãî
Ñî¸ëûí õ¿÷èí ç¿éë Íèéãýì, ýêîëîãè, òåõíèêèéí õ¿÷èí
ç¿éëñýýð òîäîðõîéëîãäîõ
õîñîëìîë ñî¸ë èðãýíøèë
Íèéãýì, Ýêîëîãè,òåõíîëîãèéí
õ¿÷èí ç¿éëñýýð òîäîðõîéëîãäîõ
õîñîëìîë èðãýíøëèéã õºãæ¿¿ëýõ
- äýëõèéí íèéòèéí
ìåíåæìåíäèéí îíîë àðãà
ç¿é, õàíäëàãûã òóñãàæ
ñóóðèí ñî¸ëûã ò¿ëõ¿¿
õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî
Ñòðàòåãèéí õ¿÷èí ç¿éë
Ñòðàòåãè ãýäýã íü ºìíºº òàâüñàí çîèëãîíä õ¿ðýõ ¿éëäýë, ÷èãëýëèéã
îíîâ÷òîéãîîð òîäîðõîéëîã÷ çàãâàð þì. Ýäèéí çàñãèéí õóâüä ººðèé㺺 áèå äààæ
àâ÷ ÿâàõ ÷àäâàðûã áèé áîëãîõ íü Ìîíãîëûí õóâü ãîë çîðèëãî íü áàéõ ¸ñòîé
áîëîâ óó. Ýíý çîðèëãîíä õ¿ðõèéí òóëä õ¿íèé íººö, ãàçàð íóòàã,
á¿òýýãäõ¿¿í/¿éë÷èëãýýíèé ñòðàòåòèéã òóñãàñàí ñòàòåãèéã òýðã¿¿ëýõ ìåíåæìåíò
÷óõàë ¿¿ðýãòýé. Áàéãóóëëàãóóä ýäãýýð ñòðàòåãèéã ÷èãëýë áîëãîæ õýðýãæ¿¿ëñíýýð
àìæèëò, ºñºëòºä õ¿ðýõ áîëîìæòîé. Õ¿íèé íººöèéí ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð
Ìîíãîëûí áóóðàé õºãæèëòýé óëñ îðîíòîé õàðüöóóëàõàä õ¿íèé íººöèéí
ºðñºëäºõ ÷àäâàðààð äàâóó áàéãàà íü õ¿íèé íººöèéí ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàðûã
òîäîðõîéëíî. Ìýäëýã ìîíãîëûí õºãæëèéí ìøèíý ¿åèéí õºäºëãºã÷ õ¿÷ áîë
ººð÷ëºãäºí áàéãàà îð÷íû áîëîí îëîí óëñûí æèøèã, øààðäëàãà õàíãàñàí ìýäëýã
áîëîâñðîëòîé ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé õ¿íèé íººö þì. ¿¿íèéã
á¿ðä¿¿ëýõýä ãîë áîäëîãî íü ÷èãëýõ ó÷èðòàé. Èéìýýñ ìåíåæìåíòèéí ìîíãîë õýâ
ìàÿãèéí ñòðàòåãèéí øèíæèéã õ¿íèé íººö òàëààñ òîäîðõîéëîõ õ¿÷èí ç¿éë áîë
www.zaluu.comwww.zaluu.com
ýðäýì ìýäëýãèéã äýýäëýõ, ýðäýìò õ¿íèéã ºðãºìæëºõ ìîíãîë ¿íýëýìæ þì.
Ìåíåæìåíòèéí ìîíãîë õýâ ìàÿãèéí ñòðàòåãèéí øèíæ íü ìýäëýãèéã ¿ð àøèã, ¿ð
ä¿íä ÷èãë¿¿ëýõ áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíòòýé õîëáîîòîé. Ìîíãîë
õ¿íèé àâüÿàñòàé, øèíæèéã ýçýìøèõ ÷àäâàð ñàéòàé, ÿìàð ÷ íºõöºëä äàñàí
çîõèöîõ ºâºðìºö îíöëîãòîé. ¿¿íèéã ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãèéí ñòðàòåãèéí
õ¿÷èí ç¿éë áîëãîõ íü ÷óõàë. Ýíý íü íýã òàëààñ ìîíãîëûã îëîí óëñûí ò¿âøèíä
ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ, ìîíãîë õ¿íèé äàâóó ÷àäàâõèéã îëîí óëñûí
ò¿âøèíä ìýäð¿¿ëýõ, ¿íýë¿¿ëýõ õºãæ¿¿ëýõ áèåý äààæ àìüäðàëàà àâ÷ ÿâàõ
÷àäâàð, áîëîìæèéã íü á¿ðä¿¿ëíý. Ìåíåæìåíòèéí Ìîíãîë õýâ ìàÿãèéã
ñòðàòåãèéí øèíæ íü áîëîâñðîë, ìýäëýãòýé õ¿íèé íººöèéã á¿ðä¿¿ëýõ, äýìæèõ,
õºãæ¿¿ëýõ çàìààð òîäîðõîéëîãäîíî. Ãàçàð íóòãèéí ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð
Ìîíãîë íü ßïîí, Ñîëîíãîñ, Õÿòàä, Îðîñ, Ç¿¿í ºìíºä àçèéí ýäèéí çàñàãòàé îéð
ó÷ðààñ ãàçàð íóòàã íü ñòðàòåãèéí àøèãòàé øèíæ ÷àíàðòàé. Í¿¿äëèéí áà ñóóðèí
õîñîëìîë ñî¸ëòîé õ¿ì¿¿ñ ó÷ðààñ ÿìàð ÷ íºõöºë áàéäàëä äàñàí çîõèöîõ,
øèíèéã õóðäàí ýçýìøèõ ÷àäâàðòàé. Ãàçàð íóòãèéí ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäëûã
õºãæëèéí ñòðàòåãè, áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíòýä òóñëàõ íü ç¿éòýé.
Ýíý íü ìîíãîëûí îëîí óëñûí ò¿âøèíä ýçëýõ áàéð ñóóðü, ºðñºëäºõ ÷àäâàðàà
äýýøë¿¿ëýõ ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíòèéí äàâóó òàëûã áèé áîëãîõ áîëîìæòîé. Ýíý
áàéäàëä äàñàí çîõèöîõûí òóëä ìåíåæìåíòèéí ìîíãîë õýâ ìàÿã, õ¿íèé õºãæèë,
ñýòãýõ¿é, ìýäëýã áîëîâñðîë, ÷àäâàð óëàì á¿ð äýýøèëæ áàéõ ó÷èðòàé. Éèìýýñ
ãàçàð íóòãèéí áà õ¿íèé íººöèéí ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàðûã îíîâ÷òîé óÿëäóóëñàí
ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíò íü Ìîíãîë õýâ ìàÿãèéí ñòðàòåãèéí õ¿÷èí ç¿éëèéã
òîäîðõîéëíî. Á¿òýýãäõ¿¿í/¿éë÷èëãýýíèé ñòðàòåòèéí øèíæ ÷àíàð Óëñ îðíû
ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áîë
á¿òýýãäýõ¿¿í/¿éë÷èëãýýíèé ñòðàòåãè þì. ªðñºëäºõ ÷àäâàðûí ñóäàëãààíààñ
¿çýõýä ìîíãîë óëñ èõ îëîí ¿ç¿¿ëýëòýýð äîîãóóð ò¿âøèíä áàéâ. ªðñºëäºõ
÷àäâàðòàé á¿òýýãäõ¿¿í/¿éë÷èëãýýã ¿éëäâýðëýõ îþóíû õ¿÷èä òóëãóóðëàñàí
¿éëäâýðæèëò, ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëòòàé ¿éëäâýðæèëòûí ñòðàòåãèéã
áàðèìòëàõàä øèéäâýðëýâýë çîõèõ àñóóäàë íü çàõ çýýë, òåõíîëîãè, ãàäààäûí
õºðºí㺠îðóóëàëòûã òàòàõ, ìåíåæìåíò, ìýäëýã, õ¿íèé öîãö ãýñýí àñóóäàë þì.
ªðñºëäºõ ÷àäâàðòàé ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðò àÿëàë æóóë÷ëàë, äààòãàë, ñàíõ¿¿,
áîëîâñðîë, ýìíýëýãèéí ¿éë÷èëãýý çýðýã îëîí õýëáýð áàãòàíà. ¿éë÷èëãýýíèé
ºðñºëäºõ ÷àäâàðûí ¿ç¿¿ëýëòýýð äîîãóóð áàéñàí ÷ áàéãàëèéí óíàãàí òºðõ,
í¿¿äëèéí ñî¸ë èðãýíøèë, ìîíãîëûí óíàãàí øàøèí áîëîõ Ẻãèéí øàøèí ãýýä
www.zaluu.comwww.zaluu.com
àÿëàë æóóë÷ëàëûã õºãæ¿¿ëýõ áîëîìæ áàéíà. ¯¿íèé òóëä ¿éë÷èëãýýíèé
ìàðêåòèíã, ìåíåæìåíòèéí àñóóäëûã õºãæëèéí ñòðàòåãèòýé óÿëäóóëàõ õýðýãòýé.
Ìåíåæìåíòèéí ìîíãîë õýâ ìàÿãèéí á¿òöýä ñòðàòåãèéí õ¿÷èí ç¿éëèéã
áîëîâñðóóëàõäàà ãàçàð íóòãèéí, õ¿íèéí íººöèéí, á¿òýýãäõ¿¿í/¿éë÷èëãýýíèé
ñòðàòåãèéã îíîâ÷òîé óÿëäóóëæ ñòðàòåãèéí òýðã¿¿ëýõ ìåíåæìåíòèéã áàðèìòëàõ
íü ç¿éòýé.
Õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éë
Áàéãóóëëàãà ºìíºº òàâüñàí çîðèëîã, ¿ð ä¿íä õ¿ðýõèéí òóëä õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éëèéã
÷óõàë÷ëàõ ¿çëèéã áàðèìòàëäàã. Ýíý ¿çýë áàðèìòëàë íü õ¿íèé õ¿÷ýí ç¿éëèéã
äýýäýëñýí, ò¿¿íèé àðâèí èõ áîëîìæ, ÷àäàâõèéã õºãæ¿¿ëõýä ÷èãëýñýí,
áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãè, ¿ð àøèãòàé óÿëäàæ áàéõ ó÷èðòàé.Ñòðàòåãèéí àìæèëò,
¿ð ä¿í íü õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éëòýé õîëáîîòîé.
- ÷àäàâõè, ìýäëýã ñóóðèëñàí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî
- ¿ð ä¿íä ÷èãëýñýí õíèé íººöèéí áîäëîãî
- ºíäºð ¸ñ ñóðòàõóóíä ñóóðèëñàí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî
- ¿ð ä¿í, ÷àíàðûã äýýëäýí èäýâõæ¿¿ëýõ õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî
- Àâúÿàñûã äýìæèõ õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî
Õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éëèéã äýýäýëñýí ¿çýë áàðèìòëàë
Ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé õ¿íèé íººö
Áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãè
¿ð ä¿í
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä áàéãóóëëàãà íü ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé õ¿íèé
íººöèéã òîäîðõîéëîõäîî áàéãóóëëàãûí çîðèëãî áà ¿ð ä¿í ñòðàòåãè îð÷èíòîé
óÿëäñàí áàéãóóëëàãûí õýðýãöýý øààðäëàãà. Õ¿íèé ÷àäàâðûã õýìæèõ
õýìæ¿¿ðèéã òîãòîîõ ãýñýí ¿íäñýí àñóóäàëä àíõààðàõ íü ç¿éòýé.
Áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé õ¿íèéã òîäîðõîéëõîä ãàäààä áà
äîòîîä îð÷íû ñóäàëãàà, óÿëäàà èõýýõýí ¿¿ðýãòýé. Èéìýýñ áàéãóóëëàãûí
ìåíåæìåíòèéí ¸ñ ç¿éí ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëàõ íü çîõèìæòîé. Èéì
ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëõàä áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíò ÷óõàë ¿¿ðýãòýé.
Áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéí áà ñòðàòåãèéí áóñ ãýæ àíãèëäàã. Ñòðàòåãèéí
áàéãóóëëàãà ãýäýã íü óëñ îðíû íèéãýì-ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä ¿ð àøèã, ¿éë
àæèëëàãààãààðàà èõýýõýí õóâü íýìýð îðóóëæ áàéãàà áàéãóóëëàãà þì.
Ñòðàòåãèéí áàéãóóëëàãà áà ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé õ¿íèé íººöèéí
îíîâ÷òîé õîñëîë íü óëñ îðíû íèéãýì ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí àìæèëòòàéãààð
óäèðäàí ÷èãë¿¿ëæ ÷àäàõ ¿íäýñíèé ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíòèéí íººöèéã áèé
áîëãîõîä à÷ õîëáîãäîëòîé. Áàéãóóëëàãûí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî íü
ñòðàòåãèòàé îíîâ÷òîé óÿëäàæ àøèã îëîõ ¿éë àæèëëàãààíä èõ õóâü íýìýð
îðóóëàõ áîëîìæòîé.
Õºãæëèéí ñòðàòåãè ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé
õ¿íèé íººö
Áàéãóóëëàãûíçîðèëãî, ¿ð ä¿í Ãàäààä îð÷íû øààðäëàãà
Áàéãóóëëàãû
í ¿éë
àæèëëàãààíû
ÿâö
Ñòðàòåãèéí
øèíæ ÷àíàð
á¿õèé õ¿íèéã
õýìæèõ
õýìæ¿¿ðèéã
òîãòîîõ
Áàéãóóëëàãàò
àé
ñòðàòåãèéí
øèíæ ÷àíàð
á¿õèé õ¿íèéã
òîäîðõîéëîõ
Áàéãóóëëàãû
í õýðýãöýý
øààðäëàãà
Áèçíåñèéí
òºëºâëºãºº
- Ìýäëýã, ÷àäâàð
- Áîëîâñðîë
- ¿ð ä¿í, àìæèëò,
÷àíàð
- ¸ñ ñóðòàõóóí
- Àâúÿàñ
- ¿ð àøèã
- Øèíæèëãýý
ñóäàëãàà
- òåõíîëîãè
Áàéãóóëëàãû
í ñòðàòåãè
Îëîí óëñûí
øààðäëàãà
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Ñòðàòåãèéí áàéãóóëëàãà Ñòðàòåãèéí áàéãóóëëàãà íü óëñ
îðíû õºãæëèéí ñòðàòåãè, íèéãýì
ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºíä èõýýõýí
õóâü íýìýð îðóóëæ áàéãàà
áàéãóóëëàãà þì.
ñòðàòåãèéí áàéãóóëëàãûí
çîðèëãî, ¿ð ä¿í, àìæèëò áà
ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòýä
ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé
õ¿íèé íººö øèéäâýðëýõ ¿¿ðýã
ã¿éöýòãýíý.
Ñòðàòåãèéí áóñ áàéãóóëëàãà Ñòðàòåãèéí áóñ áàéãóóëëàãà íü
õºãæëèéí ñòðàòåãè áà íèéãýì,
ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºíä áàãà õóâü
íýìýð îðóóëäàã. ÃÝâ÷ àìæèîò, ¿ð
ä¿íä õ¿ðýõ áàéãóóëëàãûí
ñòðàòåãèéí áàðèìòëàõ çàìààð
èðýýä¿éä ñòðàòåãèéí áàéãóóëëàãà
áîëîõ áîëîìæòîé
óëñ îðíû íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí
ºñºëòºíä íºëººëºõ¿éö
ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé
õ¿íèé íººö ãýõýýñýý èë¿¿
áàéãóóëëàãûí ¿ð àøèãò õóâü
íýìýð îðóóëæ ÷àäàõ õ¿íèé íººö
èõýýõýí ¿¿ðýãòýé. Õ¿íèé íººöèéã
õºãæ¿¿ëýõ òàëààð îíîâ÷òîé
áîäëîãî áàðèìòàëæ ÷àäâàë
ñòðàòåãèéí áàéãóóëëàãà áîëîõ
áîëîìæòîé
×àäàâõè ìýäëýãò ñóóðèëñàí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî ¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõûí
òóëä îð÷íû õýðýãöýý øààðäëàãûã ñóäàëæ òîäîðõîéëîõ, áàéãóóëëàãûí äîòîîä
¿éë àæèëëàãààíä ñóäàëãàà õèéõ øààðäëàãàòàé. Ìýäëýã ÷àäàâõè íü õ¿íèé ¿éë
àæèëëàãààã õýìæèõ õýìæ¿¿ð ãýñýí ñòàíäàðò, ¿íýëýìæèéã òîãòîîõ íü ÷óõàë.
Ìýäëýã ÷àäàâõè ñóóðèëàí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî íü àæèëûí øèíæèëãýý,
àæèëòíûã øèëæ ñîíãîõ, àæèëòíûã ä¿ãíýõ ñèñòåì èäýâõæ¿¿ëýõ ñèñòåì, õºãæ¿¿ëýõ
õºòºëáºð, áàéãóóëëàãûí àëáàí òóøààëûí òºëºâëºãººòýé õîëáîîòîé. ¯ð ä¿íä
÷èãëýñýí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî áàéãóóëëàãûí àìæèëò íü ýöñèéí ¿ð ä¿íãýýð
õýìæèãäýíý. Ñòðàòåãèéí ìåíåæìåíò áîë áàéãóóëëàãûã ¿ð ä¿íä ÷èãë¿¿ëýí
óäèðäàíà.
- Àæëûí îð÷èí
- Õàìò îëíû óóð àìüñãàë
- Òåõíîëîãèéí õºãæèë
- Áàéãóóëëàãûí íýð õ¿íä
- Áàéãóóëëàãûí àøèãò
àæèëëàãàà
- ºðñºëäºõ ÷àäâàð á¿õèé
èäýâõæ¿¿ëýëòèéí ñèñòåì
- áàéãóóëëàãûí ºðñºëäºõ
÷àäâàð
Áàéãóóëëàã
ûí õ¿÷èí
ç¿éë
Èäýâõæ¿¿ëýë
òèéí ñèñòåì
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Èéìýýñ áàéãóóëëàãûí äîòîð õ¿íèé íººöèéí ¿éë àæèëëàãààã ¿ð ä¿íãýýð íü
õýìæèõ õýìæ¿¿ðèéã áîëîâñðóóëàõ íü ÷óõàë. Õ¿ðñýí ¿ð ä¿íãýýñ áàéãóóëëàãûí
öààøäûí èðýýä¿é, ºðãºæèõ áîëîìæ, õ¿íèé õºãæèë, èäýâõæ¿¿ëýëòèéí ñèñòåì
çýðýã íü õàìààðäàã. ¯ð ä¿íä ÷èãëýñýí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãûí ä¿íä
áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû àìæèëò, õ¿ðñýí ¿ð ä¿íã òîãòîîõ áîëîìæòîé.
ªíäºð ¸ñ ñóòàõóóíä ñóóðèëñàí õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éëèéã
¿íýëýõèéí òóëä áàéãóóëëàãàä ºíäºð ¸ñ ñóðòàõóóíä ñóóðèëñàí õ¿íèé íººöèéí
áîäëîãûã áîëîâñðóóëàõ ñòðàòåãèéã áàðèìòëàõ íü ç¿éòýé.
Àðãà áàðèäûí õ¿÷èí ç¿éë
Íèéãìèéí ýäèéí çàñãèéí õÿìðàëûí ¿íäñýí øàëòãààíû íýã íü îð÷íû
ººð÷ëºëòòýé ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿã íü çîõèöîæ ÷àäààã¿éòýé õîëáîîòîé.
ͺõöºë áàéäàë ººð÷ëºãäñººð áàéòàë ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ìåíåæåð¿¿äèéí
ãóðàâíû íýã îð÷èì íü çàõèðàíãóé àðãà áàðèë, ¿çýë áîäîëòîé áàéãàà íü ìàíàé
- Ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿã
- Ìåíåæìåíòèéí ¸ñ ç¿é
- Ìåíåæìåíòèéí ñýòãýõ¿é
- Ìåíåæìåíòèéí íèéãìèéí
ºìíº õ¿ëýýõ õàðèóöëàãà
- Ìåíåæìåíòèéí ýðõ, ¿¿ðýã
õàðèóöëàãàà
óõàìñàðëàñàí áàéäàë
- Ìåíåæìåíòèéí ìýäëýã
áîëîâñðîë
- ¿¿ðãýý óõàìñàðëàñàí
áàéäàë
- ¸ñ ñóðòàõóóí
- Àæèëä õàíäàõ õàíäëàãà
- Õóâèéí øèíæ ÷àíàð
- Ìýäëýã áîëîâñðîë
- Äàäëàãà òóðøëàãà
- Øèíý òåõíîëîãèéã
ýçýìøñýí áàéäàë
- Àæèë ¿¿ðãèéí îëîí òàëò
à÷ õîëáîãäîë
- Àæèëòíû áóñäààñ ÿëãàðàõ
äàâóó òàë
Ìåíåæìåíò
èéí õ¿÷èí
ç¿éë
Õóâèéí
õ¿÷èí ç¿éë
¿ð ä¿í
Òåõíîëîãèéí
øèíý÷ëýë
Õ¿íèé
õºãæèë
Áàéãóóëëàãû
í ¿éë
àæèëëàãàà
ºðãºæèõ
Áàéãóóëëàãû
í çàõ çýýë
äýýðõ íýð
õ¿íä
äýýøëýõ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
ìåíåæåð¿¿ä ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëòýé çîõèöîë ñóë áàéíà. Èéìýýñ ìåíåæìåíòèéí
õýâ ìàÿãò àðãà áàðèëûí ººð÷ëºëòèéã àâ÷ ¿çýõ íü ç¿éòýé. ¿¿íä õ¿íèéã ÷óõàë÷ëàõ
¿çëèéã òóñãàõ, ºíäºð ¸ñ ç¿éã áàðèìòëàí àæèëëàõûã õýâøèë áîëãîõ àæèëëàãñäûí
äóíä õàìòðàí àæèëëàõ ¿çëèéã òºëºâø¿¿ëýõ íèéãýì-ýäèéí çàñàã-áèçíåñèéí
çîõèñòîé õîëáîîã òîãòîîõ áàéãóóëëàãûí ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøãèéí ºñºëòèéã
õàíãàõ õóóëü ýðõ ç¿éã õýðýãæ¿¿ëýõ îð÷èíã áèé áîëãîõ íü ÷óõàë. Õ¿íèé õ¿÷èí
ç¿éëèéã ÷óõàë÷ëàõ íü ìýäëýã áîëîâñðîë, àæëûí ¿ð ä¿í ºíäºð ¸ñ ñóðòàõóóí
àâúÿàñ ãýñýí õýìæ¿¿ðèéã óäèðäëàãà áîëãîæ õ¿íèéã ¿çýõ àâòîêðàò ¿çëèéã
ººð÷ëºõºä ÷èãëýíý. Çàõèðàíãóé àðãà áàðèë íóòàðõàã áóþó æàëãà-ûí ¿çëèéã
ººð÷ëºõèéí äóëä òºðèéí áîäëîãî ¿¿ðýã, çîõèöóóëàëò ÷èãëýõ ó÷èðòàé.
Ìýðãýæëèéí ìåíåæåð ãýñýí ñòàíäàðòûã õýâø¿¿ëýõ îð÷èí íºõöºë õóóëü-ýðõ ç¿éí
îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõýä òºðèéí ¿¿ðãèéã íýìýãä¿¿ëýõ íü ÷óõàë. Ìåíåæìåíòèéí àðãà
áàðèë íü íèéãìèéí îð÷èíòîé çîõèöîîã¿é óëìààñ ¿¿ññýí õÿìðàëò àñóóäëûã
øèéäâýðëýõ àðãà çàì íü ìåíåæìåíòèéí ¸ñ ç¿éí õýì õýìæýýã áîëîâñðóóëàõ,
ò¿¿íèéã áàéãóóëëàãûí æèøèã, ñòàíäàðò áîëãîõ ¿éë ÿâö þì. Ýíý íü áàéãóóëëàãûí
íèéãìèéí ºìíº õ¿ëýýõ õàðèóöëàãûã òîäîðõîéëäîã. ¯¿íòýé óÿëäàí
ìåíåæìåíòèéí íèéãìèéí õàðèóöëàãûí çàð÷ìûã áîëîâñðóóëæ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõýä
óäèðäëàãà áîëîí õýâø¿¿ëýõ íü ÷óõàë. Ìåíåæìåíòèéí ¸ñ ç¿éí õýì õýìæýý íü
óëñ îðîí áàéãóóëëàãà õàìò îëîí, àæèëëàãñäûí ºìíº íèéãìèéí õàðèóöëàãûã
õ¿ëýýæ õºðºíãèéã ¿ð àøèãòàéãààð àøèãëàõ õºðºíãèéã ººðèéí ýðõ àøãèéí òóëä
áèø áàéãóóëëàãûí óäààí îðøèí òîãòíîõîä ¿ð ä¿íòýéãýýð àøèãëàõ, ÷àíàðòàé
á¿òýýãäõ¿¿í/¿éë÷èëãýý ¿éëäâýðëýõ, òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë õèéõ, ¿éë
àæèëëàãààãàà ºðãºòãºõ, áàéãàëü îð÷íûã äîðîéòóóëàõ áàéõ, áàéãóóëëàãûí äîòîð
øóäðàãà ¿íýëãýýíèé ñèñòåìûã òîãòîîõ, õ¿íèé ýðõèéã çºð÷èõã¿é áàéõ, õóóëèéí
äàãóó ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ çýðýã íèéãìèéí ºìíº õ¿ëýýõ ìåíåæìåíòèéí îëîí
çàð÷ìààð òîäîðõîéëîãäîíî. Ýäãýýð á¿õ çàð÷ìûí áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíòèéí
àðãà áàðèëä òóñãàæ ñòàíäàðò áîëãîí äàãàæ ìºðäºõ íü ÷óõàë. Èéìýýñ
ìåíåæìåíò áà ¸ñ ç¿é, ìåíåæìåíò áà íèéãìèéí õàðèóöëàãûí õýì õýìæýý,
ìåíåæìåíò áà õóóëèéã äýýäëýõ ìåíåæìåíò áà îþóíû ñòàíäàðò ãýñýí õ¿÷èí ç¿éë
íü àðãà áàðèäûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ¿íäñýí àñóóäàë þì.
Áàéãóóëëàãûí ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèãèéã äýâø¿¿ëýõ ÷óõàë àðãà çàð÷ìóóäûí íýã
íü õºðºíãèéí îëîí õýëáýðèéí óðñãàëûí îíîâ÷òîé, ¿ð ä¿íòýé óäèðäàõ àðãà þì.
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Èéìýýñ áàéãóóëëàãûí õºðºíãèéí óðñãàë, ò¿¿íèé ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàëò,
õóâààðèëàëòàíä ÷èãëýñýí õÿíàëòûí ñèñòåìèéã òîãòîîõ ¿éë ÿâö ÷óõàë. ¯ð àøãèéã
äýâø¿¿ëýõ íü àðãà íü ¿å ¿åèéí áîëîâñðîíãóé áîëãîæ ìîíãîë àðãà áàðèëûí
òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éëèéí íýã áîëîõ áîëîìæòîé.
Ñýòãýõ¿éí õ¿÷èí ç¿éë
Ìîíãîë õ¿íèé ñýòãýõ¿éí îíöëîã íü àñóóäëûã îíøëîõ, òîãòîîõ, øèéäâýðëýõ, ìºí
÷àíàðûã íü òàíèí ìýäýõ õ¿íèéã ¿íýëýõýä ó÷èð äóòàãäàëòàé. Ýíý íü áàéãàëèéí
ìåíåæìåíò, õ¿íèé íººöèéí ìåíåæìåíòýä èõýýõýí àëäàà äóòàãäàëûã áèé
áîëãîäîã. Ýíý îíöëîãûã ìîíãîë õýâ ìàÿãò òóñãàæ ¿çýõ íü ç¿éòýé. Ò¿¿íèé
õºãæëèéí ÿâöàä ººð÷ëºõ ÷óõàë ç¿é òîãòëûí íýã þì. Ñýòãýõ¿éí ººð÷ëºëòºä
áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíò èõýýõýí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý.
Èéìýýñ ìåíåæìåíòèéí ò¿¿õýí õºãæëèéí îëîëò, àìæèëò íü ñýòãýõ¿éí ººð÷ëºëò
íºëººëæ áàéäàã. ͺõöºë áàéäëûí ººð÷ëºëòèéã äàãààä ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿã
ººð÷ëºãäºõ áîëîìæòîé. Èéìýýñ õýâ ìàÿãûí ººð÷ëºëòòýé ñýòãýõ¿éí ººð÷ëºëò
õîëáîãäîæ áàéõ ó÷èðòàé. Øèíý çóóíû îþóíû ÷àäâàõ õ¿íèéã ¿íýëýõ ãîë õýìæ¿¿ð
áîëæ áàéãàà áîë ìîíãîë îíöëîãò íóòàãðàõ áóþó òàíèë òàë ãýñýí ç¿éëýýð, ººðòºº
áóñäûí òàëààð àëáàí áóñ ìýäýý õ¿íèéã, ìºí ººðèéí òàëûíõàí ãýæ ¿çýæ áàéãàà
õ¿íèéã ¿íýëýõ, àæèãëàñàí õºðºí㺠ìºíãºã¿é ó÷ðààñ ìèíèé ¿ãèéã äàãàõ ë áîëíî
ãýñýí ñýòãýõ¿éí ç¿éë íèéãìèéí áà áàéãóóëëàãûí ìåíåíæìåíòèéí äóíä èõýýõýí
ãàçàð àâñàí áàéíà. Èéì ó÷ðààñ ìåíåíæìåíòèéí ýíý ñýòãýõ¿é íü ìîíãîë õ¿íèé
àæèëä õàíäàõ õàíäëàãà, ñýòãýõ¿é, çîðèëãîäîî õ¿ðýõýä ñºðºã ¿ð äàãàâàð á¿õèé
¸ñ ç¿éã¿é àðãûã ¿éë àæèëëàãààíäàà àøèãëàõàä á¿ð÷ ìóóãàà íºëººëæ áàéíà. Ýíý
íü íèéãìèéí ñýòãýõ¿éä èõ ñºð㺺ð íºëººëäºã. Óëìààð áàéãóóëëàãûí çîðèëãî,
ñòðàòåãò õ¿ðõýä ñàäàà áîëîõ õ¿÷èí ç¿éëèéí íýã þì. Ñýòãýõ¿éí õ¿÷èí ç¿éëèéã
ººð÷ëºõèéí òóëä áàéãóóëàãàä õ¿íèé õ¿÷èí ç¿éëòýé õîëáîîòîé ìýäëýã ÷àäâàõè,
¿ð ä¿í, ¸ñ ç¿é, àâúÿàñ ãýñýí ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëàõ íü ÷óõàë. ¯¿íèéã
áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíòèéã îþóíû ñòàíäàðò áîëãîí òºëºâø¿¿ëýõ íü
çîõèìæòîé. Ýíý ñòàíäàðòûí áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéí äàâóó òàë áîëãîæ
àøèãëàæ, çîðèëãîäîî õ¿ðýõ, ºðñºëäºõ ÷àäâàðàà äýâø¿¿ëýõ àðãà çàìûí íýã ãýæ
õîëáîæ ¿çýõ íü ÷óõàë. Ýíý íü õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýõ¿é, ¿éë àæèëëàãààíû, àæèëä
õàíäàõ õàíäëàãà, áóñäûã ¿íýëýõ ¿íýëýìæèä íºëººëíº. Àæèëòíèéã øèëæ ñîíãîõ,
öàëèí õºëñèéã òîãòîîõ, ¿íýëýõ, õºãæ¿¿ëýõ, óðàìøóóëàõ, òóøààë äýâø¿¿ëýõ,
www.zaluu.comwww.zaluu.com
òóñãàé õºòºëáºðò îðîëöóóëàõ çýðýãò ýíý ñòàíäàðò íü ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
Áàéãóóëëàãûí ìåíåæåð íü ýíý ñòàíäàðòààð áóñäàä íºëººëºõ íºëººëºë
¿ç¿¿ëýõýä áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíòèéí ¿¿ðýã èõ áàéíà. Ýíý áàéäàë íü
áàéãóóëëàãûí ñòðàòåãèéí øèíæ ÷àíàð á¿õèé õ¿íèé íººöèéí ìåíåæìåíòýä
íºëººëºõ ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áîëíî.
¨ñ ç¿éí õ¿÷èí ç¿éë
¨ñ ç¿é íü áèçíåñ áà íèéãìèéí çîõèìæòîé õîëáîîîã òîäîðõîéëîã÷ õ¿÷èí ç¿éë.
Èéìýýñ òîäîðõîé çàð÷èì, ¸ñ ç¿é íü ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãûí á¿òöýä á¿õýëä
íºëººëäºã áèëýý. Ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿãò ¸ñ ç¿é íü îð÷íû çîõèñòîé
øèíý÷ëýëèéã òîäîðõîéëîõ à÷ õîëáîãäîëòîé. Íèéãýìä áóõèìäàë, ñºðºã ¿ð
äàãàâðûí áèé áîëãîæ áàéãàà ¸ñ ç¿éí àñóóäàë íèéãìèéí õàðèóöëàãàòàé
õîëáîîòîé. ¨ñ ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõûí òóëä áàéãóóëëàãûí
ìåíåæìåíòýä ¸ñ ç¿éí çàð÷ìûí õýâøèõ áîëîí òºëºâø¿¿ëýõ íü ç¿éòýé. Èéìýýñ
ìåíåæìåíò¿¿äèéí çàéëøã¿é äàãàæ ìºðäºõ ¸ñ ç¿éí çàð÷ìûã áîëîâñðóóëàõ íü
ç¿éòýé. Ýíý çàð÷ìûã áàéãóóëëàãûí æèøèã áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë áîëîõ
íü ÷óõàë ãýæ ¿çäýã. ¨ñ ç¿éí çàð÷èì íü íèéãìèéí îð÷èíòîé óÿëäàæ
áîëîâñðîãääîã áèëýý.
Ìåíåæìåíòèéí õýâ ìàÿã áà íèéãìèéí îð÷íû çîõèñòîé áà çîõèñã¿é õîëáîîã òîäîðõîéëîõ
Íèéãìèéí îð÷èíä ãàð÷ áàéãàà ìåíåæìåíòèéí ¸ñ ç¿éòýé õîëáîîòîé àñóóäëûã òîäîðõîéëîõ
Àñóóäëûã øèíæëýõ, øèíæ òýìäýã áà õàìðàõ õ¿ðýýã òîãòîîõ
Àñóóäëûã øèéäâýðëýõ à÷ õîëáîãäëîîð íü çýðýãëýõ
Àñóóäëûã øèéäâýðëýõ àðãà çàìûã òîäîðõîéëî
¸ñ ç¿éí çàð÷ìûã áîëîâñðóóëàõ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
Ýíý õ¿ñíýãòýýñ ¿çõýä ýíý íü áàéãóóëëàãûí ìåíåæìåíò áà íèéãìèéí îð÷íû
çîõèñòîé õîëáîîã òîäîðõîéëîã÷ ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë þì. Èéìýýñ áàéãóóëëàãûí
ìåíåæåð¿¿ä ýíý õîëáîîã ñàéòàð îéëãîæ, ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë ¸ñ ç¿éí õ¿÷èí
ç¿ëèéã áàéæðóóëàõ àðãà çàìûí íýã áîëîõ áîëîìæòîé. ¨ñ ç¿éí çàð÷èì
ìåíåæìåíòèéí õàðèóöëàãàòàé õîëáîîòîé áàéäàã. ¨ñ ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëèéã
áîëîâñðîíãóé áîëãîõûí òóëä ìåíåæìåíò íü çîðèëãîîäîî õ¿ðõýä ÷èãëýñýí ¸ñ ç¿é
ñòàíäàðòûí õýâøèë áîëãîõ áîäëîãî áàðèìòëàõ, ¿¿íèé òóëä çàõ çýýëä, îíöãîé
áàéð ñóóðü ýçëýõ áà õàðèëöàã÷äûíõàà èòãýëèéí îëæ àâàõàä ¸ñ ç¿éòýé
õîëáîãäñîí ñòðàòåãè ýíý òóõàéí áàéãóóëëàãûí îíöëîã äàâóó ä¿ð òºðºõèéã ãàäàà
îð÷èíä èëýðõèéëýõ õ¿÷èí ç¿éë áîëíî. Íèéãìèéí îð÷èíä íýð õ¿íä á¿õèé ýíý ä¿ð
òºðºõººð íü áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä èëýðõèéëýãäýæ äàâóó
òàëûã áèé áîëãîíî.
A, J, Z, M çàãâàðûí õàðüöóóëàëò
Ÿëãàãäàõ øèíæ
÷àíàð
À ìàÿãèéí
áàéãóóëëàãà /À/
J ìàÿãèéí
áàéãóóëëàãà
z/ õîëèìîã/
ìàÿãèéí
áàéãóóëëàãà
Ì çàãâàð Ì çàãâàðûí
îíöëîã
Àæèëëàãñäûã
õºëñëºõ
õóãàöàà
Áîãèíî
õóãàöààòàé
õºëñëºõ
Á¿õ íàñààð íü
õºëñëºõ
Óðò
õóãàöààãààð
õºëñëºõ
Áîãèíî, äóíä
õóãàöààòàé
Íýã òºðëèéí
àæëààñ óéäàõ,
ººð ººð
òºðëèéí àæëûã
ñýëãýæ áîãèíî
äóíä õóãàöààíä
àæèëëàõ
Øèéäâýð
ãàðãàõ
Õóâèéí
øèéäâýð ãàðãàõ
Õàìòûí
øèéäâýð ãàðãàõ
Õàìòûí
øèéäâýð ãàðãàõ
Õóâü õ¿í
çºâëºëäñºíººð
Õîò
àéëûíõàòàé
çºâëºëäñºíèé
www.zaluu.comwww.zaluu.com
àõìàä õ¿í ¿íäñýí äýýð
àõìàä õ¿í
øèéäâýð
ãàðãàíà
Õàðèóöëàãûí
òîãòîëöîî
Õóâèéí
õàðèóöëàãà
õ¿ëýýõ
Õàìòûí
õàðèóöëàãà
õ¿ëýýõ
Õóâèéí
õàðèóöëàãà
õ¿ëýýõ
Õóâü õ¿í Õîò àéëûí
òýðã¿¿í
øèéäâýð ãàðãàõ
ó÷ðààñ õóâü õ¿í
õàðèóöëàãà
õ¿ëýýíý
¿íýëãýý
óðàìøóóëëûí
øèíæ ÷àíàð
Àæèëòíûã
áîãèíî
õóãàöààíä
¿íýëæ
äýâø¿¿ëýõ
Àæèëòíûã
ààæìààð ¿íýëæ
äýâø¿¿ëýõ
Àæèëòíûã
ààæìààð ¿íýë
äýø¿¿ëýõ
Íýð õ¿íä îëóóò
øóóðõàé
Í¿¿äëèéí ÌÀÀ-
í òºðºë á¿ðèéí
àæëûã õèéõ
÷àäâàðòàé, ñ
çàíøèë íóòãàà
ìýääýã,
òóðøëàãà, óð
÷àäâàðûã
¿íýëíý
Õÿíàëòûí
ìåõàíèçì
Íàðèéâ÷èëñàí
õÿíàëòûí
ñèñòåì
Ýíãèéí áºãººä
õýðýãæõ¿éö
õÿíàëòûí
ñèñòåì
Òîäîðõîé
àëáàí ÷ñíû
¿ç¿¿ëýëò á¿õèé
ýíãèéí
õÿíàëòûí
ñèñòåì
Äîòîîäûí
ýíãèéí
õÿíàëòûí
ãàíäààñ
õýðýãæ¿¿ëýõ
àëáàí ¸ñíû
àðãà
õýìæýýíèé
õàìò
Õîòûí àéëûí
õÿíàëòààð
è÷ýýõ çýìëýõ
àðãà
Àæëûí
òºðºëæèëò
Òºðºëæñºí
àæèë àëáàí
òóøààë ýðõëýõ
Òºðºë á¿ðèéí
ºðãºí õ¿ðýýòýé
àæèë, àëáàí
òóøààë ýðõëýõ
Áàãà çýðýã
òºðºëæñºí
àæèë, àëáàí
òóøààë ýðõëýõ
Îëîí òàëáí
ìýëýã óð
÷àäâàðûã
õàðãàëçàí
Ãýð á¿ëèéí
õàðèëöààíä
ñóóðèëàí ìàë
àæ àõóéí
àæëàà õ¿éñýýð,
õóâààðèëàõ,
ñýëãýõ
Àæèëëàã÷äàä
òàâèõ àíõààðàë
õàëàìæ
Àæèëëàãñäàä
ÿëãàâàðòàé
õàíäàæ
àíõààðàë
õàëàìæ òàâèõ
Àæèëëàã÷èä
õ¿í á¿ð èæèë
õàíäàæ
àíõààðàë
õàëàìæ òàâèõ
Ãýð á¿ëèéã
îðîëöóóëàí
àæèëëàã÷äàä
èæèë õàíäàæ
æèãä àíõààðàë,
Ãýð á¿ëèéã íü
îðîëöóóëàí
á¿õýëä íü
Ãýð á¿ëýý
òýæýýõ, ãýð
á¿ëèéí íýð òºð,
õýðýãöýý,
øààðäëàãûã
www.zaluu.comwww.zaluu.com
õàëàìæ òàâèõ àíõààðàõ
www.zaluu.comwww.zaluu.com
