بسم الله الرحمن الرحیم

رادیوبیولوژی وحفاظت پرتویبیمارستان شهید بهشتی

کرمانییسرکارخانم فاطمه پرتوی راد وجناب اقای سیدیحی

1

رادیوبیولوژی

فیرعت و زیمنه ھاي ومرد طما ھعل در ملع رادولویبویژی

از دو لعم كیزیف عشعشت و ژیولبیو تشکیل يم دوش. لعمیف زكی عشعشت در تسادیپ، یان لعمبیكرت نامھطورھكی ماناز یان لعمهدنز ت. ملع ولویبویرادژی در ارگانها و س سیياھمت سا اضف تب يم دنك ، و لعم ژیولویب عالطمه حص

در ارتباطاب بذج انرژی بررویزینوی اھنآ ثحب يم دنك . هد رات رپتوياھ ان و ز یثأت اھوت موجودات لمع رپاب

ارتباطاب ةوحن

رادیوبیولوژی رتوصبیفارگ كي نشان يمھد د : ةوحن درتحقیقات و لمع لكشریز روش

ت . داده هدش سادر اھنورتون، رپاھنوتو و یغره نشان ، , , , x از رپياھوت مورد ادهافتس لیبق در تمس پچ عبنم ةعشا

و كی ای يرتكاب ویروس كیژولویب قرارداردھك يم دناوت روطب لاثم كی ارگانیسم هدیچیپ، كی انویح، كی، قسمت طسو كییس ستم

یدرگ، تمس تسرا لكش، ةوحنشم هدهایثأت رات كیژولویب را وتطس كی ولویبویرادژتسی ناشن يمدھد كیهایگ دشاب. در طرح

وتیم مان درب . و ريمتا را ان يپوك يلوكلوم یز يپوك میکرووس، كامبهروس، روش ھك طورمثال

به ستم ان مشاهده زمان روطب یثأت رولویبات ژكی داجیا هدش یس كیژولویب ت. هدمع ییغترات سا نکته یدرگ« نامز» ةدھاشم

کند ، سبتگي خواهد دریافت می را ينامز ستم یبوكیژولاشعه ھك دز) و لكیس ، ةوحنعیزوت دز ( اهنگ اشعهكیژولویب ومنبع

يم دنمان . Latent period “ را ان ییغترات يكیژولویبلباق مشاهده است از ينام بعد داتش. دوره زھك

2

راد ولویبویژی زھنیم ھامورد ثحبی در يخرب

3

نشان يم ھدد : ری زھنیم ھاي ودر حبث در لعم رادولویبویژی زيخرب یلست

)Cellular Response( در اشعه ولویبژی يلولس و واشنك ولسل برابر

)Cell Kinetics in Tomours and Normal tissues( كیتینك يلولس در اھلولسي رنامل و ریغ رنامل

)Radiation effects on DNA and Chromosomes( و ركوومزوم ھا DNA یثأتر عشعشت برروی

)Dose- response Relationships( دز و خساپ ھای ولویبژيكی نمحين ھای

)Models of Radiation Cell Killing( های رمگ يلولس مدل

)Whole-body radiation effects( ب م دبن یثأترات عشعشتامته

)Radiation effects to the embryo( یثأترات عشعشتبرروی ینجن و رمح

)Early and Late effects( ودیررس زودرس تاثیرات

)Oxygen effect( ارث اكسیژن

)Dose-rate effect( دز یثأتر اهنگ

)Particle beams in Radiotherapy( ᵧ ᵦ رادرتوی ايپاب رپوتھاي ریغ از x و

)combination of Radiotherapy and Chemotherapy( بیكرت ن راد رتویايپ و يمیش ردينام یب

)Hyperthermia( ھپیارترایم

)Re-treatment tolerance of normal tissues( رالتاسن دجمدتفاب ھاي نرمال

اكربرد راد ولویبویژی درعلوم فلتخم4

اھیك شدت دارند قرار نی از ھلمج رپوتھايھك ت رپوتھاي يعیبط و يعونصممتوالی روی ركه زیمن حتشبات امت وجومدات می

ھب .وراثم ل دركوشر اایالت هدحتم دزنایم گیپرنوت ھا ي يعیبط وم عیونص ھب ومقتیع غجرافيیای متغیر است ط آاھن اب ھجوت

زمینه رصانعو دیرگ راد دیئلكونویھايھك زیمدرن و شبات ھايھك ٥ دردص ( x ( لماش ز رادن باتشاھي يعیبط اگ ابعردنتاز:د شـود ( در٨دص) و يناھیک در اب الي اتـمرفس یلتوـيم دارد (٨دصدر ) باتشھای ھك لصاح يم وشد ، ووجد

سا خينامت مواد ل ـترـوھـ اي اشـعـھ ایـ سك( ١١ ونصم شـماـپ از ( ١١درصديم ) شنداب. باتشاھي عی ویاتكـوی دايلخ دبن معدتا

شبتا راد مواد ، رپھاتوي پشزيك ھھتس يا (٤ درصد) ،پروتھاي لصاحاز حموصالت يفرصم (در٣دص ) ، يم دشبا . باتشاھي وفق

دردص )ھكنی ارفاد برش تحت این تما يم. لذااب ھجوتھب ايم میلی رت را ااجید دننك ھتف وط رنمیا گین كی در ٦٢٣ویس ربه اركذل روی ھم

يم روری دننك یا زینوان اكرض رح رپوتھی ای فه ھب ور اب دارند وضومع لعمرادولویبویژی ھن اھنت سكربھكینا ط قرار باتشاھ

برای رشبفراد يم وتادن مفید دشاب . ا تمامی است ھكلب

و پزشکی ـل رادیولوژی ,، شزپـكي ھـسھت يا ، راد یـو رتاپـي ، راد یـورگايف دردندانپزشکی ان ثممختلف رپوتھـايی ـوزیندرروشهای

دنم دلیل ت سیھالت ھسھت ياین ز قالعھب مورد اافتسده قرار يم یگرد .وزارتخھنا ھاي دافع به رادویگرافي صنعتی صنعت لثميم دنشا . درشكاورزی و شزپيك ا رپوتھاي ھھتسای ب و وضحر راد لویبویوژتسی ها ربای قحتیق در ومرديتظافح

ن این لعم آشاییمواد غذايی وطالين ترش ود و ای اھكنی مواد يم ود ات زامن گندھاری از رپوتھای یزینوان اافتسده ش غذایی مواد

زین ربای شبتايم دشا ( لثمر،دنیئوب گ ٧٤٧ و سطح زیمن زاید ب میپ ارافتع آاھناز يیا لن وخيتامد ھواھك ا ومنستریل د . سرپينف

را غذاییيم ردن، ذلا ایناك رانكن زین يم وتان دپرتوکار وسحمب وشد . ر ومعمل رقار یگ يناھیك شتدحاز رپوتھايیب

ت ٠٠٠) حتشباتای روتھاياب دزاب ال وراد ولویبویژی وپ لثم شزپيك ھسھتای ) low level ( الومعم رپوتھاياب دز مك تاب

رادولویبویژسی لمد راد وی رتايپ وماھج ھدنتس . )high

level

5

6

7

اوصل رادولویبویژیرا يمدهد ، اكر دنكیم . روطب لاثم ھب ولع ید رگ ساسارب كی يرس ولصا ھك رفياھدنیا خملفت حیضوت ه م

رادیوبیولوژی دننامھ مھنمود : وت اشاره مورد ریز يم ان

اھعش اب امده ، تصاديف اتس .طبیعتوخربرد

ابعرتستاز میمرت یاضعات يلولس در ھلصاف نیامز دنچ اسعت دعب از اھعش . : )Repair( رتیمم

زین يم دنمان. ولسل ھيیا ھك Redistxibutixn را وولس ان ابعرتست از یثأتر رحكت سلويل در لكیس لی : Reassortmene

دز زدنه دنامه ادن ، م معوال در كی افز قماوم لكیس يلولس ھتسند. ذلا سپاز دنچ اسعت كممن است دراو كی افز سپاز كیاولیه

اسحس رت دنوش .

راد ت رتویايپ ( وطبر اثمل ٥ ات ٧ ھھتف ) ولسل ھاي اقبء تفایھ كممن است در درمان دروطل دمزمان : Repopulation

سلو اھلیيرا ك ھ يتسیاب ھتشك دنوش را ازفاشی دهند . ھب ریثكت نمایند و در یتنجھ تعداد رشوع

دز اھعش اقبء ھتفای ادن ، دچار وبمكد اكسیژن يم شوند. اام دعب اولین دركی وموتر سلويیاھل که سپاز : Reoxygenation

كممن است دقماار كسیژن ازفاشی دبای وبه سحاستی وموتردر دزهای دعبي يھتنم رگدد . ازيتدم

سبتگي. دارد نعبوان اثمل یسستم R سحاستی يلك كی تفاب ھب نپجیمن : )Intrinsic Radiosensitivity( ذاتی سحاستی

از يضعب از وخد اشنن يم دهد و وطبر اشمبھ يضعب وموتها در ربابر اشعه بیشتری سنتب ھب کلیه دبن واکنش وخن اسز

اولیه اھعشحساس رتدن و این معدات وبرمط ھب اختالف آاھن در سحاستی آاھن سنتب ھب اھعش يم دشاب . ٤فاکتور دیرگ سنتب به

تفاب را سنتب ھب Repopulation ـاـز این رفادنیھا ، میمرت و ـا تکراری لیدعت يم دنیامن. ـدـوـت تفاب را بردزهای

رد اھعش در طسح يلولس و زیر يلولس است.وحنه وخرب

معین سپازوخرب رد اھعش اافتقم ی افتد . عبد ازكی زمانبروز ییغترات ولویبژيكی

ربروی یثأترات ولویبژيكی ااجید دشه طسوت اھعش یثأتر يم ذگراند .وعالم يفلتخم

(The 5Rs in fractionated Radiotherapy) در رادیوبیولوژی R جنپ

اھچر كافتور ولویبژيكی ھك رب واشنك فابتاھي رنامل و امرنریغل در )Withers , 1975( در اسل ١٩٧٥ ودیرزاز : را صیخشت داد . این اھچرفاكوتر عبارتند یثأتر يم ذگارد )Fractionated Radiotherapy( يپرادیوترا يعیطقت

و نرمال های ھك یثأتر اینچهار كممفاکتورن است یبن بافتReoxygenation , Repopulation , Reassortment , )Repair(

ار ونعبان سحاستی ذاتی R و ھاكمراشن نپجیمن )Steel , 1989( اب . در سال ١٩٨٩ الیتس رنامل تمفات شد ریغ

نمودند )Intrinsic Radiosensitivity(.پیشنهاد

ار تعرفی يم:کنیم R وطبر ھصالخ ھر كی ازا ین جنپ

امتخاسن ولسل

ھب م مسالپوتیس و ھھتس يم دنشاب . اھلولس از مواد آيل و یغرآيل دو سقتم ايلصان شامل سلولسلول .ھب دسته 4 ايلصمیسقت يمدنوش : در الی مواد

لیكشت هدش ناد١. رپویئتن ھا٢. ركوبھدیرات ھا٣. دیپیلھا

اسید ٤ .ها نوکلئیکبه رشح زری است : ھركی از اعاضء ايلص وطبر يلیخ الخ صه

اكر

پوتیسمسالقسمت پوتیس مسال انجام يم وشد . در داخل ولسل اتفاق يم افدت ، ھك در

امتم اھتیالعفي متابولیک

اشغء يلولسلیكشت دشه از رچيب ھا و پروئنی ھا ودارای اسخمتان لباق اعنطافي است. اینغ شاءب وصرتاعف ل و یغراعف ل

شغاء يلولسمواد ھب دالخ عبارت دیرگ وصبرت اتنخيبا ااجزهيم دهدھك خربياز دالخ و اخرج ولسلتنك رل يم دنك وای به را ھب وبعر مواد

انها دیپا ركده وای خارجرگ ددن . را

(Endoplasmic Reticulum) روكیتلوم آدنوكیمسالپ

کنندهھب زتنس رپویئتن ھاست . كمك

(Golgi Apparatus) دتسگاهژلگ ي، ھس کار ار كیناگ دیرگ ھب وپریئتن ھا كمك يم دننك عمدتا مواد است زتنس ركوبھدیرات ھا ھب دنویپ زدن موادی

در دیلوت دننكه کهانجام يم دهند :

مواد تم حشرھ در ولسل متم و ھتسبدنب ي ركدن زكر

کربوهیدرات ھا سنتز 1تكرش در .مواد .2 آيلھب رپویئتن ھا زدن پیوند

یلزوم زورا يم دنكش . ت رپ ویئتن ھا و کربوهیدراتها آمیزن ھيیا اسھك

دربریگردنة

میتوکندریكمك ه برزتنس رپویئتن ھا ویلوباتم مسيبرچ ھا است . انرژیرطیق ادیسكاویسن است و ھمچینن دننك

عبنم دیلوتاز

8

ریبوزممیکند ایپم راسن ، از وخد رپویئتن. خارج DNA خساپھب

در

)DNA( اكسي روبی كیئلكون ادیس دی

از وظیاف ايلص ان است . ا دادنعالطات ژنتیکی ولسل و ھداتیاعف ل

کروموزميم دنشاب . DNA در بریگردنة که طخي هستند

رھتش ھاي

ژن. دارد قرار کروموزم های رشته داخل وراتث است و در

اودح اساسي

شغاء ھھتساز پوتیس مسال وای عربسك يم دشاب . هسته به ورود در مواد

تنكرل دننكة

هستکا ست . داده ای ركیئلكونوبی ادیستشکیل RNA را ھب انم ان

یبشترموادی

)RNA( روبینوكیئلك اسیدپرویئتن ھا را تنك رل يمدنك .

زتنس

9

لكش ٢ - ھنومن كی ولسل ايناسن

وکروموزوم ھا ها ژن, انها به ای ھدنتس که ها وصبرت دو يئاتتفج قرا ھتفرگ ادن . ژن د لخ ركو رموزوم يصخشم در ها ناكمھاي ا ژن

رددنیوگ . اینتفج ژنها كممن است هردو بالغ وای ھردو ولغمب دنشابھك در اوصنیرت ھب آاھن هموزیگوس

)Allels( »الل«خودش يكمك گبریداگر. , بدونه اھكنی ازتفج ژن دهد بروز را دنیوگ . كی ژن بالغ يم وتادن تفص خودش

)Hemxzygous(دنیوگ. كی )Hetrozygous( تالح آاھن ھتروزیگوس از بالغ و كی ژن ولغمب لیكشت دشه باشد ، در اینھب هم ژن

ژن تفجیکخودش اسكین ابشد . ژن ھك بافت دهد اب می بروز را يتقو خودش

ژن بولغم طقف

کروموزمهااطالعات ھدنتس که DNA برگیرنده اھلوكلوم ي داخل ھھتس ولسل يم دنشاب و در طخي ھدنتسھك در

ركوومزواھم رھتش های هر ونع وجومد زدنه مقدار يتباث است. در ااسنن این تعداد رب ارب به .تعداد يعیبط ركوومزواھمبرای را ژنتیکی

دارند خود همراهيلثم نامند. ایند ر اھلولسي دیلوتھب می Diploid Number 2 ای N را کروموزم است( ٢٣ تفج. ) اینتعداد

٤٦ دعدOva & Spermatozoa : لثم . )Haploid Number( کاهش يم دبای

صنفدنیوگ و كیعدد )Autosomes( ھك آاھن « اتوزوم کروموزوم لولساھييكیتاموس( جریغنسي ) هستندھب از

کروموزوم , ٢٢تفج هااست . Y وای X کروموزوم نج سي از

کروموزوم , ها

سلول انواعھتس يم دنوش : سلولها دمیسقت

دو به)Somatic Cells( ریغ سي ١. سلولهای نج

)Germ Cells( اھلولسينج سي .٢

)Somatic Cexls( سلولهاینج سي غیر

يم دشاب . )Diploid Number( کروموزومهای آاھن تفج نجسي ، اھلولسي يندب هستندھك تعداد اھلولسی ریغ

)Germ Cells( اھلولسينج سييمدنشاب . )Haploid Number( انها رفد کروموزومهای تعداد یا را انجام میدهند ھكلمع دیلوت مثل

های ھسدنت سلول

)Stem Cells( اھلولسیھیاپ10

. ساخته يم شندو و ادامھایح تاب فاھتيدیدجت وشنده ( لثم تسوپ) ھب آاھن سبتگي دارد انها از ها ھكبافت اھلولسي اولیه يا ھدنتس

غالب شدن ، وئسمل دیلوت سلولهای شمھبا وخد و ھمچینن دیلوت ةیلك يیاھلولس هستندھك نهایتا غالب )Mature( و اب و این سلولها میسقت

ھب شده و اصخشمتتفاب مورد رظن را دیپادننكیم ، ھدنتس . این اھلولس يم وتادنن بدونه دحمودتیمیسقت یامتمز

اندازه رمع ویحا ومن رد رظن وخا هدوبد . به و ای اھكنی رمع آاھن حداقل وخد اداھم دهند

يم دنشاب . Linage Generation و Self- Renewal اھلسلو دارای تیصاخ این

هدنی میسقت ولسل ،دح اقل كی سلول دختر ھیبش ولسل ايلص لتوید يم وشد . ھك عبارت رف ااب از Self- Renewal است

و امتم یز دشن صت مورد رظنھك از رطیق تقسیم ابعرتست ازدیلوت ھعومجمای ازياھلولس بالغ خمتفابLinage Generationاولیه وجوبد يم آدی .

اھلولسي

سلولی تقسیم لکش ٣- ییامن از

11

(Cell Division) میسقت يلولس

)Somatic Cells( میسقت اھلولسي سوماتیک افل)

)Mitosis( وتیمزتم یم يم ت ٤ سقسقت ھك یموتز رفادنیهویپ سھت اسھب . )Somatic Cells( ریغ سي يلولس د ولسر لهای نج

عبارت است امیسقتز لكش زری ( : وشد )

)Prophase( رپوفاز .١)Metaphase( تمفااز .٢)Anaphase( آافانز .٣)Telophase( ولتفاز .٤

زالكش ریز (. B سقتم ها میسقت يمدوش ) اھمو شتر و سانتریول تماخض ركوموزیب رپوفاز : در یانتالح

.)C مسقت ا گیردن ) رگ یمر لبا رق انتهای لولس د قمریدكی دو در يئاوتسا قرار ھتفرگ و ناستراھلوی در اھمو زافاتم :ركمووزقسمت

.) D سقتم يم ) از يئاوتسا لولس ھب تمس طقب ياھ لولستكرح دننك زافانآ :رك وموزاھموقسمت

يلك رپوفزا ا ندش يم دوش. وطبر سكع ھب تمس ياھبطق لولسلماك دشه و لولس دامآ ربه میسقتی تلوفاز : جاھمرت ركوموزهام

. ) E سقتم ( . گیرد می صورتدر افولتز

12

٤- رمالح میسقت یلولس وتیمزلکش

13

(Germ Cells) سلولهای يسنجمیوز

تعداد , که اورند می وجود به را هایی سلول متوالی تقسیم دو ان در که در ياھلولس جنسی فرایندی

کروموزومها از فردی .هستند

)Cell CyCle( يلولس لكیس

دارای راھچ افز متفاوت لكیس سلولی است ھك ابعردنت زا : لولس

وتیمز .١)Gap 1( G .٢

S-Phase ای DxA افز زتنس .٣)Gap 2( G .٤

دشه DNA گیرد ھك دراوسنتز انجام يمن وشد ، اام ولسل در این ھلحرم یمصتم می DNA يا است که زتنس G1 : ھلحرم

ای ھك ھب رمھلح G1 برود .دو ربابر رگیمدد . DNA انجام يم وشد و DNA شود : ھلحرم ای است ھك زتنس سنتزمی

DNA(S( مرحله یا فازکند . می میتوز به ورود اماده را و سلول خودش است DNA از ھلحرم زتنسبعد :

G2

شده است . داده وتیمز :توضیح

0

1

: میتوز ھس اتنخاب دارد اب ھجوتھب اھلكشي ابال ، ولسل دعباز وطب رکلی;

را انجام دهد . سلولی يلولس بماند و اداھملمع تکثیر لكیس يقاب ١. در

و ھب تالح يلولس ز را رتك کرده ھك ا وتیم ربود. احالطصھب Post Mitotic را ةلحرم کند ھب لكیس يلولس ترک .٢

تیاھن رد ، يم دنیوگ . را لماك دنك و دریمب حود دوره تا رود می )Differenxiatiox( يلولس یامتز

)G0( ھك و تالح استراحت( دعم تکثیر) ن ام جی انت تقوماز لكیس يلولس خارج دشه در ٣.وطبر

. وارد لكیس يلولس رگدد یک فا جی ودر تلحا رج ز شود دوباره اعف ل دشه و از این اخ قراریم گیرد ، میتواند این تالح در

حداقل وسپس اب LET انرژی ھدنتس ، مقدار حداکثر دارای وشد ، د حطسر وتناف م يیاجھك ذرات ھنامطورھكی دلكشر هشماهديم

دهند ھطقن يا ( كیپ براگ به می را ھب تعرس از دست تا خود انرژی داخل ھاي فلتخم ، ذرات به ذرات عمق تا فنوذفانتوم

LET مقادیر رقتيبی زیر شوند . جداول میدهند و وتمفق می دست از را خود ھك انرژی يم دنسرمامت )The Bragg Peak(

پرتوهای اشنن يم ھدد . از تعدادی برای را یونیزان

Particle Charge Energy (MeV) LET (KeV/μm)Electrox - ١ ٠/٠٠١ ٣/ ١٢

٠/٠١ ٢/٣٠KVp X_rax٢٠٠ ٠/٤٣٦

CO_60 x/ ٢ -٢Proton - x Small ٩٢

٢ ١٦٥ ٨

Alfa +٢ Sxall ٢٦٠٥ ٩٥

Neutron ٠ ٢/٥ (xeak at 20) ٨٠ -٥٠١/ ١٤ (pxak at 7) ٣٠ -٣

John & Cunninxham / 1983

والکترو یطانغمسي ای ذره رپوتھاي

ذجب

ت وش دن : ت دو دسمیسقت ،انرژی رپوتھاي زینویان كمم ن اسھب از رظن ذجب١. رپياھوت یونیزه هدننك روطب سمتقیم

مستقیم غیر ٢. رپياھوت هزینوی هدننك بطورکننده یوننده ذرات این هستند ينعی .اینکه )Directly Ionizing( يگدننك ستقیم تیصاخ هزینوم دار ی بار ذرات

دارای ابیرقت یا مامت

14

در سیرتكرح داجیا بهم یر خھت و م را جازب ي دنتسھك بتوانند روطب مستقیمس ـاخامتن يمتا ماده اكفھ انرژی شي دارای بنج

ی ـوهزین ننكـده و ...رپھوتـای x ي طیـسي ات ـیيئایم و لویبـويكیژ نیامنـد. رپھوتـاانغمالکترو نهایتا یلوتـدییغت ـرش سازینویـینو

، كی شدنو ی و ژيمن اھوت روطبم ستقیم بجومییغت را يئایمیشت ولویب دنتسھ. یان رپالومعم )Indirectly Ionizing( میقتسمریغ

ی اب عرت دایزلثم الکترونها دار س بار ذرات يم دنوشدر مسیر وبعشران ازاب سدت دادن انرژی ھك ر بذجمحیط اما د يتقو

يم . را ااجید دننك رسعی

ماده با و ذجب اشعه ربوخرد

فرایند روف فوتونهای و اسخمت ان يیایمیش امد ة جاذب سبتگي دارد .ھس عم امد يمه دنوش ،ھب انرژی يیا اھنوتوف ذجب رفادنیھھك

فوتو اتكلركی ، دیدپةوتپماك ن ، دیدپه لوتید جفت . ابعردنت از : پدیدهت دو صورت قتسمیم و ریغمستقم دیلوت دنوش . ام رات ولویبژكیكمم ن اسھب ایثأت

یونیزان پرتوهای مستقیم وغیر یثأتر مستقیم

دنت راتولویب ژيكی ایجاد دشهرب ارث اشھع ،معدات وبرمطھب لمع یونیزاسیون که و محققین درایفیثأت در اھالسي ١٩٢٠ نیصصختم

در آاھن خشتصی داددن : را متفاوت فرایند يم دشاب دو دراھتفاب

در وطلتكرح سمیر رپوت در باردار ت لمع یونیزاسیون لیسوبة ذرات وقتی اسھك – )Direct Effectx( یثأتمیقتسمر .١

بوجود يم آدی . جاذب ماده )Free ازاد این تالح تاثیرات یبـولوژیـكي لیسوبة رادیکالهای در - )Indixect Effects( ٢.تایث ر یغـسمرــمیقت

مثال این رفادنی در زجتةی اب لیسوبة دارند ، وجوبد يم آدنی. بعنوان ھك در زنديكی ھدفاھييتایح ولسل قرار Radicals(

ازاد جوبود يم آدنی . بوجود يم آدی ، زیرا در زجتةی اب طسوت اھعش ،رادیکالهای اھعش

(Direct Action) تاثیر میقتسم

ت آاھن وطبر مواد ولویب ژيكی ذجب يم دنوش ، ااكمن این ھسھك يب ر در باردار وای اب ذرات ᵧ x زینویان ويتق رپوتھايدر ولسل وخربرددننك . اینییغت رات ااجید دشه در اتمای مولکول ھدفيتایح ، ابعث رحتكی و زینویه دشن

ماده يتایح با مستقیمھك به ییغتراکییژولویبت يم انجدما . وشدھك وخد بجوم یکسری لعف و ااعفنالت زنجیره ای خواهد دشاتیاھن

امت و لومكول يم نامند. این ونعیثأت رومعم ال ويتق وجوبد میایدھك پرتوهای زینویان می )Direct Action( یثأترقتسم یم

را این فرایندبزرگی ھدنتسثم ل : رتونواھنای ذرات آافل . LET

دارای

15

(Indirect Action) ریثأت میقتسمریغ

و ولسل( وطبر اصخ وكلومل اب) وخربرد و مواد ولویب ژكی يم وتادنن ااھمت ,مولکولها با را یونیزان رپوتھايمحیط وخد فنوذ کرده وھب ھدفاھياصلی و یح يتادر ولسلسرب دن و در ازاد كممن است .رادیکالهای

ازاد ایاجددنیامن رادیکالهایگویند. تاثیر یغقتسمریم معدات وقتیھك اشةع )Indirect Action( ن را یثأترقتسمریغ یم ااجیددننك. ایلمع

در آاھن ھعیاضدیامن آاھن ھب بون ة وخداب مواد عی يمھك ایاجد اتكلرواھنيرس ھیوناث x و باشد تافاق يم افدت . زیرا اھعش x

برخوردی ، اھعشاشعه ھجوت يم با برخورد در يم وھب یزجتةاب نظر میریگ در را يگ اھلوكلوم ياب .برای اس دام

کنند می برخورد بیولوژیکی.کنیم

برخورد اھعش اب مواد ولویبژيكی ھدف ايلص و يتایح در

يم وتادن كی ھدفمھم و رحباين در وخربرد DNA لصاح يم وشدذل . ا DNA عمدتاربارث ااجید ھعیاض در یثأترات ولویبژيكی

اب امده رب ای ااجید ریثأتات ولویبیكیژ دشاب . اھعش

ازاد رادیکالمدارهای ارتكلوين وخد در )Unpaired Orbital Electron( مت كی وكلومل ازادھك دارای كی كت ارتكلون كی اای

ابعرتست ازباشد .

(Chemical Stability) اپیداری ش يئایمی

درجه در ھیال ھاي الکترون دشاب در این وصرت اتم وای وكلومل در امت وای كی وكلومل دارای اتكلرواھني زوج ويتق که كی

. ازدیاپ اری يئایمیشرق ار دارد يئالبا

(Chemical Reactivity) لعف و االاعفنت يئایمیشای كی مولکول دارای دعتا اد تكلرو درفنهای درھیال ھاي ارتكلوين خود دشاب ، طبورھكیی ك ارتكلوبن وصرت ت ك وقتی ھك كی متا وة اليئ از مت وكلومل در درجاب دیگر ھكدارای اسیپن خمالفاب ان يم دشاب را ھب ھرماه وخد ندارد در اینتالح اای

وبهد و اتكلرونھب يیایمیش يم دشاب . بیكرت

تمایل

(Radiolysis or Splitting of Water) اب رادیولیزبا دشن وكلومل شکسته

16

وخرب ك رده و كی نویيفنم اب لیدوت يم دنك . كلوم اب رد رتكلا هدنك هدش یا كی ول که یان ون ن ت كی حالامت یدرگ یاسا

دارند عرست كشسھت هدشو دیلوت نوی و ای ھك و ھب هدش از رظن يیایمیش ریغ اردیاپ هستند لیامت رھ دو نوی وملكلو اب داجیا

ی دنیامنب : ازادرشب ح ذل راداكیل

يیامن از ھیدرویلز اب

17

% ریغ آيل است ھك در داخل ولسل وجود دارد و دقمار اب وجومد در دالخ ولسل ھتسب ھب نوع ولسل یبن ٧٠ اب يكی از اھلوكلومي

در دالخ ولسل زین ھب اكر يم رود. دبونه عنوان كی ویسله حمل و قنل دننك ة وماد به مولکول اب همچنین ٨٠ م% تفاوت است.

گرمای ة يیالاب است . ) وكلومل اب يم وتادن حرارت دارای دچار لكشم وخاهد دش( وژیاب د قمر لبا رحارت ووجد ،اب ولسل

0 0 - یکدیگر كرتیب دشه و کیلشت وكلومل+ است ھك با ممکن [OH ,H ] و ای ھر دو راداكیل ازاد [OH ,H ] و يفنم ھر دو وین تبثم

اھنوی و ياھالكیراد ازاد اب یدكیرگتركیب هدشن و ھب تالح عادی دندرگنزاب ، كممن سات ھك با اهداف ايلصاب رنلام را دنھدب . رگا

DNA رك و در اھنآ ھعیاض ایجاد دنیامن. ختیمن زده يم وشد ھك وددح ٦٦% اعیاضت داجیا زهد در ده0

برخورد اھعش اب رییغتات لوژيکیویب تاثیر میقتسم عبتشعشع د از در مراحل فلتخم غیر

1- ماده ) با اشعه فوتون یک ثانیه (15-10برخورد2- سریع ) الکترون یک ثانیه (10-10ایجاد

3- ( ازاد ورادیکال رادیکال یون (10ایجاد ثانیه ساعتها ) (-4 شیمیایی باندهای شدن اثرشکسنه در شیمیایی تغییرات ایجاد

5-) وسالها ) ماهها روزها ساعتها بیولوژیکی تغییراتمیشوند تقسیم وبیولوژیکی شیمیایی فیزیکی فاز سه به فوق مراحل بندی زمان نظر .از

وبیولوژیکی فیزیکیشیمیایی فلز مراحلسه بندی زمانبوگ. ي رگ متفاوتند اب در یس ساھمتي بجومبیولوژیکی ااجید رفادنیھيیا يمرگ ددنھك از رظن زامنیدكی ن

وت زینویا رپهایدر اسل ١٩٧٥ ، این رفادنیھا راھب ٣ دھتس واف ز تقسیم يم دنك :

)Boag(بنیادی و ذرات ....x برخورد یب ن وترپھاي زینویان( اھعش ایناف ز دربرگیرنده : )Physical Phase( افز یفزيكی .

١از -1015 ثانیه مدت زامن ژی الاب) و ااھمت واھلوكلوم ياب فت ومرد رظنابیم شد. وطبراثم ل :كی ارتكلونرس عی در

اب ارنحدود ھیناث وطل يم دشكات از كی ولسل عبور دنك همانطوری.ھك این وبعرمی دنك وای 10در DNA كی لومكول

دارند قرار در اھلولس يم ذگرد اب اتكلرواھنيھیال ھاي الکترونی ااھمت و مولکولهایھك درسرراهش الکترون داخل

مدارهای اب التر به ازمدارشان دننك( ینوی زاویسن ) ويضعب دیگررا ت از آاھن را وخرب اسيضعب وممکن نموده رداتمهای ي درگیي را میتوانند انرژی اكيفدنشاب اھلوكلوم دننك( تحریک. ) احل ارگ این الکترونهای ھیوناث وخد دارای تنمقل

از یونیزاسیون يم دنوش. بعنوان كی دریتنجھ منجرھب كی سری زریجنهلمعای دنیامن وخد زینویه و رحتھك در سمیر

10 عمل زینویاویسن اتفاقیبشتراز5 )µm( در مجح كی ولسلھب رطقكیم روتمر دزجذبی )1Gy( ھب زااء كی گری

اثملافتد . می

.٢

18

این افز دربریگردنة ابیكرتت یشایمیي یبن ااھمت و اھلوكلومي زینویه دشه اب : )The xxemical Phase( افز یمیشايئ

شیمیایی و ااجید پیوندهای شدن شکسته به ولسل است. بطورمثال یزینواویسن و رحتكی ااھمت و وكلوملهادیرگ ازجاء

ازاد يلیخ لیامت ھب بیكرت اب اھلوكلومي دیدارندرگ و ھب این ترتیب يم وتادنن ازاد يم انجدما. این رادیکالهایراداھالكیي

دارندرق بیكرت ھك درنزدیکی آاھن ار DNA لثم لومكلواھي )Critical Target( اسحس و رحباين ولسل اب اھلوكلومي

یک يلیم ھیناث ااجید ةعیاض ولبیوژيكی دنیامن. بیكرت راداھالكیي ازاد اب دیرگ اھلوكلوم د زينامر درحدود دشه و

راد اھالكیي يم افدت. دپیده يمھم ھك دراین افز اتفاق يم افدت ريتباق است ھك یبن يثنخ اسزی

ھك لعف و ٣. افزثأت ریتا لوژیکیویب : یان افز دربریگرندهامت م رفادنیھاي دعبيمی وشدابمی دن، رشوع یم وشد . میشیایي آاھمیزنیي ھكرب روی عیاضات يیایمیشدنامیقاب هلمع نك

انفعاالت

19

: از ھب ربیت اوتیول زامنی عبارتند مختلف ولویبژيكیوطب ر ھصالخ ت رفانیدھاي

(Repair Process) ترمیم فرایندDNA يم وتادناعیاض ت ااجید دشه داھلوكلومر ي وخد را میمرت دنك . بعنوان اثملیب شتر اعیاضت ااجید دشه د ر

ھر ولسليم وتادنمیمرت رگ دد .

زودرس رمگ لسويل و تاثیراتکه یم ریذپین سدنت ،تیاھن اًنم رجھب رمگولس ليم وشند ، اام گرم يلولس معموال زامن يم ربد . ا زیاضعات مرت

يضعبت یتا نمرج به وھظر ھعیاض دركیتفاب يعیبط در ھك و دیرگ اھلولسي كیتفاب اساھن )Stem Cells( اھلولسيھیاپ

رمگ، )Mucosa( ازعب . اعیاضت وپست ، وكومز میتوان مثال اولیه سپ از درتفای اھعش يم وشدنوان ھا و ماهای

ھھتفھك ً در زمينا اتوكه دعب ھنو ت را الومعم انم ربد . انیگاعیاض )Hemxtopoiesis( ویس ستم ينوخ )Intestine( كچوك

رودهيم . زودرس ای » Early Effects مندان شعشتـع اظھر میدنوش« یثأترات

ازصقان میسقت يلولسكچوك از شتعشع ، اھلولسكمم ن است لبقاز رمگ كیای دنچمیسقت يلولس ااجنمدهند ، این رفادنی رامیسقت

دعب از كی دزيم مندان . )Abortive Division( صقان يلولس

ریثكتيلولس )Compensatory Cell يلولس ن است اتفاقایب فدت ، ریثكت يلولسبج راين فرایند درگیي کهسپ از رمگ كمم

بیولوژیکیدهد . می روی تومورها در هم ت ھم درھتفاب اي طبیعی اسھك Proliferation(

(Late Effects) دیررس یثأتراتدیرس اظھر يم شوند. طبوراثم ل اینیثأت رات لماش ثأتریات x از اھعش زمانهای شباتبعد در

طوالنیرگهای ينوخ يموش د . دیوارههای در وپست ، ھعیاض اخنيع واعیاض ت Telangiectasia & Fibrosisوز

ربیفCarcinogenesis

يم دشاب . )Radiation Carcinogenesis( یکی دیرگ ااعیاضز ت دیررس اھعش وھظر وموترھیوناث

دریافت ا ھعش اداھم ایدبکلش . زری بعداز زیاد دش تعثیرات ولویبژيكیلباق ددین اھعش يم وتادنات اھالسي ھنامطورھكی ایبن

باالرا اشنن يم دهد. قمایس زمانی

20

The Time-Scale of Radiation Effect

با اشعه وجذب برخورد بعداز بیولوژیکی تغییرات انواعسلول

دهد : می نشان را مراحل این ا فدت . لكش زری بصورت اختصار ي ن است اتفاق می اب سلولمراحل خملتفكمم دعب از وخربرد اھعش

زین خامتن الکتریکی م زینویاویسن ماده يم دنوش. زینویاویسناس ت عث یثأترانبات ھك ازبات شاھي زینویان این اساب خواص

لمع زینویاویسناب عث تغییرات یمیشایي و )Living Tissues( ان ت يمرییغد هد. در یسساھمتي زدنه خصوصیات اتكلريكی امده و را

ولویبژيكی شده ھك اینییغت راتبجوم یثأت ر در وتايیان اھلولس ، در ردش ،اك ر يلولس وریثكت آاھن يم وشد . اتیاھنًغت ییرات

ھعیاض نك است در آاھن وبوجد آید : يم ردن ، دوونع مم ومردشبات رقار یگ وقتیاھلولس

زودرس ھنو ت را شبات ً زیاد ددیه يم شود وبه این تلع انیگاعیاض ت رد . رمگ ولس عبد ازالومعم ممکن اسیمب افل ) لولس

يم . )Early Effects( دنمان

21

ت رج به ھك در این تلحا ھعیاض ااجیددش هكمم ن اسنم )Transformation( تغییریافته دنامب اام در كی شکل ب ) سلول زدنه

كممن است اھالس )Transformation( تغییر يلسلو ژيكیتن در اھلولسيدعب ي دوشاعیاض . ت وبرمطھب لكش اطرسن وای اضھعی

يم . )Late Effecte( دنمان دیررس ن یان تاعیاض را ات اظھر وشد وھب ایتلع وطل میدشك

داشتھك رپوتھاي ینویزاناھنت محیطیلماع ااجیددننك ة رمگ ورییغت يلولسین سدنت. ھكلب وعالم درگیي لثم ھب اینھتكن بادی ھجوت

صنعتی ھا كممن است باعث شتغییركل يلولس دشه و لماع وجبود اورنده اطرسن و شیمیایی مواد دودوكابنت ، وویروس

ھب طان رھی لیدبت وشد . ھك ًرس يلولس دشاتیاھن دن رییغت لكش اب اثمل ودد یسگار يم وتاعلت ایمیكول دنشاب . ونعبان

(Early Effects)ـتـاـثـیـرـاـت ـزـوـدـرـس

(Threshold Dose) دز آھناتسيم. این دز يم وتادن دحود ١٠٠٠ يلیم سیورت ای دحود می ، دز آسھنات دنمان ھك ااجیداعیاض ت دنكزودرس

زبرتگرین كت دزیدز آسھنات وای دزهای مكرت از درنتیجه . ) ٤٠٠ *5/2 msv( و يعونصم در انلگسی دشاب دزھنایالس اشعشتت طبیعی

٤٠٠ ربابرمنجر . تسا ت زودرس دنوشن ھب شوند ،كمم ن اعیاض طوالنی ي داده ھنات در زاھنامي رت دز آسھك از

دزهایزب رگتر

(Dlayed Efeects) دیرس تاثیراتدننكيم وتادنن طبور رنامل عمل دنیامن .علت ایجاد دیپا يمن )Transformation( ھلیسوبشبات و اھعشرییغت لكش

ويتق ھك ولسلها: ھ ن است داھتش دشاب مشخص ست اام اینرییغت لكش دویتن جكمم داقیقً ین

اینرییغت لكش . ت رجھب ااجید اطسرن در دبن دنوش اعیاضتكمم ن اسنم

افل -این. اینده رگددن درنسلهای ھب ارثی ت رجتاعیاض ات اسنم

ب - یانییغت رممکنت راین انیگھنو کوتاهی ااجید يمندنوش ھكلب كی زامن وطالين برای ااجید آاھن الزم اسبانب زمان اھكنی اعیاضت ابال در

لیلدباھعش رااعیاض ت دیررس )Delayed Effects( دنمانيم.

اعیاضت22

یا )1 sv( نسبتا اھعش ( درمقلبا دزهای مك و یکنواخت لثم شتعشاعت اھیكني) درحدود كی ویسرت دزهای بزرگتر

)Repair قادر دشابن ھب كمك یسـســتم یمرتــم قالب ھظحالم يا دز لسول ھا را دنشكب. وطبرھكی بدن یبشتر كممن است تعداد

معموالدر دزها اینگونه تاثیرات را یاجزگین ومنده و از ااجید ھعیاض ریگولجي دیامن. در دمت دنچ روزانها Mechanism(

زودرس يم دنیوگ دننام نتخوس تسوپ .اگ ر دز اھعش يناھگان اظھر دنوشیم ھك ھب انی تلع ھب آاھن ثأتریات فاصله دنچ روز ای ھھتف

(Radiation Induced Cancers) پرتوهای اثر در سرطان ایجادافل - یونیزان

از ھعلمطارب روی رگوه اھي افتمويت که نیدنچ اسل دعب آدمه درارتباط اب ااجیدرس طان در ارث رپوتھیا زینویان ااعالطت سدبت

ھس زری اشاره يم وشد . اوری دشه است. وطبراثم لبه عبنم اندجمع ھب اطرسن شده ازدریافت اھعشتبم ال

مورد اشنندهنده در ژانپھك طماعالت دراین اتمی رگوهابع رتست از ابزاگدنامناھبمب ي و ھم ترین ١ - اولین

, يمت اند ھبا مبب انبوده ينپژا ھك تشعشعات تاثیر در ارث اطرسن در این رگوه ارفاد سنتب ھب رگوه شمتحت ١٠% ازفاشی رمگ

يم دشاب .: اندوب ھك بطوراثم لابع ردنت از ت رپ توهای زینویان ده ھب ارفادی ھك وطبرفرح ھای حتشبات

٢ - ااعالطت وبرمطاندوب . معدن ( وبنند وھتیھ) ده بعلت رشاطی دعاسمان داخل )Radon( کارانی حتتاگ ز رادن ھك

الف- دعمنبش امن را رگن ركيمددن واب سیل زدن سبراھي آولده ھب مواد رادیوم قمادیر زایدی رادیوم وارد دبن این ارفاد ھكینا عاھتي ب- سكاس

. رگددیه است میرا تویرايپ يیاھضی حتت ددرمان زمان آاگھي یثأتازراتولویب ژيكی رپوتھا ھتشادن وای رمھك سخنیتن ھكدران ج-رادگویرارفھاي

. رقا يمر فرگدنتلباق رار دشبايمن و از يفرطوم ارداب الالومعم ً دردزهای اب ال لثم دنچ ازاین ااقافتت ابال كت ت ھیچدكام جه اسھك

بلاق وتسیورت , لثم آنچھ ھسرھال میلی چند ت ر دزهای است درحدود سیورت است, درحالیکه آنچھ ومرد رظن اسیثأت

افتاده ھزاريلیم اتفاق. دریافت يم دننك طبیعی حتت شتعشعات

ارفاددرگذشتهھكینا حنوي حتت درمان ھلیسوب رادیتورايپ اطالعاتی يموشدھب طمعالات انجام دشهرب روی سكھب

٣ -نیموس عبنم مربوطھب ن را د یاھالسر دعب ازخ ود اشنن تب التبم دشناطرس ایمن این ارفاديضعب از امیبران احامتلیب شتري سنھب رقارگ رتفھ ادن. از

را رظندمق ارر داد . اند کرده اثر لمعاجھ رادرتویايپ دریافت در این رطختا یابسيت عفانمف ردیھك این بیماران اند .د قمرلبا دادهيلومعم. زجب ت دزهای رتمك از ٢٠٠يلیم ویسرت ااجید اطرسنیب شتر از دحیدامن ت سھك شواهدی در دسین

علی ھذاسیورت كمم ن است بجوم ناطرس وشد. ھبحرال لیلدب حفاظتاز عشعشت ھر دقمار مك اھعش دزهای ١٠ میلی

برای ینجنھك دزحدودکنیم یاب سيت یثأترات و ریسك گیری ام وتامین اینیثأت راتمك رااندازه یثأترات ولویبژیكی دشاب و وچنيمن

ھم وتيمادن دارای. ن ینم مك رااب ادهافتس ازدزهای اب ال ختیمزب

دزهایدز احامتلاطرس نیب شتر ينعی افزایش يبیرقت دقم ار دسبانتمز است اب ابالالومعم ً احامتل اطرسن وطبراب

دردزهای23

مك, رتمك ازدز و )Dose Rate( دزدردزهای مك وای د زرھتیاي قملبا .)ھمچینن احمتال اطرسن در واحد يموشد( لكش

. ریتهای زاید يم دشاب دز

كممن است ھك احامتل رطخ رمگ در ارث اطرسن را )١mSv ( دننیزم كی دز كیيلیم ویسرت ابال نیمخت ھك از اعالطات اب اافتسده

٠٠٠/ ٢٠ ازفاشی يمدهد ازنظر .زينام ارگ یثأترات و عیاضات عشعشت وصبرت اوكنژكین )Oncogenic( دشاب, در یک ھب اندازه

در حد كی ت دزی درد سھك تساهدی ت 40 اسل وطل كبشد . درحھكیال ھیچ وشین طرسان نكمم اسات اظاھر انوصب رت

. ویسیرت وتبادنخ طری ااجیددیامن لیمبرروی ایگ ھان دارندھک احتامل رطخ ترازاینشیب است ھک ذرک دش ویضعب دیرگاب اافتسده از وشاهدی یضعب اقتعد ا ها

دزها یم وتادنن کمینامسمیمرت دی بماندھب دلیل انیکھاین یلیخ یموت ادنن فمزین ھک ھییا رااب دزهای مک دارندوترپ وحویاانت اعتقاد

. )Hormosis( کیرحت در دبندننک را

Radiation –Induced herediatary defects دراثرپرتوهای ارثی تاثیراتب - یونیزان

ت سلهایدعب ی تنمقل شود انیرییغت لکش یلولس ھک ھب یلثم نک اسن در اھلولسی دیلوتمم )transformation( رییغت لکش یلولس

ل نک در مشچ ھای آیب.) اما این ییغتکشرمم رییغت لکش یب رضر ودیاشوخ شدنیا وجبال دشاب ( ااجیدکل ھ ھای زرد ممکن است کیمعلولیتهای دیدشنم رج وشد. شواهد وجومد یا اھن مرگزودرس از آھب ارثی رطخیکان دنوشھک بعضی امراض

است بجوماھ انات یم شداب اام وشاهد دشه ربرویایگ ھان وحیوانات ناشن دهنده ااجیدون اقص رایث درومشویحودیگر ازمطاعالت انجام

ھ ی یمندشاب . عمج ی ویتنجریگ دبست آدمه از گروهای انسینا لباق دنب وااعالطت

نشاندهنده ھ گچیھنو ازفایشي درون اقص ینارثی ست . انجامدش هرب روی بازاگدنامنبمب ايمت درژاپن طماعالت

از رپوتھايزینوی ان ، وتمأاب احامتل ریسك ااجید ونايصق ارثی يمدشاب . رفضمینك ھر دزی ت رتھب اسھك

در دنچ االطصح فمدی در رادولویبویژیفیرعت يم وشد : زیرازاثراتی دیلوت سناطر يم دنك و قادر تسا كیای دنچ تیصوصخ اھلولسي طرسينا راوجوب د عبارتست ھك :

)Oncogen( اوكنژنيم د . ای رت دیرگ اھلولسي يعیبط راھب اھلولسييناطرس لیدبت نك ابعب

اورد و

DNA ھنوگ ي در درمواد ژيكیتن. وطبر يلك ومتاسیون لماش هررییغت ابعرتست از كی رییغت وراثتی : )Mutation( یساتومون

رتزج يی و يلك می وشد . وصب

ھیاپ عث ااجید كی ژنصقان می ھك رییغت از دتس نداد كی لوكلوماب ابعرتست از كی ای : )Point Mutation( ا ي اتومسیون طقنھ

24

به از اھلولسي دخترتنم قل يم وشد . يم ،ھك يكی دیرگ آنرا كی ویساتومن ژيكیتن دنمان ای ارت وشد. بعب

راد ولویبویژيكی در كی طیحم عیونصم دننما ازاگشیامه. ونعباناثم ل : اكشت يلولس در انجام ازمایشات از عبارتست :In-vitroوف ازیامگشهیا .

رظ. از انجام قیقحتات ازیامشگاھي در دبن كی وجومد زدنه لثم كی ویحان ازیامگشاھي

بعارتست : In-vivoای از اوناع اھلولس در دبنیح وانات . لحمای در اجي وخدابع رستت از انجامقحت یقات ولرادیوبیوژيكی ربيضعب

In-situ : در

و کروموزومها DNA ریثأتات عشعشت ربروی

اگر رجھب رطح و سگترش كیوئت ری برای ولسل شكدنه دشاب و این نم كممن است DNA در ھر وكلوملمھم لثم ھعیاض ااجید دشه

قسمت اسحس ويتایح رادر ولسل ھدف از رط یق عشعشت دشه است. که ھدف برای یاضعات ااجید دشه ھب موئت ری ان

يم دنیوگ . )HiT( يم رد. ھرلمع زینویاویسنھك درهدف اتفاق يم اتفد را احالطصاً وخربرد رظن یگ )Target(در

رایطیش ر يم روندھك وخربرد اھعشاب ھدف وصبرت سمقتمی )Direct Effect( دشاب . فوق طقف دراكب ااحالطصت

DNA اعیاضت

ری ن است اتفاق ھعیاض رشح زكمم دركمم ن است وصبرت سمتقیم ایو ریغ سمتقیم وصرتگب یرد. ھس ونع ھب اعیاضت ایجاد دشه

ایبفدت :Guanine)G( , Adenine)A( , ھب م ھاي تس نداديكی زا ٤ كلومولھیاپ ( دارای امت رتینوژن ) ان x رییغت زا ای

.١يم وتادن دشاب . Thymine)T( , cytosine)C(

راھب DNA در رھتش ھیاپ در واقع ين ن اھلوكلوميھك ھعیاض ن است در ارث شکستندنویپ ھاي ھدیروژیب كمم ٢. نوع دیرگ

. C-G وای A-T ھم لصتم يم دننك ، دشاب . عنواناثم لپ دنوییب ن اھلوكلوميھیاپھیاپ ) ركش دی اكسي ریوبز و وكلمول فسفات وی ک وكلوملھك ن ي ای یب (اھلوكلوم DNA یبن ھلوكلومای ايساس

٣. نویپدهایيم دنیوگكمم ن است كشسته دنوش. این )Nucleotide( دیبسچه اند وھب جمومع آهان اطصالحا تیدوئلكون

ھب رگ یدكیDNA ھب ازسق متهای دیرگ است عث ااصتل سقتم كشسھت دشهيكی كممن با DNA دنابھا دراس خامتن الصي

كشسھت هدشدر قملبا وخدش دشاب . DNA ای از سقاھتمي رھتش ھب دشه ،يكی

25

ت ابعردنت از : در ارث عشعشتلباق مشاهده اسھك DNA وطبر ھصالخ ، ٣ یثأتر يلك از ھعیاض ددین

)Cell Death( ١. رمگ لولسي)Malignant Disease( ٢. ااجید سراطن)Genetic Damage( ٣. اعیاضت ژيكیتن

(Chromosomal Effects) ركوموزومی اعیاضت

(Chromosomal Aberration) رییغتات ركومووزيم

است وخربرد يم دنك وكمم ن است ھردو G1 ينام ولسل در افز دت اھعشھب سلول در زھك اتفاق يم افھك این ھنوگییغت رات ويتق

كترار وشد . s هعیاض وشن د ،كمم ن اتس که در افز رب رد و ارگ این كشستگي و میمرت رادریگ ولسل دختر

(chromatid Aberration) رییغتات ركومیتادي

26

ت ھعیاض در نكمم اسھك DNA دشاب. ينعی دعب از زتنس G2 درركودیتام ويتق وصرت يمیگ ردهك ولسل در افز ھعیاض ااجید دشه

دو نهات از ریثكت شدهينعی ( کروماتید) دوجوبدیایب . در این تلحا ارگ ھعیاض ایج اد دشهمیمرت وشند ،یكی ھر شاخھ از ركوومزوم

دختر دارای این ھعیاض خواهد دش . سلول

27

كلی دو ونع اتومسیون ركوومزويم نكمم است ااجید وشد : اعیاضت كی شکستی و اعیاضت دو يتسكش وطبر

در اینتالح كی كشست دریكی ازاب زوهای ركوومزوم ایجاد : (One Break Effect) كی شکستی ١. اعیاضت

وشد . اعیاضت زبرگمعم والً در لسن ھايعب دی دنشكه اهندوخ وبد . ٣تالح در كشسھت دشن كیاب زو ركوموزوم می

بیفتد : كممن است اتفاقرا اصطالحا لصتم وشند ھك ان يتق مسقت دنكه دشه ازاب زو ركوومزوم دجا دشه و جمددا وھك

.A) A لكش زری ق تمس يم دنمان . ) Terminal Deletion

ھك ان احالطصا يتق قسمت دنكه دشه ازاب زوی ركوومزوم سوكعم دشه و سپسھب لصتم رگددھب وھك.B

) B لكش زری سقتم ھتفگ يم وشد . ) Inversionرا که زوی كی ركوومزوم دیرگ متصل يموش د و ان يتق سقمت دنكه دشه از كی ابزوی ركوموزوم اب وھك .C

. ) C تx لكش زری سق ( . . يم دنمان Duplication اصطالحا

ھعیاض کی یتسکش

دوشکستی ضایعه

28

دراینتالح دو تسكش دراب ركوومزوم ااجید يم وشد : (Two Break Effect( دوشکستی ٢. ضایعاتدرزیر دنچ تالح ان اشاره يم رگدد : ھك ھب

ھیبش ھب جدامیشود . اینتالح تالح يتق دوتسكش دراب زویكی ركوومزوم ااجید دشه و از ان وھك .Aوتا دوھكت از ركوومزوم دجا يم وشد در اعیاضت كی يتسكش می دشاب اب این فتھك Terminal Deletion

) A لكش زری سقمت يمدنمان . ) Interstitial Deletion را و احالطصا انيتق دو ستكش ااجید دشه دراب زوی كی ركوومزوم ، سپ از خرچدین دوبارهھب ھمان ابزو لصتم يم وھك .B

ت در اینتالح كشست دربازوی در سقتمكی ستیكش این اسھك Inversion ش اب دنوش و قرفتالح) B لكش زری قسمت ركوموزوم ااجید يم وشد . )

ھب ركوومزوم دیرگ يتق دو كشست در كیاب زوی ركوزومیوم ااجید دشه واھتمسق ي کستهشدش هزویاب وھك .C) C لكش زری تمسق يم . ) را اصحالطا Duplication دنمان لصتم رگددھك ان

دو يتق دو كشست در دواب زوی دو ركوموزومتم فاوت ایجاددش ه و سپس سقتمهای كشسھتدش ه در وھك .D

)D لكش زیر تمسق يم دنیوگ ) Translocation دننك احالطصاًھب ان رگ ضھك اب وع ركوومزومیاج شان رایدكیکی ھدف حبرانی واسحس یم دشاب ، ازجاء درگی ولسلزین ارگ تحت یثأترپرتوھای زینویان ھعیاض DNA اگچرھ

امسالپ یم وتانای DNA دننیبب ،مم نک است ھعیاض ایجاد دشهھب رمگ یلولسیھتنم وشد. از ازجاء یلولس ریغنام ربد. ذجب ارنژی از رپتوهای زینویان دراس خامتن شغاء یلولس یم وتادن در ھعیاض ایاجد دنک شغاء یلولس را

. را یغت یر ھدد وتیلباق فنوذیذپ ری ان

بادنش . كشستگي ھاي Dicentric ای Acentric ت های ركوزومیوم وصبرت ھك ھمچیننم مکن اسکستگیش .Eت اكر لولس وای رمگان يھتنم ھب ابعث از دست رفتن ااعالطت ژيكیتن هدش ونكمم اسرییغت Acentric) Aوشد . ) لكش

وت که ھايلح قوي Acentric ھك ھاي است وطبری شکسته وشدھكت ھمچینن بازویكی ركوومزوم ممکن .F) B اجیاد شود . ) لكش )Ring Chromosome(

اوشنكاب فاھتي امرنل ویغ ر امرنل تبسن ھب اشعهاب ھجوهب دقم ار دز و ونع اھعش يم وتادن تمفاوت دشاب. عرست واشنكزین از رنامل سنتب ھب رپوتھاي درمانیت واکنشتفاب ھاي

ي دقماردز درتفای دشه دراب تفسب تگي دارد . یدرگماك الً تمفاوت است واگ ھھب تفاب ابفت كیھب

ت اھعش از وخد واشنك شنان يم درھلصاف دنچ ھھتف بسنھب )Epithelial( یسستم وخن اسز واھتفاب ي يششوپ وطبر يلكھتفاب ای

راھعیاض اشنن يم دهند . در ھلصاف زينام وطالتینري حاصل )Connective Tissues( ھ ای ھنبمد یالحكھتفاب ھدد .در

ينحنم ھاي بین دز ویثأت رات ولویبژيكی

تھج رگ افتمودنت : اب که ازدو یدكی

دز ویثأت رات ولویبژيكی وجمود است ، وای ریغ ھدنتسينعی اھكنی كی رابطھ طخي وانت سيب بین )Linear( ای طخي ١) آنها

ی ست . ھدتسينعی راھطبیب ن آاھن طخین )Non Linear( خطیھك از ان ھیگچھنو یثتار ولویبژيكی ومرد عیني كی دحالق دز اسھنات يارتمك ( Threshold dose دز اسھنات ای دارای

٢) آاھن29

دنت ( اھكنی ھر دزمیك نكمماست نمرج ھب كییثأت ر استانه سينعی را ااجیديمن دنك ) ھدنتس وای اھكنی دارای دزین رظنام

ولبیوژيكی رگدد ( .

ينحنم ھای دیئومگیسي ای S لكش

ھا معدتا دریثأت رات ولویبژيكیھك در ارث دزهایاب ال در رادرتویايپ وای رادولویبویژی جوبود يم آدی ،اكب ر ربده ھن حين انیگونمال از انریثأت ي را منيوت ان اشمھدهرك د می انیگھنو نمحنی ھا دارای كی دز آسھنات( دحاقل دزھك ) معمورتمك

يم دنوشالموعم . ھنات اقلدح دز ربایثأت ریات خملتف تمفاوت است . دز آسای

دنشاب . این

اصخشمت ينحنم ھاي دیئومگیسي

اھن دارای دزكی آسھنات يم ندشاب . ١. آالومعماشمھدهيم دوش . )Low Dose( دردزهای ییپان )Partial Recovery( كیمیمرت بسني .

٢. در دزهایییاپ ن ،یثأت رات ولویبژيكی اكھش یپدا يم دنك )Dose Rate( دز بهتلع ووجدریثأت اهنگ

.x٤. در دزهایاب ال یثأترات ولویبژيكی وصبرتكی وناتخ يم دشاب .

)Non stochastic( ای ریغ اصتدفي )Certainty Effects( ٥. ایننم حین ھا رگناینماأت ثیراتولویب ژيكیينیقیابشند .

ينحنم ھاي يطخ

و ثیرات ولویبژيكی را اشنن يم دهند. نمحين ھاي طخي دارای تاصخشم زری می كی راھطب مستقیم یبن دز أت ھنو حنی ھا انیگنم

ندشاب :

ھنات دنشاب . ١. الومعم دارای دز آسيمنولویبژيكی ااجید دشه از رظنكت رار وای انرطخك وبدند ھعیاض ھوماره با دقمار دزناتم سب است .

٢. یثأترات30

در اینینحنم ھا ددیهيمن وشد . Dose Rate ٣. یثأترات)Stochastic or Statistical( يم ا رگنیثات رات ولویبژيكی ایجاد دشه وصبرت اصتديف الموعم گونهنی حين ھایامن انم

.٤دنشاب .

ينحنم ھاي يطخ وتاين

ن رت طخي و در دزهایاب ال بصورت طخي وتاين در يم آدنی . این منحنی ھادارای دز حداقل در دزهایییاپ وصب ایننم حين ھا

, اصخشمت ایننم حين ھا رشح زری است : روند و دریثأت رات ولویبژيكی دفیاصتكب ارمی يمن دنشاب

ھنات دنشاب . دز آسيمن دارای .١

٢. أتثیر ولویبژيكی آاھن در دزهایمك وصبرتطخ ي است .باال وصبرتوت اين است . ٣. أتثیر ولویبژکیی آهان در دزهای

كبار يم وردن . )Stochastic( ٤. ایننم حين ها الومعم دریثأت رات اصتدفي

اھلولسی ونولكژكین ات شتر است. دعد ٥٠ شننارگ ٥ات ٦ لسن ازریثكت يلولس ھك كی ينوالك را لیكشت يمدهند و دعتاد آاھن از ٥٠ یب

يیاھلولس ھسدنتيلثم كی ولسلكمم ن است از رظنيكیزیف و اظھري وجومد دشاب ويتح وتبادن رپویئتن اسبزد وای زتنس است . دعب از مرگ دیلوت

تیصاخ لیولس را وطبرد امئ دست ھلحرم ز انجامدهد ، اام وچن این ولسل میسقت دهد وای يتح كی وای دووتیم را انجام DNA

يم. كی ولسلاقب ء تهفای ای ء ھتفاین دنمان واقب )Dead( انب آنرا مرده ھب لیكشت ،فیعرت كی ينوالك را دهد ت وادن ات داده استبھب يلسلو اداھم دهد و كی ينوالك زبرگ را تیمامت ریثكت يلولس را دارا يم دشاب و اقرد است وطبر دامئریثكت

)Survived( ھكفیرعت وال در راھطباب رادولویبویژیویح انات وای يم دنمان . اینمعم )Colonogenic( ا ژكین اورد احالطصونولك

وجوبداھن ر يم رود و ھمچینن بطور اخصھب رادرتویايپ رهاوموت وبرمط يم وشد. برای اھلولسي پرورشھتفای آاكب

و اي ایگھان ھتفابيمن شد. ونع يلولس در ھلحرموتیم ز اتفاق يم افدت ایننهات ونع رمگ يلولساب ازما گشاه رمگ الومعم در یمحیط

رمگ يلولس ، رمگ ربھمان رزیي دشه است . درگی

(Programmed Cell Death or Apoptosis) ریزیشده برنامه مرگدهد ااسس كی یرس رخ نیز طبیعی سلولهای در است ممکن که سلولی مرگ نوع رباین .

31

می وشد : ومرلوژیکیوفھك ( در دو حلهرم اتفاق يم افدت) مشخص اقافتات

کدامر كی شغاء اطاح ھ دشه ادن ، لیدبت وشیمد . میسقت طقاعت تمافوت ،ھك ھھلیسوب دشه و سپ ازھب 1ولسل رشفده .

اب ء سيللوب سویلھ لولسهای ارطاف درتفاب ومرد نظر ذحف دشه و ازیب ن می روند. این اطهاح دشهاشغ ا.2ین سقتمهای

برای كت يیاھلولسھك وطبر رپاكنده ھدنتس اتفاق يم افدت Apoptosis ولس ای ونع گرم لی

(Plating Efficiency ’PE ‘) اكرایی تشك لسولي

ھب ينوالك ھاي وجوبد آمده شننارگ سنتب دردص اھلولسياك شت دشهتعداد )Plating Efficiency( يلولس اك شت االطصحاكرایی

دعب از اشعه ربای كیی ادو ھھتف )Incubation( که اھلولسك شاھت يم دنوش و در طیحمانم سب ردش يلولس يم دشاب . ويتق

ری ن است اشمھده وشد : شدنو وق بل از اینھك آاھن راتباث و رگن آزیمي دننك ، رمالح زكمم گنهداری يم

،لمع میسقت يلولس را ااجنم دناده و ھونزھب وصرت كت يلولسب يقا امنده ادن . ١ - يضعب از اھلولس

ينوالك ااجید يم دوش . اھلولس ، كیای دو میسقت يلولس انجام داده و كیصقان ٢ - يضعب از

اداجی يم وشد . )Abortive Collny( يم كی ينوالك انقص دنیامن اھلولس ،میسقت دشه و ردش ات از ٣ - بعضی

ين يیاھلولسھك ينلواكصقان انجام ، اهعشدریافت ركنده و کیلشت ينوالك داده ادن . انگونهی اھلولس رفقدنچ ااب ٤ - يضعب از لهاولس

اھن یت دیلوتيلثم را دامئ تیصاخ دنمانمی . زیرا آمامت )Survived( اند . انیگھنو اھلولس را اھلولسي قباءھتفای داده ندارند

ظفح ركده ادن .

SF=Survival Fraction= عتداد کلونی ھایامش رش دشهربابراب ١٠٠% دشاب . PE ت جمموھع يلولس اشھع داده دشنه شداب و ھك اسھب

ويتق كی SF

بررویسلولها تاثیراتتشعشعوتریباندو برگونی ١ - قانون

يكی از مهمترین فشكایت رادولویبویژی( وناقن ربينوگ وت دنابیرو) اتفاق افدت . انی وناقن بیان يم دنك ھك : درسال ١٩٦٠

ت رت دیرگ تیساسح ولسل تبسن ھب اھعش سبتگي ھب ای ھب اھعشت ايعب از وتیعض كیلوباتم لولس اسابعب تیساسح ولسل تبسن

كیلوباتم ان ولسل اردد . وتیعض

32

و وطبر یغر سمتقیم ھب زیامتم شدن )Mitotic Rate( ھب ریثكت ولسل كیلوباتمکی سلولوطب ر سمتقیم اهنگ در انی نوناق حطس

رم يم وشد. طبور اخص انی وناقنایب ن يم دنك : ان بوط)Specialization(

تی شتر لسول ھا می وشد . اهنگ كیلوباتماب التراب عث سحاسیب .١

)Mature( يم دنوش. اھلولسي غالب )Radioresistant( شی لوغ اھللوس تبسن ھب اشعه اقمورتم ٢. اب ازفابمومعا دارای اهنگ كیلوباتمك متری ھس دنت .

اھلولس واب فتهای وجان تبسن ھب اھعش دنرتساسح . .٣

برایاھلولس و ازفاشیاهنگ ردش برایفتهایاب تیساسح )Mitotic Rate( ٤. ازفشیااهنگ اتیام تیک. شی دهد ازفامی )Radiosensitivity( اھلولس را سنبت ھب اھعشيم شنداب. اھلولسيھیاپ ولسلهای اوھیل ياای دنتس ھك )Radiosensitive( ھیاپ ، اھلولسييساسح تبسنب ه اھعش

٥. اھلولسييلیخ اليی ھدنتس . از آاھن وبجود يم آدنی . انی اھلولس دارایاهنگ كیتاتیام اب )Specialized Cells( اخص

اھلولسي

ا اھعش . تبسن تیساسح لسول ھھب

ھب اھعش سب گتي ھب وتیعض ينس واك رایی ان ولسل داردب . طورلیك ساھللوي غالبان تبسن ھب ھلولسای لغاب تیساسح كی ولسل تبسن

)Stem از ولسل ھاي زیمتما دشنه لثم ولسل ھايھیاپ )Differentiated( ولسل ھايیامتم ز دشه دنرتسحسا و ھمچینن

ھب اھعش قماوتمردن. دجول زیر يتسیل از اھلولس از اسحسات مقاوم را ھبام اشنن میدهد.

طحس تیسساحولس ل تبسن ھب اھعش ونعولس ل(Radiosensitivity) (Cell Types)

الاب lymphocytesSpermatogonia

Erythroblasts

متوطس Intestinal Crypt CellsEndothelial Cells

SpermatidsFibroblasts

مك Muscle CellsNerves Cells

Chondro Cytes

33

تبسن اشعه تیساسح فت ھا و ااضعء ھب اب دبنین ز دارای تیساسح ھاي خملتفي بتسن به اھعش يم دنشاب. که وعبه الم زیر سبتگي دارد :

تفابھاو ااضعءاكر وضع وتفاب ومرد رظن در ندب

.١اهنگ ولبغ ولسل ھا درتفاب و وضع

.٢ذايت ولسل ھاي ھرتفاب

تیساسح .٣

(Cell Cycle Effects) اشعه دربرابر سلول حساسیت بر سلولی سیکل تاثیرشخپ جومود است ھكتب وان اھلولس را ھك بصورت اصتدفي درامت م حاالت لكیس یلولس هستند

يیاھكینكتاز اھلولس را ھك در فازهای )Asynchronous( و فی ويتق كی رگوهان ھامھنگ نمود ازرط .

)Synchronous( ھامھگنازبین ھعش ار دنریگب ، يیاھلولس ھك در فازهای اسحسرق ار دارند رقاردارند حتت شبات كی دز زبرگ ارق

فلتخم لكیس يلولسقراردارند يقاب يم دننام. بنابراین اھلولسياقب ھتفای بطور يبسن هماهنگ مقاوم اھلولسیي ھك در فازهای

وخاهند رتف ،درحھكیالشوند میتیساسح فازهای فلتخم كیسل .

طور يلكیم توانتفگ ت فاوت ابشد به ونع ولسلنكمم استميلولس سحربب

در « تیمــوز » سحاس رتدن . ھا همواره ١. ولسل

میدشاب . » S رتین احلت در لكیس يلولس در« ااھتنياف ز ٢. قماوم

واشنك ولسل در ربارب اشعه بطور يلك ولسلھس واشنك دمعه در ربابر اشعھ ازوخ د اشنن يمدهد :

(Interphase Death) 1. رمگ اتنیفراز(Division Dely) 2. یخأتر درمیسقت ولس ل

(Reproductive Failure) 3. از دتس دادنوتايیان یثكتر يلولس طبورحمان دود

اینترفاز -مرگرج گرم ولسل وشد ، در ارتوصنی رمگيلولس را نمھب G2 وای S و G1 یزینوان ھب ولسل در نیحاف زهای

تاشب رپوتھیايم دنما. در يیاھلولس ددیه يم شود ھك تقسیم يلولس انجام ن )Interphase Death( رمگ اتنیفراز

رمگ اتنیفراز واشنك بالغ ايلص در ربابر اھعشین ست. اھنت انثتساء در ) Lymphocyte یغر از اھلولس ) يمن دهند. دریب شتر

٥٠ انی رمگ ربای آاھن اتفاق CGy مك ل تیساسح و دردزهایثم ھك تبسن ھب رمگ تنیافراز دارند ,LymphocYte ومرد

در زنجیره ھايویب شيیایمی و يمسیلوباتم باشد. ت ااجید اضیعه ام ن استلعب افرتنیاز صخشمین ست اكمم يم افدت.یناكمسم رمگ

(Division Delay) میسقت لی یخأتر درولس - است ھك دراثرغت ییر دركیتاتیام )Division DelaY( ولسل درربابر اھعش ، أتخیر درتقسیم يلولس

يكی دیازرگ وانكشاھي34

دارندرق ھب دعتاد ازنسبت که لهاییولس ھك دروتیم زار است يم دشاب. عبارت )Mitotic Index ; MI( اسكدنیکه حتت اھعش رقار فرگھت ادن. أتخیردر سقتیم يلولس در اتنیفراز اافتق يم افدت. اثمبطورل اھلولس در

لك يیاھلولسمی وشد ب .دین MI و جبوم اكھش )Mitotic Delay( ث خیر درتسقیم آاھن در یموتز نی اب عأت دارند ھك المع

أتثیر G افزسلول دیلتو يم وشد. مقدار و دشت انی م دنوش و دریتن جھ دعتاد کمتری ولسلوتیمدر زیسقت می انعمست که دعتادتمك ري

یبشتر يم وشد . MI ھچرھ دز اشعه زبرتگر ابشدأت خیر درمیتوزطوالنیتر است و اكھش )Dose Dependent( اوشنك ھب

دهد می سنتز و DNA.روی درابتدای G2 درفاز (Reproductive Failure) بطور تکثیرسلول عدم

-نامحدوديی ر يلولس وطبر مانحدود است. وتايیان كی ولسل واشنك سلولدربرابر اھعش دعمای اكھش وتاانیثكت

نیموس و تمداونیرتلبه السم وبدن ركوومزوم ھاي ان سبتگي دارد . تکثیرمستقیما برای

. کنیم فرض را ھاھفدي ایحتي و رحباين كی ولسل DNA اگر ركوومزوم ھا وایااجید دشه در ركوومزومكمم ن است به رمگ ولسلهیتنم وشد . ومعمکه ال انی اعیاضت رتممی يمدنوش درنتیجهھعیاض

ھم دهد خودش ادامی میمرتدنوشن ، ولسل ممکن است دعب از درتفای اھعش وتبادن كیای دنچ ابر ھب تقسیم اام اگر

شود می متوقف رشدش وسپس

اکسیژن تاثیراتدرالمان ریثأت اكسیژن راھب اینبیترت اشمھده ركدھك ويتق ااكیلپتور داگتسه رادویم را به )Shwartz(

در اسل ١٩١٢ وشارزتھب دشن رجاین وخن و اكسیژن تب اھعش دیپا يم ركد. او این اكھشرامك يم داد واشنك تسوپ سنھب روی تسوپ دست شفار

ت اكسیژن سبتگي دارد . طوبرماس خھبکه

(Oxygen Enanhement Ratio ; OER) بيرض أتريث اکسیژنر ژيكی كیسان دشاب. ربای رپوتھاي زینویاناب ي ولویب ھك دبون ایسكژن ودزاشعه اب اكسیژن در رشایطیثأت

ابعرتست ازدز اھعشدزهای الاب وییاپ ن ٢/٥ات ٣يم دشاب . برای OER دقمار x مك ھدننام رپوتھاي

LETیثأتر اكسیژن دیدهيمن ذرات الاب ثمل LET یا زاید و ربایپ روتھاب x مك ثل رپوتھاي م LET رپوتھاياب

اثر اكسیژن ربایعی ر اژیسكن در دحوتم طسي استاز رظن زينام اژیسكنیاب سيت دروطلشبات اھعش وای رتونونرس یثأت وشد و ربای رپوتھاي

زمانی دنچكیم روھیناث ( دحارثك ٥ كیمرونیهاثدعب ازشبات) دعبازشبات جومود است .

35

ترمیمرث سه ااكمن ووجد دارد در اشبتا يكیژولویب در اھلولسي دناتسپاران

سپاز ااجیدیعهاض ھعیاض ای ھك برگش ت ریذپ وبنده وھب رمگ يلولس يم انجدما . : )Lethal Damage(

١. ھعیاض هدنشكدر رشاطی دیاع اینھعیاض در ھلصاف دنچاس عت لباقمیمرت : )Sub Lethal Damage , SLD( زری دنشكه

٢. ھعیاضزیرکشنده درگیيھب ان ااضفھ وشد . رگم آھكن ضایعه

استضایعه ایاجد دشه در ارث رشاطیانم سب دعب ازتابش : )Potentially Lethal Damage , PLD( دنشكهالب قوه

٣. ھعیاضھنو را یعهاضدنشك ه وقالبه يمدنمان . ت ممی دشاب . انیگھعیاض لباق اسرت

اشعهكممن

(Sub Lethal Damage Repair , SLD Repair) ضایعه ترمیمزیرکشنده

ويتق دز دنشكهھب دو سقتم اسمویتقسیم دش ه واب كیھلصاف زينام شبات يم وشد. این ازفاشی ازفاشیاقب ء يلولس

. م ت زریدنشك ه ای باشد ھب یاعیاض ھك دز دنشكهھب دو قسمت اسموی میسقت هدشن است ، وبرمطمرت تب ويتق اقبء يلولس سنھب

میمرت زیردنشکه ویتق دز اھعشھب دوسقمت اسموی میسقت یم وشد ابکه ونع وتیفیک اھعشرییغت یمدنک . دقمار

یلیخ االص وجود ندارد . مک ای LET با پرتوهای برای میمرت زیرکشنده

(Relative biological Effectiveness ; RBE) نسبی تاثیربیولوژیکیهایفتم اوتیثأت راتیب وولژيكی كیسان وجوبديمن اورند. ونعبان مثال رگیک ي رتونونیثأت رات LET اب

دزهایی کساناورد می وجود به ایکس ازپرتوهای بیشتری .بیولوژیکی

زیر شرح يم ردن. تعریف رسيم RBE به ونعبان رپوتھاي ادناتسارد ومرد اافتسده رقار یگ x رپوتھاي

یکسان اثربیولوژیکی یک ایجاد باانرژی Kevبرای ایکس 250دزپرتوهای

36

RBE = --------------------------------------------------------------------------------یکسانرب اثربیولوژیک یک ایجاد دزموردوترپ رظنای

زین ازفاشی RBE دقمار LET سبتگی داردھب وطرھکیاب ازفشیا LET ھب RBE دقمار : ین اء یلولس از دو تھج تغییر یم دنک حنمقب LET یمدبای اب. ازفاشی

قاء ازفاشی دیپا یم دنک . x بیش حین نم LET ١- اب افزایش تعداد کچوک دشه وازیب ن یم رودھب وطریکھعدد LET ین افزایش ٢ - ھنشا حنماب

یفرط وط ر یبرجت ددیه دشه است ھک ھب تمس کی لیم اهدوخ ومند. از ھب )extrapolation numbers( ھدف درسلول

ازفاشی وسپس اکھش یم دبای. داللی Kev/μm اھلولسی سپتدنااندارات ١٠٠ LET با ازفاشی RBE اردقم

ایبن دشه است . DNA ومقدار )DNA( 100 را وبرمطبه اندازه وکلومل هدف Kev/μm درRBE ازفاشی دقمارییغترات

. سکع وتمقارن کییدگر ھدنتس LET تب سنھب OER و RBE و قمادیرازفاشی ویل RBE دقمار LET شی ادری ینعی اب ازفاقم

دحاثکر مقداررا RBE به رفص یم ردس ودقم ار ORE 100 قمدار Kev/μm یم دباھب وطرھکی در اکھش ی ORE دقمرا

دهد می .نشانکه طور الخ ھص ابعرتنداز : به وعالم مختلفی واھتسب است ھب که یلیخ یپچیده RBE دش مکتی

دراب الایب نLET تيفيک هعشا 1)اي

ا 2)هعشدز

اددعت 3)اهنشکرف(END POINT) کيژولويب اي رثا یياهن

4متسيس (

(The Dose-Rate Effect) دز تاثیراهنگتس تعیین دننكهیثتا رات يكیژولویب يم دشاب اساسیوتكاف اھك دز » ربای كی دز يبذج ،يكی از رهای اهنگ

« و x دررپتوهایدز يبذج اكھمیباشدش . ينالوط يم وشد ، یثتارات ولویبژيكی یک يم وشد وھب ابعرت درگی زامن اھعش رت

دز مك ھچرھاهنگ

(Mechanisms Underlying Dose-Rate Effect) دز اهنگ در موثر های مکانیسمشی دبای و دریتنجھ فرایدنھاي ولویبژيكی خملتفي ثعاب تعدیلاعیاض ت ااجید هش زامنشبات دز ازفامی

دز یابداك ھچرھاهنگ : از راد عبارتند وشدیا ن رفاھدنیاژیولویبویدر

هدش يم(Repair) 1. ميمترReassortment .2Repopulation .3

Reoxygenation .4

37

دربرابراشعه بافتها بیولوژیکی موثربرواکنشهای فاکتورهایتفاب ھا دررب ارب اھعشثأتم ر ازوتكاف رهای فتماويت يم دشبا ( زیفیکی ، یشیميیا ، ولویبژيكی) این رهاوتكاف

شنكوا اھلولس ورسد ھك اینرهاوتكاف سحاستی اھلولس واھتفاب را نظر می به ایو وقی يماندازد . انببراین ھب را مكزای ,د عت

واکنش لسول وتفابت اھعش يم نظرمقاومننك دهتفاب بسنھب دننك رهایوتكاف واشنك ولویبژيكیرا مك ھب اثملھك کند, عبنوان ثأتمرمی

اھلولس ركن ده است ، زیراس اھللو يم ردنس .اگچرھ سحاستی ذاتیرییغت )Radioresistant(ھ کرده است ھك يصخشم ھدنتس(ونعباناثم ل :در احلریثكت ، ثكتبدون یر ، غالب وای غالبان و). . . و آنچرییغت دارایایصصوخ ت

. فاکتورهای اخرجي است

(Physical Factor) فیزیکی فاکتورهای

نیبم اجیدضایعات ولویبژيكی اب دشت ھاي تمفاوتارب LET سیستم كیژولویباب رپوتھاياب یک تابش : RBE, LET

باشد . درواعق ارتباطیب نتیفیك اھعش و واشنكولویب ژیكي می RBE شدوخ و اهد تمفاوت

در يلیخ از دز شود . یثأتراهنگ وت می اهنگی رپشبات ابعرستت از ھك :)Dose Rate( دز اهنگاست . این اعیاضت لماش دعمریثكت دحمانود يلولس ،أت خیر درمیسقت سيللو ،اعیاض ت شده مشاهده اعیاضت ولویبژكی

ر ي ازدزهای مك رتمك ت دزهایاب اهنگ یثأت نمحين ھاياقب ء يم وشد . در امتم اعالطم ت ددیه دشه اسھك ركوزومیوم و

ال . اب اباهنگ دارند

(Chemical Factors) شیمیایی فاکتورهایدننك وماد يیایمیش رثؤم دنشاب ،اب سیيت اینکه يم وتادنن واشنك ولسل وتفاب سنرا بت ھب اھعش لیدعت برای

يضعب ازمواديیایمیش دا شھت دشاب . داشته ابدنش .وجود وماد يیایمیش دعبازتابش اھعشيمنالومعم وتادنریثأت يرب واشنك اشعه

در زامنات شب وضحر38

)Radiosensitizers( 1 ومادسح اس دننكه اھلولس در ربابر اھعش .يم دنمانچ . ونيضعب از این وماد دارای )Sensitizing agents( مواد اسحس دننكه را ازفاشی يمدهند را

ومادی یثأت ر اھعشتی ھاين رلام و . ذلا يتیزم در اافتسده از كی داروھك سحاسفتاب هستند و وموترال ھتفاباي نرمال

یثأتركی ساني ربرویيمدهد ،ین ست. دونوع سحاس ننكده وجود ھكدارد دراكینیلك ل داررتویايپكمم ن است ردوم وموترال راھب كی ااندازه زفاشی

قرارگیرند :استفاده

رپاھنیدیمیي ھوالژھن - يمدنوش . دو DNA در لومكول )Thymidines( ھك نشینھنیدیمیات ا ھوالژھن خمولطاھي میایییش ھدنتساج

پرھنیدیمیايومو ري ربای اھعش ھدنتس ابعرنتداز : ھوالژھنھك اسحس ثکننده

رپیمیدین-5 ربومدی اكسي نیدیروی-5 آدیو دی اكسي ویرنیدی

اسحس دننكه ھاي ولسل ھاياب اكسیژنمك -ام ثیریرب روی دهند اأت تب اھعش ازفاشی می يیاھلولس راھك دارایوبمك د اكسینژ ھدنتس سنھب

این وماد سحاستیھك ر رنامل دارای اكسیژن ھدنتس ندارند . يیاھلولسوطب

. Ro-07-0582 ای Misonidazols » مواد ابعرت است از« زیمونیدازول معرف ولخمط از این گروه ترین

يم ردن ،ساح ستی اھلولسي ردومشبات رقار یگ x مك دروضحر زیمودینازول ومردشبات رپوتھاي لساھلوياب اكسیژن

اکسیژن سلولهای همانندبود .دارخواهند

(Radio Protector) 2. سلولها کننده مقاوم مواداشعه دربرابر

ت د . این ت جباي ازفاشی سحاستی ولسلهای رالوموتیاھتفاب امرنل را فحاظننك التشرب این وبده اسھك يضعب از وماد يكینیلك

. ھعش هستند در امعروف )Dose Modifying Compound( ھب قماوم دننكه ای لخم طواھي لیدعت دننكه مواد مواد

)S(.هستند سولفور يم دنشابھك دارای كی امت ازاد )Sulfhydryls( این وماد قماوم دننكه دیفلوسرلی ھا از تمھمرین گروه

يم واب اكسیژن دربیكرت دشن اب لمع دننك )Free Radical Scavenger( يثنخ دننكه راداھالكیي ازاد فیدریلهالوس ونعبان

. در رتباق هستند داریاھالكی ازاد

بیولوژیکی فاکتورهای. ری میشود گذارد که دنچ ومرد از این رشادرطی زاشاره وا شنكتفاب در ربابر اھعش ثتایر می تمفاوت ربوی

رشاطی ولویبژیکی

(Cell Cycle Effect) ـدـرـسـیـکـلـسـلـوـل وـضـعـیـت ـسـلـولـی

39

دارند . در یبشترین سحاستی را سنتب ھب اھعش دارندودر ااھتنياف زقم اوتمرین وتیعض را M و G2 در افز وطبر کلی اھلولس

تی طسوت ھدنتس . زیندارای كی سحاسم G1 افز

(Oxygen Effect) اکسیژن تاثیرنسبت اھعش دنرتساسح. ا ھتبل يی دارای وبمكد اكسیژن ھسدنت ، يلیخ ھب تب اھك ھب اكسیژن ھدنتس سنھتفاب

افتهایب دارای ھكاكھش يم دبای . LET اكسیژنبا ازفاشی

ارث

(Repair) ميمرتت اعیاضت دنشكزیره رامیمرت يمدننك واب عث ییان یم ولسل وتفاب اسھك ریگ ووجد داردوت امرت درھك

فاوتكر لوژیویبرث ژيكی می دنوش . کاهش اولویب

(Age) نسي راز نس يم دشاب . سحاستی اسنان و ویحان با حساستی واشنكاب فتهای انسانثأتم

يلیخ ھدنتس ، يیاھن يلیخ وجان وای ریپ یازما.شات اجنام دشهرب رویاناویح ت اشنن داده است آھك نسریغتم است

تب اھعش نشان يمدهند . یبشتري سنھب سحاستی

(Sex) سنجعمج ي تسین. ھبحرال عمجداده ھا اب رگ وبنده است ولباق دنب خملتف در ارابتطاب سنج وماقفیدكی

یتانج ازیامشاتت رمدان دارند. بانبراین زنان سحاستی ت وطبر رقتيبی زانن حتلم ٥ات % ١٠%دز بیشتررا بسنھب اسھك شننارگ این

)Bushong , 1993( . دارندرم كمتری بسنت ھب دان

يونيزان درپرتوهاي سلولي مرگ )مدلهاي Models of Radiation Cell Killing )

براي را چهارچوبي تا شود مي محسوب راديوبيولوژي تحقيقات در ضروري قسمت يك رياضي مدلهايتئوري يك توسط تشعشع تأثيرات ارزيابي براي ها داده مقايسه همچنين و ها داده تحليل و تجزيه

بدهد . ما به را منسجم

مولكولي ) ( Molecular Targetsهدفهاي

شوند مي سلولي مرگ موجب يونيزان يا کپرتوهاي باردار ثانويه ذرات توليد توسط عمل اين هدر گوناگوني ضايعات به منجر ً نتيجتا که باشد مي سلول هسته در آزاد خواهد DNAراديكالهاي سلول

در . شده ايجاد ضايعه که است دست در زيادي شواهد و DNAگرديد سلول مرگ اصلي عامل تواند ميدر موتاسيون در . DNAيا شكست دو ايجاد که است شده ديده چون گردد )Double Strand Breakآن

DNA . ) بنابراين شود مي سلول مرگ محسوب DSBموجب سلولي ضايعات انواع مهمترين از يكيشود . مي

40

هدف ) (Target Theoryتئوريايجاد . ضايعه آب مثل دارد وجود فراواني به آنها بيشتر که مولكولهاست از مختلفي انواع داراي سلول

مولكولهاي زيرا شد نخواهد سلول ديدن صدمه به منجر ً احتماال ، مولكولها اينگونه به اشعه توسط شدهوجود . سلول در مولكولهايي ديگر طرف از کنند تضمين را سلول حيات تا دارند وجود ديگري مشابه

فراواني . به مولكولها اين است ضروري و حياتي سلول کار ادامه براي اخص بطور آنها وجود که دارندچنين يك به ضايعه ايجاد و باشد داشته وجود مولكول يك تنها است ممكن واقع در و ندارند وجود

جايگزين که ديگري مشابه مولكول زيرا دهد قرار تأثير تحت شدت به را سلول است ممكن مولكوليهدف . تئوري اساس و پايه ، حياتي و حساس مولكول يك ايده و مفهوم ندارد وجود ، گردد مولكول اين

هدف . ) تئوري براساس دهند مي تشكيل اشعه( Target Theoryرا دريافت از بعد سلول يك اينكه براي( برود بين از بايستي آن هدف مولكول . Inactivatedبميرد، تأييد( در اي مالحظه قابل تجربي شواهد

، هدف براي . DNAتئوري هدف تئوري ، ابتدا در کند مي معرفي حياتي و حساس مولكول عنوان به را . ضايعات توضيح در تواند مي بخوبي تئوري اين اما شد کارگرفته به سلولي مرگ دادن نشان

توسط . که فضايي به هدف ، هدف تئوري ترمينولوژي در رود نيزبكار غيرطبيعي سلولهاي غيرکشنده . و فضا اين شود مي اطالق هدف مولكول برروي حساسي محل به يا و شده اشغال هدف مولكول

اجزاء . و اشعه بين برخورد کند مي تغيير سلول داخل مولكولي حرکات علت به زمان گذشت با محلبرخورد ) يك که وقتي بنابراين و است تصادفي تصادفي( Hitسلول بصورت ، گيرد مي صورت هدف با

است .

به . نسبت مولكولها اين حساسيت نيست موجود هدف مولكولهاي و اشعه بين خاصي تمايل هيچگونهمي . اتفاق هدف يك و اشعه بين برخورد يك وقتي است سلول در آنها ومهم کارحياتي به مربوط اشعه

برخورد . يك به تواند مي نيز هدف غير مولكولهاي با اشعه برخورد نامند مي برخورد يك را آن ، افتدمستقي. تأثير طريق از برخوردها مستقيم( )Direct Effect )مبيانجامد غير تأثير هردو( Indirect Effectو يا

نيست . ممكن آيند مي . کهبوجود که وقتي داد تشخيص هم از را غيرمستقيم و مستقيم برخورد بتوانهدف ) ( اندازه آزاد راديكالهاي حرکت بعلت گيرد مي صورت مستقيم غير تأثير طريق از برخورد يك

يك . . دهد مي افزايش را مستقيم غير تأثير اهميت هدف اندازه افزايش اين رسد مي نظر به بزرگدر اينكه از است عبارت بقاء هاي منحني شكل توضيح براي ضايعه DNAراه که دارد وجود نواحي

شود . مي نامحدودي تعداد به سلول مثل توليد ادامه باعث آن نديدن

. باشد مطرح اشعه توسط شده ايجاد ضايعات در خاص هدفهاي بعنوان تواند مي حساس ناحيه ايناند . نرفته بين از که هدفهايي تعداد به شود مي مربوط يونيزان پرتوهاي تابش از بقاء بنابراين

مرگسلولي مدلهاي انواعاشاره آنها از نمونه چند به زير در که اند شده ارائه سلولي مرگ تخمين براي متفاوتي رياضي مدلهاي

شد : خواهد

برخورد _ ) يك هدف يك (Single Target _Single Hit Modelمدل

41

مي آن مرگ به سلولي حساس هدف برروي اشعه بوسيله برخورد يك تنها که کند مي پيشنهاد مدل اين . آنها همه اما است شده تعريف بقاء منحني شكل دادن نشان براي رياضي متفاوت روشهاي انجامد

باشد مي اشعه تصادفي برخورد ايده .براساس

_ برخورد يك هدف يك مدل کاربردگيرد : مي قرار استفاده مورد راديوبيولوژي تحقيقات در زير موارد در

باکتريها. ١ و ويروسها مطالعه براي

وغيرطبيعي. ) ( ٢ طبيعي انساني حساس خيلي سلولهاي

کم. ٣ خيلي هاي ريت دز در يونيزان پرتوهاي

با. ٤ پرتوهاي باال LETدر

42

برخورد _ يك هدف چند مي ( Multi Target _ Single Hit Model )مدل پيشنهاد مدل ايناز هريك با اشعه از برخورد يك بيانجامد .nکند سلولي مرگ به تا است الزم سلول حساس هدف تا

کنيد . مي مشاهده زير شكل منحني در که اي شانه

( - توانی خطی (The Linear-Quadratic Model,LQمدل

مدل ) ( بوسيله گري سه تا صفر بين ً معموال پايين دزهاي در تشعشع تأثيرات تخمين براي بهتري مدلبرخورد . يك طريق از يا سلولي مرگ مدل اين در شود مي ارائه تواني دو کخطي مجموع از يا و شنده

شود . مي حاصل زیرکشنده مستقل برخورد

پرتوها شناسی Radiation pathology- آسیب

" " " " بدو بروزميدهند، خود از را تشعشع اثر در شده ايجاد ضايعه که زمانی نظر از نرمال بافتهایشوند : می تقسيم دسته

43

زودرس- ١ واکنش با بافتهای

ديررس- ٢ واکنش با بافتهای

تغییرات مثال بطور ، دهد نمی شده ایجاد ضایعه با رابطه در توضیحی هیچ بندی تقسیم این البته . گرفته نظر در بایستی زودرس تاثیرات در آنچه شود می ایجاد تشعشع از بعد که شکلی و ساختمانی

( " سلولی " مرگ از عبارتست تکثیر( " cell deathشود توقف طریق از است ممکن سلولی مرگ این که " " . " میشود" " بافت سلولهای رفتن بین از باعث سلولی مرگ این صورت هر در اینترفاز مرگ یا سلولی

. " " آن به نیز قبال که دیگری نکته شد خواهد مشاهده قابل تغییرات به منجر که است عملی اولین و " دیگری " عوامل توسط تواند می و نیست تشعشع مخصوص شده ایجاد تغییرات که اینست شد اشاره

. شود ایجاد نیز

" " " کرونیک " مقابل در حاد Acute chronic Effectsتاثیرات

حاد " " " ") کلی حالت دو در تشعشع از بعد ساختمانی و شکل نظر از اندامها و بافتها و( Acuteواکنش( . chronicکرونیک و( تغییرات نوع چه که شود می این به مربوط اصطالح دو این افتد می اتفاق

. افتند می اتفاق زمانی چه در اینکه نه و داریم ما مشاهداتی

حاد ) زودرس( )Acuteتاثیرات واکنش با نرمال بافتهای مانند بیفتند اتفاق تشعشع از بعد سریع خیلیAcutely responding normal tissues )بافتهای مثل بیفتند اتفاق تشعشع از بعد تری طوالنی زمان در ویا

( دیررس واکنش با بافت( Late responding normal tisssuesنرمال بودن دیررس یا رس زود این که( کینیتیک به . turnover kinetiksبستگی لذا( دارد نظر مورد بافت پارانکیمای خاص هدف سلولهای

عبارتست آن و است یکسان واکنش دو این علت میگیرد صورت واکنش زمانیکه گرفتن نظر در بدوناز:

از" ) شدن تهی یا رفتن بین "depletionاز بافت( مخصوص پارانکیمای سلولهای

حاد ) واکنشهای برای "Acute responseمثال متفاوت( " زمان دو در آنها واکنش که متفاوت بافت دو در: از عبارتند گیرد می صورت

1-Esophagi مری التهاب

ریه- )2 (pneumonitisالتهاب

. باشند می دیررس و زودرس واکنش با نرمال بافت ترتیب به که ریه ذات یا

الریه ذات با ریه التهاب حالیکه در شود می ظاهر اشعه تابش از پس ماه اولی در معموال مری التهاب. شود می مشاهده بیشتر یا ماه سه از بعد

. باشد می بافت پارانکیمای سولهای رفتن بین از بعلت بافت دو هر در شده ایجاد ضایعه حال هر بهریه ) تلیوم اپی و مری موکوزال بافت در بیزال سلولهای مثال تغییرات(. alveolar epitheliumبعنوان این

) توانایی) و اشعه دز به بستگی این که باشند برگشت قابل غیر یا و برگشت قابل است ممکن ضایعات. دارد هدف ،سلولهای سلولی تکثیر

44

کرونیک ( :Chronic late effectsتاثیرات بیفتد) اتفاق است صورتممکن دو به

1-) برگشت غیرقابل و پیشرونده زودرس ضایعات دنبال Secondaryبه Chronic Effects(

2-) رفتن بین از در) depletionبعلت یا و اشتروما در که غیرپارانکیمال سلولهایهستند ( )Primary chronic Effectsعروق

" می " ثانویه کرونیک تاثیرات را حاد یا زودرس شدید تاثیرات اثر در شده ایجاد کرونیک تاثیرات بنابراینکرونیک تاثیرات را غیرپارانکیمال سلولهای رفتن بین از اثر در شده ایجاد کرونیک تاثیرات گویندو

. " احتمال" به و برگشت وغیرقابل دائمی تغییرات این از نوع هردو هستند حاد تاثیرات از مستقل اولیه. هستند پیشرونده زیاد

می ظاهر زودتر احتماال آیند می بوجود حاد شدید تاثیرات نتیجه در ثانویه کرونیک تاثیرات اینکه بغلت . به توجه با اولیه کرونیک تاثیرات میکند پیشرفت سریعتر اولیه کرونیک تاثیرات به نسبت احتماال و شوند

اور ) ترن و سلولی کینیتیک می( turnoverزمان است آهسته خیلی معموال که هدف بحرانی سلولهایدر کند می پیدا کاهش حاد تاثیرات اینکه از بعد طوالنی زمان یک در معموال کرونیک تاثیرات این باشداز بعد سالها معموال کرونیک تاثیرات کنند می پیشرفت سالها شاید و طوالنی نسبتا زمان یک

و عضو بهبودی وضعیت از تابعی ثانویه و اولیه کرونیک تاثیرات کلی بطور افتند می اتفاق رادیوتراپی. باشند می بافت

واکنش – بر موثر کلینیکی Clinical Factors Influencingفاکتور

: شود می مربوط میکنند استفاده تشعشع از پزشکی در که عمده تخصص سه به عضو هر واکنش

1-... ، ،فلوروسکوپی تشخیصی گرافی رادیوای -2 هسته پزشکیرادیوتراپی-3

است ممکن تخصصها این از هرکدام در دزی چه که بدانیم بهتراست بافت واکنش در دز تاثیر به باتوجه. برسد اعضا به

معموال** ) ( گری یک از کمتر کم ،دزهای ای هسته پزشکی و ،فلوروسکوپی تشخیصی گرافی رادیو در. رسد می بیمار بدن از قسمتی به

حدود** در معموال بیشتراست، خیلی بیمار دز کلی 60تا 40دررادیوتراپی دز رادیوتراپی در البته گریدز کمتراز تقطیعی های دز تاثیر که باشیم داشته توجه نکته این به بایستی و است تقطیعی صورت به

نظر مد رادیوتراپی در اشعه برابر در اعضا تاثیرات در بایستی را نکته این باشد می دز تک بصورتداشت.

( تابش حجم دیگر مهم . volume effectsفاکتور ایجاد( مورفولوژیکی تغییرات اگرچه کلی بطور استیکسان شود می ایجاد تابش صورت در عضو آن کل در تغییراتی با عضو یک از قسمت یک در شده

. فرد جان است ممکن عضو تمام به اشعه تابش است متفاوت کامال فرد زندگی برای آن نتیجه اما استتایش که ،قسمتی میگیرد قرار تابش مورد عضو از قسمتی که وقتی اما بیاندازد خطر به را تابش مورد

. نماید تضمین را فرد حیات ادامه و عضو کار بتواند است ممکن است نشده ضایعه دچتر و ندیده45

اعضا – و بافتها کلی General Organ Changesتغییرات: تغییراتحاد- الف

: باشد می زیر تغییرات با اعضاهمراه بیشتر در حاد تغییرات کلی بطور

.inflammationالتهاب- -1 سلولها- دیدن صدمه برابر در بافت حفاظتی پاسخ.edemaادم--2 بدن- بافتهای سلولهای بین فضای در مایع طبیعی غیر تجمع.Hemorrhageخونریزی--3 شده- پاره رگهای از خونریزی4-Denduation. موکوزال - و پوست مثل بافت سلولهای رفتن دست از

: کرونیک- تغییرات ب

: باشد می زیر تغییرات با همراه کرونیک تغییرات کلی بطور

فیبری- Fibrosisفیبروز--1 بافت ایجادبافت- Atrophyاتروفی – -2 عمل نیرو شدن کم چنین هم و بافت یا و عضو یک اندازه شدن کوچکتجزیه- Ulcerationزخم- -3 باعث که موکوزال و پوست سطح در ای ماده رفتن بین واز زخم

. شود می بافت ونکروزمجرا – -4 طبیعی- Strictureتنگی غیر ،تنگی معبر و مجرا یک آمدن هم به یا تنگی5- - عروق و رگ .Stenosisتنگی قلب- عروق و ها دریچه از یکی رگ،بخصوص شدن باریک و تنگیشدن -6 روده - .Obstructionبسته انسداد مثل ، وانسداد شدن بسته

زمان زياد احتمال وبه نيست وثانويه اوليه کرونيک تغييرات بين تشخيص امکان پاتولوژيکی نظر از . فاکتور است کرونیک تاثیر دو این بین تشخیص در مهمی

( نکروز "تغييرات نهائی وتأثير است دليلی بهر ضايعه ترميم عدم نتيجه بافت درهر(Necrosisایجاد " ثانويه کرونيک . " " . شد خواهد داده توضیح سيستم همان بوسيله عضو هر خاص واکنش است

" لذا " شود، می تعیین اشعه به نسبت سیستم آن عضو حساسترین توسط سیستم یک عمومی واکنش. شوند می بیولوژیکی تغییرات بیشترین موجب که بود خواهد اعضایی یا و عضو به ما توجه

- تشعشع به بدن تمام Totalواکنش Body Radiation Response

می دست به بدن های سیستم های واکنش مجموع از بدن تمام به تشعشع به ارگانیسم یک واکنشنیز. آنها واکنش نتیجه در هستند متفاوت اشعه به حساسیت نظر از سیستمها چون طرفی از آید

. تاثیر تحت بیشتر که بود خواهد خاصی سیستم از تابعی بدن تمام واکنش لذا بود خواهد متفاوت. است بوده تشعشع

Adults Responseواکنشبزرگساالن –

46

" " " یافته و سیمپتومها ، عالئم به منجر بدن تمام به حاد تشعشع به نسبت بزرگسال ارگانیسم یک واکنش( " " . " آسیب نوع یک برای سیمپتومها و عالئم این بین ارتباط شد خواهد خاصی کلینیکی یا(traumaهای

سندروم( )diseaseبیماری) را .syndromeخاص ) ( نامند( می عوارض مجموعه ،

شود،لذا می خاصی های یافته به منجر بدن تمام به حاد تشعشع به ارگانیسم یک واکنش اینکه بعلت . سیستم یک به ضایعه اگرچه گیرد می قرار استفاده مورد تشعشع سندروم یا بدن تمام سندروم جمله

از بیشتر در ضایعه ایجاد علت به خاص سیمپتومهای و عالئم تظاهر اما شود می سندروم موجب خاص. باشد می بدن سیستم یک

47