+ All Categories
Home > Documents > qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos...

qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos...

Date post: 06-Mar-2020
Category:
Upload: others
View: 4 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
104
www.bop.co.uk qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva “bi-ou-pi konsaltingi, 2009” 1 qarTuli kinematografiis industriis politika: strategiuli mimoxilva saboloo angariSi aprili, 2009
Transcript
Page 1: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

1

qarTuli kinematografiis industriis politika:

strategiuli mimoxilva

saboloo angariSi

aprili, 2009

Page 2: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

2

Sinaarsi

1 reziume ....................................................................................................................... 1

2 Sesavali ..................................................................................................................... 3

2..1 meTodologia ............................................................................................................ 3

3 qarTuli kinematografiis industria ............................................................... 4

3.1 Sesavali .............................................................................................. , ...................... 4 3.2 qarTuli kinematografiis seqtori ...................................................................... .....5 3.3 qarTuli kinematografiis mimarT mxardaWeris politika ................................... 8 3.4 qarTuli kinematografiis ganviTarebis Semaferxebeli faqtorebi ................. 11 3.5 adgilobrivi konsultaciebis mignebebi .................................................................14 3.6 finansuri analizi ................................................................................................... 16 3.7 SWOT analizi ....................................................... .......................... 17

4 saerTaSoriso konteqsti ..................................................................................... 19

4.1 kinematografia saerTaSoriso konteqstSi ........................................................... 20

4.2 msoflio kinematografiis ekonomikis mimoxilva.................................................. 20 4.2.1 axali tendenciebi msoflio kinematografiis industriaSi ...................................................... 21

4.3 kinematografiis mimoxilva evrokavSiris konteqstSi ..................................... 22 4.4 konkretuli magaliTebi saerTaSoriso masStabiT.. ............................................. 24 4.4.1 konkretuli magaliTebi saerTaSoriso masStabiT (mTavari faqtebis matrica) ................................. 25

5 rekomendaciebi qarTuli kinematografiis industriis ganviTarebisTvis28

5.1 “Rirebulebis jaWvis” ganviTareba ...................................................................28

5.1.1 treningi ................................................................................................................................................... 30

5.1.2 filmis Cveneba ........................................................................................................................................................................

5.1.3 uflebebis racionalizacia ................................................................................................................ 33

5.2 dafinanseba.............................................................................................................................................. 35 5.2.1 filmebis warmoebisa da distribuciis mxardamWeri fondis ganviTareba ............................. 35 5.2.2 sagadasaxado SeRavaTebis ganviTareba ............................................................................................ 36 5.2.3 dafinansebis damatebiTi wyaroebi

5.2.4 prioritetuli samoqmedo punqtebi ................................................................................................. 42

5.3 strategiuli mxardaWeris ganviTareba ...........................................................42 5.3.1 qseluri kapitalis ganviTareba 5.3.2 informacia adgilmdebareobis Sesaxeb 5.3.3 kvleva da monacemebi .......................................................................................................................... 44

5.3.4 SeTanxmebebi erTobliv warmoebaze ................................................................................................. 45 5.3.5 kinematografiis sferoSi TanamSromlobis gafarToeba ............................................................ 47 5.3.6 prioritetuli samoqmedo punqtebi .................................................................................................. 48

6 daskvna ..................................................................................................................... 48

danarTi I- konvencia filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb ............................... 51

danarTi II- saerTaSoriso komparatori qveynebi ......................................................... 52

safrangeTi ............................................................................................................................ 52

safrangeTis Sesaxeb ............................................................................................................................................. 52

Page 3: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

3

Sinaarsi

kinematografiis politika .................................................................................................................................. 54 specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 55

ungreTi .................................................................................................................................. 56

kinematografiis politika 59 specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ...................................................................... ....... ,. ............. 61

irlandia ............................................................................................................................... 64

irlandiis Sesaxeb ................................................................................................................................................ 64 kinematografiis politika 66 specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 68

axali zelandia .................................................................................................................... 71

axali zelandiis Sesaxeb .................................................................................................................................... 71 kinematografiis politika 73 axali zelandiis kinematografiis komisia .................................................................................................... 74 SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb ................................................................................................. 74 specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 75 sertificireba da sagadasaxado sistema ........................................................................................................ 78

poloneTi ............................................................................................................................... 79

poloneTis Sesaxeb ................................................................................................................................................ 79 kinematografiis politika ................................................. 81 specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 84

TurqeTi ................................................................................................................................. 88

TurqeTis Sesaxeb................................................................................................................................................... 88 kinematografiis politika 90 araoficialuri interviu “kodakis” regionalur menejerTan, gohan ozdemirTan .............................. 90 specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 91

Page 4: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

4

Sinaarsi

grafikebi

grafiki 1: filmis warmoebis procesi 29

grafiki 2: sagadasaxado kompensaciis modeli ungruli filmebis indutriaSi ............................... 62

grafiki 3: dakveTis gareSe warmoebuli filmebis sagadasaxado SeRavaTebi ungreTSi ..................... 63

cxrilebi cxrili 1: sagamofeno infrastruqtura saqarTveloSi .................................................... 6

cxrili 2: saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris biujeti da specifikuri sferosTvis Tanxebis gamoyofa ..................................................................... 9

cxrili 3: sagadasaxado tipologia saqarTveloSi ....................................................... 16

cxrili 4: Semosavali filmebis industriidan qveynebSi/regionebSi (aSS dolarebSi), 2007 wlis monacemebi ...................................................................................... 21

cxrili 5: Semosavali filmebis industriidan qveynebSi/regionebSi (aSS dolarebSi), 2012 wlis prognozi ........................................................................................ 21

cxrili 6: kinematografiis industriisa da intervenciebis Sedareba qveynebis konkretuli magaliTebis safuZvelze 25

cxrili 7: sagadasaxado SeRavaTebis sargebeli ungreTis kinematografiis industriaSi 61

cxrili 8: saxelmwifos danaxarjebi kulturis sferoSi: (seqtorebis mixedviT, evroSi, 2006 da 2007 wlis monacemebi) 66

cxrili 9: poloneTis kinematografiis institutis programebi ............................... 84

cxrili 10: poloneTSi warmoebuli filmebis raodenoba, 2004-2006 wlebis monacemebi ............................................................................................................................. ...................... 86

cxrili 11: kinoTeatrebis mayurebelTa raodenoba evropis qveynebSi (2004-2008 wlebis monacemebi) ................................................................................. 87

cxrili 12: erovnuli filmebis sabazro wili evropis qveynebSi ............................. 87

Page 5: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

5

1 reziume

qarTuli filmebis industria kritikul mdgomareobaSia. sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg industriam 10-12 wliani stagnaciis periodi gamoiara, radgan sabazro ekonomikaze gadasvlis process Tan axlda mTeli rigi problemebi. garda amisa, infrastruqturis ararsebobis gamo e.w. “inteleqtualuri investiciebic” Semcirda, ramac Tavis mxriv, Seaferxa Rirebuli produqciis Seqmnis procesi saTanado profesiuli momzadebisa da unar-Cvevebis deficitis gamo. Tumca, es angariSi dasturia imisa, rom saqarTvelos kinematografiis erovnul centrs aqvs imis ambicia da survili, rom filmebis industria ganviTardes, SemoiRon sazRvargareT aprobirebuli saukeTeso praqtika, SeimuSavon Tanamimdevruli da progresuli politika, romelic qveynis SemoqmedebiTi ganviTarebis strategiaSi kinematografias mTavar pozicias miuCens.

axla namdvilad Sesaferisi momentia aseTi proeqtisTvis. cifrulma teqnologia, seqtoris transformacia moaxdina, ramac, erTi mxriv problemebi Seuqmna damkvidrebul, legalur bizness mzardi falsifikaciis gamo da meore mxriv ki, ganviTarebad qveynebs axali SesaZleblobebi misca filmebis distribuciisTvis. Uufro metic, kinematografiis politikur-ekonomikuri struqturis cvlilebebma da aRmosavleTY evropaSi, indoeTsa da CineTSi adgilobrivi warmoebis zrdam daadastura, rom msoflioSi mzardi moTxovna arsebobs iseT filmebze, romlebsac adgilobrivi da erovnuli fesvebi aqvs, magram amave dros globalur ambiciebsac moicavs.

am farTo konteqstSi aRniSnuli angariSi warmoadgens qarTuli kinematografiis amJamindeli mdgomareobis strategiul mimoxilvas da gvTavazobs strategiul xedvasa da rekomendaciebs seqtoris ganviTarebis TvalsazrisiT.

kvleva cxadhyofs, rom dResdReobiT qarTuli filmebis warmoebam Semdegi mniSvnelovani sakiTxebi unda gaiTvaliswinos:

adgilobrivi warmoebis mTavari xelisSemSleli faqtori aris komerciuli da teqnikuri unarebis nakleboba warmoebis sferoSi.

ar arsebobs adekvaturi infrastruqtura profesiuli momzadebisTvis, warmoebisa da warmoebis Semdgomi etapisTvis. Aaucilebelia Sesabamisi investicia. infrastruqtura moicavs 6 wamyvan mwarmoebel kompanias, oriode firmas, romelic warmoebis Semdgom etaps uzrunvelyofs da gayidvisa da distribuciis namdvilad arasaxarbielo sistemas. 2000-2008 wlebSi saqarTveloSi mxolod 18 mxatvruli filmi gadaiRes. qveyanaSi aris ori ZiriTadi saganmanaTleblo dawesebuleba (Teatrisa da kinos saxelmwifo universiteti da Tbilisis saxelmwifo universiteti), sadac filmebis industria saswavlo programis erTerTi sagania da muSaobs erTi wamyvani arasamTavrobo organizacia, romelic profesionalur treningebs atarebs am sferoSi (ai-ef-ei-es-si).

qarTuli filmebis industriis ganviTarebisTvis mTavari

Page 6: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

6

Semaferxebeli faqtoria profesionalebis nakleboba, moZvelebuli infrastruqtura, monopolizebuli kinoTeatrebis qseli da distribuciis susti sistema. Ggarda amisa, aRsaniSnavia filmebis mwarmoebeli kompaniebisTvis dawesebuli maRali gadasaxadebi.

am problemebis mosagvareblad da saukeTeso saerTaSoriso gamocdilebis gaTvaliswinebiT, Cveni rekomendaciia, rom saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma yuradReba gaamaxvilos Semdeg 3 sakiTxze:

1. “Rirebulebis jaWvis” (filmis warmoebis procesis ) ganviTareba

2. dafinanseba da finansuri SeRavaTebi

3. strategiuli mxardaWeris gegmis ganviTareba

am sakiTxebze orientirebiT, Cven Semdegi prioritetuli samoqmedo punqtebi davadgineT saqarTvelos kinematografiis erovnuli centrisTvis Sesabamis partniorebTan erTad gansaxilvelad.

“Rirebulebis jaWvis” ganviTareba

saganmanaTleblo da profesiuli momzadebis programis ASemuSaveba, raTa maRali donis kadrebis safuZvelze industria konkurentunariani iyos saerTaSoriso aspareze;

meti SesaZleblobebis Seqmna filmebis gasavrceleblad da am mizniT TanamSromloba skolebTan, universitetebTan; cifruli ekranis damontaJeba iseT adgilebSi, sadac kinoTeatri ar aris;

molaparakebebi qarTuli arqivis kontrolTan dakavSirebiT da saTanado uflebebiT ndobiT aRWurvili subieqtis uzrunvelyofa

dafinansebis strategiis SemuSaveba, romlis meSveobiT moxdeba filmebis dafinanseba saTanado marketinguli da sadistribucio gegmis safuZvelze;

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri orientirebuli unda iyos saditribucio potencialis gamoyenebaze, kerZod cifruli distribuciis modelze, raTa ufro farTo masStabiT moxdes qarTuli filmebis gavrceleba.

dafinanseba

dafinansebis damatebiTi wyaroebis gamovlineba da 1.5%-iani gadasaxadis daweseba kinoTeatrebisa da televiziis sareklamo, sakabelo da satelituri arxebis da farTomasStabiani translaciis Semosavlebze. yovelive es xels Seuwyobs indutriisTvis saWiro fondis Seqmnas;

sagadasaxado instruqciebis SemuSaveba filmebis industriisTvis arsebuli kanonmdeblobis safuZvelze. es SeiZleba moxdes saqarTvelos kinematografiis erovnuli centrisa da Sesabamisi safinanso uwyebebis erToblivi muSaobis Semdeg.

kerZo seqtoris stimulireba qarTuli kinematografiis

Page 7: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

7

industriaSi investiciebis gansaxorcieleblad sagadasaxado kompensaciis meSveobiT, roca kerZo sponsori filmis warmoebis biujetis 20%-s uxdis mwarmoebel kompanias. korporatiuli sponsori sargebels iRebs sagadasaxado SeRavaTis saxiT da inazRaurebs danaxarjis 20%-s saSemosavlo gadasaxadis sanacvlod.

sagadasaxdo SeRavaTebis SemoReba, Tu adgilobrivi an ucxoeli prodiuserebi (kompaniebi) investicias deben saqarTveloSi kinematografis infrastruqturis ganviTarebaSi.

erovnuli latareis dafinansebis SemoReba, rogorc filmebis industriis ganviTarebis modelisa, Tu mTavroba mxars dauWers iniciativas.

dafinansebis wyaroebis moZieba filmebis proeqtebisTvis mTavari samauwyeblo organizaciis daxmarebiT, rogorc es holandiis magaliTSia aRwerili: 5.2.3.

strategiuli mxardaWeris gegmis ganviTareba

codnis gadacemis qselis Seqmna, raTa ufro mWidro TanamSromloba Camoyalibdes kinematografiis industrias, SemoqmedebiT da cifrul industriebsa da komerciul kvleviT bazas Soris.

evropuli filmebis komisiaSi gawevrianeba, raTa ganviTardes filmebis gavrcelebis samsaxuri da moxdes e.w. “inteleqtualuri” investireba filmebis warmoebaSi.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris kvlevam da politikam saTanado baza unda Seqmnas filmis industriisTvis da saTanado informaciaze dayrdnobiT unda moxdes gadawyvetilebebis miReba.

unda ganixilon EURIMAGE-Si gawevrianebis SesaZlebloba, raTa monawileoba miiRoT media programaSi da SeiswavloT erToblivi warmoebis SesaZleblobebi kinematografiuli TanamSromlobis Sesaxeb evropuli konvenciis safuZvelze.

dasakargi dro namdvilad ar aris, Tu qarTul kinematografias surs Tavisi sruli potenciali gamoiyenos. Cven gTavazobT saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis pirvel etaps.

qarTuli kinematografiis politika ambiciuri unda iyos, magram amave dros, realisturi. industria sakmaod konkurentunariania da amJamindeli krizisis fonze mas mouwevs garkveuli sakiTxebis mogvareba dafinansebasTan dakavSirebiT. Tumca, es mniSvnelovani momentia imisaTvis, rom stabiluri da mdgradi programa ganxorcieldes seqtoris ganviTarebis mizniT, rac ar iqneba

Page 8: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

8

damokidebuli sagadasaxado SeRavaTebze, magram misTvis arsebiTi mniSvneloba eqneba filmis gadaRebis process, “Rirebulebis jaWvs,” kadrebis momzadebas da infrastruqturas samomavlo ganviTarebis mizniT.sagadasaxado SeRavaTebi Zalian mniSvnelovania, rac gadamwyvet rols Seasrulebs Semosavlebis moZiebaSi programis gansaxorcieleblad, magram mxolod sagadasaxado SeRavaTebi ar aris sakmarisi “inteleqtualuri” investiciebis da Tanamwarmoeblebis mosazidad. globalur da konkurentul bazarze mTavari ganmsazRvreli faqtori asocirdeba “Rirebulebis jaWvTan.”

2 Sesavali

gTavazobT saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma “bi-ou-fi konsaltings” daavala qarTuli kinematografiis industriis strategiuli mimoxilvis momzadeba saerTaSoriso konteqstSi, rasac ATan unda axldes rekomendaciebi kinematografiis politikis samomavlo ganviTarebaze. Aesaa damatebiTi mimoxilva im adgilobrivi kvlevisTvis, romelic marketinguli kvlevisa da sakonsultacio kompaniis “eisiTis” mier Catarda qarTuli filmis industriis Sesaxeb. gadra amisa, damoukidebelma auditorebma, irina dadvanma da kote gorbatkovma industriis sagadasaxdo sistemis Taviseburebebi da problemebi Seiswavles da finansuri analizi moamzades. es angariSi imisaTvisaa gamiznuli, rom uzrunvelyofili iqnas strategiis avtorebis gadaadgileba qveynis masStabiT, romlebic eZeben garkveul barierebs da gamowvevebs qarTuli filmis industriaSi. angariSi agreTve daexmareba dinamiuri da mtkice seqtoris Camoyalibebas, romelic msoflio bazarze konkurentunariani iqneba.

angariSis struqtura Semdegnairia:

mesame nawilSi mocemulia qarTuli kinematografiis industriis Sejameba, SesaZleblobebis, distribuciis, profesiuli momzadebisa da unarebis, arsebuli barierebis Sefaseba.

meoTxe nawilSi mocemulia 6 qveynis kinematografiis industriis analizi, sadac ganxilulia politika, specifikuri intervenciebi (rogoricaa sagadasaxado SeRavaTebi). Aam analizis mizani iyo qarTuli kinematografiis politikis ganxilva saerTaSoriso konteqstSi da ucxoeTSi dafiqsirebuli magaliTebis gaTvaliswineba.

mexuTe nawilSi aris specifikuri rekomendaciebi qarTuli filmebis industriis ganviTarebisTvis. aRniSnuli rekomendaciebi konkretul faqtebs efuZneba. isini ZiriTadad exeba finansur da sagadasaxado SeRavaTebs, miwodebis, wardgenisa da distribuciis ganviTarebas, komunikaciis saSualebebs.

Page 9: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

9

2.1 meTodologia

mocemuli kvleva efuZneba pirvelad da meorad kvlevebs, romelic did britaneTsa da saqarTveloSi Catarda.

angariSSi gaanalizebuli seqtori moicavs qarTuli filmis industrias, sadac, Tavis mxriv, gaerTianebulia filmis miwodebis jaWvis yvela elementi:

■ warmoebis wina periodi

■ warmoeba

■ warmoebis Semdgomi periodi

■ mxardaWera, marketingi da iuridiuli momsaxureba

erovnul doneze, marketingulma da sakonsultacio kompania “eisiTim” gaiara safuZvliani konsultacia qarTul kinematografiasTan, raTa saTanadod Seeswavla seqtorSi arsebuli mdgomareoba. aRniSnul kvlevas xelmZRvanelobda wamyvani sakonsultacio firma “bi-ou-pi konsaltingi.” kvlevis mizani iyo Semdegi sferoebis Seswavla:

■ qarTuli filmebis warmoebaSi arsebuli praqtika

■ qarTuli filmebis dafinansebis arsebuli praqtika

■ qarTuli filmebis warmoebis Zlieri da susti mxareebi

■ qarTuli filmebis industriis distribuciis SesaZleblobebi

qarTuli filmebis industriaSi arsebuli Cvenebis praqtika adgilobrivi festivalebis, saerTaSoriso festivalebisa da kinoTeatrebSi Cvenebis TvalsazrisiT

aRniSnuli kvlevis mignebebi am angariSSia dajamebuli.

adgilobriv kvlevasTan erTad, “bi-ou-pi konsaltingma” Seiswavla statistikuri monacemebi da gaiara konsultacebi sferoSi moRvawe pirebTan, raTa erT konteqstSi moexdina adgilobrivi kvlevis mignebebis gaerTianeba, warmoeCina konkretuli magaliTebi sazRvargareTis praqtikidan, rac mniSvnelovani iqneboda qarTuli filmis indutriis ganviTarebisTvis da SeemuSavebina strategiuli rekomendaciebi qarTuli kinematografiis samomavlo politikisTvis.

Page 10: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

10

3 qarTuli kinematografiis industria

3.1 Sesavali

1896 wlis noemberSi, ramdenime Tvis Semdeg, rac parizSi kinoTeatrebi aRmocenda, am dargma saqarTveloSic SemoaRwia. male TbiliSi gaixsna kinoTeatrebi- odeoni, apolo da mulen eleqtriki. 1908 weli miiCneva kinoTeatris oficialurad dabadebis wlad saqarTveloSi.

1921 wels, sabWoTa wyobis damyarebasTan erTad, kino propagandis mTavar iaraRad iqca. Tumca, saqarTveloSi kvlav iqmneboda erovnul klasikur literaturaze dafuZnebuli filmebi. 15 sabWoTa respublikaSi iyo filmebis studiebi da centraluri xelisufleba maT kvotebs uwesebda. Aam periodis qarTuli filmebis warmoeba sakmaod mniSvnelovani iyo. mxolod ruseTi da ukraina uSvebda saqarTveloze met films.

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg qarTuli kinos seqtorSi 10-20 wliani stagnaciis periodi iyo da am dros qarTuli filmi saerTod ar Seqmnila. sabazro ekonomikaze gadasvlis process Tan axlda mTeli rigi problemebi. garda amisa, infrastruqturis ararsebobis gamo e.w. “inteleqtualuri investiciebic” Semcirda, ramac Tavis mxriv, Seaferxa Rirebuli produqciis Seqmnis procesi. Aadgilobriv warmoebaSi ar iyo saTanado samewarmeo unarCvevebi. “prodiuseris” sabWoTa periodis ganmarteba hgavs “warmoebis menejeris” Tanamedrove cnebas, romelic akontrolebda mxolod centraluri biujetidan dafinansebis process. SemoqmedebiTi xedva da warmoebis unari arasdros ar ganixileboda mniSvnelovan faqtorebad. amitom, gardamaval periodSi saerTod ar iyvnen prodiuserebi, romlebic komerciuli TvalsazrisiT ganixilavdnen filmis warmoebas. es problema axlac aqtualuria qarTul kinematografiaSi.

qarTuli filmis industriis ganviTarebis procesi sakmaod neli iyo da axlac grZeldeba. Kkidev aris saWiro dro da Zalisxmeva, raTa qarTulma filmma daimkvidros stabiluri da mdgradi pozicia. qarTuli kinematografiis erovnuli centris mizania xeli Seuwyos am process da daicvas qarTuli kinos memkvidreoba. centris warmomadgenlebi darwmunebulni arian, rom swori da keTilgonivruli Zalisxmeva dadebiT Sedegebs moitans.

aRniSnul angariSSi kinematografiis erovnuli centris daxasiaTeba centris mier mowodebuli konsultaciebisa da mignebebidan aris gamoyenebuli. Cven vfirobT, rom zogierTi monacemi SeiZleba ar iyos zusti da saWiroebdes meti details gadmocemas. Tumca, es imis maniSnebelia, rom seqtori ganviTarebis sawyis fazaSia da amJamad ar arsebobs oficialuri statistikuri baza da detaluri kvleva filmebis industriisa da warmoebis zusti moculobisa da misi ekonomikuri gavlenis Sesaxeb. miuxedavad amisa, angariSSi mainc aris naCvenebi kinematografiis seqtoris axlandeli mdgomareobis zogadi suraTi.

Page 11: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

11

3.2 qarTuli kinematografiis seqtori

am nawilSi warmodgenilia qarTuli kimenatografiis seqtoris mokle mimoxilva da kerZod, filmis “Rirebulebis jaWvis” TiToeuli ZiriTadi elementi:

warmoeba

amJamad saqarTveloSi filmis mwarmoebeli 6 wamyvani kompania muSaobs..3 es kompaniebi ZiriTad aqcents akeTeben filmebis warmoebaze. wlis ganmavlobaSi am kompaniebSi iqmneba erTze meti mxatvruli, dokumenturi da moklemetraJiani filmi..

qarTuli kinematografiis erovnuli centris monacemebiT, 2000-2008 wlebSi saqarTveloSi Seiqmna

18 mxatvruli filmi

56 moklemetraJiani filmi.

20 mxatvrul-dokumenturi filmi

50 moklemetraJiani dokumenturi filmi

12 animaciuri filmi

4 eqsperimentuli filmi

2001 wlis Semdeg qarTuli kinematografiis erovnuli centris mxardaWeriT Seiqmna:

■ 12 mxatvruli filmi

■ 22 sadebiuto da moklemetraJiani filmi

■ 13 dokumenturi filmi

■ 6 animaciuri filmi

saqarTveloSi mxatvruli filmis saSualo biujeti 500 000 evros eqvivalentia.

warmoebis Semdgomi periodi

“qarTuli filmi” saqarTveloSi udidesi studiaa, romlis mizania adgilobrivi Tu ucxoeli prodiuserebisTvis sruli warmoebisa da warmoebis Semdgomi samuSaoebis uzrunvelyofa. Ees studia Seiqmna Zveli saxelmwifo studiis bazaze da nawilobriv misi mflobeli saxelmwifoa.

“qarTulma filmma” SeiZina warmoebisa da Semdgomi etapisTvis saWiro Tanamedrove teqnika da male mzad iqneba profesionaluri momsaxurebisTvis.4 mTavari problema, rac ukavSirdeba “qarTulma

Page 12: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

12

films” aris kvalificiuri kadrebis nakleboba. Kkvlevis Sedegebma cxadhyo, rom adgilobrivi kadrebis codna ar Seesabameba Tanamedrove moTxovnebs da Seusabamoa uaxles teqnikasTan muSaobis procesSi.

saqarTveloSi aris kidev 4-5 kompania, romelic aqiravebs saWiro aparaturas da zogjer filmebsac awarmoebs. xmis cifruli meTodiT Cawera da warmoebis Semdgomi etapi problematuria.5 garda amisa, maRalia teqnikis daqiravebis fasi.

Ggayidva/distribucia/Cveneba

saqarTveloSi distribuciis qsels kerZoO kompania flobs. ar arsebobs konkurencia da am kompanias sruli monopolia aqvs aRniSnul seqtorSi.

TbilisSi 4 kinoTeatri funqcionirebs, sadac dReSi saSualod 5-6 seansia. programaSi ZiriTadad aSS-Si warmoebuli filmebi dominirebs. Tumca, axali qarTuli filmebis Cvenebac xdeba. TbilisSiKkinos bileTis fasi daaxloebiT 7-10 laria (3-4 evros ekvivalenti). regionebSi fasi SedarebiT dabalia.

cxrili 1: filmis Cvenebis infrastruqtura saqarTveloSi

Aadgilmdebareoba # Kkino-Teatri seansi adgili

Tbilisi 1 rusTaveli 5 858

I dabrazi 405

II dabrazi 154

III dabrazi 106

IV dabrazi 102

V dabrazi 91

2 Aamirani 2 566

I dabrazi 450

II dabrazi 116

4 Kkinos saxli 1 200

5 axmeteli 1 157

jami 1921

KquTaisi 6 saqarTvelo 2 300

I dabrazi 150

II dabrazi 150

7 suliko 1 300

jami 600

BbaTumi 8 Tbilisi 1 389

9 kinoTeatri r> 210

jami 599

rusTavi 10 rusTaveli 1 195

borjomi 11 1 220

Page 13: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

13

siRnRai 12 qiziyi 1 126

zugdidi 13 Aatrium v il 300

WiaTura 14 MmaRaroeli 1 150

saCxere 15 1 150

AabaSa 16 1 150

Telavi 17 1 120

Ggori 18 Ggamarjveba 1 600

Bbakuriani 19^ 1 150

Kkodori 20 1 150

zestafoni 21 1 150

Aaxalcixe 22 1 150

Aaxalqalaqi 24 1 150

TamaraSeni 23 1 150

sul 30 5821

vidre ruseTsa da saqarTvelos Soris konfliqti gamwvavdeboda 2008 wlis agvistoSi, filmebis importi rusi distributorebis mier xdeboda, romlebic saTanado uflebiT arian aRWurvili dsT-s masStabiT. xdeboda filmebis dublireba rusul enaze.

konfliqtis Semdeg qarTveli distributorebi filmebis eqsports ewevian evropis meSveobiT, rac ufro rTul process warmoadgens. garigebebi ufro Zviri jdeba da filmebi qarTul enazea, rasac xSirad mayurebeli negatiurad afasebs.

saqarTveloSi ar arian gayidvebis agentebi. ZiriTadad, Tavad prodiuserebi arian CarTuli gayidvebis procesSi. jerjerobiT arc erTi qarTuli filmi ar gayidula evropaSi Cvenebis mziniT.

ganaTleba da sxva specifiuri instituciebi kinematografiis seqtorSi

saqarTveloSi ori saganmanaTleblo dawesebulebaa, sadac kinematografias aswavlian: Teatrisa da kinos saxelmwifo universiteti da Tbilisis saxelmwifo universiteti. gavrcelebuli mosazrebiT, orive saswavlo dawesebulebam unda gaaumjobesos programa. Kkinematografiis erovnuli centri miiCnevs, rom saswavlo programa ar Seesabameba Tanamedrove moTxovnebs.

mTavari organizacia saqarTveloSi, romelic profesiul momzadebas sTavazobs msurvelebs aris “damoukidebel kinematografistTa asociaciaa (ai-ef-ei-si-es),” romelic 2005 wels daarsda.6 es aris arasamTavrobo organizacia, romelic samxreT kavkasiaSi (saqarTveloSi, azerbaijansa da somxeTSi) muSaobs. asociacia adgilobriv profesionalebs treningebs

Page 14: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

14

sTavazobs. Aam treningebis mizania filmebis warmoebis ganviTareba samxreT kavkasiaSi da regionis filmebis mwarmoebelTa erRmaneTTan dakavSireba. Aasociaciis mxardamWeria Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagento.

“saavtoro uflebebis dacvis saagento” erTaderTi organizaciaa saqarTveloSo, romelic am sferoSi moRvaweobs.

festivalebi

Tbilisi or ZiriTad saerTaSoriso festivals maspinZlobs. Eesenia Tbilisis saerTaSoriso filmebis festivali da axalgazrduli filmebis festivali sesili. orive festivalis mxardamWeria kinematografiis erovnuli centri

Tbilisis saerTaSoriso filmebis festivali yovelwliurad tardeba. es arakomerciuli kulturuli RonisZiebaa, romlis organizatoria kinoxelovnebis centri “promeTe.” Mmisi mizania msoflios kinematografiis saqarTveloSi warmoCena. festivals ori oficialuri jildo aqvs: oqros promeTe da vercxlis promeTe, agreTve farajanovisa da fipresis prizebi. 7

3.3 qarTuli kinematografiis mimarT mxardaWeris politika

saqarTveloSi arsebuli kanonmdebloba, sadac gaTvaliswinebulia adgilobrivi filmebis industriis mxardaWera moicavs saqarTvelos konstitucias da kanons kulturis Sesaxeb. kanonmdeblobaSi Semdegi samarTlebrivi CarCoebia gansazRvruli:

■ Kkanoni saxelmwifos mier erovnuli kinematografiis mimarT mxardaWeris Sesaxeb

■ Kkanoni saavtoro uflebebis Sesaxeb

■ Kkanoni SemoqmedebiTi muSobisa da SemoqmedebiTi kavSirebis Sesaxeb

kanoni mozardebze mavne gavlenis Sesaxeb da sxva Sesabamisi normatiuli aqtebi. 8

kanoni saxelmwifos mier erovnuli kinematografiis mimarT mxardaWeris Sesaxeb (2000 wlis 5 dekemberi) aris mTavari dokumenti, romelSic gansazRvrulia saxelmwifos mxardaWera filmis warmoebis industriis mimarT.

rogorc gardamavali ekonomikis mqone qveyana, saqarTvelo seriozuli socialuri da ekonomikuri problemebis winaSe dgas. amitom, kulturis seqtori mTavrobisTvis prioritetuli arasdros yofila. Tumca, qarTuli kinematografiis zogierTi warmomadgeneli mainc axerxebda filmebis mwarmoebelTa interesebis lobirebas. maTi saqmianobis Sedegi iyo 2001 wlis aprilSi kinematografiis

Page 15: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

15

erovnuli centris Seqmna. Ees iyo erTerTi pirveli struqtura saqarTveloSi, romelic aqcents akeTebda adgilobrivi filmebis industriis ganviTarebaze.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri warmoadgens sajaro samarTlis iuridiul pirs, romelsac kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministro afinansebs saxelmwifo biujetidan. saministros saSualo wliuri biujeti 85 milioni laria. saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris dafinanseba 2 milioni lariT ganisazRreba.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris kanoniT gaTvaliswinebuli dafinansebis wyaroebi Semdegnairia::

Tanxa gamoiyofa saqarTvelos saxelmwifo biujetidan an Sesabamisi adgilobrivi biujetidan.

o saxelmwifo gankargulebis Sesrulebidan miRebuli Semosavali.

o kontraqtebis Sesrulebidan miRebuli Semosavali

o damatebiTi sawarmoo aqtivobebidan miRebuli Semosavali da saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli sxva saSemosavlo wyaroebi

mocemuli monacemebis Tanaxmad, saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris erTaderTi realuri saSemosavlo wyaro aris saxelmwifo biujetidan gamoyofili Tanxa.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris mizania uzrunvelyos qarTuli filmis warmoebis ganviTareba.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris saqmianoba mimarTulia filmebis erovnuli warmoebis mxadaWerisken (saxelmwifo subsidirebis meSveobiT), infrastruqturisa da teqnikuri aRWurvilobis ganviTarebisken, filmebis Cvenebisa da distribuciisTvis Sesabamisi pirobebis Seqmnisken, samecniero da saganmanaTleblo programebis mxardaWerisa da ganxorcielebisken.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris saqmianoba saministrosgan damoukidebelia. Mmas xelmZRvanelobs kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis ministries mier 3 wlis vadiT daniSnuli direqtori. centrs aqvs Semdegi departamentebi: administraciuli, filmebis warmoebis, sainformacio da arqivi. TiToeul departaments hyavs Tavisi xelmZRvaneli.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri erTaderTi saxelmwifo uwyebaa, romelic exmareba filmebis industrias. sakanonmdeblo debulebis mixedviT, centri uflebamosilia daexmaros adgilobriv mwarmoeblebs filmebis warmoebis yvela aspeqtSi. Tumca, saqarTvelos kinematografiis erovnuli centrs SezRuduli biujeti aqvs da Sesabamisad, misi saqmianobac SezRudulia.

xazgasmiT unda aRiniSnos is faqti, rom 2006 wlis Semdeg saqarTvelos

Page 16: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

16

kinematografiis erovnuli centris dafinanseba 50%-ze metiT gaizarda, magram miuxedavad amisa, misi mTliani dafinanseba mainc ar aris sakmarisi. cxrilSi mocemulia saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris departamentebis dafinansebis biujeti.

cxrili 2: kinematografiis erovnuli centris biujeti da specifikuri sferoebisTvis gamoyofili Tanxebi

biujeti 2006 2007 2008 2009

Aadministraciuli

departamenti

deAdministrative Department

221,000 244,660 320,000 424,600

filmis warmoebis

departamenti 910,000 910,000 1,190,000 1,372,000

filmis eqsportis departamenti

39,000 40,040 50,000 70,000

sainformacio departamenti 104,000 55,380 90,000 90,000

Aarqivis departamenti 26,000 49,920 50,000 43,400

sul 1,300,000 1,300,000 1,700,000 2,000,000

ganakveTi: 1 evro 2.23 2.29 2.19 2.18

sul: evro 583,046 568,622 776,901 916,338

wyaro: saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri, 2009 weli

am cifrebis saerTaSoriso konteqstSi gadayvanis mizniT, gamoiyeneT Sedarebis formula nawilSi 4.4.1. aq naTladaa naCvenebi, rom evropis sxva qveynebTan SedarebiT saqarTveloSi sakmaod mcire saxelmwifo dafinansebaa, rac xels uSlis stabiluri da dinamiuri industriis Seqmnas.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris mier adgilobrivi firmebis dafinanseba xdeba tenderis meSveobiT. centri konkursis Sedegad iRebs gadawyvetilebas.

2008 wels saqarTveloSi 7 mxatvruli filmi gadaiRes, 4 maTgani saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris daxmarebiT. 2009 wels 6-7 mxatvruli filmi gamova, 3 maTgans saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri afinansebs.

saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma Camoayaliba eqspertebis komisia proeqtebis Sesaxeb gadawyvetilebebis miRebis mizniT. swored es komisia wyvets, romeli proeqti unda dafinansdes. Kkonkursis Tematikis cvlilebasTan erTad komisiis eqspertTa Semadgenlobac icvleba. TiToeul konkurss daaxloebiT 5 wevriani sxvadasxva komisia atarebs. komisia arCevs warmatebul proeqts.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri ZiriTadad Semdegi kategoriebis finansur daxmarebas iTxovs:

■ scenaris Seqmnis procesis xelSewyoba

■ proeqtis ganxorcielebis xelSewyoba

■ erovnuli filmis warmoebis xelSewyoba

Page 17: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

17

■ erovnuli filmis distribuciis xelSewyoba

dafinansebasTan dakavSirebiT Semdegi samarTlebrivi piroba arsebobs: saxelmwifo subsidia ar unda aRematebodes filmis warmoebis mTliani biujetis 75%-s da erovnuli filmebis distribuciis mTliani xarjebis 50%-s. dafinansebis misaRebad prodiuserma unda warmoadginos dokumenti, rom is uzrunvelyofs Rirebulebis 25%-is dafaravs (roca saubaria mxatvruli filmis warmoebaze).

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri uflebamosilia mxolod erovnuli filmebis dafinansebaze. Ffilmi miiCneva erovnulad, Tu

■ gadaRebulia qarTul enaze;

■ filmis avtorebi saqarTvelos moqalaqeebi arian;

filmis mwarmoebeli jgufis (damdgmeli reJisorebi, operatorebi, xmis operatorebi, damdgmeli operatorebi, mxatvrebi, kostiumebis avtorebi, redaqtorebi, mTavari rolis Semsruleblebi) 30%-ze naklebi sxva qveynis moqalaqeebi arian;

filmis warmoebis, gaqiravebisa Tu Cvenebis samuSaoTa minimum 50% saqarTveloSi daregistrirebuli organizaciis mier sruldeba (muxli me-5: Kkanoni saxelmwifos mier erovnuli kinematografiis mimarT mxardaWeris Sesaxeb)

aRsaniSnavia, rom adgilobrivi konsultaciebis Tanaxmad, adgilobrivi prodiuserebs dadebiTi damokidebuleba aqvT kinematografiis erovnuli centris mimarT.

isini miiCneven, rom centri namdvilad exmareba maT miuxedavad imisam rom centris finansebi sakmarisi ar aris. Ffilmebis mwarmoeblebi acxadeben, rom kinematografiis erovnul centrs gadamwyveti mniSvneloba aqvs seqtoris lobirebaSi iseve, rogorc adgilobrivi produqciis sazRvargareT popularizaciis saqmeSi. Tumca, sasurveli miznis misaRwevad meti dafinansebaa saWiro.

3.4 qarTuli kinematografiis ganviTarebis Semaferxebeli faqtorebi

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centrma daadgina kinematografiis seqtoris ganviTarebis Semaferxebeli faqtorebi. aRniSnuli faqtorebi mocemulia nawilSi 3.5.

■ kvalificiuri kadrebis nakleboba

mTavar dabrkolebas warmoadgens SemoqmedebiTi prodiuserebis nakleboba, romelTac SemoqmedebiT xedvasTan erTad warmoebis unaric gaaCniaT. sabWoTa periodSi filmebs saxelmwifo afinasebda da ar iyo saWiro

Page 18: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

18

zedmeti Zalisxmeva finansebis mosazidad. amJamad seriozuli deficitia samewarmeo SesaZleblobebis mqone prodiuserebisa, romlebsac SeuZliaT dafinansebis wyaros moZieba, molaparakebebis warmarTva da kargad esmiT inteleqtualuri sakiTrebis arsi.

meore mxriv, teqnikur personalze cvalebadi moTxovnis gamo zogierT unar-Cvevas saTanado yuradReba aRar eqceva (ganaTeba, warmoebis bolo faza) da zogadi donec dabalia (xmis Cawera, warmoebis bolo faza, a.S.).

infrastruqtura

Aadgilobrivi infrastruqtura moZvelebulia. is adgilobrivi kompaniebic ki, romlebmac kapitali daabndes Tanamedrove teqnikaSi (magaliTad, “qarTuli filmi, “damoukidebel kinematografistTa asociacia”) ver uzrunvelyofen maRali donis teqnikur personals.

Zogadad, saqarTvelos regionebis infrastruqtura (sastumroebi, gzebi, a.S.) araa saTanadod ganviTarebuli. Aamitom sakmaod rTulia filmebis gadaReba dedaqalaqis sazRvrebs miRma.

distribucia

saqarTveloSi 23 kinoTeatria, magram, regularulad mxolod 10 maTgani funqcionirebs. Aadgilobrivi kinoTeatrebis qseli erT kerZo kompanias ekuTvnis, romelic Tavis pirobebs karnaxobs adgilobriv prodiuserebs. kinoTeatrebis salaroebis monacemebi ar aris xelmisawvdomi.

Semosavlis sxva wyaroebi, rogoricaa dividi formati da internet naklebad gamoiyeneba, radgan saqarTveloSi mravladaa aralegaluri warmoebis magaliTebi. konsultaciebi da arsebuli monacemebi cxadhyofs, rom moTxovna ufro didia aralegalur dividi filmebsa Tu internetiT CamotvirTvaze, vidre kinoTeatrebze.

ucxouri filmebis dublireba xSirad Zalian dabali xarisxisaa.

xalxis garkveuli nawilisTvis kinoTeatrSi wasvla garTobis Zviri saSualebaa.

saqmiani urTierTobebis damyareba da TanamSromloba

Mmauwyeblebi ar afinanseben adgilobriv filmebs.

ar arsebobs oficialuri Tanawarmoebis praqtika miuxedavad imisa, rom saqarTvelo filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb evropuli konvenciis wevria. Tumca, kinematografiis erovnulma centrma axlaxans miiRo komepenturi uwyebis statusi da axla gegmavs konvenciis mier gansazRvruli SesaZleblobebis Seswavlas. angariSSi aRniSnulia, rom rac SeiZleba male unda moxdes adekvaturi strategiuli normebis SemuSaveba qarTuli kinematografiis industriis ganviTarebis mizniT.

saqarTveloSi filmebis industriis aRmavlobis procesi 2 wlis win daiwyo da axlac grZeldeba. Bjer kidev bevri saqmea gasakeTebeli da garkveuli dro dasWirdeba imas, rom saboloo jamSi qarTuli

Page 19: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

19

kinematografia ekonomikuri TvalsazrisiT qmediTunariani seqtori gaxdes. Ggvjera, rom Tu aRniSnul kvlevaSi mocemuli rekomendaciebi gaTvaliswinebuli iqneba, transformaciis procesi ufro Rrma da xangrZlivi gaxdeba.

rasakvirvelia, finansuri stimuli Zalian mniSvnelovania. Tu saqarTveloSi SemoiReben Sesabamis sagadasaxado SeRavaTebs, fundamenturad Seicvleba prodiuserTa saqmianoba (gamWvirvale biujetis uzrunvelyofa, detaluri angariS-faqturebi. a.S.), ris Sedegadac Seiqmneba ufro maRali donis sawarmoo da profesiuli kultura. Kkinematografiis erovnul centrs SeuZlia wvlili Seitanos am procesSi da gataros cvlilebebi warmoebis serTificirebis TvalsazrisiT, iseve rogorc daadginos kriteriumebi erovnuli filmebis dafinansebisTvis. Cveni rekomendaciebic daexmareba filmebis industrias, romelic SeZlebs mniSvnelovani Semosavlis miRebas saxelmwifosgan sagadasaxado SeRavaTebis, gaTamaSebebis dafinansebis, sazogadoebrivi mauwyeblebis pirdapiri dabegvris saxiT.

es sakmaod mniSvnelovani nabijebia. Tumca, Tu saqarTvelos mTavrobis survilia, rom qveyanaSi filmebis warmoeba maRal doneze iyos, isic unda aRiniSnos, rom mxolod sagadasaxado SeRavaTebiT saqmes ar eSveleba. saTanado yuradReba unda mieqces teqnikuri da komerciuli unarCvevebis ganviTarebas, iseve rogorc intastruqturisa da politikuri stabilurobis mniSvnelobas, rac did gavlenas axdens ucxoeli prodiuserebis gadawyvetilebaze iTanamSromlon Tu ara saqarTvelosTan. sagadasaxado SeRavaTi ufro farTo speqtris moTxovnebis mxolod erTerTi Semadgeneli nawilia.

es mniSvnelovani aRiarebaa ara marto imitom, rom arsebobs tendencia, rom ucxoelma prodiuserebma sasurvel teritoriaze gadaiRon filmi. magaliTad, 1990-ian wlebSi amerikeli da bevri sxva damoukidebeli prodiuseris samiznes praRa warmoadgenda. dResdReobiT, aseTi suraTia ungreTSi, bulgareTSi da yofili iugoslaviis teritoriazec ki, serbeTSi. es qveynebi erTmaneTs konkurencias uweven.

amitom, saqarTvelom ara marto sagadasaxado SeRavaTebi unda daawesos, aramde maRali profesiuli donis momsaxureba unda uzrunvelyos iseT sferoebSi, rogoricaa sastumro, komunikaciebi, studiis infrastruqtura, ucxouri enis codna, maqsimalurad mcire biurokratia da gadamRebi jgufis usafrTxoeba. Aam faqtorebis gaTvaliswineba prioritetulia, raTa saqarTvelom SeZlos Rirseuli konkurencia gauwios ungreTsa Tu sxva romelime qveyanas. saxelmwifo politika, yuradReba unda gaamaxvilos profesiul momzadebaze, ganaTlebaze da sagadasaxado SeRavaTebze. garda amisa, arsebiTi mniSvneloba aqvs adgilobrivi distribuciis xelSewyobas da qarTvel kinematografistTa Soris komerciuli da ambiciuri miznebis gaRvivebas.

progresuli midgomis Camoyalibeba qarTuli produqciis distribuciis mimarT aseve mniSvnelovania. aucilebelia, rom adgilobriv distribucias, rogorc absolutur prioritets maqimalurad Seuwyon xeli, radgan mxolod saerTaSoriso distribuciiT qarTuli filmis industria ver gaxdeba qmediTuariani ekonomikuri TvalsazrisiT.

Page 20: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

20

ufro metic, arcerTi ucxoeli partniori ar dainteresdeba iseTi qveynis filmiT, romlis Sesaxeb salaros monacemebi xelmiswavdomi ar aris. amitom, gadamwyveti mniSvneloba aqvs saqarTvelos masStabiT adgilobrivi distribuciis gaZlierebas da salaros monacemebis mopovebas. Aamave dros, Cveni rekomendaciaa, rom tradiciuli saditribucio modelebis garda gamoiyenoT cifruli distribuciis meTodi, radgan es ufro martivi saSualebaa imisaTvis, rom adgilobrivma warmoebam saerTaSoriso bazarze SeaRwios.

arsebiTi mniSvneloba aqvs agreTve strategiul da organizaciul ganviTarebas. Aadgilobrivi konsultaciebis mignebebisa da saerTaSoriso analizis mixedviT aucileblad unda arsebobdes organizacia, romelic pasuxismgebeli iqneba kinematografiis seqtoris strategiuli ganviTarebis kontrolze. logikuria, rom es funqcia swored kinematografiis erovnulma centrma Seasrulos. centrma ukve gamoavlina Tavisi SesaZleblobebi seqtorSi pozitiuri cvlilebebis TvalsazrisiT. es imas niSnavs, rom saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri unda gaZlierdes, rogorc wamyvani saxelmwifo organizacia. centrma unda gaanalizos angariSSi warmodgenili situacia da umokles droSi dasaxos prioritetebi.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris SesaZleblobebis gaZliereba kvlevebis Catarebis SesaZleblobis CaTvliT mniSvnelovani iqneba seqtoris warmatebuli ganviTarebisTvis. seqtoris ganviTarebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miReba unda moxdes kvlevis grZelvadiani programis safuZvelze, raTa SemuSavdes monacemTa baza. garda amisa gadawyvetilebebi unda daefuZnos droul informacias. zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, angariSSi warmodgenili rekomendaciebi morig kvlevas saWiroebs da am rekomendaciebis Sesrulebis testireba adgilobriv doneze unda moxdes. angariSSi mocemuli magaliTebi ucxoeTis gamocdilebidan saTanadod unda iqnas Seswavlili da mxolod rekomendaciisTvis iqnas gamoyenebuli. imis gadasawyvetad, Tu romeli praqtikaa umjobesi saqarTvelosTvis, unda Catardes kvleva misi realurad ganxorcielebis perspeqtivis Sesaxeb specifikur intervenciebTan mimarTebaSi, rogoricaa sagadasaxado SeRavaTebi, gaTamaSebis dafinanseba, a.S.

ra Tqma unda, sakiTxebis mogvarebis meTodi pirdapir ar unda gadmoviRoT ucxoeTidan. saukeTeso varianti konsultaciebis Sedegad unda SemuSavdes. Tumca, saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma am etapze miRebuli strategiuli rekomendaciebi Semdgom fazaSi unda gadaiyvanos da mTavrobasTan konsultacia gamarTos. vimedovnebT, rom Cveni rekomendaciebi kidev ufro daaCqarebs saqarTveloSi filmis industriis aRmavlobis process da xels Seuwyobs qarTveli kinematografistebis mxardaWeris gaZlierebas.

danarTi I aRwers detalebs evropuli konvenciidan filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb .

saqarTvelo ar aris EURIMAGES-is wevri. es aris evrosabWos fondi,

Page 21: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

21

romelic kurirebs filmebis erTobliv warmoebas, distribucias da Cvenebas evropis kinematografiaSi.

■sagadasaxado sistema

rTuli sagadasaxado sistemis da naRdi fulis aucileblobis gamo adgilobrivi prodiuserebi cdiloben damalon TavianTi firmebis realuri xarjebi. aseT dros, sakmaod xSir SemTxvevaSi filmis realuri biujeti da oficialurad aRricxuli maCveneblebi erTmaneTs ar emTxveva.

3.5 adgilobrivi konsultaciebis mignebebi

qarTuli filmebis industriis mimoxilvis farglebSi saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma daavala adgilobriv sakonsultacio kompanias, rom Seeswavla seqtoris mniSvnelovani warmomadgenlebis Sexedulebebi. marketingis, kvlevisa da konsultaciebis kompania “eisiTim” Caatara es konsultaciebi. Mmignebebisa da konsultaciebis sruli versia xelmisawvdomia saqarTvelos kinematografiis erovnul centrSi. gTavazobT ZiriTadi mignebebis mokle mimoxilvas:

warmoeba

saqarTvelos kinematografiis seqtori ganviTarebis sawyis etapzea. Bbolo 5-6 wlis ganmavlobaSi gaizarda filmis mwarmoebeli kompaniebis raodenoba. Tumca, jerjerobiT arcerTs ara aqvs SemuSavebuli saqmianobis wliuri gegma. Ees imas niSnavs, rom warmoebis moculoba ar aris sistematuri (1-2 gamonaklisis garda). yovelive es ZiriTadad finansebis naklebobas ukavSirdeba

filmebis warmoebis erTaderTi xelmisawvdomi daxmareba saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris mier gamoyofili finansebia. centri yovelTvis faravs filmis biujetis garkveul nawils. mTavari sakiTxi isaa, rom qarTvel mwarmoeblebs dafinansebis alternativa ara aqvT. mauwyeblebi Tavs ar iwuxeben filmebis dafinansebiT. isini ZiriTadad satelevizio serialebiT Semoifarglebian. kerZo seqtori ar aRioqvams kino industrias, rogorc sarfian bizness kapitaldabandebisTvis. Aar arsebobs raime fiskaluri iniciativa, rac stimuls miscemda kerZoO investiciebis Cadebas kinematografiaSi.

profesionali kadrebi

adgilobrovi prodiuserebi amboben, rom seqtorSi profesionali kadrebis deficitia. Aararegularuli warmoebisa da moTxovnis simciris gamo zogierTi sferos specialisti saerTod ar arsebobs, an misi done Zalian dabalia. magaliTad problemebia iseT sferoebSi, rogoricaa vizaJisti, eleqtro-inJinerim kostiumebis mxatvari, a.S.

infrastruqtura

infrastruqtura moZvelebulia. TiTqmis ar arsebobs pavilionebi da

Page 22: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

22

warmoebis bolo etapisTvis saWiro saSualebebi. TiTqmis yvela respodentma aRniSna, rom saqarTveloSi kinematografiis umTavresi problema warmoebis bolo fazas ukavSirdeba. qveyanaSi ar aris saTanado pirobebi am procesisTvis, rom saboloo produqti gamovides.

Tumca, aRsaniSnavia, rom ganaxlebulma kompania “qarTulma filmma” 2.8 milioni evros Rirebulebis aparatura SeiZina warmoebis bolo fazisTvis. Mmiuxedavd amisa, adgilobrivi prodiuserebi ar mimarTaven am momsaxurebas, radgan personals araprofesionalebad aRiqvamen da eSiniaT, rom filmi saerTod ar gafuWdes. es kidev erTi sferoa, sadac profezionalizmi aqtiurad dgas dRis wesrigSi.

kidev erTi xelisSemSleli faqtoria is, rom saqarTveloSi ar aris xelmisawvdomi specialuri sadazRvevo paketi filmis warmoebisTvis,

zogadad, adgilobrivi infrastruqtura ar aris mzad imisaTvis, rom warmoeba gaizardos. magaliTad, rTulia dedaqalaqis sazRvrebs miRma gadaRebebis uzrunvelyofa saTanado infrastruqturis-sastumroebis, gzebis uqonlobis gamo.

sagadasaxado sistema/ fiskaluri iniciativebi

fiskalur iniciativebTan dakavSirebiT sxvadasxva mosazrebebi arsebobs. TiTqmis yvela profesionali acxadebs, rom amJamindel sagadasaxado wesebs daxvewa da filmis warmoebis specifikur procesebze orientireba sWirdeba. ar arsebobs raime saerTo praqtika gadasaxadebis dawesebasTan dakavSirebiT.

azrTa sxvadasxvaoba dafiqsirda sagadasaxado SeRavaTebis SemoRebasTan dakavSirebiTac. respodentTa nawili aRniSnavs, rom filmebis warmoebis industriaSi garkveuli sagadasaxado SeRavaTi stimuls miscems kerZo investiciebis ganxorcielebas. sxvebi fiqroben, rom es iqneba fulis gaTeTrebis kidev erTi saSualeba.

Tumca, azrTa sxvadasxvaobis miuxedavad, yvela adgilobrivi prodiuseri miiCnevs, rom garkveuli stimuli saWiroa, rac momgebians gaxdis filmebis dafinansebas kerZo seqtorisTvis. respodentebma sxvadasxva varianti ganixiles: adgilobrivma kinoTeatrebma wliuri Semosavlis garkveuli nawili gadauricxon kinematografiis erovnul centrs; sxva ufro momgebianma seqtorebma Semosavlis nawili gamoyon filmebis industriisTvis, a.S. aRsaniSnavia, rom nebismieri finansuri iniciativa saWiroebs saTanado ganxilvas adgilobrivi profesionalebis mxridan, raTa Sefasdes misi ganxorcielebis perspeqtiva.

distribucia / Cveneba

kinoTeatriDfilmebis distribuciis ZiriTadi qselia saqarTveloSi. dgilobrivi mauwyeblebisTvis filmebis licenzirebis magaliTebi Zalian cotaa. Aadgilobrivi prodiuserebi miiCneven, rom televiziebis mier SemoTavazebuli Tanxebi Zalian mcirea (saSualod 200-300 aSS dolari TiTo Cvenebaze).

dividis bazris 90% aralegaluria. Nnebismier adamians SeuZlia TiTqmis

Page 23: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

23

yvela filmis ufasod naxva internetSi. Aadgilobriovi filmebi Zalian iSviaTad gamodis dividi diskebiT, radgan mwarmoeblebis azriT, es ar aris Semosavlis momgebiani wyaro.

am mignebebis mixedviT, Semosavlis erTaderTi wyaro kinoeTeatria. Tumca aqac garkveuli problemebia, saqarTveloSi mxolod erTi didi qselia, romelSic 3 kinoTeatria gaerTianebuli dedaqalaqSi da 4 kinoTeatri regionebSi. Aamgvarad, filmebis Cvenebis seqtorSi aSkara monopoliaa, rac imis maniSnebelia, rom kinoTeatri Tavis pirobebs uyenebs filmebis mwarmoeblebs.

kinoTeatrebi aRniSnaven, rom am bolo dros mniSvnelovnzd gaizarda moTxovna adgilobriv filmebze da maT aqvT survili, rom aCvenon qarTuli filmebi. magram Cvenebis SezRuduli SesaZleblobebis gamo filmma SeiZleba mainc ver miaRwios warmatebas.

socialuri/kulturuli Rirebuleba

aRniSnuli problemebis miuxedavad, mniSvnelovania is faqti, rom adgilobrivi prodiuserebi mudmivad usvamen xazs socialur da kulturul Rirebulebebs, rac qarTul films ukavSirdeba. am TvalsazrisiT, kinoeTeatri komunikaciis saSualebaa. filmi asrulebs qveynis elCis funqcias saerTaSoriso asparezze. respodentebi darwmunebulni arian, rom qarTuli kinoindustriis ganviTarebis xelSewyoba ufro gaadvildeba droTa ganmavlobaSi, radgan saqarTvelos mdidari istoriuli warsuli aqvs, rac saintereso da mimzidvelia saerTaSoriso sazogadoebisTvis. Tumca, jerjerobiT, am samizne auditoriis misaRwevad saWiro specifiuri saSualebebi ar ganixileba. respodentebi imedovneben, rom saxelmwifo CaerTveba am procesSi.

3.6 Ffinansuri analizi

saqarTvelos sagadasaxado sistema mniSvnelovand gamartivda bolo 4 wlis ganmavlobaSi da amJamad is erTerTi saukeTesoa biznesis sawarmoeblad regionSi.

cxrili #3 aRwers gadasaxadebis ZiriTad saxeebs da amJamindel da samomavlo monacemebs.

cxrili 3: sagadasaxado tipoligia saqarTveloSi

gadasaxadebi 2008 2009 2010 2011 2012 2013

saSemosavlo gadasaxadi

25% 20% 20% 18% 18% 15%

Mmogebis gadasaxadi

15% 15% 15% 15% 15% 15%

sadividendo Semosavlis gadasaxadi

10% 5% 5% 3% 0% 0%

saprocento Semosavlis gadasaxadi

10% 7.50% 5% 0% 0% 0%

dRg 18% 18% TBD TBD TBD TBD

qonebis gadasaxadi 1% 1% TBD |TBD TBD TBD

cxrili 1: finansTa saministro www.mof.gov.ge

Page 24: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

24

qarTuli kinematografiis finansuri mxardaWera ganisazRvreba saqarTvelos kanoniT erovnuli kinematografiis mimarT saxelmwifos mxardaWeris Sesaxeb. am kanonSi gansazRvrulia daxmarebis gegma saxelmwifo biujetidan pirdapiri dafinansebisa da sagadasaxado SeRavaTebis saxiT arapirdapiri dafinansebis Sesaxeb. Tumca, es ukanaskneli realurad arasdros ganxorcielebula da filmis mwarmoeblebs arasdros usargebliaT sagadasaxado SeRavaTebiT.

amJamad filmebis warmoebiT dakavebuli kompaniebi imave odenobis gadasaxads ixdian, rasac sxva biznesis warmomadgenlebi. es imas niSnavs, rom saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi ar iTvaliswinebs raime saxis SeRavaTs kinoindustriisTvis. angariSis saerTaSoriso analizis meoTxe nawilis Tanaxmad, es ucnauri praqtikaa. axlandeli sagadasaxado modeli aseve ar iTvaliswinebs filmebis warmoebis specifikur maxasiaTeblebs da bevri gaurkvevlobaa sagadasaxado uwyisebTan mimarTebaSic.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris davalebiT, adgilobrivma sagadasaxado eqspertebma daadgines, rom kinoindustriaSi Semdegi mTavari problemebi gamoikveTa:

damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi

qarTuli kinematografiis Sesaxeb normatiuli dokumentebi Seicavs iseT cnebas, rogoricaa “direqtori,” “filmis mwarmoebeli,” “filmis distributor,” a.S. am terminebze dayrdnobiT rTulia gansazRvro, romels Seesabameba “damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi.” Ees gadasaxadi dakavSirebulia warmoebis/momsaxurebis mflobelobis gadacemas erTi mflobelisgan meore mflobelze. kinoindustriaSi sakmaod rTulia daamtkico, rom filmis mflobeloba qonebas niSnavs.

sagadasaxado kodeqsi ar iTvaliswinebs privilegiebs erovnuli filmebis warmoebisTvis, rogorc es gaTvaliswinebulia samedicino da ganaTlebis seqtorebSi (saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, 230-e muxli)

mogebis da saSemosavlo gadasaxadi ucxo qveynis moqalaqeebisTvis

sagadasaxado da sxva saxis kanonmdebloba zust pasuxs ver scems gadasaxadze daqvemdebarebuli mogebis Sesaxeb kiTxvebs. rTulia kinoindustriaSi Semosavlisa da gamoqviTvas daqvemdebarebuli xarjebis gansazRvra.

saxelmwifo biujetidan miRebuli dafinansebis (subsidiebis) dabegvrac rTuli sakiTxia. amJamad, aseTi subsidiebi mogebasTan erTad iTvleba da ibegreba, rac aSkarad amcirebs kinoindustriis mimarT saxelmwifo daxmarebis moculobas.

qonebis gadasaxadi

sagadasaxado kodeqsSi naTlad ar aris gansazRvruli, Tu ra saxis produqtia filmi, SeiZleba Tu ara misi, rogorc

Page 25: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

25

materialuri aqtivis aRqma da ekisreba Tu ara mas qonebis gadasaxadi.

sagadasaxado sistemaSi kidev erTi problematuri sakiTxia- xarjebis aRiareba. Kkinoindustriis Taviseburebidan gamomdinare aucilebelia, rom sagadasaxdo kodeqsi ufro iolad gasagebi da Sesaferisi iyos seqtorisTvis.

adgilobrivi eqspertebis mignebebma cxadhyo, rom saTanado axsnas didi mniSvneloba aqvs sagadasaxado kodeqsis gamoyenebaSi. savaraudod, ufro mniSvnelovania, rom kanonmdebloba gasagebad iyos formulirebuli da amis Semdeg moxdes finansuri iniciativebis wardgena.

3.7 SWOT analizi (Zlieri mxareebi, susti mxareebi, SesaZleblobebi da safrTxeebi)

Zlieri mxareebi

qarTuli kinoindustriis erTerTi mTavari Zlieri mxare aris misi mdidari memkvidreoba. seqtorSi arsebuli problemebis miuxedavad, masSi igrZnoba qarTuli niWi. Aamitom arsebiTi mniSvneloba aqvs qarTul filmze da mis ganviTarebaze zrunvas.

saqarTvelos bunebrivi simdidre da zomieri klimati sakmaod mniSvnelovani faqtorebia imisaTvis, rom saqarTvelo regionSi yvelaze saukeTeso qveynad iqces filmebis warmoebis TvalsazrisiT.

administraciuli wesebi saqarTveloSi martivia. Aar aris gadaadgilebis problema. ar aris aucilebeli raime gansakuTrebuli uflebis miReba filmis gadasaRebad. qarTvel xalxs dadebiTi damokidebuleba aqvs kinoindustriis mimarT da yovelTvis mzad arian daexmaron gadamReb jgufs.

susti mxareebi

ZiriTadi susti mxareebi profesionalur kadrebs ukavSirdeba. es sakiTxi yvela konsultaciaSi dominirebs. gadamRebi jgufis profesionalizmi ki Zalian mniSvnelovania imisaTvis, rom saqarTvelom wamyvani pozicia daikavos regionSi kinoindustriis TvalsazrisiT. saWiroa gansakuTrebuli Zalisxmeva, raTa gaumjobesdes profesionalizmis done.

aucilebelia infrastruqturis ganviTareba. saWiroa saTanado raodenobis sastumroebi, kargi gzebi, sakomunikacio saSualebebi, a.S. verc adgilobrivi da verc ucxoeli prodiuseri ver gadaiRebs films qveyanaSi, sadac Sesaferisi infrastruqtura ar aris. erTerTi mTavari mizezi isaa, rom bevri dro da fuli ixarjeba samuSao procesis problemebis mogvarebaze.

ganuviTarebeli sadistribucio qseli kidev erTi naklovanebaa qarTul kinoindustriaSi.konsultaciebidan naTlad Cans, rom erTi kerZo kompania akontrolebs sadistribucio qsels da Sesabamisad, konkurencia ar

Page 26: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

26

arsebobs.ufro metic, kinoTeatrebis raodenoba mcirea. Semosavlis miRebis Sansi adgilobriv doneze TiTqmis ar arsebobs.

filmis mwarmoeblebisTvis xelmisawvdomi saxelmwifo Tanxebi minimaluria. kinematografiis erovnuli centri erTaderTi uwyebaa, romelic exmareba prodiuserebs. Ddafinansebis alternatiuli wyaroebi Sesaswavlia.

yvela zemoaRniSnuli naklovanebebis fonze qarTul films ara aqvs saTanado popularizacia da aRiareba saerTaSoriso doneze. Aam bolo dros kinematografiis erovnulma centrma daiwyo qarTuli filmebis Cveneba evropul festivalebze, magram mainc Zalian naadrevia am faqtis gavlenis Sefaseba. Semdegi faqtorebi ufro Rrma Seswavlas moiTxovs: SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb, Eurimages-Si gawevrianeba, a.S.

arsebuli sagadasaxado sistema ar uzrunvelyofs xelsayrel pirobebs prodiuserebisTvis.

SesaZleblobebi

saqarTveloSi filmebis axladaRmocenebuli bazaria. qarTuli filmis niWi jer ar aris cnobili sazRvargareT da Sesabamisi xelSewyobis meSveobiT SesaZlebelia saerTaSoriso aRiarebis mopoveba. Aam TvalsazrisiT, saqarTvelos SeuZlia originaluri Sinaarsis filmebis SeTavazeba saerTaSoriso bazrisTvis.

kinoindustriis gaZliereba da adekvaturi popularizacia iseT dadebiT Sedegebsac gamoiRebs, rogoricaa turistebis raodenobis gazrda da saqarTvelos Sesaxeb saerTaSoriso sazogadoebis informireba.

Kkinoindustriis saTanado funqcionireba wvlils Seitans qveynis ekonomikur ganviTarebaSi, gaizrdeba moTxovna da dasaqmeba, iseve rogorc warmoeba.

is faqti, rom amJamad saqarTvelo saerTaSoriso yuradRebis centrSia politikuri TvalsazrisiT, ruseTTan konfliqtis Sedegia. es ki qarTveli prodiuserebisTvis erTgvari saSualebaa gamoiyenon es situacia.

seqtori ufro da ufro Tanmimdevruli da harmoniuli xdeba. Uufro meti kompania TanamSromlobs erTmaneTTan.

safrTxeebi

kinoindustriis ganviTarebis procesSi yvelaze mTavari safrTxe geopolitikur aspeqtebs ukavSirdeba.

samxreT kavkasiis regionSi sami qveyanaa- saqarTvelo, Aazerbaijani da somxeTi. es qveynebi ruseTis mezoblebi arian. somxeTs da azerbaijans ara aqvs politikuri da diplomatiuri urTierTobebi mTian yarabaRTan dakavSirebuli konfliqtis gamo. regionalur doneze TanamSromloba mxolod arasamTavrobo organizaciebis meSveobiTaa SesaZlebeli. mudmivad arsebobs imis safrTxe, rom axali konfliqti gaRvivdeba.

Page 27: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

27

somxeTi pro-rusuli saxelmwifoa da saqarTvelo-ruseTis agvistos konfliqtis Semdeg somxeTis, rogorc saqarTvelos potenciuri partnioris statusi kiTxvis niSnis qveS dadga.

regionaluri problemebi dabrkolebebs uqmnis nebismieri seqtoris ganviTarebas, maT Soris kinoindustrias. Mmyari da stabiluri regionaluri urTierTobebis damyareba upiratesobas warmoadgens kinoindustriisTvis.

2004 wlis Semdeg saqarTvelos ekonomikaSi mniSvnelovani cvlilebi moxda da 2008 wlisTvis mTliani Sida produqtis moculoba saSualod 10%-iT gaizarda. situaciis gaumjobeseba ganapiroba cvlilebebma qveynis ekonomikur da fiskalur politikaSi, ramac, Tavis mxriv, gamoiwvia pirdapiri investiciebis gazrda. Tumca, 2008 wlis agvistos omma da msoflio finansurma krizisma seriozuli ziani miayena qveynis ekonomikur ganviTarebas. rasakvirvelia, yovelive es uaryofiTad aisaxeba adgilobriv kinematografiaze.

adgilobrivi industriis ganviTarebis kidev erTi Semaferxebeli faqtori profesionalizmisa da niWierebis sakiTxebs ukavSirdeba. qveyanaSi profesionaluri kadrebis simciris da araregularuli moTxovnis gamo niWieri prodiuserebi saqarTvelodan midian. Mmravali magaliTi arsebobs. magaliTad arian qarTveli reJisorebi, romlebic germanul da frangul filmebs iReben (gela babluani, oTar ioseliani, dito cincaZe, a.S.).

4 saerTaSoriso konteqsti

angariSis am nawilis mizania kinematografiis saerTaSoriso politikis mimoxilva am sferos zedmiwevniT Seswavlisa da specifikuri saxelmwifo intervenciebis gaTvaliswinebiT. angariSiO moicavs kinoindustriis analizs 6 qveyanaSi. TiToeuli qveynis sruli analizi gvTavazobs ufro farTo konteqsts, Tu rogor miesadageba kinoindustriis politika qveynis kulturul politikas da ekonomikur situacias. es informacia mocemulia danarTSi. saqarTvelos kinematografistTa erovnul centrTan konsultaciebis Sedegad SerCeul iqna swored es 6 komparatori qveyana. mocemuli Tavi miznad isaxavs qarTuli kinoindustriis politikis gaerTianebas saerTaSoriso konteqstSi, raTa Seiqmnas efeqturi monacemTa faza strategiuli rekomendaciebis SemuSavebisTvis. aRniSnuli rekomendaciebi angariSis momdevno nawilSia mocemuli.

statistikuri monacemebis Seswavlisa da konsultaciebis procesSi aRmoCnda, rom ar arsebobs saTanado informacia, romlis saSualebiT SesaZlebeli iqneboda kinoindustriis politikis, specifikuri intervenciebis da zogadad seqtoris Sedareba komparator qveynebTan. aRniSnuli angariSis mizania am sakiTxis mogvareba iolad kontrolirebadi matricis meSveobiT, romelic Seajamebs 6 qveynis politikas da specifikur intervenciebs (sagadasaxado SeRavaTebi, SeTanxmebebi erTobliv warmoebaze, a.S.). nawilSi 4.4.1 es matricaa mocemuli.

Page 28: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

28

qarTuli da saerTaSoriso praqtikis Sedarebisas aRmoCnda, rom saqarTveloSi filmis warmoebis nebismier etapze fiqsirdeba problemebi da ekonomikuri barierebi. am mizeziT, ar aris rekomendirebuli saerTaSoriso praqtikis kopireba qarTul sinamdvileSi.

angariSSi xazgasmulia Tu romeli kinoindustriis politikaa ufro Sesaferisi qarTuli modelisTvis.

4.1 kinematografia saerTaSoriso konteqstSi

calkeuli qveynebisTvis kinematografia Zalian mniSvnelovani industriaa ekonomikis TvalsazrisiT, romelsac didi wvlili Seaqvs qveynis mTlian erovnul produqtSi, eqsporta da savaWro balansSi. garda amisa, kinoindustrias kidev erTi arapirdapiri ekonomikuri sargebeli aqvs kulturis, turizmis, vaWrobis da qveynis saerTaSoriso asparezze popularizaciis TvalsazrisiT. filmi gansakuTrebul rols TamaSobs erovnuli kulturis TviTmyofadobis CamoyalibebaSi da mniSvnelovania kulturuli politikis SemuSavebaSi mTeli msoflios masStabiT.

Tumca, bevri ganviTarebuli qveynis garda, sadac kinoindustria maRal donezea (ZiriTadad aSS), ganviTarebadi qveynebic cdiloben konkurentunarianebi iyvnen da amitom, mniSvnelovan saxelmwifo intervenciebs saWiroeben, rom ganaviTaron es seqtori. Aam TvalsazrisiT, saxelmwifo kinoindustrias sagadasaxado SeRavaTebiT da pirdapiri dafinansebiT exmareba, raTa seqtorma marcxi ar ganicados bazarze.

am angariSisTvis Catarebuli kvleva gvTavazobs detalebs sxvadasxva intervenciebis Sesaxeb, romelTa mizania kinoindustriis ganviTareba. magram pirvel rigSi, angariSi afasebs globaluri kinoindustriis ekonomikis moculobas da seqtorSi axladaRmocenebul tendenciebs, rac Zalze mniSvnelovania yvela qveynisTvis.

4.2 globaluri kinoindustriis ekonomikis mimoxilva

msoflio kinematografiis bazarze didi, ganviTarebuli qveynebi kvlav dominirebs. aSS msoflio bazris lideria. 2007 wels aSS-s kinoindustriam msoflio warmoebis 41% Seadgina, meore pozicia iaponiam daikava 9.1%-iT. Semdeg modian qveynebi didi britaneTi, kanada, safrangeTi, germania, italia da avstralia.

globalur kinoindustriaSi mniSvnelovani cvlilebebia, magram droa saWiro, raTa am cvlilebebis Sedegi naTeli gaxdes. aRsaniSnavia, rom induri bazari sakmaod moculobiTia. indoeTsa da CineTs didi mosaxleoba hyavs da es qveynebi swrafad mzardia ekonomikuri TvalsazrisiT. maTi kinoindustriis bazari ki mainc aSS dolarebSi iangariSeba da Camouvardeba avstraliis (mosaxleoba- 21 milioni) da italiis (mosaxleoba- 59 milioni) bazrebs.

Page 29: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

29

cxrili 4: Semosavali kinoindustriidan qveynebis/ regionebis mixedviT, aSS dolarebSi, 2007 wlis monacemebi

Qqveyana/regioni Semosavali aSS milion dolarSi

procentuli maCvenebeli

aSSA 35,517 41.3

iaponia 7,839 9.1

UKdidi britaneTi 6,447 7.5

kanada 5,908 6.9

dasavleT evropis sxva qveynebi

5,604 6.5

safrangeTi 3,823 4.5

Ggermania 3,220 3.7

Aazia-wynari okeanis sxva qveynebi

2,793 3.3

laTinuri amerika 2,303 2.7

italia 2,107 2.5

Aavstralia 2,110 2.5

indoeTi 1,929 2.2

samxreT korea 1,769 2.1

centraluri da aRmosavleT evropa

1,782 2.1

espaneTi 1,689 2.0

CineTi 641 0.7

Aaxlo aRmosavleTi da afrika

423 0.5

sul 85,904 100.0

wyaro: fraisuoTerhauskuperi, globaluri gasarTobi industriisa da mediis kvleva, 2008-

2012,ivnisi 2008.

4.2.1 axali tendenciebi msoflio kinematografiis industriaSi

Pprognozis mixedviT, 2012 wlisTvis suraTi Seicvleba. “fraisuoTerhauskupersis” Tanaxmad, indoeTi mesame udidesi qveyana iqneba kinematografiis TvalsazrisiT da is TiTqmis gautoldeba safrangeTs, xolo germanias, samxreT koreas, avstralias, italiasa da espaneTs ukan Camoitovebs. aSS darCeba msoflioSi udidesi kinoindustriis mqone qveynad. aRmosavleT da centralur evropaSic SeiniSneba progresi am GTvalsazrisiT.

cxrili 5: Semosavali kinoindustriidan qveynebis/regionebis mixedviT, aSS dolarebSi, 2012 wlis prognozi

Qqveyana/regioni Semosavali aSS milion dolarSi (2012) procentuli maCvenebeli (2012)

aSSA 44,528 40.0

iaponia 10,341 9.3

UKdidi britaneTi 7,893 7.1

= kanada 7,499 6.7

dasavleT evropis sxva qveynebi

6,578 5.9

safrangeTi 4,442 4.0

indoeTi 4,278 3.8

Ggermania 4,079 3.7

Aazia-wynari okeanis sxva qveynebi

3,490 3.1

laTinuri amerika 3,182 2.9

centraluri da aRmosavleT

3,113 2.8

samxreT korea 2,632 2.4

Page 30: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

30

avstrali 2,708 2.4

italia 2,586 2.3

espaneTi 1,746 1.6

CineTi 1,531 1.4

Aaxlo aRmosavleTi da afrika

575 0.5

sul 111,199 100.0

wyaro: fraisuoTerhauskuperi, globaluri gasarTobi industriisa da mediis kvleva, 2008-

2012,ivnisi 2008.

“fraisuoTerhauskupersma” garkveuli prognozi gaakeTa msoflio kinoindustriis Sesaxeb:

msoflio masStabiT, kinoindustriis xarjebi 5,3%-iT gaizrdeba, 2007 wels em maCvenebeli 85,9 miliard dolars udrida, 2010 wlisTvis ki navaraudevia 111,2 miliardi dolari.

globaluri masStabiT,kinoeTeatrebis salaroebSi bileTebis gayidvebi 6,1%-iT gaizrdeba da 2012 wlisTvis 36,9 miliard dolars Seadgens. amrigad, kinoTeatris procentuli maCvenebeli ukan Camoitovebs saxlis videos maCvenebels, rac 4,9%-iT gaizrdeba 74,3 miliard dolaramde.

kinoTeatrebis salaroebSi bileTebis gayidvebi kidev ufro gaizrdeba cifruli kinos meSveobiT.

bazarze yvelaze swrafad mzardi komponenti iqneba cifruli da internetiT gamowerili produqti. 2012 wlisTvis am seqtoris 32,4%-iani zrdaa navaraudevi, rac 10,8 miliard dolars Seadgens.

es imas niSnavs, rom cifruli da internetiT gamowerili produqti saxlis videos danaxarjebis 52%-s moicavs momdevno 5 wlis ganmavlobaSi.14

filmebis warmoeba saerTaSoriso masStabis gaxda. 2009 wlis oskari dajildovebaze aSkara iyo, rom warmatebul filmebs saerTaSoriso masStabiT afinanseben da filmis gadaRebis procesic sxvadasxva qveyanaSi mimdinareobs. magaliTad, britanuli filmi Slumdog Millionaire 2009 wlis oskarosani filmi gaxda. misi Tanadamfinansebeli iyo evrokavSiris kinoindustriis mxardaWeris programa “media” (sxva saerTaSoriso partniorebTan erTad). Aaxlaxans gaformebuli SeTanxmebis safuZvelze indoeTsa da did britaneTs Soris filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb, gadaRebebi mumbaiSi mimdinareobda..15 jerjerobiT msoflio masStabiT am filmis kinoTeatrebSi Cvenebam 159 226 072 milioni dolaris Semosavali moitana. 6 dokumenturi filmi Man on Wire, romelic aseve gaxda 2009 wlis oskarosani filmi gadaiRes safrangeTsa da amerikaSi. damfinansebeli didi britaneTi.

yovelive es imas niSnavs, rom erovnuli kinoindustriis politika fexdafex unda misdevdes globalur tendenciebs da xels unda uwyobdes erTobliv warmoebas, sagadasaxado SeRavaTebs filmis ucxoeTSi popularizaciisTvis da”inteleqtualur” investicias. erovnuli warmoeba konkurentunariani unda gaxdes msoflio bazarze.

4.3 kinoindustriis mimoxilva evrokavSiris konteqstSi

Page 31: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

31

rTulia evropuli kinoindustriis Sesaxeb reziumes gakeTeba kulturuli, industriuli, ekonomikuri Tu politikuri perspeqtivis TvalsazrisiT. ar arsebobs “evropuli kinos” cneba. Aarsebobs evropuli filmebis nairsaxeoba kulturis, enis, administraciuli struqturis, istoriisa Tu politikuri wyobis mixedviT. Tumca, kinoindustrias evropaSic aqvs garkveuli problemebi:

mcire raodenobis evropul films hyavs imdeni mayurebeli, rom sakmarisi Semosavali miiRos kinoindustriis SesanarCuneblad. aseTi tendencia dResac grZeldeba, roca saxelmwifo dafinanseba naklebad xelmisawvdomia. yovelwliurad 700-ze meti filmi iwarmoeba evropaSi. maTi umravlesoba saxelmwifo dafinansebazea damokidebuli. evropul filmebis prodiuserebi, distributorebi da prezentatorebi subsidiebze arian damokidebuli, raTa Seavson mzardi sxvaoba danaxarjebsa da Semosavals Soris. bevri prodiuserisTvis mTavar mizans warmoadgens saxelmwifo mxardaWeris miReba, vidre SemoqmedebiTi an organizaciuli samuSao.

am tendenciam saxelmwifo damfinanseblebis misia Secvala warmoebis mxardamWerad, romelsac mxolod mcire rolis aqvs kargi xarisxisa da saintereso scenaris xelSewyobaSi.

urTierTkavSiri, informacia da sakomunikacio teqnologiebis revolucia mniSvnelovani faqtorebia kinoindustriis politikaSi. arCevani naTelia: kinoindustriis politikis modernizeba unda moxdes cifruli teqnologiebis epoqis Sesabamisd an evropuli kinoindustriis kultura progress CamorCeba da ar ganviTardeba.

filmebi, romlebic warmatebas aRweven sakuTar qveyanaSi, xSir SemTxvevaSi SeiZleba uintereso aRmoCndes sazRvargareT. 700 filmidan, romelic yovelwliurad iqmneba evropaSi, mxolod 10% SeiZleba ixilon qveynis farglebs gareT. es ki imis maniSnebelia, rom filmebis umravlesoba saxelmwifo subsidiebiT iqmneba (weliwadSi daaxloebiT 2.5 miliardi dolaris subsidia gamoiyofa evropaSi am mizniT). Aaq unda gaviTvaliswinoT gadasaxadebi filmebis Semosavlidan, mauwyeblebisgan, sagadasaxado SeRavaTebi warmoebaSi dabandebul kapitalze da pirdapiri saxelmwifo grantebi. subsidia warmoebis xarjis daaxloebiT 80%-s faravs, aqedan udidesi nawili modis saxelmwifos mflobelobaSi myofi televiziebisgan. magaliTad, statistikuri monacemebi cxadhyofs, rom 2005 wels 1,5 miliardi dolari daixarja franguli filmebis warmoebaze, magram evropis sazRrebs miRma gayidvebis moculobam mxolod 70 milioni dolari Seadgina.18

ufro metic, bolodroindeli kvlevis mixedviT, romelic evropis 29 qveyanaSi Catarda, filmebis warmateba damokidebuli iyo festivalebsa da jildoebze, vidre mayureblis reaqciaze. 19 zog SemTxvevaSi evropuli filmebis mTavari problema aris iseTi politikis SemuSaveba, romelic ara marto subsidirebas uzrunvelyofs, aramed waaxalisebs filmis warmoebis process, romlebic warmatebuli iqneba saerTaSoriso asparezze. garda amisa, mniSvnelovania SeuZliaT Tu ara evropel reJisorebs fexi auwyon globalizacias da mravalferovan mayurebels warudginon produqti. seriozuli gamowvevaa saerTaSoriso masStabiT muSaoba filmis warmatebis mizniT.

evropis masStabiT muSaobas mniSvnelovani sargebeli aqvs, radgan aseT SemTxvevaSi kinoindustria ufro konkurentunariani da globaluri xdeba.

Page 32: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

32

am TvalsazrisiT Semdegi upiratesobebi SeiZleba aRiniSos:

sxva qveynebis gamocdilebidan da warmatebuli praqtikidan gamomdinare ufro mtkice argumentebi unda SemuSavdes saxelmwifo dafinansebis aucileblobis dasasabuTeblad

unda SemuSavdes realuri xedva evropuli kinoindustriisTis.

rogorc “kopenhagenis angariSis” avtorebi amboben, imisaTvis, rom evropulma kinoindustriam SeinarCunos ekonomikuri, politikuri da saxelmwifo mxardaWera, iseT sakiTxebze unda iyos orientirebuli, rac sazogadoebas ufro mniSvnelovand miaCnia ara mxolod politikuri da ekonomikuri miznebis TvalsazrisiT.

“kinoindustriis politika or sayrdenze dgas. Eesaa erovnuli kultura da ekonomikuri konkurentunarianoba. yuradReba unda mieqces iseT sakiTxebs, rogoricaa sxvadasxva qveynebis kulturebis urTierTpativiscema, sazogadoebrivi TanamSromloba da xalxs Soris antagonizmisa da gaucxoebis aRmofxvra. Ffilmis unari, rom moagvaros es sakiTxebi, Zalian mniSvnelovan wvlils Seitans erovnul kulturasa da ekonomikaSi.”

4.4 konkretuli magaliTebi saerTaSoriso masStabiT

am angariSisTvis Catarebul analizSi detaluradaa aRwerili kinoindustriis politika da intervenciebi 6 qveyanaSi. informacia ekonomikur da politikur konteqstSia mocemuli. aRniSnuli 6 qveynis magaliTi gasaTvaliswinebelia qarTuli kinoindustriis sferoSi. es qveynebia safrangeTi, ungreTi, irlandia, axali zelandia, poloneTi da TurqeTi. situacia gansxvavdeba yvela qveyanaSi, radgan TiToeul maTgans aqvs speficikuri kinoindustria da ganviTarebis sxvadasxva done. Mmiuxedavad amisa, es magaliTebi mainc mniSvnelovania saqarTvelosTvis.

meore danarTSi mocemulia am qveynebis kinoindustriis politikisa da speficikuri intervenciebis sruli mimoxilva. TiToeuli konkretuli magaliTi Semdeg Temebadaa dayofili:

ZiriTadi informacia qveynis Sesaxeb- ekonomikuri, politikuri, demografiuli da socialuri mdgomareoba;

sagadasaxado sistemis ZiriTadi mimoxilva-faqtobrivi informacia gadasaxadebis saxeobebis Sesaxeb aRniSnul qveynebSi. es nawili kinematografiis erovnuli centris dakveTiT SemuSavda. rekomendirebulia, rom xelisuflebis finansurma gundma konsultacia gaiaros da saTanadod gamoikvlios sagadasaxado sistema;

kulturuli politikis mimoxilva- qveynis politika kulturis, xelovnebisa da SemoqmedebiTi industriis ganviTarebis xelSewyobasTan mimarTebaSi;

kinoindustriis politika- qveynis saxelmwifo politika kinoindustriis

Page 33: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

33

ganviTarebasTan mimarTebaSi; detaluri informacia dawesebulebebsi Sesaxeb, romlebic am miznebisTvisaa Seqmnili; specifikuri intervenciebi (sagadasaxado SeRavaTebi, pirdapiri dafinanseba da subsidiebi), romelTa mizania industriis dafinanseba;

Sedegi/gavlena- informacia qveynebis kinoindustriis axali miRwevebis Sesaxeb da detalebi politikisa da intervenciebis pirdapiri Tu arapirdapiri gavlenis Taobaze.

Page 34: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

34

5 rekomendaciebi qarTuli kinematografiis industriis ganviTarebisTvis

momdevno TavSi mocemulia rekomendaciebi saqarTveloSi kinematografiis industriis ganviTarebisTvis. rekomendaciebi dayofilia specifikur sferoebad da miznad isaxavs maRali donis instruqtaJs adgilobriv da saerTaSoriso kvlevaze dayrdnobiT.

5.1“Rirebulebis jaWvis” ganviTareba

qarTuli kinoindustriis ganviTarebis procesSi Zalian mniSvnelovania “Rirebulebis jaWvze” orientireba. Aam gziT, SesaZlebeli iqneba sferoSi

Page 35: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

35

arsebuli problemebis mogvareba. procesis warmatebulad gaZRolis SemTxvevaSi, mayurebeli saTanadod Seafasebs films da garda amisa, industria SeZlebs maRali xarisxis produqciis Seqmnas saerTaSoriso bazrisTvis. “Rirebulebis jaWvi” aris filmis Seqmnis mTeli procesi. filmi, rogorc produqti, gadis Tanmimdevrul stadiebs da TiToeul etapze is garkveul Rirebulebas iZens. filmSi Rirebulebis jaWvi SeiZleba aRviqvaT rogorc Semdegi aqtivobebis mTlianoba: ganviTareba-scenaris, bazris kvlevis, dafinansebis uzrunvelyofa

■ warmoeba ■ warmoebis bolo faza ■ Cveneba, distribucia da gayidva

cxrili 1 asaxavs Rirebulebis jaWvis mTlianobas ganviTarebidan gayidvamde. “negatiuri wyaro” niSnavs “negatiur” xarjebs, rac asocirdeba warmoebis xarjebTan, kapitalizaciis procentTan, studiis xarjebTan. “beWdvisa da reklamirebis” danaxarji moicavs dublirebas, distribucias, reklamirebas da zogadad, filmisTvis bazris momzadebas.

mocemul diagramaze naCvenebia Rirebulebis jaWvis rTuli procesi da misi mniSvneloba ara marto im TvalsazrisiT, rom films Rirebuleba emateba gadaRebis da damuSavebis dasrulebis Semdeg, aramed imitomac, rom yvela aspeqti unda iqnas gaTvaliswinebuli, rom saboloo produqtma maqsimaluri Rirebuleba SeiZinos, garda amisa, uzrunvelyofili iqnas seqtoris ganviTareba. Rirebulebis jaWvSi warmoebis wina periodi mniSvnelovani etapia, sadac bevri SesaZleblobaa swavlisTvis, unarCvevebis dauflebisTvis da niWis ganviTarebisTvis. Aamitom aucilebelia am sferoze orientireba. mniSvnelovania specialuri iuridiuli da finansuri momsaxureba. magaliTad, did britaneTSi erT-erTi unikaluri meTodia gamocdili iuridiuli da sabuRaltro firmebis daxmareba adgilobriv da saerTaSoriso doneze.

mesame nawilSi mocemuli analizis mixedviT, saqarTveloSi Rirebulebis jaWvi ar aris saTanadod ganviTarebuli. gansakuTrebiT arasaxarbielo mdgomareobaa iseT etapebze, rogoricaa ganviTareba da warmoebis bolo faza.

Rirebulebis jaWvze orientirebiT mniSvnelovania imis aRiareba, rom mxolod sagadasaxado SeRavaTebi ver Seqmnis qmediTunarian kino-industrias. saxelmwifom sasicocxlo mniSvnelobis roli unda Seasrulos industriis ganviTarebaSi saTanado ganaTlebisa da politikis uzrunvelyofiT, rac saSualebas miscems niWier pirovnebebs da xarisxian produqtebs miaRwion samizne bazars. Tu aqcents gaakeTeben Rirebulebis jaWvis ganviTarebaze xelisufalni SeZleben im ZiriTad sakiTxebze orientirebas, rac xels uSlis seqtoris warmatebas.

qvemoT mocemulia angariSis specifikuri rekomendaciebi miwodebis qselSi arsebuli problemebis gadasaWrelad:

5.1.1 treningi

sakiTxi: saqarTveloSi treningebisa da profesiuli gadamzadebis infrastruqturis naklebobaa. adgilobrivma kvlevam daadgina, rom

Page 36: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

36

kinematografiis seqtorSi profesionaluri kadrebis deficitia. arasistematuri warmoebisa da zogierT unarebze moTxovnis simciris pirobebSi sakmaod dabalia profesionalizmis done. magaliTad, deficitia Semdeg profesiebSi: vizaJisti, eleqtro-inJineri, kostiumebis mxatvari, a.S.

ufro metic, SemoqmedebiTi jgufebi saqarTveloSi naklebad TanamSromloben adgilobriv doneze. Nndobis deficitia prodiuseris mimarT, radgan reJisorebi da scenaristebi xSirad fiqroben, rom saqarTveloSi ar arseboben kreatiuli prodiuserebi, romlebsac kargad esmiT SemoqmedebiTi muSaobis problemebi (es sabWoTa memkvidreobis nawilia). es imas niSnavs, rom gunduri muSaoba da profesionalizmi treningis mTavari nawili unda iyos. aq SeiZleba gamoyenebul iqnas ucxoeTis qveynebis gamocdileba imis saCveneblad, rom TanamSromloba Zalian mniSvnelovania Rirebulebis jaWvis nebismier etapze.

intervenciis logikuri safuZveli: mTeli msoflios magaliTze Cans, rom treningebisa da profesionalizmis ganviTarebisTvis aucilebelia Sesabamisi infrastruqtura..23 ase swrafad mzard industriaSi Zalian didi mniSvneloba aqvs profesional kadrebs, struqturuli programas da kinoindustriis teqnikis saTanado codnas.

rekomendacia: saqarTvelos sWirdeba saganmanaTleblo da satreningo rogramebis SemuSaveba, raTa kino-industria konkurentunariani gaxdes globalur bazarze. angariSis rekomendaciaa struqturuli strategiis Camoyalibeba profesiuli momzadebisTvis Semdeg sferoebSi:

informacia, rCeva da instruqtaJi karierasTan dakavSirebiT-SemoqmedebiT industriaSi dasaqmebis saSualeba gadamwyveti mniSvnelobisaa niWieri adamianebis seqtorSi mosazidad da qarTuli kinematografiis SemoqmedebiTi potencialis gasafarToeblad.

■ Semdgomi da umaRlesi ganaTlebis Sesabamisi programebis SemuSaveba aRniSnul sferoSi-. Semdgomi da umaRlesi ganaTlebis programaSi saTanadod ar aris gaTvaliswinebuli axalgazrdebis iseTi Teoriuli da praqtikuli codniT uzrunvelyofa, rac saWiroa kino-industriaSi samuSaod.

treningi sferoSi axladmosuli adamianebisTvis, profesiuli momzadeba praqtikantebisTvis da mxardaWera kompaniebisTvis- yvela SemoqmedebiTi industriis msgavsad, kino-industria Zalian swrafad mzardi seqtoria, romelsac axasiaTebs teqnologiuri adaptacia, warmoebis, distribuciisa da Cvenebis axali meTodebi. Aamitom Zalian mniSvnelovania, rom saqarTvelos kinematografiis erovnul centrma uzrunvelyos profesiuli momzadeba da treningebi industriis warmomadgenlebisTvis yvela doneze, raTa saqarTvelos kino-industria konkurentunariani iyos.

kvleva da Sromis bazris mimoxilva- profesiul momzadebaSi investirebas safuZvliani argumenti sWirdeba, raTa investicia efeqturi da miznobrivi aRmoCndes. amitom, saqarTvelos kinematografiis erovnul centrs sWirdeba yovelwliuri auditis Catareba, rom SeimuSavos saTanado strategia (ixileT qvemoT) AA A

aseTi programa saWiroebs dafinansebas kinoindustriis fondisgan, rac SeiZleba iyos gaTamaSebis dafinansebisa da damatebiTi wyaroebis

Page 37: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

37

kombinacia. ixileT nawili 5.2.

magaliTi 1: “ukeTesi momavali”- didi britaneTis kinoindustriis profesiuli gadamzadebis strategia

gaerTianebuli samefos kinematografiis sabWos aqvs profesiuli gadamzadebis programa “ukeTesi momavali,” romelic warmoadgens saukeTeso saerTaSoriso praqtikas am sferoSi.

aRniSnuli programa 2003 wels daiwyo didi britaneTis kinematografiis sabWos mier. es 5 wliani programa iTvaliswinebs saganmanaTleblo da satreningo strategias kino-industriaSi moRvawe adamianebisTvis, rac saSualebas aZlevs gaerTianebuli samefos kino-industrias konkurencia gauwios msoflios sxva qveynebis kino-industriebs. programis mTavari mizani iyo wvlilis Setana britaneTis kino-industriis stabilurobasa da konkurentunarianobaSi. Pprogramis ganxorcieleba 2004 wels daiwyo da 2009 wels mTavrdeba.

“ukeTesi momavali” didi britaneTis pirveli erovnuli strategiaa kinematografiis sferoSi, romelic aqcents akeTebs Semdeg faqtorebze: informacia, rCeva da instruqtaJi karierasTan dakavSirebiT, Semdgomi da umaRlesi ganaTleba, treningi sferoSi axladmosuli adamianebisTvis, profesiuli momzadeba praqtikantebisTvis da mxardaWera kompaniebisTvis.

Ggarda amisa, programas xels uwyobs sami “oqros Zafi”- mravalferovneba, didi britaneTis erebi, regionebi da axali teqnologiebi. Pprogramas afinansebs kino-industriis fondi, gaTamaSeba da investicia mxatvruli filmebis dabegvridan.

2004 wlis aprilidan 2008 wlis martamde 29 milionze meti gamoiyo programis “ukeTesi momavali” ganxorcielebis mizniT. Aanu erT wliwadSi gamoyofili Tanxa 7.3 milionia. Aaqedan 25.6 milioni gaTamaSebis fondidan iyo, xolo 3.4 milioni unar-Cvevebis sainvesticio fondidan. Aam fondma 21.4 milionis investicia Cado axali kadrebis treningebis, sascenaro kursebis da sxva aqtivobebis dafinansebis saqmeSi. am RonisZiebis farglebSi 96 organizaciam 270-ze meti granti miiRo. magram mxolod 9 organizaciam miiRo am investiciis 2/3-ze meti da udidesi nawili am Tanxisa (21.4 milionis 25% ) gadaeca erovnuli kinosa da televiziis skolas.

5.1.2 filmis Cveneba

sakiTxi: rogorc aRwerilia nawilSi 3.4.amJamad saqarTveloSi sakmaod SezRudulia filmis Cvenebis infrastruqtura. Aam sferoSi arsebuli monopolia saSualebas ar aZlevs filmebis mwarmoeblebs, rom cotaodeni finansuri stimuli miiRon. Ees ki umTavresi mizezia imisa, Tu ratom cdiloben qarTveli filmebis mwarmoeblebi komerciul warmatebas adgilobriv bazarze miaRwion. Uufro metic, saqarTveloSi kinoTeatris mayurebelTa didi nawili holivudis produqcias amjobinebs. ase rom, kinoTeatris mTavari qseli ar uTmobs did dros adgilobriv filmebs. saqarTveloSi Zalian mcire raodenobis damoukidebeli kinoTeatria. yovelive es uaryofiTad aisaxeba qarTuli filmis warmoebaze.

intervenciis logikuri safuZveli: ufro ganviTarebuli kinoTeatris qselis Seqmna saqarTveloSi xels Seuwyobs filmis warmoebis process. Tumca, mxolod adgilobrivi bazari ar iqneba sakmarisi, rom ekonomikuri TvalsazrisiT SenarCundes qarTuli filmi warmoebis done. Uufro meti saSualeba rom arsebobdes filmebis Cvenebisa, droTa ganmavlobaSi moTxovnac gaizrdeboda da ufro meti stimuli eqneboda qarTvel prodiuserebs filmebis warmoebis TvalsazrisiT.

Page 38: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

38

rekomendacia: mniSvnelovania, rom saqarTveloSi ganviTardes strategiuli midgoma, raTa filmebs meti SesaZleblobebi hqondeT. Aamis miznis miRweva unda moxdes kinoTeatrebis seqtorTan TanamSromlobiT. sasurveli iqneba klubebis Camoyalibeba skolis moswavleebisTvis, rom maT SeZlon filmebis naxva; unda Camoyalibdes kontaqtebi universitetebTan..kinoTeatris nebismieri qseli saqarTveloSi dainteresebuli unda iyos mayureblis raodenobis gazrdiT. amisaTvis saWiroa mosaxleobisTvis garkveuli SesaZleblobebis uzrunvelyofa. saerTaSoriso magaliTebic cxadhyofs amas. magaliTad, kinematografiis ganaTlebis sistemas did britaneTSi, sadac specialuri programebi xorcieldeba skolebSi, mxars uWeren ZiriTadi kinoTeatrebi, radgan am gziT izrdeba kinos mayurebelTa raodenoba da viTardeba filmis, rogorc kulturuli da gasarTobi saSualebis Rirebuleba. kidev erTi faqtori saqarTveloSi filmis Cvenebis infrastruqturis ganviTarebis mizniT aris didi britaneTis magaliTis gaTvaliswineba da cifruli qselis ganviTareba, Aanu filmis CvenebisTvis aratradiciuli adgilebis gamoyeneba, rogoricaa bari, xelovnebis sagamofeno adgilebi, a.S. cifruli Cveneba amcirebs filmis gamosvlis xarjebs (filmis cifruli versia gacilebiT iafi jdeba).amitom didi britaneTis kinematografiis sabWom da inglisis xelovnebis sabWom Seqmnes cifruli kinoCvenebis qseli. 120 milioniani investicia ganxorcielda didi britaneTis 210 kinoTeatrSi 240 cifruli ekranis dasamontaJeblad amiT britanel mayurebels ufro didi arCevanis saSualeba mieca.

5.1.3 uflebebis racionalizacia

sakiTxi: DdResdReobiT qarTul filmebze saavtoro ufleba Tavad filmebis avtorebs ekuTvniT. Ees tendencia jer kidev sabWoTa periodSi iyo. amis Sesaxeb gadawyvetileba “qarTuli filmis” sabWom (yofilma saxelmwifo kinostudiam) miiRo. praqtikulad, es niSnavs, rom nebismieri molaparakeba filmTan dakavSirebiT mis yvela avtorTan unda gaimarTos (iqneba es reJisori, scenaris avtori Tu kompozitori ). Ees procesi sakmaod rTulia da xelisSemSlel faqtors warmoadgens adgilobriv warmoebaSi.

intervenciis logikuri safuZveli:: es aris qarTuli kinoindustriis memkvidreobis mniSvnelovani aspeqti, rac iolad xelmisawvdomi unda iyos adgilobrivi da ucxoeli mwarmoeblebisTvis.. am uflebebis gamoyeneba niSandoblivia komerciuli TvalsazrisiT. amJamad maTi gamoyeneba SeuZlebelia, radgan sakmaod rTulia molaparakebebis warmoeba saavtoro uflebebis amden mflobelTan.

rekomendacia: rekomendirebulia garkveuli zomebis miReba, raTa Seimqnas arqivi da masze yvela ufleba ndobiT aRWurvil pirs gadaeces. dResdReobiT asobiT adamians aqvs miniWebuli es ufleba, da amitom praqtikulad SeuZlebelia maTTan molaparakebis gamarTva da masalis gamoyeneba (rac qarTuli kinematografiis memkvidreobis mniSvnelovan nawils warmoadgens).

5.1.4 distribucia, gayidvebi da marketingi

sakiTxi: adgilobrivi sadistribucio sistema arasaxarbielo mdgomareobaSia. erTi mxriv, mas erTi kerZo kompania akontrolebs da seqtorSi faqtobrivad ar arsebobs konkurencia.es kompania uzrunvelyofs filmebis Cvenebasac da distribuciasac. Mmeore mxriv, ar arsebobs saTanado strategia mayureblis

Page 39: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

39

mosazidad, gansakuTrebiT regionebSi.

saqarTveloSo gayidvebis agentebi ar muSaoben. Aamis Sedegad, qarTuli filmebi ar xvdeba evropuli kinoeTeatrebis qselSi.

isic aRsaniSnavia, rom adgilobrivi filmebisTvis marketinguli saqmianobac ar aris saTanadod ganviTarebuli.

intervenciis logikuri safuZveli: Zlieri sadistribucio qselis arseboba filmis warmatebis mniSvnelovani sawindaria. Aadgilobrivi mayureblis moTxovna da adgilobrivi gayidvebis potenciali Zalian mniSvnelovani faqtorebia ucxoeli partniorisTvis. Aaseve aucilebelia, mayureblis Sexedulebebis da gemovnebis gaTvaliswineba adgilobriv Tu potenciur ucxoel partniorTan muSaobis dros. Aaqedan gamomdinare, procesSi gayidvebis agentis CarTvas arsebiTi datvirTva aqvs.

miuxedavad amJamindeli debatebisa imis Sesaxeb, Seamcirebs Tu ara cifruli distribucia gayidvebis agentis mniSvnelobas warmoebis ciklSi, qarTuli kinematografiis ganviTarebisTvis mainc aucilebelia adgilis damkvidreba saerTaSoriso asparezze. ganviTarebis sawyis etapze rekomendirebulia gamocdili Suamavlebis, magaliTad gayidvebis agentis momsaxurebis gamoyeneba am mizniT.

yovelive amis gaTvaliswinebiT, marketingi da gayidvebi mniSvnelovania filmis warmoebis ganviTarebaSi. yuradReba unda mieqces samizne auditoriis dadgenas, scenaris marTebulobas da filmis gamoSvebis strategias. marketinguli elementebi mudmivad unda iyos dRis wesrigSi, gansakuTrebiT iseTi qveynebis filmebTan mimarTebaSi, romlebic naklebad cnobilia msoflioSi da naklebad cnobil reJisors ekuTvnis. radgan aseTi filmebisTvis, rogorc wesi, ufro rTulia saerTaSoriso mayureblis yuradRebis mipyroba.

rekomendacia: saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris mier dafinansebis miRebis umTavresi kriteriumi unda iyos marketingTan da distribuciasTan dakavSirebuli gegma. am SemTxvevaSi, kinematografiis erovnuli centri uzrunvelyofs imas, rom mwarmoeblebi daiwyeben strategiulad fiqrs axali produqtis Seqmnisas. garda amisa, es uzrunvelyofs TanamSromlobas prodiuserebsa da distributorebs Soris adgilobriv doneze.

naTelia, rom dRes bevr kompanias ar SeuZlia an ar surs erTmaneTTan TanamSromloba. Tumca, rekomendacia amis Sesaxeb namdvilad gasaTvaliswinebelia, radgan TanamSromloba safuZvels uqmnis mniSvnelovan procesebs. saTanado moTxovnis SemTxvevaSi struqturebis Camoyalibeba naklebad rTuli iqneba. Aam TvalsazrisiT, kinematografiis erovnul centrs SeuZlia miiRos individualuri SemoTavazebebi, romlebic orientirebuli iqneba regionebSi filmebis distribuciaze. yvelaze didi potencialis mqone proeqtebi dafinansebas miiRebs, raTa xeli Seewyos mcire da saSualo biznesis modelebs, romlebic, Tavis mxriv, adgilobriv da saerTaSoriso distribuciasTan iqneba dakavSirebuli.

saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma kidev erTi sfero unda Seiswavlos- cifruli distribucia. centrma monawileoba unda miiRos

Page 40: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

40

saerTaSoriso diskusiaSi cifruli distribuciis potencialis Sesaxeb. kinematografiis centrma aqcenti unda gaakeTos im faqtze, Tu ra sargebels miiRebs cifruli distribuciis axladCamoyalibebuli biznes-modeli qarTuli filmebis farTod garcelebisgan. kinematografiis centri, rogorc strategiuli sajaro uwyeba uflebamosilia axal bizness SesaZleblobebis misces da sacdeli praqtika daiwyos.

amis kargi magaliTia didi britaneTis kinematografiis sabWos cifruli inovacia filmebis proeqtSi, sadac 12 biznesi gaerTianda specialur partniorebTan, romlebic uzrunvelyofdnen filmebis cifrul formats da maT gavrcelebas saerTaSoriso bazarze. 12 kino-industriasTan dakavSirebuli biznesi iqna SerCeuli did britaneTSi 18-Tvian proeqtSi monawileobis misaRebad, romelic iTvaliswinebda industriis ganviTarebis xelSewyobas.

programis yvelaze mniSvnelovani amocanebia miznobrivi programis SemuSaveba, romelic SeZlebs biznes-modelebis transformacias ise, rom gamoyenebul iqnas cifruli distribuciis SesaZleblobebi da axal da ukve adaptirebul bizness hqondes investirebis mzaoba.

Tu saTanado dafinanseba xelmisawvdomi iqneba, saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri daiwyebs sacdel proeqts, romlis mizania cifruli distribuciis, rogorc biznes-modelis Seswavla saqarTvelos realobaSi. sacdeli programa orientirebuli unda iyos Zlieri qselis Camoyalibebaze da Zlieri da susti mxareebis aRmoCenaze.

adgilobrivi filmebis gayidvebis potencialis gazrdis mizniT saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri Suamavlis funqcias asrulebs da qarTuli filmebi sxvadasxva festivalze gaaqvs. Tumca, umjobesia, Tu Camoyalibdena kompania, romelic metad iqneba orientirebuli gayidvebze da eqneba gayidvebis grZelvadiani strategia.

axali zelandiis gayidvebis saagento SeiZleba saukeTeso magaliTad CaiTvalos qarTuli realobisTvis. saqarTvelos kinematografiis erovnuls centrs SeuZlia Seqmnas gayidvebze orientirebuli uwyeba, romelic xelmisawvdomi iqneba adgilobrivi mwarmoeblebisTvis da gauwevs maT iuridiul konsultacias da daexmareba filmebis popularizaciaSi. es organo adgilobriv da ucxour “minimaluri garantiis” investiciebsac Seuwyobs xels. magaliTad, safrangeTSi “minimaluri garantia” mniSvnelovan rols TamaSobs dafinansebis gazrdaSi.

zogadad, roca bazari adekvaturia, Cndeba moTxovna axal biznes-modelebze gayidvebisa da distribuciis sferoSi. jerjerobiT, warmoeba arastabiluria, adgilobrivi distribucia sustia da arsebobs sxva struqturuli problemebic. Aamitom rTulia adgilobrivi gayidvebis kompaniis Camoyalibeba, romelsac sakmarisi finansebi eqneba. es imas niSnavs, rom nebismieri intervencia iqneba saWiro, raTa uzrunvelyofili iqnas mokle da saSualo vadiani zrda.

Pprioritetuli Asamoqmedo punqtebi

saganmanaTleblo da profesiuli gadamzadebis programis SemuSaveba, romelic xels Seuwyobs industriis konkurentunarianobas msoflio asparezze profesionali kadrebis meSveobiT

Page 41: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

41

meti SesaZleblobebis Seqmna filmis distribuciisTvis skolebTan, universitetebTan TanamSromlobis safuZvelze da cifruli kinoseansebis qselis Seqmna iseT adgilebSi, sadac kinoTeatri ar aris

arqivze kontrolisa da yvelanairi uflebis miniWeba ndobiT aRWurvil pirze

dafinansebis strategiis SemuSaveba, romelic uzruvelyofs filmebis dafinansebas, marketingisa da distribuciis saTanado gegmas

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri orientirebuli unda iyos axladaRmocenebuli biznes-modelebis sadistribucio potencialis gamoyenebaze, raTa qarTuli filmebis farTo masStabiani distribucia moxdes.

5.2 dafinanseba

2004 wlidan saqarTveloSi saxelmwifo wliuri daxmareba kinoindustriis mimarT mniSvnelovnad gaizarda. wels es Tanxa 419 000 evrodan 930 000 evromde gaizarda. magram msoflios sxva qveynebTan konkurenciis TvalsazrisiT meti dafinansebaa saWiro. industriis arasakmarisi dafinanseba sakmaod mwvave problemaa, rac aferxebs seqtoris ganviTarebas.

qvemoTYCamoTvlil SemoTavazebebs Soris dafinansebis gazrdasTan dakavSirebiT erT-erTi mniSvnelovania fiskaluri stimulireba. magram saWiroa imis gacnobierebac, rom fiskalur stimuls ori sxvadasxva funqcia aqvs: adgilobrivi kinoindustriis mxardaWera da saerTaSariso mobiluri mwarmoeblebis mozidva filmis, an misi nawilis saqarTveloSi gadaRebasTan dakavSirebiT.

mocemul TavSi Cven ganvixilavT qarTuli kinoindustriis dafinansebis SesaZlo variantebs, maT Soris sagadasaxado SeRavaTebs, gaTamaSebis dafinansebas da fiskalur dabegvras.

5.2.1filmebis warmoebisa da distribuciis mxardamWeri fondis ganviTareba

sakiTxi: saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri erTaderTi organizaciaa saqarTveloSi, romelic adgilobriv kino-industrias exmareba. Tumca, amJamad misi wliuri biujeti- 776 901 evro, ar aris sakmarisi da sakmaod mcirea msoflios sxva qveynebSi dafinansebasTan SedarebiT (ixileT Tavi 4.4.1.), qveynebis umravlesobaSi pirdapiri dafinansebis gziTY xdeba mxatvruli filmebis warmoeba. Eevropis TiToeul qveyanaSi mxatvruli filmebis pirdapiri dafinanseba da sagadasaxdo SeRavaTebi sulze daaxloebiT 4-5 dolars udris. saqarTveloSi filmebis dafinanseba gacilebiT naklebia, rasac Tan axlavs sagadasaxado SeRavaTebis araraseboba.

intervenciis logikuri safuZveli: ufro meti dafinansebaa saWiro, raTa kinematografiis erovnul centrs saSualeba hqondes daexmaros kino-industrias Rirebulebis jaWvis yvela etapze.

rekomendacia: gvjera, rom saqarTvelos dauyovnebliv sWirdeba damatebiTi dafinansebis wyaroebis moZieba. erT-erTi umTavresi qmedeba am

Page 42: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

42

TvalsazrisiT ukavSirdeba filmebis warmoebisa da distribuciis mxardamWeri fondis Seqmnas. savaraudod, misabaZ modelad gamodgeba poloneTis magaliTi, sadac msgavsi uwyeba Seiqmna 2005 wels. Ees organo weliwadSi 25 milion evros iRebs erovnuli kino-industriis dasafinanseblad.

saqarTveloSic SeiZleba msgavsi fondis Seqmna. imisaTvis, rom warmoebis done gaizardos da uzrunvelyofili iqnas misi grZelvadiani stabiluroba ekonomikuri TvalsazrisiT, unda gaizardos dafinansebis biujeti da ganxorcieldes komerciulad qmediTunariani proeqtebi. garda amisa, sagrZnoblad unda gaizardos dafinansebuli proeqtebis raodenoba, rom Sesabamisad gaizardos warmoebis moculobac. dafinanseba Semdeg faqtorebze unda iyos mimarTuli:

Eerovnuli Sinaarsis filmebis

komerciul-SemoqmedebiTi kompaniebi, romlebic proeqtebs axorcieleben

proeqtebma unda daakmayofilos Sesabamisi kriteriumebi Semosavlis miRebis TvalsazrisiT.

am rekomendaciebis gaTvaliswinebis SemTxvevaSi Cveni rCevaa, rom saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma moaxdinos Tanxebis distribucia. saWiro iqneba damatebiTi kvlevis Catareba, raTa Sefasdes teqnikuri detalebi da dazustdes SesaZlo dafinansebis moculoba.

5.2.2 sagadasaxado SeRavaTebis ganviTareba

sakiTxi: saqarTveloSi dafinanseba mxolod saxelmwifo subsidiebis saxiTaa xelmisawvdomi. Ddafinanseba SezRudulia da ver uzrunvelyofs regularul warmoebas. Uucxoeli prodiuserebi eridebian saqarTveloSi filmebis gadaRebas, radgan qveyana saxifaTo teritoriad miiCneva. garda amisa, adgilobrivi sagadasaxado sistemac ar aris Tanmimdevruli.

intervenciis logikuri safuZveli: sagadasaxado SeRavaTebi aris saSualeba ucxouri warmoebis mosazidad. Aadgilobrivi kompaniebisTvis ki es aris stimulis momcemi faqtori kino-industriaSi investirebis TvalsazrisiT.

naklebad savaraudoa, rom mokle xanSi saqarTvelo gaxdeba qveyana, sadac ucxoeli prodiuserebi filmebis gadaRebas moisurveben. saqme ar exeba mxolod sagadasaxado SeRavaTebs, rac SeiZleba mimzidveli iyos ucxoelebisTvis. nebismieri qveyana, sadac gadamRebi jgufi Cadis saTanado infrastruqturiTa da aRWurvilobiT unda iyos uzrunvelyofili. saqarTveloSi ki yovelive amis deficitia da adgilobrivi infrastruqtura ar aris mzad umaspinZlos mxatvruli filmebis orze met gadamReb jgufs. Tu es sakiTxebi ar mogvarda, ucxoelebis interesi saqarTvelos mimarT ar gaizrdeba. adgilobrivi konsultaciebis fonze isic naTelia, rom kinematografiis erovnuli centris dafinanseba mcirea da sxva alternatiuli wyaroc ar aris xelmisawvdomi.

am bolo dros saqarTveloSi mniSvnelovand gamartivda sagadasaxado sistema. Aadgilobrivi kvleva sagadasaxado da finansuri sakiTxebis Sesaxeb xazgazmiT aRniSnavs, rom mTavari problema mdgomareobs ara gadasaxadebis saxeobebSi, aramed mis procedurul sakiTxSi.

Page 43: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

43

rekomendacia: rogorc aRmoCnda, adgilobrivi kinoindustriis ganviTarebis problema ara mxolod fiskalur stimulirebas ukavSirdeba. saqarTveloSi aris mkveTri saWiroeba imisa, rom filmis warmoebis Rirebulebis jaWvi ganviTardes. Mmagram dRevandeli sagadasaxado sistemis gamoyenebis gamartiveba mainc yvelaze aqtualuri sakiTxia.

saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma unda gamouSvas specialuri sagadasaxado instruqtaJi kinoindustriis dafinansebisTvis amJamindeli kanonmdeblobis safuZvelze. Aadgilobrivi kvlevis angariSi sagadasaxado da finansuri sakiTxebis Sesaxeb aqcents akeTebs gadasaxadebis procedurul sirTuleebze da ara Tavad gadasaxadebis saxeobebze. Aamitom, am SemTxvevaSi saWiroa prioritetebis Tanaxmad moqmedeba. saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma unda uxelmZRvanelos adgilobrivi biznesisTvis sagadasaxdo instruqtaJis Seqmnis strategiul process. Kam mizniT kinematografiis centrma unda iTanamSromlos finansur uwyebebTan, magaliTad finansTa saministrosTan da sagadasaxado uwyebasTan. Aamgvarad, adgilobrivi biznesi SeZlebs Tanamimdevrulad muSaobas sagadasaxado sistemasTan mimarTebaSi.

kvlevis kidev erTi sfero aris kerZoO seqtoris stimulireba kino-industriaSi investirebisTvis. Qqveynis zogadi ekonomikuri mdgomareoba arasaxarbieloa am TvalsazrisiT. Tumca, saqarTvelos realobaSi SeiZleba ungruli modelis gamoyeneba.

am modelSi mwarmoebeli kompania da kerZo sponsori (ZiriTadad didi kompania) sagadasaxado SeRavaTebiT sargebloben. Aam garemoebaSi, korporatiuli sponsori filmis biujetis 20%-s uxdis mwarmoebel kompanias. Tavis mxriv, korporatiuli sponsori sagadasaxado SeRavaTiT sargeblobs da mas unazRaurdeba 20%-iani wvlili. aseT SemTxvevaSi sagadasaxdo SeRavaTi sponsorisTvis aris investiciis ukan amoReba. mwarmoebeli kompaniisTvis ki es aris naRdi fuli. Tu filmi erToblivi nawarmia, maSin qarTveli Tanamwarmoebeli 20%-ian sagadasaxado SeRavaTs iRebs da amiT, wvlili Seaqvs filmis biujetSi.

samarTlebrivi TvalsazrisiT, sponsors ar unda hqondes finansuri daintereseba mwarmoebeli kompaniis mimarT da sargebeli ar unda miiRos sadistribucio Semosavlisgan.

am modelis perspeqtivis Sesamowmeblad Semdegi teqnikuri sakiTxebi unda mogvardes:

1) adgilobrivi mwarmoebeli kompania da Tavad warmoebac daregistrirebuli unda iyos filmis mwarmoebel adgilobriv organod (ungrul modelSi es aris erovnuli kinoindustriis uwyeba)

2) adgilobrivma filmis mwarmoebelma organom unda gansazRvros filmis pirobiTi danaxarji, rac SeiZleba sagadasaxado SeRavaTis zeda zRvari iyos( ungrul modelSi am funqcias erovnuli kinoindustriis uwyeba asrulebs)

3) biujeti da warmoebis xarjebi unda Semowmdes (ungreTSi filmis pirobiTi danaxarji ganisazRvreba rogorc nebismieri gadasaxadi filmis warmoebasTan dakavSirebiT. Aam proceduris Sesruleba SesaZlebelia warmoebis angariS_faqturis erovnuli kinematografiis uwyebisTvis wardgeniT ).

4) sponsorma unda miiRos serTifikati Sesabamisi angariS-faqturebis

Page 44: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

44

gadaxedvis Semdeg. serTifikatis aRebis Semdeg sponsors SeuZlia isargeblos sagadasaxado SeRavaTiT im pirobiT, Tu man namdvilad Seitana wvlili filmis warmoebis procesSi (naRdi fulis gadaricxvis saxiT).

filmis warmoebis procesis pirdapiri mxardaWeris alternatiuli meTodi axali zelandiis modelia.

filmis mwarmoebeli qarTuli kompania SeiZleba gaTavisufldes saSemosavlo gadasaxadisgan, Tu is erovnul films gadaiRebs. axal zelandiaSi es sistema sakmaod daxvewilia da iTvaliswinebs droebiT da saboloo serTificirebas erovnuli filmebis gadaRebaze. saqarTveloSi kino-industria jerjerobiT ar aris saTanadod ganviTarebuli da amitom aseTi meqanizmis SemoReba ar iqneba advili.

Tumca, kargi iqneba, Tu saqarTvelos mTavroba 3-4 wlis ganmavlobaSi kino-industrias saSemosavlo gadasaxadisgan gaaTavisuflebs. es sacdeli modeli Seamowmebs procesis qmediTunarianobas da gegmis upiratesobebsa da naklovanebebs daadgens.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris strategiuli reorganizaciac Zalze mniSvnelovania: man unda Caataros filmebis mwarmoebeli kompaniebis monitoringi da serTificireba.saSemosavlo gadasaxadis gauqmeba unda moxdes kinematografiis erovnuli centris mier gacemuli serTifikatis safuZvelze, romelic kompanias aZlevs filmebis mwarmoebeli qarTuli kompaniis kvalifikacias, xolo films - qarTuli erovnuli filmis statuss.

gegmis ganxorcielebis perspeqtiva Sesabamisma finansurma uwyebebma unda Seiswavlon. imdenad, ramdenadac saqarTveloSi sagadasaxado sistema gamartivda, damatebiTi sagadasaxado SeRavaTebi SeiZleba aRar dawesdes.

saqarTvelos xelisuflebam xeli unda Seuwyos filmis warmoebis infrastruqturis ganviTarebas. am SemTxvevaSic ungruli modeli SeiZleba saukeTeso adgilobrivi alternativa aRmoCndes.

mTavrobam garkveuli sagadasaxado SeRavaTebi unda warmoadginos, Tu adgilobrivi an ucxouri prodiuserebi (kompaniebi) kino-industriis infrastruqturaSi daabandeben. magaliTad, ungreTSi gadamxdelma SeiZleba moiTxovos 10 wlamde periodis SeRavaTi, Tu investicia gadaaWarbebs 100 milion forints (400 000 evros). finansTa saministro gascems licenziebs sagadasaxado SeRavaTebze da procentuli maCvenebeli damokidebuli iqneba investiciebis lokaciaze, magaliTad, investiciebis 35% budapeStSi. gadamxdelma aseve SeiZleba isargeblos fasdaklebiT uZrav qonebasa da aRWurvilobaze (15-50%-iani fasdakleba ungreTSi). Mmsgavsi sqema SeiZleba Seswavlili iyos saqarTvelos magaliTze.

5.2.3 dafinansebis damatebiTi wyaroebi:

sakiTxi: qarTuli kinematografiis strategiuli ganviTarebisTvis saWiro kapitalis Sesaqmnelad damatebiTi finansuri SeRavaTebi SeiZleba gaxdes saWiro. Ggarda amisa, filmebis warmoebisa da distribuciis mxardamWeri fondis Camoyalibebam SesaZloa azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvios komerciul seqtorSi da ver moxerxdes saTanado kanonmdeblobis miReba. Aamitom,

Page 45: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

45

savaraudod, saqarTvelos dasWirdeba Semosavlis sxva potenciuri wyaroebis moZieba

5.2.3.a gaTamaSebis dafinanseba

intervenciis logikuri safuZveli: gaTamaSebis dafinanseba kino-industriis damatebiTi dafinansebis wyarod SeiZleba iqces, rogorc es bevr sxva qveyanaSi xdeba, magaliTad gaerTianebul samefosa da axal zelandiaSi.

erovnuli gaTamaSebebis iniciatori da organizatori qveynis centraluri an adgilobrivi mTavrobaa. gaTamaSebaSi bevri prizia. zogierTi mTavroba am meTods kanongareSe acxadebs, zogi ki piriqiT. gaTamaSeba anu latarea damatebiTi Semosavlis wyaroa. zog qveyanaSi erovnuli gaTamaSebebidan miRebuli Semosavali kino-industriis dafinansebisTvis gamoiyenes.

magaliTad, did britaneTSi kinematografiis sabWo erovnuli latareis fuls iyenebs axalbeda filmebis mwarmoeblebis dasaxmareblad, iseTi saintereso filmebis dasafinanseblad, rogoricaa Touching the Void’ da ‘Vera Drake. amiT mayureblebs saSualeba eZlevaT msoflios saukeTeso filmebi naxon. erovnuli latareidan miRebuli Tanxa aseve gadaecema regionalur saagentoebs, romlebic Semdeg afinanseben filmebis warmoebas. es Tanxebi xSirad investirebis formas iZens da mogvianebiT SeTanxmebis safuZvelze xdeba investiciis kompensireba. didi britaneTis kinematografiis sabWo exmareba kino-industrias ganviTarebis, axali kinosa da premier fondebis meSveobiT.

erovnuli gaTamaSebebis fondi mniSvnelovnad zrdis im kapitalis moculobas, rac did britaneTSi kulturis sferos dafinansebaze ixarjeba. erovnul latareas 1994 wels Caeyara safuZveli. misi wyalobiT xelovnebis sfero weliwadSi 250 milionze mets iRebs. igive Tanxa gadaecema sports, saqvelmoqmedo saqmes, memkvidreobas da sxva aqtivobebs. erovnul latareas mxolod kapitaluri proeqtebis dafinanseba SeuZlia. Ddidi britaneTis kanonmdeblobis mixedviT, filmis warmoebaze daxarjuli Tanxa aRiqmeba rogorc kapitaluri danaxarji, radgam saboloo produqti warmoadgens kapitalur aqtivs.

rekomendacia: saqarTvelom unda Seiswavlos latareis principis gamoyeneba kinondustriis ganviTarebaSi. rogorc kino-industria, agreTve kulturis mTeli seqtori SeiZleba dafinansdes erovnuli latareis mier. Tumca, jerjerobiT qveyanaSi ar arsebobs aseTi latareis cneba. kanonmdeblebma unda gaiTvaliswinon ASesaZlo variantebi da gamoiyenon gaTamaSebis arsebuli saxeobebi kinoindustriis dasaxmareblad.

ra Tqma unda, es sakmaod gabeduli nabiji iqneba da mTavrobam saTanadod unda Seiswavlos ganxorcielebis gegma. Aarsebobs garkveuli SesaZleblobebi, rac saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma SeiZleba mTavrobasTan erTad ganixilos.

5.2.3.b sazogadoebrivi mauwyeblis dafinanseba

intervenciis logikuri safuZveli: saerTaSoriso analizi gviCvenebs, rom zogierTi qveyana uzrunvelyofs dafinansebas sazogadoebrivi mauwyeblobis meSveobiT. bevr qveyanaSi sazogadoebrivi mauwyebloba, rogorc aseTi,

Page 46: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

46

mniSvnelovan rols TamaSobs adgilobrivi produqciis warmoebisa da popularizaciis saqmeSi

did britaneTSi meoTxe arxi da bibisi afinanseben kino-proeqtebs. meoTxe arxis ganyofilebam “filmi oTxi” bevri popularuli filmi daafinansa wlebis ganmavlobaSi. meoTxe arxi 1982 wels gaixsna. mas didi wvlili Seaqvs inovaciur da eqsperimentul proeqtebSi, televiziaSi da kino-industriaSi. 1982-dan 2000 wlamde is Zalian daexmara britanul kino-industrias, romelsac rTuli periodi hqonda. Amis miRweva SesaZlebeli gaxda moklemetraJiani filmebi, romlebic sufTa britanuli xasiaTis iyo.

magaliTad, maik leihis bevri filmi britanul sazogadoebaze “filmi oTxis” dafinansebulia. 1990-ian wlebSi am ganyofilebam investicia Cado iseT did proeqtSi rogoricaa Four Weddings and a Funeral.” man araerTi axalgazrduli filmi daafinansa, Shallow Grave, Trainspotting, sadac varskvlavebis gundia Tavmoyrili: msaxiobi evan makgregori, reJisori deni boili, prodiuseri endriu makdonaldi da scenaristi jon hodji. Ffilmi Trainspotting 1.7 milioni dajda. is msoflio hiti gaxda da 20-jer meti Semosavali miiRo.

rekomendacia: saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma unda Seiswavlos dafinansebis alternatiuli wyaroebi filmebis proeqtebisTvis saxelmwifo mauwyebeli kompaniebis daxmarebiT. amJamad, am TvalsazrisiT dadebiTi tendencia ikveTeba. magaliTad, saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma, sazogadoebrivma mauwyebelma da kerZo kompaniam daafinanses sacdeli proeqti “konfliqtis zona” da is male gamova asparezze. Zalian misasalmebeli faqtia, rom saqarTveloSi arsebobs sazogadoebrivi mauwyebeli da is afinansebs proeqtebs.

aRsaniSnavia holandiuri modelic, romelic SesaZloa adaptirebuli iqnas qarTul realobaSi.

magaliTi 2: mauwyebelTa valdebuleba filmebis dafinansebis Sesaxeb: holandiuri modeli

holandiuri mauwyebeli organizaciebi fundamentalur rols asruleben filmebis warmoebis saqmeSi kinematografiaSi aqtiuri monawileoba nebayoflobiTia da es tendencia 2005 wlidan aRiniSneba. sazogadoebrivma mauwyeblebma gamoacxades, rom maT SeimuSaves specialuri politika kinematografiis dargSi, rac iTvaliswinebs koordinirebul investiciebs mxatvruli filmebis gadaRebaSi.

sazogadoebriv mauwyebelTa wvlili pirdapiri investiciis formas iZens. Ggarda amisa, arseboben damfinansebeli organizaciebi, romelTa mizania im proeqtebis dafinanseba, sadac sazogadoebrivi mauwyeblebi arian CarTuli. komerciul mauwyeblebs umniSvnelo roli aqvT am saqmeSi, magram axlaxans, erTerTma mTavarma komerciulma mauwyebelma holandiaSi “ar-ti-el nederlandma” SeimuSava kinematografiis investirebis politika.

holandiis kanonSi erTaderTi debuleba, romelic relevanturia am TvalsazrisiT warmoadgens mediis Sesaxeb aqtis 170-e nawils. is exeba fonds, romelic exmareba radiosa da televiziis mauwyeblebs. aRniSnuli fondi 1988 wels daarsda. Mmisi mizani iyo sazogadoebrivi mauwyeblebisTvis finansuri daxmarebis gaweva warmoebis xarisxis ganviTarebis kuTxiT. fondi afinansebs mxolod saxelmwifo mauwyeblebs. dafinanseba xelmisawvdomia mxatvruli filmebisTvis. Tu maT aqvT kulturuli mniSvneloba. Mmas Semdeg rac dasturi mova holandiis kinematografiis fondidan,

Page 47: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

47

aRniSnul fonds “stifos” uwevs gadawyvetilebis miReba finansebis gamoyofis Sesaxeb.

mediis Sesaxeb aqtis 170.5-e nawilSi naTqvamia, rom yovel wels sazogadoebriv mauwyebelTa sareklamo Semosavlis minimum 1/16 gadaecema fond “stifos.” saSualod es Tanxa 16 milion evros udris weliwadSi. aRsaniSnavia, rom garda amisa, ganaTlebis, kulturisa da mecnierebis saministro pirdapir gadascems “stifos” misi Semosavlis minimum 1/16-s. saxelmwifo mdivanma aRniSnul fonds 15.621.384 evro gadasca 2004-2008 wlebSi.

am Tanxidan 0.8 milioni evro gankuTvnilia “stifos” mier sazogadoebrivi mauwyeblebis dafinansebisTvis mxatvruli filmebis sawarmoeblad. “stifo” agreTve afinansebs dokumentur filmebs da animaciur filmebs, romelTa nawili kinoTeatrebSic gamodis.

fondi holandiis kulturis saministrom daafuZna, magram avtonomiuri uflebebiT sargeblobs, is Tavad adgens sakuTar politikas da iRebs gadawyvetilebebs, romel proeqtebs dauWiros mxari. saministro ar ereva fondis saqmeebSi, Tumca fondi angariSvaldebulia mis winaSe. “stifos” mier mxatvruli filmebis warmoebis dafinanseba swored fondis Sida gadawyvetilebazea damokidebuli da ar warmoadgens iuridiul valdebulebas.

5.2.4 prioritetuli samoqmedo punqtebi

damatebiTi dafinansebis miReba SesaZlebelia kinosa da televiziis reklamebidan Semosavlis 1.5%-iani dabegvridan, sakabelo da satelituri mauwyeblobis mogebidan, farTomasStabiani mauwyeblobidan da saTamaSo biznesidan. Yyovelive es xels Seuwyobs warmoebis dafinansebis fondis Seqmnas.

saWiroa, rom sagadasaxado instruqciebi filmis warmoebasTan dakavSirebiT efuZnebodes moqmed kanonmdeblobas. Aam sakiTxze SesaZlebelia saqarTvelos kinematografiis erovnuli centrisa da Sesabamis safinanso uwyebebis erToblivi muSaoba.

kerZo seqtoris stimulireba kinoindustriis dasafinanseblad sagadasaxado SeRavaTebiTaa SesaZlebeli, roca kerZo investori filmis biujetis 20%-s uxdis mwarmoebel kompanias. Tavis mxriv, korporatiuli sponsori sargebels iRebs sagadasaxdo SeRavaTidan da inazRaurebs 20%-ian wvlils saSemosavlo gadasaxadis saxiT.

SesaZlebelia, rom Seswavlil iqnas filmebis mwarmoebelTa gadasaxadebisgan gaTavisufleba drois garkevuli periodis ganmavlobaSi, Tu isini daakmayofileben moTxovnas erovnuli filmebis warmoebasTan dakavSirebiT.

sagadasaxado SeRavaTebis daweseba, Tu adgilobrivi an ucxoeli prodiuserebi (kompaniebi) investicias axorcieleben kinowarmoebis industriis ganviTarebaSi.

erovnuli latareis dafinansebis modeli SemoReba, Tu saqarTvelos mTavroba mxars dauWers aRniSnul iniciativas.

filmebis proeqtebis dafinansebis wyaroebis ganviTareba mTavari sazogadoebrivi mauwyeblis meSveobiT, rogorc miRebulia holandiur modelSi (nawili 5.2.3.)

5.3 strategiuli mxardaWeris ganviTareba

“eisiTis” mier Catarebuli kvlevis mixedviT, amJamad kinoindustriis strategiuli mxardaWeris gegma ar aris saTanadod SemuSavebuli.

Page 48: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

48

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri mTavar rols asrulebs seqtoris ganviTarebaSi, Tumca mas mxolod SezRuduli biujeti aqvs. Mmainc mniSvnelovania, rom saqarTvelo iseT qveynebSi damkvidrebuli modelis mixedviT moqmedebs, sadac kino-industria dinamiurad viTardeba. angariSSi naCvenebia ramdenime meTodi, Tu rogor unda ganxorcieldes seqtoris mxardaWera mokle da saSualo vadian periodSi. aRniSnuli rekomendaciebi damokidebulia dafinansebis damatebiT wyaroebze, rasac uzrunvelyofs manamde mocemuli rekomendaciebis Sesruleba

5.3.1 qseluri kapitalis ganviTareba

sakiTxi: qarTuli kinoindustriis ZiriTadi susti mxare aris qseluri SesaZleblobebis da codnis gaziarebis nakleboba. Ees ki dakavSirebulia strategiuli mxardaWeris resursis naklebobasTan, rasac SeuZlia seqtorSi e.w. “qseluri kapitalis” ganviTareba.

intervenciis logikuri safuZveli: sferoSi Catarebulma kvlevam cxadhyo, rom SemoqmedebiTi industriis qselis ganviTareba inovaciebisa da codnis gadacemis, iseve rogorc ekonomikuri zrdis sawindaria. qselis ganviTareba saSualebas aZlevs firmebs erTmaneTs gauziaron gamocdileba da praqtika da safuZveli daudon ekonomikur konkurentunarianobas.

amitom saqarTvelosTvis gadamwyveti mniSvnelobisaa Rirebulebis jaWvis yvela aspeqtisTvis saTanado SesaZleblobebis uzrunvelyofa.

rekomendacia: saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma unda iTanamSromlos universitetebTan da industriis warmomadgenlebTan, raTa Seiqmnas codnis gaziarebis SesaZleblobebi sferos nebismieri aspeqtisTvis. aseT SemTxvevaSi, SesaZlebelia aqcentis gakeTeba calkeul faqtorebze, rogoricaa warmoebis bolo faza, cifruli filmebis Seqmna, a.S. am sakiTxebis ganxilvisas sasurveli iqneba saerTaSoriso eqspertebis mowveva, raTa maT TavianTi gamocdilebis Sesaxeb isaubron da garda amisa, urTierTobebi damyardes seqtorebs Soris.

SemoqmedebiTi industriis qselis saintereso da warmatebuli modeli funqcionirebs londonSi. am models ewodeba “sinki,” romelic orientirebulia axal azrovnebaze, inovaciebze, komerciul TanamSromlobaze da SemoqmedebiT partniorobaze. Tu Rirebulebis jaWvis procesi warmatebiT ganxorcieldeba, saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri SeZlebs seqtoris ekonomikur ganviTarebaze aqcentis gakeTebas.

5.3.2 informacia adgilmdebareobis Sesaxeb

sakiTxi: informacia adgilmdebareobis, niWis, SemoqmedebiTi jgufis Sesaxeb ar aris saTanadod organizebuli saqarTveloSi. es ki dabrkolebas warmoadgens adgilobrivi da potenciuri ucxoeli prodiuserebisTvis, romlebsac surT filmis gadaReba saqarTveloSi. zogierTi kerZo organizacia cdilobs am informaciis Segrovebas da bazis Seqmnas, magram procesi jerjerobiT araefeqturia.

intervenciis logikuri safuZveli: mwarmoeblebis mozidvis da qveynis sazRvargareT popularizaciis mizniT, iseve rogorc adgilobriv

Page 49: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

49

momsaxurebasa da niWier kadrebze moTxovnis gazrdis mizniT, saWiroa farTomasStabiani samuSaos Catareba. Oorganizebuli qmedeba uzrunvelyofs informaciis gacvlas adgilobrivi da saerTaSoriso masStabiT, kvlevis gaumjobesebas, saxelmwifo maRalCinosnebisTvis mTeli rigi sakiTxebis dRis wesrigSi dayenebas, a.S. am farTomasStabiani samuSaos Sedegi iqneba ukeTesi marketingi da popularizacia, rac Tavis mxriv, gulisxmobs pirdapiri da arapirdapiri dasaqmebis SesaZleblobebis gaumjobesebas da turizmis ganviTarebas.

rekomendacia: evropis kinematografiis komisiis qseli aris arakomerciuli asociacia, romelic exmareba evropul kino-industrias da kulturas. amJamad asociaciaSi 60 wevria 20 qveynidan. isini erToblivad muSaoben da saerTo mizniT xelZRvaneloben, romelic ukavSirdeba filmebis warmoebis mxardaWeras. adgilobriv doneze yvela wevri Tavisi qveynis interesebs icavs.

rekomendirebulia, rom saqarTvelos Sesabamisma uwyebebma ganixilon es meqanizmi da Seiswavlon erToblivi qselis Seqmnis sakiTxi. erTi mxriv, aseTi qseli xels Seuwyobs codnisa da gamocdilebis gaziarebas sxvadasxva qveynebs Soris. meore mxriv, adgilobrivi uwyeba imuSavebs, romelic profesionalur momsaxurebas SesTavazebs dainteresebul pirebs.

qveynebSi sxvadasxva saxis kompaniebi moRvaweoben. Eeseni arian fondebi an centrebi (bulgareTi, irlandia, a.S.) an damoukidebeli komisiebi (safrangeTi, fineTi, a.S.). orive saxis organizacia adgilobrivi xelisuflebisgan iRebs dafinansebas.

qarTul realobaSi, Tu gaviTvaliswinebT saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris strategiul mniSvnelobas da im fatqs, rom am seqtorSi ar arsebobs sxva saxelmwifo organizacia, Cveni rekomendaciaa, rom kinematografiis erovnulma centma daiwyos molaparakeba evropis kinematografiis komisiis qselTan, raTa Seiswavlos iq gawevrianebis potenciali.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris adgilobrivi ganyofileba SeiZleba Seiqmnas, romelic aRniSnul sakiTxze iqneba pasuxismgebeli. dafinansebis formebi da sqemis Taviseburebebi saTanadod unda gamoikvlion.

magaliTi 3: kino-industria serbeTSi

“kino-industria serbeTSi” 2009 wels dafuZnda, romlis mizania saerTaSoriso Tanaprodiuserebis mowveva serbeTSi filmebis gadasaRebad. organizaciis dafuZneba 20-ze meti mwarmoebeli kompaniis da aSS-s ganviTarebis saagentos konkurentunarianobis proeqtis iniciativa iyo. gaixsna specialuri veb-gverdic. yovelive es imitom gakeTda, rom kino-industria serbeTSi erTerTi mniSvnelovani dargia. aSS-s ganviTarebis saagentos morigi nabiji iqneba serbeTis kinematografistTa komisiis Camoyalibeba.

saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrmac unda gamoikvlios dafinansebis amgvari wyaroebi da saerTaSoriso masStabiT unda eZebos partniorebi.

am konteqstSi saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma unda SeZlos dasabuTeba, Tu ratomaa ekonomikurad mniSvnelovani msgavsi komisiis Camoyalibeba. amisTvis centrma unda gaiTvaliswinos da Seasrulos rekomendaciebi, romelic mocemulia nawilSi 5.3.3

Page 50: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

50

serbeTis SemTxvevaSi filmis warmoebis xarjebi 20%-iT naklebia, vidre CexeTsa da ungreTSi. serbeTi meore adgilze dgas msoflioSi ucxouri filmebis gadaRebis TvalsazrisiT. qveyana maRali donis momsaxurebas sTavazobs gadamReb jgufs. Aaqvs specialuri laboratoriebi specefeqtebiT, didi studia da sxva teqnikuri aRWurvilobebi. inglisuri ena Zalian popularulia serbeTSi. belgradi Ramis cxovrebis erTerTi saukeTeso magaliToa. Ffiskaluri SeRavaTebi kino-industriaSi moicavs 18%-ian dRgs SeRavaTs. http://www.filminserbia.com/ProductionServices.aspx

5.3.3 kvleva da monacemebi

sakiTxi: amJamad saqarTveloSi ar arsebobs empiriuli kvlevis monacemebi SemoqmedebiT industriasTan dakavSirebiT. es sakmaod farTo sakiTxia da gansakuTrebiT mniSvnelovania kinoindustriisTvis.

intervenciis logikuri safuZveli: SemoqmedebiTi industriis ganviTarebis saerTaSoriso praqtika da adgilobrivi kinowarmoeba adasturebs kvlevis Sedegebisa da monacemebis Segrovebis aucileblobas. aRniSnuli informacia kanonmdeblebs uxsnis seqtoris ekonomikur gavlenas, misi ganviTarebis xelisSemSlel barierebs da ekonomikuri ganviTarebis potencials. es informacia gamoiyeneba mTeli msoflios masStabiT politikis SemuSavebis, seqtoris lobirebis da misi interesebis politikur speqtrSi gatarebisTvis. garda amisa, misi meSveobiT kanonmdeblebi SeZleben, rom monacemTa bazis safuZvelze miiRon gadawyvetilebebi investiciebis Taobaze, rac ase mniSvnelovania SezRuduli resursebis pirobebSi.

rekomendacia: Cveni rekomendaciaa, rom saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma Camoayalibos kvlevisa da politikis departamenti, romelic seqtoris sxvadasxva aspeqtSi Caatarebs saTanado kvlevas. Tumca saWiro iqneba siRrmiseuli empiriuli kvleva, romelic ufro naTel warmodgenas Seqmnis seqtoris moculobasa da gavlenaze, aseve seqtoris ganviTarebis strategiis SemuSavebaze.

Cveni rekomendaciaa, rom saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma daiwyos yovelwliuri kvleviTi programa, raTa dazustdes profesiul momzadebasTan dakavSirebuli sakiTxebi, sferoSi dasaqmebulTa da damsaqmebelTa problemebi da treningis gamocdileba Cven gTavazobT did britaneTis “skilseTis” models, romlis adaptireba SeiZleba qarTul realobaSi.

magaliTi 4: “skilseTi”

“skilseTi” aris didi britaneTis erTerTi programa, romelic swavlobs kadrebis sakiTxs kinondustriaSi. aRniSnuli programa SemoqmedebiT media industriebs sTavazobs profesiul momzadebas, raTa moxdes industriis konkurentunarianobis da stabilurobis SenarCuneba.

“skilseTi” orientirebulia mxatvruli filmebis SemoqmedebiTi jgufis Seswavlaze da am procesSi is TanamSromlobs didi britaneTis kinematografiis sabWosTan. muSaobis procesSi xdeba industriebis moculobis da formis gansazRvra, sferoSi dasaqmebulTa da damsaqmebelTa problemebis gacnoba da samomavlo perspeqtivis dasaxva. Yyovelive es Zalian mniSvnelovania sferosTvis da aseve mTavrobisTvis, rom mas sruli warmodgena hqondes SemoqmedebiTi media industriebis moculobasa da formaze.

`skilseTis” da didi britaneTis kinematografiis sabWos mier Catarebul kvlevebSi

Page 51: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

51

saubaria britanuli kinoindustriis 10 000 wveriani samuSao jgufze, maT muSaobaze, treningebze, praqtikaze, kvalifikaciaze da demografiul suraTze. Ees kvleva exmareba didi britaneTis kinematografiis sabWos partniorebTan muSaobaSi da gegmazomieri dafinansebis uzrunvelyofaSi. Aam TvalsazrisiT, monacemebs gadamwyveti mniSvneloba aqvs gadawyvetilebebis miRebis procesSi.

5.3.4 SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb

sakiTxi: erTaderTi saerTaSoriso xelSekruleba, romlesac saqarTvelo awers xels aris filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb evropuli konvencia. xelSekrulebis ratificireba 2001 wels moxda, magram is jer aravis gamouyenebia, rogorc TanamSromlobis umTavresi saSualeba. Uufro metic, adgilobriv prodiuserebs iseTi STabeWdileba aqvT, rom saqarTvelo arc aris am konvenciis wevri. radgan saqarTvelo ar aris evrokavSiris wevri, amitom media programebis xelmisawvdomoba SezRudulia. darda amisa, saqarTvelo arc EURIMAGES-is wevria.

intervenciis logikuri safuZveli: SeTanxmeba erToblivi warmoebis Sesaxeb, rogorc wesi, zrdis filmis dafinansebis SesaZleblobebs. Zalian xSirad filmis erToblivi warmoebis mizezi swored dafinansebis potencialis gazrdaa, vidre SemoqmedebiTi TanamSromloba. Tumca, SemoqmedebiTi TanamSromlobis magaliTebic arsebobs. saqarTveloSi dafinansebis wyaro kinoindustriisTvis Zalian SezRudulia. erToblivi warmoebis Sesaxeb SeTanxmeba ki SeiZleba iyos alternatiuli gza dafinansebis gazrdisTvis. Tu regionis rTul geopolitikur mdgomareobas gaviTvaliswinebT, dResdReobiT naklebad savaraudoa am kuTxiT oficialuri TanamSromloba.

qarTvel mwarmoeblebsa da evropel profesionalebs Soris mWidro TanamSromlobis xelSewyobis mizniT Zalian mniSvnelovania sxvadasxva evropul iniciativaSi monawileobis miReba. erT-erTi aseTia `media~ programa, romelic uzrunvelyofs praqtikuli da Teoriuli codnisa da gamocdilebis gaziarebas. Ddafinansebis da gamocdil partniorebTan TanamSromlobis gazrdis TvalsazrisiT sasurvelia ganxilul iqnas EURIMAGES- Si gawevrianebis sakiTxi.

rekomendacia: qarTveli prodiuserebisTvis Zalian mniSvnelovania qveyanaSi arsebuli warmoebisa da erToblivi warmoebis SesaZleblobebis saTanado codna. am TvalsazrisiT saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris roli arsebiTia. centrma unda uzrunvelyos informaciis da miTiTebebis miwodeba kinoindustriis warmomadgenlebisTvis.

amitom, vidre daiwyeba momaval partniorebTan erToblivi warmoebis Sesaxeb molaparakebebis sakiTxis ganxilva saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma unda uzrunvelyos, rom evropuli konvencia filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb gamoiyeneba, rogorc TanamSromlobis saSualeba.

sawyis etapze kinematografiis erovnulma centrma unda miiRos kompetenturi organos statusi, rac imis garanti iqneba, rom adgilobrivi mwarmoeblebi informirebuli iqnebian maT SesaZleblobebze. sasurvelia, rom momzaddes xelSekrulebis Semajamebeli ganmartebiTi angariSi adgilobrivi mwarmoeblebisTvis. aqtiuri TanamSromloba sxva wevr qveynebTan da Sesabamis organoebTan potenciuri partniorobis sawindaria.

Page 52: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

52

imisaTvis, rom “media” programis dafinanseba xelmisawvdomi iyos, didi strategiuli mniSvneloba aqvs “medias” wevrebTan mWidro TanamSromlobas. amJamad “media” programaSi seriozuli cvlilebebi xorcieldeba. Pprograma iwvevs evrokavSiris wevrebs saTanamSromlod. esaa mosamzadebeli periodi imisaTvis, rom SemuSavdes sakanonmdeblo baza evrokavSirs, aziisa da aSS-s Soris TanamSromlobis programisTvis.

mniSvnelovania, rom kinematografiis erovnulma centrma monawileoba miiRos “media interneSenalis” mimdinare konsultaciebSi (morigi diskusia tardeba 2009 wlis kanis filmebis festivalze). EamaSi gamoxatuli iqneba TanamSromlobis survili da aRniSnuli strategiuli svla uzrunvelyofs dafinansebis alternatiuli wyaroebis moZiebas. kinematografiis centris mier adgilobrivi iniciativebis mxardaWera arsebiTi mniSvnelobisaa sacdeli proeqtebis ganxorcielebaSi.

EURIMAGES- Si gawevrianebis perspeqtiva saTanadod unda iqnas Seswavlili. erToblivi warmoebis meqanizmebis garda saqarTvelosTvis xelsayreli iqneba filmis distribuciaSi mxardaWeris miReba. erT-erTi mTavari amocanaa centraluri da aRmosavleT evropis qveynebis daxmareba, romlebisTvisac naklebad xelmisawvdomia “media programa.” EURIMAGES- Si gawevrianebisTvis garkveuli moTxovnebis dakmayofilebaa saWiro, magaliTad saTanado kanonmdebloba, saerTaSoriso molaparakebebis sqema, teqnikuri infrastruqtura. a.S.. amitom saqarTvelo unda moemzados EURIMAGES- Si gawevrianebisTvis da izrunos saWiro kriteriumebis dakmayofilebaze, rac mocemul angariSSia aRniSnuli.

ixileT http://www.coe.int/t/dg4/eurimages/Source/Regulations/CriteresAdhesion_en.pdf.

adgilobrivi prodiuserebi ar arian informirebuli “kievis” iniciativaze, romelsac saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri uwodebs erT-erT saerTaSoriso proeqts. rekomendirebulia, rom amasTan dakavSirebiT gamouSvan sainformacio gazeTi. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces im faqts, Tu rogor uwyobs xels kievis iniciativa regionalur TanamSromlobas Savi zRvisa da samxreT kavkasiis regionebSi da specifikur aqtivobebs, raSic CarTulia qarTuli kino-industria.

ufro Rrmadaa Sesaswavli romeli qveyana iqneba saintereso saqarTvelosTvis, rom gaformdes xelSekruleba filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb. rogorc wesi, aseTi oficialuri TanamSromlobis ukan dgas SeRavaTebi, romliTac orive qveyana sargeblobs. Ooficialur erTobliv warmoebas igive statusi aqvs, rac erovnul films da amitom, orive mxare sargeblobs finansuri SeRavaTebiT.

erToblivi warmoebis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebamde saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma unda gaiTvaliswinos, SeuZlia Tu ara saqarTvelos mimzidevli pirobebi SesTavazos partnior qveyanas. risi SeTavazeba SeuZlia saqarTvelos profesionali kadrebisa Tu momsaxurebis TvalsazrisiT? Tu profesionalizmis done da infrastruqtura ar aris saTanado simaRleze, maSin veraferi moizidavs ucxoel partniors. magaliTad, safrangeTSi sarkozis mTavrobam wamoayena iniciativa 20%-iani sagadasaxado SeRavaTis Sesaxeb saerTaSoriso warmoebisTvis. am kategoriaSi mosaxvedrad xarjebis minimaluri zRvari 1 milioni evro unda iyos, maqsimaluri ki 4 milioni evro. Aamgvarad, Tanamwarmoebeli qveyana

Page 53: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

53

20%-iani SeRavaTiT sargeblobs da iyenebs profesionalebis serviss. Tu saqarTveloSi kino-industria saTanadod ganviTardeba, maSin SesaZlebeli iqneba molaparakebebis dawyeba erTobliv warmoebaze. dResdReobiT ki saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma aqcenti unda gaakeTos adgilobrivi kadrebis profesiul momzadebaze da seqtoris konsolidaciaze.

5.3.5 seqtorSi TanamSromlobis gafarToeba

sakiTxi: adgilobrivi konsultaciebis fonze Cans, rom saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri erTaderTi uwyebaa, romelsac strategiuli roli aqvs kinoindustriis ganviTarebaSi. is erTaderTi damfinansebeli organizaciacaa. Aar arsebobs sxva samTavrobo organizaciebTan, an kulturisa da SemoqmedebiTi seqtoris sxva ganxrebTan mudmivi TanamSromlobis praqtika, rac xels Seuwyobda ganviTarebis process da ukeTesi operatiuli sistemebis xelmisawvdomobas.

intervenciis logikuri safuZveli: filmis warmoebis procesi TanamSromlobas moiTxovs. saboloo produqtis misaRebad muSaobis procesSi sxvadasxva adamianuri resursia CarTuli. TanamSromloba filmis warmoebis yvela etapze Zalian mniSvnelovania, iqneba es ganviTareba Tu Cveneba. es ara marto warmoebis cikls exeba. adgilobrivi suraTi sakmaod arasaxarbieloa dafinansebis, dakvalianebisa Tu qseluri SesaZleblobebis TvalsazrisiT.

rekomendacia: saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri unda gauZRves strategiul muSaobas adgilobrivi TanamSromlobis SesaZleblobebis Sesaswavlad. Mman unda wamoiwyos dialogi ASesabamis samTavrobo uwyebebTan, romlebic pasuxismgeblebi arian turizmis, investiciebisa da sxva mniSvnelovan sferoebze. Uupriani iqneba Turquli modelis Seswavla, sadac TurqeTis turizmis departamenti afinansebs adgilobrivi filmebis popularizacias evropis festivalebze.

axali zelandiis kinematografistTa komisiac aqtiurad exmareba sxvadasxva aqtivobebs am sferoSi. saqarTveloSic unda ganixilon msgavsi strategiuli partniorobis modelebi. Aam saqmeSi potenciuri partniorebi SeiZleba iyvnen meria, regionaluri xelisufleba, a.S. TanamSromlobis procesSi aqcenti unda gakeTdes erTobliv muSaobaze, raTa ukeTesi pirobebi Seiqmnas adgilobrivi industriis ekonomikuri qmediTunarianobisTvis.

seqtorebs ASoris urTierTobac Zalze mniSvnelovania. saWiroa, rom saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri aqtiurad CaerTos kulturis arsebul infrastruqturaSi, raTa ufro farTo kulturuli urTierTobebi damyardes. magaliTad, saqarTveloSi literaturisa da Teatraluri seqtoris Zlieri tradiciaa. Ees qve-seqtorebi unda gaerTiandes kino-industriasTan profesionalizmisa da SemoqmedebiTunarianobis gasaumjobeseblad. saqarTvelos didi kultura aqvs literaturisa da Teatris TvalsaziriT da warmatebis erTerTi garanti am kuTxiT unarCvevebisa da organizaciuli ganviTarebis urTierTgaziarebac iqneba.

5.3.6 prioritetuli samoqmedo punqtebi

Page 54: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

54

codnis gaziarebis qselis ganviTareba, raTa ufro mWidro TanamSromloba damyardes kino-industrias, SemoqmedebiT da cifrul industrias Soris da Seiqmnas saTanado kvleviTi baza;

evropis kinematografiis komisiis qselSi gawevrianeba adgilobrivi kinoinduistriis ganviTarebis da “inteleqtualuri” investirebis xelSewyobis mizniT;

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris kvlevis strategiam da politikam unda SeimuSavos monacemTa baza kinoindustriisTvis da am informaciaze dayrdnobiT miiRos gadawyvetilebebi;

Seswavlili iqnas EURIMAGE-Si gawevrianebis, “media” programaSi monawileobis, erToblivi warmoebis SesaZleblobebi Sesabamisi evropuli konvenciis farglebSi

Page 55: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

55

6 daskvna

angariSSi Cans, rom aucilebelia saswrafo zomebis miReba adekvaturi strategiuli gegmis SesamuSaveblad qarTuli kinoindustriis ganviTarebisTvis, radgan Rirebulebis jaWvis yvela aspeqts Seexos mxardaWera.

qarTuli kino-industriis gamococxleba ori wlis win daiwyo da axlac mimdinareobs. jer kidev bevri ramaa gasakeTebeli da garkveuli droa saWiro, raTa qarTuli kinowarmoeba ekonomikurad qmediTunariani seqtori gaxdes. Tumca, vimedovnebT, rom Tu mocemul angariSSi warmodgenili rekomendaciebi gaTvaliswinebuli iqneba, seqtoris transformaciis procesi ufro Rrma da xangrZlivi iqneba.

rasakvirvelia, finansuri stimuli Zalian mniSvnelovania. Tu saqarTveloSi SemoiReben Sesabamis sagadasaxado SeRavaTebs, fundamenturad Seicvleba prodiuserTa saqmianoba (gamWvirvale biujetis uzrunvelyofa, detaluri angariS-faqturebi. a.S.), ris Sedegadac Seiqmneba ufro maRali donis sawarmoo da profesiuli kultura. Kkinematografiis erovnul centrs SeuZlia wvlili Seitanos am procesSi da gataros cvlilebebi warmoebis serTificirebis TvalsazrisiT, iseve rogorc daadginos kriteriumebi erovnuli filmebis dafinansebisTvis. Cveni rekomendaciebic daexmareba filmebis industrias, romelic SeZlebs mniSvnelovani Semosavlis miRebas saxelmwifosgan sagadasaxado SeRavaTebis, gaTamaSebebis dafinansebis, sazogadoebrivi mauwyeblebis pirdapiri dabegvris saxiT.

es sakmaod mniSvnelovani nabijebia. Tumca, Tu saqarTvelos mTavrobis survilia, rom qveyanaSi filmebis warmoeba maRal doneze iyos, isic unda aRiniSnos, rom mxolod sagadasaxado SeRavaTebiT saqmes ar eSveleba. saTanado yuradReba unda mieqces teqnikuri da komerciuli unarCvevebis ganviTarebas, iseve rogorc intastruqturisa da politikuri stabilurobis mniSvnelobas, rac did gavlenas axdens ucxoeli prodiuserebis gadawyvetilebaze iTanamSromlon Tu ara saqarTvelosTan. sagadasaxado SeRavaTi ufro farTo speqtris moTxovnebis mxolod erT-erTi Semadgeneli nawilia.

es mniSvnelovani aRiarebaa ara marto imitom, rom arsebobs tendencia, rom ucxoelma prodiuserebma sasurvel teritoriaze gadaiRon filmi. magaliTad, 1990-ian wlebSi amerikeli da bevri sxva damoukidebeli prodiuseris samiznes praRa warmoadgenda. dResdReobiT, aseTi suraTia ungreTSi, bulgareTSi da yofili iugoslaviis teritoriazec ki, serbeTSi. es qveynebi erTmaneTs konkurencias uweven. Aamitom, saqarTvelom ara marto sagadasaxado SeRavaTebi unda daawesos, aramde maRali profesiuli donis momsaxureba unda uzrunvelyos iseT sferoebSi, rogoricaa sastumro, komunikaciebi, studiis infrastruqtura, ucxouri enis codna, maqsimalurad mcire

Page 56: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

56

biurokratia da gadamRebi jgufis usafrTxoeba. Aam faqtorebis gaTvaliswineba prioritetulia, raTa saqarTvelom SeZlos Rirseuli konkurencia gauwios ungreTsa Tu sxva romelime qveyanas. saxelmwifo politika, yuradReba unda gaamaxvilos profesiul momzadebaze, ganaTlebaze da sagadasaxado SeRavaTebze. garda amisa, arsebiTi mniSvneloba aqvs adgilobrivi distribuciis xelSewyobas da qarTvel kinematografistTa Soris komerciuli da ambiciuri miznebis gaRvivebas.

progresuli midgomis Camoyalibeba qarTuli produqciis distribuciis mimarT aseve mniSvnelovania. aucilebelia, rom adgilobriv distribucias, rogorc absolutur prioritets maqimalurad Seuwyon xeli, radgan mxolod saerTaSoriso distribuciiT qarTuli filmis industria ver gaxdeba qmediTuariani ekonomikuri TvalsazrisiT.

ufro metic, arcerTi ucxoeli partniori ar dainteresdeba iseTi qveynis filmiT, romlis Sesaxeb salaros monacemebi xelmiswavdomi ar aris. amitom, gadamwyveti mniSvneloba aqvs saqarTvelos masStabiT adgilobrivi distribuciis gaZlierebas da salaros monacemebis mopovebas. Aamave dros, Cveni rekomendaciaa, rom tradiciuli saditribucio modelebis garda gamoiyenoT cifruli distribuciis meTodi, radgan es ufro martivi saSualebaa imisaTvis, rom adgilobrivma warmoebam saerTaSoriso bazarze SeaRwios.

arsebiTi mniSvneloba aqvs agreTve strategiul da organizaciul ganviTarebas. Aadgilobrivi konsultaciebis mignebebisa da saerTaSoriso analizis mixedviT aucileblad unda arsebobdes organizacia, romelic pasuxismgebeli iqneba kinematografiis seqtoris strategiuli ganviTarebis kontrolze. logikuria, rom es funqcia swored kinematografiis erovnulma centrma Seasrulos. centrma ukve gamoavlina Tavisi SesaZleblobebi seqtorSi pozitiuri cvlilebebis TvalsazrisiT. es imas niSnavs, rom saqarTvelos kinematografiis erovnuli centri unda gaZlierdes, rogorc wamyvani saxelmwifo organizacia. centrma unda gaanalizos angariSSi warmodgenili situacia da umokles droSi dasaxos prioritetebi.

saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris SesaZleblobebis gaZliereba kvlevebis Catarebis SesaZleblobis CaTvliT mniSvnelovani iqneba seqtoris warmatebuli ganviTarebisTvis. seqtoris ganviTarebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miReba unda moxdes kvlevis grZelvadiani programis safuZvelze, raTa SemuSavdes monacemTa baza. garda amisa gadawyvetilebebi unda daefuZnos droul informacias. zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, angariSSi warmodgenili rekomendaciebi morig kvlevas saWiroebs da am rekomendaciebis Sesrulebis testireba adgilobriv doneze unda moxdes. angariSSi mocemuli magaliTebi ucxoeTis gamocdilebidan

Page 57: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

57

saTanadod unda iqnas Seswavlili da mxolod rekomendaciisTvis iqnas gamoyenebuli. imis gadasawyvetad, Tu romeli praqtikaa umjobesi saqarTvelosTvis, unda Catardes kvleva misi realurad ganxorcielebis perspeqtivis Sesaxeb specifikur intervenciebTan mimarTebaSi, rogoricaa sagadasaxado SeRavaTebi, gaTamaSebis dafinanseba, a.S.

ra Tqma unda, sakiTxebis mogvarebis meTodi pirdapir ar unda gadmoviRoT ucxoeTidan. saukeTeso varianti konsultaciebis Sedegad unda SemuSavdes. Tumca, saqarTvelos kinematografiis erovnulma centrma am etapze miRebuli strategiuli rekomendaciebi Semdgom fazaSi unda gadaiyvanos da mTavrobasTan konsultacia gamarTos. vimedovnebT, rom Cveni rekomendaciebi kidev ufro daaCqarebs saqarTveloSi filmis industriis aRmavlobis process da xels Seuwyobs qarTveli kinematografistebis mxardaWeris gaZlierebas.

Page 58: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

58

danarTi 2- saerTaSoriso komparatori qveynebi

safrangeTi

safrangeTis Sesaxeb

dasavleTY evropuli qveyana safrangeTi biskais yuresa da inglisis arxs esazRvreba da belgias, espaneTsa da gaerTianebuli samefos samxreT nawils Soris mdebareobs. qveyana agreTve esazRvreba xmelTaSua zRvis monakveTs italiasa da espaneTs Soris. safrangeTi 26 regionisgan Sedgeba da misi teritoria moicavs 547 030 kvadratul kilometers. evrokavSiris wevr wveynebs Soris safrangeTi yvelaze didia. aq buneba sakmaod mravalferovania. CrdiloeTiT da dasavleTiT sanapiro dablobebia, samxreT-aRmosavleTiT- alpebi. dasavleT evropis umaRlesi mwvervali “mon blani” zRvis donidan 4807 metris simaRliaa da alpebis mTebSi mdebareobs safrangeTsa da italias Soris.

safrangeTis mosaxleoba 64 milionze metia. aq ZiriTadad evropelebi cxovroben da maTi umravlesoba kaTolike qristiania. franguli ena farTod gavrcelebuli yoveldRiuri enaa da regionaluri dialeqtebi da enebi TandaTan sul ufro da ufro naklebad gamoiyeneba.

politikuri TvalsazrisiT safrangeTis respublika naxevrad-saprezidento qveyanaa, romelsac demokratiis Zlieri tradiciebi aqvs. aRmasrulebel xelisuflebas ori lideri hyavs: respublikis prezidenti (amJamad nikolas sarkozi), romelic saxelmwifos meTauria da sayovelTao arCevnebis gziT irCeva 5 wlis vadiT da mTavroba, romelsac saTaveSei udgas prezidentis mier daniSnuli premier-ministri (amJamad fransua filoni). safrangeTis parlamenti orpalatiani sakanonmdeblo organoa, romelic Sedgeba erovnuli asambleisa da senatisgan.

safrangeTs Tanamedrove da kargad ganviTarebuli ekonomika aqvs. is meeqvse poziciazea mTliani Sida produqtis moculobis mixedviT (mSp udris 2,593.78 miliard dolars). safrangeTi evros zonis wevria. valuta evrom franguli franki 2002 wels Caanacvla.

safrangeTis ekonomika moicavs uzarmazar kerZo warmoebas (daaxloebiT 2.5 milioni kompaniaa daregistrirebuli) mniSvnelovani saxelmwifo intervenciiT. mTavrobas didi gavlena aqvs infrastruqturuli seqtorebis ZiriTad segmentebze. Mmas ekuTvnis rkinigzis, eletroenergiis, saaviacio da satelekomunikacio infrastruqturebis ZiriTadi nawili.

Page 59: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

59

evropis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis Tanaxmad, 2004 wels safrangeTi iyo msoflios mexuTe udidesi eqsportiori da meoTxe udidesi importiori. 2003 wels safrangeTi pirdapiri ucxouri investiciebis mimRebi meore udidesi qveyana iyo evropis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis wevrebs Soris. am investiciebis moculobam 47 miliardi dolari Seadgina. am TvalsazrisiT safrangeTs win uswrebda luqsemburgi, Tumca aSS safrangeTis momdevno poziciaze iyo (39.9 miliardi dolariT). Semdeg modioda gaerTianebuli samefo (14.6 miliardi dolari), germania (12.9 miliardi dolari) da iaponia (6.3 miliarsi dolari). Aamave wels frangulma kompaniebma 57.3 miliardi dolaris investicia ganaxorcieles sazRvargareT da am mxriv, safrangeTi meore udidesi qveyana gaxda evropis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis wevrebs Soris. am SemTxvevaSi safrangeTs win uswrebda aSS, romelmac 173.8 miliardi dolari daabanda sazRvargareT. gaerTianebuli samefo (55.3 miliardi dolari), iaponia (28.8 miliardi dolari) da germania (2.6 miliardi dolari) safrangeTis Semdeg iyvnen siaSi.

didi nayofieri miwebis, Tanamedrove teqnologiebisa da evrokavSiris subsidiebis wyalobiT safrangeTi soflis meurneobis produqtebis wamyvani mwarmoebeli da eqsportiori qveyanaa evropaSi. Qqveynis umTavres saeqsporto produqcias warmoadgens xorbali, Sinauri frinveli, rZis produqtebi, saqonlisa da Roris xorci, saerTaSoriso doneze aRiarebuli sakvebi produqtebi da Rvino. safrangeTis soflis meurneobis seqtori evrokavSirsgan 14 miliard dolars iRebs subsidiis saxiT.

6.1.1 sagadasaxdo sistemis mimoxilva

safrangeTis moqalaqe valdebulia gadaixados saSemosavlo gadasaxadi. zogierTi Semosavali, rogoricaa pensia, qira, a.S. ibegreba Sesabamisi sqemis mixedviT 0-dan 40%-mde. arsebobs agreTve 18%-iani fiqsirebuli saSemosavlo gadasaxadi, romelic ukavSirdeba obligaciebs da sabanko procentebs.

fuladi operaciebis umetesoba ibegreba damatebiTi Rirebulebis gadasaxdiT (19.6%).

pirebi, romelTa sufTa Semosavali aRemateba 790 000-s ixdian qonebis gadasaxads.

Aarsebobs ori saxis qonebis gadasaxadi.-sacxovrebeli adgilis gadasaxadi da miwis gadasaxadi. qveyanaSi gadasaxadis ganakveTebi gansxvavdeba, radgan regionalur da adgilobriv xelisuflebas sakuTari ganakveTebi aqvT dawesebuli.

sacxovrebeli adgilis gadasaxads ixdis sacxovrebeli farTis mflobeli, romelic farTis patronad dafiqsirda 1 ianvars.

miwis gadasaxads ixdis saxlis mflobeli. Tu safrangeTSi qonebas gayidiT, unda gadaixadoT realizebuli kapitalis gadasaxadi (16%).

Page 60: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

60

safrangeTis moqalaqeebi aseve ixdian 11%-ian socialur gadasaxads.

Ddetaluri informaciisTvis ixileT: http://www.worldwide-tax.com/france/france-vat-taxes.asp

Kkulturuli politikis mimoxilva

safrangeTis kulturul seqtorSi dasaqmebuli adamianebis daaxloebiT 2% muSaobs. evrokavSirSi kulturis sferoSi dasaqmebis saSualo maCvenebeli 2.4%-ia.39 2003 wlis Semdgomi monacemebiT, kulturisa da SemoqmedebiTi seqtoris wvlili safrangeTis mTlian Sida produqtSi 3.4%-ia da udris 79,424 milions.40

safrangeTs didi tradicia aqvs centraluri mTavrobis mier kulturis sferos mxardaWeris TvalsazrisiT, es tendencia jer kidev monarqiis droidan modis. Tumca mxolod mas Semdeg, rac de golma 1958 wels mexuTe respublika Camoayaliba, yvela ministrTa kabinetSi Sediona kulturis saministro. Kkulturisa da komunikaciebis saministro mTavari samTavrobo uwyebaa, romelic kulturisa da xelovnebis sferozea pasuxismgebeli. saministro ZiriTadad 8 sferos kurirebs. Eesaa memkvidreoba, muzeumebi, biblioTekebi da arqivebi, Teatri, vizualuri xelovneba, kino, musika da cekva, wignebi da kiTxva, safrangeTis kulturis sferos Semdegi prioritetebi aqvs: xelmisawvdomobis gazrda, xarisxis gaumjobeseba, sainformacio teqnologiebis gamoyeneba, raTa xelovneba ufro xelmisawvdomi gaxdes, pluralizmi da franguli enis dacva.

sxva samTavrobo uwyebebic arian CarTuli kulturis sferoSi, rogoricaa sagareo saqmeTa saministros kulturis ganyofileba, romelic britaneTis sabWos ekvivalentad SeiZleba CaiTvalos

safrangeTis adgilobriv administraciaSi mmarTvelobis 3 fenaa- komuna (qalaqebi da raionebi), departamentebi da regionebi. Ddepartamentebis da regionebis adgilobrivi biujeti 5-jer aRemateba 1980-iani wlebis biujets. xelovnebis sferos dafinansebis 50.1% centraluri mTavrobidan modis, xolo 49.9%-adgilobrivi xelisuflebidan (aqedan 40.6% saolqo sabWoebidan, 7.3% departamentis sabWoebidan da 2% regionaluri sabWoebidan. centraluri xelisuflebis mier gamoyofili Tanxebis paralelurad aRniSnuli dafinanseba saSualebas aZlevs adgilobriv mTavrobas mniSvnelovani rolis Seasrulos kulturul cxovrebaSi.

Kkinoindustriis politika

safrangeTSi kinoindustriis politikis SemuSavebis mizani iyo adgilobrivi warmoebis dacva holivudis dominanturi poziciisgan. politikis mTavar elements warmoadgens sagadasaxado SeRavaTebi da subsidiebi.

safrangeTSi kinos gansakuTrebuli statusi aqvs da frang kanonmdeblebs saSualeba aqvT xeli Seuwyon kinoindustrias ise, rom es ukanaskneli ara marto SenarCundes xelovnebis dargad da

Page 61: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

61

industriad, aramed Tanamedrove msoflios kulturis erTerTi ZiriTad ganxrad.franguli kinematografia holivudis dominanturi industriis alternativaa, romlis unikaluroba ganpirobebulia maregulirebeli kanonmdeblobiT da mxardaWeris daxvewili praqtikiT, romelic droTa ganmavlobaSi viTardeboda. franguli kinematografia kargad emsaxureba industriis profesionalebs rogorc qveynis SigniT, aseve mis farglebs gareT. 2005 wels safrangeTSi 240 filmi gadaiRes, aqedan naxevari ucxoel partniorebTan erToblivad gaadaRebuli filmi iyo. franguli filmis warmateba nawilobriv imiT aixsneba, rom qveyanaSi seriozuli damcavi meqanizmebia erovnuli industriis mimarT. Tumca qveyanaSi farTodaa gavrcelebuli ucxoeli msaxiobebis mowvevis tradicia, rac evropuli kinoindustriis ganviTarebisa da popularizaciis erTerTi mniSvnelovani meTodia.

safrangeTSi filmebis ufro meti festivali tardeba, vidre romelime sxva qveyanaSi. savaraudod, parizi kinos yvelaze didi moyvaruli qalaqia msoflioSi.

bolo wlebSi, safrangeTSi arsebuli kinoindustriis mxardaWeris sistema evrokomisiisa da msoflio savaWro organizaciis yuradRebis centrSi aRmoCnda.

safrangeTis mTavrobis mflobelobaSi an mxardaWeris qveS Semdegi speficikuri kulturuli saagentoebi muSaobs:

kinematografiis erovnuli centri, romelic 1946 wlis 25 oqtombers daarsda saxelmwifo organizaciaa, romelic funqcionirebs, rogorc finansurad damoukidebeli uwyeba. centri eqvemdebareba kulturis da komunikaciebis saministros. kinematografiis erovnuli centris mTvari funqciebia:

o regulireba

o kinoindustriis, mauwyeblobis, video, multimedia da

teqnikuri industriebis mxardaWera

o filmebisa da televiziis popularizacia mayureblisTvis

o kinematografiis memkvidreobis SenarCuneba da ganviTareba

arsebobs organizacia “em-te-emi,” romelsac mxars uWers kinematografiis erovnuli centri da socuzrunvelyofis saministro. es organizacia farTo speqtris filmebs sTavzobs mayurebels, romelTa ZiriTadi Tematikaa emigracia, devnilobaSi yofna, integracia da sxva socialuri sakiTxebi

warmoebis xelSemwyob faqtorebs Soris aRsaniSnavia sagadasaxado SeRavaTebi. am sakiTxze muSaobs kinoindustriis dafinansebis instituti da kulturuli industriebis instituti.

6.1.1.a SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb

safrangeTs 44 qveyanasTan aqvs gaformebuli SeTanxmeba filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb. oficialuri SeTanxmebis safuZvelze gadaRebuli erToblivi filmebis wili frangul kinematografiaSi sakmaod mniSvnelovania. dResdReobiT

Page 62: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

62

gaerTianebuli samefo safrangeTis mTavari evropeli partnioria am TvalsazrisiT (2003 wels 23 erToblivi filmi gamovida, 2004 wels- 13).

specifikuri intervenciebi kinoinsutriaSi

kinematografiis erovnul centrSi funqcionirebs mxardaWeris specialuri fondi, romelic kinos bileTebis gayidvidan miRebuli Semosavlis 10.9%-iT finansdeba miuxedavad filmis warmomavlobisa. es fondi aseve iRebs 5.5%-ian gadasaxads televiziis Semosavlidan da 2%-ian begaras video da internet servisebisgan. 1950-iani wlebidan moyolebuli safrangeTi avtomatur da SerCeviT meqanizmebs iyenebda filmebis warmoebis, distribuciisa da Cvenebis mxardasaWerad. kinematografiis erovnuli centris fondidan Tanxis 60% avtomatur daxmarebas xmardeba, 40% ki- SerCeviTs. Aavtomaturi daxmareba uzrunvelyofs warmatebis anazRaurebas (komerciulad warmatebuli prodiuserebisTvis sasargeblod), SerCeviTi meqanizmi ki mxars uWers kulturul strategias da gansakuTrebulad epyroba axalbeda niWier reJisorebs.

garda amisa, safrangeTSi funqcionirebs sxvadasxva finansuri instrumenti, rac sagadasaxdo SeRavaTebs efuZneba. am TvalsazrisiT, warmoebis mxardaWeris gegmas kinoindustriis dafinansebis instituti da kulturuli industriebis instituti.

kerZo kompania “ai-ef-si-ai-si” saxelmwifo kreditebiT uzrunvelyofs kinoindustriis seqtors. kompania iZleva specialuri investorebis an komerciuli bankebis mier gacemul sesxs. kompania “ai-ef-si-ai-sis” miiRo valdebuleba kulturisa da komunikaciebis saministrosgan da finansTa saministrosgan, rom man wvlili Seitanos kulturuli sferos ganviTarebis saqmeSi da gaumartivos seqtorSi moRvawe kompaniebs sabanko sesxebis miReba. “ai-ef-si-ai-si” neitraluri da damoukidebeli organizaciaa. Eesaa kerZo seqtoris, SezRuduli pasuxismgeblobis kompana, romelic sayovelTao dainteresebis momsaxurebiTaa dakavebuli. Mmisi kapitali ekuTvnis frangul bankebs, didi saxelmwifo safinanso institutebs da saxelmwifos. bankebi, romlebic am organizaciasTan TanamSromloben, ara marto finansur garantiebs iReben im SemTxvevaSi, Tu kompanias problemebi Seeqmneba, aramed maT safrTxis analizsac acnoben, rac damaxasiaTebelia kinoindustriisTvis, kerZod, roca saqme exeba moklevadian sesxs filmis an audio-vizualuri proeqtisTvis. “ai-ef-si-ai-si”sesxebis 50%-ze iZleva garantias. Ees imas niSnavs, rom Tu kompanias problemebi Seeqmneba, bankis zarali ganaxevrdeba.

filmebis damfinansebeli kompaniebi sagadasaxado SeRavaTebs sTavazoben dainteresebul pirebs. es kompaniebi eqvemdebarebian “sofikas” (filmebisa da audio-vizualuri proeqtebis dafinansebis organizacias). Kkompaniebi, romlebic “sofikaSi” investicias ganaxorcieleben, gadasaxadze 50%-iani SeRavaTiT

Page 63: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

63

isargebleben. individualur pirebs SeuZliaT Semosavlis 25% daabandon 100%-iani SeRavaTiT. Nnebismieri sagadasaxado SeRavaTi unda daifaros individualuri piris an kompaniis mier maqsimum 5 wlis vadaSi. “sofikas” SemadgenlobaSi ZiriTadad arian media jgufebi Gaumont, Caisse des Depots da Le Studio Canal Plus.

arsebobs subsidirebis SerCeviTi sqemac- Avance Sur Recettes. es sqema xelmisawvdomia frangulenovani filmebisTvis. Aaris stimulirebis sxva saSualebebic kreatiuli ganviTarebisTvis, erToblivi warmoebisTvis, moklemetraJiani filmebisTvis, a.S.

Sedegebi/gavlena

franguli kinematografiis unikaluroba ganpirobebulia maregulirebeli kanonmdeblobiT da mxardaWeris daxvewili praqtikiT, romelic droTa ganmavlobaSi viTardeboda. franguli kinematografia kargad emsaxureba industriis profesionalebs rogorc qveynis SigniT, aseve mis farglebs gareT. 2005 wels safrangeTSi 240 filmi gadaiRes, aqedan naxevari ucxoel partniorebTan erToblivad gaadaRebuli filmi iyo.

safrangeTSi filmebis ufro meti festivali tardeba, vidre romelime sxva qveyanaSi. savaraudod, parizi kinos yvelaze didi moyvaruli qalaqia msoflioSi.

Page 64: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

64

ungreTi

ungreTis Sesaxeb

ungreTi aris respublika, romlis mosaxleoba 10,197,119 10 milions Seadgens (gaero, 2008). ungreTi 93,030

kvadratul kilometrzea gadaWimuli da misi. dedaqalaqia budapeSti. qveynis eqsportis ZiriTadi nawili

manqana-danadgarebze, satransporto saSualebebze da qimikatebze modis. evrokavSiris wili ungreTis sagareo

vaWrobaSi eqsportis 77 %-s da importis 68 % -s Seadgens. mSp-s realuri zrda 2.2%-is tolia (2007).

sxva mniSvnelovani savaWro partniorebi arian aSS da ruseTi.

ungreTis post-komunisturi ekonomikis gardaqmna SedarebiT umtkivneulod moxda. komunisturi sistemis

damxobidan oTxi wlis ganmavlobaSi qveynis ekonomikuri sawarmoebis TiTqmis naxevari kerZo seqtors gadaeca

da 1998 wlisTvis ungreTma Tavis regionSi ganxorcielebuli pirdapiri ucxouri investiciebis TiTqmis

naxevari moizida.

aTi wlis Tavze arsebuli suraTi gacilebiT naklebad optimisturi iyo. rogorc kerZo, aseve saxelmwifo

valebis maRali donis gamo qveyana gansakuTrebiT daucveli aRmoCnda 2008 wlis sakredito SezRudvis

winaSe. ekonomikuri kolafsis Tavidan asacileblad mTavroba iZulebuli gaxda saerTaSoriso safinanso

institutebisTvis, savaluto fondisa da msoflio bankisTvis miemarTa da didi kreditebi moeTxova.

(ufro detalurad SegiZliaT ixiloT aq:

http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1049641.stm).

kulturuli politikis mimoxilva

ungreTs im saxelmwifo uwyebebis sakmaod centralizebuli sistema aqvs, romlebic

erovnuli kulturuli politikis SemuSavebaze arian pasuxismgebeli. maT Soris wamyvani

adgili ukavia ganaTlebis da kulturis saministros.

saministro monitorings uwevs ungrul xelovnebas, medias da audio-vizualur

produqcias da qveynis sxvadasxva institutebis, organizaciebis da xelovnebis muSakTa

dasaxmareblad saxelmwifo administrirebis saSualebebs iyenebs.

ungreTis kulturuli politikis mniSvnelovan elements warmoadgens: erovnuli

kulturuli dawesebulebebis funqcionireba, ungruli kulturis warmodgena

sazRvargareT da msoflio kulturis warmodgena ungreTSi, agreTve kulturis

dafinansebis reforma. rac Seexeba am ukanasknels, yuradReba maxvildeba am saqmeSi

saqmiani wreebis CarTvaze.

2008 wels kulturuli investiciisa da adamianis ganviTarebis ramdenime

farTomasStabiani proeqti daiwyo erovnuli programis - `axali ungreTis ganviTarebis gegmis~- farglebSi, romelic evropuli struqturuli fondebis mier dafinansda. am

proeqtebis umravlesobaze faqtiuri muSaoba 2009 wels daiwyeba. gegmebi moicavs

xuroTmoZRvruli Zeglebis aRdgenas, biblioTekebis sistemis gaumjobesebas, kulturis

saxlebSi arsebuli ufrosebis ganaTlebis kursebis gaZlierebas da a.S. evropuli

sainvesticio grantebi yvelaze aqtiurad qalaq peCSi iqneba gamoyenebuli, rac `evropuli

kulturis dedaqalaqis~ programisTvis mzadebas daukavSirdeba, romelic 2010 wels

tardeba.

Page 65: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

65

kinos politika

2003 wels ungreTma fundamenturi reformebi daiwyo kinos industriasa da kulturaSi.

gacnobierebuli iqna, rom ungruli kinematografiuli kulturis da Sesabamisi

profesiebis ganviTareba SeuZlebeli iyo kinoindustriis erTdrouli ganviTarebis gareSe.

2003 wels miRebuli aqti kinematografiis Sesaxeb (II aqti kinematografiis Sesaxeb -

2004 w.) iTvaliswinebda specifikur maregulirebel bazas reformebis gasatareblad,

romlis meSveobiTac unda gamococxlebuliyo kinoindustria rogorc ekonomikis erT-

erTi dargi.

kanoni kinematografis Sesaxeb 2004 wels iqna miRebuli. aman Secvala kinowarmoebis

garemo. kanonma gaiTvaliswina ungreTis bazris SezRuduli SesaZleblobebi da yuradReba

gaamaxvila saerTaSoriso konkurentunariani kinoseqtoris Seqmnaze, efeqturi saxelmwifo

subsidiebis saSualebiT. .

kinos dafinansebis ungruli modeli icavs evropuli erToblivi dafinansebis

(`koproduqciis~) konvencias da filmebis klasifikacias iZleva qulebiT Sefasebis

safuZvelze. sul identificirebulia sami kategoria:

ungruli kinowarmoeba

koproduqcia ungreTis monawileobiT

sxva saxis produqcia ungreTis monawileobiT

es klasifikacia aadvilebs erovnuli da erToblivi warmoebis filmebs Soris gansxvavebis

dadgenas da gansazRvravs subsidiis tarifebs. ungrul konowarmoebas da koproduqcias ungreTis monawileobiT erTnairi subsidiis miRebis ufleba aqvT. mesame kategoria maSin ganixileba, rodesac arapirdapir subsidirebasTan gvaqvs saqme, rogoric aris

gadasaxadebisgan gaTavisufleba.

is nawarmoebebi, romlebSic ungreTis monawileoba ver aRwevs kanoniT moTxovnil dones,

mxolod arapirdapir subsidias miiRebs. gamonaklisia iseTi SemTxvevebi, rodesac

SesaZlebelia aRniSnuli filmebisTvis finansuri koproduqciis kvalifikaciis miniWeba,

romelic saerTaSoriso kontraqtis safuZvelze xorcieldeba. aqtSi mocemuli qulebis

sistema saSualebas iZleva kinonawarmoebi klasificirebuli iqnes ungrul nawarmoebad

maSinac ki, Tu prodiuseri ucxoelia. aseT SemTxvevaSi erTi piroba unda dakmayofildes

- ungreTis monawileobis done (mwerlebi, msaxiobebi, gadaRebuli natura) sakmarisad

maRali unda iyos, rom filmma saWiro qulebi daagrovos da kvalificirebuli iqnes

rogorc erovnuli nawarmoebi.

ungreTis saxelmwifo kinofondi

ungreTis saxelmwifo kinofondi 1998 wels Seiqmna. am uwyebis centraluri roli 2004

wels miRebulma kanonma ganamtkica. misi mTavari principebia: yvela Janris ungruli

filmebis warmoebis mxardaWera, rogorc ungruli, aseve msoflio kinos nawarmoebebis

distribuciis gaZliereba da ungruli kinematografiuli profesiebis wardgena ungreTSi

da mis farglebs gareT.

Page 66: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

66

ungreTis saxelmwifo kinofondi mxars uWers yvela iniciativas, romelic xels uwyobs

zemoxsenebuli miznebis miRwevas. sakuTari saxsrebis efeqtiani da samarTliani

ganawilebisTvis fondma sakonkurso sistema Seqmna, romlis farglebSic xdeba

ganacxadebis Sefaseba profesionalebiT dakompleqtebuli Jiuris mier.

ungreTis saxelmwifo kinofondi sxvadasxva kompaniebs gamouyofs saxelmwifo saxsrebs.

mas SeuZlia daafinansos warmoebis biujetis 80 %-mde. 100%-iani dafinanseba maSin aris

SesaZlebeli, Tu es dasabuTebulia saTanado SemoqmedebiTi da finansuri mosazrebebiT. es

procentebi mxolod maqsimums aRniSnavs da damfinansebel organizacias Tavad SeuZlia

gansazRvros subsidiis ufro dabali ganakveTi sakuTari Sida ganawesis safuZvelze.

aqtis Tanaxmad saxelmwifo biujetidan gamoyofili saxsrebi mxolod ungruli warmoebis

da ungreTis monawileobiT Seqmnili erToblivi warmoebis filmebze miimarTeba. magram

vinaidan xSir SemTxvevaSi ungreli kinomwarmoeblebis monawileoba mxolod finansuri

SenataniT gamoixateba da qulebiT Sefasebis sistemis farglebSi es ver iqneba

klasifikacirebuli rogorc koproduqcia, aqti am tipis warmoebasac aZlevs pirdapiri

subsidiis miRebis saSualebas, TuUmocemuli saxelmwifo urTierTobis farglebSi

SesaZlebelia filmis koproduqciad miCneva (evropuli koproduqciis konvencia

saSualebas iZleva aseTi saxis nawarmoebebi ganxiluli iqnes rogorc finansuri

koproduqcia).

arsebobs muxli, romelic damfinansebel organizacias saSualebas aZlevs moiTxovos, rom

grantis mimRebma miRebuli subsidiis sul mcire 80 % ungreTSi daxarjos. es muxlic

evrokavSiris konteqstSi ganixileba.

ungreTis saxelmwifo kinofondma 1992 wels daaarsa Magyar Filmunió, romelic miznad

isaxavs ungruli filmebis propagandas sazRvargareT. am kompaniis saqmianobis ZiriTadi

sferoebia:

ungruli filmebis (srulmetraJiani da moklemetraJiani mxatvruli, dokumenturi da

animaciuri filmebis) saerTaSoriso kinofestivalebSi monawileobis organizeba;

ungruli filmebis retrospeqtiuli Cvenebebisa da kvireulebis organizeba

sazRvargareT;

ungruli erovnuli kinofestivalebis organizeba;

saerTaSoriso profesiul organizaciebTan, msoflios sxvadasxva qveynis erovnul

kinematografiul da audiovizualur organizaciebTan kontaqtis damyareba da

TanamSromloba;

konferenciebis, vorkSopebis da Sexvedrebis organizeba audiovizualuri sferos

moRvaweTaTvis;

sakomunikacio funqciis ganxorcieleba ungruli kinowarmoebis profesionalebsa da

maT ucxoel partniorebs Soris.

ungreTis saxelmwifo kinofondma erovnuli kulturuli memkvidreobis saministros

xelSewyobiT 1998 wels daaarsa, agreTve, ungruli kinos komisia, romlis mizania

naturaze gadaRebasTan dakavSirebuli momsaxurebis uzrunvelyofa da ungreTis, rogorc

naturaze kinogadaRebis warmoebis adgilis, propaganda.

Page 67: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

67

1999 wlis ianvarSi ungruli kinos komisia pirveli iyo aRmosavleT evropis regionSi,

romelic AFCI–is sruluflebiani wevri gaxda. aRniSul komisias aqvs Stabbina

budapeStSi da mudmivi warmomadgenloba holivudSi. igi yovelwliurad monawileobs

los-anJelesis kinoCvenebebSi, sadac kinokritikosebs da distributorebs axal filmebs

aCveneben. amis mizania, rom damoukidebel profesionalebSi da studiebSi propaganda

gauwion ungreTis SesaZleblobas uzrunvelyos naturaze kinogadaRebis adgilebi da

filmwarmoebis sxva momsaxureba da SeinarCunon ungreTis, rogorc filmwarmoebisTvis

xelsayreli adgilis, imiji.

erovnuli kinos saministro

erovnuli kinos saministros Seqmna ganpirobebulia kinematografis regulirebis

aucileblobiT. saministro ori tipis movaleobas asrulebs. erTi mxriv is axdens

filmebis klasificirebas, registracias da monacemTa dadasturebas; meore mxriv igi

asrulebs sxva profesiul amocanebs kinematografis sferoSi.

kinos saministros erT-erT umniSvnelovanes movaleobaa subsidiebis da investiciaze

nebarTvis gacema, rac uzrunvelyofs gadasaxadebisgan gaTavisuflebas. kompaniebi,

romlebic kinowarmoebis an kinowarmoebaSi investirebis miznebisTvis gascemen subsidiebs,

ayeneben pirobas, rom maTze vrceldebodes aqtSi dafiqsirebul gaTavisufleba

gadasaxadebisgan. swored zemoaRniSnul nebarTvebSi, kerZod, yoveli konkretuli filmis

biujetSia dafiqsirebuli filmwarmoebis pirdapiri xarjebi, romlebic ungreTSi iqneba

gaweuli.

erovnuli kinoarqivi

es organizacia saxelmwifos mflobelobaSi arsebuli im filmebis rwmunebul ganmkargav

dawesebulebas warmoadgens, romlebic erovnuli kinoaqtivebis nawils Seadgens. misi

rwmunebuleba gulisxmobs Semdegs: mopovebuli unda iqnes ungreli kino mwerlebis

saavtoro uflebebis da im aslebis sakuTrebis ufleba, romlebic dRes sxvadasxva

studiebis da kinoorganizaciebis sakuTrebaa da erTad SPE Ltd-s sawarmoTa aqtivebs

Seadgens; xolo mas Semdeg, rac am kinoaqtivebis iuridiuli da sabuRaltro Semowmeba da

Sefaseba moxdeba, maTi sakuTrebis ufleba ungreTis kinoarqivebs unda gadaeces.

specifikuri Careva kinos sferoSi

2008 wels kinematografiis saxelmwifo mxardaWera Seicvala evrokomisiasTan

molaparakebebis konteqstSi, maT Soris sagadasaxado SeRavaTebis kuTxiT. wlis Sua

periodSi miRweuli iqna SeTanxmeba. saxelmwifo mxardaWeris ramdenime kriteriumi ufro

gamkacrda da dawesda saxelmwifo subsidiebis limitebi momavali wlebisTvis.

mTlianobaSi miCneuli iqna, rom kinos Sesaxeb kanoni miesadageba evrokavSiris Sesabamis

debulebas.

Page 68: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

68

sagadasaxado stimuli da anazRaureba

ungruli kinos stimulirebis sistema miznad isaxavs gazardos, nawilobriv an mTlianad,

ungreTSi warmoebuli filmebis ricxvi. amasTan erTad is eswrafvis gazardos qveynis

sawarmoo potenciali, am dargSi dasaqmebuli eqspertebis ricxvi da am gziT dadebiTi

gavlena moaxdinos qveynis ekonomikaze mTlianad.

sagadasaxado stimulirebis sistema Semdegi saSualebebiT aRwevs amas:

finansuri anazRaurebis da sainvesticio SesaZleblobebis SeTavazebiT, rom ucxoel

investorebs filmebis gadasaRebad ungreTSi Camosvlis stimuli hqondeT, riTac isini

filmwarmoebis xarjebs Seamcireben;

koproduqciebisa da erovnuli filmebisTvis damatebiTi resursebis SeqmniT, ungruli

sawarmoebis waxalisebiT, rom investiciebi Cadon filmwarmoebaSi;

sagadasaxado stimulirebis iseTi sistemiT, romlis farglebSi ungreTSi

xelmisawvdomi Semowirulobis/investiciis moculoba adgilobrivi kinowarmoebis 20

%-s Seadgens (ungreTSi);

SemowirulobebiT da investiciebiT, romlebic im ungruli biznesgaerTianebebis

dabegvramde mogebidan modis, romelTa mizania Seamciron TavianTi kuTvnili

gadasaxadebis moculoba. amisTvis isini mzad arian Semowirulobebi/investiciebi

gaiRon ungreTSi kinowarmoebis miznebisaTvis.

gadasaxadebis aseT korporaciul gadamxdelebs SeuZliaT:

Seamciron sagadasaxado baza TavianTi Semowirulobis/investiciis TanxiT (an am Tanxis

50 %-iT)

Seamciron kuTvnili gadasaxadis Tanxa TavianTi Semowirulobis/investiciis TanxiT da

amiT mniSvnelovani sagadasaxado danazogi Seqmnan.

qvemoT mocemul cxrilSi ganxilulia ori warmosaxviTi sawarmos magaliTi da naCvenebia

Semowirulobis/investiciis mniSvneloba sagadasaxado danazogis Sesaqmnelad. orive sawarmom Seqmna 1000

erTeuli mogeba dabegvramde, magram erTi sawarmo sTavazobs Semowirulobas filmis warmoebisTvis, xolo

meore ara.

gadasaxadis gadamxdeli romelic

Semowirulobas uzrunvelyofs

filmwarmoebis miznebisTvis

gadasaxadis gadamxdeli

romelic ar uzrunvelyofs

Semowirulobas

filmwarmoebis miznebisTvis gadasaxadis gadamxdelis mogeba

dabegvramde 1,000 1,000

filmwarmoebis miznebisTvis

gaRebuli Semowirulobis

moculoba

100 0

sagadasaxado baza 900 1,000

Page 69: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

69

gadasaxdeli gadasaxadi (900 x 0.16) - 100 = 44 1,000 x 0.16 = 160

gadaxdili Tanxebis moculoba 144 160

danazogi 16

Tu gadasaxadis gadamxdeli mis mier Cadebuli investiciis sanacvlod garkveul wils

iRebs filmis mogebidan, sagadasaxado baza SeiZleba Semcirdes investirebuli Tanxis 50

%-iT.

kinematografis Sesaxeb aqti ori tipis produqcias ganixilavs sagadasaxado stimulis

kuTxiT:

1. dakveTiT Seqmnili filmebi (sawarmoo momsaxureba): ucxoeli

kinematografistebis mier ungreTSi gadaRebuli filmebi ungruli saprodiusero

kompaniis monawileobiT.

es modeli im filmebis mxardasaWerad aris gamiznuli, sadac filmis biujeti

mTlianad xelmisawvdomia (Cveulebriv, ucxoeli kinematografistis an studiis

wyalobiT), magram mis mizans warmoadgens, rom Tanxis dabrunebis gziT ucxoelma

kinermatografistma Seamciros ungreTSi warmoebis xarjebi.

am SemTxvevaSi dabrunebul Tanxas pirdapir ucxoeli kinomwarmoebeli iRebs da es

Tanxa uzrunvelyofilia adgilobrivi korporaciuli gadasaxadis gadamxdelis mier.

gadasaxadis gadamxdeli uzrunvelyofs aRniSnul dabrunebul Tanxas filmis

prodiuserisTvis mxolod da mxolod sakuTari gadasaxadis Semcirebis mizniT.

mxareebi urTierTvaldebuli arian kontraqtis safuZvelze. ungruli kinosaprodiusero

kompania kisrulobs: daregistrirdes TviTon da daaregistriros filmi erovnuli kinos

saministroSi; SeukveTos da uzrunvelyos momsaxureba da saqoneli, romelic

filmwarmoebisTvis aris aucilebeli, ucxoel reJisorTan dadebuli kontraqtis

safuZvelze da gamoiyenos ungreTSi uzrunvelyofili momsaxureba.

ungreli gadamxdeli valdebulebas kisrulobs gadauxados ungreTSi filmis warmoebis

xarjebis 20 % filmis ucxoel Semqmnels, romelmac daasrula gadaReba (an misi faza)

da miiRo erovnuli kinos saministros gacemuli sagadasaxado sertifikati. ungreli

Page 70: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

70

gadasaxadis gadamxdeli, romelic uzrunvelyofs aseT Semowirulobas, SeiZleba CarTuli

iqnes am sqemaSi rogorc ungruli saprodiusero kompaniis, aseve filmis ucxoeli

Semqmnelis mier.

2. filmebi, romlebic dakveTiT ar aris Seqmnili (koproduqciebi an ungruli

filmebi): produqciebi, romlebic mxolod ungruli saprodiusero kompaniis

Seqmnilia, an koproduqcias warmoadgens adgilobrivi investorebis monawileobiT.

es modeli im filmebis mxardasaWerad aris gamiznuli, romlis prodiuserebs ar

SeuZliaT filmis mTliani biujetis uzrunvelyofa da cdiloben gareSe kerZo

sponsorebis CarTvas. aseT SemTxvevaSi dafinansebas (investicias) ungruli

saprodiusero kompania (Tana-prodiuseri) iRebs adgilobrivi korporaciuli

gadamxdelisgan. investiciis sanacvlod gadamxdeli iRebs aramarto sagadasaxado

SeRavaTs, aramed wils filmis mogebidan (minimumi ar aris gansazRvruli).

infrastruqturaSi investicia

kinowarmoebis infrastruqturaSi investiciis wasaxaliseblad axali sistema iyenebs

sagadasaxado stimuls. kompaniebi, romlebic sul mcire 100 milioni ungruli forintis

investicias Cadeben, miiReben sagadasaxado SeRavaTs investirebuli Tanxis 35-dan 50 %-is

CaTvliT, rac ganisazRvreba qveynis regionis mixedviT, sadac investicia Caido

(budapeSti:35%, pestis olqi:40%, dasavleT transdanubia: 45%, danarCeni ungreTi : 50

%).

moqmedi sagadasaxado kanonmdebloba SesaZlebels xdis filmwarmoebis miznebisTvis

gamoyenebul Senobebs (studiebs, xmis Camwer pavilionebs da a.S.) da manqana-danadgarebs

cveTis SeRavaTiani wesebi miuyenon. mxolod filmwarmoebis miznebisTvis gamoyenebuli

manqana-danadgarebis SemTxvevaSi cveTa 50 %-ia, xolo Senobebis SemTxvevaSi – 15%.

Page 71: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

71

ganxorcieleba

Sedegebi / zemoqmedeba

ukve gamocxadda, rom aSS-ungreTis erToblivi sawarmo did kinostudias aaSenebs soflad. gaizarda

ungreTSi gadaRebuli erToblivi warmoebis filmebis raodenoba.

axali kanonmdeblobis yvelaze mniSvnelovani miRwevaa kinowarmoebisTvis sagadasaxado SeRavaTis daweseba.

amis Sedegad filmwarmoebaSi dabandebuli fulis moculoba samjer da metjer gaizarda jer kidev kanonis

damtkicebamde da 2006 wels 24 000 milion ungrul forints miaRwia (96 milioni evro). am dafinansebis

daaxloebiT ori mesamedi ungruli produqciis mTlian an nawilobriv dafinansebas moxmarda.

sasargeblo bmulebi

qvemoT mocemuli bmulebi winamdebare dokumentis daskvniT etapze iqna SeTanxmebuli.

damatebiTi informacia SegiZliaT ixiloT:

ganaTlebisa da kulturis saministros kulturuli portali

http://www.culture.hu/

ungruli kulturis instituti

http://www.mmi.hu/inter/english.htm

ungreTis saxelmwifo kinofondi

http://www.mmka.hu/object.02d0495a-6147-4ebf-9f28-1a501e159618.ivy

ganaTlebis da kulturis saministro

http://www.okm.gov.hu/main.php?folderID=137&articleID=6915&ctag=articlelist&iid=1

erovnuli kulturuli fondi

http://www2.nka.hu/OPPortal/portal/cn/DefaultContainerPage/Kezdolap

Page 72: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

72

irlandia

irlandiis Sesaxeb

irlandia dasavleT evropaSi mdebareobs. mas didi britaneTis dasavleTiT, Crdiloatlantikis okeanis kunZul irlaniis 5/6 ukavia. mosaxleoba udris 4 156,119-s. irlandia 26 sagrafodaa dayofili.

irlandia saparlamento demokratiaze dafuZnebuli respublikaa. is patara, Tanamedrove da vaWrobaze damokidebuli ekonomikaa. Mirlandia mTliani Sida produqtis mixedviT msoflioSi sididiT mexuTe qveyanaa. Aaq cxovrebis done sakmaod maRalia da Economist Intelligence Unit’s Quality-of-life index-is Tanaxmad pirvel adgilzea am TvalsazrisiT. oficialur savaluto kursze (Semsyidvelunarianoba) dafuZnebuli mTliani Sida produqtis moculoba 285 miliardi dolaria..42 1995-2007 wlebSi mTliani Sida produqtis saSualod 6 %-iani zrda dafiqsirda, Tumca 2008 wels mniSvnelovnad Semcirda ekonomikuri aqtivoba da msoflio finansuri krizisis dawyebidan daaxloebiT aTwleulis Semdeg man irlandiaSic SeaRwia. uZravi qonebisa da samSeneblo seqtorebSi regresi aRiniSna.

erT dros irlandiaSi erTerTi mTavari sfero soflis meurneoba iyo, Tumca axla mrweveloba da momsaxureba dominirebs. eqsportSi udidesi wili ucxour kompaniebs aqvT da es sfero qveynis ekonomikis ZiriTad komponentad rCeba. aRsaniSnavia, rom am bolo dros samSeneblo biznesSi did progresi iyo da soliduri investiciebic xorcieldeboda. irlandiaSi uZravi qonebis fasi 2006 wlamde yvelaze swrafad izreboda vidre sxva danarCen ganviTarebul qveynebSi. erT sul mosaxleze mTliani Sida produqtic mniSvnelovnad izrdeboda da 2007 wels aSS-s mSp-s gadaaWarba.

irlandiis mTavrobam mTeli rigi erovnuli programebi ganaxorciela fasebisa da inflaciis SesaCereblad, infrastruqturaSi investiviebis Casadebad, dasaqmebulTa kvalifikaciis asamaRleblad da ucxouri investiciebis mxardasaWerad. 2008 wels mTavroba aqtiurad muSaobda sabanko depozitebis garantiebze, axali kapitalis moZiebaze sabano sistemaSi da sarisko kapitalis fondebis Seqmnaze qveynis ekonomikuri krizisis daZlevis mizniT. 2002 wlis 1 ianvars irlandia evros savaluto zonas SeuerTda evrokavSiris 11 sxva qveyanasTan erTad.

sagadasaxdo sistemis mimoxilva

irlandiaSi sagadasaxado ganakveTi 20-dan 41%-mde meryeobs da saSemosavlo gadasaxadzea damokidebuli. 2009 wlis ianvridan moqmedebs saSemosavlo gadasaxadi- 1% 100 000 evros odenobis wliur Semosavalze, 2%-100,101-250,120 evroze da 3%- 250,120 evroze maRal Semosavalze. garkveul saSemosavlo jgufze gaTvaliswinebulia gadasaxadebis Semcirebuli ganakveTebi.2009 wels irlandiaSi standartuli korporatiuli sagadasaxado ganakveTi 12.5%-s udris.

kapitalis zrdiT miRebuli qonebis gadasaxadi 22%-ia.

Page 73: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

73

Semosavlis Semdegi formebi Tavisufldeba saSemosavlo gadasaxadisgan:

Semosavali mejinibeobidan da monadire ZaRlebis Sejibridan;

Semosavali xelovnebis an kulturis nimuSze saavtoro uflebebidan;

■ Semosavali satyeo meurneobidan.

■ Semosavali sacxovrebel farTSi oTaxebsi gaqiravebidan

■ erTi irlandiuli kompaniidan meore irlandiuri kompaniisTvis

gadacemuli dividendi

■ kerZo pirebisTvis, Semosavali sacxovrebeli farTis gayidvidan

■ kerZo pirebisTvis, yovelwliurad kapitalis zrdiT miRebuli qonebidan

1270 evros odenobiT gadasaxadisgan gaTavisufleba

■ saijaro Semosavali soflis meurneobis miwidan

umetes SemTxvevaSi dRg 21,5%-s udris. zogjer aris Semcirebuli ganakveTic- 4.8% an 13.5%. dRg ekisreba aqtivebs da servisebs, iseve rogorc imports. Mminimaluri saqonelbrunva dRg-s kategoriaSi dasaregistrireblad aris 37 500 evro (servisebze) da 75 000 evro (produqtebze). sagadasaxdo deklaracia or TveSi erTxel keTdeba. Semdeg produqtebs ar ekisreba damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi:

eqsporti

■ jandacva da samedicino momsaxureba

■ sabavSvo tansacmeli

■ dazRveva da sabanko momsaxureba.

■ sakvebi produqtebi.

■ sasoflo sameurneo sasuqebi

kulturuli politikis mimoxilva

Tavisi arsebobis pirveli 30 wlis ganmavlobaSi irlandiis saxelmwifos ar hqonda oficialuri meqanizmebi kulturuli politikis ganviTarebisTvis. Aam patara qveyanaSi kultura aRiqmeboda, rogorc fufuneba, romlis mxardaWeras axali saxelmwifo ver moaxerxebda. Tumca, 1951 wels miiRes aqti xelovnebis Sesaxeb da Seiqmna xelovnebis sabWo-avtonomiuri saagento. 1975 wels xelovnebis sabWos gadaeca

irlandiaSi arsebobs gadasaxadi memkvidreobaze da

saCuqarze. detalebisTvis ixileT http://www.worldwide-

tax.com/ireland/indexireland.asp

Page 74: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

74

uflebamosileba xelovnebis sferos dafinansebaze da is saxelmwifo meqanizmad gardaiqmna.

1987 wels gamovida samTavrobo dokumenti “TeTri wigni,” romelmac kidev erTxel ganamtkica xelovnebis sabWos roli, magram sabWom ver miiRo dapirebuli gaormagebuli dafinanseba, romelic erovnuli latareidan unda mieRo 1990 wlisTvis. Tumca, 1987 wlidan sabWom daiwyo Semosavlis miReba erovnuli latareidan. 2001-2006 wlebSi sabWos dafinansebis 28% swored erovnuli latareidan modioda.

1990 wels xelovnebisa da kulturis departamenti Camoyalibda, rac seriozuli wingadadgmuli nabiji iyo qveynisTvis. Aam departamentis Seqmna iyo mTavrobis pirveli mniSvnelovani mcdeloba, rom erTi samTavrobo uwyebisTvis Caebarebina kulturis mxardaWeris saqme. amJamad funqcionirebs xelovnebis, sportisa da turizmis departamenti, romelic pasuxismgebelia irlandiuri xelovnebisa da kulturis sazRvargareT popularizaciaze, kinoindustriaze da erovnul kulturul institutebze. misi movaleobaa kulturis sferoSi politikis formulireba, ganviTareba da Sefaseba. Aadgilobrivi mTavrobis iniciativebic mniSvnelovan mxardaWeras uzrunvelyofs regionalur doneze. 2008 wels mTavrobam saxelmwifo ministrs daavala kulturis ministrs daxmareboda movaleobis warmatebiT SesrulebaSi.

xelovnebis sabWo kurirebs iseT sferoebs, rogoricaa mauwyebloba, kulturuli memkvidreoba, kinoindustria, enis sakiTxebi. 1995 wels sabWos daevala pirveli gegmis SemuSaveba xelovnebis sferosTan dakavSirebiT. sabWos dafinanseba gaormagda. Ggarda amisa, evrokavSiris finansuri mxardaWeriT mTavrobam daiwyo axali programa mTeli qveynis masStabiT, romelic iTvaliswinebda investiciebs xelovnebis infrastruqturaSi. 1990-iani wlebidan gaaqtiurda tendencia adgilobrivi administraciebis mier xelovnebis sferos specialistebis daniSvnasTan dakavSirebiT.

mTavrobis mier xelovnebis sferos dafinanseba efuZneboda xelovnebis sabWos gegmas. irlandiaSi ekonomikuri bumis periodSi mTavrobam ise gazarda dafinanseba, rom 2006 wels xelovnebis fondma zustad imdeni miiRo, ramdensac iTxovda xelisuflebisgan. 2007-2013 wlebis erovnuli ganviTarebis gegmis mixedviT xelovnebisa da kulturis sferosTvis 1.13 miliardia gaTvaliswinebuli. Tumca, xelovnebis sabWos aqtiuri kampania biujetis 100 milionamde gazrisaTvis 2008 wels warumatebeli aRmoCnda. xelovnebis sferoSi moRvawe zogierTma organizaciam es faqti globalur kriziss daukavSira. bolodroindeli progresis miuxedavad, xelovnebis dafinansebaSi sxva samTavrobo departamentebis CarTva erTerT umTavres sakiTxs wamoadgens irlandiaSi.

Kkinoindustriis politika

bolo wlebSi irlandiis kinoindustria mniSvnelovnad ganviTarda. qveyanaSi SemuSavda sakmaod kargi politika, romelic efeqturad exmareba erovnul warmoebas. Tumca, warmatebebis miuxedavad, bolo 5 wlis ganmavlobaSi garkveuli dabrkolebebic iyo, radgan cvlilebebi

Page 75: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

75

moxda sagadasaxado SeRavaTebis sqemaSi da gamoCnda ufro iafi alternativa filmebis gadasaRebad aRmosavleT evropaSi.cxrili 8 gviCvenebs saxelmwifos mier 2006-2007 wlebSi kinoindustriaze gaweul xarjebs.

cxrili 8: saxelmwifos danaxarjebi kulturis sferoSi; seqtorebis mixedviT, evroSi, 2006 da 2007 wlebis monacemebi

seqtori/sfero/qve-sfero sul 2006 sul 2007 % total

Kkulturis institutebi 47 956 000 50 297 000 14.86% memkvidreoba 87 690 000 98 182 000 29.00% biblioTekebi 12 316 000 17 949 000 5.30%

xelovnebis sabWos mxardaWeris sferoebi

(literatura, musika, saxviTi xelovneba,

Teatri,mravalfunqciuri xelovneba)

75 849 000 77 329 000 22.84%

kulturuli ganviTarebis proeqtebi 27 444 000 44 774 000 13.23% kino 19 426 000 22 159 000 6.55%

Dkulturuli RonisZiebebis xarji sazRvargareT 2 327 000 4 202 000 1.22%

Dkulturuli RonisZiebebis sxva xarjebi 23 552 000 23 645 000 6.98%

sul 296 200 000 338 537 000 100.0%

irlandiis mTavroba flobs an exmareba kinoindistriasTan dakavSirebul Semdeg kulturul saagentoebs:

irlandiis kinematografiis sabWo-romlis mizania irlandiuri filmebis warmoeba da xelmisawvdomobis uzrunvelyofa qveynis SigniT dam is farglebs gareT. es sabWo uzrunvelyofs sesxebs da saaqcio investicias irlandiuri filmebis warmoebisa da ganviTarebis mxardasaWerad.

“Access Cinema” (xelmisawvdomi kino) exmareba kinoindustriis sazogadoebas qveynis masStabiT.

“Filmbase”- exmareba filmebis damoukidebel mwarmoeblebs irlandiaSi. Ees saagento Tavis funqciebs sxvadasxva momsaxurebiT asrulebs- zrunavs treningenze, sainformacio servisze, dabalbiujetiani filmebis lobirebaze. saagento gamoscems Jurnals “irlandiuli kino” da xelmZRvanelobs moklemetraJiani filmebis or festivals.

irlandiis kinematografiis instituti- saqvelmoqmedo statusis mqone kompaniaa. xelovnebis sabWodan miRebuli dafinansebis ZiriTadi nawili xmardeba irlandiuli kinos arqivs da wvlili Seaqvs kinematografiis centris marTvaSi. 2007 wels xelovnebis sabWom instituts 867 000 gadauricxa. 2008 wels am Tanxam 898 148 Seadgina. 2007 wels irlandiis kinamatografiis institutma dafinanseba moipova xelovnebis, sportisa da turizmis departamentisgan, raTa nawilobriv daefinansebina institutis centris saremonto samuSaoebi da arqivis gadaadgilebis procesi.

Page 76: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

76

“Cinemobile”- erovnuli mileniumis komitetis erTerTi yvelaze saintereso proeqti. Eesaa 100- adgiliani mobiluri kinoTeatri. dRemde am kinoTeatrs ukve 100 000 adamiani ewvia.

irlandiis kinematografiis sabWo

irlandiis kinematografiis sabWo erovnuli saagentoa, romelic mxars uWers da popularizacias uwevs irlandiul kinoindustrias da mis gamoyenebas saerTaSoriso warmoebisTvis,

irlandiis kinematografiis sabWo pirdapiraa CarTuli SemoqmedebiT procesSi, iqneba es mxatvruli, dokumenturi, moklemetraJiani, satelevzio Tu animaciuri filmebis scenaris Seqmna, investiciebis ganxorcieleba, warmoeba, gamoSveba, a.S. irlandiis kinematografiis sabWoa 100-ze meti jildo aqvs aRebuli sxvadasxva mniSvnelovan festivalze, rogoricaa kanis, berlinis, veneciisa da torontos festivalebi.

saagentos kinematografiis komisia pirdapir investiciebs izidavs da exmareba ucxoel prodiuserebs irlandiaSi filmis gadaRebis procesSi. lokaciis momsaxurebis ganyofileba uzrunvelyofs srul informacias filmis gadaRebis sxvadasxva aspeqtebze, rogoricaa sagadasaxado SeRavaTebi, kastingi, gadamRebi jgufi, aRWurviloba, a.S.

1993 wlis aprilSi irlandiis kinematografiis sabWo aRdga 1980 wlis aqtis safuZvelze, romelSic cvlilebebi Seitanes 1993, 1997 da 2000 wlebSi. sabWos wliuri biujeti erTxmad iqna damtkicebuli da misi moculoba 20.4 milioniT ganisazRvra 2009 wels. irlandiis kinematografiis sabWo funqcionirebs xelovnebis, sportisa da turizmis departamentis egidiT.

specifikuri intervenciebi

2008 wels xelovnebis, sportisa da turizmis departamentma irlandiis kinematografiis sabWos 20 000 000 gadasca subsidiis saxiT. Aam Tanxidan 3 000 000 daixarjeba treningze da filmis warmoebis sxvadasxva aqtivobaze. 17 000 000 ki moxmardeba warmoebasa da distribucias.

:.j^ ^^. -44-

irlandiis kinematografiis sabWo mTavari organizaciaa, romelic kinoindustriaSiA specifikur intervenciebs uzrunvelyofs:

ganviTareba

sesxi mxatvruli filmis ganviTarebisTvis

prodiuserebis dafinanseba, raTa maT SeZlon yvela praqtikuli samuSaos Sesruleba da mxatvruli filmi proeqti gansaxorcieleblad moamzadon

sesxi pirveli proeqtisTvis

scenaristebis da reJisorebis dafinanseba, raTa Seiqmnas scenaris pirveli versia

Page 77: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

77

■ sesxi animaciis ganviTarebisTvis

■ animaciuri kompaniebis dafinanseba, raTa maT SeimuSavon koncefcia, siuJeti da Seasrulon yvelanairi samuSao animaciuri filmis Sesaqmnelad.

!► mravalferovani proeqtis ganviTareba dafinansebis maqsimaluri doziT SerCeuli mxatvruli da animaciuri filmebis mwarmoebeli kompaniebis dafinanseba, raTa maT ganaviTaron proeqtebi, aqcenti gaakeTon mxatvrul filmebze. aRsaniSnavia, rom 2007 wlis dasawyisSi 10-ma kompania, miiRo maqsimalurad dasaSvebi odenobis dafinanseba da amJamad es programa droebiT daxurulia axali msurvelebisTvis.

warmoeba

■ mxatvruli filmi

irlandiis kinematografiis centri afinansebs mxatvruli filmebis dafinansebas garkveuli kategoriebis gaTvaliswinebiT;

1. irlandiuri warmoeba irlandieli reJisorebis, scenaritebis, prodiuserebis mier gadaRebuli filmebi, romelTa Sinaarsi ZiriTadad irlandiul kulturas gamoxatavs da romelTa menejmenti irlandielTa xelSia

2. SemoqmedebiTi Tanawarmoeba irlandiis farglebs gareT Seqmnili filmi, sadac irlandieli prodiuseri muSaobs, rogorc SemoqmedebiTi partniori da saWiro finansebis minimalur nawils uzrunvelyofs. Ffilmi aris oficialurad gaformebuli erToblivi warmoebis produqti. damfinansebeli mxare valdebulia mxari dauWiros irlandiur films.

3. saerTaSoriso warmoeba ucxouri filmebi da satelevizio speqtaklebi, romlebic irlandiaSia Seqmnili/gadaRebuli, sadac aris irlandieli prodiuseris muSaobis wvlilic adgilobrivi momsaxurebis TvalsazrisiT

.

4. animacia animaciuri mxatvruli filmebisa da teleserialebis warmoebis dafinanseba

5. dokumenturi filmebi dokumenturi filmebis warmoebis dafinanseba da ZiriTadi aqcentis gakeTeba SemoqmedebiTi xasiaTis dokumentur filmebze, romlebic Sesaferisi iqneba saerTaSoriso mayureblisTvis festivalebze warsadgenad.

6. moklemetraJiani filmebi

irlandiis kinematografiis sabWos aqvs 5 moklemetraJiani filmebis warmoebisvis:

Signatures (cocxali moqmedeba, maqsimum 12 wuTi)

■ Frameworks (animacia, 5-6 wuTi)

■ Reality Bites (dokumenturi, maqsimum 12 wuTi)

■ Short Shorts (cocxali moqmedeba an animacia, 3 wuTamde)

■ Virtual Cinema (cocxali moqmedeba an animacia, 2 wuTamde )

regionaluri mxardaWera

Page 78: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

78

irlandiis kinematografiis centris mier dafinansebuli mxatvruli da telefilmebis damatebiTi dafinanseba stimulirebis saxiT, raTa moxdes gadaReba dublinisa da uiklous teritoriis farglebs gareT

dafinanseba mxatvruli, dokumenturi Tu animaciuri filmisTvis (da ara satelevizio speqtaklisTvis an moklemetraJiani filmisTvis ), romlebmac warmoebis bolo fazas miaRwies irlandiis kinematografiis centris dafinansebis gareSe, Tumca Tanxebi gauTavdaT

proeqti katalizatori

2007 wels irlandiis kinematografiis centrma (bisiaisTan, xelovnebis sabWosTan da mesame arxTan TanamSromlobiT) 3 mxatvruli filmis ZiriTadi xarjebi daafinansa treningisa da warmoebis sqemis farglebSi, romelic SeimuSava Screen Training Ireland-Tan da Filmbase-Tan erTad.

■ dokumenturi filmebi xelovnebis Temaze

■ irlandiis kinematografiis centri xelovnebis sabWos daxmarebiT afinansebs 6 dokumentur films xelovnebis Temaze

distribucia

■ dabeWdva mxatvruli srulmetraJiani da moklemetraJiani filmebis dabeWdvis dafinanseba (irlandiis kinematografiis centris daxmarebiT an mis gareSe), raTa moxdes am filmebis oficialuri Cveneba erTerT festivalze da moklemetraJiani filmebis dabeWdvis dafinanseba, romlebic irlandiaSi iqneba naCvenebi.

dabeWdva da reklamireba

irlandieli distributorebis dafinanseba, raTa maT dafaron irlandiis kinematografiis centris mier dafinansebuli mxatvruli filmis Cvenebis xarjebi

■ axali filmebis distribucia/Cveneba/mxardaWera

■ irlandiis kinematografiis centri ganixilavs intervenciis axal gzebs, raTa gazardos irlandiuri filmebis mayurebelTa ricxvi qveynis masStabiT da elis SemoTavazebebs kinoindustriis warmomadgenlebisgan.

■ sagadasaxado SeRavaTebi

irlandiis kinematografiis centri irlandiaSi moRvawe kinokompaniebs sagadasaxado SeRavaTebs sTavazobs specialuri sqemis mixedviT. es sqema moicavs mxatvrul filmebs, SemoqmedebiT dokumentur filmebs, satelevizio speqtaklebs da animaciur filmebs. sqema #481 iTvaliswinebs sagadasaxado SeRavaTebs (28%-mde). SeRavaTebi xelmisawvdomia, roca evrokavSiris romelime qveynis SemoqmedebiTi jgufi films iRebs irlandiaSi da iyenebs adgilobriv momsaxurebas.

Page 79: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

79

Tumca gansazRvrulia xarjis maqsimaluri odenoba- TiToeul proeqtze 50 milioni.

Sedegebi/gavlena

irlandiis kinoindustriaSi 4300-ze meti adamiania dasaqmebuli da am sferodan qveynis ekonomikaSi yovelwliurad 107 milioni Sedis. 43

mas Semdeg, rac individualuri investorebisTvis sagadasaxado ASeRavaTebi dawesda da 1993 wels irlandiis kinematografiis sabWo ganaxlda, 400-mde mxatvruli filmi, satelevizio speqtakli, dokumenturi da animaciuri filmi gamovida. irlandiulma mxatvrulma filmebma saerTaSoriso aRiareba moipoves da yvelaze mniSvnelovan festivalebze dajildovdnen. irlandiis SemoqmedebiTi gundi umaRlesi donisaa da bevr cnobil msaxiobsa Tu reJisors moicavs- kolin fareli, silian merfi, jonaTan ris meiersi, lian niisoni, fionuala flanagani, neil jordani, jim Seridani, jon muri, Kkirsten Seridani da damian odoneli.

1993 wlis aprilidan moyolebuli irlandiis kinematografiis sabWo pirdapiraa CarTuli SemoqmedebiT procesSi, iqneba es mxatvruli, dokumenturi, moklemetraJiani, satelevzio Tu animaciuri filmebis scenaris Seqmna, investiciebis ganxorcieleba, warmoeba, gamoSveba, a.S. irlandiis kinematografiis sabWoa 100-ze meti jildo aqvs aRebuli sxvadasxva mniSvnelovan festivalze, rogoricaa kanis, berlinis, veneciisa da torontos festivalebi.

MirlandiaSi multipleqsis udidesi qselia vard andersoni. sxva kinoTeatrebis mflobelebi arian kompaniebi United Cinemas International, Cineworld, da Vue. erTerTi udidesi damoukidebeli kinoTeatrebis qseli ekuTvnis Storm Cinemas-s, romlis kinoTeatrebi mdebareobs belfastSi, limerikSi, uoTerfordSi, navanSi, naasSi,a.S. 2005 wlis Semodgomaze bazarze multipleqsis axali qseli gamoCnda saxelwodebiT Movies@. Blockbuster Video-s Svilobili kompania Xtravision video gaqiravebis bazarze dominirebs.

am bolo dros irlandiul kinoindustrias mniSvnelovani warmateba hqonda. magaliTad 2006 wels gamosulma filmma The Wind That Shakes the Barley did warmatebas miaRwia da 3.5 milionze meti Semosavali moutana kinoTeatrebs. warmoebis xarisxi ufro da ufro izrdeba. irlandriis kinematografiis sabWom sagrZnoblad gazarda dafinanseba. 2005 wels dafinanseba 35 milioni oyo, 2006 wels ki 120 milions gadaWarba. Tumca kinoTeatrebis mayurebelTa raodenobis zrdis miuxedavad aRniSnul bazarze warmateba arc Tu ise didia. winaswari prognoziT 2010 wlis prognosis mixedviT kinoTeatrebSi 20 milioni adamiani wava (85%-iT meti daswreba, ufro maRali vidre mTlianad evrokavSirSi).44

gaerTianebul samefoSi sagadasaxado SeRavaTebis cvlileba da 2006 wkus axali sagadasaxado sqema imis maniSnebelia, rom gaerTianebuli samefo aRar iqneba Tanadamfinansebeli, is iqneba konkurenti, romelsac bolo wlebSi didi gavlena hqonda irlandiur kinoindustriaze. am

Page 80: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

80

cvlilebebis Semdeg ucxoeTis qveynebma Zalian mcire odenobis filmi gadaiRes irlandiaSi, rac kidev erTxel adasturebs imas, rom adgilobrivi kinowarmoebis bazari sustia globaluri tendenciebis mimarT.

Bbolodroindeli kvlev gviCvenebs kinoindustriis damatebiT ekonomikur sargebels qveynis ekonomikasTan mimarTebaSi. magaliTad im turistTa 10%, romelbmac pirvelad moinaxules irlandia, acxadebs, rom qveyanaSi mogzaurobis survili ganapiroba irlandiis ekranze naxvam.45

Page 81: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

81

axali zelandia

informacia qveynis Sesaxeb

mosaxleoba: 4,280,000 (gaero, 2008)

farTobi: 268,680 kvadratuli kilometri

dedaqalaqi: velingtoni

mSp: 128.7 miliardi dolari (2008)

ekonomikis ZiriTadi dargebi: momsaxureba, warmoeba, mSenebloba, soflis meurneoba

ZiriTadi savaWro partniorebi: avstralia, aSS

axali zelandia warmoadgens damoukidebel saparlamento demokratiul saxelmwifos britaneTis

Tanamegobrobis farglebSi. axal zelandias aqvs Tanamedrove, maRalganviTarebuli ekonomika romlis

nominaluri mTliani Sida produqtis (mSp) fuladi gamosaxuleba Seadgens 128.1 miliard aSS dolars (2008). ekonomikis udidesi dargia momsaxurebis seqtori (mSp-s 68.8%), amas mosdevs warmoeba da mSenebloba

(mSp-s 26.9%) da soflis meurneoba/nedleulis mopoveba (mSp-s 4.3%). axali zelandia aris qveyana, romelic

mTlianad aris damokidebuli Tavisufal vaWrobaze, gansakuTrebiT soflis meurneobis produqtebiT.

kulturuli politikis mimoxilva

ukanasknel wlebSi axal zelandiaSi gaizarda kulturis dargis mniSvneloba. am dargSi

dasaqmebulia muSaxelis daaxloebiT 6 % da dasaqmebis es maCvenebeli izrdeba qveynis

ekonomikis masStabiT. yvela saxis biznesis daaxloebiT 5%-ze meti am dargze modis.

kulturis dargis daxmarebis maregulirebeli sistema axal zelandiaSi efuZneba

Tanamegobrebis sxva qveynebis models, romelic iTvaliswinebs iseT iuridiul an

fizikur pirebs Soris urTierTobas, romlebsac ar akavSirebT erTmaneTTan raime saxis

saerTo interesebi (“arm’s length” model). am modelis mixedviT kulturis sferos

dawesebulebebs flobs da afinansebs mTavroba, romelic niSnavs maT mmarTvel sabWoebs da

moiTxovs maTgan parlamentis normatiuli aqtiT gansazRvruli funqciebis Sesrulebas.

aRniSnuli normatiuli aqtis farglebSi TiToeuli aseTi dawesebuleba avtonomiurad

gansazRvravs da ganaxorcielebs sakuTar strategias. mTavroba afinansebs, agreTve im

organizaciebsac, romlebic ar aris mis mflobelobaSi, rogoric aris axali zelandiis kinoarqivi.

imisaTvis, rom gaezarda kulturis dargis mxardaWera 2008 wels mTavrobam SemoiRo

kulturuli aRorZinebis paketi, romlis safuZvelze Tavdapirvelad moxda dargSi 80

milioni dolaris investireba da damatebiT dapirdnen momavali sami wlis ganmavlobaSi

yovel momdevno wels 20 milioni dolaris investirebas. aRniSnuli dafinansebis

gamoyofiT mTavrobam gamokveTa is prioritetebi, rasac investiciebi moxmardeboda,

kerZod Seiqmneboda axali samuSao adgilebi, ganviTardeboda turizmis seqtori,

gamoikveTeboda axali zelandiis erovnuli TviTmyofadoeba.

1991 wels Seiqmna kulturis da memkvidreobis saministro, romelsac kulturis

dargebze mTavari pasuxismgebloba daekisra. mas aqvs mandati Semdegi miznebis misaRwevad:

“saxelmwifo resursebis yvelaze efeqtiani gamoyeneba, axali zelandiis kulturis gagebisa da dafasebis unaris amaRleba, axali zelandiis kulturuli miRwevebis

Page 82: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

82

sayovelTaobis da mis kulturul cxovrebaSi monawileobis uzrunvelyofa, axali zelandiis kulturuli TviTmyofadobis gaZlierebisTvis zrunva.”

saministro axdens kulturis dargis zogierTi saxelmwifo dawesebulebisTvis

gamoyofili saxelmwifo dafinansebis administrirebas da aregulirebs maT urTierTobas

didi britaneTis uzenaes xelisuflebasTan. am tipis kinoorganizaciebia:

Creative New Zealand (axali zelandiis xelovnebis sabWo)

New Zealand Film Commission (NZFC) axali zelandiis kinokomisia

kulturuli dafinansebis nawils (romelic dRes 5 %-s Seadgens) uzrunvelyofs axali

zelandiis `saxelmwifo latariis sabWo~, romlis movaleobas warmoadgens saxelmwifos

mier gaTamaSebuli erovnuli latariiT Semosuli mogebis ganawileba saqvelmoqmedo

mizniT. mTavrobis moTxovniT saxelmwifo latariis sabWo gamouyofs axali zelandiis

xelovnebis sabWos, axali zelandiis kinokomisias da axali zelandiis sportisa da

rekreaciis organizacias Tavisi Semosavlis fiqsirebul procents. warsulSi am

organizaciebs gacilebiT didi grantebi eZleodaT, vidre is, romelsac isini organizacia

Vote Arts, Culture and Heritage-is meSveobiT iRebdnen. 2000 wlidan Vote Arts Culture and

Heritage-is dafinanseba gautolda `saxelmwifo latariis sabWos~ dafinansebas da zog

SemTxvevaSi kidec gadaaWarba mas.

kinos politika

ukanasknel wlebSi axali zelandiis kinoindustria mniSvnelovnad gaizarda.

kinoindustriis pirvelma oficialurma wliurma analizma aCvena, rom es dargi

aerTianebda 2,058 bizness, romelTa 90 % warmoebaSi an warmoebis Semdgom fazaSi

(postproduqcia) iyo Cabmuli.

axali zelandiis xelisufleba flobs da finansur daxmarebas uwevs ramdenime

konkretul kinoroganizacias, kerZod:

NNew Zealand Film Commission (axali zelandiis kinokomisia) valdebulia

waaxalisos axalzelandiuri filmebis warmoeba da distribucia da maTi ganviTareba.

igi ar awarmoebs filmebs, magram exmareba maT warmoebas investiciebis da marketingis

saSualebiT; agreTve infrastruqturuli da ganviTarebis iniciativebis mxardaWeriT.

New Zealand Film Archive (axali zelandiis kinoarqivi) agrovebs, inaxavs da

axdens axali zelandiis kinematografiul memkvidreobis demonstrirebas. arqivi

saqvelmoqmedo trastia, romelic damoukidebelia saxelmwifosgan. igi Tavad niSnavs

sameurveo sabWos.

Film New Zealand (kinogadaReba axal zelandiaSi) aris saerTaSoriso organizaciis

Association of Film Commissioners International (AFCI) wevri. es aris uwyeba, romelic

kinofilmebis gadaRebas aregulirebs axal zelandiaSi. igi xels uwyobs rogorc

adgilobrivi kinogadaRebebis, aseve saerTaSoriso kinogadaRebebis warmoebas qveyanaSi,

romelic msoflios erT-erTi saukeTeso adgilia kinogadaRebis TvalsazrisiT. es

aris damoukidebeli samrewvelo organizacia. mas sameurveo sabWo ganagebs, sadac

warmodgenili arian rogorc kinematografistebi, aseve xelisufleba. .

Page 83: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

83

The New Zealand Screen Council (axali zelandiis kinosabWo) aris dargobrivi

organizacia, romelsac kinoindustriis ganviTarebis xelSewyoba evaleba. igi

ramdenime mimarTulebiT muSaobs, romelTa Soris aris biznesis ganviTareba,

`broudbendi~ (broadband - teqnologia, romelic uzrunvelyofs xmis, monacemebis,

videos erTdroul gadacemas. Cveulebriv es miiRweva multipleqsuri gadacemiT,

sixSireebis gayofiT), gadasaxadebiT dabegvra, ganaTleba da treningi, axali media,

saxelmwifo dafinanseba da kvleva.

Creative New Zealand warmoadgens axali zelandiis xelovnebis sabWos. igi

investirebas axdens xelovnebisa da SesaZleblobaTa ganviTarebaSi, raTa

survilisamebr qveynis yvela moqalaqem SeZlos SemoqmedebiTi saqmianoba da

xelovnebasTan ziareba. igi axal auditorias da bazrebs qmnis axalzelandiuri

xelovnebisTvis rogorc qveynis SigniT, aseve sazRvargareT.

axali zelandiis kinokomisia

axali zelandiis kinokomisia (The New Zealand Film Commission (NZFC)) 1978 wels

daarsda parlamentis aqtis safuZvelze.

kinokomisia Tavad ar awarmoebs filmebs. igi axalzelandiel kinematografistebs

uzrunvelyofs sesxebiT da sakuTari saxsrebis xarjze dafinansebiT (equity financing), rom

daexmaros maT axali mxatvruli da moklemetraJiani filmebis damuSavebasa da warmoebaSi.

kinokomisia organizebas ukeTebs axali zelandiis Rirseul monawileobas umniSvnelovanes

saerTaSoriso kinofestivalebSi da kinobazrebSi. sakuTari savaWro saagentos - NZ film –is

saSualebiT kinokomisia monawileobs erovnuli filmebis realizaciasa da marketingSi. igi

xels uwyobs dargis farglebSi trenings da profesiul ganviTarebas, risTvisac

TanamSromlobs sxva kinematografiul organizaciebTan. kinokomisias kanoniT ekisreba

pasuxismgebloba, rom `waaxalisos, axal zelandiaSi axalzelandielebis mier

axalzelandiur Temebze Seqmnili filmebis marketingi, `promouSeni~, distribucia da

demonstrireba, Tavad miiRos amaSi monawileoba da uzrunvelyos saTanado daxmareba.~ igi

uzrunvelyofs finansur daxmarebas mxolod im filmebisTvis, romelTa Sinaarsi

mniSvnelovanwilad axalzelandiuria, rogorc es aqtSia ganmartebuli; es ganmarteba

oficialur erToblivi warmoebis filmebsac moicavs.

kinokomisiis mizania yovelwliurad sul mcire oTx mxatvrul filmSi (rogorc cifrul,

aseve msxvilbiujetian) da cxra moklemetraJiani filmSi investirebis ganxorcieleba. 2008

wels es mizani gadaWarbebiT Sesrulda da 12 mxatvrul films miaRwia sxvadasxva

organizaciebis mier uzrunvelyofili investiciebis xarjze.

kinokomisiis wliuri biujeti damokidebulia saxelmwifo dafinansebis xelmisawvdomobaze

da kinoSi Cadebuli investiciebis amonagebze. 2008/2009 finansuri wlis biujetiT

gaTvaliswinebuli Semosavali Seadgens 15.778 milion dolars. kinokomisiis biujetiT

gaTvaliswinebuli Semosavlis 23% saxelmwifosgan modis, 61% - saxelmwifo latariis

mogebidan, xolo danarCeni mogebidan da procentebidan. kinokomisiam mimdinare 2008/2009

wels biujetiT gaiTvaliswina 10.07 milioni dolaris investireba mxatvruli filmebis

warmoebasa da damuSavebaSi. garda amisa, man 1.6 milioni dolari dagegma moklemetraJiani

filmebis warmoebisTvis da 2.5 milioni dolari - mxatvruli filmebis `promouSenis~ da

marketingisTvis.

kinokomisia gadawyvetilebebs iRebs rvawevriani sabWos saSualebiT, romelsac xelovnebis,

kulturis da memkvidreobis ministri niSnavs. sabWos wevrebi warmoadgenen rogorc

Page 84: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

84

kinoindustrias, aseve biznesis da xelovnebis muSakTa farTo wreebs. mas hyavs 19-kaciani

personali, romelsac aRmasrulebeli direqtoris movaleobis Semsrulebeli

xelmZRvanelobs.

erToblivi warmoebis Sesaxeb xelSekrulebebi

amJamad axal zelandiaSi arsebobs Svidi ormxrivi xelSekruleba an SeTanxmeba erToblivi

warmoebis Sesaxeb avstraliasTan (1986), kanadasTan (1987), safrangeTTan (1987),

gaerTianebul samefosTan (1993), italiasTan (1997w. ganaxlda 2004), singapurTan (2004)

da germaniasTan (2005). garda amisa, axal zelandias TanamSromlobis Sesaxeb

arasavaldebulo SeTanxmebebi aqvs CineTis saxalxo respublikasa (2005) da koreasTan

(2005), romelic audiovizualur dargebSi erToblivi warmoebas exeba.

erToblivi warmoebis filmebis Sesaxeb xelSekrulebebi xels uwyobs damtkicebul

proeqtebs, rom oficialuri erToblivi warmoebis statusi moipovon. es maT saSualebas

miscems erovnuli filmebisTvis gansazRvruli SeRavaTebi miiRon erToblivi warmoebis

monawile TiToeul qveyanaSi. SeRavaTebi iTvaliswinebs filmis dafinansebis miRebas da

Sesabamis stimulirebas TiToeuli qveynis moqmedi kanonmdeblobis farglebSi, agreTve,

saxelmwifo xelSewyobas, rogoric aris meore qveynis moqalaqeebis droebiTi imigracia

da aparaturis droebiT Semotana. axali zelandiis mTavari SeRavaTi erovnuli filmis

mimarT aris finansuri daxmarebis misaRebad kvalifikaciis miniWeba axali zelandiis

kinokomisiis 1978 wlis aqtis 18 punqtis Tanaxmad.

konkretuli Careva (daxmareba)

axali zelandiis kinokomisia aris wamyvani organizacia, romelic uzrunvelyofs

qvemoT miTiTebul konkretul Carevas (daxmarebas):

kinokomisiis moklemetraJiani filmebis fondi – imarTeba sami aRmasrulebeli

saprodiusero jgufis mier, romlebsac yovelwliurad niSnaven sul mcire sami

moklemetraJiani filmis SesarCevad daaxloebiT 100 000 dolaris biujetiT.

aRmasrulebeli saprodiusero jgufebi iReben dokumentacias uSualod filmis

SemqmnelTa jgufebisgan da exmarebian maT filmis ganviTarebaSi, warmoebaSi da

kinokomisiisTvis miwodebaSi.

moklemetraJiani filmebis warmoebis Semdgomi periodis fondi yovelwliurad

110,000 dolars uzrunvelyofs, rom daafinansos moklemetraJiani mxatvruli

filmebis Cveneba sakvalifikacio festivalebze. ganacxadi miiReba 30 000-mde

dolaris moculobis Tanxaze.

kinematografiuli inovaciebis saprodiusero fondi warmoadgens amxanagobas axali

zelandiis kinokomisiis da axali zelandiis xelovnebis sabWos monawileobiT. misi

mizania axali da ganumeorebeli kinematografiuli nawarmoebebis Seqmnis xelSewyoba.

es fondi gascems grantebs axalbeda an gamocdil kinematografistebze inovaciuri

filmebis Sesaqmnelad. 25,000 dolaria maqsimaluri Tanxa, romelzec ganacxadi

SeiZleba waradginoT. debiutantebs, romlebsac pirvelad SeaqvT ganacxadi, SeuZliaT

warmoadginon proeqtebi 15,000-dan 17,000-mde dolaris biujetiT.

damoukidebeli kinematografistebis fondi aris axleburi tipis TanamSromloba axali

zelandiis kinokomisiis da axali zelandiis xelovnebis sabWos monawileobiT. misi

daarsebis mizani iyo investiciebis Cadeba gamocdili kinematografistebis

Page 85: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

85

gansakuTrebul, inovaciur, maRalxarisxovan, arakomerciul proeqtebSi, romlebic

miiswrafian moizidon auditoria axal zelandiasa da mis farglebs gareT.

yovelwliurad es fondi gascems grantebs kinofilmebis warmoebis da/an warmoebis

Semdgomi periodebis dasafinanseblad. axali zelandiis kinokomisiis da axali

zelandiis xelovnebis sabWos mier grantebis saxiT gacemuli Tanxa 2009 wlis

ivnisis dafinansebis raundisTvis sul 540,000 aSS dolars Seadgens.

erTi proeqtis ganviTarebis (development) ganacxadebi miiReba axalzelandieli

prodiuserebisgan, romlebsac saTanado gamocdileba aqvT dramatuli kinofilmebis

(film drama) SeqmnaSi. gadawyvetilebebis miReba sam doneze xdeba:

sakadro komiteti (Staff Committee) – wamyvani specialistebis jgufi

ganixilavs damuSavebis adreul etapze myofi proeqtebis ganacxadebs, romelTa

Rirebuleba maqsimum 40,000 dolaria; Cveulebriv TiToeuli ganacxadi ar

aRemateba 20,000 aSS dolars.

ganviTarebis komiteti (Development Committee)- es aris warmoebis ori

profesionalisgan Semdgari jgufi, romelTagan erTi sabWos wevria, xolo

meore aRmasrulebeli direqtori. es komiteti ganviTarebis departamentTan

erTad ganixilavs proeqtebs, romelTa warmoebis WeSmariti potenciali

maqsimum 110,000 dolaria.

sabWo - axali zelandiis kinokomisiis sabWo, romelic ganixilavs ganacxadebs

im proeqtebis ganviTarebis bolo stadiasTan, `SefuTvasTan~ (packaging) da

dafinansebasTan dakavSirebiT, romelTa warmoebis savaraudo xarjebi ar

aRemateba ganviTarebis dafinansebas maqsimum 150,000 dolaris farglebSi.

"mweralTa I iniciativa" – imarTeba yoveli wlis seqtemberSi. nebismier scenarists,

romelsac manamde ar miuRia ganviTarebis dafinanseba, SeuZlia warmoadginos Tavisi

scenari imis miuxedavad, hyavs Tu ara mas prodiuseri. scenarebs, romlebic

monawileobas miiRebs `vorkSopSi~, arCevs axali zelandiis kinokomisiis ganviTarebis

samsaxuri scenarebis eqspert konsultantTan da sam damoukidebel SemfasebelTan

erTad. xdeba eqvsi scenaristis SerCeva 2-dRian `vorkSopSi~ monawileobis misaRebad,

romelic yoveli wlis seqtemberSi imarTeba.

xelmisawvdomia sami tipis gadacemuli fondebi:

gadacemuli ganviTarebis fondi- gankuTvnilia gamocdili kinoprodiuserebisTvis,

romlebsac araerTi warmatebuli filmi aqvT Seqmnili. misi moculobaa daaxloebiT

250,000 dolari. gaicema ori wliT, rom mwerlebs da scenarebis ganviTarebas

moxmardes.

saprodiusero zednadebi xarjebis fondi – gankuTvnilia prodiuserebisTvis,

romlebsac sul mcire erTi warmatebuli mxatvruli filmi aqvT Seqmnili. 50,000

dolari gaicema erTi wliT da unda moxmardes zednadeb xarjebs, dakavSirebuls

scenarisa da proeqtis ganviTarebasTan.

mweralTa fondi – es programa gamocdili mwerlebisTvisaa gankuTvnili, romlebsac

sul mcire erTi axalzelandiuri mxatvruli filmis scenari aqvT dawerili,

romelic kinoTeatrebSi iyo demonstrirebuli. mwerlebs SeuZliaT Seitanon

ganacxadi 50,000 dolarze erTwliani periodisTvis, romelic ar eqvemdebareba

ganaxlebas.

axali zelandiis kinokomisia valdebulebas kisrulobs, rom Tavisi biujetis udidesi

nawili mimarTos mxatvruli filmebis warmoebaze. amis mizania uzrunvelyos

Page 86: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

86

maRalxarisxovani axalzelandiuri filmebis warmoeba, romlebic mravalferovan

kinoauditorias moizidavs rogorc qveynis SigniT, aseve mis gareT. ganacxadebs

warmoebis dafinansebis Sesaxeb ganixilavs axali zelandiis kinokomisiis sabWo,

romelic iTvaliswinebs eqsperti konsultantebisa da damoukidebeli Semfaseblebis

rekomendacias. gadawyvetileba sabWos regularul sxdomebze miiReba, romlebic

weliwadSi eqvsjer imarTeba.

kinofondi 2 axali zelandiis kinokomisiis mier Seiqmna 2006 wlis ivlisSi rogorc

axali struqtura, romelic msxvilbiujetian axalzelandiur mxatvrul filmebSi

investiciebs afinansebs da marTavs. misi mizania xeli Seuwyos niWier SemoqmedTa

bazis Seqmnas gamocdili da warmatebuli axalzelandieli kinematografistebis

monawileobiT, risTvisac maT SesaZlebloba miecemaT Seqmnan ufro didmasStabiani

mxatvruli filmebi, vidre es axali zelandiis kinokomisias SeuZlia. kinofondi 2-

is mizania:

xeli Seuwyos axalzelandiuri SemoqmedebiTi niWis ganviTarebas, raTa

saerTaSoriso komerciul investorebs survili gauCndeT daafinanson

axalzelandieli kinematografistebis mier dagegmili kinoproduqcia.

moizidon dafinansebis sxva wyaroebi axalzelandiur kinowarmoebaSi, maT

Soris ofSoruli kapitali.

xeli Seuwyon warmatebuli prodiuserebisTvis, reJisorebisTvis,

mwerlebisTvis, msaxiobebisTvis da kinogadamRebi jgufebisTvis samuSao

adgilebis gaCenas, rom isini iZulebuli ar gaxdnen sxva SesaZleblobebi

eZebon sazRvargareT.

mxatvruli filmis proeqtis warmoebis bolo stadiis (an ganviTarebis bolo

stadiis) dafinansebis Sesaxeb sakiTxebis ganixilvis dros kinofondi 2 unda

iTvaliswinebdes qvemoT mocemul saxelmZRvanelo miTiTebebs, romlebic moqnilad,

yoveli konkretuli SemTxvevis mixedviT unda iqnes gamoyenebuli (qvemoT mocemuli

sia ar aris amomwuravi):

a) kinofilmis Semqmnelebis ricxvSi unda Sediodes axalzelandieli prodiuseri da

axalzelandieli reJisori;

b) TiToeul kinematografists monawileoba unda hqondes miRebuli sul mcire erTi

mxatvruli filmis dasrulebul proeqtSi;

g) Cveulebriv, filmis biujeti unda aRematebodes 6 milion axalzelandiur dolars;

d) kinofondi 2 ganixilavs winadadebebs biujetis 20 %-is an metis dafinansebis

Sesaxeb iseTi filmebisTvis, romelTa biujeti daaxloebiT 20 milioni dolaria;

e) Cveulebriv, biujetis sul mcire 40 %-is dafinanseba xdeba ofSoruli

monawileobiT (sul mcire erTi kargi reputaciis mqone Teatraluri komerciuli

direqtoris mier nakisri finansuri valdebulebiT);

v) kinofondi 2 waaxalisebs dafinansebas sxva wyaroebidan;

z) dafinanseba SeiZleba moxdes kapitaliT, sesxiT, kontraqtis safuZvelze gadaxdiT,

saavanso realizaciiT, an sxva saSualebiT, romelsac kinofondi 2-is wevrebi

mizanSewonilad miiCneven yovel konkretul SemTxvevaSi;

T) Cveulebriv, warmoebis pirobiTi dafinansebis valdebulebas sawyisi 4-Tviani

periodisTvis iReben, da 6 Tvemde agrZeleben, Tu progresia miRweuli;

Page 87: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

87

i) rogorc wesi, kinofondi 2 gegmavs investicias erT an or mxatvrul filmSi,

romelic dafinansebas iRebs romelime erTi wlis ganmavlobaSi.

gadawyvetilebis miRebis dros kinofondi 2 iTvaliswinebs Semdeg faqtorebsac:

i. scenaris da proeqtis xarisxi;

ii. bazris potencialis arseboba wamyvan saerTaSoriso bazrebze (axal zelandiasa da

avstraliaSi distribuciis xelSekreulebebis arseboba);

iii. axalzelandiur kinematografSi Setanili wvlili;

iv. realizaciis uflebis gadacema savaWro saagentos - NZ film –isTvis;

v. sakredito riskebi, dakavSirebuli damfinansebel partniorebTan;

vi. kinofondi 2-is monawileobis done biujetis moculobasTan mimarTebaSi; da

vii. SemoTavazebuli garigebis komerciuli pirobebi da anazRaurebis perspeqtivebi

kinofondi 2-sa (da Sesabamisad axali zelandiis kinokomisiisTvis);

kinofondi 2 aris axali zelandiis kinowarmoebis fondis uflebamonacvle, romelic

trastis saxiT daarsda 2000 wels da xelisuflebisgan miiRo 22 milioni dolaris

moculobis granti.

axali zelandiis kinokomisiia ganixilavs mxatvruli filmebis warmoebis Semdgomi

dafinansebis ganacxadebs Semdeg kategoriebSi, rodesac filmis bazari ukve

gansazRvrulia:

cifruli mxatvruli filmebi, romlebsac warmoebis Semdgomi periodi sWirdeba, raTa

Cveulebrivi an cifruli filmis dasrulebuli saxe miiRos.

mxatvrul-dokumenturi filmebi romlebsac warmoebis Semdgomi dafinanseba sWirdeba.

mxatvruli filmebi gadaRebuli iseT firze, romelsac warmoebis Semdgomi dafinanseba

da/an 35 mm-ze gadatana sWirdeba.

granti msxvilbiujetiani kinofilmis warmoebisTvis. es granti SeiZleba gaices

nebadarTuli warmoebisTvis maSin, rodesac sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo

xarjebi (QNZPE) aRwevs Semdeg zRvars:

sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo xarjebi (QNZPE) unda iyos sul mcire 15

milioni axalzelandiuri dolari. sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo xarjebi

(QNZPE) - aris sawarmoo xarjebi, romlebic gaweulia an dakavSirebulia: axal

zelandiaSi SeZenil saqonelTan an momsaxurebasTan; miwis gamoyenebasTan axal

zelandiaSi; saqonlis gamoyenebasTan, romelic filmis Seqmnis procesSi axali

zelandiis teritoriazea. sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo xarjebi

(QNZPE) ar moicavs msaxiobebis da gadamRebi jgufis xarjebs, gaweuls axal

zelandiaSi.

satelevizio serialebis SemTxvevaSi, yoveli konkretuli epizodi, romlis ZiriTadi

gadaRebebi romelime 12-Tviani periodis ganmavlobaSi dasrulda da minimalurma

danaxarjma saSualod Seadgina 500,000 axalzelandiuri dolari yovel komerciul

saaTze, SeiZlebagaerTiandes, rom miaRwios 15 milion axalzelandiur dolars.

msxvilbiujetiani kinoproduqcia Tavisufldeba saSemosavlo gadasaxadisgan.

Page 88: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

88

festivalebis da prizebis programebi finansurad exmareba dargis aRiarebul

specialistebs an organizaciebs festivalebis CatarebaSi, sadac sazogadoebas

SesaZlebloba eZleva gaecnos mxatvruli filmebis mravalferovan programebs,

imarTeba informaciuli debatebi da warmoCndeba axali talantebi; an RonisZiebebis

dagegmvaSi, sadac miRwevebis da Rvawlis aRiareba xdeba mxatvruli filmebis

warmoebis yvela aspeqtSi.

saprodiusero bazris daxmareba iTvaliswinebs prodiuserebisTvis xelSewyobas,

romlebsac surT ganviTarebis bolo fazaSi myofi mxatvruli filmebis proeqtebi,

waradginon kanSi, AFM-is da sxva wamyvan bazrebze, sadac kinokomisias aqvs

warmomadgenloba.

dargis infrastruqturis profesionaluri kinoorganizaciebi, romlebic uSualod

warmoadgenen da uzrunvelyofen kinoprodiuserebis, mwerlebis da reJisorebis

konkretul iniciativebs an saqmianobas.

axalzelandiuri filmebis realizaciis saagento warmoadgens kinokomisiis gayidvebis

mTavar samsaxurs, romelic ukve 30 welia afinansebs da yidis axalzelandieli

reJisorebis filmebs. is uzrunvelyofs dafinansebas gayidvebidan gadaxdili avansebiT,

strategiuli gayidvebiT da marketinguli momsaxurebiT. am saagentos movaleobaa

realizaciasTan dakavSirebuli dokumentaciis Segroveba da gaformeba, rasac misi

iuristebis jgufi akeTebs.

sertificireba da dabegvra

kinokomisia sakuTar saxsrebs iyenebs moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad, romlis moTxovnas

warmoadgens dafinansebis gamoyofa mxolod im filmebisTvis, romlebsac

mniSvnelovanwilad axalzelandiuri Sinaarsi aqvT. Sesabamisad, kinokomisia ganacxadebs

iRebs mxolod axalzelandieli prodiuserebisgan.

kinokomisia uflebamosilia droebiT an sabolood mianiWos oficialuri erToblivi

nawarmoebis statusi films an satelevizio proeqts, Tu proeqti yvela saWiro

kriteriums akmayofilebs.

sanam mxatvruli filmis warmoeba kinokomisiis dafinansebas miiRebs, man jer

axalzelandiuri filmis kvalifikacia unda miiRos. es maSin moxdeba, rodesac kinokomisia

miscems mas mniSvnelovanwilad axalzelandiuri Sinaarsis mqone filmis Sefasebas,

rogorc es axali zelandiis kinokomisiis 1978 wlis aqtis 18 punqtSia gansazRvruli.

Page 89: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

89

1. Tavisi funqciebis ganxorcielebis dros komisiam ar unda gauwios finansuri daxmareba romelime pirs filmis gadaRebasTan, `promouSenTan~, distribuciasTan an demonstrirebasTan dakavSirebiT, Tu darwmunebuli ar aris rom films mniSvnelovanwilad aqvs an eqneba axalzelandiuri Sinaarsi. .

2. imisaTvis, rom gansazRvros aqvs Tu ara films mniSvnelovanwilad axalzelandiuri Sinaarsi, komisiam unda ganixilos Semdegi sakiTxebi:

a. filmis sagani.

b. kinogadaRebis adgili, sadac filmi aris an iqneba gadaRebuli.

g. qvemoT mocemuli pirebis erovneba da sacxovrebeli adgili:

i. avtorebi, scenaris avtorebi, kompozitorebi, prodiuserebi, reJisorebi, msaxioebebi, teqnikuri personali, memontaJeebi da sxva adamianebi, vinc monawileoba miiRo an miiRebs filmis SeqmnaSi; da

ii. is pirebi, romlebsac aqvT an momavalSi eqnebaT filmis SeqmnasTan dakavSirebuli romelime kompaniis, amxanagobis an erToblivi sawarmos wili an kapitali; da

iii. is pirebi, romlebsac aqvT an eqnebaT filmis saavtoro ufleba.

d. wyaro, saidanac modis filmis SeqmnisTvis ukve gamoyenebuli an momavalSi gamosayenebeli fuli.

e. sakuTrebis ufleba filmis Sesaqmnelad gamoyenebul an momavalSi gamosayenebel aRWurvilobasa da teqnikur saSualebebze da maTi adgilmdebareoba.

v. nebismieri sxva sakiTxi, romelic komisiis azriT am aqtis miznebTan SesabamisobaSia.

sertificireba or etapad ganxorcieldeba. warmodgenili kinoproeqtis ganxilvis Semdeg

kinokomisia gascems `droebiT sertifikats~. droebiTi sertifikatis mizania gasces

garantia, rom filmi daeqvemdebareba erTwlian Camoweras Tu is warmodgenili da

kinokomisiis mier sertificirebuli ganacxadis mixedviT Seiqmneba. `droebiTi

sertifikati~ ZalaSia 12 Tvis ganmavlobaSi da werilobiTi moTxovnis safuZvelze

SeiZleba gagrZeldes.

saboloo sertifikati gaicema filmis dasrulebis Semdeg, rodesac prodiuseri

daasabuTebs, rom yvela kriteriumi dakmayofilda. ara axalzelandiuri filmis warmoebis

xarjebis 50 % filmis damTavrebis wels gamoiqviTeba, xolo meore 50 % - momdevno

saSemosavlo wels.

axalzelandiuri filmis warmoebis xarjebi mTlianad gamoiqviTeba filmis damTavrebis

wels. sxva filmebis warmoebis an SeZenis xarjebi gamoiqviTeba ori wlis ganmavlobaSi,

romlis aTvlac im wels iwyeba, rodesac filmi dasrulda.

Sedegebi / zemoqmedeba

kinokomisiis Seqmnidan 30 wlis ganmavlobaSi axal zelandiaSi 200 mxatvruli filmi Seiqmna,

aqedan 140-ze meti – axali zelandiis dafinansebiT, maSin, roca am organizaciis Seqmnamde 30 wlis

ganmavlobaSi qveyanaSi 20-ze naklebi mxatvruli filmi gakeTda.

yvelaze mniSvnelovani nawarmoebi trilogia `beWdebis mbrZanebeli~ iyo miuxedavad imisa, rom

kinowarmoebis sferoSi dasaqmebulTa ricxvis gazrdas sxva filmebma ufro metad Seuwyo filmi.

Page 90: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

90

poloneTi

poloneTis Sesaxeb

poloneTi centralur evropaSi mdebareobs, mas dasavleTiT germania esazRvreba, samxreTiT- CexeTis respublika da slovakeTi, aRmosavleTiT-ukraina, belorusia da litva da CrdiloeTiT- baltiis zRva da kaliningradis olqi. poloneTis mTeli teritoria 312,679 kvadratuli kilometria. is sididiT 69-e qveyanaa msoflioSi da me-9 evropaSi. poloneTSi 38 milionze meti adamiani cxovrobs. mosaxleobis raodenobiT poloneTi merve qveyanaa evropaSi da 33-e msoflioSi. mosaxleobis simWidrove udris- 122 mosaxle 1 kvadratul kilometrze.

poloneTi demokratiuli qveyanaa, romelsac marTavs arCeuli prezidenti. Qqveynis moqmedi konstitucia 1997 wliT TariRdeba. mTavrobas warmoadgens ministrTa sabWo, romelsac xelmZRvanelobs premier-ministri. prezidentis arCeva xdeba sayovelTao arCevnebis gziT, 5 wliani vadiT. amJamad qveynis prezidentia lex kaCinski, premier-ministri ki donald taski.

poloneTi erTerTi yvelaze jansaRi ekonomikis mqone qveynad iTvleba post-komunistur qveynebs Soris. 2006 wels mTliani Sida produqti 6.1%-iT gaizarda. komunisturi wyobis damxobis Semdeg poloneTi ekonomikis liberalizaciis gzas daadga da axla warmoadgens centralizebuli ekonomikidan sabazro ekonomikaze gadasvlis warmatebul magaliTad.

sagadasaxado sistemis mimoxilva

poloneTis sagadasaxado sistema iTvaliswinebs individualuri Semosavlis 18% da 32%-ian dabegvras. Ggarkveul SemTxvevebSi individualur pirs SeuZlia arCevani ASeaCeros biznesis Semosavlis 19%-ian dabegvraze. korporatiuli gadasaxadi poloneTSi 19%-s udris.

kapitalis zrdis Semosavalze raime gansakuTrebuli gadasaxadi ar arsebobs. rogorc wesi, kapitalis zrdis Semosavali emateba individualuri pirisa Tu kompaniis regularul Semosavals da Cveulebrivi wesiT dabegvras eqvemdebareba. Mmiuxedavad amisa, Tu uZravi qoneba gaiyida misi SeZenidan 5 wlis da ufro xangrZlivi periodis Semdeg, kapitalis zrdis Semosavali ar daibegreba. Tu es periodi 5 welze naklebia, Semosavali 19%-iT daibegreba.

individualuri piris kapitalis zrdis Semosavali gayiduli wilidan 19%-iT ibegreba. poloneTSi dividenduri Semosavalic 19%-iT ibegreba.

2008 wlis monacemebiT korporatiuli gadasaxadi 19%-s udrida.

kompania polonurad iTvleba, Tu is poloneTSia daregistrirebuli an

Page 91: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

91

poloneTSi funqcionirebs.

Semdegi saxis Semosavali ar ibegreba:

uZravi qonebis gayidva garkveuli periodis mflobelobis Semdeg

latariebi

sacxovrebeli binis gayidvidan miRebuli Semosavali im pirobiT, rom alternatiuli sacxovrebeli farTis SesaZenad 2 welia gaTvaliswinebuli.

erTi kompaniidan Tavisive jgufis meore kompaniisTvis dividendis gadacema.

■ Semosavali dazRvevidan

■ Semosavali Semowirulobebidan

sagadasaxado SeRavaTebis umetesoba saSemosavlo gadasaxadis daqviTvis saxiT xorcieldeba.

xSir SemTxvevaSi damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi 22%-ia. zogierT produqtsa da momsaxurebaze dRg SeiZlena iyos 3% an 7%. Tu wliuri brunva 10 000 evroze naklebia, biznesis mflobeli dRg-sgan Tavisufldeba.

dRgs-sgan Tavisufalia Semdegi produqtebi da servisebi:

■ jandacvis servisi

■ rZis produqtebi

■ dazRveva da sabanko momsaxureba

■ fosta da safosto markebi.

■ ganaTlebis, xelovnebisa da mecnierebis servisebi.

■ Eeqsportis servisi

Ddetaluri informaciisTvis ixileT: http://www.worldwide-tax.com/poland/indexpoland.asp

Kkulturuli politikis mimoxilva

1989 wels poloneTi damoukidebeli qveyana gaxda. mas Semdeg qveynis kulturuli politika neo-liberaluri modeliT ganviTarda, romelic sabazro ekonomikas efuZneboda. poloneTSi mniSvnelovani politikuri da ideologiuri cvlilebebi moxda, ramac Sesabamisi transformacia gamoiwvia, radgan qveyanaSi 1989 wlis saparlamento arCevnebis Semdeg komunisturi xelisufleba dasrulda.

1993 wels SemuSavda kulturuli saqmianobis organizebisa da dafinansebis axali principebi. Ees principebi aisaxa samTavrobo dokumentSi- saxelmwifo kulturuli politikis principebi. am dokumentSi CamoTvlilia poloneTis mTavrobis gegmebi:

Page 92: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

92

demokratiis ganviTarebisa da samoqalaqo sazogadoebis

gaZlierebis xelSewyoba, xelovani xalxisTvis da Sesabamisi

organizaciebisTvis sabazro ekonomikaze gadasvlis procesis

gamartiveba;

■ yvelaze Zvirfasi kulturuli memkvidreobis dacva;

saTanado kanonmdeblobis SemoReba kulturuli saqmianobis axali formebis mxardasaWerad;

poloneTis kulturuli politika Semdeg amocanebzea orientirebuli:

decentralizacia- centraluri administraciidan Zalauflebis regionalur, xolo regionaluridan adgilobriv doneze gadanawileba’

saxelmwifos finansuri daxmareba SerCeuli kulturuli institutebisa da RonisZiebebis mimarT;

arasaxelmwifo kulturuli institutebis mxardaWera, dafinansebis meqanizmebis SemuSaveba, rac damatebiTi resursi iqneba saxelmwifo dafinansebisTvis

es miznebi 1993 wels Camoyalibebul principebs Seesabameba. 2003 wels iyo mcdeloba evrokavSiris fondebis mozidvis TvalsazrisiT. am konteqstSi, aqcenti gakeTda kulturis ganviTarebis mimarT regionalur midgomaze. Kkulturuli TviTmyofadoba da erovnuli memkvidreobis dacva umTavres prioritetebad iTvleba 2005 wlis Semdeg. 2006 wels kidev gagrZelda cvlilebebi saxelmwifo politikaSi kulturuli memkvidreobis mimarT.

kinoindustriis politika

poloneTis kinematografiis politikis mizania axali kinoindustriis ganviTareba da investiciebis mozidva poloneTSi filmebis gadaRebisa da erToblivi warmoebis TvalsazrisiT.

1987 wlis ivlisSi miiRes aqti kinematografiis Sesaxeb. amis Semdeg Sesrulda samuSao axali sabazro principebis da dafinansebis modelebis SemuSavebis TvalsazrisiT. Tumca, aqtSi cvlilebebis Setanaa dagegmili.

poloneTSi bolo wlebis ganmavlobaSi kerZo seqtoris kinoindustriiT daintereseba mniSvnelovnad gaizarda. saxelmwifos kontrolis qveS myofma kinoindustriamac transformacia ganicada da saxelmwifo da kerZo struqturebs Soris TanamSromlobaze dafuZnebuli organo gaxda. kerZo seqtoris daintereseba kinoindustriaSi investiciis CadebiT araa dakavSirebuli raime speficikur samarTlebriv an sagadasaxado SeRavaTTan.

warsulSi kinematrografiis komiteti anawilebda sabiujeto Tanxebs filmebis warmoebisTvis da Sesabamis subsidiebs gascemda. 2000 wels daaxloebiT 20 mxatvruli da 546 moklemetraJiani filmi Seiqmna. ZiriTadi Tanamwarmoeblebi iyvnen sazogadoebrivi mauwyeblebi an ucxouri

Page 93: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

93

kompaniebi. 2003 wlis gazafxulze komiteti daiSala. bolo wlebis ganmavlobaSi ramdenjerme wamoayenes iniciativa kinematrografiis Sesaxeb aqtSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb, Tumca uSedegod.

2005 wels axali kanonproeqti SemuSavda, magram amave wlis 30 ivniss mas kenWi ar uyara social-dekomkratiulma mTavrobam leJek mileris meTaurobiT.

aRniSnuli aqti, Tavisi amJamindeli statusiT saxelmwifo daxmarebiT uzrunvelyofs kinoindustrias da mis mTavar pirobas warmoadgens filmis warmoebisa da popularizaciis mxardaWera.

poloneTis mTavroba flobs an exmareba Semdeg kulturul saagentoebs:

poloneTis kinematografiis instituti daarsda kinematografiis Sesaxeb aqtis

safuZvelze, romelic pasuxismgebelia kulturul politikaze da

funqcionirebs rogorc uaxlesi evropuli kinematografiis instituti.is 2005

wels daarsda. institutis daarsebas win uZRoda poloneTis parlamentis mier

miRebuli axali kanoni kinoindustriis Sesaxeb. es instituti Tavisi funqciebiT

hgavs evropaSi arsebul sxva uwyebebs, romlebic emsaxureba kinoindustrias.

krakovis kinematogragiis fondi-krakovis kinofestivalis mTavari

organizatoria, romelmac 2003 wlis dekemberSi daiwyo funqcionireba.

misi daarsebis mizani iyo dafinansebis gazrda da RonisZiebebis organizeba.

Ffondi xels uwyobs profesiul ganviTarebas. fondis mier festivalis

Oorganizebis erTerTi mniSvnelovani faqtori isaa, rom erTmaneTs xvdebian

reJisorebi da prodiuserebi da xSir SemTxvevaSi saintereso SeTanxmebebsac

aRweven.

filmebis popularizaciis saagento-am saagentos mTavari mizania

polonuri dokumenturi, animaciuri da moklemetraJiani filmebis

popularizacia evropaSi. es saagento krakovis kinematografiis fondma Seqmna.

misi amocanebia:

■ Seiqmnas video biblioTeka kinoindustriisa da televiziisTvis ■ momzaddes sareklamo masalebi saagentos mier warmodgenili filmebisTvis ■ filmebis wardgena saerTaSoriso festivalebze da saerTaSoriso bazarze ufasod ■ momzaddes yvelaze saintereso polonuri filmebi, romlebsac aCveneben poloneTSic da sazRvargareTac, moxdes filmebis popularizacia distributorebsa da satelevizio kompaniebis redaqtorebs Soris;

■ krakovis filmebis bazris organizeba;

■ kompleqsuri monacemTa bazis Seqmna saerTaSoriso treningebis, stipendiebis, konkursebis Sesaxeb da yvela momxmarebels gaegzavnos informacia amis Sesaxeb; ■ dokumenturi, animaciuri da moklemetraJiani filmebis monografiuli Cvenebis organizeba

Page 94: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

94

poloneTis kinematografiis instituti

poloneTis kinematografiis instituti

daarsda kinematografiis Sesaxeb aqtis safuZvelze, romelic pasuxismgebelia

kulturul politikaze da funqcionirebs rogorc uaxlesi evropuli

kinematografiis instituti.is 2005 wels daarsda. institutis daarsebas win

uZRoda poloneTis parlamentis mier miRebuli axali kanoni kinoindustriis

Sesaxeb. es instituti Tavisi funqciebiT hgavs evropaSi arsebul sxva uwyebebs,

romlebic emsaxureba kinoindustrias. instituti Tavad ganagebs fondebs da

grantebs, romelsac Tavisi iniciativiT iRebs. instituti angariSvaldebulia

kulturisa da erovnuli memkvidreobis ministris winaSe. aq funqcionirebs

sabWo, romelsac niSnavs ministri. sabWoSi 11 wevria. institutis Semosavlis

wyaroebia: sabiujeto subsidiebi, Semosavali filmidan, roca instituti

saavtoro uflebebis mflobelia da Semowirulobebi. garda amisa, “eisiTi”

amtkicebs, rom instituti sargebels iRebs saxelmwifo da kerZo Semosavlidan

1.5%-is odenobiT. aRniSnuli

Semosavlis wyaroebia: kinoTeatrebis mflobelTa Semosavali filmebidan da

reklamebidan, distributorebis Semosavali filmebis gayidvidan da

gaqiravebidan, satelevizio mauwyeblebis Semosavali reklamebidan, cifruli

platformis Semosavali programuli gadasaxadidan, sakabelo televiziis

operatorebisgan Semosavali, sazogadoebrivi mauwyeblis wliuri

Semosavlisgan. poloneTis kinematografiis instituts aqvs Semdegi kanoniT

gaTvaliswinebuli valdebulebebi: SesaZleblobebis Seqmna polonuri filmebis

warmoebisa da TanawarmoebisTvis; yvela Janris filmis stimulireba da

mxardaWera, gansakuTrebiT ki xelovnebis Sesaxeb filmebisTvis; poloneli

mayureblisTvis polonuri, evropuli da nemismieri ucxouri filmebis Cvenebis

xelSewyoba; filmebis debiutebis da axalgazrda reJisorebis xelSewyoba,

polonuri filmebis warmoebis xelSewyoba; filmebis proeqtebis, warmoebis,

distribuciisa da popularizaciis dafinanseba, Tanamedrove polonuri

kinoindustriis daxmareba, arqivebis saTanado movla, damoukidebeli

kinoTeatrebis potencialis xelSewyoba, gansakuTrebiT ki mcire da saSualo

kompaniebis daxmareba, romlebis kinoindustriaSi muSaoben.

specifikuri intervenciebi

Page 95: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

95

am miznebis misaRwevad poloneTis kinematografiis institutis direqtori Semdeg programebs gvTavazobs, romlebic me-9 cxrilSia mocemuli:

milioni zlotia mxatvruli filmebis SemTxvevaSi, 500 000 dokumenturi filmebis da animaciuri filmebis SemTxvevaSi, xolo 2 milioni iseTi dokumenturi filmebis SemTxvevavSi, romlebic kinoTeatrebisTvisaa gamiznuli. Aarsebobs Tanadafinansebis Semdegi kriteriumebi: damsaxureba xelovnebis sferoSi, kulturuli mniSvneloba, tradiciebze, evropis mravalferovnebaze da ekonomikur pirobebze orientireba.

cxrili 9

programa prioriteti gamoyofili Tanxa

(milioni zloti)

sulL

(milioni

zloti

%

Pproeqtis ganviTareba ganviTareba 3.5 4.3 4.8

Ggrantebi

scenaristebisTvis

0.8

Ffilmis warmoeba sareJisoro debiutebi 11.3 62 68.7

mxatvruli filmis

warmoeba

40.2

dokumenturi filmis

warmoeba

3.5

animaciuri filmis

warmoeba

4.0

polonuri

kinoindustriis

mxardaWera

3.0

Ffilmis gavrceleba 7.5 7.5 8.3

polonuri filmis

sazRvargareT

popularizacia

sazRvargareT popularizacia

3.5 3.5 3.9

Page 96: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

96

Sedegebi/gavlena

poloneTis saxelmwifo politikas kinoindustriis mimarT

sxvadasxvanairi Sedegebi aqvs. qveyanaSi warmoebuli filmebis

raodenoba, romlis monacemebs kinematografiis instituti

uzrunvelyofs, me-10 cxrilSia mocemuli. rogorc Cans,mxatvruli

filmebis raodenoba gaizarda 2004-2006 wlebSi, magram Semcirda

dokumenturi da animaciuri filmebis warmoeba.

cxrili 10: 2004-2006 wels poloneTSi warmoebuli filmebis raodenoba _________

weli Mmxatvruli filmi

Ddokumenturi filmi

animaciuri filmi saganmanaTleblo filmi

sul

2004 19 (3)* 36 10 1 66

2005 28 (4) 35 26 4 93

2006 37 (2) 30 6 0 73

wyaro: poloneTis kinematografiis instituti. frCxilebSi Casmuli cifrebi saerTaSoriso, erToblivad nawarmoeb filmebs aRniSnavs.

evropis audiovisualuri observatoriis kvleva cxadhyofs, rom

poloneTis kinoTeatrebSi daswreba mxolod odnav gaizarda bolo

wlebSi (cxrili 11).

cxrili 11: kinoTeatrebSi daswrebis maCveneblebi evropis qveynebSi (2004-2008 wlebSi)

Page 97: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

97

polonuri filmebis sabazro wili mniSvnelovnad ver gaizarda 2004-2008 wlebSi (cxrili 12).

cxrili 12: erovnuli filmebis sabazro wili evropis qveynebSi

erovnuli filmebis sabazri wili evropis qveynebSi (2004-2008 wlebi)

Page 98: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

98

TurqeTi

TurqeTis ASesaxeb

TurqeTi demokratiuli saxelmwifoa, sadac Zalaufleba Semdegnairadaa gadanawilebuli: sakanonmdeblo xelisufleba- didi erovnuli asamblea, aRmasrulebeli xelisufleba-prezidenti da ministrTa sabWo, sasamarTlo xelisufleba- damoukidebeli sasamarTloebi da uzenaesi samarTlebrivi organoebi. TurqeTSi 75.8 milioni (gaeros 2008 wlis monacemebi) adamiani cxovrobs. Dedaqalaqia Ankara, magram yvelaze didi qalaqia stamboli. TurqeTis teritoria moicavs 779,452 kvadratul kilometrs.

TurqeTis ZiriTadi saeqsporto produqciaa: tansacmeli, teqstili, xili, bostneuli, rkina, foladi, avtomobilebi, sawvavi da navTobproduqtebi. qveynis ZiriTadi enaa Turquli.

1999 wels TurqeTi evrokavSirSi gawevrianebis kandidati gaxda da evrokavSiris moTxovnebis Tanaxmad is kvlav agrZelebs reformebis ganxorcielebas adamianis uflebebisa da ekonomikis sferoSi.

sagadasaxado sistemis mimoxilva

TurqeTSi sagadasaxado sistema sakmaod progresulia- rac ufro maRalia Semosavali, miT ufro maRalia saprocento ganakveTi. 2008 wlis individualuri sagadasaxado ganakveTebi 15-dan 35%-mde meryeobs.

TurqeTSi korporaciebs 20%-iani gadasaxadi ekisrebaT. Kkapitalis gazrdiT miRebuli Semosavlis gadasaxadi korporaciaSi emateba mis regularul Semosavals. zogadad, kapitalis gazrdiT miRebuli Semosavali (individualuri piris Tu kompaniis) e,ateba regularul gadasaxads.

standartuli sagadasaxado ganakveTiAindividualur pirze dakisrebuli saSemosavlo gadasaxadis identuria da 15-dan 35%-mde meryeobs.

standartuli sagadasaxado ganakveTi korporaciisTvis 20%-ia. qonebis gasayidi fasze unda aisaxos is sxvaoba, rac yidvisa da gayidvis fasebs Sorisaa dafiqsirebuli. Kkapitalis gazrdis Semosavlis gadasaxadi mxolod uZravi qonebidan miRebul mogebasTan mimarTebaSi iangariSeba.

damsaqmeblis socialuri dazRvevis wili xelfasis 19.5%-ia. Ddasaqmebuli adamianis SemTxvevaSi ki-xelfasis 14%. Ddamsaqmebeli damatebiT 2 %-s, xolo dasaqmebuli 1%-s ixdis umuSevrobis fondSi.

begara unda daeqviTos qveynis droebiT macxovreblebs Semdegi gadasaxadebidan:

■ Ddividendi - 15%.

■ procenti - 10%.

Page 99: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

99

■ honorari - 20%.

■ profesiuli momsaxureba - 20%

Turquli kanonmdebloba Semdegi saxis Semosavlebs aTavisuflebs saSemosavlo gadasaxdisgan:

■ mogeba kerZo sapensio fondidan .

■ gayiduli aqciebis Semosavali kerZo pirebisTvis

■ dividendis Semosavali, weliwadSi 19 800-mde, kerZo pirebisTvis.

kerZo piris mogeba fasiani qaRaldebis gayidvidan, Tu es fasiani qaRaldebi mis mflobelobaSi iyo minimum 1 wlis ganmavlobaSi

kerZo piris mogeba moZravi qonebis gayidvidan, Tu es qoneba mis mflobelobaSi iyo 5 wlis an meti xnis ganmavlobaSi

erTi kompaniis mier meore kompaniisTvis gadaxdili dividendi

TurqeTi awesebs sagadasaxado SeRavaTebs Semdeg SemTxvevebSi:

AsazRvargareT, ucxour valutaSi gaweuli araoficialuri xarji, sufTa Semosavlis 0.5%-mde

Ggadauxdeli vali garkveul situaciebSi

Semowiruloba garkveuli organizaciebisTvis, saSemosavlo gadasaxadis

0.5%-mde

Ddasaqmebuli adamianebis samedicino momsaxurebis xarjebi

_____________ Qqiris gadasaxadi.

xSir SemTxvevaSi dRg 18%-s udris. dRg ekisreba qonebas, momsaxurebas da imports. Eeqsports es gadasaxadi ar exeba.

sagadasaxdo ganakveTi saCuqrebisTvis 10-dan 30%-mde meryeobs, memkvidreobaze-1-dan 10%-mde. Mmemkvidreobaze gadasaxadi 3 wlis ganmavlobaSi ifareba. Ygadaxda weliwadSi orjer xdeba.

wliuri qonebis gadasaxadi 0.1-0.3%-ia da ekisreba miwas da Senobas. uZravi qonebis gayidvaze 1.5%-iani gadasaxadia. Ggadasaxads orive mxare ixdis, myidvelic da gamyidvelic.

Sesavali

rTulia informaciis moZieba TurqeTSi kulturisa da kinoindustriis Sesaxeb. erTi mxriv, inglisur enaze Zalian mcire informaciaa xelmisawvdomi, meore mxriv, kulturisa da turizmis saministros vebgverdze gamoqveynebuli monacemebi moicavs Turquli kinematografiis istoriis mimoxilvas.

Page 100: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

100

warmatebuli Turquli filmebis sia TiTqmis yvelganaa, magram konkretuli monacemebi saxekmwifos subsidiebis an sxva intervenciebis Sesaxeb ar aris xelmisawvdomi.

am mizezis gamo, am angariSSi mxolod is informaciaa mocemuli, rac xelmisawvdomi aRmoCnda. es monacemebi inglisurenovani saitebidan, araoficialuri konsultaciebidan da presidanaa amoRebuli.

Kkulturuli politikis mimoxilva

Pparlamenti mniSvnelovan rols asrulebs kulturis, xelovnebis, kulturuli memkvidreobis sferoSi. Kkulturisa da turizmis saministro aris ZiriTadi samTavrobo uwyeba, romelic pasuxismgebelia kulturuli politikis formirebasa da ganxorcielebaze. lulturis mxardaWeris politikis miznebia:

Eerovnuli kulturis dacva da ganviTareba

kulturis struqturis gaZliereba da gafarToeba

■ kulturuli RonisZiebebis Catareba

aris mcdeloba imisa, rom TurqeTis kulturuli politika evropul kulturul prioritetebs Seusabamon da gafarTovdes TanamSromloba sxva qveynebTan, maT Soris evrokavSiris wevrebTan da saerTaSoriso organizaciebTan, rogoricaa iunesko da evrosabWo. TurqeTi apirebs kulturis sferos xelmisawvdomobis gazrdas sazogadoebis nebismieri fenisTvis. am TvalsazrisiT, erTerTi prioritetia Sesabamisi statistikuri monacemTa bazis Seqmna, romelic evrokavSiris analogiuri iniciativis Sesaferisi iqneba.

Kkinoindustriis politika

TurqeTis kulturisa da turizmis saministroSi aris generaluri direqtorati, romelic kinoindustriasa da saavtoro uflebebis dacvis sakiTxebze muSaobs. 1986 wlis 23 ianvars miiRes axali kanoni kinematografiis Sesaxeb. am kanonis mizani iyo mxardaWeris uzrunvelyofa kinosa da musikis sferoSi moRvawe adamianebisTvis. 1987 wels daiwyo kinoindustriis reorganizacia. Kamave wels kulturisa da turizmis saministrom Camoayaliba TurqeTis kinematografistTa profesiuli kavSiri.

Kkinoindustriisa da saavtoro uflebebis generaluri direqtorati 1989 wels daarsda. amave wels daarsda musikisa

Page 101: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

101

da kinoxelovnebis mxardaWeris fondi. es fondi kinematografiis seqtors afinansebda.

araoficialuri interviu kodakis regionalur menejerTan, goxan ozdemirTan

2002 wlidan mxatvruli filmebis bazari mniSvnelovand izrdeba. 2002 wels mwarmoebelma kompaniebma gaacnobieres is faqti, rom Tu isini maRali xarisxis filmebs Seqmnidnen Turqi mosaxleoba ufro didi siamovnebiT naxavda maTTvis damaxasiaTebel erovnul films, vidre ucxoeli mayurebeli. aseTma kompaniebma ufro meti mxat vruli filmis warmoeba daiwyes da seriozuli adgilic daimkvidres.

adgilobrivi filmebis raodenobisa da xarisxis zrdasTan erTad, kinoTeatrebSi sul ufro aqtiurad Cndeboda Turquli produqcia. amasobaSi MmTavrobam miiRo kanoni, sadac garkveuli sagadasaxado SeRavaTebi iyo gaTvaliswinebuli filmebis damfinansebeli kompaniebisTvis. am kanonma iseTi kompaniebi moizida, rogorebic arian kokakola, Seli, Turqseli, a.S.

didi konkurencia daiwyo telearxebs Soris satelevizio serialebTan dakavSirebiT. 1 wlis ganmavlobaSi serialebis raodeoba 10-dan 80-mde gaizarda. yovelive aman ki regularuli Semosavali moutana mwarmoebel kompaniebs. maT ukve ufro didi Tanxebis daxarjva SeeZloT mxatvruli filmebis warmoebaze.

TurqeTSi daaxloebiT 1400 kinoeTeatria. Bbolo 3 wlis ganmavlobaSi 1000-mde kinoTeatri garemontda.

Turquli kinoindustria etapobrivad viTardeboda da axla is kargad Camoyalibebuli industriaa. 2008 wels 230 ucxouri mxatvruli filmi gamovida. adgilobrivi filmebis raodenoba 50 iyo, magram am filmebis Semosavalma kinoTeatrebis Semosavlis 60% Seadgina. es Zalian didi cifria da uprecedento SemTxvevaa.

kinos asociacia kulturis saministros gadascems sias, sadac CamoTvlilia dasafinansebeli proeqtebi. saministro arCevs proeqts, romelsac daafinansebs. saministros mier weliwadSi gacemuli Tanxa 6 milion dolars Seadgens. Aam siaSi sxvadasxva segmentia gaerTianebuli. yvelaze didi mxardaWera gankuTvnilia gamocdili mwarmoebeli kompaniebisTvis. sxva segmentebic aris CamonaTvalSi: axali reJisoris, dokumenturi filmi, moklemetraJiani filmi. magram maTi dafinanseba gacilebiT naklebia.

subsidia pirdapir ar gaicema. Aarsebobs specialuri kriteriumebi, romelTa dakmayofilebaa saWiro. magaliTad,

Page 102: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

102

Tu iwyeb warmoebas iReb X% daxmarebas, Tu warmoebis bolo fazaSi xar, iReb Y%, xolo Tu uSveb films iReb-Z%. dafinanseba nawilnawil modis. Mmas Semdeg, rac filmi gamova, mTeli Tanxa unda daubrundes mTavrobas 6 Tvis ganmavlobaSi, Tu filmi ver gaimarjvebs adgilobriv festivalSi an ver warsdgeba saerTaSoriso festivalze.

.A i" ~T . bevri mwarmoebeli arc mimarTavs mTavrobas daxmarebisTvis. rogorc sxva qveynebSi, aseve TurqeTSic, daxmarebas ZiriTadad festivalze warsadgeni filmebi iReben. erTerTma Turqulma filmma 2008 wlis kanis festivalze saukeTeso reJisuris jildo miiRo. magram rac Seexeba Turq mayurebels, maTTvis cifrebi arafers niSnavs. Uufro da ufro met mxatvrul films iReben da amis Semdegi mizezebi arsebobs:

■ satelevizio filmebs didi Semosavali moaqvs

soliduri Semosavalia kinoTeatrebidan

■ sponsor kompaniebs aqvT sagadasaxado SeRavaTebi

mTavroba ZiriTadad festivalze warsadgen, arakomerciul filmebs afinansebs.

zogadi kulturuli politikis TvalsazrisiT ASeiZleba iTqvas,mTavroba Semdegi mizezebis gamo exmareba kulturis sferos

■ maT surT, rom Rirseulad warmoCindnen msoflioSi

maT surT im potencialis mxardaWera, sadac SesaZlebelia

xalxis dasaqmeba

■ maT surT daumtkicon evrokavSirs, rom saTanadod afaseben

xelovnebas ..

amJamad mxatvruli filmebis ZiriTadi daniSnuleba garTobaa an romelime reJisoris ocnebis ganxorcieleba. 50-dan 40 filmi komedia an romantiuli komediaa.

specifikuri intervenciebi kinoindustriaSi

TurqeTSi ramdenime organizaciaa, romelic kinematografiis seqtorTanaa dakavSirebuli. zogierTi maTgani mWidro kavSirSia kulturis saministrosTan:

TurqeTis kinematografiis sabWo aris organizacia, romelic exmareba filmebis warmoebas da wvlili Seaqvs TurqeTis kinematografiis ganviTarebis saqmeSi. is agreTve warmoadgens damakavSirebel qsels aSS-sa da TurqeTis kinoindustriebs Soris. sabWo Rirebul informacias sTavazobs filmebis mwarmoeblebs, romlebsac surT filmis gadaReba TurqeTSi, an misi distribucia aSS-Si. aSS-sTan urTierTobiT sabWo aZlierebs partniorobas or qveyanas Soris.

Page 103: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

103

kinematografiis sabWos movaleobebia:

Kkontaqtebis uzrunvelyofa da informaciis miwodeba adgilobrivi da ucxoeli mwarmoeblebisTvis;

Ffilmebis mwarmoebelTa da zogadad, kinoindustriis problemebis wardgena municipalur da saxelmwifo struqturebSi;

muSaobis koordinireba organizaciebis, kompaniebisa da kinoindustriaSi CarTuli adamianebisTvis, romlebic ucxoel mwarmoeblebs garkveul momsaxurebas uweven;

Suamdgomloba konfliqtur situaciebSi.

Ffilmebis mwarmoebelTa asociacia 2005 wlis agvistoSi ankaraSi dafuZnda. asociaciaSi 28 damfuZnebeli wevria, romelTa mizania filmebis mwarmoebelTa erTmaneTTan dakavSireba da qveynis kinoindustriis gaumjobeseba da misi sazRvargareT popularizacia. asociaciis saqmianobas kulturisa da turizmis saministro akontrolebs. rogorc saxelmwifo organizacia, filmebis mwarmoebelTa asociacia mxars uWers mwarmoebelTa uflebebis dacvas inteleqtualuri sakuTrebis dacvis (#5846) Sesabamisi kanonis Tanaxmad.

■ kinosa da audiovizualuri kulturis fondi avtonomiuri, arakomerciuli organizaciaa, romelic 1991 wels daarsda 275 wevris monawileobiT. Ees wevrebi moRvaweoben kinoindustriis, televiziis, saxviTi xelovnebis, literaturis, masmediis, biznesisa da politikis sferoebSi. Ffondis mizania mxari dauWiros kinoindustrias da audiovizualur xelovnebas SeimuSavos ra Sesabamisi koncefcia xelovnebis, rogorc kulturis umniSvnelovanesi aspeqtis Sesaxeb. misi amocanaa audio-vizualuri saSualebebis gamoyeneba kulturuli TviTmyofadobis gamdidrebisa da gamravalferovnebsi mizniT.

sferoSi moRvaweoben sxva organizaciebic:

■ SODER — kinomsaxiobTa asociacia

■ SESAM — filmebis mwarmoebelTa, importiorTa, kinoTeatrebis

mflobelTa profesiuli kavSiri

■ FILM YON — reJisorTa kavSiri

SINEKAM-DER — operatorTa, teqnikur muSakTa da studiis ostatTa asociacia

filmebis mwarmoebelTa, importiorTa, kinoTeatrebis mflobelTa da video distributorTa profesiuli komiteti

Page 104: qarTuli kinematografiis industriis politika Film Policy_Strategic... · 2017-06-26 · saqarTvelos kinematografiis erovnuli centris TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis

www.bop.co.uk

qarTuli kinematografiis industria: strategiuli mimoxilva

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”

104

Sedegebi/ gavlena

presis Tanaxmad, Turquli kinoindustria yovelwliurad 15 milion dolars izidavs kerZo seqtoris investiciebis saxiT. Ggasul wels TurqeTSi 38 filmi gadaiRes da savaraudod, wlis bolomde 40 films gadaiReben. 40 filmis biujeti daaxloebiT 50 milioni dolaria. sponsorebi am Tanxidan daaxloebiT 10 milion dolars ixdian da 5 milioni dolaris Rirebulebsi teqnikur aRWurvilobasac uzrunvelyofen. yvela films hyavs sponsori. saSualod, filmis gadaReba TurqeTSi 1-2 milioni dolari Rirs.

filmebis mwarmoebelTa profesiuli asociaciis xelmZRvaneli acxadebs, rom saWiroa reformebis gatareba, raTa Turqulma kinoindustriam kerZo seqtoris kidev ufro didi mxardaWera moipovos. misi TqmiT, saWiroa sagadasaxado reformebis Catarebac am sakiTxze.47


Recommended