Date post: | 04-Apr-2018 |
Category: |
Documents |
Upload: | lehkhabukhawvel |
View: | 267 times |
Download: | 0 times |
of 22
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
1/22
VOL.1 NO.19 BI-WEEKLY JOURNAL 31 MARCH 2012 SAT
APRIL 3 & 4, TAHAN
Kumin 2012 Chapchar Kut chu kumdang aiin kan hmang tlai hretdawn. Kut Committee chuan April
ni 4 leh ni 5 a hauh lawk a. Amah-
erawhchu Good Friday nen a inbichilh
em dawn avangin April ni 3 & 4-a
hmang turin Committee chuan a huna sawn hma leh hret thu dawn a ni.
Tahan khaw chhung group A,
B, C, D, E, F leh G thalaiten lam chi
hrang hrang an entir leh ang a. Anni
mai bakah Children Home naupang te
an rawn che leh bawk ang. Satawm,
Tuivar, Kawlkulh leh Letpanchaung
thalaiten lam an rawn thawh hlawm
bawk ang a. Hei bakah zaithiam lar
tak tak an zai dawn bawk avangin
kumin Chapchar Kut chu a manhla
lehzual dawn a ni.
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
2/22
2 |TAHANTIMES domesticnews 31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
BY-ELECTION THLINGTHLA TUR US LEH EUROPEANUNION ATANGA PALAI INTIR TURIN MYANMAR-IN
A SAWMUS Embassy-a thupuangtu Adrian Manz chuanEleven Media Group hnenah Myanmar sawrkarintun by-election lo awm tur thlingthlaa lo kal turin
US leh EU te a sawm thu a sawi.Kawlrama US Embassy thupuangtu Adrian
Manz chuan Eleven Media Group hnenah,"ASEANthian US pawhin palai tir tura sawmna a dawng a.ASEAN, EU leh US te tiamin International palaiterawn tir tura Myanmar thuneituten an rawn sawmhi kan lawm tak zet a. Media lam tan kawng an hawng zau a ni tih entir nanheng rama journalist thenkhat an sawm hi thil danglam tak chu a ni," a ti.
Myanmar sawrkar chuan tun April ni 1-a by-election lo awm tur thling-thla turin ASEAN-a mi 5, ASEAN ramho-a parliament member pahnih theuhan sawm thu ASEAN Secretary General Oce-in March 20 ni khan a puanga. Myanmar-a US Special Representative and Policy Coordinator DerekMit-chell chuan, "By-election lo awm tur hi a zalen a, hleih nei hauh lovabuatsaih a nih ngei theih nan International level hmun hrang hrang atanginngenna a lut nasa em em a. Inthlanna zalen leh tluangtlam tak a nih chuanMyanmar ram an hreknate pawh phelh dul hret hret a nih tur thu te a ri reng
bawk a ni," a ti.Union Election Commission chuan Hluttaw dang danga seat ruak 48
tan by-election April ni 1-a buatsaih a tum mek a. Seat ruah dan chu Pyithu
Hluttaw-ah 40, Amyotha Hluttaw-ah 6 leh Region Hluttaw-ah seat 2 a ni.n
HNAM CULTURE, HNAM DAN LEH CHAPCHAR KUT
Science leh Technology te hian ram leh hnam min tichangkangin hma-sawnna tam tak a thlen thei a. Amaherawhchu khawvel hriata ram leh
hnam zahawmna leh mawina tak tak thlentu, thil pawimawh deuh mai
pakhat chu hnam culture leh hnam dante hi a ni.
Kum za tam tak pi puten an lo vawn him tawh culture leh hnam dan rohlute chu vawnghima tinung reng tur hian hnamte hian mawhphurhna kannei. Kan hnamin a paltlang tawh history-a lo lang kan hnam culture lehhnam dan rohlute hian kan hnam nihphung, dinhmun diktak a pholang ani. Kan ropuina, kan sanna, kan bikna te pholangtu a ni.
Khawsak changkan leh economics lama thanlen kan tum rual hian alehlamah a inkhairual tawka kan culture vawn nun leh chawisan hnathawh hi kan tihmakmawh a ni tih hria ila. Hnam nunphung leh zia, hnamanga kan nihna tichiangtu te hi kan vawn nuna kan humhim a pawimawh.Kan hnam nun ze tha te, kan khawvel thlir dan te, kan tlawmngaihna teenglai pawha nung reng turin kan beih a pawimawh takzet.
Chapchar Kut kan hman pawh hi he kan hnam culture leh hnam dante
vawn nun nan leh pholan nan a ni. Chu mai bakah, thawhhona te, lung-rualna te kan tilang a, rilru hnual tawh kaih harh leh nan a ni bawk tihhi i hre reng ang u.
Chapchar Kut hman tan a lo nih dan te kan thlirin a bul takah chuanthalai rilru hnual leh ngui tuai thar lehna, chawh nun leh nana buatsaiha nih kha i theihnghilh hauh lo ang u.n
'DAW AUNG SAN SUU KYI THUSAWI VIDEO FILENLD THEHDARH A NI LO,' AN TI
National League or Democracy Party
President Daw Aung San Suu Kyi-in
a party thuthlung, a hma lak dan tur a
sawite March ni 14 zanah National TV
Programme-a tihchhuah a nih hmaa In-
ternet web page-a a lo darh lawk chiam
kha NLD tih a ni lo, tiin NLD thupuangtu
U Ohn Kyaing chuan The Voice WeeklyJournal te a hrilh a.
"Ni 12 ni khan Myanmar Broadcasting-ah aw kan thun a. Khata tang
khan engtia darh ta nge kan hre hauh lo. Kan tih a ni lo. Keini lahin kan la
lawk bik si lova," U Ohn Kyaing chuan a ti a.
NLD President Daw Aung San Suu Kyi-i hi March 12 ni khan Naypyitaw-
a Myanmar Radio and Television Department-ah, a party thuthlung, kalpui
dan turte sawitira video lak a ni a. A tuk ni 13 zingah chuan Facebok, Youtube
leh blog-ah te video le chu a lo darh hman vek a ni.
NLD Party hian March 14 leh 22-ah te sawrkar TV. National Programme-
ah campaign thu sawina hun an chang ve a ni.n
DAW AUNG SAN SUU KYI-I TE MAWTAWR RUALLUNGA LO VAWMTUTE CHHUI ULUK TUM
National League or Democracy Party President Daw Aung San Suu Kyi leh
a hote Mandalay Naypyitaw lama campaign-a an zinnaah, an haw lam chu
mile 85 Furlong 7 leh mile 86, mile lungphun inkar Daninkon khaw bulah tu
tih hriat lohten lungin an lo vawm a. Mawtawr tlanho zinga Singer Linn Linn-i
chuanna an vawm uh a, a ding lama hnung lam enna darthlalang a keh a
ni awm e. He thil hi 2012 January ni 5 zan dar 8:20-a thleng a ni. Ministry
o Home Aairs-a thupuangtu chuan, "Hei hi a tum khatna a ni lo. Tunhma
pawhin Embassy mawtawr te, mi lian mawtawrte pawh an lo vawm thin tawha. Tun tuma thil thleng hi a titu man chhuak turin chhui uluk kan tum a ni" a ti
a. Daw Aung San Suu Kyi-i hi January thla ni 5 leh ni 6-ah khan Mandalay-
Naypyitaw campaign-in a zin a, hmun li lai-ah thu a sawi.n
SAWRKAR HNATHAWKTE TANPUINA PEK TUR
Civil sawrkar hnathawk te, sipai (Army, Navy, Airorce) te an khawsak a zia-awm deuh theih nan thla khatah Ks.30000/- theuh tanpuina a pek tur thuFinance and Revenue Ministry chuan 2012 March 14 hian thuchhuah a siam.An hlawh pangngai bakah thlatin Ks.30000/-in a pui thin dawn a ni.
Ram tana thawk mek civil service-a mite emaw, sipai (Army, Navy,Airorce)-a mite emaw hian,1. Pension tura inbuatsaih hun thla li chhung emaw, thla hlawh ull a nih loh
leh a chanve dawnga chawlh a lak chhung emaw pawhin he tanpuina hia dawng tur a ni.
2. Ram danga lehkha zira kal sawrkar hnathawkten he tanpuina hi an dawnglovang.
3. Sawrkar hna an thawh mek laiin an hna atan zir belh ngai, ram chhungaan zir belh chhung chuan he tanpuina hi an dawng tur a ni.
4. An hna atanga suspend mek ni mah se, sawrkarin an nitin ei bar chawptur a pe a nih chuan he tanpuina hi an dawng tel tho tur a ni.
5. Hlawh x-a la thinte pawhin thlatin Ks.30000/- tanpuina an dawng tur a ni.
6. Sawrkar department leh board te-a kut hnathawktute hlawh chung-changah nitin hna thawh hun darkar 8 ni sela, tuna an hlawh Ks.1100/-
bakah tanpuina Ks.1000/- pek belh tur a ni a, nitin hlawh Ks.2100/- pek
tur a ni ang.n
MINISTRY OF MINE CHUAN THE VOICE JOURNALKHIN A TUM
'Ministry thenkhatten dik lo takinsum an hmang,' tiin ramchhung
journal 'The Voice' chuan a ziaka. Ministry o Mine chuan 'TheVoice' Journal khin a tum thusawrkar chanchin bu-ah Marchni 14 khan a tarlang.
March ni 12 chhuak 'TheVoice' Journal chuan Ministryo Mine No.1 kuthnuaia Mon-ywa Copper Mine Project (darlaih chhuahna) share 50% chuMyanmar Economic Pvt./Ltd.hnena hralh a ni a, a tangka erawh chu company-in pe lovin Foreign Com-pany pakhatin a pe thung,' tiin a ziak a.
Chu indawrna chu USD mtd 100 man lai a ni a, Ministry o Mine chuan apha a, "The Voice Journal-a an tarlan anga sum ei ruk, account tih chingpen,thup, zep then, a ni lo deuha tarlan engmah a awm lo," tiin Myanma Alinn-ah tarlan a ni. The Voice Journal-a Editor-in-chie U Kyaw Minn Swe erawhchuan, "Kan chanchin ziah kha Auditor-General o the Union-in Hluttaw Pub-lic Accounts Committee kuta a hlan, phek 36 laia chhah report atanga ziakkan ni a, a chiang a ni," a ti thung.
"Heng chanchinte hi a dik. Kan hnenah pawh ahna a awm. Report phek36 copy hi a vaiin kan kutah a awm vek. A chipchiar-in kan ziak lo zawkalawm. A takah chuan hei aiin a nasa zawk," a ti bawk.
Ministry o Mine erawh chuan, 'Kan department chungchang an ziahdan hi thu dik lo a ni a, he Ministry hming a tihliau a ni," tiin a chhang let a."Hetia dik lo taka a ziah avang hian The Voice journal chhuahtu leh chanchinziaktute hi dan anga an chungthu rel kan tum ang," tiin Chanchinbu-ah achhang let a ni.n
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
3/22
TAHANTIMES |3
KHAMPAT VAWKSA DAWR
Zoate khawvela hming dai tawh lo Khampat khawpuiahhian Vawksa dawr hi pakhat chiah a awm a, a khawpui lunlaitaka awm a ni. Kum 2009 atanga zawrh tan a ni a, tunlai takhian buk khatah Ks.5000/- a hralh thin a ni. Vawksa zawrhtur thuhla hian kum tin tender chhan thin a ni a, April 2012atang chuan tender chhang sang ber mi dangin an chang vethung dawn a ni. Tuna vawksa dawrah hian ni khatah vawk2-3 hi talh dan tlangpui chu a ni a. Pathianni-ah chuan vawk4-5 emaw talh thin a nih thu sa zuartu Pu Neihlala chuan asawi.n
TAHAN CHAPCHAR KUT 2012Kumin 2012 Chapchar Kut chu kum dang aiin kan hmang tlaihret dawn. Kut Committee chuan April ni 4 leh ni 5 a hauhlawk a. Amaherwhchu Good Friday nen a inbichilh em dawn
avangin April ni 3 & 4-a hmang turin Committee chuan a huna sawn hma leh hret thu dawn a ni.
Khaw that lai, ni sat vanglai a nih avangin eld-a hmana remchang meuh lova. Chuvangin Mission Veng, Methodistkohhran compound-a 'Centenary Hall'-ah nghah a ni leh taa ni. Kumin Chapchar Kut-ah hian Myanmar ram pawn mikhualte pawh kan nei nual dawn nia thu dawn a ni. A biktakin harsatna dang a awm loh chuan Mizoram atangin Cul-tural Troupe an lo chho dawn.
Tahan khaw chhung group A, B, C, D, E, F leh G thalait-en lam chi hrang hrang an entir leh ang a. Anni mai bakahChildren Home naupang te an rawn che leh bawk ang. Sa-tawm, Tuivar, Kawlkulh leh Letpanchaung thalaiten lam anrawn thawh hlawm bawk ang a. Hei bakah zaithiam lar taktak an zai dawn bawk avangin kumin Chapchar Kut chu amanhla lehzual dawn a ni.
Kumin Chapchar Kut hi April ni 3 leh ni 4 ni hnih hmantur a ni a. April ni 3 chhun dar 1:00-ah hawnna buatsaih a niang. Zan lamah 7:30-ah tan a ni ang a. April ni 4-ah chuanchhun dar 12:00-a tan a ni thung ang a, zan lam erawh chu7:30-ah tho tan tur a ni thung ang.n
TAHANAH ENGLISH SPEAKING LEH GRAMMAR ZIRNA AWM CHHO NUALTun hma deuh atang khan Tahan-ah English zirna hi a awm ve deuh reng thin a. Tunlaiahpawh hian eng emaw zat a awm leh tawh. A bik takin Thal school chawlh lai hian kohhranthenkhat leh Boarding School thenkhatin English zirna class hi an hawng thin. Tuna Tahanahawng thenkhatte chu TTC Summer School, Birmingham English Academy, InternationalEnglish Language Class leh TEMC te hi a lar zual an ni a. Tun April thla tir hian 'Light Eng-lish Speaking Class' hawn thar a ni ang. Hetah hian Bible School-a zir tur te, Company-athawk turte leh Hotel-a thawk turte hriat mamawh zirtir an ni ang. Sayama Zaikungi (KyiKyi) leh Saya El-a ten an zirtir ang. Class hi 'A' (matric passed chin chung lam) leh 'B' class(matrict hnuai lam) tia then a ni a. Hming pekna Sayama Zaikungi (Tahan 'B') te in niin Aprilthla tir lamah zir tan a nih tur thu kan lo dawng.n
GSM SIM CARD A LEI THEIH TA,KALEMYO-AH
Mipitn kan nghahhllh mm GSM mbil phn chli thih a ni ta.
Myanmar Posts and Tele-graphs Department-in a puanlawk angin, mobile phone SIMcard TahanKalaymyo-ah a
lei theih ta. Sawi lawk angin aman chu Ks.200,000 a ni a.Prepaid card i lei nghal chuanphone a nung nghal a ni mai.
Tuna SIM card an hralhchhuah hi Kalaymyo bial quo-ta a la ni lo va, Chin State leh State dang quota te a la nihlawm a. Kalaymyo quota tak hi chu March ni 26 & 27-ahSawrkar hnathawk tan bik liau liau pek chhuah a ni phawtang a, a hnu-ah March 28 atangin civil quota tak tak chu pekchhuah a ni ang. Heng GSM phone thar te hi rampumah in-ang tlang, intluk tlang veka service a nih avangin biak pawha har leh har loh thu-ah te khawpui lama mi nen a that daninchen thah a ni. Tunlai tak phei chuan ram dang (oreign) hia thlawnin a biak pawh theih reng a, hei hi technical lama anla chinel that tawk loh vang nge, 'khawngaih hun lawmawm'an la hawng rih tih erawh chu hriat chian a ni lo.
CDMA 450 MHz leh 800 MHz te pawh zawrh chhuahthuai a ni dawn a, a ni tur tak erawh hriat chian a la ni lo.Heng CDMA phone te pawh hi Ks.200,000/- man tur a ni.n
LocALnews31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19ZAWLBUK CONCERT ZO FEL TA
Tanpui ngaite tanpui thintu Zawlbuk tlawmngai pawl chuan March 22, 23, 24 zan khanConcert ropui tak a buatsaih a. Tahan EFCM Hall-ah zana buatsaih thin a ni. He concert-ahhian Tahan leh a chhehvela zai thiamte mai bakah Aizawl lam atangin Pu Ngurthangvela,
C.Sanga leh Nl.Zomuanpuii te an lo kal a, an zaite chu mipuiin ngaihthlak nuam an tiinan hlut hle. Zan tin Hall khatin mipui an kal khawm thin. Zawlbuk pawl hian a mamawhtehnenah a thlawnin Oxygen bur a hawhtir thin a, thisen pawh tlawmngaiin a pe thin. Hetianga rawngbawlna neitu pawlin concert a buatsaih hi a inhmeh a, mipui lam pawhin kanhlut thiam. Kan mikhualte pawh March 26 khan an haw tleh ta.n
IN KANG RAL, BIBLE KANG RAL LOKamunchaung-a Pu Bawi Thaw te in chu 24.2.2012 ni khana kang a, bungrua engmah an chuh hman lo a ni awm e.Pu Bawi Thaw te chhungkua hi mi 8 khawsa an ni a, Gos-pel Baptist Church kohhran mi an ni. A neitu pa berin a nu,damdawi tlan tura clinic a panpui hlana thil thleng a ni awme. Bungrua a kang ai vek a, engmah chan an nei lo. Thilmak tak erawh chu thingrem chhunga an Holy Bible kangchhe vek lo kha a ni. Falam tawng Bible a ni a, a tlang velchu a ut nuau hlawm a, mahse a him tlat thung. Heng thuleh a Bible chanchin hi Gospel Baptist Bible College-a zirlai Pu Lalremthanga hnen atangadawn a ni.n
TAHAN LEH A CHHEHVELA RAW HUNG TAMNA BER
Tahan Methodist Oce leh TIT Bible School inkara raw hung hi helai vela kan hmuh zingahchuan a thahnem ber awm e. He raw hungah hian hung 350 vel a ding ngir khup mai a,phungki rua kan tih ang chi hi a ni vek a, kum 1972 bawr vel khan Methodist thalai ten anphun a ni awm e. Helai hmun hi hmun remchang tha deuh zawl rai taka awm a ni a, videolak (shooting) nana hmun dangdai tak a tling a ni. Kum tin hian a tuai (rawtuai) a chawrvel zel a, tlan thlenga zuah thin a ni. January atanga March chhung hian zawrh tum a ni a,kumin chhung ringawtah pawh pum khat Ks.500-in pum 500 vel zet hralh tawh a nih thudawn a ni.n
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
4/22
4 |TAHANTIMES internAtionALnewsBRITAIN NAUPANG SKI BUS-AH THI
Vura tleng pahin Sebastian Bowles chu Alp Tlangchungah hlimin a nui hei hi Swiss Bus chetsualnarapthlak tak, naupang 22-ten an nunna an channaaBritish mi tel ve awm chhun nihna a hauh hma ni rei lote khan a ni.
Chu naupang kum 11 rual nu leh pa Ann-i leh Ed-ward te 2012 March ni 16-a thil thleng rapthlak takinzan lama a han deng thut mai chu an tan vanpui a
chim a ni. Sebastian hian school holiday a hmannahmun atangin 'a nuam ropui lutuk,' a rawn ti a, a nunahun hlu tak a hmang mek a inti bawk kha a ni a.
An school holiday zawh dawn lamah Sebastianchuan an school 'blog'-ah thu thawn a rawn ziak a. "Kanu, Ka pa, Halena leh Flopsy duh takte u, Ski chuanka thiam tawh hle asin," tiin.
He bank-a thawk pa apa, 'hot dogs' (chhangchhunga sa thun) ei duh lo em em mai te hian a thihhma darkar 48 lekah chutiang chuan a ziak a ni.
Heng a thu thawn, rilru khawih deuh mai te hi Swiss bus rapthlak taka a chetsual thu lehnaupang thite thlalak a lo chhuak nual khan a lo lang hlawm a.
He chetsualnaa naupangte hi Belgium School pahniha mite an ni a. A pakhat zawkahSebastian hi a kai ve a ni. Alps Tlang atanga heng naupangho kilkawi hawtu, an zirtir tu palihi an thi ve a, driver leh a deputy pawh an thi bawk.
Sebastian-a pa Edward hi a nupui chhungte nena inhnaih deuha khawsak tumin kum
hnih kal ta khan London atangin a chhungte a rawn pempui a ni. Standard Chartered Bank-a hna sang tak chelh a ni a, a apa thih thu hi 'nemnghehna lehkha' a nghah ve phawt a ngaia. Chumi zana a sun dan chu sawiin a siak lo a ni.
Naupangho chuanna coach (bus) hian leiverh chhungah bang a su chawrh a, chuvangina thite hi DNA test-a naha an hming tihchian ngai an ni.
Sebastian-a nu Anni chuan a pasal Switzerland-a awm chu a rawn n ve a. Boruak du-hawm lo tak, lungchhiat thlak tak hnuaiah tih tur tul chu hmachhawn zel a ngai si a ni. A hmalawk khan an chenna Louvain atanga hla vak lo Heverlee-a awm St. Lambertus School gatebulah naupang dang nu leh pate nen insum thei hauh lovin an tap chiam tawh a.
An chhungkua hi a tirah England-ah North London-a Crouch End-ah an cheng a. Pa berEdward hi Ministry o Justice-a human rights head a ni a, sawrkar minister pahnih tan chieo sta hna a thawk tawh nghe nghe.
Sebestiana school hlui 'Our Lady o Muswell RC Primary'-a zirlai nu pakhat chuanphawk deuh hian, "Naupang duhawm tak asin, naupang hlim thei tak, nelawm tak a nih kha!A hlim nui hmel mitthlaah a cham reng mai. Helaia a thiante chuan mak an ti lutuk. Awih haran ti a ni."
Sebastian-a nu hi school governor a lo thawk tawh a. Chu nu bawk chuan, "An chhun-gkua kha mi ngainat leh zah an hlawh ngawt asin. Ann-i nu leh pate bul hnaia awm an duhvang khan Belgium-ah an pem a.." Hei hian an chhungkaw chunga thil thleng thu-ah mibeng a verh phah lehzual.
Naupang dam chhuak pathumte chu thi chhawngin (coma)-in an la awm a. A dang palite pawh hliam an tuar vek hlawm a.
Zirtirtu pakhat hian naupangho en tur DVD lm chhuah a tum a, a buaipui mek a. Chumipuih tumna lamah driver rilru a peng hman a ni mai thei. Mahse Sierre bul tunnel-a CCTVcamera-a thil lang atang chuan chutiang chu a nih hmel lem loh. Driver hian bus hi a khalhchak hrim hrim a nih hmel zawk. He thil thleng avang hian Belgium chuan a ram puminsunna ni-ah a puang a ni.n
31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
Edentharnghaki Solo Album chu
rei lo te-ah zai/hla ngaina tak
Zofate tan a lo chhuak dawn ta e.
Yangon leh a chhehvela Mizo
nula leh tlangval rualten zei tak leh
mawi taka lem an chan te pawh
thlir tur a awm dawn a ni.
Mizo khawvela hla phuah
thiam tak tak, hrang hluiten
an sak tawh zinga mi, lengzem,
lenglawng hlate ngaihthlak tur leh
en tur a awm dawn a.Hla nem mawi tak tak chu
i lo ngaithla ve ngei dawn nia.
EDENTHARNGHAKI Sound system tha leh changkang, man tlawm taka
hawh i duh chuan min rawn pan ang che.
Mixer YAMAHA 24-Track SoundBoxpevey-telehInstrumentdangdangchangkangtaktak
kan nei e. Concert-naahmanatanarintlakinstrumenthawhiduhchuanmin
rawn pan dawn nia.
Contact
Pu KAPA
/ Ph: 22422
C/o Pu LalenglianaBazar bul, Tahan 'A'
OSAMA NUPUITE INBAKKAIH!
Osama bin Laden-a nupuite zinga pakhat chuan a aia nau-
pang deuh zawk chu, 'nu lepchiah' tiin a an khum a, an in-
sual phah chiam.
Firak hruaitu May 2011-a an thah hnu khan heng nute
hi khuahkhirh zui an ni a. Hetia an inbakkaih tak avang hian
a vengtuten an thelh e a ngai a ni awm e. Hetiang an nih tak
avang hian, a upa ber Khairiah (61) leh a te ber Amal Ahmed
Abdulattah (27) te chu englai maha thlah al lo turin vengtute
chu thupek khauh tak pek an ni.
Hetia an inbakkaih thut chhan bul pakhat chu ben Lad-en-a, nupui panga nei tawh Pakistana a birukna hi US Spei-
cial Forces-te hnenah Khairiah hian a rawlruk ngeia Amal-in
a rinhlelhna atangin a ni.
Khairiah hian ben Laden-a nupui naupang ber Amal-i hi
a thik deuh ni awm a ni. Bin Laden hi Amal-i bulah deuh hlir
a riak a ni awm e. Pakistan ISI Intelligence Service com-
mander pakhat, he mite pahnih dawptu chuan, "Amal hian,
'ben Laden-a thattu tak tak chu Khairiah hi a ni,' a ti tlat," a lo
ti ve bawk.
Khairiah chuan Amal-i chu nawhchizuar, ni khata darkar
24 chhung sex duh reng mai, angah a puh a. He hmeichhia
pahnih hi Pakistan khawpui Islamabed-ah a nupui pathumna
leh ben Laden-a a 20 rualte nen an la hreng mek a ni. Kum
18 a nih laia al Qaeda chie bin Laden-a lo neitu Amal hi a
inhliam ve a, a chhan chu Abbottabad-ah ben Laden-a USNavy Seals laka phen a tum vang a ni.
Amal-i chuan, "Osama hian min duh ber a, al Qaeda thil
lo-ah chuan hmangaih thu lamte Osama nen hian kan sawi
dun thin asin," a ti.
"A hun hnuhnungah khan US sipai leh an thiante khan
an chhui uh dawn niin a inhre tlat a. A thih chuan a nupui
(Khairiah) emaw, a chhungte emaw-in an sawngbawl tur a ni.
Hmachhawn turin a inpeih sa a ni ber e."n [The Sun]
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
5/22
TAHANTIMES |5internAtionALnews31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
England-a Catholickohhran chuan 'neih in-ang' inneih chungchangasawrkar hmalakna chuan duh lo hle a, an duhloh thu 'campaign' pawhan nei uar sauh sauh.
Thangthar, thlah lo kalzelten inneih awmzia diktak an humhalh zel theihnan ringtuten tan la tur-in a ngen nasa. Pathianni inkhawmah biak in2500 vela an paper chhiarah chuan SeniorArchbishop-te chuan he thil thlak danglamhian 'inneih' pawimawhna leh hlutna a tihniamsawt dawn a ni, an ti a.
"Dan hian mihring nun leh culture hlut-nate a chherin a humhalh tur a ni a. Dan kanthlak danglam hret a nih pawhin chu chuan'inneihna'-in a tum kan lo pawm dante chuzawi zawiin a thlak danglam chauh tur a ni,"tiin Archbishop Vincent Nicholas leh Arch-bishop Peter Smith te chuan an lehkha-ah
chuan an ziak a."Mipa leh hmeichhia an inneih chawimawi-
na leh inneihna hi naupang chher chhuahnaleh zirtirna hmahruai a ni tih bak hi a dangchu hriatpui tur a awm lo ve" an ti a ni.
Archbishop-te chuan an lehkha chu,'Thangtharte tan inneihna awmzia dik tak anhloh loh nan Catholic-ten mahni mawhphurh-na i hlen theuh ang u,' tia uihna-in tlang ankawm a.
Britain sawrkar chuan, an sex lam engpawh ni se, mitin civil inneihna danah duhthlanna zalen an neih theih nan hma a la meka. Prime Minister David Cameron chuan he
ENGLISH CATHOLIC-TEN NEIH INANGINNEIH DUH LOH LANTIR
NORTH KOREA RAMIN ROCKETENCHHIN A TUM THUAH RAM 5-IN
SAWIHONA NEI DAWNNorth Korea ramin Rock-et enchhin a tum chung-changah ram 5 chuansawihona neih an tum.
Chung ram 5-te chuAmerica, China, SouthKorea, Japan leh Rus-sia-te an ni. He mi thuhi nuclear chungchangsawihonaah sawi an tum a ni. He sawihona hi South Korearam Seol khawpuia buatsaih a ni dawn. North Korea hiansatellite kah chhuah tum angin an insawi nan rocket zawkenchhin an tum niin an ngai deuh vek. South Korea Presi-dent Lee Myung-bak-a chuan, "North Korea hian satelliteni lovin rocket zawh an enchhin dawn a ni," a ti. Ram hranghrang hruaitute pawhin chutiang tho chu an ngaih dan ani. Heng ram 5-te hian North Korea-in nuclear ralthuama siam chhuah loh dan tur an ngaihtuah dawn a ni. Hetianga North Korea-in ralthuam a enchhin dawn a nih chuanFebruary 29-a US nena thuthlung an siam an bawhchhia ani ang. Seol khawpuia sawihona an neih turah mi raktehnena nuclear ralthuam a thlen loh dan tur pawh sawi tela ni ang.n [AFP]
'plans' hi a thlawp tih atilang tawh a, a thurualpuiminister dangte chuan'neih inang inkawp' tehuam tel turin 'inneihna'awmzia Danin a hrilh-ah lam chu engtia siam
danglam tur nge ni angtih tun thla nawi lamahconsultation buatsaihinan zir chiang dawn a ni.
Human Rights lama phusa pawlte erawhchuan Catholic-ten hetia hma an la hi 'in-thliar hranna' thil a ni an ti a. Heng 'neih inang'inkawpho hi thliar hrang turin dan zam an duhtihna a ni a. "Inthliar hran hi Kristiante hlutnanen a inmil lo a ni" tiin 'neih inang inkawpho'tana campaign beitu Peter Tatchell chuan asawi ri ve thung.
Tunah tak hian Britain-ah neih inang lochauh inneih phal a ni a. Kum 2005-a 'CivilPartnerships' dan an nemngheh-ah khanneih inangte tan a huam ve lo a ni.
Heng Archbishop-te lehkhathawn thu-chah hi Pope Benedict XVI-in US bishop lozinte hnenah, America-a neih inangte inneihthu chak taka kalpui politician-ho chu a demthu leh inneihna awmzia Danin a sawi dantihdanglam tumte political leh cultural boruakinlumlet chak tak hnuaiah hnungtawlh mailo tura a chah hnu rei lotea lo chhuak a nihlawm.
Scottish Catholic Church hruaitu KeithO'Brien chuan kar kal ta khan, British Inneih-na Dan siam that tum chu 'atthlak'-ah a puha, sawrkar chu 'thil dik sa awmze thar neih tir'an tum a ni a ti bawk.n [AP]
KHALHTU NEI LO THLAWHNA HMANGAUS-IN PAKISTAN A KAP THIN CHUTAWP TURIN PAKISTAN-IN NGEN
US chuan khalhtu nei lo thlawhna hmangin Pakistan ramchhung hi a kap thin a. Hei hi titawp turin Pakistan Parlia-ment chuan a ngen a ni. He ngenna hian US leh Pakistaninepna siam tha tura kawng zawn mek chu a tikhaw tlaingei ang.
Nikum November khan khalhtu awm lo thlawhnahmanga US-in a kahnaah Pakistan sipai 24 an thi a, khakhan an inkar boruak a tisosang hle a nih kha. Pakistanpawhin Aghanistan-a NATO mamawh an thawn thinnakawng chu an ping tlat ve bawk. Washington sawrkar hianPakistan nena inbiak that hi a duh hle. Heti ang thlawhnaaa kap thin hi mi rakte a kap a ni zawk a. Pakistan hianduh lo viau mah se, chhun zawm an la duh. Pakistan sawr-kar pawhin Aghanistan-a luhna kawng ping duh lo mah se,US-in a kah o chuan a ping zel ang.n [AP]
AN RAM CHHUNGA INTERNATIONALSIPAI LUT TURIN SYRIA SAWRKAR
EPTUTEN AN NGENSyria sawrkarin eptute a kah nasat avangin thi hi 9100 anchuang tawh a. He sawrkar nun rawng tak hi a tlak theihnan International sipai lut turin eptute chuan an ngen a ni.
Zirtawp nia an buatsaih ziah tawngtai inkhawm banaheptute chuan an acebook atangin he ngenna hi an ziakchiam a ni. An acebook-ah hian Syrian Revolution 2011tih a awm theuh. Arab ramte leh khawvel ram hrang hrangsipaite chu a rang lama lut turin an ngen tak meuh a ni.Syria-ah hian buaina hi a sosang chho zel a, Homs khuaahleh Damuscus khuaahte kawng zawh mup mup a ni a, sipailam pawhin an kap reng bawk. He buaina avang hian thi himi 9113 an tling tawh a, heng zingah hian civil mi 6645,security lam mi 1997 leh mi dang 471-te an ni.n [AFP]
CARLOS SLIM-A CHU A ZAWNIN KUM THUM CHHUNGKHAWVELA HAUSA BERAH AN PUANGForbes Magazine-in kum tina a tarlan thin khawvela hausate chu tunhnai khan Forbes Magazine chuan a tar chhuak leh a. Mexico rammi, Communication lam avanga hausa Carlos Slim chu hausa ber-ah tarlan a ni. Ani hian Communication lam bakah Construction lamthlengin sumdawnna hi a kalpui a ni. Top 11 lo tarlang ila:
Hming Hna thah Nih zat (uSD) Ram1. Carlos Slim Communication 69 billion Mexico2. Bill Gates Microsot 61 billion US3. Warren Buett Berkshire Hathaway 44 billion US4. Bernard Arnault LVMH 41 billion France5. Amancio Ortega Zara 37.5 billion Spain6. Larry Ellison Oracle 36 billion US7. Eike Batista Mining, Oil 30 billion Brazil
8. Stean Persson H & M 26 billion Sweden9. Li Ka-shing Diversied 25.5 billion Hong Kong10. Karl Albrecht Aldi 25.4 billion Germany11. Christy Walton Wal-Mart 25.3 billion US
n
BANGLADESH-AH LAWNG A PIL, MI 123 LAI AN THIMarch ni 13, Thawhlehni khan Bangladesh rama Meghna luiah passenger phur lawngin Oilphur lawng a su a, a pil phah a. A tirah ruang 67 chhar a ni a, thu dawn hnuhnung berah chuanruang 123 lai an chhar tawh a ni.
Lawng chetsualna hmun hi an khawpui Dhaka atanga chhim thlang lamah a ni a. Pas-senger phur erry lawng hian mi 200 lai a phur nia thu dawn a ni. Lawng a chetsual hian mi 35vel chuan vau kamah an hleuh chhuak thei hram a. Maghna lui hi lui luang khauh tak, mel 2.5vela a kuang zau a ni.
Lawng hi eet 70 vela thukah a pil a, lawng chhunga ruang awm zat tur hi a hriat theih lawk
loh a. Tunah chuan a lawng pawh vaukam lam hnaiah hnuh chhuah a ni tawh.Bangladesh-ah hian lawng chetsualna hi a thleng deuh o mai a. Mihring sahimna lam
ngaihtuahna a tlem hle a, a zo tawk aia tam an chuan thin vang ni ber awmin an sawi.n [BBC]
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
6/22
6 |TAHANTIMES worLdcrime 31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19NAUPANG KUM THUM MI PAKHAT CHU A RIL A TAM LUTUK
AMA SAMTE A EI RINGAWT. INAH PINDAN RUAK VAWTLUTUKAH HREN A NIH VANG A NI
Mi nghaisak nuam ti em em Pi Lisa Brooks leh pa-hrawn Thomas Lewis te chuan chu naupang kumthum mi lek chu thimthamah pindan tihlumna awmmiah lovah darkar tam an hreng. He mite nupachiang kuang lo deuh hian an a lak enkawl pindanaa awm dan velte chu video te an lo la vel a ni.
Wales ram chhim lamah Pontypool khuaah hianpawn lamah vur a tla reng a. Police-in he naupangan va chhanchhuah lai hian naupang chu a thih loh-na darkar tlemte chauh a ni tawh tih court chuan adawngsawng a.
PC James Periam chu a sawi zawng pawhin a mittui a parawl. "Tan-in ang pindanah hiannaupang chu an lo khung a," "Eng a awm lo, pindan tihlumna lah an o-sak. Pawnah lah vura tla reng lehnghal." "Naupang chu ek a kai nuau a, bangah lah chuti bawk. Kan pawm chuka koki-ah a zawi nghal der mai a ni." "A meng pual nghal der a. A thaw a zawi em em a, ahit vek bawk a, thi ang mai a ni."
He naupang hming hriat loh hi a rang thei ang berin Abergavenny-i Nevill Hall Hospital-ah enkawl tura hruai nghal vat a ni a. Ward manager Ann Beard chuan Carda Crown Court-ah, "Tuna a nihna ang kha chuan heta rawn hruai a nih loh chuan darkar tam a awh tawhlovang, pawnah lah khua a vawt em em mai si a," a ti a.
Doctor Paul Davies pawhin, "Tun hmaa engmah la ei ngai lo ang maiin a ei chiam mai,""A tal buai tawh a, ama sam te a ei ringawt tawh a ni. Tui a tlachham hle bawk."
Roreltu JohnCurran chuan, "Naupang zawng zawng hian him tak leh hlim taka naupangnun an hman theih hi an chanpual a ni a. Chung dawng lo leh chan tura an chunga thil tih hithil namai lo lutuk a ni a, chung thil chu mi kutthlak leh nghaisak chak avangin in ti ta a ni"a ti a. Brooks (25) leh Lewis (22) te hian naupang chunga an thil tih an pha lova. Brooks-akum thum, Lewis, kum thum leh a chanve tang turin an chungthu rel a ni.
Hei bakah an thiltih hi a nunrawn thlak em avangin an hming hliam tur leh an zahna tur
humhimna dan 'reporting restrictions' an tih pawh Judge hian a hlip a ni.n [Daily Mail]
KUM 23 MI CHINA MIPA PAKHAT CHU THINGAINHUNG CHHUNGAH CHAUH HUN A HMANG
He China pa hi kum 23 a ni tawh a, thinga
inhung chhungah chauh hun a hmang. Rilru
lama buaina nei a ni bawk. He pa khawngaih
thlak tak hi a hming chu Wei Yun a ni a, China
ram chhim lam, Guangxi hmuna Gongchuan
khuaah a khawsa. Kea kal pawh a thiam lova, bawk vakin a kal. A tawng thei lo bawk. A
chhungten an enkawl theih loh avangin heti
hian thingin huang an siam a, an khung ta
ngawt a. A naupan lai chuan in chhunga bawk
vaka kal hi an phalsak a, a kum a lo upat (kum
2) deuh hnuah chuan an khung bet ta tlat a ni.
Wei-a hian kum hnih mi a nihin tui sa bel chu a su palh a, he mi tum hian a thi thelh nghe
nghe. Heta tang hian chhuah vah vel an phal ta lo a ni. A pa hi khaw hrang hranga zin thin a
ni a, inah a haw khat hle. A nuhrawn Nong-i lah chu nilenga hmun danga hna thawk thin a ni
a. Chuvangin Wei-a hi ransa ang maiin an khung bet ta tlat a ni. An thenawm pakhat chuan,
"Nong-i tan thil buaithlak tak a ni, Wei-a hi a enkawl dawn nge, lovah hna thawkin a kal dawn,
hna thawh loh chuan ei hmuh a har si," a ti. China ramah hian heti anga rilru lam chiang lote
hi an khung bet nual niin thu a thang nasa hle.n [Daily Mail]
'EMO', IRAQ RAWLTHARTELUNGIN AN DENG HLUM
'Emo' hmel pu deuh nia
hriat rawlthar a tlem berah
90 vel chu lunga den hlum
an ni.
Interior Ministry thu-
chhuahah heng 'emo'-ho hi
'ramhuai bia' ti-a na taka a
puh hnuah sakhaw rak-
ten kut an thlak a, hei hi
thla kal taa Baghdad-a thil
thleng a ni.
Iraq ram Moral Police-
te chuan Interior Ministry
Website-ah 'emo thilmak,'
Iraq thalaiten an buaipui
mek chungchang thuch-
huah kha telh tawlh a siam a, nuai bo an tum thu an tarlang
bawk a. Thuchhuahah chuan, "Emo thilmak, ramhuai biakna
hi Moral Police hian a enthla mek a, a rang thei ang bera
nuai bo turin Moral Police-te hian phalna an nei tawh. He
'emo boruak' hian society a khawih pawi a, a ralmuang lo
tlat," tihte a tel a.
Sakhaw rak thenkhat chuan he sawrkar thuchhuak hi
a la vung nghal vat a, thalai hmel 'danglam deuh' emaw 'emo
ang' deuh nia an hriatte chu an that ta hmiah hmiah mai a ni.
Civil pangngai ang, ralthuam kengte chuan tleirawl,
thalai rual tam tak chu anrialah an hruai khawm a, lungin
an vawm hlum a ni. Tichuan khawpui chhungah bawlhhlawh
paihnaah an ruang chu an paih tawp mai a. Heng ralthuam
kengte hi Iraq-a 'sakhaw group rak ber pawl' an ni awm a.
"A hmasa-in an ban an vawm tliahsak phawt a, a hnu-ah an
ke. A tawpah an lu-ah an vawm a. Chuta an la thih loh chuan
a bul atangin an tan tha leh thin," tih chu an zing atanga tlan
chhuak thei hlauh mi pakhatin a sawi dan a ni.
'Emo' hi 'emotional' tih hawrawp atanga hming atan pu
an ni a, sakhaw thil atchilha interek hrangho an ni. A zuitu
thalaite chu a dumin an inthuam a, jean tawt tak an ha a. An
sam an dye dum a, an pawt ngil a, an zuah uai a, a lehlam
chauhah an tithla a. An thawmhnaw hakah mihring lu ruh
lem te a chuang a, a nih loh vek pawhin lehkha-in lu ruh lem
an siam a, an bel thin. An hnar leh lei-ah te thir kual (bun) an
bun a. Mak pui puiin an (lam) che vel thin bawk.
Ministry o Education hian Bagdad School-ah luhchhuah
turin Moral Police-te hi phalna a pe a. Tichuan 'emo' nia an
hriatte chu an man hmiah hmiah ni awm a ni. A thi zat hi a
chiang ak thei lo na a, Brussels Tribunal-a Hana al-Bayaty
NGO-te sawi danin mi 90 leh 100 inkar an thi a ni.
"A rapthlak lai ber chu a thite an naupang lutuk tlat hi a
ni," an ti bawk.n [The Sun]
cdkifrD;owfHk;ta&SUzuf? RTC ? AkdvfcsKyfvrf;? wyfOD;oDwm&yf? uav;NrdKU/ zkef; - 09-47072224? 073-22117? 073-21466?
X-RAY , ULTRASOUND , Computerized LAB , Computerized ECGOT major room - OT minor room - Labour room- Special patient rooms with aircon
txl;ukq&m0efBuD;rsm;tjynfhtpHk - acwfrSDpufypnf;ud&d,mrsm;tpkHtvif - oifhwifhaomaps;ESKef; - aEG;axG;jynfhpkHaom0efaqmifrI
ULTRASOUND Trans abdominal (2D),(3D), Color Dopplar, Transvaginal probe , Linear probe wdkYjzifh uav;taetxm;usm;-r cGJjcm;ay;jcif;? 0rf;wGif;a&m*gtrsKd;rsKd;? rdrd&ifaoG;avmif;\ ykHo@mefudk oHk;zufjrifEdkifjcif;?
trsKd;orD;rsm;\ rsKd;yGm;t*F grsm;udk tao;pdwf odEdkifjcif;? ESvkH;ESifh aoG;aMumrsm;udk tao;pdwf yDjyifpGm odEdkifjcif;? "gwfcJG Haematology Analyser, Electrolyte analyser, Biochemical analyser, ELISA analyser, Urine chemical analyser wdkYudk
tokH;jyK EdkifiHwumpHcsdefrSD tajz&Edkifjcif;? dk;dk; ESvkH;prf;oyfpuf? uGefysLwm ESvkH;prf;oyfpuf
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
7/22
TAHANTIMES |7generALknowledge31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
KHAWVELA SANA MAN TO BER
Switzerland rama Hublot Company chuan khawvela sanaman to ber a siam chhuak ta. He sana hi 'white gold' tiin ahming an phuah a, platinum-a siam niin diamond ang 1292lai an phum a. A man chu pakhatah US dollar maktaduai5 a ni. He company neitu hi France ram Fashion CompanyLVMH a ni a, he sana hi mi thiam 17-in thla 14 chhung meuhan siam a ni. "Sana to tak siam hi a harsa tual tual ang. Achhan chu sana kan tih hi kawng khat chauhva hman theih anih vang a ni," tiin Hublot Company-a an hotu pakhat chuana sawi.n [AP]
NEW CASTLE-AH UI IN TUR BEERBritain ram New Castle, Gosord-a beer dawr
pakhata Brandling Villa beer in thinte chu bawk-
vaka kal hnar lian deuh deuh an ni a. Mi maksak
tak tak emaw in lo ti mai thei. Chung customer-
te chu ui an ni zawk. 'Metro' chanchinbu chuan
February ni 9 khan, "Ui tana special-a siam 'ui
beer' zawrh tan a ni ta" tiin a han puang zar a.
Dawr neitu Dave Carl chuan ui-ho tan boruak
tha tak siam a duh vanga chutia beer dawr chu
hawng a nih thu a sawi a. Chu dawrah chuan a
hmeh tur 'ui ei chi biscuit' te a zuar tel a ni.
Ui hian hmel thar an hmuh chuan an inngur tawn a, insual an puitlin mai duh niin kan
ngai a. A beer dawr-ah erawh chuan ui-te hi an inkawmngeih nghal a, beer-te an in tlang
hlawm a ni. Chu dawr-ah chuan ui ei chi bik ar sa kan ro, a hmeh dang leh sa hem hminte
pawh a awm vek a ni.n [Daily Mail]
NAWHCHIZUAR KHUAA A HUHOVA INNEIHNAMarch thla ni 11 (Sunday) ni khan India rama'nawhchizuar khua' an tih mai-ah nula 8-ten arualin pasal an nei a. A danglamna chu hengnulate hi an nute zawng zawng 'nawhchizuar'an ni vek a, he inneihna pawh hi 'nawhchizawrhkhawvel'-a an pil bo ve mai loh nan, anmahnichhanchhuahna tur plan el tak hnuaia rua-hmanna pakhat a ni.
Gujarat State khawthlang lama 'Vadia' khawte-a he inneihna hi Vicharta Samuday Samart-han Manch (VSSM) huaihawt a ni a. He pawl hihlawkna um lo, in leh lo nei lova khawsaho maimai buaipui pawl an ni. Mote hi kum 18 rual, a then chu 18 aia upa deuh hlek an ni a, sarirawng mawi tak takin an inchei a, mopa te lahin diar, mei uai nei chi an khim a, khuangte lahchu ring tak leh rang deuhin an lo tlir char char bawk a, an thawm a tha hle mai a ni.
"Vadia khua-ah hmeichhiate hi hman hman atangin nawhchi zawrh hna hi an inthlahchhawng zel a. Chumi khaidiat inthlung tlat chu tihchah kan tum a ni," tiin VSSM-a MittalPatel chuan a sawi.n
HMEICHHE PAKHAT PETROL IN THINThil chin hautak sawi takah chuan, nu pakhatkum 20 mi chu 'Petrol Khulh-i' a ni ringawt mai.Shannon an tih he nu hian ni khatah petrol an12 lai a hawp ziah a ni awm e. "A thlum thurdeuh a, 'sauce' a ang ka ti khawp mai," tiin 'MyStrange Addiction' TV Show a lak tlangzarhtumin a sawi nghe nghe.
"A tirah a thip sep sep a, hrawk a tikangniin ka hria a. A na deuh na a, a tui ka ti tlat," ati. Tui a ti ngang a ni ang, Shannon-i hian nikumchhungah ringawt khan petrol litre 19 a in hmana ni. A awih lo zawng zawng tan Shannon-i hiana show-ah petrol a in lai a tilang a. "Shannon-i'n petrol a in thin tih ka hriat chhuah khan kaawih hlawl lo," TV Show-ah a nu chuan a ti a. "Amaherawhchu a thaw-ah petrol rim a namtak si-ah chuan kan nemnghet a ni mai ang chu."n [The Sun]
EMPIRE STATE MIHRINGA THAN KIN
University o Virginia Medical Center-a research beitute zar-ah khawvela pa sang ber hian a than a tikin mai thei a ni.
Turkey rama Sultan Kosen (29) hi eet 8 inch 3 (meter2.51)-a sang a ni a, 2011 Guiness World Records-ah damlai zinga sang ber nihna a hauh a. A than khawloh dan hidamdawi lam chuan 'acromegaly' an ti a, thluaka 'pituitarygland'-a 'bawk' awm vang a ni awm a. 2010 May khan Kosenhi he university-ah inenkawl turin a va pan a ni.
The Richmond Times Dispatch-in a report danin Kosenchu, min thantirtu hormone control theitu damdawi chhuak
thar an pe a. He damdawi hian a than a tichawl dawn ta ani. University thuneitute sawi danin Turkey doctor-te chuanKosen chu a thang zui tawh lo an ti a ni awm e.n
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
8/22
8 |TAHANTIMES ceLebrity 31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
Hollywood star Mila Kunis-ichuan party-a kala hlim taka
wine in ching a nih lohzia a sawichhuak. Party girl ka ni lo a ti.Pawn lama wine in ai chuan
mahni ina wine tha no khat ina
TV en chu nuam a tih zawk thu asawi. "Pawn chhuah o hi ka duhlo. Mahni ina wine tha no khat inhi ka thlang zawk. Wine no khat
hi ka thian tha tak a ni.Zangkhai taka awm hi ka duhzawng a ni a, mawlmang taka
awm erawh ka duh lo," a ti.Mila Kunis-i hi Ukraine
rama piang a ni a,kum 7 mi a nihin
an chhungkuainLos Angeles
khua-ahan pem.
n
PARTY GIRL KA NI LO: MILA KUNIS
FILM CHAN LAM BEIH NASATTUM LINDSAY LOHAN
Hollywood lm star hmel tha, awm herhthei deuh mai si Lindsay Lohan-i
chuan a nun hluite tlansan a,lm chan lam beih ngawrh atum thu a sawi. 'Muppet' lm-ah actress a ni ngei dawn a,he lm lak a chak tawh thu hiLindsay Lohan-i hre chiangtupakhat chuan tun hnai khana sawi chhuak. LindsayLohan-i chuan a hun kaltawhah khan thil a ti sualngei a ni tih amah ngeiin asawi chhuak a. "Thil ka lo tih-sual thinna-ah ka inchhir hle.Tunah chuan mi pangngaitakah ka indin tha leh theitawh. Ka ans-te hnenahlawmthu ka sawi," a ti."Thil tha lo ka tih zauhzauh khan experiencetha min pe a. Khangtekhan thil tam tak minzirtir a, min zirtirna-ahlawmthu ka sawi," a tibawk.
Hman ni lawk khanSaturday Night Live-ah
Marilyn Monroe-i a ngainatthu a sawi chhuak. Play-boy Magazine cover-ahpawh an hmanna a la rei lo.Lohan-i nu pawhin a anupui tura a inpeih reng thu asawi.n
AMERICAN IDOL CONTESTANTSHANNON MAGRANE-I TANANI LUNGCHHIAT THLAKKhami ni kha chu Shannon Magrane-i tan chuan ni hlimawm
tak a ni lo chiang mai. He zai thiam kum 16 mi lek hi Tampa,
Florida atanga lo kal a ni a. A aw sang tak avanga miten an hriat
lar em em a ni. Mahse intihsiakna atangin a tla el ta. Mariah
Carey-i leh Boyz II Men te hla 'One Sweet
Day' hla a sak danah endiktute an
lungawi chiah lo a ni ber mai.
Ani chuan "Kha mi tuma stage-
a awm kha nuam ka ti khawp
mai," a ti. A rual hian kum
28 mi zirtirtu Elise Te-
stone leh kum 26 mi
Erika Van Pelt-tepawh intihsiakna-
ah hian an tel ve
a. Judge Jen-
nier Lopez-i
chuan "A ti
tha api-
angin
lawm-
man an
dawng
dawn a
ni mai,"
a ti. n
KAN RAMAH SONG SEUNG HUN-A LEHSONG HEY KYO-I TE LO KAL DAWN
Korea lm star lar Seung Hun (
)-a leh Song Hey Kyo (
)-i te chu kan rama an lo
kal tur thu Korea Trade Investment Promotion Agency chuan a tarlang. He Korea lm star-te
hi kan ram mipuite an san em em an ni nghe nghe. Kan ram hian Korea lm hi kan ngaina em
em a, he thu hretu Korea lm star-te hi kan ram tlawh hi an chak phah a ni. Kumin September
thla emaw October thlaah emaw anni pahnih lo kal an tum a ni awm e. Anni pahnih hi Korea
lm kan ngainatna tura bul tantute an ni a tih theih hial ang. Kan ram mipuite hian Korea lm
star-te hi kan ngaisangin kan ngaina em em thin a, heti anga mi lar pahnih lo kal tur pawh hian
mi beng a verh hle a ni.
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
9/22
TAHANTIMES |9entertAinment
TOP 10 BOXOFFICE
1 The Hunger Games $151M2 21 Jump Street $70M3 Dr. Seuss' The Lorax $177M4 John Carter $62M5 Act of Valor $66M6 A Thousand Words $15M7 Project X $52M8 October Baby $2M9 Safe House $123M10 Journey 2: The Mysterious Island $97M
TOP 10 MUSIC ALBUMS1 Up All Night One Direction2 21 Adele3 Greatest Hits Guns N' Roses4 Wrecking Ball Bruce Springsteen5 Passion: White Flag Passion6 The Greatest Hits Whitney Houston7 Take Care Drake8 NOW 41 Various Artists9 Making Mirrors Gotye10 Some Nights Fun.
Hollywood lm star lar Jessica Alba-i chuan lehkha ziaktu nih a tum thu a puang tlat mai. Tunlai hian ama inahei leh in lam thua ei sual loh dan tur lam a ziak mek. "Ka lehkhabu ziak hi chhiar nuam turin ka bei mek. Inchhung sekrek thu a ni a, ei leh in hi ka uar hle a. Naupangho nena khawsak pawh hi nuam ka ti. Ka lehkhabuziak hi kan chhungkaw dinhmun atanga ka ziak a ni," a ti. "Ka lehkhabu ziakah hian kan chhungkaw chanchinpawh ka telh. Taksa hriselna kan lo neih theihna tura ziak ka ni," a ti bawk. A bu hming chu 'The Honest Lie' tiha ni nghe nghe. Kum 2013 kum tir lama release tur a ni bawk. Jessica Alba-i hian anu pahnih a nei tawh a, apasal leh an ate nen hlim takin chhungkaw nun an hmang mek a ni.n
HOLLYWOOD-IN KAN RAMAH FILM CHANG DAWNAmerica rama awm Hollywood-a SOF lm producer leh Australia ram Vienna khua Lisa lm te tang dunin'Dream Hotels Myanmar' lm chu kan ramah an rawn la dawn. He lm background ber tur chu kan ram Hotelchungchang a ni a, minute 100 vela rei lm a ni ang. An lakna hmun tur chu Yangon, Ngwe Saung, Bagan lehInnlay-ah a ni dawn nghe nghe. Kan rama lm latute nen pawh an thawk dun dawn a. Myanmar Voyage Com-
pany chu Ground Operator an ni ang. March thla tawp atanga tan a ni a. He lm an lak chhung hi thla 6 vel ani ang. Hmalak erawh a harsa viau dawn. Gemany mi an ni dawn. A lo kal turate lah Artist lar tak tak an nihavangin a awlsam dawn lo. Mahse lm theh lar a nih hunah kan ram chuan mi hriat a hlawh lehzual ang tiin thuneitu pakhat chuan a sawi. He lm sponsor-tu hi European Television Network an ni a, kan rama Orient PalaceHotel leh Air Bagan pawhin an lo tanpui ang. "Hotel chungchang deuh vek a ni a, lm-ah hian a changtu pa leha changtu nu chu engagement an nei a, chutih laiin a changtu nu hian Ngwe Saung-ah mipa dang a lo kawp.Chuti ang vel chu a ni ang" tiin a sawi bawk. A changtu nu tur hi Germany lm star Christine Dinzin ger Geb.Neubauer-i a ni a, a changtu pa tur chu Switzerland mi Mr. ChristianFriedeshich Kohland-a a ni a, chu bakah lm star 5 an rawn tel bawk.He lm hi kumin chhungin release a ni bawk ang. n
31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
Beauty Salon
Website: www.tahantimes.comE-mail: [email protected]
FILM STAR JOHNNY DEPP-ATE NUPAINTHEN CHHAN PAKHAT
Film star lar leh hmeichhe hipthei tak, Pirates o the Carreb-bean star Johnny Depp leh anupui Venessa-i te chu an in-then tih kan hre theuh va. Aninthen chhan nia an hriat chuAngelina Jolie nen 'The Tourist'
lm an lak dun lai khan JohnnyDepp-a hian a nupui chu Julielaka a uiresan vang niin ansawi.n
Highlight
tm;ay;rI (10) BudrfjynfhygursufESmaq;? *sD;cRwf? aygif;wif? acgif;avQmfjcif;rsm; aqmif&Gufay;ygonf/
(B) Tel. 073-22008
LEHKHABU CHHUAH TUM JESSICA ALBA
EMMA WATSON-ILAN DAN THAR
The Harry Potter star Emma Watson-i chu kum sawm dawn lai chu an lmchan thinin a phut avangin sam tawi
te a pu thin a. Tunah chuan a zuahsei leh tawh a, LA, Caliornia-ah hnaa thawk. Soa Coppola movie a chanmek laia a inchei dan chu tun hmaaa lan dan nen a dang ta hle.n
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
10/22
10 |TAHANTIMES 31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19M
izote hian Kutpui pathumkan nei a. Chungte chu
Chapchar kut, Mim kut lehPawl kut te an ni. Chapchar kuthi hlimna nia hman a ni thin a,lo vah zawh tau thla (March)awllen lai hunah hman thin ani. Mim kut hi mitthi puala kuta ni a, August thlaah emawSeptember thlaah emaw anhmang thin. Pawl kut erawh
chu pawl tlak hlim el velahman a ni thin. Tun tum atanchuan Chapchar kut chauh hihan khal al deuh dawn ila.
Kan sawi tawh angin Chap-char kut hi lo vah awllen lai,March thla tawp emaw Aprilthla tir lamah emaw an hmangdeuh ber thin a. Mizo kut zing-ah chuan an uar ber leh hmanhun chhung rei ber a ni. Vah-chap (lo atan thing leh mausah tluk) phoro (char) lai hunahman thin a nih avangin Chap-char kut tih hming hi a pu hlenta a ni.
A lo chhuah dan nia an sawidan chuan, Chin State-a Mizo-te an awm lai khan kum khatchu tlangvalho leh lal upatechu Chapchar kut laiin an ramchhuak a, kut bengin an rawnhaw ta a ni. Chuta an hlawh-chham hrilhhai tihngaihna hrelo chu an lalpain Valate u, zah-akah lu em va chum suh, hahzu kan zu ngei tur a ni. Keiinvawkpa leh zu belpui ka rawnthawh ang a, nangnin ar leh zubelte in thawh ang a, hlim takinkan awm tur a ni, a ti ta a. Ti-chuan nula leh tlangval dang-te sawm khawmin an chen taa, ramchhuak an hlawhtlin tumai mahin an hlimna an tawngsang zawk mah a.
Chutia an chen hnuahchuan lu kai deuh chin tennam deuh chhelhchhawlha anlam vir vel chu naupanghovinchilthli tla lek lekin an lo en niahmiang, upate chuan, minen chuan zu chawi rawh u anti a. Naupangho chuan zu anchawi a, chutia inkaihkuahhochu an intulh bawrh bawrh a, a
pui a nawiin he kut rau chuana anchhuak ta a ni. Heta tanghian Mizo lampui ber Chai alo chhuah phah ta a ni.
He kut ni vangthla a lo thlenhma hian nasa ein an ur lawkmup mup thin a. Val upate lehtlangval ten ram pilrilah kut sapelin an ram chhuak a, buhleh bal thar hlim hnianghnaraei leh bar, a haw vanglai a nih
avangin a khaw nawtin an loinpuahchah a, naupangtenzu lawm an khawn bawk a,tumah an ralbang lo a ni bermai. Kut a lo thlen chuan Lu-sei vawk talh ni tiin tlang anau va, a ni hnihnaah Ralte nitiin an au leh a.
Kutpui kan ur khuangruahchiar nghian e,Chappui rawh lovin a tul ngai lo;Chappui rawh lovin a tul ngai lo,Ka chung chhawrthla a vanglailo maw.(Suaitlang a Kawlni lal lai /Ca. 1450 CE- Ca. 1700 CE)
tiin. Zan a lo thlen chuan nu-lain an puan thulkhung te anrawn bih chhuak a, vakiria ankhum a, lal hlau lo thi te dahinthival, thien leh thihna te anrawn awrh chhuak a, tlangval-ho lah nalh mangkhengin anrawn inchei a, Thihna ang anrawn beh chhuak ur hlawma ni. Tual laiah hmeichhia lehmipa inkarthlakin an ding kuala. Mipain hmeichhe koki-ahan kuah a, hmeichhiain mipakawng hnunglamah an kuahve thung a. A laiah khuangpuileh seki tumtu an awm bawk.Khuangpuin chai a la a, sekitumin hla a hril thung. Nau-pangin chaiho zu an lo tulh a,tlaivarin an chai tur a ni a, chuchu an ziak loh dan neihsachu a ni. An tlaivar loh chuanzan dangah an chai ve athiang tawh lo.
A zan thumnaahkut zan tiin mah-ni in lama chaia ni a,
chu thar thawh lehin a huho-va, hman zai an rel ta a. 1973kumah chuan urhsun takinAizawl Lammual hman a ni. Hemi kum atang hi chuan hmanchhoh zel a ni a, hnam lam chihrang hrang inchei,zai thiamtesawmin hun hman thin a ni.
Kawlphai Zoate awmnaahve thungah chuan Tahan hia hmunpui ber a nihna angin
1965 kum khan Lushai Daytia hman thin a ni a, 1973khan Lushai Day chu Chap-char kut tia thlakin buatsaihthin a ni. 1973-1985 thlengkha chuan Tahan PrimarySchool No.6 eld-ah kum tinkhel lovin hman a ni thin. Kum1985 hnuah khan eng emawrokhawlhna avangin tihtawp ani. He kut ni vangthla Chap-char kutah hian hnam lam chihrang hrang, inchai, inbuan,thirtiang khawh, thu inziak-siak insukherh, lukhamvuak,lungden, lakaih, inzaisiak, etc.,hman thin a ni a, zanah pheichuan Zodi Band-ten mi a awideuh ber thin.
Chutia Chapchar kutchawlh lai lawk ni ta vang vangchu ngaingam lovin Tahanahnam puipate huaihawtna kaltlanga Tahan Mizo KristianThalai Pawl (Tuna 'Mizo ThalaiPawl)te nen tangkawpin April23, 2005 khan EFCM Jubi-lee Hall-ah Chapchar kut chuhman tan leh a ni. Tun hma angbawkin hnam lam chi hranghrang Cheraw kan, Chheihlam, Khual lam, Dar lam, Sarlam, Pangpar lam, Zawlkhaw-sir, Zotlang sang, Kan Zotlang-ram nuam lam bakah Fa-shionshow, Lungden, Volley Ball,
thirtiang khawh,hnam hmanrua
pho chhuah,mawl
lai atanga tun dinhmun thleng-a nun zia (The Change o MizoTraditional Dress) pho lan teshow a ni. Fiamthu thiang-hlim leh zai thiam te min awitleireng bawk a, mipui beng aahin hluttu pawh an thahnemtial tial a ni.
TlipnaMizo Kristiante nunah hian
Sakhuana hi a lut thuk hle a,culture hian hmun a changmeuh lo ni hian a hr iat. A chhanchu Missionary-te an rawnluha an thu ken khan hnamnun phung then khat chhawkthen a neih nual a vang khana ni mai thei. Tun thleng hiansakhuana hmunah hnam nunzia hi a lang meuh lo ni hiana lang. Hnam dang nun tamzawk kan en hian "Sakhuanaleh Hnam nun hi a inzawm thuihle" tih kan hmu thei a, hei hithil pawimawh tak pawh a ni.Mizo Biak inah hnam hla lehCheraw kan lam, a la rem rihlo a ni kan tithei ang em. Hunina rawn hril chho zel anga, Rihdil tui luangin Kalvari tlangah ala n leh ngei ang.
Kuminah pawh hian Chap-char kut hmun hrang hranghman tum a ni a. MizoramahMarch 2, 2012 khan AizawlLammualah hman a ni tawha. Kabaw phaiah chuan March28, 29. 2012 hian ZohmunMTP Hall-ah hman a ni. Kalayphaiah erawh chuan April 3,4 2012 hian Tahan CentenryHall-ah hman tum a ni bawk.Tahanah phei chuan Khaw(Group) hrang hrang tenzanah hnam lam an zir mupmup hlawm tawh a, thawma tha hle. Chapchar kut hian
pawimawhna lian tak anei a, hnam nun ziaranga bo loh nan leh inpum
khatna hmanrawtak a nih
avangin kanhlut thiampawh a tultak meuh
a ni.n
zan linaah 'Zupui Ni' tiin a lamnileng zak a, zan nganaah'Zuthing Chawi' an tih kuttana zu khawlsa chu in zawhngei ngei tur a ni a. Zan ruk-naah 'Ei puar awm ni' an ti a,'Ni Hrilh' an ti bawk chu khawpumin awm ni an kham thin.Chuti ang chuan ChapcharKut hi hlim mangkhengin an lohmang thin a ni. Mizo nawlpui-
na Mizoram an luh kum 1700CE hnu lamah khan Chawng-tui leh Ruallung khuaah Chap-char Kut an hman tum khan anchen rei hle a ni ang. Vaki-inbuh vui khuaah an rawn pu vuvu chu an hmu a, khua an haitih an hre chauh va, thlawh-hma pawh nei ta lo chuanan khua an teh phah ta a ni.Hei hi Chapchar Kut hman reibera sawi a la ni.
Mizoramah chuan chiangekawka Chapchar kut hmankum chu 1961 kum kha a niawm e. 1962 kumah SynodAgenda telh a nih kum khanboruak a la awm vak lem lo.Kum 1963 Synod-ah chuan"Pi pu nun hlui kan duh tawhlohte chawk thar leh theia dinthar leh chu Kristian-te tih tura ni lo ve kan ti", tih thu hi anrel a ni. Mahse, hman zui thoa ni a, Febuary 25, 1966 khanChapchar kut chu Zoram Ni"tia thlakin hman a ni. Amah-erawhchu a tuk lawkah rambuaiin a rawn nanchin takavangin hman zui a ni ta lo.
Hun a rawn inher zel a,1972 kum khan Mizo ZirlaiPawl General Coner-ence chuanChap-charkut
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
11/22
TAHANTIMES |1131 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
eDIToR
NATIONAL LEAGUE FOR DEMOCRACY PARTY PRESIDENT
DAW AUNG SAN SUU KYI-IN RADIO LEHTELEVISION PROGRAMME-AH
THU A SAWI
perspective
NLD Party President DawAung San Suu Kyi chuan
an party policy, ngaihdan,hmalak tum dan te March14 zanah Radio leh TV Pro-gramme-ah a sawi a, a thu-sawi lak then: NLDPartythiltumtamtak
zinga kan ngaih pawimawhhmasak thil pathum a awma, Dan dik tak hmangarorel, ram chhung inremna,
muanna zawn leh consti-tution siam that chung-changte a ni.
Dan siam theihna (Legis-lative Power) hi sawrkarina thu hnuaia dah hlauh a,media lam thunun tlat, ti-chuan media lam leh cen-sor dan khirh tak tak siamamipuiten zalen taka thusawi, ziah, ngaihthlak lehduh dan pholan theihnazawng zawng khap beh-sak. Chutiang chuan Dandik taka rorelna a bo va,mipuite 'hlauhna'-in an
khat a. Democracy ram niturin 'hlauhna' ata zalen apawimawh a, Dan dik takarorelna a awm a tul.
Dan dik taka rorel aawm theih nan:* Mipui rah behna Dan kan
hlip vat ang.* Mipui humhalhna Dan
kan zam thuai ang.* Thu rem theihna Dan
(Judicial Power) zalentaka dintir.
* Media lam zalenna a neitluantling tur a ni.
Thuremtheihnathuneihna
(Judicial Power) hi InawpnaRorel khawl thuneihna (Ex-ecutive Power) chungah aawm tur a ni. Dan bawh-
chhe reng reng, inawpnalama thuneihna (Execu-tive Power) nei sawrkar mipawh ni se a chung thu reltheihna Judicial Power aawm ngei ngei tur a ni.
Ramchhungahinkahawmtawh lova remna a awmtheih nan chhawng thumahma lak a ngai.* a rampumah inkah
tihtawp phawt tur
* political dialogue, inbiak-hona neih
* Pinlong Agreement khahre rengin National racesten an duh ber, intluk tlan-na, mahnia inawp theihnaconstitution kaihhruainahnuaia zalen taka thu-tlukna siam theihna te aawm amkimna Union diktak dinho.
2008 Constitution Dan achhuah phat khan NLDchuan a pawm loh thutesawiin, siam that ngai laitea kawhhmuh tawh a.
Myanmar-inalotawntawhpolitic lam boruak leh his-tory-te han thlir hian Myan-mar ram tihmasawn turinSipaite hi an tel ngei ngei atul tih hi ka pawm.
Constitution Dan hi sawr-kar leh mipuite inkara'thuthlung' a ni a, a tulchuan siam that, tihdang-lam leh chawh chhiat kanti thei tur a ni. Tuna Consti-tution Dan hi Democracytehunga tehin tling lo lai aawm. Entir nan Hluttaw-ahmipui thlan ni lo palai 25%
an awm thei tlatte hi. Ram hmasawn nan ram
dang puihna dawng turakawng zawn, Dan hnuai-
ah economics system thaneih, hna nei lote tan hnangaihtuahsak, budget-ahsum indaih loh vanga tang-ka note thar her chhuakmaia chingel lovin kawngdang zawn, Bank-ho zalentaka thawhtir, Internation-al Monetary Fund, WorldBank te nena thawhhodan ngaihtuah, naupangzawng zawngin a thlawn-
a lehkha an zir theihnatur ngaihtuah, Myanmartawng thiam tha lo nationalhnam tenaute tan educa-tion lam hmalakna tharsiam, hriselna lamah mi-tinin enkawlna tha dawngturin leh rethei harsatetan 'health care system'tha din, lo neituten mahnithlai tharte zalen taka den,zawrh phala rate tha takahralh theih, lo neitu kuthnathawktute tan pawlhodinsak, sikul naupangtetan Students Union zalen
taka din, hmeichhiate hum-halh, social welare, econo-mics, politics lamahte antan hmun siamsak,...te hikan tum a.
Ngaihthlakanuamviaunaa, thil tih puitlin theih a nimeuh ang maw? in ti a nimai thei. Kan zaa lungrualtaka kan thawhho chuan atheih.
NLD hian mawhphurhnaharsa tak tak kan lo hlentawh a, kum 10 tel meuhahchuan thil paltlang kanngah tawh a ni. Ram tan
thawh zel kan tum a, kanhlen theih nan kan NLDpalaite hi min vote hramhlawm dawn nia.n
Thangtharho zingah hnam
zia hi a bo telh telh a. Art-
ist-ho (lem changtute) zing-
ah pawh hnam zia kal pela
chetna hi a hluar tulh tulh.
Lem changtute che zia hi
thangtharte entawn ber a nih
avangin hnam culture hum
zawnga hma lak hi an tih tur
pawimawh tak a ni ang.
Thangtharte hian hnam
zia hi an hre lo chu a ni lo.
Mahse a humhalh dan tur
erawh an ngaihven lo va, an
lo ngaihven deuh deuh theih
dan tur hi a kawng duan a
tul tawh a ni. He mi chung-
chang zawhna leh mi thiamte
chhanna tlem lo tarlang ta ila.
Zahna : Culture tih awmzia
hi eng nge ni?
Chhanna : A awmzia sawi
dawn chuan zau tak a ni.
Myanmar culture sawi dawn
chuan Myanmar mite inchei
dan, thu sawi dan leh awm
dan zawng zawng hi a huam
vek thei. Mi tam tak chuan
culture kan han tih hian hnam
inchei dan chauh hi huamin
an hria a. Mahse thu sawi
dan leh chezia zawng zawng
hi a huam vek. Chawhlui
kilna-ah aia upate bar hmaabar loh pawh hi culture a ni
a. Myanmar culture-ah chuan
aia upate hmaa kal chuan an
kun deuh thin. Hnam history-
a lo lang zawng zawng hi cul-
ture tia sawi theih vek an ni.
Zahna : Culture-ah hian
engte hi nge hriat pawimawh?
Chhanna : Kan culture hi hum
a ngai a, a ropui bik ti zawng-
a kalpui loh a tha. A chhan
chu mihring khawsazia a lo
changkan hnua din culture
a nih vang a ni. Mahni hnamculture humhalh erawh mi
zawng zawng mawhphurhna
a ni. Mahni hnam inthuam
dan hi kan kan hre theuh tur
a ni a, mahni culture-a zawm
tur thil tha reng reng chu kan
hre theuh tur a ni ang.
Zahna : Tunlai thangtharte
nuna hnam zia a lang lo tulh
tulh hi eng vang nge?
Chhanna : Western culture-
in min chiah hneh vang a tih
theih a. Rilru hi a pawimawh
hle. Sawrkar leh Company-
hote pawhin inthuamna bik
an nei hi a tha. Mahni hnam
inchei dan kha an kengkawh
a ni ber mai.
Zahna : Heti anga an lo
danglam tak chhan hi eng
vang nge ni ber ang?
Chhanna : Mp3, Mp4 a lo
chhuak a, sex thu-ah pawh
zalen takin an duh duh an en
thei ta a. Inormation techno-
logy changkanna hian cul-
ture hi a thiat nasa hle kan
ti thei ang. An thil hmuh leh
hriatte hian an nunphung a
thlak danglam nasa em em a
ni. Mihring hi inentawn nuam
ti chi kan ni a, khawthlang
nunphung hi kan entawn
nasa em em a ni. Western-
ah chuan kawng laiah pawh
an inawp mai a, chu chuan
kawnglaia inawh pawitih loh-
na a hring nasa hle.
Zahna : Culture chung-
changah dan khirh tak hi
zawm a tul em?
Chhanna : A tul. Hei hi thil
tul tak a ni. Damdawi lam
thilah pawh a lo chhuak thar
apiang hi kan hmang mai a
nih chuan drugs ngawl vei-ah
kan chhuak thei. Chuti ang
chiah chuan nunphung thar
tam tak hi kan chhiatpui tur
thl a nih theih avangin dan el
tak kan duan hi a tul hle.
n
CHANGKANG RAWH,HNAM ZIA PAWH HRE RAWH
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
12/22
12 |TAHANTIMES
cHAPcHAR KUT TAK HI AWarticle 31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
Pi Pu atanga Mizoten Kut an neih chithum, Pawl Kut, Chapchar Kut lehMim Kut te zinga ropui ber leh hlim-awm ber Chapchar Kut chanchinhi tawi deuh hlek, a pawimawh lai
hmaih si loin i lo sawi teh ang.
A T BlPi pute Chin state-a an awm laiin,
chapchar awllen laiin an ramchhuaka. An hlawhchham hlauh mai a, inan thleng tur chu an hrilhhai hle a,tlangvalho phei chu an zak viau a.Thlen tuka hah zu han zuk pawh chuchakawm lo viauin an hr ia. An hotupachuan, E, naute u, zak mah ta che ule, kan dam ang a, kan la ramchhuakleh thin ang a, a lian tha tha, a ki seisei kan la kap ang chu. Naktukah hahzu pawh kan zu ngei tur a ni, keiinbelpui ka thawh ang a, nangnin bel tein thawh ang a, hlim takin kan in ang
chu le, tiin tlangvalho zak leh hrilhhaitak chu a hnem a.In an thlen chuan hun danga ram-
chhuak ang bawkin hah zu an zu taa, ni dang ai mahin an hlim a. Tlaiahchuan in chhung atangin mualah ankal chhuak a, an inkaihkuah a, ansawi dual dual a, an chai chu a ni tareng mai a. A khuate hlim taka an lama, an sawi dual dual a hmuh chuanlal lawmzawng tak a ni a, zu bel a puchhuak a, a tel ve ta a.
A kum lehah pawh a hun ngaivelah bawk zu an in ho leh a, hlimtakin an inkaihkuah a, an sawi lehdual dual a, an lal chuan vawk a talhta hial a. Chutiang chuan kum tin ahun ngaiah an ti ziah thin a. Tichuan
Chapchar Kut hmingthang tak hia lo chhuak ta niin upaten an sawi.He upa sawi dan hi a titi hle mai a,mahse sawi dan dang a awm chuanloh bakah kan pawm tlan chuan atha tawka dah mai tur a ni ang. Chu-vangin hei hi Chapchar Kut tobul kanneih chhun chu a lo ni ta.
Chapchar Kut pi puten an hmankan hriat theih hmanlai ber chu, RalteKawlniho Suaipuia an chen laiinChapchar Kut hmangin an Chai mupmup mai a:
Kutpui kan ur khuangruah chiar nghian e,Chappui rawh loin a tul ngai lo,Ka chung chhawrthla a vanglai lo maw?Thli lo hrang e, thing tin a sawi dim e,
Chawm a rik leh val kan sawi dim e.,an ti dup dup lai chu, Thlanrawn hoinan run thut mai a, an teh ta hum huma. Chutia an Suai khawpui an darh tachum chum chu an ui em em a, hlainlungchhe takin an hril a:
Pawino cha cha hawng thawk a,Kawlni runin,Ka Suaipui leh ka lam mual a nuam lo ve;Hnah thing hnuaiah sakruang palThing ang kan tun,Kan thlunglu leh Kawl silai tui ang an lak,
an ti ta vawng vawng mai a ni. Suaipuihi Chin State hmar lam, Len Tlangkham ruah ni tlak lam Saihmun khuaatanga hla vak loa awm a ni a, a bullawkah hian kum 1973 khan ka kaltawh a, heng lai vela pi pute chen hun
hi kum 1450 AD vel a ni mai thei a.Heng hun lai atang tawh a ChapcharKut hi mipuiin hlim taka an lo hmanhum hum tawh chuan, a hma e hianan lo ching tan tawhin a rin theih a.
Chuvangin Chapchar Kut tobul hi pipute Chin State hmar lama an chenlai, kum 1400-1420 AD velah dah ila,a sual lutuk awm lo ve.[Note: Ziaktu hmasate chuan Kawr silai
tiin an ziak vek a. Mahse hetah hi chuanKawl silai tiin kan hmang lui a. A chhanchu pi pute Suaipui vela an khawsak lai kum1450 AD velah hian Vai hi an la hre hauhloin a lang a, chuvangin Kawr tih tawng-kam pawh hi a la chhuak lo awm e. Tin, piputen silai hi hmanlai atangin khawchhaklam atanga an chawk luh vek a ni a. Chu-vangin Kawr silai tih hi an lak chhawn sualpalh niin, Kawl silai tih hi dik zawka ringinkan hmang lui a ni.]
Thlang an tla zel a, kum 1700 velaTiau an kan a, tuna Mizorama an chenhnu te hian Chapchar Kut hi uar takinan hmang zelin a lang a. "Mahni lu lamkan ni ngai e," an lo ti hial thin renga. Nuam an tih em avanga an hman
rei bera sawi thin chu 'Chawngtui' leh'Ruallung' khuaah a ni a. An chai reihle a, vaki-in buh vui khuaah a rawnpu lut a. Chu veleh khua an hai tih anhre chauh a ni awm e. Thlawhhma anneih hman loh avangin an khua chu ateh phah ve ve ta a ni tin pi puten ansawi thin.
Din Tharlh A Nih DanMizoram-ah kum 1894-ah Kris-
tianna a lo lut a, zawi zawiin a pungzel a, ringtute chu pi pu nun hluia anlo chin thin thil chi hrang hrang leh 'Zozai' te pawh sa ve lo tur leh inthiar -hlim turin kum 1910 leh 1911 Presby-tery khawmpui chuan a rel a. Harhna
runpuiin Mizoram a tuam o hnu pheichuan Kristian an pung chak hle a. Ti-chuan Chapchar Kut hman pawh zawizawiin a lo zuih ral ta niin a lang. Kum1930 chhoa Bawrhsap hnuaia thawkMizo tlem te chuan 'Chapchar Kutchawlh' ni khat dilin an chawl thin a.Thakthing Veng leh Venghluiah te mitlem deuhin zu nen Chapchar Kut anhmang ve thin a ni.
Kum 1952-a Mizo District Councila lo din khan, Pu Hrangaia rawt anginkum tin Chapchar Kut ni 3, Mim Kut ni1 leh Pawl Kut ni 2 chu oce chawlhatan an pass ta a, kum 20 chhung laian hmang. Mipui huapa hman hmasaber chu ni 9 March 1960 khan a nia, Pu Hrangaia chu Convener a ni
a. Mizo inamna chi hrang hrang lehKhuallam te nen hlim takin an hmang.Kum 1961-a an hman dawn chuan,Kohhran lamin Chapchar Kut hmanhi an remti vak loa hriatna a awmavangin, Committee-ah Missionary PiRober-i leh Pastor Thanga leh PastorSaiaithanga te sawm an nih angin antel a. Thil dang dang bakah Khuallam,Cheraw, Inkawibah leh Mizo incheiahte intihsiak a ni a, thenkhat chuan,"Aizawl mipui punkhawm tam bera ni," an ti hial [Mizo Arsi, 16 March1961].
Kum 1962-ah chuan uar lehzualahman a ni a, Mizo inamna chi hranghrang bakah Chhawnghnawh, Chai,
Khuangchawi, Mizo inchei te entir a nia, a hmasa ber atana a ruala Cherawbu tam tak kan lai Khuallama lam hualte entir a ni. Kum 1963-ah te pawhtluang taka Chapchar Kut hman zel a
B. LALTHANGLIANA
ni a. Kum 1964-ah erawh chuan Lam-muala chaite tulh tur zu mi thenkhat-in an lo keng lut a, an tulh ta mai a.Chu chu Kohhran beng a thleng a,harsatna a lo awm ta a. Hemi atang
hian zir tur chhar thiam a pawimawhhle. Kohhran huvang natzia te, Culturekan tharthawhleh hian Kristianna neninkawkalh zawnga kalpui a that lohziate a lang chiang hle.
Kum 1962 Synod chuan a ngaih-tuah ta hial a, Presbytery ngaihdanhriat phawt ni se an ti a. chu chu anhriat hnuin kum 1963 Synod chuan, "Pipu nun hlui kan duh tawh lohte chawkthar leh thei ziaa din thar leh chu Kris-tiante tih tur a ni lo ve kan ti," tiin thuthlukna an siam (Rev. H. Remthanga:Synod Thurel Lak Khawm, Vol.II,1998, p.243). Khawlaiah phei chuan,"Kohhran mite chuan mahni chhungteChapchar Kutah kaltir hlek loh tur," tih
te a ri tam hle. Mualpho hlauh avanginkum 1965-ah Chapchar Kut hman a nita lo.
Thil awmzia sawiho turin DistrictCouncil Hall-ah Missionary-te lehKohhran hruaitute sawm an ni a. Anhan sawiho chuan District Councilhotute thusawi chu a hriatthiampuihle a. Pastor Liangkhaia erawh chuana ngaihdan sei tak a sawi hnuin, "Adam chhung chu Kut hming pu chuanti tawh lo hram turin a ngen," tiin PuHrangai chuan a ziak thung (Chap-char Kut Souvenir, 1985, p.8).
Kum 1960-1966 chhunga Chap-char Kut hmanin a ken tel chhin-chhiah tlak tak chu, Mizo kutchhuakngei puandum, puanchei, kawrchei,
ngotekherh leh khumbeu te ngainat-na, ngaihhlutna leh hman duhna nulaleh tlangval, nu leh pa te chena an lonei ta hi a ni a. Hemi kawngah hiankum 1960 hma lam aiin a let tam tak-in Mizo kutkawih puan leh thil dangngaihsanna thar a awm ta a ni.
Kum 1966-ah erawh chuan, 'Zo-ram Ni' vuaha hman a ni a, mipui anpungkhawm tam hle a, a hman danleh a kalhmang chu Chapchar Kut angthoa duan a ni. Zoram buai avangamipui pun khawm sawrkarin a khapavangin kum 1967-1972 chhung chua enga mah hman a ni lo a, Mizoramchu khawhar takin a then ta rih a ni.
Kum1973 a lo her chhuah meuh
chuan thlim thar a lo tleh lut ta a, Zo-ram buai pawh tlemin a lo zangkhaita bawk a. MZP chuan Chapchar Kuthman leh an rel a, tun hmaa a khaipaber lo ni thin Pu Hrangaia chu an lenchilh a, 'Kut Pa' atan an ruat a. Hetihlaia MZP hruaitute chu: President Tv. Zoliana Royte, Vice President Pu L.N.Tluanga, Gen.Secretary Tv.Chuauthuama, Asst. Secretary John Zoramthanga, Treasurer Nl.Lalthansangi Miller, Fin. Secretary Nl. Varthansiami te an ni a. Hengzingah hian tha thawh lem lo an awmrualin a hlawhtlin nana hah tak tak, St.Paul High School MZP Branch Presi-dent Tv. M.C.Lalringthanga leh midang thahnem tak an awm. Tin, AMSF
lam pawhin Chapchar Kut hman thuan rel bawk.
Ni rei vak lo hun an neih avanginan buai hle a, sawrkarin sum a pe theilo a, Inormation oce-in Rs.3000/-
an pe thei a, chumi rinchhan chuanPu Thangdailova, Khatla ta Rs.1000/-pukin an vir vel ta chuk chuk a. Anngaihtuah ber chu, "Synod huat lohzawngin engtin nge kan hman theih
ang?" tih leh "Mipui kan hip khawm theimeuh ang em?" tih a ni a.
A tawi zawngin, a hawnnaah SynodModerator an sawm a, a zin tur chhuanlamin a pha a. Synod Secretary UpaChalhnuna an sawm leh a, ani pawhintih luih theih hauh lohin a lo pha a. ATCPrincipal Rev. Lalsawma an sawm leha, an sawm tawh te hnial dan a ngaih-tuah vang vang hnuin, "Kan hotutean remchan loh chuan ka ti bik lo maiang e," tiin a chhang ve leh a. Rawng-bawltu dang an han dap chiam thin a,an remchang thei ngang lo a. Chu miina nghawng lian tak chu, hawng tura ansawm CM Pu Ch. Chhungan, "Synodhotute an tel duh loh chuan ka hawng
thei lo vang, a ti ve mauh chu a ni. A tukchu Chapchar Kut a ni tawh mai bawksi, a buaipuitute lu a hai takmeuh mai.
A tuk ni 7 March 1973 thlengintawngtai tur an la hmu thei lo a, zing dar9 pelh hnu chuan telephone hmanginRev. Lalsawma chuan, "Tawngtainahmang tur in hmu tawh em?" a rawnti a. An la hmuh loh thu an han hrilhchuan, "Nizan zankhuain ka inngaih-tuah a, kan nauten rilru tha tak pua thiltih in tum laia keini sakhaw rawngbawl-tute kan tlanchhia chu ka inthiam theilo a, mi dang in la hmu lo a nih chuanin sawmna chu ka pawm e," a rawn tia. hah taka buaipuitute lawm dan tur himihring tawnga sawi ah theih rual ani hauh lo ang. Chu veleh CM an hrilh
nghal a, Chapchar Kut hawn chu apawm ve ta nghal a ni.
"A hawnnaa Rev. Lalsawma tawng-taina thu mawlh kha, tawngtaina thukan hriat tawh zawngah a la mawi berinmi a la hneh ber mai. Mahse kan lo re-cord ta si lo a, a pawi takmeuh a ni,"tiin Chauthuama hian a ziak nghe nghe(Chapchar Kut Souvenir, 1984, p.24).Heta kan zir chhuah tur chu, mei si tetak tein ram zau tak a tikang thei anghian, kum 1964 Chapchar Kut Chainaamin ninhlei zualten zu an lo sem khana nghawng thuiin a na em em a, 1973thlengin sulhnu tha lo tak a hnuthchiahtih hi a ni a. Mizo mipuite hian kan thil-tihna reng rengah Kristianna mil lo leh
a kalh zawnga tih kawngah mkhur atulzia hi a ni.Kum 1973 hnu lam hi chuan harsat-
na awm loin Chapchar Kut hi hman zela ni ta a, sawrkar lam a inhawng zaudeuh deuh a, sum leh pai lamah pawhharsatna a awm lem lo. Tin, sawrkar o-cer lian Mizoten an kaihruai zel bawk.Mizo inamna leh pi pute lo chin thin thilhrang hrang pawh entir thin a ni a, ahmuhnawm thin hle.
A Hman danin Hma A san ZlKum tin hman zel a nih hian, a tha
zawnga her danglam hret hret a ni a.Kum 2002 Chapchar Kut, Aizawlahmannaah Mizoram pawna cheng Mizohnahthlak te thahnem deuh tak sawm
an ni a, Manipur, Tripura leh Hafongatang tein an lokal hlawm a. Tin, kum2003-ah phei chuan Mizoram District
Continue to Pg-15>>
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
13/22
TAHANTIMES |13HealtH
I KE A UIH THIN EM?Mi tam tak chu mangai pheikhawk anbunin an ke, mawza, leh but a uih thina. A chhan ber chu an kut, an ke athlan nasat thin vang a ni. Mi tam takchu an kut an ke a thlan nasa em emthin a. Chung thlan chu mawza-in a lohip a, but pawh a uih phah vek ta thina ni. Ke thleng thlenga a rim chhiatnachhan chu mawza uih bun rei vang ani. A chhan pathumna chu an but bunhnawm deuh hlek pho ro miah lova anbun thin vang a ni. Hetia a lo uih thin hian rilru a kap em em thin a. A tihrehdan emaw, a uih loh nana inven dan emaw tlem azawng han tarlang ila. Kethlanthininihchuan,ibutbunthinchusilfaila,thatakinphorola.
chutia i tih loh chuan i but bunah bacteria leh ungus hmuar a lo awm
ang a, ke-tin kar vel thak i vei mai ang. Ibutchunisa-ahphorothala,hrikatihlumanga,arimchhiapawha
ziaawm ang. Soda(Sodiumbicarbonate)phutibutchhunglamahphulla,zaniriah
ang a, a tukah i thing ai leh ang a. Chu chuan a rimchhia a tireh ang. Pheikhawkuihchualcohol-ahrukatha.Rimchhiaatibothei. Butchhungaphulchi,arimchherehnaphutleimaituraawmtheithin
a, phul hnu-ah zan khat riah a ngai ve bawk. Nitinmawzafaithachauhbunchhuakthinrawh.Mawzaauihchuana
butah a kai thei tlat. Ibunuihanihpawhinpouderphulla,aziaawmhrimhrim. Butmahnimillohtedeuhhlektawttakaibunchuan,chuchuanthlan
a titam thei a, chuvangin thawl deuh hlek, a design pawh thli lut chhuakawm that theih chi a ni ngei tur a ni.n[Health Today]
31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19NAU PAI LAIA CANCER DAMDAWI EI
PUM CHHUNGA NAUTE TAN PAWINA AWMTun February thlaa general medical
journal 'TheLancet' chuan nau pai laianu-in cancer damdawi a eiin a nau paia khawih pawi lo tiin a tarlang a.
Europe ram puma cancer spe-cialist rualten cancer vei nau pai mekhmeichhe 68 te chu an thlingthla a. An
nau pai hun chhungin cancer dam-dawi vawi 236 an pe hlawm a. An nau-pai chawlhkar 18-na atanga pe tan anni. Dan pangngai takin chawlhkar 36-naah nau an hring hlawm vek a.
An nau te ho chu pian hlim, thla18-na, kum 5-na, kum 8-na, kum 9-na,kum 11-na, kum 14-na leh 18-naah te an hrisel dan an zir chiang reng a.Chutianga regular-a an chik ve reng takah chuan nu-in cancer damdawi aei vanga nausenah eng emaw tha lo thleng engmah an hmuh loh thu lehnu hrisel tak atanga lo piang te ang bawkin an hriselna a tha tawk tih anpuang a ni. Nausente hriselna an zirah hian an taksa hrisel dan, an recordreng a, an hriatna thazam a khawih leh khawih loh chik takin an zir bawka. Cancer damdawi ei vanga nausen chunga thil tha lo thleng engmah anhmuh loh thu hi 'TheLancet' chuan a tarlang a ni.n
NU THATE THURUKNu tha chuan chhungkua an tinuam a, an tizahawm thin. Nu tha chuan anate leh an pate an tihlim. Chung mite thuruk chu tlem i lo tarlang teh ang.
Mi dang tanpi dil an hrh lAn pasalte emaw, chhungkaw member dang emaw tanpui dil an hreh
lo. Thil lei vel leh in hna an thawh nasat avanga an hah viau chuan mi dangtanpui an dil hreh ngai lo. Nu an hah lutuk hian an thin a chhe hma bik.
Hn hman dan tr a rahman lakCalendar pakhat a nei hrang a, ate leh a pasal thil tih tur el takin a
ruahman lawk sak. A ate inam ni tur te, chaw an ei hun te, insuk ni tur te,etc, a ruahman sa thin.
A pasal tan hn a p tamA pasal khan pawn lam aiin inah nuam a tih zawk theih nan a theih
ang tawka tam a pasal tan hun a pe.
A at rilr pthmang a hriaA ate a ngaihdam chin tur leh ngaihdam theih loh chin tur a hriat theih
nan an rilru puthmang a zir thin. Fate enkawl thiam turin an rilru a hria ani.n[Good Health]
em&DESifh rsufrSefqdkif
1500 (Bi focal) 2500
wufaevif; em&DESifhrsufrSef
HMEICHHE IQ SANG DEUH NEIH AIINHNUTE NEIH LEN 50%-IN AN THLANG ZAWK
Hmeichhia kum 18 atanga 25 inkar zingah
a chanve deuh thaw-in thluak tha deuh
nih aiin hnute len an thlang zawk mah a.
Zirchianna-in a hmuh chhuah chu hmun
thuma thena hmun khat phei chuan IQ
chu hnawlin hnute lian zawk an lo thlang
daih tawh zawk a ni. Expert-te chuan tun-
lai thangtharte rilruah celebrity culture-in aluah nasat vang te, plastic surgery market-
in a hual vel vang te niin an hria a.
He zirchiannaa hmeichhiate pawhin
mak an tih chu, an zawhho zinga hmun li-a
then hmun khat chuan hnute nei lian deuh
se hlim deuh sawt tura an inngaih thu hi
a ni. An zinga 60% dawn lai chuan, hnute
hei aiin nei lian deuh se, mipain tun aia ro-
mantic taka an ngainat an inring bawk.
Heng thu hi tunlai hmeichhiate'n advertisement leh magazine vel atanga
'thlemtu', 'nawrtu' an ngah lutuk tak thu a len nasat vang lai taka lo chhuak a
ni.
Hmeichhe pawl pakhat UK Feminists-a Kat Banyard-a'n 'Daily Mail'-a a
sawi dan chuan, hmeichhiate hian an taka ngaihsak hlur tur hian englai maha
kan hriat phak loha nasaa thlem leh nawr an hlawh mek a ni.
"Hmeichhiate taksa pianzia leh an lan mawi dan tur lam ringawt ngaih-tuaha ei zawnna hmang Industry hi an pung tual tual a, chu chuan a kawh
chu, 'an la naupan deuh lai atang rengin hmeichhia te hi an thiltih lam aiin an
lan dan hmelhmang ngai pawimawh tura zirtir an lo ni daih tawh thin,' tih hi a
ni."
"Heng thilin a hrin chu ei leh in-ah an mumal lo zo va, plastic surgery
lamte an buaipui em em ta a. Tuna an thil hmuhchhuah gure-te hian hmei-
chhiaten an taksa chu khawl thil ang maiin an hnualsuat a ni tih a lantir."
Myvouchercodes.co.uk.in hmeichhia 1142 chu an bel chiang a, thluak
(rilru) lam leh 'mawina' lama hmeichhiate rilru sen dan an hriat belh duh vang
a ni.
Hnute lian hian mipa a hip zawk ang tih ring an awm laiin 100-a 43%
chauh chuan tun aiin an 'IQ' sang zawk se mipain an ngaihsak zawk an inring.
Research beituten an tarlan danin, zawhna chhangtu zaa 40 chuan
thluak that viau ai chuan 'taksa zen deuh' nih an thlang bawk. An pian zen
nalh deuh se mahni inrin tawkna neih zual an inbeisei a ni.Chutiang zat deuh tho-in pian nalh duhthusam an nih dawn chuan an
thluak chakna IQ nena thlang hial an lo phal tlat mai a. Mipa leh hmeichhe
inlaichinna lam thilah chuan hmeichhia te hian, 'mipa-in hmeichhe thluak tha
hi an ngaih hlutzawng niin,' an ring a. Hmun thuma thena hmun hnihte erawh
chuan khingpuite hip nan 'lan dan' hi pawimawh zawkin an ring thung.
Hnathawhna hunah pawh a dik zel mai. Hmeichhe zatve hian a eizawnna
hnaah puitu tha tak ni tur a beisei chu 'mi hip theihna' hi a ni. 100-a 80 chuan
an sawi ve dan chuan an thluak that leh that loh lam ni lovin an hmel that leh
that loh lam hian hnathawhnaah 'kori' a tu zawk a ni awm e.n [ANI]
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
14/22
14 |TAHANTIMES local News 31 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
Tahan 'C' group-a awm Furniture thawk Pu Lalrammawia (Pu Mawia) hi a kut hnu a mamin mi ak pawha hlawh hle mai. Tahan-ah hian heti anga ei-zawng hi hmun 10 laiah an awm nia hriat a ni a. Pu Mawiahi chhum lo chat lova thawk zingah mi hriat hlawh pawl tak a ni ngei ang. Almirah, dawhkan, khum,thutthleng leh eng emaw dahna chi hrang hrang siam thin a ni. A hnuaia hnathawktu pawh mi 10 zetan ni a, zing 8:00 atang tlai lam dar 5:30 thleng an thawk tlangpui thin a, tukthuan hi 11:00 velah an eitlangpui thin. Hmanrua an nei tharin an neih chikim mai bakah a thawktute an senior-in an uluk tawhbawk a. Tahan leh a chhehvel mai bakah Mizoram, Chin Hills, Tamu lama mi neinung deuhten an rawndawr thin thu, a thawktu Lalbiaktluanga chuan a sawi.n
IN CHHUNG BUNGRUA SIAM KAL THA ZELTUIVAR BUHDENGKHAWL
Buh kan chin chhung chu buhdengkhawlhi kan mamawh dawn niin a lang. Tui-var khuaah hian buhdengkhawl pathum aawm a. Tuna kan sawi tur buhdengkhawl hiPyinkone atanga khaw luh tirh thlang lamdeuhva awm a ni. He buhdengkhawl hian nikhatah buhhum tang 300 vel a deng thin a,a den man hi buhai tin khat a den chhuah-in Ks.250/- a ni. Buh deng thinte hi Tuivar,Pyinkone leh Kawlkulh khuaa chengte an nideuh ber.n
TUI THIANGHLIM SEM ZEL
"Khawvel hmun thuma then hmun hnih hitui vek a ni a, a dang zawng chu khawmualvek a ni" an ti thin. Chutiang vek bawk chuanmihring taksa pumah pawh hian a awm an
ti thin. Hriselna atan ni khatah tui thianghlimlitre 4 tal in tur an lo ti ve bawk.
Chuti ang bawk chuan Tahan leh achhehvelah pawh, tui sema ei zawng kankat ve ta nuk mai. Pingkhung leh Tuivar tuimai chauh duh tawk lovin awmzia nei takatui thianghlim (Mineral Water) hi Mya NaDi, Morning Star, Taung Za Latt te hian litre20 leng, bur lian hian in tinah an sem deuhmai thin a. Morning Star te hian Sanmyo-Satawm-ah bur 40 leh Tahan-ah bur 80chuang vel motor-in an sem deuh ber thin. Abur ruak pakhat hi Ks.5000/- man a ni a, burkhata tui lak man erawh Ks.350/- a nih thu asemtu pakhat hnen atanga thu dawn a ni.n
TAHAN VENGTHLANG THLANMUALAH RUANG THUM PHAWRH
March 25, Pathianni khan Tahan Vengthlang thlan-
mualah ruang thum chu a mitthi chhungten an
phawrh a. Thlanmual thar lamah an phum leh ta.
Tahan thlanmual chhak leh thlang chu hman a
ni tawh lo va, Thlanmual thar lamah inphum tan a ni
tawh a, heti anga ruang phawrh duh hi an awm ve
zauh thin.n
TUNLAI PYINKONE BORUAK TLEMPyinkone khua hi Kalay Valley-a Mizo khaw hlun takmai a ni a. Kohhran zawnga kan thlir pawhin kohhrantam tak awmna khua a ni lo va, an entawn tlak hle.
Tunlai hian wheat ching an thahnem hle a,vaimim ching pawh an awm a, acre hnih dawn laiching pawh an awm. Anhling ching pawh an thah-nem. Thalah tui a harsat avangin thal laia huan siamchu a harsa deuh niin a khawneituten an sawi. Tui-var khua atanga luh tirh lamah 'pum' kan tih ang chihi a awm a.
Heta thawktu hi Pu Lalchawimawia a ni. Thalchhovah hi chuan bawngtawlailir ke siam tur hi a neitam hle thin a, April leh May thlaah a nei tam zual.He a thir chherna (pum) hi 1996 vela a din a ni a.Mizo leh Kawl-in an pan deuh ber. Chem leh avahpawh a chher nasa hle a, a bik takin avah hi a chhertam ber. He pum dep chiahah hian dap tahna a awmbawk a, he dap tahna hi kum 2006 bawr vela din tan
a ni a, a neitute hi kawl an ni. n
I harsatna kan pui thei reng che
U HRANG NAWN KAP(uyfoJ) - (/)
Electirc, Battery, Solar vuah (t) leh (a tha lut tlem)ti ang chi kan siamsak thei reng e.
tvif;opf TV
Tel. 22046
SINGAPORE LEH MALAYSIA
KAL DUH TANn Singapore-a mi ina (House maid) awm tura kal duh tan an hlawh
thla ruk leh a chanve (6) kat tur a ni ang a, hlawh kat chhungin
an nu leh pate thla tin cheng singkhat (Ks.10,000/-) kan pe ang.
n Singapore-a lo buaipui turin oce-ah ka pianpui unau ngei a awm
a, an pawimawh a lo tihsak thei reng ang.
n Yangon a awm chhungin ei in tha tak leh kar tin sa vawi khat kan
pe ang.
n Thla tin vawi khat Singapore leh Malaysia kan zin theih avangin
kan naupangte pawimawh kan ngaihtuahpui thei reng bawk.
n Malaysia visit-a kal duh tan kut nem ngai lovin a hmun thleng kan
thlah thei reng bawk.
n GIGA Mizoram atang pawhin kan kaltir thei e.
PI RoZIKPuIIGIGA Myanmar, Yangon
Tel: 0949278743, 0943098278, 0943140397
7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1-No. 19, March 31, 2012
15/22
TAHANTIMES |1531 March 2012 Saturday|Vol.1 No.19
TAHANA RAN-TALH CONTRACTOR HOVINMIPUI HNENAH RAN TALH RU LO TURIN NGEN
Tahanah hian ran talh ruk hi tunhma atang tawh khan a hluar nasa hle a, ran-talh contract chhangte a tibuai hle a ni. Contractor-te chuan mipui hnenah rantalh ru tawh lo hram turin Tahan Times kaltlangin an ngen.
"Kohhran hialin ran an talhin sumzawnna tiin an zuar a, kan chawbelan vaw keh a ni. Tun hma deuh phei kha chuan thalai emaw, nuho emawinsum eng emaw tuak nan a lang a pauvin ran an talhin a sa an zuar thin a.Sachek te kha khawlaiah bel puiin an pu lu lu thin a. Tunah hi chuan a ziaawm thawkhat viau tawh na a, kohhran hming leh bethel hming tih angrengasa zuar hi an la awm o mai. Hei hi rukruk dik tak a ni a, kohhran tiha mawi lotawpkhawk a ni. Amaherawhchu, va man ila, keini kha misual kan ni letling tathin a, kohhrana inhnamhnawih pawh hi ka phur loh phah vek niin ka inhria,tiin Tahana ran-talh contractor senior tak pakhat chuan a sawi. Contractorhovin an sawi dan chuan, he tianga ran talh ruk hi eng tik lai pawn police-aha report theih reng a. Police lam pawn tanpui an inhuam thu an hnenah anhrilh a. In-report a, inman te chu awm ta se, pawisa tam tak chawi theihna anih bakah lung in hial tan theihna khawp case a ni awm e.
"Misual tu emawin ran talh ru chu ni se, kan man mai ang a. Amaherawh-chu, kohhran meuhvin hetiang a ti thin hi chu keini tan pawh a mangan thlaktakzet a ni," tiin an zinga pakhat chuan a sawi bawk.
A nihna takah chuan, Krismas leh Kumthar vela ruai sa kan talh pawh hia bialtu contractor hnena chhiah chawi tur a ni a, contractor ho sawi danin hechhiah chawi thu ngaihsak reng reng kohhran pakhat mah Tahanah hian anawm lo a ni awm e. n
n
TUNLAI TAHAN BORUAK
Tunlai hian Tahan-ah boruak danglam thleng a awm lem lo va. Khua alum chho viau mai a. Zing lam deuh lovah chuan kawrlum ha pawh an
awm meuh tawh lo.Motor changkang leh design mawi tak tak a lo thleng chur chur a,
hmuh tur a tam ta hle. Hmasawnna chi khat a ni. Bike phei chu in tindeuh thawin an nei ta. Trac rules a awm mumal si lo, chak tak leh vungtaka khalh an awm nual a, heng mite hian an lu an zuar a ni ringawt.
Tahan Bazar hualtu, khawthlang lam leh hmar lam kawngpui, a chunglang alkatra leiha lung thil phul pawh ni khat tling mang lovah thawhzawh a ni awm e.
Kohhran lamin Mizo tawng leh Sap tawng zirna an hawng theuhtawh a. Zan lamah naupang chang (Bible chang/hla) zir thawm hriat tura awm reng a, rilru an tihlim hle. Bible School leh Secular School pawhzawh el a ni tawh a. Thal chawlh an hmang mek a ni.
Vanneih thlak takin kumin hian Tahan-ah kangmei a chhuak lo va,mi tute pawh i mkhur zel ang u. In sa neuh neuh an tam avangin mistirilamin hna an hmu tha hle. Puan tahtute pawhin tah tur an nei reng.
Zawlbuk Concert leh Unity Concert pawh zawh el a ni tawh a. Mizo-ram lam unaute an lo kal bawk a, a ropui hle. April ni 3-4 khian ChapcharKut ropui taka hman tum a ni a. Mizoram lama kan unaute pawn rawnhman an tum. Chapchar Kuta hnam lama lam tur Tahan A, B, C, D, E, Fleh G group-te leh a chheh vela khuaten lam an zir tluk tluk a.
Bazara thawmhnaw hrang hrang zuartuten thawmhnaw lum lam chu
an hralh thei ta meuh lo. Thlai hnah leh rah lei tur a tamin a tharlam theihle a. Bawkbawn leh bawrhsaiabe a tam lai tak a ni.GSM handphone pawh tlawm deuh takin an lei hlawm a. Nei pawh
an pung chak hle. Khaw hrang hranga passenger phura kal thin motor-te pawh tluang takin an kal zel thei a. Khua a lum ta bawk a, mipa lumettute pawhin pantu an ngah sawt. Tahan leh a chheh vela zawngtahpawh Tamu lamah tawlh phei a ni a. An thawn tam viau tawh. Kohhranthenkhat thalai pawl chuan blanket suin sum an tuak bawk. Ke thum neitaxi hi a tam em em a, a bengchhengin an tlan chak thei hle.n
KAWLKULHAH GOSPELCAMPING
Kawlkulh khua Methodist kohhranchuan Gospel Camping chhawnghnih a buatsaih a. A chhawng khat-
na hi March thla chawlhkar hnih-naa buatsaih niin chawlhkar thum-naah a chhawng hnihna hi an buat-saih a ni. A chhawng khatnaa spea-ker chu Evan.Sangsawithanga a nia, camper mi 30 vel an awm a, achhawng hnihna speaker hi Pas-tor Malsawmdawngliana a ni a,camper mi 50 vel an ni. Pathianhnathawh a lo thleng nasa hle a,mi tam takin piantharna an changa, an zai tuiin an hlim hle nghenghe. An buatsaihna hmun hi PuRothuama raw huanah a ni.n
KUVA HRING THIAL NASAKawlphai Zoate hian Kuva hring hikum 2004 vel bawr atang khan anuar tan nia hriat a ni a. Mizoramazin thang te chuan an ei tanna a reive tawh hle ang. Tunah phei chuana mi nawlpui deuh thaw hian Kuvahring hi kan thial deuh vek a ni tiila, a sual tam lo mai thei. Khawr
li Ks.100/-in an lei deuh ber thin a,mi pakhat hian a tlangpuiin ni khat-ah Ks.200-1000 man thleng an thial thin a. Thenkhat chuan dawrna hmunbik neiin an chah lawk thin. Dawr lun deuhah phei chuan ni khat Ks.30,000-60,000 man thleng an hralh thin.n
TANGKA CHHIA HMAN HARTangka note 50-1000 hmel hemleh, zawr chuar deuh te hi an hmantheih loh titih der tawh. Dawr kai leha dawngsawngtu te pawhin tlemaen hrehawm deuh hi chu an la duhvak lo a ni ber mai. Heng pawisahmelhem te hi sawrkar bank-ahthleng theih a ni a, a hlawma thlengdeuh vek niin a thleng hun pawh ni
hran siam bik a ni bawk.Chuvang chuan pawisa tlang laka hman mkhur a tulzia leh a dawngtu
tan pawh uluk deuha thlek hmasak a tulzia thu dawr nghaktute hnen atangathu dawn a ni.n
khawpui tinah hman a ni a, a senso turRs.40,000/- vel theuh pek an ni a. Ahmanna pui Aizawlah Mizoram pawna
Mizo hnahthlakte zau lehzuala sawm an
ni a, hetiang hian an lokal hlawm, Ma-nipur atangin mi 70 vel, Tripura atanginmi 50 vel, Shillong atangin mi 10 vel, Ha-
fong atangin mi 35 vel, Burma atanginmi 10 vel, Jowai (Biate) atangin mi 10 vel
an ni a. Anniho hi Mizo chi leh ch