+ All Categories
Home > Documents > University of Nigeria Miri Emi.pdf!myaka ya ka nkyzi ya gaara ya werewere. Nsapy ta/Ndepy ta Aby :...

University of Nigeria Miri Emi.pdf!myaka ya ka nkyzi ya gaara ya werewere. Nsapy ta/Ndepy ta Aby :...

Date post: 16-Mar-2020
Category:
Upload: others
View: 7 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
80
University of Nigeria Virtual Library Serial No ISBN :978 – 2689- 47- 5 Author 1 NWADIKA, Uzoma . I Author 2 Author 3 Title Echiche Miri Emi Keyword Description Echiche Miri Emi Category Arts Publisher Kawuriz & Manilas Publication Date 1990 Signature
Transcript

University of Nigeria

Virtual Library

Serial No

ISBN :978 – 2689- 47- 5 Author 1 NWADIKA, Uzoma . I Author 2

Author 3

Title Echiche Miri Emi

Keyword

Description

Echiche Miri Emi

Category

Arts

Publisher

Kawuriz & Manilas

Publication Date

1990

Signature

I ECHICHE

._ - . ..... - -.

MIRI E

. . Innu. Uzoma Nwadike

I - . + - ' * I ;

ECHICHE MIRI EM1

INN0 IJZOMA NWADIKE Ngalaba Lingwistiks na Aqsy Najjirja . . Yunivasiti Nqka .

4WURIZ. b MANILAS PUBLISHERS LTD.

Printed and Published by:

Kawuriz & Manilas Publishers Ltd. 45A Okosi Road, P. 0. Box 1302, OnlftClr, Anmbn

ND!NAY A Ilru Akwykwg

lkwu Bu VZQ . . . . . . Vka Nkyzi Abq ....

...... , h ~ p ~ t a Aby Usapqta/Ndepy ta A M 3gygy Nke Onye Nkpi 3kwu Qhqry . . . . ?gqg1! Nke lJmyaka ... Iwepy ta, Eserese ... \ k ~ W a . . . . . . . . . s j ~ j u Njypyta ...... ?ggy Onwe N'ime Obl Ngyghari . . . . . . . . .

. . . . . . . . ' . . . . . . i I . . . . . . . . . . . . . . I

. . . . . . . . . . . . . . . ii

. . . . . . . . . . . . . . ii

. . . . . . . . . . . . . . . iii

. . . . . . . . . . . . . . . iii iv . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . . ABU

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~n ianw! 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Egbe Eligwe 2

Ura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onwq 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Owere 7

. . . . . . . . . . . . . . . . . . Assumpta Katedral 9 . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naira Naijirla 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1883 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mgba 16

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sabinus Ike 18

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onye Nkyzi h4 21

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Qstariti Meshp 23

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0 Wuteta M 25

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AlaArygla 28

... lgbo Kwenu Q ~ Q Ndu ......

... Qto N'aka Nne

... Alukwaghim Najjiria ......

... Ahamefula Nchekwube ...

... Ndidi Amaka

... Onye By Chi? Uche ...... Qchi ......... ~ w a n n e M ..... . .

... Agwa Bu Mma Mrnady Mara Onwe Gidigidi By Ugwu t

... Najjirja. Ebee? "By The Year 2.W 99wy wl? Oge ... L a H+rQ ......

... Were Nwaygo N ~ l u e Emenanjo Okwu Ndj Chgrg I

nke

ha.

US01

nku

Echiche Miti Emi: by akwykw~ aby iri atq na isii m dere ma chjk~takwa. Aby ndi bg echiche m n'ihe

I dj iche iche, ndj. m 'chgr~ ka i soro m tylee uche na

Akwykwg a webatara nka nkyzi aby iji mee ka zi abg daba n'anya ye. Onye nkyzi Q byla gbasooro

na ntyziaka d l n'ebe a, ga-akpalite mmy9 ymyaka na ngalaba agymagy a nke otyty vmyaka-na*ndj z i na-agbara gsg n'ihi aghotaghi ya' nke gma.

4 NKUZI ABU:

A bja n'agqmagu, nkyzi aby dara ggwt! ma n'yly, ykwg nta ma na kqleji. N'ihi na qtyty ndj nkyzi eghi erigbo nghgta n'aesg na n'echiche dj n'abu, ha jhi akyzi ya. Ebe a nd-akyzi ya, a naghj, emeta rke ?ma. N'ihi ihe gdachi a, ana m eji ohere a kyzie nkyzi aby i j i mee ka ndj nkyzi kyzie ya nke-pma

!myaka anyj nwee mmasj n'ebe abq dl. Oge agaala e ndl nkyzi na umv akwvkw~ ga na-agbara aby pq.

. . " " . . ~ ~ . .". . oyi Ugwu Jos. Ihe kpatara jgba psg na jty yjg a nka nkuzi aby ka Q dj. 0 by onye maara akwa ra-enwe ike achjfa ye. Usoro ndj a m' ga-ewepqta --I . - A ! I ...-. -L..

!gba ?so na itu eawu a aosiri na e nwere ebe ovi ii uauru na-efe a b~ ni okwa n

leeyuyry r i ! K ~ L I aoy .

jli~pvta Aby :

3tu ihe so na-egbu mmasi ymyaka by ydiab~! onye ikyzi hgpytara. Mgbe ufodv onye nkyzi na-ah~pyta 3by ndi ymvaka na-enwegh! mmasj na ha. Nke a la-eme ka ha ghara itinye uche ha n'jmq abq ndi hq: Onye nkyzi ga-amata mata'na Q byghj aby

bqla dl n'akwykwq abt! ka ya na ymv akwqkwg (a ga-amy. Naani a b ~ ndi ahy, ndi masir1 onye nkqzi na y my klaasj ya ka ha ga-amy. Ihe nke a iri d j mkpa by na q bygh! aby niile dj n'ime akwy- twg aby nwere ezigbo nghgta. Ihe a na-ekwu naka ya dj ka ya bu mmady iga hQrQ ajvjy 9 na- ighotaghj isi na gd~! ya n'ule, zaa ya. Nke mbq by ?a 0 gaghj aza ya nke F a . Nke abqq bv na 9 naghj ebe Q ga-esi agigagide ya aka. Nke at? abq:y ?a 0 nwere ike daa ya by ule. Na nchjk~ta, onye rlkyzi ga-asa anya mmiri hqrq aby ndi ga-amas! !myaka ya ka nkyzi ya gaara ya werewere.

Nsapy ta/Ndepy ta Aby :

Karjkwaa nlEbiisi (Elementri, 1, 2, 3) ebe qmyaka nwere ike jgq abq n'eleghi ya anya ebe e depytara ya, e nweghj ihe mere ka qmqaka kpgo abu asj dj ka n'jgq ya n'isi qkpqrg. 0 by ry na y myaka anaghj ele abq ha na-amy anya, 9 na-eme ka uche ha

_j

ghara jdj na ya. 0 bury na yrnyaka nwere akwykw~ aby, a ga-agwa ha ka ha saputa ihu akwqkwg ebe aby a choro m q d,!. Ma 9 bvrv na ha enweghj akwqkw? ehe ha ga-ele anya, o dj mkpa na onye nkuzi 5: -sc'epi!te ya by abq n 'ugk ojii ebe anya O ~ P c C . : ; : C g;~ na-ahl! ya. ~ k e 'a dj rnkpa n'ihi :?.: r-(15 :y13 .ra-ekwu o'cwu sj pa nke a hvty n'anya , :? !.-.: 1 c'i !;,?r:a nke a nvru na nti.

k a uml;:'ia na-sie anya n-am, onye n ~ u z i ga- a g y u t a ya n'olu d! y t o na n'atakaghj qny. Tupu

, , *-. ':;';xi !\;pi a b ~ a, onye nkuzi adila na mbv i \;.ed.x; Y?? a. O ~ 3 - 3 b u h e jog~uru onwe ya na m?ve ni:~izt ag+ali2hi abq dud! onye dere ya sir; choc lta a g ~ p ya. N'agbanyeghi ka aby he, onve n k y i ya-adj nkwadobe tupu ya abia na,klaasi. 3 burq n ? onve nkyzi achqgh! igy abl! ahu n'onwe - . y?, o n w r e ike ikp~! i?e otu nwata akwqkwo maara ka e si :in: zbu 1.ca 3 gqpvtara ya ndj klaasj. !JdI e siri g u q dx! a ga-akgclite mmug ma (j by ida mba n'ime mmvq nke umyaka n'ebe ab~! aht! dj. N'ihi InGe a, onye nkyzi tos!rj ime ihe ahy nke ga-erne ka. ' . i ~? ;7F ' . ? j.':: P O S ~ mmasj dj iche na v a by sbv.

- r . ., r!ulr; 11:~ c nil ,vr O ~ W J ?hyq na ntj ymyaka ma o bu okwu ndj tara akpl! na nghqta na ya bv -'-:l, LI,;' : I k a O ~ Y P nky71 na ndl klaasj ga-eleba ha anya site na nkqwa. A ga-akqwa ha site n'ijl ha mewe aliir~okwu na site n'omqma att! doro anya.

Ime nke a ihe djjri onye n k ~ z i na ymyaka ya.-, 0 byghj ihe'dijrj naanj onye nkyzi.

Ugbu a Q na-adikwagh! ihe mkpobi ykwy djjri ymyaka n 'by aby a, ha ga-agy ya ria nke onwe ha. Q dl qtyty ~ Z Q e si eme nke a. 0 nwere ike byrq na onye nkyzi ga na-agq ya, ymyaka ana-agyso ye. 0 were ike byry klaasi dum itinye gtq gyg ya otu ihu ugboro ugboro. vmyaka nwere ike gyg ya n'ggbara n'ggbara dj ka ndi *he ihu, ndj oche etiti, ndj oche azy; ndj nwoke na ndj nwaany!; nd! ng n'aka nri na nd! ng n'aka ekpe. E nwe- kwara ike Jw ya n'otu n'otu. N'ebe onye nkyzi

maara ihe 9 ga-eme, o nwere ike jikqta nka niile a i j i mee ka e nwee ntugwa aka nke nn-agaghj ebutere ymyaka ike ggwywq na Ida mba. Ihe v p na-.enye aka n'iwepyta mmasj ymyaka by na Q bqrq aby o ,nwere ike itinye n'ukwe, sj sj kwee ya ekwee. Q byry na Iky aka bata, sjsl kqo aka. Nke a kacha dl ire nr.klaasj ndj dl afa.

0 byry na aby a na- am^! nwere eserese ma 9 bv igwa nkyzi ga-enyere gl aka n'jkuzi ya ka ymyaka ghgta ya nke Qma, oge eruola mgbe i gakme ya. l j i ma8 aty. 9 b ~ r ~ ! na I na-akyziri ymyaka aby banyere Enyi, 1 ga-enweta rnmasj na nghpta ymyaka site n'igosl ha eserese ma o akhrakpy Enyi karia jkvri ya naanj n'oghori ?nu. Ihe d na-echetara onye nkyzi bq na ij i ngwa nkyzi kuzie ihe na-erne ka nkqzi ruo ala.

iu

qwa:

jbe ymyaka wdachara ya by aby ma nwekwaa .. . . . m . .

,y ! sit

: nKm, onye nKuzl ga-a~gwa ya DV a w m e F a ka onye dere ya bu n'uche. . ~ a K~leji, e tosiri te qmy akwykwg n k ~ w a n'uju mana nlElernentri, gaghj etufu oke oge n'ihi na ihe di mkpa ebe a

ka ymyaka gyg aby site na ya nweta obi y t ~ . I nkpi i , onyg nk~zi-tos\c~ inw nt~ala ya by abQ. re a by' inye nwa obere a k y k ~ gbasara ihe e re maka ya. DL ka n'aby a by 'Sabinus Ike', lye maara ya by nwoke ga-ebu yzq kg9 nwa are akqk? gbasara ndy ya t l~pu o lebawa anya he abu kwuru. Ma Q by n'aby a k p ~ r ? 'Ostariti sho', onye nkyzi maara ntoala ya ga-ak~ mgbe bidoro na ka o siri gwqq ymy mmadq na aky na la any! jba.

gbe nke a gachara, a ga-enye nkqwa ya by aby e n'ihe e dere na nkeJi nke p byla ma Q by n'ahjrj :e 9 bvla; Nke a by jkgwapyta echiche dj dab+

gbe a na-amv abq ka a na-amy asysy. N'ihi nke a, d j mkpa na onye nkuzi na qmyaka ya ga-eleba lya n'ihe gbasara nkaasysy e jiri dee ya by aby. e ndj a na-elebara anya bq olu e jiri dee ya, nka- :wu na atymaty okwu dj ka ilu, ykabilu, mbyry, Ijka, nkwusara, nghptayda, mmemmady, ajq- eghj dgz. A gaghj egburu ihe ndj a oge.

by Q by la nwere ihe q na-akyzi, n' le ka ymyka mata ihe nkyzi di n'

ihi ya, a tosiri 'aby ha mpy.

0 bury na onye nkyzi kqwachaa aby, o tosiri jjv ymyaka ihe ha rntara banyere ya bu aby. S& n'ijy ha ajyjy, 9 na-ajypvta ha ihe 'ha bu n'uche gbasara ya by ab$ Onye nkyzi agagh! a+ erigbo onye nkyzi ma 9 byrv na naanj ya enwere 7ii' nwerekwa 'Hoo'. Site n'jju vmyaka ajyjy yfgdq ka p ga-enwe ike g h ~ t a ihe yfgdy gbara ya ~ h i c h j r i na ya by a& nke ymyaka nyere ezigbo gs@.

Q b y y na ~rie riu! a yacnaa, unye rinyrl ya-ahapy ymyaka ka ha gywa aby ahy na nke onwe ha n'ime obi. Q dl mma jgwa ymyaka ko ha hqrq stanza ndi kara masi ha g y p Ogqgy ymyaka na- agyry onwe ha ga-eduba ha n'ibu ya by aby n'isi. Wet= a ka onye nkyzi ga-agwa ha ka onye 9 tq le butere aby ahy ma 9 by nkeji nk'e 9 byla n'isi pqta bja g g r q ya ndi klaasi. 0 di. mma jgwa vmyaka ka ha buo aby n'isi mana a gaghi amanye ha amanye.

A my? abl! ghyry, Q d j mkpa Id! na-agyghar! ya site n'oge ,ruo n'oge, ma ka oge na-aga, nwgharj ya ga na-eselata wee ruo na a hapy ya kpam kpam.

E ji n'aka na nwa obere nkvzi a nke metytara nka -e j i akyzi aby ga-enye aka n'ime ka nkyzi aby kara mma dl ka q d j ugbu a.

- . - T T .- - " - -

Ka any! nye uche any! nri na-amasj ya.

IN0 SJZQMA NWADlKE jalaba Lingwistiks na Aysv Najjirja univasiti hjsyka.

1989.

Lee AI Ka g r Or! et Onye I 0 nwe Nke Q Mee k Wabu

N'isi I

D g r ~ Na-ekl N'uhu P d9' Na-ek

Anya Gwa r N'y ty N'uhi Biko, Naan/

Anya Obr! 09 kt Gin1 r Nke r Eklip

nyanwy ra-awapyta n'igwe )ube.khineke pyrq i k ~ w a yb? !re aziza na-achinye vmy mmady n'anya

a ha kpuo'isi ghi na' isi kpuru ha.

ytvtv '? P W ' ka bkPr e boo. ruchi, Q ka hk?j e boa

nwy n ka i si aga. t y 1 walite nlQwywa Anyanwg, ~ruchi I daa n'Qdipa Anyanwy i ji qgwy ka q bq

j aka or! ekere?

nwy, gin! na-esere g! na ~ n w a ? Na unu bu di na nwunye? nere Qnwa ji agabichiri gi yz?. la-eme ka j daa n i~a , s wee daa?

Anyanwu, Biko chawa chawa Chawa ka mmiri wee do Chawa ka u y r u biakwa Ka akqky ubi byry a q r

EGBE ELIGWE

Uda g! dI egwu M kpqty i na-erne na-ey i Ike na-akpa enweghi, a Qjj buo elu buo ala, I bie ya aka, N ke ya agwq.

0 by lad! ogbunigwe Bii hla 9 by shei Najjirla Enwegh j ebe ha ruuru ! "~issile'"~mjrjka na F Bu ihe ikpa 9ch j n'ebe

Echeela m ihe j by Ma enweghi m ike ikou Site n'qwuwa anyanw! Ruo n'~d\da ya, Site n'eluelu ywa Ruo n'alaala ya, Ahybegh! m oyisi gi.

Ma o doro anya i by oje ozi Chinek

na -abq ya q b ~

- nnt

Ebt I le On1 Bili Kw Lee Boc

j[ iche ichey kpara ike b Dgkjta D. Lawrence,. ! Amjrika chgrg isi n'ili n'qnwy ka Kristi. p ya kb a kwgrg ose, ?gwq Q ~ Q Q d] iche iche ha ebe e liri ha

Any] Maki Tupt Ma a NdiJ Ka j

O bq ! na- ! b'-! f na- K W ~

Ka a Ebe Hiw~

nyry na i j i ebule gcha aga 3 qfq na ogu, I a,nyiik6 aga' I ihe i j i as! QZQ, I amyma mmiri aga 9 anya i ji ahy qzq

j nykwara na naghj aga na nk@I a na isi na-adyty ngiga J Q t iwa feriferi. ny j na-any na mgbe qfqdy, ajg mmady na-ego gj ego gaara ha ozi na-ezigh] ezi.

I neezi? eri ngari? mma ihu a b y ~ ? efe chi abqq? ~wakwa aka gj ~ t q ~ny j wee mara agwg uchichi ere isi

20/4/84 Ubqchj Ezi' Frajdee.

1,

,,,,anne gnwy, Onye kee elu kee ala n'ike Mgbe 1 wyctiiri O .Y?kW'l! , , , , , , Bido kwowe. kirm ktrw

. -

Ecl NM

4 !ty mgbe, Jte katakata. de gkwq ygbg

v~achi mberede abjara ya 0 maba n'ph ja, wy fuo gbara; Onye a na-akgrq akykg

~efuo ybybg e ji n'aka; rata awya ngwa egwu ya; a ikpe echefuo usom ikpel Q n'qgbak~ obodo ya 'yry QnQ n'ahy anpghj nQchq

Nwe akwykwg myre akwykw~ ya Kwewe n'id ka oke ngwere.

j hulata is i mgbe u g h na-ach~ ikpu. jipjara Pjta, Jems na Jgn, Jmqazy Kraist ahy mgbe nna ha ukwu Jg n'ezigbo nsogbu. mere Eutychus, nwa okorobla Pa- egere PqI nti na Troas ? yqkgpy n'ala.

Jra, 2Inj jikqrg gl na Qnwy? ) by nwanne 917 Jnu gbupytara ama otu ebe? ;jni mere yfc& na-esi be gi 4gafere be Onwy? ?nwl! 9 neenye g[ pesenti ole?

j rgI ;inl mere i ji abia na mberede ka Qnwy? )lee ihe i ji abia mgbe a na-ach*! 917 bydi onye ohi?

?j j ego ole na chjm gqm ego ole Ca a tarala; Inwyrq ego ole na siga ego ole <a e kpgrqla ma tho, naani iji c h y ~ gi d;a i shikiri ka gnwy?

Ira, b?ma Isl sbqg, 3so mmyq egbu soro mmsdy eje mgbaru, blara onwe g!, hie asaa n'anya <a ofe rQrg arq more any! na g! ~ r i .

Dbu ru ~gbalagal Aka gi jyry oyi kwili Jykaria imi nkita Onye j bikwasara yap Akwa ahi~wa n'elu h j ~ w a n'ala.

Qnwy, ! na-emechi ezi, mechi ama.

na-erne nwunye g. daa ajady, Mee di 9 daa obonokg, ! na-erne ymyaka ha abtpy Vrny nwaenwenne na nwaenwenna, Mee di na:nwunye ha akwqchaa aka Tiere g k y k ~ ak!; Mee gtqty ha abyry ~ k p ~ o l u N'ihi ya a na-aza gj n'aha, 0nwydi.njgl

Qnwu, ! gbara gchjchjri N'ihi ya Gi na ihe gbara pchich jr! na-esd Akwa ojii na jchafu ojii l ~ e r i ojii na ihe olu ojii.

Qnw~, N'ime ili ) rrj-eyi egwu 'G baa ~ c h jch jrj,

A

Jigide onye.1 kpqqrg, Hapy naan! ya n'ime njqoyi

Q ~ w Y , N'anya ndi obodo rn Afrjka Q bQ 91 mebiri qwa. Mgbe Q byla ha chetara gi, Ha ahyg jijiji Make na ma 9 byghj gi Onye bykwant! Chineke?

Qnwu/ Ma n'anya ndj otu Kristi E nwegh j ihe yra mere anya. Ha hyry gj di ka ihe gma N'ihi na ha na-esite na gi Gafere na ndy ebighjebi ebe Chinekc -. Maka na onye ebughi yzg ruo gj, 'Eligwe ga-akwy ygwg', E Iigwe ga-akwy ygw# Agaghi ekwe ornume.

Owere Nchjise any1 Mgbe chi nmkebeghi a f ~ 1376 Obo* nta ka 5, by, Ebe igwa by tagizi a h y q anya. Okpwo y z ~ abyrychaa ugwuneelu ugw Id8 na apjti ana - ekele pbja Onye'manye ykwy, 9 tg. lJI9 obibi nq ~ I Q ahja

.7

AdichI UIQ ell Eletiri 001 0

aa ka ylg ubi u ole dikwanq n'Owerer k-na mmiri ppmpv kwany? were Nchjise any j.

Sia 1976, Owere ebido mgbanwe, Kapjtal Imo Steeti ewurula. Site n'Enugwu nke anyj ~ I Q ~ r y na ndi qry enuru gidigidi Ebe niile, UIQ ana-ebili n'ike n'ike Ebe akpy na gka naara eta Azagharla aha mmiri Chukv Aladjmma Housing Estate n Federal Housing na Prefab Trans-Eghu na New Owere Okporo yzg akwyrychaa kpawaa Eletirik an'a-enwu n'elu gbaa Mrniri.~QWG ana-awl! yom yom Ggmenti na MCC, ekele.

Alvan lkoku abykwaghj ~ k p ~ o l u Umynne ya ejupytala n40.were: Mahadtin Nkanuuzu. Koltek na Michael C)k

a a s Owerc

A - uwere any Tochigide: Qjcna Mbim

;phis na Akwakyrna na Irete

Amak .Egbu

%ere Ukwu Imo Steeti, )bod0 ygba, okporoko na mii ngwg Bnye sh[ ihe Owere eme arji ya mma 'a kwara Iii. Inye bute . Mere ewere ya #a onye Owere gpir i 1 were Owere -

ASSUMPTA KATEDRAL

I si Qnicha Mmiri bjawa Owere, lkwa ya ka o guzoro na-asj gj ~QQ! ' i Patak~i j batawa Owere, !kwa yo ka o guzoro na-asj gi bjalal' s i gk.&ye, Aba nir'tJrnuah[a na-abla, ha-ele ya ka o guzoro kwem, bpu ka Ugwu Kamarom n'urukpu ee n'akqky Owere ebe j ng 1 i ghara jhq ya 1 yl? nsg Chineke a te Qrqrq ya bidoro na 1954 !kwa nke riri ~ t y t y ode naira?

I82 by mmepe ya ~ g b e a k p ~ k ~ r o gha na eze i Site n'akyky ywa niile I j i nyefee Onwe ywa n'aka ~)IQ yka a ebe otito ya ga-adjgide.

Bishgpl,r J Si kwa Ire1 Onye ryg, Maka na a Tosjrj nch

Mmepe A! Ugwu Eze Mgbe o m By Templ E be ofufe

Kwa ybpc 5 bq ebe it E kpere, A Na mmem Olee kwar Assumpta

Assumpta VIQ yka d Ahutybeg Baa! n'Qd

N a jra, Mpempe r Mpempe 2

Mpempe i I bu isi ?g Ma ha an2

- --

J

oseph Whelan onye bidoro ya and wychie maka na , o rie. ka jikwara ak9 beta na nkele.

rsumpta chetaara anyi I Solomon tuwere Chineke Izrc eghere ylg nsg Chineke e d j na Jerusalem, Chineke weere gngdy qhyry n'agba ochie.

,hj kwa izu d j n'afg, i e omume: ,ja Misa, Nzukg, Agbamakwykw~, Ime vka di iche iche. y ihe k ~ r ? g/ ?

Katedral, j ebube djkwa ugwu, h i m oyiri gi n'ala Najjiria, ljda Anyanwy Afrjka dum.

jkwy kwg na-ehi odo, akwykwg na-ada yda, 3kwl,rkw~ ynamyna ya enweghi oyiri, laranya an9 ~ g h i anyj gi arg.

-- Najr: Odj r 'I jezl Jezuc N'ihi ! nar Nap$ Nap1 Nap\ l wet Chi r Nke Ha n Ha el Jqwa

Nalra I mec Ha ar I mec Ha a( Ka t

Ha ni Ka 91

1,

I ' wtgve j Nna gi Na 197 A gbar I ji nye! Ma ch!

fe anyi arg, u Igbo, Oru: la aha gi by Naira, a ~tl,rty uche, . l a obi. l a amamihe, la nke ha jiri byry mmady, 3yrq chi ha na-efe, :e ji handy a a kpg gj aha, rpgodu n'gnwy lie ?be I ng.

I qtutq agbggho ala any! skwagh! onwe ha.

Otytu inyom apt.! na di, chprq gi jewe la-asj na j bq ggwq afanye na mpara 3 ji ha laa.

hwa na 1973 nmusoro nke rnetrik bjara n ~ h i e anya ochie by 'Pound' and 'Shilling', '9, twee gi kwuo i j ugwu ?kwuo g[ mma

Jyq ajyjy ygwg onwa ha, A gwa hama gi by Najra Alaala ka na!. .agba ochie, Chei I Ihe mmady mere ibe ya.

Mana na Disemba 31 1983 Nd j nzgpyta st! uwe kaki awychie Webata 'ChanjP'83' Nke nyjr j nd i pgli t ik o j i qny egbu gj! Ka aky na uba any! guzorqkwekem Ka gj b~! Najra gwgdewe n'aja.' N:ekwugh j ekwu n'akaghi aka Iwu maka jgbanwe g i by Najra azgchie Ka ndi gwuru ala lie gi Lelie anya n'elu, taa aka n'eze. Bido n'Eprel 25 ruo Mee 6 1984 Ohja na ~9 na-ata platapiata . B ~ n k l dI n'ala any[ abakwagh] mmadq, Q b y q oke n'ghja, ngwere n'yzo Ka g i by Najra ghara it9 onye n'aka Maka na agha'a kara aka Anaghi eri ngwgrq.

Naira, Chineke nd i Najjir[a na-efe Wee gbanwee ycha ya: Otu najra eweghara ycha najra iri abyg NaIra ise eweghara nke najra iri . Nsjra iri eweghara qcha otu naira Najra iri a b v ~ eweghara nke najra ise.

'Mee 3 1984.

I u w 11- I V 1 C I c I I . I 1:

lye n'udummiri, alaa ka.naji

,, ,, , ,,, , n'ubi kpgnwychaa.

1983, ! bydl Nkebyeziokwu Ka i b ~ d i Qkpyrykpyokwu? Ime a I dj.9 bydj onye Tywara gi ya: Q byd! Nwachinemere Akgbyije Ka 9 byd/ Ahamefula uz~igbo? ! ga-am y onye : 0 byd! Udodiri, Ka 9 bud! Nzo@u?

1983, Eleksh~n nke a i buru b!a Ihu Q ga-ad[ ya ahea? ( c h w ka g gaa werewere Ka chgrg ka 9 kpafara akpafarair !-chqw ka anyi kwy ry Ka j ~ h y ~ ka any! gbafuo?

-. '14

na-ekwu ka a ny . - :a ins-ekwu ka e kwe? 983, Nee ebe i chere ihu: J'ytg gara ldjnootu . l a n'yzg gara Ntisasi? chqrq udo Ca j C ~ Q ~ Q katakata?

983, 983 nke Najjiria j did! iche na 1983 nke &iten? Cqnzavetiv, Lebq, Kgmunisti na Dem~krm herela snya udo, Ihy nanya na ezi ngh9w qie any nwa nkjta ha ara gbagburu 4 nygh j gidigidi, 4 nyghi plaataplata. 4 zggbughi Nwogwugwu 4 zggbughj Nwangsike. 1983, 1983 ndj Najjiria, ? chprp ka NPP, UPN na NPN, 'RP, GNPP na NAP mee gjnj? ) chgrg ka ha kwuo N.kebqeziokwu :a 9 ch~ r? ka ha kwuo Qkpyrykpyokwu? 983, ga-atgtakwa nwa? chgkwara Itgta 1984 nke ndi Naijlrja durn, -. lnyere Geor~e Orwell na-aty anya ya? liko, gaa j y ~ 1959 na 1979 ajyju naka na onye ajyjt! anaghi efu ~ z o .

June 1983.

ygDa nga 9 na-agoa (Jbqchi akwyryla, ~~edathr i la l Otiaba na Akatoosi: Qka mgba ndi Ndjike na Amaudele, Olu mba unu nbachyli ozu n'ili Chetakwany ybvh j Q na-abq Na qny buru y z ~ gaa ggq Ukwy gaa ya, 9 naghi ala

Qjaadjli na Awgrq: Qka mgba ndj (Jmyngdo na Amangwu Aligh!l\ nkwy na-agba ete ghararal Oke dike oke dike, (Jmy nwa azy eru ala, Mba a na-abara agy, A g b w dike izu Agbany ya mgba naabg

Lee Qjadilj, lee Otiaba Lee Awyq, lee Akatoosi Mgba adgbirila, Egwy mgba ana-akp~ku ndi oke dike Nwoke na ihe emewele Umyngodo na Ndiike achjrUa.obi n'aka Amygww na Amaudele ana-aht! jijiji Q by onye ga-aby nwarnba? Q by onye ga-enwude? Olee obodb ga-&turu ugo? Q by (lmy ngodo ka 9 by Ndjike? Q by Amangwu ka 9 by Amaudele?

- Ugo eberela na mgbagbu! - Okpu n'ahla, isi n'ahia

Nga a na-esi agygq mgba Ala dl ya ny. A gaata !ma mbe naabq Nke b~! oke 0 daala ka 9 chara: Ojaadjlj ejirila Qtiaba gbachaa ike Umpngodo egorie, Ndjike ebee. A y r p esiele Akatoosi ka gkukp Amangwu ma-ekwe n'isi ~maudele ana-efe n'isi

Z)b Inyc Is i E

Obi Mp; Odj

Ebe Ka c

Qial S[ n Nw~ Ekv Nm Q ri Asq Qia' Nw, Ike Oti

q nwa dl ike kwotere qml! bg8. Dm Vmy ngodo ana-arp g]adil[ anya akw? !mebiela a g b ~ g h ~ lsiama pma wee hapv Anene, chgwa Awgrq, aka eb~rula yrg da wee wychaa.

! onye dara chi ya kwaturu ya adjlj agbara mgba bilie la Q by ya na ymq 9)zb na vmy m m g a atyrq ga-epu mpi vu si kwaa yasi ke a ma rijuchaa afg [qwa chi ya mgba ~kwa! adill wee r!qnq ikenga ya mgba ata wee-rie awg jyny anq . ya wee dajygny maka na ~ k p q anaghi e t i ala,

ywata mekata bulie nna ya elu, ~gwhn'gwd na hgwbhgwb awychie ya anya.

€be onye dara Ka chi ya kwaturu ya. . A w ~ r g agaa metee nwa agrE nQ n'yra Site n'irefu nwunye na nwa. Bido rnachaghariwa ka enwe n'elu yty, Chee na 9 b~! ka ihe nracha si am[. Oti pkpg Q na-eti isi akwy? Aworg wee lyqny ada-ya nwanyi. Qbara wee buru qbara hyg Nsogbu wee daa maka na Onye kpara nky ahyhy r i ~ r g ngwere Qrv.

Omenu jide ogu, jide of9 Maka na Oguamalam na Jidegfp bu aha. Onye gbabaa Ute ya, 0 rahy n'ala.

SABINUS IKE

Ezigbo nwanne anyj nwoke g c h ~ udo, Dnye gganlhu obodo ya Na w n i h u mmadq ibe ya Na-echu' y ra, Ogboro nwa ogbonye mkpa ya, Camkpyq obi gi zlio ike na ndokwal

. i l a An ~ Q P An Na An Olt An Ma Ka

Vb~chjLabg any! myrq Kemukemu

I nile nwyry, t q b 9 ~ k,a ~ g b ~ g y " . ahia. 1 ekwetaghi na kemukemu ahu: dj soja Biafrs any! gbagburu gi n'0were. [ were jy9 s!! ihe jik~rg, who udo na ndi soja?,

j ekwetaghi a ihe any [ na-atugh j n'ah.ja a qtaara anyj.

Gin1 N 'at Wet 'CH

nus nne m, e ahy ha gbagburu gi la gbagbukwara any! do anyj esila n'otu i dowere ya p y ~ : iile adachapela,, i agbawarie.6 kgte'nk'e, vekivaghi onye na-ekwu ibe ya naany. j nlle agbaa~a isi nhatanha, u wee dj;

ndl-soja mere gi ra any, any? mmiri. 6 na aka gj adigh! ~ c h a tare na h ~ . gbara gj on? lgbokwe ano u mgbq atyta gj n'ahq?

ka as! i mere ha? yghi n&ni na i kwuru ezi okwu n~bo yghe he boro ndi na-akwqrp gi I MA AMA' - qwongworo na-ebu

Sabi Hap lhe I I chl ~ ' i h I chc N'ih Ked Em( Nd! ,N 'ih

Sabl A gt Hyr Bart ! ga Ha i

.HQ I Kee 'N na Ken K ~ F Ebe

inusnne m, ywa make na Q by mmady na-eme ibe ya. etagh[ na a kp~gbum , Kristi n'obe i e h b o ygha? etaghj na e jiri okwute tygbuo Stephen ti ebubo ygha? ukwanu maks Qdjnkemere ha, !ren!nl ha na Mmeregjni ha a kpqlara vwa n'ike li ebubo qgha na mbochi gny?

Inus nne m, jara si nali'lta ng duwa l n j ~ a y ma ny ykwa ihe nd! ?chichi 9 n'aka naeme, a& agba n'aka, kpaa na ntil agbaala ala ghsrara, hum naba any! na k a t ~ n na katp, ala any j n'i kwu n'i kwu - I kere, o kenye nwunye ya, IW di~kpara na ada yD; ~y ry .Uaa l kodie ya nq dime obodo ha I Uzpma nne pi n ~ n w e g h l ebe Q ga-aky tf*.

Ma n'ihe me a, GInj ka a qr\ ha?

3h

Neanj na ha ng na Kirikiri Na-ajy anya ka nkjta tara akwa gk Cheil I he mmady na-eme ibe ya!

Gbj dj ka e richara loo ere? Sabinus nne m, Kpewere any[ ekpere N'ihi na any! amagh! ebe A g w ~ abal j dowere isi; N'oge naetegh j anya, Any! na gi,w-erukgta QZQ Ebe nkewa na mmegide na-agaghj ad!.

~ v e n k p i m, ike asaal zuo onye, zuo ihe o mere. :hetala m mgbe j byyrq taomee, A&nacl~!mba,Odeuri :hetala m mgbe o naara abl! IWUO, e gere :hetala m mgbe j by~ry, sanr gkammyta e nwere n'obodo, gbe by urq naan! ode a k w k w ~ ndj obodo. lye nkyzi m, ike a na;agbawq.izu, gbaa ya mgba ngabQ. dogwu nwoke m!

9 4

gbe ahy by mgbe ahy, . - . e djjri gj n'gba aka, laara ekwuo d o egere. laera eji qtali eta Q byla jehiere yzg aka na nt i na kelekwaa ekele.

a, a na-any? :yzi m, fut bQ1

. ..-,-- ~ k w y k w ~ , nne na nna ya na-agbarawa Otu Q sprq ha, Mgbe j ~ a s i nwata -- 'Emela', Ha akp~pq gi y lq ikpe. A na-ekwu na agbgghg,kpychuru Ya agbara akj tykwasa A na-ekwu-na oke tagburu mmady, Ngwere aChjri ego gawa jwa eze. A na:ekwu na ahyry esigbuola mmady Nwa qnyy nsi abara nsj ~ t o r o tykwasa. Onye nr<yzi m, Gpmenti ndi nkjt i gbgrg 4 ' fa, kwuchie pny'. Gosl gj ihe qkl! ji nt i oke eme

Site n'akwyghi gi y g w ~ Qnwa Site n 'a f~ ruo n'afq, Chqg ka j nwyq Naanj na j by bnye nkyzi. Mgbe i j y y ihe by Q ~ P , A 'eh?p irpgbu gj.

tagh hi m ihe o by, - M wee jyQ nd[ ng m n'a'kyky Ha as! m na Q by nwa agbqghp

'6icjra di ghyry, Na aha ya by QSTAR IT1 MESH(& M iyq ha ma Q l ~ t a l a di Ka Q blara nnQtq; Ha as!,$ na 9 bjara di abalj asatq. Ma mgbe Q bjaje, 0 bu afg ime. 0 teghj anya ya a m y nwa ya Ha awg ya QTANl lSHl Qtaniishi ejide ymy mmady kpqo ha isi Mkpykpg kpury abuzy.

Qtaniishi wee jide bredi na &ha, Taya moto na toilet rol taa riirii; Lee faktri oa .tnd~s€ri dj iche iche mechie, Lee ndj gn, chug Mee Naijirja isi adi ya ka Nwanne ya nwany! Ghana. ) banye n'ahia, ugqru ana-ebu. ( Z ~ Q gari najra iri I sekpyry ya n'akpa wota pruuvu.. M jqpkwa ha QZQ, Ha asi m na Otaniishi bjara lmezi Ikgngmi Najjirja mebiri emebi; Na 9 bjara iweghachite 'billion billion' najra NdI ~ ~ h j c h j dowere ebe Q di.

M jqgkwa 029; Ha asj m na ndjmba Ekowas

G~menti Naijiria chy r~ achl! BukQqrQ ngwa ahia any\ nile laa.

- M dynye aka n'qny, Bulie isi elu, A ~ Q erighj nri eju m, M tikuo Qbasi bi n'elo, odye eberq, Si ya Mbaa'l M ch ja gchi: koho koho koho Ma gchj m chlri abyru *hi eze nkotonko

Ala Igt Ala nk Ekelek Munwr Ga-agq Maka r Ndi mi

Ala lgl: Vmu g Buru y ZQPW Wulite Ma taa M chei Qnr;lm

Biko, 4nidi 0 ji er A ~ P Q

WUTELA M.

m1

e.Qbas[ di n'elu kenyere m wa l i ga-abv m y e ikpeazq ~nahi.gi la onye Gfuo onwe va; nqg ekwewe ya qmy.

Acl Nai Ma Gjr Kel Ebc Yo

;o gi.egha, aba ,gi,mgba okpuru? -

I(; iji Q

r i rl) - a& - .--. - & - - s Awysa ch j asaa, ruba achiri ise?

tpytala ma na ria ekwenyeghi nTgbe bere Ugo bere

'

I byghj ya4 mere o j iri kee Steeti iri a b y ~ na otu In ai nnsni ~ h r m

kpatara Naijiria jiri wysaa Q ygbg elu ebe niile kenye gi naani otu? )y na i nweghi ndi njem Q by na i nweghi ala?

~j kpatara Najjiria jiri r yq ~ I l i n g Mills, ise. saara Awysa na Yoru ba gbawa gi aka?

i j kpatara i jiri 3 na-agba mmany e kewe oke m m a q

CeWQ g!?

ii kpatara e jiri ryg nk ebe niile nri wee byry atqry tawa

I ha agbakyta gj azy agyrg gbuo gj na ymy?

jjnj kpatara ha jiri were 4la g j n ' i k~ kenyere ndj mba 9297 5 nwere ihe 9 bq nakabyghj. rl'ihi mrnany dj na gj f a na ka e ree ugwu djjri gj? ,

3ini kpatara ha jiri lee 4ky na y ba y my gi <p90 ya 'Abandoned property'? 3 b q ~ h i ka e ji megbute gi, Kp~htl! oganiihu gi azv?

Gjni kpatara na 'industry' nile Ha na-ary aghara aghara E nweghi nke ha na-scheta gj? I achere na Q byghj ka . - E jiri megbute g!?

Gin! kpatara ha jiri napychaa ~~ gi qkwa ndj ha jiri N'ihi 'Indigenization Policy'? Gjnj kpatara e ji awg ha jbq ndj iri NrAmj, hlis, K ~ s t ~ m , N'I& ~q ukwu na n'ylg pry nth? Nke a 9 bpghj jkpa oke?

Gin! kpatara $my ndj QZQ Ga-eji kpaa a'ru ka a ' r~ A chjfuo ya n'qch!, Ma yrnv gi kwuo okwu 9nq nkit!, A si si weta ha gbuo?

Olee nke a ga-agy G hara i be ya?

2 j

Ma n'l he Najjiria ( Udo Q d Uda q n Na ' ezio

Als lgbc 0 wu teli Ma cheti Q dikwa Ebe lzre -.. -

I a nile, - g dilanv mma? .- - - jlanq na Naijiria? a-ad[ ebe jhynanya kwu na-adighu?

18

am by ihe ndja, akwa na o tekata gi d! n j ~ I mma. !I mechara guzoro

~'awanyeghj ndj iro ya, Nwee olile anya na nchekwube Na ihe nile rirj elu ga-emecha ridata, Na Chi kere gj ga-abiakwasi gi N'ihu gchj, N'oke ~ h q Na n'ebube.

ALA ARVOLA

Isi ekwa adikwaghi ebe e zoro ya. Is1 ete adikwaghj ebe a kwara ya, Di anwygla, Nwvnye adaa ajady. Vkwy ejiela agq Mgbada abjara ya y gwg. Oke osisi adarupla ala Nwanyj awykoro ya n'elu, umy nnynq wee jukwa ph!a. Ngwere ahapyla ihe jiri mara ye, Vmyaka enwyryla ya nJaka. 'Cheil Ala ary gla.

. -- " I W W

9 bl Ka q Unu KWL Unu Gwe Na i U nu N'q Site K Q ~ U nu N8 I Gba U ~ L 'ogi Wee Si il Wl Gwi Na I Q b Ekv Gw~ Q b K8' Ka Chc 0 nl

m

" 6 ~ me oy nsogw unut 1 na Nwamgbeke amaghj isi akpy r by na mma 3gy ba .adIghi nkg? eteela onwe unu unyi n'ihu, lo nta, ya afq imo. eleela ikenga unu tyfuo

I ndi agbataobi unu m u abyghi j i a naesikpta y I eleela onwe unu tyg ifuril aborqgbpd~ Najjirja n ' j k ~ nke dj n'gky kg I nke na-adighi n'qkyk~. I ekworola n'ihi n d ~ r ~ n d ~ r ~ qchichj ~ ' i h i ego la onwe unu ~ t q n'ihu pha, I aqdala n'ala ige unu'jiri chere onwe unu, ! gwa ndi mba batawa n'atyghi egwu, a iiparivva unu, were unu gbawa bgl. I ;aghg~!a, oke bi n'y19 Bra oke bi n'ghia ogiri d l na ngiga yladi nd! chi ah a n'gba aka vubegh j ihe ynl! khuru any m ihe a unu nl;rrl;r na-egbu ynu . y ttnd Q by Ojukwu 9 bq Akamere? ztakwan~ na onye 1419 kee nwanne ya n'abq qe ama ebufuo ya. iaghj ahy obi anya na nke !nu ghere fufororo,

29

Ndi ywa wee ggq ihe di na ya, Mata na nsi k p p ~ Adjgh[ y ny n'ike Ma chjakwa unu gchi. Kedu ka unu na 1983 siri gaa? OQ kwa a gbachaa QSQ, e. gyp kilomita? Unu na-eche na unu abanyela n'ygb~? Chetany na q g b ~ a abyghi N ke ga-eburu unu y IQ n'udo, Kama Q by ygbq na?ekbvekpu. Ndichere na ha ahvla alaeze anya TosjrI jkwysigodu nwa nke nta, Chee Wgbo echiche, beeakwa, Ma tieekwa otiti N'ihi na mmiri na-erughj eru ga-ama ha Maka na a tqgbuo dike n'pgy, E bufee ya ama nna ya.

Oge Mgbc 'Igbc E jiri Zasic Og e pngb Mgbl A sq Ndl lhe t

IGBO KWENU

agaala e a naara eti; I Kwenul' i otuolu raa ya, ! ya ike - 'lyaal' agaala e onye lgbo nweere ebube ya, e onye lgbo naara apyta, wa ya asgwa. Igbo emeela onwe ha >keqkpa mere onwe ya .

V l l Y

Wee Ng\n Waa

&a-el: Unu l Were Ma rn Unu I

Ebe q Ndi a Taa, i Dinw JW Egbe Qkir] 0 kw Unu i Q by; K8 ik Unu G bap Kach Chef1 Jide I Ndj a

-na y u p u1ry ya ana 11 cn y ul yta r r iav)

Chopyta ha Q naghi ere ~ k y di ka o chere, Ndony, ndi ala m. Unu lvry agha mjigfp . Ma site n'akpjri ego I In1 t ahaa nd j unu ji n'ala

I by? oke n4ph@ rere n 'yz~

..,J gbakyta ala a ggziri ag~zi azy O daa pjatapjata,

e akwa a j ~ nwa nnyny. iapqy nne unu nwaanyj QZQ mere nne ~aanyi a anabataghj unu, ~ e e by ty ndi mbiambia 1 by la unu gaara. la m, ~ j e &ztr ? w u n'ihi na Q by ihe onye rine ya na-ahy gara mbja al~tabeghi nwanne ya achqwa jga njem nke ya,

,ere omume? slytaghi ggy m j i ~ f g unu zi na n d ~ r p n d ~ r ~ qchichj :e ga-adi unu? atyfuola Q ~ Q nna unu, ty ama neeti: am! kechaml uo na kachani bq s! 81

y nu n'onwe y ny. 114 m, my[ egbuo m nyr

31,

, o foola unu n'anya lua unu emeela onweunu ohu n'ihi ego. . Gwany m nd[ ala m, Olee nke ka ebube enye : Ego ka 9 by ugwu onwe? lgbo ibe m, Mgba unu gbara nJQgbgr[gbgdq, 0 siri ahaa gaa? Onye y 1 ~ ya na-8re ~ k y Q na-achu oke? Onye ndj iro gbara gburugburu Q na-echekwa ndy ya nche mgbe niile? Nd j ala m q Ositadjmma by aha nwata ala anyj, Ya bur onye mara asy, Ya s y ~ n'ikwe, Ma onye amaghi asl! Ya sypjara apata.

Chul Q ba! Qka Ama Onyl Ogqc Bika

cwu Abiama, ;j bi n'elu, Qkaa, lama Amasiamasi, e bi n'elu JQ ya ana-akpy n'ala, b!a gpiere anyj gjj,

bnye bu Vwa n'aka, e ji ji jide mma,

jbara ukwu na agbara nta, my9 ukwu na mmyq nta, gwy ukwu naagwy nta, ,any taa ~ j j

la Umydjojii, la $mydkwsradirn la (Jmqezeala la umyduuru la l,Jmqqkwaraqha !s (Imydi~rna [any tar8 ~ j i dj nnanna anyj ha dj gnp na ndo ahy Qnwa nu ndj chiri .=hichi ukwu, chie nke nta ekwany Q ~ I

Inu ndj ji ike, hu ekwela anyi nwy Inu ekwela any( fu !aka na okenye anaghj aWr9 n't& Iwu amvg n*~gbq thy~rgru~ any! ihe Q ~ W . V Q ~ Q ~ V .any i QW

likony unu.ndj nwe mmady Jnu ekweb ka ~ c h e gaara

M

Nal na-ecnwe any\ ecnlcne pjpp Naranq ha aka chje n'ala Ka s h y nwa Q~I&Q nwere ada Ka nwa g k y k ~ nwfm mwemwe QQ

Qcho any! gnwu, Ya burukwa ~ k y k ~ ~ z q lakpuo tya Osi nkwy anyi achala acha ~ i a r n a abakwala nke ya nJibu. Qhuq any1 ata aka n'eze, Ihe q j o ~ kurukwa mmiri ghyp, ya-ahy.

Bi konu, Any! nq Ya na-ac Any! nq Wepw YJepy rr! Wepvrq Wepy rq Wepy ry

Nyenv i Urneala Maka ni Udo ad h a any Ma any Jiriny a lhaal

mgbe 0 na-ada n'ihu, 1 n'azy, da n'azq, n'ihu.

ny anyj ygali, ny any! tan is hi ny any] ume ngwy ndj ntorobja ny any! anya ukwu nl! any1 tigbuo zggbuo

any! ihynanya, eziokwu na jd! uchu

a onye jide ibe ya jide, Iri j maara ekpe, j amaghj ekpe, ka unu meruo -a o

QTO N'AKA NNE

rnaara aha yap tqnaakannel !ee ya anya IrnB ya enweghi aty: lolo, vgbala, Ugo dj na mma,

Ocha ya na-egbuke egbuke, ~ h y ya dj 19t90 Ka e tere zanza Eze dj ya n'gnq b? qd~! Qchj ya na-egbu gnyma lgjgara ije ya dj ebube ryiyi akwa ya dj ka nke LQ@Q lgbo ,nya o lere ele la-edide oc' akoro i e o bti n'obi kwq kpyy .a ~pigrg mangoro I nee; kwu ,hy okoro emegharja I kpoo gi dal in, kuru ya n'ahy l a aha ya bvny ptgnaakanne ijnj butere ihe a nwamkpi iri rakwuo eze? )kwuQny ya na-akychi ntj I ~ V J L J :I q t -ST-.

inya b e ~ d y4 , ! - '

lkwu na-at? ya hj~lfnhinkn It i angghi ya n'ylg kkpjrj ogblogo ya E lajra na - akpq ya Igbe durn Q nQ n'~npvr u y r y

. . . . . . . . nweghi aty '..:

oku I.....-- ma..#.

Anya ya egbulaghj mot0 mara mma - I lee ya anya n'gny Ya,na chim gc)m ana-eme I lee ya anya na rnkpyrq anya Q na-acha ka nke Okeqkpa Hyru QgV anya I lee ya anya n'iku - Q di ka nke dibia na-agw~ ntyfy rv I lee ya anya n ' y k y 9 gbara ija ka o chiela QZ? I lee anya n'aka Qla eju ya aka ka Q lygbuola di asaa I lehie anya, Q pychara gi ihe ka egbe. E leruo anya, . - 0 ji egbe Zoo ya na ntuty ya ma 9 bv na bred; E nye ya e'@, Q hionara gj moto.

Anti, Kpagharja agwa ma zaghariakwa aha Maka na gtgnaakanne bq ajg aha,

N ne, Gbara Igtawa bq ndy Ma gbara gawa by pmnry.

Ihe m hqry na mby Ahykwaghi m ya,

36

hlJ gaara mara, y by my na onyo Gaara akq?

Anyanwy. u t y t ~ m! '

Apy nanwy m! Enyo m ji ahy yzgl LQQ~Q ml Di rn ~ m a l Nna Bpyr Oga m! Ahandi a niile Na- akp~z i ogwu n'9ny. 0 djkwaghj nke b~! nke. !kpgkwa ha dl ka atyrq ji ykwl! Kpakwuru onye ygw? ya. Ha na-adazi aja aja na nti.

Mmadq ibqp dI na mbq Byry nnu na mmany, Onye dinq abqry mkpanaka ibe ya, Ndi nsusu qnl! ha By ejiagbaarjFtvty Qdjkwaghj nke ji anya ahq ibe ya Nke na onye hv mi;, 0 nye ibe ya. T y fjakwa!

Hapl! Ka rr Esi n A t y ~ Atag

my m aka I laa be nna m 1 n'qhi,a pyta? ytara m n'qzg? hi m gI yta

q by na m hapychara by mmady bla re nwa any mpam a gI di. Ijwanq.

laghj? sigh1 n'y IQ a pyprg m, Iru bzu gi eburu ara nd( nwe gi. I any ~h ja m gara kpgr~, gchaa ndi by mmady Ira m gere ihe nna m kwuru, e aka- ebqte ozu a ebe a?

Al y kwagh jm, Otika eti na c,llp, Omere ymy hsenwekwagh] nne ma Q bq nna. Omere nwata Q byry nwaenwenne Ebe nne ya ka dj ndy. Omere nwata Q by! nwaenwenna Ebe nna ya ka dl ndy.

A gaara chjri uwe ndidi na nghgta yiri Alykwaghjm Q gaara abata? Gosi m onye Q by ya Na-enweghi ntypq ivlmady na-ary onwe ya y ka Ma ya fqfy mmady abyg dl iche iche Bi nIotu y 19 Na-aza di na nwunye.

jidi, nghgta na mgbaghara 1 ~ g w y aly kwaghjm. na nwunye jide ha,

ymdi na nwunye ha,asuq gedee aka na di na nwunye kpag akpaa, tu ibe ji ezuore ha nri. I na nwunye kpaa akpaa, 3 edina n'ute, gwgwa yra.

~jjirla i y i di n'obodo boda Afrjka ji anya is[

Obodo ka ibe ya n'Afrjka Obodo mmady nde i r i asatq na asatgl Oboda q y q g y s ndi bi na ya Na-ekwegh j ngyta!

aijlrp were ekefe, nya mba Afrjka wykwasara na gj,

Nwee olile anya na nchekwube Na j ga-aby onye ndu ya

'yzo eziokwu na n'pp di niiomi. aijiria erekwala ugwu gi.

abirja, bod0 ukwu na obodo ndj ukwu lbodo ndj a h~pytara n'gchjchj la-emegbu ndi hgpytere ha, lee ha ndl binyere mmadv ncha Idi ha binyere ncha kazj @a.

m

.r

bod0 akpa osi kapa iruru n k . la-efe efe ka nny ny. qkwal

Najjirja, Obodi, nd! Kgst~in QfIsa na-akpa ike NdI, n'otu ntabi inya, . Vgbg ala na y lq du ha Abyry a gqtaghj agyta.

jjiria lodo Presidenti na ndi Gpan?, lj Minista na ndj Kgmishpa, IiSinet na ndi !lo nzuk~ -adgwa naira na pukunde, pukunde ,110 ha, ma were d g ~ tinye n'gny -agwa ndi Qry na ihe e jighj k w y ~ ygwq na ego adjghj jjirja odogwu nwoke! lye ndu Af r jka n'ezie!

ijiria, lodo ynamgrna ya zuru ywa niilel jbe Najjirja biliri,

I\nDa liropu na Amirjka amawa jijiji! Vgbe ndj ukwu Najjirja gara jzy ahia -la emechiaahja dj na iondon na New York id\ q~ha ana-ajp. 0 by olee ndj? Ndi Najjirja' abvry ~sjsa. Jajjiria, odogwu I

Najjiri-a .-.

Any a na-agba egbe

40

Q na-akpa nri 3bodo yikwasara a y d i ka uwe: Ebe a na-agba y 1 ~ pry pky Vaanj i j i zobe nke by eziokwu. 35odo elekshgn ya na-ada qda Ka yda egbe eluigwe qkgch[: Obodo ebe mpy na ary By ihe'nfgnye n'_akpa Arykwa!

Najjirla, Obodo /kpa oke na mrnegbu chfydp Na-achp ndi ha ga-adggbu, Obodo ebe e riri 'W2.8 billion naira' n'anya qcha Obodo ebe isi ehi ne-efu n'ite ofe, Gwa m ma 9 by obodo d i otu a Ga-aby onye ndu Afrjka?

AHAMEFULA

hamefula by aha ndi lgbo na-am. lnye C ~ Q ~ Q ka aha ya fuo? lnye sj aha ya fuo, ya fuoro ya 'ihi na onye s[ na ndq adjghi ya Qtg, 'a gaa nwy Q rum ike. hye aha ya furu, by gjni ka a ga-eji amata ya?

Igbe ahy 9 djla ka ihe furu efu, likwa ka bnye e gbupyry Isi ya egbupy l ch~t r ya rrra ahy. Jfgdyp-aju 11: ) by g!ni dj n'aha? Jfgdy spa-ekwukwa si:

-- -. -

Eji m at I €2

I I I ~ e ji i

By ndj r Ma kagt TyfIaktm Q by na 'Ezigbo aha ka ego? Aha m efulal

OKTOBA 1, 1983

NCHEKWUBE

s niile, e nchekwu be. B ~cbjchjrj gbara n'qzg 91, e nchekwube

e olile anya na-adighj, e nchekwube.

I V I ~ U ~ ihe na-esiri gj ike, Nwee nchekwube.

Mgbe j na-ada mba n'ime mmyq, Nwee nchekwube.

Mgbe ndi enyi gj gbalahirj g], Nwee nchekwube

- . P

ingbe qria na mfu bjara, Jwee nchekwube.

dgbe ndi iro gbara g i gburugburu, qwee nchekwube ,

Vlgbe gnwynwa bjara, Vwee nchekwube.

Vchekwube nwere olile anya. Nchekwube na-edu onye njem. Ndv na-enweghi nchekwube Nwyry anwq n'ezie Agyq nwere nchekwube Anagh j egbu egbu.

NDIDI AMAKA

Nd! aha ha bq Ndidi eriela Oleekwanq nsogbu ha Ebe Q by na nsogbu daa A.qwapnye Q dakwasara ka q chi?-! Uwe ndidi yiri? . Ndidi amaka by d i a . Ya merena OWL! rx

Chjd.uwe ndidi yiri, Kphere chi gj ekpere maka na 0 teki!anya o jiri dj njg 0 djkwa mma.

Onye Onye Onye Ruo n Mee k Taa aE Ndidi

Onye ChQgf 1 maal !maar I maal ~ a - a l ~ Maql Mgbe

A gaa Yfddr

ndidi na-enwe mmeri ndidi na-angkwuru ihe Qma. nwere ndidi na-agba ~ S Q

a njedebe, turu ugo, a onye na-enweghi ndidi ca .n'eze, tie - amakal

b d i Chi? bydi chi ibe ya? ka 9 ga-ah chi t y Q r ~ ibe ya ahy atygharja?

ahy ! na-emegide, I \ ka,~ gaa n'ihu re ihe ya na chi kpebiri? a.akara aka ya? ra ma 9 by ya ) ~ y r y g! ji n ' W %hi, by menyere onye nke g! 9 nq na mkpa?

ra s[ na mmady by chi ra ekpok~ta i kuku na-enye ndq hie n'ylq ngwa ahla ya oke qny ahja. 9 sOr9 Ya 9 kp~chie 92

rnyj na Q gwylal

ra si na mmady 'by chi + ka Q gaara enye ymy

Iwa ndi QZQ aka yfqdl;l OW ar

Nye ndi QZQ otu

4 ..! Naa Gaa N a-i Na-i

I.",

iya naotu nt i aka na otu gkpa.

gaara'si na mrllauy uy bIII

~ n i ndj by akajiaky '

Ira na-eku ume; na-ahy mmir anya anwy, na-agy akwy kwq

. -- amyta'lmy.

a dl ogbu. a dj omimi ighj onye o zuuru k q h j ypdy p byla adjgide ebeghjebi mere na e rikata n'ala, we n,bk$ kata n'pky we n'ala.

ie by chi? ghakwarala ndi ~ z g chi.

chi nke gI na nke ndi ~ z g ~ n j n'yzg di mma. cheta na ihe onye mere onwe 9 na-ah. omegbo nwa agbenye, chetakwa chi va.

UCHE

Id1 m ka onyinyo, 4 naghi agbalahi m dm. Cwa oge kwa m fa mere na mmid ruwe n'igwe Jche echegbuo onye 1119 V kara aka*

3a ywa agmla n'ihu 141 na e chere ezigbo uche daka na e mepy ihe uche : cheghara 929. Ihy nke na-anaghi eche ezigbo uche Jwyq anwy. da onye djny kpeere Chi ya <a uche ghara ichegbu ya.

Jche echegbuola ymy mmady ) napyla ha yra n'anya q a p ~ ha udo nke obi Nee ha phyq w r y kweere ya nqg.

Jche, I gbuola gchy.

C d s ?bare mgbali elu, h y r y na jtaramaahy 3y m a ndj 1, ji ele pgy Vlaka na ;0gbenye 'cheere . m e ya

dj ka 9 na-echere aky na yba.

Ywoke na uche, Nwanyj na uche Dgwanya na uche -ye na uche Uche wee byry akpa Mys o bula anyara nke ya akpagharl.

., ,,,,.., aqkata echewe. I he merill ede o jiri bee nwi! N'ihi ya, uche mmady cheregbuo onwe ya, 0 cheghj ya otu ybgchi.

Mgbe nile uche ma-aga ka elekere. Mmady cheere onwe ya 0 cheere ikwu na ibe Mana echiche e cheere onye QZQ fun @\a

On 9 W Q Ya echegbuo onwe ya n'uche Maka na mee elu mee ala, Uche anaghi eju afg Mana uche gaara mye, Q dI ka Q hqry chi ya any& Uche gqra nyvata, Q dj ka ihbrihd 9 kyry ndi, w b ~ ye.

Uche, Olee ihe ywa ga-erne Ka ha chefuo gj?

Uche, I by mma ihu abyg: ( na-adq, ! na-egbu E chee gi, e chepyta ihe, Ma mgbe y f ~ d y i h r u qria wychie

Ndt aha ha by yche Na nd( ha na Uche by ymynne, Jirikwany nwayw maka na Onye maara erg nbayl n'lkwe

Ma c N a-a

Hal Ho! Hgl Koi Ach Chi1 Sorc

Qct I b On j ! svl Tin

mye na-amaghj a sy pja apata y kwr

Hal Hal Hal Ho! Ho! Ho! Hp! HQ! HQ! ! Koi! Koil Koil Iala m ~ h i . kwaa whi. D m chja pchi.

I!,

I ejirimara na mgbama. )e Q byla a hqru gj n'gny. lara na ihe nile dj sam, ~byry ojije ojije mgbe a C ~ Q ~ Q gi ma a hy! iara na agwp ng n'akrjka,

t i , q ogbu nnq ~ r j a fe nwere gj ma sowe yzq vyg, ya nny ?ria ya yere qbaramgbalielu na 9

Q gakwuru iwe Ma .onye cliqq ndq duju 0 biakwute gi.

Qchh dika

Ya kpc Nwere Ya kpr K a a n

QchL djml

Ya kp; Ije kiri Ije k i t Naani Naan j

O n w 0 nwc Onye Ma or Tigbu \Iwa E Elegh

oke qny ka oslkapa gtanbhi mesh9 rtera na'g byghj onye Q by la ike igotali gi; 3tara na Q byghi onye Q byla a-ahy gi n'gny ya.

kpa ma djkwa y k ~ etarandl mmadq ji akwy y g w ~ ie ejije, ie silima na ihe ngosiga ka ha wee nweta gi, kahaweechiankeby vhj.

jiri gcq n a ' k t f aa, Q by tad\ obi kpgkarichara na nky bye were iwe na gnr,rma, o na z~gbua, lgbaara w w, i anya n'azy.

.- Ka a na-akp~ ya,. Udi ahy e ji arafu mmady Udi ahl! e ji elegbu mmady na nleremaanya, . Udi ah! e ji akq mmady iberibe, Kwaa ya &fir Mee ya akaje.

Qch j,, Bata rn n'gny, R-C? m n'obi

~wute m ka my na gi biri, ny na gI soro na-akpaMari

LUc nile na mgbe nile. Ihu chi na obi qcha e gosipqtara Karjri aky na yba e bunyere N'ihu mgbary na obi iwe. 0 tig na e kwughj sj: Na a na-ebu u z ~ rie ihu nwata

,u e rie ihe o ji n'aka; u yzg lee nwanyj QmygwQ anya n'ihu )u a sj ya kupyta nwa 9 rnyry?

Nw, Chi Act Ma o c 1 Ma Ad; Ma c c

anne m, ara m qch! si n'ime obi pyta, ijkwarala m qchi eze gcha, p bv ~ ~ h j bnV ara, i j nke ahq a na-akp~ Qchjabyvto nwanne chetakwa na a na-ama yma ara ~ c h j n'ala 9 byghj-ya, ijghi onve chi na-akwatu.

NWANNE M

Onye by nwanne m? 0 by ya by nwanne rn By onye ahy nke h y q m n'ariya, Onye ihe gbasara m gbasakwara, Onye, mgbe m chiwara *hi, Ya esoro m chjwa, Onye, mgbe m bewere akwa, Ya esoro m bewe. 0 bu ya by nwanne m.

Onyt . Q by BL! 0 1

Onyt Onyt Onyt Onyf O by

Onyt P by 'BQ ( Onyc Ony~ ' f l . . . Onyc Onyc O by

! by nwanne m? ya b~ nwanne m

nye ahy nke hy ry m n'anya t na-anaghi ewere rn iwe obi na-anaghi atara rn aka n'eze

? pganihu m na-at9 ytq ? pdida m na-elu ilu ya by nwanne m.

b~ nwanne m? 1 ya b~! rlwanne rn mye ahq nke h y q .m n'anya ? na-echere m ezigbo echiche 2 na-amas! m obi ike, ,, r- ,y+ --, '.;q

B na-agwa m nke by ezi oktnBfin e na-anaghi atycq rn as! I ya bt.. nwanne m.

e by nwanne m? I ya bv nwanne rn

mye ah[! nke hyty m n'anya B na-eto m otito n'ih'e Qma m mere e na-ata m yta n'ihe Q~QQ m mere e na-anaghj ebu m dgba asiri, e ga-agwa m gawa, . wa n'eleghi anya n'azy. e ga-agwa m kwtyy, u ~ t y n'eleghj aoya n'azy e iwe gbasara m na-agaghi em n'bkpykp~ e na-agaghi agbyli as9 nwanne elu I ya by nwanne m.

AGWA BIJ MMA

t i maa rnma, wa agbaa ya elele. ~i maa mma were, nsj ya tee y 19.

rwli rnaa mma, were akpy kpp ys dina ala. ~i maa mma, were +y ya tee egwu. ii maa mma, were mpi ya i y ~ mmanya. a ehi mechuo onwe ya wa akatq~ ya

MMADY MARA ONWE GI.

p bq Chukwu kete gj, Nye gi uche, Nye gi ahy na mkpyq obi, Kee gj n'oyiyl nke ya.

Ma n .1 do\ Mak M a r EWE I W N'ihi Odic I we1 Kwe I we 0 kv Mrr

8Kwy Ka i Ka ] Ka i BY r Jiri I N'gt Mgb Mgb Ga-e Mmi Ola Ma t

.Ma I Mmi Chel Mmi Jie i Mmi Mar'

were IWU r;nmeKe :a nwa oge gara, ~ga, mpako na oke vhj-"- !re w ~ d y dime gj, '

B chg9 ka i di ka Chi. i ya, la abyry nke @ e by ry nwa nza rijuchara afq Chi ya mgb.

e byry Qjaadjlj mmeri bara n'isi v= ikenga ya ?hi:: lady, sity nwa nta chee uche rnata adjghi ike gj, cheta na aja ka i t$. mata na garagara niile I na-agba t'elu ywa a ka o biri. yra0mata ka p ,

) ~ h j njedebe ndy gi e elu na ala na-agakwaghi eru gi e otq gbara bIa ywa sokwa gi laghachi be Chi ady, ! uru o ga-abara gi ? byry na i ritechaa ywa niile n'uru nkpury obi gj efunahi gi? ady, e uche, adv, >nwe $.- ad?, a o w e gi. 111 2/84

'Qha On yc (?by Q 9b O b~ Ka !I Ibu 4

Onyc Men Otu Odul On yl Gini Otu Qh a Ma ( A f n

Gidigidi byny ugwu ere lgwe wee tyq ike

wee na-adgny eze '

e nwere mmady akara c ~ghj a nyykqq mmamjrj w Y ~ Y W ~gh j ebe ggy dimkpa ng gy pam neang? 2 na-any! danda? e h y q ebe otu osisi ! oke~hja? onye k ~ w , du atagbuonu ya. e naan] ya bi n'ama ga-erne ka arjrj ghara Iri ya? onye siere gha, I erichapy, rachaa efere, ?ha siere otu onye

-.v *baa ya. were onye liri onwe ya ya aghara ipyta n'elu ala? 'Igbo kwenu', mj ekele gha? by ike gidi viree byry ugwu eze.

-.Mgbe 5, byla m chetara g[ - AAyrj eju m obi,

Afg erighj nri eju m, lhu a b y y m naan[ qch] gchl. . .

Mgbe m lere gj anya n'ihu Q d i m ka chi agakwaghi eji ej'i Otile anya m eguzosie ike; Nchekwube m sdi elu. Mbunoobi m adichaa Ka ha emejupytala.

Qdjmnoabi, Gwa m ihe m ga-emere g j Ka obi dl gj mma. Q btj rn zytara gI Obidiya Ka 9 bq Kpgtywa Ka Q tq Digbakpute Ka p by Mkpyry Qka Ka Q by Akwaete Ka Q by Stenles Ka 9 by Qbpnma Ka Q by K p n k ~ d Ka Q by Obidiya?

Ngi kwany; O l w ihe bdi i gbeme~ 1 ga-na-aty m ndy rnn Na-etere m ofe p9, Na-esiri m nr i ga-aby m cheta, E be Q @la m ng M gbara ~q I~gtewa. lga-elegide ma na-ayllite ymy ar)yi,*

!ie ma doziekwa 1.~19 na a1 ndq gaara any werewere

NA!JIR!A, EBEE?

m.aijiria, bia, E bee ka i.na-eje? Kedu zi ka i si egwu mmiri q b g g ~ y ? Gin[ kpatara i ji eme ka ogwum@-laba, ( hq gcha, i chagharia, ! hy oji, i jigharja? Kedu zi ka i siri my9 ymy, Hy ndi.vfpdq n'anya Ma k p 9 ~ y f ~ d y asj? Ezi nne o tosiq ime etu a?

dajjiria, p na-aby k w a y A mgbuchaa eziokwu, E rnechaa, o bilitekwa, guzora.

ZQgWy h q y ary di n'ime gi, ISO ya pgy na 1966,.

- .nq gi nd j i hyry ,nPanya Asj na 9 b~ pgq aibqrq ka Q lyry. Taa, ha ekwerela n'ihe Nz~gwy hy?. Agyyi lronsi c h ~ r g ichjkwa gj N'ydI gaara aby kpoo Ma ymy gi ndj j hlpq n'anya As! na 9 byrgla mmegbu bja. T a q ha ekwerela n'ihe Agyyi kwuru.

3jukwu tiri mkpu, kpgkuo,.~ha na eze, '?i na ihe kaara gi mma by <a agbyrq 9 byla ngpyq onwe ya iche Jla ymy gi ndi h y q n'anya fchee na mrnanya ojukwu na-egbu Ojukwu. rm, ha iakp~a la o h ka a gaa U'usoro ahy Ojukwu kwum maka ya Camgbe 1966.

Vaijiria, Ka(l Menini? Uajjirja, Q by ke? Uajjiria, Kilode? 3 in] kpatara i were ego qha'na ere 3 y ~ r g ibe anyi maka gdi,mma nke obodo, [ gbakyta anyiazy, 81 any!: Jnu mazikwa? Uajjiria, iry ~ d q ygb~elu,

g h ~ l a ihe djjrj naani Anambra na Imo? Ebee ka ego Qha gara?

sjzi nwaokwe k w . Sj sj kwegbuo ya na ji? (Jajjir[a, ezi nne o tosrri. ime etu a?

Vauirla, a tqsis]wa aji dl n'akwa 1. ma n'ukwu, ga-agbakwany ptq. Bik6, jiri nwaygo Ka efe rQrq arg zuoro gj na ymy nri MEata na ihe na-emery Enyi, Any nwe ghja ahy ~'naghj sbu ibu. Chjrj asaa tje+pya, Make na gidigid~gidi -020 daa, M8.a kpachaghi anya.

Sa ) 1

4 ! 11 !I i u :a. . . - . . . . - :a j ghara jhapy igede h w a ysqqgada rnaka na ?yrqgada by egwu ndl rnmy?.

Jajjiea, onwere nti, (a ny.

13/9/86

"BY THE YEAR 2,000"

By the year, 2,000" G jn j ga-erne? Qwa, Q ga-emebi? Najjirja, Q ga-agbanwe? Najjirja, Q ga-aga n4Qnwa7 Ndj Najjiria, ha aga-agbanwe Zawazie Ndj Qma?

"By the year 2,000" Gin! ga-erne?

, Najjiria, Q ga-agbapu 16pBt67 Q by ry na inba ywa d j iche iche Na-ekwu "By The Year 2,009" Najjirja esorokwa na-ekwu? Naijirja, Q ga-erne ke? Najjiria, 9 ga-agbanwe? !dj n'otu, Q ga-ad[? Mmegbu na jkpg asi, ha aga-ala? !kpa oke, nty na aghvgh~ ha aga-ala? Eziokwu, 9 ga-akwudo? lkpe mkwurnqt?? Q ga-&guzoro?

"By the year 2,000" NaUiria, Q ga-ahapq lwere oke ruuru Okoro Nye ya Musa ma Q bv Ferni? Najjirja, 9 ga-ah? agbyry niile ka otu 0b0d0? Ezigbo qchichj, Q ga-adj? Tigbuo zggbuo, 9 ga-ebeleta? Ndi soja ha aga-akwysj iwybata n'ggbq gchjch I?

By the year 2,000" dl ph!ch\ di n'aka a aga-ahapt! ibufe "billion billion naira" dj Najjiria ofesi maka onwe ha na ymv ymy ha? i ngari na aryryala, ha aga-akwysj? i ibe mmadq agwg g g w ~ ego, q ga-akwt,~sj?

"By the e year 2,000 Ndi Najjiria ha aga-anara 0gwygw9 ahyike il'efu? vmy akwvkwq ha aga-agy akwykwg n'efu? Nri Q ga-aby atyrq tawa? .A.ga-ebute fetilajze n'oge ye?

Qny rnn Nd! agbc Ka nd! r Ndj owe ! jv "we1

CheiI "By the

O W Y ~ H Ma onyc Ga-ekpc Karna Q .. A?-?.

. ' . . .

iany ygbg oro ha aga rjern jiri a! mty ha agi tin yu kqrgrj

year, 2,Oi

ala Q ga-ada? -ahagy qgbqala <a ha c h ~ r g ygbqala?

q oge na-abia echekwala na Chineke

chapy ywa di ka n'oge nke Noe' 'wf l lgw o w PY tars

Ma a!rFwa n'qdj 'agb8 qjqq na hgbd gjq

Agba nke ugbu r a by agba ~j'j99 Mgbe mpy dj iche iche Akwqkw? N q rnegidere name; Mgbe mrnady hapyry irne uche Chinekf Mewe uche nke aka ya,

' Mgbe elu,ghara €k6; .

Mgbe &i na-adlkwaghi n'uk

OgbgnkeyBbuabyqgbf,q... bb~ a by Qny Ogtq nnupy isi Qgbp okoro na a e g h g ntielu Qgbq okoro na agbwhg gkbeli Q g b ~ hyry naanl onwe ha n'an'

"-'-9 umengwy Q anyammiri k p r ~ n'anya . . . - - . - .. . .. 1Q na-adighj egos!,mmas[ n'ihe a kpQrg ihe. 9 ha-eri eri na-anaghj ary a$ 9 nwa na-ebili megide nne na nna m y q ya 19 nwanne na nwanne na-enwe mmek~ di na nwunye IQ nne na nna na-agba n'ama 19 ji njq akwy mma 9, onye i na-ata agby n'obi ana-ata agbu gi n'anya

Q ihe niile na-adi 'kgmqn' n'anya 9 nwoke c h ~ r g bho nwaanyi.

N wi

Qst Qgt

Che

Eke 9'' E tic Ma E w Nkc

aanyj ach* [ghq nwoke ihere erne

,Q gmytara ty ba na e t a q nshi na aja q ntajianya na ekworo q inagh[ ach'ara ygbala 19 isiaw? b y y ~ a j ~ ihe. !i l v y w w.

rela tn ywa n'ydi mara mma. iasj gI metog ya. ?la rn iwu m niile 9 dj gI n'aka idowe ha. repytaara m gi gky na rnmiri J di gi m m hqrg

- -

ly chere gi n'ihu, T.-

I, e nye g!. n. ruru nsytl! qwa niile. ihe niile mere, ama m ya. n'ebe ndi na-aty ry m egwu nQ.

re m si-aniala Chineke. re rn &re Ike nwewe njq. lu jupytara na rnma na n j ~ ,

3 NWAYQO

r e nwayqQ biwe ndy ~ k a na ywa dj ogbu. ;re n&ayQq sowe ihe ywa rka na echi dj ime, dighi onye maara ihe 9 ga-am!. !re nwayqq rnesowe mmady ibe gi ika na mmad~ by chi ibe ya, :re nwayQ9 na-aga rka na Q by'ghj ihe niile I-enwu gbaa bq ihe Qma. ?re nW8yQq kwuwe okwu 3ka na nke echi ke.

NQLIJE EMENANJO Dibkpa Onye a gytq aha Q dj ka aha ya Bja gburu m aka

Nglue nwoke rn, Ebe j bgr Ekwenjg, Ebe j by Ekwearjrj, Ebe j by Ekwemmegbu, €be j by Ekwemkpagbu, Bjany nara m ise.

Nwoke m, I megburu onye? I j i nke onye? ) n~chi i r i onye anya? ! nqchiiri onye uzo? 1 b y y y onye onye iro?

Nkoke m, I by nwa agy Onye akpakwala nwa agy aka n'gdy Metee ya n'y ra Maka na onye dgsuo at?? Ahy agtmzaa ya isi. .-

NQ!u~ nwoke m, Okwu hooha; Okwuru dike n'ihu, A qkata eze anya E kpuru ekete many ya okwu Echetate m ybQchi ehy

b mrrr Prgfoq Chinyry mmlrl we yr nr ybgahl r myry dlkq nr mbr

Ka r myry iba yo. 63

Onye myta 0 c h ~ r g ka I chetara yl Na 19787 Vb~chj i IT Na onye kg By onye in Maka na n\r Ga ~ J Q nnc E lewe ya r

Nglue nwo Echetara rr Kwuwara $ Nyaa isi. jy A ha* Ah !gwany 1 A gaa Mahi G h q ~ Prgfc Si ebe ahy G hqg Prov Maka na or Onye ji yw Onye ji ak; Onye ma e Onye by C Onye hyrv (Jwa by nk

Di~kpa, Bja S?Q ka Maka na 01

Nwanne n: Arnaky~ rr Rabiri ndi Maka na 01 Si na e wh

Ira nwa gyq ya Nkemdjrjm I nke onye fuo? b ~ h j ah9 n'Qd1torium Alvan

rere ka ewu na p k y k ~ mata larjrj asysy lgbo

5 ya ara ileanya naabg. 'ke m,

y bvhr Prgfesq Sgnde Y". IQ ma ran Okwuike, a gaa et la na e si Okwuike adum Igwegcha esq. ghga Heedi, ghm gaa ~ b r j OStU

lye kyfechara &A&, gbajie? la?

3? chi? hi? Chi?

.e on ye?

y...

Okwuike?

anyj shiri ikwv w e kpgg m I enyi ya pma, 1 w asjrjmaasj na nrli rnknnnw~rnrnh~ anva

nye amagt ye kwh,*

. .- ..', ..". rT.."i'l". "',- ~j e si turu rhmb

l8[12/89

H F Q NKOWA

'Egbe Eligwe! (a) Ogbunigwe

(b) Missile .

4. 'Owere': (a) Nchjise:

-Qchjch[rj na-egbschi ihu anyanwy mgbs qnwa siri n'okpo enyanwy ga- fee. Nke mere na 1647 dj egwu. Mgbe ahy chi jiri n'ehihie, ~ k y k g ana- a c h ~ LJZ? nlaba.

- ngwa na-egbu qqt~! rnmadt! n'otu oge nke ndj Biafra mepytara

*rngbe ha na Naijirja na. a h QSV

- ngws agha a na-an9 n'ebe dj anya aty n'ebe ozo . . Q kpaa ajg ike.

5 nwake nwunye ya nwyry.

- gny mkpu ma 9 bv pnymare Ise mebere Ow- ere. Ye ka e ji akpg ya Owere Nchjise.


Recommended