7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

1/80

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

2/80

\eiXCl>^ ffj-

BOSTON MEDICALLIBRARY

COLLECTION OFEDWIN NEWTON OHL, Ph

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

3/80

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

4/80

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

5/80

MORIENIR O M A N I

,Q_V O N D A MEREMITAE HIEROSOLYMITANI,

de transfiguratione metallorum , & oc-culta,mmmaque antiquorum Phi-

lofophorum medicina , Li- ^bellus^nufquam hadte-

nus \n lucemeditus. . .' ^- ' / y'^ y ^

y^osceviis kfemias caufii, mc^fif^ulr^i , fiucfe -a^^^ix ^

CVM PRiriLEGIO.

P A R I S I I S,Apud Gulielmum Guillard , in via laco-

baea , fub diuae Barbarae figno.

\

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

6/80

EGE REGIA CAVTVMeft 5 ne quis , praster Gulielmum GmU fllardjimprimat Libellum Morieni Ro-mani, dc trasfiguratione Metallorum,Scc. autalibiimpreiTum diuedatintrafines huius regni , hinc ad decennium*

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

7/80

Candido Ledori, Salutcm.l^ I nunc demum oculistuisp-offenaurifem artis libellus \& paucis an-tea vijuSj&fiepe multis optatusfuitl

Scnptores tnferioris ^tatis , a quihus ille crehrolaudaturyhoc locoproferrem^Jibreuitatisjiudiumnonuetaret, Fuit autem (juondam ex ^rabicofcrmoneyin Latinum quomodocunque conuerfus.Duoperuetufla iUius exemplaria ^non itaprideninadifumus : quorum alterum^ interpretis nomeripr^fertialterum^fuppnmit. Loquedimodo tranflatores longe dtfident , ^t in eorum collatione de-^rehendimus :& quauis neuterfatis dexterey^njcrbis hene Latints Morientfententiam aperiatyincerti certe magis efi incoctnna loquela :&y(jUodplurts intereflyin hoc etiampleraquc deflderanturyqu( in tllo nequaquam ottofa reperiuntur . ^lio-qut re congruunt: exceptis aliquot locisyfortefcri-larum ^vitio deprauatis . Caflrenfls igitur eonuer-flonemyUtmtnus malam^ ac magisgratam emifl-mus : alterius tamen in margme afcripta difcre-pantiay ^uoties agitur de re ahcuius momenti.

Faxit DeuSy vt hic quatulufcunque lahory tihifltfluduofus. J^iue&vale.

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

8/80

Irrifori, Sapicntiam^OMnes ChyJopceU lihm ^ftmul& flu-diojos y nuUo dijcrimine rides . Qjij gra-tia f Nam intempcfiiuu^ ifie rifus aliisvideatur^jtdejit caufa.quam ei obtcndas.Nonne

tu in chemi^profelforihuspecuni^ ahundantiamyeir injcriptorihus formularum veritatem dejide-rasf Scilicetyvniufcuiujque& vniuerjorum num-mos tra^aJHyCorumq} numerumJuhduxijli : quinetiam^euoluifii omniajcripta authorum eiufce ar-tijictj : immo verojtngulas tUorum Jententiasper-fefie inteUexiJii : at^ue adeo yfolerti quoAam ex-perientia , infidas ejjeprohafli. Sic iuflus es deri-for: tuocjue circunf^eflo iudiciOyMorienus etiamRomanus^ vtin chemiflis^ ita in nugatorihusmninfmum locum ohtineatSedheus tu^nohis i^not^funt ijliujmodi rationes : atq; equidem,quod internos dicere liceaty nolim tihipriusfuhfcrihere^ quaahditum ipfius Morienifenjum^quemyjidiispla"cet^pulchre caUeSyapertofermone ojlendas^ illiu/q;fallaciaSy experimentorum, aut argumetorum vi-rihus couincasSihocpraJtiteris^meritifimo certe^nohifque approhantihus eum rideas :Jin minus.tuquidem^ quatum coniefiura auguramur^fanitateeges : acfme audias y antequam morhus ampliorfat^ anticyras nauigahis.

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

9/80

I?|i,LIBER DE COMPOSITIO-^ne Alchymixjquem edidit Moricnus Ro-manus^Galid Regi -^giptiorum. QueRobertus Caftrenfis de Arabico.

in Latinum tranftulit..]

PR^EATIO CASTRENSISCEgimus in hiftorijs vcterum autoru^tres fuifle philofophos, quoru vnuf-

quifque Hermes vocabatur.Primus aute il-loru fuit Enoch^qui alio nomine Hcrmes,& alio nomine vocabatur Mercurius.Secu-

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

10/80

fuit inuentor Sc editor. Omnes namquequi poft ipfum fucre, fuo itinere incedere& fuis veftigijs inhserere nitebantur. Quidplura?longum efTet nobis & etiam difRciie,tanti ac tam magni viri virtutum orname-ta & adus, inmemoria ad pr^fensreducere.Cum & hocgenus dicendi inhuius libridiuini traflatione non fufcepimus: nec etianoftri ingenij tenuitas, aut ftudium vel fcribendi ocium, nobis ad ha^c explicanda poffint fufjficere . Sed idcirco eius nome in hu-ius lib. prologo introduximus, quoniamillehunclibrumprimus inuenit Scedidit.Hic eft namque liber diuinus& totus diui-nitate pleniffimus. In eo enim duorum te-teftamentorum( veteris lcilicet& noui )cotinetur vera probatio. Si quis namque infioc libro multum ftuduerit, & eum ple-narie intellexent, vefitas vtriufque tefta-menti, necnon & vtriufque vitx modus& fufficientia, illum latere non poterunt.Hic eft autem liber, qui nominatus cftli-ber de copofitione Alchymiae . Et quoniaquid fit Alchymia & qux fit fua compofitiojnondum fere noftra cognouit lati-

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

11/80

2nitas, in prxfenti fermone pofui iftud verbum, licet ignotum &: admirabile, vtfubdiffinitione clafefcet. Hermes ver6,&alijqui poft ipfum fucre^hoc vocabulu ita dif-finiuntjVtinlibro defubftantiarummuta- .tione. Alchymiajcft fubftantia corporea^;,^;^^ex vno,& per vnum compofita fimpliciter, ,preciofiora ad inciicem per cognationcm& effedlum coniungens, & eadem naturalicomixtione , in genus melioris naturalitercoucrtcs.In fequetibus vero hoc quod dixi-.mus,explanabitur, vbi & de eius copofitio-nc ad plenum tradlabitur. Sed nos, licet innobistenue fitingenium, & latinitas per-modica, hoctamentantum actammagnuopus ad transferendum de Arabico in la-tinum fiifcepimus. Vnde & de fingularigratia nobis a deo inter modernos collata,jfummo illideo viuo , qui trinusextat &vnus,gratesreferimus. Nomeautemme-um in principio prologi taceri non pla-cuit,ne aliquis hunc noftrum laboremfi-bi aftumeret, & etiam eius laudem & mo-ritum fibiquafi proprium vendicaret. ^Quid amplius^ humilis omnes rogo & ob^

Aij fccro.

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

12/80

fecrOjnc quis noftrorum crga mcutn no--men mentis liuore (quodfaspe multisco^fueuit) tabefcat. Scit namque deus ommucui fuam conferat gratiam, & fpiritus

ex gratia procedit^qui quos vultinfpirat . Merito igitur gauderedebemus, quum omniu crea-

', tor& conditor omnibusquafi particulare fua;- monftret diui-

nitatemjllla j^nostotano ^iateat.

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

13/80

3fltMORIENI ROMANI^EREMITAE HIE-rorolimytani.Sermo.

jMncs PhilofopRi^ partes/mensHermetis diuina plenarie attigrt.lQuum autem ille per annos mul-itos in magifterij fuperioris inuen

tione &: editione ftuduiflet, tande hoc ma-frifterium inuenitprimus& edidit^ac de eoibrum compofuit^quem fibimetpropriumdeputauit, & poft fuum obitum fuis difci-^pulis in haereditate dereliquit. Poft obitumvero illius, difcipuli eius in hoc libro & e-iuspraeceptis,permulta tem_pora ftuduere,vt fcilicet eius effeftum adipifci poffent.Poftquam ergo fuum confequuti funt effe-ftum,de eo varia & etiam innumerabiliadedere pr^cepta.Quod idcirco feceruntjneipfi quipoft ipfos hanc adepti fuiffent fcic-tiam,eam quafi vulgarem infipientibus de-tegiffent.Poft multum vero temporisapafJione D.noftri lefu Chrifti/urrexit quidamA iij homo

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

14/80

M O H I E N I R O iM. L I B,fiomo diuinus^donisfpiritualibus pr^edi-tus^qui quum in diuinitate permultum tc-porisftuduifTetjintcr libros diuinos hunclib. inuenit.Fuit autem vir ifte ab Alexan^.

UUf A/cdriaoriunduSjVndefuonomine Adfar AlcX4fl^nj.xandrinus vocabatur. Hic vero poflquam

librum prxfatum inuenit, mente peruigiliatque induftria in eo ftudere no definebat.Poftquam vero in eo ftuduiffet diu^ elus ef-fc6lum atque fcientiam ad plenum eft ade-ptus.Ex hac igitur fdentiavir ifte diuinusmulta5varia5& innumerabiliadeditprxce-pta.Qua^ quum fub fuo nomine per vniuerfas noftrx regionis partes diuulgata fuif-fcnt^mihi tunc temporis in vrbe Roma mo

. rantij huius viri nominis & illius fcientia:fama quafi volando peruenit.Namin eotcmpore fui ego Romx (vnde & ortus fue-ram)conftitutus.Eram autcm tunc iuuenis,cuiusvidelicetmentumprima lanugo no-dum obduxcrat.ftudens fcilicet, & doftri- "tna Chriftianusa primx xtatis gradu ab v-troque parSte cfFcduSjCui etiam fe tota iamlatinitas detexerat. Audito crgo huius virinomine Sc fama^parentes& patriam fimul

feftinus

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

15/80

DE TRANSFICV. METAL. 4feftinusdeferui^nccquietinimix meos ar-us cxhibuijquoufque Alexandriam deue-niiTem. IngrefTus vero fum ciuitate, ac tan-diu per vicos & calles nouus hofpes incefsi,donec huius viri domum inuenifTem. Tan-

vero illius domum inueni , & eam in'-fum: quam quum ingrefTus fuiffcrn,

virum in fuo oratorio fedentem,& inlibris ftudentem iuueni.At ille poftqua

(uos in me defixit , intuens me ait,huc accede . Accefsi autem ad illum,

iuxta eum fuper ftramentum , quod ibiappofitum^confedi.Erat vir iam mul

aetate decrepitus/cd adhuc vultu ftre-facie &c ftatura corporisdecorus.Na

eius vultus omnia qux in illius mente la-fe diligcnter intuentibus indicabat.autem confabulati fumus, qux-

illequo nomine nuncuparerj&vndcoriundus, & qua^ meae via^ cau/a exti-At ego refpondi & illi dixi. Ego Mo^vocor,natione Romanus, quemvi-tui nominis& fcientix fama, de pa-& patria difcedere coegit . At ille

. Quasnam cft fides tua, aut cuius- -

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

16/80

M 3 H I E N ! R O M A. L I B rdeorum cultor cxiftis?At ego refpondi : Fi-dem meam Chriftianaproiiteonnam Chri-fti fumcultor5&: illum deum trinum & vnuadoro . Poftea dixit Adfar, Bonum eft autete.me inueniife, & adhuc me homine mun-d^no feptum inuenifire.Propalabo namquetibi totius diuinitatis fecreta, qux fere om-nibus hadenus detcgere recufaui 4 Tu veromihi totismentistuaeviribus intentus ade*fto:nam&egotefaciamtotius mex difci-pUn^ filium.His igitur altrinfecus didis, ni pora in vnum cofolidet , & eorum aquam

"^^lued ^ultiplicet^. Nam immundumjnigrumwJr/f//fer. eft 5 & multum leue:Scideo quando fua

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

75/80

DE TRANSriCV. METAL. 34aufertur nigredo/uaalbedo confortatur,& fua aqua multiplicatur , ac fua pulchri-tudo magis erit apparens , & tindura tuncmagis in co apparabitur . Q^id piura ? Si "^ ^l^f^pcrd^.hxc omnia bene tradata fuerint , tindura '^"'^*ineo bene operabitur^&c exibit eius au-rum purifsimum & rubicundum^ quo fci-licetnullum melius,atque magis puruminueriirepoteris. Obhanc igiturcaufam,hoc aurum a quibufdam aurumjVcl etheesRomanum folet appellari. Hoc etiam tefcire volo , quoniam fi fumus albus noneiTetjnullatenus aurum ethees alchymiacpurum 5 fiue vtile perpetrari poffet. Hoc^ft etiam huius magifterij capitulum , &cquafi tota fua direcStio. Qjjodfi quandoalchymia confe6ta fuerit, eius vna pars in-ter noue partes argenti ponatur, quoniam ^ al.supertotuminaurum purifsimum couertetur.'^' '^^^^*Sit ergo Deus benediclus Amen , per cun-tafeculorum fecula.

Explicit liber alchymix de Arabico inLatinumtranflatus.anno millefimo cen-tefimo oduagefimo fecundo,in menfe Fe- * 'bruarij, & in eius die vndecimo.

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

76/80

ROBERTVS VAL^ LENSIS RVGL.

Spiritus intus ineft, quem fumito , ( Cor-poris hxc eft

sofue. Se

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

77/80

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

78/80

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

79/80

7/30/2019 XVI sec. Morieno ROMANO: De Transfiguratione Metallorum, 1559 (NO 1593)

80/80