r,{"+.ry/P

,, 5,

taT-,* 4. A..T. k@G;!gn'-ta&t* W', w't",,* WV'tz\rjt

S"ilRXg BOYU{C,I MixCAR*TUruf n*uISRI

YiZriN;

Ir.GYORGy klzi:I

I{AC,4}ft rusr4R diGDm{rsr EuRl{rras usngtu.silRK SIll KURIIMu uuhpbtr riyesi

Bud.apesb L963

IALfIH -SOTI}-NCA ]'rt'tOA Li;tu LiIi -r''A';i'A Rf

Yi:,n]{:

GYORGY }IAEAT

siirk ye !&8car halklan Sibir sellgnnelert, bayat yol-lare'boyunca blrbirtertyLe r, kagar iegitll baglarla baF'Iam4q

haLklara bairJ.hts az lasbalanrr' ,Bu ba$'Iar tkt haIJr tarihlnlned estd 3e$1afl,+s lisder ueuabl!. O kad.ar lrL bu ba$larrn 1l&

srnr,rtg$1ne geilyurf bopraklaruud.s ara&ak goleklf d'ersek ye-

!Ind.e. olurtFf.nugo, .t,,IElar]. aileslnd€& olan, vg staugor" d'lllerl* .

1le",akraba blf C.;j,L koaugaa Maoarl:sl.lclarLn snayurd'u bugiinkl

llnia kEbuL qtiitg:fn. g'ot* Do*u Avrupede, U{at,Ultlnrrr.Eto ba-

{;1 boiffapnrla, YoISa-Komu'bdigetre rtnd.e Ec€ngs !'cn'r' O 6om'an*

lo r sVcr I:Jc Ve ba 1i1.-cr. lekl;r geplnen tr,laco rls r ya ua S ys va g bu

bdtgelerd.ea &tineye d.os'ru innl$r bu arad.a yaPs)rr$ gekllni d'e

-*t .'yo,vcg; Xava,S d.e/r'igbirerek :$6pebe }aycb tatr.ano gegerek hay-

vsn yeltgbirtni il-e raepsul'olnaya bo glum'$ttr l:: ril:r bu l:')l-'n:,lrllr" ti**rllarrn eoiryulblan :gsgterinin nsslt oldu[u keh-

laada.b11g1 yerrnem{ts1cted.ir. Bu devir}erdea higblr yazr1r anrt

kalne4$.b.ere ,Es$l ?arJtera ait bllsiyi anoeic d'itcilikr bsari-atlka;. anb,ropo, Ioit.o.*" ffl.aalarrndaki araStrqma tara borgLu-

Xuz.Geae $ynf %amantard.a.'r g$c{"} yuksll tsilgt',pLi-a3e

bagLoosreL sl-ffl srnd"a - Ttirk h'ltktsr+fi'a Foiluaru{u"o'aamankianayurtlAgad.a bulualiekteyd,r. Sarih ale arncla gayeb ,elkenolarak gortilentcr j'clnlaca Eunle rd'lr. '. i

l-

f'tirklerin onayurdu gayeb bebli bsplr* bolgelefd.eyd.i' Ilin 8xa$-ttrtcllcren:.n Bogunlui'u fiirlcleria ana;'rurdunu ural cla$Iarr'n*d.cn Dofu;'o d.oFrur Scbe Sibiryc vc ilboy d.a}ilerl. bdlgesindetyani bugtin de blrgok fiirlc halklor].nrn ]'4ts{rSr b5}gelerdeI rf,.yo.r r

I$be btiy).'ece gSriild.ii*ii gibi iiiacsr le rla FlirkleriR oo8/1lx-d.u birbirino kongu biilgelerdeyd.i. O zrffaeki tl.ksel ktiltiir $art-Ianna rai,nea bu b6,lgcler blrbiriad.en tecrid. edf fnig durund.a

deFilai.Pek puhbcneldlr kL gcyeb niibelraaj" d.ei olsa bu ikt Svru-pa ve 4sya b6l.gesi arasend.a dev.anh bir s{isgsebet Jcurutmugr iklbiit6e salclnLerl arasr.nd.e bLcaret yollan ve deii-iq; tokug ba{Landevan etnl$tir. Ikl h.atlrra cok qok'eskid.en, deha anayurtlannd.aiken kurulan bo{I,errnr dill*ri de giisternektedir. Tarihi d.ilc$-lik aro$ternelort dah: o fcillard,a bll.-, }l{acor dtline' ve Macardi}iyls alcrabo Ugor d.illerine [iirk asel]r ke.Iinelerin girdi-gfai grisbcriyor.

f;be Tiirk ve Moear haLiclan arestnde {"Lk ba.l'l.ar rre te-Easlor bunlar olmeJ.r. Folcat bu bal.'}ar o zam6 nlcr heatia o kadarsekr deiiildt. Iki halk crrsrad,a dsha. srke benoslar ve bagl-orengelipnesi V-Gl. airr* r.:stlor. V-cl ss'.fd"o anayurtdan prkcn g6-gebe halkle rr.n SeLeneicsel yolunu bakip ederek Giiaeye dolruilerloycn Siirk kavimLcri bcrcberlurind.c Macar kavlnleriai de

stiriiklernislcrd,ir. Bijyleoe ldacarisr, niletton sonto' V-cL esrl.n.lkinci Jr.:x:.6r.ndakl kerinJ.er gd?ii sr,trastnC.o, o zaman oturd.uk-Iarr yerdea fiyrr.lcrak Kornd.eaLz ve Kubct nehrt d,oloylarlaEgelni plcrd.i.

-2*

ivlacar lcavim.Icrj.nln Gtineye d.o:iru g,oiiir hlacarl,:n ltirkho lkta,rLns boflayca eski bir. bab'Iarr ci,i;ho sriilogbrrdeo ivlaca r-Lar [iirk ]cavinlcriylc leompu ol-arak, hotl-s Eok defo Tiirklerlekavtn birlici kurorok, Giiney bozkerla.r-r nd.a gcgebe hayatr ya $o*moyo ba gladr lpr. Bu Tiirk ha l-lcl'r n a ro sr nda Ogur Ia r, Onogur lar tKutrigr.r.r Iar ve Abbi'La mn Tuna bo lgc sl-nd.,,.ki hilktimds r lrrlr nrnyalfl.lm.astndan soars yeniden Dogu bozkerlarrna doFfu gii':ebn:i9

olcn bazL Hua kavj-nlcrl bulunnokb.:ydr.Dahi sonraki csLrlcrd.c l,lace rla'r bozlcer barihindt: gayet

onenli rol oynoyon ve bu bolgelerde hi.r,ktiradorteklar kuran Avar-Iar, fiirklerl Sulgor-ftirklerl vc Kaza.r].aro batl'landr]ar. I$teburtun lcind.ir icl step holklorttu.n hayrb:.nd.on buhs ed.en qegltlitcrihi Lyaattar mocarlard-an I'Tiirktr oat clbend.o bahs ed.er ve

orf ve ad.etlerinl de Tiirk 6rf ve adetlerj" oJ-arak kaydeder.lllacarlar ancak IX-cu csrrd.a Babryo d.ofru ilerlemeye b"$-

laye nca , triirk-ha Lk guru'pla re nd.a n ayre lc1r Ic r ve nihayeb [unanehri boylor:.na yerle;biler.

Macarlaren Tiirk heltcLarr.nB ve ozetll.kle Onogur fiirklerinene derece srkr boiilerla baslanrug olduklarlnil Sabr d.illerindeMe carlara verilen iFinler d.e giistermekbcdir. Bate diIIerJ-ndeMaca rLara verilea lt".pgggs/Hoagroio, Ungarrl{unga tLoa/ isimleri?nqgq,f: isin .leklindci] gclmigtir ki bu da bir zananl-ar nevcubolan kavlm birliiini iepat etnekbedir.

Faka b bu isim, tki ha u<. c ra sl- nda ki b aU'la n n tek ha tr re s:L

deFild l r.

-Vt

Daha b:r:olc kavi-n isi;ri-ri bu ba(i1 gcste rtripi gibi 6zellikle

l{acar dltinde bwiia dchl ku]-lanrlaa bir?ok kelj'ne de fiirk ve

Macar haliclale nrssrndaki bu'to rihi 'nlinasebeblere taneklrk

ecLer . Bu ke1i$e1 er bozkr. r ra r,i'o ki go:; lc r o ss or;rda ftixk d:i ]ind en

Llacar d.ilrno geBnlgbit. rre ivlacar hallclo ra bosltLrlard'a yc $aycn

Tiirklere be q,tfafen iof. turaf 1r baijlaru' gdster'irler' OfAurgl

btiytik bir toplup tutea bu kelinclerd'cn birkaq 6rnek velel-ti'

ka.pu/ka pr /' *&0 t b /ka z113' / rs E b o r /: a dr r l rlcu t /rit1u/ rbo Ic s6'/b e slk'/ I

tekno,/bekne,/rry{irii/yiiz'i.drrlrErpe /arpaf ,buzarbuidaY/ ttt:tY::. tl1 / t

gyiinijlcs/ypnt#raIna,/elna / rsz'oLiiinznn/rbl,ko/bo4,1|a/ ttjt<6rl6kin/ t

tino,/da m /rbolJu/buzai,r/r S3i'aPiu /yapa}r/ , tyukltavult/' orosVLaa/

ae lan,/r teve,/de ve/ ,gybngy/laci/rbu zogang/"buadola a/ ,szbn/ saI]/ t

tengerld eaLz/ rEz*k6lL,/sako U t*!*./@1 vr $r

Bozkerlardski',Iiirk haLklarl&Ln koaugbulrlare dilte r bak-

Ia-nCa yilzib hi;bir ai:rb kelnam*sull. onun t';in l'riacar diline

eskidcn Ttirk,diliaiicn gir;ui; oran kelineler rya 1r nrz Macarlar-

lo fliirklurin bei,,Iarenr gosberne'iile kcLnaz ayni zanaada bu

d.illerintorih.lniagyaetkr.ynettib€brralarr,vesikelartdtr'3u hatrra ve vesileslarLn iacelennesi bozkerlard'a yanyana

y8;anag oLan Maqar ye Tiirk halklarLff.n gtialtik hayatlara h"ah*

h-nd.a bitei odinneye d'e yardrn etnekbed-ir.

Macarlarve[iirklerinakrabaoiduklar:,inane:.bugtin.hala genel efkarda d.evan etnektud.j-r, f{irklcr ve i\{aoar}ar bu

akrabalrk boplarrnr dayaa,3ick birbirlerini rrkatd'€$" diye

isinlend-i'ri-r Lero

-4-

€

Hef nekadqr h,c[lclarLn vd d.illerin akrrbeh+':. i.lin balrr.nendaa

bagka dlgulerle inqelensrekbe {se d.e, genel efkana kabul

ebbiFi bu akrebalek ve k*rd.cgtikbe gizli p€k ?ok halciUat vsr,ger.;i orljinln aslr balienrndan l,{acsr ve t{irk bsLklare ba$ko

begka halJr boplul-ukle rena, dil ailelerine bag3.ed:"rlaro Faket

ayrl- ay.rt kdklorden Selen bu iki balk d.ahs terih-l-erinin ilk4erirleriad.e birbirleriyle o kai,ar srk:t bir qekilde leyna$tr*lac lci, oral,srenda bir nel-i "iklnei deree$de akrsbsllk'r d'oFd'un

Her tki halk*.n d.oiirrplarr zarmnlorene kaslar uaa'aaa, twu& es:-f la'tr

boyunca C-cvsn od.en bu.bs.j'lar, iki hatkra ek$Bbc niinesebet

ve be iilo r:"nc1an bahs cd.ilncsinl hakle icr Lnekte d,f,.x o

Maca riaret IX*Cu asetcle. yerfegtikle rl Tuaa hevzose,

%ananlar birksA ssl.rd6n berj- Ttirk halkle riyle niinasebet ho*

lindeycli"IIunIaf s "AvarIar ve Sulgar-[iirklcri bu bdlgede gcigebe

biikiinds rIeIeIo r kurnuglard.e. Falro b bu go.iebe h'iilcijncla rhkla run

dni.irleri Sayeq klso srirniig birden parladrktan sonla ktsa birzanan, igince d.aFrlnr gr" yrlo lgr$tr"

Bazi hirkiind,ar,lekl"a,1n heit furr yeni gclcn ak-ncrhirkiind.arl:r-klar arrstnda n erinlgter voya gopebe he Lklanngeleaelcsel yollarenr baktp odorek bagka bdlgelere gdp ctnii;-lerd.j-r, Bu halkl-efd,an bize bo'praFtn, yerin iisttind-e blpblrhetera anet kaI$siu.$tlr. Faleot toprsi;'rn aLbe i:;in bdyle sdy-

leyeneyiz, Netokin asariabika ara_jstr.rneler:. o z8f,I8nki F{ua1

Avar, Bulgar*[\inkloriadea ka Iaa birqolc hatareln, o zananki

*9-

*s

krittiiri.i gtjs'ucr.ren anel:rrt c1i-ir1yo yiizrine ;lkaf&:.n Macor erkeolojiarb stirnclar].ud.n, llccar boprcrtnd"a ftirk]-erte l.lgitl cru.LJi pn,be rr'lartn oia gbrrllnost ve orbaya Brkarrk:asl oncnll bir yerhubria.kbad;rr o Bu ;a h pna rarln yr l<1a n rrro yenilenen lc zrrarve bunlarla ilg'ttt oLarck yaparan yayenre.r gdsbernekbed,ir.

[tirt< halk],errncLcn ayrr-Ian ve niista]ci]. yol buban l,tacar-Laren d.aha' sonrakl ostrrer boprnca <l.o [i:irk hotkrariyle baslarekesih:cclio XI-ve )fJT-ci ast rIard.a bozkrrl.ar*ae j"aen pepenek,r|z ve Kun kavinls.rl srk selc l\{acar bopre klerena oktnlar yapbr-lat. Fakab bu gd3ebe lravi:r.Ierin akenlanr Sen? I\{aesr d.eyletiniyrk:railr've bdylece gocebe lrirk lcarrinleri enind.e sonunda MecarkrrallarenCan ora,Ls yerlestek i*in izin jsbenek zorund.a kaldr.-lar" 0arlhi kaynaktar ve yer lsi::re.ri, orta,;aFaa MacarisLa atopraklo nndo birgok pepenek-Kun topJ-urukrann bu rund.u{'unugcisbernekbecli r"

XIll*ciiasercl.o lr,tolollemn isbile sefer Ic.rind.en keeanKunanlar, L{acar ta rihinde rle cinenl.i. bir roI oynarrr $lar rMop,olLsbilocrlarrna ka rgr ytiriibiiten sEVo glard-o lr,tscar lcnn ya nendayex c lru. sIc rdl r.

0 za:rankt L(e car toprekrc nnc yerlepn [tirk ]s rktanarastnda' sa;ru bakr,lnd.an en oaenli olanLare rurhtenel-en Kua-.Larir.' Kulianrar clilLerini vo ayrr bir boprul,rik hariade fs$a-nelartrlt- uzun za:lon boyunca .koruyon Ku.nlar gitgide bu cjzel-Likl-erini keybetbiterl tancnen nacar lagtel.ar. .O zananlcr oyrl

-6F

blr topluru.lr h.cli:r',ie -ye iar..:L r' ol:.-i;,c ren;sn ho ra rr i;eh arnt,obur::ui; orflulsl,*re botgorerin isilrlericiir ; Iftsle&as,{g veNerykfi.ns&g yoni Kii,piik Kunluk, Briyiik Kual...r*hc

Bunu.n &z$:.n'ic &{ocar Cilindeki bazi htllt::eler d.e lViaear-istens yerlegd$ olan Pepen'-k ye liunlsrr.n bersktektar:. hetg-ra1or:iencLrr. Ilu ke lilelcr gualar,lrr: &gl*Sg-r$lrygg/ rgSgSZ/.?a$t$,/ * L,o-z- g, t*Jg-*i, EsP q q/F. oBsz/ * Le-l,-tg &g*bel, !J*"eFe M*, /,Ege€5#

' E-931/, vo s a

' Orbagsffd€kl l,taca r*Trirk niina sebeblerL brrihiain ilgineb6liixlerinden biri d"e DoFuyo gibaig oLoo iriu*url,cren hayabrnabailhc.rr. BJliad.i?.ii giui rx-ci "*rr,r,r |viocarr-ann bugi.io

",;,-d-rkrare bolgoye yerLe gcrelerindea dnce, iu".*u!l-nrra bir krsraBa beya d.oi'ru ilorleyen kpyii:Ir:r{en syrLlorak Vot$o d.otcyla^El.tl-cla buluiran $ zor:aalci anayurda geri d,6ncii,Mo$'ol isbilas:.nd.anhenen da"u orsya gibnig oLau papsz Jurtonwius rrercii:i bil*glye gore, bu s{acsr kovi:rreri }Jrr-cti e€rrir bagra.r:-na kaclardil btlbrinJ-ii.kLeri"pi korunuslar*.er. Bu Maoar kfivi::leri herha ld.ii volgacl"aki Bulgar-[ijrklcri hiikiirdar leF-iyle goyet srkrblr baI' kuriiugS-pr'l:"i.l,loFot isbilssr soeurlcu olerek ba lklararastnCa orboya grlcon kcyna$=a ve lohntssr. ,laha sonralarr iseXfII*vc XV*cj- a.rlLrlar'11 Altlnor,iu d.evl-ebj nin kurulnosr, bul\{acar kavinierlr:rin hayabrnrla rLe kUkfii cle}iigiklilcler }FFtx,Bu kaviaLerin hayabr halckrad.a, ng orsluklgcr halikra'l-a foatabir !;ey ilil:riyoruz. Hcrhckl.e Volga dolaylonn.,lo yagaysn dii,'erltirk ha I]c1or srssrnda eridgterqliro

-7 *

7

Os::teh. i:rporaborLul:unun seferLerl" XV-CI agrrCo l/lacar-

J-stan sLLLrlartna kaciar ulcqbr. Blr tarofbln feocla liznin,/d.erebeyLLVL/ L,?indeki ?clig:reIer cliijcr tcrnften snar;t yi'L

z'iind-en yl"prsnon l,,laccrisbsn Os::anhIc ren Lstilo srna ka rgr 00'-

cak J&nos Hur:yad.i lilareslnrle ve l,.8by&s Hur{fad.ltnia krrallei:ldevresinCe bapaph olarak karge koyabiltllr Gibtik*e Cretrin-

lepnekte otan Lg gelig::eler, ve nihayeb lSL.tF-te pableyan

suozzar. kdylii fbomrxln kcno bod''ulrasr iilkenin britiia kuwebiaiblbirdi. 15?6-&s Sul,tan Sriley:ranttn lllohnE referinCen sonra til-kenin en onerrtj" bsl,geleri birbiri arkasLas isbi}€ edilneye

,baglad,r. Ll,A*sfl"sbenrn en cjnerll gehirJ.eri ve kal"eleri onyel-

Iar boyunCa d.evs:t edllen hof pler s:,rosead'a birbirl arkasrnclaa

ftirklerin eline diigtii. ,3ud.a ve Pegte ;ehirleri do Siirklerinhakiniyebi altena iirAf . Fakat f-iirk tsbil"asr tilkenirr yab,r:rz

otrta b6lgelerinde ka !d;r.. .AvusburyeI:. Iiabsburgr lc rln lilacar kl"-rallFrne elJ.erlae geqlrnigLer ve tilkenin Babr ve Kuasy lcasf.Ll-

lannda htikilx siirneiie 'boglAnegterctr. ulllconin Doiu bd lgesindelse yavag yavaP ntisbaktl blr }lacar haklnlyebi kuruh:uptu.

Bir bupuk gsLr boyuncq silrea harpler, iilkenin bir.savs?neydanl hallae getnig olnasr briytik nararlCIra sebep olnug :

habta baz:. btilgei.erde nhaLL bona:ren :rahvol:tugtu. Fskab bar:L$

devresL baglayrnca gene d.e Trirk ve lu{acar hel}tlsrrru.n birbir-terlne yaklangeLarl, blrbirleriain lnitbiirl.erini di'renneLerilnka alo rt ba ;gr5st erdi.', Bu yaklapna ilkdnce serhatLard.akt sskerl-er' afasrnda

-8F

ba g Ia d.e r Sc rha t l,: r,,]a ki sultcyir r vc gsketler, Bu,j.c.feki Paga-1.{ vc hiocaf heyle ri ,resr':},.'::Lci 'cu *r'i.iarsebble rl enla ban bicp ok ta rihi ves j-kl vr rr'&r " Gerck L{a ca r lo r Se rekse filrkle r ka r-g:.krkh olarak bi rbt rir-.rinin, bolgele rind"e olup bibcaLerel o!o-Ia.re gelen yeni bicareb eiyolarene briyrik bir ilgi gosberiyor-lard.e. ftirk silahlc n, t].eri e?yar lor, baharat, qipekler ve ni.i-zi.k alebleri l'{acarLer arcs:.nc'-a 6zellikle orsnan neCCelercli.Babe kunatrlenEtry silohlarrn, oletlorin ve ca:. egyaILrn.$6h-rebi c1e bi.iytikbt.I;be bu cgyanf,.n ele gd:iqj.Inesincie iki tarafyani l,,{acerlar ve Tiirkler ;ok Cefa kcrgrlrlrla olarak birblrleri*ntn yard.r..r.u-nr lsbe:ri;ler.lir.

Serhablarcicki nsker lerin riinosebetlerinJ-eki ilging birbarafr bellrbebilnek i:ln bqtrnna$ Iriaccr $airi BElint Bal.assirain ttirk eilebiyabiyle bai'ead.cn bahseilebittti4. Serhatta biresker hayobe siiren 86lint Balassl [Urk d,lltni iirrear]ikbensonra Tiirk ea z ga ir 1r,'r inin c.ser lc r ini d.e ya la nd.a h ts u.:lr. $h ,B&llat BatassL berafrrr,len nob ,.=ciil ,1$ olan btr kag Tiirk !J.srro d.a buau gcisbernekbetLir:

Dedl.:.r ol i;eh gtiaelel vcrt:: cla blr :rah bed.eli 7

Gi.il gibt giil'liirieC.i kL:r: ya ne sand:.a be cl.cli ?

Bir cLorb liik:Yine bu ebruJ-erin kur:utr ke:ane. .., ,,

Atar gaxzla olcu, csru-:: niganaYoluna ko::upu:i ben ois::..1 co.na

Sever rlilber bc,ai ben .lahi am-

9*

Ba gka bir c-16 r t liik I

BenL-: giit yiizli y,:r:L--r., <i-iinyamr- zlnclaa eyleme

Igelr bepeleyi.p kan r-i;:bilne kan eyltlne

.V,aktoJ.urrakipgeli-rrdiitersinizsohbetinetSakrn kJ. sen ol vakbi kullarr divan eylener

Bu edebiyab ba-S1arun ba.llca btr yoniind.en bahs ebmek gerek.

IVlaearisbanr zLyareg ed.ea Tiirk sa." Sar-Ilerl bu arada $t<stiz

Ded.e, Uski.idarl, Gazi XtLk Hasan ve dt(.erferl ;ok defa $ilr-tdr inde l,laca r b o'pra 1l p3. n gllz e l].iktei: i nd.e n beh s ebnl E Ie rd'i' r'Bu misralard.a ;ok d.efs silshla rd-an, savs lLard'an, kand'6kii1&e-

im lstegl bellrbilnekbe*sinden orteklcurtulne vd barr-$a ksvul,'d.ir, fiirk saz iiairlcrinla },{acsrisbc nle ifgi-li giillerind.e-n

'' rii,z. T),:de r ni n i fgbflf eVVeI*y0fu[rz bir banesini Oksiiz Dedernin rt ]iisal--i cen,t

. bahore tt siilini zikr ed-eliti;I[isaI-i cennetbir evl/elbahcrr

/ .. - ..Agelrr krrnr.z:. g'iilti Tunlnra

. Sser bad.-t saba YeIi funaarn

Hi; kimseler bilnez lraniiedtr bagr

TazeLeaip alcar Yeqiirrd-lr cu?u

Eltsllc deFil Yah.srru-n sa\rasl'

Le$ tJ-e d.olud.ur gU,lti fuaan:.n:

:i I ,:::rt .la'-f,-;:itl l "l lr.-: i- i ge';mi'i;tirEnger'us llinden Yollar sf nr;trr

: lo-

..&ualer a*;l"abmr$ kaular iiniEtlrSoytemeYe Yokbur dili 'Junanin

Srraba gark olmug yerded.$-r y[ziiAraulaylp akar Ka rad.eaizlSetanlame. ! Ustursonla Buduau.

Be1grad.a ugrar Yolu TunsrrLnt,.

frirk' tsbiJ.ase boyunca o lfacar zanatla r].&;;B gegibli kolla n, . a 1- 1--

d.a gayet caall etkiler albrnda [6ldl.. ivlacar siiah haztrls-yaa. ustalart, gtlnlekgiler, lni;nr.mcula r, d.erlsiterrd'okunacl.Lat t

halr d.okuyueularr fiirk usta]ar1ndan veya Ttirk usullerineBalkan ustalaren,lan pek iok $ey oi'readile'r.Giyin

ku$an alan-rada d.a Oli.riclerin onemli ebkileri otd-u. Buau gepitli----f--. -. -- - : i

elbiselerin gekXtleri ve islenieleri, siis[er gbsberlyor. Hal-t.-s ..

:

leren d.esenleri d.e tiirklerin elielsini gdsbermekbedLr. U" t-l-kiler Ulacar mubfa#end.a d.a kendinl gi5sberdi. Macer bi'ber d'ol-*r--*. o"t l"rnrou- aot*r"truo uto.uai* Ttirk mu'bfakrb nndaarendk lazrndll r

Macarlartn Trirkle rd.oa aLd.rkla rr ve beninsedlkleii nsd.-

d.eler, kiilt-.Lir slalLe re'are stndra. d.a ilgiap elan bozllarenrsrrale yal:.n. Uibcarisband.a' kshve fiirkle rln' ebklsiyle yayrtd'1

ve beaj.nseud.i. Gene aynl g*,kiLde bufiin tabihlakinin $erol-lb gmeslad.e d"e T\irklerin. etkisi biiyiikb.Si. ttirkleqd ea i"[acas"-

lcra gef,en kiilbtir sracIe rr srosenda d.an tamnml $ MaAsr muslkl

olebl ?' t0rogatb ?'yu belirbnek Iaztrc. Bu e.letin ash. Ttirk

niisiki clebleri arastnda buluaon zuf.no d.an gelme ktedlr' r'

- l-I-

-Eu cievirde tririr:eden ir.acaraoy.3 gir*n bi;zi l:elin.:Icrd.e Ecnt,, Tiirklerin lltacar krilbiir hayotrndalel ebkiLerini gos-b e rme lcced"i r " lvies:e Lo Eg vgl$hyg/, qgh*-gyl e skid en {V&93, !"!&!itrI,

vr sr gibl.Trirk tstilbsr d.evrinCe baz1: Irilacan gehirleriain gdrii-

migti bile de+'lgti, F'akab bu deiii$ikf tk Balkas gelrirlerindeolduiu kadar btiytik det:itdi. Birlndio'i gibi Balhaa gehirre-rind.er Ttirk haktntryebiQs,evrin<le gehirlern tanamen r,aiisliimanadet ve kiiltiirtine qygun'olaruL gefignigler*ir, [iirk hakiniye-ti d.evrindekt lngaate bugiin c1e s.evcub oruo bszl camirer

'gcisberm^ekbed.ir.. Budetdo, pecstbe ye nsgr d.e birhai cam.iTha-na& ve ttirbe ingaa edirnigti, Tazrk ki bu tagaebban bug'iinancak birkag tsne hatrre ka ItLt gtr r,

Sr.irlller in lviaca risba nclalii'ha icimiyetl aamc cLnCan ko Ie nbu hebrrelar aroslnd-ca 6'nenlt birkas taaesini srrareyah-n;'3ud.atd.a Giirbaba tiirbesl, sokurtu Lrustafa rtcsa ve vell bey'hanamlarr, ttYegir d.irekLi rrrca ", p0ost te Gazi Kastm Fagave Yakovalr l{aeaa }age cam.ileri, fd.ris Beba ttirbesi.Bu tarihi, biaerlera bugtin biiyrik bir ihbinse&le ba}<rlnekbadlx.Macerisband-a ycprlnr F olaa Ttiri< hFm.er:rra rrr. Tii-rkr*rin rleco-J-nre kulianma ve DoFu han,:rn kiilbrirlerlnia iuiacsristend"o yer-Lesnesiad.e biiyr.ik rol oyngmrqtrr. Bu homanlar bugiin de drggcirtintip balc-rnrnd an h5-p bir de$'ipikli{e u*'raped.aa muJr.s fazaed.itnig, fakat lltsirl yenilegbirirni$ ve mod.ernlegflri tni;

-12-

olarnlr kullc nr lm,:kbcd*r.rottirk rlili ve tarihinin tlmi bir iiekifse lncelensesi de

bu d.evirlore rssbIai,, tilrk hakini-yebincla {t$$n nawlft yc$sm"$oran Barthclol&?&us Georglevits?ia ?? De T$reanin ltoribusEpibone ;t isinll eseriad.e kririir bir d.tl M,l"evuzu d.s bulunlraktld,:-r /L5551 " Ayni q;chs:.n tarlhi korxrd.a olnn eseri l'De orlglneJ.arperli Turoarue/ dc L555 trrl:,nda prknugbr.ro Eundan begkaL668 yehnds i',{i}rlos Ill&sh$zy kti;iik bis bfirkpe lugat Wz:-rlo-ru$, Tiirkiyqfle Buun yrllO r ye $rfrag otaa Jek+b Hors8nyi Ncgy

- j.se L672 yrlr.nd,a olduicpo biiyiik bir iiJiirkge*Tpbince koaupnakitobr ?rlcartgJ.$brro Bu kitap ayna z?,ffLanda bir yaboncrya ftirkba rihi ve ftirkter in gtialLik he g-a t:3..; 11 , a d.e ble r i ha kloncla d-e

bilgi vermekted.ir. Bu eserter d.il tarihl "ss.

pbarr-ct larr ipingsye! ouemli kayaaklar olup, goyeb d-eEiorli Tiirk dil anrblarr.a ro se nl-a s6yr LnaklSad.t r o

Tiirk terihine kar.sr de ae kad.rr b;,gtlk bir ifgi d.uyuldu*Sunu, Dovid. ftorsnyai-inr-n rue ;hur ot Hunayunneqe tt yi -ir Eorlogiunfurcicurn.rt. isni el-benrl.a

.gevirnesi d.e gosbernekted.irn. Bu ilgi

so.nraleru d.a, aza inonr$, bilakls arbnli;brre 1788-1?89 Jralla-lrrnda Sanuel D&csisnla ilp cj.Iulik 'r Osn.enografia q' sl,trr.abe.srLd.rtt nr edyleaielc, tiirk barihine kargr gosterilea ilgininae,kad.ar erti;egenr lspat u-tneye yeter saar rLr.

Ilni incele.mele r .alanialaki bu +ak-;ne lar ysyag yavaglkt ha lken d.ll ve tari-h bakenrrnd.on .mtinasebeblerine de yoyrl-dL.

17 h

lViikLos Olsh L576 yehad.a ?' Hung;ari.a" isinti esorindc l,riaccr*.larla Hunle fi.n sym. kcjlli;en geld.iiJird soylerul,kbe rre Tiirklerind.e orijinler"t-u kokleri bakrnendaa bu holklcrc bii'le ol.malertihtinali tizcrind"e d.urnakbadt r, L"Toppeltlnus d.e &ieCgyes L66ZJrrlend.a ir Origlnue eb occasus transsylvsnorr"ln " isi$li esorin-d.'e bir 3ok liises-n ke }ineslnin ashnr lrirk dilind.e nranekbadtr.Oadaa bLrnz Bonr$ IT6L Srrhada Gyorgy pfCIy tllssas d.iliainTtirk d-iLiyle akraba o1d.r-riiunu id.d.ia ebni;bi" S'etcab daha d.erininceleneler€*rr ssnrs l,[accr d.llinia Finugor sft.rh. ord.upu,iliacar dilind.eki t"irk keline lcrin iee toriht nsi.i.n.?sebobler vebemoslar sr.rirsrnda ttirk;e,d-cn l.iacar d.irine gegEig kerincLer o1-auiiq kabul ed-ilni$tiro f tln bugiia d.e bu gdrti$ii desteklenekbed.ir,Bu fikri Daniel Cornld.es orbaya abmrs, d.aha senra Lan ^LTgg]rrlenda - Samuel Gyarnabhl kesin bir pkilde lfade ebmlgbir.

dofuu l.,{acar hallo- iilkesinia tam bagtmsrzhi;1* elCe ebnek vel,{acar,isbanr ezen Avusburya boyund.urueuadaa kurtuLmak f.iin blr*gok d'efa harekete gepbl" Tiirkiye bu bei,ln$ezlrk he reketlerintcjne'mli,?ePb.a d.esbekleniqrtir" L682-1684 yr13-orend.a Inre Th6k6lyr.nin.. id.aresindeki harekeb frirkterin d"esbeginl gormtig ve he reke_bia bastrrelnas:nd-aa sonra Inre fhokofy lznife gid.erelc orad.ayeiiepmiSbirn Iznib selcialeri uzun yeltar boyuaca Thokoly vearkad.ggrarentn habrrosr m saygryra ana:.plor , wez.erronne nuha,lfaza eblnigtercliir, Br-rn*an birka? yal sonrc L703-LZrI ylLranad.atr'erenc R&koezi hrirriyeb sa va sla n pa btalc yerniF! sa va slc rtn

14*

yenilgeye upranasrndan sonra 1 i'iaco r Tnlkrnrn idarecllerigene Trirklyerye sxFenmslar, fiirk helksn].n e$stz nj-sofir-perverlid-in&ea faydalana rak Tekird.aFrd,s. yu $amr glor ve iviaca rhalkrma htibrlyeti i?+a yeni-den sava gabilecekleri giinl-eribeklem.j.plerdir r I!lg-1719 ve y776*I739 frl.Ln rt ndo Osm.anle

fm.paraborlu$'u seferlerine onlor d.a kabrlnrilarsa d.a bu hare-ketleri soaussua ks Inrgtrr. Tekird.oftds,ki Macel milbecilerinihayeb vatqatssr,ns geri d.dnmekten iimidl. ke$si$lerdi, leklr-d.aF saktalerS,, uaun yrtlar boyunca kendi Eelrirle rind.e yaliayaaiolacar nrtillecilerinin hotrrasLna saygr gdsterm.iglerdir. Pod.lpah

idaresi tafafi.ndgn Teklrd.aFtdaki Stlacar mii{teoil.ertne verilentoprakloran Maoarlann 6liiniinclen sonra dahi kimse"elint siir-memisn Tehir{aF haLb- bU eraziyt rr M6cs.n']<rralrnra toproklan 2t

olarek saymr.gtrr. Bund.an bir bugpk asr.r sonra R&kocri ve

arkad.aslarrnd.an ka l-an ha brrafari aragbrrmak rizere ilim ad.an-

Lare Tekir'd.aF',s gitblhleri uaman, ora saklnleri bu topraklarl:satrn alnok iizere ilin ?danlartaa,bo;vurnuglqr&l-r.

: R*koczL ve arkcd-aslairqrrn ttrkiyetye ilbicasL ve fiirkilygtde, uzun yrIIar boyrlnaa. yagomlare'ilci holk orasl.nd.aki bsp;-

larr delinte$tirni$bir. R$kocztt oiE,1 katibt Kelenen liliikes,niilteeilerin hayabem ve anrla rr.ru.r'r Tiirkiyo'l\tektupLq n ir

iafe bi{ kibapta loplint-gtrr. },tecar miil-becilerine gosberilenmisa.firp"rt eglikben bffiik bir gtikraalo bahsu.dea ve ['ekird.a$'id.a yazrl*t$ 01aa bu. kltap lliacar edebiyotrnd.c dnemlt biryer tutar.

_15_

R&koczi ire Trirkiyeye itbics edenlerd.cn biri olan _Anbcltoth and.rssrin oe-.ru Ferenc Tobh bir orCI $srry hizmebinegirrulgbir. sulboa:.n sarayenrla gayet cinenri tid.evrer arsn

'tr'erenc [oth, frir:kiyerde top,;u ve beknikbirliklerin yenid.enbeskila b1a nrlrre lna st ve ya nffi;ka le botasrtrLn ke Ie he tl,a rt tu. nkuvvetlcndirilm":sl dd.evleriai' Bdzmekle b{iyiik ibiber kazen*e$ttr' tr'erenc flothtun heterarere trirk tn rthi.nin gayet dg?i,'r*ti kaynakla rr, ad.a nd.er r

L7+6/ surtap:rt sarayrnda pah.snasr d.o, Rlkoczl ye ef,kadagla*xr.nJ.n riiraiydd,'e buluadukler. d."or".,o "ttor. Rtko ozLrterc.eaevvgl [i.irkiyetyc gibnig olan fbrahin ],[titefe.rriko sarayd.a

, gayet, onenll d"lplonouiir aaev almrgrTiirkiyeryi yabsocr. dev-lebler nezdlnde d.e' bensil e,bnigbir. Gayeb geatg 96riilhi birki. l olan Ibrehip l\{ribeferf tlca, Dam.at Ibrahim pa$srnan deste*' ,finl ve sevgisini kazagmt$r. Vu. fiirklyetde 1lk d.;fa Babbaayrkurarak ad.rn:.'Ttirk te rihine gelirmtsblr. Ibrehin ,,.ltibefe rrikatI]In rilfitbaast r' serayclaki gs.rlct gevrefertn bsskrseyle soaupba

5

kspQb,rlnrs fakab ls.sa si.itren cimrti boyunca da blrgok ijn.;nlieserin basrLr:aslnr saiilsna$trr* Bo natbacds 23 "ift olaok

' riaere L? eser ba se lnr pber , Bunla r a tra sr. nd.a Ha ee r{a rfe r n:. a.bj.r:ok eserl, ne hur i? cthennuno ,, Lsinli eser d.e bulun::rakbo-f,rr. Hold.ernannt:.n Franstaee olsrak yazd:.S"a ,Itirlr gr.?ncx ki-bobr d"s rbrahin fttii.teferrika lnrn nabbaa srnd.i; irasrriiirgtr.x,

Xffi-c.u sst lLn orbptrnoA, Biirkie, Meou, nrlkrnrn'i.'.: l

:

hrirrj.yo-t sawgl*iia- r-:rlil d":qd,ui,u s,)vgr yo Llgj-rir bund-sabir bucuk a*Lr" bace gosbcrd.ii:i eiUi gcisfera{-$tir. Ttixk haf*.kl' ve .6zel"liklo fstnabul ahol.tsi, t64g-leia"g l*seer hiirriyebsbvaplarear bfiyi.tk bir irgjJrc balilp ,bniptir,. Ru:-rcri'dolciTiisk ord.usun$B askerrcri vc suboylrr:. ds hi,t.rrtyef, sava;Iafl-nen gi.d.i*ilni. y$fiand.,rn bnkip ebnigrcr, hntbs ordud,o hcrhangibir and.c lclaagrJ.arl.n yaurbagrrdo dcval;: kstrlnriyo hazrr ol-d.ukl-arr..nr beltgten bir h:vc bj.l-e dor-:rugtur, Ea s:.rolard.aMaosrisband.sn Siirklyet ye gonderilen Gyule Andr8ssytnin 6d.evi

-I{acar-Trirk slyeei lbbifakeuln teneII,:rini atnaktl, Fakot buittifoken Ber?ckte;birilnesine siircf lc geli'gen olyeIe r engclolnusbur.

Hiirrtyet $evai;lc.rrn:.a ycnilge ye \tr .rnnjosl.nd.cn $onra },1a-

car hiirriyeb $eysSLarL id.areclleri, ba;Lorrnda Ieyos Kossubholnak i.izcre yeniden kirk topraklarlnt seiirn::::r.plar, ftrk hall<l-rtr a .risa f irpe lvo r Li ti i nc1 ea' fo yd.a Ic na r eltr sa f ls rl- ru. yenid.e ntegkila ble ad.:.r:rr pla r ve ycrri 6cvt !;la ra h,: zrr li n:l;Ia rd.r r.l\[ccar hi.irriyet scvaE1o renr kcaa boilon llabsbufgt Larn Ttirkiyortyesr{tnan :riilbecilr;rLn kend.ileriae veriL:iesia:i belep ebnigler,fakab bu lsbekteri sonupsuz kaI::rgber. Tiitrli b.tilciiiicbi Hsbsburgtlara en ufati utr nusa:ioHq. gdsber:r.or.li.(, Layos Kossubh uo arka-

'dagla11rrl gofi ver:,eyi icesiq olarak reddcbnis,bir. Bununi-a i].-glli olarak bizzab $ulbnn $bd.iilcr.coib, nisafirleru. gdsberilensayg:,da ku.suf tlderck -sercfinr.) J.elcc siil:riiir:r,..,klense ba gpehrive askerleriai fed.o etncye heter otd,rrdunu bildiruigtir.

{L7-

tuyos Kossubh, il^or Perczel, KEzr:&r Batthyiny, Gabor

trgressy vc h'iirriyet sovs$ll;rtna ke trlca ;rabancr askerlerErasrnd.a FcE d.ede1'Rlchard Guyon ve Caha birppklsrL y[]-larcarliiriciyed.e il€ .$e&r, glardr.r, Bu ;ahi.sl"a na iat:lba la rrnr ve Ttirkhellone lrg!$f d,rry-dukla n sevgirha brre fa1aea.a1 aoblarund-a nt

kibapla r+nd,ga i|Freifyoruz,'tuyos Kossutb Stirkiyer d.e gepird-i$i

;r*llarfa Llg{tl olarak ;oyte yazatt or Ban $iirk hati<ena $'iik-

ranla 5otglfry1m. Ve ben $ulcranr nukad.d.es ve Q'eiz bir ntikellefi-yeb olarek lrgbu} ediyorum. Ttirk hatkrnra rni,Ilt 6zelUklerineve aealebiae kargr, biiytik btr say$r. duynakba,, s& bunlaE tekd-lrebmeki;eyinrn'

tiirk hsl*e1nla itlacsf, hiirriyeb sa vagla,rLna ye bu sava 9-lar:"n id.atedilerlne tarpe gdsterdifi serrg{: Inre ThbkdlytyerFereac R0kosbXtye, Ieyos Kossr.l.th ve arlcadCIFlsrLno J'aPbrFeyd rd"enq }'[acsr-'Iiirn miiaosebe u]erinta en giizel bdliimid'iir'B.Libtin bunlar i$ocor heU*rnea kalbinde stlinmea izleg btrok-fi.L

=i

11 g.

Gerrik Kossut& tltlessr devrinde gerekse .bepka sebeplet-Ie fi"irki.yety€ glde,n $acarler arasrndon bir:oklap orade ta-sonea yerldgni; ve yeat yurtlar:.ada oaeniti roL CIJrnaurrplcrdrr.

trttilbeciler asostn*an birpok subcy 'liiric ord.usuna girnipblr.i',[esela l'Jiksa $tein, Ferit Pa-1a1 Jozegf Kol!.non, Sevai Paq;a

adiyle fiirk ord.usundo b.lznebbe bulunmullar,r.r r e i,,'laca,r hlirriyetsayosLarSna ka telme$' ol.en yobener sskeri idarecile'r, Ben d.ed.et

Rlchard. Guyoa ttirk ord-usuaun subaylag olmusLar ve iyl galag-

-L8-

me le* soauqu.adg belbif cd.i.lnl1;Icrdi t, Geto;t,$urlciyerye yes_lepmls olcn *dox'f F&qves'ia t*.zr N-lFar ben+r da b*iad.i4tgibi Ttirk }H lJcra:.n tlk kadf.a gairia:_r.Tiirk ss'rsy hayab:'ad.e ou 'rslcef haya fenda Jaaos . szendrey

- ve Od'on szScEba$irnin d.e $aenri rorreri olnup ve bu,<:ahisrarfeari'yebleriyLe eur-ta nd.an btr;ok nr'ikcfa t cr* grrrirr.od'ijn saecsorypf. rsbanbur itfalyc. be.;kllabrnr kurmak vc boyreoebag;ehri sr& |tft behd.if, ed.en }rsngr,s tehiihol.c#ini cinlo.nekleo Ia I a ntis bii rstike fs b ka za nm1 g tr r .

BT olayl*re 'i;okip eden onJrllLcr boyuaoo fiirk.ye Lfacar

|1 *t:*. . ar€sr.rulcki ba 6'ror kurnreb Lea,neye d.eu-rn e.bni;b:r,fiirk-iiacar s.?vosrsrr sr..rCIsrnd.o trirkle rin criae d.tsen eski

!,tacar oodex'terini ve bu nrad."l d.es,eri;;;;r;;J;- l<adarkeyacblt olan Corvina r larrrTiirk hr:_kiinebinj-a };iacarisbsna geri_vernslcrc yn,ptei-'r dosbea jesb, [{aea r harke barafendea briytik birs3vsirre kerge1orun \i:brr,Bu gayet oaemri rcrilttirel 'e siyasiadrn, tki halh.'n blrbiri,ne kar6r duydr-rilu htsleri derialegbir_

Lt$' lki halh erasrndaki nrinasebeblerio d";;;;;-r;;;tine da-yanaa yeni seieti*-t ooha suurlu btr hale solcnrult,;r. rsbe, boyle_a9 lkl barofen hiikiimet rreyeblerl kari;eLelcle olerak blrbirlerlnlziyareb ebni$rar ve bu nrjnasebebte ,:ilremfzde basrran ii iok yagas,isimti exnet:sn ds ikt hsrk arasLndalci .tenosr-aren bu yeni $ek_lini lfad e e tnr- ;birfrirh ircrkrae yaklnd.an ba'rroak ye ar.edcki d.ostru.,u bes_lenek ctiltincesi pek ?ok ii;l8esr gezginini frirkiyerye. cekbi.

_lg_o

tiirk ]ru:'enra heyabru anra ban seyahcb noFrcre birbiri B^r_kaseas ';rkunaya bopradr, B{ seyehab nobrarr.',en henon d.e hep-slain nerkesinde unu.br.rluryacak kad.ar giizel olon Isbanbulrdsnve Jsbaabultun boyabencla n s6z ed.illyord.u"

l,IiinasebebJ.eria bu yorda 6erigmesr, t€rkiye ire irgtrtolarek yaprl.'sa tlmi ara;;brrnel.sro da n{ie,pet olarak besir ebtl,yerinde tncele&qler ipia dahs geaj.; tmrconlor a;rrd.r1 koaura-rrn ge11$neei1 ora pbetrmorerrn ye pa lr-1ne lerrn d,erLnlegnrestntinkrin old.u,

XIX*cr &sr.t boyunca Elek FGnyesr .Anfs,l G6vay ve J0aoeRapiczky [tirk bsri,biain en dzellikre ivtacsr terihind,ekt ['iitkhakimiyebi derrrinia lncelennesi !eg'relrerint abbrlar" &i6oer-isbando fiirhleri.n hakiniyeb-i der.rrl rrc irgili rurk rrestkara-r+nLn ve barlhi kaynoklann agekJ.anrissL bu iki ilin ad.amrrrrn+o hgnra lare sayeeinrie ba gladr. Birka; onyrr sontra aron szlt6dyve iabel Vellos bu ,Bali;nalarr d.evas ettird.ilcr. Etirk af,!;irrin_d.eki gayeb zengin vesil€leren rro m,o beryc}lerin gore6 ii{ace rgerekse' nilteblerarosl illm revreicri ta rafl ad.c n baararnasrnd.acjnem}i rolti fnra Kar0cson oorrn:.gtrr.

Bu a'rad.a diL eregbrrnarar:. a1a nend"a d,s parrgnal.ar odn-j,.iJ$rnr korunugbur. .Arnln Vamb&ry, Jozsef, Bud.ensl lgndoaIiunos, Bern0t i,{uaklcstl . Gbze' Ituua, ViLnos }r6h1e, e&Uor BSIiat,Gyure l,t&sz0ros, Jozecf Thfr,ry gibi irim ad.aararr.ru. o sr.rarard.aea pok Maear d'ilinin ftirk d.illeriyle oLsn ntinasc.bebleri ilgi-

r2O-

Iendirn.eki;,:ydt. 3u ilin" aCarn.la rI ru-n af I $tX.tee le rr Macar-Ttirkdif baiilannra 6zelLiiiini a*ek olarsk orbaya koynu;, ozelbir " ikinct d.erece rr akrcbilek bai,lerr.u,a Bevcud.iyetinibespib ebmi.pbi.n. F$ ilj.m ad.a:;ilen ar.asradaa pek ?oi;u [iirkiyetd,e uzun yrtl,ar Fsgotu"glcrr Do,iu ti.irk helktc.!L.LL ziyareb eb-/-misler' Tdrir d;iiloriaiain incclc.n:r.csind.e ve d.lI cr,ut le 11n:-na:eklanirasr.nd.a gayeb cinenii :aLe$nfi lar ysp:tL;lard.rr. Bu

itim a<laalerr-mn ?aLL;n,r Iare Tiirlciyc ttin Jv'vr€1.-.r j. ba rafend.aada br$iik bir takd.irle lcc r llr looru!; b:.r.

Goae syel trallard.e fi.irl<iyetcLe yal;emr.$ olan l;iaoar si-yasi ntilbecileriniq, , Iqfe 'Iholcoly, Ferenc P"&lcoczi ve arka-d.C$tarendan ka trsa anrlarrn ire sblrllnasr ve i.nce,lcnnesineba llanmr-gtr,r, Bu ara;ier:ralar her i;eyd.en once K&f!l8n [hllytnin i-sninc. bo f lrchr.

Ltec.atr tftrkoloji ara';brrmsIarrn+n Eenigleucsiyle aynriza'na'nd.e, bu tneel'enelerlc neggut olan llis ensbibtileri d.e

kurulm.oya bai;Iadr, IB55 yelrnd"a Budapegbe tiniversibesi,..Arnia lrlnbsrytyi'r'iiric d.irini oi,'reanekS-a iid.evlend.irni; vebdylece L{acer tiai.versi-bc kollere oras:.aa biiriioloji kolu da

. girnlsblr. .LB?O yrlenda, rivruped.a illr o.efs olnak rirere,Qudepe;te universiUesintle biirkoloji tahsiline 6zol bir kiir;eti verilni"ptlr, Genc bu ye1lard.a,l,[acer turkolojlsinin n'iLIeb*.Lera.rasr- bs{;Icrr d,e gent$lr,,iri$ "ye zenginLegnigblr; i;.1aear

itilr"ad.enlare birbiri arlrasl-n6, nil.lcu.lefsrasl- lltn

-2L-

easbibillcrinia bu s le nd.:ki ?a h p::a Ia rrns kr brl-:cye ba plo -n:.plc rdrr " l90Q y1lrnda ;;ric::aya bc.-.I-eycn K'* lebi ,cz+;-rle

/Dor..u Dergisi,/, L9L1-Ee grlcan Ture n /buten/ d.ergisi ve L92L-de :tkna;'a briloycn liorosi Csclr Archivutl ,,' KSro;i Cono Ar-pivi / isinlt i.li:ii dorgi nilie blv.r&ras:. 1;,birLli'1 U"--ncesinive bu aland.aki f6lagr.aLon dcstcklcyen 4*rgilcrdirrKoqogi.doi-io Argirrl isJ,nti dergi 192I-de lcurulad KSro;t gona Ce;rlyctitaraf:.nd.an yoJlr.ala neyord.u* Bu coniyetln, cn 6nenIl psla g:rcLa-rtad.a.n birl btirkoloji sa La gna lanot-n v.; Sael,likle l.lccar-Trirk

l

:'iinssebe b legt *,acelenr.ulerintn asekla n*sffi.Sdl.. Bu d.ergial-n1$ urkad.a!iIare 0rasl-nd.e bir2ok tiirk ili$ adsff,ns r,asbLsrekta*

. W%" ii{eseLe i[.FuIio;,.rrihi, HrZ"Iiopay,1l{.N"Ort<u'a d.ergiqtn d,evsm.].L

ip alkaC.a.,sIafrydr. I{.3. Kcjpniliit aiin i,iacer llimler Akaclenislonur riyeteri s!asl'na seftLlnesi Ttirk ilin a.d.anlelrLta..ra1,:.g-malalrnq ne d"erece d.eglsg verild.i(;iai gosberir.

^. i.r -,r, I,{acarl.ar ve ttirkl-er srssLnd,akt -"i1$:! niinasebeblerin ea (i .i;l-', dneroll d.6nemliirind.ea birlni Ferid.un Fontunun k',rrufunase be$-

kll ed,er. .pti.rkiyernia Budapegte BagkofficLosu irerid"ua bef rL9A7 Jqlhnds Mecori.'staq Llinler Akad.en:-si,ne onem:ti bir :psre '

. bt rakrsL$ vc bunun faizlnS.n, ii,iaceristentde yagetan btirlcolojl I 'ara gbermalarl.na harcaanss].n"r. garb ko;nu-Ebu.

Birinci dtinyc h.arbj-nd.ea once Isbeabultd.e it i,,tacar lllnlerEnstibiisti "n'iin kurulncsr, lriaea r illm ad.amlarr.ru.n turkiyetd.ekiitmt sragtr.rnra Iar:.u. d.shs sonu?Iu oiaralc ya.pobi-Inelerj-ai

-22n

saslsm$, bciylece Liacar ilim danlar:,n:- Tiirk itrj-m gevrelsri-ne baS'layan ba{.lar d.erlnlegniqbir" $ch. Segea enp;bitii di{r'eIbi'rr ok i; rer e ra stada ['tiriciyenin ikbisad' t coiigsf'ta $s r bla f,:.rnan incelennresl t;{n ;:inad.o1u.tya 1lim kafileleri gondernistir.Bu ilml kafiteleria bebkik guzisine goadorllme.lerinia s€*

'bep'Ier.fnden birt de guydu; Iki iilke srqslndakL bLcarebingeligmesi ve gitgtde ar.ts,alcba olan ilgio T'iirkiyesdeki babiive "lktisad.i gartlarrn ve ihtiyaplaren yalil.ndan bournn8sLu:L

gerekbiriyordu, trsbanbuld.aki 'i }/lasar Illmi.er Enstittisii t?

fgfg yrlend,a lebq,nbultun i;Sali ve bcre; nuohed'ele,Eialn yorat-'H,fe yeni garbJ.ar yiiztinclen ;alrlnata11nCI soE ver&ek zorund'a

kaldr. Dahs 6oarala ru Xnksra Llatversibesind.e o;eIan llungarolojiKiitstisii, bu eqsbitiiniin, Macar-tiirk kulbiirel ve lt!ili miinasebet-

lerinin geligroesi ?aJ.rgnal-orr.aa d.eve n ctrii;, bu d-ostlukruhunu benimseni6tir" $akera Hungaroloji Sasbittis'iind.e 15 frf-d.an fazla bir %aman bO;uuncc Macar profesorleri ?0lagrnr lla r,Mscar ed.ebiyo te, hlaca r ba riid ye Maca r-ftirk niina sebe bleriniaaragtrrt k:rase kollarr nd.e bir;ok uT,rnan yo bipt:irry_i;lerd.ir. 3u

' alado ijzollilcle Prof.D!'. LlszIb Rtsorryitnin,fuffgnaland iktrs b e d.e ije r .

lliiacar tiirkolojisini, birinci dilnyo harblnCen ibbiberentenrsil etneie baglayan yeni ili.nn adenlan, d.ei'crl-j- ;aLL$nt-Iariyte bu alaadaki ilni calrgmcLar1 d.aha da ilerLebnisler-d.ir. Yeni ilin ad.eml-are neslind.en ea.do$erliler atastnd.aGyule Nbneth llrayos tr'ekebe, ISszIO Rdsorryi ve lr:yos Li.getit

*)7F

tl

nin isinrlerint u ikf ed.r'bil.iriz. L]u ilim ad.anlerr iu{acar lli.nr*Ier Skaclenigiain riyelerid.ir. Bu itin ad.em.lartm.n fala$ms Iarr.I'ria ca r lsta nt d,gki fiirko Ioj I Ens bit iisiintin" d.e ge Ii pnesi ni sa ila-megbrr. Bud.api?lbe tjaiyersitesi tiirkoloji Kiirsiisind-en ba gka r

d.aho i}:i beae'iinlversite pariiiyub ensbit''llsi.i ku,r,elnsusbu.r.Dqiu 4"yr ve I; -Asyc Ensbibtiterj- isinlerini ba1itysn bu iktkurutup, kend,i eLanla nnd.atrri falrs,no1rr4.sr ftirklerle iLgiIibai.i16 nn'llkcrr.ln&sl-ns, aragberel,r.as:.n0 biiyiik onen vernelcbe-d.irIer.l,{qcar Ilimler Akad.enisi Kiit'iphanest ;i.an:.nda ?a l,r9-makba olan So#u Kiibiiphanesine d.e gria'iintisd.e biiJnik odevletrdiisnekbed.j.r, Fu kiitiiphane cyni zs ;nand.a ?,kca r >-arkiyat;e i:Lh-ru.n ea geng kurulugud.ur. 1950 ylrnda karulsn bu kiibiiphaaeAvrupa ;apeada bil-e iLglyi peken fiirk yazna eserleri ve ki-- ';.-bap kol"eksiyonlo rlyLe 1 CItigicolo;i ara gbr.r;:ro Is r:L m.s baelnlikuruluqla n nd-s n bir id.lr,

Iki d.tinya h,:rbl oresr.ad.aki d-evird.e birpok Tiirk oiigea*eisi, cit'renlnini Budapeste [iniversibesi Trirkoi-ojl Enstlbti-stind.e bitird.i. $nlcaratd.akl ii{acar filsloji ko}una deva$.edenbiirk oilr"o"tJ.eri d.e Debrecen Yaz llnlversitesiain d.evanlenisafirteriydiler. Brr liirk taLebeleri bugtin oLgun btrer llinadamr ola re kn . biacar-Tiirk m.iina sebet terj-nin' aragberelma st 1-pinc conlo baglo du=r/on etnekbedirler. Bu konny}a ifgili bir-pok nakaleleri yoJanlanat pbrr ve. bugtin d.e ha Ia yofralenmaicta-dr.r, Bu iU-n adanl-anm-a laceLenrcle riain onenLt bir Js.ssc-

6zelllkle Uiacarisbeatda bulund.uklan siire i,pind.e * illocor

d.ergi1erfiad.e yayanla nu:-s;tlr..

-2+*

'Iiirk il*in ho;;"nbrntll bugiin ae onenrli yerleri olan bu

dei;erLi il-ta ad.anlare aresroica birkit isi:r aikr eCelinlProfcsor II"ZrKoiayr -Prof . Fj.lLOzerd.ira, Prof *S"GdkbilgintProf. H. IJren, }rtrof.s. Bai;bav, ljrof.I. Kefego$lu.

Ilei iitke sro$and.aki ilsj- mr.inasebei;Ierin, iki Ctinya har-bi arosend.akL d.evirclehi g'liqnesini, bu devrc rosbl-iyon bir-golc d"eveb ve ilin bebkik gezilcri de gostefnclrbcd-ir. 3u erada

C.ahc dnce.ki SrlL*rd.a gelea bir'.olaya leinas e&elin.tsi-lLnqf drirrya hcrbiad.en onceki y1l-t.*rrle bir Llaccr ugak

ptihendisi vs Wesnr ol-an Jszsef Asboth, S*#tk hiiki.inctinindcveii iizerins S{irkiybye gib:rig vc ke acllstee Tiirk upakc:-}t-lierren beikilablendrnLrae:-, bir uiak fsbrlkaer., bir nontajobiilyesi vii b$,r 'pilob okulu kurulne.sr iqintn teglci-la|larrdl-lrlnasr odevJ. yerilnt;bl. $ugiinkii Ye gil-lcdy I{e va .&i,tnrna-n yori.*nia bcspibtr {aha ilcrkt barihlerd.e biibiin dtinya Uor,lflnd.aatonrnan bu Ltocar u-qak niihendlsl Jozsef Asbobhtun ad":.aa bagh.-rlf,.r. Jozsef .Asbobhrun 'Iiirk hli.kilnebinia verdigi gdr,sv tiaerine3aan:-rla&,Fr n\razzen. .planlar, bazr br:14i6 d.evlebloria neafaab+eli;nel,:ri yfizrinden Eer? eklegtirlle;aeni g, suya diiti:oiiptiir'

Tiirklye ve irisc.qrtston arrs:,nCaki piinosebetlcr lki diin-ya harbi araeesd.e de d.evan etei.sr bu are<14 bir;ok ilin ed.au:.

f,iirktgetyl zLyareb etntibir, ded.ik, 1924 yrhncla lgndcz liuaosIsbanbul Uairrerslbr,sinin d.rvebi iizerine, 'Iil"rk hcLtr giirlhskiclnda geyeb biiyri.k bagan kozanau bir seri koafere ns v"t-nigbir, L916 )rrlend.o ise diinyaca banrai:1,tl lllcoor bestelcar:. ve

-25-

tttisik bilgini SbIs 3o rb$k, 4d nan Saygunrla,$t-nli.kbe-.Asild.c*---Iutd.o d.ol-o;aralr he ik b.irkillrrinl topla:lrgr $iirk ve iilacar::;-isi-l( kri.lbiirl.*rt ar'-:s:-ad.aki bsFtan arn$fu.rilfli'$tr.t. 'Iiirki-yetde bulund.usu stire bcfundo BGIa Bart6k ttiisk llln ,;e?releri r

tarafend.sn bW.k bir ibibotr ve saygl goru:il15Utir. L917 yeleaclaTtirlc hriktine'bi Biirkbretd.eki argtvlerin rre ?stitbti vestlre Iaren

. tanzirrLni, nod.er& esasLars d"aya ns rak yon{ba gtaa diizenlennesiod.evini "Pfof.Iayos tr'eketetye vernigtir. AnbaL Rebhly ve Ferenc

, Csiki'ain ;nl"rgimlan d.a ilim bakrnrnd.en Ssfoh 6neslld.ir.AnaboI RcbltX.y frirk ne f eorol-ojt .301,r$nsla &&n bepki"lotlon-

--denlnasr, Ircreno Csitry ise tana ve hayva& Febi$birinL ala-nrndo ki ?o If g:r,: la rtyle fiirki*ve rye fayda Lr oLn;plo r&rr ,

. . ., Son Jrellsrd.c iki iitke crasr"ade yaprLrn itni niiaasebeb-., lerr Belecelr i;in iok i;cyler vecd ed.iyor. Ikiqet d.tinye harbi-

ni.n'rebep ol.clu$u blrkad yrlht arodafl sontra, I,,{ader llin oden-

" lc n ycnld.en'Tiirkiyetd.eki liri kongrcLere krbel;:oya ba;ladr-Iar, ['iirk llin,ad.qnlair 3uda.p+trbe;yi zryaseb etbller . L1SA

yrhnclc tllrk farih Kurunuaun geLeneksel koggresj.ade Macar i )

tr.irkolo jisLni . pr of . Ioyos tr'eke bu bensil eb bi. Lg61 yrlrnda',ys.pl kin kongretle ise llaca iisto nrla a leyos '3ekc ber GSaa Feh&r

ve Gyorgy Eazaitnin konferanslan okund.u. Lgl? Jrrhnde frirk .

',Di-l F;urununun d.avebi iizerlae tif, llacar i]-i;r adar!.e Gyulo N0neb.bn

I-oyos' Li.gebi ve Gybrgy'liazai trIII*ci 'i'iirk DiI Kurulbayeaakstr.lclrlar, Orod.e verd.lkleri koafr;fansJ"nre dayanarok kongrebu. n,; il,tn adanene lltirk DiI'Kurunu&a oo.ur vd haberlerlne iiyesi

sd"aq]'rren de wsdl.mrilr' ist{'r,'

iitkenlzJ- ziyereb eltii,er. DcFerli Tiirk bestekara ve niisik

bilgj.ni Adaaa $aygua, Lg56 Va L95g ye).Ierenda l',{acarlsbana

geld.l. Adnsn $aygun sy*, z'&'nda, nerkeai !fiecarisbantda Buluaon

&{illetlercts$1 Barbok Konlbesiain fsal iryoei'dir' L96t yr-

l:Lnda Profesor [.G6kbilgln, t96e yrlrnda is{)- Rekt6r"s'li'Yeblciat

inidarestrndeAnkaratinrverslbestp.rofeeiirlerindenbirgrup i,ilJrenlai atyareb ettil.er, .Aynr yrlda Budopegbe tln:lversi-

testr ,profeo$rlerinden blr gru'p Re-ktijr G'yulo Orbutaytnln

idArestnde .Aakaraya gfaerdk lu z1oareti tad'q ebbiler' Bu

karget.eklr niinssebetler ve ilni beplarr'a tezelennesil l'Jlacar-

tilrk ba{,la*ne vo lki [lke arsse.ndakl kutbiiser ve lfuoi tp-

btlriFiaid.esbekleyenherlcoetaraf,rFdanbtiytilel''.sevingl.ekergelannsicta ve iki iillce arssladaki ndinesebeblerln daha d"a

ge fil eeelt fi n:i-C.i- n'i' uye nd'r r neJr t e iLr"r'

olarsk $o'?bi,'= Lg# ser:uztund'a"-fou:,Loa t' siirlr Dll KuruL-

toyrnda trilsslo it*sorr.yir Gydrgy }isaai ve sstr'a Fehsr; L9'59 vc

Lg61-&e I. v,* TI. ii,J-l}ettersrasl' Tiirk Bs*t*fi Kongresinde d'e

GSza Feh&r kssferanslar vermiglerdir'prafoasf Gyula Nonetbri; ?o-ci deses yrlddaii* :::::"

sebetiyle Eiirt DiL Kurutsunua bir arnsirarr l{:t"," "tT.:"tuoma sr-

A r r"tvA tl 1r-

;:, ";1;"t;;;'"s;;;;;;,.'1n l'taca r tiirkol:$:"t::.-::: ?:

-X:;--

;;r";;ilil.-;;;;-verdrkrerr doi;eri srlsrerneki;edLr. T:::r ilimiri-*.r*ir-u;;;;;to iru zlrror*aar. . iltn bt'r rok lrac,a r irin

ar',

,, 1

[on cnlr'l.ll rr bcyuaCc illi tlkc ara stnd.aki niin^:se'roeb-

Ierin yalnrzca J-iim vc kiil-biir alsnlorr-nr miinhasir kaldre:-*nJ. soylernoh clo-aru claoz, ,iac:;r hotkrr T'ilfk hAllcrnen ni'Ilikurtulug niicuitolesinir iitabiirlc harekebl"erinl yakrnd'an ta-kip ef,nisbir. i{atbr bu qcvaglara bir ir,[acar olaa tiSte ZaLka

d.a kabrrm:-sblr. i{std zaLka rzmlr'tin tulug sava$Ia.rl.na ka;-

hr leu g, kahril no nlelcl-o r5-yle -* ffii takdislni de kau anrnl '?-"br. Kenal iitaburkti.ia ycrottLfil yeni tiirkiyer fiirk hAlkrnragird.ir:,i Jreni beri.hi yot l,'ireoristandc b'iiTtik pir itgi.Waad.rr-ru.i:brfr [iirklgeclgkl !,1 tdyPt aci-iit]rcritter Ie'i lgili bi:?:okitap ,yayenle4mr-!baI. lvtacarisUrntd,a itci yaa8r, 3ba btigkliinkiglltfini ve barq{l..cinenlai be'Iirbnek" iizoxe .iyrl, sylr. birer.:ser ycatnlad.r lc r; .

-.tsIki iilkeyi birbi,rine baFlayan lkbiscdi ve tiqqri,rt'ii.na-sebeblcfd-ea de bafusqd.e lin. Bu miine sebebler de soa onJ4llar'";boyup,c,a oaenLj- d.ereccd.e, geligurigtir., Boqtin tki ULlcenin kflr-

;. grbki:l ore lofok birbirleriyte 6ae'nli t!-cari bai:Iarl bulun-:ncktadrr. Blriaci dtiays horbiade * "orfit

'3ud.o pepte GANZ-. f,abrlLca se, lxJrk d enriryollo renr n Ood.er nleg tiri lnesi dave srnd.a'

gayot gnenli rol oynomL$trr. T".irkiy"tdg l,;pca r ORION ve G*ll,rS/iI

fabrikalsn rad.yo ve elcbls.ri de gayet iyi barnane kbaydr,ijeca ristcn .Ianir fucrrao nunta zlnan ka br lmrg tr r rre Macar. pav-yonu i:skic'cn oldui"r:. gibi brreiin d-u Izniro; bliJrlk bir ilgiylekargeLoapckta, en f ok ziyaret:,3r{i.f ?n ftr4lqalar ::r:sr?d'€.:-::.*.,lunmakba4a,r. Fab'rika inpla bi t;lerfVlng

1 ., l1{"'r€;$6n &lecar KO}'{PT,EX

'28 *

lglebnesi son Jrellar iiindc Ttirkiye'd,e bir?ok oaor'rl-i kuru-lup1a rln Ser?elclegtirilnesi Sdevinl cldr. .&nks ro rdakl deffir-nen , Isbanbulrd-aki nebabi yed' fsbri.kesr, Iktzd-eie hid.ro-elekbrlid s.antrali bdylees l,iacar uznaal.oreiu.n ?0]3?mB Iarlyi-ekuruld"u. Iki iilke aras:.ndaki blcart ntibed.ele bugiia L0 n11y6n

d.olera yaktrd.er ve neba,ran Qe;iblll"i bee*be lcatirlccak olursadurnaCea geL5"pe tenayrilti giisberilekbe*tf ' Stirktyetye gdnd.e*

rilea en 6n€s,li &{ecar thrap nanul.i"exi '6t*nlerder:rTelekoniinl-kasyon qletlesi, Tei.efon sonf,rol"lerl-, lsdya r ko''iryon, dizel,s.otortrems strutli nad.d.eler, ptrisbik eedsolog ve kinfls sccoyiinapulJ-exir1r.€1. $irkiyeden ibhol edlXea AAlLar arsstude d.a

punlarr. seyabllLtlzs ?eglbLi nsdsn eevheri, panuk, tlftikrttirtin, frnd-1k, s6ya fasulryase, kuru rlrtinn d.eri vpsr,

Iki iilke erasl-nd"aki spor ntinssebebLeri- de gibtikqegeli;nekbesir. Spor kargrla;naIeg dai:ia blrer dostluk gos-

terJdi olpugfur. IIer lki titkeaiq Epoxsvrve rl"eri kar!:'l:.kb $rlarak fubbold.s elde ed.j.Ien gelilnelerl yakrad-an lzle::ekbe-d.Lrlor" Ftrbbot alenl-nd.aki ka rl:. l.a pno 1a rd.an bautlar:.pl bdbtr-laball-h';Vdr6s r,obogot ve cscpeltln rtirklyod"e yapt:'r'-rr $€F-

1or, Fenerball;e balcllnn:r.n L95A yrb.ndo uleearisbande ki .:18ff,.e

-ve Lgr6 J-a11 ile 1962-de Siirkiye-iuiacsrisban nilti takrrke r p Ia $na la trl. . . tr\rbbOlsever ler bu k€ I Sr la1;:a l: re n bundc O

aoaxe. 'd-e d.evsl edeceFi iinidind-ed-rrIer.Giirgir've baskebbol kollerunda d.a iki iill:enin sporc\r

*29-

lnrr bef :ok d.efe kuyve blr:rini cilsbtiler. Ittaccr rre frirk gtiros-;ileri heson her')"r], kargr.tcp::akai;adrrre!, Lg55 yelanda Ttir-kiye bsskebboL nilli balunr da iirkerdzo serd.i" i\{uuar nilritalnnryle yopllen na$r.Sayet heyecanh ye e,porbnence geebi.Suau d.a peitinncd.e'n sciyllyeblltriz lci ,lvrupa Boskobbol panpi.yonast ::agLo rewla lvlaoar sporbevqrlerL ba rE fi.aden en f ok sevi-J.en yabanoe opeloula r [\irk basketbolsu]ofl.ydx , LgSj ve LgSgyrtlartnd-o Isbenbulra giden LIccar basketbolouLarr d.a Tiirkiyetd.e aynt sergiyle ve il_giyle kargeLa;bri,ar,

rirl Slbeaia her erande btrbi.rini ne hadar yakeaden ta-n]-nak lstedd$f,tti, ftirl*iye ve i.rlacarisbca arasrafuki edebi bag-Lar da gosfer'rrekted.tr. trirkiyerd.e bl,rgok lfiacsr kalesLk esetrTtirkpeye geurilnigtir. Mtkes, Jokai., GSrd.onyi ye lvtiksz0bhr{,negerleriai L4acar dtllnt ve ed.cbiyetinr gayeb lyi ve yslandanblLen s.l{.0zerd.i:r, s,I(srotaf ve zLya Tugrsl gibi klpiler fiirk*feye gevlrn"i.glerd.ir. Ge?en as:.rr.n'son Jrrl"l"arende n berJ. l,ieorir-isband.a f-tirk e{ebiyobrna kar;r btiyti}r bir ifgi gcisbernekbed.trr-"Ed,ebi dergS-lerd,e birgok defa Ttirk'pairleri.nin glirrerl .yayn-Ianru"$ter, 1899 vo l9I.O ytll-Eiread.a Inra Kar&csoa vo,GyulaIl{&ea&ros barqfendon trir}r gilr antorojlsi;tlcorardr. Buau :

tekip ed.en yrlJ-ar boyunca d.a lgnacz Kunos Stirk hallr ed.ejbiya-brnd,sn se..?ire eserrer itaerinde pah;gte. Trirll foJ.k{orunun eildeilorli esetleri, ve hor geyd.en 6nce NasreclCin iToca frkral,.urr-n:.a"dtinya ed.ebi;rs61as yaJrr kie sr&Ce lgnacz Kunos t ua ;a fe p-ne ls 11n:Ln bi.iytik rohi olnugbnr,

-JQ-

ftirk ed-ebiye brna kargr gosberiten irgi iilkenlzde son

y"rtrar boyunco daha ca 'artbr ' L?SB Jrrlenda Ttirlc :F'5a11an

derlenesi, 1961 d-e ise 45O sahlfeliic Tiirk ,siir anboloiisibasaldr, Lg61 yf [ad.a YaSar ]ie;:aLtLn " Tnee iilelrned' " ve

Haldua TaneFtin ,, AJnlgetlencla Sa1a$kil 't ieinli ese'rLeri

Macasca olarak yayanlanryor. Bualard'an sos'f,a da [iirlc ed'ebl

eserleri geviellerlae..devas ed.iteeekbi.tr. $acar yeyLaeqel{eri

fl.rzuli, Yahp --enaI, Oner seyfebbin, orknn ve li, Iien'al 'Iahirtve dl1.ss ,ltirrlr $*"rf ve gairLerinin essllerlntn i[acarea o]arak

yaJrenlansasr.aJ. pLanta gtr rmeptlr r

lllacdd*sbg.ndanurr<d.i].ine}i8f3].8sg&cri}enilgid.e'[,i,uk klilbiixtiae verilen d.eperl gostern*te&ir * ulkenitd'e

bugiine kadas henea de iki diizine tiirk dil bitgisi kitabryayrnlanna$brrr EunlarLn sonunousu t96O barihini ta !ar' Iilaoal;

istantd.a Siirlc diliyle ilgilenenler Budapepte {'}niverslbesi

[iirkolo,jl Ensblbtis'iinden begka Atf,t]"a Jozsef Ak*san univer*

eibesinde d.e tlirk$e bprenebfiLirler. Bu ekgara iiaiversitesineson yrilIar boyunoa devan eden Sgrenoiler arasrnd'g, genicilert

ntihendislerl .nnonbbrle,r, tlearet uuaeal'are bulunqTor' Fakat

trirfi eidebiyatana, ktilbiiriine, yahut ba lkt hel-ls' bai'layaa

niinaseb eblerin a ra gt!.fL Ina srna d.uyd.ulclar* j.tgi'c1en 6biirti

ti-irkge di'renenlgr d.e yok d'eliI,dgai.e ;rukare btnbeptrtiz rrllrk btr rnsgisi olen l\tecar-

f,lirk niinasebebl-erinin ancek gok lc-se bir dzebini yapnaya 88X-

ret ebtik, Dsha pelc potc gtizei ydnleri olan bu miinssebetlerr ikihalk alasrndaki bai,Isren g€lecekbe d.e gr:Itgeeeiil ve d.etrlnle-

gecef;i ii.ur-td.ini uya nd'ernakta d.r r .

-jl-

x.lace$. S*gi{oloiigrofyatar bilgi verir:

SIBLI0G[tnS'YA

es€rteri .ha kkrndE egaFrdaki biblio*

ifiorsvo*fhlJ. e Unga risebe BibliogrslhJ'eund.ed.er ortentg ltsch,.ungarischen Bezlehuagen

I{6rosi Csona $rohivrm ff /L926/, L99^2W

RcsoEyl,rIr. I ungarische Blbliographie der Turkologi-e

und. d.or oglenbaltsch-ungo rischen. ilezi-eirungen L926-Lgt4'

In: ii6fssi $soso irc'hlvum. I.Ergiiazungsband", l,Hefb /L935/I-58

Bu alsEda bilgi ed.tnnrlk ipia aqa {t do sLra lan:.n geoel

bib[iogtefyolan da d.ikkate afunak gerekir:BonnorlJr 3 Eibliographia iirchaeologica Hungarica

L7gT-Lg+r" Szeged L944

Banneril.fr-Jekobffyrlr:nKdz6p-Dun8nedencerbg0saetibibli-ogrofi&Ja I legregibb iddkbol a ]iI. .sz6zad-ig

*orba

funs Bt5lgesinin en pski zamsnlardan XI-Ci yiizyrla kad'er

arkeoloji bibliogrnflasr.Bu.dapesb f954

Banner rJ.-JakebffyrL : A Koz&,p*Dunanredenec r&gbszetl

blbtiografi-iia Lg54-Lg5g - 0rta funa i;6lgesi arkeoloji bib-Iiografyi sr yc154-Lg59.' -udapcsb f961 . r

Cry6rffyrGX.: ,ltirbcnetmi bibtiogreri'ii / it masysr 6stor-

t6neb &s hongfoglalls kbqyV&sr-,ebc * l,ilocar-1-a rrn eski tarLlrlne

alb e6erl-c.rin bj-lr"ti n3r:cflosr "/ I:r,: 4 nsgyslOk etodeirb1 6s

I-

der TutkologieL9L4*L925. In s

a honfogtel&srpl1 iior:b*rsalc Ce Kronikdsok btrad0sel iIflaca]loren Eedat Ia n ve bu8iinkti l,rloccrisbrno yerlosneLeri,.qcrdcslorrs ve Uronik:tLerin bltd.iril-erl, Sudepest LSSBt

?1L*?3+Eos&r3ry.Dr SevezetQs a naryer bort&nelen forr6seiba' '

0s irodalncbo , I-ItrL/a Maear barth koyaoklaieaa ye Lite-rattnine gi.ri$r/ r-rrl rBZ5-e kad.ar. iiudopest t95L*r958

l^{agyor btirbbnebi bibliogr&fia, I-IV .1- }.{acsr' barihtbibllogra$rgs].rI-IV, / Szerkeszbebbe -I{szerleyan I,Toth ZoItSa,

4

Iienr&rry G8hdfir Ksbqs l$szl-o .L825-LB6?. Br,ldspesh f95O-L959htoravegikrGf,, : Byzanti.no-turcica, I-II /Serliner

Ttyzenbinische'ilrbettearBand. LQ/. tserlin f958L{acar biir}colojislnln,en deserli kii;iturinin Ea 1r iinala rr

hakkende bilgi aila$rd.a yarlh ebtible,rqlen elcle ed.ilebilir:NemebhrGy.: ikgd&nitnk Ss a kel-ebi fllolOgia.

,l .frkad.entnia v,, garklyot,;etrk t/ }.n: Budefosti $aemle -Buda.pogbe Dergisl COXI lLgzS/ t 80-95

SorooryllJ. i Les grarrd.s orlenbp lisbes hongrois. 'i

In: Nouvelle Revue de Hongrie L973,flr8l0-8IFSz0cs$nyi;8. : r"rol&kezztinlc r6giekroI /-Eekil"eri gaalin,/'

In; furra A /L9L7i, 3-16

*?-

_ -1$egidakt bibriografya lar berirli bllgihrerin €ss.f _leri hekkr.nda ban bii6-i veimekted.ir;hlagyaq tudon$r{fos ikad.&mia .tlmanach /* Mecar f Linler

rllced.enisi ilLmaaaV:- /. pest 1861*,194]Beaed.icfir, R. : Die liberarj.scho

&{orevc.sitrc, tar jcta iiabiqua .riced.eniue/L962/ t ag5*11,&

Biblio6r*phie d,es oeuvres d.u prsfof n:rlc ba Olienba lia .lcad emiae Scienbia run/L962/ F 7-$J

. Sudena f,ozsef irod.olnl nnunlcssstga /*gozsef 3ud"en n, Lnilni ,.?slegnaLan/. In: Bud.enz lllbum ,/_Bud.enz ,.tt,madant /.Bud.apesb tBB4, JLI-jZL' c.zeglsd;rrii" : p.rof o |,.Fekebeornr ricba orienbarla ,jcad.e_

siae Scienblarun, Huagarlcae XIfT /Lg6\/ t 3_gFokosrDo 3 ir{uakscsi Bernsb irocra Inri nun}l&ss6ga /-Bernat

I\tiuakacsi'nia rlml ,:a 1r sm€ la rL /. In: lrriegyo r Nyelvor ,/_lfiacardll belcgist" TfrN /- /Lg\o/" L?Z_L?BGala$'bosrI', r TokSbs sgnd.or ruiive'inolr jegyzske ,/-sind.or

[fik$ts' in eserleri ,ro In: Takats Sand.cr, Miiyelcicl&sbcirb,,rnebibanulmfinyok r*Kitrbtir barlhi hakkenda etiit Ler/, Bud.a.pest196tr,377*4ffi

Galonbosrir" : ;r rak$ts s&nd.orral fogialliozo irod.alomjeg"yz&ke /* sand.or Takabsr ra ilgiti ettitrerln bi-briografya-*/, rn: takt ts FiO ad.or, ivltivel6d esbcirt6neti ba aurmsnyok -

-1-

Tcibigkeit von GyulaScl"e,atio rum. Iiuaga rica e

f," fi,iigeb i.,lfirnsaricae XV

t./-i{utb;t;r#fff,

f l1:f; o'u'r', / ' Budo pesb reor, 4@-+Lj/,{krdemi ye rlkodeni r,;::ff.rffi1;-d:_i-;ff ;fj-,:ffii,');;Z; rl' -i-:

*kcd emlai Er besibd ,/-aLrad.c,nl Bel,-ebe n:i/.Haz,cisGy.: Gyula jrrsnethrin Eserleri rla: Il*mebh ,lr_m.ai'anr, inkara !,962rr:_+r rleri rla: II0

lilelich J6nos irodclni nuak&ssdga lg4e je a,lSr l_1g."/-Janoe &1er{s6':is irnlr;;;#rJi;:' oca,k L943*ekodar,/.rns Enl&kkciwt Metleh ;inos hebuenedirr satiistesnapj&rn,'1*Jaunos Me lrshrio zo-iooi doqum ;rrtd.ciniimri milnasebe Liyregrkerelan arm.afi.an ,/, Bud

rrrunkScsi., B. r "roron""t

L9+2t5a3-52,

* ff n r i s crr e Ruad s ch, ,-

.;'; ; ri:;,:;i; _::::r y riiy"::rrr{_!rir,

ltl$neth, Gy. ;J. lhury /,Ihury Jozsef eml0l:eze be/,r uevirenZLya Tuqisl. /Ivlacar Bilin"Eserleri Scrisi l/, Isbanbul LgSare57-rJTi;i;;-T:ilL1;:'" iroda rmi mun;;;"il;'''iur-ro,kada r /, i*, -*"*"*, Ny* ro;:,*]:"; "jiil"#

:+ )r;#l:.rJ:il*.' zsiralr&1. e Bibliographt* uur-iro*iben yon professorZolban Gombocz, fn; Ungarische Jahrbrictier XV /Lg36/t3?6_1g4

-4-

lvlacar tiirlcolojisi.nin cn,onem}i organla re ba rih sr"rasJ-nag$re ;unlardrr:

ireleg*-&,Snls /Doe*u Dersisi,/, -?il{$-tl Krra a,9g_pru_*,gggi-g1g /Xorosi (lboma .ir givi,1.

Bunlar:,n yerini- bugiin d.o glknakbo nlern @iie.od.cT:lag- "r$q":Lge!Ls,r:@. d.er6ioi e Lan. $trr .

.'i$atJs&a slrsLanan Mccar. biri-n d.ers*l-erind.e birrok d.e*Ferri tiirkotoji nakoresi.':rlcne$tar rro nJg"ia de prrcnei.toa.r,4hq-{9#$L &&ffii.-ti,/iikadeni Be r l e beai,/rr$s,ffieJ* ltrql.J,/Mac a rD|LL/ | Se-sffg$"-Hfle-I$s E /rfiacar Di r Bctc?J silr $tq.l-rgg..{-g+rqiyJge_*ggQe1qk/n1}.oi tik Ders i,si/ St, bgggjlgplds /r;r nosra fya /S,zdg*q_{o]f ZYti.syr, L},a r / , Eud apes bi Szenle ,/Sudapes be Dergisi,/gc-bg*.li-ggqigllpg .Aced.eniac i3cientiarura llung;oricae. i

lilbr ?:-ur1*r $ ole nlar bugrin de .?rki*skba ol.oa Cergil-erd.irr

!'Bugiin Ii;ig$rcj.-glgggl-M ./&toe:r Bit is.il

1(0rb si