20. YÜZYILDA BÜYÜK BRİTANYA’DAKİ İNANÇ OKULLARI*

Stephen J. McKinney**1

Giriş

Britanya’daki İnanç Eğitimi (İngiltere, Galler ve İskoçya) bir dizi sebep-ten ötürü 1990’lardan bu yana ciddi bir toplumsal ve siyasi ilgi uyandırmış-tır. İngiltere’de ve Galler’de, bu durum kamusal olarak desteklenen inanç okullarına olan siyasi desteğin arttırılması ve İngiltere ve Galler’deki inanç okullarının yayılmasıyla ortaya çıkmıştır (McKinney, 2006). İskoçya’da inanç okulları ağırlı olarak Katolik olup İskoçya hükümeti başkanından belirgin bir kamusal destek almışlardır (McKinney ve Conroy, 2014). Bu makale Bü-yük Britanya bağlamında kısmi ve tam devlet desteği alan inanç okulları üzerinde duracaktır. İlgili bölümün çerçevesi geç 20. yüzyıl ve erken 21. yüz-yıl olmasının yanı sıra İngiltere ve Galler’deki inanç okullarını ele alınacak-tır. İskoçya’daki inanç okullarına ve bağımsız bir biçimde desteklenen özel inanç okullarına dair son derece sınırlı bir sayıda gönderme yapılacaktır. Kuzey İrlanda’da devlet destekli inanç okullarına hiçbir gönderme yapıl-mayacaktır.

Bu makale 18. ve 19. yüzyıldaki din okullarının tarihsel kuruluşuna ve bu okulların zorunlu ve kitlesel olan devlet destekli olanlarına kısa bir giriş yapmakla başlayacaktır. Makale 21. yüzyılda İngiltere ve Galler’deki inanç okullarının genişlemesini incelemekle devam edecektir. Bu bölüm siyasi dü-şünmenin ve inanç okullarının açık bir biçimde kamusal olarak meşruiyet kazanması ve onların genişlemesine imkan kılan ifadeleri ele alacaktır. * Çeviri: Serdar Cihan Güleç** Prof. Dr., Glasgow Üniversitesi, Eğitim Fakültesi. e-mail: Stephen.McKinney@glasgow.ac.uk

100. Yılında İmam Hatip Liseleri446

Söz konusu bölüm anahtar metin olan Faith in Schools (2007)’un önemi-nin altını çizecektir. Bir sonraki bölüm inanç okullarının ve onlara özellikle akademik başarı ve ahlak alanlarında karşılaştığı itirazlar, eğitimde tercih edilişinin yanı sıra farklılıkların tanınması, kapsam altına alınması ve hükü-met ile organize din arasındaki ilişkisinin rolünü daha yakından bir analize tabi tutacaktır. Bölüm bir takım sonuç görüşleriyle kapanacaktır.

Kısa Bir Tarihi Bakış

İngiltere ve Galler’deki inanç okulları 18. ve 19. yüzyıldaki örneğin Roma Katolik Kilisesi, İngiltere Kilisesi ve Yahudi okulları gibi bir dizi dini kurum tarafından oluşturulmuştur (McKinney, 2008a; Miller, 2014). Bu inanç okulları 1870 yılında Eğitim Yasası ve ardından 1880’de çıkartılan 5 yaşından 10 yaşına kadar bütün çocukları zorunlu eğitime tabi tutan kitlesel zorunlu devlet destekli eğitimden fiilen önce gelmekteydi (McKinney, 2011; UK Par-liament, 2014).

İnanç okulları bazı hükümet desteklerine ulaşma imkanına sahipti. Daha sonra 1902 ve 1944 yılında çıkartılan yasalar bu düzenlemenin deva-mını temin etti (Gardner, 2005; Gallagher,). Bu durum İskoçya’da da benzer-lik göstermekteydi ki burada mezhep tabanlı Hıristiyan okulları (Katolik, Episkopal, Bağımsız Kilise ve İskoçya Kilisesi) 1972 ve 1918 (İskoçya) eğitim reformunun tarihsel olarak önceller (McKinney, 2103, Stevenson, 2012.) İs-koçya’da tam devlet destekli mezhepsel eğitim 1918 yılında (İskoçya) eğitim reformuyla sağlanmıştır.

İngiltere ve Galler’de 21. Yüzyıldaki İnanç Okullarının Yayılması

Gardner (2005) 1980’lerde İngiltere’deki Ulusal Müfredatın itici unsu-runun potansiyel olarak okul sistemindeki inanç okullarının konumunu tehlikeye sokabileceği şeklinde bir takım kaygıların varlığına işaret etmek-tedir. Bu korkular bir dizi hükümet belgesine yansımıştır. Bu belgeler 21. yüzyılda kamusal olarak desteklenen inanç okullarının süregelen varlığı ve yayılmasına olanak sağlayan araçlar olmuştur. Bu belgeler şunlardır: Schools Achieving Success (DfES 2001), Higher Standards, Better Schools for all (HM Go-vernment, 2005) ve Faith in the System (DCSF, 2007).

Schools Achieving Success (2001) İngiltere ve Galler’de 21. yüzyıl için ikin-ci öğretime yönelik bir eğitime reformu oluşturulması bağlamında bir prog-ram oluşturmaktadır. Reforma ilişkin geniş sayıda tavsiyelerin bir parçası

100. Yılında İmam Hatip Liseleri 447

olarak, söz konusu belge inanç okullarının sayılarının arttırılması noktasın-daki tavsiyesi noktasında son derece açıktır:

İnanç okulları da devlet eğitim sisteminin çeşitliliği noktasında önemli bir rol oynar. Geçtiğimiz son dört yıl içersinde, sektör içer-sinde yer alan inanç okullarının hacmini arttırdık ve şimdi açıkça yerel anlaşmaların yapıldığı yerlerde daha fazla inanç okulu açmayı arzuluyoruz (DfES, 2001: 45).İlgili belge aynı zamanda inanç okullarına yönelik daha kapsayıcı bir

kabul süreci olması fikrini savunmaktadır. Higher Standards, Better Schools for all (HM Government, 2005) belgesi hükümetin bütün ebeveynlere çocukları için eğitim tercihi yapabilmelerini vurgulayan bir belgedir. Bu belge eğitim tercihinin seçilen okulun mıntıkasına taşınabilme noktasında finansal geli-re sahip olan varlıklı ailelerle sınırlanmamasını, seçilen okulun yaşanılan mahal arasındaki ulaşım masrafının ödenmesi ve hatta özel okul eğitiminin seçilebilmesi gerektiğinin altını çizmektedir. Hükümet bu seçimin mümkün olması için bir takım koşulların sağlanmasını şöyle açıklar: Ebeveynlere okullar hakkında daha nitelikli bilgi; ücretsiz okul ulaşımı hususunda hak-ların genişletilmesi (bu sayede öğrencilerin kendi mahallerinden okullarına ulaşımı sağlamak) ve okullarda liyakatli kabul siyasetleri izlemek. Bu belge ve önerilen koşullar ebeveynlerin inanç okulları konusundaki tercihlerini güçlendirmiştir.

Faith in the System denilen belge ise yalnızca inanç okulları üzerinde dur-muş ve İngiliz eğitimi ve toplumunda yer alan dini okulların rolünü ince-lemeyi hedeflemiştir. Şu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir: Hükümet, devlet destekli inanç okulları sağlayıcılarının işbirliği ile bu belgeyi üretti-ğini ifade etmektedir. İlgili belge bir vizyon ifadesi olarak, ortak görüşleri temsil eden bir mahiyette tarif edilmektedir.

Belgenin son sayfası onu onaylayan kurumların listesini vermektedir. Bu liste devlet destekli inanç eğitimi veren okulları içermektedir.

Birleşik Krallıktaki Müslüman Okullar Birliği (The Association of Mus-lim Schools UK); Britanyalı Yahudiler Temsciler Kurulu (The Board of De-puties of British Jews); Katolik Eğitim Hizmeti ve İngiltere Kilisesi Eğitim Kurulu ve belli başlı dini zümrelerin temsilcileri (Hindular, Sihler vs.). Hü-kümet inanç okulları ve inanç toplumları (ya da inanç ailesi) arasındaki iliş-kiyi bir etki derecesi olarak tanımaktadır.

100. Yılında İmam Hatip Liseleri448

Faith in the System belgesi ise şunu ifade etmektedir ‘Her inanç okulu aynı zamanda bir inanç ailesinin parçasıdır, öğrencilerin geniş bir coğrafi toplumdan seçilmelerine olanak tanır.’ (DCSF, 2007: 4).

Faith in the System (DCSF, 2007) hükümetin niçin inanç okullarını des-teklediğine ilişkin bir dizi sebep sıralar. İnanç okulları Avrupa İnsan Hakları Meclisinin aldığı kararda ebeveynlerin haklarını tanıyan 2. madenin 1. pro-tokolünde şunu ifade etmektedir:

Eğitim ve öğretime dair üstlenilen herhangi bir işlevin yerine geti-rilmesi noktasında, devlet ebeveyninin dini ve felsefi kanaatlerine uygun bir öğretim ve eğitimin sağlanmasında ebeveynlerin hakla-rına riayet eder (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2010: Madde 1, Protokol 1). Faith in the System inanç okullarının okul eğitimine olan değerli katkısı-

nın altını çizer:Bizler okul sistemine, yerel cemaatlere ve ötesiyle katılımcı mahi-yette olan dini okulların yaptığı son derece olumlu katkıyı vurgula-ma fırsatından yararlanıyoruz (DCSF, 2007: 1).İnanç okulları sadece okul sisteminin katılımcıları olmaktan ibaret

olmayıp değerli ve katılımcı ortaklar olarak son derece olumlu bir katkı yapmaktadırlar. Bu tür bir dilin kullanılması inanç okullarının sadece eğitim sisteminin bir parçası olmadığını aynı zamanda sistemin de önemli bir parçası olarak onaylandıklarını ortaya koyar. Dahası, Faith in the system bel-gesi inanç okullarını anlayış, bütünleşme, birleşmeyi güçlendirme noktasın-da oynadığı kilit rolden dolayı övmektedir. Gerçekte inanç okulları, toplumu bir arada tutmanın zenginleştirici bir amili olarak öngörülür:

Bütün okul sağlayıcıları, inanç okulları da dahil olmak üzere, hem kendi içinde hem kendi dışındaki inanç cemaatleriyle toplumdaki bütünleşme ve birleşmenin destekleyici mahiyette bir işbirliği için-de olmalıdır. Hükümet ve inanç okulu sağlayıcıları farklı okullar ve toplumlar arasındaki işbirliğini ortaklık kurma noktasında bir kat-kı yapabilme şeklinde görmeli ve olumsuz stereotipleri yıkmalıdır (DCSF, 2007: 13).Bu belge bir takım gençlerden topluma ulaşmada güçlük çekenlerinin

inanç toplumlarıyla bütünleşmeleri noktasında bazı inanç okullarının özel-likle değerli olduğunu ifade etmektedir. İlgili belge yeni inanç okullarını ku-caklama niyetini tekrarlarken etkin bir biçimde bağımsız inanç okullarının sürdürülebilir bir sektör içinde toplanmasını teşvik eder. Hükümet bağımsız

100. Yılında İmam Hatip Liseleri 449

inanç okullarının sürdürülebilir bir sektör içinde gelişmesini kolaylaştırıcı destek sunmuştur. Faith in the System de hükümetin ‘adil ve açık kabul pro-sedürleri’ne olan bağlılığını yineler (DCSF, 2007: 16).

Bu üç belgenin tavsiyeleri inanç eğitimciliğinin tarih içinde kurulmuş bazı türlerinin yayılmasına ve inanç eğitiminin çeşitliliğinin artmasına sebep olmuştur. Günümüz İngiltere’sinde, şu an itibariyle 20.000’i aşkın sürdürü-lebilir devlet destekli okul vardır. Bunlardan 7000’den fazlası inanç okulu olup, takriben bütün devlet destekli okulların üçte birini oluşturmaktadır (Dwyer ve Parutis, 2013.) Bu inanç okullarının büyük bir çoğunluğu Hıris-tiyandır: 4,720 tanesi İngiliz Kilisesi okulu ve 2,252 tanesi İngiltere ve Gal-ler’deki Katolik okuludur (Church of England, 2014; Catholic Education Service, 2014). Az sayıda Metodist okul ve diğer Hıristiyan mezheplerinden (Yunan Ortodoks dahil) mevcuttur. 41 tane Yahudi okulu olup, 12 tane Müs-lüman okulunun yanı sıra diğer dinlere (örn. Hindu ve Sih) ait 8 okul bulun-maktadır (Oldfield vd. 2013).

İnanç Okullarına Yönelik Hükümet Desteği ve Karşı Çıkış

Görünürde inanç okullarına yönelik hükümet desteği, eğitim tedarikin-de çeşitlilik ve azınlıkların daha geniş oranda katılımını sağlamak konusun-da stratejiler şeklinde anlaşılabilir. İnanç okullarına yönelik hükümet desteği için muhtemel teşviklere ilişkin daha yakından bir analiz yapmak önem arz etmektedir. Bu bölüm dört konuyu ele alacaktır. (i) inanç okullarının akade-mik çevrelerdeki başarısını; (ii) inanç okullarının iyi bir ahlak üretmedeki ba-şarısını; (iii) inanç eğitiminin eğitimde tercih sağlamasını ve çeşitliliğin ve bu çeşitliğinin katılımının toplumsal düzeyde tanınmasına imkan sağlamasını (iv) inanç okullarının hükümet ve organize din arasındaki ilişkide önemli bir bileşen olmasını.

(1) İnanç Okullarının Akademik Çevrelerdeki Başarısı

İnanç okullarına yönelik hükümet desteği inanç okullarının akademik çevrede başarısının tanınması olarak anlaşılabilir ve aşağıda ele alınacağı üzere bu başarı olumlu bir okul kültürü ya da ahlakının oluşturulmasındaki başarı olarak da anlaşılabilir. Bu başarının tanınması okul eğitimindeki siya-si iklimin denetlenebilirliği bağlamı ve performans grafiklerinin okullar için başarı ölçüsü olarak kabul edilmesi içinde yer alır. Performans kuralları ilk öğretim ve ikinci öğretim okullarına uygulanmakta ve özellikle ikinci öğre-timde ağırlıklı olarak genel sınavlardaki performans üzerinde yoğunlaşıl-maktadır (Department for Education, 2014a).

100. Yılında İmam Hatip Liseleri450

Hükümet performans grafiklerinin ‘öğrencilerin başarı ve gelişimine ilişkin karşılaştırabilir türde güvenilebilir ve ulaşılabilir bir bilgi kaynağı sağladığını’ ifade etmektedir (Department for Education, 2014b). Bu bilgi, performansın senelik toplu grafikler içersinde geniş bir biçimde dağılımıdır ki bu da genel sınavlardaki okul başarılarının ulusal düzeydeki karşılaştır-malı göstergelerini sağlamaktadır (Gunter vd, 2014; GOV.UK, 2014).

İnanç eğitiminin akademik başarısı daimi (eş zamanlı olarak da) değer-lendirilmiş ve itiraza konu olmuştur (McKinney, 2008b). İnanç okullarının taraftarları inanç okullarının başarılarını yıllık toplu grafikler içersinde ta-nımlar (Morris, 2005, 2008, Butt, 2011.). İnanç okullarına yönelik bazı çalış-malar bu söz konusu akademik başarının şişirilmiş olduğu itirazını koyarak iddia sahiplerinin söylediklerinin aksine bazı müfredat alanlarında daha az bir öneme sahip olduklarını dile getirirler (Schagen et al., 2002; Schagen and Schagen, 2005 Yeshanew et al., 2009). Diğer çalışmalar ise inanç okullarının başarısını, minimal düzeyde olsa da, akademik olarak daha yetkin öğrenci-leri kabul etmesi sürecine bağlamakta ve Özel Eğitim Gereksinimi olan (Spe-cial Educational Needs - SEN) öğrencilerin kabulüne dahi sınır koymasıyla bu sonucu açıklar. Bazı raporlar da Roma Katolik Okulları ve İngiltere Kili-sesi okullarının inanç okullarına kıyasla fakirlik ve yoksulluk gibi arka plan-dan gelen bir çok çocuğu bünyesine dahil etmemesini ortaya koymaktadır (Rogers, 2012). İnanç okullarının başarısının seviyesine itiraz edilebilir fakat sınırlama meselesi ya da SEN öğrencilerinin veya yoksulluk arka planından gelen öğrencilerin dahil edilmeyişi üzerinde teenniyle şüphe edilmeli ve bazı inanç okullarının kabul prosedürleri yeniden değerlendirmelidir. Söz konusu üç hükümet belgesini göz önünde bulundurmanın faydası olacaktır (Schools Achieving Success, 2001, Higher Standards, Better Schools for all, 2005 ve Faith in the System, 2007). Bütün bunlar inanç okullarının liyakatli kabul prosedürleri için gereken şartlardır.

(2) İyi bir Ahlak Oluşturmada İnanç Okullarının Başarısı

Üzerinde durulması gereken ikinci nokta ise birincisine bağlıdır: Hükümet desteği inanç okullarının olumlu bir okul kültürü veya ahlakı oluşturmasında inanç okullarının başarısının tanınması anlaşılmalıdır. Bir çok inanç okulunun diğer türlerde eğitim veren okullara göre daha güçlü bir ahlak temeline sahip olduğu algılanmakta ve bazılarının daha kapsamlı olduğu düşünülmekte-dir. (Gamarknikov ve Green, 2005). İnanç okullarında daha güçlü bir ahla-

100. Yılında İmam Hatip Liseleri 451

kın olduğuna yönelik bu iddialar British Humanist Association tarafından tartışılmaktadır. BHA (2014) inanç okullarının gerçekten de bir tür ‘ahlaki değerler ve ebeveynlerden gelen eşsiz gıpta edilebilir güven duygusunu tecrübe ettiğini dile getirir’. Bununla birlikte bu ahlaki değerler ve bu ah-laki destek sıklıkla inanç bazlı olmayan okullarda da gözlenmektedir. Aynı zamanda inanç okullarının liyakatli ve kapsayıcı kabul siyaseti uyguladık-larını iddia etmekte ve ifadelerine göre inanç okulları benzer sosyo-ekono-mik bağlamda olan ancak inanç bazlı olmayan okullarda karşılaşılan ahlak yapısının sürdürülmesine yönelik aynı sosyal ve problemler ve güçlükleri paylaşmaktadırlar. Buna ilaveten okul teftiş raporlarının övücü mahiyetteki okul ahlakının niteliğinin yalnızca inanç okullarıyla sınırlı kalmadığı, benzer bir övgüye değer okul ahlakı niteliğinin inanç bazlı olmayan okullar için de ortaya koyduğunu söylemektedirler. Neticede, belirli bir sonuca ulaşmak ol-dukça zor, zira inanç okullarının ahlakı ve bu ahlakın etkinliğine ilişkin çok az sayıda araştırma yapılmıştır (Oldfield et. al., 2013).

(3) İnanç Eğitimi Eğitimde Tercih Sağlar ve Çeşitliliğin ve Bu Çeşitliğinin Katılımının Toplumsal Düzeyde Tanınmasına İmkân Tanır

İnanç eğitimine yönelik siyasi destek daha geniş anlamda Britanya kamu yaşamına 1980’lerin başında girmiş bir neo-liberal gündemin parçası olarak anlaşılabilir (Ransom, 2003). Ransom (2003) kamu hizmetlerinde kamusal denetim ve gelişmiş bireysel tercih imkanı oluşturan promosyonu yapılmış bir piyasalaşma (promoted marketing) olarak neo-liberalizmin aşamalarını bir harita olarak ortaya koyar. Ebeveynler ve inanç okulları için sağlanan okul eğitimi için sunulan bu daha büyük tercih imkanı ebeveynlerin kullanı-mına sunulmuştur (Gamarknikov and Green, 2005).

İnanç okullarının yaygınlaşmasına yönelik destek İngiltere ve Gal-ler’deki sivil hayatta yer alan dini çeşitliliğin pozitif anlamda tanınması ve hükümetin dini ve etnik azınlıkları daha geniş oranda topluma dahil etmesi hedeflerinden biri olarak algılanabilir (Gardner, 2005). Örneğin İngiltere ve Galler’deki Müslüman nüfus 2001 ve 2011 yılları arasında %3 ‘den %4.8 ‘e yükselmiştir (2.7 milyon). ATL (Association of Teachers and Lecturers) inanç eğitimine yönelik bu tercihin olumlu bir adım olmadığını çünkü bunun öğ-rencileri ve öğretmen kadrolarını dini planda böldüğünü iddia etmektedir-ler (ATL, 2007). ATL toplumun bütün inanç gruplarından öğrencileri kapsa-yan ve böylece “çeşitliliği kucaklayan” okullar tercih etmektedirler. Bu ideal

100. Yılında İmam Hatip Liseleri452

övgüye değer gözükmekte ancak inanç bazlı olmayan okulların çeşitliliği kucakladığı ön kabulüne dayanmaktadır.

Örneğin bazı Müslüman ebeveynler Müslüman okullarını tercih etmek-tedirler bunun arkasında yatan sebep çocuklarının diğer okullarda karşıla-şacakları önyargı ve İslamofobizmdir (McCreery vd. 2007). Bu ebeveynlerin çocukları için diğer türde eğitim veren okulları seçmesi için gerçek anlam-da bir kapsayıcılığa dair bir kanıtın sunulması gerekmektedir. Burada ifade edilmesi gereken nihai ve öğretici nokta şudur: İngiltere ve Galler’de önemli sayıda inanç okulu vardır (bunların sayısı bütün devlet okullarının üçte biri-ni kapsar) ve bu nedenle ortada bu inanç okullarını destekleyen ve tercihle-rini bu doğrultuda kullanan önemli sayıda ebeveyn vardır. Siyaseten uygun olanı, geniş bir oy kitlesi oluşturan bu ailelerin eğitim tercihlerini tehdit altı-na alacak türde politikalarla yabancılaşmamasının temin edilmesidir.

(4) İnanç Okullarının Hükümet Ve Organize Din Arasında Önem-li Bir Bileşen Olması

Dördüncüsü, bu üçüncüsünün devamı mahiyetindedir. Siyasi deste-ğin siyasi liderliğin daha farklı inanç gruplarıyla yakın temasını geliştirerek onların daha geniş bir toplumsal bütünleşmede olmaları için çabalamaları şeklinde anlaşılabilir (Beckford, 2011). Belki de bu tutum bizi temel mesele-ye ulaştırmaktadır: Tartışma konusu olan devlet destekli inanç okullarının toplumdaki dinin üzerinde rolüdür (Oldfield vd., 2013: 49). More than an Educated Guess: Assessing the Evidence on Faith Schools adıyla adlandırı-lan Theos raporunun tavsiyeler kısmında şunları ifade eder: İnanç eğitimi-ni çevreleyen tartışma “ideolojik bir yükle” gelmiştir. Çoklu toplum olarak (vasıflandırdıkları şey)’de dinin rolü ve konumuna dair daha geniş çatışma alanlarını üreten bir “çatışma alanı” olarak bu tartışma bir işlev görmüştür.

Bu yapı çoklu-kültürel ve çok inançlı nitelikte olan günümüzün çoklu toplumudur. Günümüzdeki bu toplum, toplumu sekülarizm ve din ile dev-leti ayırmayı desteklemek suretiyle onu etkileyecek belirgin ve gitgide artan bir seküler lobiyi içinde barındırmaktadır. John Pritchard, Oxford Psikopo-su ve İngiltere Kilisesi Eğitim Kurulu ve Ulusal Toplum başkanı (Church of England Board of Education and National Society) Theos raporu’nu cevap-ladı ve bunu “çatışma alanı” görüşüyle yorumladı (Pritchard, 2013 :55-56). Pritchard inanç eğitimine ve devlet eğitim sistemi içindeki inanç eğitimcili-ğinin varlığına meydan okuyan seküler zihniyetle idare edilen hareketlerin

100. Yılında İmam Hatip Liseleri 453

kiliselerde tepki topladığını iddia etmektedir. Ona göre bu okullar başka bir yere oturtulması gereken bir tartışmadır. Eğer okulların söz konusu “çatışma alanı” senaryosundan kurtulması isteniyorsa bu eğitimcilerin inanç okulla-rındaki kazanım ve ahlaki araştırmaları için zaman ayırmalarını ve niçin bu kadar popüler olduklarını netleştirmelerini gerektirmektedir.

İnanç okulları tartışmasının “çatışma alanı” yaklaşımını dikkate almak elzemdir. British Humanist Society, the National Secular League ve Accord Coalition’ın devlet destekli inanç okullarının varlığına karşı olduğu açıktır (McKinney, 2011; National Secular Society, 2014; British Humanist Associati-on, 2014; Accord Coalition, 2014).

Aynı şekilde bu tartışmanın ideolojik bir içerik yüklenmesi ve yer yer bir çatışma alanına döndüğü de açıktır. Elbette bu durum eğitimcilerin sürdürü-lebilir uzun soluklu bir araştırmayla inanç okullarının ve inanç okullarının kendisine özgü yapısı üzerine durmalarıyla avantajlı bir hal alabilir. Ancak açık olmayan şey Piskopos Pritchardh’ın başka bir yerde yapılması gerekti-ğini düşündüğü inanç okullarının içine düştüğü tartışmadan kurtulmasının son derece faydalı olacağıdır İnanç okulları dinin toplum içindeki konumu ve rolü hakkındaki daha geniş tartışmalardan ayrı tutulamaz. Sonuç olarak seküler lobi inanç okullarına karşı çıkmaktadır zira inanç okulları devlet ve organize okullar arasında kamusal ilişkinin önemli bir organıdır.

İnanç okulları hükümet ve İngiltere kilisesinin arasındaki yakın bağla-rın ve yine hükümetin (nispeten daha uzak olan) Hıristiyan mezhepleri ve Yahudiliğin arasındaki bağların daimi bir hatırlatıcısıdır. Yeni inanç okulları İngiltere ve Galler’deki bazı azınlık dinlerin (Örneğin İslam) büyümesi ve etkisinin hatırlatıcısı konumundadır. Kiliseler, Sinagoglar ve camiler (ve di-ğer dini ibadet alanları) ibadet için özel olarak desteklenen alanlar olarak görülebilir. Devlet destekli okullar ise okul sisteminin entegre bir parçasıdır. Her ne kadar binalarının sahipleri dini gruplar tarafından kısmen ya da tam olarak idare edilse de etkinlikleri okul içinde kamusal olarak desteklenmek-tedir. Dahası, devlet destekli inanç okulları farklı dini gruplara çocukları günlük olarak okul içinde belirli bir din çerçevesinde şekillendirmek (ya da en azından üzerlerinde bir etki bırakmak) için imkanlar sağlamaktadır. Bu durum öğrencilerin okuldan sonra ya da hafta sonunda ilave derslere katıl-ması gereksinimini azaltmaktadır (McKinney, 2004). Bu formasyon ortakla-şa yapılan ibadet ve manevi etkinliklerle, inancın diğer sınıf arkadaşları ve yetişkinlerin inanca olan tanıklığı ve okul müfredatında din eğitiminin daha

100. Yılında İmam Hatip Liseleri454

formal bir şekilde verilmesi sayesinde sağlanabilir (McKinney, 2011). İnanç okulları evde aile ile birlikte deneyimlenecek inanç yaşamını güçlendirecek bir ortam sağlayabilir ya da mümkün mertebe evdeki inanç edinimindeki herhangi bir kusuru telafi edecek türde bir ortam sağlayabilir.

Çoğunlukla ulusal ve yerel olarak (görevli) dini liderler ve inanç top-lumu arasında yakın bağlar vardır. Bu bağlar inanç okullarının sosyal ser-mayesini oluşturur. Bu açık bir şekilde Faith in the System de tanınmıştır ki bu hükümet ve inanç eğitimi sağlayıcıları olan dini gruplar arasında ortak bir vizyon raporu olarak tanıtılmıştır. Faith in the System inanç okulları ve cemaatlerini bir güç noktası olarak tanımıştır. Yukarıda yapılan değerlendir-meler inanç okullarının ilgili inanç cemaatleriyle yakın ve güçlü bir ilişkide olduğunu ve bu inanç cemaatleri için temel bir işlevi yerine getirdiklerini or-taya koymaktadır: İnanç okulları inananların gelecek neslinin dini gelişimi için asli bir katkı sağlamaktadır. Bu durum diğer dini yapıların inanç okulu kurma girişimleri gibi inanç eğitiminin genişlemesini açıklamamıza yardım-cı olmaktadır. O halde bu inanç okullarının günümüz toplumundaki dinin konum ve rolü üzerine olan daha geniş çatışmalardan ayrı tutulamayacağını da açıklamaktadır. Devlet inanç okullarını desteklemek suretiyle çocukların inançlarını şekillendirmesinin boyutlarını maddi olarak desteklemede ya da katkı sağlamaktadır.

İnanç eğitimi etrafında dönen tartışmaların zorunlu olarak bir “çatışma alanına” dönmesi gerekli değildir. Nitelendirilmiş ve bilgilendirilmiş deği-şim için bir odak noktası oluşturabilir ancak dinin toplum içindeki konumu ve rolüne ilişkin daha geniş tartışmalardan ayrı tutulamaz.

Sonuç Düşünceleri

Bu kısa makale Büyük Britanya içinde özellikle de İngiltere ve Galler odağıyla inanç eğitimciliğinin genişlemesi ve konumuyla alakalı bir bakış sağladı. Günümüz inanç okulları köklerini 19. yüzyıldaki ulusal eğitim sis-temlerinin teşekkülünden daha önceki bir tarihte bulmaktadır. Bunun anlamı da onların zorunlu kitlesel devlet destekli okul tarihçiliğinin bir parçasından ibaret olmayıp toplumun bütün çocukların ücretsiz okul eğitimi sağlayan uzun vadeli arzusunun bir faaliyeti olduğu anlamına da gelmektedir. Devlet öncesi destekli dini okulların varlığı Hıristiyan kiliselerin (ve bazı Yahudi ce-maatlerin) çocuklarının eğitimi için endişeli oldukları ve onların eğitimi için önemli bir meblağ ayırmaya hazır olduklarını ortaya koyar. Çocukların okul

100. Yılında İmam Hatip Liseleri 455

eğitimine olan bu bağlılık günümüzde ve daha yenileriyle artan inanç okul-larıyla devlet destekli bir okul sektörünün önemli bir oranda oluşmasına yol açmıştır. İnanç okullarına hükümet tarafından okul eğitimine ve topluma olarak katkıları dolayısıyla alenen değer atfedilmektedir. İnanç okulları ba-şarılı okullar olarak tanınmakta – her ne kadar bu başarılı oldukları bağlam (akademik ve ahlaki) açıdan itiraz bulsa da, inanç bazlı olmayan okullardan daha az başarılı olmadığı öne sürülebilir. İngiltere ve Galler’deki inanç okul-larının süregelen varlığına seküler lobi tarafından karşı çıkılmıştır. Bu bölüm inanç okulları etrafında dönen tartışmanın dinin toplumdaki rolüyle ilgili daha geniş çerçevedeki tartışmalarla bağlantılı olduğunu öne sürmüştür. Bunun nedeni de devlet destekli inanç okullarının gençlerin inanç gelişimi ve eğitiminde oynadıkları kilit roldür. Bunun yanı sıra devlet destekli inanç okullarının din ve toplum arasındaki elle tutulur ve yüksek profilde bir te-mas ve sözleşme unsuru olmasıdır.

Kaynaklar

Accord Coaltion (2014). Declaration of Aims. Retrieved October 1, 2014, from

http://accordcoalition.org.uk/aims/

Association of Teachers and Lecturers (2007). Faith Schools. Retrieved October 1, 2014, from https://www.atl.org.uk/Images/Faith%20schools%20PS%202007.pdf

Beckford, J. A. (2011). Religious Diversity and Social Problems. In T. Hjelm (Ed.) Reli-gion and Social Problems (pp. 53-66). London: Routledge.

British Humanist Association (2014). Faith Schools – Why not? Retrieved October 1, 2014, from https://humanism.org.uk/education/education-policy/faith-schools-why-not/

Butt, R. (2011). Gove defends faith schools. The Guardian. Retrieved October 1, 2014, from http://www.theguardian.com/education/2011/feb/17/gove-faith-schools

Catholic Education Service (2014). Catholic Education in England and Wales. Retrieved October 1, 2014, from http://www.catholiceducation.org.uk/images/Catholic%20Education%20EW.pdf

Department for Children, Schools and Families (2007). Faith in the System. Retrieved October 1, 2014, from http://www.religionlaw.co.uk/FaithInTheSystem.pdf

Department for Education and Skills (2001). Schools achieving success. Retrieved Oc-tober 1, 2014, from http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20010721133627/http://dfes.gov.uk/achievingsuccess/chap8.shtm

100. Yılında İmam Hatip Liseleri456

Department for Education (2014a). School Performance Tables. Retrieved October 1, 2014, from http://www.education.gov.uk/schools/performance/documents.html

Department for Education (2014b). 2104 School and College Performance Tables. State-ment of Intent. Retrieved October 1, 2014, from http://www.education.gov.uk/schools/performance/download/Statement_of_Intent_2014.pdf

Dwyer, C and Parutis, V. (2013). ‘Faith in the system? State-funded schools in England and the contested parameters of community cohesion. Transactions of the Insti-tute of British Geographers, 38(2), 267-284.

European Court of human Rights (2010). European Convention on Human Rights. Re-trieved October 1, 2014, from http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/act4.pdf

Gallagher, J. (2007). Catholic Schools in England and Wales: New Challenges. In Grace, G. and O’Keefe, J. (Eds.) International Handbook of Catholic Education (pp. 249-268). Dordrecht: Springer.

Gamarknikov, E. and Green, A (2005). Keeping the faith with social capital: from Cole-man to New Labour on social justice, religion and education. In Gardner, R. Cairns, J and Lawton, D. (Eds.) Faith Schools Consensus or Conflict? (pp. 90-101). London: Routledge.

Gardner, R. (2005). Faith schools now. An overview. In Gardner, R. Cairns, J and Lawton, D. (Eds.) Faith Schools Consensus or Conflict? (pp. 7-13) London: Routledge.

Gibbons, S. and Silva, O. (2006). Faith Primary Schools: Better Schools or Better pu-pils? Retrieved October 1, 2014, from http://cee.lse.ac.uk/ceedps/ceedp72.pdf

GOV.UK (2014). Check school performance tables. Retrieved October 1, 2014, from https://www.gov.uk/school-performance-tables

Gunter, J., Paton, G. Palmer, D. Bonagiri, S. and Oliver. M. (2104). GCSE school league tables 2013: compare your school’s performance. The Telegraph. Retrieved Octo-ber 1, 2014, from http://www.telegraph.co.uk/education/leaguetables/10590631/GCSE-school-league-tables-2013-compare-your-schools-performance.html

HM Government (2005). Higher Standards, Better Schools for all. Retrieved October 1, 2014, from http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20050301193034/http://dfes.gov.uk/publications/schoolswhitepaper/pdfs/DfES-Schools%20White%20Paper.pdf

McCreery, E., Jones, L and Holmes, R. (2007). Why do Muslim parents want Muslim schools? Early Years, 27(3), 203-219.

McKinney, S.J. (2004). Jewish education and formation in Glasgow: a case study. Jour-nal of Beliefs and Values, 25(1) 31-41.

100. Yılında İmam Hatip Liseleri 457

McKinney, S.J. (2006). Faith based schools: challenging assumptions and stereotypes in Journal of Moral Education, 35(1), 105-115.

McKinney, S. J. (ed.) (2008a). Faith Schools in the 21st Century. Edinburgh: Dunedin Press.

McKinney, S. J. (2008b). ‘Mapping the debate on faith schooling in England’ in McKin-ney, S. J. (Ed.) Faith Schools in the 21st Century. (pp. 1-14). Edinburgh: Dunedin Press. McKinney, S.J. (2011). The Contemporary faith school debate in the Unit-ed Kingdom. Education Today, 61(2), 11-18.

McKinney, S.J. (2013). ‘Catholic Education in Scotland’ in Bryce, T.G.K., Humes, W.M., Gillies, D. and Kennedy, A. (Eds.) Scottish Education 4th edition: Referendum. (pp. 298-307). Edinburgh: Edinburgh University Press.

McKinney, S.J. and Conroy, J. C. (2014). The Continued existence of state-funded Cath-olic schools in Scotland. Comparative Education (online publication).

Miller, H. (2014). Jewish Schools and Britain Emerging from the Past, investing in the Future. In Chapman, J.D., McNamara, S., Reiss, M.J. and Waghid, Y. (Eds.) In-ternational Handbook of Teaching and Leading in Faith-Based Schools (pp. 97-112). Dordrecht: Springer.

Morris, A.B. (2005). Diversity, deprivation, and the common good: pupil attainment in Catholic schools in England. Oxford Review of Education, Volume 31(2), 311-330.

Morris, A.B. (2009). Contextualising Catholic school performance in England.

Oxford Review of Education, Volume 35(6), 725-741.

National Secular Society (2014). Religion and Schools. Retrieved October 1, 2014, from http://www.secularism.org.uk/religion-in-schools.html

Office for National Statistics (2012). Religion in England and Wales 2011. Retrieved October 1, 2014, from http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-for-local-authorities-in-england-and-wales/rpt-religion.html

Oldfield, E., Hartnett, L. and Bailey, E. (2013). More than an Educated Guess: Assess-ing the evidence on faith schools. Retrieved October 1, 2014, from http://www.theosthinktank.co.uk/files/files/More%20than%20an%20educated%20guess.pdf

Pritchard, Right Reverend J. (2013). Response to More than an Educated Guess: As-sessing the evidence on faith schools. http://www.theosthinktank.co.uk/files/files/More%20than%20an%20educated%20guess.pdf

Ransom, S. (2003). Public Accountability in the age of neo-liberal governance.

Journal of Education Policy, 18(5), 459-480.

Rogers, S. (2012). How many poor children go to faith schools? The Guardian. Re-trieved October 1, 2014, from http://www.theguardian.com/news/datablog/2012/mar/05/faith-schools-admissions

100. Yılında İmam Hatip Liseleri458

Schagen, S., Davies, D., Rudd, P., Schagen, I. (2002). The Impact of specialist and faith schools on performance. Local Government Association). Retrieved October 1, 2014, from http://www.nfer.ac.uk/publications/91015/91015.pdf

Schagen, I. and Schagen, S. (2005). The impact of faith schools on pupil performance

In Gardner, R. Cairns, J and Lawton, D. (Eds.) Faith Schools Consensus or Conflict? (pp. 202-2123). London: Routledge.

Stevenson, J. (2012). Fulfilling a Vision. The Contribution of the Church of Scotland to School Education, 1772-1872. Oregon: Pickwick Publications.

The Church of England (2014). Church Schools and Academies. Retrieved October 1, 2014, from https://www.churchofengland.org/education/church-schools-acade-mies.aspx

UK Parliament (2014). The 1870 Education Act. Retrieved October 1, 2014, from http://www.parliament.uk/about/livingheritage/transformingsociety/livinglearning/school/overview/1870educationact/

Yeshanew, T., Schagan, I and Evans, S. (2008). Faith schools and pupils’ progress through primary education. Educational Studies, 34(5), 511-526.