Araştırmacıların Çağdaş Sorunu:• ••• ••"BILGI YONETIMI"ErdoğanBoz

Giriş

Bilginin "güç" kabul edildiği bir çağdayaşıyoruz. Bu yüzden çağımıza "bilgiçağı" deniyor. Bilgi çağının en önemlisorunlarından biri de ister bireysel ol-sun ister örgütselolsun "bilgi yönetimi"

sorunudur. Bilgi yönetimi. özellikle bilgi işçisi ola-rak adlandırabileceğimiz araştırmacılar için büyükönem taşımaktadır. Biz bu yazı vesilesiyle araştır-macıların bilgi yönetimi konusunda karşılaştıklarısorun(sal)lar üzerinde durmak istiyoruz. Bunun içinöncelikle bilgi yönetimine dair temel kavramlaradeğinecek. konuya yeteri kadar açıklık kazandırdık-tan sonra belli başlı sorunları tartışacağız.

Bilgi Yönetimi Nedir?Bilgi yönetimi konusuna geçmeden önce ko-

nunun daha iyi anlaşılabilmesi için özellikle birkaçtemel kavramı açıklamakta fayda var. Bunlar. bir-biriyle içli dışı olmuş ve çoğu kere de karıştırılmışolan "veri". "enformasyon" ve "bilgi" kavramlarıdır.Aslında "bilgi yönetirni'nt bu üç kavramın yönetimiolarak kabul etmek daha doğru olacaktır.

Veri (Data)Belge (document) çok genel anlamıyla bilgi ta-

şıyan kil tablet, yontu. papirüs, harita. yazma. ki-tap. dergi. resim. film. kaset. CD-ROOM. DVD. ağaracılığıyla erişilebilen WEB sayfası vb. nesnelerdir(Tonta.2004:2).

işlemlerin. işlenmemiş bir biçimde amaçlarabağlı olarak kaydedilmesidir. Veri. özümlenmemişve yorumlanmamış gözlemler. işlenmemiş gerçeklerolarak da tanımlanabilir. Modern kurumlarda veri.teknolojik sistemlerde saklanırve çoğu kezbir anlamveya içerik teşkil etmez (Güçlü-Sotirofski 2006:353).

Bilgi taşı içinde en küçükyapı taşı olan veri.enfor-masyonun işlenmemiş yapı taşıdır (Odabaş.2008:2).

*

C-:J

Enformasyon (information) "AçıkBilgi"

Enformasyon, düzenlenmiş veri olarak tanım-lanabilir. Düzenleme başkaları tarafından yapılırve yalnızca ilgili kişi için anlam taşır. Enformas-yon anlamlıdır, amacı vardır, konu ile ilgilidir, be-lirli amaç için şekillenmiştir. Enformasyon, olay veobjeleri yorumlamak için bir bakış açısı kazandırırve bilgi oluşturmak için gerekli ögedir (Güçlü-Soti-rofski 2006:353).

.~."11

Enformasyon, verilerin belli kategoriler ya datablolara göre anlamlı gruplara çevrilmiş şeklidir(Odabaş, 2008:2).

Açık bilgi ise; kitap, doküman, rapor, kısa not veeğitim kurslarında düzenlenen bilgidir. Açık bilgi,örtülü bilgiye göre daha hızlı iletilebilir ve düzen-Ienebilir çünkü açık bilgi direkt olarak tecrübedenelde edilen bilgidir. Bu bilgi kelime, rakam ses, veri,bilimsel formül, kayıt veya ürün şeklinde ifade edi-lebilir, kişilere formel ve sistematik olarak iletilebi-lir (Güçlü-Sotirofski 2006:355).

Bilgi (Knowledge) "Örtük Bilgi"Bilgi (knowledge) yorumlanarak elde edilen ve

kullanıma hazır hale getirilen yapılandırılmış enfor-masyondur. Bilginin temelini veri ve enformasyonoluşturur. Bilgi, enformasyonun rasyonel bir biçim-de akıl süzgecinden geçmesi, yorumlanması vekullanımı ile ortaya çıkar. Bilgi; karar verme, plan-lama, karşılaştırma, değerlendirme, analiz etme,tahmin yapma ve tanı koyma gibi yaşamın heralanına dayanarak oluşturulacak eylemlerin ve uy-gulamaların temelini teşkil eder (Odabaş, 2008:2)

Örtülü bilgi, insanınaklına tecrübe ve iş aracılığıy-la oturtulan bilgidir. Bu bilgi tecrübe yıllarından gelensezgi,duygu,değer ve inançları içeren bilgidir. Bu bil-gi aynı zamanda açık bilgiyi oluşturmak için kullanı-lan bilgidir ve diyalog, senaryove metafor kullanımıy-la iletilmektedir. Bu bilgi kolay fark edilebilir ve ifadeedilebilir, kişiseldir, nitelendirilebilirliği ve başkalarıylapaylaşımızordur (Güçlü-Sotirofski 2006:354).

Veri Enformasyon ve BilgiKarşılaştırması

Enformasyon daha çok somut bir olgu ikenbilgi genellikle bireylerin zihninde yer alan soyutenformasyondan oluşmaktadır. Bu özelliğe bağlıolarak genellikle enformasyon sesli, göruruulu vb.bilgi kayıt ortamları üzerinde yer alırken bilgi dahaçok bireylerin zihinlerinde yerleşik olarak bulunur(Odabaş 2006:1).

Veri ve enformasyon için kullanılan sorular"kim-ne-nerede-ne zaman?" sorularıdır fakat bilgiiçin sorulan sorular ise "nederı/" ve "niçinl"dir, unu-tulmamalıdır ki veri ve enformasyon bilginin oluş-masında ve kaybolmamasında önemli iki unsurdur.Veri olmadan enformasyona ulaşmak, enformas-yon olmadan da bilgi elde etmek zordur (Güçlü-Sotirofski 2006:353).

37

Q

cu> •

38

"

"

Bilgi yönetimi, bireylerin ya da kurumların, sahip oldukları her türlü bilgikaynağına yeni anlamlar ilave ederek ve bunları yeniden yorumlayarakbilgi üretmesi, çoğaltması, kullanması, çevresi ile paylaşması vedüzenli bir biçimde muhafaza etmesi evrelerinden oluşan bütünsel birçerçevedir. Bilgi yönetimi, bireylerin kişisel becerilerini geliştirme de ya daörgütlerin kurumsal iş süreçlerini düzenlernede ve daha verimli kılmadayararlanabileceği bir disiplindir

Bilgi YönetimiBilgi yönetimine ilişkin olarak uzmanların yap-

tıkları tanımlardan birkaçını şöyle sıralayabiliriz.Bilgi yönetimi; bilginin üretilmesi, geliştirilme-

si, düzenlenmesi, saklanması, transfer edilmesi,paylaşımı, yayılması ve kullanılması gibi süreç vetekniklerdir (Arslan, 201 2:12).

Bilimsel iletişim, bilimsel araştırmalar sonucuüretilen bilginin paketlenmesi, kalite açısındanonaylanması, ilgili bilim topluluklarına ulaştırıl-ması ve gelecekte kullanılabilecek şekilde korun-ması işlevlerinden oluşan bir alandır (Köse-Küçük,2010:264).

Bilgi yönetimi (information management) hertürlü örgütün etkin olarak işletilmesiyle ilgili bil-ginin sağlanması, düzenlenmesi, denetimi, yayımıve kullanımına yönetim ilkelerinin uygulanmasıdır(Tonta, 2004:3).

Bilgi yönetimi kavramı, hangi ortamda "paket-lenrniş" olursa olsun (metin, veri arşivleri, resim,ses, canlandırma, web sayfası vd.) "nesne olarakbilgi"nin seçimi, sağlanması, düzenlenmesi, kulla-nımı, korunması, ayaklanması, imhası, kısacası yö-netimini kapsamaktadır (Tonta, 2004:5).

Bilgi yönetimi, bireylerin ya da kurumların, sa-hip oldukları her türlü bilgi kaynağına yeni anlam-lar ilave ederek ve bunları yeniden yorumlayarakbilgi üretmesi, çoğaltması, kullanması, çevresi ilepaylaşması ve düzenli bir biçimde muhafaza et-mesi evrelerinden oluşan bütünsel bir çerçevedir.Bilgi yönetimi, bireylerin kişisel becerilerini geliş-tirmede ya da örgütlerin kurumsal iş süreçlerinidüzenlemede ve daha verimli kılmada yararlanabi-leceği bir disiplindir (Odabaş, 2008:2).

Bilgi yönetimi süreci; bilginin farkında olma,bilginin amaçlarını belirleme, uygulama, yay-ma, geliştirme ve saklamadır (Güçlü-Sotirofski2006:356).

Sonuç olarak aktardığımız bütün bu tanımlarıkapsayan şu tanım ayrıca verilebilir:

Güvenilir ve yararlı bilgiye ekonomik (ucuz, kolayve çabuk) olarak ulaşma; bunun için çağdaş bilgiteknolojilerini kullanma; orijinal bilgi üretme, geliş-tirme ve kullanma; bilgiyi kayıt altına alma, düzenle-me ve arşivleme; üretilen bilgiyi paylaşma ve yayma;araştırma (bilinmeyeni ortaya çıkarma) ve geliştirme(bilineni daha yararlı kılma) faaliyetlerine katkıdabulunma.

Bütün bu tespitler, bilgi yönetiminin öneminivurguluyor. Bilgi yönetimi daha çok örgütler (şir-ketler) için kullanılan bir kavram olsa da, bilgi işçisiolarak kabul edilen araştırmacıların da ilgi alanıiçindedir. Biz bu yazımızda bilgi yönetimine ilişkintespitleri aktarırken örgütters ilişkin olanlarını yahiç vermeyeceğiz ya da araştırmacılara adapteederek vermeye çalışacağız.

Araştırmacıların bilginin yönetimi konusundakarşılaştıkları veya karşılaşacakları temel sorunlarışöyle sıralayabiliriz.

ı.BilgiToplumunun BilincineYarma"Araştırmacı mı toplumu yönlendirir, toplum mu

araştırmacıyı yönlendirir?" sorunsalına girmedenşunu tekrar etmekte yarar var; bilgi çağında ve bil-gi toplumunda yaşıyoruz. Araştırmacılar bunun bi-lincinde olmak zorundadırlar; aksi halde toplumungerisinde kalabilirler. Bu yüzden "bilgi toplumu'nuiyi tanımak gerekir.

Güçlü-Sotirofski'ye göre bilgi toplumu, her şey-den önce bilgiye değer veren, onu kullanmasını bi-len,bilgi üretebilen bir toplumdur. Bilgi toplumundainsanlar sürekli öğrenmek zorunda kalacaklardır.Eğitim örgütleri öğrenen örgütler haline gelmeli-dir. Öğrenen örgüt için başlangıç noktası, değişimeinanmak ve paylaşılan vizyon oluşturmaktır. Öğre-nen örgütün özellikleri şöyle özetlenebilir.

• Değişikliklerden haberdar olma, değişikliklereduyarlık gösterme,

• Değişiklik için harekete geçme yeteneğinesahip olma,

• Kendi kendini sorgulama,• Kendi kendini örgütleyebilme,• Aktif zekaya sahip olma,• Açık ve etkili iletişimi yürütme,• Takım çalışması yapma,• Stratejik planlama yapma,• Bilgi yoğun çalışma,• Örgütsel hafızayı oluşturarak geçmiş birikim-

Ierden yararlanma.Örgütsel öğrenme ve bilgi yönetimi, birbirine

paralel iki kavramdır. Örgütsel öğrenme, bilginindurumundaki değişimi ifade eder. Bilgi; elde edilir,yayılır. üzerinde çalışılarak rafine edilir ve uygulanır.Bilgi yönetimi, farklı kaynaklı bilgiyi elde etme veortak anlayışı paylaşma yeteneğidir (2006: 364).

2. Değişime Ayak UydurmaYukarıda belirtmiştik, bilgi çağında yaşıyoruz.

Düne göre hayatımızda a'dan z'ye her şey değiş-miş durumda ve bu değişim süreklilik arz ediyor.Durum böyle olunca araştırmacılar da "değışırn'mbaskısı altındalar. Buna karşı durmak veya kayıtsızkalmak da mümkün değil. Bu nedenle araştırmacı-lar, değişime ayak uydurmak ve değişimin öncüsüolmak zorundadırlar, aksi halde araştırmacılarınbilgi çağının gerisinde kalma riskleri vardır.

Aslında bilgiye sahip olmak ve bilgiyi yönet-mek, değişebilme cesareti verir ve değişimi te-tikler. Değişim ise bilginin yenilenmesine ve ge-lişmesine olanak sağlar. Varlığını sürdürmek veayakta kalmak için değişimi yönetebilmek, bilgiyiyönetebilmeye bağlıdır, (Ülker, 2002:6). Dünyada-ki değişim mühendisliği çalışmalarını hatırlarsak"bilgi yönetimi" giderek daha çok gündem teşkiletmekte ve üzerinde hassasiyetle durulmayı haketmektedir.

it,i

i

'-" •...,- -' \

3. Bilgi Teknolojilerini Bilme veKullanma

Genel teknolojik gelişmelere paralelolarak bil-

gi teknolojileri de son yirmi yılda hızla gelişmiştir.

Elektronik bilgi kaynağı olan internet, araştırma-cılara sınırsız bilgi sunmaktadır. Bu bilgiden fay-

dalanmak için başta bilgisayar olmak üzere birçok

elektronik cihazı kullanmak ve internet'te bilgiye

ulaşma yollarına ilişkin teknik bilgiye sahip olmak

çok önemlidir.Bugün 50'Ii yaşların üstünde olan kimi araş-

tırmacıların bilgisayar kullanımı konusunda hala

tereddüt yaşadıklarını ve bilgi teknolojilerinden

haberdar olmadıklarını biliyoruz. Bu tereddüdün

bilgiye ve teknolojisine yenik düşme korkusundanve bunu aşma konusunda cesaretlerin zayıf olma-

s ndan kaynaklandığını söyleyebiliriz.

Bilim insanı temelde araştırma, danışmanlık ve

eğitim işlevlerini yerine getirmekle görevlidir. Anı-

lan işlevlerin yerine getirilmesi, öncelikle öğretimelemanlarının bilgi teknolojilerini etkin bir biçimdekullanmaları ve daha da önemlisi neden kullanıp

kullanmadıklarının bilinmesi ile mümkün olmakta-

dır (Kurulgan-Özata 2010:245).

r- ,..-----.

•••nı>.

.Q

cu~w.~>ıIiiL_ı!:3

ö~40

4. Bilgi Patlaması KarşısındaÇaresizlik

Gerek basılı ve gerekse elektronik bilgi kaynak-larında yaşanan bilgi patlaması, araştırmacılarıbüyük ölçüde zora (?) sokmuştur. Türk dili alanın-da yalnızca Türk Dil Kurumunun basılı kitap sayısı1100'e yaklaşmış, süreli yayınlarından (elektronikortamda da yayımlanan) Türk Dili, Dil ve Edebiyatdergisi 740'ıncı sayısına ulaşmış ve diğer yayınlar-dan Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten ve TürkDünyası Dil ve Edebiyat Dergisi de hatırı sayılır birsayıya varmıştır. Türk Dil Kurumu dışında, üniver-siteler, kamu kurum ve kuruluşları, özel yayın evlerive kişiselolarak yapılan yayınlarla basılı ve elekt-ronik yayın sayısı katlanarak çoğalmaktadır .

Bu bilgi patlaması karşısında araştırmacılarınıntepkileri çok farklı olabilmektedir. Büyük bir kısmıbilgi patlamasından yakınırken bir kısmı ise bununönüne geçilemeyeceğini hatta geçmenin yanlışolacağını savunmakta. Her iki durumda da ciddisorunlar ve endişeler var. Gerekli gereksiz üretilmişbu kadar çok bilgi, araştırmacıların işini kolaylaş-tırmak yerine ekonomilerine zarar vermekte ve enönemlisi zamanlarını çalmaktadır.

5. Bilgi Denizinde PusulasızKalma ve Her Bilgiyi DepolamaGayreti

Elektronik bilgi denizi olan internet'te pusulasızilerlemek cidden büyük sorundur. Araştırmacıla-rın, "bir gün nasılolsa bana lazım olur" veya "bukonuda ilk yazan ben olayım" düşüncesiyle aramamotorları na takılan hemen her bilgiyi elde etmeisteği, önemli bir sorundur. Bu süreçte, internettegeçirilen zaman, bilginin nerede ve nasıl depola-nacağı ve nihayet bundan nasıl yararlanılacağı dü-şünülmeden yapılan bu faaliyetler, bir süre sonraaraştırmacıyı çıkmaza ve masrafa sokmakta, bık-kınlık vermekte ve emeğini zayi etmektedir (Dener,2006:8).

Kitapçıları dolaşırken veya internet'te sörf ya-parken (kimi zaman) bu işi zevk olsun diye yapanaraştırmacıların, bilgiyi talep niyetleri sorguIanma-lıdır. Dener'in dediği gibi bu durumda "bilgi mi arı-yoruz?" yoksa "bilgi mi bakıyoruz?" (2006:10). Butür bir davranışın ekonomik bir gözle bakıldığındainsan sağlığından tutun da insanın sosyal ilişkile-rine ve bütçesine kadar çok zararlı olacağı açıktır.

Çağdaş bilgi kaynağı olan internet alanı o ka-dar genişlemiştir ki bir araştırmaya göre 2005 yı-lında internet üzerinde yüzeysel WEB'in (erişimeaçık sayfalar) derinliği 11.5 milyar sayfa kadardır.Buna karşılık derin WEB (erişimi kısıtlı sayfalar) yü-zeysel WEB'den 550 kat fazladır (Oğuz 2006:55).

6. Bilgi Kaynaklarını Takip veBunlara Ulaşma

Basılı ve elektronik bilgi kaynaklarını takip veonlara ulaşma konusunda teknolojik gelişmelerinbüyük faydası vardır. Bu sayede bilgiye ucuz, kolayve çabuk ulaşılır olmuştur. iletişim araçları saye-sinde dünyanın neresinde yayımlanırsa yayımlan-sın alan ile ilgili bir yayından haberdar olmak veona ulaşmak artık hiç de zor değildir. Ancak bukolaylıklar bir başka zorluğu da beraberinde getir-miştir. Sürekli katlanarak büyüyen bilgi denizindetakip edilecek ve ulaşılacak bilgi kaynaklarının çok-luğu, demin sözünü ettiğimiz olumlu havayı tersinedöndürmüştür. Bunun yanında bilgi talebinin artı-yor olması da sistemleri yavaşlatmaktadır (Dener,2006:9).

7. Yararlı ve Yararsız BilgiyiAyıklama

Özellikle elektronik ortamda ulaşılan bilgi-nin yararlı veya yararsız olup olmadığının tespitiönemli bir sorundur. Araştırmacı, araştırma yaptığıkonuya ilişkin kaynakların değerlendirmesini ya-parken pratik yollara başvurmaktadır. Bunun içindaha çok yazar, eser, WEB sitesi, kurum, yayıne-vi, bilimsellik, dosya türü, açık erişim vd. ölçütlerkullanılır. Bunlardan başka internet'te arama mo-torlarının sunduğu sıralamalar da etkilidir. Basılıkaynakların değerlendirilmesinde ise daha çok ta-nıtımlar, tavsiyeler, referanslar, yazarlar, yayınev-leri vd. öne çıkmaktadır.

Söz konusu değerlendirmeler için kullanılan buölçütler kimi zaman araştırmacıları tatmin etme-mekte. Bu durumda ilgili dosyaların indirilmesi veçıktı alınıp okunması veya yayınların satın alınmasızorunlu olmaktadır.

8. Üniversite KütüphaneleriniKullanma

Araştırmacıların, bilgi çağında güncel kalabil-meleri ve kendilerini yetiştirebilmeleri önemli bir

sorundur. Bunun için olağanüstü çaba sarf etmekgerekebilir ancak bilgi teknolojileri kimi çıkış yol-larını sunabilmekte. Bilgi teknolojilerinin en yoğunkullanım alanlarından biri de üniversite kütüphane-leridir. Bugün üniversitelerin gelişmişlik düzeylerikütüphaneleriyle ölçülebilmektedir.

Üniversite kütüphaneleri; araştırmacıların ih-tiyaç duyduğu her türlü bilgiyi istenilen zamanda,kapsamda ve elverdiğince ekonomik bir biçimdeulaştırabilmektedirler. Kütüphaneler, gelenekselbasılı kaynaklar sunmanın yanı sıra elektronik or-tamda giderek çoğalan bir sayıda katalog tarama,yeni yayınların izlenmesi, rezervasyon ve ödünç iş-lemleri, veritabaniarı, veritabaniarını toplu tarama,e-dergiler, e-kitaplar, açık erişim sistemi, kütüpha-ne tanıtımı, kullanıcı rehberi, internet kaynakları vegüncel duyuru aboneliği gibi hizmetleri sunmakta-dırlar (Kurulgan-Özata, 2010:244-245).

Bütün bunlara rağmen, araştırmacıların kütüpha-nelerdenyararlanmaoranları istenendüzeydedeğildir.

9. Bilgi ReddiDerıer'e göre böyle bir davranışın temelinde

bireyin okuma alışkanlığının gelişmemiş olmasın-dan, edinilecek bilgiye ön yargılı bir güvensizliğedeğin birçok sebep yatabilir. Aynı ruh hali bilimselbilginin ediniminde de yaşanabilir. Ör. Amerika'da-ki bir Çince profesörü, yeni elektronik bilgi erişimsistemlerini "dünyanın geleceği için tehlikeli dere-cede ruhsuz" bularak elektronik bilgi edinme ola-naklarını reddetmiştir (Dener, 2006: 16).

Benzer durumlar kimi Türk Dili ve Edebiya-tı araştırmacıları için de geçerlidir. Geleneğe sıkısıkıya bağlı ve bilgi teknolojisine uzak veya kimizaman çok yakın olanların, elektronik bilgi ortamınıaşırı güvensiz bulmaları sonucu, bilgiyi reddetmesöz konusu olabilmektedir.

10. Yayınların ve Tezlerin Kalitesiikinci bir bilgi reddi de yayın kalitesinden ve

sunumundan kaynaklanmaktadır (Dener, 2006:17).Üretilen bilgiyi çapsız, yetersiz, yöntemsiz, sığ,tekrar, şablon, kopya vb. olarak görme, bunun bel-li başlı nedenlerindendir. Araştırmacıların bundahaklılık payları büyüktür. Asıl sorun, bilgi reddinenedenolacak bilgiyi üretmek veya üretilmesine yolaçmaktır.

Türk Dili ve Edebiyatı araştırmalarında son

Dr

yıllarda giderek yayın kalitesinin düştüğünden he-men herkes şikayetçidir. Yalnızca yayınlar değilözellikle yüksek lisans ve doktora tezleri de aynıdurumdadır.

ıl. Bilgiden FaydalanmanınEkonomik Bedeli

Basılı ve özellikle elektronik bilgi kaynaklarınınediniminde ekonomik bedel önemli bir sorundur.Basılı kitaplar ve dergiler her zaman ve her devir-de pahalı olmuştur. Kütüphaneler basılı kaynaklarıelde etme açısından araştırmacılara büyük kolaylıksağlamaktayken özellikle yabancı basılı kaynakla-ra ulaşmak ciddi bir ekonomik yük getirmektedir.

Bilgi kaynaklarının giderek elektronik ortamakayması, erişime kapalı/yarı kapalı ve belirli birücret talep eden siteler. kredi kartı ile ödeme ko-laylıklarını sağlayarak bilginin ekonomik bir değerolmasına yol açmıştır. Bu durum, özellikle yabancıyayınlara ulaşmak isteyen araştırmacılara ciddi biryük getirmektedir. Üniversitelerin ve diğer kamukurum ve kuruluşlarının bu tür sitelere abonelikleri,kullanıcıları için bir fayda sağlasa da yeterli düzey-de olduğunu söyleyemeyiz.

Açık erişim de bu konuda önemli bir adımdır.Güven-Küçük'e göre bilimsel iletişimin önündekiengeller Suber tarafından "izin" ve 'fiyatlandır-ma" krizi olarak tanımlanmıştır. izin krizi, yasal veteknolojik engeller ile dergilere getirilen kullanımsınırlamasını, fiyatlandırma krizi ise yüksek fiyatlıdergilere erişim sınırlamasını ifade eder. Açık eri-şim, geleneksel bilimsel iletişim sistemindeki buaksaklıklara çözüm olmak üzere ortaya çıkmıştır(Güven-Küçük,2010:265).

ı2. Açık Erişim Zorunluluğu veAtıftar

Bilimsel araştırmalar için açık erişim zorunlulu-ğu, bu araştırmalardan üretilen yayınların yeni bi-limsel araştırmaları tetikleme süresini kısaltmak-ta ve araştırma etkisini artırmaktadır. Yapılan biraraştırma Türkiye'de elektronik olarak yayımlanantopl m 253 bilimsel derginin 238'inin (%94) açıkerişim dergisi olduğu saptanmıştır. Buna karşılıkYüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi, yak-laşık 245 bin tezin %13'ünün tam metin olarakWEB üzerinden erişimini sağlamıştır (Köse-Küçük,2010:265-266).

•••nı>ı.Q

Gl'1:JW

~GIL!iI>

==Ila o

41

Açık erışım makalelere bilimsel literatürdedaha fazla atıf yapılmaktadır. Başka bir deyiş-le araştırma sonuçları daha fazla kişi tarafındankullanılmakta, bu kullanım yeni araştırmaların ya-pılmasına yol açmaktadır (Köse-Küçük, 2010:265).Çok atıf alma, araştırmacılar için elbette önem-lidir. Yazılanların çok kişi tarafından okunması vebunların atıf alması bilimsel açıdan bir başarı öl-çütü olarak kabul edilmektedir. Araştırmacılarınönemli sorunlarından biri de eserlerine yapılanatıfların toplanması sorunudur. internet üzerindenyapılan atıf arama işleminde arama motorlarınınyararı varsa da yeterli değildir. Arama motorlarınınözellikle "atıf arama'ya yönelik seçenekler suna-maması, araştırmacıları giderek zora sokmaktadır.

13. Yayım İçin Bilimsel DergiSeçim Olçütleri

Araştırmacılar için önemli sorunlardan biri deüretilen bilginin yayına dönüştürülmesi yolundadergi seçimidir. Türk Dili ve Edebiyatı alanında çoksayıda basılı ve elektronik dergi bulunmakta. Araş-tırmacılar dergi seçiminde; uluslararası indeks-Ierde taranma, ulusal veya uluslar arası hakemliolma, yayım periyodu, prestij vb. ölçütlere dikkatetmektedirler. Bu konuda yapılan bilimsel bir an-kette, araştırmacıların eserleri için bilimsel dergiseçim ölçütleri şöyle belirlenmiştir; derginin pres-tiji (%68.6), derginin WEB erişiminin olması (%24),derginin makale değerlendirme süresinin kısalığı(%20), derginin tirajı (%14) ve derginin yayın sıklı-ğı (%1O)'dır (Köse-Küçük, 2010:268).

14. Bilimsel Etkinlik ÇılgınlığıSempozyum, panel, konferans, çalıştay, seminer

vb. bilimsel etkinliklerin oransız bir biçimde artma-sı beraberinden birçok sorunu getirmiştir. Bunlarınbaşında bilimsel seviyenin düşmesi gelmektedir.Bu tür etkinliklerin (neredeyse) turistik geziye dö-nüşmesi, ciddi araştırmacıların bu etkinliklere ka-tılımını engellemiş ve iş giderek festival havasınabürünmüştür. Hemen her üniversite, resmi ve özelkurum ve kuruluşun neredeyse aynı konuda ve aynızamanda uzmanlık, tecrübe ve birikim gibi değer-lere bakmazsızın benzer etkinlikler düzenlemeleri,ilginç bir yarış ve gösteriş halini almıştır. Türk Dilive Edebiyatı alanı bunun örnekleriyle doludur.

Bu tür etkinliklerin yönetimi konusunda bilimsel

bir otoritenin olmaması da işin bu hale gelmesindeetkili olmuştur. Araştırmacılar için diğer bir sorunda bu tür etkinliklerin ardından yapılan bilimselyayınlara ulaşma zorluğudur. Söz konusu yayınlar,sayıca sınırlı basılıp yine sınırlı alanda dağıtıldığın-dan bu zorluk bir türlü aşılamamaktadır.

SonuçBilgi çağının araştırmacıları, bir taraftan bilgi

işçiliği yaparken diğer bir taraftan bu çağın omuz-larına yüklediği bilgi sorunlarıyla karşı karşıyadır.Yukarıda bir kısmını vermeye çalıştığımız bu sorun-lar, "bilgi yönetimi" başlığı altında ele alınmakta vebu alanda yapılmış sayısız çalışma bulunmaktadır.Araştırmacılar, bilgi yönetimine ilişkin karşılaştığısorunları tespit etmek, çözüm yollarını araştırmakve bu konuda istişare yapmak zorundadırlar. Bizimbu kısa yazımız ise bu yönde atılmış bir adım ola-rak değerlendirilebilir.

KaynakçaArslan, Metin (2012) Araştırma Yöntem ve Teknikleri (Ders Notları),

Birecik-Şanlıurfa, http://birecik.harran.edu.tr /derSJlOtlari/arastirma...yon·tem,ve.tekntkleri.pdf (15.07.2013)

Dener, Hasan Işın (2006) "Bilimsel İletişim ve BilgiYönetimi Hakkında',http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak06/u06-4.pdf(15.07.2013)

Güçlü, Nezahat-Sotirofski, Kseanela (2006) "Bilgi Yönetimi" Türk Eği-tim Bilimleri Dergisi, Güz 2006, 4(4), s.351-371,Ankara, http://www.tebd.gazi.edu.tr/arsiv /2006_cilt4/sayL 4/35 i-373.pdf (15.07.2013)

Köse, Güven-Küçük, M. Emin (2010) "Açık Erişim Farkındalığı: BaşkentÜniversitesi" 2. Uluslar arası Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumıı(22-24 Eylül 2010) Ankara http://by201O.bilgiyonetimi.net/bildiriler/kose_kucuk.pdf (22.07.2013)

Kurulgan, Mesut-Özata, F. Zeynep (2010) "Elektronik Kütüphane Hiz-metlerinin Öğretim Elemanları Tarafından Benimsenmesinde Etkili Olan Fak-törler: Anadolu Üniversitesi Öğretim Elemanları Üzerine Bir Araştırma" BilgiDünyası, c.l1 (2) s.243-262, Ankara http://bd.org.tr/index.php/bd/artiele/view/136/119 (24.07.2013)

Odabaş. Hüseyin (2006) "Bilgi Yönelimi" Bilgi (Edi!. H. Odaba -H.Anamcriç), s.99-108, Referans Yayıncılık, Ankara http: 'eprints.rclis,orgf3844/l/12.pdf (22.07.2013)

Odabaş, Hüseyin (2008) "BilgiYönetimi ve YüksekÖğrenim Kurumların-da Kurumsal Açık Erişim" Xlll. Türkiye'de İnternet Konferansı, 22-23 Aralık2008, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara http://inet-tr.org.trinetconfl3.kitap/odabas_inet08.pdf (15.07.2013)

Oğuz, Esin Sultan (2006) "Web Ar ivlerne Yaklaşımları ve ÖrneklerleWeb Arşivleri" ÜNAK Bilimsel İletişim ve Bilgi Yönetimi, Ankara

h IIp:/ /www.bby.haceııepe.edu.tr/yay in lar/dosya lar /web%20ar%C5%9Fivleme .....pdf (02.08.2013)

Tonta, Yaşar (2004) "Bilgi Yönetiminin Kavramsal Tanımı ve UygulamaAlanları" Kütüphaneciliğin Destanı Sempozyumu 21-24 Ekim 2004, Ankara,

http://yunus.hacettepe.edu. tr/-ton ta/yay! n lar/Bi 19iYoneti mi .pd f(16.07.2013)

Ülker, Gülin (2002) Bilgi Yönetimi, İstanbul, http://www.belgeler.com/

blgfym/bilgi-yonetimi (15.07.2013) "'