ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Εργασία στο μάθημα της διδακτικής
θεωρίας και πράξης στη διδασκαλία
Όνομα φοιτητή: Μαλαμής Βασίλειος
Εξάμηνο φοίτησης: Η
Eπιβλέπων καθηγητής: κ. Κ. Αγγελάκος
Ακαδημαϊκό έτος: 2014-2015
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ 4ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936
ΠΗΓΗ: http://greece-foto.blogspot.com/2009/05/blog-post_29.html ημερομηνία επίσκεψης:2/3/2014
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή 1.1.Τί επιδιώκουμε με τη διδασκαλία του θέματος η «εκπαίδευση στα χρόνια της 4ης Αυγούστου 1936-1940»;
2.Πρώτη διδακτική ώρα 2.1.Αφόρμηση 2.2.Αφήγηση 2.3..Κατανομή και χωρισμός ομάδων 3.Δεύτερη διδακτική ώρα 3.1. 1Φύλλο εργασίας 4.Αξιολόγηση Βιβλιογραφία
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία έγινε στα πλαίσια του μαθήματος Διδακτική, Θεωρία και Πράξη της
διδασκαλίας στο μάθημα «Σύγχρονες διδακτικές μέθοδοι – προσεγγίσεις.», κατά το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015.
Μέσα από μια σειρά θεμάτων της Ελληνικής Ιστορίας του 20ού αιώνα που μας δόθηκαν από τον διδάσκοντα κ. Αγγελάκο, επιλέξαμε να κινηθούμε στην περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου 1936.
Σε συνεργασία με τον διδάσκοντα αποφασίσαμε να κάνουμε μια διδακτική πρόταση για την μελέτη του εκπαιδευτικού συστήματος, τις αρχές και τις ιδεολογίες, που έφερε το συγκεκριμένο καθεστώς, αυτά τα δύσκολα για την ελληνική πολιτεία χρόνια και να παρακολουθήσουμε μέσα από αυτή τη διδασκαλία τις ιδιαιτερότητες του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος όπως αυτό επιβλήθηκε από τον ίδιο τον αρχηγό του αλλά και να προσπαθήσουμε μέσα από τη μελέτη μας, να ψυχογραφήσουμε την ίδια την ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητα του ηγέτη του.
Είναι μια διδακτική πρόταση για να μελετηθεί από τους μαθητές της Γ’ λυκείου και νομίζω ότι αποτελεί από μόνο του το θέμα, ριζοσπαστική απάντηση στην απουσία απ’ το βιβλίο κάποιων γενικών χαρακτηριστικών της παιδείας εκείνης της περιόδου. Το βιβλίο αναφέρεται πολύ γενικά στις συνθήκες που βοήθησαν την άνοδο του καθεστώτος, τις συγκυρίες που επικρατούσαν στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες κατά την περίοδο αυτή, αλλά δεν αναφέρει απολύτως τίποτα για το ποιο ήταν το περιεχόμενο της παιδείας εκείνη την περίοδο και ποιοι οι στόχοι της.
Διδάσκοντας Ιστορία, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η Ιστορία ως μάθημα είχε και έχει έντονη αξιακή διάσταση, με την έννοια ότι διαμορφώνει κοινωνικές συνειδήσεις.
Στο πρώτο μέρος της εργασίας δίνονται οι αναγκαίες αποσαφηνίσεις σχετικά με τα κριτήρια επιλογής του διαπραγματευομένου θέματος και αναλύονται οι επιδιωκόμενοι διδακτικοί στόχοι.
Στο δεύτερο μέρος της εργασίας αναλύεται το σχέδιο μαθήματος και εξειδικεύονται οι επιμέρους διδακτικές στοχεύσεις. Στο σχέδιο μαθήματος χρησιμοποιήθηκαν και αξιοποιήθηκαν οι δυνατότητες των νέων τεχνολογιών και τεχνικών δυνατοτήτων που ενισχύουν την βιωματική μάθηση.
1.1. ΤΙ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ 4ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936-1940»;
Για την ορθότερη και πληρέστερη παρουσίασή τους οι διδακτικοί στόχοι οργανώνονται και παρουσιάζονται σε τρία επίπεδα:
ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ-Συστηματική Μελέτη των Πηγών Να γνωρίσουν οι μαθητές τις βασικές πτυχές της παιδείας και της προσφερόμενης εκπαίδευσης ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος που αφορούν:
α) την ιδεολογία και τα ήθη που διαπερνούσαν την εκπαίδευση στα χρόνια του Μεταξά.
β) Τους στόχους δημιουργίας και ίδρυσης της Ε.Ο.Ν. την ίδια την μεταξική προπαγάνδα μέσα από την οπτική του αρχηγού και μέσα από τα ιδεώδη του ολοκληρωτικού καθεστώτος πατρίδα, θρησκεία και οικογένεια τα οποία είχε προβάλει.
την ενεργητική προσέγγιση του ιστοριογραφικού υλικού της περιόδου Μεταξά με τη χρήση κατάλληλων τεχνικών ανάλυσης.
τη γνώση και τον τρόπο ανάλυσης βασικής βιβλιογραφίας και η δημιουργία σύνθετων ερμηνειών περί παιδείας.
Με την συστηματική μελέτη των πηγών στην τάξη να βοηθηθούν τα παιδιά να εξοικειωθούν με την μελέτη σύνθετων ιστορικών πηγών αλλά και να προσεγγίσουν την Ιστορία ώστε να εφοδιαστούν με όλα τα τεχνικά εργαλεία για την προσωπική έρευνα και μελέτη της.
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Οι μαθητές θα επιδιώξουν να κατανοήσουν το ιδιαίτερο κλίμα της εποχής, να μπουν στη θέση των ανθρώπων που ζούσαν την περίοδο της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936 και να προσπαθήσουν να αντιληφθούν τις κοινωνικοπολιτικές και εκπαιδευτικές μεταβολές που έφερε το ολοκληρωτικό αυτό καθεστώς.
Βασική επιδίωξη αποτελεί η προσπάθεια να έρθουν οι μαθητές όσο πιο κοντά γίνεται με την περίοδο που εξετάζουμε με σκοπό να κινητοποιήσουν την ιστορική τους φαντασία στα πλαίσια μιας «βιωμένης εμπειρίας». Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου θα αξιοποιηθεί μια σειρά οπτικοακουστικού υλικού και γενικότερα άμεσων ή έμμεσων ιστορικών πηγών, ώστε οι μαθητές να μπορέσουν να έχουν μια πιο άμεση επαφή με όψεις του παρελθόντος με στόχο την ενδυνάμωση της ιστορικής τους ενσυναίσθησης.
ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Το ηχητικό και οπτικό ντοκουμέντο από το διαδίκτυο συμβάλει εξαιρετικά στη διδασκαλία της Ιστορίας, καθώς απευθύνεται στο αισθητήριο όργανο της ακοής και της όρασης, τα οποία συντελούν κατά πολύ στη μάθηση. Το διαδίκτυο, αν γίνει σωστή επιλογή βίντεο και ηχητικών ντοκουμέντων, θεωρείται από τα σπουδαιότερα οπτικοακουστικά μέσα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ικανοποιητικά αποτελέσματα στη διδασκαλία της ιστορίας.
Επιλέξαμε να δείξουμε στα παιδιά μια προσωπική μαρτυρία από μια γυναίκα που έζησε στα χρόνια του Μεταξά και συμμετείχε στην Ε.Ο.Ν. http://www.youtube.com/watch?v=MsrEb66L51Q
Στη συνέχεια μπορούμε να συζητήσουμε με τα παιδιά σχετικά με την προσωπική μαρτυρία που παρακολουθήσαμε, τη γνώμη τους, τις απόψεις και τις σκέψεις τους για την οργάνωση της νεολαίας και τα ιδεώδη που προέβαλλε.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η διδασκαλία του μαθήματος θα γίνει σε ένα περιβάλλον ομαδοσυνεργατικής μάθησης. Τα παιδιά θα χωριστούν σε έξι ομάδες που καθεμία θα αναλάβει να ερευνήσει διαφορετικά ερωτήματα, ενώ ο ρόλος του εκπαιδευτικού θα μετατοπιστεί σε ρόλο συντονιστή της μαθησιακής διαδικασίας. Ο εκπαιδευτικός συνεργάζεται με τούς μαθητές είτε υποβοηθώντας την αναζήτησή τους, είτε ανατροφοδοτώντας την με νέα ερωτήματα. Ο έλεγχος των γνώσεων γίνεται έμμεσα και διακριτικά. Η διδασκαλία με το συγκεκριμένο τρόπο παρέχει στον εκπαιδευτικό όπως και στους μαθητές τη δυνατότητα ανατροφοδότησης, γιατί μπορεί άμεσα να δει τα αποτελέσματα της πορείας της διδασκαλίας και να επέμβει εάν χρειαστεί.
Η διδασκαλία στοχεύει να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν βασικές έννοιες της ιστορίας. Αναπτύσσει τις διερευνητικές ικανότητες και βοηθάει στην αντίληψη θεσμών αλλά και στην κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αξιοποιούνται προηγούμενες γνώσεις των μαθητών και οι προσλαμβάνουσες εμπειρίες τους από το περιβάλλον
Η διδακτική αυτή πρόταση είναι επηρεασμένη από το ρεύμα του εποικοδομητισμού (constructivism) σύμφωνα με το οποίο κάθε νέα γνώση βασίζεται στην προϋπάρχουσα.
Η διδακτική μέθοδος που χρησιμοποιείται βασίζεται στη θεωρία της ανακαλυπτικής μάθησης του Bruner. Είναι μια διαδικασία όπου οι μαθητές δραστηριοποιούνται, αναπτύσσοντας την δική τους κρίση. Γνωρίζοντας τα στάδια της έρευνας, οδηγούνται στην τελική φάση, δηλαδή στην αντιμετώπιση παρόμοιων γεγονότων, καλλιεργώντας την κριτική τους σκέψη και όχι την παθητική απομνημόνευση.
Η διδασκαλία πρέπει να διεξάγεται σε δημοκρατική ατμόσφαιρα, με διαλεκτικό τρόπο και ελευθερία σκέψης. Η αυτενέργεια του μαθητή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, γιατί στο επίπεδο της αντίληψης και της μάθησης, η απόκτηση γνώσεων προϋποθέτει την δραστηριότητα του υποκειμένου.
Η στρατηγική της διερεύνησης που ακολουθείται στο συγκεκριμένο σενάριο είναι καθοδηγούμενη καθώς ο εκπαιδευτικός έχει διατυπώσει τα ερωτήματα του θέματος και καθοδηγεί την πορεία της αναζήτησης. Οι μαθητές επεξεργάζονται το υλικό και τις πηγές είτε πρωτογενείς είτε δευτερογενείς και προσπαθούν να διατυπώσουν σκέψεις, κρίσεις, συμπεράσματα για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, τους στόχους καθώς και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ως προς την εφαρμογή του το νέο εκπαιδευτικό σύστημα που ευαγγελίστηκε το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936. Σύμφωνα με τις νέες προσεγγίσεις στη Διδακτική της Ιστορίας, μια διδακτική ενότητα διαρθρώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε η ιστορική γνώση να είναι προϊόν ερευνητικής διαδικασίας. Έτσι σε κάθε ενότητα υπάρχουν κεντρικά ιστορικά ερωτήματα και επιμέρους ερωτήματα προς διερεύνηση.
1Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΏΡΑ 2.1ΑΦΟΡΜΗΣΗ Ως αφετηρία για το μάθημα θα παρουσιαστεί το δεύτερο μέρος του βίντεο από το ντοκυμαντέρ του Σκαϊ «Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ 4ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1936- 1940» και θα ακουστεί η εγκύκλιος ενός διοικητού της επαρχιακής επιτροπής που εκφωνείται και απευθύνεται στα μέλη της Ε.Ο.Ν.
Θα συζητηθεί με τα παιδιά τι ήταν η Ε.Ο.Ν., ο τρόπος που προσηλύτιζαν τα νεαρά μέλη, η οργάνωση και οι βαθμοί και θα ακουστούν σκέψεις, απόψεις, παρατηρήσεις και συναισθήματά που τους δημιουργήθηκαν για αυτά τα παιδιά που συμμετείχαν στη νεολαία του μεταξικού καθεστώτος.
Στόχος αυτής της προβολής είναι να βοηθήσει την εκπαιδευτική πράξη. Πρώτον αρχίζοντας μια συζήτηση με κατάλληλες διερευνητικές ερωτήσεις από την πλευρά του διδάσκοντα, βοηθώντας αυτόν να διαγνώσει τις γνώσεις των μαθητών του σχετικά με το εξεταζόμενο θέμα.
Δεύτερον θα λειτουργήσει ως ερέθισμα για έναν διάλογο μεταξύ του διδάσκοντα και των μαθητών ή αν αυτό καταστεί δυνατόν και μια συζήτηση μεταξύ των παιδιών, που θα βοηθήσει τον εκπαιδευτικό να δει τα ενδιαφέροντα των μαθητών του και τις απορίες τους.
Θα βοηθήσει τον διδάσκοντα να αποφύγει μια μακροσκελή, μονότονη για τα παιδιά εισαγωγή.
Η αφετηριακή αυτή συζήτηση πρέπει να είναι σύντομη (δέκα λεπτά είναι αρκετός χρόνος), που θα πρέπει να αφιερωθεί.
Η αφετηριακή αυτή συζήτηση πρέπει να είναι σύντομη (δέκα λεπτά είναι αρκετός χρόνος), που θα πρέπει να αφιερωθεί.
2.2 ΑΦΗΓΗΣΗ Στη συνέχεια θα ακολουθήσει μια σύντομη αφήγηση από τον διδάσκοντα (διάρκειας δέκα λεπτών),που θα κινείται στους εξής άξονες:
Απόδοση του ιστορικού πλαισίου για το καθεστώς του Μεταξά, τις ιδεολογικές και πολιτικές επιδιώξεις του και τον τρόπο που προσπαθούσε να τις περάσει.
Αναφορά στους λόγους που η παιδεία στάθηκε για το καθεστώς η πιο προσοδοφόρα μορφή προώθησης της ιδεολογίας του ολοκληρωτικού αυτού καθεστώτος.
Τον τρόπο οργάνωσης, προσηλυτισμού της Ε.Ο.Ν., τις δράσεις και τους στόχους που εξυπηρετούσε.
Με την ολοκλήρωση της αφήγησης, οι μαθητές θα πρέπει να έχουν αποκτήσει κάποια βασικά ερεθίσματα για να μπορέσουν να μελετήσουν τις πηγές και να εξάγουν κρίσεις και συμπεράσματα
2.3 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΟΜΑΔΩΝ Στη συνέχεια τίθενται τα ερευνητικά ερωτήματα και χωρίζονται σε ομάδες για να τα μελετήσουν.
Ανάλογα από τον αριθμό των παιδιών, χωρίζονται σε ομάδες των 3-4 ατόμων. Εμείς εδώ θεωρούμε ότι έχουμε δημιουργήσει τέσσερις ομάδες παιδιών που η κάθε μία θα μελετήσει ένα ερευνητικό ερώτημα και θα βοηθήσει στην σύνθεση του κεντρικού μας θέματος που είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης στα χρόνια του Μεταξά.
Ομάδα Α΄ 1. Ποιά ήταν τα σύμβολα και οι συμβολισμοί που διαπερνούσαν ολόκληρη την εκπαίδευση στα χρόνια του μεταξικού καθεστώτος;
ΠΗΓΗ 1(σελίδα 83 από Ελένη Μαχαίρα «Η νεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα 1987)
Η χρήση ορισμένων συμβόλων και συμβολισμών πού βρίσκει κανείς πολύ συχνά στα κείμενα του καθεστώτος, υπογραμμίζουν με τη σειρά τους την ανάγκη μυθοποίησης μιας ιδεολογίας που δανείζεται πολλά από τις συγγενικές ιδεολογίες των φασισμών. Το μικρό λεξικό πού ακολουθεί είναι ένα απλό βοήθημα για τον αναγνώστη, για μια πολύ γρήγορη ματιά πάνω σε μια πολιτιστική θεωρία πού προσπάθησε να εδραιώσει το χαρακτήρα της κοινωνικοπολιτικής μορφής του μεταξικού καθεστώτος, συγκαλύπτοντας το ιδεολογικό της περιεχόμενο.
Τα σύμβολα και οι συμβολισμοί διανοουμένων πού συμμετείχαν ευθέως στη θεωρητική διαμόρφωση της κατάκτησης της μεταξικής εξουσίας. Βοήθησαν μέσα από τον εξοπλισμένο μηχανισμό προπαγάνδας (όσον αφορά τον προσανατολισμό και την οργάνωση) την τετράχρονη εργασία πολιτικής ένταξης κυρίως της νεολαίας.
Η 4η Αυγούστου: ημέρα νίκης και επανάστασης της ψυχής του ελληνικού λαού, η αρχή στροφής προς νέους κόσμους.
Ο ιερός πυρσός: συμβολίζει τον γνήσιο ενθουσιασμό την ημέρα της εγκαθίδρυσης του καθεστώτος.
Ο αετός:«Οδηγός γερανός μυριόφτερων κοπαδιών χελιδονιών για δυναμικά ταξίδια». Γίνεται σύμβολο του Τρίτου Ελληνικού πολιτισμού στο πέταγμά του «ξεσχίζονται τα σκοτεινά σύννεφα της διστακτικότητας και η αντάρα κάθε κρυφής και ύπουλης αντιδράσεως και μας αποκαλύπτεται το Νέον Στερέωμα».
Η φωτιά (σε κάθε μέγεθος): συμβολίζει την πίστη που άναψε στην καρδιά του λαού. Ο Διπλός Μινωϊκός Πέλεκυς: σκήπτρο των Μινώων, έμβλημα του αιγαιατικού πολιτισμού, σύμβολο της αιωνιότητας της ελληνικής φυλής και έμβλημα τόσο της βασιλικής (επίγειας) όσο και της θρησκευτικής(θείας) εξουσίας.
Ο χαιρετισμός: Δεν είναι απλά μια χειρονομία. Είναι εκδήλωση σεβασμού προς το χαιρετώμενο πρόσωπο ή σύμβολο. Δείχνει το βαθμό πειθαρχίας και… την ατομικότητα(οι διαταγές καθορίζουν σαφώς τα περί χαιρετισμού και τηρούνται με απόλυτη ακρίβεια).
Η σημαία: Δεν είναι ένα απλό κομμάτι υφάσματος. Συμβολίζει τις ηρωικές κι ένδοξες ημέρες του ελληνικού κράτους.
Η στολή: Την ένταξη στη μεγάλη οικογένεια της Ε.Ο.Ν. και την αναγνώριση του ανθρώπου-μάζα. Είναι η στολή της πειθαρχίας στα κελεύσματα του άγνωστου Στρατιώτη που έπεσε αλλά δεν πέθανε «υπέρ πίστεως και πατρίδος». Συμβολίζει τον παρόντα αλλά και τον παρελθόντα ηρωισμό(συμβολικά και πάλι, στάλθηκε ως δώρο από αντιπροσωπεία της Ε.Ο.Ν. στη νεογέννητη βασιλική πριγκήπισσα).
Η Σπάρτη: Η αρχαία πατρίδα της Ε.Ο.Ν. σύμβολο δράσης(σωματικής και πνευματικής), δόξας και μεγαλείου, σωστής αγωγής, κυριαρχίας, επί του εαυτού και επί του εξωτερικού κόσμου, σεβασμού προς τους μεγαλύτερους, χαλύβδινης πειθαρχίας, εγκράτειας και αγάπης προς τη φύση.
Ο Μέγας Αλέξανδρος: σύμβολο της εξαιρετικής ομορφιάς, της δύναμης, της δράσης, της ασύγκριτης ευφυΐας, της τόλμης, της κοσμοκρατορίας και της αθανασίας(βλ. Μεταξάς).
Ο βασιληάς: Της λεβεντιάς, της ανδρείας, της απλότητας του έλληνα στρατιώτη, της εθνικής προσδοκίας.
ο Αρχηγός (ενεφανίσθη χωρίς να σπάση μια μύτη): Σύμβολο θρησκευτικό και ηρωικό. Ανασταίνει τον νεκρωμένο Έλληνα, διαλύει το παχύ σκοτάδι, οδηγεί το Έθνος στα ανηφορικά μονοπάτια των μεγάλων πεπρωμένων. Ως νέος Χριστός κάνει θαύματα: ο πατέρας βρίσκει πάλι δουλειά και γυρίζει με ψώνια στο σπίτι·
η μάνα με το άρρωστο παιδί της βρίσκει καταφύγιο στην Κοινωνική Ασφάλιση· ο νέος προστατεύεται από το Κράτος που τον τοποθετεί σε εργασία και τον μορφώνει επαγγελματικά. Δεξιοτέχνης τιμονιέρης κουμαντάρει το καράβι ΕΛΛΑΣ. Ανορθώνει, ανανεώνει, αναδιοργανώνει, αναπροσαρμόζει κι οπλίζει την Ελλάδα. Παιδί του λαού, πατέρας με στοργή κι ενδιαφέρον, εργάτης πρώτος, πρώτος αγρότης και νεολαίος.
Η Νεολαία: Την αυτοθυσία, την τάξη, την πειθαρχία, την εύρωστη ψυχή σε υγιή σώματα.
Ο αθλητισμός: Μια ακόμη προσήλωση σε μια «κατ’ εξοχήν ελληνική παράδοσιν». Συμβολίζει τη βελτίωση του μέσου φυλετικού μας τύπου.
Οι λαμπαδοφορίες: Συμβολίζουν τη συνέχεια των παραδόσεων των Σαλαμινομάχων και των Μαραθωνομάχων.
Η Πρωτομαγιά: Την άνθηση της φύσης… και της καρδιάς. Τα στατόπεδα(ο φυσικός χώρος της ομοιομορφίας): Την συναναστροφή με τη φύση. Την εκπαίδευση.
Η αναδάσωση: Εγκλείει ένα βαθύ συμβολισμό· ο ελληνικός λαός μ’ επικεφαλής τον βασιλιά και τον Αρχηγό φυτεύει το νέο ελληνικό Δέντρο. Την ανανεωμένη Ελλάδα που προοιωνίζει μια πλούσια καρποφόρα αυριανή, σ’ εποχή μάλιστα «κατά την οποίαν η παγκόσμιος καταιγίς μόνον ερείπια σωρεύει εις άλλας χώρας»
Η δενδροφύτευση: Αποστολή ιερή κατά των τριών συντελεστών καταστροφής του δάσους: την πυρκαγιά, την εκχέρσωση και την…κατσίκα. Θ’ αποτελέσει τμήμα της αναγεννητικής προσπάθειας στη Βόρεια Ελλάδα.
Η επιστροφή στη γη: Συμβολίζει την ανασύνδεση της γεωργικής παράδοσης με το παρελθόν των θρύλων του λαού, καθώς και το γεφύρωμα του χάσματος μεταξύ πόλης και χωριού και της απόστασης ανάμεσα στον επιστήμονα και το λαό.
ΠΗΓΗ 2 (ΑΡΧΕΊΟ Ι. ΜΕΤΑΞΆ) Στις 31 Δεκεμβρίου 1937 έγινε η ορκωμοσία των 500 πρώτων Φαλαγγιτών της Αθήνας οι οποίοι απετέλεσαν το πρώτο επίσημα ανεγνωρισμένο τμήμα της Ε.Ο.Ν., παρ’ όλο που οργανωμένα τμήματα υπήρχαν ήδη και σε άλλα μέρη της Ελλάδος των οποίων η επίσημη εισδοχή έγινε αργότερα. Η εκδήλωση χαιρετίστηκε από τον ίδιο τον Μεταξά ο οποίος στον χαιρετισμό του έδωσε με απλά λόγια το σκοπό της δημιουργίας της Ε.Ο.Ν.
- ... Τραβήξατε μπροστά με θάρρος και με χαράν, την χαράν της Νεότητος, εις την ζωήν σας έχοντες πάντα υπ’ όψιν σας ότι δεν είσθε μόνοι, αλλ’ ότι ο καθένας από σας είναι αλληλεγγύως συνδεδεμένος με όλους τους συναδέλφους του, οι οποίοι έδωκαν τον ίδιον όρκον καθώς και η κάθε μία από σας είναι αλληλεγγύως συνδεδεμένη με όλας τας συναδέλφους της, αι οποίαι έδωκαν τον ίδιον όρκον.
Η ένωσις αποτελεί την δύναμιν. Αυτό μη το λησμονήσετε ποτέ εις την ζωήν σας και καταστείλατε κάθε ατομικήν ιδιοτροπίαν υπέρ της διατηρήσεως της ενώσεως του συνόλου σας. Ο δρόμος τον οποίον έχομεν να τραβήξωμεν είναι μακρύς, όσοι δ ε δεν τον φέρωμεν εις πέρας, θα τον αφήσωμεν ως κληρονομίαν δια σας, δια να τον φέρητε σεις εις πέρας, όπως και σεις θα τον αφήσητε μίαν ημέραν κληρονομίαν εις τους νέους της εποχής της μελλούσης. Ο δρόμος μας δεν τελειώνει. Όπως δεν τελειώνει ποτέ η Ελλάς. Αλλά εις κάθε βήμα του δρόμου αυτού πρέπει να έχητε μπροστά εις τα μάτια σας την δόξαν και το μεγαλείον της Πατρίδος και την επιβολήν και την κυριαρχίαν εις το εσωτερικόν υπέρ των ιδεών της Πατρίδος, τας οποίας εξεδήλωσεν η 4η Αυγούστου.
ΠΗΓΗ 3. (I.A.E.N.ΣΕΛ.88-89) Σύμβολο ενότητας και πίστης της Ε.Ο.Ν είναι ο Βασιλιάς των Ελλήνων. Ιδεολογία της το εθνικό Κράτος που χαρακτηρίζεται από τους όρους "ελληνικότητα" και "ορθοδοξία". Είναι αλήθεια ότι η διάρκεια ζωής της Οργάνωσης και του καθεστώτος υπήρξαν σύντομες και δεν γνωρίζουμε, ούτε υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε για το ποιες θα μπορούσαν να ήταν οι δυνατότητες εξέλιξής τους. Γνωρίζουμε μόνο ότι στον τρίτο επετειακό της χρόνο η Ε.Ο.Ν προγραμμάτιζε τη δημιουργία δύο περιοδικών στη θέση του ενός (Η Νεολαία). Το πρώτο θα είχε το ρόλο του θεωρητικού οργάνου και το δεύτερο, παραμένοντας όργανο, θα είχε ένα πλατύτερο περιεχόμενο. Προέβλεπε, επίσης, την ίδρυση "Σχολής Μονίμων Στελεχών" και μιας "Σχολής Πολιτικής Προπαγάνδας". Επιπλέον αύξησε τον αριθμό των διαλέξεών της για το κοινό στις σημαντικότερες πόλεις της Ελλάδας. Συγχρόνως φρόντιζε να δημιουργήσει ειδικότητες που θα βοηθούσαν "κάθε ευφυΐα και κάθε ταλέντο.
Η προσπάθεια του καθεστώτος να προσεταιριστεί βασικά τους νέους, ακόμα και τα παιδιά, το οδηγεί στη στράτευση των νέων στην Οργάνωση, η οποία κατά κάποιο τρόπο υποκαθιστούσε το σχολείο αλλά και την εκπαίδευση γενικότερα, αφού υπήρχε έλλειψη σχολείων και μεγάλο ποσοστό αναλφαβητισμού. Με σημαία το σύνθημα της Αρχαίας Σπάρτης "Άμμες δε γ' εσόμεθα πολλώ κάρρονες" (τονιζόταν ότι η ιδέα της Νεολαίας είναι καθαρώς ελληνικός θεσμός, ο οποίος είχε εφαρμοστεί και στη Σπάρτη και στην Αθήνα, όπου υπήρχαν τα "Εφηβεία" και σε όλες τις μεγάλες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας), η ελληνική νεολαία ωθείται να γίνει ο φορέας του Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού, να καταστεί δηλαδή ο βασικός συντελεστής διατήρησης του "καθαρού" ελληνικού πολιτισμού
Ομάδα Β΄ 1.Ποιά ήταν η αγωγή, τα μαθήματα και η διαπαιδαγώγηση που προβλεπόταν στα σχολεία από το καθεστώς Μεταξά;
ΠΗΓΗ 4. (I.A.E.N.ΣΕΛ.93-94) Είναι γεγονός ότι η εθνικιστική αγωγή των νέων γινόταν κυρίως μέσα στην Ε.Ο.Ν και δευτερευόντως μέσα στα σχολικά πλαίσια. Η μαρτυρία του Επιθεωρητή των Δημοτικών σχολείων Θεσπρωτίας Δ. Μάγου μέσα από μια χαρακτηριστική εγκύκλιο που απηύθυνε στους δημοδιδασκάλους, αναφέρει ότι το περιοδικά Η Νεολαία περιέχει ύλη κατάλληλη για τους μαθητές και θεωρείται το σπουδαιότερο μέσον για το δάσκαλο ν' αναπτύξει το θρησκευτικό, Πατριωτικό και καλαισθητικό συναίσθημα των μαθητών του. Διαφαίνεται και από απόψεις Φαλαγγαρχών-Δημοδιδασκάλων ότι η Οργάνωση θεραπεύει σχολικές ελλείψεις και διαπαιδαγωγεί καταλληλότερα κι απ' αυτήν τη σχολική εκπαίδευση. Η διπλή ζωή του παιδιού, μέχρι μιας ορισμένης ηλικίας (σχολική και εξωσχολική) καλύπτεται από την ιδεολογία της εκπαίδευσης και της διαπαιδαγώγησης που το θέλει νέο μέλος του νέου Εθνικού Κράτους. Η ανεξίτηλη χάραξη της εκπαίδευσης και της διαπαιδαγώγησης στα πολύ νέα άτομα είναι σε όλους μας γνωστή.
Η πολλαπλή μόρφωση (γνώσεις, ψυχικός κόσμος, χαρακτήρας, νοοτροπία) αντιμετωπίζεται ως σύνολο ενιαίο, στο οποίο όφειλαν όλοι να συμμορφωθούν (παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικοί).
Σ' αυτό βοήθησε η "αλληλέγγυα συνεργασία" δασκάλου (προγραμματική μόρφωση) και "ηγέτη" (ορισμένη μόρφωση, ιδίως στην πρακτική δράση μέσα στην Οργάνωση), η οποία όμως προϋπέθετε μια ιδιαίτερη συμπεριφορά του πρώτου προς το δεύτερο μέσα στις τάξεις των σχολείων. Η σύγκρουση των δύο θα είχε ως αποτέλεσμα ψυχολογικά επακόλουθα για τους υπόλοιπους: "να θάψη το κύρος του ηγέτου ή να ερεθίση τους μαθητάς εναντίον του δασκάλου"1, πράγμα που συνήθως συνέβαινε, αφού η "προσβολή" στον ηγέτη σήμαινε και προσβολή στην ομάδα, αφού οι δύο τελευταίοι συνδέονταν μεταξύ τους ψυχολογικά και συναισθηματικά, σύνδεση που δεν υπήρχε με το δάσκαλο. «Η εποχή που ο δάσκαλος νόμιζε τη θέση του αγκυροβόλημα στο λιμάνι της ησυχίας και το παιδί ως δυσάρεστο αντικείμενο της εργασίας του πέρασε.
Οι σχολαστικοί "δάσκαλοι" με τα γυαλιά και την ομπρέλλα, που θεωρούσαν ως αποστολή των το παραγέμισμα του παιδικού κεφαλιού με γνώσεις, αφήνοντας άγγιχτα την ψυχή και τον χαρακτήρα, ευτυχώς όλο και λιγοστεύουν...»2. Ο δάσκαλος όφειλε να γίνει ξανά μαθητής στα "θρανία" της Ε.Ο.Ν, να συμμετέχει στις συναθροίσεις και στις τελετές της για ν' αποκτήσει τον "ψυχικό σύνδεσμο" μ' αυτόν το φορέα της "νέας ζωής" που ως "ανώτερη έννοια έχει πάντα δίκιο"
Είναι σαφές ότι η παιδεία όφειλε να προσαρμοστεί στο χαρακτήρα της Οργάνωσης, δηλαδή να βρεθεί κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του Κράτους. Όπως κατά την αρχαιότητα το παιδί παραδινόταν στον "παιδαγωγό", ο οποίος έπαιζε το ρόλο του εκπαιδευτή και συμβούλου και έλεγχε τα πρώτα βήματα του παιδιού, έτσι και τώρα παραδίνεται στον "παιδαγωγό-Οργάνωση" που ελέγχει απόλυτα το καθεστώς, για την ενίσχυση του σωματικού και πνευματικού του ρόλου.
Η γυμναστική έγινε μάθημα πρωτεύον για να συντελέσει στην αύξηση της φυσικής αποδοτικότητας των νέων και στη βελτίωση του μέσου φυλετικού τύπου. Πλήθυναν οι δάσκαλοι της σωματικής αγωγής και διατέθηκαν σημαντικά ποσά για την ίδρυση και συμπλήρωση δημόσιων σχολικών γυμναστηρίων και για την αγορά διαφόρων αθλητικών οργάνων. Ενισχύθηκαν επίσης διάφορα αθλητικά σωματεία για την τόνωση του εξωσχολικού αθλητισμού1. Αρχηγός του Αθλητισμού και της Ε.Ο.Ν κηρύσσεται ο Ι. Μεταξάς.
Για την επαγγελματική μόρφωση των νέων εργατών δημιουργούνται οι "Επαγγελματικές Σχολές" και για την ψυχαγωγία τους η "Εργατική Εστία", η Ε.Ο.Ν και τα "Αθλητικά Γήπεδα"
Για την τεχνική μόρφωση και την "εθνική ανάπλαση" των αγροτόπαιδων δημιουργούνται τα "Γεωργικά Σχολεία", για την εξωσχολική γεωργική εκπαίδευση οι "Σχολικοί Κήποι", όπου το αγροτόπαιδο έπαιρνε τα πρώτα του θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα, τα "Πρακτικά Γεωργικά Σχολεία", γενικής γεωργικής μόρφωσης, οι "Μέσες Γεωργικές Σχολές", για την αρτιώτερη εκπαίδευση των μαθητών και τα "Ορφανοτροφεία". Η δενδροφύτευση γίνεται ένας τομέας της γενικότερης προσπάθειας για την καλλιέργεια της γης. Ακολουθούσαν: το μπόλιασμα των δέντρων, η δημιουργία φυτώριων, η καταδίωξη της κάμπιας από τα πεύκα, ο καθαρισμός των χωραφιών, το ράντισμα των λιόδεντρων και των αμπελιών, η δημιουργία κήπων. Η προσπάθεια αυτή, που είχε εκδηλωθεί στις αρχές της ίδρυσης της Ε.Ο.Ν, έδωσε κατά τη διάρκεια του πολέμου, και εξαιτίας της έλλειψης εργατικών χεριών, ένα μικρό στρατό "γεωργών" που αναπλήρωνε τους μεγάλους στις γεωργικές δουλειές2. Ο νεαρός αγρότης στη γη του (την εθνική γη) θεωρείται από το μεταξισμό και από τους φασισμού .
Για το καθεστώς Μεταξά η ιστορία αποτελεί για ακόμη μία φορά, το προσφιλές πεδίο για την άντληση στοιχείων, επιλεκτικά προκειμένου να εξυπηρετηθούν σύγχρονες ανάγκες και σκοπιμότητες.
Για την ιδεολογική (ανα) κατασκευή και χρήση της ιστορίας από το καθεστώς, σημαντική είναι η αναφορά που γίνεται σε μια εγκύκλιο του υφυπουργού Παιδείας Ν. Σπέντζα το 1939 «για την υποβοήθησιν του έργου της Ε.Ο.Ν. από τα Σχολεία».
Σύμφωνα με την εγκύκλιο υποχρεώνεται τα Σχολεία να προσθέσουν στο πρόγραμμα διδασκαλίας όλων των σχολείων δημοσίων και ιδιωτικών, τέσσερις ώρες το μήνα(μία κάθε βδομάδα) τη διδασκαλία του μαθήματος «Εθνικής και Ηθικής Διαπαιδαγωγήσεως» στο οποίο μάλιστα θα εξετάζονται και θα βαθμολογούνται κανονικά οι μαθητές όπως και στα υπόλοιπα. Μια παραπομπή στον ίδιο φάκελο μας πληροφορεί για το περιεχόμενο του μαθήματος της Ιστορίας στο πλαίσιο της Ε.Ο.Ν. που απηχεί γενικότερα την κατανομή και διάρθρωση της ύλης του μαθήματος στα σχολικά εγχειρίδια:
«1)Η Ελλάς γεωλογικώς, 2)Η ελληνική φυλή εις τους προϊστορικούς χρόνους, Διαμονήν των, 3)Ελληνικά φύλα-Ελληνικόν κλίμα, 4)Η έννοια του Έθνους εις τους προγόνους μας, Έλληνες-βάρβαροι, 5)Κυπριακός, Μινωϊκός, Μυκηναϊκός πολιτισμός, 6)Περσικοί πόλεμοι, Περικλής-Εμφύλιοι πόλεμοι, 7)Μέγας Αλέξανδρος, 8)Η Ελλάς και η Ρώμη, 9)Χριστιανισμός-Ελληνισμός-Βυζάντιον, 2ος Ελληνικός Πολιτισμός, 10)Υπόδουλοι χρόνοι-Επανάστασις-Νέα Ελλάς-Νέον Κράτος, 3ος Ελληνικός Πολιτισμός».
Πηγή 5: (σελίδα 384 από το κεφάλαιο «Η μεταξική προπαγάνδα και η ελληνική επανάσταση άρθρο του κ. Δημήτρη Παναγιωτόπουλου, διδάκτωρ νεότερης ιστορίας στο βιβλίο «Η ελληνική επανάσταση του 1821 Ένα ευρωπαϊκό γεγονός, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2009.)
Ομάδα Γ΄ Ποια ήταν η δομή, τα καθήκοντα και οι επιδιώξεις της Ε.Ο.Ν. σύμφωνα με τις διαταγές του Μεταξά;
ΠΗΓΗ 6.( Σελ.120 από από Ελένη Μαχαίρα «Η νεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα 1987)
Η δομή της Ε.Ο.Ν. ο Αρχηγός είναι ο ανώτατος άρχοντας στη βαθμίδα της ιεραρχίας που είναι η ακόλουθη: 1) Γενικός Αρχηγός 2) Γενικός Επιθεωρητής 3) Κυβερνητικός Επίτροπος 4) Επιτελάρχης Ε.Ο.Ν 5) Γενικός Επόπτης 6) Διοικητής 7) Υποδιοικητής 8) Φαλαγγάρχης 9) Υποφαλαγγάρχης 10) Τετράρχης 11) Λοχίτης 12) Ομαδάρχης 13) Ενωμοτάρχης 14) Υπενωματάρχης.
Ως καθήκοντα των ηγητόρων των ομάδων, σύμφωνα με την επίτευξη των επιδιώξεων της Ε.Ο.Ν καθορίζονται σύμφωνα με τις διαταγές του I. Μεταξά ήταν τα εξής:
α' Ποιοτική εξύψωση των Σχηματισμών. β' Εντατική συνέχιση της προσπάθειας «προς επίτευξιν του τελικού εν τω πεδίω αυτώ σκοπού της Ε.Ο.Ν όπως συμπεριληφθούν εις τους κόλπους της όλοι οι Έλληνες νέοι και νεάνιδες».
γ' Δημιουργία, εκπαίδευση και επιλογή στελεχών, και συνειδητοποίηση όλων των μελών.
δ' Πλήρης λειτουργία των Σχολών Βαθμοφόρων. ε' Απασχόληση των μελών. στ' Πλήρης εφαρμογή των υφισταμένων κανονισμών και ολοκλήρωση αυτών. ζ' Ολοκλήρωση του Οργανωτικού Συστήματος. η' Εξεύρεση τοπικών πόρων, εξασφάλιση γρήγορων μέσων Τα προσόντα των βαθμοφόρων της Ε.Ο.Ν. : Γενική μόρφωση και ικανότητα, αμερόληπτος σταθερός και πειθαρχικός χαρακτήρας, ακλόνητη στην ιδεολογία του Κράτους της 4ης Αυγούστου, ανιδιοτελής αφοσίωση στην Οργάνωση, ευσυνειδησία, εργατικότητα, άμεμπτη συμπεριφορά, εξαιρετική αντίληψη, πρωτοβουλία, ακριβολογία, τάξη, ευχέρεια στη σύνταξη εγγράφων κι εκθέσεων, σωματική υγεία.
Η παραδειγματική αγωγή κι ο εξαίρετος ζήλος αμείβονταν με την απονομή επαίνου, τιμητικού μεταλλίου, ευσήμων και με την προαγωγή στην ιεραρχία. Αντιθέτως, η απειθαρχία(ο ανυπάκουος ταυτίζεται με το παρήκοο περιστέρι του παραμυθιού που απευθύνεται στη μικρή νεολαία) τιμωρείται ανάλογα με το βαθμό του σφάλματος με: νουθεσία, προσωπική παρατήρηση, παρατήρηση μπροστά στην ομάδα, επίπληξη που ανακοινώνεται στην Ημερήσια Διαταγή, στέρηση συμμετοχής στην εκδρομή ή σε άλλη ψυχαγωγική συγκέντρωση, απαγόρευση της στολής για ένα διάστημα και, τέλος , με διαγραφή από την Οργάνωση.
ΠΗΓΗ 7.( Β. ΠΑΠΑΔΆΚΗΣ, "ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΌΣ ΤΡΙΕΤΊΑΣ", ΤΟ ΝΈΟΝ ΚΡΆΤΟΣ, Τ. 24, ΑΘΉΝΑ, ΑΎΓΟΥΣΤΟΣ
1939, Σ. 539.) Εάν στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία υπήρξαν μεγάλες μαζικές οργανώσεις (νεολαία, γυναίκες, συνδικάτα) οι οποίες ήταν άμεσα εξαρτημένες από το κόμμα, στην Ελλάδα μπορεί κανείς να μιλήσει για μία μόνο μεγάλη Οργάνωση, που δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει την παρουσία του μεταξικού καθεστώτος στα διάφορα λαϊκά στρώματα. Η Ε.Ο.Ν είναι μια προσπάθεια να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την κοινωνική συναίνεση, με την επιβολή της αίσθησης μιας φυλετικής κοινότητας.
Ο Β. Παπαδάκης δήλωνε απερίφραστα τον τριπλό στόχο της Ε.Ο.Ν: εξυγίανση της ηθικής, ενδυνάμωση της σκέψης (σε περιορισμένα πλαίσια), προετοιμασία στρατιωτών για την πατρίδα (στρατιωτικοποίηση)· "Κατά την στρατιωτικήν εκπαίδευσιν οι νέοι ωριμάζουν τόσο, που μέσα σε τρεις ημέρες μαθαίνουν τον χειρισμό των όπλων".
Ο σκοπός της Ε.Ο.Ν είναι εκπαιδευτικός. Αφορά τη διαμόρφωση του Νέου Έλληνα. Οι "νέες" ηθικές αξίες εμφανίζονται στις στολές, στις συναθροίσεις, στις παρελάσεις, στους όρκους και σηματοδοτούν την ένταξη στο μεταξικό κράτος καταστολής. "Με την σωματικήν και ψυχικήν προπαρασκευήν κατά τον χρόνον της παραμονής των στην Οργάνωσιν ΠΡΕΠΕΙ, οι Νέοι της Ε.Ο.Ν ν' αποτελούν το αυριανό επίλεκτο υλικό των ενόπλων δυνάμεων του Κράτους, προσαρμοζόμενοι ευθύς από της πρώτης ημέρας ευχερώς στην πειθαρχίαν του Στρατεύματος και να κριθούν άξιοι αμέσως της εμπιστοσύνης των ανωτέρων τους.
Το γερό σώμα τους, οι πολυποίκιλες γνώσεις τους, ο καλός χαρακτήρας τους, η ενθουσιώδης και πατριωτική ψυχή τους, τα οποία τορνεύονται στην Οργάνωσιν κατά τον χρόνον της εκπαιδεύσεώς των, είναι τα ασφαλή στοιχεία ότι και εις τον στρατόν θα είναι τα εκλεκτά παιδιά των ενόπλων δυνάμεων, επί των οποίων μπορεί να στηρίζωνται η Πατρίς, ο Βασιλεύς και ο Αρχηγός".
Ο Σπύρος Λιναρδάτος στο βιβλίο του «4η Αυγούστου» μας δίνει την εξήγηση:
«Μια φανφαρόνικη κατά τα μουσολινικά πρότυπα επίδειξη της Ε.Ο.Ν. ήταν η περίφημη παρέλαση της 25ης Μαρτίου 1939 στην Αθήνα, όπου πήραν μέρος υποχρεωτικά 50.000 νέοι και παιδιά της περιοχής πρωτεύουσης. Στη διάρκεια της παρέλασης έπιασε ραγδαία βροχή που κράτησε πολλές ώρες. Δημιουργήθηκε πανικός, οι βαθμοφόροι το’ βαλαν στα πόδια για να γλιτώσουν, ενώ τα σπίτια στη λεωφόρο Αλεξάνδρας και τους γύρω δρόμους γέμισαν από μουσκεμένα ως το κόκαλο παιδιά που ζητούσαν προστασία. Πολλά παιδάκια τσαλαπατήθηκαν, αλλά πλευρίτωσαν. Επί ώρες και μέρες ακόμα οι γονείς απ’ τους πιο μακρινούς συνοικισμούς και τα περίχωρα της Αθήνας και του Πειραιά, έξαλλοι από την αγωνία, έψαχναν να βρουν τα παιδιά τους, που οι βαθμοφόροι της Ε.Ο.Ν. τα είχαν εγκαταλείψει στην τύχη τους».
ΠΗΓΗ 8 (σελίδα 382 από το κεφάλαιο «Η μεταξική προπαγάνδα και η ελληνική επανάσταση άρθρο του κ. Δημήτρη Παναγιωτόπουλου, διδάκτωρ νεότερης ιστορίας στο βιβλίο «Η ελληνική επανάσταση του 1821 Ένα ευρωπαϊκό γεγονός, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2009.)
Ομάδα Δ΄ Τι ήταν ο τρίτος ελληνικός πολιτισμός που προσπαθούσε να περάσει ο Μεταξάς με την Ε.Ο.Ν. και την προπαγάνδα του στα σχολεία και ποιά ήταν η βασική του αρχή;
ΠΗΓΗ 8.( Σελ.24 από από Ελένη Μαχαίρα «Η νεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα 1987)
Είναι η συνέχιση της πολιτικής των αστικών στρωμάτων κάτω από μια άλλη μορφή διακυβέρνησης διασφαλιζόμενη από την επάνοδο της μοναρχίας με την έκδοση μιας σειράς νομοθετημάτων.
Συνέχεια πολιτική και πολιτιστική, που κάνει τον "Τρίτο ελληνικό πολιτισμό" κληρονόμο μιας πολιτικής πρακτικής από την εκστρατεία της Μικρας Ασίας κι ίσως από τους Βαλκανικούς πολέμους. Η Μεγάλη Ιδέα δεν αντιμετωπίζεται πια με την εδαφική της μορφή, αλλά ως αντίληψη της κυριαρχίας του ελληνισμού όπου βρίσκεται και δρα. Είναι η συστηματοποίηση της παλιάς ιδεολογίας των αστικών κομμάτων, ένα πέρασμα από το άδηλο στο δηλωμένο· η μεταλλαγή της "παθητικής" ιδεολογίας σε ιδεολογία "ενεργητική", η οποία στηρίζεται στην υπερτίμηση του Έθνους και του Κράτους, στην υπερτίμηση των σχέσεων Έθνους και Κράτους, στην αλλαγή της πολιτικής ζωής και της "νέας" θέσης του ατόμου μέσα στην κοινωνία.
Αλλά αυτό που είναι πολύ σημαντικό στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ότι η ιδεολογία και η κουλτούρα είναι ο συμβολικός και μόνο χώρος πραγματοποίησης ενός ολοκληρωτικού σχεδίου, πράγμα το οποίο καταλογίζει στο Μεταξά η ομάδα διανοουμένων γύρω από το περιοδικό Νέα Πολιτική (κι ιδίως ο Ι. Τουρνάκης), η οποία είχε αναλάβει τη μελέτη και την έρευνα κατά κύριο λόγο του οικονομικού και δημογραφικού προβλήματος της Ελλάδας και συμπαρατασσόταν στη δημιουργία "ανώτερης πνευματικής αγωγής" κι "ανώτερου πνευματικού πολιτισμού".
Βασικές αλήθειες είναι το "θεϊκό" ως πηγή καλού, η "οικογένεια" ως λίκνο της φυλής και η "πατρίδα" που επεργάζεται τους ίδιους δεσμούς και τις ίδιες αρετές μ' αυτές της οικογένειας, μέσα στην έκταση του εθνικού συνόλου. Πρόκειται για "ιδέες-δυνάμεις", παράγοντες βασικούς για την υλοποίηση του "Νέου Κράτους" και του "Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού".
ΠΗΓΗ 9.( ΣΕΛ. ΑΠΌ ΕΛΈΝΗ ΜΑΧΑΊΡΑ «Η ΝΕΟΛΑΊΑ 4ΗΣ ΑΥΓΟΎΣΤΟΥ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ»,
ΑΘΉΝΑ 1987) Η έννοια του "νέου" συμπίπτει με την έννοια του "εθνικού". Νέον Κράτος= Εθνικό Κράτος, όπως και Νέος Ελληνικός Πολιτισμός= Εθνικός Πολιτισμός.
Ο "νέος" Έλληνας πρέπει να εμπεριέχει όλα τα εθνικά στοιχεία: αρετές, ιδέες, ενδιαφέροντα. Η "νέα" εξουσία να εκφράζει το εθνικό συμφέρον. Βέβαια αυτό το "νέο" στηρίζεται σ' ένα πνεύμα μεσαιωνισμού. Πρόκειται για ένα παλινδρομικά "προχώρημα" μιας εθνικιστικής φιλολογίας, προσηλωμένο στον παρελθόντα χρόνο του μέλλοντος, και φορτισμένο με την "πνευματική κατοχή του κόσμου" από την ανωτερότητα του πνεύματος της Ελληνικής φυλής. Το "εθνικό", έτσι δοσμένο, καθώς και η έννοια Έθνος -σαν αμάλγαμα υπερταξικό των ταξικών και κοινωνικών διαφορών, βασισμένο στα φυσικά, βιολογικά, ψυχικά, ιστορικά στοιχεία- εκφράζουν την ιδεολογία του εθνικισμού και του φυλετισμού και υπογραμμίζουν την αρχή της terra patria με την οργάνωση του Έθνους σε Κράτος, μαχόμενοι τη διεθνιστική διακήρυξη "ubi bene ibi patria".
Ο προσδιορισμός "Έλληνας", ως εθνικός, της μεταξικής ιδεολογίας προσπαθεί να εκφράσει μια νέου τύπου εθνική συνείδηση. Το ποιος είναι και το ποιος δεν είναι Έλληνας ορίζεται με βάση τα νέα σημεία αναφοράς κι αντιδιαστολής, τα οποία σχετίζονται με την πολιτική επικυριαρχία του συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου. Η ελληνική ταυτότητα ορίζεται πρώτα με σημείο αναφοράς τον ίδιο της τον εαυτό, από τη στιγμή που ο μεταξικός ελληνισμός στέκεται επιθετικός προς τους ίδιους τους Έλληνες, πριν αναφερθεί στους συγκεκριμένους ξένους, κι αποβλέπει στην ομοιογένεια του κοινωνικού συνόλου. Η αναπροσαρμογή της ταυτότητας του "νέου" Έλληνα τοποθετείται και στο επίπεδο της ζωής των λαϊκών στρωμάτων και στο επίπεδο μιας διανόησης, η οποία προσπάθησε να προσδιορίσει την πολιτιστική ιδιαιτερότητα της "νέας" ελληνικής κοινωνίας υπογραμμίζοντας πρωταρχικά την ανωτερότητα της κλειστής κοινότητας της εξουσίας, της ελίτ. Η ελίτ αυτή θεωρείται, ασυζητητί, ο βασικός εκφραστής αυτής της ταυτότητας και σηματοδοτείται με χαρισματικές ιδιότητες.
Στη συνέχεια οι υπεύθυνοι των ομάδων καλούνται να ανακοινώσουν στην τάξη τα συμπεράσματά τους από την μελέτη των πηγών, να διατυπώσουν κρίσεις και απόψεις και να συζητήσουν με τους συμμαθητές τους.
2η διδακτική ώρα
Στην δεύτερη διδακτική ώρα, αφού οι υπεύθυνοι των ομάδων θυμίσουν τα αποτελέσματα της έρευνά τους (θεωρούμε ότι σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα δεν προβλέπεται συνεχόμενη διδασκαλία για το μάθημα της ιστορίας), παρουσιάζουμε ένα απόσπασμα από την ταινία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» που δείχνει μία παρέλαση της Ε.Ο.Ν.
Στη συνέχεια σχολιάζουμε με τα παιδιά την επιλογή του σκηνοθέτη να βάζει ένα πρόσωπο να επαναλαμβάνει τον ύμνο μέσα στο καφενείο και τα μηνύματα που ο σκηνοθέτης προσπαθεί να περάσει. Τα παιδιά μέσα από τη ατμόσφαιρα που δημιουργεί η ταινία, τους ήρωες και τον τρόπο ζωής τους, διαισθάνονται το ιδιαίτερο κλίμα της εποχής και μεταφέρονται νοερά σε εκείνη την εποχή.
4.1 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 3Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ
Κατά την τρίτη διδακτική ώρα θα δοθεί φύλλο εργασιών μέσα από το οποίο θα μπορέσουμε να δούμε αν και κατά πόσο κατανοήθηκε από την παρουσίαση των πηγών η παιδεία στα χρόνια του Μεταξά.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Αφού μελετήσετε την παρακάτω εικόνα και τον ύμνο της Ε.Ο.Ν. σε μια σύντομη παράγραφο να παρουσιάσετε το έργο και τις επιδιώξεις της οργάνωσης.
2. Βρίσκω σύμφωνα με όσα μελετήσαμε, τους ιδεολογικούς άξονες, οι οποίοι ήταν οι βασικοί πυλώνες της εκπαίδευσης στα χρόνια της 4ης Αυγούστου.
3. Αφού μελετήσετε τις πηγές (πηγή 3,4,5,) και την ακόλουθη εικόνα, σε μια παράγραφο να αναπτύξετε την άποψή σας αν η παρεχόμενη παιδεία ήταν κατευθυνόμενη από το καθεστώς και να τη συγκρίνεται με τη σημερινή κατάσταση που υπάρχει στην παιδεία.
4.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση αποτελεί ίσως την πιο σημαντική στιγμή κάθε διδασκόμενου μαθήματος, γιατί εκτός από τελικό έχει κυρίως διαμορφωτικό χαρακτήρα. Αποσκοπεί να ελέγξει και να προαγάγει, μέσα από την ανατροφοδότηση την επίτευξη των στόχων της διδασκαλίας. Μέσα από την αξιολόγηση μπορούμε να παρατηρήσουμε την πρόοδο των ομάδων αλλά και του ίδιου του διδάσκοντα.
Η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται σε όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής πράξης και πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία αν κατανοήθηκαν επαρκώς οι διδασκόμενες έννοιες. Αυτό θα καταστεί δυνατό από τον εκπαιδευτικό παρατηρώντας τις ερωτήσεις και τις κρίσεις του μαθητή στα εξεταζόμενα θέματα. Ο τρόπος που προσεγγίζει τις πηγές είναι ένδειξη κατανόησης, αντίληψης και αξιολόγησης των πηγών. Η επιλογή των σημαντικότερων σημείων και η συστηματική συλλογή των πληροφοριών μέσα από σύνθετες πηγές δείχνουν το βαθμό της κατανόησης και της κριτικής ικανότητας . Εκτός από την συλλογή και ταξινόμηση της πληροφορίας, η σύγκριση και η συσχέτιση αποτελούν σημαντικά βήματα αξιολόγησης και κρίσης τόσο της πληροφορίας όσο και της πηγής. Σημαντική είναι η συνεργασία στα πλαίσια της ομάδας, η επιχειρηματολογία που θα πρέπει να αναπτύξει προκειμένου να πείσει τους συνεργάτες του για την ορθότητα των απόψεών του. Ακόμα πρέπει να διερευνηθεί η σωστή χρήση του λόγου, η συνεργατικότητα και ο σεβασμός στην άποψη του άλλου.
Όλα αυτά μπορούν και πρέπει να ελεγχθούν στην μελέτη των πηγών, στις εργασίες των ομάδων, στη συζήτηση μέσα στην τάξη αλλά και στις γραπτές δοκιμασίες κάθε τύπου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.Ελένη Μαχαίρα «Η νεολαία 4ης Αυγούστου, φωτογραφίες», Αθήνα 1987.
2. Αρχείο Ι. Μεταξά 3. I.A.E.N(www.iaen.org.gr) 4.«Η ελληνική επανάσταση του 1821 Ένα ευρωπαϊκό γεγονός, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2009.
