20. Yuzvilda

AMERIKAN COGRAFYASININ

GELi§IMi Editor

Yilmaz An

1 iM

20. yiizyilda Amerikan Cografyasinin Gelisimi

Karabulut, M , 2005, Halkanm Tamamlanmasr. Yirminci Yiizyilda Fiziki Cografya (Coming Full Circle: Physical Geography in the Twentieth Century - Melvin G. Marcus), An, Y. (Editor), 20. yiizyilda Amerikan Cografyasinin Geli§imi, sf. 167-187, Qizgi Kitabevi, Konya

COMING FULL CIRCLE: PHYSICAL GEOGRAPHY IN THE TWENTIETH CENTURY

Melvin G. Marcus Arizona State Universitesi

HALKANIN TAMAMLANMASI: YIRMINCi YUZYILDA FIZIKI COGRAFYA

geviri: Murat KARABULUT Kahramanmaras. Siitcii imam Universitesi, Fen Edebiyat Fakiiltesi, Cografya Bolumii

Ozet Amerikan Cografyacilar Dernegi'nin isjerinde ve Amerikan cografyasinin

geli§mesinde fiziki cografyamn rolii, icerik ve etki anlaminda son 25 yil icerisinde 90k ce§ifli sekillerde gerceklesmi§tir. Fiziki cografya, Dernegin ilk on yihnda en giiclii tarafi olup son zamanlarda da tekrar canlanma egilimi gostermektedir. Amerikah fiziki cografyacilar egitim ve arastirma siirecinde insan-cevre gelenegine bagh kalmi§lardir. Bu durumu destekleyen deliller burada sirasiyla ele ahnacaktir: ilk olarak bu yiizyil igerisinde fiziki cografyamn gozd-en gepirilmesi ve perspektifinin incelenmesi, ikinci olarak gelecekteki cografi'firsatlarm aciklanmasi, uciincii olarak cografya egitimindeki derinlik mi yoksa geni§lik mi sorununun tartisjlmasi ve dordiincii olarak Amerikan cografyasinda yiizyihn sonunda halkayi tamamlayan gelecek, §imdiki ve gecmi§ olaylarla ilgili sonuc yorumunun yapilmasi olarak siralanabilir.

Saninm bugiinkii konuyu secmemdeki sebepleri burada aciklamam uygun olacaktir'. Bu organizasyonun segilmi? ba§kan yardimcisi

Prof. Dr. Melvin Marcus, Arizona State Universitesi, Arizona, 85281. Bu ba§kanhk konu§masi AAG'nin 24 Nisan 1979 tarihinde New Orleans kentinde yapilan 75. yilhk toplantismda yapilmi§tir. 1 Saninm geleneksel olarak ba§kanlik konus.malan yayina d6nu§turulmeden once ciddi anlamda yeniden yazmaya ve diizeltilmeye tabi tutulmaktadir (konusma yapildigi zaman ve yayin arasindaki periyotta). Bu sure? yazann bilgelik haiaianr.i ortadan kaldirmasina izin verirken aym zamanda da yazann ozel terimler kullanma mekanizmasini sinirlandinr ve ki§isel fikirlerin Qikanlmasini saglar. Bu da hie §iiphesiz daha ogretici bir makalenin ortaya cikmasina sebep olur. Diger taraftan. bu

16~

Yilmaz An

oldugumda, eski ve yeni arkadaslar benzer sekilde baskanlik konusmam iizerine, en azindan konusmamin konusuna kararh bir ilgi gosterdiler. Uyelerin gogunlugunun konusmama ilgileri konusunda hi? bir fikrim yoktu. Bir 90k insanm bu tiir tartismalardan uzak durma egiliminde oldugunu ve genel kurul toplantilarma katilmaya davet edilen bir kismmin da bunu tamamen profesyonel bir is olarak gordiigii i?in katildigmi gozlemledim.

Zamanla konusmaya olan ilginin yeterince gergek oldugunu fark ettim. Bu ilgi iki farkli dogrultudan geldi. Beseri cografyacilarm cogu Alpin ortami konusunda yaptigim gahsmalarm gorsel bir sunumunun olduk9a iyi olacagmi diisuniiyordu. Sonu9ta ilgi 9ekici bir sekilde sunulan slaytlarla ilgili yemek sonrasi soylenecek daha 90k sey vardi. Ancak diger taraftan fiziki cografyacilar kisisel olarak fiziki cografyanm gesitli ozlemleri ve biiyiik sikmtilan, cografyanm genis sorunlarmm dile getirilmesi ile ilgili ofkeli ve siddetli isteklerde bulundular. Beseri cografyacilarm istekleri daha az emek gerektiriyordu; fiziki cografyacilarm istedikleri sey ise bir arazi cografyacisindan metodolojik ve felsefi konularda haddini asan bir tarzda konusmasiydi.

Fiziki cografyaci meslektaslanmm, bir anlamda odev olarak kabul ettigim baskilan ve bunun bir kutlama olmasi nedeniyle sonu9ta geleneksel ve yan ogiitleyici perspektifi se9tim. A9ik9a ifade etmek gerekirse fiziki cografyacilarm tekrar kiirsuye sahip olmalarmin tam zamanidir. Ge9en 30 yil igerisinde 90k az kisi bunu yapmistir. Bunun yapildigi zamanlarda sadece Warren Thornthwaite benim konusmama benzer sekilde ogiitleyici geleneksel bir konusma yaparken, Leighly, Borchart, Mackay ve Hare gibi digerleri bu tarza uygun konusmalar yapmamislardir. Gergekten de Hare bu durumu su sekilde ifade etmistir3.

siirec orijinal konusmanin oziinu kaybetmesine sebep olabilir. Benim AAG toplantismda yillar sonra ilk konusmam oldugu i?in mazide bir 90k nostaljik olayin olmasi AAG tarihinde en uzun baskanlik masasi ile onurlandinlmis birisi olarak, bu makaleyi orijinaline en yakin haliyle yayinlamayi uygun buldum. Belki de boylece konusmanin en onemli boliimleri kaybolmamis olacaktir. Orijinalinden farkli taraflan dipnotlann eklenmis olmasi, bazi sakalann metinden gikartilmasi, eski toplanti sonrasi konulan anlatan dort sayfahk bir eklentinin yapilmasindan ibarettir.

2 John Leighly, "John Muir's image of west"(John Muir'in bati imaji) Annals, AAG, vol. 48 (1958), pp. 309-188, John, R., Borchert, "The Dust Bowl in the 1970V (1970'lerdetozfirtinasi), Annals, AAG, vol. 69(1971), pp. 1-22; J. Ross Mackay, "The World of Underground Ice" (Yer alti buzlannin diinyasi), Annals, AAG, vol. 2 (1972), pp. 1-22; ve F. Kenneth Hare, "New Light from Labrodar-Ungava". (Labrodar-Ungava'dan yeni lsiklar), Annals, AAG, vol. 54 (1964), pp. 459-76. " Hare, op. cit, p. 459.

168

20. yiizyilda Amerikan Cografyasinm Gelisimi

"Yillar once iki §eyi cozdum: gene bilim adamlanni iistiin korii yapacagi endisesi nedeniyle hie bir zaman metodolojik konulan iceren konu§ma metni yazmamak ve ikinci ise cali§malanmin planini diger konu§macilann metodolojik soylemlerinde bana atifta bulunmayacaklan sekilde yapmak."

Tabi ki bu ifade §u an itibari ile yalanlanmaktadir. Herhangi bir olayda konu§manin oziinun miizakeresi dikkate

alindiginda bu makale ozde evrensel olma niyetiyle yazilmi§tir. Makale insan-fiziki cevre ayn§masi probleminin coziimii ile ilgili entelektiiel ve maddi yararlan ogiitlemektedir. Amacimiza dort a§amada ulasacagimizi iimit etmekteyiz: birincisi bu yiizyilda fiziki cografya perspektifinin gozden gecirilmesi; ikincisi gelecek icin cografi firsatlann ortaya konulmasi, uciinciisii cografya egitimindeki derinlik mi yoksa genislik mi sorununun tarti§ilmasi ve dordiinciisii ise Amerikan cografyasi ile ilgili yuzyihn sonunda, ge9misteki, bugiinkii ve gelecekteki halkanm tamamlayicisi olaylarla ilgili bazi sonuc yorumlannm yapilmasidir.

Bu konulan aciklamaya baslamadan once, bir fiziki cografyaci ve ana bilim dahndaki meslekta§lanmin temsilcisi olarak liitfen bana bir seyi haykirma liiksiine izin verin, ^unkii yiiziincii yil seremonisi ozellikle John Hudson'in tarif ettigi gibi "Amerikan cografyasinm belki de duraklamaya hazir"4 oldugu bir donemde "bir 9esit fakir insanin yiiziincii yih" kutlamalarma benzemektedir. Kirginligim ozellikle Annals'in ozel sayismda yayinlanan "Amerikan cografyasinm 75 yih"5 isimli yazi ile ortaya konan goriislere odaklanacaktir.

Bu etkileyici dokiiman aym sayfada hem hayranhk uyandirmakta hem de giicendirmektedir. Cografi diisiinceyi anlatan her ders icin siiphesiz okunmasi gerekli bir dokiiman olacaktir. Ben kesinlikle kullanacagim. Bu yildoniimii, eski okullar olan Wisconsin, Berkeley, Chicago ve Washington'1 dagmikhgi ortadan kaldirarak bir araya getirmistir. .- Annals dergisi, meslektasjanmm kavramsal, metodolojik ve bilgece yapilmis devrimlerini, cskiyi hatirlatan biiyiileyici potpurilerini, eski arkadashk iliskilerini, isim diisme, mucadele kazanma veya kaybetme cabalanni ve samimi bir sekilde heyecanlann ve alinganhklann haykinlmasi ile ilgili "en icten dii§iincelerini sergileyip ortaya koymaktadir. Bu da 75. yil donumiiniin karsi konulmaz mental anilandir.

Ancak! Ancak bir makale dahi fiziki cografyanin kokeni, evrimi ve uygulayicilarma odaklanmamistir. Thornthwaite baglantisi, Kirk Bryan'in mirasi, W. M. Davis ve G. K. Gilbert'in catisan paradigmalan, kiyisal cahsmalar, glasyal incelemeler, Strahler, Richard Russell ve Gordon Wolman nerede?

4 John C. Hudson, "A Dimond Anniversary", (Elmas Yildoniimii), Annals, AAG, vol. 69 (1979), p. 1. 5 John C. Hudson ed., "Seventy five years of American Geography" (Amerikan Cografyasinm 75. yih), Annals, AAG, vol. 69 (1979), p. 185.

169

Yilmaz An

$u bizim bilimsel dergimiz birligimizin % 36'sim olusturan uyelerini nasil taninamazliktan gelir, benzer sekilde aym dergi bu uyelerin 9ahsmalarini neden seyrek olarak yayinlar? 1977-78'de A.B.D. cografya derslerinin i?erisinde ogrencilerin % 42' sinin tercih ettigi ve giris niteligindeki derslerin % 46'sini olu§turan bu alt disiplin neden dislanmaktadir? Fiziki ve beseri cografya aktiviteleri bundan daha fazla para getiremez.6 Kisaca bazi politikacilarm gozden diiserek yok olmasi orneginde oldugu gibi beseri cografyacilarm fiziki cografyayi kayittan silerek Amerikan cografyasini yeniden gozden ge^irip tarihcesini yazdigina mi inanmaya basladik?

Burada benim niyetim asla Annals'i elestirmek degildir. Dergi sadece 90k iyi bir zamanlama ile fiziki cografyayi devre disj birakan iletisim ve kimlik problemini ortaya koymaktadir. Genel durum bazi beseri cografyacilarm figiiratif olarak cografyanm gozden gegirilmi§ tarih9esini yazdigini gostermektedir. Dahasi fiziki cografyacilar da farkinda olmadan su9a katkida bulunmaktadirlar. Ancak bu tasfiye etme i§i planlanmi§ bir hareket olmayip; bilerek ve isteyerek yapilmayip sadece bir ihmal olayidir. Birlesik Devletlerdeki fiziki cografyacilarm buyiik bir boliimu sinif aktiviteleri bir tarafa, olagan cografi forumlarda goziikmemektedirler. Yapmi§ olduklan 9ah§malar biiyiik oranda uzmanla§mis dergi haline gelen Amerikan Fiziki Cografyacilan dergisinde, diger disiplinlerin dergilerinde veya deniz asm cografya serilerinde yayinlanmaktadir. Bu nedenle beseri cografyacilarm fiziki ve 9evresel sektor aktivitelerinden haberdar olmadiklari diger bir merak konusu mudur? Bu durum, 9alismalann alt uzmanlik dallannda genis bir spektrumda yayildigi fiziki cografya i9erisinde daha belirgin bir sekilde hissedilmektedir. Ger9ekten fiziki cografya, birle§tiren i^sel bir forum olusturmada basansiz olmustur.

C) Yukandaki durum Directory of the Association of American Geography (1978) verilerinden yararlanarak hesap edilmistir. (Washington D.C.: AAG. 1978) ve J.R. Schwendeman, Sr., ve Jr. Eds. Dictionary of College Geography of the United States, Academic Year 1976-1977, vol. 28 (1977), pp. 1-80. 7 Bu nokta yeniden gozden gecirilmek zorundadir. Burada Annals veya farkh editorler hedefte degildir. Yillardan beri editorler fiziki cografya makalelerinin azhgindan ve kalitesinden sikayet edip durdular. Ne yazik ki az sayidaki fiziki cografya makalesi daha az makalenin yayina gelmesine ve diger problemlere sebep oldu. Bu fiziki cografyanm gerilemesidir. Ger9ekte Annals'in karakteri fiziki cografya algisini golgelemekte veya tarn tersi olmaktadir. Birligimizin birincil dergisi olmasi nedeniyle fiziki ve beseri cografyanm goreceli rollerini goz ardi edemez. g

Puluralizm (90gulculuk) veya 90k boyutluluk sadece fiziki cografya igin degil cografyanm diger yonleri igin de tehlikelidir. Ben kisisel olarak bunu haddini asan bir ifade olarak kabul ediyorum. Bunun degerini hig kimse ku9iimseyemez. Uzmanlar cografya perspektifi i9erisinde kaldigi siirece puluralizim par9alanmaya sebep olmaz. Mikesell'in ortaya koydugu "9esitliligimizin birlikteligi" 90k hassas

170

20. yuzyilda Amerikan Cografyasinin Geli$imi

Bu nedenle bir fiziki cografyaci olarak, fiziki cografyanin Amerikan cografyasi icerisindeki belirgin du$ii§u konusunda ba§kalanni burada suclamak her ne kadar kolay olsa da asil gercek §udur ki beseri ve fiziki cografyacilann cogu bu durumdan birlikte sorumludur ve ayni derecede ihmalkardir. Bu durum diizeltmeyi gerektirmektedir. Birlesjirici, katihmci ve cevre-insan odakh cografya i^in firsatlar hicbir zaman bu kadar limit verici olmami§tir. Bu avantajh durumu goz ardi etmek cografyanin varhk nedenlerinden olan bir gelenegin ortadan kalkmasi anlamina gelecektir. Ciinkii toplum sonunda insan cevre arasindaki baglantinm ne kadar onemli oldugunu anlamistir.

Ayni zamanda fiziki cografya gecen 50 yil icerisindeki en giiclii donemini yasamaktadir. Fiziki cografyanin sunacagi daha cok sey vardir, bu durumu anlamak cografyanin gelecegi icin fiziki ve be^eri cografyacilann birlikte gorevidir. Bu baglamda fiziki cografyanin A.B.D' deki tarihi roliinii gozden gecinnek uygun olacaktir. Sunulacak olan bu tarihce be§eri-fiziki aynminin ic yiiziinii ortaya koyacak ve fiziki cografyanin cografya aile agaci icerisindeki garip yerinin aciklanmasina yardimci olacaktir.

20. Yiizyilda Fiziki ve £evresel Cografya: Bir Degerlendirme

Zamanin yetersiz olmasi nedeniyle burada Amerikan fiziki cografyasi yiizeysel olarak gozden gecirilecektir. Bu baglamda bir kac anahtar trend ve aktivite belirlenecek ve konusmanin bazi bolumlerinde bu konulara yogunla§ilacaktir. Gerekli ipuclarmi ben verecegim siz dinleyiciler de bosjuklan dolduracaktir.

Hepimizin cok iyi bildigi gibi, bu yiizyilm ilk yillannda dernegimizi fiziki cografyaci iiyeler domine etmisjerdir. Bu, oncii pratisyenlerin cogunlugu fizyoloji ve jeomorfoloji konularmi caiman, dogal tarih gelenegine bagh kisjlerden olusmaktaydi. Ayni zamanda bu donemde bilimin gelismesi anlaminda ozel bir donemde bulunulmaktaydi. (^iinkii bu donemde farkli parcalann bir araya geldigi, gozlem ve analitik arastirmalann birlestigi gelismeler yasanmistir. Tabii bilimleri secen ogrenciler sepkin ve genelles,tirilmis modeller icin dogayi arastirmi§lardir. Bu donemde tek diizelik prensipleri ortaya atilmis ve glasyal teoride oldugu gibi biitiinlestirici kavramlar gibi faydah geli§meler olmu§tur. Darwin'in mirasindan iiretilmi§ olan diger modeller fiziki cografya alaninda goriilmeye baslami§tir. Davis'in jeomorfolojik dongii ve Koeppen'in iklim siniflandirmasi ornek

bir konudur. (Marvin Mikesell "bugiinkii durum" AAG toplantisinin ozel acili$ boliimiinde, Philadelphia, Nisan 22, 1979). Cografyacilann tekerlek icerisinde tekerlek bulmalan 90k §a§irtici ve ilginc. Cogulculuk konusu alt disiplin dallannda dahi gozlenmektedir. Mesela Karl W. Butzer, "Pluralism in Geomorphology" (Jeomorfolqjide Cogulculuk) Proceedings, AAG, vol. 5 (1973), pp.39-43.

171

Yilmaz An

9ali§malardir. Bu iki model ve onlann biyocografya ve toprak cografyasindaki karsiliklan (siralanma klimaks konsepti ve toprak gruplannin siniflandinlmasi) Amerikan fiziki cografyasinda bu yiizyilm onemli bir boliimiinde dominant cah§ma konulan olmusjardir. Gergekten de bugiin bu kapali sistem araclannm etkilerini ortadan kaldirmak mumkiin degildir.

Bu, Leighly tarafindan adlandinldigi sekli ile "mekanik, monistik (tekdiize) yorumlar," ?ekici basitlikleri nedeniyle fikri ileri siirenlerin entelektiiel etkilerinden dolayi 90k gii9 kazanmi§tir.9 Bu nedenle G. K. Gilbert'in sure9-temelli metodolojilerinin cografya yerine kendisine jeoloji bolumiinii se9mesi kazara meydana gelmis bir durum degildir. Ger9ekte, yiizyilm ilk yarisinda Amerikan jeomorfolojisindeki 9ekme ve itmeler kurumsal olarak list iiste toplanmi§tir: Kirk Bryan odiiliiniin yilhk olarak Amerikan Jeoloji Toplulugu tarafindan verilmesi bunun en giizel ornegini olusturur.

Birlesjk Devletlerde cografya yeni onceliklerin ve ilgilerin 0 zaman hakim olan fiziki cografyanm yerini almaya basJamasmdan once 90k ender olarak organize olabilmi§tir. (^evresel determinizm akimi §iiphesiz fiziki cografyanm zayiflamasmda rol oynamis. ve ekolojik yakla§im bahanesiyle, Harlan Barrows'un ba§kanhginda insan-9evre denkleminin yansini silen yakla§imi da durumu diizeltmeye yardimci olamami§tir.10 Ancak biiyiik bir oranda be§eri cografyanm etkisiyle bu durum ortaya 9ikmistir. Fiziki cografya gereginden fazla deger vererek takip ettigi tasviri ve simflayici aktivitelerin sendromunun etkisinde zayif kalmis goziikmektedir ve bu ozelligi nedeniyle tarn anlamiyla problem 9ozen bir bilim olmadigi da bir gergektir.

Bu durumun en olumsuz sonucu ise daha az sayida ogrencinin fiziki cografyayi tercih etmesidir ki bu da fiziki cografyacilann helezona benzer §ekilde azalmasina sebep olmaktadir. CografT ara§tirmalan ve egitimi etkileyen bu helezon hareketi heniiz ge9en kirk yil i9erisinde durdurulamamistir. Bu siirecin, giris niteliginde fiziki cografya egitimi

John Leighly, "What has happened to Physical Geography?" (Fiziki cografyaya neler oldu?), Annals, AAG, vol. 45 (1955), pp. 309-18. 10 Harlan, H. Barrows, "Geography as Human Ecology" (insan ekolojisi olarak cografya), Annals, AAG, vol. 14 (1924), pp. 1-16. Bu makale AAG baskanlik konu§malan arasinda en fazla atifta bulunulan konusmadir. insan ekolojisini birlestiren tema seklinde kullanarak, Barrows cografyayi diger disiplinlerden ayirmayi iimit etmistir. O, insanlan dogal pevreyi etkileyen bir unsur olarak gormus ancak cografyacilann sadece 9evreyi tasvir etmelerini aciklayici bir sekilde cali§mamalannin geregini ifade etmistir. Klimatoloji, biyocografya ve fizyografyanin disiplinden atilmasi gerektigini israria tarti§mistir.

172

20. yuzyilda Amerikan Cografyasimn Geli$imi

uzerindeki etkisi 90k barizdir. Konuyla ilgili daha onceki ifadelerimden alinti yapmak istiyorum."

"Disiplinimiz fiziki cografyacilann egitimini cok az destekledi ve bu yiizden fiziki cografya dersleri icin eleman yetersizligi ile karsi karsiya kahndi. Buna karsjhk diger cografi konular benimsenerek tuhaf bir sekilde meslektaslarim kendi ilgi alanlarma biitiin dikkatlerini vermeyi basaramadilar. Fiziki cografya zarar gormeye rmisaitti ve gordu de. Eger kendisi uygun sekilde egitilmis ise cografyacinin dogal peyzaji genel cografya baglaminda irdelememesi i9in hicbir neden yoktur. Ancak neticede kartopu etkisiyle fiziki cografyaci olmayanlar fiziki cografyaci olmayan diger insanlara fiziki cografyamn nasil ogretilecegini ogretmek durumunda kaldilar."

Bu durum ic karartici olsa da zaman, affettiren kaliteden mahrum degildir. C. W. Thomthwaite ve R. S. Russel gibi bazi fiziki cografyacilar ba§ka bir grupla birlikte yuriiduler. C. F. Brooks, H. H. Bennet ve Francois Mathes gibi bilim adamlan ve onlann entelektiiel goriisjeri ortalama Amerikan cografyasmdan aynlmis olmasina ragmen birligimizin baskani olarak onurlandinldilar.

Muhtemelen 1950'lerin ortalannda fiziki cografya dusu$uniin en alt seviyesine ula§ti. John Leighly'nin meshur sorusu "Fiziki cografyaya ne oldu?" ,2bu doneme aittir. O ve bir cok cografyaci bu soruya cevap bulmayi denediler ve ortaya konuyla ilgili onemli miktarda literatiir gikti.1" Hedefine

11 Melvin G. Marcus, "Introductory Physical Geography in the College Curriculum" (Kolej egitiminde fiziki cografyaya giris) Introductory Geography: View points and Themes (Cografyaya giris: bakis. acilari ve temalar), Commision on College Geography Publication No.5 (Washington D.C.: AAG, 1967), p.5. p " Leighly, op. Cit., p.309.

13 Dogrudan veya dolayh olarak soruya verilen cevaplar: Edward A. Ackerman, "Where is the Research Frontier?" (Arastirma Onciileri Nerede?), Annals, AAG, vol. 53 (1963), pp. 429-40; Frank Ahnert, "Some Reflections on the Place and Nature of Physical Geography in America" (Amerika'da Fiziki Cografyamn Yeri ve Dogasi ile Ilgili Bazi Yansimalar), The Professional Geographers, vol. 14 (1962), pp. 1-7; B. J. Gamier, "A Program for Physical Geography" (Fiziki Cografya icin Bir Program), The Professional Geographers, vol. 15 (July, 1963), pp.16-18; David H. Miller, "Geography, Physical and Unified" (Cografya, Fiziki ve Birlesik), The Professional Geographer, vol. 27 (March, 1965), pp. 1-4; W.B. Morgan ve R.P. Moss, "Geography and Ecology: The Concept of the Community and its Relationship to Environment" (Cografya ve ekoloji: Toplum konsepti ve onun cevreyle iliskisi), Annals, AAG, vol. 55 (1965) pp. 339-50; National Academy of Sciences, National Research Council, The Science of Geography (Report of the Ad Hoc Committee on Geography). Earth Sciences Division, National Academy of Science, National Research Council Publication 1977), Washington, D.C.: National Academy of Science, National Research Council (1965); B. K. Stoddard, "Darwin's Impact on Geography" (Darwin'nin cografyaya etkisi), Annals, AAG, vol. 56

1 -7?

Yilmaz An

uygun bir sekilde siirec-yonlii sistematik metodoiojiierin yeniden kullanilmaya basjanmasi ile birlikte fiziki cografyada dikkat cekici bir degisjm kendini gostermistir. Kenneth Hare, Gordan Wolman, Arthur Strahler ve David Miller'in cali§malan bunun en giizel ornekleridir.

1950'lerin sonu ve 1960'lann basi fiziki cografya ile birlikte disiplinin diger dallannda da ana degisjmlerin meydana geldigi periyodu olu§turmaktadir. Rakamlarm ve sosyal bilimler icerisinde "bilimin" ke§fi be§eri cografyaci meslektaslanmiz tarafindan cok tarti§ilmi§tir. Fiziki cografyacilar bu harekete kararh bir §ekilde katildilar. Gercekten de sayisal cografyacilara borcumuz 90k biiyuktiir, giinku fiziki cografyaya yeniden me§ruiyet kazandirdilar. Onlar her zaman arastirmalannda fiziki cografyacilarm ortaklan olmasalar da, fiziki cografya programlannin yaygmlasmasi ve iist diizey egitimin diizenlenmesinde sik sik miittefik gorevi yapmislardir.

Fiziki cografya kiiciik olcekli de olsa 1950'li yillarda matematiksel ve fen bilimleri temellerine dayanmaya baslamis, olmasina ragmen bunu destekleyecek miktarda profesyonel uygulayici ve cografya cahsmasi bulunmamaktadir.., Lisansiistii programlanmizdan sadece birkac lisans iistii egitim ogrencisi ve doktorah bilim adami cikmaktaydi. Turna kusjannin

(1966), pp. 683-98; Eugene Van Cleef, "Geography as our Earth Science" (Yerbilimi olarak cografya), The Professional Geographer, vol. 12 (November, 1960), pp. 8-11; M. Gordon Wolman, "Physical Geography in the Liberal Arts" (Edebiyat Fakiiltelerinde Fiziki Cografya), Geography in Undergraduate Liberal Education (Report of the Geography in Liberal Education, Washington D.C.: AAG, 1965), pp. 48-54. 14 Bakiniz, F. Kenneth Hare, "Climatic and Zonal Division of the Boreal Forest Formations in Eastern Canada," Geographical Review (Dogu Kanada'da boreal orman formasyonlarimn klimatik ve alansal aynmi), Vol. 40 (1950), pp. 615-35 ve "The Westerlies" (Batih), Geographical Review, Vol. 50 (1960), pp. 345-67; David H. Miller, "Snow Cover and Climate in the Sierra Nevada, California" (California, Sierra Nevada'da kar ortusii ve iklim), Universty of California Publications in Geography, No. 11 (Berkeley, California: Universty of California, 1955) ve "The Influence of Open Pine Forest on Daytime Temperature in Sierra Nevada" (Sirra Nevada'da Acik 9am ormanlannin giinluk sicakhk iizerindeki etkisi), Geographical Review, Vol. 46 (1956), pp. 209-18; Arthur N. Strahler, "Hypsometric Analysis of Erosional Topography" (Erozyon topografyasinin hipsometrik analizi), Bulletin of the Geological Society of America, Vol. 63 (1952), pp. 1117-42 ve "Quantitative Analysis of Watershed Geomorphology" (Havza jeomorfolojisinin sayisal analizi), Transactions, American Geophysical Union, Vol. 38 (1957), pp. 913-20; M. Gordon Wolman ve Luna B. Leopold, "River Flood Plains: Some Observations on Their Formation" (Nehir taskin ovalan; olusumlan ile ilgili bazi gozlemler), Professional paper 282-B, U.S. Geological Survey, (Washington, D.C.: U.S. Geological Survey, 1957), ve Luna B. Leopold, M. Gordon Wolman ve John P. Miller, Fluvial Processes in Geomophology (Jeomorfolojide fliivyal sLirecier) (New York: W. H. Freeman and Co., 1964).

174

20. yiizyilda Amerikan Cografyasimn Geli.^imi

tabiatta birbirine benzer egzotik alanlann var olu§una inanamadigi omeginde oldugu gibi toplantilanmizda birbirimiz ile kar§ila§tigimizda yok olmaya yiiz tutmus, tiirler gibi nasil selamla§tigimizi hatirhyorum. Biitun bunlann gergevesinde Warren Thornthwaite "gorev onumiizde" ifadesiyle, siiregler ve gevresel sistemlerin anla§ilmasi igin ciddi dikkat gerektigini ortaya koyarak gelecek igin inancimizi giiglendirmistir.15 Dogu Lansing toplantisina katilanlann cogunlugunun (buytik bir bolurnli be§eri cografyaci) yapilan konu§malardan sikildiklarmi hatta anlayamadiklarmi goz oniinde bul'undurursak, 18 yil sureyle Amerikan cografyasimn takip ettigi Thornthwaite formuluniin ortaya koydugu ruh ve guciin hicbir degeri yok gibi goziikmektedir.

Gergekten de fiziki cografya 1960 ve 1970'li yillarda yeniden canlanmi§tir. Bu donemde bir 90k fiziki cografyaci ortaya gikmis, is bulma imkanlan yiikselmis (en iyi donemine ula§mi§) temel ve uygulamah aras,tirmalar hizla artmis, ve daha genis bir gevrede bu alt disiplinin rolii goreceli olarak artmi§tir. Klimatoloji, biyocografya ve yenilenmis jeomorfoloji alanlarinda yapilan ozel ve detay galisnialar bunlann ornegini teskil etmektedir. Ancak bunlara ilave olarak kaynaklar-9evre konulanna yonelik cah§malar da hizla artmistir. Bir kez hirpalanmi§, iki kez utangag olan fiziki cografyacilar, bugiin bir ayagi AAG'de ve diger ayagi aym kokenden gelen diger bilimler igerisinde tutunmaya gah§maktadirlar. Bu bizim profesyonel yasantimizin gergegidir.

Yaptigimiz bu kisa tarihge konu§masinin onemli par9alan bir 90k yaymda bulunmasma ragmen, burada Amerikan cografyasimn ne oldugu, daha onceki AAG ba§kanlan, manevi baskanlan ve eski ba§kanlarmin konu^malarmdan hareketle ifade edilmeye <?ah§ilmi§tir. Fenneman, Barrows veya Sauer16 gibi ba§kanlarm konusmalan ile ilgili yaymlar lisans ustii ogrencilerin okumaktan kagamayacaklan kaynaklan olu§turmusJardir. Bazi ogrenciler her bir ba§kanhk konu§masmi (giiniimiizdekiler harig) okumak zorunda birakilmisjardir.17 Agikga goriilmektedir ki konusmalar hazirlanirken bazi ba§kanlar digerlerine gore daha dengeli olmusjardir.

15 C.W. Thornthwaite, "The Task Ahead" (Gorev oniimiizde), Annals, AAG, Vol. 51 (1961), pp. 345-56. 16 Nevin M. Fennenman, "The Circumference of Geography" (Cografyamn Cevresi), Annals, Association of American Geographers, Vol. 9 (1919), pp. 3-11: Barrows, op. cit., pp. 1-14; ve Carl O. Sauer, "Forward to Historical Geography" (Tarihi cografyaya giris), Annals, Association of American Geographers vol. 31 (1941), pp. 1-24. 17 Bu konusmanin hazirhgi Arizona State universitesinde verdigim Amerikan cografyasimn tarihcesi ile ilgili seminer dersinde bir grup yiiksek lisans ogrencisi ile birlikte yapilmi§tir. Kendimizi her bir ba§kanin konusmasini okumayi sartlandirarak birlik liderlerinin fiziki cografya karsisindaki tavirlan hakkinda bilgi edindik. Coskulu katihmlan ve yorumlan nedeniyle tesekktirlerimi sunmak istedigim kisilcr: Harold Bulk, Kevin Flaherty, A. Donald Hyers, Garry Powell, Alex Pupacko, Keith

175

1 t l l l t L t t , J i l t

Bununla birlikte baskanhk makalelerinin dikkatlice okunmasina yonelik belirgin bir bakis acisi dogmustur. Ciinku onlar disiplinimiz ve birligimizle ilgili bir cok sey soylemektedir. AAG baskanhgi ile ilgili sadece birkac istatistik, fiziki cografyanm ve AAG iliskilerinin paket tarihcesini anlatmaktadir. Ornegin ge9en 75 yil icerisinde (Marcus uzmanhk-tanima indeksine gore) konusma yapan ba§kanlann 35 tanesinin fiziki cografyaci oldugu ve yine 75 yil icerisinde en az 43'uniin fiziki cografyaci olarak egitim aldigini veya ba§kanlardan sekizde birinin cah§ma konularinm alpin ve kutupsal cevrelerle ilgili oldugunu biliyor muydunuz?18

Ancak hepimiz de biliyoruz ki istatistikler yalan soyleyebilir. Fiziki cografyacilar gecen bu 75 yil icerisinde hicbir zaman Amerikan cografyasinda baskm hale gelmemi§tir. Gercekte 35 basjkamn 25 tanesi birligin kurulu§unun ilk yansmda gorev yapmi§tir ve Gilbert, Mathes, Marbut, Hobbs ve diger bir cogu profesyonel hayatlannin biiyiik bir kismini cografya di^inda gecirenlerden olu§mu§tur. istatistiklere gore son 37 yil icerisinde ise sadece 10 ba§kan fiziki cografyacidir.

Konuyla ilgili en onemli bilgilere hali hazirdaki konu§malardan saglanacagini Saninm soylemeye gerek yok. Beseri cografyaci olarak siniflandirabilecegimiz ba§kanlar, kiilttirel ve ekonomik cografya baglaminda konu§malanni yapmislardir veya dogal peyzajdan bahsettikleri zaman ise felsefiolarak gcvresel determinizmin mantiksizhgini tartismi§lardir. Gercekten de "cevresel determinizm" tartismasinin iizuntii veren sonucu fiziki cografyanm determinizmle karistinlmasidir, bu mantik bizim gibi sonradan gelenleri hayrete dii§urmektedir. Amerikan cografyasmm orta ve yakm tarihinde Berkeley okuliinun etkin oldugu zamanlarda bolgesel cografyacilar tabiatin cografi perspektifte fonksiyonel olarak onemli oldugunu ve siirec baglantih yorumlanmasi gerektigini vurgulami§lardir. Bolgesel ve be§eri cografyacilarm ?ogunun fiziki peyzaji aciklarken statik ve tasviri yaklasimlan kabul ettikleri gozlenmektedir. (^ogunlukla beseri cografyacilar dogal peyzajm yorumlanmasi ve gelisimi ile ilgili cah§malarda fiziki cografyanm ve cografyacilarm etkisini cok az ele almislardir.

Scoular, Georgia Shrauner, Peggy Winslow, Jeffrey Young ve Valerie Young. Merak edenler igin soylemek istiyorum en ba§anh degerlendirmelerimiz Arizona'nin Canyon/Sedona alanlannda ge^irdigimiz hafta sonunda ger9ekle§mi§tir. Makalenin ilk niishasi Palm Spring colii ve Colorado'nun San Juan daglanna yapilan geni§ kapsamh bir gezi sirasinda tamamlanmi?tir. Bu alanlann fiziki cografya tarihcesini yazmak i9in ne kadar uygun yerler olabilecegini tahmin edebilirsiniz.

Verileri ba,skalan farkh sekilde yorumlayabilirler. Ancak bana gore istatistikler tek basina cogu seyi anlatabilir. Alpin ve polar bolgeleri iizerine yogunlasmis baskanlan kronolojik sirayla su sekilde siralayabiliriz; Ralph Tarr, Lawrence Martin, Francois Mathes, Wallace Atwood, W. H. Hobbs, Griffith Taylor, F. Kenneth Hare, J. Ross Mackay ve Melvin Marcus.

176

20. yiizyilda Amerikan Cografyasimn Geli$imi

Beseri cografyacilar kendi islerinin gidisati hakkinda problem goremediklerinden fiziki cografyacilar ozellikle insan-cevre gelenegi baglaminda zorunlu olarak beseri cografyanin igerisine itilmektedirler. Bu nedenle William Moris Davis'ten sonra bugiine kadar bir cok fiziki cografyacinin kendi uzmanlik alanlan konusunda geri adim atarak onun yerine kiiltiir-cevre cah§malannin dogrulugunu savunan gosterilerine tanik olduk. G. K. Gilbert'in depremlerin insani felaket boyutuna odaklanisi,19

Nevin Fennaman'in meshur "9evresel (muhiti) cografya" eseri,20 Lawrence Martin'in sinir tartismasi yapmasi21 ve Birgham, Dodge, Dryer, Atwood, Huntington, Marbut, Johnson, Hobbs, Bennet, Trewartha, Hare ve Borchert gibi diger bir 90k bilim adaminm da benzer konularda konusmalar yapmasi bunun en giizel orneklerini olusturur.22

19 G. K. Gilbert, "Earthquake Forecasts" (Deprem tahminleri), Science, vol. 29 (1909), pp. 121-38. Gilbert "Baska bilimler sahasina girme prensipleri" adli makalesinin 112. sayfasinda, bu yuzyilin ilk ceyreginde cografyacilar arasinda 90k populer olan "karsilikh-fertilizasyon (9aprazlama)" konusunu a9iklayarak giindeme getiren ilk bilim adamlanndan birisi olmustur. "Evinde sonsuza kadar kahp kendi ozel ortami i9erisinde arastirma ve inceleme yapan uzmanlann avantaji yogun kiiltivasyonu ger9eklestirmesidir. A'ncak bu durumda da karsilikh-fertilizasyon (9aprazlama)dan mahrum kalacaktir. Tarlasindaki tahillann karsilikh-fertilizasyondan (9aprazlama) korumanin bir yolu da baskalannin bu alana girmesine izin vermemekle olur. Ciinkii bunlar karsihkli-fcrtilizasyonu (gaprazlama) isgal etmis olduklan tarlalara tasiyacaklardir." 20 Fenneman, karsilikh-fertilizasyon (9aprazlama) konusunda, cografyacilan, rolleri bir alandan diger alana tasimak olan en iyi bocekler olarak adlandirmaktadir. 21 Lawrance Martin, "The Michigan-Wisconsin Boundary Case in the Supreme Court of the United States, 1923-26" (ABD yiiksek mahkemesinde Michigan-Wisconsin sinir durusmasi) Annals, Association of American Geographers, Vol. 20 (1930), pp. 105-63. 22 Biitiin bu konusmalar Annals AAG'de yayinlanmistir: Albert Perry Bingham, "Problems of Geographic Influence" (Fiziki etki problemi), vol. 5, (1915), pp. 3-25; Richard E. Dodge, "Some Problems in Geographic Education with Special Reference to Secondary Schools" (Orta ogretimde cografya egitimi ve bazi problemleri), vol. 6 (1916), pp. 3-18; Charles R. Drayer, "Genetic Geography" (Genetik cografya), Vol. 10 (1920), pp. 3-16; Ellsworth Huntington, "Geography and Natural Selection: A Preliminary Study of the Origin and Development of Racial Character" (Cografya ve dogal seleksiyon: irksal karakterlerin orijini ve gelisimi ile ilgili bir 9ah§ma), vol. (1924), pp. 1-16; Curtis F. Marbut, " The Rise, Decline and Revival of Malthusianism in Relation to Geography and the Character of Soils" (Malthusculugun yiikselisi, dusiisii ve tekrar donusuniin cografya ve toprak karakterleri ile iliskisi) vol. 15 (1925), pp. 1-29; Dougles W. Johnson, "The Geographic Prospect" (CografT Bakis), vol. 19 (1929), pp. 167-231; Wallace W. Atwood, "The Increasing Significance of Geographic Conditions in the Growth of Nation States" (Devletlerin buytimesinde cografi kosullann artan onemi), vol. 25 (1935), pp. 1-16, William Herbert Hobbs, "The Progress of Discovery and Exploration within the Arctic Region" (Artik Bolgelerin Kesfi ile ilgili Gelismeler),

20. yiizyilda Amenkan Cografyasuvj: Gelifim:

Beseri cografvacilar kendi islerinm gidi^au hakkir.da prob[e:r. goremediklennden fiziki cografvacilar ozellikie msan-cevre geicnegi baglaminda zorunlu olarak be.sen cografyanm icerisine itilinektedirler. Bu nedenle William Moris Davis'ten sonra bugune kadar bir cok fiziki cografyacinin kendi uzmanlik alanlan konusunda gen adim atarak onun yerine kiiltiir-cevre calismalannin dogrulugunu sa\runan gosterilerine tanik olduk. G. K. Gilbert'in depremlerin insani felaket boyutuna odaklanisi,

9()

Nevin Fennaman'in meshur "cevresel (muhiti) cografya" eseri," Lawrence 9 1

Martin'in sinir tartismasi yapmasi" ve Birgham, Dodge, Dryer, Atwood, Huntington, Marbut, Johnson, Hobbs, Bennet, Trewartha, Hare ve Borchert gibi diger bir cok bilim adaminin da benzer konularda konusmalar yapmasi

99

bunun en giizel omeklerini olusturur. 19 G. K. Gilbert, "Earthquake Forecasts" (Deprem tahminleri), Science, vol. 29 (1909), pp. 121-38. Gilbert "Baska bilimler sahasma girme prensipleri" adh makalesinin 112. sayfasinda, bu yiizyihn ilk ceyreginde cografyacilar arasinda 90k popiiler olan "kar§ilikh-fertilizasyon (caprazlama)" konusunu aciklayarak giindeme getiren ilk bilim adamlanndan birisi o!mu§tur. "Evinde sonsuza kadar kahp kendi ozel ortami icerisinde arastirma ve inceleme yapan uzmanlann avantaji yogun kiiltivasyonu gerceklestirmesidir. Ancak bu durumda da kar§ihkli-fertilizasyon (caprazlama)dan mahrum kalacaktir. Tarlasindaki tahillarm karsihkh-fertilizasyondan (caprazlama) korumanin bir yolu da baskalannin bu alana girmesine izin vermemekle olur. Ciinkii bunlar kar§ihkli-fertilizasyonu (caprazlama) i§gal etmi§ olduklan tarlalara tasiyacaklardir." 20 Fenneman, karsihkh-fertilizasyon (caprazlama) konusunda, cografyacilan, rolleri bir alandan diger alana ta§imak olan en iyi bocekler olarak adlandirmaktadir. 21 Lawrance Martin, "The Michigan-Wisconsin Boundary Case in the Supreme Court of the United States, 1923-26" (ABD ytiksek mahkemesindc Michigan-Wisconsin sinir durusjnasi) Annals, Association of American Geographers, Vol. 20 (1930), pp. 105-63. "2 Butun bu konusmalar Annals AAG'de yayinlanmistir: Albert Perry Bingham, "Problems of Geographic Influence" (Fiziki etki problemi), vol. 5, (1915), pp. 3-25; Richard E. Dodge, "Some Problems in Geographic Education with Special Reference to Secondary Schools" (Orta ogretimde cografya egitimi ve bazi problemleri), vol. 6 (1916), pp. 3-18; Charles R. Drayer, "Genetic Geography" (Genetik cografya), Vol. 10 (1920), pp. 3-16; Ellsworth Huntington, "Geography and Natural Selection: A Preliminary Study of the Origin and Development of Racial Character" (Cografya ve dogal seleksiyon: irksal karakterlerin orijini ve gelisimi ile ilgili bir cahsma), vol. (1924), pp. 1-16; Curtis F. Marbut, " The Rise, Decline and Revival of Malthusianism in Relation to Geography and the Character of Soils" (Malthusculugun yukselisi, diisusTi ve tekrar donusiiniin cografya ve toprak karakterleri ile ilisjdsi) vol. 15 (1925), pp. 1-29; Dougles W. Johnson, "The Geographic Prospect" (Cografi Bakis), vol. 19 (1929), pp. 167-231; Wallace W. Atwood, "The Increasing Significance of Geographic Conditions in the Growth of Nation States" (Devletlerin buyumesinde cografi kosullann artan onemi), vol. 25 (1935), pp. 1-16, William Herbert Hobbs, "The Progress of Discovery and Exploration within the Arctic Region" (Artik Bolgelerin Kesfi ile ilgili Gclismeler).

Ydmaz An

Bu olayi gozden gecirmenin iki yolu bulunmaktadir. Her §eyi kotiiye yorumlayan perspektife gore fiziki cografyacilar kendi fizyografik sahalanni ve enerji akisjanni terk ederek be§eri cografyanin icerisine bilincsizce akin ettiklerini ileri siirmektedirler. Benim de favorim olan ikincisi ise (mazosist oldugumu itiraf etmeliyim) fiziki cografyacilann arastirma ve egitimde beseri cografyacilarla birlikte hareket. etme du§iincesinden hicbir zaman vazgecmemis, olmalandir. Cok mi'ikemmel olmasa da yukanda bahsettigimiz isbirliginden entelektiiel ve pratik odtiller kazanilabilecegini gormekteyiz... ve ayni zamanda hie kimsenin davetimize kar§ihk vermemesi de bizi sasirtmaktadir.

Bunun sebebi nedir? £unku fiziki cografya yiizyilin baslarmda "cevrecilik" tuzagi nedeniyle basansiz olmustur. Yiizyilin ortalannda fiziki cografyayi ta§iyacak ve i§ yapabilecek yeterli sayida fiziki cografyaci bulunmamaktaydi. Bu nedenle insan-cevre cah§malan kendi kaderine terk edilmistir. Sonu? olarak, ge?en birkac 10 yillik donem icerisinde fiziki ve be§eri cografya- benzer §ekilde daha "bilimsel" ve uzmanla§mi§ hale gelmistir; aynca^ arastirma sayilarmda ve pedagojik yayinlarda da arti;? meydana gelmistir. Bu yiizden sahamizi ayni hizada tutabilmek icin literatiirdeki ileri-geri sicrama egilimleri disiplinin enine boyuna geli§tirihnesine yonelik istekli pabalara ragmen daha da zorla§mistir.

Bu soylediklerimiz sadece kismi aciklamalardir, ancak asil problem tavirlarda yatmaktadir. Fiziki cografyacilann 90gunlugu (en azmda benim tamdiklarim) beseri cografyada nelerin olup bittigini anlamaya yonelik ciddi girisimlerde bulunmaktadirlar; dahasi beseri cografya onlarin lisans ve lisans iistii programlarimn bir parcasidir. Kiiltiirel, ekonomik ve lokasyol alamnda yogunlasmis meslektaslanmin gogunlugunun karsilikh gayret sarf ettiklerine ikna olmus degilim. Ancak bu duaim fiziki cografyanin diinyasina giriste yasanan sorunlar yiiziinden olabilir. Bu durum gepmi^te hie bir zaman iiretken olmamistir. Bana gore Amerikan cografyasi yeterince olgunlasmistir, beseri ve fiziki cografyanin i§birligi igin program ve denemeler yapmalarimn zamani gelmistir. Qabalar kar§ihkh olmali ve disiplinimizm gelecek on yillik donemlerinde onemli firsatlar ortaya konmahdir.

Cografi Firsatlar Oyleyse bu yiizyilin kalan bolumiinde ve gelecek yiizyilin basjannda

cografyacilari bekleyen firsatlar nelerdir? Giiniimuz, gelecek hakkinda sayisiz ipuclanni i^ermektedir ki bunlann cogu cografi ilgilerin merkezinde

Vol. 27 (1937), pp. 1-22; Hugh H. Bennett, "Adjustment of Agriculture to Its Environment" (Tanmin cevreye uyumu), vol. 33 (1943), pp. 163-95, Glenn T. Trewartha, "A Case for Population Geography" (Popiilasyon cografyasina bir ornek). Vol. 43 (1953), pp.71-97; Hare, op. cit., pp. 459-76; Borchert, op. cit., pp. 1-10

178

20. yuzyilda Amerikan Cografyasimn Geli^imi

yer almaktadir. Bu durum siirpriz olarak kabul edilmemelidir. insanhgin karsj karsjya kaldigi cevresel degredasyon, a§in niifuslanma, kaynaklann yetersizligi ve dengesiz dagihmi, §ehirle§me problemleri gibi biiyiik sorunlar cografyacilarin ilgi alani icerisinde yer almaktadir. Bu problemleri 90k iyi tahlil edebilmek ve coziime gidebilmek icin gerekli ilk ko§ul mekansal organizasyonun anlasjlmasi, ikincisi ise entegre, biitiinciil yakla§im ve iiciincii olarak da insan-cevre perspektifinin sistematik bir §ekilde uygulanmasidir.

Ben burada insanhgin karsj karsjya oldugu problemleri sadece cografyacilarin tek ba§ma ele almalarmi tavsiye etmiyorum, ancak cografyacilar gerekli perspektife sahiptirler ve bu nedenle toplumun ihtiyaclanni kar§ilayacak yeteneklerle donatilmis. bulunmaktadirlar. $u anda A.B.D' de toplumun ihtiyacini yeterince kar§ilayacak sayida planlamaci, cevresel yonetici ve karar verici bulunmamaktadir. Aynca kartografya ve kirlilik klimatolojisi uzerinde yetenekli elamanlann bulunmayi§ini hatirlatmaya gerek yok saninm. Bu bizim akademik cografyaya tarihsel bagimizin ve aym zamanda entelektiiel konulara olan ilgimizin gostergesidir. Cografya disiplininin bu yonii konusunda kimse aksini dusiinemez ^iinkli bunlar temel kavramlann, teorilerin ve metodolojik yaklasjmlann temelini olu^turmaktadir.

Uygulamali Cografyanin Potansiyeli Diger taraftan, en azmdan akademisyen cografyacilarin goriislerine

gore uygulamali cografya kendi alanmda goreceli engellemelere maruz kalmi§tir. Bu durum hem bilimsel hem de kurumsal anlamda utanc vericidir. Saninm ne profesyonel birlikler (AAG gibi) ne de benzer,sekilde akademik cografya boliimleri lisans ve yiiksek lisansmi tamamlayan cografyacilarin ne is, yaptiklarim belirlemede ba§anh olamamisjardir. Coguhluguna edebiyat fakiiltelerinde (liberal arts) egitim verilmesi nedeniyle biiyiik ihtimalle iilkenin sosyo-ekonomik alanlarma yayilmi§lardir. Kiigiimsenemeyecek bir miktan ise ozel veya devlet kurumlannda cografi yeteneklerini one cikaran pozisyonlarda gorev almi§lardir. Bu grupta yer alan uygulamaci cografyacilar disiplinin zengin ve degerli kaynaklarmi temsil eder.

Aym zamanda diger sosyal ve dogal bilimler icerisindeki meslektaslanmiz (ve rakiplerimiz) ac gozlii bir sekilde toplumun birgok cevresel ve ekolojik alanlardaki problemleriyle ilgili istilalanni peki§tirmi§lerdir. Ornegin; yiiksek atmosfer meteorologlan NOAA (National Oceanographic and Athmospheric Administration) ile ani ve sicak bir ili§ki geli§tirerek klimatolojik istatistiklere ve yiizey arastirmalanna ilgi duyar hale gelmislerdir. Temiz oldugunu sanan bu entelektiiel yakla§imin bir §ekilde Ulusal iklim Yonetmeligi'nin kabulii ve milyonlarca dolarhk potansiyel ara§tirma fonlarmm serbest birakilmasi ile aym zamanlara denk

7 7 0

Yilmaz An

gelmesi dikkat gekicidir. Benzer §ekilde jeoloji icerisindeki arkadasjanmiz jeolojik felaketler iizerinde 90k guzel gah§malar yapmaya ba§lamisjardir. Bunlarm biiyiik bir bolumuniin cografT jeomorfoloji ile ilgili olmasi kesinlikle bizim igin siirpriz olmamahdir.

Bu durum bize, kokii cografya disiplini icerisinde olan ger9ek diinya aktiviteleri ile ilgili bir 90k konuya yavas girdigimizi gosteren bir isaret olarak goziikmektedir. Ekonomistler, jeologlar, meteorologlar ve antropologlarm benzer ilgisizlikten zarar gormedikleri anlasjlmaktadir. Bu durum onlann Nevin Fenneman'm iist uste ge9en yiiziikler konseptini bizden daha iyi anladiklarmi gosteriyor olabilir mi?24

Diger meslekler bir tarafa, cografyacilarin arkasinda 90k ciddi pratik problemler bulunmaktadir. Mesleki olarak 90k hassas ve disiplinin gelismesi igin gerekli olan bu problemlerin ifade edilmeleri zorunludur. En az be§ sebebi burada hatirlatmaya deger buluyorum: 1) Kolej ve iiniversite ogretim iiyelerinin sayisi duragan duruma ge9mi§ hatta gerilemeye basjami§tir, ve cografyacilarin is. imkanlari en fazla ozel ve kamu kurumlannda olacaktir, 2) Son yillarda geli§tirilmi§ olan 90k fazla sayidaki kavram ve modellerin test edilmesi, muhtemelen gozden ge9irilmesi (degistirilmesi) ve kullanisji bir §ekilde uygulanarak hayata ge9irilmesi gerekmektedir, 3) Kavramsal ve metodolojik fikirler uygulama 9agmda azalacagi yerde artacaktir. Qiinkii global problemler entelektiiel yonelimlerin dogmasina ve tamnmasina yardimci olacaktir, 4) Sosyal ve 9evresel problemlerin 9ogu insan-9evre kavrammm bir ornegini tesjcil etmekte (Ornegin, 9evresel etki degerlendirme, su yonetimi projeleri, dogal afet kanunlan) ve bu durumda fiziki ve be§eri cografyacilara beraber 9ah§ma alanlan olu§turmaktadir ve 5) Bu problemlerin her biri 90k onemli olup cografyacilar bunlarm 96ziimlerine katkida bulunmahdir.

Her hangi bir olayda, cografyacilar W. Pattison'm -araya ginne-pcriyodu admi verdigi giri^ a^amasinda yer almisjardir.25 Uygulamah cografya son zamanlarda canlanma egilimindedir. Geographical Review dergisinde uygulamah cografya boliimii bulunmaktadir ve iiniversiteler konu ile ilgili sempozyum ve konferanslar diizenlemektedir. Ge9en yil Binghampton Uygulamah Cografya Konferansi bundan sonra her yil ba§ka

"' Birlesjik Devletler kod, milli iklim program yonetmeligi 1978, Kamu kanunu 95-367, 92 stt.601. Boliim 9, milli iklim program yonetmeligi oranin icerisinde Eyliil 30, 1979'da sona erccck olan biitge yihnda oranin $50000000 gecmeyecegi, Eyliil 30, 1980'dc $65000000 gegemeyecegi belirtilmektedir. Ilave biitce olarak Eyliil 30, 1979, Eyliil 30, 1980 yillan i<?in ayn ayn $10000000 eklenecegini belirtilmi^tir. Bu tarihe kadar herhangi bir kaynak aktanmi yapilmami§tir. 24 Fennenman, op. cit pp. 3-12. "" Pattison'un yorumu asagidaki kaynakta rapor edilmi§tir. Howard, G. Roepke. "Applied Geography; Should We, Must We, Can We,?" (Uygulamah cografya; yapabilir miyiz? Yapmak zorunda miyiz? Yapmah miyiz? Geographical Review, Vol. 67(1977), pp.481-82.

J 80

20. yiizyilda Amerikan Cograjyasinm Geli$inu

merkezlerde toplanti yapilmak iizere geleneksel hale getirilmi§tir. Profesyonel Geographer ve Georaphical Survey dergileri uygulamali cografyanin problemlerini dilc getirmeye basjamisjardir.26 Gercekten de biziin kurumumuz uygulamali cografya adi verilen bu durumun tammlanmasi ve geli§tirilmesi ile ilgili cahsjnalara basjami^tir."

Ne yazik ki "uygulamali cografya" terimi cok da tatmin edici bir isim gibi gorunmemektedir. Ancak biz gecici olarak bu ismi kabul edip yetersizligi konusunu §imdilik tarti§mayacagiz ve onun yerine geleneksel anlamini tanimamiz gerekir ki bu da -cografyanin bilimi sadece bilim icin yapmamasi- cografyacilann karsi kar§iya kaldigi ilginc problemleri de icerisine dahil etmesi anlamini tasjr.

Enerji, <~Jevre ve §ehirle§me Eger birisi Kuzey Amerika toplumunun bugunku ve gelecekteki

problemlerinin neler oldugunu hizh bir §ekilde sembolize etmek isteseydi (deveku§u misali niikleer savas. tehlikesini gormeyerek) enerji, cevre ve sehirlesme disjndaki ba§ka hicbir iic kelimeyle durumu daha iyi anlatamazdi. Diger onemli konular - su veya kirlilik veya ya§am kalitesi - yukandaki iig

26 Michigan Universitesi uygulamali cografya ile ilgili ilk konferanslardan birini diizenlemistir. Bu ibid, adi altmda yayinlanmi§tir. Harold A. Winters and Marjorie K. Winters, eds., Applications of Geographic Research (cografi ara§tirmalann uygulamalari) (East Lansing, Michigan: Michigan State University, Department of Geography, 1977). ilk uygulama cografya konferansi Mayis 1978 tarihinde New York eyaletinin Binghamton sehrinde yapilmi§tir. Ikinci konferansin Eyliil 1979'da ayni sehirde yapilmasi planlanmistir. Birinci konferansa ait makaleler John W. Frazier and Bart J. Epstein, eds., Applied Geography Conference (.Uygulamali Cografya Konferansi), Vol.1 (Binghamton, New York: State University of New York, Binghamton Department of Geography, 1978) ve "Special Issue: Themes in Applied Geography" (Ozel Sayi: Uygulamali cografyada temalar), Geographical Survey, Vol. 7 (October 1978), pp. 1-40'ta yaymlanmistir. Uygulamali fiziki cografya ile ilgili Geographical Survey'in ozel sayisi Ekim 1979'da yayinlanacaktir. Professional Geographer dergisinin bir 90k sayisinda uygulamali cografya ile ilgili bircok arastirma bulunmaktadir. Bu cahsmalan su sekilde siralayabiliriz; Daniel P. Beard, "Professional Problems of Non-Academic Geographers" (Akdemik olmayan cografyacilann mesleki problemleri ) Vol.28 (1976) pp. 127-31; James D. Harrison and Robert D. Larsen "Geography and Planning: The Need for an Applied Interface" (Cografya ve planlama: uygulamali cografyaya ihtiyac) Vol. 30 (1978) pp. 1-2; Melvin G. Marcus, "The Association of American Geographers: Planning for the Future", (AAG: Gelecegin planlanmasi) vol. 30 (1978), pp.113-22, John W. Fraizer, "On the emergence of an Applied Geography" (Uygulamali cografyanin ortaya cikisi iizerine) Vol.30 (1978) pp. 233-37; and G. S. Dunbaar, "What was Applied Geography?" (Uygulamali cografya neydi?) Vol. 30 (1978) pp. 238-39. 27 Longr Range Planlama Komitesi dokumanlarma bakiniz, AAG, 1977-1978 and "Minutes, Council Meeting, Hyatt-Regency Hotel. New Orleans 8-9 April 1978" AAG Newsletter, Vol.13 (June-July 1978) pp. 9-17.

Ydmaz An

konuya eklenebilirler ki bunlar bir zamanlar insan^evre dengesinin birbirlerine bagimh merkezi konulanni olusturmaktaydi. Ornegin, §ehirleri veya enerji akunini gozden gccirmek igin sadccc sosyal bilimci perspektifi ve metodolojisiyle yakla§ihrsa modern dunyanin gerceginden ve ruhundan aynlmis. olunur. Yeryuzuniin, su ve havanin insan eliyle degi§mesi dolayisiyla yerkiirenin yonetimi konularmin sadece sosyal bilimcilere ve onlara benzemeyen miittefikleri olan miihendis, kanun yapicilar ve mimarlara birakilmasi giivenilir goziikmemektedir. Neticede bunlardan meydana gelen yoneticiler enerji yonetimi ve kiiresel problemlerle miicadele etmede halkin hazirhksiz yakalanmasma neden olacaktir ve onlan gelecekte yalniz baslarma birakacaktir.

Kuzey Amerika dogal cevresinin §ekillenmesinde ve §ehir peyzajlannin olu§masirida 90k az katkida bulunulmasma ragmen bazi cografyacilarm planlama ve karar verme mekanizmasi icerisinde kendilerine yeterince damsilmadigim ileri siirmesi gercekten de ironik goziikmektedir, buralann §u anki durumuna bakarak bundan memnuniyet duymahyiz. Sucun baskalannda oldugunii kabul edelim veya ba§kalanni suclayahm, ancak eger §ehirler insanhgin gozle goriilen en biiyiik eserleri ise, onlann kontrolsiiz evrimleri hem dogaya ve hem de insanhgm ruhuna saygisizhk olacaktir. Bu durumda hatanin kimde oldugunii bilmek o kadar da kolay olmayacaktir. Planlamacilar, politikacilar, ekonomik gu?ler mi yoksa insanlann kendileri mi sucludur? Kesin bir sey var ki cografyacilar en az suclanacaklardandir ciinkii problemlerin ara§tinlmasi ve coziim siirecinde onlara bir cok yerde gerekli firsatlar verilmemi§tir.

Eger cografyacilarla hareket edilse idi §ehircileri ugrastiran ve her yil milyonlarca dolara mal olan (jevresel problemlerin coziimiine katkida bulunabilirlerdi. Kesin bir sekilde ornegin ah§veris merkezleri ve parsel yerlerinin tespiti sirasinda zemin do§emeleri ve cati alanlarinin lokal ve bolgesel su havzasi iizerindeki etkileri belirlenebilirdi. Tampon alanlarinin tespiti sirasinda kirletici potansiyellerinin ana kriter oldugu cografyacilar tarafindan goz oniinde bulundurulabilirdi. . Standart element olarak kiitlesel kali atlklann haritalanmasi yerlesmc ve ula^im planlannin cografyacilar tarafindan yapilmasi miimkiin degil miydi?

Benim korkum bu durumlarm herhangi biri, biiyiik bir kismi belirgin bir §ekilde sosyal bilimler perspektifmden olaylara yakla§an sehir ve lokasyon cografyacilan tarafindan goz oniinde bulundurulacagmin garanti olmamasidir. Kira teorisi ve ulasjm modelinin optimizasyonu, niifus harekctlcri, dogal felaketlerin haritalanmasi ve sel tahminleri gibi konularla baglantih hale getirilmedigi siirece 90k kiiciik bir deger ifade edecek ve bu da 1980'leri tatmin etmeyecektir. Ne yazik ki fiziki cografyacilar daha iyisini ba§aramami§lardir. (^ok azi enerjilerini sehirsel problemlerin coziimii icin ayirmislardir. Bunlann cogunlugu da dogal bilimler sinirlan i^crisinde kaldiklan icin mikro klimatik ko§ullann ve yagis. anomali istatistiklerinin

J 82

20. yiizyilda Amerikan Cografyasmm Geli$imi

sehir ve yasam kalitesi planlamasi siirecinde kullamlmasi konulanna ilgi duymamislardir.

Bu nedenle, Pogo'nun bize soyledigi gibi "problemin kimde oldugunu belirledik; sue hepimizin." Yiizeysel olarak diisiiniirsek biitiin bunlann coziimu 90k basit: farkh cografi ilgi alanlanna sahip kisilerin ilging problemleri birlikte ifade etmeleri saglanmahdir. Gercegin cok kompleks oldugunu ve bir cok bakis. acismi gerektirdigini soylemeye saninm gerek yok. Ilk once bir gogumuzu tek basina dar bir (jergevede yanm uzmanlastiran yollar ortadan kaldinlmahdir. Alt dallarda uzmanlasmak gereklidir, ancak bu cografi gorii§ apismm kaybolmasina sebep olmamahdir. Ikinci olarak birbirimizden bir 90k §eyi ogrenmek zorundayiz. Ekip cah§masi iletisimi ve dolayisiyla ogrenmeyi gelistirir, gergekten de bir araya toplanmis iiretimler her zaman bireysel olanlardan daha biiyiik olacaktir. Benzer aktivitelerin diger bir kazanci meslektaslann birlikte 9ah§malannin goz online serilmesiyle felsefenin toleranstan nazik bir te§ekkure dogru kaymasma neden olacaktir. Ocuncii belki de en onemlisi ise cografyanm insan-9evre ili§kilerinin a9iklanmasi veya yorumlanmasma yardimci olacak yeni kavramlarm, yaklasimlarm ve modellerin uretilmesini ama9lamak zorunda olmasidir. $u anki durum ilkel ve 9ag di§idir ve bu durumun iyilestirilmesi cografyanm gelecekteki en onemli gorevidir. Enerji, §ehirle§me ve gevre iizerinde yapilan 9ah§malarm ortaya 9ikardigi laboratuar, be§eri ve fiziki cografyacilar igin 9evre-insan paradigmasi baglammda mlikemmel bir firsattir.

Cografyacilann Egitimi A9ik9a goriilmektedir ki cografyacilann yeri ye rolleri ile ilgili

tanimladigim konular tecriibenin, yetenegin ve bilginin boyutu ve derinligi a9ismdan 90k biiyiik onem tasimaktadir. Bunlar aynca cografyada birle§tirici ozellik tasiyan insan-9evre yaklasimlarmi i9eren genis ve normatif modelleme yeteneklerine dogal olarak sahip uygulayicilann bulunmasim gerektirir. Cekinerek soyliiyorum, saninm bu yetenekler cografyacida oncelikli olarak var olmahdir; 9iinkii kisj eger bu olaylar igin gerekli bakis, a9isina sahip degilse bunlann ogrenilmesi veya ogretilmesi samldigi kadar kolay olmayacaktir. Abartih ve sira di§i bir §eki]de ge9en on yillik siire i9erisinde ekoloji ve 9evresel 9ah§malann anlami ve uygulamalari ile ilgili ya§anan tarti§malar, herkesin disiplinler arasi ve birle§tirilmi§ 9alismalarda bulunmaya yatkin ve hazir olmadigmin bir delilini olu§turmaktadir.28 Diger taraftan bu donemde bir 90k fikir cografyadan

28 "Ekoloji" ve "Qevre" terimleri yillar boyunca hirpalanmistir, ancak 1960 ve 1970'lerin ilk baslarmda ^evresel hareket kavrami i9erisinde bu terimler daha oncekileri aratacak sekilde daha da 90k hnpalanmistir. Daha kotii ve aci olani ise anti-9op kampanyalan ve pet sise geri donusiim faaliyetleri; ekoloji taniminin veya 9evresel planlamanin yerine kullanilmaya baslanmasidir.

/ * - ?

Ydmaz An

ahnmisti, cunkii yeryiiziinde biyolojik ve fiziksel olaylarm birbiri iizerine gelen yonlerinin incelenmesi ve analiz edilmesi cografyanin olagan potansiyelini olusturmaktaydi.

Maalesef cografyanin sinirlan konusunda yapilan tartismalarda da benzer durumu gormek miimkundur. Konu uzun zamandan beri bir 90k yoniiyle tartisilmaktadir. Bu meseleyi dortlii ornekle aciklayabiliriz: 1) Cografyacilara resmi ve kurumsal olarak ne kadar egitim verilmelidir ve bu diger disiplinlerden farki olmah midir? 2) Be§eri cografyacilar ne kadar fiziki cografya egitimi almali veya tersi ne olmahdir? 3) Bolumlerdeki uzmanhk alanlan (ogretim elemanlan) nasil belirlenmeli? ve 4) Yaygin olarak kazandinlan yetenekler, genis kapsamh ve konu baglantili derslerin yetersiz oldugu durumlarda ortak yetenekler ve bakis acilan (kartografya, matematik, istatistik, arazi metotlan, mekansal analiz, sistemler metodolojisi) yeterli olabilir mi?

Yukanda dile getirdigimiz bu konularla ilgili heniiz herhangi bir fikir birligi saglanamamis, birlik saglanacak gibi de goziikmemektedir. Bu durum ?ogu zaman kisjsel diizeye inmektedir, ister begenelim ister begenmeyelim, bu durum bireysel- veya kurumsal ihtiyaca bagh olarak §ekillenmektedir. Daha once de ifade edildigi gibi cografya bu giine kadar mekansal organizasyon modelled ile ilgili 90k genis, genellemeleri geli§tirebilmi§tir. Genisligin gereklilik mirasi denilen bu durum detayh ve operasyonel modeller ortaya cikincaya kadar, birbirleriyle ilgisiz konular veya list uste gelebilen cografi dokular yaygin bir §ekilde geleneksel yontemler kullanilarak ogretilmeye ve uygulanmaya devam edecektir. Diger bir ifade ile biitiinlesik ve sentez cografyasi (teknolojik geli§meler harig) geni§ gorii$ agisi veya sayilar popiilarite kazandigi zamandan bugiine kadar ilerleme kaydetmemistir.29 Egitimsel siire? -en azindan bu baglamda- tikanmis durumdadir.

Bu durumu tarn manasiyla kotulememek gerekir. Son 25 yil icerisinde hem fizikt hem de beseri cografya alaninda daha detayh cahsmalar yapilmi§tir. Bu arastirmalarm sonuclan 1960 ve 1970'li yillarda Kolej Cografya Komisyonu, Yiiksek Okul Cografya Projeleri ve kolej ogretmenleri icin hiikiimet destekli enstitiiler yoluyla yapilan yaymlar vasitasiyla geni§ kitlelere ula§ma imkam bulmu§tur. Cografya tarihinin hicbir doneminde arastirma sonuclan ile egitimin bulusmasi arasmda bir zaman arahgi (gecikme zamani) meydana gelmemi§tir. Geripekten de 1980'ler cografya arastirma ve egitiminin birlikteliginin yiiksek oncelikle yeniden canlandigi bir donem olmu§tur. Ba§annin sinirlan temel ara§tirma ve uygulamah cografyayi icerisine alarak akademik diinyanin da ilerisine gitmistir.

Bu nedenle bu yiizyilm son ceyregine giren cografyada egitimin derinligi (kalitesi) 90k onemli miktarda artmistir. Kavramsal gelismeler

" Preston E. James and Clarence F. Jones eds., American Geography: Inventory and Prospect (Syracuse, New York: Syracuse University Press, 1954).

184

20. yiizyilda Amerikan Cografyasinin Geli$imi

canlihgi ve tecriibeyi artirmistir ve be§eri cografyada §ehirsel-sosyal-davrani§sal spektrumda yeni teknikler uretilmistir. Bunlara Have olarak fiziki cografyamn degisik alanlanndaki gelismeleri hatirlatmaya gerek yok saninm. Bu donemde ilgi, cografyamn alt dallan iizerinde yogunlasmis ve tartisma cografyamn diger bilimler arasindaki yerinin ifade edilmesi iizerine olmustur. Ancak bu geli§me donemi zaman icerisinde olgunlasma egilimi gosterirken, belki de daha da ileri gidip 90k daha zarif modeller iiretilmis ve bunlar akademik ve pratik ifadelerle anlatilmistir.

Cografyacilar kimdir, bu denli onemli amaclan kim gerceklestirecektir ve bunlar nasil egitilecektir? £ok emin olmasam da, saninm bazilan su anda aramizda bulunmaktadir. Cografyacilann cogu yavas bir sekilde olgunlasmaktadir ve bazilan birden fazla on yilhk ekstra siireye ihtiyap duyarlarken, birgogu halen deneme mahiyetinde konulann igerigi ve derinligine hakimiyet konusunda kendilerine giiven duymaktadirlar. Bunlann sadece birkaci muhtemelen entelektuel lider olabilecek ozelliktedir. Zaten ihtiyacimiz olan da budur.

Yeni liderligi ortaya Qikamiasi en az muhtemel olan sey resmi egitim suresinin cografyayi enine ve derinlemesine ogretecek §ekilde duzenlenmesi gibi mekanik coztimlerdir. Bunu soylememin amaci cografyacilann ilave egitimden cok faydalanacaklan yolundaki goriise karsi olmak degildir. Ancak daha gercekci olarak, gelecek on yillarda ortaya konacak en iyi Amerikan cografyasi, su anda cografi perspektife kendisini adamis, kendi profcsorlerinin diizeltilemeyecek kadar eskimis oldugunu diisiinen ve Humboldt'tan bu gune kadar yazilmis olanlann yiizeysel olduguna kendisini inandirmis ve henuz ortaya cikmamis kisiler tarafindan yapilacaktir.

Halkamn Tamamlanmasi Sonuc. ifadesi olarak 1904'e giderek, organizasyoriumuzun kurucusu

William Morris Davis'in Philedeiphia sehrinde bir grup cografyacmm online "Amerikan Cografya Dernegi I^in Firsatlar"" adim verdigi konusmayi hatirlatmak istiyorum. Konusmasinda kendisi, dernegin Kuzey Amerika ve A.B.D' deki arastirmaci cografyacilan bir araya getirecegini ifade etmistir.31

Cografyamn be§eri, ekonomik, zoolojik, botanik, klimatik, o?inografik ve jeolojik gibi organik ve inorganik diyebilecegimiz yonleri ile ilgilenen ogrencileri basanh bir sekilde eger bir araya getirebilirsek ve birbirleri ile uyumlu bir sekilde cahsabilir hale getirebilirsek, cografya biliminin gelismesi icin onemli bir adim atmis oluruz; bunu siiphe gotiirmeyecek sekilde farkh alanlann yasamlanni bir birlerinden uzaklastirmayarak basarabiliriz.

"""' \V. M. Davis. "The Opportunity for the Association of American Geographers" (Amerikan Cografyacilar Dernegi icin Firsatlar), Bulletin of the American Geographical Society, vol. 37 (1905), pp. 84-86. ' Davis op. cit., dipnot 30, pp. 85.

m

20. yiizyilda Amerikan Cografyasinin Geli^im:

acilanna sahiptirler. Sadece aym bakis, acisma sahip olmak yetmez aym zamanda ara§tirmalari ve uygulamalan payla§mak gerekir. Zaman miisaii hale gelmi§tir ve 75 yilhk ceki§meden sonra kaybedecek zaman kalmamistir Bu nedenle nihayet hep bir araya gelip halkayi tamamlamak durumundayiz. Sebat ve §ansla birlikte rasyonel cografyamn oniimiizdeki ceyrek asir icerisinde halkayi tamamladigmi gorecegiz. Bu da insan oglu ve yeryiizuniin birlikte cah§ilmasi icin verdigimiz soziin yerine getirilmesini saglamis. olacaktir. Hedefimize ula§irken ba^kan Davis'in 75 yil once "Amerikan Cografya Dernegi igin Firsatlar" ba§hkh konu§masinda soyledigi gibi dernegimiz (AAG) merkezi rolde olacaktir.

Orijinal Kaynak: Coming Full Circle: Physical Geography in the Twentieth Century, Annals of the Association of American Geographers, Vol. 69, No. 4,1979.

187