+ All Categories
Transcript
Page 1: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere,26 Ogas1978 Prais lOt.

TRIPELA NAISPELA SAMTINGPotoi kam long Misis JoanneHale.

Published by Wantok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone: 252214. Printed by Wirui Press, Wewak.

Registered it the GeneralPoet Office, Port Moresby, for transmission by post as a Qualified Publication.

Page 2: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

i soim ol arapelakadinalem i wanpela pepa tasol,na I kapsaitim I go daunlong kalis o kap.Bihainolgeta I vot pinis, tripela i

Long dispelalong de namba25 bilongOgas, bai 113 bikpelabisopbiong Katolik Sios,em ol I kolim kadinal, baikibung long bikpela hausbiong Poplong Rom na oli no ken kam ausait bekmap. ol i vOtim wanpela‘nupelapop.

kisim wan wanvot pepa, Iopim na i ritim na I kauntim. map longwin, wanpelakendidet i mas gat 75 bilong ol dispela 113 vot.Sapos wanpela man i no.win long nambawan vot,orait, wantu ol i mekimnarapelavotna traim gen.Saposwantaim moa I nogat wanpela man i kisim75 vot, nau ol i kukim oldispelavot pepalong wanpela stov na-mekim baiblakpela smok i kamaplong mambu biong smokna olsem ol ian ausait Iken lukim save: Ol i no bilong Ilektim wanpela popyet.

winimkukimlong

em I bikpelâ lol. c sios i bin mekimbai i no gatsampelaking osampelagavman0 sampelaami o kain samting olsemi ken putim hevi long olkadinal bai ol i mas votimwanpela speselman olsempop. 01 kadinal long laikna tingting’ biong ol yet imas makim wanpela man.Na I no mas gat wanpela

biong dispelai ken stiaim tiñgting

biong ol. God na betentasolI mas map.

i i:

i

___

vot, orait, nau ol Iolgetavot pepagen -

stov, tasol dlspelä

1kpela lo long KatolikSiostok ol i mas ilektim Wa:pela kadinal. Nogat. 01ken ilektim wanpelabisco wanpela pris o wanpemanY nating. Men nogPop em I win tru longgetaarapelabosmanbiloigraunlong wanemKatolSios I gat 700thilionmeba long olgeta hap bib:graun. Em i winim olgearapelasios.

Orait, ol i vot olsemtumap long

ol i no bInwanpela pop yet,ol i malolo long

i de na i sarap na Ina prebal God i ken

ol na stiaim tingbilong ol. Orait nau ol

.2. gen. Sapos bihainidegenolino

ianpela pop; nau olmap senisirn ol lo naI tok,man i kisim nambabiong

I antap tru, em i

wantoIP,.,..

wanpelá man i

taim ol ..I. meklm bal wait-pela smok- i kamap longmambu biong smok nawantu olgeta manmeri istap au-salt 01 i ken save:I gat nupela pop.Nau ol Igat wanpela belotu I kenkrai long dispela taim na-tok savelong olman ausaitlong hausbilong vot. -

Saposman ol kadlnal IbIn - ilektim, i tok orai-tlongkamappop, oralt,nauem I tok save,em i laik baloil givim wanemnemlongem. Pinis, orait, nau em Ipaslm ‘waitpeia kios, na igo ausait ioig wanpelaverandana i givim biesimbiong pop namba wantaim - long ol manmeri isanapwetim em.

I Dispela nekspop bal emi namba 263 bihain long-Sen Pita. Long bilip natlngting biong ol Katolik,pop em i kisim pies bilongSen Pita naI bihainim dis- -

peia tok JisasI bin givimPita taim em i tok olsemlong em: "Yu Pita, yu*ston, na antap longdispelaston bal ml sanapim siosbiong mi. Na ol pawa bilong pies daunbio bai nomap daunim em." Matyu16, 18 -

Dispeiapasin oi kadinaliblhainiin biiong iiektimnupela ‘pop, em ol I binmekim map 800 yia pinis.Tude i gat 130 kadinal.Tasoi lo I tok, oi kadinal I

- winim 80 krismas pinis itambu long vot, longwaflem ol i lapun tumas.-Na dispela taim tupela Igat sik na I no inap kamlong vot; oisem na 113tasoi I vot. I no gat wan-

BranchWewakPhone:

Nationalweekly inMelanesianPidgin.

Editorial Offices:P.O. Box 1-982Boroko

Phone:-25.221425. 2552 -

Telex: NE 222’i3

Offices:

86.2479

Wabag -

P.O. Box 111Phone57.1018

Advertising:InP.N.G.PennyDonaldPhone:25.2214 -

In Australia:PeterHalseAssociatesKing York House32 York StreetSydney2000Phone:29.7527Telex: 21. 409

SubscriptionRate:Annual: K8.00.

Ogas, Mista i em dairektabiong ol program longztri Jemani lukluk iaun long ol wok redio na

pani. Poto i soi.. - etsimur i kisim olkain toksavelong.. .zg PNG, em MistaKansy. Stori i go moa longpes22.

WANTOK -Sarere,26 OgaS 1978 Pes 2

Page 3: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

I luk olsem ol man bilong politik ol I no savewan long bihainim laik bilong ol pipel i bin votimof. Long taim bilong ileksen of i promis. Yes, longwanem of pipef yet I mas votim ol Tasol bihain, ofi save tingim tru ol pipel? Vot bilong wan wanmemba i save bihainim tingting bilong ol pipel bilong ifektorèt bilong en? Ating...

Wanem ‘ samting tru i tingting bilong 01 pipel?Husat i ken save? Of memba i kisim dispela savewe? Olsem wanem na Mista Okuk I ken tok, ofpipel long Simbu i faikim olsem Na Mista SiwiKurondo bilong Simbu I ken sanap na sakim dispeIa tok long nem bifong ol Simbu pipel? Ofsemwanem na Mista Toni Bais i ken sanap na tok olSepik I laikim olsem, na wantok bilong em MistaJohn Jaminan i ken sanap na egensim ofgeta tokbilong Mista Bais long nem bilong of Sepik? NaMista Tammur I mekim wanpefa tok; na MistaTofolo i mekim narakain tok gen. Na Sir Tei Abal Itok of Enga i laikim olsem . . . na wantok Pato

: Kakanya i painim arakain.

Mipela long Wantok i fukim of dispela na mipefaI pilim pfanti memba bilong palamen i NO tok longnem bilong ol pipef. Wataim tru of I askim 61 pipefof i ting wanem? 01 man bilong politik I toktokolsern: dispefa kantni em I demok!asi. Em i mm, of-geta pawa I kam long han bifong of pipef. 01 pipefyet ilektim ol man bilong makim ol na bringim laikna aidia na tingting bifong of- I go foflg pafamen nalong gavman. * Tasof tru tumas, pfanti pipef longpfes I no bin harim ,bipo pfanti kain samting ofmemba i save toktok long en long pafamen. -

Oltaim ol man bilong pofitik na ol man bilongstadi na kisim bikpefa setifiket long of bikpelaskufi save toktok planti Iongdemoknasi. Em i mm -

ol pipel yet i bos. Na long 0! sios tu of buk tude i*save tok: sios em i of pipel yet; yupeta yet i sios. -

Mipefa I pifim dispela em i toktok nating. Em imauswara. Sapos yu man bilong pofitik, yu lida,yu hetman, yu man I gat namba na pawà i no bilipim dispela tok, orait, yu go traim. Yu yet longdipatmen o ilektoret o pIes o wok bifong yu, yutraim tru long askirn of pipel, of i ting wanem.

Hia em I sampela askim yu ken mekim:a Yupela i ting wanem long I idasip lo?b Yupefa I ting wanem long gavman bilong nau?c Yupefa i ting wanem long famili plening?d Yupefa i ting wanem long lotu bifong yupefa?e Yupefa i laikim ol memba bilong yupeia i

mekim wanem kain wok tru?

Em map askim. Sapos yu mantru, yu map putimyau na harim. Sapos yu no gat taim long hanim olpipef, yu save hanim husat?

- Nogut of pipef I olsem leta bifong haus tasof. Yumas yusim feta bilong kafap I go insait long haus.Tasol bihain yU go antap pinis, yu tromoim leta Igo daun Yu no gat wok moi long leta.

a faktori biong wokim plastik

b faktori biong wôkim simen

c faktori bilong wokim olkain samting longraba 0 gumi - * -

d faktori biong wokim loli long kakao - -

e faktori biong wok suga

f faktori biong wokim marjarin

5 Bai mipela I mekimisilong ol pipel i ken kisimdinau long ol beng na ol ino masbekirn bikpelape ointeres longyusim dispelamani.--Na tu ol I no masbekirn * kwiktaim tumas,bai bengI masisi rnoa longol pipel.

6 Bai mipela senisirnpasinbiong hausingkomisin. map nau olwokmanbilong gavmani masbairnrent map oltairn long ol

haus bilong ol. Mipela i

laik bai ol wokman yetmap kamap papa bilonghaus biong ol, na i nobairnrent tasol.

7 Mipela i lâik bai olausait karnpani i no kenbairn graun.Tasol ol kampkampani yet i kensindaun

- toktok wantaim ol papabiong graun na wokirn --

kontrak long yusim graunmaplongpelataim. Na mo -

sarnting biong gavman ibosim, em bai sarntingnarnel - long papa biong

L:graunna kampani yet.

1

OL PIPEL I LETA TASOL? NUPELA GAVMANMista lambakey Okuk, lida biong Oposisen na hetman biong Pipels

Yunaitet Fran, i bin tokaut long palamen em i laik mekim wanem olkainsenis long kantri sapos pati biong em map long kapsaitim Somare/Changavman na bosim kantri. Em hia sampela aidia na tingtiñg bilong MistaOkuk:

lambakeyOkuk, lida bilong

1 Mm egens long aidia Iting gavman i mas bosirnolgeta bisnis.Long tingtingbilong mi, gavmanna bisnis, tupéla imasporoman.GavmanI mas larim bisnisi ratsirn em yet, nai mashelpimbisnisgo het.

2 Saposgavman i help-im bisnis, bai ol pipe-i itaitini bun tru-biong-mekirn bisnis I go het. Na olsem ol bam kisim bekpawa*insait long han bllong ol.Tude gavmani bosirn plan-ti samtingtumas nadispelaem I pasiii bilong ol komyunis na sosalis. Em Iolsemlong kantri SainanaRasianakain kantriolsem.

3 Long tmngting -bilongml, -sapos ol - pipel I wokhat na I smat naI mekirngo het bisnis biong ol naIkisirn bilcpelawinmani,emi kas biong ol. GavmanImas -arnamaslong dispela.Em i no maspasirnrot bilong ol.- I luk olsem olPangu minista I ting dispela tok winmani o profitem I wanpelatok nogut.

4 Namba wan sarnting,mi laik kirapim wanpelabikpela nesenel divelopmen koporesenbiong put-im mani biong gavmaninsait long lO-pela bikpelabisnis. Gavmanbai go pasna putirn110 muoniiisaitbiong statim ol dispela

--bisnis. Na ol ausait kantri

* ña kampanibai ken bosim51% biong ol dispelawan.wan kampani,sapos ol iputim map mani olseminsait long wok bilongol.Long dispelapasinmipelailaik statim oldispela bik

Long dispelapasinmipela I lailc statim oldispelabilcpelawok: -

- WANTOK - - Sarere, 26 Ogas 1978 - Pes 3

Page 4: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

NADZAB BAS

DRAIVA HARIM

Dia Edita - Dispelaem iwanpela bikpela wan bildng mi long ol Nadzabbasdraiva. Yes ol wantokhusat i draiva bilongNad

- zab bas.Yupelaharirn gut.Em i olsem taim wanpelabalus o jet o smokbilüs Isave kisim ol -pasindia nakarn pundaunlong Nadzabpies balus. Orait yupelasave kisim ol I go i karn

- long Lae siti.Tasol yupela i no save

bningim ol long strit bilongol. Longatairn olsern 10kiok nait. Yüpela - savelusim ol tarangu pasindialong bikrot tasol. Em i nostret long aibiong mi. Yudraiva mas bringim oltarangupasindia long stritbilong ol. Long wanemyusave em 10 klok i biknaitpinis. Na olgeta- bas longLae siti na p.rn.v. i stop0 pinis long wok long 5klok i go map 9 kiok nait.

- Yu save sapos ol sampelamanmeni i kam longwe olsern longM-osbi, o Madang,Wewak, o sampelalongwehap. Saposol .i karn wan-taim pikinini biongol.

Yu draivamas tingting oem i biknait pinis. Olsemna yu draiwa thas bringim

-

-- ol tarangu pasindia longstrit bilong ol wan wan.Yu save sapos wanpelaman o meni wantaim 01pikinini bilong em i laik goolsem long GavmanKornpaun na yu draiva i lusimol long konarot na ol goolsem. Na yu -saveem bik-nait pinis na ol bas np.m.v. bilong Lae siti istop wokpinis.

Na ol tarangu pasindiaman ó men, yu lusim ollong bikrot bai wet, wetna painim trabelsamting.

Yes wantok draiva bilong Nadzab bas yu savehamasman ol save kolirnraskal i stap long Lae siti.SaposyU lusirn ol pasindianabaut nabautlong bilcrot tasol na yu go longstrit bilong ol. Sapos olraskal- o spakmanI kiiimol, em baiyu gat trabel.‘Long wanem yu no

bningim ol long strit bilong- ol stret: Mekim na ol

-- - tarangu i hat- long bairnK2 nating na yu no bringim ol long strit stretbilongol.

-: Na tu yu savesaposwan-pela mano men i no savelong Laebipo. Na pestaimbiong em long kam lukimol famili bilong em longLae. Na dispela man omen laik go olsem longPapuaKompaun.Na saposyu lusirn tanangulong bikrot tasol o long kona rotna em nau - tarangu baisanapna tingting o, dispela Papua Kompaun i stapwe. -

Tarangu ba.i sanap tingting i go nogat; em baiwan. Bihain bi raskal ospakrnan i karn na kilim -

em. Tasol em asua bilonghUsat. Yu draiva bilongNadzabbasyet. Trü saposlong sanem i onait. Tasollong nait yupela lusim ollong bikrot tasol. Yutraim na kisim ‘ol i go longstnit bilong ol long wanemyu- save taim yu lusim ol

- na go. Yu save longol stnitnambanaol pies.

Saposyupela laik lusimol man long bikrot olsemem i onait yu no ken kisim

-12. Yu mas kisim Ki oKl.50 tasol. Longwanemyudraiva bilong basi save-bningim ol long strit biongol. -

Em tasol. Saposyu husatman o men i laik bekimdispela pas,orait, rait tasoli go long Wantok Niuspepa.Na mi kenlukim.

- ChnisNorrnH.,- Zenag/Morobe

TINGIM WOK

Dia Edita - Mi gatwan ókros liklik lông Moses M. ibin bekim pas I go 1onwantok ya Gabriel Agregum bilong Lae. Olsemnami laik bekim tok bilongwantok Mosesm.Yu hanimbrata Moses,bekim biong

- i orait. Fasol dispeiakain pasini savebagarapimsampelataun bilong yumilong PNG.

Taim ol plisman i sanaplong wok na raunlong not

- o stnit na ol i saveaignis otokgnis wantaim ol yangpela meni. Em dispela i nostret. Saposol i pinis wok,em i no gat samting. 01 iken raunna aignis o wokimbisnis bilong en. Aignis em

- i no tambu long olgetaman o wan wan man longgraun.

Tasolsampelaplismanoli save mekim dispelakainpasin na sampelahap longtaun bilong yumi long

PNG i save bagarap longstilmanna raskal.

Mi savelukim long sampela taun. Dispelakain pasin - biiong sampela pusman. Tasol ol raskal nastilman ol i savehensapimol lapun papamama’na olpren bilong yumi ol Tilnisol i save kam- insait longkanri bilong yumi longPNG. -

Em tasolwan bilong mi.Kenny- Hamona,

Kainantu.

&alim of pasI kam long:

WANTOKBOX 1982BOROKO

PL ISMANHELPIM YUMI

Dia Edita - Nau mi wanpela boi laik autim wanbilong mi. Wan biong ml Igo olsem. Hialong Vanimona tu long planti haplongprovins. Mi save hanim nalukirn man i mekim trabelna plisman I traim longstopim tnabelman.

Tasol em i pait genlongplisman. Dispela pasin mlplum i no stnet tumas.01plisman i tnaim long helpim yu bai yu no ken kisimbikpela baganap. Na tuoilstopim yu long no- kenmekim trabel pasin moa.Yu noken wani long bairnkot taim ol plismanI kisimyu. Em aswa biong yu.Yu wokabaut gut longtaun na painim plisman ino map long kisim yu. Emtasol liklik wan biong mi.

- Edward Yackum,Leitre/Vanimo.

AS PLES TASOL

Dia Edita - Mi laik autimliklik wan bilong mi longWantok Niuspepa. Piantiol Bougainvile ol i savetok olsem mipela ol netskin man i kosim tumastnabei long BougainvilleAilan. I luk olsem oi aspies yet, ating?

- Bipo ol as pies yet i binbrukini’ bikpeia stuabiongP.S.F. oi i kolim PangunaSupamaket. Na nau tasoi

- em long - 29 long Juiai -

1978. Em longSanenenait

kiostu 10 klok. Sampelaaspies i bin stilim wanpelaToyota bilong B.C.L. longMaining Woksap. Na ol ibin kanim i go olsem longJabarot.- 01 1 laik ranawe1 go longBum. Tasol laki tru wanpela 170 tràk I bin banisimrot na man ya em i ranaweI go long bus. Mi ting olsem ol as pies i man bilongkosim tumas tnabel. Saposwanpela manI knos, onait,nait tasol i go long WantokNiuspepa. -

DanneyKisa,Panguna.NotSolomons

PILAf LAKI

Dia Edita - Yes ol wantok ml gat wan tasol longol manmeni bilong hap1oig Is Sepik. Bel hevi ya Isut long ol men long hapbilong Wewak.Hi na sampela hap nabautlong taun.01 i save tingim long pilaikas tasol na i no tingtingl6ng givim gut kaikal longol pikinini. - -

Kinap nogut long hanimsampela men i pait wan-

- taim man bilong ol. Longwanem man i no kaikalgut. Men i tingim pilal kasna i no kuk. Na ml laikimol pus long dispela- hap Imas painim -gut ol dispela-men bilong pilai kas.

Maski long raun tasollong ka i-ia motobaik na ino lukaut long dispela-olman. Pies tru bilong pilalkas em long Wewak Hil.

- Na yupela ol pus tnaim nawokabauttasolnaseklongolgetahaus bilong WewakHil long ol dispela pilal bilông laki.

Em tasol wan bilong ml.Husat man I laik sapotimml o husat man i belhatlong mi, pus rait tasollong Wantok Niuspepanabai ml ken lukim.

Alie Pennie,

tru Gc ‘. -

gnaUfl na .. I pütim manna men na kolim olsemna givim laip long ol.

Tasol ol dok na pusi, emI dal nating na no-gat laipbilong oltaim. Em i stingnating long graun hia.Yumi manmeri I gat laipbilong oltairñ na tu balyumi dai na bai kirap genwantaim.laip bilong oltaimlong singaut bilong Godpapalong kot long las de.-

Em tasol liklik bel penbilong ml. Saposyu husalbel I pen o I ting I no gutpela long yu, orait, railtasol I go - long WantoNiuspepa. Na bai mi kerlukim.

Edward YaukumLeitre/Vanimo

REDIO BEKIM TOK

Dispela pas biong erlong "Radio Drama""Redio Pilai" em mipelasavebrotkasim long RediMorobe. Simon SeiepI tool dispela redio pilai I giiim tingtlng long ol man nimen long kamapim kaisik olsemVD. -

Bekim biong RediMonobe em i olsem, dipela tingting em i bioryu Simon Seleptasol. Nano biong -planti maiNamba tu, planti i kalong ol lisenabiong RediMorobe I tok amamasiondispela redio stesin brpilaim nedio pilai.

01 dispela redio pilai e:i no ob storl tru. Nogaem ol -tOk pilai tasol olse:na ol manI laikim tru loxhanim. Tasol mipela i rbin harim dispela tok csem ob man i kisim s:V.D. I bin kisim skul loxredio ple.Olsemna dispetok biong Simon SelepeI no trui no gat as.

Wéwak.- Redlo Morobe I amam

- long harim olsem plantilisena I laikirn ol redlo pmipela i brotkasim loidispela redio stesinolsena mipela bal brotkasisampela mba.

Sapossampela manmI gat wankain tingting Csem Simon Selep, oraiplis rait i kam long dispeadres.

NEMSANTU --- -

Dia Edita - Em sekenpasbilong ml i kam long Wantok. Dispela pas‘ml laikautim tok long nem-Katouk ol santu nem.- Plantitaim -ml save hanim yumi61 manmeni save putimkatolik ñem long ol dok napusi na p1k samting.Eksampel olsem Maniami tok5 stret histoni bilong

StationManager,RadioMorobe,P.O. Box 1262,LAE. ‘ -

- WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pés 4

Page 5: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

-_-_-;- - .-.,- -------.:---*: :.-‘- ... r -. .....-- --. - .--. .-.-:-‘-‘-....-.

NIUSI RAM LONGPROVINSjSaten Hailans -

IALIBU PLES BALUS

MISTA GLAIMI WA-RENA - membabiongImbonggu,I bin asicim Minista bilong Transpot,N{ista Bruce Jephcott,wataim bai ol i wokimwanpelabikpeia ples baluslong SatenHailansProvins.4ista Jephcott i tok ol Iwok nau long glasim gutiispela samting. Long Walern piesbalus long Mendii gat planti mauntennabaut long en na ol Fokaba1US i no inap pundaunLong en.

Simbu Provins

IMBU BUNDI-1AlWE

- MISTA OPOTIO RI[ORU - mernba biongIsino/Bundi long Madangrovlns I bin askimMinistaiong Transpotlong help-n Simbu na Madang Pro-ins long plnisim rot I statng Simbu na i go kamap

Dng Bundi na i go olgetang Madang.

Mista Jephcott I tok: olispela kain wok long rot

nau em I wani biong wanwan provinsal gavman.Simbu Provins i bin givlmpinis K20,000long dispelawok na Bundi Kaunsil Ibin givim K2,000.O1i maswokim brIs long waraRimburum tasol. . .naMadangprovins I ting long wokim -

na strongim rot i lusimnambis I go kamap longBundi. Mista Jephcott Itok, nesenelgavmanI gatmani long - mekim dispelakain wok tasol nau em Iwetim tok orait long wanwan provins biong makimlong wanwan wok.

-MISTA GABRIEL BAKANI, Minista bilong ofPablik YutiIii, I bin toksave long neks baset long

- yia 1979/80 bai gavmañ Imakim -mani long go hetwantáim wokim warapawalong Kaugl long EngaDistrik na bal dispela .1-helpirn Yonki long givimpawa long EngaProvinsnaSaten-Hailanstu.

Madang Provins

WARASAPLAI

DivelopmenBengbilongEsia I redi longgivim dinaumap long 5 milioh na 400tausen dola iong wokimlongpela lain paip longbringim wara I kam insaitlong Madangtaun. Kos trubilong dispela wok emmap long 8 milton dola;na dispela beng I dinaulong 5 milton, na PNG gay-man bai givim 2 milion700 tausëndola.

- Long - dispela wok gay--man i laik painim wanpelagutpela pies biiong painimplanto koiwara. . . bringimI kam daun map long Madang, wokim ol paip bilong tilim wara long oihaus long Madang,naskulim ol wokmanlong lu-kautim gut ol pam na paip nasarnting olsem. -

MISTA STEPHEN Sb,memba biong Aitape, Ibin askim Minista biongTranspot wataim bal gay-man i koltaim ol rot insaitlong Aitape taun. . . MistaSio I laikim taun bai gay-man I orait namekim nbalong dispela bikpela piesbalus biong bipo longTadji. . . Mista JephcottItok provinsal gavman bilong Wes SepikI masgivimripot -long nesenelgavmanpastaim long- dispela piesbalus. . . na I mas autimlaik biong em. Em i samting biong provins longmekimkain wok olsem.

Wes Sepik

OL IRIAN JAVA

MISTA WA? YAWO,membabiong Grin Riva, ibin - askim saposgavmaniinap long helpim ol 673manmeri i -bin ranawelongIrian Jaya na i kam haitlong PNG na I sindaunnaulong piesIrnonda.

- Em i kostim wan tausenkina long wan wandelonggivim kaikai long ol dispelaman. -

Mista Sornare I bin tokolsem: ol karn mani kensindaunI stap tasol olI noken yusim kantri biongyurni olsem kern biongkirapim pait. Mista Yawo i

Not Sotomons.

MISTA SAM- TULO,memba bilong Not Bougainville, I bin askimMinista bilong bosim woktelipon, em Mista Bakani,wataim bai - ol telipon ISave wok bilong ol yet, baikamap long Buka. Em iting long kain telipon i kenring long ol Iongwe pies naI no gat man i mas pasimol wala oltaim long haustelipon. Bai toktok Ikarnap. -

Of Buka I laik tu bai:sampela gutpeia paiamanbifong -hap bilong of I-

kisim gutpela trening na tuolkain trak na paip gumina pam na samting olsembilong sambai na mekimdal paia kwiktaim.

SimbuSIMEN

MISTA KOMA DEWE,mernbabiong Kundiawa,ikirap nogut long Ministabiong Leba na Indastri,long wanem dipatmenbilong em i no bin kirapimsirnenfaktori longChuave,olsem- gavmanI bin promisbipo long ileksen long1977. Mista Lerneki I tok,gavmanI bin luklrn gutdispela samting wantaimolsaveman bilong narapelakantri i save tumas longranim simenfaktori.

Wanpela kampanibiongAustraliai orait long kirapim wanpela simen faktorilong Lae long yia 1979. Nakampani biong kantriNorwe bilong Yurop I binkarn lukim ol samtinglongChuavena I no laik naI go

- bek long pies. Narapeiakantri Hyundaibiong kantn Korea i orait long stat-im wanpelasimen faktormlong Saidor long MadangProvins. Dispels wok bilong giasim gut wok simenlong Simbu I bin kostimgavmanK60,000.

Wanpelawan long simenfaktori long Hailans, em ilong- bikpela kos bilongbrlngim nabaut simen.Long nambis em I Isi moalong karim long ol bikpelasip.

Memba bio-ng Chuave,Robert Yabarai kros longol dispela na i laik tambuim ol pipel long wok stonlong provins bilong em.Hia ol i savepainim gutpeIa ston long ol maunten nabrukbrukirnlong wokini olgutpelarot. - - -

Wes Sepik

FAKTORI

TADJI PLES BALUS

Enga Provins

WARAPAWA -

tok, I gat planti graunlonghapbiong Wes Sepiknaolsemi no gatwan. Na emi laik tu bai gavmani put-im pusstesin long Imondana Grin Rivabilong lukautmak namel long PNG naIrian Jaya

OLTELIPON

WANTOK - Sarere, 26-Ogas 1978 Pes 5

Page 6: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

8MM SEA LONG TNVESMEN KOPORESEN

81-LONG PAPUA NIUGINT

via baWL yu. 1zLoön

L büipeic. bUzpe!aLtLnn1avL1zoinpav

bJ.2ovrg wavipe21.tn.a I

Port Moresby

NEM BILONG

YU:

ADRES BILONG

YU-

ig Tr.u1

DYNA

Niupela trakbilong Toyota i save wok hat tru.Yu laik karirn kago o pasindia - long biktaun-o rot nogut long bus - dispela. trak em - map.

BRANCHES PORT MORESBY [AE MT. HAGENAT: 254088 422322 -521888

TOYOTA1flA1 MOTORS LIMITED -

1 Lj MADANG8221-88

aC’

0

IwRABAUL -KIETA WEWAK g5 -

921988- 956083 862255 c

THE INVESTMENT CORPORATION OF PAPUA NEW - GUINEAr

-‘Il

ILong poto antap yumi

Tori long SatenHailanslong In-YesmenKoporesen

Sapos yu laik save-iiioa long we bilong kisim

Iwinmani, yu rait long Investment Corporation

ken lukim sampela man bilongi sanap holim’ winnani ol i bn kisimofis klostu long ol.

P.O. Box 155

-- --- i - L--i

_,_______1,________ --.-U.--.....

WANTOK - Screre, 26 Ogas 1978 Pes 6

Page 7: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

Na tude I gat planti mama i- no moa bihainim pasinumbunaI savetambuim men longslip wantaimman bing em tairn em I gat pikinini long susuyet. Olsem na

ude planti - men i save kisim bèl gen kwiktaim tumas.m I no gutpelatumas, long wanem,pikinini i r -

rng susu map longtu yla. Na saposnarapelaiamap hariap tumas, bal susu biong mama I L,ranempildnini?

wanemolNa I gat sampelaaràpelatingting tu biongeri I no mas karim pianti plkinini hariap hariap nalostu kiostutumas.Em hia: - - -

1- Saposem I karim piaziti’na pianti taim, men mappainim trabel long taim biong kanim na bihainlongen. -

2 Men I kanim plantipildnini tumas,bal map dai.3 Mama i karim planti pikinini insait long sotpela

taim, inap longkamapbun nating napainim wik.Planti kain mama olsemI no gat gutpelakalkai - ol -

- I wan long ol pikinini na ol i kamapbun nating.Tasol I gat sampelamamatu I save karim plantipikinini naoil strong.Em I samtingbilong kaikai.

t Sapos mamai bun n-ating na I sik na planti taimtumasemi gatbel, pIkinini bilong emi savekamap-

bipotaim - long wanemem I no painirn inap gutpela kaikal taim em I -stap insait long bel biongmamayet. . -

5 Sapos nupela-

yet long SUSU, orait,lusim susunau, namaem; mama isavebiong em.nogut naI igre.

5 - 01 papamama- tumas.

Kaikai NaSampela mama I ting sapos ol I givim susu yet long

dkinini, ol .i no map long kisim bel. Dispela i tru lildikasol. I no tru olgeta. Mama i givlm susu-longpikinini emno inap kisim bel inap liklik talm tasol. Na huaat i kenave wataim dlspelatalm I pinis? i no ken,Olsemmobeta‘u no bihainim dispeia tlngting.

KARl WANTAIM KAKARUK- Poto antap m soimolgetakain gutpelakaikai yu ken -

baim long prais bilongwanpelakaton bia. Yukenlukim bret na rats na sugana taro na tin pis nagris napopo na bananana kon naparnkennagrinlip. - -

Vu mas bungimWanpefa yangpefa kakaruk3-pelaanien1-pef a mango -

1-pela bikpela spun gris1-pelakap rais

- sampela sayor na grin lip

A ting em map longgivimkaikai - long belo na longnait tu longwanpelafamiliI gat5-pelapikinini. Nabatbel bilongoil tait tru.

1

ya belsik han

pikinini

Vu mekim olSem -

Katim anien na mango na sayor nakatim kakart

Tasol - sapos papa i gobairn bia, husat longfarnilihal kisim wanpela samting? A ting papa tasol - nabi poromanbilongem-.

taimgris long sospen. Nauof hap bifctaim ol dispol dispefanarapefa

- Longn fiklik gris.

Bihain em I tan liklik, yu putim wan spun wara Igo daun insait wantaim sampelasayor na hap skinmull na kukim I ikIlk moa. Sapos I gat, yu ken putim wanpela bikpefa spun susu I go

i

olgeta samting I tan pinis, orait, yu ken putimlong plet na kakaruk antaplong en.

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes 7

Page 8: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

EVIIPRUDENAMBAWAN AUTBOT MOTO - - -

6H.P 15H.P- 25H.P 35H.P - - - -

- PLANTI SPEA PAT I SlAPPRAIS I - DAUN-BIL-O. NAU

BAlM - TUDE LONG.

BOROKOAnd

MOTORSSUbde-alers

- WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978

AVELING-BARFORD - PACIFICfor your compaction requirements.Vibratory Plates -

Vibratory RammersPedesttiart Vibratory RollersD - hydrostatic drive

bearingsand.hose fittings

ft

Ryco-flex - Nachi -

Ic

AVELING-BARFORD PACIFIC PTY.Headoffice: Ume Street,Gordons,Port Moresby.Port Moresby.P0Box 6457.-Phone257i66Telex NE22206 - -

Laedepot:MorobeAvenue P0 Box 1191, LaePhone424188

LTD

Telex NE42411

Pes

Page 9: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

- Dia Wantok, -

Mi laik autim liklik wanbilong ml . Long Wantoknamba 227 long Sarere,15 Juiai 1978. Longkatimbol bilong ol papa.

Dispela ml tok i no map.Saposyi katim bol bilongpapa, papabai i dai tasol. Igutpela tasol bai pasimbelbilong mama long- kanimplanti pikinini. Wanpelaotupela pildnini. Em I map -

tasol. - -

Em tasolwan biongml.JohnMakapa,

Panguna.NotSolomons

Dia Wantok,

Mi laik-autim wan biongml long karim pikinini.Long ol bikman biong

- Palamen hausi laik stop- im. Em i no gutpeiatok, ol

I bin wolcim, laka.

Long wanem dispelakantri em i yangpelakanfri tasol. Na tu i no olsemsampelalikilk allan. TasolI gat moa populesen.

Olsem wanpela eksampellong Japan,em i wanpelalikJik allan. TasolI gat rnoapopulesenna -tuI gat moapawa. SaposPNG gavmanyu strong,em samtingbaikamapna yuhap pret. Embal yu sunk long sampelakantri. Em hal yu tanimbek bai yu egensimol lainkantnibllongyu yet.

Em nauyutok balmipela rausim bol bilong papana pasim belbiong mama.

- Em I no stret. Long tingting-biong ml, olsem yu

- gavman i bin painim toktok na i no gat. Na yu binwokim dispela.kain toklong rausim bol na pasimbel biong mama. Emwanem samting tru, yu Ilaik wokim clispela kain.

- Em dispela samting,yupela gavmani tok tasol, mlting em skin biong man.Ino olsem p1k p dok biongyu. TaIm bipo, gavmanbjlong Australia I stap I iiosave wokim dispela kainsamtlng. Nau yupela I binwokim long en. -

Dispela tok em ml bin

Saposhusatman o men ilaik helpim ml em I okei.Na husatI laik helpim gayman em 1 okei.

K. Gula GuJa,Wewak.

Mi bin ñtim Wantokbilong Sarere,1 5 Julai 1978.Na ml lukim gavmanI wanlong graun, skul, na dokta,bisnls, na tu longbai stop-im ol papamamalong noken kisim rnoa plkinini.Yes dispela wad bionggavman i no i stret long

- tingting bilong ml.

Yes long wan biong mina tingting biong ml i olsem. Vumi nupela kantnina tu yumi i no kamapolsem 3 miion long Papuana narapela3 milion longLae, na 3 milion long Sepik, na 3 milion longSimbu, na 3 milion longGoroka, na sampela provms tu long PapuaNiugini.Dispela.3 milion em nambabiongpipelbiongPNGstret.

Na tu planti graun longbus na nambisna allan naolgeta hap I stap nating.

Yes palamen i bin giimyumi pnovinsal gavmanlong mekim wanem wokem biong wokim dispela.Long tingting na wan bilong mi i olsem. Gavman itok long katim bol biongmap. Mi ting em i no stretpela na long men ml tingem I orait long wanemmen i ken kisim pikinini.Tasol em samting biongmanmeni. Sapos tupela Ino laikim planti pikinini.

Em tasol na wan biongmi. Na ml naitim I go longWantok Niuspepa.

ZabbiKeno,Homija Jomap,Monobe.

Dia Edita - Mi laik bekimaskim biong Mista JosephKaop. Em I bin tok olsemem I gat plantipikinini nabihain bal ol "1 sot longgraun. Brata ya nau em Istap- long Hosklns WeipamBlok. Brata ml gat likliksave ml ken tokim yu olsem. -

Nau long dispela taimlong taun na pies tu plantimanmeni I sot tru longgraun. Olsem I gat wanpela-gutpela pasin I olsem yugat wanpela plkinini manna 2-pela men em maplong yu. Meni em i plaua

* Jundi Fleic,Pindlu/Morobe

TENKYU LONGPITA LUS

Dia Edita - Hia mipelaolgeta I amamasnogut trulong Minista - Mista PitaLus. Taim ol minista bilong yumi ol I kam opimnupela haus beng longKimbe.

Mista Pita Lus I soimwanpela kain pasin i olsem em i laikim ol lapunmanmeni, kain manmeriolsem al nogut, lek bruk,al pasnus nogut,saveman,longlong man Soim bilong em igo olsem.

Hia emi toktok Wantaimmipela ol lapunman i savetok pilai wantaim ol narapela manmeri, Em I savena tok apinunlong mipela.Dispela - pasin em I soimtru. Em I laikim ol pipelbilong PNG.

01 sampelaministaI kambilong toktok wantaim olbikpela man tasol. 01 Pablik sevan, o komisina o olbikman biong Wes NuBriten. Olsem na mipelasálim tok tenkyu na salimtok amamasI go long Mi-nista Mista- Pifa Lus tam -

ol I kam lila long WNBPTenkyu.

JosephKendeyaglMichael Menuo

Alois KundaBuvussi/WN.B.P

-

long Sarere long de 15Julai long yla 1 978. Laikbiong ml I olsem, olgetamanmeni biong PNG maskanim hamas pikinini emyu laik karim 6, 7, 8, 9,10, o 11 pikinini. Em i laikbiong manmeriyet. Na tuI no gat man i-bin bosimem samting biong manit

1 noNa.tuyumi i no gat sampeIa milion long ami thu plisna neyl tu. Yumi saveamina nevi em banis biongyumi. Husat birua 1 laikI lukiuk I kamlong pinisimyumi tasol ami i- stapolsem na gavman na pipelIsave I stap gut. Na longskul na haus sikem sam-ting biongyu gavmanlonglusim moa moamani longwokim skul nahaussik.

man iyu. Nabiong yu I go loisik na ol dokta na,ken pasim belmamana em I no kenim pikinini moa.

yet. -

POPU L ESEN

Dia Wantok,

iA

MBi1i

l,IItJu1IiII,IIIIIlII1tltItItlIIII.IItIIlJIiI*

KOt4c*I,M GOLWoK tsAu

iiIiiiiiiiiiiIi-IiIiIiiiIIiii1iiiI1iiiiiiiiiIiiiIiiiiifiiiiU-iIiUHUIIIiiIilii1IIiIiIIiii1_iI

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes 9

Page 10: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

I

0-I

GSPMO3

TMaxell bateri I stap long olgeta hap. - -

- Taim yu go long stua yu mas askim long Maxell tasof.- Maxell i no map pinis kwik. Em bai i stap longtain, tru...Maxell . -

Kisirn Maxell bateri tasol -

*.

:

WANTOK Sarere, 26 Ogas 1978 - Pes 10

Page 11: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

LIMLIMBUR 0 WOKSampela memba long palamen i

long ol arapela memba na ol i

kantri nabaut.

Mista Akoka Doi, membabiong Ijivitani, I putim hevilong NambaTu PraimMinista naMinista biongPnairneriIndastni, Mista Julius Chan. . . .natu longMinista bilongBosim ol Bus na Solwara,em Mista StephenTago. Em itok tupela I tingting tumaslong ilektoret biong ol tasol,taim oi I go raun long olanapelakantni.

Em I tok, Mista Chn I bin go long Australiana-istretim tok long klnapim wanpela woktimbalong L.ret biong em long Nu Allan. Na MistaTagoI bin go longarapelakantri na kisim dinau biong kiraplm wanpelapukpukfam longilektonet bilong em.

Mista DoI I kros na I tok, taim olminista-I go long olanapelakantri ol I mas makim kantni naI no ilektonet bilong ol. . - - - - -

Tasol memba biong Manus, Mista Michael Pondros,igat nanapelatingting. Em i tok olsem: yumi masgo longol arapelakantni na lukim pasin bilong ol pipel bilongmekim kain kain wok samting.Saposyumi stap longpiestasoi na bihainim pasin bilong tumbuna,bai yurni savewok saksaktasol napianim taro. 01 pasinbiotig groimkopi na kopra na kopi na kakao nabilong kamautimgnaunkopa. . . .em yumi bin painimtasoliongol ausaitkantni. 01- ausaitmanyet I bin bningimi kaminsait.

Planti waitman pinistaim.Mista Gabriel Bakani, Minista bifong bosim of pablik

yutili olsem pos opis na lektrik pawa na kain samtingolsem, I tok dipatmen bifong em I wok long painim kainkain we. long hofimpasim-- planti waitman I faik lusimPNG long pinis bilong dispela yla.

Misis, Waflyato Clowes, memba bilong Midef Ftai, I tokI luk olsem 90 bilong olgeta 100 het wokman bifongdipatmen bilong pos opis na telipon bai pinistairn longdispela yla yet. Na mipefa bai mekim wanem sarnting?GavmanI wan long dispela samting.

14. Sapos moningtaim tru yu bikmaus pfanti Ion1I givim gude long of pren bilong yu, em I wan-

kain olsemsaposvu toknogutimem.

L.Buk biong Gutpela Savelong Baibel.

- , NUPELA. LO BILONG wok- Nupela lo biong wok i tok, nau ol manki i- gat 12-pelayia tasolmap long wok longwinim mani. Tasol yangpela pipel olsem, i go map long 1 5 yla, ol I ken wok tasol longwanpelãpleso blsniswe ol membabiong famii I saewok wantalm. - -

Tasol ol i tambu longwok long faktoni. Na ol Ino ken wok long nait sa

- 05 em I bagánapimwokskul biong oi. -Na tu ol I

; tambu long. hollm kainwok map long baganapimheit biong- ol, o we ol Ikenlusim laip biongol.

Long- nupela lobosmaniken mekim kontrak longtoktok tasol. I no masraitun long pepa: Na em owokman yet i ken pinis

taim long wok long lalk- biongem tasol.

Lo biong bipo I stapyet, em dispeiaI tok: wan-pela wik bilong wok em I44 aua long sampelakainwok. Na man i wok ova-taim - em i moa olsem44aua, pe biong em I masmoa yet.

WanpelasamtingI tambuolgeta,em longman i raunna bairn boi, olsemol I bin

mekim long ol plantesinbipo. -

Misis Nahau Rooney,ill-.nista bilong bosiin olstrongpeladring, i bin toklong palamen olgeta karnpani bilong wokim bialong PNG i orait longtekewe sampela stronglong bia bilong ol, b-ai mani dringim i no map spakhariap tumas. -

Poto antap i soim sampelasiti kaunsila bilong Lae I go lukiuk raun long Australia.Kirap long ipehan em I hetmanbilong LaeSiti em TimothyPohai, na Seka1-abaita, naSedorAidua,- na Silas Gawi.I gat 9.-pela olgeta i bin go, na wanpelamen tu,emMisisMangluMunanu. PotoI soimol i stap long pastsbi-long Sydney.Australian Information Poto, John Tanner I kisim.

P.- Yo LAII4 SALJM ot:t <. LOf’.J& NARA?ELA NAP ILt4C PPiG LOtJc

Is, Kit4 -MGPELA ARC. -TITAI’t - LM44 WAi4 MA A I --- -

øIl eLo%LG £?wt. SAP4PLATAIfr Yc, ‘NAP M1.JN1 H4Lr:iP Alt1 woorr ICnr TV. PO!ZI ‘I, kA% SV MQc..-.--rtT4pL WLbt1E:sth r rrw SA t}KAM LOtc,. MI.frT .

ARE tS1T/tTYTTfl

, .c_..

_

1

,__cf / ‘-

-

.:-. ‘ ----- 4:;;:’::; -

ARC-TITAN Pty. Ltd. P.O. Box1026,LAE. Tel. 42.3988.

- WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 - Pes 11

Page 12: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

Insait long solwara I gat plantikain binatangna snek na pissamting map long givim pen long man.01 snek i win tru long kilim indalman, em of i save wokabaut long

.- solwara tasol. Tasol I no gat planti Isavekaikaim man, long wanem of Ipret na I save ranawe. Sapos snek -

bilong :-solwara I -kaikaim- yu, yumekim wankain olsem sapos snek

- bifonggraun I kaikaim vu. --

Sampela rip bilong solwara .1 -gatpait, sam-pela kramsel tu, na sampela kain baf I gat p1 anti -nil.

NILPIS em i- samting nogut tru biong givim pen. Dispela pis I luk olsem wanpélaston na I saveslip long wara I dotimoa na yu no ken lukim isi tumas. Antaplong baksàit bilong em i gat 13 strongpela nil moa, map long go insait longsu gurni yet. Sapos nilpis I sutim wanpela man, -

1 hariap rausim em i go ausait long wara, na pasim han o lek bilong em wantaim hankisip samting bilong pasimblut. Olgeta.20 minit rausim banis map liklik taim,-bihain pasim bek. -

2 Putim han lek long hatpela wara try; em bai tekewe pen. Larim I stap insait long hatwara map pen i slekliklik.Sapos I no gat wara, wokim wanpela paia na putim han o lek kfostu try long paia or boinim pies nil i sutim long

-A sit bilong pala. Bai dispela I tekewe pen. -

Narapelasamtingi gat planti hafl I hangamap insait long wara, -I gat liklik sel antap long wara na win i save sakim I -

kam klostu long nabis. Sapos of han bilong dispela samting i pas long skin bilong vu, bai skin i pala moa. Vu laikrausim, orait, yu mas yusim wesan I no gat wara . . bilong rausim ol han bifong dispefa sämting I pas long skin. Vuken yusim kambang tu o spirit long tekewe pen. Of Manus i save kisim nupela saksak, tanim wantaim solwara na pen-tim pIes bifong SUa.

.

fTh1 - - - - -I- Lesen Namba 15

1 SAPOS SAMTING BILONG SIILWARA KAIKAIM Yll

I st*p Bihsin yu kenwokim buk long en Planti mo bai kainap

Fopela man daunbilo I bilong grup bilong -26PNG man i kisim skul long Australialong ol pasinbilong bosimgut ol wokmanna opisman.Kirap long lephanyu ken-lukimhia: LambertKelau bilong Lorengau,Manus;MatthewSusitbilong Sepik;MeaMavarabilong Hanuabada,na Murray Mark bilong Alotau. -

Australian Information Poto Bob Maccoil I kisim. . - -

Fopela rediomanbilong dipatmenb hongkain tok long teleksmasin. Kirap long lephcwok long Moresby;Aniwa Asagi bilong Turelong Liwiliw Viles long RambutsyoAilan ionRainu-Tufi na i woklong Madang -

AustralIan Information Poto; Bob Peisley I kisim.

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pesl2

Page 13: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

Poto long raithan i soim2O pus opisa bilong PNG itren nau long Canberra,Australia, map long 14 wik-stret. Long de namba1 bilong Septembabai oi.i kisim setifiket bilong ol, nabat oli kam bekgenlongwok bilong ol long Mores-by na Goroka na Lae naArawa na Kieta na-Madangna Maun Hagenna Kainantu na Bulolo.

01 1 bin skul long okainwok pus long plesbalu nastrit na wara na paihim olmarasin i tambu na giasimrait bilong- ol man na pa-sin bilong trenim piisman.

Long ol wiken ol i binraun na lukim piesna pipellong Australia na soka timbilong ol i bin pilai egenslong ol plisman bilongAustralia na oltaim ol iwin.

Australian -InformationPoto, lan Mitchell I kisim.

long FNG i skul hia long Brisbane long salim kahnn lukim Albert Mara bilong Rapolo Viles, Rabauliles long Daru, iwoklong Wewak;PomatPolalau bina em iwok long Moresby;Garfield Asiyaribilong -

Tripela man daunbiloi woklong PNG telipon kampanina i skul long Sydneylong pasin bilong pasim bek na sodaim oi waia bilong telipon i saveran aninit lbng solwara. Em i bikpelawok na man i mas gat gutpela save long wanemplanti taim dispela wok ol i masmekimaninit long wara. Na namellong PNG na Australia i gat tupela dispela kainwaia na sapostupela i bruk, bai yu no mapringim A ustralia o arapelakantri.

Kirap long lephan,yu ken hikim Mista RodneyNekira bilong Laigurua Viles, Tufi, .fistaVagiDobi bilong Port Moresby,naMista RaySukbilong Karkar Allan, Madang.

Australian Information Poto. Peter Kelly I kisim.

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes-13 - -

Page 14: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

S-PESEL BALUS BILONGKARIM KAGO

AIRMUGINTHENAT/ONALAIRLINEOFPAPIJANEWGUIIVEA

MIPELA GAT SAMPE--LA

EM H/A KAGO B/LONG - WANPELA BA Lus

‘ILtd- WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes 14

Page 15: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

Hia I gat wanpela studen.Long pies of I bin makimwanpela men long em; napapamamabilong em nabilong men, ol I bin makim pe long men na ofkainsamting olsem. Tasof dis.pefa yangpela man I staplong yunivesiti na em Iwanpis. Em i brukim hetlong stadi. Na i gat wan-pela yangpela men oltaim Igrisim em, i traim em. 01-sem wanem nau? Em mapabrusirn dispela traim map4-pelayia??? -

- I gat ka bilong em stret. 01pikinini I stap long skulbilong of pikinini taimpapamama I stap longwok. Papamama I ting tasol long kisim mani, winimmani. . . .na olsem 01 1 tingplanti long wok wok tasol.lsi isi papa i bihainim rotbilong bisnis na wok bilong em. Na mama tuwankain. . .tasol em I nanapela rot, i go long narapelahap. Bihain tupela i leslong manit. Tupela I laikkatim rnanit. Na of pikinini??? Bai husat I kisimol? Papa m laikim olem I laik kisim ol. Kisim Igo we? Kisirn na mekimwanem samting nau? Menbilong em I ranawe pinis.

Em hia sampela eksampel bilong kain kain wan -

i save kamap long wahpela -

haüs-long Pont Monesby we8-pela saveman na save-men wok long traimhelpim of tanangu longlaip na wan bilong ol. Dispela senta ol I kolimFAM-ILI SEVIS SENTA.

Em i bin stat long yia1970 long wanpela haus ikiostu long Lonetto Hostel

- ?long Port Moresby. Inapnau planti tausen manmeri

m gat wani i bin kisim help-im long dispela haus. Nasampela sista I wok long.

I go moa long pes 22

I long lor., II

- ofwantok Eml ,...lnaunamef long of pipel bilong ol narapela pies, of i gat nanapela kain pasin. Man bifong em I wok, na men- ya I masnaun long of stua na bairn kaikai, em I mas. redim kaikal,na Iukaut long of pikinini. Men ya, mama ya I pret long

Em I bel nogu-t.biktaun - em i pnet long ol pipel I stap nabaut long em.

Orait nau yu ken I ukimdispela yangpefa man i binmanitim wanpela men emI laikim. Nau em 1 painimmen bllong em nau i goprenim sampela arapelaman. Em I knos; em i bel

-

nogut..

Vu lukim dispel-a yang-pela men. Em i-gat20 krismas tasof. Em i dnimantasof long kam wok longtaun. 151. 151 em I lusim tinglong 01 gutpela skul em ikisim long papamama. Nauem I gat bel. Em I laikimpikinini. . .tasol em I nolaikim tru dispefa man ibin givimbel long em.

Poto antap 1 soimMadeleineKarolo na NicholasKone tupelasosal wokai i wantaim sampelapipel bilong Vada Vada viles. Daunbilo em i Sokina Towini, wanpelakomyunitidivelopmenwokaI skulim ol manki long Saraga.

- Na hia I gat dispela tupe-Ia marit bilong anapelakantri. Tupela wantaim Igat gutpela wok. Wan wan

Men -daunbilo em Maggy,wanpelaplismeri I raitimdairektabilong ol famili sevisi skulim ol plismeri.lonE Sista Tessa,F.M.M., em tu i sosalwelfe woka

ripot bilong em. NaSistaOlgetapoto long dispela

wantaim ol.

WANTOK - - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes

Page 16: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

KOLTAIM HAIWE1Rianti pcisin nogut-.--: gohet -

Dipatmen biong ol plisman i bin autim ripot bilong olbilong yia 1976 na- 1977 naol i bin painaimaut,plantipasin nogut I go het long PapuaNiugini. - -

- Insájt long dispela wan-pela yla samting oism60,000 pipel I bin brukimkain kain.lo. Em ol pipeltasol oj plis i bin kisim ripot lon’g ol. - Ating I gat

- - planti moa, ól plis I nosavelong ol. - -

‘Sampeia pasln nogut I

bin go het nogut tru.01-sem:a pasin biong kIlim man

I dai I dabolim nambabiong -em -

b pasin bilong paitim nabagarapim narapelaman,em tu I daboi

c pasinbiiong bagarapirnoi meni long olkain pa-

sin noguti gatsemd pasin biong spak na

pait -

e pasin biongblakaketf pasin biong meklm

posing pasin biongbnuklm ol

kain b bilong dnaivh pasinbilong stllirn ka

Na bikos ol plisman Iraun moa nau -insait longol taun na long olblkpelahaiwe, sampela pasin no-gut i bin go daun.Olsem:a pasin biong brukim

hausnago insaitb pasin glaman na tnlk

longmanic pasin draivkranki

Minista biong Wok na.

Saplal, Mista Yano Belo,i bin tok save olsem,Barclay Brata Kampani Ibin kisim kontrak - maplong K13 milion. kina bilong koltaim Haiians Hal-we namel long ErapRivaklostu long Nadzab I gomap long KassamPass.

Bal ol I- -stat long hap bilong Nadzab pastaimnawok i go antap. Dipatmenbiong wok na saplai baiwokim wanpela kern bilong em long pies Mutzln.01 i ting dispela wok balpinis long mun Februerilong yia 1 98 1 . Dispelahaprot em inap long 1 12 kilo-mita na oibal wokim 14nupelabrls tu.

01 dispela samting baihelpim ol tnak dnaivana Ihelpim bisnis bilong gay-man na tu biong ol bisnisman. -

- - - SAVE LONG KONSTITUSEN

Konstitusennamba 27 hap 2 i tok olsem:"01-geta niemba bilong palamen i tambu long yusiinpawana nambabilong ol biong winim mani biongol yet. Na tu oli tambu long statim wanpelabisnis0 wokim wanpela kontrak map long givim aidialong ol pipe! olsem, ol I tingting moa long helpimol yet na i nolong helpim gavman." -

PRE BILONGMERI I LAIK MARITGodPapa, - -

Mi stap longpela taim pinis wantaim papamamabilong mi. Nau taim bilong mi i kamaplong painimnwanpelagutpela man,bat mitupelaI marit.

Dispelagraun i gat planti kain mtn bilong p-lantikahn hap, Em i no isi long painim stretpelaman emi mas papabilong al pikinini bilong mi.

Mi no - laikim man I dring tumasna i les long wokna I hambaklong ol men tasol.

Planti men isave laikim man longgutpelaluklukna blkpela savena mani bilong em. 01 i no painimstrerpela man. Soim ml na helpim ml long painimman i gutpela Kristen, i gat gutpela p-asin na gut-pela skul. Na man maplonglukautimmigut.inaplong-taim-bilong dat. - -

Laik balm Kapa?Askim ol long- -- - -

Zincalume Kapa tàsol I

-- Zincalume em i wanpfla- kain kapa. I no save ros o bagarup kwlk.Sapos yu laik wokim haus askim ol long dispela

kain kapa tasol.

a JohnLysaghtPNGPty LimitedLAE: P.O. Box 872, Tel. 42866 PORT MORESBY: P.O. Box 5978, SOrOkO Tel 2531 19 RABAUL P.O. Box 62, Tel 92O.44- - - -

GSLO2 -WANTOK -- Sarere, 26 Ogas 1978- Pes 16

Page 17: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

Taim wanpela mun i gopinis na em i go lukim dispela saksak pastaim em iiaik save ol pik i stat pinislong kaikai o nogat. Tasolol pik i bin stat pinis longkaikai dispeja saksak. Na

Taim Gouboro I iukimdispela masaiai man em Isave pinis. Em masalai ta-.

soi. Oisem na em I kalap Igo kwiktaIm tru ion piestudak Na masaiai man tu

.taim emi lukim Gouboro.i save pinis olsem na

em I kalap i go long piestudak.

Nau tupela man i was istap. Gouboro em i waslong narapela hap. Namasalal em i was long narapela hap. Namel long dispela tupela man em munlait, tasol. Pies tupela isanap long en em i piestudak. Tupela i wok longwet wet i stap long pies tudak. Husat man tru bailusim pIes tudak na i kamausait long pies klia.

Tasol tupela man i woklong mekim olsem tasol Igo, i go na planti aua j gopinis. Olsem na welman omasalal I ting olsem manya em i ranawe I go pinislong narapela tot olsem namasalai I lusim pies tudakna I kam ausait long pIeskliá.

Taim Gouboro i lukim’masaiai 1 lusim pies tudakna i kam ausait long pieskIla. Em nau man ya I toknau Gouboro I taitimbanara bilong em strongtru na em I sutim dispelamasalai man. Taim man yaI sutim pinis na masalai Ikisim nogut oigeta. Olsemna em I tromoim oigetasamting bilong em, olspia, supsup, na banara.Em I plum klostu em i laikindai nau. Olsem na man igo iog pies em 1 save Istap long en. Em i savestap long bikpeia diwaitru.

Masalal I kamap’ pinis

long dispela diwal na em igoap long dispela diwai emi go insait na em I daipinis. Na man ya GouboroI sutim dispela man naGouboro i no lusim em,em i wok long bihainimem i go nap long dispelabikpela diwal. Em i kamappinis, na em harim kraibilong tupeia men bilongdispela masaiai man.

Bihain em lusim dispelapies na em go bek longpies bilong em. Na em isindaun likJ,ik tasol longhaus na tulait I bruk nalong moning em i’tokim ol

go moà long pes 22

Bipo, bipo tru wanpelaman i stap long pies ol Ikolim. Maipani. Disp.eiapies em I stap kiostu longWesten Provins long Daru.Nem bilong dispela manem Gouboro. Gouboro emi man biiong sutim welpiklong bikbus long nait.

U

long wanpela nait em I redim banara bilong em naspia na supsup na’em I gowas long p1k long dispelahap. Em. I go long bus longbiknait tru na em i gokamap kiostu long saksakna em I harim pik I kaikaim dispela I stap.

Na Goüboro I kirap naem I sutim dispéla p1k naem I sutim dispela p1kpinis na pik i dai. GouboroI lusim p1k na em I kambek long haus.

Na wanpela taim em I gotong bus na katim wanpelasaksak bilong sutim p1klong dispela hap. TaimGouboro I katim dispelasaksak pinis long bus naem I lusim na em i kambek long pies. Gouboro I’stap long pies map longwanpela mun. Bilong wetim saksak i ken sting pastaim na pik i ken stat longkaikai dispela saksak.

IjI

1

/1Tasol em i no kamap yet

long haus na namel longrot long bus yet em I lukim wanpela welman. Dispela welman em ‘ I gatbanana na supsup na spiabilong em tu’. Long dispetanait I gat gutpela mun laitna wanpela samting i nopasim lait bilong mun.

Dispela haus bai stap olsem tasol map planti yia moa, longwanem, ol anis 1 no map kaikai Hardiflex faibro.

no save bruk isi, na yu no mas pentim.Hardiflex simen faibro i no save krungut, i no save sting, ña ‘i

Hardiflex faibro em i isi long yusim, I luk nais,planti mani. Em i samting tru bilong wokimhaus long Papua Niugini.

na I no kostimolkain gutpela

g. HARDIFLEX" building board.

IBurns PhilpNG Ltd. AliBranchesSteamships TradingCo. Ltd. All BranchesCarpentersHardware,Port MoresbyNew GuineaCo. lid. All BranchesGabrielChowSing Yip & Co.

Rabaul. BowmansPNG Ptv. Lid lii Iweshv & Lae.BowmansBodeco-Kieta

WANTOK - Sarene, 26 Ogas 1978 Pes 17

Page 18: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

Daunbilo em ol hem bilong olgeta fainensal memba i laik go insait long ileksen na traim winim vot bilong kisim wok ol i binputim nem bilong ol aninit long en.

A PRESIDEN:

1. EVERTIIJS ROMNEV2. JACK KARUKURU

‘3. MARTIN DINO4. KILAONNO

B NAMBA TU PRESIDEN

1. NAPLOEON LIOSI2. ESSAU REUBEN3. JAMES MILENG4. SOSEPENAMINTI

"5. ‘DELIMABODEN6. JACKKARUKURU7. ‘KILAONNO

C OL EKSEKYUTIV MEMBA

1 LAMECHPALASO2. JACK KARUKURU3. GORUA-OMARA4. MICHAEL KENDI5. OPATAUREKA6. JEHOSAPHAT GANUBELA7. JONAS KUEMKISO

8. WILSON EPHRAIM9. MATHEWTASO.10. KWATI’rAUREKA11. KAMANESAROA12. NAPOLEON LIOS113. SOSEPE MAMINTI14. KALOVALI15. MICAH KALINOE16. ‘JAMES MILENG17. DOU BABAGA18. IAMONOU19. MATHIAS POHAI20. PAUL KAHATA

21. PARAU K. TAMEI22. ARNOLD SMARE23. DAVID AFAN1AI24. PIUS SANKIN25. MOMOROKINI26. MARTINDINO27. JOHN MAKA28. NICHOLAS NATERA29. ESSAU REUBEN30. DELIMABODEN31. EBI KASAIWABI32. FRANCIS. POSANAU

‘Olgeta fainensal memba bilong Port MOresby I laik vot long iteksen I mas aplai nau nabipo long namba 14 bilong Septémba,1978, bilong kisim spisel vot pepa bal ol i ken salim vot I kam long mail. 01 memba i stap ausaif long Port Moresby I mas aplainau na bipo long de namba 11 bilong Septemba 1978 Mipela bai salim ol dispela spesel vot pepa long ol fasnensal memba sbin aplal pinis. Long ol arapela, nOgat. Hariap. Vu gat stiong long vot. Vu mas yusim. Aplai nau tasol. Dispela eplikesen yuken mekim long wanpela bilong dispela 3-pela opisa, nem biohg ol i stap hia:

Returning OfficerP.S.A. General ElectionP.O. Box 5348BOROKOPhone: 25.8155

Assistant Returning OfficerP.S.A. General ElectionP.O. Box 6091BOROKOPhone: 25.2377

Assistant Returning.OfficerP.S.A. ElectionP.O. BoX 153PORT MORESBVPhone: 21.1977

J21Andrew S. TrawenOpisa bilong bosim ileksen

yumi map bukim tiket long olkamn 1 insait long 35kain kain kantri longwe tru.

Nem biong ol dispela opisa i bin pinisim kos longSydney na tu long Port Moresby em hia: Dam Foley,Leona Kilo, Helen Erben, Laurie Thistlewaite, GimaVavine, Sandy Wardman, Margaret Cecil, Tom Rarua,Veronica Galopo, Ron Poss, Glenn Halligan, BrettWalton, Dorothy Goilas, SeanBrown, Simon Kambiu,JackieEzekia,JackCashman,naLoris Levi.

Mista Bart Philemon, helpmanbiong MenesabiongAir Niugini, i bin givim setifiket longol.

PABLIK SEVIS ASOSIESE’N

JENERALILEKSEN - 1978

Mipela i tok save nau long olgeta fainensal memba bilong Pablik Sevis Asosiesen bilong Papua Niugini olsem: ol nominesenbilong Jeneral Ileksen bilong 1978 I bin pinis long belo stret long de namba 7 bilong Ogas 1978.

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes ‘18

Page 19: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

long Sosalti bilong SenVinsen di Pol long Madang. Kirap long jephan vulukim With Singen tresara, Peter Matbob presiden, na Bonny Seman‘seketeri.

Dispela Sosaiti bilongSen Vinsen em I stap longMoresby na Madang na emI bilong helpim ol tarangu Ino gat klos o no gat haussamting, o ol 1 sik na nogat manmeni I lukautimol.

Long dispela kantni ol Isave kisim olkain klos na

kantni na tilim nabaut longbI tarangu. Dispela Sosaitibilong PNG I olsem wanpela han bilong Sosaitilong Australia. LongYurop na Amerika long cigeta kantri I gat planti dispela grup long wan wansiti na taun I‘save lukautimol manmeri I sot long olsamtirg, na I go lapun p1-nis, na I no gat man I lukautim ol.

01 pipel bilong P.NG I nosave gut long dispela lainyet. Long wanem, lôngpies i no gat dispela wan,long wanern ol wanfamili

na ci wantok I save lukuatim ci tarangu. Tasci taimol man na men i stat longsindaun long ci taun,longwe long pies na famiiibilong oi, longwe long gaden na kaikal, ol i savepainim ci dispela wan. Empasin bliong alp long taun.

Sosaiti bilong Sen Vinsen i bin stat iong kantriFrans long yla 1833. Papa

bilong Sosaiti em FrederikOsanam. Nem Sen VinsenI kam long wanpela santuo holiman i wok nap planti yia moa tasol long help.im ol slev na sikman natarahgu na rabisman.

PRAIMERI INDASTRI WINMista Julius Chan, Minista biong 1raimeri Indastri, I

bin givim wanpela ripot long olgeta bikpela sarntingdipatmen biong em i bin mekim insait long dispelanamba wan yia bilong wok biong ol. Hia em i sampelabikpela samtingol.i bin mekim:

Lida, Mista lambakeyOkuk, na i givirn dispelaripot: Insait long wanpelayia yumi PNG i save bairn17,000 tan rais long olausait kantri. Na yurni savelusim samting olsem K.milion long bairn 23,000tan sugaolgetayia.

K233 MILION KAM

LONG AUSTRALIA

Mista Andrew Peacock,Minista bilong ForenAfeasbilong Australia, i bin tokolsem, Australia i oraitlong givim moa olsemK233 milion kina longyia1978 na 1978 longhelpimolkain wok long Papua.Niugini. Em i A 36 milionmoa olsem long dispelayia.

Australia i ptlim em imas helpim Papua Niuginilong namba wan ples, longwanem bipo PNG I stapaninit longAustralia, na tu

‘PNG em i kantri I stapklostutru long.Austrália.

Sen Vinsen Di Pol SosaitiPoto i soim oh opisa bi- marasin bilong ol arapela

1 Nupela lo i tok olgetasoiwara map long200 maillongwe long nambisbiongPNG i olsërn banis biongmipela. Dispelai tambuimol sip biong lukautirn pis ikam insait natingnapulimolgetapis bióngPNG.

2 Kakao biong PNG ibin kisim gutpelanern bilongmaketlongEnglan.

3 Pasin biong strongimwok kopi i gutpelanau.Naprais biong em na pasinbiong helpirn ci kopi famana kopi kampanibiongPNG i go hétgut.

4 Wok biong groim olgeta mit bulmakauna mitkakaruk map long olgetamanrneri biong PNG, dispela i go hetgut.

5 Liklik taim nau, naolgeta sayor na prut nakaikai biong maket yuken painim long Port Moresby bai kamap long olfam nabautlong entasol.

Long narapela de longpalamenMista Chan i binbekim tok biongOposisen

Smolpelakaton bia

Kebinet em Praim Minista wantaim olgeta bikpelaminista biong em - oli orait long wanpelanupelalo i tok, ol tretstuaI kensalim ol nupela smolpela

‘katon bia tasol. Dispelakain katon I gat 12-pelao 6-pelabotolwantaim.

MiSIS NahauRooney,Minista biong bosim ,olstrongpeladring, I tok, inmap nau ol stuakipa i binsalini tasol katon i gat 24botol bia.

Gavman I laik MISISRooney i mekim wanpelasamtingmoa,em hia: emima traim putim hevi longol breweri o faktori biongwokim bia, bai olino kenwokim bia 1 trOng tumas.

Em i min bai.o gat plantialkohol insait long en, naolsem ol man i dringimbia, ol i no ken spak kwik

Johnson Autbot MotoStrongpela’ na map rnlongpelataimMaski yu wok o’ yu limlimburtasol

-‘-.----;:

taim.

I,GAT OLGETA KAIN SAIS BILONG DISPELA MOT0 6 HOSPAWA NA 15 NA 25 NA35 NA 40. MIPELA I GAT MEKENIK NA SPEA PAT TU.

KISIM LONG OL STUA I MAKIM MIRE LA LONG MANUS, KAVIENG, BUKA, KIMBE,KIUNGA. NA TU LONG "STEAMSHIPS" LONG SAMARAI, POPONDETTA, LAE,MADANG, VANIMO, RA’BAUL, KIETA, NA GOROKA.

SIE.msbos -‘ IIRCHII7ERYiJohnson GSSMO8

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pesl9

Page 20: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

1* AIMOTORSIL LI4JLIMITEDy

Wheels for the nationPT. MORESBY MT. HAGEN RA8AU WEWAX254088 521888 921988 862255LAF MADANG XIETA KIMBE422322 822188 956083 935115‘-

L

‘Masseyi win longolgeta hap

Traktaem; long

graun.Long 182 kantri bilong graun, 01 savemanI bairn Massey-Ferguson trakta. Watpo?Bikos ol I save pinis, dispela kain trakta Iredi oltairn long rnekim strongpela wok.Em i save wok hat tru, na em i isi longlukautirn. I gat planti kain kain trakta,bilong olkain bikpela na smolpela wok.

Sapos yu tingting longbairn wanpela trakta,mobeta yu go long ElaMotors long hap bilong yuna yu yet yu draivim natraim . dispela Massey-Ferguson trakta pastaim.Ating bal yu plum em isarnting tru.

Yu wan long olspea pat?Yu wan long mekenik bilongfiksim?Yu no ken wan. Olgeta bisnismanbilong PNG i save pinis, ElaMotors i win long dispela kain wokbilong lukautirn olgeta ka na trakna trakta em i salim. .

MFMassey Ferguson

GSEM 18

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes2O

Page 21: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

DE BILONGMISINER*l

Dia Edita - Givim liklikspes long mi bai mi kenbekim‘pas bilong wantokya Gary Angopa bilongTambul/W.H.P., long Wan-tok Niuspepailong Sarere,1 Julai 1978.

Tru wantokmi tu mi gatwankain tingtingolsem yugat. Yumi mas makimwanpela de olsem de bilong ol misin, olsem yufnisave makim de bilongAnsek De, na De bi1ongKwin na IndependensDe.Yumi no ken lusim tingting long ol misin ol iolsem wanpelagrupo pati0 lain bilong helpim olmanmeri long pasin bilongsindaun long gutpela laipolsemKristen pipel.

01 i pes lain tru bilongkam long Papua Niuginilong taim biong ol turnbuna na tu long taim bi

SOIM GUTPELA PIKSA

Dia Edita - 0 Yes ol brata na susa mi wantairn3-pela poromanbiongmi.Mipela i gat bikpela wantru long ol misin i savesoim ol piksanogutlong olpipel, olsembilong ci manna men save kisnabautnapiksa bilong raskal man.Mipeal 4-pela men i gatbikpela wan tru long iukim ol misin i save soimkain piksa olsem long olpipel.

01 yangpeia manmeni isave lukim kain piksa cisem na ol i save tingtinglong mekim pasin pamukna tu ol i savetingting long

- bihainim ol raskel longmekim raskei pasin. Olsemna mipela 4-pelai gatkroslikiik long ol misin. Mipelai laikim ol misin i massoim piksa biongol santu,o Jisas na Maria na cipiksa bilong sios. 01 misiñi ranim wok bilong sios obaibel ci i mekim wok bi

long woa.Long tairn bilong woa ol

dispeia lain I wok hat trulong heipim manmeriigattnabellong woa insait longkantni bilong yumi PNG.Sampelabilong ci tu i dailong dispela taim. Oisemyumi mas makim wanpelade long son, amamas namakim sampela pilai longSelebretim dispela de namakim olsem em i de bilong ol Misineni.

Yu tok gavman masmakim wanpela de bilongmacic long cl Misin em itru tasol yumi no ken ask-im gavman. Em i gat tingting na save longwok bilong Misin na helpimbilong ci insait long yang-pela kantri bilong yumiPNG.

Em tasol liklik toktokhelpim bilong mi i go longwantokya GaryAngopa

Michael Hevese,Rabaul.

long sios i go het loig kantn bilong ci.

Pàpua Niugini mipela ino gat planti pnis, bruder,na sister. Olsem mipela 4-pela laikim ci misin i massoim gutpela piksalong cipipel. Bai sampelayangpela manmenii lukim na ci iken kisim wok bilong pniS,brudennasister.

Pus tru ci bnatasusa,mipela no raitim dispela pasnating. nogat; mi yet mibin iukim long ai bilonglong sandenamba30 debilong mun Julai. Mi wantaim mamabilong mi Rosamitupela bin go lukimpiksa long Wirui KatoikMisin.

Pus tru mipela 4-pela ilaikim bai yupela kisim -

dispela pas na yupela iraitim long Wantok Niuspepabai olgetamanmenii

‘ken nitim. Em tasol wanbilong mipela.

HelenB. losa M. naAlois M., NiolausH.,

HawainjWewak.

gain enia.Tasol olgeta i bungim

maus wantaim na wan bilong mipela i golsem ol.Tairn bilong ileksen ikamap long Sentral Gay-man Iieksen o ProvinsalGavrnan rnernba Taim bflong en i kamap 1nupelapipel i laikim olsem.I mas

ENGA KAUNSI LA TOKAUT

Dia Edita - Mi wanpelakaunsilami save i go insaitlong 20 rnemba biongEnga Interim ProvinsalGavman. Mi save i go miting. Mi maus biong olgeta pipel biong LaiagamSap Provins. Nambabiongpopulesen em 71,969.Dispela namba long Laia

_i olgeta-. sanap kiostu

tfu long Aetunning Opisawailtaim Polling kiak. Mi-pela pipel mas votimhusat man i kendidet mipela ting long em. Tásoldispela man no ‘win. Naman mipela pipel i no savegivim vet long en, em i man.win. Dispela kain pasinnogut i stap long Engaprovins.

Dispela asua o rong istap long Returning Opisawantaim Poling klak. Manya sanaplong kndidet emi save kilim pik na bairnbia na karim i go lông naitna Returning Opisakaikaim abus o dningim bia bilong rnanya.

Olsem witnes biong cigeta kendidet i rnas-i stapklostu tru long ReturningOpisawantaimkiak.

Kapiiyo Maso,Laiagam/Enga

SAPOTIM TAWALI- EGENSIM NALAU

Dia Edita - Yes ci Wan-,tokinapyupelai ken larimliklik spes long mikenput-im wan biong mi longWantok Niuspepa0 nogat.EM pes taim bilong milong rait long WantokNiuspepa. Yes tok bilongmi long sapotim tok bilongbrataKumalauTawali.

Yes brata Tawali em yutok stret. Long wanemMista Jerry Nalauem i nosave tingting gut pastaimna em i tok long ci misin.Ating em i spak c olsemwanemna emi mekim dispela tok. Tasolml laik tok

STAP STRET

Dia Edita - Mi no saveraitim pas i kam long Wantok Niuspepa.Em i nambawan taim hilong mi - longsalim liklik wan hilong mi.Mi wanpela yangpela manMi laik autim liklik wanbilong mi i go long olmaritmeri bilong Simbunalong Enga Provins. Taimmi stap limlimbur longples na mi lukim plantimaritmeri i bagarapim lobilong God.

Taim man bilong ol i golong bus o ol i go longwelong pies. 01 rnaritmerisave lusim pikinini bilongol na ol savego long warana waswasgut tru. Na ol iputim nupela dres na golong maket o long stualong taun,Go long taun najoinim ol yangpela men.Taim ol I staplong taun,olmen save pinis was gutlong mani gat planti mani.

Em nau ol manitmenibaigo na askim em longlOtoea. Na man i givim 10toea. Em ikisim 10 toeana gnisim man na kisimpianti maul map K10 oK20 bilong man ya. Longñait ol save go long hausbilong ol.

Taim ol i go long hausbilong ol naubaikros wan-taim man bilong cl naranawelong man bilong olna go maritim,narapelaman Em yu bagarapimlobilong papabilong yumi.

Dispela samting mi lukim pies bilong mi taim mistap long hoide longWabag.

Lunduta Kitao.Panguna.

Sapos yulaik kisim Wantok niuspepamap longwan yia em iolsem 48 taims , yu katim dispelatiket long sisisna yu salimikain longinipelawantaimK8.OO.

NembilongyuAdresbilongyu

Salim sek 0 mani oda inap longK8 wantaimtiket i kam long:

WANTOK BOX 1982 BOROKO ‘Sapcs yu bilong wanpela skul o misin c klap o grup na yw laik kisim

moa olsem lO-pelaWantok otgeta wik, orait, yu nait I kam long mipela na ,

mipelal gat spesel pnais long dispela kain samting.Prais bilong go long Australia: K14.50 na long Amerika na Yurop long sip em IK1820 na longbalusem i K24.Oo. -

olsem brata Jerry Nalauem nau yu kisim gutpelasave em yu nokisim longstrong bilong yu. Na yukamap bikman bilong gay-man. Yu kisim gutpelasave long Papa God emwanpela tasolna bihain yuno ken tok olsemlong bik

Ating yu longlong mantru 0 yu nogat gutpelatingting. Em tasol likliktoktok bilong mi. BrtaJerry, yu belhat, rait tasollong Wantok na mi kenlukim. Tenkyu.

HesonkeMorry,Pangun/NotSolomons

KAUBOIMUSI K

Dia Edita - Mi laik bekimpas biong Wantok yaAndrew Takoa lbng Wan-.tok Sarere, 13 Me 1978.Em i tok mi laik autimwari bilong ci lapun. 01 isave les long hanimkauboisingsing longredio.

Ating mobeta em, i no- gutpeia tumasyumi hanim

ci nius na wan o hevitasollong redio. Yupeia iapun ino save amamas longcikauboi singsing tasol mipeia ci yangpeia i laikimtunias long harim ol kauboi singsing. Na samtingkain gutpela musik na biham mipela laik hanim cinius.’

Husat lapun mama oyangpela mama em leslong bekim biong mi,orait, rait long WantokNiuspepana bai mi ama-mas long nitim.

Isaac Mena,Buloic.

WANTOK - Sanere, 26 Ogas 1978 Pes 21

Page 22: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

MISIN HAUS SIK FAMILI SEVIS

WIN LONG ENGA

Gavman i bin makimgen MambisandaHaus Siklong kamapPrcvinsalHausSik biong Enga map faivyia rnca,em 1981.

Olgeta dokta na nes isavewok long Mambisandai amamaslong dispelana itok oltaim ci i redi longmekim wok dokta na neslong helpim ci sikrnanmenimaski long ples o skin o

1otu biongci.Tasol ci i gat wanpela

bikpela wani, Mambisandaem i iongwe tru long piantihapbicng Enga,olsemLagaip naPorgera.

manmeri olsem em i sutimpik pinis. Bai ol i go kisim.Na tu em i stori long olmanmeri olsen, , wanemem i bin sutim dispelamasalai man.

Bipo planti dispela kainmasalai tru i stap long b,usbilong mipela long hap bilong Westen Provins. Nauno gat wan wan tasol istap. Sapos dispela i lukimyu long bus. Son em balkilim yu na kaikaim yu.

Mipela i save pret noguttru ‘long dispelá kain

masalal. Dispela masalailong bus long maus bilongFly Riva na Barnu Riva igat wan wan i stap. SampeIa taim mipela i save lukimna mipela i save ranawehariap. Em tasol liklikstori tumbuna bilong ml.

Abel Naia A..Katekis Trening SentaErave/S.H.P. -

I,

dispela senta i save goauttu long sampela kern bilong ol pipel olsem longSaraga na vada vada.

Brata William em i savetumas long helpim oI boilong wan bilong ol; oltaimem i sambai long ol saposoIl masgo long kot.

Sampela studen bilongyunivesiti I wok long Komyuniti Divelopmen I kamwok long dispela Familihelpim ol pipel. long trabelbilong oI.Na ol plismeri tuI kam wok wantaim olSevi senta bilong kisimsave long pasin bilongsista long Senta bilongkisim moa save long olkainwan i save kamap long olpipel long taun.

Helpim bilong ranim dispela senta I kam long sosalwelfe dipatmen bilonggavmän, I kam tu longgrup bilong Jemani ol I

kolim Misereor. Na As-bisop ToPaivu I givim fridispela haus bilong senta.Penis bilông Boroko I save‘presen long ol tu long sam-pela mani. 01 Sista i savesalim klos I no nupela moana olsem ol I winim sampela mani bilong ranimsenta. Planti wokman Iwok long liklik pe nating.

Planti taim ol sista I savekisim ol tanangu mama napikinini I kam stap longhaus bilong 01, long wanem, ol i no map painimpIes long taün, o trabel ibin painim ol. . .oI i binraus pinis long haus bilong ol. . .man bilong ol Ispak na I laik baganapimol. . .na 01 I ranawe I kam.oltaim long haus sista. - -

Dispela senta I smolpelatumas long mekim bikpelawok bilong em. 01 sista Iting bal wanpela de ol I gatsenta map long wok bilongen.

KETSIMUR LONG JEMANIikamlongpes2

Mista Ketsimur bai lukim ol dispelabiktaun: Munich,Stuttgart, Frankfurt, Bonn, Bremen, Hannover, Hamburg, na Berlin. Long ol dispela pies bai em i toktokwantaim ol man i wok long ol brotkas kämpanina tuwanpela kampanibilong wokim ol rekot. Long wanem,Mista Ketsimur em i man bilong bosim ol program longredio na tu em i savetumaslong wokim ol musikna songna longpaitim gita gut tumas ‘

Dipatmen bilong Nius na Tok Save longJemanii binsingautim Mista Ketsimur long kamlukiuk ran, na ol yetwantaim gavmani baim rot na ol hotel samting.

KAIKAI NA FAMILI PLENINGI kam ng pes 7

7 Long sampelahapbiong PNG ol i sot long graunliklik na ol pipel i no map painim spesbiong plan-ini gadenbiong ol, olsem na sampelainap longpainirn taim bionghangre.

8 01 farnili i stap long taun ol ino inap planim gaden; ol i rnas bairn ol kaikai long mani stret longmaket.Sapospapa i no kisirn gutpelape, na ol i‘ gat planti pi.kini.ni tumas,bai mani i sot natu.

9 Sik hangrei save karnapplanti taim long ol familiwe ol i gat moa long5-pelapikinini, o we mamai‘ savekarim nupelapikinini taim wanpelai stap longsusuyet.

Liklik blakbot daunbilo i skulirnpapa namama kamaphepi na

strong

Famili Plening em i pasin biong kanim pikinlni táimmamana papa ilaikirn. I gat olkain-lo biongdispelanaolkain savena pasin. Mobetapapamamai go longklinik’long wan wan provins long painimaut moa long dispelasamting. Helt Dipatmen i gat wanpela sista i tren pinislong skulim gut ol papamamalong ol lo na pasinbiongfamili plening. Hia ol papamamai ken skul longpasinbilong kisith .bel long taim ol yet i laik. Sampela meritu ino inap kisim bel.i ken kam longdispelaklinik na olbaitraim helpim ol.

STORI TUMBUNAI kam long pes 17 I kam long pes 15

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978’ Pes 22

Page 23: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

S amyucl SAMYUEL I STAP WANTAIM ILA NAI WOK LONG SKUL LONG OLKATNPASIN GOD r LAIKIM OL WOKMANBILONG EN I MEKrM. OLGETA YIAHANA I SAVE GO LOTU WANTAIMMAN BELONG EN, NA EM rBRrNGIMNUPELA SAKET LONG SAMYUEL

OLAMAN,I EM I OLSEM

KLOS PRIS!MAMA, MI

ENKYU TRU.

BILONG V

[N

tIA1!A AM/MAS TRI NA I RAN I O AUAI1-lONG ti/tj SE!. NA 1 0 IAIN1M N11N iri@tn;

- -.____

ELANA, MI BETEN E.ONG ";D BILONG KISIM

P!KININI MAN. ILII I JBLESIM MI NA I ASKIM

GOD LONG HARIMPREA- BILONG MI

GUT P E LATRU.

MI TU BAIM PREA

OLSEM.

01 1I I

ingaLiti ni

Used by permission of thelDavid C. Cook FoundatIon.CopyrIght 1973, David C.Cook Publishing Co. All rightsreserved.

1 Samyuel

1:1 - 3:17

BIHAN GOD I BEKIM BETEN BILONG HANA, NA IKARM PrKrN.TNr MAN. TAIM PIKININI I LUSiMSUSU HANA I BRINGIM 1 GO LONG ILAI.

HAP NAMBA TU

Stoni map nau:Wanpela men, nem bilong em Hana, I pne

TTAIM MI ASKIM GOD LONG YPrKININI MAN, MI PROMIS BAT

EM I STAP WOKMAN BILONGGOD.OLSEM NA Mr BRINGIM çEM I KAM’ BAT EM I SKUL LONGHAUS BILONG GOD. NEMBILONG EN, SAMYUEL.

long bikpela haus lotu.

HANA, BAT1 ‘BLESIM VU

TRU. VU LARIMEN I STAP

WANTAIM MI, NABAT EM I KAMAPWOKMAN BILONG

GOD. .4

Em I bel nogut longwanem em i nb inap

kisim bel. Nau‘bikprisi tok long em.

LAPUN ILAI I AMAMAS LONG SAMYUEL. TASOL’EM I TINGTTNG LONGTUPELA PIKININI MAN BILONG EM YEL NA EM r BELHEVI TRU.

TUPEL/ I STAP PRIS, TAS0LTuPELAr MEKIM PLANTI PASIN NOGUT.ILAT I NOBIN PASTM TUPELA, NA ‘EM r SAVE EM TU I GAT ASUA.

WANTOK - Sarere, 26 Ogas 1978 Pes 23

Page 24: Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas 1978 lOt ...wantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1978/Wantok_namba_233.pdf · Famba 233 Bilong wik i stat long Sarere, 26 Ogas

John Mimino bilongPopondetta, em i bilongDifens Fos. Nau tasolem ikisim bal long Aussie Rulgem wantaim tim bilongMoresby. Joe Raka bilongHula viles na Moresby timi bihainim em. - - .Moresbyi bin win long 19poin.

Poto daunbilo i soimwanpela Ragbi Lig pilai oli bin mekim long Waigani.Terry Wangia bilong Mendibilong ol Tarangau tim ilaik pasim Peter Tinah bilong Gaip Provins. Peterem i bilong Kone tim, natim bilong em i winim dispelapilai.

Yu

INAP

PAINIM

WAN TOK

BILONG

Yu

?

Long daunbilo long lephan yumi lukim planti hanbilong ol volibal pilai manI kamap ples klia. Son, ino gat pesi stap. Ati.ngyumapsavelong wantoklonghan bilong em?Hia tim bilong Moresby i taitim bunkisim save bai ol mapwinim Madang long IndependensDe.

Published by Kevin Walcot. P.O. Box 1982, Boroko, from .Wantok Publications Inc. office in Wewak. Printed by Wirui Press, Wewak.


Top Related