14 mei 2013
Biobased Innovatie
Kenniscentrum Ondernemerschap
Dr. Monique A. Schoondorp Lector Hanzehogeschool Groningen
Inhoud van de lectoraatsrede 2
'New business’ biobased
Iets over mijzelf
New Business Innovatie & MKB
Dit verhaal
3
NEW BUSINESS DEVELOPMENT
tech
nolo
gie
prod
uct
ontw
ikke
ling
mar
kt
orga
nisa
tie
finan
ciën
netw
erk
rege
lgev
ing
Idee fase ✔ ✔ ✔
Ontwikkel fase ✔ ✔ ✔ ✔ ✔
Demonstratie fase ✔ ✔ ✔ ✔ ✔
Markt introductie ✔ ✔ ✔ ✔
Promotie fase ✔
✔ ✔
Stabiele fase ✔ ✔ ✔ ✔
Proc
es w
aar a
lle a
ctiv
iteite
n pl
aats
vind
en
die
nodi
g zi
jn o
m e
en n
ieuw
pro
duct
/ di
enst
op
de m
arkt
te b
reng
en
Biobased Economy 4
Duurzaamheid als kans
1e orde profit kosten besparen en bijdragen aan duurzamere samenleving
• Besparing op grondstof, materiaal energie, water
• Vervoerskosten, milieubelasting • Verwijderingskosten
2 e orde profit omzet verhogen en bijdragen aan duurzamere samenleving
• Inspelen op klantvraag • Nieuwe producten • Nieuwe business modellen • Branding en image • Motivatie werknemers
03-03-11 5
Het gebruik van olie
100% aardolie
70% diesel & stookolie
20% benzine & nafta
10% andere verbindingen
13% motor benzine
7% grondstof chemie
4% kunststoffen 3% chemicaliën
6
Waarde Pyramide
7
Biobased kansen
DUURZAAM
• levensduuroptimalisatie • energie reductie gebruiksfase • minder onderhoud • materiaal besparing • next life • lage enbodied energie • mensvriendelijk
Subjectieve begrippen
8
Innovatie complexer
Complexere eisen Betrouwbaar, onderhoudsvrij, goedkoop duurzaam
Globalisering veel mogelijkheden en daardoor veel keuzes
Levenscyclus korter Daardoor kortere terugverdientijd van investeringen spanning open en gesloten innovatie
9
Huidige kunsstoffen
materiaal producten LDPE Pijpen, containers, emmers HDPE Folie PP Meubelen, auto onderdelen PS Drinkbekertjes ABS Helmen, drinkflessen, PC’s PC Lichtstraten, dakkapellen PA Vloerbedekking, touw, muurpluggen,
panties Composieten Vliegtuigen, fietsen, sportartikelen Rubber Aandrijfriemen, schoenen, autobanden
10
'New business’materialen markt
Coatings Composities Rubber Harsen Polymeren Vezels
Verpakking
Constructie
Bouw Automobiel
Medisch
High Tech Design
Agri
Metaal
11
'New business’ in de healthy ageing sector'
10 KANSENKAART NRK 2012-2030
2030 maar ook al op hele korte termijn. Daarom heeft Berenschot de kansenkaart langs de 1e orde en 2e orde
MVO-denklijn opgezet.
FIGUUR 1. Berenschot MVO-model.
DE KANSENKAART IS OOK EEN ROUTEKAART
In de voorstudie rubber-, recycle- en kunststofbedrijven (RKI) zijn verschillende thema’s geselecteerd waarop
kansen verzilverd kunnen worden. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen kansen in de ‘buitenwereld’
(buiten het eigen bedrijf, in de keten) en de ‘binnenwereld’ (binnen het eigen bedrijf).
Bij de kansenkaart ligt het zwaartepunt op kansen in de buitenwereld, omdat op die thema’s nog veel inno-
vatie nodig is.
Sociaal
Veiligheid
Materiaal
Energie
Toxiciteit
Emissie
1e orde
2e orde
Materiaal tl Product fabrikant Klant Recycling
Grondstoffase Productiefase Distributiefase Gebruikfase Hergebruiksfase
TOTALE KETENBerenschotMVO-model
ON
TWER
PEN
PRO
FIT
PLA
NET
PEO
PLE
'New business’ in de healthy ageing sector'
13
'New business model
In 2010 heeft Desso EcoBase® gelanceerd, een nieuwe tapijttegelrug die 100% veilig gerecycled kan worden in Desso’s eigen productieproces.
14
Voorbeeld Biofoam
• Frost & Sullivan Technology of the year award 2008 • Gouden sustainability award 2009, kunststofprijs • Nr 1 MKB Innovatietop 100, 2010 • Nr 3 Gouden noot, verpakkingsmaterialen • Nr 1 Nederlandse Bouwprijs 2011 • Frost & Sullivan Technology of the year award 2011
15
Alle slimme mensen in ons veld werken voor ons
Niet alle slimme mensen in ons veld werken voor ons
We moeten samenwerken met goede mensen binnen en buiten ons bedrijf
Om van R&D te kunnen profiteren moeten we het zelf ontdekken, ontwikkelen en op de markt brengen Interne R&D is nodig om die waarde
te kunnen absorberen Als we het zelf ontdekken, brengen we het ook als eerste op de markt We hoeven het onderzoek niet in gang te
zetten om ervan te kunnen profiteren Het bedrijf dat een bepaald product als eerst op de markt heeft, wint Het is beter om een beter business model te
ontwikkelen dan om de eerste op de markt te zijn Als we de meeste en de beste ideeën in de
industrie ontwikkelen zullen we winnen Als we het beste gebruik maken van zowel interne als externe ideeën zullen we winnen We moeten controle hebben over ons
intellectueel eigendom (IE), zodat onze concurrenten niet kunnen profiteren van onze ideeën Flexibel Industrieel eigendoms beleid
GESLOTEN INNOVATIE OPEN INNOVATIE
Innovatie in Innovatie
Bedrijven grootte in Nederland
16
1 mens 495.000
2 mensen 150.000
3 mensen 84.000
5-10 mensen 62.000
10-50 mensen 55.000
50-250 mensen 12.000
250-1000 mensen 800
1000 en meer mensen 700
Conclusie, het MKB bestaat niet
17
Innovatie piramide & MKB
5 % koplopers
17 % volgers
21 % toepassers
31 % volgers
26 % niet innovatieven
18
MKB type innovators
Koplopers ontwikkelen zelf product –proces innovaties hebben eigen R&D capaciteit gerealiseerde innovaties zijn nieuw voor hun markt
Ontwikkelaars ontwikkelen zelf product –proces innovaties hebben geen systematische R&D capaciteit
Toepassers innovaties door het toepassen van elders beproefde kennis en methoden hebben geen systematische R&D capaciteit
Volgers weinig innovaties, ad hoc processen Niet innovatieven geen innovaties ( laatste drie jaar)
19
ondernemerschap en healthy ageing
!
! "#!
!
$%&'(!#! )'*+',$%$-'!.%,!&'/0-1.',!+'$!"2"33!4'05,'+'06!,%%0!7!6'8$90',!
! "#$%#&'! !
"#(')*!+,&',-!
.#/*012#&!
3)45
-)4#*!
6&'5
7088#5
-,,*!
9)#5
4,::#*!
;)-$#*! <0#'5
0&&)5
2,'0#=!
9)',,-!
:0-+%-0'!6'8$90!;%*09<! "7=>33! "?! "@?! @A?! B"?! B3?! "33?!
C,/D6$0-'! @E=F33! "3?! @F?! "#?! B3?! ">?! "33?!
G9D4! @A=F33! @?! #?! ">?! @7?! EE?! "33?!
H%,/'(! >A=B33! F?! "E?! @E?! B@?! @F?! "33?!
H90'8%! @A=@33! A?! "E?! "@?! B"?! B#?! "33?!
I0%,6J90$! "B="33! E?! "A?! "E?! BF?! B"?! "33?!
K%5'(-15'!/-',6$',! FB=333! #?! @E?! @3?! BB?! "A?! "33?!
L-,%,8-M('!/-',6$',! #=A33! >?! @3?! "7?! @>?! @A?! "33?!
:'0699,(-15'!/-',6$',! ">=733! F?! "7?! @A?! B"?! "7?! "33?!
I9$%%(! @#F=733! F?! "#?! @"?! B"?! @A?! "33?!
!
)'8$90-,/'(-,*!)N,$',6!!
)N,$',6!0-8O$!P-8O!+'$!O%%0!/-',6$.'0(',-,*!J09%8$-'Q!9J!/'!6'8$90',!(9*-62
$-'5!',!*099$O%,/'(R!&9D4R!Q99/!',!%*09R!-,/D6$0-'R!80'%$-'.'!-,/D6$0-'!',!
OD+%,!O'%($O=!G-1!/'!6'*+',$%$-'!-,!$%&'(!>!O'&&',!4'!/'P'!6'8$90-,/'(-,*!
.%,!)N,$',6!%%,*'O9D/',=!H-'0&-1!+9'$!490/',!9J*'+'05$!/%$!6'8$90',!%(6!
O90'8%R!/'$%-(O%,/'(!',!/-',6$.'0(',-,*!*'O''(!&D-$',!/'P'!6'8$90-,/'(-,*!
.%((',!;P-'!995!&-1(%*'!CCC<=!!
$%&'(!>! )'*+',$%$-'!.%,!&'/0-1.',!+'$!"2"33!4'05,'+'06!,%%0!/'!6'8$90-,/'(-,*!
.%,!)N,$',6!
"#$%#&'!!
"#(')*! 3)45
-)4#*!
6&'7085
8#-,,*!
9)#5
4,::#*!
;)-$#*! <0#'5
0&&)5
2,'0#=!
9)',,-!
S9*-6$-'5!',!*099$O%,/'(! F?! "#?! @B?! B"?! @E?! "33?!
G9D4! E?! ""?! "7?! @7?! B#?! "33?!
L99/!T!%*0-! @?! "F?! @E?! B"?! @>?! "33?!
C,/D6$0-'! "3?! @A?! @@?! @#?! "F?! "33?!
U0'%$-'.'!-,/D6$0-'! 7?! @@?! @B?! B@?! "E?! "33?!
HD+%,!O'%($O! "#?! @F?! @A?! @B?! 7?! "33?!
I9$%%(!;%(('!VWG2&'/0-1.',<! F?! "#?! @"?! B"?! @A?! "33?!
!
C,!OD+%,!O'%($O!',!/'!-,/D6$0-'!P-1,!0'(%$-'Q!/'!+''6$'!59J(9J'06!$'!.-,/',=!
X95!/'!80'%$-'.'!-,/D6$0-'!68990$!YD%!%%,/''(!59J(9J'06!&9.',*'+-//'(/=!
Z'P'!6'8$90',!5',+'05',!P-8O!&9.',/-',!/990!0'(%$-'Q!.''(!9,$4-55'(%%06=!
Z'!&9D4!O''Q$!O'$!*099$6$'!%%,/''(!,-'$2-,,9.%$-'.',R!*'.9(*/!/990!/'!Q99/!
',!/'!%*09=!
!
+/!>#$0)!
Z'!-,,9.%$-'J-0%+-/'!O'&&',!4'!-,!$%&'(!7!.'0/''(/!,%%0!0'*-9=!H'$!996$',!
.%,!O'$!(%,/!5',$!0'(%$-'Q!-'$6!+''0!59J(9J'06R!+%%0!+-,/'0!9,$4-55'(%%06=!
Segmentatie van bedrijven met 1-100 werknemers naar 9 sectoren
ondernemerschap en healthy ageing
!
! "#!
$ %&'()*+,,&-!./((&-!0'1&2&-!3&4'+56&-!
7-!4+.!*1184(./9!9+59&-!:&!-;;'!4&!6&'()*+,,&-!+-!4&!1<6;-0!6;-!(&0<&-.&-!
./((&-!6&'()*+,,&-4&!;)*.&'0'1-49&-<&'9&-=!-;<&,+59>!!
?! @'11..&9,;((&!
?! A&).1'!
?! B&0+1!
?! C6&'+0&!+--16;.+&9&-<&'9&-!6;-!3&4'+56&-!
!
!"#$%&&''()*+,,(#
7-!.;3&,!#!+(!4&!+--16;.+&2+';<+4&!(;<&-0&(.&,4!611'!6+&'!0'11..&9,;((&-D!7-!
*&.!110!(2'+-0.!4;.!-;;'<;.&!4&!1<6;-0!6;-!*&.!3&4'+58!.1&-&&<.!&'!6&'?
*1/4+-0(0&:+5(!<&&'!912,12&'(!&-!<+-4&'!-+&.?+--16;.+&6&-!E+5-D!F1!9&-.!4&!
0'11..&9,;((&!"?$!:&'9-&<&'(!GH!912,12&'(!&-!4&!0'11..&9,;((&!#I?JJ!
:&'9-&<&'(!<;;'!,+&8(.!K$HD!L&.!+(!<&.!-;<&!4&!0'1&2!E&&'!9,&+-&!3&4'+5?
6&-!M"?$!:&'9-&<&'(N!4+&!'&,;.+&8!:&+-+0!912,12&'(=!1-.:+99&,;;'(!&-!.1&?
2;((&'(!9&--&-D!
.;3&,!#! A&0<&-.;.+&!6;-!3&4'+56&-!<&.!"?"II!:&'9-&<&'(!M:-N!-;;'!0'11..&?
9,;((&!
# -(./(0'# #
$%&&''()*+,,(#!+0'+*#
1("%234(0#
5&67
*&6(%#
80'7
92))(*++%#
:&(7
6+,,(%#
;&*.(%# <2('7
200&4+7
'2(=#
:&'++*#
"?$!:-! "OJD$II! GH! ""H! "OH! GGH! GPH! "IIH!
#?J!:-! GODJII! PH! "JH! KKH! G$H! "JH! "IIH!
"I?$J!:-! $KDPII! ""H! KOH! KPH! K$H! "KH! "IIH!
#I?JJ!:-! #DIII! K$H! KQH! K"H! KKH! PH! "IIH!
R1.;;,! KQ#DJII! #H! "QH! K"H! G"H! KPH! "IIH!
!
C2!3;(+(!6;-!.;3&,!#!E+5-!9:;,+.;.+&6&!/+.(2';9&-!<10&,+59!16&'!4&!(&0<&-?
.;.+&!611'!E&,8(.;-4+0&-!E1-4&'!2&'(1-&&,!&-!*&.!0'11.3&4'+58D!7-!*&.!0'11.?
3&4'+58!MS!"II!:&'9-&<&'(N!E;,!*&.!;;-4&&,!912,12&'(!&-!1-.:+99&,;;'(!
<&&'!4;-!4&!*&,8.!3&4';0&-=!&-!1-4&'!</,.+-;.+1-;,(!<&.!4/+E&-4&-!:&'9?
-&<&'(!:;;'()*+5-,+59!'/+<()*11.(!<&&'D!C-4&'!EE2T&'(!E;,!*&.!;;-4&&,!912?
,12&'(!&-!1-.:+99&,;;'(!E1-4&'!.:+58&,!E&&'!0&'+-0!E+5-=!&-!-10!,;0&'!4;-!3+5!
4&!0'1&2!3&4'+56&-!<&.!"?$!:&'9-&<&'(D!C<4;.!+-!U&4&',;-4!)+');!$IIDIII!
EE2T&'(!;).+&8!E+5-=!9;-!*&.!&)*.&'!+-!;3(1,/.&!E+-!0;;-!1<!(/3(.;-.+V,&!;;-?
.;,,&-D!W,(!3+5611'3&&,4!"H!6;-!4&!EE2T&'(!.1.!4&!912,12&'(!3&*11'.=!4;-!E1/!
4+.!-10!)+');!$DIII!3&4'+56&-!3&.'&88&-D!L;'4&!/+.(2';9&-!E+5-!<&.!4&!3&?
()*+93;'&!4;.;!-+&.!<10&,+59X!.1&91<(.+0!1-4&'E1&9!E1/!*+&'16&'!/+.(,/+.(&,!
9/--&-!3+&4&-D!!
!
!"#-(>'&%#
C<!&&-!3&&,4!.&!9'+50&-!6;-!4&!2+';<+4&6&'4&,+-0!-;;'!(&).1'!*&33&-!:&!
&&-!4'+&.;,!(&).1'+-4&,+-0&-!0&3'/+9.D!Y&!&&'(.&!(&).1'+-4&,+-0!+(!E&&'!6&'?
8+5-4!&-!9+59.!-;;'!"P!(&).1'&-D!%&'61,0&-(!9+59&-!:&!-;;'!&&-!+&.(!0'16&'&!
(&).1'+-4&,+-0!<&.!J!(&).1'&-D!R&-!(,1..&!9+59&-!:&!-;;'!4&!2+';<+4&6&'4&?
Segmentatie van bedrijven met 1-100 werknemers naar grootte
21
Werkwijze van het MKB
Tijdbesteding
congressen / beurzen
cursus
internet / mail
vakbladen
nieuwe klanten
personeelsbeleid
werkoverleg
overleg derden
uitvoerend werk
reizen
administratie
MKB industrie
EIM Datasets
1 1
22
4
Figuur 1 Ingehuurde partijen door MKB-bedrijven die vernieuwden met behulp van externen*
77%
33%
24%
4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Andere bedrijven
Zelfstandigen zonder personeel
Kennisinstellingen
Overige partijen
* Meerdere antwoorden mogelijk (de som kan dus meer dan 100% zijn).
Bron: EIM, Monitor Determinanten Bedrijfsprestaties, 2010.
Inschakeling zzp'ers bij innovatie verschi lt per type bedrijf
Niet elk type bedrijf is even vaak geneigd om zzp'ers in te schakelen. In Figuur 2 is te zien hoe het aandeel zzp'ers varieert naar kenmerken van de innoverende MKB-bedrijven. Kleine bedrijven (1-9 werkzame personen) lij-ken net iets vaker zzp'ers in te schakelen dan het middenbedrijf (10-99 werkzame personen). Bedrijven in de dienstverlening en ook in de bouw zetten vaker zzp'ers in voor het realiseren van vernieuwingen. In deze sec-toren zijn naar verhouding ook veel zzp'ers actief, is er een bestaand zzp-netwerk en zijn bedrijven meer gewend om met zzp'ers te werken. Bij de andere sectoren is het aandeel ingehuurde zzp'ers een stuk minder.
Figuur 2 Aandeel van MKB-bedrijven met externe inhuur, dat bij vernieuwingspro-cessen zzp'ers inschakelde (naar kenmerk)
34%
30%
42%
38%
32%
24%
48%
38%
27%
25%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
1-9 wp
10-100 wp
dienstverlening
bouw
industrie en landbouw
handel, horeca, transport
koploper
ontwikkelaar
toepasser
volger
groo
tte
sect
orin
nova
tie-
pira
mid
e
Bron: EIM, Monitor Determinanten Bedrijfsprestaties, 2010.
Een laatste kenmerk is het type innoveerder. Een veelgebruikte indeling om het innovatievermogen van bedrijven aan te duiden, is de innovatiepirami-
Werkwijze van het MKB
23
Partners in innovatie in het MKB
Innovatie MKB
Kennis instellingen
proces
Dagelijkse business
24
CANVAS MODEL
Key partners Kern activiteiten Waarde propositie Klant relatie Klant segment
Resources Kanalen
Kostenstructuur Inkomsten
25
PLATINA DRIEHOEK
Innovatie MKB
Kennis instellingen
proces
Dagelijkse business
• idee generatie • literatuur searches • technologie • markt analyse • business model • faciliteiten
BIOBASED en kennisinstellingen Innovatie concept
Concept uit het
bedrijfsleven
MKB team
Product /markt ontwikkeling
proces
• idee generatie • literatuur
searches • technologie • markt analyse • business model • faciliteiten
brainstorm aan de hand van het canvas model
Fysieke werkplaats waar relevante partijen samenwerken
• Multidisciplinair werk • Open innovatie met het MKB • Innovatie als iteratief proces
Sluit aan bij andere initiatieven: • New energy battle • Field lab • Battle of concepts • Value in the Valley • Living Lab • E-health plaza • Hanze racing team
28
Mijn ervaring Greenlab 2010
29
Belangrijke vragen voor new business
Welk product ga je vervangen ? Welk product is het meest kansrijk in de markt Welk product is ecologisch gezien meest interessant Wat is technologisch realiseerbaar
30
Zijstapje medicijnontwikkeling
Ontwikkelingstijd ongeveer 10 jaar Ontwikkelingskosten, tussen de 1 en 2 miljard euro Patentduur 20 jaar, in de praktijk een terugverdientijd van de ontwikkelingskosten in 10 jaar Consumentenprijs hoog Zorgkosten stijgen, interventies in de markt door de politiek Grote bedrijven richten zich op blockbusters Kleine bedrijven en instituten richten zich op niches in de markt Initieert nieuw onderzoek
31
Analogie met medicijnontwikkeling
Welk medicijn ga je ontwikkelen ? Welke stof is het meest effectief Welk product is medische gezien meest interessant Welke markt is winstgevend Wat is technologisch realiseerbaar
18-03-14 32
High throughput screening
24-01-2011 32
technologie chemie/ biowetenschappen
kennis over ziekteprocessen
18-03-14 33
High throughput screening
24-01-2011 33
database producten
marktkennis
biomaterialen
Productontwikkeling
innovatie werkplaats
detectiesysteem “ondernemers”
34
Valley of Death
18-03-14 Titel presentatie aanpassen 35
http://www.nrk.nl/SiteCollectionDocuments/GpD_Kansenkaart%20NRK_PR.pdf
36
'New business’ in de healthy ageing sector'
37
'New business’ in de healthy ageing sector'