Post on 18-Nov-2023
transcript
SALA X VOL. 7
Universidade de Vigo
Salustiano Mato Reitor
Antonia Blanco Pesqueira Vicerreitora do Campus de Pontevedra
Ana Belén Fernández SoutoDirectora de Área de Extensión Cultural,Deportiva e de Comunicación do Campus de Pontevedra
Sala X Sala de exposicións do Campus de PontevedraFacultade de Belas Artes
Mar CaldasCoordinadora
José Ángel Fontenla ChasMarta González FortesFrancisco J. Miguens FerroMaría Prada Bolseiros e bolseiras
Exposicións
CoordinaciónMar Caldas
MontaxeJosé Ángel Fontenla ChasMarta González FortesFrancisco J. Miguens FerroMaría Prada
SegurosStai
Catálogo
EditoraMar CaldasProfesora da Facultade de Belas Artes de Pontevedra. Universidade de Vigo
TextosAntonia Blanco Pesqueira, Mar Caldas, Monse Cea, Inge Álvarez, Anabel González Penín, Carlos Tejo, María Castellanos, Mau Monleón, Anne Berning
DeseñoDavid CarballalJuan Gallego
FotografíasJosé Ángel Fontenla ChasMarta González FortesFrancisco J. Miguens FerroMaría Prada Os e as artistas
EditorialVicerreitoría do Campus de PontevedraUniversidade de Vigo
ImpresiónRodi Artes Gráficas
Depósito legal OU 269-2013
ISBN978-84-8158-626-8
AGRADECEMENTOS Ás artistas e aos artistas polas súas obras, aos escritores e ás escritoras polos seus textos, ás bolseiras e aos bolseiros da Sala X José Ángel Fontenla Chas, Marta González Fortes, Francisco J. Miguens Ferro e María Prada. A María Castellanos, Susana Díaz Núñez, Beatriz Feijoo Fernández, Iolanda Fernández, Irene García e Daniel Pérez Diéguez, pola súa colaboración coa Sala X. Ao Grupo SEGÚN PE-1, integrado actualmente na agrupación Modos de Conocimiento Artístico, pola súa colaboración na exposición In-Out House. Ao Estudio de Economistas de Pontevedra s.l.p.u. César E. Martínez Gómez polo patrocinio da exposición Cuando el viento. Aos patrocinadores, organizadores e colaboradores da exposición In-Out House: Ministerio de Economía y Competitividad, Universitat Politècnica de Valencia, Arte Contra Violencia de Género, Laboratorio de Creaciones Intermedia e Continente. A Hamaca media & video art distribution from Spain pola súa colaboración na actividade 25 de novembro. A Juan Luis Moraza e á Galería Espacio Mínimo pola súa colaboración na exposición Crónica del Pou-Pourri.
Sala X Sala de exposicións do Campus de PontevedraFacultade de Belas ArtesRúa Maestranza, 236002 PontevedraT. 986 801 807e-mail: sala-x@uvigo.eswww.salax.uvigo.es
Vicerreitoría do Campus de PontevedraEdificio Casa das CampásRúa D. Filiberto, nº 9-1136002 PontevedraT. 986 802 080e-mail: vic.pon@uvigo.eswww.campuspontevedra.uvigo.es
O presente volume recolle a actividade desenvolvida durante a séti-
ma tempada da Sala X, Sala de Exposicións do Campus de Ponteve-
dra. Nesta ocasión, a publicación dá espazo non só ás exposicións
individuais e colectivas que se celebraron, senón tamén a outras
actividades artísticas realizadas na Sala X: o ciclo de performances
correspondente á novena edición de Chámalle X, Xornadas de Arte
de Acción da Facultade de Belas Artes de Pontevedra e a vídeo-
proxección con motivo do 25 de novembro, Día Internacional para
a Eliminación da Violencia de Xénero, organizada pola Unidade de
Igualdade desta universidade. Actividades que, pola súa entidade
e acollida, contribúen a incrementar a vitalidade, a actualidade e o
protagonismo deste espazo expositivo no día a día cultural da cidade.
Un protagonismo que sería impensable alcanzar sen o capital huma-
no da Facultade de Belas de Artes de Pontevedra que colabora coa
Sala X en múltiples vertentes: desde os labores de dirección da sala
aos de difusión da súa programación; desde a coordinación de expo-
sicións e actividades, ás tarefas de montaxe; desde a participación
artística, ao comisariado ou a crítica ensaística.
A Facultade de Belas Artes está nutrindo artisticamente a cidade
de Pontevedra de forma exemplar. O seu profesorado, estudantado
e ex-alumnado están a compartir coa cidadanía os resultados da
súa investigación artística desde os distintos espazos culturais de
Pontevedra, formando parte, cada vez máis intensamente, das súas
axendas expositivas. Pola nosa banda, coa Sala X, espazo expositivo
propio da Universidade de Vigo no Campus de Pontevedra e situado
na Facultade de Belas Artes, garantimos a estabilidade desta con-
tribución. Nesta última tempada, docentes, alumnado egresado e
persoal investigador do centro trouxeron á nosa sala dous excelentes
proxectos expositivos: Cuando el viento, de Inge Álvarez e Identida-
des Colectivas, de Alberto Valverde, María Castellanos, Sara Goberna
e Ana Seoane, proxectos que foron seleccionados na convocatoria
que esta Vicerreitoría do Campus de Pontevedra destina para tal fin.
Ademais de cumprir co obxectivo de establecer pontes entre a
creación, a investigación e o pensamento artístico xerados na Uni-
versidade de Vigo e a sociedade, a Sala X tamén ten como misión
achegar a produción que se está desenvolvendo noutras institucións
académicas españolas e estranxeiras. Os intercambios universita-
rios e os vínculos entre profesorado de distintos centros de ensino
El presente volumen recoge la actividad desarrollada durante la
séptima temporada de la Sala X, Sala de Exposiciones del Campus
de Pontevedra. En esta ocasión, la publicación da espacio no sólo a
las exposiciones individuales y colectivas que se han celebrado, sino
también a otras actividades artísticas realizadas en la Sala X: el ciclo
de performances correspondiente a la novena edición de Chámalle
X, Xornadas de Arte de Acción da Facultade de Belas Artes de Pon-
tevedra y la videoproyección con motivo del 25 de noviembre, Día
Internacional para la Eliminación de la Violencia de Género, orga-
nizada por la Unidad de Igualdad de esta universidad. Actividades
que, por su entidad y calado, contribuyen a incrementar la vitalidad,
la actualidad y el protagonismo de este espacio expositivo en el día a
día cultural de la ciudad.
Un protagonismo que sería impensable alcanzar sin el capital hu-
mano de la Facultad de Bellas de Artes de Pontevedra, cuya cola-
boración con la Sala X comprende múltiples vertientes: desde las
labores de dirección de la sala a las de difusión de su programación;
desde la coordinación de exposiciones y actividades, a las tareas de
montaje; desde la participación artística, al comisariado o la crítica
ensayística.
La Facultad de Bellas Artes está nutriendo artísticamente la ciudad
de Pontevedra de forma ejemplar. Su profesorado, estudiantado y
ex-alumnado están compartiendo con la ciudadanía los resultados
de su investigación artística desde los distintos espacios culturales
de Pontevedra, formando parte, cada vez más intensamente, de sus
agendas expositivas. Por nuestra parte, con la Sala X, espacio expo-
sitivo propio de la Universidad de Vigo en el Campus de Pontevedra
y ubicado en la Facultad de Bellas Artes, garantizamos la estabilidad
de esta contribución. En esta última temporada, docentes, alumnado
egresado y personal investigador del centro han traído a nuestra sala
dos excelentes proyectos expositivos: Cuando el viento, de Inge Álva-
rez e Identidades Colectivas, de Alberto Valverde, María Castellanos,
Sara Goberna y Ana Seoane, proyectos que fueron seleccionados
en la convocatoria que esta Vicerrectoría del Campus de Pontevedra
destina a tal fin.
Además de cumplir con el objetivo de establecer puentes entre la
creación, la investigación y el pensamiento artístico generados en
la Universidad de Vigo y la sociedad, la Sala X también tiene como
CON UNA
4 | 5
misión acercar la producción que se está desarrollando en otras
instituciones académicas españolas y extranjeras. Los intercambios
universitarios y los vínculos entre profesorado de distintos centros de
enseñanza artística, nos sitúan en una posición privilegiada a la hora
de programar exposiciones de excepcional interés. Esta temporada,
en colaboración con la Universitat Politècnica de València, acogimos
la itinerancia de In-Out House. Circuitos de género y violencia en
la era tecnológica; así como también expuso individualmente Anne
Berning, artista y profesora de la Universidad alemana de Mainz.
Con una trayectoria de siete temporadas, la Sala X ya ha arraigado
profundamente en el tejido artístico y se ha perfilado como un espa-
cio cultural cuya especificidad lo singulariza respecto a otros centros
y espacios de arte contemporáneo. Cumpliendo con la necesidad
de un fluido diálogo entre la institución universitaria y la comunidad,
refuerza y expande la acción pedagógica, encontrándose con un
público que demanda la innovación e investigación artística fruto de
la excelencia académica.
Antonia Blanco Pesqueira
Vicerrectora del Campus de Pontevedra
SALA X VOL. 7
artístico, sitúannos nunha posición privilexiada á hora de programar
exposicións de excepcional interese. Esta tempada, en colaboración
coa Universitat Politècnica de València, acollemos a itinerancia de
In-Out House. Circuitos de género y violencia en la era tecnológica;
así como tamén expuxo individualmente Anne Berning, artista e
profesora da Universidade alemá de Mainz.
Cunha traxectoria de sete tempadas, a Sala X xa arraigou profunda-
mente no tecido artístico e perfilouse como un espazo cultural cunha
especificidade que o singulariza respecto doutros centros e espazos
de arte contemporánea. Cumprindo coa necesidade dun fluído diá-
logo entre a institución universitaria e a comunidade, reforza e ex-
pande a acción pedagóxica, ao atoparse cun público que demanda a
innovación e investigación artística froito da excelencia académica.
Antonia Blanco Pesqueira
Vicerreitora do Campus de Pontevedra
íNdiCe
Políticas e poéticas 9
Sala X: O andar sen número, entre terra e ceo 14
Cuando el viento inge Álvarez 18
25 de novembro 26
Chámalle X 30
identidades Colectivas 46
in-Out House 58
Crónica del Pou-Pourri Anne Berning 70
Políticas e poéticas
A tempada 2012-2013 que compila este volume, é un paso
máis no traballo que vén desenvolvendo esta sala desde
2005. Tentamos atender ás necesidades e inquietudes
xeradas na nosa contorna, así como identificar propostas e posicio-
namentos artísticos que, cremos, converteron en reais, intereses e
necesidades potenciais.
Ao longo da programación buscouse un equilibrio entre unha arte
necesaria para a sociedade e aquilo que necesita a arte para seguir
producindo innovación e calidade. Seguimos tentando que o xerado
na Sala X constitúa un complemento de primeira orde para a forma-
ción do estudantado, abra unha canle entre a investigación artística
que se produce na universidade e a sociedade, e actúe como un
dinamizador cultural na cidade e no país.
Alimentar a reflexión complexa en torno ao feito artístico, explorar
as relacións entre poética e política, activar a conciencia crítica e a
responsabilidade cidadá, foron importantes eixos da actividade da
Sala X ao longo deste último ano.
Empezamos a tempada da man de Inge Álvarez, artista e profesora
na Facultade de Belas Artes de Pontevedra. A súa exposición indi-
vidual, co poético e suspensivo título Cuando el viento, materializa o
proxecto que presentara á convocatoria da Vicerreitoría do Campus
de Pontevedra, cuxo fin é abrir o espazo da Sala X ás propostas da
comunidade universitaria.
A cidade e a arquitectura, pensadas xa non só desde o punto de
vista dos habitantes que lles proporcionarían variabilidade, move-
mento e, en definitiva, vida; senón concibidas desde a corporeidade
dos suxeitos, construídas en función, e á medida, dos seus propios
corpos, é a utopía que Inge Álvarez esboza a través das súas instala-
cións, esculturas e pinturas. O pouso de tempo que no discorrer do
traballo deixou nas súas pezas, construídas paciente e manualmen-
te; a liberdade para acubillar materiais humildes ou para incorporar
achados, pequenos tesouros; a predilección polas pequenas esca-
las, rozando a miniatura; o asombro polas calidades que emanan da
sinxeleza, son modos cos que a artista fai os seus mundos.
A partir da mesma convocatoria de proxectos expositivos, tivemos a
oportunidade de programar Identidades Colectivas, exposición inte-
POLíTiCAS e POÉTiCASMar Caldas
POLíTiCAS Y POÉTiCASMar Caldas
L a temporada 2012-2013 que compila este volumen, es
un paso más en el trabajo que se desarrolla en esta sala
desde 2005. Hemos intentado atender a las necesidades e
inquietudes generadas en nuestro entorno, así como identificar pro-
puestas y posicionamientos artísticos que, creemos, han convertido
en reales, intereses y necesidades potenciales.
A lo largo de la programación se ha buscado un equilibrio entre un
arte necesario para la sociedad y aquello que necesita el arte para
seguir produciendo innovación y calidad. Hemos seguido intentando
que lo generado en la Sala X constituya un complemento de primer
orden para la formación del estudiantado, abra un canal entre la in-
vestigación artística que se produce en la universidad y la sociedad,
y actúe como un dinamizador cultural en la ciudad y en el país.
Alimentar la reflexión compleja en torno al hecho artístico, explorar
las relaciones entre poética y política, activar la conciencia crítica y la
responsabilidad ciudadana, han sido importantes ejes de la actividad
de la Sala X a lo largo de este último año.
Empezamos la temporada de la mano de Inge Álvarez, artista y
profesora de la Facultad de Bellas Artes de Pontevedra. Su exposi-
ción individual, con el poético y suspensivo título Cuando el viento,
materializa el proyecto que había presentado a la convocatoria de la
Vicerrectoría del Campus de Pontevedra, cuyo fin es abrir el espacio
de la Sala X a las propuestas de la comunidad universitaria.
La ciudad y la arquitectura, pensadas ya no sólo desde el punto de
vista de los habitantes que les proporcionarían variabilidad, movi-
miento y, en definitiva, vida; sino concebidas desde la corporeidad
de los sujetos, construidas en función, y a la medida, de sus propios
cuerpos, es la utopía que Inge Álvarez esboza a través de sus insta-
laciones, esculturas y pinturas. El poso de tiempo que en el discurrir
del trabajo ha dejado en sus piezas, construidas paciente y manual-
mente; la libertad para cobijar materiales humildes o para incorporar
hallazgos, pequeños tesoros; la predilección por las pequeñas esca-
las, rozando la miniatura; el asombro por las cualidades que emanan
de la sencillez, son modos con los que la artista hace sus mundos.
A partir de la misma convocatoria de proyectos expositivos, tuvimos
la oportunidad de programar Identidades Colectivas, exposición in-
8 | 9
SALA X VOL. 7
tegrada por personal docente e investigador también de Bellas Artes
de Pontevedra.
Una de las vertientes de esta muestra compartía, con la anteriormen-
te mencionada, el carácter intimista y cálido, la predilección por los
procedimientos manuales y el uso de tecnologías de larga tradición:
los textos bordados sobre tela de Sara Goberna y los dibujísticos óleos
sobre papel de Ana Seoane. La otra vertiente se adhería a las tecno-
logías digitales, recurriendo al vídeo, la fotografía y la obra interactiva:
las complejas, sofisticadas y, al mismo tiempo, sobrias piezas de
Alberto Valverde y María Castellanos. El punto de unión entre ambas
vías residía en una común reflexión sobre los conflictos y afinidades
de carácter identitario que se experimentan tanto a nivel individual,
como a través de la inserción del individuo en grupos o, también,
fruto de la relación que se establece entre la obra y quien, en princi-
pio la contempla —decimos, en principio, porque las obras de Iden-
tidades Colectivas propiciaban la integración del público, el formar
activamente “parte de”, más que la pasiva contemplación de la obra.
Las nuevas tecnologías, de nuevo tenían una presencia fundamental
en la muestra In-Out House. Circuitos de género y violencia en la
era tecnológica. Una exposición que reunía trabajos de 44 artistas y
colectivos de España y América Latina. La tecnología digital se consi-
deraba desde una doble perspectiva: crítica con los usos que se está
haciendo de ella como sustrato de nuevas formas de violencia de
género, y activista, adoptándola como una nueva herramienta para
luchar contra esta lacra social.
grada por persoal docente e investigador tamén de Belas Artes de
Pontevedra.
Unha das vertentes desta mostra compartía, coa anteriormente
mencionada, o carácter intimista e cálido, a predilección polos pro-
cedementos manuais e o uso de tecnoloxías de longa tradición: os
textos bordados sobre tea de Sara Goberna e os dibuxísticos óleos
sobre papel de Ana Seoane. A outra vertente adheríase ás tecno-
loxías dixitais, recorrendo ao vídeo, a fotografía e a obra interactiva:
as complexas, sofisticadas e, ao mesmo tempo, sobrias pezas de
Alberto Valverde e María Castellanos. O punto de unión entre ambas
as vías residía nunha común reflexión sobre os conflitos e afinidades
de carácter identitario que se experimentan tanto a nivel individual,
como a través da inserción do individuo en grupos ou, tamén, froito
da relación que se establece entre a obra e quen, en principio a
contempla —dicimos, en principio, porque as obras de Identidades
Colectivas propiciaban a integración do público, o formar activamen-
te “parte de”, máis que a pasiva contemplación da obra.
As novas tecnoloxías, de novo tiñan unha presenza fundamental na
mostra In-Out House. Circuitos de género y violencia en la era tecno-
lógica. Unha exposición que reunía traballos de 44 artistas e colec-
tivos de España e América Latina. A tecnoloxía dixital considerábase
desde unha dobre perspectiva: crítica cos usos que se está facendo
dela como substrato de novas formas de violencia de xénero, e acti-
vista, adoptándoa como unha nova ferramenta para loitar contra este
grave problema social.
Vista da mostra Cuando el viento, Inge Álvarez
Políticas e poéticas
Esta exposición, mostrada en la Sala X en torno al 8 de marzo, Día
Internaciónal de la Mujer, supuso para la Sala X varios aspectos de
primer orden: establecer una colaboración con la Plataforma de Arte
Contra la Violencia de Género y la Universitat Politècnica de València
—entidades coorganizadoras de la muestra—; contar con la exce-
lente labor de comisariado de la artista, investigadora y activista Mau
Monleón, profesora de la UPV; mostrar líneas de afinidad entre plan-
teamientos artísticos, realidades y respuestas sociales que se han
producido en nuestro contexto y en América Latina, espacio geopolí-
tico del que tendemos a distanciarnos, a pesar de una larga historia
en común y de existir una conflictiva herencia poscolonial pendiente
de ser explorada con el necesario rigor intelectual; exponer obras de
primordial interés como de la estadounidense Suzanne Lacy —pio-
nera en abordar desde el arte la violencia de género— de la gua-
temalteca Regina José Galindo —que ha llevado el arte del cuerpo
hacia un terreno profundamente social y político— de la mexicana
Lorena Wolffer —en cuyas escenificaciones plantea conflictos de
índole poscolonial— o de la artista española Ana Navarrete —cuyo
proyecto N-340 Globalfem plantea problemáticas cruzadas entre las
políticas económicas globales y las migraciones femeninas.
La denuncia, la concienciación y el activismo en respuesta a la
violencia de género, ineludiblemente han de tener cabida en la insti-
tución universitaria, en tanto espacio para el pensamiento y entorno
donde se forman las generaciones que en un futuro próximo serán
protagonistas de nuestra sociedad. En este mismo sentido, en la Sala
X, también se proyectó la “huelga secreta” realizada por mujeres de
Esta exposición, mostrada na Sala X en torno ao 8 de marzo, Día
Internacional da Muller, supuxo para a Sala X varios aspectos de
primeira orde: establecer unha colaboración coa Plataforma de Arte
Contra la Violencia de Género e a Universitat Politècnica de València
—entidades coorganizadoras da mostra—; contar co excelente labor
de comisariado da artista, investigadora e activista Mau Monleón,
profesora da UPV; mostrar liñas de afinidade entre formulacións
artísticas, realidades e respostas sociais que se produciron no noso
contexto e en América Latina, espazo xeopolítico do que tendemos
a distanciarnos, a pesar dunha longa historia en común e de existir
unha conflitiva herdanza poscolonial pendente de ser explorada co
necesario rigor intelectual; expor obras de primordial interese como
da estadounidense Suzanne Lacy —pioneira en abordar desde a
arte a violencia de xénero— da guatemalteca Regina José Galindo
—que levou a arte do corpo cara a un terreo profundamente social
e político— da mexicana Lorena Wolffer —en cuxas escenificacións
expón conflitos de índole poscolonial— ou da artista española Ana
Navarrete —cuxo proxecto N-340 Globalfem expón problemáticas
cruzadas entre as políticas económicas globais e as migracións fe-
mininas.
A denuncia, a concienciación e o activismo en resposta á violencia
de xénero, ineludiblemente han de ter cabida na institución universi-
taria, en tanto espazo para o pensamento e contorna onde se forman
as xeracións que nun futuro próximo serán protagonistas da nosa
sociedade. Neste mesmo sentido, na Sala X, tamén se proxectou
a “folga secreta” realizada por mulleres de Lérida en resposta ao
feminicidio. A proxección deste vídeo de Alicia Framis, foi organizada
Vista da mostra Chámalle X
10 | 11
pola Unidade de Igualdade da Universidade de Vigo co gallo do 25
de novembro, día internacional de loita contra a violencia de xénero.
Esta tempada o espazo da Sala X, flexibilizándose respecto da súa
programación expositiva habitual, acolleu actividades doutros for-
matos e temporalidades, como a anteriormente mencionada, ou
como Chámalle X. Cunha traxectoria sobradamente consolidada, a
novena edición destas xornadas de artes de acción atopaba na Sala
X o acougo necesario para producir un encontro entre o público e a
arte sonora, protagonista da presente edición. Fronte a outras formu-
lacións da performance cuxo lugar privilexiado é o espazo público, a
arte sonora —insuficientemente presente nos programas das insti-
tucións artísticas— precisa da recepción atenta e repousada que se
puido xerar na Sala X.
Por último, tivemos o privilexio de programar Crónica del Pou-Pourri;
exposición individual de Anne Berning, artista, investigadora e pro-
fesora da universidade alemá de Mainz. Unha das liñas da Sala X,
desde os seus inicios, foi a de propiciar o intercambio e a colabora-
ción interuniversitarios. Nesta ocasión, a nivel internacional e cunha
artista de primeira liña. As obras de Anne Berning suscitan reflexións
complexas sobre a arte, tanto no que respecta á súa produción
como á súa reprodución; xogando coas categorías de percepción e
de valoración establecidas, o seu saber facer semella oscilar entre a
distanciada ironía e a paixón pola pintura, situándose entre a revisión
e a renovación do xénero artístico.
Só nos queda desexar que na próxima tempada consigamos manter
o nivel de actividade, compromiso, interese e calidade acadados
neste ano.
Lérida en respuesta al feminicidio. La proyección de este video de
Alicia Framis, fue organizada por la Unidad de Igualdad de la Uni-
versidad de Vigo con motivo del 25 de noviembre, día internacional
de lucha contra la violencia de género.
Esta temporada el espacio de la Sala X, flexibilizándose respecto a
su programación expositiva habitual, ha acogido actividades de otro
formatos y temporalidades, como la anteriormente mencionada, o
como Chámalle X. Con una trayectoria sobradamente consolidada,
la novena edición de estas jornadas de artes de acción encontraba
en la Sala X el sosiego necesario para producir un encuentro entre el
público y el arte sonoro, protagonista de la presente edición. Frente a
otros planteamientos de la performance cuyo lugar privilegiado es el
espacio público, el arte sonoro —insuficientemente presente en los
programas de las instituciones artísticas— precisa de la recepción
atenta y reposada que se pudo generar en la Sala X.
Por último, tuvimos el privilegio de programar una exposición in-
dividual de Anne Berning, artista, investigadora y profesora de la
universidad alemana de Mainz. Una de las líneas de la Sala X, desde
sus inicios, ha sido la de propiciar el intercambio y la colaboración
interuniversitarios. En esta ocasión, a nivel internacional y con una
artista de primera línea. Las obras de Anne Berning suscitan reflexio-
nes complejas sobre el arte, tanto en lo que respecta a su produc-
ción como a su reproducción; jugando con las categorías de per-
cepción y de valoración establecidas, su saber hacer semeja oscilar
entre la distanciada ironía y la pasión por la pintura, situándose entre
la revisión y la renovación del género artístico.
Sólo nos queda desear que en la próxima temporada consigamos
mantener el nivel de actividad, compromiso, interés y calidad alcan-
zados este año.
SALA X VOL. 7
SALA X VOL. 7
A dorno dicía que “a obra de arte critica á sociedade coa
súa propia existencia”1. Esta sentenza podería ir empa-
rellada á convicción de Janet Wolff na natureza social da
arte, tanto na súa produción como na súa distribución e recepción.
Wolff afirma que “as obras de arte non son entidades fechadas, con-
tidas e transcendentais, senón produto de prácticas históricas espe-
cíficas por parte de grupos sociais identificables nunhas condicións
dadas, e xa que logo levan o selo das ideas, valores e condicións de
existencia destes grupos, e teñen os seus representantes en artistas
determinados”2.
Esta colaxe de ideas reafirma a miña crenza de que calquera acto
poético é un acto político, aínda que a situación política se amosa
como un elemento externo á obra de arte; mais se presenta como
un input referencial para o arranque da creación e permanece como
contido importante nas pezas.
Para Peter Osborne a política é un contido que non determina a
forma da obra, a política preséntase como externa á súa autolexis-
lación como lei formal, aínda que constitúe unha das condicións da
obra máis heterónoma.3 A política da arte é unha política da forma
que se autolexisla. De feito, cando a arte explicitamente política se
descontextualiza, os valores formais da obra agroman e adquiren
protagonismo. Exemplo disto son as obras de arte do construtivismo
soviético, expostas na actualidade facendo parte das vangardas
históricas occidentais.
Osborne, e eu fágome eco desta afirmación, entende a autonomía
da arte como liberdade, e a praxe libre como lóxica dunha socie-
dade libre. O concepto de política en si mesmo é problemático nas
sociedades capitalistas occidentais, onde as relacións socias de
produción de valor de intercambio se impoñen cada vez máis como
constituíntes da forma social como única ideoloxía; na arte non só
existe unha ideoloxía que devén do económico, senón que entronca,
por todo o dito, co social.
1 Adorno, Theodor W. Teoría estética. Ed Akal, Madrid, 2010, p. 225.2 Wolff, Janet. La producción social del arte. Cap.III “El arte como ideologia”. Ed.
Istmo, Madrid, 1997, p. 65.3 Osborne, Peter. El arte mas allá de la estética. Ensayos filosóficos sobre arte
contemporáneo. Cap. VI “Radicalismos imaginarios. Notas sobre el aspecto libertario del arte contemporáneo”. Ed. Cendeac, Murcia, 2010, pp. 121- 129.
SALA X: O ANdAR SeN NÚMeRO, eNTRe TeRRA e CeOMonse Cea
SALA X: UN PiSO SiN NÚMeRO, eNTRe TieRRA Y CieLOMonse Cea
A dorno decía que “la obra de arte critica a la sociedad
con su propia existencia”1. Esta sentencia podría ir
emparejada a la convicción de Janet Wolff en la natura-
leza social del arte, tanto en su producción como en su distribución
y recepción. Wolff afirma que “las obras de arte no son entidades
cerradas, contenidas y trascendentales, sino producto de prácticas
históricas específicas por parte de grupos sociales identificables en
unas condiciones dadas, y en consecuencia llevan el sello de las
ideas, valores y condiciones de existencia de estos grupos, y tienen
sus representantes en artistas determinados”2.
Esta fusión de ideas reafirma mi creencia de que cualquier acto
poético es un acto político, aunque la situación política se muestre
como un elemento externo a la obra de arte, se nos presenta como
un input referencial para el arranque de la creación y permanece
como contenido importante en las piezas.
Para Peter Osborne la política constituye un contenido que no deter-
mina la forma, externa a su autolegislación como ley formal, aunque
constituye una de las condiciones de la obra más heterónoma.3 Aquí
la política del arte es una política de la forma que se autolegisla. De
hecho, cuando el arte explícitamente político se descontextualiza,
los valores formales de la obra emergen con más fuerza adquiriendo
mayor protagonismo. Un buen ejemplo de ello podrían ser las obras
de arte del constructivismo soviético, expuestas en la actualidad
formando parte de las vanguardias históricas occidentales.
Osborne, y yo me hago eco de esta afirmación, entiende la autono-
mía del arte como libertad, y la praxis libre como lógica de una so-
ciedad libre. El concepto de política en sí mismo es problemático en
las sociedades capitalistas occidentales, donde las relaciones socia-
les de producción de valor de intercambio se imponen cada vez más
como constituyentes de la forma social como única ideología, en el
arte no solo existe una ideología que bebe de lo económico, sino que
entronca, por todo lo dicho, con lo social.
1 Adorno, Theodor W. Teoría estética. Ed Akal, Madrid, 2010, p. 225.2 Wolff, Janet. La producción social del arte. Cap.III “El arte como ideologia”. Ed.
Istmo, Madrid, 1997, p. 65.3 Osborne, Peter. El arte mas allá de la estética.Ensayos filosóficos sobre arte
contemporáneo. Cap. VI “Radicalismos imaginarios. Notas sobre el aspecto libertario del arte contemporáneo”. Ed. Cendeac, Murcia, 2010, pp. 121- 129.
Sala X: o andar sen número, entre terra e ceo
Desde un punto de vista de carácter geopolítico y epocal, la séptima
temporada de la Sala X se desarrolla durante el quinto año de una
nueva recesión económica en occidente, acompañada de una pér-
dida execrable de derechos civiles en nuestras sociedades pseudo
democráticas. El tejido institucional del arte gallego, creado al abrigo
de la España de las autonomías y la da economía estatal basada en
la construcción, se desintegra.
Transitando por la trayectoria de la sala, a través de las líneas de esta
estupenda publicación, semeja totalmente pertinente el gesto que
señala la existencia del espacio, la X. La X como icono de constata-
ción ontológica, por su insistencia en existir, evolucionar y crecer. Y
como signo abierto que señala un espacio de libertad para la expre-
sión poética y la expresión política.
Huyendo de una nomenclatura que asocie este proyecto cultural con
un rígido contenido normativo, la Sala X intenta desarrollar solucio-
nes para las nuevas necesidades de visibilidad y producción de la
obra visual, surgidas tanto en el ámbito académico como en la socie-
dad. En un ejercicio de responsabilidad contribuye, en la medida de
lo posible, al necesario fluir entre el entramado cultural gallego y la
única academia de Bellas Artes de Galicia.
La Sala X nace con una clara vocación de servicio a las y los nuevos
creadores horneados al calor de la Facultad de Bellas Artes de Pon-
tevedra cada curso académico. A lo largo de su ya extensa trayecto-
ria, que ya cuenta con siete años, la sala, dotada con muy modestos
Dende un punto de vista de carácter xeopolítico e epocal, a sétima
tempada da Sala X desenvólvese durante o quinto ano dunha nova
recesión económica en occidente, acompañada dunha perda exe-
crable de dereitos civís nas nosas sociedades pseudodemocráticas.
O tecido institucional da arte galega, creado ao abeiro da España das
autonomías e da economía estatal baseada na construción, esnaquí-
zase.
Transitando a andaina da sala a través das liñas desta estupenda
publicación, semella totalmente pertinente o aceno que sinala a exis-
tencia do espazo, o Xis. O xis como icona de constatación ontolóxica,
pola súa teimosía de existir, mudar, e medrar. E o Xis coma signo
aberto que sinala un espazo de liberdade, un espazo de expresión
poética, de expresión política.
Fuxindo dunha nomenclatura que asocie este proxecto cultural cun
ríxido contido normativo, a Sala X tenta debullar solucións para as
necesidades de visibilidade da obra visual xurdidas tanto no eido
académico como na sociedade. Nun exercicio de responsabilidade
contribúe, na medida do posible, ao necesario fluír entre o aparato
cultural galego e a única academia de Belas Artes de Galiza.
A Sala X nace cunha clara vocación de servizo ás e aos novos crea-
dores que se enfornan na Facultade de Belas Artes de Pontevedra
cada curso académico. Ao longo da súa xa extensa traxectoria, que
xa abrangue sete anos, a sala, dotada con moi modestos medios
económicos, nacida e criada no marco da crise económica, conse-
Vista da mostra Crónica del Pou-Pourri, Anne Berning
14 | 15
SALA X VOL. 7
medios económicos, consigue sacar adelante una programación
expositiva de calidad, con montajes más que dignos y añadiendo
un espacio de reflexión y autocrítica en las páginas de su catálogo
anual.
La actividad del espacio ha centrado sus esfuerzos en establecer
diferentes sinergias entre diferentes entes, agentes y personas, con
el objetivo de que generar un verdadero proyecto cultural que tras-
ciende el mero ámbito expositivo. Para la Facultad de Bellas Artes, la
sala pretende ser un espacio de materialización de la experimenta-
ción mantenida en clases y talleres, además de un campo de prue-
bas para la obra de nuevos artistas y un escaparate de muestra de
cara al inmediato ámbito académico. Esta puerta, también pretende
abrirse hacia el complejo laberinto de la industria cultural y, en me-
nor medida, ser la parte visible del laboratorio de creación contenido
en su interior.
La sala ha planteado enriquecedores encuentros entre creadores y
creadoras pertenecientes a los cuerpos de alumnado y profesorado
del centro, intercambio de artistas docentes de diferentes facultades
de Bellas Artes del estado, exposiciones de alumnos y alumnas que
viajan a otros centros docentes... en definitiva, acoge todo juego de
combinaciones que permitan hacer de la sala una puerta giratoria
que consiga plegar el espacio de dentro hacia fuera y de fuera hacia
dentro.
Al amparo de una institución universitaria bombardeada, conservan-
do apenas unos resquicios de su autonomia —imprescindible para
la libre praxis que genera valores epistemológicos— esta sala resiste,
levitando a unos palmos del suelo, en un piso sin número, en un
limbo señalado con el trazo X.
gue sacar adiante unha programación expositiva de calidade, con
montaxes máis que dignas e un espazo de reflexión teórica e auto-
crítica nas páxinas do seu catálogo anual.
O percorrido do espazo centra os seus obxectivos en establecer dife-
rentes sinerxias que xeren un verdadeiro proxecto cultural que trans-
cenda o mero ámbito expositivo. Para a Facultade de Belas Artes, a
sala pretende ser un espazo de materialización da experimentación
mantida en aulas e talleres, ademais dun campo de probas para a
obra dos novos valores e un escaparate de mostra arredor do inme-
diato ámbito académico. Esta porta tamén pretende abrirse cara á
complexa arañeira da industria cultural e, en menor medida, ser a
parte visible do laboratorio de creación contido no seu interior.
A sala establece enriquecedores encontros entre creadores e
creadoras pertencentes aos corpos de alumnado e profesorado do
centro, intercambio de artistas docentes de diferentes facultades
de Belas Artes do Estado, exposicións de alumnos e alumnas que
viaxan a outros centros docentes... en definitiva, acolle todo xogo de
combinacións que permitan facer desta sala unha porta xiratoria
que pregue o espazo de dentro cara fóra e de fóra cara dentro.
Ao amparo dunha institución universitaria bombardeada, e conser-
vando apenas uns curros de autonomia —imprescindibles para a
libre praxe xeradora de valores epistemolóxicos— esta sala resiste,
levitando a unhas cuartas do chan, nun andar sen número, nun
limbo sinalado co trazo X.
Cuando el viento | inge Álvarez
CUANdO eL VieNTOInge Álvarez Martínez
L os movimientos constructivistas logran abandonar la idea
de representar objetos sustituyendo los procedimientos
tradicionales de tallar o modelar, por el acto de construir,
que supone ensamblar y encajar diferentes materiales siguiendo un
proyecto de construcción. Con la acción de proyectar y construir
objetos que se desarrollan en tres dimensiones, los protagonistas
de la escultura son el espacio y el tiempo. Así lo manifiestan Naum
Gabo y Antoine Pevsner: “El espacio y el tiempo son las únicas for-
mas sobre las que se construye la vida y, por lo tanto, sobre las que
se debe construir el arte”. Para Julio González, la escultura es un
“matrimonio entre material y espacio, a través de la unión de formas
reales con formas imaginarias”. La obra trata de crear una realidad
inventada que debe tener consistencia propia; ella misma es lo que
es: tan densamente real que no necesita de referencias y, a la vez,
tan libre que puede mantener relaciones con todas las representa-
ciones y realidades.
La escultura que se centra en la construcción de formas en el espa-
cio interfiere con los intereses de la arquitectura, mientras, nuevos
materiales permiten a los arquitectos controlar el espacio casi como
O s movementos construtivistas logran abandonar a idea
de representar obxectos substituíndo os procedementos
tradicionais de tallar ou modelar, polo acto de construír,
que supón ensamblar e encaixar diferentes materiais seguindo un
proxecto de construción. Coa acción de proxectar e construír obxec-
tos que se desenvolven en tres dimensións, os protagonistas da
escultura son o espazo e o tempo. Así o manifestan Naum Gabo e
Antoine Pevsner: “O espazo e o tempo son as únicas formas sobre
as que se constrúe a vida e, polo tanto, sobre as que se debe cons-
truír a arte”. Para Julio González, a escultura é un “matrimonio entre
material e espazo, a través da unión de formas reais con formas
imaxinarias”. A obra trata de crear unha realidade inventada que
debe ter consistencia propia; ela mesma é o que é: tan densamente
real que non necesita de referencias e, á vez, tan libre que pode
manter relacións con todas as representacións e realidades.
A escultura que se centra na construción de formas no espazo interfire
cos intereses da arquitectura, mentres, novos materiais permítenlles aos
arquitectos controlar o espazo case como o fai un escultor. Xa non se
trata dunha interrelación entre arquitectura e arte, senón de hibridación.
CANdO O VeNTOInge Álvarez Martínez
18 | 19
SALA X VOL. 7
lo hace un escultor. Ya no se trata de una interrelación entre arqui-
tectura y arte, sino de hibridación.
Las maquetas son modelos reducidos. Para Lévi-Strauss, todo mo-
delo reducido tiene una vocación estética que no radica en la reduc-
ción de escala o de propiedades, sino en la inversión del proceso
de conocimiento: el conocimiento del todo precede al de las partes
creando una ilusión placentera a la sensibilidad y a la inteligencia,
que puede considerarse estética. La maqueta, reduciendo el espacio
y la materia, descubre los conceptos de lo fugaz y de lo efímero, de
lo inacabado y variable, de la memoria y la posibilidad. La construc-
ción de una maqueta, centrada más en el proceso que en el resulta-
do, es como la actividad del bricoleur. Similar al collage, el bricolage
yuxtapone elementos con una intención constructiva determinada
por materiales y herramientas, generalmente residuales que se han
coleccionado. Son restos culturales con estructura y significado dis-
puestos a transformarse en significantes que volverán a estructurarse
en algo nuevo. A estos restos Lévi-Strauss los llama tesoro; en el mío,
además de materiales y herramientas, hay recuerdos, experiencias,
referencias históricas, literarias y hay ideas de Nunca-Jamás.
En Nunca-Jamás, ¿cómo construye Peter Pan una casa?: “En aquel
momento estaba muy atareado midiendo a Wendy con sus pies para
ver de qué tamaño necesitaría la casita”. Las casas se construyen
partiendo del cuerpo y con prioridades: “Primero las sillas y la chi-
menea —ordenó Peter Pan—, después ya construiremos la casa
a su alrededor”. Ese será el centro de la casa, pero ¿el “alrededor”
As maquetas son modelos reducidos. Para Lévi-Strauss, todo mode-
lo reducido ten unha vocación estética que non radica na redución
de escala ou de propiedades, senón na inversión do proceso de
coñecemento: o coñecemento do todo precede ao das partes crean-
do unha ilusión pracenteira á sensibilidade e á intelixencia, que pode
considerarse estética. A maqueta, reducindo o espazo e a materia,
descobre os conceptos do fugaz e do efémero, do inacabado e va-
riable, da memoria e a posibilidade. A construción dunha maqueta,
centrada máis no proceso que no resultado, é como a actividade do
bricoleur. Similar ao collage, o bricolage xustapón elementos cunha
intención construtiva determinada por materiais e ferramentas, xeral-
mente residuais que se coleccionaron con anterioridade. Son restos
culturais con estrutura e significado dispostos a transformarse en
significantes que volverán estruturarse en algo novo. A estes restos
Lévi-Strauss chámaos tesouro; no meu, ademais de materiais e
ferramentas, hai recordos, experiencias, referencias históricas, litera-
rias e hai ideas de Nunca-Jamás.
En Nunca-Jamás, como constrúe Peter Pan unha casa?: “Naquel
momento estaba moi atarefado medindo a Wendy cos seus pés
para ver de que tamaño necesitaría a casiña”. As casas constrúense
partindo do corpo e con prioridades: “Primeiro as cadeiras e a che-
minea —ordenou Peter Pan—, despois xa construiremos a casa ao
seu arredor”. Ese será o centro da casa, pero o “arredor” ata onde
chega?: “Todos entraron. Non sabemos como había alí espazo para
eles, pero en Nunca-Jamás pódese estreitar un moito”. O espazo do
imaxinario ten un comportamento diferente ao do espazo real: como
Cuando el viento | inge Álvarez
hasta donde llega?: “Todos entraron. No sabemos cómo había allí
espacio para ellos, pero en Nunca-Jamás puede uno estrecharse
mucho”. El espacio de lo imaginario tiene un comportamiento di-
ferente al del espacio real: como espacio que se puede cargar de
significación no es una extensión con límites sino todo lo contrario,
es siempre un espacio elástico: “Así estaban aquel día en la Roca de
los Abandonados. La roca no era mucho más grande que su cama,
pero todos conocían perfectamente el arte de ocupar poco sitio y
estaban tranquilamente adormilados (...)”. Estrecharse mucho, ocu-
par poco sitio... En ese encogerse en uno mismo para dejar sitio a
los demás y que el contacto de los otros te descubra tus límites, está
el misterio de los pequeños espacios compartidos. Esta es una idea
de este proyecto: el arte de ocupar poco espacio...
espazo que se pode cargar de significación non é unha extensión
con límites senón todo o contrario, é sempre un espazo elástico: “Así
estaban aquel día na Rocha dos Abandonados. A rocha non era moi-
to máis grande que a súa cama, pero todos coñecían perfectamente
a arte de ocupar pouco sitio e estaban tranquilamente adormecidos
(...)”. Estreitarse moito, ocupar pouco sitio... Nese encollerse nun
mesmo para deixar sitio aos demais e que o contacto dos outros
che descubra os teus límites, está o misterio dos pequenos espazos
compartidos. Esta é unha idea deste proxecto: a arte de ocupar
pouco espazo...
Nómadas, 2012Óleo sobre lenzo; madeira 100 x 100 cm e 10 pezas de 10 x 10 x 22 cm
20 | 21
SALA X VOL. 7
La máquina de Gulliver y Cia, 2012Madeira, caucho. 122 x 223 x 45 cm e 62 pezas de 10 x 10 x 33 cm
Balizadores de Kamir, 2012Madeira, caucho, globos. 120 pezas de medidas varias en 230 cm en
Cuando el viento | inge Álvarez
Esquerda: Alice. 6, 2004Óleo sobre lenzo. 100 x 81 cm
Dereita: Guaira, Alcabor e Coral, 2010Óleo sobre lenzo. 38 x 46 cm c.u.
22 | 23
SALA X VOL. 7
Trojs, 2012Óleo sobre lenzo. 60 x 73 cm
Zer Babili, 2006Ferro, 180 cm de alto
Casa nómada, Estancia e Casa Luna, 2012Óleo sobre lenzo, 38 x 46 cm
Cuando el viento | inge Álvarez
Zorobabel, 2012Madeira, metacrilato e óleo. 71 x 101 x 23 cm
La hija del héroe, 2001Instalación: fotografía, papel de seda, plastilina
24 | 25
Comisario:
Artistas:Proxección do video Secret Strike Lleida
Alicia Framis
Organiza:
Unidade de Igualdade da Universidade de Vigo
12.11.12 – 16.11.12
SeCReT STRike LLeidAALiCiA FRAMiSAnabel González Penín
Directora da Unidade de Igualdade da Universidade de Vigo
SeCReT STRike LLeidAALiCiA FRAMiSAnabel González Penín
Directora da Unidade de Igualdade da Universidade de Vigo
M ujeres inmóviles en medio de un paso de peatones
interrumpiendo el tráfico. Sus manos cubiertas con
guantes rojos. La vida interrumpida como se inte-
rrumpe la de todas las mujeres que son asesinadas por la violencia
machista.
Hay una diferencia muy grande entre la acción de Alicia Framis y lo
que sucede en la realidad: la prisa de las personas que conducen,
manifestada por los continuos bocinazos, por continuar avanzando,
no se manifiesta en los poderes públicos por erradicar la violencia
ejercida contra las mujeres. Mientras la sociedad no se convenza de
la necesidad de exigirlo, así seguirá siendo.
Artículo 1 de la Declaración sobre la eliminación de la violencia
contra la mujer de la ONU (1993): “A los efectos de la presen-
te declaración, por ‘violencia contra la mujer’ se entiende todo
acto de violencia basado en la pertenencia al sexo femenino
que tenga o pueda tener como resultado un daño o sufrimiento
físico, sexual o psicológico para la mujer, así como las ame-
nazas de tales actos, la coacción o la privación arbitraria de
M ulleres inmóbiles en medio dun paso de peóns inte-
rrompendo o tráfico. As súas mans cubertas con luvas
vermellas. A vida interrompida como se interrompe a
de todas as mulleres que son asasinadas pola violencia machista.
Hai unha diferenza moi grande entre a acción de Alicia Framis e
o que acontece na realidade: a présa das persoas que conducen,
manifestada polos continuos sons da bucina, por continuar avanzan-
do, non se manifesta nos poderes públicos por erradicar a violencia
exercida contra as mulleres. Mentres que a sociedade non se con-
venza da necesidade de esixilo, así seguirá sendo.
Artículo 1 da Declaración sobre a eliminación da violencia contra a
muller da ONU (1993): “Para os efectos da presente declaración,
por ‘violencia contra a muller’ enténdese todo acto de violencia ba-
seado na pertenenza ao sexo feminino que teña ou poida ter como
resultado un dano ou sufrimento físico, sexual ou psicolóxico para
a muller, así como as ameazas de tales actos, a coacción ou a pri-
vación arbitraria da liberdade, tanto se se producen na vida pública
coma na vida privada”.
25 de novembro26 | 27
SALA X VOL. 7
la libertad, tanto si se producen en la vida pública como en la
vida privada”.
La violencia machista es la manifestación más grave de la discrimi-
nación que muchas mujeres sufren en todo el mundo. Mientras los
patrones socioculturales de conducta no se modifiquen para eli-
minar prejucios y prácticas consuetudinarias basadas en la idea de
inferioridad de la mujer frente al hombre, mientras no se comprenda
la maternidad como una función social y se comparta la responsabi-
lidad de la crianza igualitariamente entre los hombres y las mujeres,
mientras no se fomenten otros modelos de hombres y de mujeres
lejos de estereotipos, la violencia contra las mujeres continuará.
Las instituciones públicas mantienen estrategias ineficaces contra la
violencia machista que no se esfuerzan en cambiar y que convierten
los ataques a mujeres en una inagotable fuente de dolor.
Es necesario el empoderamiento de las mujeres, su independencia
económica y afectiva, la eliminación de las violencias simbólicas y
estructurales base de violencias mucho más graves, una educación
afectivo-sexual que fomente relaciones auténticamente igualitarias y
un compromiso serio por situar la erradicación de la violencia contra
las mujeres como un asunto prioritario y urgente en las agendas
políticas.
La Unidade de Igualdade organizó las proyecciones del video de
Alicia Framis Secret Strike Lleida con motivo del 25 de noviembre,
Día Internacional para la Eliminación de la Violencia de Género para
recordar que ninguna mujer ni ningún ámbito social está excluído
del sufrimiento que produce.
Erradicarla es un asunto de todos y todas nosotras.
A violencia machista é a manifestación máis grave da discriminación
que moitas mulleres sofren en todo o mundo. Mentres os patróns
socioculturais de conduta non se modifiquen para eliminar prexuízos
e prácticas consuetudinarias baseadas na idea de inferioridade da
muller fronte ao home, mentres non se comprenda a maternidade
como unha función social e se comparta a responsabilidade da
crianza igualitariamente entre os homes e as mulleres, mentres non
se fomenten outros modelos de homes e de mulleres lonxe de este-
reotipos, a violencia contra as mulleres continuará.
As institucións públicas manteñen estratexias ineficaces contra a
violencia machista que non se esforzan en mudar e que converten
os ataques a mulleres nunha inesgotable fonte de dor.
Cómpre o empoderamento das mulleres, a súa independencia
económica e afectiva, a eliminación das violencias simbólicas e
estruturais base de violencias moito máis graves, unha educación
afectivo-sexual que fomente relacións autenticamente igualitarias e
un compromiso serio por situar a erradicación da violencia contra as
mulleres como un asunto prioritario e urxente nas axendas políticas.
A Unidade de Igualdade organizou as proxeccións do vídeo de Alicia
Framis Secret Strike Lleida co gallo do 25 de novembro, Día Interna-
cional para a Eliminación da Violencia de Xénero para lembrar que
ningunha muller nin ningún ámbito social está excluído do sufrimen-
to que produce.
Erradicala é un asunto de todos e todas nós.
Comisario: Carlos TejoProfesor da Facultade de Belas Artes de Pontevedra
Universidade de Vigo
Artistas:
Carme Viñas, Sonia Tourón, Pere Sousa, María Roja, Bartolomé
Ferrando / Avelino Saavedra, Montserrat Palacios / Llorenç Barber
d esde el año 2004, el objetivo fundamental de Chámalle
centra sus fuerzas en otorgar visibilidad al arte de acción;
una práctica que podríamos denominar periférica dentro
de un marco en el que abundan disciplinas mucho más comercia-
lizables, museables y, por qué no decir, digeribles. Ahorrándonos
cualquier ápice de victimismo podemos afirmar sin equivocarnos que
el arte de acción en España necesita plataformas estables que funcio-
nen con apoyo institucional y que consoliden una base desde donde
esta práctica pueda desarrollarse y evolucionar. La Universidad de
Vigo, haciéndose eco de esta llamada, apuesta por nuestras jornadas
y se convierte en un perfecto contenedor para la acción, manteniendo
un espacio regular para su exhibición y publicando documentación
visual y escrita para potenciar su investigación y su difusión. A lo largo
de esta intensa trayectoria, la Sala X de la Facultad de Bellas Artes de
Pontevedra ha funcionado como un punto de encuentro ideal para
reunir a un público fiel movido por el interés hacia esta disciplina.
Desde estas líneas nos gustaría agradecer el buen hacer de todas las
personas que trabajaron en este espacio para conseguir que Chámalle
pudiese ser una realidad año tras año. Junto a la excelente labor de
este equipo es indispensable volver a recordar el sólido apoyo que
d esde o ano 2004, o obxectivo fundamental de Chámalle
centra as súas forzas en outorgarlle visibilidade á arte de
acción; unha práctica que poderiamos denominar perifé-
rica dentro dun marco no que abundan disciplinas moito máis co-
mercializables, museables e, por que non dicir, dixeribles. Aforrándo-
nos calquera ápice de vitimismo podemos afirmar sen equivocarnos
que a arte de acción en España necesita plataformas estables que
funcionen con apoio institucional e que consoliden unha base desde
onde esta práctica poida desenvolverse e evolucionar. A Universida-
de de Vigo, facéndose eco desta chamada, aposta polas nosas xor-
nadas e convértese nun perfecto colector para a acción, ao manter
un espazo regular para a súa exhibición e publicar documentación
visual e escrita para potenciar a súa investigación e a súa difusión.
Ao longo desta intensa traxectoria, a Sala X da Facultade de Belas
Artes de Pontevedra funcionou como un punto de encontro ideal
para reunir un público fiel movido polo interese cara a esta discipli-
na. Desde estas liñas gustaríanos agradecer o bo facer de todas as
persoas que traballaron neste espazo para conseguir que Chámalle
puidese ser unha realidade ano tras ano. Xunto ao excelente labor
deste equipo é indispensable volver lembrar o sólido apoio que vén
Chámalle X
O SOAR de CHÁMALLeCarlos Tejo
eL SONAR de CHÁMALLeCarlos Tejo
30 | 31
SALA X VOL. 7
viene prestando la Universidad de Vigo y otras instituciones del ámbito
cultural gallego. Aunando todos estos esfuerzos, hemos conseguido
que, al menos unos días al año, la acción tenga un lugar destacado
en la agenda cultural de la ciudad de Pontevedra y que tanto nuestro
estudiantado como el público en general puedan transitar por otros
lugares del arte contemporáneo.
Existen muchas maneras de enfrentarse a la acción y es por eso
que Chámalle se ha centrado, un año más, en presentar una selec-
ción de proyectos que utilizan el sonido y sus derivaciones como
herramientas fundamentales de comunicación. En el marco del
festival esta utilización del amplio espectro sonoro abarca desde la
reivindicación del ruido hasta el uso del silencio como materia expre-
siva. Este itinerario nos conduce por intrincadas experimentaciones
fonéticas, poemas sonoros y otras composiciones contemporáneas;
un mapa de propuestas que beben de la herencia de lo clásico o
innovan con aportaciones de la escena contemporánea. Así, la re-
lación que plantea el festival entre el arte de acción y el arte sonoro
se traduce en un ejercicio simbiótico e interdisciplinar pues —en
este contexto— resulta complicado, sino estéril, diseccionar dónde
prestando a Universidade de Vigo e outras institucións do ámbito
cultural galego. Xuntando todos estes esforzos, conseguimos que,
polo menos uns días ao ano, a acción teña un lugar destacado na
axenda cultural da cidade de Pontevedra e permita que, tanto o noso
estudantado como o público en xeral poidan percorrer outros lugares
da arte contemporánea.
Existen moitas maneiras de enfrontarse á acción e é por iso que
Chámalle centrouse, un ano máis, en presentar unha selección de
proxectos que utilicen o son e as súas derivacións como ferramen-
tas fundamentais de comunicación. No marco do festival esta utili-
zación do amplo espectro sonoro abrangue desde a reivindicación
do ruído ata o uso do silencio como materia expresiva. Este itinerario
condúcenos por intricadas experimentacións fonéticas, poemas so-
noros e outras composicións contemporáneas; un mapa de propos-
tas que beben da herdanza do clásico ou innovan con achegas da
escena contemporánea. Así, a relación que presenta o festival entre
a arte de acción e a arte sonora se traduce nun exercicio simbiótico
e interdisciplinario, pois neste contexto resulta complicado, senón
estéril, determinar onde empeza unha disciplina e onde acaba a
empieza una disciplina y donde acaba la otra. Ya desde la poseía
concreta, fonética o experimental, la presencia de lo sonoro se mez-
cla con el uso de otros recursos como la palabra, la voz, el gesto. En
este sentido nos gustaría entender el sonido como un instrumento
más de la acción, un elemento que puede aportar sentido, forma
y significado. Bajo esta idea se han presentado las propuestas de
Andrés Galeano, Carme Viñas, Sonia Tourón, Pere Sousa, María
Roja, Bartolomé Ferrando / Avelino Saavedra y Montserrat Palacios
/ Llorenç Barber. Todos sus proyectos han indagado en los puntos
de cruce que presenta esa relación entre lo sonoro y la acción y han
creado híbridos que buscan una intensa comunicación con quien
escucha.
Ya para finalizar este breve apunte, sólo nos queda expresar nuestro
más sincero agradecimiento a todas las personas que, a través de
su práctica artística, nos han ofrecido durante estos nueve años su
visión particular de la compleja trama que nos rodea.
Chámalle X
outra. Xa desde a poesía concreta, fonética ou experimental, a pre-
senza do sonoro mestúrase co uso doutros recursos como a palabra,
a voz, o xesto. Neste sentido gustaríanos entender o son como un
instrumento máis da acción, un elemento que pode achegar sentido,
forma e significado. Baixo esta idea presentáronse as propostas de
Andrés Galeano, Carme Viñas, Sonia Tourón, Pere Sousa, María
Roja, Bartolomé Ferrando / Avelino Saavedra e Montserrat Palacios
/ Llorenç Barber. Todos os seus proxectos indagaron nos puntos de
cruzamento que presenta esa relación entre o sonoro e a acción e
crearon híbridos que buscan unha intensa comunicación con quen
escoita.
Xa para rematar este breve apuntamento, só nos queda expresar o
noso máis sincero agradecemento a todas as persoas que, a través
da súa práctica artística, nos ofreceron durante estes nove anos a
súa visión particular da complexa trama que nos rodea.
32 | 33
Coordinador: Alberto Valverde
Artistas:
María Castellanos, Sara Goberna, Ana Seoane, Alberto Valverde
identidades Colectivas
i dentidades colectivas es un proyecto expositivo que surge de
un interés común de cuatro investigadores y artistas vincula-
dos a la Universidad de Vigo. Abordamos la problemática de
la identidad y la formalizamos de manera muy diferente a través de
nuestra propia práctica artística, utilizando para ello soportes bidimen-
sionales, tridimensionales e incluso electrónicos.
La muestra pretende ir un paso más allá del propio reflejo de la
identidad del creador, que se hace patente de una manera conscien-
te o inconsciente en cada obra. De tal modo que abordamos este
concepto como tema específico de la propia creación, inherente a la
práctica artística de todo creador en mayor o menor grado. Sin em-
bargo no solo aunamos esfuerzos en dar una visión de la identidad
propia del artista, también queremos hacer patente la identidad del
espectador, que se vislumbra a través del grado de implicación con
cada pieza, el modo de reaccionar, empatizar, observar o dialogar
con la misma.
El compendio de obras que se aglutinan en este proyecto expositivo,
tienen la característica común de implicar al espectador de una
i dentidades colectivas é un proxecto expositivo que xorde dun
interese común de catro investigadores e artistas vinculados á
Universidade de Vigo. Tratamos a problemática da identidade
e formalizámola de xeito moi diferente a través da nosa propia prácti-
ca artística, utilizando para iso soportes bidimensionais, tridimensio-
nais e mesmo electrónicos.
A mostra pretende ir un paso máis alá do propio reflexo da identi-
dade do creador, que se fai patente dun xeito consciente ou incons-
ciente en cada obra. De modo que tratamos este concepto como
tema específico da propia creación, inherente á práctica artística
de todo creador en maior ou menor grao. Non obstante non só xun-
tamos esforzos en dar unha visión da identidade propia do artista,
tamén queremos facer patente a identidade do espectador, que se
enxerga a través do grao de implicación con cada peza, o modo de
reaccionar, empatizar, observar ou dialogar con esta.
O compendio de obras que se aglutinan neste proxecto expositivo,
teñen a característica común de implicar o espectador dun xeito
máis ou menos directo como partícipe da obra. É dicir, o visitante
ideNTidAdeS COLeCTiVASMaría Castellanos
ideNTidAdeS COLeCTiVASMaría Castellanos
46 | 47
SALA X VOL. 7
manera más o menos directa como partícipe de la obra. Es decir, el
visitante no es solo parte pasiva de este proyecto colectivo. Al pasear
por la sala y ponerse frente a las piezas se convierte, en muchas
ocasiones, en parte activa de las mismas, un enclave más en el
proceso y parte de la muestra, en sinergia con las piezas y como
eslabón último, pero imprescindible para la resolución de la propia
muestra. Obteniéndose, de este modo, un flujo y un diálogo entre
artista y espectador a través de la presencia latente del primero.
En un mismo periodo y entorno social es fácil que nos veamos refle-
jados e identificados en la cultura visual del momento. Los humanos
somos seres sociales por naturaleza, nos gusta identificarnos con
un grupo y sentirnos integrados en él. Acerca de este hecho nos
hacen reflexionar los grandes espacios vacíos que aparecen en los
óleos sobre papel de Ana Seoane. En su serie Como Gustéis nos
encontramos lugares ocupados por individuos anónimos y solitarios
o reunidos en pequeños e inquietantes grupos, todos ellos sin una
identidad precisa, remitiéndonos a binomios como lo individual y lo
colectivo o el individuo y la sociedad. La formalización del trabajo
de Ana Seoane, pulcra y cuidada, con grandes espacios en blan-
co, enlaza con el trabajo de Sara Goberna. Sara recurre también
al blanco, esta vez sobre tela, formalizando su trabajo a través de
elementos cotidianos y reconocidos por todos como pañuelos; y
recurriendo al bordado para hacernos llegar sus mensajes a través
del lenguaje escrito, perfectamente integrado en las obras. En los
bordados y los recursos textiles de los que Sara se vale para dar
forma a su trabajo, es donde está el nexo de unión con mi propia
non é só parte pasiva deste proxecto colectivo. Ao pasear pola sala
e situarse fronte ás pezas, convértese, en moitas ocasións, en parte
activa destas, un enclave máis no proceso e parte da mostra, en
sinerxía coas pezas e como elo último, pero imprescindible para
resolver a propia mostra. Deste modo obtense, un fluxo e un diálogo
entre artista e espectador a través da presenza latente do primeiro.
Nun mesmo período e ámbito social é doado que nos vexamos re-
flectidos e identificados na cultura visual do momento. Os humanos
somos seres sociais por natureza, gústanos identificarnos cun grupo
e sentirnos integrados nel. Sobre este feito fannos reflexionar os
grandes espazos baleiros que aparecen nos óleos sobre papel de
Ana Seoane. Na súa serie Como Gustéis encontramos lugares ocu-
pados por individuos anónimos e solitarios ou reunidos en pequenos
e inquietantes grupos, todos eles sen unha identidade precisa, que
nos remiten a binomios como o individual e o colectivo ou o indi-
viduo e a sociedade. A formalización do traballo de Ana Seoane,
pulcra e coidada, con grandes espazos en branco, enlaza co traballo
de Sara Goberna. Sara acode tamén ao branco, esta vez sobre tea, e
formaliza o seu traballo a través de elementos cotiáns e recoñecidos
por todos como panos; recorre ao bordado para facernos chegar as
súas mensaxes a través da linguaxe escrita perfectamente integrada
nas obras. Nos bordados e os recursos téxtiles dos que Sara se vale
para darlle forma ao seu traballo, é onde reside o nexo coa miña
propia práctica artística, pois o uso de ornamentación téxtil é un
recurso presente en gran parte do meu traballo, que queda patente
na peza Piel Digital. Un espello no que se debuxan sobre o rostro
do espectador figuras ornamentais a modo de maquillaxe reversible
e temporal, cuestionando a identidade do propio eu. Preguntas que
tamén se formula Alberto Valverde na súa peza El humano perfecto,
un monitor onde se mesturan os rostros dos visitantes da exposi-
ción, capturados ao quedar inmóbiles fronte á obra. Construíndo,
deste modo, un rostro imposible a partir da visión fragmentada do
conxunto. Traballo onde, unha vez máis, Alberto estuda a identidade
a través dun reflexo, o eu reflectido, a tempo que indaga ademais en
cuestións como a interrelación entre luz, espazo e visión neuronal.
A identidade colectiva é un fenómeno que xorde da dialéctica entre
o individuo e a sociedade. De xeito análogo, versamos arredor de
visións particulares e en ocasións autobiográficas, pero ao mesmo
tempo universais; a través de catro lecturas diferentes da problemá-
tica da identidade, que se fían todas elas en múltiples combinacións
posibles.
práctica artística, pues el uso de ornamentación textil es un recur-
so presente en gran parte de mi trabajo, quedando patente en la
pieza Piel Digital. Un espejo en el que se dibujan sobre el rostro del
espectador figuras ornamentales a modo de maquillaje reversible y
temporal, cuestionando la identidad del propio yo. Preguntas que
también se plantea Alberto Valverde en su pieza El humano perfec-
to, un monitor donde se mezclan los rostros de los visitantes de la
exposición, capturados al quedarse inmóviles frente a la obra. Cons-
truyendo, de este modo, un rostro imposible a partir de la visión
fragmentada del conjunto. Trabajo donde, una vez más, Alberto
estudia la identidad a través de un reflejo, el yo reflejado, indagando
además en cuestiones como la interrelación entre luz, espacio y
visión neuronal.
La identidad colectiva es un fenómeno que surge de la dialéctica
entre el individuo y la sociedad. De manera análoga, versamos acer-
ca de visiones particulares y en ocasiones autobiográficas, pero al
mismo tiempo universales; a través de cuatro lecturas diferentes de
la problemática de la identidad, que se hilan todas ellas en múltiples
combinaciones posibles.
identidades Colectivas48 | 49
identidades Colectivas | María Castellanos
Help, 2011Video monocanalInstalación multimediaMedidas variables
Erupción I y II, 2011Fotografía lambda sobre dibond100 x 77 cm c.u.
50 | 51
identidades Colectivas | Sara Goberna
Himmel und Hölle, 2012Bordado sobre tea47 x 29 cm c.u.
Suturas, 2012Bordado sobre panosMedidas variables
52 | 53
identidades Colectivas | Alberto Valverde
El humano perfecto, 2011Instalación interactiva40 x 60 cm
Ventanas, 2011Imaxe dixital en movemento sobre pantalla retroalimentada38 x 38 cm c.u.
56 | 57
Comisario:
Artistas:
Comisaria: Mau Monleón
Artistas:
ACVG artecontraviolenciadegenero.org, Valeria Andrade, Silvana
Andrés, Muriel Angulo, Art al Quadrat (Mónica del Rey, Gema del
Rey), Cecilia Barriga, Colectivo Genérico (Daniel T. Marquina y
Pablo Martínez), Fritta Caro (Helena Martín Franco), Juan Antonio
Cerezuela Zaplana, Empar Cubells, Feminicidios en ÁREA (Graciela
Atencio, Francisco Gatica), Feminicidio.net (Núria Vergés Bosch,
Jaume Nualart Vilaplana), Iker Fidalgo, Cindy Gabriela Flores,
Dolores Furió, Merce Galán Huertas, Regina José Galindo, Ana
Gallardo, Gustavo Galuppo, Gabriela Golder, Leonardo Gómez,
Suzanne Lacy, Gabriela Larrañaga, Pablo Martínez Caulín, Silvia
Molinero, Priscilla Monge, Mau Monleón, Beth Moysés, Ana
Navarrete Tudela, Carmen Navarrete Tudela, Marina Núñez, Pedro
Ortuño, Javier Palacios, Teresa Puppo, María Ruido, Diana Schufer,
Teresa Serrano, Paola Sferco, Daniel T. Marquina, Aixa Takkal,
Graciela Taquini, Sara Vilar, Virginia Villaplana, Lorena Wolffer,
Lysette Yoselevitz
in-out house
14.03.13 - 30.04.13
iN-OUT HOUSeMau Monleón
A violencia cara ás mulleres, polo feito de selo, é unha
pandemia que afecta a mulleres en todo o mundo e que
ten unha gran diversidade de formas. En América Latina
e España, polas nosas condicións sociais e culturais, obsérvanse
manifestacións que non se ven noutros lugares do globo e que se
deben estudar para eliminalas de raíz. As e os artistas participantes
na exposición pertencen a este contexto e son persoas comprometi-
das coa saúde das mulleres que dedicaron o seu traballo á concien-
ciación da poboación sobre o que representa este problema e de-
senvolveron proxectos para loitar contra a misoxinia que nos invade.
In-Out House. Circuitos de género y violencia en la era tecnológica
reúne a arte que trata a violencia de xénero e que utiliza fundamen-
talmente as novas tecnoloxías, a miúdo en relación coa performance.
Web, vídeo e fotografía son os principais soportes das obras de arte
que mostramos, onde moitas delas manifestan un compromiso po-
lítico a través do activismo, videoactivismo e ciberfeminismo. O pro-
ceso de globalización está a utilizar a tecnoloxía como substrato de
novas formas de violencia de xénero, ao mesmo tempo que moitos e
moitas artistas están a empregar dispositivos tecnolóxicos para loitar
L a violencia hacia las mujeres, por el hecho de serlo, es una
pandemia que afecta a mujeres en todo el mundo y que
tiene una gran diversidad de formas. En América Latina y
España, por nuestras condiciones sociales y culturales, se observan
manifestaciones que no se ven en otros lugares del globo y que se
deben estudiar para eliminarlas de raíz. Las y los artistas partici-
pantes en la exposición pertenecen a este contexto y son personas
comprometidas con la salud de las mujeres que han dedicado su
trabajo a la concienciación de la población sobre lo que representa
este problema y han desarrollado proyectos para luchar contra la
misoginia que nos invade.
In-Out House. Circuitos de género y violencia en la era tecnológica
reúne el arte que trata la violencia de género y que utiliza funda-
mentalmente las nuevas tecnologías, a menudo en relación con la
performance. Web, vídeo y fotografía son los principales soportes de
las obras de arte que mostramos, donde muchas de ellas manifies-
tan un compromiso político a través del activismo, videoactivismo
y ciberfeminismo. El proceso de globalización está utilizando la
tecnología como sustrato de nuevas formas de violencia de género,
iN-OUT HOUSeMau Monleón
in-Out House58 | 59
SALA X VOL. 7
contra ela. In-Out House formúlase como un campo transdisciplinar
que inclúe proxectos educativos, ciclos de vídeo realizados e com-
pilados ex profeso, así como a mostra da Plataforma de loita ACVG
www.artecontraviolencia.org, promotora desta exposición.
ACVG é unha plataforma contra a violencia de xénero, formada por
artistas interdisdiplinares e feministas, investigador@s, educador@s
e cidadan@s, que ten como función dar visibilidade á violencia de
xénero e apoiar a loita estratéxica contra esta lacra social a través da
arte e a tecnoloxía, combinando o activismo social e a loita política.
A través desta plataforma damos acceso, entre outros moitos, a tres
dos proxectos que impactan e son pioneiros na súa maneira de xerar
redes, nas súas formulacións ciberfeministas e na súa capacidade
de visibilizar información de maneira alternativa a como o fan os
medios de comunicación. Estes son: Feminicidios en AREA. Visuali-
zaciones interactivas de los Feminicidios en el Estado Español (2000-
2010), de Nuria Vergés e Jaume Nualart; El lugar de las mujeres en
el metro de la ciudad de México (2001), da artista mexicana Cindy
Gabriela Flores; e FEMINICIDIOS.NET: Carteles por Graciela Atencio
y Francisco Gatica (2010).
A mostra In-Out House, inaugurada inicialmente na Sala de expo-
sicións da Universitat Politècnica de València (2012), logrou unha
itinerancia grazas á colaboración coa Sala X do Campus de Ponte-
vedra, Universidade de Vigo, e en especial ao labor desenvolvido
pola coordinadora Mar Caldas. Trátase aquí dunha re-selección das
obras, onde seguimos contando coa presenza especial da pioneira
al mismo tiempo que muchos y muchas artistas están empleando
dispositivos tecnológicos para luchar contra ella. In-Out House se
plantea como un campo transdisciplinar que incluye proyectos edu-
cativos, ciclos de video realizados y compilados ex profeso, así como
la muestra de la Plataforma de lucha ACVG www.artecontraviolencia.
org, promotora de esta exposición.
ACVG es una plataforma contra la violencia de género, formada por
artistas interdisdiplinares y feministas, investigador@s, educador@s y
ciudadan@s, que tiene como función dar visibilidad a la violencia de
género y apoyar la lucha estratégica contra esta lacra social a través
del arte y la tecnología, combinando el activismo social y la lucha
política. A través de esta plataforma damos acceso, entre otros mu-
chos, a tres de los proyectos que impactan y son pioneros en su ma-
nera de generar redes, en sus planteamientos ciberfeministas y en
su capacidad de visibilizar información de manera alternativa a cómo
lo hacen los medios de comunicación. Estos son: Feminicidios en
AREA. Visualizaciones interactivas de los Feminicidios en el Estado
Español (2000-2010), de Nuria Vergés y Jaume Nualart; El lugar de
las mujeres en el metro de la ciudad de México (2001), de la artista
mexicana Cindy Gabriela Flores; y FEMINICIDIOS.NET: Carteles por
Graciela Atencio y Francisco Gatica (2010).
La muestra In-Out House, inaugurada inicialmente en la Sala de
exposiciones de la Universitat Politècnica de València (2012), ha
logrado una itinerancia gracias a la colaboración con la Sala X del
Campus de Pontevedra, Universidad de Vigo, y en especial a la labor
norteamericana Suzanne Lacy, dedicada á loita contra a violencia
de xénero. Así mesmo, puidemos mostrar a totalidade dos ciclos de
vídeo, ofrecendo así tres compilacións: a primeira corresponde @s
videoartist@s de España e América Latina, comisariada por Mau
Monleón, a segunda trata de artist@s seleccionad@s pola artista e
comisaria arxentina Gabriela Golder, e na terceira atopamos traballos
realizados ex profeso polo grupo de investigación Laboratorio de
Creaciones Intermedia, coordinados por Mónica del Rey, todos eles
dentro da mostra In-Out House.
Por último, esta itinerancia permitiunos mostrar os traballos dun total
de 48 artistas internacionais que levan ao campo da estética e á arte
contemporánea a loita contra todo tipo de violencia de xénero e fe-
minicida e contra as políticas de perpetuación das violencias dentro
do marco patriarcal tanto en España como no mundo enteiro. Neste
sentido, o proxecto In-Out House. Circuitos de género y violencia
en la era tecnológica na súa globalidade, ademais de reflectir estas
preocupacións, consideramos que constituíu un acto de resistencia
contra as políticas patriarcais que non só controlan os corpos das
mulleres, senón tamén a rede, motivo polo cal a plataforma ACVG e
todas as plataformas activistas feministas constitúen actos de resis-
tencia fronte ao patriarcado.
desarrollada por la coordinadora Mar Caldas. Se trata aquí de una
re-selección de las obras, donde seguimos contando con la presen-
cia especial de la pionera norteamericana Suzanne Lacy, dedicada
a la lucha contra la violencia de género. Así mismo, hemos podido
mostrar la totalidad de los ciclos de video, ofreciendo así tres com-
pilaciones: la primera corresponde a l@s videoartist@s de España y
América Latina, comisariada por Mau Monleón, la segunda trata de
artist@s seleccionad@s por la artista y comisaria argentina Gabriela
Golder, y en la tercera encontramos trabajos realizados ex profeso
por el grupo de investigación Laboratorio de Creaciones Intermedia,
coordinados por Mónica del Rey, todos ellos dentro de la muestra
In-Out House.
Por último, esta itinerancia nos ha permitido mostrar los trabajos de
un total de 48 artistas internacionales que llevan al campo de la es-
tética y el arte contemporáneo la lucha contra todo tipo de violencia
de género y feminicida y contra las políticas de perpetuación de las
violencias dentro del marco patriarcal tanto en España como en el
mundo entero. En este sentido, el proyecto In-Out House. Circuitos
de género y violencia en la era tecnológica en su globalidad, además
de reflejar estas preocupaciones, consideramos que ha constituido
un acto de resistencia contra las políticas patriarcales que no solo
controlan los cuerpos de las mujeres, sino también la red, motivo por
el cual la plataforma ACVG y todas las plataformas activistas feminis-
tas constituyen actos de resistencia frente al patriarcado.
in-Out House60 | 61
SALA X VOL. 7
Feminicidio.net (Graciela Atencio e Francisco Gatica)Las cifras de la barbarie, 2011. 21 carteis DIN A3 impresos
Ana GallardoA boca de jarro. Silvia Mónica. 58 años, 2008. Vídeo. 6’51’’
in-Out House
Silvia Molinero. Heridas y secretos de bolsillo, 20123 fotografías (33 x 50 cm) e camisetas de algodón con petos engadidos
Suzanne Lacy. Three Weeks in January, 2012Instalación fotográfica. 1 fotografía de 150 x 100 cm e 6 fotografías de 50 x 75 cm
62 | 63
SALA X VOL. 7
Gustavo Galuppo. Cinco putas en febrero, 2012. Vídeo. 18’
Beth Moysés. Reconstruyendo Sueños - MonteVídeo, 2007. Vídeo. 5’28’’
Virginia Villaplana. Mujer Trama, 1997. Vídeo. 5’
in-Out House
Priscilla Monge. Lección de maquillaje, 1998. Vídeo. 3’45’’
Gabriela Larrañaga, Graciela Taquini e Teresa PuppoSecretos, 2007. Vídeo. 5’20’’
64 | 65
SALA X VOL. 7
Regina José Galindo. Himenoplastia, 2004. Vídeo (rexistro de performance). 6’
Ana Navarrete Tudela. N-340 Globalfem, 2006. Instalación, vídeo 20’, portal web e vinilo
in-Out House
Marina Núñez. Serie S/T (monstruas), 2005. 3 vídeos. 1’17’’, 1’30’’ e 1’29’’
Diana Schufer. Yo te creé, yo te destruyo, 2011. Vídeo. 4’30’’
66 | 67
SALA X VOL. 7
Graciela Taquini. Granada, 2005. Vídeo. 6’
Lorena Wolffer. Si ella es México, ¿quién la golpeó?, 19981 fotografía (157 x 110 cm), 2 fotografías (25 x 18 cm)
in-Out House
Lysette Yoselevitz. Cicatrices, 2011. Vídeo. 6’15’’
Paola Sferco. Manuales, 2004. Vídeo. 6’21’’
Teresa Serrano. La piñata, 2003. Vídeo. 5’45’’
María Ruido. La voz humana, 1997. Vídeo. 7’40’’
68 | 69
Crónica del Pou-Pourri | Anne Berning
G estern habe ich angefangen wieder ein bißchen theorie zu
lesen, schlampig und bloß zur anregung, das war großar-
tig, wie es dann meisten ein fundstück gibt.
In dem fall war es das wort filigran, aus dem ich am liebsten gleich
eine theorie erfinden würde in anschluß an das gespräch mit anne.
Das postmoderne (oft wunderbare) zitieren hat etwas materiales,
flächiges, als würde man große farbtupfen nehmen und laut rufen:
und hier auch und so übereinander und daraus vielleicht eine collage
oder etwas neues.
Filigran ist eher linie als fläche, gehört zu einem größeren, ist keine
arabeske, ist dünn, aber nicht bloß ausgedünnt, zuweilen zart, aber
stabil und auf präzision angewiesen, komplex, in den enden nicht
absehbar ohne weiteres, filigran greift auf, ohne zu kopieren oder gar
zu verwursten, es benutzt mit und weiter, es ist ein geflecht, aber
eben auf komplexere weise, wobei die komplexität eher in der aus-
dehnung als in einer tiefe liegt (...)
kATHARiNA HACkeR NUN e-MAiL Á ARTiSTA
kATHARiNA HACkeR eN UN e-MAiL A LA ARTiSTA
70 | 71
SALA X VOL. 7
ALGUNHAS PREGUNTAS
Que é a pintura?Sex Machine.
Que é a gran pintura?Pain(t).
Cal é o teu punto de partida?Cosas que no entiendo.
Cal é o teu combustible?Complications.
Que che merece respecto?Dada de Nada.
O teu tema de lectura favorito?An Almanach of Humour in Painting.
Pide un desexo: que dirección debería tomar a pintura?Goya Road.
Que evitar?Ego-Ornament.
Que sentido teñen as pinturas?For, With, Against, and After.
Cal é o problema?Les mains sales.
De que vai isto?Crónica del Pou-Pourri.
Cal é a función do arquivo?Encyclopaedic Incompleteness.
Quen vai salvar o mundo?Inglourious Artists.
ALGUNAS PREGUNTAS
¿Qué es la pintura?Sex Machine.
¿Qué es la gran pintura?Pain(t).
¿Cuál es tu punto de partida?Cosas que no entiendo.
¿Cuál es tu combustible?Complications.
¿Qué te merece respeto?Dada de Nada.
¿Tu tema de lectura favorito?An Almanach of Humour in Painting.
Pide un deseo: ¿qué dirección debería tomar la pintura?Goya Road.
¿Qué evitar?Ego-Ornament.
¿Qué sentido tienen las pinturas?For, With, Against, and After.
¿Cuál es el problema?Les mains sales.
¿De qué va esto?Crónica del Pou-Pourri.
¿Cuál es la función del archivo?Encyclopaedic Incompleteness.
¿Quién va a salvar el mundo?Inglourious Artists.
SOME QUESTIONS
What is painting?Sex Machine.
What is great painting? Pain(t).
What is your starting point?Cosas que no entiendo.
What is the fuel?Complications.
What do you respect most?Dada de Nada.
Your favourite reading matter?An Almanach of Humour in Painting.
Make a wish: which direction painting should take?Goya Road.
What to avoid?Ego-Ornament.
How do paintings make sense?For, With, Against, and After.
What is the problem? Les mains sales.
What is it all about?Crónica del Pou-Pourri.
What’s the part of the archive?Encyclopaedic Incompleteness.
Who will save the world?Inglourious Artists.
Prologue, 2011Óleo, impresión dixital sobre papel
150 x 115 cm
Crónica del Pou-Pourri | Anne Berning
Art Books (Inglourious Artists and Crónica del Pou-Pourri), 201131 pezasÓleo sobre lenzo250 x 432 cm
74 | 75
SALA X VOL. 7
La Selección (wall), 2009/201021 pezasSerigrafía, acuarela, impresión dixital sobre papelMedidas variables, aprox. 150 x 280 cm
La Selección (shelf), 2009/201021 pezasSerigrafía, acuarela, impresión dixital sobre papel37 x 51 x 26 cm