สำนกงานปลดกระทรวงกลาโหม OFFICE OF THE PERMANENT SECRETARY FOR DEFENCE

ดานการเมอง

ก

ค ำน ำ

คณะท ำงำนเตรยมกำรปฏรปเพอคนควำมสขใหคนในชำตด ำเนนกำรจดท ำ

เอกสำร “กำรปฏรป : ดำนกำรเมอง” มวตถประสงคเพอรวบรวมขอมลสภำพปญหำ และ

กรอบควำมเหนรวมของประชำชนน ำเสนอเปนทำงเลอกใหสภำปฏรปแหงชำตตำมรฐธรรมนญ

แหงรำชอำณำจกรไทย (ฉบบชวครำว) พ.ศ. 2557 สำมำรถน ำไปใชเปนขอมลในกำรศกษำ

และเสนอแนะเพอใหเกดกำรปฏรปดำนกำรเมองทสอดคลองกบสภำพแวดลอมของประเทศไทย

ในปจจบนและอนำคต

กำรด ำเนนงำนประกอบดวยกำรทบทวนขอมลจำกหนงสอ รำยงำนกำรวจย

เอกสำรและบทควำมทเกยวของกบกำรเมอง รวมทงรวบรวมขอมลจำกประชำชนทงโดย

กำรสมภำษณเชงลก กำรประชมกลมยอย กำรเสวนำ และรบขอมลเสนอผำนทำงโทรศพท

สออเลกทรอนกส จดหมำย ไปรษณยบตร และขอคดเหนจำกองคกร หรอหนวยงำนทสนใจ

กำรปฏรปดำนกำรเมอง จำกนนน ำขอมลทงหมดมำสงเครำะหเพอใหไดกรอบควำมเหนรวม

สำระส ำคญของเอกสำรฉบบนประกอบดวย บทน ำ และ เนอหำหลกครอบคลมใน

10 ประเดนของกำรปฏรปดำนกำรเมอง และในแตละประเดนกลำวถงสภำพปญหำและ

กรอบควำมเหนรวมของประชำชนซงเปนทำงเลอกส ำหรบกำรปฏรปดำนกำรเมองตอไป

คณะท ำงำนเตรยมกำรปฏรปเพอคนควำมสขใหคนในชำต

2557

ข

สารบญ

หนา

ค าน า ก

สารบญ ข

บทน า 1

รปแบบรฐสภา 6 สภาพปญหา 6 กรอบความเหนรวม 6 รฐสภาแบบเลอกตงนายกรฐมนตรโดยตรง 6 รฐสภาแบบเลอกตงนายกรฐมนตรโดยออม 7 พรรคการเมอง 11 สภาพปญหา 11

กรอบความเหนรวม 11

การจดตงพรรคการเมอง 11 การคดเลอกผสมครรบเลอกตงทางการเมอง 13 การสนบสนนเงนทนพรรคการเมอง 14 การเสนอนโยบายพรรคการเมอง 14 สมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) 16 สภาพปญหา 16 กรอบความเหนรวม 16 ระบบการเลอกตง 16 รปแบบการเลอกตง 17 จ านวนทเหมาะสมกบจ านวนประชากร 19 หลกเกณฑและวธการเลอกตง 20 ขอหามส าหรบการสมครรบเลอกตง 21

ค

หนา

วธการออกเสยงลงคะแนน 21 การถวงดลการใชอ านาจของ ส.ส. 22 การตรวจสอบถอดถอน ส.ส. โดยศาล 23 การตรวจสอบถอดถอน ส.ส. โดยองคกรอสระ 23 การตรวจสอบถอดถอน ส.ส. โดยประชาชน 24 สมาชกวฒสภา (ส.ว.) 26 สภาพปญหา 26

กรอบความเหนรวม 26

รปแบบการเลอกตงและสรรหา 26 จ านวนทเหมาะสมกบอ านาจหนาท 28 หลกเกณฑและวธการเลอกตง 28 ขอหามส าหรบการลงสมครรบเลอกตง ส .ว. 29 การถวงดลการใชอ านาจของ ส.ส. โดย ส.ว. 29 การตรวจสอบถอดถอน ส.ว. โดยศาล 30 การตรวจสอบถอดถอน ส.ว. โดยองคกรอสระ 30 การตรวจสอบถอดถอน ส.ว. โดยประชาชน 31 คณะรฐมนตร (นายกรฐมนตรและรฐมนตร) 33 สภาพปญหา 33

กรอบความเหนรวม 33

รปแบบการคดเลอกนายกรฐมนตร 34 รปแบบการคดเลอกรฐมนตร 35 หลกเกณฑและวธการคดเลอกนายกรฐมนตร 36 หลกเกณฑและวธการคดเลอกรฐมนตร 37 การถวงดลการใชอ านาจของคณะรฐมนตร โดย ส.ส. และ ส.ว 38 การตรวจสอบ ถอดถอนนายกรฐมนตรและรฐมนตร โดยศาล 39 การตรวจสอบ ถอดถอนนายกรฐมนตรและรฐมนตร โดยองคกรอสระ 39 การตรวจสอบ ถอดถอนนายกรฐมนตรและรฐมนตร โดยประชาชน 40

ง

หนา ศาลฎกา แผนกคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมอง 41

สภาพปญหา 41

กรอบความเหนรวม 41

โครงสรางองคกรตลาการทางการเมอง 41 บทบาทอ านาจหนาทศาลฎกา 42

ศาลรฐธรรมนญ 44

สภาพปญหา 44

กรอบความเหนรวม 44

โครงสรางศาลรฐธรรมนญ 44 บทบาทอ านาจหนาทศาลรฐธรรมนญ 45 คณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) 46

สภาพปญหา 46

กรอบความเหนรวม 46

โครงสราง กกต. 46 บทบาทอ านาจหนาทของ กกต. 48

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามทจรตแหงชาต (ปปช.) 51

สภาพปญหา 51

กรอบความเหนรวม 51

โครงสราง ปปช. 52 บทบาทอ านาจหนาทของ ปปช. 52

จ

หนา การเมองภาคพลเมอง 53

สภาพปญหา 53

กรอบความเหนรวม 53

การเปดกลไกภาครฐเพอใหประชาชนเขามสวนรวมอยางแทจรง 54 เสรมสรางความเขมแขงของการรวมกลมภาคประชาชน 55

1 การปฏรป : ดานการเมอง

บทน ำ

ววฒนาการระบอบประชาธปไตยของประเทศไทยเรมตงแตป พ.ศ.2475 อนเปน

ชวง ท เกดภาวะเศรษฐกจตกต า ไดม การ เปล ยนแปลงการปกครองจากระบอบ

สมบรณาญาสทธราชย เปนระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข

ทงนเรมจากการปฏวตโดยคณะราษฎร ซงสวนใหญคอกลมทไปศกษาตางประเทศรวมกบ

กลมผมอานาจขณะนนทเหนวาประเทศตองมการเปลยนแปลง ทงๆ ทประชาชนสวนใหญ

ในสงคมยงขาดความร ความเขาใจในเรองประชาธปไตย แตกถอไดวาประชาธปไตยของไทย

ไดเรมตนแลว อยางไรกตามความขดแยงทางการเมอง และการทจรตในการปกครองไดทาให

ประชาธปไตยถกเบยดแทรกดวยการปฏวต รฐประหารหลายครงจงถอไดวาเปนยคเผดจการ

อานาจนยม ตอมาในหวงเวลาระหวาง พ.ศ.2516 – พ.ศ.2519 กลมนกวชาการ นกศกษาเขามา

มบทบาททางการเมองทาใหประชาธปไตยเบงบานเปนอยางมาก แตจากการแสดงออกทาง

การเมองจนเกนความพอดของพวกเสรนยมสดขวได ทาใหกลมขาราชการกลบมาม

บทบาทอกครงในระหวาง พ.ศ.2520 – พ.ศ.2535

การตนตวทางการเมองและความพยายามทจะใหประชาชนเขามามสวนรวม

ในทางการเมองไดเกดขนอยางมากหลงเหตการณพฤษภาทมฬ หรอ พฤษภาคม พ.ศ.2535

และนามาซงการรางรฐธรรมนญฉบบทประชาชนมสวนรวมในกระบวนการรางมากทสดคอ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 สงผลใหเกดการเปลยนแปลงการเมอง

และระบบราชการ และเสรมสรางความเขมแขงของการเมองภาคพลเมอง ทงนม

ความพยายามใหการเมองมเสถยรภาพมากขน ลดขอบกพรองของ “องคกรการเมอง”

พยายามทาใหระบบพรรคการเมองมความเขมแขง แตสงทตามมาคอ การเกดความยากลาบาก

ในการตรวจสอบถวงดล การใชอานาจมชอบ และเกด “นกธรกจการเมอง” คอกลมนกธรกจ

2 การปฏรป : ดานการเมอง

นายทนเขามามบทบาทในพรรคการเมอง มอานาจเหนอขาราชการประจา มการสบทอดตอ

ระบบทนและระบบอปถมภ ตลอดจนพยายามขยายฐานระบบทนสประชาชนระดบรากหญา

แตการตรวจสอบกลบทาไดยากแมจะมองคกรอสระเกดขนตามรฐธรรมนญเพอทาหนาทดาน

นกตาม ทงนเพราะกระบวนการไดมา และใชอานาจขององคกรเหลานกมปญหาในเรองความ

โปรงใส และสจรตในการทาหนาทจนทาใหเกดเหตการณรฐประหาร ป พ.ศ.2549

ในปจจบนประเทศไทยมการปฏวต รฐประหารทงหมด 13 ครง เปลยนแปลง

รฐธรรมนญ 18 ฉบบ และฉบบทใชอยคอฉบบท 19 เปนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

(ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2557 ซงการรางรฐธรรมนญ มกจะบญญตถงการไดมาซงอานาจ

การปกครองของผปกครองเพอการแยงชงความไดเปรยบ ใหไดมาซงอานาจทางการเมอง

จนกระทงรฐธรรมนญป 2540 ไดใหความสาคญกบการสงเสรม คมครอง สทธและเสรภาพ

ของประชาชน และเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมทางการเมองมากขน แตยงขาด

กลไกในการเตรยมความพรอมประชาชนเขามามสวนรวมตามวถประชาธปไตย โดยเฉพาะ

กลไกการตรวจสอบนกการเมอง จงเปนชองทางใหนกการเมองบางคนใชประโยชนโดยการสราง

ฐานอานาจอยางเขมแขงขน

ในสวนโครงสรางอ านาจอธปไตย ของระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยใน

ระบบรฐสภาอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมขตามหลกกฎหมายมหาชนในการแบงแยก

อานาจอธปไตย โครงสรางอานาจประกอบดวย อานาจนตบญญต อานาจบรหาร และอานาจ

ตลาการ โดยอานาจทง 3 ฝายจะถวงดลอานาจซงกนและกน การใชอานาจนตบญญต

โดยรฐสภาผานทางระบบ “ผแทน” ของประชาชนซงไดแก สมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.)

และสมาชกวฒสภา (ส.ว.) การใชอานาจบรหารโดยคณะรฐมนตรทประกอบดวย นายกรฐมนตร

และรฐมนตร การใชอานาจตลาการโดยศาล ซงปจจบนประกอบดวย ศาลรฐธรรมนญ

3 การปฏรป : ดานการเมอง

ศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลทหาร รวมทงองคกรอสระตามรฐธรรมนญ ททาหนาท

ตรวจสอบถวงดลอานาจ ไดแก คณะกรรมการการเลอกตง ผตรวจการแผนดน คณะกรรมการ

ปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต และคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน

สภาพปญหาดานการเมอง ในปจจบนเกดขนจากการใชอานาจของฝายตางๆ ทม

การตรวจสอบไดยาก และทาหนาททอาจเออตอประโยชนเฉพาะกลมมากกวาเพอประชาชน

รฐสภามการใชอานาจในการออกกฎหมายตางๆ ทอาจไมคานงถงผลประโยชนสาธารณะ

และผลกระทบทจะเกดขน หรอชะลอการออกกฎหมายทจะเปนประโยชนตอปวงชน

สวนการใชอานาจของฝายบรหารและขาราชการนนไมคอยใหความสาคญกบการกระจาย

อานาจจนทาใหเกดการกระจกตวของอานาจและความเจรญ เชนอานาจบรหาร อานาจ

การแตงตง อานาจการจดสรรและอนมตงบประมาณ การกาหนดนโยบาย การขอใบอนญาตตางๆ

เปนตน นอกจากนการไดรบการจดสรรทรพยากรยงไมเกดความเปนธรรมกบประชาชน

สวนใหญ แตเปนไปเพอเออกลมทน อกทงมการพฒนาตามนโยบายเศรษฐศาสตรกระแสหลก

ทเนนทนนยมเสรมากเกนไปทาใหเกดปญหาการกระจายรายได เกดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

เกดความขดแยงทหยงรากลกถงในระดบโครงสรางขนพนฐานทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

ชนชน และการเมองของประเทศ ตลอดจนมปญหาอนๆ ทตามมาอกมากมาย มการทจรต

ประพฤตมชอบเกดขน และเจาหนาทของรฐและนกการเมองขาดธรรมาภบา ลใน

การบรหารงาน เกดการทบซอนผลประโยชน มการกาหนดนโยบายทเออประโยชนพวกตน

เกดความเสยหายตอระบบการเงนการคลงของประเทศ สอถกใชเพอปลกระดมมวลชน

และใหขอมลทไมถกตอง ครบถวน เกดความเกลยดชงกน นาไปสการแบงแยกความคด

ทแตกตางอยางชดเจน และยอมรบกนไมได เกดสถานการณความขดแยงเพมมากขน

และกลายเปนความแตกแยกจนถงขนแตกหก เปนความรนแรงซงมทศทางทจะเกด

การขยายตวมากขน ประกอบกบมผคนบาดเจบลมตาย แตหาผกระทาผดแทบไมได

4 การปฏรป : ดานการเมอง

ประชาชนเกดความหวาดกลวเปนปญหาตอเนองถงสงคมทขาดคณภาพเพราะการเกดความ

ไมไววางใจกน ขาดความสามคค มองวาอกฝายคอศตร และพรอมทจะเกดการทาลายชวต

ของประชาชนทบรสทธมากขนทกวน ผมอานาจในการปกครองไมสามารถรกษาความสงบ

เรยบรอยของบานเมองได สงคมระสาระสาย บานเมองเดนทางมาถงทางตนจนหาทางออก

สสนตสขไมไดดวยกระบวนการปกต ทาใหคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ประกาศ

กฏอยการศก และการยดอานาจในทสดเพอรกษาสถานการณและนาสนตสขกลบคน

สสงคมไทย และพรอมทจะทาใหเกดการปฏรปไปสสงคมทพงปรารถนาของทกภาคสวนโดยเรววน

ดวยการรวมแรงรวมใจของประชาชนทกคน บนหลกการเสรมสรางความปรองดองอยางแทจรง

จากการรบฟงความคดเหนของประชาชนถงความคาดหวงตอการปฏรป

ดานการเมอง พบวา ประชาชนคาดหวงใหการเมองไทยมรฐสภาททาหนาทนตบญญต

ตรวจสอบการใชอานาจรฐ และทาหนาทเปนตวแทนของปวงชนชาวไทยไดอยาง เขมแขง

มประสทธภาพ มธรรมาภบาลโดยเฉพาะมความโปรงใสในการทาหนาท การเลอกตงบคคล

เขาสอานาจทางการเมองมความบรสทธยตธรรมอยางแทจรง และสามารถลงโทษถอดถอน

นกการเมองทกระทาผดไดอยางเปนธรรม ตลอดจนมการพฒนานกการเมอง และผทม

สวนเกยวของใหมเกยรต ศกดศร มจรยธรรม คณธรรม ซอตรง (Integrity) และจตสาธารณะ

พรอมๆ ไปกบการยกระดบประชาชนใหเปน “พลเมอง” (Citizenship) ทมสทธเสรภาพ ทาหนาท

ของพลเมองทด มความรอบร มวจารณญาณ คดวเคราะหได และมจตสาธารณะเชนเดยวกน

เกดการเมองของพลเมองทประชาชนสามารถมสวนรวมในการบรหารประเทศ และ

ตรวจสอบการทางานของนกการเมองได

5 การปฏรป : ดานการเมอง

ทงนกรอบความเหนรวมของประชาชนเพอการปฏรปดานการเมอง พบวา

แนวทางในการแกไขปญหาการเมองไทยอยภายใต 5 เรองหลก คอ โครงสรำงทำงกำรเมอง

กำรคดเลอกบคคลเขำสต ำแหนงหลกทำงกำรเมอง กำรถวงดลอ ำนำจ กำรตรวจสอบ

ถอดถอนนกกำรเมอง และกำรสรำงควำมเขมแขงใหกบประชำชนดวยกำรเสรมสรำง

กำรเมองภำคพลเมอง ทงนแนวทางการแกปญหาทเปนรปธรรมแบงออกเปน 10 ประเดน

หลก ไดแก รปแบบรฐสภำ พรรคกำรเมอง สมำชกสภำผแทนรำษฎร สมำชกวฒสภำ

นำยกรฐมนตรและรฐมนตร ศำลฎกำแผนกคดอำญำของผด ำรงต ำแหนงทำงกำรเมอง

ศำลรฐธรรมนญ คณะกรรมกำรกำรเลอกตง คณะกรรมกำรปองกนและปรำบปรำมทจรตแหงชำต

และ กำรเมองภำคพลเมอง

6 การปฏรป : ดานการเมอง

สภาพปญหา

การเมองไทยระบบรฐสภามรปแบบเปน สภาค ประกอบดวยสภาผแทนราษฎร

และวฒสภา โดยสภาผแทนราษฎร ท าหนาทหลกในดานนตบญญตตรากฎหมาย แกไข

ปรบปรงหรอยกเลกกฎหมาย ตรวจสอบการใชอ านาจรฐและเปนตวแทนของประชาชน

สวนวฒสภาท าหนาทกลนกรองกฎหมายใหเกดความรอบคอบรดกม มผลบงคบใชเพอ

ความผาสกของประชาชน รวมทงแตงตง ตรวจสอบ และถอดถอนบคคลด ารงต าแหนง

ในองคกรอสระและองคกรตามรฐธรรมนญ จากขอมลพบวา วฒสภาไมสามารถถวงดลการใช

อ านาจนตบญญตของรฐสภาไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนนฝายนตบญญตสมยอมกบ

ฝายบรหารใชเสยงขางมากในการลงประชามตโดยไมค านงถงเสยงสวนนอย น าไปสเผดจการ

รฐสภาท าใหการเมองไปสทางตน

กรอบความเหนรวม

การปฏรปมขอเสนอใหรปแบบรฐสภาม 2 รปแบบ ไดแก รฐสภาแบบเลอกตง

นายกรฐมนตรโดยตรง และรฐสภาแบบเลอกตงนายกรฐมนตรโดยออม

รฐสภา แบบเลอกตงนายกรฐมนตรโดยตรง

เปนรปแบบหนงซงใชในประเทศอสราเอล คอ ก าหนดใหนายกรฐมนตรและ

คณะรฐมนตรยงคงตองเปนสมาชกรฐสภา ไมมการแยกการเลอกตงนายกรฐมนตรและ

สมาชกรฐสภาออกจากกนอยางเดดขาด แตใหประชาชนมสทธเลอกบคคลทจะเปน

รปแบบรฐสภา

7 การปฏรป : ดานการเมอง

นายกรฐมนตรจากรายชอของบรรดาผสมครสมาชกรฐสภาในการเลอกตงคราวเดยวกน

กบการเลอกตงสมาชกรฐสภาทเปนการเลอกตงทวไป

ขอด คอ ท าใหประชาชนมโอกาสเลอกหวหนาฝายบรหารไดดวยตนเอง โดยม

ฐานความชอบธรรมทางประชาธปไตยทยดโยงโดยตรงกบประชาชน นอกจากน เปน

การเพมอ านาจตอรองทางการเมองใหกบนายกรฐมนตรในการก าหนดนโยบายตางๆ

ไดอยางเปนอสระจากรฐสภา ท าใหการด าเนนตามนโยบายตางๆ สามารถเปนไปไดอยางม

ประสทธภาพ

ขอจ ากด คอ หากสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอวฒสมาชกสวนใหญเปนพรรค

ฝายคานการประสานงานระหวางนายกรฐมนตรกบรฐสภาจะยากขน และองคกรอสระ

ทจะถวงดลนายกรฐมนตรทมาจากการเลอกตงโดยตรงจะตองท างานอยางมประสทธภาพ

รฐสภา แบบเลอกตงนายกรฐมนตรโดยออม

รฐสภาแบบเลอกตงนายกรฐมนตรโดยออม ประกอบดวย 3 แบบ ไดแก สภาเดยว

สภาค และสามสภา

สภาเดยว มเฉพาะสภาผแทนราษฎร ท าหนาทหลกในดานนตบญญตตรา

กฎหมาย แกไขปรบปรง หรอยกเลกกฎหมาย โดยมสมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) ท าหนาท

ในรฐสภา

ขอด คอ ระบบสภาเดยวเกอกลการตรากฎหมาย และการด าเนนนโยบายของ

รฐบาลใหสอดคลองกบระบบเสยงขางมากในรฐสภา

ขอจ ากด คอ อาจท าใหการผานรางกฎหมายมขอบกพรองและอาจมการ

เออประโยชนเฉพาะกลมมากเกนไป

8 การปฏรป : ดานการเมอง

รปแบบสภาเดยวทมเฉพาะสภาผแทนราษฎรทถกเสนอ ม 6 แบบ

ส.ส. จากการเลอกตงแบบแบงเขตทงหมด ขอด คอ ส.ส.เปน ตวแทน

ทยดโยงกบปญหาของประชาชนในพนท ขอจ ากด คอ ไมสามารถคดเลอกคนทมความร

ความสามารถเฉพาะทางเขาสสภาไดทงหมด และ การออกกฎหมายหรอการบรหารประเทศ

จะค านงถงระดบพนทเฉพาะ มากกวาภาพรวมของประเทศ

ส.ส. จากการเลอกตงแบบสดสวน (บญชรายชอทงหมด) ขอด คอ

ได ส.ส. ทมความหลากหลาย มความสามารถ รวมทง ส.ส. ทสงกดพรรคการเมองขนาดเลก

มโอกาสไดรบการคดเลอกเขาสสภา ขอจ ากด คอ ส.ส. ไมมความใกลชดกบประชาชนท าให

ขาดการรบรปญหาทแทจรงของประชาชนในแตละพนท

ส.ส. จากการสรรหาทงหมด ขอด คอ ได ส.ส. ทมความสามารถเฉพาะ

จากทกกลมอาชพ สามารถน าวธการนมาใชแกปญหาในกรณทไมสามารถจดการเลอกตงได

และการออกกฎหมายเฉพาะทเปนประโยชนตอสวนรวมท าไดรวดเรว ขอจ ากด คอ ส.ส.

มความเปนตวแทนเชงพนทนอยท าใหไมรปญหาทแทจรงของประชาชนในพนท การออก

กฎหมายบางเรองอาจไมครอบคลมประโยชนของประชาชนสวนใหญในพนท

ส.ส. จากแบบผสม จากเลอกตงแบบแบงเขต และ แบบสดสวน ขอด

คอ ได ส.ส. ทมความหลากหลาย รวมทงมการยดโยงกบประชาชน และสวนทมความร

ความสามารถตามทพรรคการเมองเลอกเขามาท าหนาทในสภา ขอจ ากด คอ อาจจะได

บคคลมาท าหนาทไมครอบคลมกลมอาชพ

ส.ส. จากแบบผสม จากเลอกตงแบบแบงเขต และแบบสรรหา

ในจ านวนทเทากน ซง ส.ส. โดยการสรรหาจะตองมผแทนจากทกกลมอาชพ เชน

ขาราชการ ทหาร ต ารวจ นกวชาการ เปนตน ขอด คอ ได ส.ส. ทมความหลากหลาย

ทงสวนทมการยดโยงกบประชาชน และ สวนทมความรความสามารถเฉพาะกลมอาชพ

9 การปฏรป : ดานการเมอง

เขามาท าหนาทในสภา ขอจ ากด คอ สมาชกทถกแตงตงมาจะไมยดโยงกบประชาชน อาจม

การตงกลมเทยมเพอผลกดนคนเขาสกระบวนการแตงตง/สรรหา ซงประเทศไทยไมเคยน า

ระบบนมาใช

ส.ส. แบบผสม จากทงเลอกตงจงหวดละคน เลอกตงกนเองในแตละ

อาชพ และสรรหาจากกลมองคกรอาสาสมคร (NGO) ขาราชการ ทหาร ต ารวจ นกวชาการ

ขอด คอ เพอตองการใหทกกลมผลประโยชนมตวแทนในรฐสภา คอยพทกษผลประโยชนของ

ประชาชน และ ลดนโยบายประชานยมของพรรคการเมอง ขอจ ากด คอ การจดตงรฐบาลเปน

แบบรฐบาลผสม จะไมมเสถยรภาพในการบรหารประเทศ เพราะจะมการตอรองจากกลมการเมอง

ตางๆ ซงประเทศไทยไมเคยน าระบบนมาใชเชนกน

สภาค ประกอบดวย 2 สภา มหนาทหลกตางกน สภาแรกท าหนาทหลก

ในดานนตบญญต ตรากฎหมาย แกไขปรบปรง หรอยกเลกกฎหมาย และ สภาท 2

ท าหนาทเปน “สภาตรวจสอบ” กลนกรองกฎหมาย และถวงดล

ขอด คอ การท าหนาทนตบญญตของรฐสภามการถวงดลซงกนและกนอยางชดเจน

ขอจ ากด คอ การถวงดลจะเกดผลจรงในทางปฏบตสมาชกทง 2 สภาตองม

ทมาแตกตางกนเพอใหสามารถเปน “สภาตรวจสอบ” ตามเจตนารมณทแทจรง

รปแบบสภาคทถกเสนอ ม 2 แบบ

แบบสภาผแทนราษฎรกบวฒสภา ขอด คอ โครงสรางรฐสภาม

ความชดเจน การท าหนาทของรฐสภาเปนไปอยางมประสทธภาพ เพราะมการตรวจสอบ

ถวงดลภายในรฐสภาเอง องคประกอบทหลากหลายของรฐสภาสะทอนการเปนผแทนของ

คนทกกลมในสงคม ขอจ ากด คอ สมาชกวฒสภา (ส.ว.) ไมเปนอสระจากพรรคการเมอง หรอม

ความสมพนธทางเครอญาต กบ ส.ส. จะท าให ส.ว. ไมสามารถท าหนาทเปน “สภาตรวจสอบ”

10 การปฏรป : ดานการเมอง

ตามเจตนารมณ และมกลไกอนๆ เชน กฎหมาย ทท าใหการตรวจสอบท าไดงาย ในขณะท

ตองมการตรวจสอบถวงดลทเปนธรรม

แบบสภาผแทนราษฎรกบสภาประชาชน ใหสภาประชาชนท าหนาท

ถวงดลอ านาจ ส.ส. แทนวฒสภา โดยทมาของสมาชกสภาประชาชนประกอบดวยผแทน

จาก 3 กลม คอ จากแตละจงหวด กลมวชาชพ และ กลมขาราชการ ขอด คอ ประชาชนม

สวนรวมในการถวงดลอ านาจทางการเมอง ขอจ ากด คอ ตองก าหนดบทบาทหนาทสภาประชาชน

ใหชดเจนเพอใหกระบวนการท างานไมซบซอนมากเกนไป ประชาชนอาจเปนผแทนของ

กลมเฉพาะทไมครอบคลมประชาชนทงหมด ตลอดจนตดโอกาสของประชาชนกลมเลก

กลมนอยหรอปจเจกทไมไดอยในสภาประชาชน ซงสภาประชาชนเปนแนวทางทไมเคยม

การปฏบตมากอน

สามสภา ประกอบดวย สภาผแทนราษฎร วฒสภา และสภาประชาชน

เพอใหการถวงดลอ านาจใหมมากขน ขอด คอ ประชาชนมสวนรวมในการถวงดลอ านาจ

ทางการเมอง ขอจ ากด คอ ตองก าหนดบทบาทหนาทสภาประชาชนใหชดเจนเพอให

กระบวนการท างานไมซบซอนมากเกนไป

11 การปฏรป : ดานการเมอง

สภาพปญหา

พรรคการเมองเปนสถาบนพนฐานการปกครองระบอบประชาธปไตยโดย “ระบบผแทน”

พรรคการเมองทมเสยงขางมากในสภาจะเปนพรรคการเมองทกมอ านาจ ทงในฝายนตบญญต

และอ านาจบรหาร ดงนนปจจยทมผลตอความเขมแขงของระบบรฐสภา และคณภาพรฐบาล

สวนหนงขนกบพรรคการเมองทเขมแขง จากวกฤตการณทผานมาพรรคการเมองไทยบางพรรค

ถกมองวาเปนพรรคของกลมธรกจการเมอง หรอมนายทนอยเบองหลง บางพรรคการเมอง

ขาดอดมการณและแนวนโยบายทชดเจน ไมมการจดโครงสรางภายในทเปนประชาธปไตย

และการด าเนนงานของพรรคขาดการมสวนรวมของประชาชน

กรอบความเหนรวม

ขอเสนอแนวทางการปฏรปดานพรรคการเมองในเรอง การจดตงพรรคการเมอง

การคดเลอกผสมครรบเลอกตงทางการเมอง และการสนบสนนเงนทนพรรคการเมอง

การจดตงพรรคการเมอง

มขอเสนอแบงเปน 4 แนวทาง

เปดโอกาสใหผสนใจสามารถตงพรรคการเมองไดงายขน โดยการยกเลก

ขอก าหนดทบงคบใหพรรคการเมองตองมสมาชกไมนอยกวา 5,000 คน ตองมสาขาพรรคการเมอง

อยางนอย 4 สาขา ภายในระยะเวลา 1 ป ขอด การจดตงพรรคการเมองไดงาย ท าใหประชาชน

พรรคการเมอง

12 การปฏรป : ดานการเมอง

มทางเลอกเชงนโยบายมากขน และพรรคการเมองทกอตงขนมาสามารถท างานไดตอเนอง

ขอจ ากด คอ อาจท าใหมจ านวนพรรคการเมองมากเกนไป บางพรรคทตงขนมาอาจไม ม

การด าเนนกจกรรมทางการเมอง

สงเสรมการจดตงพรรคการเมองขนาดใหญ ควรก าหนดจ านวนสมาชก

อยางนอยมากกวา 10,000 คน ขอด คอ สงเสรมใหพรรคการเมองเปนพรรคใหญ มความเขมแขง

รวมคนมความสามารถและอดมการณทางการเมองเดยวกน รวมทงปองกนนกฉวยโอกาส

ทางการเมองจดตงพรรคการเมองเพอขายแกนายทน ขอจ ากด คอ ท าใหพรรคการเมองตอง

พงพาการสนบสนนของกลมทนขนาดใหญในการด าเนนกจการของพรรค ไมเปดโอกาสใหม

พรรคการเมองขนาดเลก หรอพรรคทางเลอก

การจดตงพรรคการเมองโดยไมเนนทจ านวนสมาชก แตมงสงเสรมใหเปน

พรรคการเมองของมหาชนทมความรบผดชอบตอสมาชกพรรคและสาธารณชน โดยการ

สนบสนนงบประมาณจากภาครฐ ขอด คอ พรรคการเมองไมถกครอบง าจากนายทน หรอธรกจ

ทางการเมอง ขอจ ากด คอ การจดตงพรรคอาจถกควบคมโดยกฎระเบยบทเครงครด

ควรมการจดตงพรรคของประชาชน ทมสาขาพรรคครบทง 4 ภาค และมสมาชก

ในแตละสาขาพรรคอยางนอยรอยละ 10 ของผมสทธเลอกตงในแตละเขตเลอกตง ขอด คอ

ประชาชนมสวนรวมทางการเมอง และพรรคการเมองทจะสงผสมครลงเลอกตงเปนพรรคทม

ฐานเสยงของคนทงประเทศ ขอจ ากด คอ ส.ส. อาจจะเหนแกประโยชนของทองถนของตน

มากกวาของประเทศโดยสวนรวม

13 การปฏรป : ดานการเมอง

การคดเลอกผสมครรบเลอกตงทางการเมอง

การด าเนนกจกรรมของพรรคตองสะทอนหลกประชาธปไตย สมาชกพรรค

ทกคนตองมอ านาจเทาเทยมกน ลดการรวมศนยอ านาจจากผบรหารและเพมการถายโอน

อ านาจไปสการมสวนรวมของสมาชกพรรคในการก าหนดความเปนไปของพรรคสมาชกพรรค

มสทธเขารวมประชมใหญของพรรคเพอพฒนาพรรคใหสอดคลองกบประชาธปไตยลดการครอบง า

ของคณะกรรมการพรรคในการคดเลอกผสมครรบเลอกตง

การก าหนดตวผสมครรบเลอกตงควรมกระบวนการกลนกรองเพอใหได

ผสมครรบเลอกตงทเปนตวแทนของพรรคการเมองทมาจากฐานของประชาชนอยางแทจรง

พรรคควรท าหนาทกลนกรองผสมครรบเลอกตงทมความสามารถ ซอสตย

สจรต และค านงถ งความเปนตวแทนของประชาชนทหลากหลาย (เชน สดสวน

หญง/ชาย คนกลมนอย/ผดอยโอกาส ประเดนปญหา) โดยมกระบวนการทประชาชนม

สวนรวมตงแตตน เชน การเสนอรายชอผสมครรบเลอกตงและใหประชาชนในเขตเลอกตงนนๆ

แสดงความคดเหน หรอ คดคานในขนตนได พรรคการเมองมกระบวนการสรางความรความ

เขาใจเกยวกบบทบาทอ านาจท และปลกฝงคานยมการท างานทยดหลกคณธรรมและ

จรยธรรม ขอด คอ กระบวนการกลนกรองคนดมความสามารถเหมาะสมทจะเปนสมาชก

รฐสภาทเรมตงแตพรรคการเมองซงเปนองคกรฐานรากของประชาธปไตย ขอจ ากด คอ

กระบวนการดงกลาวตองมองคกรทรบผดชอบในการจดการภาพรวม ซงอาจเปน กกต.

การก าหนดผสมครรบเลอกตง หรอ การสนสดสมาชกภาพของการเปน

สมาชกพรรค ตองใหผานทประชมใหญของพรรคเพอการตดสนใจขนสดทาย ขอด คอ

นกการเมองรกษาวนยของพรรคปองกนการผกขาดอ านาจภายในพรรคและ ไมใหเปน

เผดจการโดยนายทน

14 การปฏรป : ดานการเมอง

การสนบสนนเงนทนพรรคการเมอง

ใหสมาชกพรรคการเมองตองจายคาบ ารงพรรค ขอด คอ สมาชกมความรสก

เปนเจาของพรรคการเมอง พรรคมเงนทนทไดรบการสนบสนนจากสมาชก ลดการพงพา

เงนทนภายนอก

การเปดโอกาสใหประชาชนใหการสนบสนนทนกบพรรคการเมอง ก าหนด

หลกเกณฑการรบบรจาคของพรรคการเมองใหชดเจนเพอความโปรงใสในการระดมเงนทน

ของพรรคการเมอง ขอด คอ พรรคไดรบการสนบสนนทนส าหรบด าเนนกจการของพรรค

จากประชาชนดวยความโปรงใส ไมถกครอบง าดวยนายทนพรรค

ใหมกฎระเบยบหามพรรคการเมองจายเงนพเศษแกสมาชกสภาผแทนราษฎร

เพอออกเสยงสนบสนนหรอเขาประชม

การเสนอนโยบายพรรคการเมอง

การเสนอกรอบนโยบายทใชในการรณรงคหาเสยงเลอกตง ใหพรรค

การเมองเสนอนโยบาย รวมทงการประมาณการรายจาย และแหลงงบประมาณ ในการ

ด าเนนนโยบายในแตละเรองใหชดเจน สมเหตสมผล รวมทงแนวทางการด าเนนงาน

เพอปองกนการน านโยบายประชานยมไปใชในการหาเสยงเลอกตง

กรณนโยบายทเปนประชานยม สรางความเสยหาย หรอสงผลกระทบตอ

ประชาชนหลายกลม ตองผานการกลนกรองจากหนวยงานทเกยวของ เชน กกต. กอนน าไปใชใน

การหาเสยง

นโยบายทพรรคการเมองใชในการหาเสยงเลอกตงจะตองมคาใชจายรวมกน

ไมเกนกรอบวงเงนงบประมาณแผนดนในชวง 4 ป ขางหนาซง กกต. และกระทรวงการคลง

15 การปฏรป : ดานการเมอง

ประกาศไว หากพรรคการเมองใดหรอผสมครรบเลอกตงเสนอกรอบนโยบายทมการประมาณ

รายจายสงกวากรอบวงเงนงบประมาณทก าหนดไว ใหพรรคการเมองแสดงทมาของเงนงบประมาณ

สวนเกน ไวใหชดเจน เพอปองการการน านโยบายประชานยมไปใชในการหาเสยงเลอกตง

16 การปฏรป : ดานการเมอง

สมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.)

สภาพปญหา

ระบบการเลอกตง ส.ส. ไมสามารถคดสรรคนดมความสามารถ เขาไปท าหนาท

ในสภาผแทนราษฎรเนองจากการเลอกตงทไมบรสทธยตธรรม มการซอสทธขายเสยง

โกงการเลอกตง การแขงขนการเลอกตงทไมเปนธรรม ระบบอปถมภ ระบบเครอญาตหรอ

ระบบความสมพนธทางสงคมอนทมผลตอการเลอกตง นอกจากนนการตรวจสอบถวงดล

การใชอ านาจของ ส.ส. โดย ส.ว. และ องคกรอสระ ไมมประสทธภาพ ส.ส. ถกครอบง าโดย

นายทนพรรคการเมอง เนองจากตองยดปฏบตตามมตพรรค อกทงระบบการเลอกตงไมท าให

ไดตวแทนทหลากหลาย และไมสนองตอบตอความตองการทแทจรงของประชาชน

กรอบความเหนรวม

ขอเสนอแนวทางการปฏรปในประเดนของ ส.ส. ประกอบดวย ระบบการเลอกตง

รปแบบการสรรหา จ านวนทเหมาะสม หลกเกณฑและวธการเลอกตง ขอหามส าหรบ

การลงสมครรบเลอกตง ส.ส. และวธการออกเสยงลงคะแนน การถวงดลอ านาจของ ส.ส.

และการตรวจสอบถอดถอน ส.ส. โดยศาล องคกรอสระ และประชาชน รายละเอยดดงน

ระบบการเลอกตง

แบบผสมเนนเสยงขางมาก ประกอบดวย ส.ส. แบบแบงเขต และ

แบบสดสวน (บญชรายชอ) การค านวณทนงของ ส.ส. ใหนบคะแนนทงสองประเภทแยกขาด

17 การปฏรป : ดานการเมอง

จากกน ส.ส. แบบแบงเขตใหนบผชนะในแบบแบงเขต ส.ส. แบบสดสวนใหนบคะแนนท

พรรคไดรบ ดงนน ส.ส. แบบแบงเขตเปนฐานจ านวนทนงในสภาผแทนราษฎร

ขอด คอ พรรคการเมองใหญทมจ านวน ส.ส. มากในสภา สามารถจดตงรฐบาล

ทมเสถยรภาพ

ขอจ ากด คอ พรรคการเมองทมจ านวน ส.ส. แบบแบงเขตมากสามารถจดตง

รฐบาลแบบเบดเสรจ อ านาจทางการเมองของรฐบาลและรฐสภาเปนกลมเดยวกน

เกดเผดจการรฐสภา ท าใหฝายบรหารของพรรคการเมองครอบง าอ านาจการบรหารไดงาย

แบบผสมเนนสดสวน ประกอบดวย ส.ส. มาจากการเลอกตงทงหมด

3 ประเภท ไดแก ส.ส. เขต ส.ส. สดสวน (บญชรายชอ) และ ส.ส. สรรหา (กลมอาชพ)

ซงการค านวณทนงของ ส.ส. ในสภาใหใชเสยงของคะแนนทเลอกพรรคการเมองเปนฐาน

ในการค านวณเพอใหไดทนงในสภาผแทนราษฎร

ขอด คอ ท าใหพรรคการเมองใหความส าคญตอการจดท าบญชรายชอ

ทเหมาะสม จ านวน ส.ส. จากพรรคการเมองไมแตกตางกนมากนก สงผลตอการควบคมการ

ใชอ านาจไมใหเกนขอบเขต และ ม ส.ส. ทเปนตวแทนจากกลมอาชพท าหนาทถวงดลการใช

อ านาจรฐสภา

ขอจ ากด คอ การจดตงรฐบาลเปนแบบรฐบาลผสม จะไมมเสถยรภาพใน

การบรหารประเทศเพราะจะมการตอรองจากกลมการเมองตางๆ

รปแบบการเลอกตง

การเลอกตงแบบแบงเขต แบงออกเปน 2 แบบไดแก

แบงเขตเบอรเดยว ใหผมสทธเลอกตงออกเสยงลงคะแนนในเขต

เลอกตงไดเขตละ 1 คน ขอด คอ ได ส.ส. ทเปนตวแทนของพนทและยดโยงกบประชาชน

18 การปฏรป : ดานการเมอง

อยางแทจรง เปนวธการทงายไดมาซงตวแทนทอสระ เปนธรรม และเสมอภาคแกคนทกกลม

ในสงคม ขอจ ากด คอ การซอเสยงท าไดงาย ผลการเลอกตงไมสะทอนความตองการของคน

สวนรวมในสงคม และไมสะทอนเจตจ านงทางการเมองไดเตมท คะแนนเสยงของผทไมได

ล าดบท 1 สญเปลา พรรคการเมองขนาดใหญไดเปรยบพรรคการเมองขนาดเลก

แบงเขตพวงใหญ เปนการเลอกตงแบบแบงเขตใหใหญมากขนและให

ผมสทธเลอกตงออกเสยงลงคะแนนในเขตเลอกตงไดมากกวา 1 คน ขอด คอ ท าให

ประชาชนมทางเลอกมากขนเพราะมโอกาสได ส.ส. จากหลากหลายฐานคะแนนเสยง

การซอเสยงท าไดยากขน ขอจ ากด คอ ได ส.ส. ทมความใกลชดยดโยงกบประชาชนนอยลง

จ ากดโอกาสตวแทนจากพรรคขนาดเลก หรอคนกลมนอยใหไดรบการเลอกตง และการ

ด าเนนการใชเวลาและงบประมาณมาก

การเลอกตงแบบสดสวน เปนการเลอกพรรคการเมองทจดท าบญช

รายชอผสมครรบเลอกตงไว ขอด คอ พรรคการเมองมบทบาทสง สามารถเสนอนโยบายได

อยางชดเจน และถาพรรคการเมองเลอกคนอยในบญชรายชออยางมประสทธภาพจะท าให

ประชาชนได ส.ส. ทมคณภาพ นอกจากนนพรรคการเมองขนาดเลกมโอกาสรบการเลอกตง

ท าใหแตละพรรคไดรบการจดสรรทนงเปนสดสวนเดยวกบคะแนนทพรรคไดรบจาก

ประชาชน ขอจ ากด คอ หากมพรรคการเมองขนาดเลกจ านวนมากท าใหการจดตงรฐบาล

เปนแบบผสม ผสมครแบบบญชรายชอขาดความผกพนและไมเชอมโยงกบประชาชนในพนท

ท าใหการตระหนกรในปญหาประชาชนในพนทนอยลง

การเลอกตงแบบผสม ม 2 แบบ คอ

แบงเขตเลอกตงรวมกบแบบสดสวน ขอด คอ ประชาชนมทางเลอก

มากขนสามารถเลอกผสมครจากพรรคเดยวกน หรอตางพรรคไดสะทอนความตองการท

แทจรงของประชาชน ขอบเขตความรบผดชอบของ ส.ส. ทงสองแบบชดเจนและ สามารถใช

19 การปฏรป : ดานการเมอง

ขอดของระบบสดสวนอยางเตมท ขอจ ากด คอ มความยงยากในการจดการเลอกตง

ประชาชนมความสบสน เนองจากมการเลอกตงสองระบบ (ใชบตรเลอกตงสองใบ)

แบงเขตเลอกตงรวมกบแบบการแตงตง ส.ส. มทมา 2 สวนจ านวน

เทากน โดยการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง และการแตงตงจากทกกลมอาชพ เชน

ขาราชการพลเรอน ขาราชการทหาร นกวชาการ นกธรกจ เปนตน ขอด คอ ได ส.ส. ทเปน

ตวแทนทอสระ เปนธรรม และเสมอภาคแกคนทกกลมในสงคม ได ส.ส. ทเปนตวแทนพนท

มความใกลชด และรบผดชอบตอประชาชนโดยตรง รปแบบเออตอการจดการปกครองทม

ประสทธภาพเปนวธทงาย ไมซบซอน

จ านวนทเหมาะสมกบจ านวนประชากร

ก าหนดจ านวน ส.ส. คดตามสดสวนประชากร ใหมากกวาป 2550

เพอใหจ านวน ส.ส. ลดลง ขอด คอ ลดอทธพลของผสมครรบเลอกตง เพมการคดกรอง

บคคลเพอใหการท าหนาทมประสทธภาพยงขน เพมความคมคา ขอจ ากด คอ หากคดสดสวน

ส.ส. 1 คน ตอ ประชาชนจ านวนมาก การดแลประชาชนในพนทของ ส.ส. 1 คน อาจท า

หนาทไดไมทวถง

ก าหนดจ านวน ส.ส. ทตองการแลวน าไปคดเปนสดสวนจ านวน ส.ส.

ตอพนท หรอเขต ขอด คอ ไดจ านวน ส.ส. จ านวนทตองการแนนอน ขอจ ากด คอการก าหนด

จ านวน ส.ส. ใหเหมาะสม ไมมเกณฑทชดเจน

จ านวน ส.ส. แบบแบงเขต เทากบ จ านวน ส.ส. บญชรายชอ ขอด คอ

ได ส.ส. ทมความเทาเทยมกนระหวาง ส.ส. ทสามารถรกษาประโยชนของประชาชนในพนท

กบ ส.ส. แบบสดสวนทรบผดชอบปญหาประเทศเพอใหการถวงดลดขน เปดโอกาสใหพรรค

ขนาดเลกมโอกาสเปน ส.ส. มากขน

20 การปฏรป : ดานการเมอง

หลกเกณฑและวธการเลอกตง

คณสมบตผมสทธเลอกตง เสนอใหควรมอาย 20 ปขนไป เหตผลคอบคคล

ทมอาย 20 ป ถอเปนผบรรลนตภาวะตามประมวลกฎหมายแพง และ พาณชย

คณสมบตผสมครรบเลอกตง

ไมสงกดพรรคการเมอง ขอด คอ ผสนใจสามารถลงสมครรบเลอกตง ส.ส.

ไดงายขนและมความหลากหลายมากขน ส.ส. มความเปนอสระ ไมถกครอบง าโดยพรรคการเมอง

หรอนายทนของพรรคการเมองทสงกด ขอจ ากด คอ ส.ส. อาจไมมวนยเพราะไมถกก ากบ

โดยพรรคการเมอง และการผานกฎหมายตางๆ อาจท าไดงายขนจากการขายเสยง

ผสมครรบเลอกตงควรมอายมากกวา 30 ป แตไมเกน 70 ป เพอให

ผสมครมวฒภาวะและเหมาะสมตอการปฏบตหนาท

ไมก าหนดระดบการศกษาผสมครรบเลอกตง ขอด คอ เปดโอกาส

ใหผทประชาชนชนชอบ นบถอ หรอปราชญชาวบานทรปญหาของพนทจรง แตไมมคณวฒ

การศกษามโอกาสสมครรบการเลอกตงเปน ส.ส. ในระดบพนท

จดใหมการกลนกรองบคคลกอนทจะลงสมครรบเลอกตง อาจท าโดย

จดท า Primary Vote จากประชาชนในพนท หรอตองไดรบใบรบรองจากนายทะเบยนวาม

ผสนบสนนในเขตเลอกตงนนจ านวนอยางนอย 200 คน ขอด คอ จะไดผสมครรบเลอกตง

ทประชาชนในพนทใหการรบรองคณสมบตขนตน ทงนเพอเปนการคดกรองเลอกคนดเขาสสภา

21 การปฏรป : ดานการเมอง

ขอหามส าหรบการสมครรบเลอกตง

ผสมครรบเลอกตงทเคยด ารงต าแหนง ส.ส. ควรก าหนดระยะเวลาของ

การด ารงต าแหนง เชน ไมเกน 2 วาระตดตอกน

ขอด คอ ไมมการผกขาดในการเปน ส.ส. และเปดโอกาสใหผมความร

ความสามารถหมนเวยนกนเขามาเปนตวแทนของประชาชน

ขอจ ากด คอ ปดกนคนดทประชาชนตองการเปน ส.ส.

หามมใหบคคลทเคยกระท าผดตอสถาบนพระมหากษตรยลงสมคร

รบเลอกตง เพอปองกนมใหบคคลทเคยกระท าผดตอสถาบนพระมหากษตรยเขามาเปน ส.ส.

วธการออกเสยงลงคะแนน

ใหน าคะแนน Vote No มาใชเปรยบเทยบกบผทไดคะแนนเลอกตงมากทสด

ถาคะแนน Vote No มากกวาใหท าการเลอกตงใหม เพราะคะแนน Vote No สะทอน

ความคดเหนของประชาชนเสยงสวนมากในเขตเลอกตง

ใหยกเลกการลงคะแนนเลอกตงกอนวนเลอกตงทงนอกราชอาณาจกร

และนอกเขตจงหวดทงนเพราะมรายละเอยดขนตอนการปฏบตมาก โอกาสเกดการทจรต

การเลอกตงมมากขน การใชงบประมาณมากไมคมคา

การเลอกตง 2 รอบ โดยการเลอกตงรอบแรกผสมครคนใดไดเสยงขางมาก

เกนคะแนนเสยงรอยละ 50 ของผออกเสยงเลอกตงจะไดรบเลอกตงทนท แตถาไมมใคร

ไดรบคะแนนเสยงถงรอยละ 50 ผทไดคะแนนท 1 กบท 2 จะตองแขงขนรอบท 2 ใคร

ไดเสยงขางมากแมจะไมถงรอยละ 50 กถอวาเปนผชนะ

ในกรณการเลอกตงแบงเขตพวงใหญ (ม ส.ส. มากกวา 1 คนในเขต)

ใหผมาใชสทธลงคะแนนเลอกตงไดแค 1 คน เทานน เพอปองกนการซอเสยงแบบยกเขต

22 การปฏรป : ดานการเมอง

การถวงดลการใชอ านาจของ ส.ส.

เพมอ านาจให ส.ส. ควบคม และตรวจสอบการใชงบประมาณแผนดน

เพอถวงดลการท าหนาทของฝายบรหาร ขอด คอ ท าให ส.ส. มบทบาทในการอนมต ตดตาม

และตรวจสอบการใชงบประมาณฝายบรหารไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผลมากขน

ขอจ ากด คอ เพมขนตอนของระบบการใชงบประมาณแผนดน และสภาอาจไมมศกยภาพ

หรอความเชยวชาญเพยงพอในการท าหนาทน

เพมความเปนอสระในการท างานของ ส.ส. ขอด คอ ส.ส. สามารถ

ถวงดลการใชอ านาจของสภาไดมากขน ขอจ ากด คอ โอกาสของการซอเสยงในสภาสามารถ

ท าไดงายขน

นายกรฐมนตรไมมอ านาจยบสภาผแทนราษฎร ขอด คอ การใชอ านาจ

ของรฐบาล และรฐสภาเปนไปตามหลกการแบงแยกการใชอ านาจโดยเดดขาด และเพอไมให

ระบบตรวจสอบออนแอ ปองกนการเกดเผดจการในพรรค ปองกนนายกรฐมนตรมอ านาจเหนอ

ส.ส.

ยกเลกการให ส.ส. ตองสงกดพรรคการเมอง ขอด คอ ท าให ส.ส.

มความเปนอสระในการท าหนาทในสภาปลอดจากการเมอง/นายทนของพรรคการเมอง

ขอจ ากด คอ โอกาสของการซอเสยงในสภาสามารถท าไดงายขน

หาม ส.ส. ด ารงต าแหนง 2 วาระตดตอกน เพอไมใหมการผกขาดในการ

ด ารงต าแหนงและเปดโอกาสใหบคคลผมความรความสามารถหมนเวยนกนเขามาเปน

ตวแทนของประชาชน

23 การปฏรป : ดานการเมอง

การตรวจสอบถอดถอน ส.ส. โดยศาล

ก าหนดใหการยบพรรคโดยศาลรฐธรรมนญมผลตอเนอง ถงการขาด

สมาชกภาพการเปนสมาชกพรรค และขาดการเปนสมาชกภาพการเปน ส.ส. เพอแสดง

ความรบผดชอบรวมกนระหวางพรรคการเมองและสมาชกพรรค

จดท ามาตรการ หรอ ออกกฎหมายการลงโทษทเขมขน เพอเพม

ความศกดสทธของบทลงโทษ ส าหรบนกการเมองทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ทจรต ไมม

คณธรรมจรยธรรม ไดรบการลงโทษ และไมสามารถกลบมาเปนนกการเมองไดอก

จดต งศาลเลอกต ง ท าหนา ทวนจฉยปญหาเกยวกบการเลอกต ง

และ ถอดถอนนกการเมอง ส.ส. ทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ทจรตในการเลอกตงแทน

คณะกรรมการการเลอกตง เพอท าใหการด าเนนคดเกยวกบการเลอกตงมความรวดเรวขน

จดตงศาลทจรตคอรรปชน ท าหนาทถอดถอนนกการเมอง ส.ส. ทม

พฤตกรรมไมเหมาะสม ทจรต ไมมคณธรรมจรยธรรมขณะปฏบตหนาท เพอท าใหการด าเนนคด

เกยวกบทจรตคอรรปชนของนกการเมองมความรดกม สะดวก รวดเรว

การตรวจสอบถอดถอน ส.ส. โดยองคกรอสระ

ใหระบบการปกครองสวนทองถนมสวนรวมในการตรวจสอบ ส.ส.

อาจท าในรปแบบของการตงสหภาพตรวจสอบการท างาน ขอด คอ เพมกลมบคคลในการตรวจสอบ

การท างานของ ส.ส. มากขน โดยองคกรทอยในพนท

เพมวธการยนบญชแสดงรายการทรพยสนของนกการเมองทาง

Electronic เพอใหการตรวจสอบรายการทรพยสน และหนสนของหวหนาพรรคและกรรมการ

บรหารพรรคท าไดสะดวก รวดเรว

24 การปฏรป : ดานการเมอง

ใหมการเปดเผยผลการตรวจสอบทรพยสนสสาธารณชน โดยการเปดเผย

ใหมความเชอมโยงกบทมา และ การเสยภาษทรพยสน เพอความสจรตของกรรมการบรหารพรรค

ขอด คอ เปนการเพมการตรวจสอบโดยประชาชน

สรางมาตรการลงโทษการละเมดกฎระเบยบ เพ อใหมการลงโทษ

เฉพาะตวบคคล ขอด คอ ปองกนการครอบง าพรรคจากบคคลมอ านาจทางเศรษฐกจ

ผด ารงต าแหนงทางการเมองไมเปนบคคลมหนาทในหนวยงานอน เชน

ไมเปนขาราชการประจ า รฐวสาหกจ และขาราชการสวนทองถน ประธานกรรมการในองคกรธรกจ

เพอปองกนการใชสถานะ หรอต าแหนงเขาไปกาวกายหรอแทรกแซงเพอผลประโยชนของตนเอง

และพรรคการเมอง

เพมอ านาจ กกต. ในการจดการเลอกตง เชน การแกไขกรณมปญหา

การจดการเลอกตง เชน การเลอนวนเลอกตง ก าหนดวนเลอกตงใหม เนองจากเหตสดวสย

หรอมการขดขวางการเลอกตง เปนตน เพอใหการด าเนนการเลอกตงคลองตวยงขน หรอ กกต.

ก าหนดรปแบบการหาเสยงของพรรคการเมองใหสอดคลองกน เชน การพมพโปสเตอรหาเสยง

สถานทในการปดปายหาเสยง เปนตน ท าใหเกดการเทาเทยมกนในการเขาถง ผมสทธ

ลงคะแนนเลอกตง

การตรวจสอบถอดถอนโดยประชาชน

ใหประชาชนสามารถฟองการทจรตการเลอกตงไดโดยตรง ขอด คอ

เปนการเพมชองทางในการควบคมการทจรตเลอกตง ขอจ ากด คอ หากกระบวนการ

ตรวจสอบความถกตองในเรองทรองเรยนไมรดกม จะเพมภาระงานใหศาล

25 การปฏรป : ดานการเมอง

เพมสภาประชาชน ใหท าหนาทในการตรวจสอบถวงดลการใชอ านาจ

ของฝายบรหาร ฝายนตบญญต และตลาการ ขอด คอ ท าใหมการถวงดลอ านาจมากขนอก

ชนหนง ขอจ ากด คอ การก าหนดรปแบบฐานทมาของสภาประชาชน การใชอ านาจหนาท

ตองมความเหมาะสม เพอมใหการเพมสภาประชาชนท าใหกระบวนการถวงดลมความซบซอน

เพมมากขน

26 การปฏรป : ดานการเมอง

สภาพปญหา

วฒสภามบทบาทหนาทหลกในการกลนกรองกฎหมาย ถวงดลอ านาจนตบญญต

ในรฐสภา และแตงตง/ถอดถอนผด ารงต าแหนงทางการเมองและกรรมการในองคกรอสระ

จากขอมลพบวา การท าหนาทของสมาชกวฒสภา (ส.ว.) ไมสามารถถวงดลอ านาจในรฐสภา

ได ซงมสาเหตจากฐานทมาของ ส.ว. บางกลมไมเปนอสระจากพรรคการเมอง และอทธพล

ทองถน ส.ว. บางคนมความสมพนธทางเครอญาตกบ ส.ส. สงผลตอความเชอมนในการท าหนาท

เปน “สภาตรวจสอบ” และไมสามารถถอดถอนผด ารงต าแหนงทางการเมองไดตามเจตนารมณ

ทส าคญของการมวฒสภาในระบบโครงสรางของรฐสภา

กรอบความเหนรวม

ขอเสนอแนวทางการปฏรปในประเดนของ ส.ว. ครอบคลมในเรอง รปแบบการสรรหา

และเลอกตง จ านวนทเหมาะสม หลกเกณฑและวธการเลอกตง ขอหามส าหรบการลงสมคร

รบเลอกตง ส.ว. การถวงดลการใชอ านาจของ ส.ว. การตรวจสอบถอดถอน ส.ว. โดยศาล

องคกรอสระ และประชาชน รายละเอยดดงน

รปแบบการเลอกตงและสรรหา

การเลอกตง ม 2 วธ คอ

แบบแบงเขต (แบงเขตเลอกตงแบบเขตจงหวด ซงจงหวดใหญม ส.ว.

ไดมากกวา 1 คน)

สมาชกวฒสภา (ส.ว.)

27 การปฏรป : ดานการเมอง

ขอด คอ ได ส.ว. ทเปนตวแทนของประชาชน มความหลากหลาย

ขอจ ากด คอ การเมองสามารถเขามาแทรกแซง เนองจากผสมครตอง

พงพาผมอทธพลในพนท

แบบการจดล าดบความชอบ (Alternative Vote) ประชาชนเลอกได

หลายคนเรยงตามล าดบความชอบ ผชนะตองไดรบคะแนนเสยงเกนกวากงหนงของผใชสทธ

จงจะไดรบเลอก

ขอด คอ เปนวธการเลอก ส.ว. ทมความยตธรรม การซอเสยงท าไดยาก

ขอจ ากด คอ ผเลอกมความยงยากไมคนเคยกบวธการเลอกแบบจดล าดบ

การสรรหา โดยการสรรหาจากกลมอาชพทงหมด โดยก าหนดจ านวน

ส.ว. และวธการสรรหา ของการเลอกในแตละกลมอาชพ เพอใหไดบคคลทเปนตวแทนของ

ภาคสวนตางๆ อยางแทจรง

ขอด คอ ได ส.ว. ทเปนผแทนในทกสาขาอาชพ เชน ดานความมนคง

ดานสงคม ดานกฎหมาย เปนตน สอดคลองกบบทบาทหนาท ส.ว. ทมหนาทกลนกรอง

กฎหมายและดแลผลประโยชนของประเทศ

ขอจ ากด คอ การสรรหาโดยคณะกรรมการสรรหา ตองมเหตผล และ

ความรบผดชอบในการเลอกบคคลเขาต าแหนง หากมความผดพลาดคณะกรรมการสรรหา

ตองรบผดชอบจะท าใหความเอาใจใสของคณะกรรมการสรรหามมากขน

แบบผสม คอ เลอกตง และ สรรหา (แบงเขตเลอกตงแบบเขตจงหวด โดยม

ส.ว. จงหวดละ 1 คน) รวมกบใชวธการสรรหา

ขอด คอ ได ส.ว. ทยดโยงกบประชาชน และ ส.ว. ทมความรความสามารถจาก

กลมอาชพ

28 การปฏรป : ดานการเมอง

ขอจ ากด คอ การท างานขดกนระหวาง ส.ว. 2 ประเภท และกลไกการสรรหา

ไมสามารถสรางการยอมรบจากประชาชน

จ านวนทเหมาะสมกบอ านาจหนาท

ก าหนดจ านวน ส.ว. 100 คน โดย คดเลอก ส.ว. ดวยวธการเลอกตง

จงหวดละ 1 คน และสรรหา ส.ว. สวนทเหลอ เพราะวา ส.ว. ควรท าหนาทเฉพาะกลนกรอง

กฎหมายเทานนจงไมควรมจ านวนมาก

จ านวน ส.ว. เทาจ านวนกลมอาชพ กรณคดเลอก ส.ว. โดยการสรรหาจาก

ผมความสามารถตามกลมอาชพ เพอใหได ส.ว. ทมความรความสามารถในทกกลมอาชพ

ก าหนดใหจ านวน ส.ว. เทากบ ส.ส. เพอใหสามารถถวงดลในสภาไดอยาง

มประสทธภาพ

หลกเกณฑและวธการเลอกตง

ก าหนดเขตเลอกตงแบบแบงเขตประเทศ (ใชเขตประเทศเปนเขตเลอกตง

แลวใหนบเอาผทมคะแนนสงสดเรยงล าดบเทากบจ านวน ส.ว. ทตองการ) ทงนเพราะ ส.ว. ม

หนาทกลนกรองกฎหมายและดแลผลประโยชนของประเทศ และตรวจสอบฝายบรหารการ

เปนตวแทนจงหวดจงไมมผล

คณสมบตผมสทธเลอกตง ส.ว. เสนอใหควรมอาย 20 ปขนไป เหตผลคอ

บคคลทมอาย 20 ป ถอเปนผบรรลนตภาวะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

คณสมบตผสมครรบเลอกตง ส.ว.

มอายไมต ากวา 50 ปและไมควรเกน 70 ป เนองจากเปนชวงอายทม

ประสบการณเหมาะสมกบการด ารงต าแหนง

29 การปฏรป : ดานการเมอง

ไมก าหนดระดบการศกษา ทงนการไมก าหนดระดบการศกษา ขอด

คอ เปดโอกาสใหผทประชาชนชนชอบ นบถอหรอ ปราชญชาวบานทรปญหาของพนท

แตไมมคณวฒการศกษาไดลงสมครเลอกตง ขอจ ากด คอ ส.ว. มหนาทในการกลนกรอง

กฎหมายซงตองใชความรความสามารถเฉพาะสาขา หากไมก าหนดระดบการศกษาจะท าให

ไมสรางความมนใจในการปฏบตหนาทของ ส.ว.

ไมสงกดพรรคการเมอง ขอด คอ ส.ว. มความเปนอสระทางการเมอง

ท าหนาทกลนกรองกฎหมายเทานน วฒสภาปลอดจากการเมอง/นายทนของพรรคการเมอง

ขอหามส าหรบการลงสมครรบเลอกตง ส.ว.

หามมใหบคคลทเคยกระท าผดตอสถาบนพระมหากษตรยมาเปน ส.ว.

เพอเปนมาตรการในการคดกรองและปองกนบคคลทจะเขามาเปน ส.ว.

ผสมครรบเลอกตงทเคยด ารงต าแหนง ส.ว. มาแลวหามด ารงต าแหนง

เกน 6 ป ตดตอกน ขอด คอ ไมมการผกขาดในการเปน ส.ว. และเปดโอกาสใหผมความร

ความสามารถหมนเวยนกนเขามาเปนตวแทนของประชาชน ขอจ ากด คอ ปดกนคนดท

ประชาชนตองการเปน ส.ว.

การถวงดลการใชอ านาจของ ส.ส. โดย ส.ว.

ส.ว. ควรมอ านาจหนาทเฉพาะการกลนกรองกฎหมายเทานน ขอด คอ

ส.ว. สวนหนงมาจากการสรรหาผมความรความสามารถ ดงนน ควรใหการใชอ านาจของ

ส.ว. มความสอดคลองกบทมา และความรความสามารถของตนเอง ขอจ ากด คอ ไมมสภาท

ท าหนาทอนๆ เชน การตรวจสอบ การแตงตง/ถอดถอน ซงเปนอ านาจหนาททมความส าคญ

ในการสรางดลอ านาจในระบบการเมอง

30 การปฏรป : ดานการเมอง

การยบยงกฎหมายทเสนอโดยฝายนตบญญต ใหแยกอ านาจการพจารณา

ระหวางรฐบาล และรฐสภาเดดขาด

เพมจ านวน ส.ว. เทากบ ส.ส. ขอด คอ เพอรกษาสมดลอ านาจระหวาง

ส.ว. และ ส.ส. ขอจ ากด คอ การเพมจ านวนอาจไมชวยในการถวงดลอ านาจหาก ส.ส. และ

ส.ว. มาจากการเลอกตง และสงกดพรรคการเมอง

การตรวจสอบถอดถอน ส.ว. โดยศาล

จดท ามาตรการ หรอออกกฎหมายการลงโทษทเขมขน เพมความศกดสทธ

ของบทลงโทษ ส าหรบนกการเมองททจรต ไมมคณธรรม จรยธรรม มพฤตกรรมไมเหมาะสม

และไมสามารถกลบเขาสการเปนนกการเมองไดอก

จดต งศาลเลอกต ง เพอท าหนาทวนจฉ ยปญหาเกยวกบการเลอกต ง

และถอดถอนนกการเมอง ส.ว. ทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ทจรตในการเลอกตงแทน

คณะกรรมการเลอกตง

จดตงศาลทจรตคอรรปชน การถอดถอนนกการเมอง ส.ว. ทมพฤตกรรม

ไมเหมาะสม ทจรต ไมมคณธรรมจรยธรรมขณะปฏบตหนาท

การตรวจสอบถอดถอน ส.ว. โดยองคกรอสระ

ใหระบบการปกครองสวนทองถนมสวนรวมในการตรวจสอบ ส.ว.

อาจท าในรปแบบของการตงสหภาพตรวจสอบการท างาน ขอด คอ เพมกลมบคคลใน

การตรวจสอบการท างานของ ส.ว. มากขนระบบการปกครองสวนทองถนและขาราชการ

ประจ าเปนองคกรทอยในพนทการตรวจสอบการใชอ านาจของนกการเมอง

31 การปฏรป : ดานการเมอง

เพมวธการยนบญชแสดงรายการทรพยสนของนกการเมองทาง

Electronic เพอใหการตรวจสอบรายการทรพยสน และหนสนของหวหนาพรรคและ

กรรมการบรหารพรรค ท าไดสะดวก รวดเรว

ใหมการเปดเผยผลการตรวจสอบทรพยสนสสาธารณชน เพอความ

สจรตของกรรมการบรหารพรรค ขอด คอ เปนการเพมการตรวจสอบโดยประชาชน

สรางมาตรการลงโทษการละเมดกฎระเบยบ เพอใหมการลงโทษ

เฉพาะตวบคคล ขอด คอ ปองกนครอบง าพรรคจากบคคลมอ านาจทางเศรษฐกจ

เพมอ านาจ กกต. ในการจดการเลอกตง เชนการแกไขกรณมปญหา

การจดการเลอกตง เพอใหการด าเนนการเลอกตงคลองตวยงขนหรอ กกต. ก าหนดรปแบบ

การหาเสยงของพรรคการเมองใหสอดคลองกน เชน การให ส.ว. มการหาเสยงได

ใหคณะกรรมการสรรหามอ านาจถอดถอนได เพอเปนการตรวจสอบและ

ตดตามผลโดยคณะกรรมการชดเดยวกน

การตรวจสอบถอดถอน ส.ว. โดยประชาชน

ใหประชาชนสามารถฟองการทจรตการเลอกตงไดโดยตรง ขอด

คอ เปนการเพมชองทางในการควบคมการทจรตเลอกตง

เพมสภาประชาชนใหท าหนาทในการตรวจสอบ ส.ว. ขอด คอ ท าใหม

การถวงดลอ านาจมากขนอกชนหนง ขอจ ากด คอ การก าหนดรปแบบฐานทมาของสภา

ประชาชน การใชอ านาจหนาท ตองมความเหมาะสม เพอใหการเพมสภาประชาชนไมท าให

กระบวนการถวงดลมความซบซอนเพมมากขน

32 การปฏรป : ดานการเมอง

เพมสทธใหประชาชนถอดถอน ส.ว. โดยใหผใชสทธเลอกตงเกนกงหนง

ของผไปใชสทธเลอกตงในเขตนนๆ เขาชอถอดถอน ขอด คอ เพมอ านาจการตรวจสอบ

โดยประชาชนโดยตรงไมตองมกระบวนการสอบสวน ขอจ ากด คอ จะท าใหมคดลนศาล

33 การปฏรป : ดานการเมอง

สภาพปญหา

รฐบาลท าหนาทบรหารประเทศ โดยมนายกรฐมนตรเปนหวหนา และคณะรฐมนตร

เปนผรบผดชอบ ใชอ านาจบรหารราชการแผนดนตามหลกความรบผดชอบรวมกน

รฐธรรมนญก าหนดใหนายกรฐมนตรตองเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร และ ไดรบ

ความเหนชอบในการแตงตงจากสมาชกสภาผแทนราษฎรดวยเสยงเกนกงหนงของจ านวน

สมาชกทงหมด ทงน ตามหลกการแบงแยกอ านาจและความสมพนธระหวางฝายนตบญญต

และฝายบรหารตามระบบรฐสภา จากขอมลพบวา ทมาของนายกรฐมนตร และรฐมนตร ใน

ลกษณะดงกลาวท าใหรฐบาลมการยดโยงกบเสยงขางมากในสภา ผกขาดอ านาจ และ

สามารถครอบง าฝายนตบญญตได การถวงดลการใชอ านาจบรหารของรฐบาลไมสามารถ

ท าได สงผลใหรฐบาลมการใชอ านาจเกนขอบเขต และเปนไปเพอประโยชนของคนบางกลม

เกดการทจรต เช งนโยบาย และมขอจ ากดในการเปล ยนแปลงผบรหารประเทศ

เมอเกดประเดนความขดแยงในการบรหารประเทศ

กรอบความเหนรวม

ขอเสนอแนวทางการปฏรปในประเดนของนายกรฐมนตร และรฐมนตรครอบคลม

ในเรองรปแบบการคดเลอก หลกเกณฑและวธการคดเลอก การถวงดลการใชอ านาจ

การตรวจสอบถอดถอนนายกรฐมนตร และรฐมนตร โดยศาล องคกรอสระ และประชาชน

รายละเอยดดงน

คณะรฐมนตร (นายกรฐมนตร และรฐมนตร)

34 การปฏรป : ดานการเมอง

รปแบบการคดเลอกนายกรฐมนตร

รปแบบการคดเลอกนายกรฐมนตรม 2 แบบ ไดแก การเลอกตง และการ

แตงตง

การเลอกตง ม 3 วธ คอ

เลอกตงทางตรงโดยประชาชน กระบวนการอาจท าโดยใหรฐสภา

คดเลอกจากบคคลทเหมาะสม เปนนายกรฐมนตรจ านวนหนง แลวเสนอชอใหประชาชน

เลอกหรอ ใหประชาชนเลอกโดยตรงพรอมการเลอกตง ส.ส. ขอด คอ ประชาชนเลอก

นายกรฐมนตรทมความสามารถ และหลากหลาย ไมจ ากดเฉพาะทเปน ส.ส. มความยดโยง

กบประชาชน และรบผดชอบตอการบรหารเพอประโยชนสวนรวมของประชาชน การซอเสยง

ท าไดยาก รฐบาลมเสถยรภาพ เปนอสระจากการตอรองของ ส.ส. ขอจ ากด คอ อาจจะท าให

การท างานล าบากถาควบคมคณะรฐมนตรไมไดเพราะไมมฐานเสยงในสภา

การเลอกตงผานระบบ Party list โดยหวหนาพรรคทไดรบคะแนนเสยง

อนดบหนง มสทธจดตงรฐบาลและเปนนายกรฐมนตร ขอด คอ รฐบาลมเสถยรภาพเปนอสระ

จากการตอรองของ ส.ส. และเปนการกระตนใหพรรคการเมองเปนสถาบนหลกรกษาชอเสยง

และหลกการสรางเสถยรภาพและประสทธภาพ ทางการเมองแบบรฐสภา ขอจ ากด คอ

อาจจะท าใหการท างานล าบากถาควบคมคณะรฐมนตรไมไดเพราะไมมฐานเสยงในสภา

เลอกตงทางออม โดยให ส.ส. เปนผเลอกนายกรฐมนตร ขอด คอ

นายกรฐมนตรสามารถควบคมรฐมนตรไดเพราะมฐานเสยงในสภา ขอจ ากด คอ อาจท าให

การตรวจสอบถวงดลไมมผลเพราะ ส.ส. และ ครม. เปนกลมเดยวกน

35 การปฏรป : ดานการเมอง

แตงตงจากบคคลภายนอกโดยสภานตบญญต ขอด คอ ไดนายกรฐมนตร

ทมความรความสามารถและหลากหลาย ไมจ ากดเฉพาะทเปน ส.ส. ขอจ ากด คอ อาจถก

มองวาเปนการไมยดโยงกบประชาชน

รปแบบการคดเลอกรฐมนตร

เลอกตงโดยตรง โดยใหผสมครรบเลอกตงนายกรฐมนตรประกาศตว

บคคลทเสนอเปนคณะรฐมนตรของตนเอง อยางประจกษชดตอสาธารณะใหเปนดลยพนจ

ของประชาชนประกอบในการเลอกตง ขอด คอ ท าใหมการแบงแยกอ านาจบรหาร ออกจาก

อ านาจนตบญญต อยางชดเจน ขอจ ากด คอ หากสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอวฒสมาชก

สวนใหญเปนพรรคฝายคานการประสานงานระหวางคณะรฐมนตรกบรฐสภาจะยากขน

เลอกตงจากบคคลภายนอกใช Electoral Vote จากผมสทธใชเสยง

เลอกตงทมคณสมบตเฉพาะกลม ควรจะเปนพนกงานรฐวสาหกจ ขาราชการพลเรอน ทหาร

ต ารวจ และขาราชการสวนทองถน ระดบ 3 ขนไปหรอเทยบเทา ขอด คอ ท าใหไดผมความร

มประสบการณโดยตรงเฉพาะกลมอาชพ การแตงตง โดยให สภานตบญญต เลอก

บคคลภายนอกซงเปนผมความรความสามารถหลากหลาย ไมจ ากดเฉพาะทเปน ส.ส.

ขอจ ากด คอ นโยบายและการประสานงานอาจจะไมสอดคลองกน

แตงตงจากสมาชกพรรคการเมอง (แตไมไดเปน ส.ส.) ขอด คอ ไมตอง

เลอกตง ส.ส. ใหมเพอทดแทน ส.ส. ทไปด ารงต าแหนง และเปดโอกาสใหผทมความร

ความสามารถอนๆ เขามารบต าแหนงรฐมนตร ขอจ ากด คอ ฝายบรหารไมมทมาจาก

การเลอกตงอาจละเลยตอหลกความรบผดชอบตอประชาชน และอาจท าใหมนกธรกจ

การเมอง เขามาเปนรฐมนตรไดงายขน

36 การปฏรป : ดานการเมอง

แตงตงรฐมนตรจาก ส.ส. ขอด คอ ฝายบรหารหรอคณะรฐมนตร มทมา

จากประชาชน นโยบายทหาเสยงไวมการขบเคลอนผลกดนเปนกฎหมายได ขอจ ากด

คอ ฝายบรหารและฝายนตบญญตเปนคนกลมเดยวกน การตรวจสอบไมเกดขน และ ส.ส.

ทไปด ารงต าแหนงรฐมนตรไมมเวลาทงในการบรหาร และท าหนาทนตบญญตในเวลา

เดยวกน

หลกเกณฑและวธการคดเลอกนายกรฐมนตร

การก าหนดเขตเลอกตง การเลอกตงนายกรฐมนตรโดยตรง ใหก าหนด

เขตประเทศเปนเขตเลอกตง ขอด คอ สะทอนความตองการนายกรฐมนตรทแทจรงของประชาชน

ขอจ ากด คอ นายกรฐมนตรอาจท างานไดยาก เนองจากขาดฐานเสยงจากพรรคการเมอง

ผด ารงต าแหนงทางการเมองไมด ารงต าแหนงในหนวยงานอน เชน ไมเปน

ขาราชการประจ า รฐวสาหกจ และขาราชการสวนทองถน ประธานกรรมการในองคกรธรกจ

เพอปองกนการใชสถานะ หรอต าแหนงเขาไปกาวกายหรอแทรกแซงเพอผลประโยชนของตนเอง

และพรรคการเมอง

คณสมบตนายกรฐมนตร

ในกรณเปน ส.ส. ขอด คอ ไดรบการคดเลอกเปนตวแทนจากประชาชน

ขอจ ากด คอ อาจจะเออประโยชนใหกบพรรคการเมองของตนเอง

ในกรณเปนหวหนาพรรค ขอด คอ สามารถควบคมการท างานของ

ครม. ไดอยางมประสทธภาพ ขอจ ากด คอ จะไดบคคลทไมหลากหลายมาเปนนายกรฐมนตร

37 การปฏรป : ดานการเมอง

ในกรณแตงตงจากบคคลภายนอก ขอด คอ จะไดนายกรฐมนตรท

ตรงกบความตองการเฉพาะ และ สามารถใชเปนทางออกในการแกปญหาไมสามารถจดการ

เลอกตงได (เหมอนสถานการณปจจบน) ขอจ ำกด คอ อาจจะไมยดโยงกบประชาชน

หลกเกณฑและวธการคดเลอกรฐมนตร

คณสมบตรฐมนตร

ในกรณเปน ส.ส. ขอด คอ รฐมนตรไดรบการคดเลอกจากประชาชน

ในเบองตน ขอจ ากด คอ การบรหารประเทศอาจท าเพอประโยชนของพนทมากเกนไป

ไมเปนไปเพอประโยชนของชาตโดยภาพรวม และไมสามารถตรวจสอบการใชอ านาจรฐไดจรง

ในกรณเปน ส.ส. ในระบบบญชรายชอ ขอด คอ ส.ส. ในระบบบญช

รายชอ ท างานแยกสวนจาก ส.ส. ทมาจากการเลอกตงอยางชดเจน ขอจ ากด คอ อาจจะไมทราบ

ปญหาทแทจรงในพนท

ในกรณแตงตงจากบคคลภายนอก ขอด คอ ไดรฐมนตรทหลากหลาย

มความสามารถเฉพาะเจาะจง ในการบรหารประเทศ เปนการแยกอ านาจหนาทฝายบรหาร

ออกจากฝายนตบญญตท าใหการถวงดลหรอการตรวจสอบการท างานสามารถท าไดเตมท

ขอจ ากด คอ การบรหารราชการแผนดนของฝายบรหารอาจไมค านงถงความตองการของ

ประชาชน และอาจไมไดรบความรวมมอจากสมาชกสภาผแทนราษฎรในกรณตองการ

ออกกฎหมาย

38 การปฏรป : ดานการเมอง

การถวงดลการใชอ านาจของคณะรฐมนตร โดย ส.ส. และ ส.ว.

กรณนายกร ฐมนตรม อ านาจยบสภาโดยความเหนชอบของ

คณะรฐมนตร ขอด คอ การตดสนใจคนอ านาจใหประชาชนเปนผตดสนไมอยกบ

นายกรฐมนตรเพยงคนเดยว แตคณะรฐมนตรตองรบผดชอบรวมกน และเปนไปตามกลไก

การตรวจสอบในระบบรฐสภา ขอจ ากด คอ การยบสภาในชวงมคะแนนนยมทางการเมองสง

มกเกดขนไดเพอสบทอดอ านาจ

กรณนายกรฐมนตรไมมอ านาจยบสภาผแทนราษฎร ขอด คอ เพอให

การใชอ านาจของรฐบาลและรฐสภาเปนไปตามหลกการแบงแยกการใชอ านาจโดยเดดขาด

ขอจ ากด คอ อาจท าใหการท างานของนายกรฐมนตรขาดอ านาจในการตอรองลง

การอนมตโครงการ/กฎหมาย ทมผลกระทบตอประชาชน คณะรฐมนตร

จะอนมตไดกตอเมอผานการรบฟงความคดเหนของประชาชนและมการจดท ารายงาน

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ขอด คอ การบรหารประเทศสามารถด าเนนไปได ภายใต

หลกการพฒนาทยงยนและความรบผดชอบ ลดความขดแยง ขอจ ากด คอ ความรความเขาใจ

และทศนคตของบคคลากรภาครฐทยงเปนปญหาอปสรรค และกรณนกการเมองไดรบการ

สนบสนนจากกลมทนอาจด าเนนการเพยงเพอสรางความชอบธรรมแกการด าเนนนโยบาย

โครงการหรอกจกรรมเทานน อาจท าใหการตดสนใจด าเนนโครงการมความลาชาอาจเสย

ประโยชนตอประเทศ

กรณมการยบสภา ใหนายกรฐมนตรรวมรฐมนตรพนจากต าแหนงทนท

มใหมการรกษาการตอไป และใหประธานวฒสมาชก รวมกบประธานศาลฎกาเสนอชอ

นายกรฐมนตรโดยผานเสยงขางมากของวฒสภา และ ก าหนดใหปลดกระทรวงตางๆ

ปฏบตหนาทแทนรฐมนตร ขอด คอ ท าใหคณะรฐมนตรทหมดอ านาจแลวไมมอ านาจในการ

39 การปฏรป : ดานการเมอง

บรหารประเทศซงเขาขายใชอ านาจเพอคะแนนนยม หรอแทรกแซงเจาหนาทรฐทรบผดชอบ

บรหารจดการเลอกตง ขอจ ากด คอ อาจมการใชอ านาจบรหารราชการแผนดน หรออ านาจ

อนๆ โดยปราศจากการตรวจสอบจากรฐสภา

การตรวจสอบ ถอดถอนนายกรฐมนตรและรฐมนตร โดยศาล

จดท ามาตรการ หรอ ออกกฎหมายการลงโทษทเขมขน เพมความศกดสทธ

ของบทลงโทษ ส าหรบนกการเมองทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ทจรต ไมมคณธรรม จรยธรรม

ใหไมสามารถกลบเขาสการเปนนกการเมองไดอก

จดตงศาลเลอกตง และ ศาลทจรตคอรรปชน เพอถอดถอนนกการเมอง

ส.ส. ทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ทจรต ไมมคณธรรมจรยธรรมไดรวดเรว

การตรวจสอบ ถอดถอนนายกรฐมนตรและรฐมนตร โดยองคกรอสระ

จดท ามาตรการ หรอ ออกกฎหมายการลงโทษทเขมขน โดยเพมความ

ศกดสทธของบทลงโทษ ส าหรบนกการเมอง ส.ส. ทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ทจรต ไมม

คณธรรม จรยธรรม ใหไมสามารถกลบเขาสการเปนนกการเมองไดอก ตวอยางเชน ตดสทธ

การลงสมครรบเลอกตง ตลอดชวต กรณ กกต. มมตวาการเลอกตงไมบรสทธ ผสมครรบ

เลอกตงท าทจรต และตองจดการอบรมเพมจตส านกในเรองคณธรรม จรยธรรมของ

นกการเมองกอนการเลอกตงทกครง ขอด คอ สรางมาตรการกลนกรองคนดมาเปน ส.ส. ทม

คณภาพ ขอจ ากด คอ อาจท าใหมการกลนแกลงกนหากการตรวจสอบไมดพอ

40 การปฏรป : ดานการเมอง

การตรวจสอบ ถอดถอนนายกรฐมนตรและรฐมนตร โดยประชาชน

ใหประชาชนสามารถฟองการทจรตไดโดยตรง ขอด คอ เปนการเพมชองทาง

ในการควบคมการทจรตเลอกตง ขอจ ากด คอ จะท าใหเกดปญหาคดความมากขนและ

อาจม การกลนแกลงกนไดงายขน

เพมสภาประชาชน ใหท าหนาทในการตรวจสอบถวงดลการใชอ านาจ

ของฝายบรหาร ฝายนตบญญต และตลาการ ขอด คอ ท าใหมการถวงดลอ านาจมากขนอก

ชนหนง ขอจ ากด คอ โครงสรางทมาของสภาประชาชน รวมถงอ านาจหนาทตองมความเหมาะสม

และไมซ าซอนกบสภาอน และอาจจะไมสามารถท าหนาทในการตรวจสอบและถวงดล

ไดอยางแทจรง เมอมการสรางฐานอ านาจของคนบางกลมเพอตองการเขาสอ านาจรฐ

41 การปฏรป : ดานการเมอง

ศาลฎกา แผนกคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมอง

สภาพปญหา

ปจจบนการใชอ านาจยตธรรมเพอตรวจสอบ ถวงดลการใชอ านาจนตบญญต

อ านาจบรหาร และ ถอดถอนนกการเมองทมความผดรายแรง คอ ศาลฎกาแผนกคดอาญา

ผด ารงต าแหนงทางการเมอง กระบวนการยตธรรมถกมองวาถกแทรกแซงจากนกการเมอง

สองมาตรฐาน และ การก าหนดบทลงโทษนกการเมองทท าผด ทจรต ตอการท าหนาทม

ความเขมขนไมเพยงพอทจะยบยงการกระท าผดทางการเมอง

กรอบความเหนรวม

ขอเสนอการปฏรปเพอประสทธภาพการใชอ านาจศาลในการตรวจสอบถวงดล และ

ถอดถอนผด ารงต าแหนงทางการเมองของศาลฎกาแผนกคดอาญาผด ารงต าแหนง

ทางการเมองครอบคลมในเรอง โครงสรางองคกรตลาการทางการเมอง กระบวนการ

ท าหนาทของศาลฎกาในการถวงดล ตรวจสอบถอดถอนผด ารงต าแหนงทางการเมอง ไดแก

โครงสรางองคกรตลาการทางการเมอง

ควรมการจดตงศาลเลอกตง ควรประกอบดวยผพพากษาประจ าศาล

จงหวด และ/หรอตลาการศาลปกครองในเขตเลอกตงทงน เพอเพมประสทธภาพใน

การท างานใหดยงขน ขอด คอ มองคกรศาลเฉพาะทท าหนาทโดยตรง ในการวนจฉยปญหา

เกยวกบการเลอกตงแทน กกต. และ สามารถพฒนากระบวนการทมประสทธภาพในการวนจฉย

คดเกยวกบการเลอกตงไดเพราะนกการเมองแทรกแซงไดยาก ขอจ ากด คอการจดตงศาล

42 การปฏรป : ดานการเมอง

เลอกตงหากโครงสราง และ การก าหนดขอบเขตหนาทไมชดเจน ปญหาจะไมไดรบการแกไข

และ สรางความสบสนในกระบวนการยตธรรมเพมมากขน

ควรมการจดตงศาลทจรต เพอท าหนาทตดสนคดทเกยวกบการกระท า

ทจรตคอรรปชนอยางจรงจง ขอด คอ มหนวยงานรบผดชอบคดทจรตคอรรปชนทงใน

เชงนโยบายหรอ การเบยดบง ฉอฉล อยางจรงจง องคกรทจดตงใหม ตองมโครงสรางและ

การก าหนดขอบเขตหนาทชดเจน ขอจ ากด คอ การจดตงองคกรขนใหมมากเกนไปอาจท า

ใหมความสบสนในการท างาน เชน คดทเกยวของมากกวา 1 ศาล

องคกรศาล ควรเปนองคกรเปดทสามารถใหประชาชนตรวจสอบได เชน

การเขาสต าแหนงของศาลในระดบสงควรมการแสดงทรพยสน กอนเขาสต าแหนง ขอด คอ

สรางความมนใจขนตนตอผด ารงต าแหนงหนาทดานกระบวนการยตธรรม

บทบาทอ านาจหนาทศาลฎกา

ควรก าหนดกรอบเวลาการด าเนนคดทางการเมอง ขอด คอ สราง

ความมนใจในกระบวนการท างานของศาล ขอจ ากด คอ อาจเปนการท าใหกระบวนการม

ความรอบคอบลดลง

คดทางการเมองไมควรมอายความ ขอด คอ ท าใหกระบวนการยตธรรม

มผลตอท าใหผกระท าผดสรางความเสยหายใหกบประเทศและเปนการปองปรามผทคดจะ

ละเมดกฎหมาย

จดท ามาตรการ หรอ ออกกฎหมายการลงโทษท เขมขน เพม

ความศกดสทธของบทลงโทษ ส าหรบนกการเมองททจรต ไมมคณธรรม จรยธรรมสราง

ความเสยหายรายแรงใหกบประเทศ และ บทลงโทษ ควรมผลถงผทเกยวของใกลชดดวย

เชน ยดทรพย และการตดสทธทางการเมองตลอดไป ขอด คอ เพอใหกระบวนการยตธรรม

43 การปฏรป : ดานการเมอง

เปนมาตรการทมความศกดสทธจงไมใหโอกาสนกการเมอง หรอผทเกยวของกบนกการเมอง

ทมการท าผดกลบเขาสต าแหนงทางการเมองอก และมผลตอการปองปราม ขอจ ากด คอ

กระบวนการยตธรรมตองมความเปนกลาง เพอไมใหเปนเครองมอของการกลนแกลง

ทางการเมอง

ควรยกเลกการคมครองนกการเมอง ในระหวางสมยประชมสภา ขอด

คอ ยตบทบาทของนกการเมองทนททมการฟองรอง ขอจ ากด คอ อาจเกดผลกระทบตอ

การด าเนนการทางรฐสภา

44 การปฏรป : ดานการเมอง

สภาพปญหา

ศาลรฐธรรมนญมหนาทตรวจสอบและควบคมกฎหมายมใหกฎหมายทตราขนหรอ

ใชบงคบอยนนขด หรอ แยงกบรฐธรรมนญ ซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ เปน

การถวงดล การบญญตกฎหมายส าคญทมผลกระทบตอองคกรของรฐทเปนคกรณ พบวา

โครงสรางศาลรฐธรรมนญแยกอ านาจหนาทออกจากศาลยตธรรม มวาระการด ารงต าแหนง

วาระคราวละ 9 ป ซงนานเกนไป และการท าหนาทศาลรฐธรรมนญควรจ ากดเฉพาะ

การตความหรอการแปลความตามรฐธรรมนญ

กรอบความเหนรวม

ประชาชนมขอเสนอเพอปฏรปประเดนศาลรฐธรรมนญในเรอง โครงสราง และ

บทบาทอ านาจหนาทศาลรฐธรรมนญ ไดแก

โครงสรางศาลรฐธรรมนญ

ปรบปรงกระบวนการเขาสต าแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ เพอใหได

ผทรงคณวฒทงดานนตศาสตร รฐศาสตร และศาสตรอนๆ ทจ าเปนตอการใชอ านาจหนาท

ของศาลรฐธรรมนญ

โครงสรางศาลรฐธรรมนญควรจดในรปตลาการพระธรรมนญ ทมอ านาจ

ในการพจารณาเปนเรองๆ ไป ไมควรจดอยในรปศาลซงมอาย 9 ป

ศาลรฐธรรมนญ

45 การปฏรป : ดานการเมอง

บทบาทอ านาจหนาทศาลรฐธรรมนญ

ปรบปรงการท างานของศาลรฐธรรมนญ โดยแบงองคคณะของศาลรฐธรรมนญ

ออกเปน 2 องคคณะ แยกวธพจารณาออกเปน 2 สวน เปนวธพจารณาทวไป และวธพจารณาเฉพาะ

และสรางหนวยสนบสนนทางวชาการเพอสนบสนนการด าเนนงานของศาลรฐธรรมนญ

ศาลรฐธรรมนญควรท าหนาทในการตความกฎหมายทมขอสงสย

ขดรฐธรรมนญ ไมควรมอ านาจหนาทในการพจารณาคดพพาทระหวางองคกร หรอตดสนชผด

หรอชถก

ยกเลกบทบาททไมเกยวของกบบทบาทอ านาจหนาทหลกตามทรฐธรรมนญ

ก าหนด เชน การจดหลกสตรอบรม เพราะอาจเปนการสรางเครอขายความสมพนธทม

ผลกระทบตอการแสดงบทบาทอ านาจหนาทในฐานะศาลรฐธรรมนญ

46 การปฏรป : ดานการเมอง

สภาพปญหา

คณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) เปนองคกรอสระตามรฐธรรมนญทรบผดชอบ

การจดการเลอกตงโดยบรสทธยตธรรม เพอใหไดบคคลทดมความสามารถเขาสรฐสภา

ความเหมาะสมของกระบวนการสรรหาบคคลเขาส กกต. สาธารณชนขาดการมสวนรวมใน

การตรวจสอบคณสมบตผทไดรบการสรรหา สวนกระบวนการจดการเลอกตงมการมองวา

ขาดความโปรงใส ไมเปนธรรม ปลอยใหมการทจรตการเลอกตงโดยตรวจสอบไมได จดการไมได

และยงมความเคลอบแคลงตอบทบาทของเจาหนาทของ กกต. รวมทง กกต. จงหวดทท าหนาท

วนจฉยเบองตน จนเปนเหตใหไดมาซงผแทนทอาจไมเหมาะสม

กรอบความเหนรวม

ขอเสนอแนวทางเพอการปฏรปคณะกรรมการการเลอกตงในเรอง โครงสราง กกต.

และ บทบาทอ านาจหนาท

โครงสราง กกต.

คณะกรรมการสรรหา กกต. ควรประกอบดวย บคคลทมาจากหลายฝาย

เชน ฝายตลาการ ฝายการเมอง และผทรงคณวฒ และ/หรอผเชยวชาญจากสายอาชพ

เพอใหการสรรหา กกต. ไดบคคลทเหมาะสม และมความหลากหลายมากขน ขอด คอ เพมคณภาพ

กระบวนการการคดเลอกบคคลเปน กกต. และมการกรองใหไดผมคณสมบตทเหมาะสมเพอ

สงตอใหวฒสภามมตเหนชอบตอไป

คณะกรรมการการเลอกตง (กกต.)

47 การปฏรป : ดานการเมอง

กระบวนการสรรหาควรมการก าหนดความชดเจน ในเรองหลกเกณฑ

การสรรหา และ วธการสรรหา ทแสดงถงความโปรงใส สามารถใหสาธารณชนตรวจสอบได

ตลอดจนมกระบวนการตรวจสอบคณสมบต ตลอดจนมการเปดเผยสสาธารณชนเพอใหม

การคดคานไดในกรณทไมเหมาะสม หรอมขอมลเพมเตม

ให กกต. ควบคมนโยบายทพรรคการเมองหรอผสมครรบเลอกตง

ใชในการรณรงคหาเสยง โดยก าหนดใหพรรคการเมองหรอผสมครรบเลอกตงตองเสนอกรอบ

นโยบายทจะใชในการรณรงคหาเสยงเลอกตงให กกต. ใหความเหนชอบกอนน าไปใช

ในการหาเสยง ขอด คอ ปองกนพรรคการเมองน านโยบายประชานยมไปใชในการหาเสยง

เลอกตง

ใหผทไดรบการสรรหา เปน กกต. ควรตองแสดงทรพยสนตอสาธารณะ

เชนเดยวกบผด ารงต าแหนงทางการเมองอน ขอด คอ เพอสรางความมนใจโปรงใสใน

การท างานและสรางความเชอมนใหกบประชาชน และเปนกลไกทสามารถตรวจสอบ

ปรบองคประกอบ กกต. จงหวด ใหประกอบดวยผพพากษาประจ าศาล

จงหวดและ/หรอตลาการศาลปกครองในเขตเลอกตงนน ขอด คอ อาจท าใหการตรวจสอบ

การเลอกตงมความสจรตมากขนเพราะมตลาการเขามาดแล ขอเสย คอตลาการและ

ผพพากษาในจงหวดตางๆ มภารกจมากอยแลว ท าใหการท าคดปกตลาชาไปอกและเปน

การเขามาเกยวของกบการเมองตงแตตน รวมทงตองมาท าหนาทจดการเลอกตง ตรวจสอบ

การเลอกตง นอกจากนท าใหตลาการทท าหนาท กกต. ตองมาอยภายใตการควบคมของ

กกต. กลาง

เพมความเขมแขงให กกต. เขต และ กกต. จงหวด โดยมกลไกด าเนนการดงน

มระบบหมนเวยน ผอ.กกต. จงหวดทก 3 ป

มกรอบอตราก าลงส าหรบส านกงาน กกต. จงหวดทเพยงพอ

48 การปฏรป : ดานการเมอง

มการเตรยมการดาน กกต. เขต และกรรมการประจ าหนวยเปนการถาวร

รองรบการเลอกตง และใช กกต. เขต และ กรรมการประจ าหนวย สนบสนนการเลอกตง

ทองถนควบคกนไปกบการเลอกตงระดบชาต

มบทลงโทษบคลากรของ กกต. ในระดบพนทและสวนกลาง หากพบวา

ด าเนนการเพอสนบสนนพรรคการเมอง

บทบาทอ านาจหนาท กกต.

เพมมาตรการลงโทษผกระท าผดกฎหมายเลอกตง ตวอยางเชนตดสทธ

การลงสมครรบเลอกตงตลอดชวต ในกรณมการทจรตการเลอกตง หรอ มการลงโทษ

ผเกยวของเชนผขายเสยง ขอด คอ ท าใหบทลงโทษมความศกดสทธ นกการเมองเกดความ

เกรงกลวทจะกระท าผด สรางมาตรการกลนกรองคนด มความเหมาะสม มคณธรรมใหมาเปน

นกการเมอง และประชาชนเกดความตระหนกถงผลเสยทจะเกดขนจากการมนกการเมอง

ททจรต ขอจ ากด คอ กระบวนการพจารณาตองรอบคอบและยตธรรมเปนกลาง เพราะอาจ

มการกลนแกลงในทางการเมองเพอท าลายคแขง

ใหการทจรตการเลอกตงเปนคดอาญา ทงผซอและผขายเสยงมความผด

ใหผสมครรบเลอกตงททจรตการเลอกตง หรอมการจายเงนหาเสยงเกนจ านวนทก าหนด

หรอ แสดงบญชการใชจายเงนหาเสยงเปนเทจ ตองรบโทษจ าคก พรอมกบถกตดสทธในการสมคร

รบเลอกตงตลอดชวต ขอด คอ เปนการปองปรามการทจรตการเลอกตง เพอใหการเลอกตง

บรสทธยตธรรม ปองกนการใชนโยบายประชานยมในการหาเสยงเลอกตง

เพมอ านาจหนาท กกต. ใหพนกงานของส านกงานคณะกรรมการการเลอกตง

(กกต.) ทมอ านาจหนาทเกยวกบการสบสวนสอบสวนเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมาย

อาญา ขอด คอ เพอใหการปฏบตงานครบวงจร รวดเรว เพราะ กกต. ท าหนาทหลายบทบาท

49 การปฏรป : ดานการเมอง

พรอมกน ขอจ ากด คอ อาจท าใหอ านาจของ กกต. มากเกนไปขาดการถวงดลในการท างาน

เพราะ กกต. มอ านาจเบดเสรจทงจดการเลอกตง สบสวน สอบสวน วนจฉยชขาด และใน

กรณท กกต. กระท าผดเสยเอง อาจไมสามารถตรวจสอบได ตลอดจนอาจมปญหาในเรอง

ความเชอมนในการท างานของ กกต. ทง กกต.กลาง และ กกต.จงหวด รวมถง จนท. ของ

ส านกงาน กกต.

ลดบทบาท กกต. เพอให กกต. สามารถท าหนาทจดการเลอกต ง

เพยงอยางเดยว สวนการพจารณาวนจฉย ใหเปนหนาทของศาล ขอด คอ ท าให กกต.

สามารถท างานในการจดการเลอกตงไดอยางมประสทธภาพ สจรต และเทยงธรรม

ประชาชนเกดความเชอมน เพราะ กกต. ตองจดการเลอกตงทงระดบชาตและทองถน ท าให

มภาระงานมากอยแลว และเปนการแบงแยกอ านาจ ปองกนการใชอ านาจเบดเสรจในองคกร

เดยว ขอเสย คอ เพมภาระงานใหศาล

ใหมศาลเลอกตงในการท าหนาทรบการอทธรณค าวนจฉย ขอด คอ ม

กระบวนการยตธรรมทนาเชอถอและเปนธรรมมากขน เพราะเปนการปองกนการใชอ านาจ

มชอบของ กกต. ขอจ ากด คอ ใชเวลามาก และมหลายขนตอน

ให กกต. ก าหนดรปแบบการหาเสยงของพรรคการเมอง และผสมครรบเลอกตง

ใหเปนมาตรฐานเดยวกน และมการตรวจสอบการปฏบตตามมาตรฐานอยางเครงครด เชน

การพมพโปสเตอรหาเสยง สถานทในการปดปายหาเสยงเปนตน ขอด คอ ท าใหเกดการเทาเทยมกน

ในการหาเสยง

ในกรณทมเหตสดวสยมปญหาการจดการเลอกตง ให กกต. สามารถ

หารอกบฝายบรหารเพอแกไขปญหาการเลอกตง เชน การเลอนวนเลอกตง ก าหนดวน

เลอกตงใหม เนองจากเหตสดวสย หรอมการขดขวางการเลอกตง เปนตน ขอด คอ เพอใหม

การจดการเลอกตงได ขอจ ากด คอ ในกรณทมความไมเชอมนในกระบวนการจดการเลอกตง

50 การปฏรป : ดานการเมอง

วาจะด าเนนการอยางสจรตและเทยงธรรม อาจมการท าผดกฎหมายโดยการขดขวาง

การเลอกตง

ให กกต. ปปช. และรฐสภา รวมกนจดการฝกอบรมใหนกการเมอง

เพอปลกฝงคานยมทด เพมพนคณธรรม จรยธรรมของการเปนนกการเมองทมคณภาพ

ใหมกลไกสรางระบบคมครองพยานและการรกษาความลบของผรองเรยน

แจงเบาะแสการกระท าทจรตการเลอกตง เพอใหประชาชนมนใจในความปลอดภยของตนเองหาก

มเรองรองเรยนเกยวกบการเลอกตง

51 การปฏรป : ดานการเมอง

สภาพปญหา

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามทจรตแหงชาต (ปปช.) เปนองคกรอสระ

ตามรฐธรรมนญมหนาทสบสวนสอบสวนขอเทจจรง และสงส านวนไปยงศาลฎกาแผนกคดอาญา

ของผด ารงต าแหนงทางการเมอง เพอวนจฉยหรอถอดถอนออกจากต าแหนง รวมทง

ตรวจสอบการรายงานบญชทรพยสน และหนสนของผด ารงต าแหนงทางการเมองและ

ขาราชการระดบสง เพอก ากบดแลคณธรรมและจรยธรรมของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

จากขอมลพบวา ปปช. บางครงไมสามารถด าเนนการไดตามเจตนารมณขององคกร

เนองจากปรมาณคดมจ านวนมาก กระบวนการไตสวนตามบทบาทหนาทด าเนนการไดชา

เพราะตองใชความรอบคอบ และเปนธรรมกบทกฝาย นอกจากนน ทมาของคณะกรรมการ

ไดจากคณะกรรมการสรรหา ทประกอบดวยนกการเมอง ท าใหโอกาสถกแทรกแซงโดยการเมองมสง

ขดกบหลกการส าคญของความเปนองคกรอสระ

กรอบความเหนรวม

ประชาชนมขอเสนอเพอการปฏรป ปปช. ครอบคลมในเรอง โครงสราง และ

การท าบทบาทหนาทของ ปปช.

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามทจรตแหงชาต (ปปช.)

52 การปฏรป : ดานการเมอง

โครงสราง ปปช.

คณะกรรมการสรรหา ปปช. ควรมองคประกอบจากหลากหลายองคกร

โดยใหสดสวนของคณะกรรมการสรรหาจากนกการเมองมนอยกวาคณะกรรมการจาก

องคกรอน หรอ องคกรภาคเอกชน

ปปช. ควรมวาระทสนลง การท ปปช. มวาระการท างาน 9 ป ซงเปนวาระ

ทยาวเกนไป ควรใหมการก าหนดวาระสนสดทสนลง โดยใหกรรมการสนสดวาระไมพรอมกน

บทบาทอ านาจหนาทของ ปปช.

ควรมองคกร ปปช. เฉพาะในสวนของนกการเมองและขาราชการระดบสงขนไป

เพอใหจ ากดจ านวนคดความใหนอยลง การด าเนนการสามารถท าไดรวดเรวขน ขอด คอ หากคด

ท าไดรวดเรวขน การยบยงการทจรตของนกการเมองและขาราชการระดบสงจะท าไดเรวขน

การปองปรามจะมประสทธภาพมากขน

การท างานดานปองกนการทจรตของ ปปช. เปนหนาททมความส าคญ

แตไมควรใหงานดานนมาเปนอปสรรคตอการท างานดานการปราบปรามจนคดลาชา

และหมดอายความ ทงนหลกเกณฑและกระบวนการท างานไมควรมขนตอนทมากเกนจ าเปน

แตตองใหโอกาสผถกกลาวหาไดแสดงพยานหลกฐานและแกขอกลาวหาอยางเตมท

53 การปฏรป : ดานการเมอง

การเมองภาคพลเมอง

สภาพปญหา

ประชาชนตองการเขามามสวนรวมทางการเมองและกระบวนการตางๆ ในการก าหนด

นโยบายของรฐมากขน นบวาเปนจดเรมตนของการสราง “ประชาธปไตยแบบมสวนรวม”

ตลอดจนประชาชนมการชมนมเรยกรองเพอพทกษสทธของตนมมากขน รวมถงการม

ความตองการมสวนรวมในนโยบายสาธารณะตงแตการรบรขอมลขาวสาร การมสวนรวม

ในการแสดงความคดเหนและตดสนใจในนโยบายหรอโครงการทมผลกระทบตอชวตความ

เปนอยของประชาชน แตกลไกในการมสวนรวมยงไมเปดกวาง ในขณะทหนวยงานของรฐ

ดเหมอนจะเมนเฉยตอการกระจายโอกาสใหประชาชนมสวนรวมมากขนกวาการเลอกตง

จากขอมลพบวา หนวยงานภาครฐ และกระบวนการนโยบายไมเออใหประชาชนมสวนรวม

ทางการเมอง ทงดานการประชาพจารณ การรบฟงความคดเหนของประชาชน และดานตรวจสอบ

การท างานของนกการเมอง หรอรฐบาล รวมทง การรวมกลมของภาคประชาชนสวนใหญยง

ขาดความเขมแขงจงท าใหไมมอ านาจตอรองในการเสนอปญหาได

กรอบความเหนรวม

ประชาชนมขอเสนอเพอการปฏรปการเมองพลเมอง ครอบคลมในเรองการเปด

กลไกภาครฐเพอใหประชาชนเขามสวนรวมทางการเมองอยางแทจรง เสรมสรางความเขมแขง

ของการรวมกลมภาคประชาชน

54 การปฏรป : ดานการเมอง

การเปดกลไกภาครฐเพอใหประชาชนเขามสวนรวมอยางแทจรง

ก าหนดใหมองคกร หรอหนวยงาน ท าหนาทก าหนดยทธศาสตรของประเทศ

โดยมทมาจากการเลอกตงจากประชาชนทกกลมอาชพ/ตวแทนจงหวด/ผทรงคณวฒ

และนกวชาการ

หนวยงานภาครฐเผยแพรขอมลขาวสารใหประชาชนรบทราบอยางแพรหลาย

และทวถง เพอใหองคกร และประชาชน มศกยภาพมากขน

สงเสรมใหตวแทนประชาชนของภาคสวนตางๆ หรอองคกรภาคประชาชน

ในเขตเลอกตงท าหนาทรณรงคเฝาระวง และก ากบดแล ตรวจสอบการเลอกตงใหสจรตเทยงธรรม

และโปรงใส

ควรใหประชาชนรวมกลมเพอตรวจสอบการท างานของนกการเมองและรฐบาล

ไดงายขน เชน การเขาชอถอดถอนคณะรฐมนตรควรใช 10,000 เสยง (ตามรฐธรรมนญป 50

ก าหนด 20,000 เสยง ประชาชนเหนวามากเกนไป)

การท าประชาพจารณและการรบฟงความคดเหนของประชาชน เชน มการเสนอ

ขนตอนการด าเนนงานอยางละเอยด เพอใหเกดความโปรงใส

การเสรมสรางพลงอ านาจใหแกประชาชน (empowerment) มงใหประชาชน

ตระหนกรถงความเปลยนแปลงของชวต และไมรสกแปลกแยกทางการเมอง เปนการให

ความส าคญกบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในมตของการมงเนนความโปรงใส

การรวมใชอ านาจ และความพรอมรบผดของรฐ (accountability) ตอประชาชน รวมทง

การมองวาการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมนนมมตทางการเมองอยในนนดวย

สรางความเขาใจในความเปนพลเมอง (citizenship) คอการท าใหประชาชน

มความรสกวาตวเองมบทบาทหนาทและมความรบผดชอบตอสวนรวม รสกวาตวเอง

55 การปฏรป : ดานการเมอง

เปนเจาของบานเมอง และเชอวาตวเองมความสามารถทจะดแลรกษาบานเมองได พลเมองท

ไดรบขอมลขาวสารทถกตองและเพยงพอจะมความสามารถในการเชอมโยงความตองการ

ของตนเองเขากบนโยบายสาธารณะตางๆ ได

เสรมสรางความเปนพลเมองแกเยาวชนผานกระบวนการเรยนรทางสงคม

เพอท าใหประชาชนมส านกความเปนพลเมองอยางตอเนอง

เสรมสรางความเขมแขงของการรวมกลมภาคประชาชน

ภาครฐควรใหการสนบสนนการรวมกลม และการด าเนนกจกรรมของประชาชน

รวมทงการออกกฎหมายรองรบการรวมกลมอยางเปนทางการ เพอใหการรวมกลมของ

ประชาชนมความชอบธรรม และไมผดกฎหมาย

ควรมการเผยแพรความรแกประชาชนเกยวกบเรองการเมอง ระบอบ

ประชาธปไตย สทธ บทบาทหนาท และการปฏบตตามกฎระเบยบตางๆ อยางทวถง โดยผาน

สอตางๆ เชน วทย โทรทศน เปนตน เพอใหการรวมกลมของประชาชนมความถกตอง และ

เปนไปเพอประโยชนสวนรวม

ควรมการหนนเสรมพลงการมสวนรวมของประชาชน โดยการออกกฎหมาย

วาดวยการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะ เพอก าหนดหลกการ

พนฐาน กลไก และแนวทางการด าเนนการใหประชาชนเขามามสวนรวมในการก าหนด

นโยบาย และวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมทงในระดบชาตและระดบพนท

กลมควรมอสระในการด าเนนงาน และสมาชกภายในกลมควรมการ

ตรวจสอบกนเอง รวมทงผน าของประชาชนตองไดรบการตรวจจากสมาชก เพอมใหผน าบาง

คนแสวงหาประโยชนสวนตวโดยมชอบ

56 การปฏรป : ดานการเมอง

ภาคประชาชนควรมสวนรวมกบภาครฐ ทงในสวนรบทราบขอมล ขาวสาร

รวมแสดงความคดเหน รวมระดมทรพยากร รวมด าเนนงาน และรวมตดสนใจ ในเรอง

การก าหนดนโยบายสาธารณะ การอนมตธรกจขนาดใหญทจะไปด าเนนการในชมชนและม

ผลกระทบตอสงแวดลอม และประชาชนในทองถน และ มสวนรวมในการตดสนใจในเรอง

การท าสญญาระหวางประเทศ ทมผลกระทบตอเศรษฐกจ สงคม การเมอง และอ านาจ

อธปไตยของชาต เปนตน

คณะรกษาความสงบแหงชาต