1

�ဒ�က�တ� ဝတ�မ��ဒ�တ�ယ�ပည�နယ��ပည�သ� �က�န��မ��ရ�ဦ�စ��ဌ�နမ���

မ�န��ပည�နယ��ပည�သ� �က�န��မ��ရ�ဦ�စ��ဌ�န

“

2

• စမချကဖြ ငေဆာငရကေနေသာေရာဂါက� းသးမျးဖြ စသညခခ/ကျကာလသားေရာဂါ၊ တဘေရာဂါ၊ ငကဖျား ေရာဂါများ

အနက တဘေရာဂါတကဖျကေရးလပငနးသည အခကအခများစာက ေကျာလ�ားလျက ေဆာငရကခသညမာ

�စေပါငး များစာက� ာမြ ငခ ပ� ဖြ စပါသည။

• သ�ေသာ မ ြ နမာ�ငငတင တဘေရာဂါသည အဓကကျနးမာေရးပြ ဿနာတစခအ ဖြ စ ဆကလကတညရလျကရေနပ � း

ကမ�ာတဘေရာဂါအဖြ စအများဆး (၂၂)�ငငတင ပါဝငသကသ� ေဆးယ�ပါး တဘေရာဂါ အဖ ြ စအများဆး (၂၇)�ငင

တငလညး ပါဝငပါသည။ ထ�ပြ ငတဘ/အပချအငဗအဖြ စအများဆး (၄၁) �ငငတင လညးပါဝငလျကရပါသည။

(က�န��မ��ရ�ဝန�ထမ��မ���အတ�က� �ဆ�ယ��ပ��တ�ဘ�လက�စ��စ�အ�ပ�)• �ဆ�ယ��ပ��မ� အခ�က�အလက�မ���အ�န�ဖင�� မ�န��ပည�နယ� (၁၀) �မ�� �နယ�၌(Multi-Drug

Resistance Tuberculosis Cases, MDR-TB ) လ�န�၂၀၁၆-ခ���စ�အထ� (၁၀၉)ဦ�ရ���ပ�� (၇)

�ယ�က��သဆ���၍ လက�ရ�� က�သမ�ခ�ယ��န�သ� အ�ရအတ�က�မ�� (၁၀၀) ဦ��ဖစ�ပ� သည�။ (

Source- မ�န� တ�ဘ��ရ�ဂ�တ��က�ဖ�က��ရ�ဌ�န )

• တ�ဘ��ဆ�မ���၏ စ�မ��ရည�မည�မ�ပင��မင��မ��လ��သ��လည�� �ဆ��သ�က�လ��က�န�မ�အ��နည���ခင�� ( Poor compliance)သည� တ�ဘ��ရ�ဂ���က�င�� �သဆ���မ�မ����ပ���ခင��၊န�တ�ရ�ည�ခ�စ��ရ�ခင��၊ �ဆ�ဝ��ယ��ပ���ခင��၊ သ�တစ�ပ�� အ��က��စက��ခင��စသည��ဆ��သ�က�ပ�က�က�က�သ�မ���သ�မက အ�ခ��သ�မ���က�� ခ�စ��ရ�စပ�သည�။

• လနာ၏ကျနးမာေရးအေခြ အေန၊ေဆးအေပ�ယက� ညချက၊ ခယချက�ငစတကျနးမာေရးအေခြ အေန၊ စားဝတေနေရး၊

မသားစ�ငမတေဆများထမရ�ငမည ကညပပးမ�များ၊ အလပအကငဝငေင အေ ခြ အေန၊ ကျနးမာေရးဝနထမး၊

ကျနးမာေရးေစာငေရာကမ�လပငနးများအေပ� အားကးယက� ညမ�သညလညး လနာများကေဆး ေသာကမနကနေစ

� � ါ ါ

3

နဒါနး (Introduction)ကျနးမာေရး�ငပ ြ ညေထာငစအားကစားဝနက� းေဒါကတာမြ ငေထးမလညး “ကျနးမာေရးပညာရငများအေန�င အမ� ထညသငးစဥးစားရမယ အေရးက� းတအချကကေတာ

ကျနးမာေရး စမကနးလပငနးေတ ေဆာငရကတေနရာမာ (သ�)ကျနးမာေရး ေစာငေရာကမ�လပငနးများ ေဆာငရကတအခါမာ အများပြ ညသ သ�မဟတ ေဆး�တကေရာကကသမ�ခယေနရတ လနာေတဘကက က� ညမြ ငခစား တတဖ�ပဖြ စပါတယ။ များေသာအားဖြ င ကျနးမာေရး ပညာရငေတဘကက ပညာရပဆငရာ ��ေထာငကဘ

ပအေလးေပးက� ညတအတက ဒအချကက သတမမဖ ြ စတတက � ပါတယ။ ဒလပ ြ ညသလထ သ�မဟတ ေဆး�တကေရာကကသမ� ခယေနရတ လနာေတရ အသ ၊ သတ�ရ အေတးအမြ ငေတက ေရးတနးတင စ�းစားဖ� အလနအေရးက� းလပါတယ။ တစနညးအားဖြ င ကျနးမာေရးဝနထမးေတရ� လပငနးေဆာငရကချကေတဟာ

ပြ ညသ လထက အမ� တမး ဦးထပထားရပါမယ”။ (၂၀၁၆-ခ�စ၊ အတ(၁)အမတ(၂) ကျနးမာေရး�ငအားကစားဝနက� း ဌာန သတငးလ�ာ အမာစကားမ ေကာက��တချက)

• သ�ဖြ စပါ၍ တဘေရာဂါ ကာကယ�မနငးေရး လပငနးများ ေဆာငရကရာတင ေ၀ဒနာရငများ၏ အသပညာဗဟသတ၊ ထငမြ ငချက�င အေလအကျငများ ကျနးမာေရးဝနထမးများ�င ကျနးမာေရးေစာင ေရာကမ�လပငနးများ အေပ� ပြ ညသ လထ၏ အမြ ငတ�မာ လနစာအေရးက� းလပါသည။

• ၎ငးတ�က ေဖာထတ�ငမသာလ�င တဘေရာဂါေစာငေရာကြခငး�င ဆကစပ၍ ြဖစေပ�လာမည အခကအခများက ရာေဖေဖာထတ�ငပ� း ၎ငးတ�ကယစားပြ ေသာမြ နမာ�ငငအတငးရ တဘေဆးစားလနာများ ေဆးစားမပျကေစေရးအတက ကျနးမာေရးဆငရာ လအပချကများက သရလာပ� း ပမ ထေရာက ေကာငးမနေသာ ကျနးမာေရးေစာငေရာကမ�လပငနးများက ရရ�ငေစရန ရညရယ၍ ဤသေတသနစာတမးအား ပ ြ စ

တငပြ ေရးသားရခြ ငး ဖြ စပါသည။

ရည�မ�န��ခ�က�မ���

Objectives

4

ရညမနးချကများ (Objectives)

ေယဘယျရညမနးချက (General Objective)

တဘလနာများ ေဆးစားမပျကေစေရးအတက တဘေဆးစားလနာများ၏

ဗဟသတ၊ အေလအကျင၊ သေဘာထားထငမြ ငချက၊ ေတ�က� ရသည အခက

အခများ

ကျနးမာေရး ေစာငေရာကမ�လပငနးများ၏လအပချက၊ အားသာချကအားနညး

ချကများ၊ စသညတ�က ေလလာပ� း

ေဆးစားပျကကကေစေသာ အေက� ာငး အရငးများ က ေဖာထတ၍ ပမထ

ေရာကေသာ နညးဗျဟာများက ချမတ�ငပ� း တဘေရာဂါ တကဖျကေရး

လပငနးများက အရနအဟနမြ �င ေဆာငရက �ငရန။

5

ရညမနးချကများ (Objectives)

ဝေသသရညမနးချကများ(Specific Objectives)

• တဘေဆးစားလနာများ၏ေနာကခအချကအလကများ�င ဗဟသတ၊

သေဘာထား ထငမြ ငချက၊ အေလအကျငအား ဦးစာပမာဏ ဆနးစစရန၊

• တဘေဆးကသမ�ခယရနအတက ပျကကကေစ�ငေသာ အေက� ာငး

အရငးများက ေဖ�ထတရန၊

• ေတ�ရချကများေပ�မတည၍တဘေဆးဝါးကသမ�ေအာငမြ ငရနလအပချကမျာ

း

အားပမသရလာ၍ထေရာကေသာေရ�လပငနးစဥများချမတေဆာငရက�ငရန။

6

သ��တသနနည��စနစ�

Research Methodology

7

သ��တသန နည��စနစ� (Research Methodology)

ေလလာမ�ပစ (Study Design)

Cross-Sectional Descriptive Study

ေလလာမ�နယေမြ (Study Area)

မနပြ ညနယ(၁၀) မ� �နယအတငးရ တဘလနာများအားလးက ကယစား ပြ ေသာ တဘေဆးစားလနာများ

ေလလာေသာလဦးေရ (Study Population)

တစမ� �နယမ (၃၀)ဦးစေရးချယ၍ (Convenient Seletion) ဖြ င စစေပါငး(၃၀၀)ဦး

ေလလာမ�ကာလ (Study Period)

၂၀၁၆ - ခ�စ၊ စကတငဘာလမ ဒဇငဘာလ အထေလလာမ�နညးစနစ (Study Method)

က� တငပြ ငဆငထားေသာ ေမးခနးပစများ (Structured questionnaires)က အသးပြ ခြ ငး။ ပြ ညနယတဘေရာဂါတကဖျကေရး ဌာနမ တဘေဆးစား လနာအေယာက(၂၀)အား က� တင ေလလာ ဆနးစစခြ ငး ။

8

သ��တသန နည��စနစ� (Research Methodology)

ေလလာသအေရအတကတကချကခြ ငး (Sample size determination)

N = z 21-α/2 P(1-p)

d2

N = အနညးဆးလအပေသာေလလာသအေရအတက

Z = Standard normal deviation at 95% of confidence interval

သေတသနအတကယက� ညစတချ�ငမ�ကနး��နး

P = 75%(တဘေဆးစားလနာများ၏ မနကနသညဗဟသတ၊

သေဘာထားခယချက�င အေလအကျငများသရလကနာမ���နး)

d =5% (Degree of absolute precision)

z = 1.96

p = 0.75

d = 0.0025

9

သ��တသန နည��စနစ� (Research Methodology)

Non Probability Sampling Procedure

- မ� �နယ (၁၀) မ� �နယအား ေရးချယခြ ငး။

- ၎ငး(၁၀) မ� �နယတင မတပတငစာရငးသငးထားေသာ တဘေဆးစားလနာများ အနက မ

ေလလာဆကာလအတငး ေဆးလာယသများအနကမ အဆငေပြ ၍ေလလာမ�ကသေဘာ

တသညသများက တစမ� �နယမ (၃၀)ဦးစ ေရးချယ၍ စစ ေပါငး(၃၀၀)ဦး

သေတသန အချကအလကများ စေဆာငးမ��င လပေဆာငမ�နညးစနစ (Survey Method, Data Collection Tools)

- က� တငပြ ငဆငထားေသာ ေမးခနးပစများ (Structured Questionnaire)က အသး ပြ

၍ကျင ဝတလကနာမ� ဆငရာအပငးများက ရငးပြ ပ� း သေဘာတသည တဘ ေဆးစား

လနာများကသာ ေရးချယခြ ငး။

10

သ��တသန နည��စနစ� (Research Methodology)

သေတသနအချကအလကများ တကချကခြ ငး (Data Analysis)

�မ�ခ�န��လ�မ����ပည��စ��စ�� ��ဖဆ��ထ��မ�ရ��/မရ�� (Completeness) စစ��ဆ��ခင��။

��ဖဆ��သ�၏ အခ�က�အလက�မ��� သင���တ��ဆ��လ���မ� ရ��/မရ�� (Inconsistency) စစ��ဆ��ခင��

�မ�ခ�န��လ� ��ဖဆ��သ�မ���အ�� လ��� �ဝ�က�န�ပ�တ� စ��တပ��ခင�� (Coding)။

က�န�ပ��တ�က�� အသ����ပ၍ အခ�က�အလက�မ���က�� ထည��သ�င��က�စ�စစ��ခင����င��

ခ���ခမ��စ�တ��ဖ��ခင�� (Data Entry and Analysis)။

အသ����ပ�သည�� software – SPSS 21.0 42

�တ� �ရ��ခ�က�မ���အ�� သင���လ���ရ� ဇယ��မ��� (Tables) သ��ပ��ဖ��ပ��မ���

(Figures)အသ����ပ�၍ �က�မ���န�� (Frequency) ရ�ခ��င���န��(Percentage) မ����ဖင��

သ���သပ��ဖ���ပ�ခင��။

11

သေတသန နညးစနစ (Research Methodology)

ကျငဝတလကနာမ� ( Ethical Consideration)

ေမးခနးလ�ာေဖြ ဆသများအားလးအား မေဖြ ဆမအချနတင သေတသန ပြ လပ

ရခြ ငး၏ရညရယချကများ (Research Objective)၊ပဂ�လေရးဆငရာ လခ� မ�

ေဆာငရကေပးထားခြ ငးများ (Confidenciality)က ��တဖြ ငရငးလငး ခြ ငး။

စာဖြ ငလညးေမးခနးလ�ာေပ�တင ထညသငးေရးသား ေဖာပြ ထား ခြ ငး။

သေတသနပြ လပ ရာတင ေဖြ ဆမည တဘေဆးစား လနာများကလညး

သေဘာတညချက ရပ� းမသာ ေဖြ ဆေစ ခြ ငး။

ေဖြ ဆထားချကများအားလးသည ေဖြ ဆသ၏သေဘာဆ��အေလျာက ဖြ စပ� း

မေဖြ ဆလပါကလညး ငြ ငးဆန�င ခြ ငး။

12

�လ�လ��တ� �ရ��ခ�က�မ���

Findings

13

14

ေဖြ ဆသ က� မ��နး ရာခင��နး

ကျား ၂၁၀ ၇၀.၀

မ ၉၀ ၃၀.၀

စစေပါငး ၃၀၀ ၁၀၀.၀

ေဖြ ဆသများ၏ ေနာကခအချကအလကများ

၁။ ေဖြ ဆသများ၏ ကျား/မ ခခြ ားမ�ပြ ဇယား

15

အသကအပစ(�စ) က� မ��နး ရာခင��နး

၁၅-၃၀ ၈၀ ၂၆.၇

၃၁-၄၅ ၁၇၈ ၅၉.၃

၄၆�င အထက ၄၂ ၁၄.၀

စစေပါငး ၃၀၀ ၁၀၀.၀

ေဖြ ဆသများ၏ ေနာကခ အချကအလကများ

၂။ ေဖြ ဆသများ၏ အသကအပစ ပြ ဇယား

16

ေဖြ ဆသ က� မ��နး ရာခင��နး

ဗမာ ၁၅၅ ၅၁.၇

မန ၉၉ ၂၉.၆

ကရင ၃၁ ၁၀.၃

ရခင ၁ ၀.၃

အန�ယ ၁ ၀.၃

အခြ ား ၁၃ ၃.၈

စစေပါငး ၃၀၀ ၁၀၀.၀

ေဖြ ဆသများ၏ ေနာကခ အချကအလကများ

၃။ ေဖြ ဆသများ၏ လမျးပြ ဇယား။

17

ေဖြ ဆသ က� မ��နး ရာခင��နး

ပညာသငက� ားဖးခြ ငး မရ ၃၀ ၁၀.၀

မလတနး ၁၃၇ ၄၅.၆

အလယတနး ၇၄ ၂၄.၇

အထကတနး ၄၂ ၁၄.၀

တက�သလ/ေကာလပ ၈ ၂.၇

ဘ�ရ ၇ ၂.၃

ေဖြ က� ားခြ ငးမရ ၂ ၀.၇

စစေပါငး ၃၀၀ ၁၀၀.၀

ေဖြ ဆသများ၏ ေနာကခ အချကအလကများ၄။ ေဖြ ဆသများ၏ ပညာသငက� ားခြ ငး အေခြ အေနပြ ဇယား

18

ေဖြ ဆသ က� မ��နး ရာခင��နး

၅ေယာက�ငေအာက ၂၂၅ ၇၅.၀

၅ေယာက�င ၁၀ေယာက ၇၀ ၂၃.၃

၁၀ေယာက�ငအထက ၅ ၁.၇

စစေပါငး ၃၀၀ ၁၀၀.၀

ေဖြ ဆသများ၏ ေနာကခ အချကအလကများ၅။ ေဖြ ဆသများ၏ မသားစ oငအေရအတက အေခြ အေန ခခြ ားမ�ပြ ဇယား။

19

ေဆးပတပြ ညရနေသာကရ

မညလအေဖြ မန

(၆/၈)

�းရာအယအဆကသေပျာက ကငး

�င ဟ ထငမြ င ခြ ငးမေကာငးဆးဝါးေရာဂ

ါဟထငမြ ငခြ ငးမျး�းဗဇေရာဂါဟ

ထငမြ ငခြ ငး

သ မသ ရ မရ ရ မရ ရ မရ ရ မရ

က� မ��နး ၂၉၅ ၂ ၁၇ ၂၇၅ ၂၆၃ ၃၃ ၂၇ ၂၆၈ ၂၄ ၂၆၉

ရာခင��နး ၉၈.၃ ၀.၇ ၅.၇ ၉၁.၇ ၈၇.၇ ၁၁.၁ ၉.၀ ၈၉.၃ ၈.၀ ၈၉.၇

ေဖြ ဆသများ၏ ဗဟ�သ�တ၊ သ�ဘ�ထ��ထင��မင�ခ�က�မ���

ေဘးထကဆးကျး �င အ��ရာယများသည တငးရငး ေဆးဝါး များ ကသ�မေကာငးမန ၊ တဘေရာဂါေဆးများသည ေသေစ�ငသည

����ရ�အယ�အဆ

20

��ပ�င���ရ �အ��က�င�� �က��

(၆/၈ )လမပ�က�မက�က�

ေရာဂါလက�ဏာ များ ေလျာနညးရပဆငး

ရ�� မရ�� �သ�က����င� မ�သ�က����င� ရပ�ဆ��င��ရ�� မရ��

�က�မ���န�� ၂၇၉ ၁၈ ၂၆၅ ၃၁ ၃၈ ၂၅၈

ရ�ခ��င���န�� ၉၃.၀ ၆.၀ ၈၈.၃ ၁၀.၃ ၁၂.၇ ၈၆.၀

တဘေဆးစားလနာများ၏ အေလအကျင �င ပတသကသည က�များအားဆနးစစခြ ငး

21

တဘေဆးစားလနာများ၏ သတင��အခ�က�အလက�ရရ��မ���င��

ပတ�သက�သည��ကဏမ���အ�� ဆန��စစ��ခင��

ကးစကမ�ကာကယခြ ငး

ဆငရာ သတငးအချကအလက

ကသမ� သတငးအချကအလက

ပမနေသာကသးရန အေရးက� း

ရ မရ ရ မရ ရ မရ

�က�မ���န�� ၂၅၈ ၃၂(၁၀) ၂၇၃ ၂၂(၅) ၂၉၅ ၂(၃)

ရ�ခ��င���န�� ၈၆.၀ ၁၀.၇ ၉၁.၀ ၇.၃ ၉၈.၃ ၀.၇

22

တဘေဆးစားလနာများ၏ လ�မ��ရ���င�� ပတ�သက�သည��

ကဏမ���အ�� ဆန��စစ��ခင��

က��ယ�ပ��င�အ�မ� စ�တ��ရ�ဂ� အရက�စ��

ရ�� မရ�� ရ�� မရ�� ရ�� မရ��

�က�မ���န�� ၉၆ ၂၀၁ ၁၇ ၂၇၈ ၁၆ ၂၇၇

ရ�ခ��င���န�� ၃၂ ၆၇ ၅.၆ ၉၂.၅ ၂၇၇ ၉၂.၃

23

�င���က��ထ�က�ပ��သ� က�ည��စ�င���ရ��က�သ� (DOTs Provider)

ရ�� မရ�� ရ�� မရ�� ရ�� မရ��

�က�မ���န�� ၂၃၁ ၆၄ ၂၄၁ ၅၅ ၂၀၂ ၉၆

ရ�ခ��င���န�� ၇၇.၀ ၂၁.၃ ၈၁.၃ ၁၈.၃ ၆၇.၃ ၃၂.၀

24

က�သမ�ခ�ယ�ရန��င���က�

တတ����င�မ�

�ရ�ဂ�က�သမ�ခ�ယ�ရန�

�န�က�ဆက�တ��သ����ရ�က�

�ပသရန� က�န�က�စရ�တ�

အ�ခ��အခက�အခ�(အခ��န�က��ယ�ခ��

မရ���ခင��၊ အလ�ပ�မ�ထ�က�ခ�� မရ�ခင��)

ပ��မ�န���င��မပ�က�မက�က�(အခက�အခ�)

ရ�� မရ�� ရ�� မရ�� ရ�� မရ�� ရ�� မရ��

�က�မ���န�� ၂၁၁ ၈၅ ၉၁ ၂၀၁ ၄၂ ၂၅၄ ၄၇ ၂၅၁

ရ�ခ��င���န�� ၇၀.၄ ၈၂.၃ ၃၀.၃ ၆၇.၀ ၁၄.၀ ၈၄.၇ ၁၅.၇ ၈၃.၇

တ�ဘ��ဆ�စ��လ�န�မ���၏ �ဆ�ဝ��က�သမ�ဆ��င�ရ���င�� ပတ�သက� ၍

အခက�အခ� မ��� ဆန��စစ��ခင�

25

�ဆ�ခန��အက�ယ�အဝန�� �ဆ�ခန��ဖ�င��ခ��န� �စ�င��ဆ��င��

တန��စ� ဝန�ထမ�� ဆရ�ဝန�

ရ�� မရ�� ရ�� မရ�� ရ�� မရ�� ရ�� မရ�� ရ�� မရ��

�က�မ���န�� ၂၆၆ ၂၇ ၂၈၉ ၅ ၂၈၂ ၁၂ ၂၈၇ ၇ ၂၉၁ ၂

ရ�ခ��င���န�� ၈၈.၇ ၉.၀ ၉၆.၃ ၁.၇ ၉၄.၀ ၄.၀ ၉၅.၇ ၂.၃ ၉၇.၀ ၀.၇

က � ည��ကသေပးသ ကျနးမာေရးဝနထမး၏ ဆကဆမ�ဆငရာ အရညအေသး�ငပတသက၍

ေကျနပခြ ငးရ/မရ ဆနးစစခြ ငး

26

ယ�တေလလာေတ�ရချက

27

ယ�တေလလာေတ�ရချက

�န�က�ခ�အခ�က�အလက�

အခက�အခ�မ���&

28

မသားစတစလပ�မးမ�ဝငေင�င ေဆးကသမ�ခယရန ေငေက� းတတ�ငမ� ရ/မရ

ယ�တ ေလလာချက

မသားစတစလ ပ�မးမ�ဝင ေင ေဆးကသမ�ခယရန ေငေက� းတတ�ငမ� ရ/မရ

ရ မ ရ မေဖြChi-Square

Tests

၅ေသာငး ေအာက ၁ ၂ ၀

P value:

၀.၀၀၁

၅ေသာငး�င ၁သနးအထ ၃၆ ၃၁ ၁

၁သနးအထက�င ၂သနးအထ ၉၇ ၄၀ ၂

၂သနးအထက�င ၃သနးအထ ၄၁ ၁၀ ၁

၃သနး�င အထက ၃၆ ၂ ၀

စစေပါငး ၂၁၁ ၈၅ ၄

29

ယ�တေလလာေတ�ရချက

သတငး အချကအလကများက ရရဖးခြ ငး

ဗဟ�သ�တ၊ထင��မင�ခ�က�

30

တဘေရာဂါ�ငပတသကသည ကးစကမ�မ ကာကယခြ ငးဆငရာ သတငး အချကအလကများက ရရဖးခြ ငး ရ/မရ�င ယ�တ ေလလာချက

ကးစက/ကာကယ သတငးအချက

အလကရရဖးခြ ငး မေကာငးဆးဝါးေရာဂါဟထငမြ ငယဆခြ ငး ရ/မရ

မျး�းဗဇ�င ဆငေသာ ေရာဂါဟထငမြ ငယဆခြ ငး ရ/မရ

မရ ရ မေဖြ

Chi-

Square

Tests

မရ ရ မေဖြ

Chi-

Square

Tests

မရ ၂၆ ၅ ၁

P value:

၀.၀၀၀

၂၉ ၂ ၁

P value:

၀.၀၀၃

ရ ၂၃၇ ၂၀ ၁ ၂၃၃ ၂၂ ၃

ေဖြ က� ား ခြ ငး မရ ၅ ၂ ၃ ၇ ၀ ၃

စစေပါငး ၂၆၈ ၂၇ ၅ ၂၆၉ ၂၄ ၇သသာစာဆကစပမ�ရ

31

တဘေရာဂါကသမ��င ပတသကသည သတငးအချက အလကများက ရရဖးခြ ငး ရ/မရ �င ယ�တ ေလလာချက

ကသမ��င ပတသက သည သတငးအချက

အလက

ေဆးပတပြ ညရန ဘယ�စလ ေသာကရမညက သရခြ ငး

ရ/မရ

ကသေပျာကကငး�ငသညဟထငမြ ငယဆခြ ငး ရ/မရ

မရ ရ မေဖြ

Chi-

Square

Tests

မရ ရ မေဖြ

Chi-

Square

Tests

မရ ၂ ၂၀ ၀

P value:

၀.၀၀၀

၁ ၂၁ ၀

P value:

၀.၀၀၄ရ ၀ ၂၇၂ ၁ ၃၁ ၂၃၉ ၃

ေဖြ က� ား ခြ ငး မရ ၀ ၃ ၂ ၁ ၃ ၁

စစေပါငး ၂ ၂၉၅ ၃ ၂၇၅ ၁၇ ၈

32

ယ�တေလလာေတ�ရချက

သတငး အချကအလကများက ရရဖးခြ ငး

အေလအကျင &

33

တဘေရာဂါဆငရာေဆးဝါးများအား ပမန�ငမပျကမကက ေသာကသးရန အေရးက� းေက� ာငး သတငးအချကအလကများက ရရဖးခြ ငး ရ/မရ �င

သတငးအချကအလက

ေရာဂါလက�ဏာများ ေလျာနညး သားပါကေဆးေသာကသးခြ ငး

အား ရပဆငးခြ ငး

ေပြ ာငးေရ�� မညဆပါကဆကသယအေက� ာငးက� ားခြ ငး ရ/မရ

မရ ရ မေဖြ

Chi-

Square

Tests

မရ ရ မေဖြ

Chi-

Square

Tests

မရ ၁ ၁ ၀

P value:

၀.၀၀၀

၀ ၂ ၀

P value:

၀.၀၀၀

ရ ၂၅၅ ၃၇ ၃ ၁၈ ၂၇၆ ၁

ေဖြ က� ား ခြ ငး မရ ၂ ၀ ၁ ၀ ၁ ၂

စစေပါငး ၂၅၈ ၃၈ ၄ ၁၈ ၂၇၉ ၃သသာစာဆကစပမ�ရ

34

ယ�တေလလာေတ�ရချက

ေဆးစားရန ေထာကပေပးသည အချကအလက

အခက�အခ�မ���

35

ေငေက� းေထာကပေပးသည မသားစဝငသ�မဟတ အမနးချငး တစဦးဦး ရခြ ငး�င ပမန�ငမပျကမကက ေသာကသးရန အခကအခများရခြ ငး

ယ�တ ေလလာချက

မသားစဝင(သ)

အမနးချငး

မပျကမကက ေသာကရန

အခကအခ မရ

မပျကမကက ေသာကရန

အခကအခရေဖြ က� ားခြ ငး မရ Chi-SquareTests

မရ ၅၈ ၅ ၁

P value: ၀.၀၀၀ရ ၁၈၉ ၄၂ ၀

ေဖြ က� ား ခြ ငး မရ ၄ ၀ ၁

စစေပါငး ၂၅၁ ၄၇ ၂

သသာစာဆကစပမ�ရ

36

ေရာဂါကသမ�ခယ�ငရန ေငေက� းတတ�ငမ� ရခြ ငး�င ေနာကဆကတ သားေရာကပြ သရနခရးစရတကနကျမ� အလနများပြ ားခြ ငး ရ/မရ

ယ�တ ေလလာချက

ေငေက� းတတ�ငမ�ခရးစရတ

ကနကျမ�မရခရးစရတ ကနကျမ�ရ

ေဖြ က� ားခြ ငး မရ Chi-SquareTests

မရ ၆၀ ၂၂ ၃

P value: ၀.၀၀၀

ရ ၁၃၉ ၆၉ ၃

ေဖြ က� ားခြ ငး မရ ၂ ၀ ၂

37

/

Chi-SquareTests

P value: .

သသာစာဆကစပမ�ရ

38

(DOT Provider)

/

(DOT Provider)

Chi-Square Tests

P value: .

ေဆးေ�းချကများ

DISCUSSION

39

ေဆးေ�းချကများ(DISCUSSION)

• ေဖြ ဆသများ အေနဖြ င အမျးသားလနာများ ပမေဖြ ဆထား• အသကအပစ အေနဖြ င (၃၁-၄၅)အပစမာ (၅၉.၃%) ဖြ စြပး အများဆးဖြ စတဘေရာဂါဖြ စပားသ

လနာအများစမာ အလပလပကင�ငေသာ အရယ ဖြ စ၍ ေရာဂါ၏ဝနထပဝနပးများေက� ာင လမ�စးပားအေခြ အေနများက ထခက�င

• ဗမာလမျး(၁၅၅)ဦးမ အများဆး ေဖြ ဆထားးြပးအခြ ားလမျးများမလညး ေဖြ ဆထားခြ ငးက ေတ�ရရ ပ� း တဘ ေရာဂါအေနဖြ င လမျးမေရးဖြ စပား�ငေက� ာငး ေတ�ရရ

• အလပအကငအေခြ အေနတင ကာယလပသား (စက�၊ အလပ�၊ ယာဥေမာငး၊ ေစျးေရာငး)သမာ ၁၈၅ ဦးရပ� း (၆၁.၄%) အများဆး ဖြ စ

• ေကျာငးသား(၁၇)ဦး (၅.၇%) ေတ�ရရသညအတက အခြ ားေကျာငးသား/ သများအား မကးစကေစရနအတက ကာကယေရးနညးလမးများသရရနလအပ

• ေဆးပတပြ ညရန (၆)လမ (၈)လက� ားေသာကရမညက သရသ ၂၉၅ဦး (၉၈.၃%) ဖြ စ၍ မသရသ ၂ဦး(၀.၇%) ဖြ စေက� ာငး ေတ�ရရပါသည။ သရသများသညအတက အများပြ ညသများအက� ား တဘေရာဂါဆငရာ မနကနေသာကသမ� ဗဟသတရခြ ငးသည အားသာချကတစခဖြ စ

• အမျးသားတဘ ေရာဂါတကဖျကေရး စမကနး၏ စာတမး�င တဘေရာဂါ�င ပတသကသည ဗဟသတ၊ ခယချက၊အေလအထ ေလလာခြ ငးစာတမးတငလညး မ� �နယ(၅၀)မ ေကျးလက �င မ� �ပ ြစစေပါငး (၆၉၁၁)ဦးက ေမးမြ နးခြ ငး�င ဝငးဖ�ေဆေ�းခြ ငးတ� ပြ လပခရာ ( ၉%)မာ ဗဟသတအလနေကာငးမနပ� း (၆၄%)ခန�မာ အသငအတင ၊ (၂၇%)ခန�မာ ဗဟသတ၊ အလနနညးေက� ာငး ၊ေကျးလကေနပြ ညသများတင ဗဟသတပနညးေက� ာငး ေတ�ရရ

• တဘေဆးစား ေနသည အချနတင ရရေသာ ကျနးမာေရးပညာေပးလပငနးများ ေက� ာငဟ သးသပရ

40

ေဆးေ�းချကများ(DISCUSSION)

• အယအဆမားယငးသများ ရေနေသးေက� ာငး သရရ၍ လနာများ၏

သေဘာထားခယချက များ မနကနလာေစေရးအတက ပညာေပးလပငနးများ ဆကလကေဆာငရကရန လအပ ေနေသးေက� ာငး သးသပရ

• ေပြ ာငးေရ�မညဆပါက အေက� ာငးမက� ားဟ ေဖြ က� ားသ ၁၈ဦး (၆.၀%)

ရေနသညအတက လ�ေပြ ာငးစနစ�င ေဆးစားပျကကကသလနားအာ လကလေဖာထတေသာစနစအား ဆကလကလပေဆာငသားရန လအပေနေသး ေက� ာငးသးသပရ

• ေသာကသး�ငခြ ငး မရသ များ ေတ�ရေနရသညအတက ၎ငးလနာများအား လအပေသာ

ကညမ�များ ေဆာငရက ေပးရန လအပေန• (၆)လတာကာလမပ� းဆးမတင ေရာဂါလက�ဏာများ ေလျာနညး သားပါက ေဆးေသာက

သး ြခငးအား ရပဆငးမညဟေဖြ က� ားသ ၃၈ဦး (၁၂.၇%) ဖြ စသညအတက ေဆးယ�ပါးမ�များ ေပ�ေပါကလာ�ငေသာ အေက� ာငးအရငးများ ဖြ စ�င

• စတေရာဂါရသ ၁၇ဦး�င အရကစခြ ငးရသ ၁၆ဦး ရေက� ာငး ေတ�ရရသညအတက

အ ခြ ား သများအား ကးစက�ငခြ ငး၊ ေဆးေသာက မနကန ေစေရး�င ေဆး၏ေဘးထကဆးကျး များ ခစားရ�ငခြ ငးတ�ေက� ာင ၎ငးလနာ များအား အခြ ားသများထက ဂ� စကရန လအပေက� ာငးသးသပရ

41

ေဆးေ�းချကများ(DISCUSSION)

• ၂၀၁၅-ခ�စတင India �ငငတင ပြ လပခေသာ Putera et al. BMC Res Notes (2015)

Knowledge and perception of tuberculosis and the risk to become treatment default

among newly diagnosed pulmonary tuberculosis patients treated in primary health

care,8:238 စာတမးတင လဦးေရ (၃၀၀)ဦးအား ေမးမြ နးခရာ တဘေဆးေသာက

ပျကကကသများထတင အရကစသ ၁၂(၂၆.၇%)ေတ�ရရပါသဖြ င ဖ� ဖ� းဆ �ငငအများစ၌

တဘေဆးစားလနာများတင အရကစသများသည ပြ ဿနာတစရပအဖြ စ ေတ�ရရ

• တဘေရာဂါကသမ�ခယေနစ�ကာလအတငး ေငေက� း တတ�ငမ�မရသ ၈၅ဦး ၊ ေငေက� း

ေထာကပေပးမည မသားစဝငမရသ မရသ ၆၄ဦး၊ ကညေစာငေရာကရန မသားစဝငမရသ ၅၅ဦး)၊

(DOT Provider) မရသ ၉၆ဦး ၊ ရသညအတက တဘေဆးစားမပျကေစေရး အတက

လပေဆာငေပးရန လအပ ေနေသာ အချကများ

• ေနာကဆကတ သားေရာက ပြ သရန ခရးစရတကနကျမ� အအခြ ားခကအခများ ေဆးဝါးများ အား ပမန�င

မပျကမကက ေသာကသးရန အခကအခများ ရသညက ေတ�ရရပါသညအတကေဆးအတက ေငေက� း

ကနကျမ�မရ ေသာလညး ခရးစရတ၊ ေဆးေသာကေနစ�ကာလအတငး အလပမလပ�ငပါက မသားစ

အတက အခြ ားကနကျများ လအပေက� ာငး သးသပရ42

43

စာတမး၏အားသာချက၊အားနညးချကများ

44

(၁) စာတမးအတက သေတသနေမးခနးများေမးမြ နးရန ေလကျငေပးထားေသာ ကျနးမာေရးဝနထမး

များအား အသးပြ �ငခြ ငး၊

(၂) (၁၀) မ� �နယအားလး၌ တဘေဆးစားလနာများက ကယစားပြ ေသာ လနာ များအား ေမးမြ နး

�ငခ ခြ ငး၊

(၃) ေမးခနးများ ေမးမြ နးရနအတက သားေရာကရနမလဘ တဘေဆးစား လနာများမ ေဆးယရန

အတက လာေရာကစ� ေမးမြ နး�ငခ ခြ ငး၊

(၄) ေမးမြ နးေသာ ေမးခနးများမာ ကယေရးကယတာ လ��ဝကချကများ မပါဝငဘ လယကစာ ေဖြ ဆ�င

ေသာ ေမးခနးများဖြ စခြ ငး၊

(၅) ေဖြ ဆေသာလနာများမာ တဘေရာဂါ�င ပတသကသည ဗဟသတများ၊ အချကအလကများက

ကျနးမာေရးဝနထမးများမ ရရထားသညအတက ေဖြ ဆရာတင မနကနမ�များခြ ငး၊

(၆) မခင�ငကေလးေစာငေရာကေရးအသငးဝငများ၏ ပးေပါငးပါဝငမ�က ရရ ခ ခြ ငး၊

စာတမး၏အားသာချက

45

(၁) သေတသနပြ သများအေနဖြ င မခငဌာန၏ လပငနးေဆာငတာ များပြ ားခြ ငးေက� ာင သေတသန

လပငနးက အားစကလပကင�ငမ� အားနညး ခြ ငး၊

(၂) သေတသနလပငနးများ လပေဆာငရန အချနကာလတေတာငးမ�ေက� ာင ေမးခနးများ တညေဆာက

ရာတင ကျယပြ န�စာ ထညသငးေမးမြ နး�ငမ� အားနညးခြ ငး၊

(၃) ေဖြ ဆသများမ အချ�ေမးခနးများက သေဘာေပါကမ�အားနညးသဖြ င ေဖြ ဆမ�တင လအပချကများ

ရ ခြ ငး၊ (ဥပမာ-ဝငေင၊ အလပအကင�င ေဆးဝါးကသမ�ဆငရာေမးခနးများ)

စာတမး၏အားနညးချကများ

Recommendations

46

47

၁။ တဘေရာဂါအေက� ာငး�င ပတသက၍ ကျနးမာေရးပညာေပး လပငနးများက ကျနးမာေရး

ဝနထမးများ၊ မခင�ငကေလးေစာငေရာကေရး အသငးဝငများ�င အဖ�အစညးအသးသးမ

တးမြ ငလပေဆာငရန၊

၂။ ဌာနဆငရာအက� းအကများ ၊ အလပရငများမ ၎ငးတ�၏ဝနထမးများ၊ ကသမ� သားေရာကရနအတက

လအပေသာအချနများအား ည���ငးခင ပြ ေပးရန�င လအပေသာအေထာကအပများက တတ�ငသမ�

စစ�ေပးရန၊

၃။ မ� �နယေကျးရာ အပချပေရးအဖ�ဝငများမ ေဆးေသာကေနေသာ လနာများ စာရငးအား ရယထားပ� း

လအပေသာ ပပးမ�များ စစ�ေပးရန၊

၄။ ကျနးမာေရးဌာနမလညး ကျနးမာေရးေစာငေရာကမ�ေပးချနအား ည���ငး ေဆာငရက ေပးရန၊

၅။ DOT Provider စနစအား ေရရညေဆာငရကသားရန�င တးမ ြ �ငေဆာငရကေပးရန ၊

အက� ပြ ချက (Recommendations)

48

၆။ Defaulter Tracking , Referral System တအား ပမလပေဆာငသားရန ၊

၇။ ကျနးမာေရးဝနထမးများ၏ အရညအေသးတးမ ြ �ငရန�င ပြ ညသလထ�င ဆကဆေရးအား အေလး

ထားေပးရန၊

၈။ ကျနးမာေရးအေဆာကအဦများ၏ ဥပတ�ပသန�ရငးခညားေစေရးအတက အေလး ထားေဆာငရက

ေပးရန၊

၉။ မခငကေလးေစာငေရာကေရး အသငးဝငများမ တဘေဆးစားလနာများ၏ အခကအခများက သရ ပ� း

ပမပးေပါငးပါဝင ေဆာငရက�ငေစရန ။

အက� ပြ ချက (Recommendations)

သထမ� �နယတင သေတသနစာတမးေကာကယရာ၌ ပြ ညနယမခင�ငကေလးေစာငေရာကေရးအဖ� ဥက�ဌ ၊ အတငးေရးမး�င အဖ�၀ငများမ တဘေဆးစားလနာများအား ေတ�ဆေမးမြ နးရာတင က� းက� ပေဆာငရကစ�

ေရး မ� �နယတင သေတသနစာတမးေကာကယရာ၌ မ� �နယမခင�ငကေလးေစာငေရာကေရးအသငး အဖ�၀ငများမတဘေဆးစားလနာများအား ေတ�ဆေမးမြ နးရာတင က� းက� ပေဆာငရကေနပ

50

ဘးလငးမ� �နယတင သေတသနစာတမး ေကာကယရန အတက ေမးမြ နးမညသအား ေမးခနး�င ပတသကသညအချကအလကအား ရငးလငးေပြ ာက� ားစ� မ� �နယ မခင�ငကေလး ေစာငေရာကေရး အသငး၀ငများမ က� းက� ပစ�

ကျကထ မ� �နယတငသေတသနစာတမးေကာကယရနအတကေမးမြ နးမညသအားေမးခနး�ငပတသကသည

အချကအလကအား ရငးလငးေပြ ာက� ားစ� မ� �နယ မခင�ငကေလးေစာငေရာကေရးအသငး၀ငများမက� းက� ပစ�

THANK YOU

51