JJAAIICCAAFF

နဒါနး 1

၁။ &'မးစ%ကပျ2းမ3အဆငများ&'ငပ%းမ 9ားေရာဂါစစတမးေကာကယ@မ3နညးလမးများ 3

၂။ စ%ကပျ2းကာလ (မျ2းေစCကချန~စ%ကပျ2းEပးချန)များတငေတHရေသာပ%းမ 9ားေရာဂါများ 6

၃။ အေြခာကခကာလ(&'မးပ%ချန~&'မးေထာငချန)များတငေတHရေသာပ%းမ 9ားေရာဂါများ 31

၄။ အမျ2းမျ2းေသာကာကယ&'မနငးမ3နညးေပOလ%က၍ပ%းမ 9ားေရာဂါကာကယထနးချ2ပြခငး 45

ေကျးဇ@းတငလ9ာ 62

2017~2019&'စ မေကးတ%ငးတငြပ2လ%ပခေသာစမကနးရလဒများ&'င2020&'စ ကယားြပညနယတင

ြပ2လ%ပခေသာစမကနးရလဒများက%အေြခခ၍ဤလကစစာအ%ပအားြပ2စ%ေရးသားသည။

မာတကာ

JAICAFJapan Association for International Collaboration of Agriculture and ForestryAkasaka KSA Bldg 3F, 8-10-39, Akasaka, Minato-ku, Tokyo 107-0052 JapanTel: +81-3-5772-7880https://www.jaicaf.or.jp/

ဤစမကနးက/JAICAFမ0ဂျပနစ/ကပျ4းေရးသစေတာ80ငေရလ/ပငနးဝန=ကးဌာန၏ပပ/းမ@ြဖငေဆာငရကခသည။

နဒါနး

ြမနမာ'(မးက,အဓကအားြဖငမ,တသ,ရာသမ(ာစ,ကပျ9းေသာေ;ကာငအမျ9းမျ9းေသာဖျကပ,းများေပ<ေပါကလျက?(ပါသည။ထ,ေ;ကာငဤလကစစာအ,ပတင” ြမနမာ'(မးခငးတငေတGရေသာပ,းမ Hားေရာဂါများ'(ငကာကယ'(မနငးနညးများ“က, အကျဥးချ9ပေဖာြပထားပါသည။

ပ,းမ Hားများေ;ကာငြဖစေပ<လာေသာထခ,ကပျကစးမLများက,ေလျာချရနဦးစာစစတမးေကာကယNOပး ပ,းမ Hားေရာဂါအချကအလကများ(မျ9းစတ၊ ေဂဟေဗဒ၊ပျကစးမL)များေလလာေကာကယNရနလ,အပသည။ထ,ေ;ကာငပ,းမ HားေရာဂါေကာကယNသညနညးလမး'(ငအဓကကျေသာပ,းမ Hားေရာဂါများက,အဓကထား?(ငးလငးထားပါသည။(မာတကာ ၁ မ( ၃)

'(မးများပျကစးြခငး(အထက'Lနးေလျာြခငး'(ငအရညအေသးကျဆငးြခငး)က,ကာကယရနအတကပ,းမ Hားေရာဂါများ၏အချကအလကေပ<လ,က၍ကာကယနညးအမျ9းမျ9း(ဓါတ,နညး၊YNပနညး၊ေဂဟနညး)စသညနညးအမျ9းမျ9းက,သ,းပါမည။ပ,းသတေဆးများက,လသငေတာေသာေဆးက,သငေလျာေသာပမာဏြဖငသ ,းစရပါမည။ကာကယထနးချ9ပနညး(Control Method)ပ,းမ Hား'(မနငးမL(Pest Management)များ၏သ,းစပ,အယNအဆများ'(ငေဘးကငးစာပ,းသတေဆးသ,းစနညးများက,လဂျပန',ငင?(သ,းစလ,ပေဆာငေနေသာအေြခအေနများ'(ငတ၍?(ငးလငးတငြပထားပါသည။(မာတကာ-၄)

စ,ကပျ9းေရးကငးဝနထမးများမ(ေတာငသNများအား”ပ,းမ Hားေရာဂါကာကယ'(မနငးမLများ”ြပနလညမ^ေဝရာတငမ(ြငမး',ငေသာ”လကစစာအ,ပ”အြဖစအသ,းဝငလမမညဟ,ေမ^ာလငပါသည။

2

၁။-.မးစ)ကပျ3းမ4အဆငများ-.ငပ)းမ 8ားေရာဂါစစတမးေကာကယ?မ4နညးလမးများ

3

!"မးစ(ကပျ,းမ-အဆငများ

မျ,းကျချန စ(ကပျ,းစချန

စ(ကပျ,းေ!"ာငးချန

ပနးပငချန

အေြခာကခချန

! "မးေထာင !"မးပ(ရတသမးချန

ကယားြပညတငအများအားြဖင! "မးပ(ေလသပမB"ပချကြခငး!"မးေထာငေလB"သည။

4

ပ#းမ &ားများအားစစတမးေကာကသညနညးလမး

ပ#းမ &ားစစတမးေကာကယ.သညနညးလမး အေ#ကာငးအရာ

၁။ ပ,းမ Hားစစတမး

အြမငြဖငသ*းသပနညး(Visual Counting Method /0မးပ*၊ /0မးေထာငချနတငကျေရာကေသာ ပ*းမ <ားအား အြမငြဖင သ*းသပြခငး

ဖမးတြဖင=ကညနညး Sweeping method /0မးခငး/0ငြမကများ =ကားသား၍ ဖမးတက* ေဝ0ရမး@ပး ပ*းမ <ားဖမး၍ =ကညနညး

အဝါေရာငကဒြဖငဖမးနညး Sticky trap method &'မးခငးထတင အဝါေရာငကဒများချတ၍လာကပေသာ ပ%းမ 9ားအား ေလလာြခငး

၂။ ပျကစးမL စစတမး

၃။ ေမးခနးများေမး၍ စစတမးေကာကယ1ြခငး

80မးခငးများထ ပ/းမ Jာကျ၍ ပ/းမ Jာဒါဏခရေသာအက/ငးအခက အပင

များက/ စစေဆးြခငး၊ အထOးသြဖင အေြခာကခPပးေနာကထကလာေသာ

80မးအြဖ4နး များက/ေလလာြခငး

ေတာငသO၊ ကငးဝနထမး၊ ပ/းသတေဆးေရာငးသOများက/လညး

ပ/းမ JားေရာဂါအေQကာငး80င ကာကယထနးချ4ပနညးများက/လညး

ေမးြမနး၍ စစတမးေကာကယOခပါသည

5

ပ#းမ &ားများအားစစတမးေကာကသညနညးလမး

အြမငြဖငသ*းသပနညး(Visual Counting Method

ဖမးတြဖင=ကညနညး Sweeping method အဝါေရာငကဒြဖငဖမးနညး Sticky trap method

ဖမးမေသာပ/းမ Jားများက/ မ0နဘလOးြဖင

QကညT@ေလလာြခငး

6

၂။ စ(ကပျEးကာလ (မျEးေစJကချန~စ(ကပျEးKပးချန)များတငေတ5ရေသာပ(းမ 9ားေရာဂါများ

7

စ(ကပျEးချနတငေတ5ရေသာ ပ(းမ 9ားများ&,င ပျကစးမFများ

သတ။ ။ စ&ကခငးတငးပ&းမ /ားက1းစကမ234ငပျကဆးဆ&း:2 းမ2အေြခအေနြပြခငး များ အလယအလတ န မB4

8

ပ,းမ Hားများ'(မးြဖ9တည9

(Jassids /

Leafhoppers)

'(မးေစစ,ပဂျပ,း

(Plant bugs)

'(မးကျ9ငးနက

(Chafers /

Scarabs)

'(မးရကလပပ,း

(Pyraid moths)

'(မးဖလ

(Sphinx

moths)

ရကစ,စားခN၀ါ

(Tiger moths)

'(မးသးလ,းေဖာကပ,း

(Owlet moths)

ြခ

(Termites)

သပ$အမည

Sesame jassid(Orosiusalbicinctus

Sesame seed bug (Elasmolomussordidus)

Sesame black beetle (Anomalaantiqua)

Sesame leaf roller (Antigastracatalaunalis)

Death's head moth (Acherontiastyx)

Common hairy caterpillar (Spilosomaobliqua)

Cotton bollworm (Helicoverpaarmigera)

Termitidae (Odontotermessp.

ဖျကဆးပ0

လက2ဏာ

(စ0ပစား)

အေကာငငယ9:

င

အေကာင<ကး

များသညအရ

ကများက0စ0ပ

စား

ဖျကဆး။

9:မးဖ0ြဖစေစ

သည။

(စ0ပစား)

အေကာငငယ9:

င

အေကာင<ကး

များ

သည9:မးသးက0

စ0ပစားဖျကဆး

။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငေလးများ

သညအြမစက0

က0က၍၊ကျEငး

ေကာင<ကး

များသညအရက

က0

က0ကဖျကဆး။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသညအ

ထGးသြဖငအရ

က90များက0က0

ကစား။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသည

အထGးသြဖင

အရကများ

က0က0ကစား။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသညအ

ရကက0က0က

စား၍အသးက0

လ

ဖျကဆး။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသည9:မး

သးေတာင9:ငအ

ရကက0

က0ကဖျကစားသ

ည။

(က0ကစား)

အေကာင<ကး

9:ငအေကာင

ငယများသည

အြမစက0ဖျက

ဆးသည။

မစ0ကခင-စ0ကJပး

စစ0ကချနမ: ရတသမးချနအထ

(၂)ဖျကဆးမ>

(၁)ပ+းမ Gား

စ#ကပျ4းချနတငေတ8ရေသာပ#းမ &ားေရာဂါများ<=ငပျကစးမ?များ(pg-7)ေအာကေြခမ=တချက

မ=တချက-၁ စ#ကခငးတငးပ#းမ &ားကBးစကမ?<=ငပျကဆးဆ#းE? းမ?အေြခအေနြပြခငး

များ လယ န မH=

မ=တချက-၂ Mealybugs <=င Flatid planthopperများြဖစပားလျကH=သညက#ေတ8ရပါသည။

မ=တချက-၃ <=မးစ#ကခငးတငထားH=ေသာအဝါေရာငေကာေထာငေချာကများတင

ပျပ#း Aphids ယငြဖO Whiteflies ြဖ4တည4 Jassids များက#ဖမးမခသည။

Myzus persicae <=ငAphis craccivorများသညဗ#ငးရပစေရာဂါများက#ြဖစပားေစသည။

အစရငခစာH=သည Sreenivasulu et al., 1994

9

စ#ကပျ(းချနတငေတ0ရေသာအဓကကျေသာ ေရာဂါ 89င ပျကဆးမ>များ

မ4တချက။ ။စ&ကခငးတငးပ&းမ /ားက1းစကမ234ငပျကဆးဆ&း:2 းမ2အေြခအေနြပြခငး များ အလယအလတ န မB4

ပ&းမ /ားေရာဂါအမညများက& သငေလျာေသာဂျပနအမညေပးထားပါသည

10

ေရာဂါများ

ေအာတာေနး

ရးယားရက

ေြခာက ေရာဂါ

(Alternaria

blight)

/0မးF* းမညး

ေရာဂါ

(Black stem)

/0မးရကေြပာ

ကေရာဂါ

(Corynespora

leaf spot)

ဖားဉမHေရာဂါ

(Powdery

mildew)

ဖ*ကေသာသရာပ

င နာကျေရာဂါ

(Phytophthora

blight)

/0မးဖ*ေရာဂါ

(Phyllody

disease)

ဗ*ငးရပစပ*း

ေရာဂါ

(Virus

disease)

သပ$အမညAlternariasesami

Rhizoctoniabataticola

Corynesporacassiicola

Oidium sesami Phytophthoraparasitica

Phytoplasma အ+ပစ+ထကတခ+

Potyvirusအ0ပစ0ထကတ

ခ0

ဖျကဆးပ+

လကPဏာ

အပငအားလ+း

တငြဖစပား၊

စ+ထ+ငး ဆများ

လSငလ

ြဖစပား၊

မျ0းေစေJကာငလြဖစ

ပား

အပငအားလ+း

တငြဖစပား၊

ေရာဂါ

ရတစသျUး

များေပV တင

အမဖ+ေလးများ

ြဖစေပV

ေြမေပV အစတ

အပ+ငးတင

ေရာဂါ

ကျေရာက6+ငရကေWကေစာ

ြခငး၊

မျ0းေစမ,စ၍ေရာဂါြဖစပား

ေနတတသည

အရကမျက6,ာြပငတစခ+လ+းတ

င ေပါငဒါ

မ>န များ

ပကြဖUးထား

သကသ+ ြဖUေဖး

ေန

အရကများတင

ေရစ+အနာကက

ေြပာကများြဖစ၊

ရကေWကေစာZပး

ပငစညေပVတင

ေရာဂါကျေရာက

6+ငသည

အရကေသးငယ၊

အပငအေရာင

အစမး ြဖစြခငး၊

Sesame Jassid6,မးြဖ0တည0

ေJကာငလြဖစ

ပျပ+းေJကာင

လ

ြဖစပား6+င၊

အထကန6+င

သည

(၁) ေရာဂါ

(၂)ဖျကစးမ>

မစ+ကခင -စ+ကပျ0းZပး

စစ+ကချနမ, ရတသမးချနအထ

အဓကကျေသာပ#းမ &ား

Major pests

15

11

၁ &,မးြဖ?တည? Jassids / Leafhoppers

ြဖ,တည,များသည!"မးများက( စ(ပစားဖျကစးသညအပငေပါကFပးေနာကချကြခငး

ေရာဂါသယေဆာငလာေသာပ(းေHကာင! "မးဖ(ေရာဂါြဖစေစသည။

&,မးြဖ?တည?

Sesam jassid

အြခားေသာ!"မးြဖ,တည,

&,မးဖ(ေရာဂါ

Ph llody disease

12

(၂) -.မးေစစ)ပဂျပ)း Plant bugs

ဂျပ(းအမျ?းမျEး

A kind of stink bugs

A kind of Pyrrhocorid bugs

By Dr. Kuwahara

ဂျပ(းအမျ,းမျ,းသည!"မးသးများက(စ(ပစားဖျကဆးသညပါးစပြဖငစ(ပယIစားသ(းေသာေHကာင! "မးပျကဆးဆ(းJ- းမ-က(သB"နားလညရနခကခသည

ပါးစပြဖငစ(ပ

Sucking mouth

13

(၃)-.မးကျ3ငးနက Chafers / Scarabs

'(မးကျ9ငးနက(Sesame black beetle)၏ပ,းေလာငးေကာငများသည ေြမ`ကးထတင

အသက?(င၍ အြမစက, က,ကဖျကစးသည။ အေကာင ကးသည အရကက, က,ကဖျကစးသည။

အြမစက, ဖျကစးချနတင သတမြပ9မဘ ေြမေပ<တင?(ေသာ '(မးပင၏ `ကးထားမLများ

အားနညးသညမ(ာ ထင?(ားသည

!"မးကျ,ငးနကမျ,းများ

ပ(းေလာငးငယများသညအြမစက(ကဖျကဆး

14

(၄)-.မးရကလပပ)း Pyralid moths

&,မးရကလပပ(း

Sesame leaf roller

!"မးရကများပျကစးမ-

ပ(းေလာငး

&,မးရကလပပ(းေလာကေကာင

သညအရက&(များက(က(ကဖျကဆးသ

ည

15

(၅)-.မးဖလ Sphinx moths

!"မးဖလ Death‘s head moth သားေလာငးသညအရကများက(က(ကြဖတစားသညအေကာငKကး၏ေနာကေကျာတငအJ( းေခါငး Death‘s head ပ(သဏN ာနB"သညမျ,းစတမျ,းစ(ြဖစပားေလB"သညပ(းေလာငး၏၀မးဗ(ကဆ(းတငဦးချ,ပ(အခRန Caudal horn B"သည

&,မးဖလမျ?းများ

Death's head moth

က#းကား ဂျပနအမများတငေတ9ရေလ;<ေသာ=<မးဖလတမျ@း

အ?မ@းကဦးချ(ပ#C9

16

(၇)ရကစ)စားခ?ဝါ( moths

ပ(းေလာငးသညအရကက(စား၍အသးက(လဖျကဆးသညမျ,းစတမျ,းစ(B"သည

ရကစ(စားခHဝါမျ?း

Common hairy caterpillar

17

(၈)-.မးသးလ)းေဖာကပ)း Owlet moths

!"မးသးလ(းေဖာကပ(းများသညပ(စမျ,းစ(ြဖငဖျကဆးအထIးသြဖငသးလ(းေဖာကပ(း Cotton bollworm

ပ(းေလာငးသညအရကများ!"ငသးေတာငများက(ဖျကဆး

က%းကား ပ%းေကာငဖမးတထမ'

ေတHရေသာ&'မးသးလ%းေဖာကပ%း

18

(၉)ဗ)ငးရပစပ)းေရာဂါ Virus disease

ေရာဂါြဖစပားေနေသာ'(မးတင

'(မးသးေတာငများ အလနနညးသည။

ပျပ,း(Aphids သညလညး ဗ,ငးရပစပ,း

က, သယေဆာငလာ',ငသည။

ပျပ,းအေရာငသည အဝါေရာင

ေြပာငးတတသည။

ေရာဂါြဖစေနေသာ12မး(သးေတာငမ72)

12မးခ:ငေကာငး(သးေတာင72)

ပ(းစားေသာလကTဏာများ

ေတာငပပါေသာ ပျပ#းကသ#ေသာပ#းတမျ@း

အဝါေရာငကဒေပ<တငြမငရေသာပ,းမ Hားများ

19

သတြပ2သငေသာေရာဂါ&'ငဖျကပ%းများ

&'မးဖ%ေရာဂါ&'င& 'မးေစစ%ပဂျပ%း

Phyllody disease and Sesame jassid )

20

!"မးဖ(ေရာဂါြဖစပားချနတငဂ7(ြပ8သငေသာေရာဂါလက=ဏာများ

ေရာဂါြဖစချနတင

ပနးပငေရာသးေတာငပါ

&'မးခ%ငတငမသးေတာပါ

21

!"မးရကများ အစ-ပလ-ကြဖစြခငး Gregariousness

!"မးဖ-ြခငး Phyllody

အပငများ အစမးေရာငေြပာငးြခငး Virescence

၁

၃

၂

26

<=မးဖ#ေရာဂါသည ဖ#ကတ#ပလာစမာ Phytoplasma လ#ေခRတ ပသ#ဂျငPathogen ေပRလ#က၍ြဖစပားသည။ဘကတးရးယား<=ငလ#က၍ကြပားသည။<=မးမ=ာH=တ ဖ#ကတ#ပလာစမာသည Candidatus Phytoprasmaasteris ရ အမျ4း<ယတမျ4းြဖစသည။ Win et al., 2010

&,မးဖ(ေရာဂါြဖစပားရေသာအေJကာငးမ,ာ

ဖ(ကတ(ပလာစမာ

22

ထ-ဖျကပ-းေကာငေလးသည!"မးဖ-ေရာဂါြဖစေစေသာဖ-ကတ-ပလာစမာများက-က=းစကပျ? ပားေစသည။ထ-ပ-းမ AားမB"လCငေရာဂါြဖစစရာလမB"ပါ။ထ-ဖျကပ-းသညေပါငးြမကများထတငလB"ေနတတFပး!"မးပငေပါကသည!"ငတFပHငနက!"မးပငေပIပျသနးကာေရာဂါက=းစကေစပါသည။စ-ကပျHးေရးသ-းပစJညးများမ"က=းစကြခငး Mechanical transmission !"ငမျHးေစများမ"က=းစကြခငး Seed transmission များမြဖစပား!-ငပါ။

3mmေလာကသာC9

အလနေသးငယေသာဖျကပ(း

!"မးြဖHတညHSesame jassid

25

သးေတာငမB" ေရာဂါြဖစေနေသာ!"မးခ-င

သးေတာငB" ေရာဂါမြဖစေသာ!"မးခ-င

30

&,မးေကာငး&,ငေရာဂါြဖစေနေသာ&,မးခ(င

စ-ကပျHးမKအေစာပ-ငးကာလတငေရာဂါက=းစကခရပါကအထက!Kနးသသသာသာကျဆငးေစပါသည။

26

31

သငေလျာေသာပ#းသတေဆးက#သ#း၍ဖျကပ#းအား<=မနငးြခငး မျ4းေစလBးနယြခငး၊စ#ကပျ4းမ?အေစာပ#ငးကာလပ#းသတေဆးဖျနးြခငး⇒⇒ေ<=ာငးပ#ငးေဆးဖျနးရနမလ#ေရာဂါြဖစပားေသာ<=မးခ#ငများဖယH=ားြခငးေရာဂါြဖစပားမ?<?နးက#ေလျာချေစ<#ငေသာေVကာငအကျ4းသကေရာကမ?H=ကBးစကမ?<?နးနသညအချနတငမျ4းေစချြခငးြဖစပားမ?ကာလများအားစစတမးေကာကယBရနလ#အပပါသည။ေပါငးပငများက#ဖယH=ားြခငးေရာဂါြဖစပားမ?<?နးက#ေလျာချေစ<#ငေသာေVကာငအကျ4းသကေရာကမ?H=

ကာကယ&,မနငးနညးများ

Dimethoateြဖငစမးသပမ?(အခနးတငးစမးသပမ?-2019)

ပ#းသတေဆးသ#းXပးေနာက၊တရကအVကာတငြဖ4တည4

အားလ#းေသဆ#း

27

ဂU%ြပ2သငေသာေရာဂါများ

&'မးU% းမေရာဂါ

Black stem

28

ေရာဂါပ,းများသညေြမဆလHာထတင?(ေနOပးေရများသညအခါထကလာOပးစ,ကခငးများအားဖျကစး

စ#ကခငးများတငအများအြပားေတ2ရ

RhizoconiaဟHေသာ

ေရာဂါြဖစေစေသာမAများေြမQကးထတငေန

29

!"မးM- းမေရာဂါ Black stem သညRhizoctonia မKတစမျHးြဖစသည။

Rhizoctonia မKသည ေြမဆလAာထတငေနထ-ငသည။ စ-ကပျHးချနကာလတငစNဆကမြပတ Continuous cropping hazard ြခငးေOကာငလပါသည။ကာကယ!"မ!"ငးရန ခကခသည။ေရာဂါလကQဏာများမ"ာ အပငM- းကျHးကျြခငး, အသးများ ညSHး!မးပျကစးြခငး, အြမစပ-တြခငး

!"မးများတင အပငမညးသားြခငး, အရကေTကကျြခငး!"င အပငေသြခငးတ- ြဖစသည။

ေရUကးေသာလယကငးများတင မOကာခဏြဖစေပIသည။

ေရာဂါလကRဏာများ

30

35

DOApp ထတငမKသတေဆးအားAzoxystrobin Mancozeb,PropiconazoleTebuconazole, Thiophanate methyl ဟ-WAနးထားပါသည။

ကယားတငမျHးေစလ=းနယချန၌ Inorganic pesticide ြဖစေသာCopper hydroxide, Copper oxychloride က-သ-းFပး ေဆးဖျနးရာ၌Azoxystrobin !"ငDifenoconazole က-ေရာသ-းပါသညေတာငသ=ေမးြမနးမKစစတမး 2020

!"မးစ-ကခငးများေရမဝပေအာငေဆာငရကြခငး

သးလ"ည စ-ကပျHးြခငး Crop rotation၊ဆကတ-ကစ-ကပျHးြခငးက-ေB"ာငOကဥရမည

ေရာဂါြဖစေသာ!"မးအားဖယB"ားြခငး

ကာကယ&,မနငးနညးများ

31

၃။အေြခာကခကာလ(&,မးပ(ချန~&,မးေထာငချန)များတငေတ5ရေသာပ(းမ 9ားေရာဂါများ

အေြခာကခချနတငပ-းမ Aားအ!\ာရာယB"တတေသာလေရာဂါများတကစ-းရမစရာမB"ပါ။

32

အေြခာကခချနတငေတ5ရေသာ ပ(းမ 9ားများ&,င ပျကစးမAများ

သတ။ ။ စ%ကခငးတငးပ%းမ 9ားက@းစကမ3&'ငပျကဆးဆ%းU3 းမ3အေြခအေနြပြခငး များ အလယအလတ န မV'

ပ*းမ <ား

များ

/0မးြဖKတညK

(Jassids / Leafhoppers)

/0မးေစစ*ပဂျ

ပ*း

(Plant bugs)

/0မးကျKငးနက

(Chafers / Scarabs)

/0မးရကလပ

ပ*း

(Pyraidmoths)

/0မးဖလ

(Sphinx moths)

ရကစ*စားခM၀ါ

(Tiger moths)

/0မးသးလ*း

ေဖာကပ*း

(Owlet moths)

ြခ

(Termites)

သပ$အမည

Sesame jassid(Orosiusalbicinctus

Sesame seed bug (Elasmolomussordidus)

Sesame black beetle (Anomalaantiqua)

Sesame leaf roller (Antigastracatalaunalis)

Death's head moth (Acherontiastyx)

Common hairy caterpillar (Spilosomaobliqua)

Cotton bollworm (Helicoverpaarmigera)

Termitidae (Odontotermessp.)

ဖျကဆးပ0

လက2ဏာ

(စ0ပစား)

အေကာငငယ9:

ငအေကာင<ကး

များသညအရ

ကများက0စ0ပ

စား

ဖျကဆး။

9:မးဖ0ြဖစေစ

သည။

(စ0ပစား)

အေကာငငယ9:

ငအေကာင<ကး

များ

သည9:မးသးက0

စ0ပစားဖျကဆး

။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငေလးများ

သညအြမစက0

က0က၍၊ကျEငး

ေကာင<ကး

များသညအရက

က0

က0ကဖျကဆး။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသညအ

ထGးသြဖငအရ

က90များက0က0

ကစား။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသည

အထGးသြဖင

အရကများက0

က0ကစား။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသညအ

ရကက0က0က

စား၍အသးက0

လ

ဖျကဆး။

(က0ကစား)

ေပါကခါစပ0း

ေလာက

ေကာငသည9:

မးသးေတာင9:

ငအရကက0

က0ကဖျကစား

သည။

(က0ကစား)

အေကာင<ကး

9:ငအေကာင

ငယများသည

အြမစက0ဖျက

ဆးသည။

9:မးပ0ချန-9:မးေထာငချန

ရတသမးJပးေနာကစ0ကခငးထအေြခာကခချန

(၂)ဖျကဆးမM

(၁)ပ0းမ Oား

33

အေြခာကခချနတငေတPရေသာအဓကကျေသာေရာဂါ9:ငပျကဆးမMများ

သတ။ ။ စ%ကခငးတငးပ%းမ 9ားက@းစကမ3&'ငပျကဆးဆ%းU3 းမ3အေြခအေနြပြခငး များ အလယအလတ န မV'

ေရာဂါများ

ေအာတာေနးရး

ယားရက

ေြခာက ေရာဂါ

(Alternaria

blight)

&'မးU% းမညး

ေရာဂါ

(Black stem)

&'မးရကေြပာက

ေရာဂါ

(Corynespora leaf

spot

ဖားဉမ3ေရာဂါ

(Powdery

mildew)

ဖ%ကေသာသရာပင

နာကျေရာဂါ

(Phytophthora

blight)

&'မးဖ%ေရာဂါ

(Phyllody

disease)

ဗ%ငးရပစပ%း

ေရာဂါ

(Virus

disease)

သပ\အမညAlternaria

sesamiRhizoctonia bataticola

Corynesporacassiicola

Oidium sesami Phytophthora parasitica

Phytoplasmaအ/ပစ/ထကတခ/

Potyvirusအ0ပစ0ထကတ

ခ0

ဖျကဆးပ0

လက2ဏာ

အပငအားလ0းတ

ငြဖစပား၊

စ0ထ0ငး ဆများ

လSငလ ြဖစပား၊

မျEးေစ

ေTကာငလြဖစ

ပား

အပငအားလ0း

တငြဖစပား၊

ေရာဂါ

ရတစသျUး

များေပV တင

အမဖ0ေလးများ

ြဖစေပV

ေြမေပV အစတ

အပ0ငးတင ေရာဂါ

ကျေရာက90င

ရကေWကေစာြခငး၊

မျEးေစမ:စ၍

ေရာဂါြဖစပားေနတ

တသည

အရကမျက9:ာ

ြပငတစခ0လ0းတင

ေပါငဒါ မMန များ

ပကြဖUးထား

သကသ0 ြဖUေဖး

ေန

အရကများတင

ေရစ0အနာကက

ေြပာကများြဖစ၊

ရကေWကေစာJပး

ပငစညေပVတင

ေရာဂါကျေရာက

90ငသည

အရကေသးငယ၊

အပငအေရာင

အစမး ြဖစြခငး၊

Sesame Jassid

9:မးြဖEတညEေTကာ

ငလြဖစ

ပျပ0းေTကာငလ

ြဖစပား90င၊

အထကန90င

သည

(၁) ေရာဂါ

(၂)ဖျကစးမ@

9:မးပ0ချန-9:မးေထာငချန

ရတသမးPပးေနာကစ/ကခငးထအေြခာကခချန

34

ဂU%ြပ2သငေသာပ%းမ 9ား

Major pests

39

35

အေြခာကခချနတင! "မးေစစ-ပဂျပ-းများက-အများဆ-းေတ?ရသည။အထ=းသြဖင ! "မးေစစ-ပဂျပ-းSesame seed bug အေကာငUကးများသညအေြခာကခထားေသာသးေတာငများက-စ-ပယ=ဖျကစးေသာေOကာငအထက!Kနးက-ေလျာကျေစFပးအရညအေသးက-လကျဆငးေစပါသည။ Elamin et al., 2015

၁ &,မးေစစ(ပဂျပ(း Plant bugs

!"မးေစစ-ပဂျပ-း

36

အြခားေသာဂျပ-းများ

၂ &,မးကျ?ငးနကမျ?းများ Chafers / Scarabs

!"မးကျHငးနက(Sesame black beetle)၏ပ-းေလာငးေကာငများသညေြမUကးထတင အသကB"င၍ အြမစက- က-ကဖျကစးသည။အေကာငUကးသည အရကက- က-ကဖျကစးသည။သးေတာငက-မဖျကစးပါ။

37

၃ &,မးဖလမျ?းများ Sphinx moths

စ-ကပျHးမKေ!"ာငးပ-ငးကာလတငြဖစပားေသာပ-းေကာငငယများသညအေြခာကခချနတငလအရကများက-ဆကလကက-ကဖျကဆးသည။သးေတာငက-မဖျကစးပါ။

38

၄ ရကစ(စားခHဝါ Tiger moths

အသးတငကျေသာဖျကပ-း

စ-ကပျHးFပးေနာက ေတ?ရေသာ ပ-းမ AားများြဖစFပးအေြခာကခချနတငလညး အရကများ!"ငသးေတာငများက- ဖျကစးေစတတပါသည။အေြခာကခချနတင သးေတာငများအား

ဖျကစးတတေသာေOကာင အထ=းဂM-ြပHေစလ-ပါသည။

39

၅ ြခ များ Termites

ြခေတာငပ(

အေြခာကခချနတင! "မးM- းတအတငးက-ဖျကစးတတေသာလ၊သးေတာငက-မဖျကစးပါ။

!"မးM- းများဖျကစးြခငး

40

၆ &,မးဖ(ေရာဂါ Phyllody disease

စ#ကပျ4းချနတငကBးစကထားေသာအပငများသည အေြခာကခချနတငလ

ထငH=ားစာေတ8 H=<#ငပါသည။

အေြခာကခချနတင <=မးဖ#ေရာဂါသည <=မးမျ4းေစများသ# မကBးစကေသာလ

ေရာဂါအရငးအြမစက# ေလျာနညးေစရန ေရာဂါြဖစပားထားေသာ <=မးE# းများက# မးE? 8ဖျကစးပါ။

!"မးေထာငချနတငေတ?ရေသာ !"မးဖ-များ

!"မးပ-ချနတငေတ?ရေသာ!"မးဖ-များ

41

ဂU%ြပ2သငေသာဖျကပ%း

&'မးေစစ%ပဂျပ%း

Sesame seed bug

46

42

အေြခာကခချနတင ဂျပ-းေကာငUကးများ ပျသနး၍ !"မးေစက- စ-ပယ=ဖျကစးသည။!"မးအရညအေသး!"င အထက!Kနးက- ကျဆငးေစပါသည။

အ&Zာရာယများေသာ&,မးေစစ(ပဂျပ(း

43

!"မးြဖHနး

89မးေကာငး

အထက&Aနးေလျာကျြခငး

!"မးြဖHနးများြဖစပားြခငး

89မးေစစ#ပဂျပ#း(Sesame seed bug)သားေလာငး89ငအေကာငEကး

2018!"စစစတမး!"မးြဖHနး

7.6 %

44

အရညအေသးကျဆငးြခငး

အကဆစဓါတြမငမားြခငး

!"မးေစစ-ပဂျပ-း(Sesame seedbug)၏စ-ပယ=ဖျကစးမKေOကာငဖကတးအကဆစ

Free fatty acids များတ-းလာFပးအကဆစတနဖ-း Acid valueက-ြမငတကေစသညဟ-ေဖာြပပါB"ပါသည။ Elamin et al., 2015

ေြမပတငလ !"မးကသ - အေစစ-ပဂျပ-း(Groundnut sucking bug) များြဖစပားသညဟ-ေဖာြပပါB"ပါသည။ Samaila and Malgwi, 2012

ြမနမာ! "မးက-လေသချာစာစစေဆးရနလ-အပပါသည။

45

၄။ အမျ3းမျ3းေသာကာကယ-.မနငးမ4နညးေပSလ)က၍

ပ)းမ 8ားေရာဂါကာကယထနးချ3ပြခငး

46

ကာကယ89မနငးနညးအမျ(းမျ(းက#သC9ရနလ#အပပါသည။ပ#းမ Iားြဖစပားရန

စ#ကခငးပတဝနးကျငက#ြပ(လ#ပ8#ငလMငပ#၍ထေရာကမညြဖစသည။

ေရာဂါပ(းမ 9ားများကာကယထနးချ?ပနညး

ကာကယ80မ8 0ငးနညးအဓကကျေသာနညးလမး

ဓါတ/နညး

(Chemical method Agrochemicals / Pesticides

ဇဝနညး

(Biological method

TOပနညး

(Physical method

T/ းရာနညး/ ေဂဟနညး

Cultural method /Ecological method

Natural Enemies,Antagonistic Microorganisms,BiologicalPesticides, Pheromon

Catching and killing, Quarantine,Light,Color,Heat.,etc

Crop rotation, Mixed cropping, Intercroping, Barrier plants,Implantation, Enemy Plants, Plowing, Cleaning, Fertilizer management, Resistant Varieties, etc.

47

ဓါတ#ပ#းသတေဆးများသ#းစနညးသညထေရာကေသာလပထ#နညးတခ#ထသာပ#းသတနညးမဟ#တပါ။

သဘာဝေလာကZကး Natural world တငဖျကပ#းများH=သလ#သဘာဝမတေဆပ#းများလH=ေနVကသည။မတေဆများ၏သး<=ဖျကပ#းများအေပRမBတည၍သားရေကာင(Predator)၊ကပပါးေကာင(Parasite)များH=XပးေရာဂါြဖစေစေသာသကH= (Antagonistic microorganisms)များလH=ေနပါသည။ဇဝနညးတငလ Pheromone များအသ#းြပ4Vကပါသည။စ#ကခငးေပRလ#က၍ဇဝနညးြဖငသး<=ဖျကပ#းများက#ကာကယ<=မနငးနညး(Biological pesticides)များက#လကျယြပနစာအသ#းြပ4လျကH=ပါသည။

EBပေဗဒနညးဆ#သညမ=ာအပBက#သ#း၍ပငမြဖစပားသညေရာဂါ<=ငသး<=ဖျကပ#းက#ကာကယ<=မနငးြခငးြဖစသည။

ေဂဟေဗဒနညးဆ#သညမ=ာအပင<=ငဖျကပ#း၏ဆက<ယမ?<=ငဖျကပ#း<=ငသဘာဝပတဝနးကျငဆက<ယမ?က#ေကာငးစာနားလညXပးကာကယ<=မနငးြခငးြဖစသည။အလနအေြခခကျေသာနညးလမးြဖစသည။

ပ(းမ 9ားေရာဂါကာကယ&,မနငးနညးလမးများ48

12မးစ:ကပျ@းရာတငGAPအပါအဝငဘကစ:သး12ကာကယေရးနညးလမးများ(IPM)က:လ အေြခခIပး တဖကကျငသ:း#ကပါစ:

ကငးဆငးေလလာချနရေသာ ဖျကပ:းများ12င ေရာဂါများ၏သတငးအချကအလကများေပL မMတည၍ကာကယ12မနငး#ကပါစ:

ဘကစ:သး12ကာကယေရး(IPM)ဆ:သညမ2ာ ဓါတ:ပ:းသတေဆးတစမျ@းထက:အသ:းြပ@ြခငးမဟ:တပ ေနရာေဒသက:လ:က၍ ရ1:ငသမS နညးလမးမျ@းစ:ြဖငကာကယ#ကပါစ:

ပ:းသတေဆးများက: အသ:းြပ@သညအခါ သငေလျာေသာပ:းသတေဆးများက: သငေတာစာအသ:းြပ@1:ငြခငးသည အလနအေရးTကးပါသည။ DOApp 12င ေဆးအVWနး အတ:ငးတကျစာ လ:ကနာသ:းစ#ကပါစ:

ေအာဂနစစ:ကပျ@းရာတငလ သဘာဝပစXညးများက: အသ:းြပ@သညမ2ာများေသာလထ:ပစXညးများ၏ စတချစာသ:းစ1 :ငမY1 2င ထေရာကစာကာကယ12မနငး1:ငမYက:ဂZ:ြပ@စစေဆး#ကပါစ:

ပ/းမ Jားေရာဂါကာကယ80မနငးမ@အယOအဆများ

49

ြဖစပားမ?အများဆ#းေရာဂါ<=ငပ#းမ &ားများမ=ာသH=နားလညရနလယကBေသာလ

ဆကတ#ကြဖစပားေနေသာေရာဂါပ#းမ &ားများမ=ာနားလညရနခကခသည။

ဥပမာ-ေတာငသBတစဥး၏စ#ကခငး တစဧကအထက<?နး-100 ြဖစXပးအရညအေသးမ=ာ-B

ြဖစေနသည။ထ#အေြခအေနက# ေတာငသBအေနြဖင ပ#မ=နထက<?နးဟ# သေဘာမထားသငပါ

ဖျကပ#းများအားေကာငးစာ<=မနငး<#ငပါကတစဧကအထက<?နး-130ထတ#း<#ငXပး

အရညအေသးမ=ာလ A Level ြဖစလာ<#ငပါသည။

ပ#းသတရမညဆ#၍လအလနအက_ ပ#းသတေဆးက# အားမက#းေစလ#ပါ။

ဓါတ#ပ#းသတေဆးတခ#ထကကာကယ<=မနငးနညး မဟ#တပါ။

ပျကဆးဆ#းE? းမ?များက# တကျစာသH=ရနအတက ပ#းမ &ားေရာဂါြဖစပားမ?အေြခအေန<=င

ပမာဏများ-အရညအေသးများ၏ ပျကဆးမ?စစတမး(Damage Analysis) များြပ4လ#ပရန

လ#အပလ=ေပသည။

ဆကတ(ကြဖစပားေနေသာေရာဂါပ(းမ 9ား

အေJကာငးမ,ာနားလညရနခကခ

50

ြမနမာ!-ငငB"! "မးေစများတကအOကHြပHထားေသာပ-းသတေဆးများDOA Plant Protec\on App

51

ကာကယ80မနငးရမညပ/းမ Jားများ လကWဏာများ

Acephate

Cypermethrin

Dimethoate

Flubendiamide

Imidacloprid

Lambda-Cyhalothrin

Thiamethoxam

9:မးြဖEတညE (Jassids), 9:မးေစစ0ပဂျပ0း (Plant bugs), 9:မးရကလပပ0း

(Pyralid moths), 9:မးဖလ(Sphinx moths), ရကစ0စားခGဝါ(Tiger

moths), 9:မးသးလ0းေဖာကပ0း (Owlet moths)

Organophosphorus insecticides, Systemic action

9:မးကျEငးနက (Chafers), 9:မးဖလ (Sphinx moths),

ရကစ0စားခGဝါ (Tiger moths) , 9:မးသးလ0းေဖာကပ0း (Owlet

moths)

Synthetic pyrethroid insecticides, Broad insecticidal spectrum, Residual activity

9:မးြဖEတညE (Jassids), 9:မးေစစ0ပဂျပ0း (True bugs),

9:မးရကလပပ0း(Pyralid moths), 9:မးသးလ0းေဖာကပ0း (Owlet

moths)

Organophosphorus insecCcides, Systemic acCon, Residual acCvity

9:မးဖလ (Sphinx moths), ရကစ0စားခGဝါ (Tiger moths) Diamid insecticides, Residual activity

ြဖEတညE(Jassids): အရကေအာကတငZ:၍ အပငေပါကJပး

ေနာက ြဖEတပ0းစ0ပစားမMZ:ေသာေTကာင မျEးေစလGးနယသင

Neonicotinoid insecticides, Systemic action, Residual activity

9:မးကျEငးနက (Chafers)Synthetic pyrethroid insecticides, Broad insecticidal spectrum, Residual activity

9:မးြဖEတညE (Jassids), 9:မးေစစ0ပဂျပ0း (True bugs) NeonicoCnoid insecCcides, Systemic acCon, Residual acCvity

ပ/းသတေဆး

မ"တချက-၁ Plant protection mobile application PPD DOA, Myanma2020!"စ11လေတ? B" 2020!"စထ-တDOA App Plant Protection

Division HP 2020!"စ10လပ-ငးေတ? B" Pesticide registration board HP 2020!"စ10လပ-ငးေတ? B" ! "င ဂျပနသး!"ကာကယေရးအသငး 2006 က-မ"ြငမးြပHစ-သည။ပ-းသတေဆးအမညများက- အများသ-းအမည Common

nameြဖငသာေဖာြပပါသည။

မ"တချက-၂ Chlorpyrifos အား 2021 !"စ လပ-ငးတငကနသတတားြမစDOA Plant Protection Division HP 2020 !"စ10 လပ-ငးတငေတ? B"

2020 !"စထ-တ DOA App မ"ဖယထ-တလ-ကသည။

မ"တချက-၃ ပ-းသတေဆးတမျHးထက-ထပခါထပခါသ-းြခငးသည ေဆးယဥြခငးPesticide resistance ြဖစေစေသာေOကာင ေB"ာငOကဥသငပါသည။

52

ြမနမာ&,မးတကသငေလျာေသာပ(းသတေဆးဇယား

pg-51 ေအာကေြခမ,တချက

ြမနမာ!-ငငB"! "မးေစများတကအOကHြပHထားေသာမKသတေဆးများ-၁DOA Plant Protection App

53

Azoxystrobin 9:မး[0 းမေရာဂါ (Black stem), 9:မးရကေြပာကေရာဂါ

(Corynespora leaf spot), ဖ0ကေသာသရာပငနာကျေရာဂါ (Phytophthora blight)

Chlorothalonil

Cymoxanil ဖ0ကေသာသရာပငနာကျေရာဂါ (Phytophthora blight)

Difenoconazole ဖားဥမMေရာဂါ (Powdery mildew)

Dimethomorph

Fosetyl-AL

Hexaconazole

Iprodione

မ@သတေဆး ကာကယ80မနငးရမညေရာဂါများ လကWဏာများ

Strobilurin fungicides, Broad fungicidal spectrum, Preventive effect, Curative effect

ေအာတာေနးရးယားရကေြခာကေရာဂါ(Alternaria blight),

9:မးရကေြပာကေရာဂါ (Corynespora leaf spot), ဖားဥမMေရာဂါ

(Powdery mildew)

Fungicides of other group, Broad fungicidal spectrum, Preventive effect

Fungicides of other group, PrevenCve effect, CuraCve effect

ဖားဥမMေရာဂါ (Powdery mildew)

ဖ0ကေသာသရာပငနာကျေရာဂါ (Phytophthora blight)

ဖ0ကေသာသရာပငနာကျေရာဂါ (Phytophthora blight)

ေအာတာေနးရးယားရကေြခာကေရာဂါ (Alternaria blight),

9:မးရကေြပာကေရာဂါ (Corynespora leaf spot)

Sterol biosynthesis inhibitors, Systemic action, Preventive effect, Curative effect

Fungicides of other group, Preventive effect

Organophosphorus fungicides, Systemic action, Preventive effect, Curative effect

Sterol biosynthesis inhibitors, PrevenCve effect

Dicarboximide fungicides, Preventive effect

ြမနမာ!(ငင@"!"မးေစများတကအBက8ြပ8ထားေသာမDသတေဆးများ-၂DOA Plant Protection App

54

Kresoxim methyl ဖားဉမMေရာဂါ (Powdery Mildew) Strobilurin fungicides, Broad fungicidal spectrum

Mancozeb ေအာတာေနးရးယားရကေြခာကေရာဂါ(Alternaria

blight), 9:မး[0 းမညးေရာဂါ (Black stem),

9:မးရကေြပာကေရာဂါ (Corynespora leaf spot),

ဖ0ကေသာသရာပငနာကျေရာဂါ (Phytophthora blight)

Organic suffer fungicides, Residual activity, Preventive effect

Metalaxyl ဖ0ကေသာသရာပငနာကျေရာဂါ (Phytophthora blight) Amide fungicides, Systemic fungicides, Preventive effect, Curative effect

Myclobutanil ဖားဉမMေရာဂါ (Powdery mildew) Sterol biosynthesis inhibitors, Preventive effect, Curative effect

Propiconazole ေအာတာေနးရးယားရကေြခာကေရာဂါ (Alternarial

blight), 9:မး[0 းမညးေရာဂါ ( Black stem)Sterol biosynthesis inhibitors, Systemic action, Preventive effect, Curative effect

Sulfur ဖားဉမMေရာဂါ (Powdery mildew) Inorganic fungicides, Preventive effect

Tebuconazole9:မး[0 းမညးေရာဂါ (Black stem), ဖားဉမMေရာဂါ

(Powdery mildew)

Sterol biosynthesis inhibitors, Systemic acTon

Thiophanate methyl ေအာတာေနးရးယားရကေြခာကေရာဂါ (Alternaria

blight), 9:မး[0 းမညးေရာဂါ (Black stem),

9:မးရကေြပာကေရာဂါ (Corynespora leaf spot)

Benzimidazol fungicides, Systemic action, Broad fungicidal spectrum, Residual activity, Preventive effect, Curative effect

ြမနမာ'(မးတကသငေလျာေသာမ2သတေဆးဇယားpg-53-54 ေအာကေြခမ(တချက

မ"တချက-၁ Plant protection mobile application PPD DOA, Myanma2020!"စ11လေတ? B" 2020!"စထ-တDOA App Plant Protection

Division HP 2020!"စ10လပ-ငးေတ? B" Pesticide registration board HP 2020!"စ10လပ-ငးေတ? B" ! "င ဂျပနသး!"ကာကယေရးအသငး 2006 က-မ"ြငမးြပHစ-သည။မKသတေဆးအမညများက- အများသ-းအမည Common nameြဖငသာေဖာြပပါသည

မ"တချက-၂ မKသတေဆးက- Benomyl !"ငCarbendazimက-သ-းရနWAနးထားေသာလယခ-အခါတငမသ-းရနတားြမစထားပါသည Banned-Lists-2020

မ"တချက-၃ မKသတေဆးတမျHးထက-ထပခါထပခါသ-းြခငးသည ေဆးယဥြခငးPesticide resistance ြဖစေစေသာေOကာင ေB"ာငOကဥသငပါသည။

55

Organophosphorus insecticides ြဖစေသာChlorpyrifosက/202180စလ ပ/ငးမ0ာမသ/းစရနတားြမစ

PPD, DOA HP 202080စ10လ ပ/ငးမ0ာေလလာေတ a0

80မးတက 80မးကျ4ငးနက Chafers 80မးဖလ(Sphinx moths)ရကစ/စားခOဝါ Tiger moths 80မးသးလ/းေဖာကပ/း(Owlet moths)အတကသ/းQကသည

အြခားပ/းသတေဆးများမ0ာ Synthetic pyrethroid insecticide80ငCypermethrinတ/ ြဖစသည။

အလားတOပင Lambda-Cyhalothrin က/လ ပ/းသတေဆးအြဖစသ/း။

ဂျပနတင Chlorpyrifos 80င Cypermethrinက/ေရာငးချလျကa0ေသာ

လ 80မးအတကေတာ မ0တပ/တငထားြခငးမa0ေသးပါ။

ပ(းသတေဆး Chlorpyrifosကနသတ

တားြမစ

56

ဂျပန&%ငငV'ပ%းမ 9ားကာကယ&'မနငးမ3များ

ရညZ9နး

61

57

၁။ ပ(းမ 9ားကာကယ&,မနငးမAစနစ

ဂျပနတငသး<=ကာကယေရးဥပေဒ Plant protection law က#အေြခခ၍ေဒသဆ#ငရာအစ#းရမ=လ ပ#းမ &ားေရာဂါြဖစပားမ?ခနမ=နးချကစစတမးေကာကယBြခငး Pest forecastingundertaking က#ေဆာငရကလျကH=သည။

ထ#စစတမးေကာကယBမ?အားစ#ကပျ4းေရးသစေတာ<=ငေရလ#ပငနးဝနZကးဌာနမ= တာဝနယBစစတမးေကာကပါသည။ရH=လာေသာအချကအလကများက# အချန<=င တေြပးည ေဒသဆ#ငရာအစ#းရသ#တငြပပါသည။

ေဒသဆ#ငရာအစ#းရတငလသ#ေတသနဌာနများH=Xပးေဒသအလ#ကြဖစပားေနေသာပ#းမ &ားေရာဂါများက# သ#ေတသနြပ4လ#ပXပး ကာကယ<=မနငးနညးများ ထေရာကမ?H=မH=က#သ#ေတသနြပ4လျကH=ပါသည။

ထ#အြပင စ#ကပျ4းေရးသစေတာ<=ငေရလ#ပငနးဝနZကးဌာန၏ ေဒသအစ#းရမ=”ပ#းမ &ားေရာဂါကာကယ<=မနငးေရးလမးb&န”က#လေရးသားြပ4စ#ထားပါသည။ထ#စာအ#ပထတငပ#းမ &ားေရာဂါကာကယ<=မနငးနညးများအေသးစပေဖာြပပါH=ပါသည။

58

၂။ဘကစ(သး&,ကာကယေရး(IPM)လမး\9နချက

ဂျပနတငဘကစ#သး<=ကာကယေရးစနစ IPM က#အေြခခ၍စ#ကပျ4းေရးလ#ပငနးများက#

တ#းြမcငေဆာငရကလျကH=ပါသည။

IPMစနစသည ပ#းမ &ားေရာဂါြဖစပားရနခကခေသာပတဝနးကျငြဖစေစရန

Zက4တငကာကယြခငး ၊ကာကယထနးချ4ပရနဆ#းြဖတချငး ဆ#းြဖတြခငး

အမျ4းမျ4းေသာနညးများသ#း၍ကာကယြခငး ကာကယ<=မနငးြခငး ဟBေသာအဆင

သ#းဆငပါဝငသည။ စ#ကပျ4းေရးသစေတာ<=ငေရလ#ပငနးဝနZကးဌာန 2005

Zက4တငကာကယြခငး အရ စ#ကပျ4းေရးZက4တငကာကယမ?နညးလမးက#အဓကထား၍

ပ#းမ &ားြဖစပားမ?နေသာစ#ကခငးက#ေရးXပး ေလလာပါသည။ြဖစပားသညေရာဂါပ#းမ &ားများက#

သ#းသပ၍ သတမ=တဆ#းြဖတြခငး အြပင ကာကယတ#ကဖျကြခငး က#လေရးချယပါသည

ဓါတ#နညး၊ EBပနညး၊ ေဂဟနညးများက#သငေလျာသလ#အသ#းြပ4ေလH=ပါသည။

pg-61က#းကား

ပ#းမ &ားေရာဂါြဖစပားမ?အေြခအေနမ=ာေဒသက#လ#က၍ကြပားသည။စ#ကပျ4းေရး သစေတာ<=င

ေရလ#ပငနးဝနZကးဌာန၏လမးb&နချကအတ#ငး ေဒသဆ#ငရာအစ#းရ (စရငစ#များ)<=င

စ#ကပျ4းေရးသမဝါယမအသငးများ၏b&နVကားချကများအတ#ငး IPM စနစက#သ#းစလျကH=သည

59

၃။ ပ(းမ 9ားေရာဂါကာကယ&,မနငးရနအတကပ(းသတေဆးသ(းြခငး

ပ#းသတေဆးက#IPM စနစတငလအသ#းြပ4လျကH=သည။သ#းစနညးများက#ဓါတ#ပစdညးထနးချ4ပနညးဥပေဒြဖငတငးကျပစာထနးချ4ပထားသည။ပ#းသတေဆးအလ#က သတမ=တထားေသာသး<=ကာကယ<#ငေသာပ#းမ &ားေရာဂါများ၊အသ#းြပ4ပ#၊အသ#းြပ4ရမညကာလ၊အသ#းြပ4ရမညအZကမအ

ေရအတကများက#အေသးစတသတမ=တထားသည။

သငေတာေသာပ#းသတေဆးများက# သငေလျာသလ#သ#းစ< #ငရနေဆးb&နးတငတကျစာေဖာြပထားသည။ေတာငသBအေနြဖင တကျစာ မလ#ကနာပါက ဥပေဒအရေရာလBမ?ကeအရပါတငးကျပစာအေရးယBသည။

ပ#းမ &ားထနးချ4ပေရးလမးb&နချက <=ငပ#းသတေဆးတဆပ က#လ#က၍သငေတာေသာပ#းသတေဆး

က# သငေလျာေသာပမာဏြဖငသ #းစပါကဓါတ#ဓါfကငးမကျန<#ငပါေတာငသBအေနြဖငလဓါတ#ေဆးက#စတချစာသ#းစ< #ငပါသည။

pg-62 က#းကားပ*းမ <ားထနးချKပေရးလမးO<နချက/0င

ပ*းသတေဆးတဆပဥပမာ

60

65

၁။ပ,းမ Hားအ'aရာယက, က9တငကာကယြခငး

ေဂဟေဗဒနညး

သဘာဝအကျ4းြပ4ပ#းမ &ားများနညး

ေဟာမ#နးဖ8စညးမ?နညး

၂။ ပ#းမ &ားကာကယ<=မ<=ငးြခငးရာသဉတ#အေြခအေနက#ခန မ=နးြခငးပ#းမ &ားြဖစပားမ?<?နးက# တကချကြခငးစးပားေရးအေြခအေနများက# သ#းသပြခငး

၃။ သငေလျာေသာကာကယနညးမျ4းစ#က# အသ#းြပ4ြခငး

ဇဝနညး

EBပနညးဓာတ#နညး

(ဂျပန<#ငင စ#ကပျ4းေရး သစေတာ<=င ေရလ#ပငနး ဝနZကးဌာနမ= က#းကားချက ၂၀၀၅

ဘကစ-သး!"ကာကယေရးနညးလမးများ (IPM) (ဂျပနနညးစနစ)

IPM၏အေြခခလ#ပေဆာငမ?များသည <#ငင< =င ေဒသေပRလ#က၍ ကြပားြခားနားသည

61

ဂျပန+,&,မးတကမ,တပ(တငထားေသာပ(းသတေဆးများ

62

ပ6းသတေဆး ေရာငးက6နအမညသ*းစရမညကာလ/0င

(PHI)ေဆးဖျနးချန

အေရအတက

ပ*းသတေဆးလကSဏာများ/0ငဥပေဒအရ

သတမ0တထားေသာဖျကပ*းများ

Chlorantraniliprole Prevathon မရတသမးမ0(14)ရကထ

အနဆ/း (2) =ကမ

Diamide InsecticideResidual activityCotton bollworm အတက

Diazinon Diazinon မျ4းမချမ

(1)=ကမ

Organophosphorus insecticideSystematic insecticidesBroad fugicidal spectrumCutworms အတက

Permerthrin Adion မရတသမးမ0(3)ရကအလ/

အနဆ/း (3) =ကမ

Synsetic pyrethroid insecticideResidual activityAphids အတက

Saccharifiedreduced starch

Ecopita မရတသမးခငရကအထ

အ=ကမအကနအသတမa0

Polysaccharides insecticideOligosaccharide တငလသ/းPပး

Spiracle blocking insecticidesAphids အတက

မ0တချက။ ဂျပနမ0ာ80မးစ/ကဧက200haသာစ/ကပျ4းPပးမ0တပ/တငထားေသာပ/းသတေဆးမ0ာအနငယသာa0သည။

စ-ကပျHးေရးဉးစးဌာန DOA

စ-ကပျHးေရးသ-ေတသနဉးစးဌာန DAR

ဆထကသး!"သ -ေတသနဌာန (DAR)

မေကး!"ငကယားDOA

ေဘာလခFမH ?နယM- းများ!"ငေအာငလFမH ?နယM- းများကယား!"ငမေကးမ"!"မးေတာငသ=များ

ယခ-B"ငးလငးတငြပချကများက- ဂျပန!-ငင စ-ကပျHးေရး သစေတာ!"ငေရလ-ပငနးဝနUကးဌာန ၏အက=အညြဖင JAICAFမ" ပ=းေပါငးပါဝင ေဆာငရကသည။

ေကျးဇ?းအထ?းတငပါသ

ည

63

ြမနမာ&%ငငV'& 'မးစ%ကပျ2းမ3များ

ဖH Eဖ2းတ%းတကေစရနရညရယပါသည

ြမနမာ&%ငငV'&'မးစ%ကခငးများတငေတHရေသာပ%းမ 9ားေရာဂါများ&'ငကာကယ&'မနငးနညးများ

ခ%&'စ လပ%ငး

ဂျပနစ%ကပျ2းေရး&'ငသစေတာဆ%ငရာ&%ငငတကာပ@းေပါငးေဆာငရကမ3အသငး