١
جمهوري اسلامي ايران
وزارت جهــاد كشــــــاورزي
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي
موسسه تحقيقات علوم باغباني
هاي گرمسيري خرما و ميوه پژوهشكده
61355- 16خرمشر، ص پ - جادة ساحلي اهواز 10اهواز كيلومتر : نشاني ناشر
هاي گرمســيرير خرما و ميـوه دهپژوهشک
٢٤٢٣٢٢١- ٢:تلفن
دستورالعمل فني
اي نخل خرماسخت بالپوشان قرتطينه
: نويسنده
مسعود لطيفيان
مؤسسه تحقيقات علوم باغباني عضو هيأت علمي
هاي گرمسيريپژوهشكده خرما و ميوه
ب
ت
اي نخل خرماسخت بالپوشان قرتطينه
: نويسنده
عضو هيأت علمي مسعود لطيفيان
مؤسسه تحقيقات علوم باغباني
هاي گرمسيريپژوهشكده خرما و ميوه
ث
شناسنامه نشريه
وزارت جهادكشاورزي
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي
پژوهشكده خرما و ميوه هاي گرمسيري - وسسه تحقيقات علوم باغباني كشورم
اي نخل خرماسخت بالپوشان فرنطينه :وان نشريهعن
مسعود لطيفيان: هام و نام خانوادگي نگارندن
مجيد اماني و بهار راد :خانوادگي ويراستاران ام و نامن
هاي گرمسيريا و ميوهپژوهشكده خرم - قيقات علوم باغباني كشورتحسسه مو:اشرن
:ماره نشريهش
نسخه 100):تيراژ(مارگان ش
1395زمستان :اريخ انتشارت
ج
طالبفهرست م
صفحه عنوان
2 اهداف آموزشي
2 مقدمه
Rhynchophorus ferrugineus 3سرخرطومي حنايي نخل خرما
4 اياقدامات قرنطينه
Rhynchophorus phoenicis 6سرخرطومي آفريقايي نخل
Sphenophorus parampunctatus 6سرخرطومي دمبرگ
Daralomus sp. 7سرخرطومي گرده خوار خرما
Acanthophorus arabicus( 7(سوسك شاخك بلند بزرگ
Elaphidion villosum( 7(سوسك شاخك بلند سرپهن
8 اياقدامات قرنطينه
8 هاي شاخدارسوسك
9 اقدامات قرنطينه
Bostrichidae( 10(خت پوست شاخدار هاي سسوسك
Buprestidae( 11(هاي سرپهن سوسك
Lymexylidae 11سوسك چوبخوار خانواده
Lucanidae( 12(هاي گوزني سوسك
Scolytidae( 12(هاي پوستخوار سوسك
Coccotrypes dactyliperda 12 سوسك سنگي خرما
12 اقدامات قرنطينه
13 هاي تكميليتوصيه
Exclusion( 14( جلوگيري از نفوذ: گام اول
Eradication( 15( حذف: گام دوم
Protection( 16( حفاظت: گام سوم
Immunization( 16( سازيايمن: گام چهارم
16 منابع مورد استفاده
٢
اهداف آموزشي
و حتي گاهي ، باعث صدمات اقتصادياز كشورهاي جديدمضر كشاورزي سخت بالپوشانحمله و طغيان
هاي كشور از جمله شرايط نخلستان .است هاي اخير شدهداري در سالنخلاجتماعي بسيار شديدي در جوامع
هاي اخير زمينه را براي نفوذ آقات چوبخوار راسته سخت بالپوشان فراهم هاي آبي و خشكساليسن بالا، تنش
هاي پوستخواري كه امكان ورود به نخلستانهاي چوبخوار و ترين سوسكمهمر اين نوشتار د. نموده است
.شودپرداخته مي ها به كشواز ورود آنجلوگيري ، معرفي شده و راهكارهاي قرنطينه و رنداكشور را د
مقدمه
، Curculionidae ،Cerambycidaeهاي گونه مختلف از سخت بالپوشان خانواده 26كلي به طور
Scarabaeidae ،Bostrichidae ،Buprestidae ،Lucanidae وLaymexylidae خرما فعاليت بر روي نخل
و Scarabaeidae ،Cerambycidaeهاياين گروه آفات در خانواده %50در حدود . چوبخواري دارند
Curculionidae ها در و درجه اهميت اقتصادي آن اي نخل خرمابالپوشان قرنطينهسختترين مهم. قرار دارند
. است درج شده 1جدول
نخل خرما ايقرنطينه سخت بالپوشان -1جدول
درجه اهميت گونه خانواده
Curculionidae
Rhynchophorus ferrugineus +++ Sphenophorus parampunctatus + Rhynchophorus phoenicis ++ Daralomus sp. + Acanthophorus arabicus + Elaphidion villosum + Oryctes boas + Oryctes sahariensis + Oryctes rhinoceros ++ Oryctes nasicornis + Stratigus julianus + Potosia angustata + Xyleborus perforans + Dinapate wrightii +
Buprestidae Julodis spectabilis + Julodis caillaudi +
Lymexylidae Protomelittoma insulare + Lodoicea malivica +
Lucanidae Eurytracchelus sp + Scolytidae Coccotrypes dactyliperda +
كم+ زياد ++ خيلي زياد +++
٣
)Rhynchophorus ferrugineus(سرخرطومي حنايي نخل خرما
و خاورميانه از سرعت به گذشته دهه سه طول در اما است، آسيا جنوب بومي )RPW( سرخرطومي حنايي
آفت اين بانيميز دامنه و ييهوا و آب به دليل سازگاري وسيع. است يافته گسترش مديترانه منطقه به آفريقا شرق
16 به متعلق گونه 26 از بيشاين آفت به . است شده گزارش مريكاآ جنوب و اروپا آفريقا، اقيانوسيه، آسيا، در
گزارش آسيا شرقي جنوب در نارگيل بتدا بر روي ا در آفت اين. كندمي حمله جهان سطح درگياهي جنس
شده شناخته جهان مختلف مناطق در خرماقناري و هاي لنخ مهم آفاتيكي از عنوان به حاضر حال دره و شد
.)Morici, 1998( است
و دراز خرطوم با ،مترميلي 10× 35مايل به نارنجي و به ابعاد قرمزبه رنگ حشرات كامل سرخرطومي
ديده تيره هايلكه سينه قفسه پشت قسمت در. )1شكل (شودرا شامل مي كل طول از سوم يك حدود كه خميده
خرطوم .شوددر جنس ماده ديده نمي پوشيده شده كه كوتاه ايقهوه موياز پشتي قدامي نيمه ،نرها در .شودمي
به قادر و يافته توسعه خوبي بهبالغ بال سرخرطوميدر . نرها است از ترطولاني و ترخميده تر،باريكها ماده
).Lepesme, 1947(باشند مي طولاني پروازهاي انجام
Rhynchophorus ferrugineusطومي حنايي خرما سرخر -1شكل
۴
اياقدامات قرنطينه
اعمال شده آفت اين گسترش از جلوگيري براي مختلف كشورهاي توسط شديد ايقرنطينه هايمحدوديت
پيش آگاهي و نتيجه در .استبسيار مهم نخل مرگ از جلوگيري براي RPWحمله به موقع تشخيص. است
آلودگي جا كه تشخيص از آن. است RPW كنترل تلفيقي مديريت موفق برنامه در اسياس عنصر يكرديابي
RPW هنگام زود تشخيص تردقيق هايروش توسعه براي هاييتلاش است، دشوار اوليه حمله آفت لدر مراح،
خلن اگر حال، اين با. است دشوار بسيار درمان ،گردد آلوده RPW توسطنخل كه هنگامي. است جريان در
,EPPO 2008( دارد وجود بهبود امكان ،انجام شود حمله اوليه مراحل در درمان وشود داده تشخيص آلوده
2009; Malumphy and Moran, 2007; Dembilio et al., 2009; OJEU, 2008; ( .
Al-Shawaf et( است حمله اوليه علائم تشخيصسرخرطومي حنايي خرما هجوم با ارتباط در اصلي مسئله
al., 2013 ; Giblin-Davis et al., 2013 .(به مناطق آلوده گياهان صادراتاز طريق ي حنايي خرماسرخرطوم
) EPPO, 2008( گسترش يافته است مديترانه حوزه در خيلي سريع وشده پراكندهمختلف خرماخيز جهان
در آفت اين جديد تهاجم از گيريجلو براي ايپيشگيرانه اقدامات اروپا اتحاديه ،2007 سال طي در. است
قرنطينه هايروش شامل اقدامات اين حال، اين با). OJEU, 2010، 2008، 2007( اعمال نمود اروپا جامعه
.شدنمي گياهي
در. در پرتكل اتحاديه اروپا ارائه شده است آفتكنترل اين مديريت براي فيزيكي و شيمياييهاي روش
استفاده ايآفات قرنطينه مشكلات با مقابله براي ايگسترده طور به تدخينيسموم انواع شيميايي، سموم ميان
قرار هدف براي الاب تيسم و نفوذبه دليل قدرت ) CH3Br( برومايد متيل و) PH3( فسفين مثال براي. شودمي
سوراخ ماده يك نوانع به آن نقش به توجه با يد،اموبرمتيل كاربرد . اي بسيار مناسب هستندقرنطينه آفات دادن
عنوان بهتدخين فسفين حال، اين با. است شده ممنوع ملل سازمان مونترال پروتكل براساس اوزون كننده لايه
).MARM, 2014(باشد مي پذير امكان اقتصادي و ثرؤم سم گازي
۵
ومي حنايي خرما اي سرخرطقرنطينه روش درمان عنوان به فسفيد آلومينيوم ات انجام شده با استفاده ازمطالع
رشد آفت مراحل تمام كشتن براي آزمايشگاهي شرايط در روز 3 مدت به متر/ گرم 14/1 دوزنشان داد كه
. )Llácer and Jacas, 2010; Dembilio and Jaques, 2015(كافي است
30 مدت بهدرصد از طريق فروبردن پاجوش آلوده 0.004پرونيل كش حشره توسعه سعودي عربستان در
).Al-Shawaf et al., 2013(ه است دش توصيه قرنطينهبراي نقل و حمل از قبل دقيقه
Rhynchophorus phoenicisسرخرطومي آفريقايي نخل
اين سوسك بدن طول. هاست كه توانايي آسيب زدن به نخل خرما را داردنوعي ديگر از سرخرطومي
.است جوان هاينخل خصوص بهنخل مخرب و مهم آفات از بزرگ سوسك اين. است متر ميلي 25 حدود
گونه ديگري از همين . است Rhynchophorus هايگونه ديگر به شبيه آفريقاييسرخرطومي زندگي چرخه
توانايي خسارت R. palmarumو با نام علمي هجنس وجود دارد كه از نظر ظاهري بسيار شبيه همين گونه بود
.)2شكل (زدن به انواع نخل را دارد
سرخرطومي آفريقايي نخل گونه هاي -2شكل
۶
Sphenophorus parampunctatusسرخرطومي دمبرگ
باشدميفعال قديم و جديددنياي بوده كه بر روي انواع نخل در Sphenophorinisاز قبيله اين آفت
در هگون اين. كندله ميحم نيشكر اين گونه در نيمكره شرقي به انواع گياهان از جمله انواع نخل و. )3شكل (
.خل خرما توانايي خسارت زايي داردو ن نيشكر روي هندو غرب مريكاآ
سرخرطومي دمبرگ نخل -3شكل
گونه اين جنس روي انواع نخل است كه در منطقه فلوريداي آمريكا ترينمخربسرخرطومي دمبرگ
. از انواع نخل گزارش شده است گونه ده ازروي بيش
.Daralomus sp گرده خوار خرماسرخرطومي
هاي ماده نخل خرماي رقم مجول در عربستان سعودي گزارش بر روي اسپاتسرخرطومي گرده خوار خرما
.گرديده است
)Acanthophorus arabicus(سوسك شاخك بلند بزرگ
در حشره كامل . شاخك بلند بزرگ يكي از آفات نخل خرما در بعضي از مناطق خرماخيز است سوسك
به Anthracocentrus arabicus حشرات كامل سوسك. كندمي زندگيتنه اطراف خار هايشاخهاطراف
به مايل ايقهوهحشرات كامل درشت و به رنگ .كنداستفاده مي هحمل براي خود آرواره ت مهاجم بوده و ازدش
طول بدن اين .)4شكل ( ر استمتميلي 72ها متر و طول آروارهسانتي 11طول بدن حشره كامل . ندسته زرد
. برابر سوسك شاخك بلند خرما است 4 حشره تقريباً
٧
حشره كامل سوسك شاخك بلند بزرگ -4شكل
)Elaphidion villosum(سوسك شاخك بلند سرپهن
. )5شكل ( است بالپوش روي تيره هايلكه با زرد ايقهوه رنگ بدن .است مترميلي 4-3 سوسك نطول بد
اين .خاردار است پاران بخش. است بدنطول از هاي اين خانواده، طول شاخك بيشترسوسك از اريبسي مانند
.آفت از روي نخل خرما در عربستان گزارش شده است
سوسك شاخك بلند سرپهن -5شكل
اياقدامات قرنطينه
هاي اي سوسكرنطينهترين اقدامات قهاي آلوده نخل خرما از مهمجلوگيري از ورود پاجوش و ساير بافت
هاي نخل خرما به بايست بافتدر هنگام واردات نهال يا پاجوش يا در مبادلات ژرم پلاسم مي. شاخ بلند است
.دقت مورد بازديد قرار گيرد
هاي شاخدارسوسك
حشرات كامل .وارد كنند خرما هاينخل به جدي اتصدم توانندمي ي يا شاخداركرگدن هايسوسك
Oryctes rhinoceros باشند كه در هند، امارات متحده از آفات شناخته شده و مهم نخل روغني و نارگيل مي
دهدنخل خرما را نيز مورد حمله قرار مي) Al-Habshi et al., 2006(و يمن ) Gassouma, 1991(عربي
.)6 شكل(
٨
آفت نخل خرما Oryctes rhinocerosحشرات كامل -6شكل
دركه حالي در. وجود دارد بزرگ ثابت هدندان دو عقبي پاي ساق سأر O. rhinocerosدر
O. agamemnon وO. elegans در ثابت هدندان يك حضور براساس نيز گونه دو اين .وجود دارد هدندان سه
دندگرهم تفكيك مي از O. agamemnon در آن نبود و O. elegans در جلو ساق زيرين قسمت
)Hurpin and Fresneau, 1969.(
اقدامات قرنطينه
عدم). Soltani, 2009(خرماخيز گسترش يافته است كشور دو بينپاجوش انواع تبادل طريق از آفتاين
لاروي مراحلشباهت و كشاورزان توسط جديد هايگونه از انگياه حفاظت خدماتنخداران و مراكز آگاهي
. است كرده ها را تشديدآن گسترش و استقرار غلتان سرگين سوسك سوسك هايديگر گونه لارو با اين آفات
ها اخير دامنه گسترش آفت را در مناطق جديد از طريق واردات پاجوش در سال جوان هاينخل كشت توسعه
يا كود بوي به گذاريتخم براي كرگدني هايحشرات ماده سوسك.)Soltani, 2009, 2010(زياد كرده است
براي محل مناسبي نخلستان درموجود آلي هايكود). Ehsine et al., 2009(شوند مي جذب آلي كمپوست
در آلي كود نقل و حمل و سازي ذخيرهجلوگيري از بنابراين،. هاي كرگدني استگذاري و رشد سوسكتخم
عنوان به مناطق آلوده از آلي كود تواردا اين، بر علاوه. است آلودگي كاهش براي مناسبروشي نخلستان
آلي كوداز انتقال شودمي توصيه بنابراين،. در افزايش دامنه گسترش آفت مؤثر است آلودگي جديد منبع يك
٩
قانوني روش يك ملي و داخلي قرنطينه و نظارت روند راستا، اين در. خودداري شود آلوده كشورهاي يا مزارع
ها و جلوگيري از حمل و نقل شاخه. هاي كرگدني استسوسك آلودگي گسترش از جلوگيري براي
).Soltani, 2010(اي مؤثر است هاي آلوده نيز از اقدامات قرنطينهپاجوش
)Bostrichidae(هاي سخت پوست شاخدار سوسك
عنوان به صورت اتفاقي در بعضي مناطق به Xyleborus perforansو Dinapate wrightiiگونه دو
).7شكل (مشاهده شده است و خسارت چنداني ندارند آفت نخل خرما
Xyleborus perforans Dinapate wrightii
Xyleborus perforansو Dinapate wrightiiهاي حشرات كامل سوسك -7شكل
)Buprestidae(هاي سرپهن سوسك
سوسك فلزي يا جواهر هايسوسك هكه ب هاي سرپهنا سوسكي Buprestidaeهاي خانواده سوسك
و Julodis spectabilisها شامل نيز شهرت دارند، از جمله آفات پوستخوار بوده كه دو گونه از آن چوبخوار
Julodis caillaudi 8شكل ( باشندبعضي از مناطق خرماحيز به عنوان آفات انفاقي نخل خرما فعال مي در( .
١٠
Julodis spectabilis Julodis caillaudi
Julodis caillaudi و Julodis spectabilisهاي سرپهن حشرات كامل سوسك -8شكل
Lymexylidaeسوسك چوبخوار خانواده
سن در بارور به درختان سالم Lodoicea malivicaو Protomelittoma insulareاز اين خانواده دو گونه
. )9شكل ( كنندگي حمله ميسال 20- 7
Protomelittoma insulare Lodoicea malivica Protomelittoma insulare و Lodoicea malivica چوبخوارهاي حشرات كامل سوسك -9شكل
)Lucanidae(هاي گوزني سوسك
اين در رابطه با . ش شده استري نخل خرما گزودر ر .Eurytracchelus spدر اين خانواده يك گونه
اهميت اقتصادي آن بسيار كم بوده و به صورت آفت اتفاقي . )10شكل ( وجود نداردآفت اطلاعات زيادي
. است
١١
Lucanidaeحشرات كامل نر و ماده سوسك - 10شكل
)Scolytidae(هاي پوستخوار سوسك
)Coccotrypes dactyliperda(سوسك سنگي خرما
به متعلقآفتي Coccotrypes dactyliperda اي نخل خرما با نام علميدكمه سوسك يا يسنگ سوسك
در بعضي از مناطق خرماخيز به صورت بالقوه . )11شكل ( است) Scolytinae( خوار از قبيله پوست هايسوسك
قرمزبه رنگ گونه حشرات كامل اين. توانايي آسيب زدن به نخل خرما را دارد و از گروه آفات اتفاقي است
. هستند پشتي سطح رويمتراكم موهاي و محدب شكل به ،متر ليمي 3/2 – 8/1به طول و ايقهوهمايل به
قرار استفاده موردبراي پرواز عقبيهاي و بال يحفاظتو سخت جلو هايبال بال، چهاربالغ داراي سوسك
. گيردمي
اي خرمامراحل مختلف رشدي سوسك سنگي يا دكمه –11شكل
١٢
اقدامات قرنطينه
هاي كه امكان يي هر نوع بافت نخل خرما حتي برگ، دمبرگ، پاجوش و ساير بافتاز انتقال و جابه جا
هاي نخل خرما در محلول حشره ضدعفوني با فرو بردن بافت. ها وجود دارد، خودداري شودآلودگي در آن
)ICARDA, 2011; Soltani, 2010( شوددقيقه قبل از انتقال پاجوش به مناطق جديد توصيه مي 5كش به مدت
هاي تكميليتوصيه
هاي چوبخوار و پوسخوار نخل خرما چهار به طور كلي جهت اجراي يك برنامه جامع براي قرنطينه سوسك
.گيري شودبايست پيمرحله اساسي ذيل مي
)Exclusion( جلوگيري از نفوذ: گام اول
مرحله از سه بخش اين گام .به منطقه است هاآن، جلوگيري از ورود قرنطينه اين آفاتاول و اصلي در گام
در مرحله ). 12 شكل( استتشكيل شده Elimination و Prohibition، Interception مختلف
Prohibition كليه مناطق خرماخيز كشور در هاي درخت نخل خرماپاجوش، نهال يا بافتورود يا كاربرد منع
.گردديبدون تأييد واحد قرنطينه سازمان حفظ نباتات كشور رعايت م
به اين معني كه در صورت ورود آفت به داخل . است بنديجداسازي ياحايلمرحله ،Interception مرحله
هاي رديابي مشخص شده و مقررات قرنطينه ترين زمان ممكن مناطق آلوده به كمك روشكشور در كوتاه
.كشور وجود داردنظير چنين شرايطي در رابطه با سرخرطومي حنايي خرما در . داخلي وضع گردد
در اين مرحلهآلودگي است گسترش قبل از آفتحذف مرحله نيز Eliminationمرحله
گيرد، زيرا عمده راه پاجوش يا نهال خرما صورت مي) Certification( گواهي و )Disinfections( ضدعفوني
.انتقال اين گروه از آفات از اين طريق است
١٣
بالپوشان نخل خرماقرنطينه سختمراحل قانوني اجراي - 12شكل
در خصوص .در مبدا است آفتحذف Certification در مقصد و آفتحذف Disinfections در واقع
.در مباحث قبلي توضيحات لازم ارائه شده استهاي ضدعفوني و حذف راه
)Eradication( حذف: گام دوم
ه ممكن است از نظر اقتصادي يا زيست محيطي هايي كاستراتژهاي كنترل حتي روشدر اين مرحله از كليه
زيرا حذف آفت در اين مرحله از بروز فاجعه يك آفت جديد . گردد، استفاده مينيز كمتر توجيح پذير باشند
تري در آينده ايجاد كند، جلوگيري تواند آثار منفي اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي بزرگكه مي
ثال استفاده از روش رهاسازي نرهاي عقيم براي كنترل سرخرطومي حنايي خرما كه روشي به عنوان م .نمايدمي
.تمورد استفاده قرار گرفته اسبا موفقيت بسيار پرهزينه است،
١۴
در نر جنس سرخرطوميكامل كننده روي حشرات عقيم اشعه از استفاده با 1970 سال در اوليه مطالعات
ماده بررسي ميزان باروري حشرات كامل .كاربرد تكنيك نر عقيمي نشان داد اي برايكننده اميدوارنتايج هند
).Rahalkar et al., 1974, 1977(ها بود حاكي از كاهش باروي آن عقيم نر جنس جمعيت انتشار از پس
روي بر يمطالعات براي كنترل سرخرطومي حنايي خرما، حشرات سازي عقيم تكنيك توسعه براي اول گام
نتايج نشان .شد انجام روش كارايي بر نسبي رطوبت مختلف سطوح اثر و گيري جفت رفتار برگاما شعها تأثير
هايسرخرطومي به طوري كه .گذاردنمي سرخرطومي حنايي تأثير گيري جفت رفتارروي داد كه اشعه گاما
به توجه با روش اينايي از طرفي كار. تفاوتي با شاهد نداشتند جنسي تحريك تجمع لحاظ ازتحت تأثير اشعه
جفت بار چندين خود عمر طول درحشرات كامل اين آفت . است نامشخصآفت انبوه پرورش بالاي هايهزينه
اين . بود خواهد بارور كافي تخمجهت توليد ماده سرخرطومي براي گيري جفت يك تنها. كنندگيري مي
;Al-Aydeh and Rasool, 2010(دهد ش ميموضوع نيز به لحاظ بيولوژيكي كارايي كنترل روش را كاه
Llácer et al. 2013 (
)Protection( حفاظت: گام سوم
ها و جلوگيري از ايجاد سيستم مناسب رديابي در مناطق مجاور مناطق آلوده جهت حفاظت از نخلستان
عاليت سرخرطومي نظارت بر ف. ترين اقدامات حفاظتي استاي نخل خرما از مهمبالپوشان قرنطينه ورود سخت
;Faleiro, 2006; Rochat, 2006(حنايي خرما براي حفاظت از نخلستان در برابر هجوم آفت ضروري است
Guarino et al., 2013; Vacas et al., 2013.( تعداد تخم وميزان تفريخ آن بسته به درجه حرارت متوسط در
هاي غذايي و فرموني نقش مهمي در اده از تلهشكار انبوه حشرات كامل با استف. مناطق مختلف متفاوت است
).Faleiro, 2006(كند مديريت آفت بازي مي
و انبوه شكار برنامه دررا غذايي موادهمراه با فرموني هايتله از استفاده كارايي بالاي متعددي طالعاتم
كم آلودگي سطح ايستبمي IPM هايبرنامهدر . استاثبات كرده اقتصادي آستانه زير در آفت جمعيت حفظ
١۵
آلودگي گزارش RPW ايگسترده منطقه مديريتبرنامه اجرايدر است ممكن. درصد حفظ شودو زير يك
روش براساس گيري تصميم بنابراين. شود برآورد حد از بيش آفت تراكمآلودگي، و ميزان شكار اساس بر
توسعه آفت آلودگي سطوح براي تعيينمدل ت به صور) GIS( جغرافيايي اطلاعات سيستم و برداري پياپينمونه
). Faleiro et al., 2003, 2010; Massoud et al., 2012( است شده داده
تواند براي هاي شاخك بلند نيز تله نوري براي شكار حشرات كامل آفت در شب، ميدر رابطه با سوسك
متحده عربي با استفاده از تله نور براي شكار آزمايشانت انجام شده در امارات. نظارت و شكار انبوه استفاده شود
ها از لامپ بخار جيوه كه توليد نور سفيد در اين نوع تله. هاي آلوده موثر بودحشرات كامل در نخلستان
، اين نوع تله نوري در نظارت و شكار انبوه سوسك تعلاوه بر شكار اين آفا. كنند، استفاده شده استمي
هايي كه در آن برق در دسترس نيست، تله نور مجهز با در نخلستان. نيز مؤثر است .Oryctes spشاخدار
.هاي خورشيدي با موفقيت استفاده شده استپانل
)Immunization( سازيايمن: گام چهارم
در آزمايشات. شودشامل كليه اقداماتي است كه باعث بروز مقاومت القايي در درختان نخل خرما مي
متعددي نقش مديريت به باغباني علي الخصوص انواع هرس، تغذيه و آبياري منظم به اثبات رسيده كه باعث
. گرددهاي در معرض خطر آلودگي ميبروز مقاومت القايي وايمن سازي درختان نخل خرما در نخلستان
مهم بسيار رشد حال در هاي جوان و نخلستان در انجام هرس برگ و دمبرگ به عنوان يك عمليات به باغي
درجه 45 شيببا برشبا انجام يك ساقه برگ در قاعده ساقه شده خشك و قديميهاي حذف دمبرگ. است
. بود) Khalaf and Al-Abid, 2013( كندكمك مي درخت ازنخلدار رفتن بالا به ضمن اين كه پايين به رو
هش داده و تناسب شرايط محيطي را برايبرگ را كا برگ قاعده و تنه اطراف در رطوبت همچنين هرس
با درختان روي بر زخم گونه هربراي تيمار كننده عفوني ضد مواداستفاده از . برداز بين مي تخمگذاري
بهداشترعايت ).Mohammadpour, 2002(كند مي جلوگيري نيز از افزايش آلودگي تاييد مورد هاكشآفت
١۶
بعدخشك برگ و هپوسيد هايتنه ،مرده درختان نخل خرماي مانند بالقوه پرورش هايمحل حذف نخلستان با
منجر به نخلستان درغرقابي آبياري علت به حد از بيش رطوبت. در كاهش آلودگي بسيار مؤثر است هرس از
). Gharib, 1970(گردد تشديد آسيب ناشي از آفت در شرايط طغياني مي
منابع مورد استفاده
Al-Aydeh, H. Y., & Rasool, K. G. (2010). Determination of the optimum sterilizing radiation dose for control of the red date palm weevil Rhynchophorus ferrugineus Oliv. (Coleoptera: Curculionidae). Crop Protection, 29 , 1377–1380.
Al-Habshi, K. A., Ba-Angood, S. A., & Al-Baiti, S. O. (2006). The occurrence of the date palm borer Oryctes rhinoceros (Linnaeus) in light traps in Wadi Hadramout in 2002. University of Aden Journal of Natural and Applied Sciences, 10 , 419–426.
Al-Sahib, W., & Marshall, R. J. (2003). The fruit of the date palm: Its possible use as the best food for the future? Journal of Food Science and Nutrition, 54 , 247–259.
Dembilio, Ó., & Jaques, J.A. (2015). Short and long-term effi cacy and phytotoxicity of phosphine against Rhynchophorus ferrugineus in live Phoenix canariensis palms. Spanish Journal of Agricultural Research, 13 (4), e10SC01, 1–4.
Ehsine, M., Belkadhi, M. S., & Chaieb, M. (2009). Bio-ecologic observations on rhinoceros beetle Oryctes agamemnon (Burmeister 1847) on the palm dates oasis of Rjim Maatoug in southwestern Tunisia. Journal of Arid Land Studies, 19 , 379–382.
Ehsine, M., Belkadhi, M. S., & Chaieb, M. (2014). Seasonal and nocturnal activities of the rhinoceros borer (Coleoptera: Scarabaeidae) in the North Saharan oases ecosystems. Journal of Insect Science, 14 , 1–5. doi: 10.1093/jisesa/ieu118.
EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization). (2008a). Data sheets on quarantine pests Rhynchophorus ferrugineus. EPPO Bulletin, 38 , 55–59.
EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization). (2008b). Data sheets on quarantine pests Paysandisia archon. EPPO Bulletin, 3 , 163–166.
EPPO. (2009). Rhynchophorus ferrugineus found on Howea forsteriana in Sicilia, Italy. No. 3 ٢٠٠٩/٠۵١ . European and Mediterranean Plant protection Organization, Paris, France.
Available at: https://archives.eppo.int/EPPOReporting/2009/Rse-0912.pdf . Accessed on: 12 June 2015.
Faleiro, J. R. (2006). A review of the issues and management of the red palm weevil Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Rhynchophoridae) in coconut and date palm during the last one hundred years. International Journal of Tropical Insect Science, 26
, 135–154. Faleiro, J. R., Rangnekar, P. A., & Satarkar, V. R. (2003). Age and fecundity of female red
palm weevils Rhynchophorus ferrugineus (Olivier) (Coleoptera: Rhynchophoridae) captured by pheromone traps in coconut plantations of India. Crop Protection, 22 , 999–1002.
Faleiro, J. R., Abdallah, A. B., Kumar, J. A., Shagagh, A., & Abdan, S. A. (2010). Sequential sampling plan for area-wide management of red palm weevil, Rhynchophorus
ferrugineus (Olivier) in date plantations of Saudi Arabia. International Journal of
Tropical Insect Science, 30 , 145–153. Gassouma, M. S. S. (1991). Agricultural pests in the United Arab Emirates. Part 1. Fruit trees
(148 pp). United Arab Emirates: Ministry of Agriculture and Fisheries.
١٧
Gharib, A. (1970). Oryctes elegans Prell. (Coleoptera-Dynastidae). Applied Entomology and Phytopathology, 29 , 20–29.
Gindin, G., Levski, S., Glazer, I., & Soroker, V. (2006). Evaluation of the entomopathogenic fungi Metarhizium anisopliae and Beauveria bassiana against the red palm weevil Rhynchophorus ferrugineus. Phytoparasitica, 34 , 370–379.
Guarino, S., Peri, E., Bue, P. L., Germanà, M. P., Colazza, S., Anshelevich, L., Ravid, U., & Soroker, V. (2013). Assessment of synthetic chemicals for disruption of Rhynchophorus ferrugineus response to attractant-baited traps in an urban environment. Phytoparasitica, 41 ,79–88.
Hurpin, B., & Fresneau, M. (1969). Contribution a l’étude de Oryctes elegans (Col. Dynastidae). Annales de la Societé Entomologique de France (N.S.), 5 , 595–612.
ICARDA. (2011). Integrated control for stem borers of date palm in Iraq. In Improved livelihoods of small farmers in Iraq through integrated pest management and organic fertilization (4 p). Available at: https://apps.icarda.org/ wsInternet/wsInternet.asmx/ DownloadFileToLocal?fi lePa th=Research _publications_archive/ Plant_protection_ IPM/ Stem_Borers. pdf&fi leName=Stem_Borers.pdf . Accessed on 17 Apr 2015.
Khalaf, M. Z., Alrubeae, H. F., Al-Taweel, A. A., & Naher, F. H. (2013). First record of Arabian rhinoceros beetle, Oryctes agamemnon arabicus Fairmaire on date palm trees in Iraq. Agriculture and Biology Journal of North America, 4 , 349–351.
Lepesme, P. (1947). Les insectes des palmiers . Paris: P. Lechevalier. 904 pp. Llácer, E., Dembilio, Ó., & Jacas, J. A. (2010). Evaluation of the effi cacy of an insecticidal
paint based on chlorpyrifos and pyriproxyfen in a microencapsulated formulation against Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Curculionidae). Journal of Economic Entomology,1o2, 402-408.
Llácer, E., Santiago-Álvarez, C., & Jacas, J. A. (2013). Could sterile males be used to vector a microbiological control agent? The case of Rhynchophorus ferrugineus and Beauveria bassiana. Bulletin of Entomological Research, 103 (02), 241–250.
Malumphy, C., & Moran, H. (2007). Red palm weevil Rhynchophorus ferrugineus . Central Science Laboratory Plant Pest Notice 5. Available at: http://faculty.ksu.edu.sa/10439 /Documents/ fifty. pdf . Accessed on 23 Jul 2012.
MARM. (2014). Registro de productos fi tosanitarios . Available at: http://www.marm.es/es/agricultura/ temas/medios-de-produccion/productos-fi to sanitarios / registro/menu.asp . Accessed on 30 Jul 2014.
Massoud, M. A., Sallam, A. A., Faleiro, J. R., & Al-Abdan, S. (2012). Geographic information system-based study to ascertain the spatial and temporal spread of the red palm weevil Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Curculionidae) in date plantations. International Journal of Tropical Insect Science, 32 (2), 108–115.
Mohammadpour, K. (2002). Investigation on development of control methods of Date palm fruit stalk borer, Oryctes elegans Prell., by semiochemicals (81 pp). MSc thesis, Faculty of Agriculture, Ahvaz Shahid Chamran University, Iran. (In Persian with English Summary)
OJEU. (2008). Commission Decision of October 06, 2008 amending Decision 2007/365/EC on emergency measures to prevent the introduction into and the spread within the Community of R. ferrugineus (Olivier) [notifi ed under document number C (2008) 5550]. Offi cial Journal of the European Union L, 266 , 51–54.
OJEU. (2010). Commission decision of 17 August 2010 amending Decision 2007/365/EC on emergency measures to prevent the introduction into and the spread within the Community of R. ferrugineus (Olivier) [notifi ed under document number C (2010) 5640]. Offi cial Journal of the European Union L, 226 , 42–44.
١٨
Rahalkar, G. W., Harwalkar, M. R., Rananvare, H. D., Shantaram, K., & Goplayengar, A. R. (1974). Laboratory studies on radiation sterilization of the red palm weevil, Rhynchophorus ferrugineus Oliv. males. Journal of Plantation Crops, 1 , 141–146.
Rahalkar, G. W., Harwalkar, M. R., Rananvare, H. D., Kurian, C., Abrham, V. A., & Koya, A. K. M. (1977). Preliminary fi eld studies on the control of the red palm weevil, Rhynchophorus ferrugineus using radio sterilized males. Journal of Nuclear Agriculture and Biology, 6 , 65–68.
Soltani, R. (2010). The rhinoceros beetle Oryctes agamemnon arabicus in Tunisia: Current challenge and future management perspectives. Tunisian Journal of Plant Protection, 5 , 179–194.
Soltani, R. (2009). Oryctes agamemnon arabicus Fairmaire (1896): Etude bioécologique et éthologique dans les oasis de Rjim Maâtoug au sud ouest Tunisien (181 pp). Thèse de Doctorat, Institut des Sciences Agronomique, Chott Mariem, Tunisie.
Vacas, S., Primo, J., & Navarro-Llopis, V. (2013). Advances in the use of trapping systems for Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Curculionidae): Traps and attractants. Journal of Economic Entomology, 106 (4), 1739–1746.
