1818
Alumni’s Wisdom
1919
จดเปลยนเศรษฐกจไทย ในมมมอง ‘ขนพลเศรษฐกจ’ม.ร.ว.ปรดยาธร เทวกล
หากเอยถง ‘กร’ ดานเศรษฐกจของประเทศไทย เชอวา หนงในรายชออนดบตน ๆ ทหลายคนนกถงคงตอง รวมชอของ ม.ร.ว.ปรดยาธร เทวกล ดวยประสบการณกวา 40 ป บนถนนสายเศรษฐกจ บวกกบความมงมนในการ ท�างานดานการพฒนาเศรษฐกจมาอยางโชกโชน ‘พระสยาม’ ฉบบนขอถายทอด ‘ผลก’ แหงประสบการณ ดานเศรษฐกจทควรคาแกการเรยนร พรอมกบมมมองดานเศรษฐกจทค มคาแกการพจารณา จากปากค�าของ ยอดขนพลเศรษฐกจ อยาง ม.ร.ว.ปรดยาธร เทวกล ซงเราเชอวา เนอหานจะเปนประโยชนกบชาว ธปท. หนวยงาน ดานเศรษฐกจ และประเทศไทย ไมนอยทเดยว
1818 1919
พระสยามฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2556
ผลกประสบการณบนเสนทางเศรษฐกจ
เสนทางนกเศรษฐศาสตรของ ม.ร.ว.ปรดยาธร หรอ ‘คณชายอย’ เรมตนเมอครงยงเปนนกศกษาปท 1 ของมหาวทยาลยธรรมศาสตร จากทเดมเลอกเรยนดานบญช เมอทานไดทราบวา ดร. ปวย องภากรณ ผเปน ‘คนตนแบบ’ จะมาเปนคณบดคณะเศรษฐศาสตร ทานจงเปลยนใจ เลอกเรยนดานเศรษฐศาสตร
แมชวงนนคณชายอยจะรจกอาจารยปวยจากเพยงหนาหนงสอพมพ แตทานกรบทราบไดถงความเปนคนด คนซอ และคนเกง ของ ดร. ปวย ซงถอเปนอกหนงบคคลทควรคาแกการเอาเปนแบบอยาง
หลงจากจบปรญญาตรเศรษฐศาสตร เกยรตนยมดมาก ม.ร.ว. ปรดยาธร เลอกเรยนตอบรหารธรกจมหาบณฑต (MBA) ท Wharton School จากนนกกลบมาท�างานทธนาคารกสกรไทยกลางป 2514 ท�างานอยเกอบ 20 ป กระทงกาวขนเปนกรรมการรองกรรมการผจดการอาวโส กอนลาออกเพอรบต�าแหนงโฆษกประจ�าส�านกนายกรฐมนตร ในสมยรฐบาล พลเอกชาตชาย ชณหะวณ เมอเดอนธนวาคม 2533
จากนกการธนาคาร คณชายอ ยเข าส บทบาททางเศรษฐกจ อยางเตมตว ดวยการรบต�าแหนงเปนรฐมนตรชวยวาการกระทรวงพาณชย ในสมยรฐบาลอานนท ปนยารชน ตงแตกลางป 2534 โดยมหนาทในการดแลการสงออกโดยเฉพาะ ซงทานไดรบหนาทน ตดตอกนถง 3 รฐบาล
“ผมไดความรจากกระทรวงพาณชยอยางมหาศาล ไดเรยนรวา จะท�าอะไรใหแกประเทศชาต การท�างานทนท�าใหผมไดคลกคลกบ ผสงออก ไดรจกกบเจาหนาทกรมสงเสรมสงออก ไดรจกผคนสายสงออกมากมาย ท�าใหเกดความสนใจในเรองการสงออก ซงขณะนกเปนก�าลงส�าคญของประเทศชาต และเหนวาในทสดการคาระหวางประเทศจะเปนสงส�าคญทจะน�าพาประเทศไทยใหเจรญตอไปได”
ป 2536 คณชายอยไดรบต�าแหนงกรรมการผจดการ ธนาคารเพอการสงออกและน�าเขาแหงประเทศไทย (เอกซมแบงก) กระทงเกดวกฤตการเงนไทยในป 2540 ทานไดรบแตงตงใหเปนประธานบรรษท บรหารสนทรพยสถาบนการเงน ควบอกต�าแหนง เพอใชประสบการณการ บรหารสถาบนการเงนมายาวนานชวยช�าระระบบการเงนไทยทมปญหาขณะนน
จากนน ทานกไดรบโปรดเกลาฯ แตงตงเปนผวาการธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ซงถอวาทานเปนผวาการ ‘คนแรก’ ทมประสบการณจากการบรหารงานธนาคารเอกชนมาเกอบ 20 ป ซงประสบการณดงกลาวนบวามสวนส�าคญส�าหรบยคนน อนเปนชวงท ธนาคารพาณชยตองปรบตวครงใหญเพอใหมฐานะมนคงแขงแรง รองรบการขยายตวและความผนผวนของเศรษฐกจได
กอนเขารบต�าแหนงรองนายกรฐมนตร และรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง ในสมยรฐบาล พลเอกสรยทธ จลานนท ซงเปนอกครงททานไดท�างานในหนวยงานทเปรยบเสมอนหวใจในการควบคมระบบเศรษฐกจของประเทศ
“แมจะเขาไปท�างานในกระทรวงการคลงเพยง 4 เดอน แตกเปน 4 เดอนทคมคา เพราะวาท�าใหเหนปญหาของประเทศไดลกมาก ขณะทการเปนรองนายกฯ กท�าใหเราไมไดดแคการคลง แตตองดดานคมนาคม พาณชย อตสาหกรรม พลงงาน ฯลฯ ดงนน ใน 4 เดอนนนจงท�าใหซมซบ ความรอยางมากวาประเทศชาตก�าลงเปนอะไร ตองการอะไร และจะพฒนา ตอไปในทศทางใด ซงในทสดกตองอาศยการคาระหวางประเทศเปนส�าคญ”
ค�าอธบายขางตนสะทอนขอสรปถงอนาคตของประเทศไทยในมมมอง อดตขนคลงผน ซงเชอวา เมองไทยจะตองเปลยนผานจากระบบเศรษฐกจ ของประเทศผผลตเปนประเทศผคาขายจงจะสามารถเดนหนาไปไดไกล
‘จดเปลยนท 3’ ของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย
“ผมเรมเหนชดเจนแลววาประเทศไทยมาถงจดเปลยนจดท 3 แลว” ม.ร.ว.ปรดยาธร เรมใหมมมองเกยวกบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยเอาไวอยางชดเจนและเฉยบคม
โดย ‘จดเปลยนครงแรก’ ของการพฒนาเศรษฐกจไทยเกดขนสมยรฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชต ซงเปลยนระบบเศรษฐกจของไทยจาก ประเทศเกษตรกรรม ซงการคาขายสงออกหลกจะเปนสนคาเกษตร ขณะท อตสาหกรรมยงอยในรปรฐวสาหกจทงหมด มาส ‘ระบบเศรษฐกจเสร’ ดวยการอนญาตใหเอกชนเปนเจาของกจการ และใหชาวตางชาตเขามาลงทน โดยมการตงคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ขนชวงนน
“ในยคนนมอตสาหกรรมเกดขนพรวด แตสวนใหญยงเปนอตสาหกรรม ปลายน�า ประเภทพวกสนคาอปโภคบรโภค แตแคนนกท�าใหเศรษฐกจของ ประเทศ ซงเมอกอนโตไมกเปอรเซนต กระโดดมาโตเฉลยปละ 7% ไมรวม เงนเฟอ เตบโตมาเปนเวลา 20 ปได ตงแตป 2505-2525 นนคอจดแรก”
จดเปลยนของการพฒนาเศรษฐกจไทยจดทสอง คณชายอยเรยกวา ‘ยคโชตชวงชชวาล’ ซงสบเนองมาจากการคนพบ ‘กาซธรรมชาต’ อนเปนพนฐาน ตอยอดไปสปโตรเคม (ซงใชกาซธรรมชาต และ Naphtha จากน�ามนเปน วตถดบ) กท�าใหเมองไทยสามารถพฒนาอตสาหกรรมไปไดอกหลายพนชนด ตงแตตนน�า-ปลายน�า ท�าใหชวงป 2525-2535 ประเทศไทยกลายเปนประเทศอตสาหกรรมเตมรปแบบ โดยมอตราการเตบโตสงถง 8-10%
2020
Alumni’s Wisdom
2121
“จากนนเรากกนบญเกานมาเรอย กระทงเกดปญหาหนกดานปจจยการผลตซงเรมเหนไดชดในชวงป 2550-2555 คอแรงงานขาดแคลน บวกกบพนทลงทนเรมขาดแคลน การลงทนในชวงนจงเรมชะลอตว ท�าใหประเทศเราเรมเขารอยประเทศทเจรญมากอน คอการเตบโตลดลง มาเหลอ 4-5% ตอป ซงถาปลอยไป การเตบโตกจะเรมลดลง ฉะนน เราตองเปลยนแปลงตวเอง”
โดยนยของ ม.ร.ว.ปรดยาธร ‘จดเปลยนท 3’ กคอการเปลยนระบบเศรษฐกจเขาสความเปนประเทศคาขาย (Trading Nation) โดยอาศยการใชประโยชนจากขอไดเปรยบของไทยทมอยแลว คอ การมภาคเอกชน ทแขงแรงทางการเงน ซงเรมขยายฐานการผลตออกไปตงในตางประเทศแลว การทสนคาอปโภคบรโภคของไทยเปน ‘เบอร 1’ ในตลาดอาเซยน และภมศาสตรทตงทเปนศนยกลางภมภาคอาเซยนในพนแผนดน
อยางไรกด สงทจะชวยใหความหวงสการเปน ‘Trading Nation’ เปนจรงไดเรวยงขน คอการผอนคลายกฎเกณฑตาง ๆ ทเปนขอจ�ากด ทางการคา การสงเสรมการลงทนของเอกชนไทยในตางประเทศอยางจรงจง และการสรางโครงขายการคมนาคมเชอมโยงกบประเทศตาง ๆ ในอาเซยน ซงตองอาศยการผลกดนจากภาครฐ
“ขณะทเงนทนกมแลว ความไดเปรยบดานภมศาสตร พระทานกใหมาแลว ทเหลอตอนนคอใชแคความฉลาด กบความขยน และความซอสตย ในการ ผลกดนสงตาง ๆ ใหเกดขนโดยไมโกง ถาท�าไดประเทศไทยกจะวงไดฉวเลย” คณชายอยทงทายในเรองของการพฒนาเศรษฐกจประเทศเอาไวเชนน
“คนแบงกชาต ถาเกงจรง สดทายกจะมพนทยนของตวเอง”
ตลอดระยะเวลากวา 5 ปในฐานะผวาการ ธปท. ล�าดบท 17 ผวาการ ม.ร.ว.ปรดยาธร มกเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดคดและท�างาน เตมท เพราะเชอมนในศกยภาพของคน ธปท. ซงทานมองวา นเปน จดแขงทสดขององคกรแหงนกวาได
นอกจากความซอสตยสจรต คน ธปท. ยงมความพรอมในเรองขอมล ความร และความคดเหนทด มาเปน ‘ตวชวย’ ส�าหรบผวาฯ ในการตดสนใจแกปญหาและรบมอกบปญหาเศรษฐกจของประเทศชาตได ซงน เป นจดทคณชายอ ยประทบใจทสดในระหวางการด�ารงเปน ผวาการ ธปท.
ดวยเหตน จงเปนทมาของค�ากลาวของอดตผวาการทวา “คนแบงกชาตถาเกงจรง สดทายกจะมพนทยนของตวเองในองคกร” แตทงน ทานมองวา ตองอาศยความใสใจของผบงคบบญชาดวย
“ผบงคบบญชาตองใสใจทจะมองลงมาวา คนไหนเกง แตถาเกงแลว ทศนคตไมดกไมไหว เพราะเขาจะท�าลายคนอนได ฉะนน ‘ผใหญ’ ตองตดตามดวา คนไหนเกงและดดวย แลวตองเตรยมพนทใหเดกโต เปดโอกาสใหเขาแสดงออกและท�างานใหองคกรตามความสามารถเตมท ถาเปน ‘เบอร 1’ ขององคกรแลวไมสนใจพนกงานกไมควรเปน เพราะสงส�าคญทสดทตองใสใจ คอ พนกงาน และการสอความกบคนอน ทงภายในและภายนอก”
ส�าหรบแนวคดขางตน คณชายอยยอมรบวาเปนสงททานไดเรยนรมาจาก ‘คณบญชา ล�าซ�า’ พเขยผเปนผใหญททานใกลชด
‘แบบอยาง’ แหงเศรษฐศาสตรแนวพทธ นอกจากต�าแหนงในหนวยงานดานการพฒนาเศรษฐกจ ปจจบน
นกเศรษฐศาสตรแถวหนาอยาง ม.ร.ว.ปรดยาธร ยงมต�าแหนง เปนประธานกรรมการสถาบนปวย องภากรณ ซงเปนเจาของรางวล ธรรมาภบาลดเดนทมอบใหกบ SMEs ทมการด�าเนนธรกจบนหลก ธรรมาภบาล มานานกวา 10 ป
“ธรรมาภบาลเปนค�าของตะวนตก มาจากค�าวา ธรรมะ + อภบาล คอ การก�ากบดแลกจการทด ถาเราเปนผบรหาร เราก�ากบดแลลกนองท�างานใหด ถาเราเปนกรรมการบรษท กก�ากบดแลทมบรหารใหท�างาน ใหด ถาเราเปนผบรหารประเทศตองก�ากบดแลทกกระทรวงใหด แต จรง ๆ แลว ผมชอบค�าวา ‘จรยธรรมในการบรหาร’ มากกวา คนเราถามจรยธรรมในการบรหาร ทกองคกร หรอทกประเทศกจะไปไดด”
โดยสวนตว คณชายอยเองกม ดร. ปวยเปน ‘แบบอยาง’ ในเรองของ การเปนคนเกง คนด และมจรยธรรมในการท�างาน ดงนน เมอไดมานงเกาอ ประธานกรรมการสถาบนปวยฯ ทานจงไดหยบยกคณงามความดของ ดร. ปวย ในฐานะ ‘คนตนแบบ’ มาประยกตในการจดใหมรางวลธรรมาภบาล
2020 2121
พระสยามฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2556 พระสยาม
แก SMEs ทบรหารอยางมจรยธรรม แตหลกธรรมาภบาลของสถาบนปวยฯ ไมไดมาจากทฤษฎตะวนตก หากแตมาจากเศรษฐศาสตรแนวพทธ
“ในฉบบตะวนออก หรอเศรษฐศาสตรแนวพทธ จรยธรรมในการบรหาร หรอการก�ากบดแลกจการทด คอ การท�าใหคนทเกยวของกบองคกรหรอ กจการทกดานดหมด คอเปนธรรมกบเขาหมด ทงพนกงาน ลกคาดวย รวมไปถงสงคมและสงแวดลอม และทายทสด คอตองเปนธรรมกบเจาของ หรอตวเองดวย ซงตรงกบหลกของศาสนาพทธ คอตองไมเอาเปรยบใคร ไมเอาเปรยบพนกงาน ลกคา สงคม และสงแวดลอม รวมถงเจาของหรอตวเอง”
อรรถาธบายขางตนสรปไดดวยค�าค�าเดยวของ ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช คอ ‘การไมเบยดเบยน’
ทงน ส�าหรบรางวลธรรมาภบาลทสถาบนปวยฯ มอบใหแกธรกจ SMEs นน คณชายอยไดหยบยกหลกเศรษฐศาสตรแนวพทธดงกลาวมาใช เปนเกณฑการประกวด ซงประกอบดวย 1. การปฏบตตอพนกงานอยางเปนธรรม 2. การปฏบตตอลกคาอยางเปนธรรม 3. การปฏบตทด ตอสงคมและสงแวดลอม และ 4. การไมเบยดเบยนตวเอง ซงถกซอนอย ในการตรวจสอบคณสมบตเบองตนของ SMEs ทเขาประกวด อนไดแก กจการนนตองไมขาดทน ไมเปนหน เสยภาษครบ และไมถกฟองจากกรมแรงงานและหนวยงานราชการอน เปนตน
ในสวน ธปท. แมจะไมใชองคกรธรกจ แตในสมยทคณชายอยด�ารงต�าแหนงเปน ผวาการ ธปท. ทานเองกไดน�าหลกเศรษฐศาสตรแนวพทธมาประยกตใชกบองคกรแหงนดวยเชนกน
“ดานพนกงาน ผมเปนคนท�าตารางเงนเดอนของทนใหม ให ‘เปนธรรม’ ซงหมายความวา ใครไดเงนเดอนนอยเกนไปกปรบขน สวนคนทได เงนเดอนสงแตท�างานไมมากพอ กตองหยดไว เพราะตองเปนธรรมระหวางกน ดานลกคา เราไมมลกคา แตเรามประชาชนทตองดแล ฉะนน เราตองท�างานใหดทสดเพอประชาชน ดานเจาของ เราไมม แตประเทศชาต กคอนายเรา ฉะนน เรากตองท�าใหดทสดเพอประเทศชาต ผมด 3 ดานน เปนหลก เราตองเปนธรรมตอ 3 กลมนใหไดตลอด”
ค�าอธบายของอดตผวาฯ สะทอนใหเหนวา ไมวาหลกการนจะเรยกวา ‘ธรรมาภบาล’ หรอ ‘เศรษฐศาสตรแนวพทธ’ แตอนทจรงแลว หลกแหงการไมเบยดเบยนเหลานไมไดถกสรางขนมาเพยงเพอน�าไปใช กบองคกรธรกจเทานน แตควรตองถกน�าไปปรบใชกบทกองคกร โดยเฉพาะ องคกรทมหนาทตองดแลผลประโยชนของประชาชนและประเทศชาต “คนเราท�าอะไรแลวไมเบยดเบยนตวเอง และไมเบยดเบยนผอน ตลอดจน ไมเบยดเบยนชมชน สงแวดลอม และประเทศชาต อนนนแหละคอ เศรษฐศาสตรแนวพทธ ซงถาทกกจการทกองคกรในประเทศท�าไดหมด ประเทศนนกจะมความสข” ม.ร.ว.ปรดยาธร เทวกล ทงทายดวยขอคดอนคมคาย
และทงหมดนคอ มมมองทผานการตกผลกทางความคดและประสบการณเพยงเศษเสยวบางสวนในการพฒนาเศรษฐกจประเทศของ ม.ร.ว.ปรดยาธร เทวกล ‘ขนพลเศรษฐกจ’ คนส�าคญอกคนของเมองไทย ผทไดชอวาคร�าหวอดอยบนถนนสายเศรษฐกจของประเทศไทยมานานกวา 40 ป
ประวตเกด
• 15 กรกฎาคม 2490
คสมรส • นางประภาพรรณ เทวกล ณ อยธยา
การศกษา • พ.ศ. 2495 - 2507 : โรงเรยนเซนตคาเบรยล• พ.ศ. 2511 : ปรญญาตรเศรษฐศาสตร (เกยรตนยมดมาก) มหาวทยาลยธรรมศาสตร• พ.ศ. 2513 : MBA (International Business), Wharton School, University of Pennsylvania• พ.ศ. 2532 : หลกสตรการปองกนราชอาณาจกรภาครฐรวมเอกชน รนท 1 วทยาลยปองกนราชอาณาจกร
ปรญญากตตมศกด• พ.ศ. 2545 : บรหารธรกจดษฎบณฑตกตตมศกด สาขาการธนาคารและการเงน จฬาลงกรณมหาวทยาลย• พ.ศ. 2546 : เศรษฐศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกด มหาวทยาลยศรปทม• พ.ศ. 2546 : บรหารธรกจดษฎบณฑตกตตมศกด สาขาวชาการจดการ มหาวทยาลยมหาสารคาม• พ.ศ. 2549 : เศรษฐศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกด มหาวทยาลยหอการคาไทย• พ.ศ. 2549 : บรหารธรกจดษฎบณฑตกตตมศกด สาขาวชาบรหารธรกจ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย• พ.ศ. 2551 : เศรษฐศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกด มหาวทยาลยธรรมศาสตร
การท�างาน• ม.ย. 2514 - ธ.ค. 2533 : ธนาคารกสกรไทย ต�าแหนงลาสด - กรรมการ รองกรรมการผจดการอาวโส• ธ.ค. 2533 - ก.พ. 2534 : โฆษกประจ�าส�านกนายกรฐมนตร (รฐบาล พลเอกชาตชาย ชณหะวณ)• ก.ค. 2534 - เม.ย. 2535 : รมช. พาณชย (รฐบาล นายอานนท ปนยารชน)• เม.ย. 2535 - ม.ย. 2535 : รมช. พาณชย (รฐบาล พลเอกสจนดา คราประยร)• ม.ย. 2535 - ต.ค. 2535 : รมช. พาณชย (รฐบาล นายอานนท ปนยารชน)• ต.ค. 2536 - 31 พ.ค. 2544 : กรรมการผจดการ ธนาคารเพอการสงออกและน�าเขา แหงประเทศไทย• 2 ธ.ค. 2540 - 7 เม.ย. 2546 : ประธานกรรมการบรรษทบรหารสนทรพยสถาบนการเงน• 31 พ.ค. 2544 - 7 ต.ค. 2549 : ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย• 8 ต.ค. 2549 - 28 ก.พ. 2550 : รองนายกรฐมนตร และ รมว. การคลง
งานดานอน ๆ อดต • นายกสมาคมเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (2529 - 2531)• ประธานชมรมฟอรเรกซแหงประเทศไทย (2528 - 2529)• วฒสมาชก ป 2535 - 2536 ปจจบน• กรรมการและเลขานการ มลนธอาจารยปวย• ประธานกรรมการ สถาบนปวย องภากรณ• ประธานกรรมการ มลนธคกฤทธ 80• กรรมการ The Board of Governors of Asian Institute of Management, Philippines• ประธานกรรมการ บรษท โพสทพบบลชชง จ�ากด (มหาชน)• กรรมการ คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ
เครองราชอสรยาภรณ • มหาปรมาภรณชางเผอก (ม.ป.ช.)• มหาวชรมงกฎ (ม.ว.ม.)• ตตยจลจอมเกลาวเศษ (ต.จ.ว.)
