+ All Categories
Home > Documents > Empresa Chiki Ougustus 2008

Empresa Chiki Ougustus 2008

Date post: 18-Nov-2014
Category:
Upload: empresachiki
View: 132 times
Download: 3 times
Share this document with a friend
Description:
Empresa Chiki di Ougustus 2008
Popular Tags:
20
Transcript
Page 1: Empresa Chiki Ougustus 2008
Page 2: Empresa Chiki Ougustus 2008

Shete aña Kámara di Komèrsio ta kargando e publikashon aki ku ta dirigí su mes ku infor-mashon, rekomendashon, tep i konseho riba tur esnan ku ya tin un negoshi chikitu òf ku tin idea serio pa bai lanta algu di nan mas. No ta tiki asuntu i tópiko nos a trata den e revista aki, ku a sali sagradamente tur luna pa pueblo di Kòrsou tuma nota di dje – i hasta for di Boneiru tin un interes pa haña ehemplar di dje. Su akohida a keda konfirmá tambe poko tempu pasá ora a hasi un sondeo den públiko. E revista aki ta optenibel na hopi lugá públiko. Mas ku 10.000 ehemplar ta distribuí tur luna, plamá rònt Kòrsou. Empresa Chikí ta kompletamente grátis i e avisonan di e patrosinadónan ta yuda karga e gastunan pa su produkshon.

Den tur e edishonnan, na mil i un manera, a splika esnan ku tin (idea pa) un empresa chikí den un lenguahe simpel i komprensibel pa un i tur kiko ta importante pa nan tene kuenta kuné, pa nan regla di antemano i pa nan sigui tene na bista unabes ku e negoshi ta ope-rando. Nos a hasi uso di sentenar di empresario ku a konta nan propio storia. Kada un riba nan mes a sirbi komo un ehèmpel mas pa otronan: ku hasi negoshi no ta asuntu di tira pará – e ta muchu serio pa esei. Tur esnan entrevistá tabatin tambe un ke otro tep pa duna kualke hende ku tambe ku lanta un ‘pida kos di nan mes’ pa sirbi komo entrada honrado pa esun ku ta pone su skouru bou di dje. Sin eksepshon nan ta bisa tambe pa tene kuenta ku e ganashinan (atministrá nan bon i no hinka man den kaha pa bo mes bon) i ku e obligashon-nan ku abo komo empresario tin: pa atministrashon, pa paga tur tipo di belasting (di entrada, OB, di ganashi, etc.) i prima (di AVBZ, SVB, etc.), bo hür òf hipotek, bo seguronan, i paga salario i e otro responsabilidatnan ku bo empleadonan, etc.

Den e edishon aki tambe por tuma nota di diferente empresario ku kada un riba nan tereno i na su mes manera a pone un negoshi riba pia ku ta sirbi komo fuente di entrada pa mantené nan famia i famia di esnan ku nan ta empleá. Tin ku tin éksito mas grandi òf mas rápido ku e otro, pero kada un sa ku e mester kuminsá na wak su entrada i gastunan, ku e mester tene tendensianan den merkado bon na bista, ku e no por gasta pa loko, ku e mester buska manera pa bende su produkto òf servisio na e forma mas efikas posibel, ku e mester tene buki pa e keda ku un bista real riba e situashon di su negoshi, i ku e mester tene kuenta ku un dia por bini kontròl di su atministrashon. Den e kaso aki por konsiderá tambe diferente tep pa surpasá tempunan difísil ora gastunan ta sigui subi, pero no tur ora bo por subi bo tarifa òf preisnan pa kompensá e desaroyonan aki. I interesante tambe pa nota algun komentario riba diferensia di kultura di hasi negoshi aki i na Hulanda. I esei no ta tur kos ainda, ke men, material di sobra atrobe pa sinta lesa trankil i siña aserka.

Awor lo a zona arogante si nos a konkluí ku awor ku e revista aki tin un trayektorio asina meritorio, anto tur hende sa tur kos. Nos sa ku esei no ta posibel. P’esei mes lo tin men-sahenan general nos lo trese bèk, hinká den un bachi diferente, pa e kandidatonan pa bira empresario tuma bon nota di nan. Pero ta hasi doló tòg pa nos a tuma nota resientemente for di korant Extra kon anteriormente e luna aki mes algun empresario a haña nan dilanti mesa bèrdè (=korte di hustisia), pasobra nan no a kumpli ku nan deber di paga belasting ni nan no a reakshoná tampoko riba kartanan di atvertensia di Inspekshon di Belasting pa bin atendé nan asuntunan fiskal. Esaki ta hustamente loke den Empresa Chikí tambe a atvertí p’e, purbando pa evitá ku empresarionan ta haña nan den e situashon aki, pasobra e ta kousa hopi molèster i e ta krea un mal imágen di e negoshi i di esun na kabes. Awor e tin di hasi dòbel mas esfuerso pa kita e mancha for di dje i sigui òf kuminsá dinobo ku un propio negoshi. E dicho ‘prevení ta mihó ku kura’ no a kai for di shelu pòrnada!

22

Konosé bo obligashonnan komo empresario

Empresa Chikíta un publikashon di

Kámara di Komèrsio i Industria di Kòrsou

Su meta ta pa informá i

eduká empresario chikí

pa e por sigui kontribuí

na desaroyo

ekonómiko di Kòrsou.

Redakshon:

Un tim di Kámara di Komèrsio

huntu ku diferente kolaborador

Aviso:

Spotlite ProductionsFarley Lourens

Telefon: 461-0907

Telefon: 510-8284/560-8284

E-mail:

[email protected]

Kompaginashon i imprenta:

Drukkerij Amigoe

Kordinashon:

Intermediate N.V.Telefon: 737-1070

Tur derecho reservá ©

Page 3: Empresa Chiki Ougustus 2008

Danique da Costa a drenta bida empresarial

Di dosente pa donutsDanique da Costa a studia maestro di skol spesialisá den Spañó. Semper e ker a traha riba su mes, meskos ku su ruman hòmber ku a habri Ribs Express. Nan tata semper a sostené nan. Danique a gusta semper tur loke ta panaderia. For di 7 aña pasá nan tabata trahando riba e idea aki. El a biba 10 aña na Hulanda miéntras ku su tata tabata investigá kon pa yega na un negoshi asina.

Nan a buska pa haña sa ki tipo di mashin mester, kon pa traha e donuts, bestèl tur mashin for di China pa asina por traha e donuts manera mester, etc. Tur esaki, segun Danique da Costa, tabata masha importante pa por lanta e negoshi aki. E investi-gashon bon hasí promé, un bon preparashon i des-pues kuminsá operá. Nan semper tabata gusta ribs i p’esei a habri un negoshi di ribs djis pega i asina esun ta yuda e otro.Danique da Costa ta gusta kushiná i en partikular traha kos dushi. E ta kòrda ku for di chikí su tata sem-per tabata kumpra buki di kushinamentu i nan tabatin e mihó bukinan di Gordon Blue. Asina semper na kas nan tabata praktiká. E sa ku e falta hopi mas pa siña, pasobra e ke bai dirigí su mes riba kos ku no tin aki, sigur kos di boka dushi ku no tin na Kòrsou; ademas, na chikí i no grandi so.

ManehoDanique da Costa a splika ku e negoshi aki ta di famia. E ta dirigí su mes den e trahamentu di e donuts òf sòru pa e lugá drei. Su mama i tata ta hasi e trabou atministra-tivo, su tata ta enkargá ku

e parti finansiero, miéntras ku e u su ruman ta wak e parti di merkadeo. E bida komo empresario nobo ta poko difísil, pero nan tata ta kere den nan. El a pone e promé piedra pa asina nan por sigui. P’esei nan tin un responsabilidat pa sòru pa kos kana bon. El a sali for di un eksperensia di traha ku mucha pa bai traha komo empresario. E kos di mas difísil ta pa bo tin bista pa tur kos kana bon den e negoshi, esta finansa, atministrashon, trahadó, stòk, etc. Komo ku ta un negoshi nobo, nan no por tuma hopi tra-hadó ainda i nan mes tin di hasi mayoria trabou. E ta un reto, pero e tin su rekompensa ora bo mira e hendenan bini bèk. E ta kòrda ku nan promé entre-ga grandi tabata vlootdag i tabata un satisfakshon pa por a entregá asina tantu donuts den un tiru. Ta for di mardugá tur hende tabata traha donut. Asina pokopoko nan donut-nan a bira konosí, sin ku a hasi propaganda. E úniko instansia ku nan mes a aserká tabata The Movies i tur sobrá a kana yega serka nan. Den komienso e ta un reto grandi, pero e i su ruman ta konsiente ku nan tin di traha algun aña

promé di por drumi real-mente trankil. Biniendo for di Hulanda e tabata kon-siente ku e ta bai pasa di un zona konfortabel ku un salario pa luna pa bai traha riba bo mes kaminda kisas den e promé lunanan no tin ni salario pa bo.

LokalidatE sitio ta ideal, segun

Danique da Costa. El a bisa ku ta su ruman a skohe e lokalidat ei. Nan a kore buska i den Brieven-gat a mira ku negoshinan a kuminsá bai den kon-strukshon. Nan a tuma e negoshi ei, paga hür sin a kuminsá bende produkto ainda. Esaki ta djis pa nan por a wanta e lokalidat ku nan sa ku ta ideal pa nan,

pasobra Brievengat ta flo-resiendo. Tin un supermer-kado asina drùk, un pòmp di gasolin i yen di otro negoshi djis pegá aya, i sin papia di e bario asina gran-di ku nan ta situá aden.

FinansieramenteTabata un reto e parti finansiero. Danique da Costa a kaba di studia sin e finansa pa por a kumin-sá un negoshi. Esun ku a para tras di e negoshi-nan aki ta su tata. El a bisa di tabata bendishoná, pasobra tin hende tin idea, pero finansieramente ta un estorbo pa negoshinan por bira realidat. Den nan kaso esaki a kana bon, danki na nan tata.

Danique da CostaDonulicious

Kaya Charles Maduro Brievengat

Telefon: 738-9298

33

Danique da Costa ta sali for di e sektor di duna lès pa drenta e sektor empresarial. El a habri un negoshi ku ta bende donuts: Donulicious ta situá na Kaya Charles Maduro na Brievengat, nèt

dilanti e rotònde di Brievengat. Fin di mart último e negoshi aki a habri ofisialmente. Donulicious ta dirigí su mes riba donuts. Aki ta traha tur kos. Danique da Costa a bai kurso pa spesialisá su mes den traha donuts. El a bisa ku den prinsipio nan no a hasi propaganda, pero nan a kuminsá pokopoko pa traha e produkto te ora e ta manera nan ke. Awor aki, segun Danique da Costa, nan ta bai kuminsá ku propaganda apesar di e echo ku sin hasi propaganda ya nan a haña hopi kliente.

Un bista riba Danique da Costa su negoshi Donulicious na Brievengat.

Page 4: Empresa Chiki Ougustus 2008

Business card: ideal pa traha bo nètwèrk!Bo karchinanBan pensa promé riba uso di bo karchinan. Probablemente bo kar-chi ta e úniko kos ku un hende ta keda kuné di bo ora despues di e okashon òf evento kaminda bo a top’é. No solamente esei, pero esun di bo lo ta unu den un kan-tidat grandi ku e persona a risibí e dia ei. Ademas, bo mester tene kuenta ku kuantu karchi e ta risibí den un siman i den un luna.Pues, bo mester sigurá ku bo busi-ness card ta kubri por lo ménos 3 aspekto:• Ku e ta reflehá lo mas korekto posibel ken bo ta i kiko ta e servisionan ku bo persona i negoshi ta proveé.• Ku e ta proveé tur informashon nesesario di forma ku e personanan ku bo a duna bo karchi por haña kontakto ku bo fásilmente despues di e evento.• Ku e karchi ta sirbi pa bo personanan di kontakto ta keda kòrda riba bo.Ata aki algun tep pa un uso mas efektivo posibel di bo business card:1. Promé ku bo laga traha bo karchi, pensa bon ki mensahe bo ke pone riba e karchi i perkurá pa e karchi ta reflehá kiko bo ta hasi i ken bo ta (for di punto di bista di imágen). 2. Konsiderá serio na usa servisio di un diseñadó gráfiko ku lo mester diseñá un karchi ku ta eye- catching, pero alabes apropiá pa e loke bo ta representá.3. Sigurá ku e kalidat di bo karchi ta reflehá e kalidat di bo servisio òf produktonan.4. Evitá di usa background skur òf karchi plastifiká ku ta pone ku no por hasi un anotashon riba dje.5. Inkluí detayenan esensial riba bo karchi di forma ku por tuma kontakto ku bo: Bo nòmber - nòmber di bo kompania - number di telefon - adrès - i E-mail.6. Inkluí palabra i frasenan ku ta bisa en korto kiko bo ta hasi - mihó ainda kon bo servisio i produktonan por ta útil pa un potensial kliente.7. Usa un frase ku ta hala atenshon pa komuniká un mensahe general kiko bo ta hasi.8. Usa e sekuensia AIDA (atenshon – interes – deseo – akshon) ora ta traha riba lay-out di e karchi.9. Si por, hasi bo karchi interaktivo; esaki ta krea interes serka e hende ku bo duna bo karchi.10. Un forma efektivo pa hendenan keda kòrdá bo ta di inkluí bo foto riba e karchi 11. Hasi uso di tur dos banda di bo karchi. Bo tahasi uso

máksimo di e espasio disponibel riba e karchi.12. Si bo presupuesto ta hopi limitá, bo por konsiderá kumpra karchi serka kompanianan ku ta ofresé karchinan grátis òf na preis abou riba Internèt13. Kumpra un estuche pa warda bo karchinan aden. Esaki ta pone ku bo karchinan ta keda den bon kondishon i alabes ta un bon forma pa tuma i warda temporalmente esnan ku bo a kaba di risibí.14. Perkurá pa semper bo tin un bon kantidat di karchi imprimí na man di forma ku semper bo tin disponibel unda ku bo bai. Sea ta na evento pa nètwèrk òf otro okashonnan.

Karchinan di otronanMeskos ku bo karchi ta e úniko kos ku un hende ta keda kuné ora un evento a terminá, e karchinan ku abo a risibí ta e úniko kos ku abo a keda kuné di e personanan ku bo topa na e evento. Alabes e ta e úniko opheto ku bo tin pa keda kòrda kiko e persona ku bo topa, ta hasi. Kòrda ku e personanan ku a duna bo nan karchi ta hasi un invershon di sèn den nan karchi. Pues, bo tin di trata esaki ku e

rèspèt nesesario i apliká e siguien-te 10 tepnan pa saka lo máksimo di e karchi:1. Mesora ku a introdusí bo na un persona, puntra esaki si e tin karchi i lesa esaki ku atenshon. Esaki ta indiká ku bo ta realmente interesá den e persona ei i den e loke e ta hasi.2. Lesa e nòmber di e persona i di su negoshi i eventualmente hasi un komentario positivo. Esaki ta pone ku bo ta memorisá e datonan i ta pone ku e persona ta sinti su mes bon.3. Kumpra un pèn fini ku kua bo por hasi anotashonnan adishonal riba e karchi. 4. Puntra semper si bo tin mag

di skirbi riba e karchi. 5. Hasi anotashon di detayenan di boso kòmbersashon ku ta yuda bo kòrda unda bo topa e persona i kiko ta e kosnan ku bo mester kòrda di dje.6. Akordá un fecha i ora pa boso hasi un follow-up riba e promé kontakto.7. Pone e karchi un kaminda ku ora bo mester di

dje, bo por hañ’é fásil.8. Perkurá ku na bo ofisina bo tin un forma ideal pa atendé ku e karchinan ku bo haña. Sea bo ta hinka e informashon riba e karchi mesora den un sistema di informashon outomatisá òf bo ta fail e karchinan mes.9. Si bo ta un hende ku ta risibí hopi karchi, bo mester konsiderá na invertí den un scanner pa business cards ku ta yuda bo warda e informashon di un forma efektivo.10. Por último - hasi follow-up. Ta un piká si bo ta tuma business cards di hendenan ku bo ta topa na evento i bo no ta hasi nada ku nan.

Business cards ta un hèrmènt ideal pa usa na momentu di hasi kontakto: networking òf traha riba bo propio nètwèrk, pa empresario di tur edat i nivel.

Usando business card di un forma efektivo, bo ta oumentá bo chènsnan di saka lo máksimo di bo networking; sea di bo mes karchinan òf di hendenan ku bo a hasi kontakto kuné.

Pa “Manual Empresa Chikí”, literaturadi kalidat i tur otro informashon

komersial general, akudi serka nosKamará di Komèrsío i Industría di Kòrsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai ofTel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: [email protected]

Internet: www.curacao-chamber.an

44

Page 5: Empresa Chiki Ougustus 2008

‘The Wine Factory’ ta e promé empresa ku Juan Manuel Almonacid ta envolví aden na Kòrsou. “Na Kòrsou tabatin nese-sidat pa un establesimentu ku ta dediká eksklusiva-mente na biña so”, segun e. El a yega na e konklu- shon aki despues di a hasi un sondeo profundo di merkadeo pa wak kiko e merkado ta ofresé den e área aki. Juan Manuel ta hopi emoshoná ku el a haña e oportunidat di kombertí su pashon pa biña den un empresa viabel ku a habri su portanan na aprel e aña aki ku un variedat di biña for di entre otro Oustralia, Mexico, Bulgaria, Líbano, Sur Afrika, Spaña, Italia i naturalmente Fransia, pa menshoná algun.

Skucha e konsumidó i bin ku ángulo noboDen su eksperensha Juan Manuel a nota ku na Kòr-sou hopi konsumidó indi-vidual di biña ta keda bebe e mesun biña, pasó nan no konosé otro. E esta-blesementu aki ta dediká eksklusivamente na benta di biña i ku e diferensha ku e klientenan por purba e biñanan promé ku nan kumpra nan. “E konsepto aki na final di kuenta ta kumbiní tur empresa ku ta bende biña na Kòrsou: ora e konsumidó tin e libertat di purba promé ku e kumpra, e ta amplia su konosemen-tu sin rísiko finansiero. Mas e amplia su konosementu i su paladar di biña, mas e ta kumpra. Ora e bai kome na restorant e ta bebe mas biña, ora e bai supermer-kado òf otro empresanan di benta di biña, e ta tribi di kumpra otro sabor”, asina e gerente a splika. A tene kuenta Tambe ku e deseonan di e konsumidó komersial: na e klientenan aki nan ta ofresé un stòk di biña ku no ta na benta na kliente individual. E distin-shon entre biña pa indivi- duo i biña pa uso komersial, ta garantisá un eksklusivi-dat ku un hotèl òf restorant lo apresiá. Eksklusividat ta na bentaha di e sektor aki, ku na su turno ta benefisiá di e ekonomia. Juan Ma-

nuel Almonacid a komentá ku “si bo skucha loke e konsumidó ta deseá, e ta kumbiní bo empresa indi-

vidual naturalmente”, pero manera el a ilustrá, esei ta na bentaha di otro empre-sanan i di ekonomia en

general tambe.

Hasiendo negoshi na dife-rente pais Juan Manuel a

duna su punto di bista riba e diferensha ku el a ekspe-rensha.

Merkadeo “Na Kòrsou merkadeo ta hopi mas fásil pa motibu di e tamaño di e isla. E lokalidat ta hasi un influen- sha enorme, i den e kaso aki konsientemente a skohe pa un sitio na Saliña kaminda visibilidat i aksesibilidat ta hopi bon. E tamaño di e komunidat ta pone ku hopi propaganda ta bai di un boka pa otro, ku ta yuda mantené bo gastunan di merkadeo mas abou. Na Mexico e tamaño di e suidatnan ta pone ku ta dura mas tempu pa bo establesementu ta konosí i konsekuentemente bo tin ku hasi invershonnan kuan-tioso den merkadeo”, asina e empresario a splika.

Prosedernan pa establesé negoshi

Segun Juan Manuel, kada pais tin su mes sistema di proseder pa establesé negoshi, e loke mester sa di tur prosedimentu ku e kompania mester pasa pa por kuminsá funshoná. Na Mexico i na Kòrsou Juan Manuel ta un empresario ekstranhero, pero e pros-eso pa su persona per-manesé na e pais/isla nos no ta konsiderá pa e artíkulo aki. “Na Mexico i na Colombia e proseso di establesementu ta hopi kòrtiku; den ménos ku tres luna e negoshi por ta fun-shonando kaba. Na Kòrsou e proseso ta dura hopi mas largu. E durashon largu aki por ta un estorbo, speshal-mente pa un empresario ku no tin un presupuesto grandi. Ta rekomendabel pa revisá e prosedimen-tunan aki pa fasilitá esta-blesementu di empresa na Kòrsou. Mas fásil e nan ta, mas persona por hasi esei i mas lo ta motivá pa invertí”, segun e empre-sario.

Ekonomia i su influensia

Manera tur otro empresa,

55

Juan Manuel Almonacid, gerente di The Wine Factory:

Kòrsou ta un pais ku hopi potensial, peromester fasilitá proseso pa establesementu

E kolombiano Juan Manuel Almonacid tin 6 aña establesé na Kòrsou. Na su pais Juan Manuel a studia atministrashon empresarial. Juan Manuel a eksperimentá pa promé biaha ku bida

empresarial komo akshonista den un negoshi di ‘catering’ ku el lanta huntu ku algun kolega universitario. E eksperiensha tabata kòrtiku, pasobra ora el a emigrá for di Colombia, el a bende su akshonnan den e negoshi aki. El a establesé na Mexico pa durashon di 11 aña. Anke aya e no tabatin su negoshi propio, su trabou diario tabata tin hopi di haber ku negoshi nobo. Su funshon tabata inkluí apertura di hotèl nobo na Mexico. Despues di 11 aña na Mexico Juan Manuel a bin traha na Kòrsou den e mesun ramo. Kòrsou a impreshon’é inmensamente i ora su kontrato previo tabata bai kaba, el a disidí di wak ki otro oportunidat Kòrsou tin di ofresé. E no ker’a bai for di Kòrsou, esei ta sigur.

Juan Manuel Almonacid den e negoshi The Wine Factory na Saliña kaminda por purba biña promé ku kumpr’é.

página 6 >>>>

Page 6: Empresa Chiki Ougustus 2008

66

Ofisina pa Propiedat Intelektual ta informá

Derechi di outor riba komposishonnan musikal

Den e dianan tras di lomba tabatin diferente remarke i kombersashon tokante derechi di outor riba komposishonnan musikal. Pa e motibu aki Ofisina pa Propiedat Intelektual a opta pa informá tokante e derechi di outor riba obranan musikal.

Un piesa musikal ta konsistí di diferente kontribushon. Bo tin e pèrsona ku a komponé letra, e pèrsona ku a komponé melodia i e pèrsona ku a hasi areglo. Tur tres pèrsona tin derechi di outor. Pero por ta asina tambe ku un solo pèrsona òf dos diferente pèrsona a kontribuí na e piesa den su totalidat. Den un kaso asina sea un pèrsona so ta disponé di e derechi di outor òf dos òf mas pèrsona tin derechi di outor pero kada un riba su kontribushon.

E derechi di outor ta enserá ku e outor tin un derechi eksklusivo pa publiká i multipliká su obra. Bou di publiká, e lei di derechi di outor ta bisa ku bo mester komprondé entre otro tur forma ku e piesa por keda skuchá. Ku multiplikashon legisladó ke men entre otro tur forma di grabashon di e piesa. E derechi ta eksklusivo ke men ta e so por publiká i multipliká su obra i si un hende ke publiká òf multipliká e obra di un outor e mester pidié su outorisashon promé. Tene kuenta ku si mas ku un pèrsona a kontribuí na un piesa anto mester pidi kada un di e hendenan aki nan outorisashon promé ku usa e piesa.

Si un outor no ta deseá pa su piesa ser toká òf grabá e tin e derechi pa opon’é esaki. Tambe e tin e derechi pa pidi un suma di sèn komo gratifikashon pa su esfuerso.

Hopi situashonnan ferfelu ku por presentá na último ora por ser evitá si interesadonan akudí na e outornan promé ku nan hasi uso di nan obranan. Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia ta konsehá pa promé ku hasi uso di obra di un outor, pa pidié su outorisashon promé pasó si bo hasi uso di su obra sin su pèrmit bo a kometé un violashon riba su derechi di outor.

Editá pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia Hulandes

Berg Carmelweg 10ª Telefon: 465-7800

Email: [email protected]: www.bureau-intellectual-property.an

� pa registrá bo marka � pa protehá bo patènt� pa proba ku ta Bó kreashon

Juan Manuel Almonacid, gerente di The Wine Factory:

Kòrsou ta un pais ku hopi potensial, peromester fasilitá proseso pa establesementu

The Wine Factory tambe a sinti e efektonan di inflashon di último luna-nan. E empresa aki ta dependé pa importashon di su produktonan di tur e faktornan internashonal i naturalmente esnan lokal, manera gasoil (pa entrega di produkto) i gastu di awa i koriente. Bentaha di su negoshi ta ku hopi di su kontratonan trahá for di inisio di e empresa ainda ta válido i e no lo sinti e efekto di e kambio di preis te ora ku nan vense. E faktornan lokal si tin nan efekto inmediato.Juan Manuel ta enfatisá por último ku: ”Eksperen-sha di biña ta algu hopi personal; no tin biña bon

ni malu, e biña ku ta bon p’abo ta esun ku abo ta gusta i ta disfrutá mas di dje. Kada bòter di biña ta un eksperensha nobo i diferente. Un empresa mester ta inovativo i duna e kliente loke e ta buska. Si bo skucha e konsumidó bo por bin ángulonan nobo pa kumpli ku e demanda. Kòrsou ta un pais ku hopi potensial komersial. Lo benefisiá Kòrsou su sek-tor ekonómiko si hasi esta-blesementu di empresanan en general mas fásil i lihé. Tempu ta di vital importan-sha ora tin sèn envolví”.

The Wine FactoryCaracasbaaiweg 2B

Telefon 461-2608Faks 461-2629

Email: [email protected]

<<<< página 5

Page 7: Empresa Chiki Ougustus 2008

E kompania aki a keda funda dia 15 di desèmber 2006 i a kuminsá funshoná 1 di yanüari 2007, aktual-mente tin un aña i mei di eksistensia. E echo ku el a lanta su mes empre-sa ta debí na skarsedat riba e tereno di penshun i skarsedat riba e tereno di konosementu aktuari-al, esta hasi kalkulashon riba tereno di penshun i seguro di bida. E ta duna sosten na direktor i aksho-nistanan grandi ku tin di hasi kalkulashon pa nan balansa final na fin di aña i pa nan sa kiko ta e pro-vishon di penshun. Tambe na fondo di penshunnan i kompania di seguro etc. Tur esaki ta algun di e servisionan ku un persona ku konosementu aktuarial por duna.

Di trahadó pa empresario

Promé di a kuminsá su mes empresa, señor Sam-son tabata traha na Ennia Caribe i despues na Price Waterhouse Coopers kaminda el a atkerí mas konosementu kon ta duna sosten na un kompania. Ku e konosementu atkerí, kombiná ku su estudio, el a mira e posibilidat pa por pasa di ta un trahadó pa ta doño di su mes empresa.

Prepará komo empresario

Siendo un empresario pa promé biaha, Luigi Sam-son a splika ku tòg e kos-nan a kana drenta otro basta fásil. E no a sigui niun preparashon spesí-fiko komo empresario i tampoko a hasi sondeo di merkado, manera hopi biaha empresarionan nobo mester hasi. Su sondeo di merkado tabata e pági-nanan hel di buki telefon. El a bisa ku si bo djis habri e páginanan aki, bo ta haña kuantu abogado ku bo ke, kuantu akoun-tent ku bo ke, pero un persona ku konosementu di kalkulashon di seguro i penshun ta masha poko. Promé ku el a sali for di servisio di PWC, ya e tabatin kontaktonan infor-mal pa duna sosten.

Atkerí kliente durante enkuentro

sosialLuigi Samson ta músiko for di edat hóben. E ta bini por sierto di un famia di músiko. Siendo músiko por sierto a hasi su entra-da den negoshi ainda mas fásil. Manera el a splika: “E tabata fásil pa e drenta den kontakto ku un per-sona ora bo ta para na un evento i sigur si bo a kaba di hasi un presentashon i e hende a gusta bo pre-sentashon. Ta un tópiko ta kondusí na otro i e ta bini outomátikamente kiko bo ta hasi komo trabou”. Pues, e sirkunstansianan ku e tabata aden a hasi

fásil pa e por a sera su kontaktonan i asina hasi negoshi. Si otro hende ta dura kisas dos te mas siman pa por haña kontak-to pa presentá su mes na un negoshi, e ta presentá esei i asta sera e kontrakt durante un presentashon musikal .

NètwèrkNètwèrk ta e kos di mas importante den un negoshi. Sin un bon nètwèrk bo no por hasi negoshi eksi-tosamente. Bo mester konosé hende i un biaha mas komo músiko esaki a resultá bastante fásil p’e. E nètwèrk ei ta su propagan-da. Un kliente satisfecho

ta pasa esei pa un otro kliente i e negoshi ta sigui drei. Komo un empresa ku ta rekerí un atenshon asina personal i dirigí e ta preferá di mantené su mes chikí. E ta e úniko trahadó i por kumpli ku e kantidat di kliente ku e tin. E ta tene bon kuenta ku su kapasidat di sosten ku e por duna na e empresa-rionan. Si un siman tin 40 ora di trabou i e petishon ta 60 ora, práktikamente e sobrá 20 ora ta den wikènt e tin di hasi’é. Si e kliente ke pa e ta na e sitio di tra-bou serka e kliente, e no por duna e servisio di e 20 ora ei, pasobra ya e ta yen ku 40 ora.

Dikon BV?Luigi Samson ta kere ku nòmber di un negoshi ta masha importante. E ta kere ku si e tin riba su tarheta pone ‘BV’ (beslo-ten vennootschap), e ta skor mas serka su kliente komo e ta un empresario nobo. Anke Luigi Samson a bisa bon kla ku pa defi- nishon esaki no ta nifiká ku un hende ku un ‘een-manszaak’ ta un ménos bon empresario kompará ku un BV. Komo un empre-sario nobo, el a disidí pa un BV ku ta trese sierto fasilidatnan fiskal kuné i ta zona un tiki mas konvin-sente .

Sumamente satisfecho

Dia el a lanta e BV aki tenshon a dominá, pero despues di 1 aña i si e wak su sifranan el a sur-pasá su ekspektativanan. E ta sumamente satis-fecho. “Esei ta dunabo mas seguridat den bo mes komo profeshonal. Den e promé añanan semper bo tin di traha bo nòmber komo komersiante i sòru pa e klientenan ta satis-fecho”, asina Luigi Sam-son a opservá ku un son-risa riba su kara.

ImportantePenshun ta mes impor-tante ku bo salario. Si bo doño di trabou disidí awor aki ku bo no tin salario mas, esei lo ta un krísis. Na momentu ku bo kumpli edat di penshun, e pens-hun ta bira e entrada ku bai remplasá bo salario. Pues, penshun ta impor-tante, pasobra e ta bo fuente di entrada ora bo no ta aktivo den merkado laboral mas. Mas impor-tante ta ba bo sòru pa bo tin un areglo di penshun durante bo añanan komo trahadó anto pa ora bo yega e edat di penshun, bo tin un entrada pa bo biba kuné pa resto di bo bida.

Samson Pension Services BV

Direktor Luigi SamsonTelefon: 738-8313

77

Luigi Samson di Samson Pension Services:

Atkerí kliente durante enkuentronan sosial

Dikon penshun? Djis pensa ku bo stòp di kobra bo salario: kiko por pasa? Esei ta e buraku ku penshun ta yena, segun Luigi (Gino) Samson direktor i propietario di Samson Pension

Services BV.

Luigi Samson: Nètwèrk ta e kos di mas importante den un negoshi.

Page 8: Empresa Chiki Ougustus 2008

NOBO! RBTT Travel Card

Ora bo biaha bo ke disfrutá sin límite. RBTT Travel Card, optenibel na Euro i Dòler, ta bo kompañero di biahe ideal. Na kua parti di mundu ku bo ta, na tur momento. Bo ta paga ku siguridat den pakus, pa hür outo òf na hotèl.

Depositá e montante deseá riba e karchi personal pre-pagá i eksperenshá e benefi sionan di RBTT Travel Card:• Rekargabel te ku 2000 US dòler òf Euro• 24/7 sèn kèsh na tur bankomátiko ku tin e logo di VISA• Uso lokal i internashonal• Rekargabel via RBTT Netbank• Risibí te ku 2000 Fun Miles

Pa mas informashon yama 763 8438 òf pasa serka nos!

Eksplorá mundu ku RBTT Travel Card!

3499_5_RBTT_Ad_7k260_XX.indd 3 7/12/07 10:18:18 AM88

Den e artíkulo di biaha pasá nos a elaborá un tiki mas riba e bentahanan di un DMS i tambe nos a menshoná algun trènt riba e tereno aki.

Den e artíkulo aki nos la bai trata e tema di manda faktura digital.Esei ta nifiká hasi uso di Internèt pa manda faktura pa bo kliente.

Negoshi pa negoshiSigur ora bo ta manda faktura pa un kliente di bo ku tambe tin su empresa (negoshi pa negoshi), bo por hasi uso di e téknika aki. Bo por manda e faktura pa e kliente, pero tambe dun’é e posibilidat pa paga mesora. Pues, bo ta manda via email un mensahe pa un kliente ku e tin ku paga, ku un link na bo website kaminda e por wak, kontrolá i aprobá e faktura. Despues di esaki e por hasi uso di un creditcard (tarheta di krédito) òf un otro sistema di pago via Internèt pa paga.

Baha gastuFor di un investigashon hasí na Hulanda a sali afó ku e gastunan pa manda un faktura di papel pa un kliente ta kosta aproksimadamente di € 1.65 (ku ta na euro). E gastunan pa manda un faktura digital ta aproksimadamente entre 0.30 pa 0.50 euro. Mi ta kere na Kòrsou tambe bo por hasi un kom-

parashon similar.Pues bo por baha gastu konsiderablemente. Pensa riba gastu di personal, stampia, enk, kopia i papel.

Eksigensia téknikoMayoria empresa na Kòrsou tin e eksigensha nan tékniko pa faktura digital:Bo mester di:o Un kòmpiutero Konekshon di Internèt o Email.

Hasi un sondeo proméRiba e tereno di manda faktura tin hopi posi-bilidat. Promé kos ku abo komo empresario tin ku hasi ta hasi un sondeo den bo empresa pa wak si e tin benefisio p’abo. Bo por hasi lo siguiente:

1. Inventarisá:o Kuantu faktura bo ta manda pa añao Ki tipo di faktura bo ta manda (idéntiko òf kada biaha diferente)o E frekuensha di manda fakturao Kuantu mandamentu di faktura ta kosta pa aña.

2. Hasi un análisis di gastu i bentaha Pensa riba gastu awor akí di personal, stampia, papel, ènvelòp, enk, etc. i kompará ku

gastunan si bo implementá e sistema. Manera gastu di software, abono, training pa personal, kambio den e organisashon, etc.

3. Puntra bo klientenan ku nan ta aseptá un faktura digital.

4. Informá den bo sektor seka otro empresario, spesialistanan den ICT klientenan, suministradó (supplier), kua ta e desaroyonan riba e tereno aki.

5. Inventarisá kua kambio bo tin ku hasi den bo negoshi pa implementá un sistema asina aki.

6. Wak si e sistema ku ta hasi bo atministrashon finansiero tin e posibilidat pa komuniká ku un sistema di faktura digital.

Kualke pregunta òf remarke riba e artíkulo aki nos ta na bo servisio.

Javier SamsonBusiness advisor na

InnovatieCentrum CuraçaoTelefon: 737-1360

Email: [email protected]

Hasi uso di ICT pa manehá bo fakturanan

Page 9: Empresa Chiki Ougustus 2008

Nadine Benito, diseñadó Interior:

Un mundu di kompetensia, peroku bon strategia bo ta sobreviví

E merkado lokal i kiko e tin di ofresé

Pero den e tipo di negoshi aki tambe semper un hende mester tene kue-nta ku kompetensha. Ora ku tur kos bira karu, esun ku ke hasi kambio mes-ter tene su pòtmòni duru. Esei ta nifiká ku tin limi-tashon pa tur hende. “Na Kòrsou tin diseñadó gran-di i chikí ku ta buska nan klientenan fiho òf tempo-ral. Mi ta ripará ku hopi hende ta kometé e eror di kumpra hopi dekorashon pa kas, pero na final e dekorashon no ta pas den nan hogar o área i nan ta pone nan un banda. Den un palabra, a gasta e sèn por nada i konsekuen- temente e ta mal invertí. Tur e faktornan aki huntu a pone mi realisá ku tin un ‘niche’ pa un diseñadó di interior. Un persona ku ta konsehá, diseñá i dekorá e área deseá”, asina el a sigui splika. Oportunidat t’ei pa tur ku ke kuminsá segun demanda i esei ta hustamente loke Nadine Benito a hasi. Esei no ta nifiká ku den e mundu aki no tin kompetensha. Segun Nadine Benito, kompetensha semper ta bon, pero e diseñadó indi-vidual mester tin su pro-pio estilo pa e sobreviví den merkado. “Mi ta tuma nota riba kada detaye i mi ta buska loke e mester. Mi ta focus ku e área mester keda perfekto i cozy pa mi kliente, no matter what! Pero naturalmente tur kos ta dependé di e kliente i su presupuesto. Aparte di esei, mi ta traha ku tur diseñadó. Bo ta siña hopi for di otro i na final, e área mester keda na satisfak-shon di e kliente. Esei pa mi ta hopi importante”, asina Nadine Benito ta enfatisá.

Kompetensha i kon biba kuné

Traha ku hende ta nifiká ku mester paga nan. Den e mundu di diseñadónan tin kompania ku ta opta pa traha ku estranhero i

ora ta traha ku nan mester tin tur dokumentu reglá. Señora Benito a splika ku e ta trata na tene su presupuesto limitá dor di traha ku hóbennan pro-feshonal lokal. E kliente lokal ta bai serka e pro-feshonal lokal i e tin su motibu. “E kliente yu di tera ta buska komodidat i eksklusividat. Nos yu di tera gusta kos úniko, na un preis ekonómiko. E kier tin un réplika di e

kas ku a keda transformá den e programa di ‘HGTV’ (Home Garden TV, kanal di Internèt ku ta siña kon bo por kambia bo kas òf espasio di bida). Tin hopi propaganda di kompania-nan ku ta bende kos di drecha kas, esta for di un kuashi te na ekiponan pisá i sofistiká”, asina Nadine Benito a splika. Pero den e mundu di kompetensha e diseñadó chikí mester ta dispuesto

na ahustá su mes na tur merkado. For di e kon-sumidó te na e empresa-rio grandi i hasta buska kontratonan di un biaha so. “Mi ta hasi diseño pa tur okashon i área. Sea pa un pakus, e pareha ku a kaba di sera un hipotek pa e kas di nan soño, un hotèl ku kier kambia nan kambernan, No tin límite. Aparte di esei tambe mi ta hasi ‘staging’, ku ta dekorá un kas òf área

kompletamente ku tur detaye nesesario pa un temporada limitá. Atrobe, kompetensha semper ta sano, pasobra ta laga bo desaroyá bo mes kada bes dinobo. Ami ta kon-siderá kompetensha un ‘learning process’ di bida. Nunka bo no ta bieu, yòn òf profeshonal pa bo siña di dje”.

Efisiensia den trabou

Pero un parti ku e empre-

sario mester tene kuenta kuné ta efisiensia den tra-bou i oumentu di preis. Esei ta nifiká traha ku un presupuesto limitá ku ta rende na final. “Mi ta hasi hopi ‘pre shopping’. Esei semper ta tene bo na altura kiko ta nobo riba merkado i ta skapa bo hopi tempu; no papia mes di gasolin. Mi tin un tim

Sinta wak rondó di bo. Kosto di bida a subi i tur hende ke sigui gana nan pan di tur dia. E mínimo ku un persona ku ke kuminsá su empresa por hasi awendia ta pensa kon e ta sobreviví. Nadine

Benito a analisá diferente opshon promé ku el a bai riba su mes komo diseñadó interior. “Mi tabata hasi diseño di interior pa algun aña kaba pa vários hende, pero nunka mi no a pensa di bai den grandi”. Segun Nadine Benito, awor aki tin asina tantu opshon pa dekorá bo hogar. “Mas ainda si bo tin pensa na invertí den bo hogar, bo tin ku hasi’é na un manera konsiente i responsabel pa hisa e balor di e kas, i alabes krea un área kómodo, kaminda bo ta sinti bo dushi i ‘cozy’ aden, sea ta bo hogar, ofisina òf establesimentu”, asina el a sigui splika.

Nadine Benito ku su sonrisa di bon servisio: “E reto mas grandi, ta pa hinka Kòrsou mediante diseño di interior den e ‘picture’ internashonal. Kisas mediante HGTV … tur kos ta posibel tòg? “

página 13 >>>>

99

Page 10: Empresa Chiki Ougustus 2008

E ta konta di a yega Kòr-sou na 1991 i a kuminsá ku Tropical Bungalows. E tabata hür bùngalo pa algun anda. Kos a kuminsá drei hopi bon, pero des-pues e negoshi a bin abou i no tabata drei bon mas. Van den Berg a bai mane-há Saliña Fiesta park pa algun aña. Te ora el a di-sidí ku e ke hasi algu otro. El a kuminsá ku un pool lounge ku tabata leuk, pero despues a bai pa Friet Tent i despues a disidí ku e ta bai Spaña.Einan el a kuminsá ku un diskoteka. Ora e tabata den eksterior, el a ripará ta kiko e ta sinti falta di dje na Kòrsou i p’esei el a bin bèk i a traha algun otro kaminda komo mènedjer.Tambe Jeroen a traha na Colombia ku un restorant Asadero de Pollos. Esei ta loke e ker a habri na Kòrsou, pero e no por a haña un lugá ideal pa esei. Jeroen van den Berg huntu ku Taco de Groot a disidí ku nan ta kuminsá ku spaguèti. Despues di a hasi hopi investigashon nan a ripará ku hopi hende gusta kome pasta.Nan a sinta analisá e merkado di kiko tin i kiko no tin. Manera tempu e tabatin Friet Tent ku tabata un sitio pa bo drenta sinta paden i kome bo batata i Coyoty Ugle tambe tabata un bar ku por a baila riba e bar.

Asina Jeroen ta: e no gusta imitá, pero e ke hasi su negoshi ideal. Na Kòrsou tin negoshi ku ta bende pasta, pero niun ku un varia- shon asina amplio. Nan tin 32 diferente plato di pasta, pero banda di dje tin tambe otro kuminda pa e hende ku no ke kome pasta. Nan tin batata i aros estilo risot-to. The Spaghetti Factory ta algu úniko na Kòrsou segun Jeroen van den Berg a konta. The Spa-ghetti Factory a habri ofi-sialmente tres luna pasá. El a drei algun luna komo prueba i awor nan a kumin-sá ku e maneho ofisial pa hasi negoshi realmente.

No tur dia ta meskosOra bo ta hasi negoshi no tur dia ta mesun kos. Tin dia hopi drùk, pero tin dia tambe ku ta hopi ketu. Esaki Jeroen van den Berg a siña den e tempu ku e tin den e sektor di horeca i p’esei e ta tene kuenta kuné tambe. El a ripará

por ehèmpel ku djamars ta un dia hopi ketu. P’esei na e negoshi aki nan a introdusí e sistema di ‘all you can eat’ riba djamars. Anto el a ripará ku esaki tabata masha positivo pa hasi negoshi, pasobra awor negoshi ta yena riba djamars. Banda di esaki nan a ripará ku hasimentu di propaganda pa medio di foyeto ta funshoná masha bon na Kòrsou.

No kuminsá ku fanfare

Hasimentu di negoshi na Kòrsou, segun Jeroen van den Berg, ta nifiká kuminsá sin muchu fanfare. Esta, sin muchu buya, pero trankil, pasobra mesun buyá i grandi ku bo kuminsá, mes duru bo ta bin abou. Den su kaso e ta habri su porta i kla, sinta warda pa sirbi kliente. Tur empresario ta kuminsá abou i tin di bai ariba. Si bo habri ku

yen di buya, ta nifiká bo ta kuminsá ariba i ta mas duru bo ta bin abou. Su lema ta kuminsá trankil, no tuma muchu kos riba bo sin por kumpli kuné. Komo negoshi nobo semper tin kosnan chikí ku tin di tene kuenta kuné den prinsipio i ku por bai robes.

Wanta klientelaMasha importante tambe den hasimentu di negoshi, segun Jeroen van den Berg, ta pa mantené bo klientenan. Pa por haña kliente ta fásil, pero ora bo haña nan pa tene nan ta e kos, asina el a opservá. Komo empresa-rio e ta haña ku si bo hasi algu robes atmití esei i no buska esküs. Atmitiendo bo ta siña di e erornan. Si kushina a hasi un eror, aseptá esei i kumpli ku e kliente; duna e kliente algu, pasobra a hasi algu robes. Tur kaminda fout por so-

sodé, segun Jeroen van den Berg, i p’esei bo tin di aseptá i e kliente tambe lo sintié importante. Semper ora puntra un kliente kon a bai, wak e kliente den su kara ora e ta kontestá. Pasobra e por kontestá ku algu a bai bon, pero e kara por bisa algu otro. El a bisa di ta preferá tende ku e kos a bai robes pa e por drech’é i no bisé ku e kos a bai bon lugá tabatin eror den e wega. Semper man-tené un promedio di 80% di kliente i te asta 70, pero ora e baha algu mas algu ta robes.Jeroen van den Berg a bisa ku ora kuminsá ku un empresa, mester tene kuen-

ta pa tene un reserva pa kosnan imprevisto ku por presentá. Loke ta mira hopi ta ku asina kos kuminsá bai bon den negoshi, e empre-sario ta gasta tur su sèn na kosnan di luho en bes di warda e sèn pa kosnan di emergensia, manera ora ku un èrko daña. Dirigí bo negoshi pa e grupo di mas grandi. Ku esei e ke men: no ekskluí e hende ku ta gusta kana den su karson kòrtiku i drenta kome, pero konsentrá riba e grupo di mas grandi. Tene kuenta ku e kliente por bini ku yu i prepará pa bo tin algu ku e mucha por dibertí su mes kuné. Den su kaso e ta sòru pa tin plachi pa klùr pa e muchanan.

Jeroen van den BergThe Spaghetti Factory

Sentro komersial Brievengat

Telefon: 663-4305 i 738-8988

‘Fábrika di spaguèti’ ta e siguienteempresa lokal di Jeroen van den Berg

1010

Jeroen van den Berg no ta un deskonosí den e mundu empresarial na Kòrsou. El a kuminsá aki ku De Friet Tent i despues di a pasa den diferente ramo di negoshi den e sektor di ‘horeca’, awe e tin

The Spaghetti Factory.

Jeroen van den Berg (ariba) i su negoshi nobo The Spaghetti Factory na Brievengat.

Page 11: Empresa Chiki Ougustus 2008

E problemanan ku empresarionan ta

konfrontáKada bes ku preis di petroli subi, esei tin su reperku-shon inmediato riba e kon-sumidónan, ku manera por komprondé ta e klientenan. E problemátika di preis di petroli ta forma un reto pa hinter mundu i no solamente nos, manera hopi biaha nos ta tende hendenan komen-tá ku demasiado fasilidat. Nos mester kuminsá realisá si ku no ta nos ta sentro di mundu i ku mundu no ta drai rondó di nos, manera hopi di nos ta pensa i aktua. Nos ta un isla hopi chikí ku ta importá kasi tur kos i ta dependé di pais mas gran-di. Nos ekonomia pa hopi siglo ta ligá ku Hulanda ku tabatin semper (te ainda tin i lo keda tin) su bene-fishinan pa nos. Pero di otro banda e oumento di e balor di euro ta pone ku tur kos ku nos mester importá di Europa ta bira kada dia mas i mas karu. Esei ta djis un di e desaroyonan riba nivel global ku nos mester atendé komo un reto serio, pero tin hopi otro ku nos por menshoná, manera e situa-shonnan na Estádos Uní-dos i Venezuela ku tambe ta paisnan ku atraves di historia i te ainda nos ta dependé hopi di dje. Ta bini aserka e echo ku China a habri frontera ku ta un reto pa hasta e paisnan grandi, kòrda pa nos ku ta un punta riba mapa di mundu.

Kon e problemanan ta afektá nos?

Nos lo no ke pa ningun empresario kore drenta pániko, pasobra esei no ta solushoná ningun pro-blema. Nos mester evaluá e situashon i traha plan kon ta atendé ku e retonan. Na final di aña nos lo wak kon nos a saka lo mihó for di e aña koriente i plania pa e añanan benidero, paso-bra kon ku bòltu e asuntu, nos mester sigui biba. Tin sierto tipo di negoshi ta sinti e efektonan mas ku otro, pero ta nos tur mester ta alerta i dediká mas di loke nos tabata hasi kaba na nos negoshi. Ainda mi no ta kere ku mester papia di reseshon, pero atrobe nos no mester tuma e situashon ku un muchu fásil i sinta man krusá kere ku kos ta solushoná di mes.

Kon prepará pa posibel reseshon

Na mi punto di bista nos

ta dedikando demasiado tempu (ku ta tempu ku nos por usa pa ta mas produk-tivo) na skucha i lesa e loke ku medionan di komuni-kashon tin di skirbi i bisa tur dia. Hopi biaha mi ta tende polítiko, empresario i otro-nan oranan largu na radio riba un ke otro tema ku ta pone mi pensa ta ki ora realmente e hendenan ei ta kuminsá laborá riba e mil i un problemanan ku a base di nan funshon i trabou ta eksigí nan atenshon. Si bo tene kuenta ku e mesun tópikonan ta bini bèk den korantnan i na televishon, konta numa kuantu ora pa dia ta bai na esaki so – tur ta tempu ku por a usa di un forma mas produktivo i fruktífero na bo mes desa-royo i esun di bo negoshi. E desaroyo aki hopi biaha ta pone ku nos hendenan kada dia tin ménos kon-fiansa den nan mes, den e posibilidatnan ku tin pa nan i e potensial ku nos pais tin en general.

Dediká tempu mas efisientemente

Na empresarionan ami lo konsehá usa e tempu ei pa dediká na bo negoshi. Dediká mas tempu na bo kliente, suministradó i tra-hadónan i na fortifiká bo lasonan familiar. Mi no ta bisa ku nos mester sera nos mes pa tur informashon, pero no por t’asina ku pa oranan largu ta dediká na diskutí den medionan di komunikashon sosial sin tene kuenta ku esei ma-yoria biaha ta trese mas frikshon ku solushon i ku ta bai a kosta di e oranan ku tin den un dia pa ta produktivo.

Mester tene kuenta ku ora tempu ta bon, bo klien-tenan lo sali pa yega serka bo. Aworakí ku nan mester bòltu e florin algun biaha promé ku sak’é i us’é, abo mester wak kon abo ta yega te serka nan. Puntra nan kon ta bai ku nan. Mustra ku bo ta kombibí

ku e situashonnan ku nan ta pasando aden. Buska un forma di ta nan partner i no di tin un relashon ku nan ku únikamente nan mester trese entrada pa bo negoshi. E hendenan ku lo sobrebibí kualke situa-shon difísil, ta hendenan ku siña di uni forsa i kom-prondé ku nos tur mester di otro. Nos mester bira partner ku nos klientenan i no simplemente e hende ku ta bende kos ku nan.

Mehorá relashonnanHasi negoshi ta mas bien mantené bon relashon ku bo kontaktonan i no djis hasi negoshi pa hasi negoshi. Awendia e loke bo potensial kliente tin mester e por yega n’e na mil i un manera, no sola-mente di bo kompetidornan lokal, pero tambe direkta-mente via di masha hopi mil proveëdó rònt mundu ku ta ofresé nan servisio i produktonan riba Internet. Pensa ku si e potensial klientenan aki por atkerí e servisio i produktonan ku abo ta ofresé na asina tantu kaminda, pakiko e lo mester atkerí esaki nèt serka bo? Ami lo bisa pasobra bo ta yena otro nesesidatnan ku nan tin i e úniko forma di sa kiko eseinan ta, ta di tin un relashon mas estrecho ku nan i komuniká mas tantu posibel ku nan. What about? Nos ta kuminsá awe? Mi no kere ku tin mas tempu pa pèrdè.

Bo negoshi i klientenan ta pidimas tempu di bo den tempunan difísil

Apesar di e echo ku statistiknan ta indiká ku último añanan tabatin un adelanto den nos situashon ekonómiko i ku tin perspektiva ku den futuro serkano e desaroyo aki lo kontinuá, nos mester

ta kouteloso pa desaroyonan ku tin tantu interno den nos pais komo riba tereno mundial. Prinsipalmente e oumento di preis di petroli, ku konsekuentemente ta oumentá inflashon, ta pone ku empresarionan mester ta mas kreativo i usa nan konosementu i don empresarial pa nan negoshi por sigui operá di un forma salú.

Skirbí pa Farley I. Lourens

1111

Page 12: Empresa Chiki Ougustus 2008

1212

Algun tep pa bon desaroyo di bonegoshi durante tempunan difísil

Operashon di bo negoshi bèk na kas

Kuantu bes empresanan chikí no a kuminsá gewoon na kas òf den un edifisio den kurá di kas? Ora ku benta i ganashi oumentá i e negoshi mester a eks-pandé, ta di komprondé ku un empresario ta kuminsá buska un espasio komer-sial pafó di su kas pa hiba operashon di su negoshi. Den tempunan ku pa un òf mas motibu benta i entrada a kuminsá baha konsid-erablemente, un empresa-rio mester por konsiderá pa move operashon di su negoshi bèk pa su kas komo un medida pa kòrta den gastu.

Negoshi ‘on-line’Si bo negoshi por operá riba Internèt, ta bon pa konsiderá esaki tambe seriamente. Bo ta evitá gastu di hür di ofisina i òf edifisio(nan) pa warda bo stòk. Un negoshi ‘on-line’ alabes no tin mester di paga resibunan haltu di koriente, ni tampoko awa. Tene kuenta si ku lo bo tin otro tipo di gastu manera e.o. hosting, hende pa di-señá i mantené bo website, pago anual pa mantené bo nòmber di domain, etc. Pero e gastunan ei semper lo ta muchu mas abou ku hür òf mantenshon di un òf mas edifisio.

Hasi sierto trabou bo mes

Kontratá servisio di otronan pa trabounan ku abo no gusta hasi ta algu ku por duna bo un satisfakshon propio, pero ora benta i entrada a baha, e loke bo no gusta no mester ta un motibu p’abo kontratá otro-nan pa hasi e trabou ei p’abo. Por ehèmpel, tra-bou di limpiesa, yena di rèki, archivá dokumento, etc. Tur ta trabou ku un empresario mes mester hasi tanten ku no tin espa-sio finansiero pa kontratá otronan pa hasi’é p’e. Na momento ku bo negoshi ta floresé bo por kontratá otro-nan pa hasi sierto trabou p’abo ya bo man ta mas liber i bo tin mas tempu pa dediká na kos ku por nifiká mas ganashi. Sinem-

bargo, ora bo negoshi no ta hasi muchu ganashi i kresementu ta slow, ta bon p’abo mes realisá mas tantu tarea posibel, sea ta algu ku bo gusta òf nò.

Barter pa tene gastu abou

Si tin tareanan ku pa un òf mas motibu abo i bo empleadonan no por hasi, ta rekomendabel pa traha dil di ‘barter’. Ku esaki bo por laga otronan hasi sierto tarea sin ku esaki mester kosta bo sèn na efektivo òf pa preisnan redusí.

Baha gastunan di utilidat

Meskos ku bo ta instruí bo yunan na kas pa paga tur kos ku no ta den uso komo un medida pa baha gastu di koriente i pa no malgas-tá awa, ta bon pa bo instruí

esaki kontinuamente na bo trahadónan i perkurá sem-per pa abo semper duna e bon ehèmpel. Tin hopi medida di prekoushon ku por tuma pa redusí gastu di utilidat.

Algun tep- Kambia tur pera di lus regular pa peranan ku ta usa ménos koriente. - Probechá di nos solo pa lus natural den bo negoshi i nos bientu fresku pa tene temperatura di bo edifisio fresku i abou.- No pone e termostat di bo èrkonan na máksimo.- No laga aparatonan di koriente riba stand- by. Esaki ta hala koriente i por forma kandela.

- Kumpra aparatonan elektróniko ku ta usa ménos koriente posibel i ku no ta hasi hopi daño na medioambiente.- Perkurá pa bon isolashon di bo edifisio i evitá ku tin espasio habrí for di kua airu fresku ku bo èrkonan ta produsí ta sali. - Promé ku bo atkerí aparatonan elektróniko pensa bon si realmente bo negoshi mester di nan.- Si bo ta bai kumpra un òf mas kòmpiuter, otro tipo di hardware i/òf software, pensa bon pa kiko bo ta bai usa nan. E ora ei bo no ta kumpra aparatonan ku ta bai subi bo resibu di koriente i perkurá pa otro gastunan innesesario.

- Evaluá kompra di un ‘notebook’ en bes di un PC normal.‘Notebook’ ta mas kostoso ku PC regular, pero e ta usa ménos koriente.- Tene bo aparatonan manera kòmpiuternan, ‘printer’, mashin di faks, etc. pagá ora ku nan no ta den uso. Usa un strep ku kua bo por paga nan tur pareu via un kònòpi. - Stèl e tempu ku bo kòmpiuter outomátikamente ta bai riba stand-by mas abou posibel.- ‘Screensaver’ ku ta keda move i kambia kontinuamente ta usa mas koriente ku p.e. e programa ku kua bo ta skirbi teksto. E ta perkurá pa bo kòmpiuter no kima, pero e no ta skapa bo gastu di koriente manera hopi hende ta pensa eróneamente.- Evitá hardprint i kopia riba papel di tur kos. Warda kosnan mas tantu posibel digital. - Ta bon pa bo usa bateria di bo ‘notebook’ te ora e ta serka di bira bashí i despues kargu’é. - Tambe bo por opta pa saka e bateria si ta via koriente bo ta usa e ‘notebook’. Esaki ta evitá ku kontinuamente e bateria ta risibí karga.

Ta bon pa tene kuenta si ku tin kos ku no por kòrta sin mas for di presupues-to den bo esfuersonan pa redusí gastu durante tem-poradanan ku benta no ta dje bon ei. Por ehèmpel, pagamentu di impuesto i otro pagonan ku pa lei bo mester hasi. Bo pagonan di hipotek, den kaso ku bo tin esaki, pago riba fian-sanan hasí, etc. Meskos tambe no kore kòrta den gastu di un bon tenedó di buki, pasobra un bon atministrashon ta di sumo importansia pa maneho di bo negoshi. Esaki ta algun di e puntonan ku mester kumpli kuné pa bo negoshi sobrebibí tempu difísil.

Empresanan ku apénas por a tene kabes riba awa ora ekonomia tabata floresé, di mes lo tin mas difikultat pa sobrebibí tempunan ora situashon ekonómiko ta mas difísil. Mester hasi

adaptashonnan den maneho ku no nesesariamente mester ta grandi. Tin ora ku un simpel kambio den maneho di bo negoshi, manera p.e. apliká formanan di hasi promoshon ménos kostoso en bes di kampañanan publisitario inefisiente i kostoso, por nifiká e diferensia entre éksito i frakaso durante tempu di reseshon. Den e artíkulo aki nos ke duna algun otro tep ku por yuda bo komo empresario den tempunan difísil.

Skirbí pa Farley Lourens

Page 13: Empresa Chiki Ougustus 2008

ku ta spesialisá den dife-rente área, entre otro den kosementu, elektrisidat, karpinteria, kordinashon. Kemen ta dependé di kiko tin ku hasi, mi ta envolví nan den e proyekto”, asina el a sigui splika.

Segun Nadine Benito e ta mira oportunidatnan di kresementu pa Interior Visions. E reto mas grandi

ta pa hinka Kòrsou medi-ante diseño di interior den e ‘picture’ internashonal. “Kisas mediante HGTV… tur kos ta posibel tòg?“, asina el a bisa finalmente ku su sonrisa di bon ser-visio.

Pa mas informashon tokante Interior Visions òf pa traha un sita, bishita e website www.interi-orvisions.info òf yama

Nadine Benito na number di telefon 525 7232.

1313

<<<< página 9

Nadine Benito, diseñadó Interior:

Un mundu di kompetensia, peroku bon strategia bo ta sobreviví

Riba fotonan por mira áreanan di kas ku Interior Visions a drecha: kon nan tabata (na man robes) i kon nan a keda

(esun na man drechi).

Nadine Benito durante di su trabou di remodelashon.

Page 14: Empresa Chiki Ougustus 2008

E kambionan mas influyente

Sin lugá pa duda e desaroyo rápido den área di komu-nikashon tin un influensia grandi riba nos forma di biba en general i konsekue-ntemente e forma ku nos mester hasi negoshi awen-dia. Un ehèmpel klásiko di esaki ta e kresementu di aplikashonnan di komuni-kashon via teknologia di Internèt. No solamente bo no por manehá bo empresa sin un direkshon di pòst elektróniko (e-mail), pero un website tambe ta hèr-mènt kasi indespensabel awendia pa mayoria tipo di negoshi. Alabes ta hasi un diferensia ora bo tin bo propio ‘domain’ (un nòm-ber riba ret reservá spesial-mente pa bo negoshi). Klien- tenan lo no mirá bo komo un empresario serio si bo bisa nan pa komuniká ku bo via e-mail na p.e. [email protected]. No solamente bo mester di un direkshon di e-mail, pero ta rekomenda-bel pa bo tin un nòmber di ‘domain’ tambe pa bo negoshi. E ora ei bo por krea algun adrès di e-mail manera p.e [email protected], [email protected], [email protected] etc.

Importansia di un nètwèrk

Awendia no ta dje kompliká ei pa bo krea un nètwèrk di bo kontaktonan di negoshi, bo trahadónan òf bo amistat-nan. Desaroyo di teknologia a hasi esei tambe mas fásil p’abo. Tene kuenta si ku no ta nesesario pa tur hende tin akseso na tur kos. Por ehèmpel un empleado ku tin di hasi benta, no tin mester di tin akseso na p.e. datonan di payroll. Pero di otro banda e mester tin akseso si na sierto dato di bo klientenan, pasobra kiko lo pasa si un kliente yama pa puntra dikon e no a risibí su pedida ku a primintié for di un siman promé? Ta mas efisiente pa e empleado ei por wak den bo sistema kiko a pasa ku e pedida. E por kontestá e kliente mesora. E kliente lo no keda konten-tu si e empleado enkargá ku benta kontestá p.e.: “E doño, ni e personanan

enkargá ku pedida, no t’ei aworakí. Pues, ami no por duna un kontesta”.

Integrashon di bo nètwèrk

Integrashon di datonan di bo negoshi den un nètwèrk, pues, no ta pa laga tur hende haña akseso na tur kos, pero pa krea akseso na e kosnan ku nan tin mester spesífikamente pa hasi nan trabou di un forma mas efisiente posibel. Sea ta riba nan mes kòmpiuter, òf di otro koleganan òf riba un server.Nos por menshoná tambe ku e tempu ku tur hende mester a topa i sinta huntu den un edifisio ya ta kam-biando. Tin hopi kaso den kua hendenan ta traha inde-pendiente òf hasta for di nan kas, pero ta funshoná komo un tim di trabou. Tin ora nan ta traha leu for di otro i hasta na otro pais. Basta e koleganan ku ta

traha huntu ei tin akseso na Internèt, nan por tin akseso na e informashon i dato ku nan tin mester i komuniká ku otro kolega.

Menasanan di seguridat

Software ku ta hasi daño sigur ta un menasa pa empresanan ku ta operá via Internèt. Tin mena-sanan kontinuo di wurm, virus i spyware. Esei ta keda un reto spesialmente pa empresa chikí ku den mayoria kaso no tin un persona òf departamento enkargá ku IT (information technology) manera ta e kaso serka kompania gran-di. Mayoria biaha esei ta algu ku un hende ta hasi komo un trabou ku ta bini aserka di su trabou di tur dia. Ora ku realmente tin mester di esaki e por kon-tratá un eksperto tékniko. Awendia bo no por bisa ku lo mi ‘update’ i ‘back up’

mi kosnan kada seis luna. Pa bo hiba un maneho i operashon sigur, bo mester ta mas proaktivo i ‘update’ / ‘back-up’ bo kosnan ku un frekuensia hopi mas haltu.Danki Dios awendia hopi di e trabounan aki ta sos-odé outomátikamente. Bo por programá bo kòmpiu-ter pa hasi updatenan di un forma outomátiko. Algu ku indispensablemente bo tin mester di dje pa por tin un operashon sigur, ta mekanismonan di defensa interno. Tambe bo mester tin un firewall riba bo nèt-wèrk interno pa duná bo protekshon di e kosnan maligno ku tin riba Internèt. Empresa chikí, ku no por empleá un òf mas hende ku konosementu di IT, lo mester invertí den kontratá yudansa i servisio profesho-nal riba e tereno aki. Traha sita pa kada tantu tempu nan bin chèk bo sistema di un forma riguroso. Konside-

rando kiko ta kosta bo ora bo pèrdè tur bo datonan di importansia, esaki tòg ta un bon invershon.

Plania pa futuro i premirá desaroyonanFinalmente ami lo bisa traha un plan pa término largu pa bo sa unda bo ke bai i yega

ku bo negoshi i hinka den e plan aki kon bo ta pensa ku teknologia lo por yudá bo den realisashon di bo plannan. Tin muchu empre-sario ku kontinuamente ta kana patras di e garoshi i ta tuma medida despues ku un kambio tuma lugá en bes di plania i premirá kambio. Despues, ora ku e desaroyo a tuma lugá kaba, mas bien nan ta pagando kandela en bes di ta atendé ku kousa di e problema. Ami lo konsehá pa en bes di ta pagadó di kandela pa plania pa nos por sigui krese den e loke nos ta hasi. E tempu ku bo ta pèrdè pagando kandela bo por a hinka den progreso di bo negoshi.

Ban plania pa loke nos ta fèrwagt ta bai tuma lugá riba tereno di desaroyo teknológiko di forma ku nos no tin di haña nos mes konfrontá ku un krísis ora kambionan tuma lugá.

1414

Teknologia ta kambiando e forma kunos mester operá nos Empresa chikí

Desaroyo di teknologia a pone ku nos no por sigui pensa i traha segun sistemanan tradishonal di hasi negoshi. Den e artíkulo aki nos lo duna informashon relashoná ku tendensianan nobo

di hasi negoshi a base di desaroyonan teknológiko i algun forma kon ta apliká teknologia moderno den empresanan chikí.

Skirbí pa Farley I. Lourens

Page 15: Empresa Chiki Ougustus 2008

Hustamente pa e komu-nidat lokal haña un idea kon otronan ta mira kon aki ta anda den e sirkuito komersial, ta interesante pa tuma nota de bes en kuando di publikashonnan ku sali riba e tema aki.

Sinku aña pasá niun hende no a premirá ku ekono-mia di Antia Hulandes lo a prosperá, sigur no di e fashi aki. E ánimo na e isla mas grandi, Kòrsou, entre otro ta asina haltu, paso-bra a skohe pa e isla keda den Reino Hulandes. “E konfiansa di empresarion-an ta krese dia pa dia mas. Nos ta e upcoming man”, ainda direktor John Jacobs di Kámara di Komèrsio di Kòrsou a deklará. “Hasi negoshi aki ta trata tambe di e hende tras di e rela-shon di negoshi, pèrmití pa e otro tambe haña su parti, i no ta trata solamente di e produkto ku tin pa ofresé”.

Kibra e eisHulandesnan ta gusta ta masha direkto. Un kom-bersashon na telefon aya no ta kuminsá ku un pre-gunta manera “Mi tin hopi tempu sin mira bo. Kon ta?” òf “Mi Dios, bo ta zona ferkout”. No, Hulandesnan no ke bira rònt i ta bai di forma muchu mas direkto pa e asuntu mes. Pero esei no ta e kaso na e islanan Antiano. Hasta ta asina ku hasimentu di negoshi ta kana ménos fleksibel si no tin interes pa e hende tras di e produkto. “E relashon ta mes importante ku e negoshi mes. E ta part of the deal”, segun John Jacobs. “Mustra interes pa e persona ta un forma pa kibra e eis pa yega na negoshi. Nos aki ta muchu mas liber den nos kontak-tonan ku na Hulanda. Pero esei no ke men ku nos palabrashonnan no ta kla. Al kontrali”.E komersiante Hulandes Igor Poort tin 12 aña ta biba i traha na Kòrsou. Seis aña e ta manehá su propio empresa Supco ku ta importá material pa laboratorio. Dos aña e ta doño di Bouwbeslag Tota-al, un pakus ku ta bende produkto Europeo manera lòk i otro kos pa sera kas, ofisina, etc. “Aki e interes

ta mas grandi pa e hende ku pa e produkto. E rela- shon ta pisa mas. No e mihó preis ta determi-nante, pero pa por duna un hende un chèns pa e tambe bende algu. Pa loke ta negoshi, mi ta sinti mi bon aki”.

Pa binti florinE Kurasoleño Papito Zielinski, ko-doño di un empresa internashonal di ekspedishon, tin 24 aña ta biba na Hulanda i for di Rotterdam e ta hasi negoshi rònt mundu den e ramo di barku, entre otro pa Antia. Den e mesun rosea e ta menshoná tantu hasi negoshi i lealtat. “Na Hulandes un kliente pa apénas 20 florin por hala kita bai pa e kompetidor. Na Kòrsou esei no ta pasa. Si temporalmente mi preis por ta poko mas haltu, e kliente ta keda tòg serka mi, pasobra e konosé mi. Ei tin people’s business”, segun señor Zielinski. Na Sint Maarten e kultura di hasi negoshi ta ainda mas informal ku na Kòr-sou. “Aya ta mas normal ainda pa despues di ora di ofisina bo bai bebe un kos fuerte ku bo partner di negoshi. Na Kòrsou

asuntu di hasi negoshi ta keda tòg mas tantu den-tro di e kuater murayanan di e ofisina”, segun señor Jacobs. Señor Poort ta kompará hasimentu di negoshi na Antia ku e kul-tura di un aldea. “E islanan ta relativamente chikitu. Bo ta topa otro tur ora. E bentaha grandi di esei ta ku den korto tempu bo ta traha un ret grandi di kontakto i ku e liñanan di kontakto ta kòrtiku”. Segun señor Zielinski, forma ret

di kontakto (networking) i meskla den pueblo tambe ta importante. “Serka mi esei ta bai dimes, pasobra mi konosé e isla. Hulan-desnan Europeo mester wak pa nan forma e ret di kontakto ku e hende-nan apropiá. Sino e ta kosta bo hopi na bebida! Envolví Antianonan den bo negoshi. Esei ta krea kon-fiansa. Un kompania pura-mente Hulandes ku un staf ku Hulandes so no ta yuda bo pa skor”, asina señor

Zielinski, kende na 2006 a keda skohé komo empre-sario di aña (na Hulanda – EC), a bisa.

Refleho positivoFor di momento ku a bira konosí ku Kòrsou – mes-kos ku Sint Maarten – ta bira pais outónomo dentro di Reino Hulandes i ku ta bini un koperashon mas intensivo riba tereno finan-siero i hurídiko (ku Hulanda – EC), e isla ta saliendo for di un kibrá ekonómiko. “E eskoho pa e relashonnan estatal tin un refleho posi-tivo riba empresario. Ya el a perkurá pa e stabilidat nesesario. Den e último dos añanan a krea 4000 puesto di trabou aserka i e tendensia aki ta kon-tinuá. E añanan binidero ta konstruí 4000 kamber di hotèl aserka. Esei ta sin presedente. E potensial di kresementu ta enorme”.Si bai tras di e invershon-nan di sektor privá so, e konfiansa den futuro a krese enormemente. Des-empleo a baha i e forsa di kompra e krese sup-stansialmente, igualmente tambe e kalidat di e klima pa biba i di vivienda. Tur-ismo a krese ku 28 por- shento. “E perspektivanan ta mihó ku nunka. Apa-rentemente e kambionan riba struktura estatal tabata kologá manera nubia skur riba e islanan. E klaridat ku a bini awor a hasi bon pa e klima di hasi negoshi”, segun señor Poort.Señor Zielinski ta suavisá e optimismo. Segun e, ta spesialmente e sektornan di ‘horeca’ i turismo ta bai bon, pero tin sufisiente otro sektor kaminda kos no ta bai bon ainda. “E loke ta konsiderá komo ‘bon’ ta masha relativo. E diferen-sianan entre esnan pober i esnan riku den komunidat ta gigantesko. Ademas, semper lo tin problema aki aya, pero e isla lo sa di yuda su mes. Esei ta su grasia tambe”.

Na kas leu for di kasUn bentaha grandi pa komersiantenan na Antia ta e echo ta uso general

Na Antia e kultura empresarial ta mas fleksibel

‘Homerun’ den hasimentu di negoshi

Pa motibu ku aki nan por komuniká na Hulandes, por lo general ta bastante interesante pa komersiantenan Hulandes kontemplá pa hasi negoshi na Sürnam òf Antia i Aruba. Esei ta yuda

pa nan sinti na kas. Tòg e kultura di hasi negoshi den e área aki ta bastante diferente for di esun na Hulanda. Hasta entre Sürnam i Antia tin diferensia grandi den e konteksto aki. Na Sürnam ta un kondishon sin mas pa bo tin un bon ret di kontakto pa por logra ku bo negoshi, miéntras ku na Antia e kontakto humano ta mas importante ku e produkto ku ta ofresé. Asina alo ménos ta loke e periodista Merijn van Grieken a skirbi resientemente den un revista Hulandes tokante hasimentu den negoshi den e parti aki di mundu.

Kiko si i kiko Hulandesnan no mester hasi pa si nan ke kuminsá un negoshi na e islanan di Antia:

- Bisti na drechi.- Nan lo apresiá si bo por papia algun kos na Papiamentu.- No laga e echo ku kasi semper nan ta bin lat iritá bo.- Perkurá pa bo bai pokopoko i ku kuidou.- Lebumai e aktitut di ku ‘ban pa nos hasi esaki den un fregá di wowo’.- Bishitá e isla di antemano pa bo pruf e ambiente.- No husga muchu lihé: ora un Kurasoleño no ta papia Hulandes bon, esei no ta bisa nada ainda di su kalidatnan.- Laga Kámara di Komèrsio duna bo tur informashon.

página 19 >>>>

1515

Page 16: Empresa Chiki Ougustus 2008

1616

OugùstùsTrade Show of The Carib-bean Apparel, Shoe &

Accessories ShowPuerto Rico,

17-19 ougùstùsLugá: Puerto Rico Convention Centre

Website: www.prconvention.com

The Americas Competi-tivenss ForumIIAtlanta, Merka, 17-19 ougùstùs

Lugá: Hyatt Regency Atlanta

Website: www.competitive-nessforum.org

House & Gift Fair South America

Sao Paulo, Brazil, 18-21 ougùstùs

Lugá: Expo Center NorteWebsite: www.grafitefeiras.

com.br

MATTECH 2008Florida, Merka,

20 – 21 ougùstùsLugá: Miami Beach Convention Center

Website: www.mattech.us

Herbal & Health Food Indonesia

Jakarta, Indonesia, 20-23 ougùstùs

Lugá: Jakarta International Expo

Website: www.interfood-indonesia.com

FIGAS 2008 Gas Equip-ment & Services Trade

FairLima, Perú,

21-23 ougùstùsLugá: Jockey Plaza

ConventionWebsite: www.thaiscorp.

com

SèptèmberASBDC 2008 Annual Con-

ference Chicago, Merka, 2-5 sèptèmber

Lugá: Hyatt Regency Chicago on the RiverwalkWebsite: http://asbdc-us.org/conference/conference.html

Living CuraçaoKòrsou, 4-7 sèptèmber

Lugá: World Trade CenterWebsite: www.destination-

curacao.com

Transpo Quip Latin America

Sao Paolo, Brazil, 9-11 sèptèmber

Lugá: Expo Center Norte, Pavellón Amarillo

Website: www.transpoquip.com

Expo Medical 2008Buenos Aires, Argentina,

11-13 sèptèmberLugá: Costa Salguero

Exhibition CenterWebsite: www.expomedical.

com.ar

7th Pet South AmericaSão Paulo, Brazil, 17-19 Sèptèmber

Lugá: Transámerica Expo Center

Website: www.petsa.com.br

Expo Cibao Energía para un país competitivo

Repúblika Dominicana, 17-21 sèptèmber

Lugá: Complejo deportivo ‘La Barranquita’

Website: www.camarasan-tiago.com

Misión Comercial de Compradores

San José, Costa Rica, 23-27 sèptèmber

Lugá: Centro de Corferias del Hotel Herradura en

San JoséWebsite: http://www.pro-comer.com/Compradores/

IX Business Forum of the Greater Caribbean

Aruba, 23-25 sèptèmberLugá: Renaissance Convention Center

Website: www.9acsbusinessforum-

aruba.comE-mail:

[email protected]

Prologistics 2008Bruselas, Bèlgika, 24-25 sèptèmber

Lugá: Brussel Exhibition Centre

Website: www.easyfairs.com

Exposervicios

Bogotá, Colombia, 29 sèptèmber – 3 òktoberLugá: Corferias- Centro de

ConvencionesWebsite: www.expo-servi-

cios.com

ÒktoberCaribbean Gift & Craft

Show 2008Barbados, 2-5 òktober

Lugá: Sherbourne Conference Centre

Website: www.carib-export.com / www.caribbeangiftand-

craft.com

Energie 2008’s Hertogenbosch, Hulan-

da, 7-9 òktoberLugá: Brabanthallen

Website: www.energievak-beurs.nl

7th World Conference of Trade Promotion Organi-

zationDen Haag, Hulanda,

13-14 òktoberLugá: World Forum Convention Centre

Website: www.wtpo2008.nl

Hong Kong Electronics Fair

Hong Kong, China, 13-16 òktober

Lugá: Hong Kong Exhibition Centre

Website: http://hkelectronic-sfairae.tdctrade.com

Healthy Caribbean A wellness revolution confer-

enceBarbados, 16-19 òktober

Website: www.healthycarib-bean.orgE-mail:

[email protected]

First International Suri-name Tourism Fair

Mishon turístiko na Sür-nam

Paramaribo, Sürnam, 17-19 òktober

Website: www.suriname-toiurism.org òf www.surifair.

com

IFAI Expo 2008-It’s the Event for

Technical TextilesCharlotte, Merka,

21-23 òktoberLugá: Charlotte Conven-

tion CenterWebsite: www.ifaiexpo.com

Miami International Wine Fair

Florida, Merka, 25-27 òktober

Lugá: Miami Beach Convention Centre

Website: www.miamiwine-fair.com

The 15th annual FCCA Cruise Conference

& Trade ShowTrinidad & Tobago,

27-31 òktoberLugá: Trinidad & TobagoWebsite: www.f-cca.com

NovèmberFeria International

De La HabanaHavana, 3-8 novèmber

Lugá: ExpocubaWebsite: www.cpalco.com

Island of the week Fash-ion Show

Bahamas, 5-8 novèmberLugá: British Colonial Hil-

tonWebsite: www.islandfash-

ionweek.comCaribbean Home and Garden Expo

St. Maarten, 14-16 novèmberLugá: Sonesta

Maho Beach Resort Conference Center

E-mail: caribbeanhomeexpo@gmail.

com

TOC AmericasCalifornia, Merka, 18-20 novèmber

Lugá: Long Beach Convention Center

Website: www.tocevents-americas.com

Vakbeurs Internationaal Ondernemen

Hardenberg, Hulanda, 18-20 novèmber

Lugá: Evenementenhal Hardenberg

Website: www.evenementenhalharden-

berg.nl

Christmas ShowcaseKòrsou, 27-30 novèmberLugá: World Trade CenterWebsite: www.destination-

curacao.com

Desèmber Expoartesanias 2008

Bogotá, Colombia, 4-17 desèmber

Lugá: Corferias –Centro de Convenciones

Website: www.expoartesanias.com

Network Latin America Bringing Airports and

Airlines togetherAruba, 7-9 desèmber

Lugá: The Radisson Aruba Resort

Website: www.networklatinamerica.

com

www.bizner.nlBanko on-line pa empresarionan. Ku e konsepto aki nan ke hasi’é mas fásil, simpel i rápido pa e empre-

sario.

www.boomingchina.nlWebsite ku informashon pa invertí den

empresanan na China

www.curamap.comMapa on-line ku ta indiká e kayanan na Kòrsou.

www.curcon.comKompania lokal di konstrukshon ku por konstruí

edifisio pa bo empresa.

www.franchisegator.comE website aki ta duna informashon tokante

negoshinan frankisia na benta.

www.hollandexports.comInformashon komersial di mas ku 20.000

importador Hulandes.

www.intersteromoving.comInterstero Moving ta spesialisá den

mudansa di empresa.

www.notarisburgers.comNotarionan ku ta spesialisá den lei empresarial,

persona hurídiko i hipotek.

www.professionalplanner.nlPa plania bo situashon finansiero di bo empresa.

www.tevredenheidsnorm.nlInformashon kon pa midi motivashon di personal

den bo empresa.

Website ku informashon balioso

Eventonan internashonal

Page 17: Empresa Chiki Ougustus 2008

Lokal1.Ta bende/hür

Lokalidat 35m2 den área túristiko den Otrobanda, na benta of pa hür, ku tur

muebel i inventario (kontrato ku Renaissance) aden.

2.Ta hürEntrante 1 òktober ta hür un lokalidat di mas òf ménos 189m2 ku espasio pa lugá pa stashoná outo. E ta sen-tral ku un parada di bùs su dilanti. E ta keda 2 minüt for di pòmp di gasolin na

Julianadorp. Por us’é komo ofisina (di dòkter), bibienda

òf restorant.

3.Ta buska importadóTa buska importadó di

produkto friu for di Colombia (p.e. lechi).

Internashonal1.Ta buska importadó

Ginga Boxing, un empresa di Pakistan ta buska

importadó pa ekipo pa deporte, unifòrm, i tur

asesorio spesial pa boksdó i e deporte di karate.

Tel.: +92-300-6152050Faks: +92-524-263810

E-mail: [email protected]

Website:

www.gingaboxing.comSektor: deportePais: Pakistan

2.Ta buska kontaktoGreen & Green ta ofresé

bèrdura fresku i tambe nan tin un kultivo di flor calla lily.

E-mail: jeannetthnavarro@yahoo.

comSektor: komestibel

Pais: Colombia

3. Ta buska importadóConnecting Market ta ofresé

un variashon di produkto manera material i mashin pa konstrukshon, produkto

di plèstik pa empaketá,

produktonan farmaseutiko, heru i stal.

Tel.: +571-742-4377Faks: +571-691-1405

E-mail: [email protected]

Website: www.connecting-market.com

Pais: Colombia

4.Ta buska importadóDesinco Trading ta disponé di lechi, komestibel i kos-metiká pa eksportá for di

Guyana.Tel.: +592-233-2188

E-mail: [email protected]

Pais: GuyanaSektor: komestibel i kosme-

tika

5.Ta buska importadóLechi disponibel for di Brazil.

Tel.: +55 82-2122-5570Faks: +55 82-3338-1017

E-mail: [email protected]: www.valedourado.

com.br

6.Ta buska kontaktoTa buska pa kumpra: buki pa mucha, kos di hunga, spèl, krèp, poster, DVD,

kasèt, buk’i klùr i tur loke ta relashoná ku mucha na kan-

tidat grandi.Tel.: +592-226-2355 / +592-

227-6681 (Sra. Lyken)E-mail: new-

[email protected] / newerabusiness@yahoo.

comSektor: wega pa mucha

Pais: Guyana

7.Ta buska kontaktoHasselfree Exports ta eks-portá tur material pa kon-

strukshon, porta i bentana, mosaiko, generator, hard-ware supplies, pipa PVC i

hopi mas.Tel.: +1 772 219-4521

Faks: +1 772 219-4522E-mail:

[email protected]:

www.hassellfree.netSektor: konstrukshon

Pais: Florida, USA

8.Ta buska kontaktoPatrulla del Dobberman ta

ofresé servisio di seguridat i vigilansia ku dòberman bon

entrená. Tel.: +58 414-800-8877

Sektor: vigilansiaPais: Venezuela

9.Ta buska kontaktoFull Deco Hogar ta fabriká i instalá porta i bentana pa kas. Tambe nan ta spesial-

isá den porta pa baño.Tel.: +58 243 2468441

Faks: +58 243 2468441E-mail: fulldeco@hotmail.

comSektor: dekorashon pa kas

Pais: Venezuela

10.Ta buska kontaktoSi bo tin mester di kualke produkto òf material (kon-

strukshon, etc) di Venezuela pa Kòrsou, tuma kontakto

ku nos. Tel.: +58-414-1492403

Faks: +58-243-5539262Email:

[email protected]

Sektor: transportePais: Venezuela

11.Ta bendeTa bende semènt (portland cement 42.5) for di Venezu-

elaTel.: +58-212-443-9948 /

+58-416-823-6864E-mail:

[email protected] / [email protected]

Sektor: material di konstruk-shon

Pais: Venezuela

Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone

den e rúbrika aki òf pa mas informashon tokante un di esnan menshoná, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio

na telefon 461-3918, faks: 461-5652 òf e-mail nos na

[email protected]

Publikashonnan noboE biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio di Kòrsou ta kontené mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofresé un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta kontené un kolekshon grandi di doku-mento relashoná ku komèrsio ku ta dirigí riba merkado mundial.

Resientemente nos a risibí e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

Argentina Supermercado del MundoUn buki ku ta duna un bista di loke Argentina su agrikultura i sektor di kuminda i bebida tin di ofrese pa eksportá.

Santa Fe Argentina publikashon di Consejo Federal de InversionesUn guia di tur loke por eksportá for di e provinsia Santa Fe di Argentina.

Tambe nos biblioteka a risibí algun revista:

- Contact Magazine “Diversification” The Premier Voice of Business in Trinidad & Tobago- Modus Statistisch Magazine Jaargang 8 nummer 1 ‘Ondernemers hebben vertrouwen in de economie’- Economic review 2007 Caribbean Development Bank- Ports and Dredging Spring 2008- Port News July 2008- F&A Actueel “Bedrijven krijgen uitstel voor aangifte verpakkingbelasting”- Capacity ‘A gateway for capacity development’

E orarionan di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabièrnè di 8 or di mainta te 4 or di atardi.

Oportunidatnan di negoshi

1717

Page 18: Empresa Chiki Ougustus 2008

Riba invitashon di e sek-retario general di CANTO durante su bishita di tra-bou último na Trinidad, minister Adriaens a duna un presentashon duran-te un sekshon spesial di CANTO en frente kasi tur e ministernan regio-nal enkargá ku teleko-munikashon den Karibe. CANTO ta e asosiashon di operador di telekomu-nikashon den Karibe i na Bahamas nan a tene nan di 24 kongreso anual. Miéntras preis di kasi tur kos ta subiendo na Kòr-sou, a logra baha e tari-fa di Internèt i duna mas hende, i sigur esnan ku ménos rekurso, oportuni-dat pa haña konekshon ku Internèt na un preis mas razonabel. Di e forma aki e gobièrnu aktual via Minister Adriaens ta tra-hando riba un di e punto nan di akshon proklamá pa Nashonnan Uní. Pa e sektor di ICT (informa-tion communication tech-nology) a traha plan pa pone diferente faseta den operashon. Den esaki sektor komersial ta hunga un ròl importante, segun e minister a splika. El a bisa serka ku pa yega na kambionan fundamental ta kestion di tempu.

Base pa kasonan den korte

Durante su presentashon resientemente na Baha-mas, minister Adriaens a papia riba temanan manera penetrashon den merkado i bida diario di telefon selular, aplikashon di kòmpiuter i interkam-bio di Internèt òf manera el a bira konosí ‘Internet exchange’. E ta kompro-meté tambe pa promové kompetensha i pa baha speshalmente e tarifanan di Internèt ku aktualmente ta aplikabel na Antia.

Aparte di e echo ku a tuma e pasonan nesesario pa liberalisá e merkado di telekomunikashon fòrsan-do asina un redukshon di tarifa, den e kaso di Antia e aktual regulashonnan di telekomunikashon ku

a implementá na 1996 ta bastante bieu i mes-ter aktualisá nan. Manera nan ta awor nan ta stimulá un kantidat supstansial di kaso den korte pa motibu di e falta di klaridat di kiko ta i kiko no ta pèrmití den e diferente servisionan ku e gremio di operador di telekomunikashon ta ofre-siendo na merkado. Esaki ta e kaso spesialmente ora ku e konekshon entre e diferente retnan di e kompetidónan tuma lugá.E instansia ku ta respon-sabel pa regulá asuntunan di telekomunikashon ta den korte kontinuamente pa defendé e maneho di gobièrnu na lugá di traha di un forma proaktivo pa implementá loke mester tuma lugá den e mundu

di telekomunikashon. E inseguridat aki ta pro-mové kompetensha, pero e ta promové tambe e pensamentu ku mayo-ria di e partisipantenan den telekomunikashon ta na e nivel di amplia nan responsabilidat den tereno ku ta un kondi- shon sine qua non pa yega na un servisio efek-tivo di telekomunikashon, ku ainda no ta eksistí.

Kambio di lei a keda drumí

E mundu di telekomuni-kashon aki ta promové kompetensha, pero e ta promové tambe e pensa-mentu ku mayoria di e esnan aktivo den e gremio aki ta na e nivel di amplia nan responsabilidat, loke

ta un kondishon sine qua non pa yega na un siste-ma efektivo di telekomuni-kashon. Esei sigur no ta e kaso ainda. E regulashon nobo di telekomunikashon mester a keda introdusí ya for di aña 2001. E liñanan ku a stipulá pa esaki a keda someté na diferente modifikashon pa motibu di kambionan rápido ku e merkado di telekomuni-kashon ta pasando aden. Por lo ménos sinku mi-nister di Antia tabatin e oportunidat di implementá e regulashonnan nobo, pero pa ékis motibu nan no a hasi esei. Resultado di esaki ta ku ainda Kòr-sou no tin e ambiente di kompetensha manera e mester.Apesar ku e tarifanan a

baha konsiderablemente, e ‘hòmber chikí’ ainda no ta aseptá ni komprondé e diskushonnan konti-nuo riba introdukshon di servisio nobo i hinter e dunamentu di lisensia na diferente operador ku ta subi merkado. Un ehèm-pel típiko di esaki ta e diferensha di opinion ku a surgi rondó di lisensia ku a duna na e kompania Columbus Networks.

Apoyo pa sera laso den Karibe

Minister Adriaens na final di su presentashon a enfatisá: “Nos mester uni i estrechá lasonan ku otro den Karibe pa di e forma aki kompartí ekspe-rensha i konosementu ku otro”. Finalisando su pre-sentashon, minister Adri-aens tabata kla den su vishon pa Antia: ”Meskos ku kayanan a bira algu básiko den nos komuni-dat, asina mi ta mira Inter-nèt. Tur kas mester tin Internèt pa nos muchanan en partikular por desa-royá den un komunidat inteligente pa mayan.” Via un asina yamá ‘public private partnership’ e vi-shon aki por bira viabel pa nos komunidat, asina e mandatario a bisa.

Soño ta keda leuMientrastantu e soño di e aktual minister di edu-kashon Omayra Leeflang pa kada kas haña un kòmpiuter, lo no kristalisá ainda no opstante tur e estudio i rapòrt ku a traha pa motibu ku tin diferente asuntu ku mester atendé na banda promé. E buèl-tanan aki ta eksistí ainda i por eliminá nan solamente si sinkronisá e maneho di telekomunikashon i tur e regulashonnan ku mester sinkronisá ainda. Esaki lo no ta e kaso den un periodo korto i esaki lo generá solamente un ambiente konfuso estilo ‘twilight zone’ den kua e operadornan lo probechá malisiosamente di e pun-tonan di inkonsistensia ku ousensia di regulashon adekuá ta krea.

1818

Minister Adriaens na konferensha di CANTO

Sektor di telekomunikashon por ofreséempresanan muchu mas den futuro

“Miéntras otro islanan den Karibe a bin ta papia so, e minister Antiano aki den korto tempu a bin i ta bai hasié realidat”. Esei ta loke señor Blanchard, presidente di e

organisashon Karibense CANTO, a bisa resientemente den kuadro di establesementu di Caribbean Internet Exchange (CAR-IX) na Kòrsou. Opviamente el a referí den e kaso aki na minister Maurice Adriaens di tráfiko i telekomunikashon ku a fungi komo un di e oradornan na e kongreso di CANTO na Bahamas.

Na man drechi Minister Maurice Adriaens di Tráfiko i Telekomunikashon huntu ku otro representantenan di CANTO na Bahamas.

Page 19: Empresa Chiki Ougustus 2008

di e idioma Hulandes, e sistema fiskal i e kolek-tividat di regla i lei ku no ta diferensiá mashá for di e sistema Hulandes. Hulandesnan Europeo por establesé fásilmente na Kòrsou i no tin nodi di pèrmit di trabou pa ehersé nan trabou aki. Den algun siman por regla e pèrmit-nan pa establesé un sosie-dat anónimo (NV). “Kòrsou ta un sitio na kas pafó di kas. Pero nan ta apresiá mashá ora Hulandesnan Europeo papia algun pa-labra Papiamentu”, señor Jacobs ta konta.“No siña solamente Papia-mentu, pero buska den tur kos un balansa entre e kultura Antiano i esun Hulandes. No bai hunga e papel di e Hulandes ku sa tur kos mihó, pero laga tur hende keda bon. Laga mustra bo kara de bes un kuando na un festival di tambú. Meskla poko. Esei ta hasi bo chèns pa éksito mas grandi”, segun señor Zielinski.

PagonanE desbentaha mas grandi

den hasimentu di negoshi na Kòrsou ta e asuntu di pagonan, asina e dos empresarionan ta haña. “Pa averahe mester warda alrededor di 45 dia pa nan paga bo i den kaso di gobièrnu esei por dura

hasta 60 dia. Esei no ta kos di kanta makamba. P’esei mi ta traha ku un ofisina ta paga mi 80 por-shento di mi fakturanan. Asina mi ta keda ku un reserva finansiero sano”, segun señor Poort.

Señor Zielinski tambe mester warda basta riba su plaka ku regularidat.

“Serka mi e hendenan ta bisa: ‘Ei sua, duna mi un deskuento òf un areglo di pago’. Mi ta anda masha

relahá ku esaki. Si un biaha bo manda un ofisina di kobransa pa un kliente – Hulandesnan sa kome-té e eror aki hopi – esei tabata bo último enkargo. Asina kos ta traha. Esei ta e riesgo”.

1919

Skohe bo produkto òf servisioEksito di un empresa ta depen-dé fuertemente di e eskoho di e produkto òf servisio. Den kaso di nos Mini-Empresanan nos ta mira esaki kada bes. Sigur ora bo ta traha ku un tim den kua kada ken tin su mes interes i kalidatnan, ta masha esensial pa yega na un bon definishon di e eskoho di produkto òf servisio ku e empresa ta bai ofresé. Esaki ta hasi e tarea ainda mas difísil.Karakterístikanan importante pa un produkto òf servisio ku bo ta bai skohe:1. produkto ku ta resolvé un problema eksistente òf ku ta fasilitá bo bida.2. produkto ku ta drecha un produkto eksistente na funshonalidat, uso òf presentashon.3. produkto ku ta enrikesé produktonan eksistente òf ku ta añadí algu útil na nan.

BrainstormingTa bon pa organisá un seshon di

brainstorming ku tur e miembro-nan di e kompania i kisas algun konsehero. Mini-Empresarionan di Junior Achievement Curaçao por hasi esaki ku nan dosente den nan kapasidat di coach i mentor. Loke ta importante den esaki ta e balor ku bo ta agregá na e produkto òf servisio eksistente i pa bo trata na distinguí bo mes den e merkado for di sobrá. Bo mester tin algu ku ta otro òf èkstra for di loke otro nan

ta ofresé; pues, algu inovativo.Balor agregá

Algun forma pa agregá balor òf distinguí bo produkto òf servisio for di otro:• Trese algu nobo riba merkado.• Ofresé algu eksistente via un otro kanal di distribushon ku kustumber.• Adaptá e empake òf presentashon di un produkto òf servisio eksistente pa atraé

un merkado nobo.• Trese algu eksistente ofresiendo mihó servisio òf kalidat.• Produsí algu eksistente teniendo kuenta ku medio ambiente.• Hasi un produkto òf servisio mas fásil pa usa.Pues, kreatividat ta masha esen-sial pa empresarionan.

Sondeo di merkadoFinalmente, tene un sondeo di merkado pa chèk si tin demanda p’e i kilo ta e márgen ku posibel konsumidónan lo por paga pa algu manera bo ke ofresé. Kòrda tene kuenta ku resultado di e sondeo.

Pa mas informashon tokante di e trayekto di Mini-Empresa di Junior Achievement Curaçao i Fundashon Negoshi Pikiña por manda e-mail pa e Koordinado di Proyekto Mini-Empresa Nohraya Godfried na [email protected].

Den e edishon aki Junior Achievement Curaçao ta atendé e parti esensial ora skohe pa lanta un empresa, mirando ku otro aña eskolar a kuminsá.

Kemen ku otro trayekto di Mini-Empresa tambe ta start. Bon biní na nos próksimo Mini-Empresarionan!

‘Homerun’ den hasimentu di negoshi<<<< página 15

Page 20: Empresa Chiki Ougustus 2008

Den kuadro selebrashon 10 aña, Stimul-IT ta pre-sentá un siklo di artíkulo dediká na ‘open source”.

Kiko ta ‘open source’?

Generalmente ‘open source’ ta nifiká ku e ‘source code’ (e kódigo den kua e software ta skirbí) ta habrí pa públiko general por hasi uso di dje i/òf modifiká e kódigo for di e diseño origi-nal sin ningun gastu. En general ta desaroyá ‘open source’ den kolaborashon ku otro, kaminda diferente programador den e komu-nidat di ‘open source’ huntu ta mehorá e ‘source code’ pa despues kompartí esaki ku otronan.

E konsepto di ‘open source’ a lanta pasobra tin un grupo grandi di programadó ku no ta interesá den propie-dat intelektual òf benefisio finansiero. Pa e motibu aki nan ta produsí program-anan mas útil i funshonal, ku ménos ‘bugs’ (=eror di programashon) i ku tur hende por hasi uso di dje. E konsepto ta dependé di komentario di usuarionan pa haña i eliminá ‘bugs’ den e kódigo, ku no ta sosedé den e kaso di soft-ware ku ta komersialmente desaroyá.

Pa por konsiderá un soft-ware ‘OSI Certified’ e mester tene su mes na kriterionan stipulá pa OSI (‘Open Source Initiative’, un organisashon dediká na promové ‘open source’).

Nos lo menshoná algun:E outor òf doño di e lisensia di e ‘source code’ no mag kolekta pago for di distri-bushon di e software.E programa distribuí mes-ter por duna akseso na e ‘source code’ di e pro-grama.

E outor mester permití modifikashon i derivashon di e kódigo bou di nòmber di original di e software.No tin mag di restringí akseso na e software a base di persona, rasa, grupo, afiliashon òf área di uso.E lisensia no tin mag di kontaminá òf restringí otro software.

Kiko ta e benefisio di ‘open source’

E benefisio prinsipal ta gastu. Pa bo por hasi uso di un software komersial bo mester hasi sierto gastu. Ku ‘open source’ e gastu-nan ta sero òf hopi abou.

Kada aplikashon tin un ‘komunidat’ kaminda bo por risibí ‘support’ via di ‘mailing list’, ‘chat’, etc. Formando parti di e komu-nidat aki bo por diskutí, bini ku idea i te asta pidi pa sierto funshonalidat ku bo ta deseá pa nan inkluí den e software.

Awor ku nos tin un idea general kiko ta ‘open source’, den nos siguien-te artíkulo nos lo bai trata alternativa pa Microsoft® Windows® Operating Sys-tem, i Alternativa pa Micro-soft® Office®.

Pa mas informashon di ‘open source’ por tuma kon-takto ku Stimul-IT via pòst elektróniko: [email protected] òf yama 738 6299

2020

‘Open source’ ta softwaregrátis pa bo negoshi

Últimamente tin bastante menshon di ‘open source’. Pero ta kiko ta ‘open source’? E kontesta ta fásil: software grátis pa tur tipo

di proseso den bo negoshi. For di traha un presentashon te na hasi atministrashon di bo negoshi.


Recommended