+ All Categories
Home > Documents > Empresa Chiki September 2010

Empresa Chiki September 2010

Date post: 10-Apr-2018
Category:
Upload: empresachiki
View: 221 times
Download: 0 times
Share this document with a friend

of 20

Transcript
  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    1/20

    9Bentaha di

    negoshi partaim

    Regla fiskal pa

    empresa den banda

    3Dunad di trabou

    mester sa di djp

    www.empresachiki.com

    Mama ku trabou

    pa mas entrada

    18

    15

    5

    Bon nmber

    ta importante

    GRATISsptmber 2010

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina 15pgina 15

    pgina 13pgina 13

    Regla fiskal ku

    mester tene na bista

    Regla fiskal ku

    mester tene na bista

    SVB no ta sigur

    outomtikamente

    SVB no ta sigur

    outomtikamente

    Un publikashon mensual

    di Kmara di Komrsio

    Un publikashon mensual

    di Kmara di Komrsio

    Kue djpbanda di trabou fiho1-15

    pginanan

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    2/20

    No por tin nada kontra pa hende sigui soa. Sigur no si nos realis ku hopi di e proyekto inegoshinan grandi den mundu di awe tabatin nan kuna den un bunita soo ku pokopoko abira realidat pasobra e hende a sigui pensa bon kon pa prepar i ehekut. Kasi tur luna nae mesun lug aki nos ta splika ku preparashon i maneho di negoshi ta kuadra ku tur otrokos den bida. Sin un bon preparashon, kualke plan ta kore riesgo grandi di frakas. Kon-sekuensia por ta ku e persona su soo tambe ta kai na filigrana. Ku e publikashon mensual

    aki Kmara di Komrsio ke logra pa hende realis ki paso nan mester tuma pa nan soabira algu alkansabel.

    Tin hende ku pa por kumpli ku e nesesidatnan bsiko, esta kuida nan mes i nan famia, tatuma un trabou serka un instansha f kompania. Nan mester por duna nan famia un segu-ridat di entrada fiho tur luna, di por kubri e gastunan mas esensial i pa nan ta kubr tambekontra riesgonan di sal, etc. Ni maske e trabou no ta presis loke nan ta anhel, pa nantrankilidat nan ta tuma e empleo pa for di ei wak kiko mas mundu por brinda nan. Unabesku nan a komprend loke nan dunad di trabou ta spera di nan, nan por kumins pensaatrobe riba loke tabata hunga den nan kabes pa basta tempu kaba, esta di kumins un pidakos di nan mes. E por ta un aktividat komersial ku por yuda nan kubri sierto gastu adishonalku e famia ta ha konfront kun. E por ta tambe un aktividat ku despues di tempu porbai remplas e trabou fiho ku nan tin. E por ta tambe un kos di hasi ku por gener entradadespues ku baha ku penshun. Pasobra e penshun ta un entrada, pero mas abou ku e sala-rio ku e persona tabata risib prom. Ke men, den tur e kasonan aki ta bon pa prepar bonkua paso ta tuma pa yega e meta ku ke logra.

    Pa un hben, sigur si el a forma un famia kaba, ta difsil pa kumins mesora ku un negoshipropio. E no ta imposibel, pero un aserkamentu asina ta konten un grado haltu di insegu-ridat, sigur si e no tin un padrino ku por yud pasa e fase inisial. Unabes ku el a tuma eopstkulo ei, e mester sia pa sa kon sigui. Sino no ta strao pa un hende tuma un traboufiho prom i purba den banda pa traha riba mes pida kos pa e por desaroy gradualmente tekaminda e ke yega. Nos ta relat paden di algun kaso asina, pero esaki ta reker na promlug pa e empleado realis bon ku e mester kumpli kabalmente ku su tareanan na trabou iku e mester distingu bon ki ora e ta atend ku su asuntunan den banda. Nan no mag strobasu funshonamentu na trabou sino e por forma base pa e dunad di trabou retir e personaen kestion. Ku otro palabra, separ e dos asuntunan bon pa nan no bai interfer, pasobrata problema so esei lo trese.

    Ademas, e ta eksig tambe un grado haltu di disiplina. Si e trabou fiho ta reker 8 ora pa dia,bo mester di drumi por lo mnimo 6 ora pa dia, ta sobra 10 ora pa famia, hbi, aktividat so-sial, i eventualmente un negoshi den banda. Si brua e orario aki, esei ta kousa problema unkaminda ku despues ta difsil pa sali af. Pa e kliente i relashonnan di e negoshi den banda

    tambe ta surgi un situashon tantu kompleho ku nan por disid pa no sigui. Na momento kunan no sa sigur ku nan por konfia riba bo f ku nan no sa kon nan por stns riba bo, nanta hala kita.

    Tur e informashon ku tin den e edishon aki, inkluso ki eksigensia tin pa negoshi by-sideasina pa loke ta trata asuntu di impuesto, no ta pa desanim hende pa lanta un negoshi dinan mes den banda. E ta pa atvert tur e hendenan aki kiko nan mester tene bon kuentakun pa limit e murayanan ku nan por topa den kaminda f pa evit ku despues nan porhaa nan den problema mas grandi pasobra nan no a krda ni pensa di tuma sierto medidadi prekoushon ku awor a bira un peso muchu grandi pa nan karga. Pa sobr, sigui soatrankil. Esei ta bon.

    22

    Soa di negoshi propio ta algu loudabel

    Empresa Chikta un publikashon di

    Kmara di Komrsio i

    Industria di Krsou

    Su meta ta pa inform i

    eduk empresario chik

    pa e por sigui kontribu

    na desaroyo

    ekonmiko di Krsou.

    Redakshon:

    Un tim di Kmara di Komrsio

    huntu ku diferente kolaborador

    Aviso:

    Spotlite Productions

    Farley Lourens

    Telefon: 767-0907

    Telefon: 560-8284

    E-mail:

    [email protected]

    Kompaginashon i imprenta:

    Drukkerij Amigoe

    Kordinashon:

    Intermediate N.V.

    Telefon: 737-1070

    Tur derecho reserv

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    3/20

    Mester bisa a dunad ditrabou si bo tin djp ta kue

    Ta masha importante padunad di trabou sa si sutrahad ta kue un ke otrodjp paf di trabou, entreotro ku su mes empresa.

    Segun nos investigashonkon e situashon ta sintaaki na Krsou, servisiodi labor ta konseh tra-hadnan pa inform edoo di trabou si e trahadta kue un djp den formadi su mes empresa. Esakita pa evit ku e dunad ditrabou ta haa sa i por tinreperkushon pa e trahad.

    Tin algun punto pa tenekuenta kun i ku ta hasiimportante pa inform edunad di trabou di e tra-bou by-side ku e tin. Servi-

    sio di labor ta mustra e tra-hadnan riba nan respon-

    sabilidat i obligashon paloke ta su dunad di tra-bou i esaki sigur ta un dinan. Ta bon pa e dunaddi negoshi sa delant di edjp aki, pasobra e por taun trabou ku ta den kom-petensia ku e trabou kue trahad ta ehersiendo.Esaki no ta algu ku niundoo di trabou lo apresii hopi no ta ni asept.Pesei tin vrios dunad ditrabou ku ta pone den nan

    kontrakt ku nan ta sera kue trahad ku ta prohib pahasi trabou kstra i masainda si ta trabou ku takompet ku e trabou fihoei.

    Un otro punto importantetambe ku e trahad tindi inform su dunad ditrabou di un djp ku e takue ta, ku e por haa unaksidente na e otro djp ei

    ku por tin su reperkushonpa su trabou fiho. Esaki

    tambe ta algu ku e dunaddi trabou lo no asept.Tampoko ta aseptabel ku etrahad por mldu malu nasu trabou fiho i tg ta baitraha su djp, entre otroku ora ta su mes empresa.

    Den tur e dos kasonanaki, segun servisio di laborsu informashon, por kon-dus na retiro di e trahad.Esaki pasobra su traboufiho ei por sufri dao kos-

    toso si e trahad bira maluhasiendo e trabou den sumes empresa, ya ku ta etrabou fiho ta esun ku takarga entre otro su gastu-nan mdiko.

    Teniendo na kuenta e kon-sekuensianan aki servisiodi labor ta haa mashaimportante pa un trahadinform su dunad di tra-bou delant ku e tin undjp f ku el a habri su

    mes negoshi ku e ta hasibanda di su trabou.

    Sinembargo, awendia tinmayoria doo di trabou tapone esaki bon kla dene areglo di trabou ku e tasera ku e trahad.

    Tene kuentaAlgun punto pa tra-hadnan ku ke habri nanmes empresa tene debida-mente kuenta kun.

    Si bo kumins ku bomes empresa sin bisabo dunad di traboukiko lo ta e konsekue-nsianan.

    Si bo ta traha bou di unke otro kontrakt, ana-lis bon kiko un entra-da aserka lo nifik.

    Kiko e chnsnan ta kubo dunad di trabou lohaa sa si bo kuminsku bo mes negoshi?

    Si komo trahad kuke kumins bo mesnegoshi pero mante-niendo bo trabou fihono ta di akuerdo kue reglanan di e tra-bou aki, ta bon pa kon-sult ku departamentudi labor f asta ku unabogado.

    33

    Awendia un di dos entrada a bira kasi un nesesidat. E situashonekonmiko di trahadnan ta masha difsil i ta pone ku e trahadta bai buska un trabou aserka banda di su trabou fiho f asta eta habri su mes negoshi den banda. Pa servisio di labor e konseho na etrahad aki ta pa e inform su dunad di trabou prom ku yega asina leu.

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    4/20

    44

    Kon inisi un negoshi mintrasainda bo ta trahando full-time

    Negoshi partaim -un win-win

    Inisi un negoshi partaim,mintras ku ainda bo tatrahando pa un dunad di

    trabou, por ta un situashonwin-win. Abo ta sigui risibun salario serka bo dunaddi trabou mintras ku bo tine posibilidat pa desaroyabilidatnan empresarial.Banda di esaki bo dunaddi trabou ta keda ku e bene-fisio di manten un trahadkualifik i ku ke bai dilanti.Mayoria empresario nobota manten nan empleofiho te ora nan negoshinobo ta gener entrada ribaun base fiho for di kua nanpor biba. Banda di esakipor yega un kaminda kue negoshi ta eksig asinatantu tempu ku no por siguimanten e skema dbel ditrabou (pa na dunad ditrabou i nan empresa).

    Aki bou nos ta duna alguntep valioso pa yuda bo kubo negoshi:

    Kumins sparkonsientemente pa

    e dia ku lo bo ke baikumins traha full-

    time riba bo negoshi

    Si bo intenshon ta pa undia traha full-time riba bonegoshi bo tin di kumins

    kustumbr poko-poko ku eidea ku bo no ta bai tin esiguransa di tin un sala-rio fiho ku aworak ta bodunad di trabou ta respon-sabel pe. Tambe bo mesterkrea i aplik un presupues-to pa famia (den kaso kuainda bo no ta hasiendoesaki). Hopi importante tatambe pa baha bo gastu-nan mensual ku 20 30%.

    Dedik bo orananliber pa traha riba bo

    negoshi partaim

    Pa bo usa algun ora anochi(f djis despues di ora di

    trabou) pa desaroyo di bonegoshi partaim bo mes-ter kambia e kustumber dita wak televishon hinteranochi (den kaso ku botin e kustumber aki). Bopor plania un te dos oraasina pa sea wak notisia i/f relah pero lo bo no porwak televishon mas for didespues di trabou te oradi bai drumi. Bo mester takonsiente ku, unabes ku boa tuma e desishon ku bo ta

    bai lanta un negoshi par-taim, esei ta eksig sakri-fisio i disiplina. Bo no porhaa tur kos pareu.

    Importansia di tabon organis

    Mih organis bo ta, mihbo por trese un balanse den

    bo trabou fiho, bo negoshipartaim i bo bida familiar isosial. Bo prioridatnan prin-sipal mester ta bo aktividat-nan ku ta gener entrada.Krda ku bo mester trahatempu, por ehmpel kontes-t e-mail di negoshi, trahaoferta, manten kontaktovia Facebook i eventualotro media, etc. Bo mes-ter hasi bo negoshi konos.Hopi importante ta tambe,pues, pa bo ta presente

    na aktividatnan kamindabo por amplia bo ntwrk.Perkur semper pa bo tinbo gastunan bou di kntrli ku bo ta kumpli ku tur lokebo a primint bo klientenan.

    Bo empleo fihona prom lug

    Riba tur kos: krda semperku e trabou ku ta perkur pabo entrada fiho mester ta naprom lug. E espasio di diaku bo mester ta dedik nabo empleo fiho perkur pabo ta kumpli 100%. Bo nopor ta na telefon hinter orata atend asuntunan di bonegoshi partaim; ni na tele-fon di trabou - ni via bo tele-fon selular. Meskos tambebo no por ta atendiendoasuntunan di bo negoshi

    priv via bo konekshon ribaInternt di bo dunad ditrabou. Kumins ku negoshiden banda ku bo por mane-h for di oranan di trabou iden fin di siman.Alabes bono por usa fasilidatnan dibo dunad di trabou mane-ra e.o. papel pa imprim,

    mashin di kopia, di print, dimanda faks etc. E entradaku bo negoshi partaim tagener mes mester perkurpa esaki.

    Ahust boskema di trabou

    Si bo ta mira ku ta posi-bel pa hasi ahuste den booranan di trabou, papia ribaesaki ku bo dunad di tra-bou pa wak si bo por ahustoranan i eventual bo oranan

    di trabou. Hiba un kmber-sashon franko i habr kubo dunad di trabou i papiatokante e opshonnan kun.Tur dunad di trabou gusta

    pa su trahadnan ta frankokun. Si e mester sa kos-nan via otro kanal, esakita krea un deskonfiansa.Mih bo tin e na bo bandaku kontra bo. Bo dunad ditrabou por tin un ntwrkimportante pa rekomendbo semper i kuando bo nota operando e mesun tipo dinegoshi kun.

    Yudansa eksternoPurba atend tur kos kutin di haber ku bo negoshipartaim durante e orananprom ku bo mester kumin-s traha pa bo dunad ditrabou, despues di oranandi trabou, i riba dianan kubo ta liber. Si esei no ta bai,purba haa un partner dennegoshi ku por maneh bonegoshi na e oranan ku abono por hasi esaki, f pensana tuma un hende den ser-visio (sea partaim tambe ffull-time) pa traha pabo eoranan ku abo no por tei- semper i kuando natural-mente si bo negoshi ta gen-er sufisiente entrada ku bopor kubri e persona(nan)su entrada i ainda sobra kuabo tambe tin un entrada

    kstra.Hasi bo famia parti

    di bo negoshiBo kas i yunan sin maslo sinti e efekto ku abotin dedik oranan na boempleo fiho i tambe na bonegoshi. Pa e motibu ei taimportante pa nan ta naaltura di tur loke bo ta hasi.Si bo no por konta ku nansosten, ta bira hopi difsil(sino imposibel) pa bo lograksito ku bo negoshi. Bomester ta konsiente ku nanlo sinti falta di e tempu kuabo tabata dedik na nan

    prom ku bo a kumins kubo negoshi partaim. Kedasensitivo i apresi tur lokeku bo risib di nan komososten.

    Keda di focusriba bo ophetivo

    Finalmente bo reto di masgrandi lo ta pa bo keda difocus riba e ophetivo kubo ke logra ku bo negoshi.Dobla e manganan di kami-sa i bai pe!

    Si bo ta kla pa kumins un negoshi komo un di dos aktividat, e mihtempu pa bo hasi esaki ta mintras ainda bo ta trahando full-time.Awendia hopi hende tin difikultat pa kubri tur nan obligashon- iresponsabilidatnan finansiero ku e salario ku nan ta risib di nan empleofiho. Un negoshi partaim por ta un solushon. Si bo ta pensa di tin bonidea di negoshi i realmente tin un inkietut pa kristalis esaki nos tarekomend pa plania kada detaye di e start-up por lo mnos un 12 lunaprom ku inisi e negoshi partaim: investigashon di merkado, plan dinegoshi etc. Tambe mester akapar mas konosementu posibel di eservisio i produktonan ku bo ke bai ofres i traha fuertemente riba bokalidatnan empresarial. Krda ku no ta tur hende por maneh un negoshi.

    Skirb pa: Farley Lourens

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    5/20

    5555

    Kon un mama por manehun negoshi partaim, i trabou i

    tareanan di mama na mes momentuNa prom lug no opstan-te ku ta trahando na kas

    den e oranan despues ditrabou, bo mester konsid-er bo mes un hende dinegoshi. Bo mester pensai aktua komo tal. Un diopstkulonan prinsipal dihende muh ku ta trahana kas ta ku no ta tumanan na serio. Mustra bomes i tur otro hende lokontrario. Mustra ku bo taserio den bo aktividatnankomo empresario, apesarku bo ta oper bo negoshisierto oranan di dia for dibo kas. Apesar ku bo ke takmodo, bo mester ta bisti drech di un forma ku oraun kliente ta serka bo e tasinti ku ta serka un empre-sario serio el a yega. Bono mester kana hinter diariba hilchi haltu, pero tam-poko na slf, shrt, kara sinmake-up etc.

    Planifikashon iOrganisashon

    Den e situashon di mama,doo di negoshi partaim,tambe planifikashon iorganisashon ta di sumoimportansia. Na kas kuyunan aserka e por ta unbataya fuerte pero e no

    ta un bataya ku no porgana. Kumins organis ipone i sigui regla i tiki-tikiesei lo duna fruta. Splikatur hende di bo famia kubo ta na kas, pero tin unnegoshi sierto parti di diai den sierto parti di bo kas.Estables rutina i reglanani perkur pa abo i bo miem-bronan di famia respetnan. Esaki mester konta pabisia i amiganan tambe.Si bo pone p.e. ku di 2 pa5 or di atardi e muchananmester traha riba nan tare-anan di skol i abo ti di trahariba bo negoshi sin interup-

    shon (si no ta pa kasonandi urgensia) i manten eregla ei estrikto lo bo mira eresultadonan. Si bo mesteratend ku kliente, perkurpa esei ta den e oranan ei.Esnan ku yama despuesmester laga un mensahesi abo a pone ku di 5 or pa8 or p.e. bo ta hasi aktivi-dat sosial f deporte fta yuda e muchanan kunan tareanan di skol. Sibo tin un kas ta bon pa e

    tambe duna di su parti.Tur eseinan segun pa-labrashon na kua tur hendeta aten di un forma serio.

    Krea un balanseNo sinti bo mes kulpabeldi ku e negoshi partaim tatuma muchu tempu for dibo yunan f di otro bandabo ta frustr, pasobra eoranan ku bo a pone paduna tempu di kalidat nabo yunan ta interfer dentempu ku bo por a dedik

    na bo empresa. Krea unbalanse entre bo bida di tra-bou, bo bida komo empre-sario i bo bida personal.Bo mester asept ku bo nopor traha pa un dunad ditrabou parti di dia, manehun negoshi partaim i alabesser un mama full-time. Eseino ta bai. Stipul kuantuora di kada parti di diabo ta dedik na kada kos.Aki nos ke bisa ku nfasis:dedik. No dedik ariba-

    ariba na kada parti, si nobo no ta bai logra ksito kuningun.

    Regla i kumplimentuPone regla bsiko pa bonegoshi partaim meskos,ku bo hefe a pone pabona trabou i abo ta ponekomo mama pa loke tatrata bo yunan. Bo yunanmester ta konsiente ku dital ora pa tal ora bo taoper un negoshi, ounkena kas, pero un negoshi di

    un forma serio. Splika nanku e sakrifisio bo ta hasiprinsipalmente ta pa nan idemostr nan esei tambe.Si bo a primint nan algu,wak pa e ta realstiko i hasitur esfuerso pa kumpli kuesei. No keda bisa maanf despues, pero bisa alguku bo por kumpli kun. Pabo negoshi ta konsiderunu serio, bo mester tinun lia di telefon ku abota kue f bo yunan mes-

    ter tin e preparashon i di-siplina pa kontest telefondi un forma profeshonal.Tambe nan mester sa konpa aktua ora tin klienteserka bo. E reglanan ku bopone mester ta pa hasi bonegoshi partaim unu ku bokliente ta tuma na serio i kuabo ta maneh manera unprofeshonal.

    Laga yunan duna unman den negoshi

    No opstante ki tipo dinegoshi bo tin, si bo yunanya tin edat ku nan por hasialgu, no laga nan keda sinhasi esaki. Purba envolvnan den e loke bo ta hasi.Mas yudansa bo por risibdi nan, mas tempu abo tin

    pa dedik na nan despues.Tambe ta rekomendabelpa nan sia responsabili-dat i seriedat den trabou.Tambe nos ta kere ku mes-ter rekompens nan di unforma responsabel pa nanesfuersonan di a yuda boden bo negoshi. Laga nansinti ku e negoshi par-taim ta di nan tambe i kubo ta hasi e sakrifisionan

    kstra pa nan.

    Traha plan patrabou, negoshi i kasOra bo ta traha bo skemapa e siman(nan) siguiente,perkur pa bo hasi esakino nikamente, pero tambepa asuntunan di kas i difamia ku bo mester atend.Plania kiko ta bai kome esiman siguiente, ki ora i diata hasi kompra, un skemadi mantenshon di kas (lim-piesa, laba paa etc.), etc.

    Krea i dedik tempubalioso na bo mes

    Importante tambe ta pa bokrea tempu di kalidat pa bokas i yunan. Si bo yunanta chik i e kliente ku mes-ter topa tambe tin yu chik,dikon no plania pa bosotopa i papia den un parkef un kaminda ku e mucha-nan por hunga i boso tinbista riba nan i por papianegoshi? Banda di tur esakibo mester traha i dediktempu di kalidat pa bo mes.Buska aktividatnan ku kuabo por relah. Traha ribabo sal i kondishon. Esakita enser hasi ehersisio,kome sal i buska distrai-shon. Krda ku e balanse

    mester ta bon regl pa ture partinan aki, inkluyendomanera nos ta ripit, e aten-shon na tempu di kalidatna bo mes. Ser realista kuno tur kos por bai perfektotur ora. No pone espektati-vanan pabo mes ku bo sabo no por realis. Esei taokashon stress. Keda denkondishon, motiv i dedikna bo metanan.

    Awendia hopi mama ta opta pa sakrifik 50% di nan entrada na

    nan trabou fiho pa nan ta mas ora ku nan yunan; prinsipalmentedurante e oranan despues di skol. Esaki naturalmente ta poneku e mama tin mnos entrada i den hopi kaso ta disid di kuminsun negoshi partaim na kas. E pregunta ku ta surgi mesora ta kon unmama por maneh e hecho ku e mester traha na un empleo fiho partidi dia, atend ku e guia ku e ke duna su yunan i na mes momentuta un empresario tambe? E por ta zona imposibel pero e no ta.

    Skirbi pa: Farley Lourens

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    6/20

    66

    Ofisina pa Propiedat Intelektual ta inform

    Indikashon Geogrfiko

    Un rea di derechi ku tambe ta kai bou di Propiedat Intelektual ta

    Indikashonnan Geogrfiko. Indikashon Geogrfiko ta un sea ku ta ser usriba produktonan ku tin un orgen geogrfiko spesfiko. Un orgen

    geogrfiko por ta nmber di un pais, un region f un lug den un pais.

    Danki na e orgen ei e produktonan ta pose un kalidat, reputashon fkarakterstika ku bo no ta haa den produktonan similar pero di un otro

    orgen geogrfiko. Por ehmpel un bia di Chile no ta pose e mesun

    kalidatnan ku un bia di Merka.

    E sea di e indikashon geogrfiko ta ser proteh segun tratadonan

    internashonal i diferente leinan den un pais. Por ehmpel un pais por optapa proteh un sea di indikashon geogrfiko den su lei di Marka den forma

    di protekshon di marka kolektivo of markanan sertifik. Un otro pais por

    opta pa regla e protekshon via di un lei spesfiko kaminda e gobirnu ta

    rekonos e indikashon geogrfiko spesfiko. I asina tin algun formanan mas

    kon paisnan den nan leinan nashonal por regla protekshon di e

    indikashonnan geogrfiko.

    Ehmpel di indikashonnan geogrfiko ta Champagne pa e bia ku gasprodus na e region di Champagne na Fransia, Tequila pa e bibida

    alkohliko produs na Mexico, Darjeeling pa te produs na DarjeelingChina, Blue Mountain pa kfi produs na Jamaika, Feta pa keshi di kabritu

    trah na un region spesfiko di Gresia. Una bes ku e indikashon geogrfikodi e produkto keda proteh, no ta posibel pa bo haa por ehmpel un kfi

    produs na Colombia ku ta yama Blue Mountain ni tampoko un te produs

    na Panam ku yama Darjeeling.

    Dor di proteh indikashonnan geogrfiko, e konsumid por ta sigur ku e

    produkto ku e kumpra ta kumpli ku e kalidat ku e ta dese. I eprodusentenan di e produktonan aki ta ser proteh i ta haa un estmulo pa

    manten e kalidat di nan produkto haltu.

    Aki na Krsou tambe nos tin un bibida alkohliko ku por bin na remarke

    pa protekshon komo un indikashon Geogrfiko.

    Edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia Hulandes

    Berg Carmelweg 10

    Telefn: 465-7800Email: [email protected]

    Web: www.bureau-intellectual-property.an

    pa registr bo marka pa proteh bo patnt pa proba ku ta B kreashon

    JCI IOBA Curaao ku seminario tokantebolsa Dutch Caribbean Security Exchange

    E tpiko sentral di e semi-nario lo ta e bolsa elek-trniko internashonalDCSX (Dutch CaribbeanSecurity Exchange) ku a

    lans dia 5 di mart di e aaaki ofishalmente i ku ta unalternativa riba e manerakustumbr di spar sn.Komo esaki ta un konseptonobo na Krsou JCI IOBAa bini ku e idea pa orga-nis e seminario aki paduna mas informashontokante DCSX na e (futu-ro) hben profeshonal i ekomersiante, pero tambetur otro persona ku tainteres pa invert nan snden e mundu di bolsa imira nan sn multiplik.Na opinion di JCI IOBA (idi otronan) e konsepto akitin gran benefisio pa e eko-nomia di Krsou. Teniendokuenta ku e echo ku nosta na porta di un pais noboden kua e desaroyo dinos ekonomia ta bira masimportante ainda, e semi-

    nario aki ta algu suma-mente interesante.

    50 pais rnt munduJCI IOBA Curaao ta unsosiedat lokal lant na

    1981 pa algun hben pro-feshonal ku ker a desa-roy nan mes i otronanna un manera positivoden nos komunidat. JCIIOBA Curaao ta afili

    na e organisashon inter-nashonal Junior ChamberOrganization (JCI). JCI tinun kantidat grandi di miem-bro entre 18 pa 40 aana alrededor di 50 paisrnt mundu. E mishon diJCI i tambe di JCI IOBAta pa krea oportunidat didesaroyo pa e hben porempoder su mes pa asinakrea un kambio positivopa e mes i su komunidat.Fin di ougsts ltimo JCIIOBA a instal 12 miembronobo.

    Seminario na WTCPa e seminario JCI IOBA ainvit komo orad speshalseor Jorge Suarez-Velezfor di New York. SeorSuarez-Velez ta entre otroGlobal Head di Private

    Banking pa ING pa e readi Latino Amrika. E lobai papia tokante e desa-royo i tendenshanan den emerkado global i prinsipal-

    mente den nos region.Tambe lo tin un pnel ku lokonsist di kuater personakonos den nos komunidat.E seminario lo ta na Inglesi lo tuma lug na WorldTrade Center di 6 or pa 9or di anochi. JCI IOBA tainvit tur esnan interes pabin tende mas di e konsep-to aki i mira e posibilidat-nan niko ku esaki ta tresepa e yu di Krsou invert imultiplik su kapital den ebolsa internashonal.

    Pa mas informashon tokan-te e seminario, pero tambetokante JCI IOBA mes, poryama 524-4622 f mandaun e-mail na [email protected] fatraves di nan pgina ribaFacebook. www.jci.cc/local/ioba.

    Djarason dia 22 di sptmber awor e organisashon JCI IOBA Curaaota organis un seminario ku komo tema: Saving has alwaysbeen B.S.! However, the Biggest Story now is our exchange!

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    7/20

    77

    Pa lanta mi kompania ta nifik un tiki kreatividat i hopi kurashi

    Negoshi banda di e tarea di dosentena skol pa por drecha dak di kas

    Sobr ta keda den mandi kada ken mes. Pa eedishon aki di EmpresaChik a papia ku algunpersona ku a kuminsku nan negoshi partaim inan a duna resultadonanpositivo! Nota bon si kue empresarionan aki taden fase pa kaba di pre-par nan dokumentunanpa inskrib na Kmaradi Komrsio i tanten aopta pa keda annimo.E ehmpelnan ta varia diduna kurso di kmpiuterpa mucha i adulto, te nadrechamentu di kos na

    kas. Ban tira un bista.Kurso di kmpiuter

    Ku un bon konosementudi dunamentu di ls dikmpiuter, dos amiga kua baha ku penshun for dienseansa a kumins kukursonan pa duna bijlesi tambe kurso bsiko dikmpiuter. Nos a dren-ta den un era kamindasimplemente bo no porignor importansha di pordomin bo kmpiuter bon.Sia hende grandi i muchatraha ku kmpiuter ta unaventura masha eksitan-

    te, basta bo tin pasenshi.Yvonne i su kolega di skola kumins i e ta dunan-do resultadonan mashabon mes. Un di e promaspektonan ku nan mes-ter a traha ariba ta e sitioi kon nan ta hinka nanorario den otro pa sirbinan merkado.Entrepreneur.com ta bisaku un sentro di km-piuter pa mucha ta unidea masha bon mes di

    negoshi den banda pahasi. No maske tin muchaku por ta haa kurso dikmpiuter na skol, kursokrtiku asina ta habri eposibilidat pa e muchan-an komprond mih konpor pone e kmpiutertraha mih pa yud. Die forma aki e mayornantambe por tin trankilidatku e mucha ta haa tur e

    atenshon nesesario pa edomin e kmpiuter bon.E site ta suger pa tenee kursonan riba un baseanual f den temporada difakansi so. Nan por duraunu te dos dia. Si no tinfasilidat pa yega na sitioadeku, semper esun kuke kumins ku e kursopor akud na un sentro dibario pa regla e kurso.

    Ehmpel konkreto diEntrepreneur.com

    Na 1983 Karen Marshalli Mary Rogers a invertden e negoshi di dunakurso i nan a kumins kuComputertots/ComputerExplorers ku 1500 dler,un kmpiuter i un grupodi 10 mucha. Den mnosku 5 aa esaki a bira unfrankisia. Un manager ta

    buska su staf pa duna ls

    i ta oper e negoshi. Na2003 un kompania masgrandi, The InternationalCenter for Entrepreneu-rial Development Inc., akumpra e negoshi. Nanta doo di empresanangrandi den e rea di desa-royo empresarial, impren-ta i benta por mayor.

    Ken no mester di unhandyman?

    Drechamentu di porta ibentana di kas; kisas eseita zona fsil pa kualkekontratista f karpint.Ora ku bo habri koranttin lista di handyman kuta kla pa drecha kos nakurpa di kas. Semper nantei, pero e ta un oportuni-dat di trabou partaim kuta laga bo hasi ganashikstra ora bo mester. Waknuma.Durante temporada pisdi waseru, Frank a notaku sint na kas despuesdi a baha ku penshun nota nada pe. E tabatin unentrada kmodo i e pora biba trankil. Pero el adisid di kumins ku alguden banda. Ma papia ku

    un amigu di mi, ku a bisami ku el a kansa di sintana kas. E ta kue yp aki iaya. Huntu nos a kuminswak tur loke nos tin nahrmnt i nos a kumins.Ta un entrada kstra i mita konseh nos hbennanku ta bai skol awendia pasera kabes i kumins dene rea di konstrukshon,pasobra tin hopi kos dihasi, asina e ta splika.Huntu ku su amigu nan a

    Mi a kansa di traha den enseansa pero mi ta hasi mi

    trabou tur dia, pasobra e ta pone pan riba mesa.Mi ke bai kumpra un outo, pero tirando den un

    bista den e restorant aki, bo sa ku nunka e plaka no ta yega.Ma kaba di studia pero tin kos ku mi mes por hasi bon, pero kon ta kumins?Esaki ta algun remarke for di e variashon grandi di seri di preguntai kontesta ku hopi hende den e komunidat chik tin i nan tingana di sa si nan mes tin e abilidat pa kumins ku un kos dilora man den banda, partaim. Pa Empresa Chik a un sondia ewebsite Entrepreneur.com. Riba dje tin un variashon amplio diidea ku bo mes por aplik ku e abilidatnan ku bon tin. Ban repasalgun di nan ku ta yuda bon pa yega na entrada kstra tur luna.

    pgina 8 >>>>

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    8/20

    88

    kumins haa petishon dinegoshinan den bario padrecha bentana, kranchidi awa i duna konsehobsiko riba sakamentu disushi i mantenshon di erea di negoshi limpi.

    Ora ku nos a realis kuden temporada di wase-ru hopi kos por bai robes,nos a haa mas petishonpa yuda ku trabou, mane-ra waya di koriente ku takibra, muraya ku a kraki tambe drecha murayadi kas. Man yen nos asera kabes ku dos hbendi skol i nos tabatin dospikp pa hasi limpiesa ikarga nos hrmnt. Mi nopor gaa: den apnas un

    aa i mei kosnan a bai

    hopi bon. Awor aki, nos taduna konseho bsiko konta instal alarma i nos tinnumber di telefon di algunspeshalista den e reaaki. Ei bo ta mira ku unman por laba otro. dankiDios nos a tuma e kurashipa kumins.

    Un bon tep ku Entrepre-neur.com ta duna esnanku ke hasi e tipo dinegoshinan aki partaim,ta pa nan duna bini ku tepkreativo ku e klientenanpor usa. Di e forma ei nantambe ta yuda nan kurpaun tiki.

    Un bon konseho ku sem-per mester duna ta panan sru di tin flshlait,ekipo di first aid, genera-tor di koriente di reserva i

    lus ku por usa den kaso diemergensia.Ta kosnan ku bo mes nota para ketu ne tur ora,

    asina Frank a bisa final-mente.

    Fuente di informashon:

    www.entrepreneur.comKmara di KomersioKaya Junior Salas1Telefon: 461-3988

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    9/20

    99

    Bentahanan di kumins bonegoshi komo unu partaim

    Bo por kumins bo propioempresa sin ku nesesaria-mente bo mester laga boempleo fiho. Traha partaimpa bo mes empresa por ta

    un solushon pa kristalis esoonan empresarial ku botin. Tin algun faktor, sinem-bargo, ku mester tene kunpa esun kos no stroba niperhudik e otro. Kuminsku bo negoshi komo par-taim ta brinda bo algunbenefisio ku ta hasi e faseinisial di bo negoshi mnosdifsil i e opshonnan pa boempresa ta unu eksitosomas grandi.

    Start un negoshinobo mintras ta

    trahandoE mih tempu pa kuminsbo negoshi propio ta orabo ta trahando. Lo bo portraha den bo negoshi nobonikamente partaim, perolo bo tin otro benefisionanku lo yuda bo start bo mesnegoshi ku mnos riesgo iku lo duna bo negoshi noboalabes un mih chns pa taeksitoso.

    Lo bo tin fondo painisi bo negoshi

    E opstkulo may pa startun empresa (chik) pa may-oria hende ta sn. Apesardi a pone sn un banda den

    mayoria kaso e negoshinobo lo no bai gener ekantidat di plaka nesesa-rio pa den kuminsamentukubri tur gastu di negoshi.Kuminsando bo empresanobo komo un negoshi par-taim bo por resolv e prob-lema aki. Lo bo ta den eposishon di sigui paga bogastunan mensual for di esalario di bo empleo i finan-si bo negoshi ku e sn kuesaki ta gener.

    Pa haa boprom kliente- f

    konsumidnan por ta

    mas fsilHaa kliente nobo ta otroproblema ku mayoriahende ku ta kuminsandonan negoshi nobo tin dilucha pe. Den hopi kasoe empresario ta buska unsitio for di unda e por oper,hasi algun propaganda isinta warda si e prom kli-ente- f konsumidnan tamustra interes den nan ser-visio f kumpra nan produk-tonan. Mintras ku esei no

    ta sosod, e gastunan si teii ta sigui oument.Si bo a kumins bo negoshipartaim, mintras bo a siguitraha pa bo dunad di tra-bou, bo situashon lo ta dife-rente. Banda di ta dun boun kusinchi finansiero papor inisi bo negoshi, botrabou aktual ta pone botambe den kontakto ku unntwrk interno entre kuamester tin potensial kliente

    i/f konsumid(nan). Ounkebo koleganan mes no tainteres den e servisio i/fproduktonan ku bo ta ofre-s, nan lo konos hendeku si eventualmente lo tainteres.

    Krda bon si pa no pro-mov bo negoshi nobo denun forma ku ta kontra dipolicy di e kompania ku bota trahando pe f ku lo koreku e klientenan di e kom-

    pania kaminda bo ta traha.Pegando stickerfflyerpro-moviendo bo negoshi ribatur bo koleganan su outof papiando ku nan hinterdia di bo negoshi no ta emih manera di gana klien-te nobo. E por hasta hinka

    bo den problema na bo tra-bou. Sinembargo, papiandodi loke bo ta hasiendo fbo a kumins hasi na emomentunan apropi ku ehendenan apropi por yudabo haa e klientenan noboku bo mester.

    Lo bo tin chns patst bo negoshi

    Kuminsando un negoshipartaim tambe ta duna bo eposibilidat ku bo no mester

    ta dedik tempu kompletuna esaki so for di su faseinisial. Banda di esaki bo tine tempu pa tst i wak si boidea di negoshi ta unu ku tagener sn i tambe pa bosa si abo por maneh unnegoshi asina.Lo bo por saka af p.e.si e realidat ta distinto fordi loke bo investigashon dimerkado a indik bo; kuno tin e interes pa bo ser-visio f produkto maneraku abo a pensa. Ta masfsil pa laga e idea ku no tafunshonando ei kai i siguidilanti si bo a manten botrabou riba kua bo por kaibk riba dje. f bo por rea-lis ku bo idea di e negoshita unu bon, pero ku abono ta e persona indik pamaneh esaki.

    Negoshi partaim tahasi start up di bonegoshi mas fsil

    Pues en breve; Kuminsku un negoshi partaim,mintras ku ainda bo tin boempleo fiho, ta redus hopiriesgo ora bo ta bai kumin-s ku un negoshi nobo i eta hasi kosnan mas fsil pa

    bo por sa ki posibilidatnandi ksito bo negoshi nobopor tin. Mintras ku ta opvioku lo no tin e mesun kanti-dat di tempu disponibel pa

    bo negoshi manera kisaslo bo ta dese (komo bomester keda dedik na botrabou fiho tambe) pero ebentahanan ku nos a men-shon aki riba di lanta unnegoshi partaim por ta bonkompens.

    Hopi biaha nos ta kana ku un f mas idea di negoshi i ke bai trahapa nos mes pero no ke prd e seguridat di un empleo fiho. Eseita mas ku komprensibel. Tin gastunan fiho ku mester kubri kunriba un base diario, semanal i mensual ku e empresa propio lo no porsigur nos; sigur no den su fase inisial. Manera nos ta bisa semper nosta kere fielmente tur kos ta posibel basta e ta bon plani i bon ehekuti ku nos ta dispuesto pa hasi sakrifisio pe.

    Skirbi pa: Farley Lourens

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    10/20

    Empresarionan ta e yunan lubidSer empresario no ta algu ku tur hendetin komo don. Mayoria empresario tinpashon pa nan trabou i tin ideanan bondesaroy pa loke ta trata ku e direkshonku nan ke bai i metanan ku nan ke logra.Tur ta kore ku riesgonan riba averahe imayoria biah ta traha hopi duru. Nanentrada ta mnos sigur si kompar kuentrada di direktornan ku ta akshonistamayoritario i trahadnan. Tin hopi lunaku nan no ta haa un bunita salario (i tinluna ku nan no tin salario mes).

    Banda di esei mester menshon ku e sek-tor di empresanan mediano i chik ta unfuente importante pa kuponan di trabou.

    Si empresarionan tin konansa den eko-nomia, esaki ta tradus su mes den inver-shonnan kstra ku na su turno ta nikkresementu sanu di ekonomia. Lstimam-ente no ta duna e empresario balor pae puntonan ariba menshon i si ta hasimes ta masha poko. Mas fuerte ainda, eempresario ta ser perhudik si nos tumana kuenta e areglonan ku tin pa nan oraku nan bira grandi i mester stp di traha.Na Krsou tin 7344 empresa registr

    komo eenmanszaak, Vennootschaponder Firma f Commanditaire Ven-nootschap (fuente: Statistical YearbookNetherlands Antilles 2009). E grupo ditrahad na Krsou ta konsist di 56535persona (Fuente: Statistical YearbookNetherlands Antilles 2009). Den kasoku nos asum ku kada empresa (Een-manszaak, Vennootschap onder Firmaf Commanditaire Vennootschap) tin unminimo di un trahad den servisio esakita nik 15% di e totalidat di hende kuta traha na Krsou ku ta nan mes ta re-sponsabel pa nan areglo di penshun sinku tin un insentivo skal (belasten) atrak-tivo pa esaki.

    Ta laga e empresario (chik) kompleta-mente pa su kuenta ora ta trata di are-glo di penshun. Propietario di un NV fBV por dedus su prima di penshun kom-pletu for di ganashi tanten ku e areglo,for di un punto di bista di impuesto, taaseptabel; pues tanten ku e penshun nota fuera di proporshon na punto di bistadi servisio di impuesto. Servisio di im-puesto ta husga si un areglo di penshun

    ta muchu haltu f n. Si na haa ku eseino ta e kaso por dedus primanan di pen-shun for di ganashi di impuesto. Hastasi e prima por ehmpel ta suma 10.000orin pa aa. Asina bo por ha bo kuun situashon den kua leinan di penshunta trata un empresario i un direktor ak-shonista mayoritario, ku tin e mesun en-trada, kompletamente diferente.

    E direktor akshonista mayoritario pordedus p.e. 10.000 orin di su impuestoriba ganashi mintras ku empresario pordedus un mksimo di 1000 orin paaa. Abo por rei ken ta esun ku ta ben-esi di e lei di impuesto aki.

    Tin diferente mtodo ku empresarionanpor atend ku e situashon deskrib akiriba. Bo ke sa mas tokante di e posibili-datnan aki manda un E-mail [email protected].

    1010

    Angelique Janga, empresario den banda:

    Ku un trabou fiho den dia, mi tindi planifik mi negoshi partaim

    E negoshi di pakete diPasku tin awor aki kas 2

    aa. Prom ku esei mi taba-ta traha bela kaba, pero eseino tabata mesun intensivoku e negoshi di pakete diPasku. Den e negoshi aktu-al mi mester tene kuenta kusuministrad, kliente i nandemanda pa kos nobo, leuk,prktiko etc, ku produkto kuta kaba, kompetensia ribamerkado lokal, ekonomia diKrsou, etc. E ta tuma mastempu tambe ya ku ta kasi6 luna pa aa nos ta okupintensivamente, asina el asplika.

    Pone prioridat ditrabou i famia

    Temporada ku mi no taba-tin yu, mi tabata traha pagran parti den oranan dimainta f mardug enbesdi anochi lat, pero awor akimayoria be ta anochi lat yaku mainta e ta lant anto

    mi tin ku atend mi tra-bou tambe, loke ta kedana prom lug. Mi mesterfleksibel tambe pa loke tami klientenan i nan orario-nan. Ke men, mi ta trahaden fin di siman tambe idespues di ora di ofisina kumi klientenan, dunando nane posibilidat pa nan por binora ku ta kumbin nan. Dordi plania tur loke mestersosod, trahando un plan

    pa tur dia i un senario, mipor konsentr mih na tra-bou riba mi tareanan, loketa mi pan di tur dia. Asina kumi sali trabou, mi por bolbekonsentr riba mi mesnegoshi, asina AngeliqueJanga a sigui splika.Segun seora Janga, taimportante pa bo delegtrabou. Ta hopi importantepa por enkarg tarea naotro hende ku por yuda bo

    ku e negoshi i sia nan kone negoshi ta drei. Mi tin

    un par di hende fiho ku turaa ta yuda mi den e tem-porada pa repart paketedi Pasku. Nan konos enegoshi i sa kon atend kukliente, traha pakete, etc.Hopi biaha tambe nan tayuda mi pensa riba e reto-nan ku nos ta haa noskun tambe i mi ta apresinan input, pasobra asinata wak e di un otro ngulotambe.

    Abase di un soo ku e tabatin for di algun aa pas AngeliqueJanga a kumins ku su negoshi di bela. Ta un negoshi partaim

    ku den transkurso di tempu a dun e abilidat di krese i kambia.Asina a kumins ku trahamentu di pakete di Pasku. Segun AngeliqueJanga, disiplina ta hopi importante pa progres. Mi ta separ mi traboudi den dia for di mi mes negoshi ku mi tin den banda. Mi tin ku traha kuhopi planifikashon i traha lista di kos di hasi pa despues di mi trabouatend nan un pa un. Esei ta nifik ku te lat anochi mi ta kontestandoe-mail, korespondensha, atministrashon etc. Of mi ta hasi esei maintatrempan mainta; 5 or di mardug no ta un orario strao pa mi ta aktivokaba, sigur den lunanan ktober i novmber, asina el a splika.

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    11/20

    AngeliqueJanga su tep

    Semper mi ta kana tambeku un buki chik den mi taspa mi nota ideanan ku dren-ta mi kabes, e loke mi mes-ter hasi, informashon impor-tante etc. Mi ta traha hopi kumi Blackberry tambe, hopimensahe di e-mail i tambelaga mi Blackberry krda miriba asuntu pa ora traboukaba mi no mester lubidmi sitanan f mi sierto kosdi hasi. Segun AngeliqueJanga, e negoshi aki ta rela-t na un soo di dje ku el a

    kana kun kasi for di dia kuel a kaba di studia. Sem-per mi tabata ke tin mi mesnegoshi i pa esei krese i pami por saka satisfakshon dimi mes trabou. Tiki tiki mia traha riba mi soo i dia eoportunidat a present pami kumins ku e negoshiaki, mi a tum sin sa konmi ta bai hasi pasobra mino ta tin kasi eksperenshaden e rea aki. Pero si mitabata sa kiko bo mestertene kuenta kun ora bo tinun negoshi, esta belasting,merkadeo etc. dor ku mi astudia den e ramo ei i mi

    a yega di traha. Ademas,mi a pasa den diferentePlan di Negoshi i konsehotro hende den kuadro dimi trabou na banko, segunseora Janga.

    Sakrifisionandi negoshi

    Hasi negoshi partaim tanifik sakrifisio tambe. Undi nan ta ku bo mester ponealgun kos un banda. Antoami ta un hende ku si mi ke

    logra algu, mi ta bai pe. Mipor rekomend na otro per-sona si esei ta loke nan kehasi, si e ta un soo di nan.Pero e ta tuma hopi tempu,hopi energia, i ta reker hopidisiplina i sakrifisio. Bo tinmnos tempu pa bo famia,spesialmente den kumin-samentu. Mnos tempu paamigu, pa sali, bai fiesta,etc. Bo no tin un orario fihoora bo kombin bo mesnegoshi ku un trabou, paso-bra bo tin ku ta fleksibelden bo oranan liber pa bopor atend bo klientenan i

    hinka e tempu aden pa dreibo negoshi. No ta bende sobo tin ku bende, bo tin kuhasi merkadeo, hasi atmi-nistrashon, kompra di kos,buska riba Internet, reglakos pa bo trahadnan,hinka tempu den nan pasia nan e trabou i bo tin kuduna semper 100% pa boklientenan keda kontentu.Si bo duna un bon trabou,bo klientenan ta keda bini.Nan mester sa ku bo ta tenebo palabra, ku last minutebo no ta laga nan na kaya.Konfiansa ta un kos impor-tante den e negoshi aki i

    meskos trabou bon akab,na tempu, etc. Pa mi, unkliente kontentu ta e satis-fakshon mas grandi; e taun logro i bo ta konstru unlaso ku bo klientenan i eseita un parti grandioso di enegoshi.

    Prepar pakontratempu

    No tin un easy way out, i nota semper e kosnan ta kanabon f manera bo ke. Bo

    mester ta prepar pa kontra-tempu tambe i sa pa pp bo

    mes p i sigui lucha, buskaoportunidat pa bo negoshisigui bai dilanti. Ora bo tin

    un trabou fiho, den bo mesnegoshi ta si bo produs,bo por haa sn pa paga egastunan. No tin sin mas unsalario fin di luna ku bo porkonta riba dje i prom ku bomes salario, tin ku krda ribae trahadnan: nan salario tabai prom. Tin biaha bo tinku usa fondonan di bo mese ora ei pa por paga gastu-nan di negoshi f trahad.Bo mester ta duru para denbo sapatu, pasobra no tasemper kos ta kana dimes.Abo ta e negoshi i bo mestin ku atend ku e diferenteretonan i ta kreativo kon bota resolv situashonnan dif-sil ku bo ta enfrent. Mi no

    ta saka sn for di negoshipa mi mes, mi ta wak pa enegoshi por drei riba su mes

    pa ku su entrada i gastunan.Asina mi no tin ku brua mitrabou ku mi negoshi pa loketa finansa. Dia ma kuminssi mi mester a usa entradapersonal pa yuda e negoshilanta i kubri sierto gastu.Hasiendo kos paso a pasoi no bai den grandi mesora,mi ta logra kada dia masi mas pa e negoshi parariba su mes pianan, asinaAngelique Janga a bisafinalmente.

    Angelique JangaSeasons by Candles Etc.Angelique.janga@gmail.

    comTelefon: 525-9553

    1111

    SAVE60 min

    Minutes EXTRAMinutes

    TOTALMinutes

    SMSMonthly

    Plan

    120 min

    240 min

    420 min

    660 min

    1200 min

    60

    120

    240

    420

    660

    1200

    25 SMS

    50 SMS

    75 SMS

    75 SMS

    100 SMS

    100 SMS

    Naf. 30,-

    Naf. 50,-

    Naf. 85,-

    Naf. 130.-

    Naf. 200,-

    Naf. 360,-minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes120

    240

    480

    840

    1320

    2400minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    NEW Digicel

    with the

    Postpaid Plans

    ,,

    Angelique Janga, empresario den banda:

    Ku un trabou fiho den dia, mi tindi planifik mi negoshi partaim

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    12/20

    Kumins ku kalidat den bo empresaUn gran parti di e negoshinan na Krsou tinmnos ku 10 empleado i e empresanan akita den un lucha kontinuo pa sobrebib. Pa emotibu aki implementashon di un programadi kalidat ta kritiko.Hopi estudio ta mustra ku un kompania chikno por realis e ganashinan grandi mesoraku un programa di kalidat manera un kompa-nia grandi, pero e programa tin un impaktoriba ganashi riba trmino un tiki mas largu isigur mesora un impakto riba efisiensia di ekompania.

    Den un negoshi chik plan di maneho i programadi kalidat ta kasi sinnimo. E mih momentopa kumins ku kalidat ta ora bo ta trahando fmodifikando bo plan di negoshi. E momentu eisaliendo for di e metanan di bo negoshi, bo tatradus bo kalidat den entre otro kriterio y formapa midi bo produkto i servisio.

    Un empresa chik tin algun bentaha riba esungrandi, esta: Empresa chik por move mas lih pasobra

    e por aprob i aplik ideanan inovativo maslih.

    Lianan di komunikashon ta mas krtiku isimpel

    Mnos burokrasia pa laga un idea yega

    merkado.

    E bentahanan aki por yuda sigur den kumins ku

    un programa di kalidat den bo negoshi.Den un empresa chik tin tres prinsipio bsiko paun programa di kalidat:1. Enfoke riba e kliente2. Kontinuamente drecha proseso3. Envolvimentu total.

    Prinsipio 1Enfoke riba bo kliente ta pa bo sa kontinuamenteki bo kliente ke.

    Prinsipio 2Oksgeno pa un kompania keda bibu ta, kontinu-amente drecha f mehor bo prosesonan maskritiko. E prosesonan mas kritiko ta:1. Esnan ku tin mas impakto riba f mas inter-

    akshon ku e kliente.2. Prosesonan ku ta eksig hopi tempu i sn.3. Prosesonan ku bo ta suak aden kompar ku

    bo kompetidor.

    Prinsipio 3E empresario mester ta involukr i maneh surekursonan i tur sobr prosesonan pa por logra edos prom prinsipionan.

    Den e plan di maneho bo por inkorpor e elemen-tonan di kalidat pa bo empresa. Elementonan dikalidat mester bira parti integral di bo sistema dimaneho. Bo por usa prinsipionan tambe di ISO9001:2000 pa yuda bo maneh kalidat den bonegoshi.

    Den e siguiente edishon nos lo elabor riba eekspertonan ku lo ta presente den e prom epi-sodio di e proyekto Business2Business i tambenos lo amplia riba nos spnsernan ku ta hasi eprograma posibel.

    InnovatieCentrum CuraaoTelefon: 737-1360

    e-mail: [email protected] Brievengat F-1

    P.O. Box 4267

    Tim Kulinario a regres Krsouku medaya di plata i di brns

    Ta basta tempu nan a kom-pet prom aki na Krsoumes ku koleganan di diferenteestablesimentu lokal te na e

    momento ku a selekt e inte-grantenan di e tim kulinarioku a partisip anteriormente eluna aki na e tradishonal anualkompetensia Karibense Tasteof the Caribbean. Despues kua forma e tim aki, nan tabatahaa instrukshon adishonal diekspertonan lokal den kuadrodi nan preparashon pa PuertoRico. E tim kulinario di Krsoua entren kasi tres luna promku e kompetensha kulinarioi durante e kuater Cook out-nan e bishitante nan por adisfrut di nan arte kulinario i

    kktelnan. Ta danki na un stdi patrosinador ku e biahe di etim pa e Taste of the Caribbe-an a bira posibel i e bishitantenan di e kuater cook out-nan.Na diferente okashon pblikogeneral a haa oportunidat pabai purba loke e miembronan

    di e tim tabata pa bai preparaya na e kompetensia regio-nal. Tur aa Krsou ta mandaun tim nobo na e Taste of TheCaribbean. E biaha aki dos die kkinan i e bartnder a baipa prom biaha. Ku e resulta-donan aki nan por ta kontentui orguyoso.

    EdukativoE kompetensia regional mesa dura kuater dia ta kuaterdia largu Taste of The Carib-bean a tuma lug di 9 te i ku12 di sptmber. E tim di Kr-sou tabata konsist di kuaterkki i nan lider i un bartnder.Despues di kuater dia di kom-petensha e resultadonan takonos, e tim Kulinario 2010 diKrsou a gana plata i brns.Bartnder di aa di Krsou,Anthony Santos, emple na

    Breezes Hotel, a gana platana e kompetensia di bartnderanto e tim di kki ku ta kon-sist di Carlos Anthony (di

    restorant Nemo na Lions DiveHotel), Rensley de Jongh (dihotl Avila), Adriyel Lourens(di hotl Avila, spesialis denkos di boka dushi), FranklinAlex Martha (di hotl Avila)i tim mnedjer Frans Smits(gerente na restorant Hem-mingway i Nemo na LionsDive Hotel) a gana brns na ekompetensha kulinario.

    Falta di kki i bartnderDen un kompetensia fuerte

    ku 11 otro isla di Karibe e timtabatin un reto nobo ku un timhben i talentoso. Pa un pardi e kkinan tabata e prom

    biaha ku nan a partisip naun espektkulo kulinario asinagrandi. E tabata sigur un eks-perensia kompletamente nobopa nan, pero tambe unu edu-kativo.Ainda Krsou tin un falta dikki i bartnder studi dennos turismo. Pesei ta hopiimportante pa entren maskki i bartnder lokal i laganan haa eksperiensha parti-sipando na kompetensia kuli-nario asina.

    Famia i koleganan a bin yama bon bin na ebartnder kampeon Anthony Santos.

    E tim di Krsou bromando ku nan rason! ku nan medaya na Puerto Rico.

    1212

    K

    rsou a saka kara atrobe na The Tasteof the Caribbean e tim kulinario a binibk ku medaya di plata pa bartnder i

    plata pa loke ta e kkinan. Por sierto un bonresultado pa e prospektonan di nos sektordi horeca. Ta djaluna dia 13 di sptmberltimo e tim kompleto bini Krsou bk for diSan Juan atraves di Sint Maarten ku Insel Air.

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    13/20

    SVB ta sigur tur hendeku ta traha pa un dunaddi trabou i ku ta trahad.

    Eksepshon riba esaki ta:

    Trahadnan ku ta trahatrabou aksept perso-nalmente, pero ku SVBta konsider komodunad di trabou;

    Mayornan i yunan kuta biba na kas di edunad di trabou, kon-tal ku tin un relashon

    normal di trabou; Kria di kas; Trahadnan na kas; Kapitan i tripulante riba

    barku ku ta nabeg kubandera di Antia Hulan-des;

    mtenarnan Kas di doo di un

    negoshi di un personaso.

    Pa sierto grupo di trahadta konta algun regla spe-shal.

    A. Trahadnan liber(losse arbeiders). Esaki tatrahadnan ku, pa regla,

    no ta traha mas ku dies-dos dia konsekutivo pa undunad di trabou (sin kontadjadumingu i dianan di fies-ta).Nan no ta kai bou di segurodi enfermedat di SVB, perosi bou di seguro di aksi-dente.

    B. Trahadnan, kuriba 1 novmber tin suldoku ta igual f mas abouku e lmite di suldo di

    e aa siguiente, ta sigurdurante henter e aa eikontra enfermedat i aksi-dente, apesar di e echo ku,pa motibu di un oumento

    di suldo, nan a surpas elmite di suldo despues di1 novmber.E miembronan di famia die trahadnan aki tambe fordi 1 di mart 1996 ta sigurkontra gastunan mdiko.Si e suldo ta riba e lmite disueldo, e ora ei trahadnanta sigur solamente kontraaksidente.

    C. Si un persona kupersonalmente ta hasi tra-bou ahust i ku SVB nota konsider komo dunaddi trabou, ta haa yudan-sa di otro hende, SVB ta

    registr esaki(nan) komotrahadnan di esun ku taduna nan e enkargo.

    D. Trahadnan na kas(thuiswerkers) no ta tra-had, a mnos ku nan tatraha ku material ku lei tarekonos komo peligroso.Den e kaso ei e esun kua duna e enkargo kontraaksidente ta sigur nan.

    Ki ora bo mester registr

    na SVB?Ora ku bo lanta un negoshiof empresa. Tin dos sortodi registrashon:1.Kompanianan sin tra-had den servisio.

    2. Kompanianan ku tra-had den servisio.Ki ora un trahad ta kaibou di Seguro di Enferme-dat i Aksidente di SVB?For di momento ku

    Bo tumauntrahadden

    servisio (inkluso su tempo-rada di prueba) pa tempu

    defin di 12 dia f mas. Bo ta tuma un trahad

    den servisio pa tempuindefin.Tur esakinan ta konta paun NV f un BV. Pero pa epersona ku lanta su propionegoshi den forma di uneenmanszaak, e ta prde seguro di SVB (si e tinesaki), tantu pe komo pasu famia.

    1313

    Doo di negoshi no ta siguroutomtikamente na SVB

    S

    VB no ta sigur un persona ku tin su propio empresa. Pero si eta sigur unu ku tin un NV, pasobra e persona ei ta keda registr

    komo trahad.SVB ta splika ku un doo di eenmanszaak ni su famia no ta sigur naSVB. Loke e por hasi ta lanta un NV f BV i sigur su mes komo direktordi e kompania.

    Minister Omayra Leeflang enkarg ku SVB durante reunion

    informativo den Mvenpick Hotel na Hulanda enkuantokonsekuensia di desmantelashon entrante ktober di

    instansianan manera SVB.

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    14/20

    No pensa ku e esenarioaki ta algu niko. E ta pasaku mas regularidat ku nosta pensa. Ku esaki nosno ke bisa ku traha full-

    time mintras ku bo ta ope-rando un negoshi partaimeksitoso, ta algu imposibel.Balanse i konosementu tafaktornan di sumo impor-tansia pa logra ksito dennegoshi.Negoshinan partaim tabrinda empresarionan eoportunidat pa tst nankompania den e mundukompetitivo i pa wak si enegoshi ta produs ganashimintras ku ainda tin ebenefisio di ta kobra un sa-lario fiho serka nan dunaddi trabou. Sinembargo, tinhopi opstkulo i punto diatenshon ku ta pidi aten-shon prom i mintras taoperando un negoshi par-taim.

    Konflikto di interesE prom pregunta ku bomester hasi bo mes ora bota pensando pa kuminsun negoshi partaim ta: Miaktividatnan empresarialta forma un konflikto kumi dunad di trabou? Sibo negoshi partaim i esundi bo dunad di trabou taofres servisio/produkto nae mesun merkado, por tin

    un situashon serio di kon-flikto di interes. Chk dene kondishonnan di trabou(bo akuerdo di trabou) kikota prmit i kiko n i te naora ku e no ta stipul, evitun konflikto ku bo dunaddi trabou.Diskut bo idea- i inkietut-nan empresarial abierta-mente ku bo dunad ditrabou na e momentu i lugideal prom ku bo kumin-s un negoshi partaim.Sigur ku bo aktividatnanna benefisio di bo negoshilo no stroba su empresani bo e loke e ta ferwagt

    di abo komo trahad. Densierto kaso e kompania porwak e situashon komo ununa bentaha di e kompania.Sigur si bo demostr ku botin kualidat i abilidatnan kubo por aplik tambe na botrabou.

    Determin si enegoshi ta unu

    adeku pa partaim

    No ta tur tipo di negoshibo por oper

    partaim pero di otro bandatin hopi ku ta ideal pa ta unnegoshi partaim. Negoshi-nan ku ta bende por detalp.e. ta reker pa ta hopiora habr i tambe ku abota hopi ora na disposishondi bo klientenan. Mintrasku un consultant p.e portuma diferente enkargo ino nesesariamente mestertraha riba esakinan den unorario fiho tur dia. Si bo tinun plan pa inisi un negoshipartaim nos ta rekomendpa papia ku hendenan kutin eksperensia kaba den e

    tipo di negoshi en kestion.Esei ta duna bo un mihidea si bo negoshi ta unuku bo por oper komo par-taim i tambe si e por ta unuviabel f n.

    Maneh bo tempuManeh un negoshi par-taim, mintras bo taemple un kaminda, taduna bo chns pa tst boabilidatnan pa maneh unempresa. Famia, trabou di

    kas i mnos ora pa drumilo ta retonan duru pa aten-d kun. Bo mester evitku bo kurpa ta kansa i kubo no ta produktivo ni pabo dunad di trabou nipa bo negoshi i tambe taneglish bo bida di famiademasiado. Hopi hende kuke lanta un negoshi par-taim ta balot e puntonanaki. Pabo ta eksitoso, bomester ta kompremet. Bomester maneh bo tempubon i asept un kantidatlimit di trabou ku lo bo porrealis for di bo oranan di

    trabou regular. No primintloke bo no por kumpli kunsino esei ta hasi dao ire-parabel na bo negoshi i boreputashon komo empre-sario.

    Krea un basedi apoyo

    E obligashon pa traha pabo dunad di trabou, kom-bin ku e oranan ku bo tatraha pa bo negoshi par-taim, por akumul mas ora

    ku si lo bo a traha pa bonegoshi so. Esei por taun realidat pero bo mesterpone e otro benefisionan dita traha komo partaim dene balanse. Un otro aspe-kto importante pa ksitodi bo negoshi partaim ta eapoyo di bo famia i amistat.Perkur pa nan ta kompron-d e responsabilidatnan kubo tin di forma ku eventual-mente nan por tei pa dunabo un man kaminda i di eforma ku nan por. Esakipor ta yuda ku inventario,archivo, atministrashon,

    hiba f buska algu etc.

    Focus riba untipo di negoshi

    Un di e tentashonnan diun empresa chik (prinsi-palmente ora bo ta kumin-sando) ta e atrakshon didiferente oportunidatnan dinegoshi. Un persona kuta bai oper un negoshipartaim mester evit esaki.Ku e realidat ku ya bo tinpoko tempu i rekurso na bo

    disposishon, ekspand kuotro negoshi lo kita aten-shon di esun negoshi par-taim ku bo mester dedikkstra ne kaba. Focus riba

    un tipo di negoshi te orabo tin sigur ku esei ta esta-bles i ku e no tin mesterdi asina tantu invershon ditempu i sn di bo mas.

    Stipul bo metaMintras bo ta hasiendopreparashon i ehekushondi bo negoshi partaim,perkur pa bo tin un metakla. E loke ku bo ta baihasi ta djis pa por tin un tikientrada kstra f ta e ideata pa un dia e negoshi taunu di kua bo ta bai bibafull-time? Si bo tin idea dilaga bo trabou fiho pa baitraha i biba di bo empresabo mester stipul un tempuden kua bo ke realis eophetivo aki. Pues, pa etransishon di ta un empre-sario partaim (pero ku unsalario), pa un empresariofull-time (pero ku no tin unsalario fiho mas serka undunad di trabou). Ta masku rekomendabel pa bopone sn un banda min-tras ainda bo tin e salariopa bo por karga e fase ini-sial ku lo bo no tin e salarioei mas.

    Un bon struktura di bonegoshi partaim por ta unforma ideal pa bo negoshikrese. Den e tempu kom-petitivo ku nos ta bibandopor ta parse ireal ku bono ta hinka tempu full-timeden un negoshi, pero sibo ke tin siguridat, ini-siando bo negoshi poko-poko (manera na Inglesnan ta bisa one step atthe time) ta brinda bo massiguridat ku bo negoshi porhaa un base slido pariba dje sigui i krese.

    Konseho

    Tin hopi empresario ku akumins ku un negoshipartaim i ku awendia tinnegoshinan bon establesku por sirbi komo ehmpeli por duna bo konseho. Noslo rekomend pa buskakontakto asina mas tantuposibel. Nan lo ke konta die tempunan difsil ku nan apasa aden prom ku nana bira grandi. Wak kuantuls abo lo por saka di naneksperensia i konsehonan.

    1414

    Negoshi partaim algunpunto pa evit i otro pa sigui!

    Un bon konos di mi tabata kana ku e pensamentu ku e tabatintur kos; un bon trabou, un bida di famia i un tremendo negoshipartaim. Esaki te ora ku su dunad di trabou a desped di djepasobra e loke ku ta bata presta na trabou no tabata na satisfakshon ina mes momentu e klientenan di su negoshi partaim a bai otro kamindapasobra nan no tabata kontentu ku e servisio ku e tabata duna.

    Skirb pa : Farley Lourens

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    15/20

    Un empresario por eherssu negoshi den e formadi un NV (naamloze ven-nootschap) f BV (beslo-ten vennootschap) f e por

    hasi esaki bou di su mesnmber. Den e kaso ei nosta papia di empresa propio(eenmanszaak). E formadi negoshi ku ta usa taimportante pa determine impuesto aplikabel pae ganashi di e negoshi.Den tur kaso e empre-sario mester registr naInspekshon di Belastingpa e haa un number diCRIB (registrashon) i pae risib e formularionannesesario. Mayoria biahaun empresario partaim takumins su negoshi denforma di eenmanszaak iora e aktividatnan oumentnuma ta pensa di usa unNV f BV.

    Belasting di ganashiDen kaso ku e negoshi taun NV f un BV, e mesmester paga impuesto ribasu ganashi. No ta importsi ta partaim e negoshi tadrei. Loke nan ta wak tae resultado pa aa. Serkanos e tarifa pa belastingdi ganashi aktualmente ta34.5%, kalkul pa e sumadi tur benta, dedusiendoe gastunan di e empre-

    sa. Pa belasting no ta turgastu ta 100% dedusi-bel; pesei ta importantepa tuma nota di esaki orata kalkul e ganashi. Unehmpel ta gastunan parepresentashon, donashonf kurso; di nan por dedussolamente 80%.Ademas tin sierto fasilidatfiskal ku tambe por reduse ganashi, manera depre-siashon aseler (1/3 parti)di kapital disponibel (acti-va) us den e empresa,dedukshon di 8% f 12%pa invershon den kapi-tal disponibel ku ta sur-

    pas 5000 florin pa aa.E porsentahe ta dependdi e kapital disponibel kue empresa a invert. Si takompra di un edifisio nobo,por tuma 12% di e suma dikompra komo dedukshondi invershon den e prom ie di dos aa despues di ekompra. Den kasi tur otrokaso, ta 8% di e suma diinvershon.Mester deklar belasting diganashi tur aa i e empre-

    sa tin 2 deklarashon paaa: un preliminar i defini-tivo. Esun preliminar mes-ter entreg a base di unklkulo di e entrada basriba e ganashi di e aaprom. E deklarashon i epago di belasting mestersosod prom ku dia 1aprel di e aa siguiente die aa kaminda a realise ganashi. E deklarashon

    final den kua mesterdeklar e ganashi ber-dadero, teniendo kuentaku e belasting ku a pagakaba riba e deklarashonpreliminar. Mester entrege deklarashon final i pagae belasting prom ku dia1 yli di e aa siguiente die aa ku a hasi e ganashi.Por pidi ekstenshon di eperiodo pa entreg e for-mulario i paga e belas-ting. Pa kada deklarashon

    tin un formulario spesial. Eganashi ku sobra por dunae persona(nan) ku ta doodi e akshonnan di e NV/BV.Nan mester paga belastingdi entrada riba e suma aki.

    Belasting di entradaDen kaso ku e negoshi taun eenmanszaak, no tae negoshi pero e personames mester deklar su

    entrada di e negoshi, huntuku tur su otro entrada-nan manera salario di untrabou fiho. Mester pagabelasting di entrada riba ture entradanan risib duranteaa. Den e kaso aki nota import si ta partaim enegoshi ta drei. Loke nanta wak ta e resultado di enegoshi pa aa.E sistema di belastingdi entrada ta diferenteku esun di ganashi. Den

    belasting di entrada unpersona ta paga impuestoriba sierto fuente di entra-da i entrada di negoshipor ta un di nan. E mtododi kalkulashon di ganashita kasi meskos ku esundi belasting di ganashi; eniko diferensia ta den elimitashon di dedukshonaplikabel. Un empresarioku un empresa propio kuta traha na kas por dedussu gastunan pa ku e lugdi trabou (werkruimte) sie entrada di e empresarioku e trabounan ta surpas2/3 parti di su entrada total.Lei no ta indik kon mesterkalkul e gastunan relatna e kamber ku ta usa pae negoshi. Por repart egastunan por ehmpel abase di e kantidat di meterkuadr ku ta usa di e kasf por kompar e gastunandi prom ku e empresaa kumins ku e gastunankstra di despues. Den turkaso ta importante pa por

    defend e kalkulashon. Un

    empresario ku un empresapropio tambe por disfrutdi fasilidat fiskal maneradepresiashon aseler idedukshon di invershon.Serka nos e tarifa pa belas-ting di entrada ta progresivoi ta varia di 13% te 49.4%,dependiendo di e sumatotal di entrada di e perso-

    na. Pa kalkul e belasting,tambe por tene kuenta kusierto dedukshon manerae esun bsiko.Tur aa mester deklar e

    belasting pa aa. Ora e for-mulario drenta e personatin 2 luna pa entreg esakiyen bk.

    Belasting di bentaGeneralmente, ora unempresario, eenmans-zaak f NV/BV brindaun servisio f efektu unbenta, den kuadro di suempresa i e servisio fbenta tuma lug na Kr-sou, e mester tene kuentaku riba e preis e mesterkobra 5% OB (omzetbelas-ting, di volmen di benta).Tene na kuenta ku tin sier-to servisio ku ta eksoner.Na momento ku ta kobrae belasting aki, mesterdeklar esaki riba un for-mulario i paga e belastingprom ku 15 di e luna kuta siguiente. Ke men, pagopa e benta febrari mestertuma lug pa mas tard dia15 mart. Si e empresa notin benta f no brinda ser-visio den un luna, e mes-ter entreg un deklarashonnulo (nihil). Pa empresa-rio propio tin un fasilidat kuta stipul ku si e entradatotal den e aa anterior no

    ta surpas 30 mil florin, e

    persona no mester entrege belasting aki. E mesterkeda hasi e deklarashon,manera lei ta stipul. Mes-ter pidi e fasilidat aki poreskrito. Den e kaso akitambe por pidi Inspekshon

    Impuesto pa negoshi partaim

    Regla fiskal ku mester tene na bista

    Ora kumins un negoshi partaim mester tene kuenta ku diferentebelasting, manera di volmen di benta (OB), di ganashi (WB), dientrada (IB), di salario LB i prima di seguro sosial. Eksperto dibelasting Cristina de Freitas Brs ta duna algun konseho importante pa eempresario tene kuenta kun i e ta spesifik e diferente tiponan di regla diimpuesto i redukshonnan ku e empresario partaim por bini na remarke pe.

    pgina 20 >>>>

    Cristina de Freitas Brs

    1515

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    16/20

    ktoberIFRA EXPO

    Annual Event of thePublishing Industry

    Hamburg Alemania,4-6 ktober

    Website:www.ifra.com

    Feria Internacionalde Bogota

    Bogot Colombia4-8 ktober

    Lug: Corferias cen-tro de Convenciones

    Website:www.feriainternacio-nal.com

    ABC Kids ExpoLas Vegas Merka,

    10-13 ktoberLug: Las Vegas

    Convention CenterWebsite:

    www.theabcshow.com

    14th Americas Food& Beverage Show &

    ConferenceMiami Florida, Merka,

    26-27 ktoberLug: Miami Beach

    Convention CenterWebsite:

    www.americasfoodan-dbeverage.com

    Novmber

    AutomotiveAftermarket

    Products ExpoLas Vegas Merka,

    2-4 novmberLug: Sands Expo and

    Convention CenterWebsite:www.aapexshow.com

    Design TrendsCalgary

    Interior design,architectural and realestate management

    expo & conferenceCalgary Canada,

    3-4 novmberLug: Calgary Stam-pede Roundup Centre

    Website:www.designtrendscal-gary.com

    Chocolate ShowNew York Merka,

    11-14 novmberLug: Altman Building& Metropolitan Pavilion

    Website:www.chocolateshow.

    com

    Family & HomeShopping & Experi-

    ence Exhibition

    Stuttgart Alemania,13-21 novmberLug: New Stuttgart

    Trade Fair CentreWebsite:

    www.messe-stuttgart.de/family/

    Desmber

    LogipharmaAsia 2010

    Asias LeadingPharmaceuticalSupply Chain &

    Logistics Conference

    Singapore,1- 2 desmber

    Lug: The HiltonSingaporeWebsite:

    www.logipharmaasia.com

    Real EstateInvestmentWorld USA

    Real Estate & Invest-ment Conference

    New York Merka,1-3 desmber

    Lug: New York

    Downtown MarriottWebsite:www.terrapinn.com

    ExposystemsInternational Exhibition

    & Congress onIntegrated Solutionsfor Fairs and EventsSo Paulo Brazil,

    1-3 desmberLug: Parque Anhembi

    Website:

    www.exposystems.com.br

    ExpoartesaniasHandicrafs Fair

    Bogot Colombia,

    7-20 desmberLug: Corferias Cen-tro de Convenciones

    Website:www.expoartesanias.

    com

    1616

    Eventonan internashonal

    Website ku informashon balioso

    www.bedrijfzoeken.nlUn search engine pa buska empresanan

    na Hulanda.

    www.belizeinvest.org.bzBishita e website aki pa bo haa tur informashonpa hasi negoshi ku Belize.

    www.fundashonpakonsumido.comKonsumid ta nos tur ku ta kumpra produkto

    f servisio; pesei e website aki ta splika ederecho i debernan di e konsumid.

    www.gratis-cursus-boekhouden.nlRiba e website aki por praktik grtis kon pa

    hasi atministrashon pa bo empresa.

    www.professionalplanner.nlWebsite pa plania situashon finansiero

    di bo empresa.

    www.tevredenheidsnorm.nlWebsite ku informashon kon pa midi e

    motivashon di bo personal na bo empresa.

    www.oneupweb.comE manera di hasi promoshon pa bo negoshi a

    kambia, bishit e website aki pa haa sa kikota konta awendia.

    www.econnect.entrepreneur.comSocial networking site pa empresario.

    www.betterbudgeting.comE website aki ta yuda bo traha bo presupuesto,

    ta duna konseho i guia pa traha i keda denpresupuesto.

    http://www.communicatiecoach.com/tag/beurs/Informashon pa empresa prepar pa partisip

    na evento; krea plan, checklist, etc.

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    17/20

    Publikashonnan noboE biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsouta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio direkurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di doku-

    mento relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkado mundial.

    Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den

    nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

    Decisio Economie met beleid # 13 / 2010 Internationaal Ondernemen # 4 / 2010 Contact Magazine How T&T is succeeding in the information age Buitenlandse Markten Griekse crisis niet altijd tragedie #6 / 2010 St. Maarten Business Directory Investment & Business Guide

    The CourierThe bimonthly magazine of Africa Caribbean Pacific &European Union cooperation and relations Pulso El latido del Comercio volumen 2 Forum Gezocht: cybercop, wat te doen tegen internetcriminelen? Euromoney Volume 41, Number 494

    E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirndi 8 or di mainta te 4 or di atardi.

    Oportunidatnan di negoshi

    Lokal

    1.Ta bendeTa ofres un sistemadi frankisia pa person-anan ku tin interes paun negoshi di konstruk-

    shon/ arkitektura.

    2.Ta hrTa hr tres ofisina

    renob, atraktivo i sen-tral lokalis den Punda.Situ na e piso ariba naDe Ruyterkade banda diLa Confiansa-Giro BankBuilding ku bunita bista

    i entrada independiente.

    3.Ta buska kontaktoTa ofres derechi eksklu-sivo pa paa di marka.

    Internashonal

    1.Ta buska importadTa buska importad pa

    produktonan di papel ikarton manera saku ditienda, kaha ba bolo i

    mangel, i mas.Tel.: 0058-4167-414209

    E-mail:

    eliezer,[email protected]:

    www.bolsasamieluz.comPais: Venezuela

    2.Ta buska importadTa buska importad papaa di mucha for diEgipto. Tambe tin sr-

    bt i sobrekama.

    Tel.: 002 0116100900Faks / tel.: 002033930970E-mail:

    [email protected]: Egipto

    3.Ta buska kontaktoEmpresa Curamed

    Services, estables naColombia, ta ofres ser-visio di buska kontaktoentre empresarionan diKrsou i fbrikanan naColombia. Ta atendtransporte areo i mar-timo i tambe servisio dikompra di kualke otro

    produkto.E-mail:

    [email protected]

    Tel.: 00574-3616993 /0057-3148700519

    Tel. lokal: 696-0751

    4. Ta buska importadRomet Electronic Larynxta buska importad pa

    ekipo mdiko.Tel.: 210-858-5189

    Fax: 210-858-9608E-mail:

    [email protected]:

    http://www.romet.usPais: Merka

    4.Ta buska importadAqua Creek Productsta un fabrikante pa leftakutiko spesial pahende ku desabilidat por

    drenta pisina.Tel.: 406-549-0769

    Faks: 406-549-2602E-mail:[email protected]

    Website:www.aquacreek.com

    Pais: Merka

    Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pamas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentrodi Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou na telefn 461-3918, faks: 461-5652 f e-mail nos na [email protected]

    1717

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    18/20

    1818

    Hasta por buska konseho di eksperto

    Eksito di bo negoshi tadepend hopi di e nmber

    Esaki ta konta prinsipal-

    mente i grandemente panegoshi chik. E nmberkorekto di e empresa tabai den boka di pueblo.Un nmber robes por tresefrakaso di e empresa ei. Eempresario sabi ta ponemes tantu esfuerso dennmber di su negoshi kuel a pone pa bini ku e idea,skibi su plan di negoshi iselekt e merkado i lugunda e ta bai estables.

    Nmber trahaHistoria empresarial tamustra ku tin hopi kontro-versia ora ta trata nmberdi negoshi i si esaki porhasi e negoshi eksitoso fno. Tin eksperto ta kere kunmber di un negoshi mes-ter ta unu ku ta krea imgendi e negoshi ei i otronan takere ku e nmber mes-ter tin algu informativo dendje, pa asina e kliente samesora ta ki tipo di negoshie ta atend kun. Tin otroekspertonan ta kere kunmbernan traha, e klienteta keda krda mas fsil kunmbernan eksistente.

    Konsult un eksperto

    den nmberTa konsehabel pa ora tabai yega na nmber die empresa konsulta uneksperto. Meskos ku e

    empresario ta konsult unakountent pa su sifranan iun agensia pa pone avisope, meskos ta importantepa e konsult un ekspertopa yud yega na un nm-

    ber impaktante.Loke hopi biaha ta poneempresarionan no buskae konseho aki ta e gas-

    tunan ku e ta trese kun.Na pais grandi maneraMerka, konseho pa yegana un nmber por kosta teasta 35 mil dler f mas.Pero e empresario ta wak

    e benefishinan di gasta eplaka aki ku despues tabai yud spar i asta ganaplaka. E konseheronan dinmber no solamente ta

    yuda e empresario yegana un nmber impaktante,pero e ta yuda tambe paora yega na e nmber i tawak si esaki no tin patntriba dje loke por kostae negoshi hopi plaka sius tg. Tambe e mesunekspertonan den nmberaki ta familiar ku diseorond di e nmber di eempresa.

    Kon pa yega na enmber

    Na prom lug defin kiko enmber tin di komunik. Enmber tin di bisa algu die produkto f di e empre-sa. Ta depend kua nm-ber bo skohe ta duna boe oportunidat di krese iamplia bo negoshi f man-

    ten bo mes na loke abo

    komo empresario a kumin-s kun.

    Mas aleu ta bon pa define kalidatnan ku bo ke pae empresa keda identifikkun ora ta bai yega na enmber pa e empresa.Si ta un negoshi di sapatu,por ehmpel, laga e nm-ber ta bisa algu di kon-fortabilidat f pia. Si taun negoshi di pan, lagae nmber ta bisa algu dikayente, fresku, trah nakas. Si ta negoshi di paalaga e nmber ta bisa algudi e silueta di e hende di tamuh f hmber e negoshita spesialis den dje ta

    mas fsil, ku nan tur doshuntu.Si bo ke ekspand bonegoshi internashonal-mente, laga e nmber kubo skohe no tin un nifi-kashon negativo na otroidioma i e mester zonakomprensibel i ta fsil pakrda.

    INVERT DEN KONTINUIDAT I SEGURIDAT

    DI BO EMPRESA!PRIME TECHNOLOGIES ta konseh i inform riba tur posibilidat di

    Sistemanan di Seguridat kontrawerlek (bliksem)INGESCO

    Zero-2-OhmElectroMagnetic aardingFARAGAUSS

    Instalashonnan i RAYVOSS TVSS

    - aparatonan pa Overspanning i Beveiliging ServiceEmail: [email protected] Website: www.encontrol.biz

    Tel: 00-5999-736-1353 * Fax: 5999-737-1553 * Cell. 522-2181//669-7759

    D jis pone nmber di bo yu, kasa, mama f tata f kombin unke otro nmber pa yega asina na nmber di bo negoshi no tatur kos. E nmber ta bira e loke ta bai hasi bo negoshi konos i

    pesei ta importante pa skohe un nmber ku ta pas entre otro ku e tipodi negoshi i produkto f servisionan ku ta ofres.

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    19/20

    1919

    Empresario,

    Kmara di Komrsio tei pa yuda abo riba e kaminda pa ksito.Partisip na un f mas di nos workshopnan i realis ekambionan positivo ku bo empresa mester pa prosper!

    Fecha Tpiko Idioma Preis

    Sptmber16 Duna guia i motiv Papiamentu 40,=20 Kua forma hurdiko ta mas

    adeku pa mi negoshi?Papiamentu 40,=

    27+29 Atministrashon i software paatministr

    Papiamentu 80,=

    ktober4 + 6 Kumins bo mes negoshi Papiamentu 80,=11 Determin preis di bo produkto Papiamentu 40,=13 Maneh bo tempu efektivamente Papiamentu 40,=14 Maneho di presupuesto Papiamentu 40,=18+20 Inkomstenbelasting Papiamentu 80,=25+27 Omzetbelasting Papiamentu 80,=

    Novmber

    1+3 Uw eigen bedrijf succesvolbeginnen

    Nederlands 80,=

    4 Lei laboral Papiamentu 40,=8+10 Loonberekening Nederlands 80,=15+17 Het opzetten van een goede

    administratieNederlands 80,=

    Desmber1+3 Empezar un negocio exitoso Espaol 80,=

    ! Atenshon: skema di kurso por kambia. Pa sa kua ta e ltimo vershon tuma kontakto ku nos na telefon: 461-3918

    Tur kurso ta tuma lug den ouditorio di Kmara di KomrsioKursonan durante siman ta di 18:00 or pa 21:00 or

    Kursonan riba djasabra ta 09.00 or mainta pa 12.00 or mrdiaRegistrashon i pago adelant ta obligatorio!

    Pa registrashon f mas informashon tuma kontakto kuSentro di Informashon Komersial na telefn 461-3918, subi www.empresachiki.com

    f manda un e-mail na [email protected]

  • 8/8/2019 Empresa Chiki September 2010

    20/20

    2020

    BlackBerry PresenterBlackBerry Presenter

    Use your BlackBerrySmartphone for

    Business presentations.

    BlackBerry Visor Mount

    Speakerphone

    BlackBerry Visor MountSpeakerphone

    For hands-freecalling and music

    streaming in your car.

    BlackBerryMusic Gateway

    BlackBerryMusic Gateway

    Play your favorite musicdirectly from your

    BlackBerry Smartphone.

    ANG

    ANG

    ANG

    ANG

    ANG

    ANG

    www.uts.an

    youniting you with successOnly available at UTS Business at Orionweg . Prices are excluding % tax.

    BlackBerry, RIM, Research In Motion, SureType, SurePress and related trademarks, names and logos are the property ofResearch In Motion Limited and are registered and/or used in the U.S. and countries a round the world.

    UTS Business Orionweg 18 Tel: +(599 9) 777- 1155 E-mail: [email protected] www.uts.an/business

    Enhance the use of your BlackBerry

    Attending ActionCLUB can make abig dierence or your business

    actioncoach.com

    In 8 business building sessions, youll have the tools and strategiesyoull need to guide your business to higher profts and greater levelso success. Youll get an edge over the competition. And youll discoverwhat thousands o other business owners already know about theimpact ActionCLUB has had on their companies.

    For more information and to registerwww.actioncoach.com/caribbeanor call7366373

    Seats are

    limited!

    ActionCLUBs 8 Sessions include:September 24 - GrowthCLUB - a full day of goal setting & planning (normal fee ANG 395)September 29 - Setting your futureOctober 13 - Generating cashflowOctober 27 - Streetwise marketingNovember 10 - Sales Made SimpleNovember 24 - Building better teamsDecember 8 - Systems for more efficiencyDecember 15 - Leverage - The Board Game - putting into practice what youve learned

    PLUS 2 individual coaching sessions for you business

    Who should attend? Business owners, managers, start-ups, professionals.

    Bi-weekly sessions rom 7:00-9:30 pm at the ActionCOACH Ofce.Investment: All sessions incl. GrowthCLUB ANG 625/month per company (max. 2 persons)Includes: All materials PLUS 3 Instant Success books by ActionCOACH Founder Brad SugarsLanguage: English/Dutch

    Not sure yet?Join our GrowthCLUB 90 day planning sessiononly for ANG 395, and decide afterwards.

    Regla fiskal kumester tene na bista

    pa hasi e deklarashon unbiaha pa aa.

    Belasting di salario

    Ora un hende kumins kusu negoshi partaim, gene-ralmente e no ta kuminsku trahad. Den kaso kutin trahad, mester tenekuenta ku riba e salario kuta paga e trahad mesterreten belasting di salarioi prima sosial. E retenshondi belasting di salario taa base di e tablnan kuInspekshon ta publik. Eprimanan sosial ta un por-sentahe di e salario i tambemester reten di e salario.Tur luna mester deklar ebelasting di salario i primasosial riba e formulariospesial ku mester entregi paga no mas lat ku dia15 di e luna siguiente.Banda di esei, si tin pago-nan has na terser per-sona, mester deklar esaki

    ku un deklarashon spesial.Tambe mester entreg everzameloonstaat i per-soneelopgave prom ku 1mart di e aa siguiente. Taposibel pa pidi ekstenshon

    pa entreg esaki.Ounke e empresario porta traha partaim den sunegoshi, nos por konkluku e obligashon ta meskosku un empresario ku tatraha full-time. Pesei taimportante pa ta bon infor-m di tur e obligashon-nan, asina seora Brs asplika.

    Cristina L. de Freitas BrsLL.M., Senior Tax Man-

    agerErnst & Young Nether-lands Antlilles & ArubaZeelandia Office Park,

    P.O. Box 3626Ofisina: 430 5000

    [email protected]

    Cell: +(599-9) 525 6630Website: www.ey.com


Recommended