+ All Categories
Home > Documents > Empresa Chiki September 2011

Empresa Chiki September 2011

Date post: 05-Apr-2018
Category:
Upload: empresachiki
View: 219 times
Download: 0 times
Share this document with a friend

of 20

Transcript
  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    1/20

    7/9Paga impuesto

    semper na ora

    Regla pa retir

    trahad

    3Impuesto riba

    tur loke import

    www.empresachiki.com

    Tur akomodashon

    tin di paga LGB

    18/19

    /20

    9

    12

    Mishon eksitoso

    for di Panam

    GRATISSptmber 2011

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina 12pgina 12

    pgina 4pgina 4

    OB ta tarea

    di empresario

    OB ta tarea

    di empresario

    Un publikashon mensual

    di Kmara di Komrsio

    Un publikashon mensual

    di Kmara di Komrsio

    ImpuestoObligashon di tur empresario

    E regla di oro pa

    tur empresario

    E regla di oro pa

    tur empresario

    2-14

    pginanan

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    2/20

    Pa definishon no ta posibel pa entusiasm niun hende - empresarionan tampoko - pa asuntunanku tin di haber ku belasting. Pa hopi hende pa empresarionan no mnos - impuesto ta kasi pareuku palabra malu. Pa e minister di finansa i su servisionan si esei no ta e kaso pasobra pa nanpor tene e aparato gubernamental riba pia i paga gastunan di e servisionan pbliko, nan mesterdi e entradanan di belasting. Den srkulonan fiskal nan ta konsider impuesto komo e preis pa si-vilisashon. Sigur si analis loke gobirnunan di turno (t)a hasi ku e entradanan aki for di komunidat,tin sierto base pa disput e ponensia aki, pero esei ta mnos relevante pa e okashon aki.

    Sistemanan fiskal ta bai bk for di e datonan mas bieu di humanidat. Na tur pais na mundu nantabata yama nan diferente, pero en efekto nan tabata meskos. Posiblemente el a kumins pa genersufisiente fondo pa por sigui manten un ehrsito i finansi guera. Pero despues rabia pa haltura dibelasting den algun kaso mes a result den rebeldia i hasta guera nobo.

    Den pasado na Egipto e diferente reinonan di Fraonan a impon un impuesto riba zeta pa kushin inan tabata kontrol di brd te den kushina di famianan pa wak si nan no tabata usa un supstituto pae zeta aki. Den e imperio di Romanonan Cesar August tabata konsider komo un di e strategonanfiskalista mas briante. El a hasta introdus algu ku tabata sirbi komo un sorto di penshun pa su ksmilitarnan. Ta den e tempu ei tambe el a bini ku e prom forma di sales tax, impuesto riba volmendi benta ku serka nos a bira OB (omzetbelasting). Cesar a stipul ku mester a paga 4% riba bentadi rehen i 1% riba tur otro merkansia.

    Aki na Krsou tambe tin un sistema di kobra belasting di individuo i di negoshi. Den lia grandi esistema di belasting ta bas riba e prinsipio di solidaridat, esta ku esun ku skouru mas hanchu (masentrada) ta paga mas tantu na belasting. Esei ta den e sistema fiskal progresivo. Pero tambe densifranan apsoluto ta konta ku esun ku ta gener mas entrada ku sierto negoshi, ta paga mas, ankeden kasonan asina ta probabel ku e mes tambe ta sobra balente mas.

    Rnt mundu ta un deporte nashonal pa purba paga mnos belasting posibel sea hasi bon uso di efasilidatnan ku leinan nashonal ta duna, pero tambe purbando di eskiv e sistemanan fiskal ku tr iki.E ltimo prktikanan aki ya ta bai den direkshon di aktonan kriminal pa kua e individuo i e komersi-ante por ha den hopi problema si outoridatnan detekt i logra proba esei.

    Den kuadro di e afan di Kmara di Komrsio pa stimul e prinsipionan di komrsio sano, no tinlug pa eskiv pagamentu di belasting. Un vehkulo manera e publikashon aki por yuda si painform komersiantenan lokal, kuminsando ku esnan di empresa chik i mediano, kua ta e tiponandi impuesto ku nan mester tene kun den ehekushon di nan aktividatnan komersial. Den e diferente

    entrevistanan ku sirbidnan pbliko, pero tambe ku konseheronan riba tereno atministrativo nanta mustra riba e tarea i responsabilidatnan di kada empresario. E instansianan mas importante kukomersiantenan mester atend kun riba tereno di impuesto ta Servisio di Belasting, Inspekshondi Belasting, BAB, Ontvanger (ntes tabatin Land- i Eilandontvanger, pero for di aa pas nan taunu) i SVB. Nan ta sea kobra e diferente sumanan f nan por bin kontrol bo atministrashon tambepa averigu ku loke bo deklar ku sierto regularidat na entrada ta kuadra i ku bo ta paga debida-mente loke lei ta preskrib na belasting. Ya ku ltimo tempu a tuma nota di diferente kaso den korterelashon falta di paga impuesto, ta bon pa for di un otro ngulo hopi ophetivo mustra riba e hopifasetanan mar na nos manera di anda ku asuntunan fiskal.

    22

    Den tur komunidat impuesto ta nesesario

    Empresa Chik

    ta un publikashon di

    Kmara di Komrsio i

    Industria di Krsou

    Su meta ta pa inform i

    eduk empresario chik

    pa e por sigui kontribu

    na desaroyo

    ekonmiko di Krsou.

    Redakshon:

    Un tim di Kmara di Komrsio

    huntu ku diferente kolaborador

    Aviso:

    Spotlite Productions

    Farley Lourens

    Telefon: 767-0907

    Telefon: 560-8284

    E-mail:

    [email protected]

    Kompaginashon i imprenta:

    Drukkerij Amigoe

    Kordinashon:

    Intermediate N.V.

    Telefon: 737-1070

    Tur derecho reserv

    Empresa Chik - Tambe riba

    Facebook!

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    3/20

    Derechi di importashon

    Pa di prom, ta esun kua import e produkto tinku paga e invoerrech-ten pero si un otro hendepaga esaki, esei tambe tabon. Pa nos loke ta kontata paga e invoerrechten,pasobra si e no ta pag,

    e merkansia no por drentaf sali for di kaminda e ta,asina seor Reite a splika.Un di e aspektonan di masimportante ku mester tenekuenta kun, segun seorReite a sigui, ta e balor die produkto ku ta importi e gastunan di flete. Eloke ku tin ku paga tadetermin pa e balor di eprodukto huntu ku e flete.Nos tin un buki kamindatur produkto ku a importta haa un klasifikashon ia base di e klasifikashonei e ta kobra esun kuta paga. Na kada klasifi-

    kashon tin un porsentahemar i a base di e por-sentahe ei nos (=duana)ta kobra e derechi diimportashon, asina seor

    Reite a sigui splika.

    Klasifikashon diprodukto

    Seor Reite a konta masaleu ku e loke un personatin ku paga ta varia depen-diendo di e klasifikashon die produkto. Tin vrios otro

    aspekto ku tambe mestertene kuenta kun, mane-ra ku niun hende no porhaa redukshon riba lokenan mester paga na dere-chi di importashon. Lokeun kompania por haata vrijstelling f ekso-nerashon di paga derechidi importashon. Pero eseita pasa solamente si ekompania ta kumpli ku enormanan ku ta eksig pabini na remarke pa ekso-nerashon. Si e kompaniata kumpli ku e norman-an ku ta eksig pa haae eksonerashon, e por

    haa esaki. E normananta depend di ki tipo dikompania i e ta i kiko ekompania ke bai hasi. Nota sin mas un kompaniata haa eksonerashon diderechi di importashon;e tin ku kumpli ku siertonorma, asina seor Reite

    a bisa.

    Website diinformashon

    Servisio di Duana ta den

    e trayekto di prepara-shon di informashon kue empresario por haa.Ounke tin konfushon, unwebsite semper ta sirbi paduna informashon. Nostabatin website kamindapor a haa e informashon

    ei, pero awor aki nos tadrechando e website pae bira mih ainda. Ki diae ta kla si mi no sa. Otroopshon ta ku na e ofi-sina di duana na Pundapor kumpra e buki di etarifanan pa 125,00 florin.

    Si akaso ta djis un infor-

    mashon chik un hendemester, e por yama na turnos ofisinanan di Duana ihasi su pregunta i nan takontest kiko e porsen-tahe ta ku e tin ku paga,asina seor Reite a bisafinalmente pa garantiskomunidat ku Duana tei

    pa duna bon servisio.

    Jesse C. ReiteSenior Beleidsmedewer-

    ker D & ITelefon: 4616350

    ekst. 206E-mail: [email protected]

    33

    Jesse Reite Senior Beleidsmedewerker D&I:

    Tur esnan ku ta import merkansia,mester paga impuesto riba dje

    Jesse Reite: Pa di prom, ta esun ku a import e produkto

    tin ku paga e derechi di importashon, pero si un otro hende

    paga esaki, tambe ta bon. Pa nos loke ta konta ta ku e

    impuesto ta pag, pasobra sino no por bai ku e merkansia.

    Nos konos e palabranan aki na Hulandes invoerrechten;

    esei ta na Papiamentu derechi di importashon. Esaki ta un

    obligashon ku tur komersiante tin ora ku ta import merkansia

    i produktonan for di eksterior. Jesse Reite, funshonario di Duana ta

    splika e detayenan krusial ku mester tene kuenta kun na momentu ku

    ta import algu nobo for di eksterior.

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    4/20

    44

    Rachel Pater di Spigthoff Advocaten en Belastingadviseurs:

    E regla di oro pa tur empresario:perkur pa un bon atministrashon

    Trminonan legal

    pa tur tipo dinegoshi

    Nos ta sita aki tekstual-mente na Hulandes:...iedere, op Curaaogevestigde, naamlozevennootschap, beslotenvennootschap, comman-ditaire vennootschap opaandelen, andere ven-nootschappen of vereni-gingen, waarbij het kapi-taal geheel of gedeeltelijkin aandelen is verdeeld,coperatie en onderlingewaarborgmaatschappijen.Ook wordt Winstbelas-ting geheven van binnende Nederlandse Antillengevestigde verenigingen,waarbij kapitaal niet inaandelen is verdeeld enstichtingen uit bedrijven(niet met een algemeenmaatschappelijk belang),lichamen die buiten Cura-ao zijn gevestigd maarhier een bedrijf uitoefe-nen door middel van eenvaste inrichting

    Pero, segun seora Pater,despues di e kambionandi 10-10-10 i awor ku nosta pais Krsou, tin sier-

    to stipulashon ku mestertene kuenta kun. Aindalei ta papia di Antia Hulan-des, pero ora ku Antia aplama for di otro, awor eta nifik Krsou, asinaseora Pater a splika.

    Kon ta stipulimpuesto di ganashiImpuesto di ganashi tastipul mediante e sumatotal di tur akshon. Pa lei,e empresario mester tenekuenta ku fasilidatnan dilei manera ta yama naHulandes investeringsaf-trek i desinvesteringsbij-

    telling i tur loke ta e inte-res ku gastunan ku porredus f baha. Despuesku hasi konteo di e sumariba kua e impuesto taaplikabel, mester wak bonkon por kalkul e prdi-danan di e ltimo 10 aa-nan ku e por deskont.Si ainda keda un saldopositivo, e ora ei ta pagaun X suma porsentaheriba esaki. Te ku awore porsentahe aki stipul

    na 34.5%, asina seora

    Pater a splika, pero e taenfatis ku den gobir-nu su plan di impuestonobo esaki ta baha te na27.5%.

    Kobransa diimpuesto di ganashiMeskos ku ta e kaso kuOB (Omzetbelasting)i tambe LB (Loonbelas-ting), mester kumpli kubelasting di ganashi namomentu di yena doku-

    mentunan di impuesto

    o sea e deklarashon,esta aangifte. Ora kubo ta yena bo deklaras-hon, mester hasi konteodi e debenan na belas-ting. Pareu ku entreg edeklarashon, mester hasie pagonan al respektotambe mesora, asinaseora Pater a splika. Paloke ta pago di impuestodi ganashi, esun obligna paga mester yena edokumentunan nesesario

    dos biaha pa aa i srupa nan kumpli ku e pago-nan aki na tempu. Den edi tres luna, na final di eperiodo, mester entregaun asina yam voorlopigeaangifte. E tipo di de-klarashon preliminar akita bas riba kalkulashon,pero e mester ta igual nae ltimo deklarashon kua entreg e aa anterior.Den e kaso ei por entrege petishon na Inspektordi Impuesto. Ta trata akidi un formulario spesialpa redus e impuesto diganashi. E deklarashonaki ta basa riba kalkula-shonnan te na e momentoei di e resultadonan, peroe mester ta igual na e lti-mo kalkulashon ku a en-trega, asina seora Patera sigui bisa. Si akaso esuma di e formulario ta

    mas abou, por entregun petishon na Inspek-tor di Impuesto (riba unformulario spesial). Esakimester bai pareu ku easina yama aangifte. Dene di 6 luna, na final die periodo (den un asinayam boekjaar ku ta

    igual na un aa kalenda-

    rio, den e kaso aki yni),

    na e momentu ei e de-klarashon definitivo mes-ter drenta. E petishonaki ta bas riba sifranananual ku ta entreg. Siresult ku e sifra di e defi-nitivo ta mas haltu di lokea paga riba e loke ta yamadeklarashon preliminar, eora ei mester duna e dife-rensha di e petishon ku ahasi f paga bk. Na unsifra mas abou Inspek-shon di Impuesto ta hasie restitushon f pago bkdi e suma ku a paga dimas, asina seora Patera sigui konta. Den lei tintambe e oportunidat paeksonerashon di mane-ra ku no mester paga eWB (winstbelasting), peroesei mester ta bon regl idi antemano. Un ehmpelasina por konta, segunseora Pater, pa trans-porte di hende den aire fvia laman.

    E regla di oroE regla di oro ku ta kontapa tene bon kuenta kunora ku mester hasi pago diimpuesto, segun seoraPater, ta pa manten un

    atministrashon na rdu!Mi ta kere ku hopi empre-sario no ta para ketu na epunto sumamente impor-tante aki. Pesei mes tinofisinanan ku eksperto-nan di lei i abogado. Nosta duna un man, prom kue empresario tuma e pa-sonan nesesario, asinael a bisa finalmente.

    Rachel Pater-ToonenSpigthoff Advocaten en

    BelastingadviseursScharlooweg 33

    461-8700Email: rachel.pater@

    spigthoffcuracao.com

    Sea bo ke f no, e asina yam Landsverordening op deWinstbelasting 1940 ta bisa ku tur loke ta negoshi estables

    riba nos isla, sea ku ta asosashon sera habri, koperativa, i otro

    tipo di empresanan mester kumpli ku pago di impuesto riba ganashi.

    Rachel Pater-Toonen, eksperto na ofisina di abogado Spigthoff, ta

    splika ku tin diferente konstelashon bou di kua nos tur mester kumpli.

    Rachel Pater: Pa pago di impuesto riba ganashi,

    esun oblig na paga mester yena e dokumentunan

    nesesario dos biaha pa aa i sru pa e kumpli ku e

    pagonan aki na tempu.

    Pago di

    belasting di

    ganashi ta mar

    na lei

    Pa Manual Empresa Chik, literaturadi kalidat i tur otro informashon

    komersial general, akudi serka nos

    Kamar di Komrso i Industra di Krsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai ofTel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: [email protected]

    Internet: www.curacao-chamber.an

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    5/20

    Seora Cristina de Fre-itas Brs, Senior TaxManager, na Ernst &Young Dutch Caribbean,a duna un splikashon dimas tipo di negoshI i eimpuestonan ku ta kanahuntu ku esakinan.

    Sosiedat KolektivoUn sosiedat kolektivo taun forma di kolaborashonentre dos f mas personaf empresa. Den e kasoaki nos konos un com-manditaire vennootschap(CV) f un vennootschap

    onder firma (VOF).

    Kua impuestoDen e kaso aki pa deter-min si e sosiedat kolek-tivo ta paga impuesto,mester determin si esakita un sosiedat ku ta kon-

    sist di akshonnan (CV).Si esaki ta e kaso, e so-siedat aki lo mester pagabelasting di ganashi mes-kos ku un NV f un BV.Si e sosiedat aki no takonsist di akshon (VOF) por lo general lo no

    rekonos pa belasting diganashi i no ta e sosie-dat, pero e partnernanden e sosiedat mesterpaga e belasting riba e

    Cristina de Freitas Brs di Ernst & Young:

    Pa kada tipo di negoshi por tinotro tipo di belasting ta aplik

    Kiko ta un NegoshiPropio?

    Un negoshi propio (een-manszaak) ta ora un per-sona ta kumins ku unnegoshi, pero ta hasi esakibou di su mes nmber.Pues den e kaso aki, epersona no ta uza un enti-dat hurdiko aparte pa eehers su empresa, perotur kos ta pasa bou di enmber di e persona mes.

    Kua impuesto?Belasting di entradaDen kaso ku ta eherse negoshi komo negoshipropio (eenmanszaak),e persona mes mesterdeklar su entrada di enegoshi, huntu ku tur suotro entradanan manerasalario di un trabou fiho ie lo mester paga belas-ting di entrada (inkomsten-belasting, IB) riba tur eentradanan risib for di enegoshi aki durante aa. Emester deklar e entradadi un negoshi propio dene deklarashon (aangifte) diIB i e mester yena esakiden e aa ku ta sigui e aaden kua e negoshi propioa realis e ganashi. Por logeneral, ta manda e formu-

    lario di deklarashon (aan-giftebiljet) pa e persona pae por deklar su entrada.

    Kuantu e % dibelasting dientrada ta?

    E tarifa pa belasting dientrada ta progresivo i takumins na 13% i por baite 49.4%, dependiendo die suma total di entrada die persona.Tur aa, un biaha pa aa,mester deklar e belas-ting. Ora risib e formulariodi parti di Inspekshon diBelasting, e persona tin 2

    luna pa entreg e formu-lario bon yen bk.

    Sosiedat annimo(nv) / sosiedat

    priv (bv)Un sosiedat annimo(naamloze vennootschap)i un sosiedat priv (beslo-ten vennootschap) ta otroentidatnan hurdiko ku tauza pa ehers un negoshi.Ta entidatnan ku ta konsistdi akshonnan. Den e kaso

    aki, e persona ta inkor-por un kompania serkanotario, un NV f un BV ie ta manten e akshonnanden e empresa aki. Den ekaso aki e empresa mes taesun ku huridikamente taresponsabel pa e negoshiku e ta guia. Pa deter-min e impuesto ku mesterpaga, no ta hasi diferenshasi e empresa ta un NV fBV. Den e kaso aki e tratofiskal lo ta meskos.

    Kua impuesto?Belasting di ganashiDen kaso ku ta ehers enegoshi den forma di unNV f un BV, e negoshimes mester paga belas-ting di ganashi (winstbelas-ting) riba e ganashi ku el alogra.

    Kuantu e % diimpuesto ta pa un

    NV f BV?E tarifa pa belasting di

    ganashi, segun seoraCristina de Freitas Bras,

    aktualmente ta 34.5%(pendiente kambio maneraanunsi na algun okashondi parti di Gobirnu) i mes-ter deklar belasting diganashi tur aa. Un NVi BV mester entrega 2deklarashon (aangifte win-stbelasting) pa aa. Undeklarashon preliminarioku mester entreg a basedi un kalkulo di e entrada-nan bas riba e ganashidi e aa prom. Por logeneral e deklarashon akii e pago korespondientedi belasting mester sosodprom ku dia 1 aprel di esiguiente aa den kua arealis e ganashi. E di dosdeklarashon, esun final,ta esun den kua mesterdeklar e ganashi ber-dadero, teniendo kuenta kue belasting ku a paga kabariba e deklarashon prelim-inario. Mester entreg edeklarashon final i pagokorespondiente di belas-ting prom ku dia 1 yli di eaa siguiente di e aa denkua a realis e ganashi. Pakada deklarashon tin unformulario spesial i separ.Tene na kuenta ku den nos

    leinan di belasting tin siertofasilidat ku ta buta ku eNV f BV no mester paga34.5%.Por ehmpel, si e NV tin untax holiday (eksonerashondi impuesto) f si esaki tinun status di E-zone (pabenta ku eksterior) e lopaga 2% en bes di 34.5%.Si e BV ta un BV ku tine status eksoner, e nolo paga impuesto riba suentrada. E provishonnanaki ta loke ku ta eksistkaba i ku por hasi uzodi dje si kumpli ku siertorekisito.

    Awendia nos ta tende di diferente entidat pa ehers un negoshi.

    Esaki ta importante pa determin e impuesto aplikabel riba eganashi di e negoshi. Seora Cristina de Freitas Bras LL.M,

    Senior Manager na Ernst & Young aki na Krsou, lo repas riba e

    diferente formanan di negoshi ku tin i kiko e impuesto ta ku mester

    tene kuenta kun.

    Cristina de Freitas Brs: No den tur kaso empresanan ta marna e mesun tipo di belasting; tin ku por ta diferensi.

    pgina 6 >>>>

    5555

    Mas di e diferente tiponan di negoshi

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    6/20

    ganashi. Esaki lo depen-d di e forma ku nanta partisip den e sosie-dat. Pues, si ta un NV f

    BV: belasting di ganashi.Si ta un negoshi propio:belasting di entrada.

    Fundashon i unasosashon

    Un fundashon (stichting)f un asosiashon (vereni-ging) ta entidatnan ku notin akshon. Den e kasoaki un fundashon tin per-sonalidat propio i un aso-siashon no. Un asosia-shon tin miembro. No sauza e entidatnan aki paehers un empresa, peromas probabel pa nanlogra sierto meta f panan proteh sierto grupo.Por ehmpel, un fun-dashon pa konsumid f

    un asosiashon di msiko.

    Nan tambe mesterpaga impuesto?

    Si e fundashon i asosia-shon ta ehers un empre-sa i esakinan no ta pa

    yuda meta sosial komun(algemeen maatschap-pel ijk belang), nan lomester paga belasting digarashi, meskos ku unNV f BV.Cristina de Freitas Brsta splika pa tene na kuen-ta ku tambe tin un 'Stich-ting particulier fonds, kuta fundashon ku no magdi ehers un empresa. Siesaki ta kumpli ku siertorekisito, e tambe no tinnodi di paga belasting diganashi.

    Tur negoshi menshonmester tambe tene kuen-ta tambe ku e siguientetiponan di impuesto:

    Belasting divolmen di benta(omzetbelasting)

    Ora un empresa ta dunaservisio i bende produkto- por lo general - e mes-ter tene kuenta ku 5% OB

    (omzetbelasting). Por logeneral, mester deklare OB di e benta den unluna prom ku dia 15 die siguiente luna. Si, porehmpel, e empresa abende 10.000 florin naougsts 2011, e mesterdeklar e benta aki (denun formulario, aangifte) itransfer e suma kores-pondiente pa Ontvangerprom ku dia 15 di sp-tmber 2011.

    Belasting di suldu(loonbelasting) i

    prima sosialSi un empresa tin tra-had, riba e salario kue empresa ta paga su

    trahad e mester retenbelasting di suldu i e pri-manan sosial relevante(AOV, AWW, AVBZ, OVi/f ZV) riba e salario.Belasting di suldu ta unpre-retenshon riba belas-

    ting di entrada. Esaki tabuta ku e trahad no taha ta paga hinter emontante di belastingdi entrada di biaha des-pues, pero for di tempranta kumins tene kuentakun plam riba tur elunanan di aa.

    E montante di belastingdi suldu ku e empresamester reten ta depen-d di e salario ku ta pagae trahad. Den e kasoaki, pa kalkul e belas-ting di suldu mester hasiuso di e tabl di belastingdi suldu ku Inspekshondi Belasting ta publik. Etabl di belasting di sul-

    du ta bas riba e tabl dibelasting di entrada.

    E negoshi propio mes-ter deklar e belasting disuldu i primanan sosialku un deklarashon (aan-

    gifte) di belasting di sul-du. E deklarashon akimester hasi tur luna.

    E belasting di suldu iprimanan sosial ku mes-ter reten for di e sala-rionan pag na luna diougsts 2011 mesterdeklar i paga prom kudia 15 di e luna ku tasigui, pues prom ku dia15 di sptmber 2011.

    Cristina L. de FreitasBrs LL.M.

    Senior Tax ManagerErnst & Young Dutch

    Caribbean

    66

    Ofisina pa Propiedat Intelektual ta inform

    Apple vs Samsung

    Resientemente tabatin un kaso den korte na Hulanda kaminda e

    kompania Apple a demand e kompania Samsung pa e echo kuSamsung a pone e telefonnan selular Galaxy S, S II i Ace ribamerkado. E motibu di e kaso ta e paresido, tantu den aspekto

    esttiko komo aspekto tkniko, entre e telefonnan di Samsung i e

    konosido iPhone di e kompania Apple.

    Na aa 2010 Apple a haa un patnt pa entre otro e teknologia kutin riba nan telefon iPhone 4. E patnt ta entre otro riba e

    posibilidat ku e usuario di e iPhone tin pa wak 2 potrt pareu ribae mesun pantaya di telefon dor di hasi un moveshon ku su dede

    riba e pantaya. Apple a hiba Samsung dilanti den korte deb ku etelefonnan selular di Samsung menshon anteriormente tambe ta

    duna na nan usuario e posibilidat pa wak 2 potrt pareu riba emesun pantaya di telefon dor di hasi e mesun moveshon ku nan

    dede riba e pantaya di e telefon.

    E hues na Hulanda a konsider ku no solamente den aspektoesttiko e telefonnan selular Galaxy S, S II i Ace di Samsung ta

    paresido na e iPhone di Apple, pero tambe ku Samsung a viol ederechi di patnt ku Apple tin riba e teknologia pa wak 2 potrt

    pareu riba e mesun pantaya. Hues na Hulanda a manda Samsungpa stp di bende e telefonnan selular ariba menshon

    No muchu dia pas, Apple a kumins un otro kaso den korte na

    Alemania kontra di e mesun kompania Samsung deb na e echoku Apple ta haa ku Samsung a viol Apple su derechi di patntriba e produkto iPad. Samsung a saka riba merkado un produktoku tambe tantu esttikamente komo teknologikamente ta paresido

    na e iPad di Apple. Den e kaso aki ainda hues no a dikta unsentensia.

    Deb ku Apple a proteh su obranan bou di e diferente reanan dipropiedat intelektual e por a tuma pasonan hurdiko kontra esnan

    ku a viol su derechinan. Ta pa e motibu aki ta bon pa bo aserkOfisina pa Propiedat Intelektual prom ku otronan bai ku bo bon

    idea.

    Edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Krsou

    pa registr bo marka

    pa proteh bo patnt

    pa proba ku ta B kreashon

    Berg Carmelweg 10

    Telefn: 465-7800

    Email:[email protected]: www.bip.an

    Mas di e diferente tiponan di negoshi

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    7/20

    77

    Sieglin Coenraad a men-shon nan tur kuater: Trabou/negoshi

    Propiedat inmbil (kas,flt, edifisio) / Propie-dat mobil

    Pagonan peridiko(nderstant, ali-mentashon despues didivorsio, etc.)

    Roerend kapitaal(ehmpel: interes dibuki di spar, papel dibalor, papel di inver-shon, dividendo, etc.)

    Belasting di entrada ta

    konta pa persona natural iesnan ku tin un eenmans-zaak, esta empresa propioriba nan mes nmber.niko diferensia ta ku

    esun e ta yen bou diinkomsten uit bestaandedienstbetrekking i e otrota yena su entrada bou diopbrengst van bedrijf en

    beroep.E porsentahe di belastingdi entrada ta entre 13%i 49.4%. Tur ta dependdi kuantu i kon haltu e

    persona su entrada ta pae sa kuantu e tin di pagaimpuesto riba dje. Mnos

    e gana, mnos tambe etin di paga. Pero meskosta konta ku mas e personatin na entrada, mas haltu eporsentahe di e impuestoriba entrada ta bira.

    Parlamentu ta disidEsun f esnan ku ta deter-min e porsentahe di eimpuesto di entrada, segun

    Sieglin Coenraad di servisio di impuesto:

    Paga bo impuesto di entrada na tempu

    I

    mpuesto riba entrada ta obligatorio pa tur hende. Seora Sieglin

    Coenraad di servisio di impuesto Krsou a splika ku nos pais

    konos kuater fuente di entrada ku ta forma base pa kobra f tambepaga impuesto. Tur hende tin obligashon pa loke ta impuesto. For

    di momentu ku e persona ta traha i tin entrada e ta oblig pa kumpli

    ku impuesto, sigur na momentu ku e tin entrada via e siguiente 4

    fuentenan.

    Idalfa Martina di Wesselman:

    Tur hende ku un salario mesterpaga impuesto riba su suldu

    RetenSeora Martina a indik

    mas aleu ku e dunad ditrabou ta reten e impues-to di suldu i e tin di srupa entrega loke e retenna ofisina di impuesto diKrsou. Tur luna prom kudia 15 di kada luna e mes-ter yena e deklarashon diimpuesto i ta rekomenda-bel pa laga stmpel esakina inspekshon di belastingi paga e sumanan kores-pondiente mesora.

    ObligashonE obligashon di un inhoud-ingsplichtige ta bisa losiguiente: e dunad di tra-bou ta reten e impuestoriba suldu (LB) i e pri-manan sosial. Den mayo-ria kasi e inhoudingsplich-tige ta e dunad di trabou,pero tambe por ta un ksdunad di trabou i por ta einstansia ku ta paga pen-shun. Ta reten e impuestoriba e salario di e trahad.Na momentu ku tin di kobraimpuesto di suldu i e otroprimanan tin di tene kuentaku e siguiente puntonan: Komo dunad di trabou

    bo tin di entreg undeklarashon di impues-

    to di suldu na e tra-had Tur aa mester traha

    un Verzamelloonstaatpa e trahadnan

    Mester reten impues-to i primanan riba kadasuldu di e trahad

    E loke reten mes-ter keda pone riba un

    formulario ku tin dientreg prom ku dia

    16, esta te i ku dia 15di kada luna, i alabes

    paga tambe loke a tenedi e trahad.

    Un trahad ku ta kaibou di suldu mnimo,e no tin nodi pagaimpuesto riba esaki.

    Si un trahad muri, epago ku su famia risib- basta e no ta surpassalario di e trahad(defuntu) pa mas ku 3luna - e famia lo no tinku paga impuesto ribadje.

    Expatriates ta tra-hadnan ku ta binifor di djaf pa hasi untrabou spesialis; nantampoko no ta pagaimpuesto di suldu.

    Liber di impuestoOtro kos ku ta liber diimpuesto di salario taformashon profeshonal,kurso, etc. pero tambe pr-dida di kos personal, paadi trabou, etc. Nada di ekosnan aki un trahad nota paga belasting riba nan.Seora Idalfa Martina abisa ku ta masha impor-tante pa semper wardadeklarashonnan pag,reklamo (bezwaarschrif-ten), tur petishon has naservisio di impuesto di

    stmpel, etc. pa sigur masku 5 aa.

    Idalfa MartinaWesselman Accountants &

    BelastingadviseursCas Coraweg 40Telefon: 738-4486

    Asina bo tin un salario, bo tin di paga impuesto riba esaki. Seora

    Idalfa Martina di Wesselman Accountants & Belastingadviseursa splika ku tur hende ku ta traha mester paga impuesto riba e

    suldu (loonbelasting, LB). E porsentahe ku tin di paga ta depend di

    e prsona su salario, segun seora Martina. Mas tantu e persona su

    salario ta, mas e ta paga i meskos tambe: mas tiki su salario ta, mnos

    e ta paga.

    Idalfa Martina: mas haltu un hende su entrada ta, mas tantu e

    tin di paga na impuesto di entrada.

    pgina 9>>>>

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    8/20

    Awendia hopi profesho-nal (vrije beroepsboef-enaars) ta traha riba nanmes f ta doo di un

    bufete (praktijk) chik.Mayoria biaha nan tahopi bon den nan pro-feshon. Pesei nan porsobreviv. Nan lo por taainda mas eksitoso kumas i mih merkadeo,benta f business devel-opment. Ounke nan saku merkadeo, benta ofbusiness developmentta esensial, hopi di nanno gusta hasi, pasobrae por ta parse di ta rekerhopi tempu f plaka. Ade-mas, meskos ku den otroareanan di negoshi, kom-petensha lokal i inter-nashonal i desaroyonanteknolgiko ta hasi spe-shalisashon i haa unniche algu importantepa profeshonalnan inde-pendiente tambe. Tambesa tasina ku despues dihopi aa un profeshonalke trese un kambio, algunobo, un inovashon densu negoshi, pero kedandoden su profeshon. Rain-

    making Curaao 2011 lotrata solushonan prktikopa e retonan aki.

    InovashonE seminario ta konsist didos parti. Den e promparti Tamira La Cruz,MBA, CEO di MarkStraCaribbean, www.marks-tra.com, lo trata tknikan-an pa relis merkadeo ibenta, ku diferente niveldi simplesa i kosto. Metata pa profeshonalnan inan kompania por skohealgun bas riba nan for-talesa personal of dikompania, teniendo nakuenta e tipo di merkadoku nos ta oper den dje.

    Mr. Mirto Murray, part-ner di SMS Attorneys,www.sms-a d vo ca te n .com, konos pa su parti-sipashon amplio den suaktividatnan ku ta tratae rea hurdiko, lo kom-part su eksperiensha abase di un entrevista kuMr. Karyl Betrand, huristadinmiko di SBA Advoca-ten, www.sba-advocaten.com. Den e di dos partiseora La Cruz lo tratastrategia i inovashon paprofeshonalnan, enfokan-do riba tpikonan maneraspeshalisashon, haaun niche den merkadoi internashonalishon.Seor Clark Russel, CEO

    di IBIS Management,www.ibis-management.com, konseheronan denarea di IT, ganadnandi vrios premio lokal iinternashonal, lo konta sueksperiensha pa loke taspesialisashon pa asinapartisip na e ekonomiaglobal di konosementu.Na final lo tin un pnel ioportunidat pa ntwrk.

    Hopi klienteSeora La Cruz ta unekonomista empresarialku speshalisashon denresearch, strategia diempresa i merkadeo. Sukompania lokal MarkStraCaribbean, estables na

    1995, ta konseh vrioskompania lokal i multi-nashonal importante ribaoportunidatnan komersial

    den Karibe.

    E terminologia Rainmak-ing ta refer na un pro-feshonal ku ta trese hopikliente i entrada pa sukompania. E ta bas ribae buki di John Grishamdi mesun ttulo (1995),ku Francis Ford Coppo-la a filma na 1997 kuaktuashon di entre otroMatt Damon, Danny deVito, Danny Glover i JohnVoigt.

    Pa mas informashon iregistrashon pa Rain-making Curaao 2011,bishit www.markstra.com, f tuma kontaktovia [email protected] f767-3085. Tin posibilidatpa hasi pregunta duran-te registrashon online dimoda ku e oradornan portrata nan den nan pre-sentashon.

    88

    Un seminario tokante merkadeo, strategia i inovashon

    Rainmaking Curaao 2011

    D

    espues di e eksitoso seminario Reaching Curaao na 2010,

    dirig na e profeshonalnan di merkadeo, MarkStra Caribbean ta

    organis dia 27 di sptmber prksimo e seminario Rainmaking

    Curaao 2011. Un seminario tokante merkadeo, strategia i inovashon

    dirig riba doonan di empresanan ku ta prove servisio profeshonal,

    manera akountent, abogado, konsehero, arkitekto, ingeniero, disead,

    notario, konsehero di impuesto, reklutad, paramdiko, organisad di

    evento, etc. i nan staf.

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    9/20

    99

    Anke ku e suseso ak i no a tuma lug na Kr-sou, tg ta bon pa sia di esaki komodunaddi trabou i pa guia un retiru na un manerabon. Un dunad di trabou na Krsou ku kierretir un empleado f ku kier duna un propo-sishon di retiru por eskrito na e trahad, tinku tene kuenta ku diferente punto pa prevenkonflikto mas tantu posibel. Ya ku retiru taalgu drstiko, komo dunad di trabou ta bonpa sru pa tur kos ta regl den e mih rela-shon posibel.

    Aki bou mi ta menshon par di tepModa di hasi di e dunad di trabouAverigu for di prom kon pa komunike retiru benidero na un manera honesto itransparente. Ku esei tin ku tene kuenta ku etrahad, pero tambe ku e otro empleadonanden e empresa ku si ta keda traha. Ta impor-tante ku e dunad di trabou ta organis i guiae kmbersashon di retiru bon.

    Kolekshon mas tantu informashon posibelKolekshon mas tantu informashon posibelku por sirbi komo prueba na bo fabor komodunad di trabou den un kaso di retiru. Esakipor ta informashon tokante sifra di bentadi kompania, dokumento ku ta proba kon eempleado a funshon, e-mail relevante entree trahad i dunad di trabou. Traha un fail diesaki.

    E kombersashon over di retiruTene e kombersashon konsiso i formal

    Tene e kombersashon krtiko i keda al kaso.Duna informashon kla i direkto tokante eretiru.

    Duna e motibu di e retiruE empleado tin nesesidat pa sa dikon edunad di trabou no kier sigui e relashon ditrabou kun. Anke e dunad di trabou no taoblig pa hasi esaki den tur situashon, bo

    por duna en breve e motibunan ku a kousae retiru. Enfatis ku a tuma e desishondespues di anlisis profundo i deliberashonekstenso.

    Skucha e trahadDuna e trahad tempu pa reakshon. Kedaabr pa su preguntanan i duna un kontestaadeku. Si no por kontesta un preguntamesora, garantis e trahad ku lo buska ekontesta lih i hasi follow-up riba esaki.

    Tene un distansia sanoKeda trankil, no reakshon emoshonal.

    Sru pa un bon follow-upFinalis e kmbersashon ku e trahad dunan-do informashon kon lo guia e trahad i r iba kiservisio e por konta kun. E trahad mesterdi tempu pa asept e notisia di e retiru. Si etin pregunta e mester sa ku e por presentnan na e dunad di trabou.Si ta tene kuenta ku e puntonan aki ta pre-

    ven konflikto i por guia e trayekto na talmanera pa e proseso di retiru kana mas bonposibel. Banda di esaki e dunad di traboumester tene kuenta ku e retiru ta legalmentebon regl tambe.Ora ku den kaso di un relashon di trabouindefin no tin un motibu urgente (retiru inme-diato) i e relashon laboral no por a termin kukonsentimentu mutuo, ta keda dos posibilidatpa termin un relashon di trabou:- E dunad di trabou por pidi un pr-mit pa retiru na Direktorado di Asuntunandi Labor kaminda despues, si e dunad ditrabou a haa e prmit, por termin e rela-shon laboral. Aki mester tene kuenta si ku eperiodo di aviso i e dia di terminashon. E diadi terminashon ta e dia ku realmente e rela-shon di labor ta kaba.- E dunad di trabou por pidi pa disolve kombenio ditrabou na wes.Wes por dis-olv (termin)e kombenio ditrabou a basedi motibunani m p o r t a n t e .Wes ta disid eora ei si, bou diki sirkunstansiai ki dia ta termi-n e kombeniodi trabou.

    Pa konsehohurdiko f guiaden un trayekto di retiru por tuma kontaktoku seora Giolina Daal, GKD Advocaten &Mediators, www.gkd-advocatenmediators.comPa mas informashon yama: telefon 527 7654f manda e-mail na: [email protected]

    Kiko un dunad di trabou na

    Krsou mester tene kuenta kun

    ora di retir un trahad

    Na Oustralia un dunad di traboua haa un but di kasi 7500euro pa motibu ku el a retir

    un trahad atraves di un SMS (hepa).Motibu pa e retiru tabata ku e trahada yega trabou lat i a kambia wardasin prmit di su dunad di trabou. Etrahad a risib un SMS di su retiru dosdia despues di esei. E wes a argumentden su sentensia ku esaki ta un mtododuru, irasonabel i inhustu pa dunaretiru di trabou i ku e dunad di trabou

    mester paga un but. (fuente: Internet)

    seora Coenraad, ta dene kaso aki Parlamentu diKrsou. Tin un tabl ku turaa ta keda adapt seguninflatiecorrectie (www.belastingdient.an for-mulieren) a base di entra-da ku un persona tin. Esakita progresivo pasobra mashaltu bo entrada, ta mashaltu e impuesto tambe ta.

    E pregunta hopi biaha takon un persona por proba

    ku e tabatin un entrada sif no. Riba e punto aki erepresentante di servisio diimpuesto a splika ku kadaun di e kuater fuentenan tinsu manera pa proba kon idi ki manera bo yega natal entrada. Por ehmpel,un persona a base di suloonbelastingkaart (ora eta den servisio) f atravesdi su verlies/winst reke-ning(boekhouding).

    Importante pa tenekuenta kun

    Seora Sieglin Coenraada bisa ku ta importantepa tene kuenta semperku fecha pa entreg e for-mulario i pagonan. Si risibformulario di deklarashonna kas, e persona tin 2luna pa yen i entregu.Prom ku e 60 dia pasae por entrega un kartapidi mas tempu f dispen-sashon temporal, men-shonando ki fecha si ta

    posibel. Despues di 36luna no ta posibel mas

    pa haa restitushon. Oranos no ta di akuerdo kuun aanslagku Inspekshondi Belasting a manda, epersona tin 2 luna pa reak-shon i manda un karta direklamo (bezwaarschrift) .E entrega di formulario tamar na un but mara si noatend bon, por ehmpelora no entreg formulario-nan f ora e entrega di OBi/f AOV/AWW ta lat.

    Mas aleu ta importante pamenshon ku e dunad di

    trabou ta oblig pa retene impuesto riba entrada die trahad. Na momentukue no hasi, nan ta ponee personalmente respon-sabel pa esaki.

    Sieglin CoenraadServisio di Impuesto

    KrsouRegentesselaan z/n

    Telefn:734-2638

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    10/20

    No solamente pa impuesto pero na prom lug pa bo mes

    Un bon atministrashon sin mas ta unaspekto importante pa tur empresa

    Ami lo bisa ku tin dosmotibu ku ta resalt pakua un empresa mester

    tin un bon atministrashoni ku esaki mester ta al diamanera nos ta bisa.1. Pa bo mes komo

    empresario tin un bistadi bo benta en kom-parashon ku bo preisdi kompra i e resultado

    2. Pa servisio di impues-to. Pa ora di kntrl boatministrashon ta bonhas i al dia. Pues, pabo kumpli ku e loke leita stipul pa esaki.

    Eksigensia den leiTin eksigensianan ankrden lei ku ta bisa ku boatministrashon mes-ter ta na rdu, pasobraabo komo empresario taresponsabel pa impuesto.Den kaso ku bo atmini-strashon no ta al dia, ser-visio di impuesto no por sakiko abo komo empresa-rio i kiko bo empresa(nan)mester aport na kaha digobirnu, ku na su turnotambe tin responsabilidat-nan pa kumpli kun kukomunidat.

    Pa un mih bista dibo empresa

    Na Hulanda por ehm-pel, seora Van Loon asigui, e situashon ta bai

    ainda mas leu, pasobra taankr den lei ku bo mes-ter entreg sifranan di boempresa(nan) na terserinstansianan tambe e.o.Kmara di Komrsio. Esakina Krsou te ainda no taun lei ku bo mester hasi bosifranan transparente patersernan manera stipulden lei. Na Krsou pueste ainda esaki ta eksklu-sivamente pa servisionandi impuesto i manera mi abisa for di un inisio, pa bomes tambe tin un bon bistadi kon bo negoshi ta ba-yendo en realidat. Sin unbon atministrashon bo tatraha, pero no tin un bistani grep riba bo negoshi. Sine datonan bo no por hibaun maneho efisiente tam-poko pa bo negoshi ku mi

    ta imagin mi bo a lanta kue fin di gana sn. Por ta bota invertiendo tempu i sn

    den partinan di bo negoshiku realmente no ta bal la

    pena f ku bo ta prdiendosn kun. E ophetivo dikada empresario ta pa su

    negoshi ta unu ku ta pro-dus i ku tin perspektiva-

    nan pa desaroy, segunseora Van Loon.

    Enkarg terser ku boatministrashon

    Hopi biaha bo ta haa ku

    un empresario lo bisa kue ta bon den su spesha-lisashon spesfiko i ku seano tin e konosementu fno tin e tempu pa tene unbon atministrashon. Basriba e punto aki seoraVan Loon ta rekomend eempresario pa hinka e partidi atministrashon den mandi un terser. Riba e puntoaki mi ta bisa ku un bonatministrashon ta nifik kubo atministrashon i kue-nta anual na prom lugta kumpli ku eksigensiananankr den nos leinan. Si botin konosementu i tempuami lo bisa ku no tin nadamalu ku bo mes hasi boatministrashon (f sea partidi esaki). Si esei no ta ekaso, ami lo rekomend paenkarg profeshonalnanriba e tereno aki pa hasi.E ta duna bo un sentido ditrankilidat di forma ku abopor dedik na loke bo tabon aden i bo core busi-ness manera ta bisa naIngles.

    Mas benefisioMas aleu seora Van Loona bisa ku banda di e aspek-

    to di e trankilidat ku el amenshon, tin algun aspek-to mas ku ta di sumo impor-

    Felicia van Loon: sin un bon atministrashon na rdu, bo no

    por tin un bon grep riba rumbo di bo negoshi.

    U

    n aspekto ku na diferente okashon nos a yega di trata i enfatis

    riba dje den Empresa chik ta e importansia pa un empresa tin

    un bon atministrashon i ku esaki ta al dia. Nos a yega di aserkdiferente profeshonal riba e tereno aki pa nan kada unu inform na

    nan manera e dikon e aspekto aki ta asina importante. Na e okashon

    aki seora Felicia van Loon di e kompania di sosten i konseho den

    atministrashon Business In Control ta duna su punto di bista riba e

    dikon ta asina importante pa bo tin un bon atministrashon.

    Pa: Farley I. Lourens

    1010

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    11/20

    tansia.Ora bo enkarg un profe-shonal f ofisina spesial-

    is den e materia di atmi-nistrashon, no solamentebo tin e trankilidat mental,pero bo ta risib konse-honan importante pa bopor aplik den un manehomas efisiente posibel pa bonegoshi. Ku e informashoni konsehonan ku bo ta risibalabes bo por ahust bomaneho i tambe perkur pabo ta pagando na impuestoe loke realmente bo mesterpaga. Mayoria bia bo talogra spar riba e aspektoaki ku e konsehonan kubo ta haa di bo atmini-strad profeshonal. Bandadi esaki bo ta haa unmih bista di aspektonanfinansiero di bo empre-sa. Ku esaki bo ta haaun mih grep tambe ribae loke abo i bo emplea-donan ta hasiendo den bonegoshi.

    E aspekto gastuNaturalmente e aspekto digastu pa enkarg terser-nan pa realis trabounanpa un empresa, sigur orata trata di empresananmakro/chik i mediano, tahunga un rl importante

    komo ku no ta tur ora tinsn pa por enkarg terser-nan hasi trabounan pa bonegoshi. Riba e punto akitambe nos a puntra seoraVan Loon su opinion. Bone ta varia di kaso pa kasoi di empresa pa empresa.Krda si semper ku mesterhasi deklarashonnan naservisio di impuesto, seaku ta un negoshi propiof NV. Si nan bin kontrolanto bo atministrashon nota na rdu f bo no a hasie deklarashonnan korekto,e situashon por bira hopifrfelu i difsil pa bo mes i

    bo empresa. Ami lo bisa kuen general si un empresachik / mediano aplik alre-dedor 3500,= di su gastu-nan di kompania, riba unbase anual, pa laga unkompania di hendenan kukonosementu di e mate-ria hasi nan asina yamboekhouding pa nan, nanrelato anual i deklarashon-nan ta algu ku ami lo reko-mend pa asina evit doldi kabes. Preven semper

    ta mih ku lament. I mi tabolbe ripit, bo no ta teneun bon atministrashon paimpuesto so, pero pa bomes tambe tin un mihbista riba kon bo negoshita oper i pa por hasi bomaneho mas efisienteposibel.

    Kiko Business InControl ta hasi?

    E kompania Business InControl di seora Van Loonta ofres un skala ampliona servisio pa atministra-

    shon pa empresanan. Mita menshon nan den unseis punto aki: Atministrashon di sa-

    lario inklusive yenadeklarashon i pago diimpuesto(nan);

    Hasi bo boekhoudingregular, pero tambekontrol, koreg i atmi-nistr datonan finan-siero;

    Traha relato anual; Traha i hasi entrega

    aangifte di impuestodi ganashi i entrada;

    Duna konseho ribatereno finansiero i fis-

    kal (p.e. na momentudi hasi invershon etc.); Duna coaching i guia

    na e empleadonanenkarg ku atministra-shon den un empresa.

    Tuma hende paatministrashon f nPapiando riba e ltimopunto aki seora Van Loona splika ki ora un empre-sario mester tuma un (fmas) hende den servisio

    pa hasi atministrashon.Ora un empresa a krese

    asina tantu ku mester diun f mas hende fiho papor realis e trabounan di

    atministrashon i mantenesaki al dia. Si bo kuminssinti ku ketu bai bo ta kanatras di echonan, paso-bra bo ke hasi bo mes,pero no ta sobra tempupa hasi, ta rekomenda-bel pa tuma konseho serkaekspertonan riba e terenopa bo sa kiko ta e mihpasonan pa tuma. Bo mes-ter perkur semper pabo no prd bista i grepriba kon bo empresa tapar, hasta ora ku bo taenkargando tersernan kubo atministrashon. Ta salifor di punto di bista kuun empresario tin tinu ikonosementu di kiko ta pa-sando den su empresa.

    Den kaso ku bo atmini-strashon no ta na rdu tanifik ku bo no sa kiko bo ta

    hasiendo. Hasta e por nifikku bo tin di paga impuestodi mas ku ta algu ku niunhende ta dese. Di biahabo por haa por ehmpelBAB ku ta bin hasi kntrlna bo empresa(nan) i ture loke bo a traha asinaduru pe por ta di un diapa otro no tei mas. Pues,the botom line ta srupa bo atministrashon ta nardu.

    Felicia van LoonBusiness In ControlTelefon: 540-3009

    [email protected]

    www.businessincontrol.info

    1111

    No solamente pa impuesto pero na prom lug pa bo mes

    Un bon atministrashon sin mas ta unaspekto importante pa tur empresa

    Felicia van Loon: perkur pa hasi e deklarashonnan na

    servisio di belasting na rdu i ta tempu.

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    12/20

    1212

    E empresario pa lei ta esun responsabel pa OBBanda di esaki ta bal lapena menshon ku boresponsabilidat komoempresario pa loke tatrata OB no ta dependdi si bo negoshi a hasiganashi f n; ni tampokosi bo klientenan a paga e

    faktura(nan) ku bo a trahai manda pa e loke a bendena produkto f a brinda naservisio.

    Seora Sieglin Coenraaddi servisio di impuestoa suministr algun infor-mashon mas detay riba etpiko OB. Na prom luglo mi bisa ku si ta awor botin pens pa bai inisi unnegoshi bo mester registrna servisio di impuesto,seora Coenraad a bisa.Di Inspekshon di Belastingbo ta haa un asina yamCRIB nummer ku ta bira enumber di identifikashon dibo empresa serka servisiodi impuesto; sea ta operkomo empresa propio(eenmanszaak) f empre-sa ku ta oper bou di unotro forma hurdiko. Tambemester pidi formularionan(den kaso ku no risib nanvia pst) ku kua tur lunabo mester deklar kikobo benta tabata durante eluna anterior i pa ki sumabo ta responsabel pa OB.E deklarashon aki i entregadi OB di luna semper mes-ter ta efektu prom ku dia

    15 di e luna siguiente.Eksonerashon

    Tin kasonan spesfikostipul den lei pa kua unempresario por pidi i haaeksonerashon pa kobra/paga OB. En prinsipio eempresario ta responsa-bel pa kobra i paga OBpa tur loke e bende naprodukto i brinda nan ser-visio, i tambe ora e importprodukto di estranheria. Enbrdat tin kasonan/trans-akshonnan stipul den lei(art.7) ku ta eksoner diOB. Algun ehmpel ta:

    Benta di pan (sin belg) Produkto i servisio na

    klientenan den estran-heria.

    Propiedat inmovibelpa kua a paga over-drachtbelasting

    Servisio di transportepbliko

    Servisio di transportepa hiba i buska muchadi skol

    Servisionan mdiko

    Benta di remedi ribarespt di dkter

    Servisio di kuido denhospital

    Prima di seguro di bidai seguro di malesa

    Benta di produkto i ser-visio na refineria

    Benta di produkto i ser-visio na konsuladonanprofeshonal

    Produkto i servisiona proyektonan lokal,pero ku mester tapag pa instansianan

    na Hulanda f otroorganisashonnan inter-nashonal

    Hr di kamber di hotli apartamentu pa kuata paga logeergasten-belasting.

    Algun otro aspekto impor-tante ku e empresariomester tene kuenta kunpa por kumpli ku su obli-gashonnan stipul den leidi OB ta:

    Tene un bon atmini-strashon (lei ta stipulku mester warda doku-mentonan i atmini-strashon 10 aa largu)

    Menshon e suma ku akobra na OB apart ribatur faktura

    Entreg faktura(nan)dentro di 15 dia di eluna ku ta sigui e lunaden kua a hasi entre-ga/benta di produkto fa brinda servisio

    Paga OB na Ont-

    vanger sin import sikliente(nan) a paga efaktura(nan) f n.

    RestitushonPa fakturanan ku e empre-sario por proba ku el apaga OB, pero no por risibpago, e por pidi i haa res-titushon. Aki nos por pensariba p.e.

    1. Kasonan pa kua nomester a paga OB

    (fayo atministrativo)2. Klientenan ku a faktur,

    pero a bati bankarota(a bai fayit)

    3. Kasonan pa kua a dunadeskuento despues

    4. Pa produktonan kumester a tuma bk irestitu OB na e kliente.

    NaheffingTambe ta eksist e posibili-dat ku e empresario ta haaun asina yam naheffing.Riba e punto aki seora

    Coenraad a konta: Esakita tuma lug den kasoku servisio di impuesto anota ku e empresario aentrega mnos OB kom-par ku lokual e mes adeklar. Naturalmentetambe den kaso ku noa hasi deklarashon f edeklarashon no ta yen diun forma korekto.

    Areglo pa empresa chikUn otro aspekto impor-

    tante pa menshon ta eecho ku tin un asina yamRKO (Regeling KleineOndernemers). E areglospesial aki ta pa empre-sarionan chik ku ta operkomo eenmanszaak i nanbenta anual no ta surpas

    30.000 florin den un aa.E empresarionan aki porpidi i risib eksonerashonpa entreg OB. E petis-hon mester ta por eskri-to i dirig na Inspektor diBelasting ku ta disid den-tro di 2 siman i ta entreg eempresario un asina yambeschikkingsnummer. Eempresario mester kobrae OB si na su klientenan,pero si den un aa subenta no a surpas 30.000florin i e por proba esaki, eno tin nodi di entreg e OBkobr na Ontvanger. Dadokaso e risib e beschikkingku ta dun e outorisashonei i su benta surpas e30.000 florin e empresariota entreg e ora ei sola-mente e OB riba e dife-rensha. Tambe mestermenshon ku e ta hasi undeklarashon un bes pa aaprom ku dia 15 di febraridi e aa siguiente.

    EksonerashonOra di import produktotambe mester paga OB.Esaki sin hasi distinshonsi ta komo partikular fkomo empresario. Inspec-

    tie Invoerrechten & Accijn-zen ta e instansia ku tastipul kiko mester pagana OB. E diferensia entreun partikular i un empresa-rio den e kaso aki ta sintden e echo ku e empresa-rionan por deskont e lokee debe na OB riba bentaku e OB ku el a pagana momentu di importe produktonan. Banda diesei ta eksist e posibilidattambe ku e empresariopor bin na remarke pa uneksonerashon di OB namomentu di importashon.Esei ta solamente posi-

    bel pa produktonan ku aimport pa hasi negoshi;pues produktonan ku aimport ku e fin di reben-d nan. Den mbos kasomester hasi un petishonpor eskrito adelant. Papor hasi e verrekeningna Inspektor di Belastingi pa e ekso-nerashon namomentu di importashonna Direktor di Duana,seora Coenraad a final-is.

    Un di e impuestonan ku un siudadano tin di haber kun, por

    bisa kasi diariamente, ta OB. Esei ta konta prinsipalmente

    empresarionan komo ku lei ta stipul ku ta e empresario ta

    esun responsabel pa kobra i paga OB ku el a kobra su klientenan

    na Ontvanger. Esaki sea ku bo ta oper un negoshi propio f ta

    oper bou di otro formanan hurdiko (p.e. N.V., B.V. f fundashon).

    Na momentu ku abo komo empresario a bende produkto, brinda

    servisio f a import produkto bo ta responsabel pa OB mar na e

    balor di e prestashon. Esaki ta 5% di e suma total pa kua bo a bende

    produkto, a brinda servisio f e balor pa kua bo a import produkto.

    Skirb pa: Farley I. Lourens

    Sieglin Coenraad: Tin regla spesfiko pa eksonerashon pa paga OB.

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    13/20

    Servisio di Belasting ta un servisio

    di akumul informashon. E prosesoprimordial ta pa na un manera masefisiente i mas efikas posibel pro-

    ses un kantidat enorme di informashon dipagadnan di belasting. Sin ICT esaki no taposibel.

    ICT ta un faktor determinante pa proses infor-mashon di, i tokante e kliente. Outomatisashonta hunga un rl masha importante den sigure ehekushon di e proseso aki. Pero den e pro-seso di atministrashon tambe ICT ta hunga unrl importante. E gobernante, mtenar, tur tahasi uso di ICT, ku no solamente ta efisiente,pero tambe pa uniformidat den uso. Pero tekon leu nos ta hasi uso di ICT aki na Krsou?Te kon leu nos ta bai, f te leu nos ke bai?

    No ta masha tempu pas ku nos a kuminshasi uso di ICT den servisio di belasting. Usodi ICT no ta solamente e prosesamentu diinformashon di e usuario, pero mas i mas,tantu Servisio di Belasting komo e kliente keampliashon di e servisio. E petishon aki ta bin

    di komunidat, suidadanonan, empresanan, dinan konseheronan i di gobirnu mes. Awor kudesaroyonan super faborabel di teknologia taofres esei, e kliente ta pidi un servisio ku takuadra ku su situashon. Pa e suidadano esakita nifik pa e haa informashon di su situashonna e momento ku e ke esei. Empresarionantin e nesesidat di servisio ku ta kita preshondi trabou for di nan. Esaki kier men un loktkaminda nan por yega i hndel nan asuntu itambe un sistema di aplikashon di kmpiuterku ta aplikabel riba nan sistema. Atrobe, sinICT esaki no ta posibel.

    Empresarionan ta eksig di nan gobirnu, unsistema kaminda tin un konkordansia entre ser-visionan di gobirnu. Kaminda t in palabrashon-nan entre servisionan di diferente tarea i ku tahasi ku gobirnu ta funshon di un forma mas

    efisiente i efikas. Disponibilidat di informashondi belasting di kliente ta un motibu, pakikoServisio di Belasting mester ta enbolb kuotro servisionan (pensa riba hustisia, servisioekonmiko, etc). Sin ICT esaki no ta posibel.ICT ta di vital importansia pa Servisio di Belas-ting, pa loke ta su posishon dentro di e servi-sionan di gobirnu.

    Un servisio optimal, un supervishon optimal,un prosesamentu masal for di diferente sitiota eksig un sistema di ICT ku ta kana zeti ta eksig un sistema di ICT mas kompleho.Esaki ta pone nos gobirnu dilanti un prosesobastante komplik, den kua tin di bai skohe unsistema. Kaminda ta fasilit Servisio di Belas-

    ting ku un programa, ku ta un programa ku lo

    duna e usuario akseso na informashonnan kue tin mester i na e momento ku e tin mesterdi nan. Un sistema ku ta fasilit e proseso dibuska i suministr informashon, pero ku ta sig-ur tambe privasidat di informashon di e klien-te. Un sistema mas efisiente pa loke ta trataprosesamentu, por ehmpel di OB, di entregadi formularionan di belasting di ganashi i dientrada. Igual ku otro servisionan di gobirnu,Servisio di Belasting no ta hasi uso optimaldi ICT i ainda demasiado asuntu nos mesterakud personalmente na Servisio di Belastingna Regentesselaan. Danki Dios pa e sistema dionline banking, ku diferente usuario por evit e

    kaminda di krus di pagamentu di OB prom

    ku tur 15 di kada luna. Pero por hasi bida diempresarionan ainda mas fsil i den mesunrosea hasi prosesamentu di informashon nae servisio di Belasting ainda mas efikas. Peroesaki ta reker un desishon firme di Ministerdi Finansa pa pone e proseso aki kana. Nomester bai invent e wil, chk ku islanan denbesindario, kon nan a plane i ehekut esaki.Buska e plannan aki, adapt esaki na nossistema i sigui ku e firme propsito pa mehor.Asina so nos por laga ICT realmente trahana fabor di Servisio di Belasting i na mesunmomento traha na fabor di komunidat. E taeksig kurashi poltiko.

    Amplia e horizonteskirb pa Percy Pinedo, MBA

    Importansia di ICT den Servisio di Belasting

    1313

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    14/20

    1414

    Ta trata di logeergastenbelasting

    Tur ku ta hr akomodashonna turista tin di paga impuesto

    Tur tin di pagaBo tin di kobra e per-

    sona ku no ta inskribna Kranshi e 7%. Si porehmpel un yu di Krsoutin 5 aa biba na Hulandai ke bin Krsou bek i ta hrapartamentu, e tin di paga7% pasobra no ta inskribna Kranshi. Na momentuku inskrib e no ta aplika-bel mas. Na momentu kuno ta paga e LGB mes-ter paga si e 5% di OB(omzetbelasting). Tur lunae doo tin di entreg suformulario na servisio diimpuesto prom ku dia 15di luna i paga e 7% ku el akobra di e wspet.Na Krsou tin hopi apar-tamentu. CTB tin un da-tabase kaminda ta dunaoportunidat na tur personai hrdnan di apartamentupa registr. Na momentuku nan registr nan ta baiden e database di CTB.Nan ta monitr di e formaei si e persona ta pagandoe LGB ei. Na Krsou tinmasha hopi apartamen-tu aktualmente. Tin hopibngalo i tin hende ku tahr kamber.

    Stazjr tambe tin dipaga LGB

    Tin hopi hende ta hr kam-ber na stazjr. E stazjr-nan aki tambe tin di pagae 7% i mester transfer esuma aki na servisio diimpuesto prom ku dia 15di kada luna. Si no pagana tempu, tin un but, i sino entreg e deklarashonkorespondiente na tem-pu, tambe tin but. Ora edoo ta den e databasedi CTB ta analis kuantubiaha e hende a entregsu deklarashon lat f noa paga i asina ta kalkule but.

    DatabaseFor di CTB nos a kom-prond ku tin mas hendeku ta hr apartamentuf kamber, pero no tapas dor na CTB su da-tabase pa no paga eLogeergastenbelasting.Pesei CTB a laga untersera instansia hasi uninvestigashon i bai wakentre otro riba Internet i in-ventaris tur e hendenan

    ku ta hr akomodashon.Asina CTB a manda karta

    pa tur e doonan krdan-do nan pa paga e LGB i amanda e lei aserka.E siguiente paso ta ku sie doo di e akomodashonno reakshon, e lo bai tgden e database.Etanikku e doo no ta registrkonforme lei, pero e doolo bai haa atvertensia se-rio ku un klkulo di e sumaku e debe na LGB. Komoku no tin deklarashon en-treg tampoko, e sumaku lo bai kobra lo ta mu-chu mas haltu ku kisas erealidat ta i pesei ta reko-mendabel pa inskrib ikumpli ku e deklarashon ipago di e 7%.

    Ta investigPa esnan ku ta hr nanakomodashon via-via nosa komprond di CTB kunan tin un departamentuMIS kaminda ta registr eID cards ku duana ta haadi e persona ku ta bishitnos isla. E datonan ei turta bai den e database diCTB. Ta for di e databaseei ta saka entre otro kuan-tu turista i di unda nan tabini. For di e mesun data-

    base ta saka tambe undae turista ta keda. Asina poraverigu kaminda e turistata bai keda, si ta hr e taf no. E ta un ehersisio kuta tuma hopi tempu, peroku ta tuma lug.

    EntradaE entrada di e LGB tabai bk den turismo paKrsou mes. E entradaei, segun informe di CTB,ta bai den merkadeo paKrsou na diferente pais.Konsekuentemente tantue hotl grandi, esun chik,e apartamentu, kamber,

    resort tur lo gosa di djeatrobe. E snnan di entra-da di LGB no ta keda paCTB, pero ta bai pa komu-nidat kompleto por gosadi dje, na momentu ku eturista bishit nos pais, abase di e propagandananku ta hasi den eksteriorpa Krsou. CTB semperta purba yega na esun kutin di paga impuesto via evehkulo i sistemanan kunan tin.

    E sede prinsipal di e ofisina di turismo na Pietermaai 17.

    Den e rki aki na ofisina di CTB bishitantenan por haa bastante

    informashon tokante nos isla.

    Logeer Gasten belasting (LGB) ta 7% i for di 2010 tur hotl

    i apartamentu mester pagu. Te na 2009 ta hotl so tabatapagu. Tur hotl estables na Krsou mester a paga e 7% ei.

    Tabatin algun hotl ku a haa eksonerashon i esei ta den kuadro ku

    nan ta mar na sierto kadena i pa atra invershonistanan tabata duna e

    eksonerashonnan ei. Ta un hotl so tin eksonerashon ainda. Pa sobr,

    for di 1 yanari 2010 tur hende ku ta hr akomodashon, sea apartamentu,

    kamber, vila, bngalo f hotl mester paga e Logeergastenbelasting di 7%.

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    15/20

    1515

    Stimul kreatividat den tim;

    esei ta tarea di e lider

    Bo tim tin problema pa bini ku idea-nan nobo? Bo tim tin e pensam-entu tradishonal i ta ninga di bini

    ku ideanan inovativo? Bo tim ta ningadi tuma riesgo? Hopi bia abo komo lidermes no tabatin oportunidat pa skohekada miembro di tim individualmente pamotibu ku kisas bo ta fungi komo liderdi un proyekto i bo ta traha ku diferentepersona ku no ta traha den bo empresa,pero ku si direktamente bo tin haberkun pa desaroy e proyekto. Komo liderdi e tim bo tin ku sia konos miembro-nan di bo tim pa logra loke bo kier. Emanera kon bo ta maneh kada miembrodi e tim ta bas riba nan personalidati karakter i esaki por yuda saka af epotensial kreativo di bo tim. Bo no tin kufaya den e parti aki pa motibu ku e por tadeterminante pa ksito di bo tim i e tinsu karga kun.

    Pa bo tin un tim kreativo den akshon bomester:

    Sru pa variashon den e timE karakterstikanan pa ta kreativo ta hopikontradiktorio i kasi nunka bo ta haa unpersona ku tur atributo pa ta kreativo. Ta

    esaki ta e motibu ku formamentu di tim tahopi importante awendia pa motibu ku bo

    por saka muchu mas for di un tim kreativokompar ku un persona so ku ta kreativo.Pa bo tin un resultado satisfaktorio, bo tinku tira un bista den bo grupo i wak kenta e personanan ku ta forma bo tim. Botin ku sigur ku bo tim tin tur e abilidat iatributonan ku por yuda produs ideanankreativo.

    Skohe ekspertonan variUn tim vari ta un tim ku tin diferentepensamentu for di diferente perspektiva.Hopi biaha un tim ta konsist di hendenanku e mesun konosementu. Esaki ta buta kutur pensamentu ta bini di un banda so. Turhende tin e mesun perspektiva i ta buta kusolushonnan ta sali for di e mesun direk-shon. Pa e motibu ei bo mester di hendenanku diferente rea di espesialidat i konose-mentu amplio riba un tereno. Naturalmentenan konosementu mester tin konekshonku otro pa di e forma ei nan komplementotro. Por ehmpel, pa ehers un proyektodi produkshon, bo mester di eksperto gr-fiko, eksperto riba tereno di komunikashon,eksperto riba e parti di benta i merkadeo,eksperto finansiero. Kada un ku nan kono-

    sementu ta hasi e proyekto bira realidat.

    Maneh konfliktoE echo ku bo ta pone diferente pensamentuhuntu den un tim, tin bia por result den unkonflikto. E tarea di abo komo lider ta pavigil e situashon i puntra bo mes te kon leue desakuerdo ta pa motibu di kreatividat fn. Loke si bo por hasi ta buta miembronandi tim skucha otro su pensamentu i punto dibista. Na mes momentu bo mester prevenkonflikto pa kosnan no bira personal. Denun tim kreativo konflikto por ta algu bon pamotibu ku e ta hasi ideanan mas skrpi i e

    ta subi e energia di diskushon. Abo komolider tin ku sia distingu konflikto kreativopositivo for di konflikto kreativo negativo.

    Stipul normanan di grupoNormanan di grupo stipul delant no tapreven tur konflikto di tuma lug peroora tin frikshon bo por bai wak bk ribanan i por refer miembronan di tim pabai bk riba e norma i reglanan di kon-dukta i esaki por restour un sentidodi identidat di tim ku por hasi konfliktokambia den algu supstansial i produktivo.

    Determin un forma dipremiashon

    Kreatividat por flores si tin un motibublido pakiko kada miembro di e tim ta s intiku e tin ku hasi su esfuerso pa ta kreativo.Ta lgiko ku un grupo ku ta kans i fadno por pensa kreativo. Premiashon ta yudarefresk energia kreativo. Tin diferentemekanismo di premiashon pa yuda unhende sinti su mes motiv i ku energia pata kreativo.

    Premiashon por ta den forma di: Rekonosementu duna elogio na e

    individuo den e grupo f e grupo ku ta

    kreativo. Kntrl duna un grupo f individuo echns di tuma desishon f eskoho ku taafekt nan f duna e grupo rekursonanku e mester pa ehekut un proyekto.

    Selebrashon elogi por ehmpel unprodukto/ servisio nobo eksitoso dor dihasi un fiesta.

    E lider su rl ta di guia e tim i laga kadahende sinti nan mes konfortabel ku e fun-shon ku nan tin den e tim. Esaki ta yudastimul e grado di kreatividat tambe bandadi tur otro kos ku ta hunga un rl. Hopilider ta duna splikashon masha amplio konimportante kreatividat ta, pero nan no sakon pa stimul esaki. Komo lider bo tin kukrda ku si abo no duna bo granito pa yuda

    e tim desaroy, esaki no ta bai di su mes.Hasi e ehersisionan ariba menshon i lo boripar kambio den aktitut di bo tim.

    Si bo kier sa mas informashon di e tpikoaki por tuma kontakto ku InnovatieCen-trum Curaao na 737-1360 f via di [email protected]. Tambe e artkulo aki ta apa-res riba nos wpsait www.icc.an.

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    16/20

    1616

    Eventonan internashonal

    Website ku informashon balioso

    www.betterbudgeting.comE website aki ta yuda bo traha bo presupuesto, ta duna konseho

    i guia pa traha i keda den presupuesto.

    www.businessinsider.comE website aki ta duna 10 empresario ku ksito. Lesa nan historia i risib

    alabes algun tep.

    www.professionalplanner.nlWebsite pa plania situashon finansiero di bo empresa.

    www.sbaer.uca.eduE website aki ta duna diferente artkulo tokante avanse nan di empresa chik.

    www.simmalieberman.com/articles/managechange.htmlEmpresario bo tin idea di bin ku kambio den bo empresa? E website aki lo duna

    bo tep pa por maneh e trahadnan durante e proseso di kambio.

    www.zeromillion.com/personaldev/success-plan.htmlBishit e website aki pa por haa sa kon pa traha un plan eksitoso.

    www.simmalieberman.com/articles/tipsentrepreneurs.htmTep interesante pa empresarionan.

    www.itbusinessedge.comTep hopi interesante ku bo mester sa na momento ku bo ta bai

    un reunion pa un proyekto.

    www.entrepreneur.com/article/220267Empresario bo ta interes pa habri un empresa di consulting. E website

    aki ta duna bo tep interesante pa tene kuenta kun.

    www.gaebler.com/Setting-and-Achieving-Goals.htmUn artkulo hopi interesante pa sa kon pone bo metanan i kiko pa hasi pa por

    logra nan.

    SptmberNATURAL PRODUCTS EXPOYOUR SOURCE FOR NORTH AMERICAN NATURAL PRODUCTSBaltimore MD Merka, 21 24 sptmberLug: Baltimore Convention CenterWebsite: www.expoeast.com

    AUTOCLSSICO 2011International Classic and Vintage Automobile and Motorcycle ExhibitionPorto Portugal, 30 sptmber 2 ktoberLug: Exponor, 4450-617 Lea da PalmeiraWebsite: http://www.eventosmotor.com

    ktoberSAIE 2011International Building ExhibitionBologna Italia, 5 8 ktoberLug: Bologna Exhibition CentreWebsite: http://www.saie.bolognafiere.it/

    Fruit AttractionFruit and Vegetables Trade ShowMadrid Spaa, 19 21 ktoberLug: Ifema - Parque Ferial Juan Carlos IWebsite: http://www.ifema.es/ferias/fruit/default.html

    Wellness World Exhibition 2011Exhibition devoted to Fitness, Diet, Spas and Beauty TreatmentsMilan Italia, 21 25 ktober 2011Luga: Fiera Milano Nuovo PoloWebsite: http://www.host.fieramilano.it/hotelspa-emotion/

    NovmberTOP FRANCHISE MDITERRANE 2011Franchising ExpoMarseille Fransia, 14 15 novmberLuga: Palais de la BourseWebsite: http://www.topfranchisemed.fr/

    PET-VET 2011Pet Congress for Vets and Vets's Assistants with accompanying Trade

    ExhibitionStuttgart - Alemania, 26 27 novmberLug: New Stuttgart Trade Fair CentreWebsite: http://www.petvet.de/

    SSW EUROPE 2011Stainless Steel World Conference & ExpoMaastricht Hulanda, 29 novmber 1 desmberLug: MECC MaastrichtWebsite: http://www.stainless-steel-world.net/

    Desmber

    AF / L' ARTIGIANO IN FIERA 2011International Crafts Selling ExhibitionMilan Italia, 3 11 desmberLug: Fiera Milano Nuovo PoloWebsite: http://www.fiera-artigianato.com/ita/index.php

    POWER-GEN INTERNATIONAL 2011International Meeting of Electric Power Producers, Independent PowerProducers, Co Generation Plants, Waste-to Energy PlantsLas Vegas Merka, 13 15 desmberLuga: Las Vegas Convention CenterWebsite: http://www.power-gen.com/index.html

    FESTIVAL DE LA INFANCIA Y LA JUVENTUD 2011Children & Youth Festival

    Barcelona, Spaa, 27 desmber 2011 1 yanari 2012

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    17/20

    Oportunidatnan di negoshi

    Publikashonnan nobo

    E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara

    di Komersio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento.

    E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi

    investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di

    dokumento relashon ku komersio riba merkado mundial.

    Resientemente nos a risib e siguiente

    publikashonnan den nos biblioteka na Sentro

    di Informashon Komersial:

    - Coaching Coaching & Carriere Extra Editie 2011- Marine Propulsion The journal of Shipsengineering systems June/Ju;y 2011

    - Central Statistical Ofce Report on EducationStatistic 2005/2006

    - Central Statistical OfceReport on CrimeStatistics 2007

    - Central Statistical Ofce Report on crimeStatistics 2008

    - Central Statistical OfcePopulation and VitalStatistics Report 2006

    E orarionan di apertura di e biblioteka ta di

    djaluna te i ku djabirn di 8 or di mainta te

    4 or di atardi.

    Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke

    pone den e rbrika aki f pa mas informashontokante di un di esnan menshon, tuma kontaktoku Sentro di Informashon Komersial di Kmara diKomrsio na telefn 461-3918, faks: 461-5652 fe-mail nos na businessinfo@curacao-chamber.

    an

    1717

    .

    Ta bendeTa bende un edifisio ku por usa komo ofisina. Tin 3 unidat den e edifisio ku e doopor hr. E edifisio tin un grandura di 1620m2

    Ta Hr2 piso di un edifisio den Punda, 60 m2 kada un. Por hr un parti f henter e

    edifisio. Hopi interesante pa personanan ku ke hasi negoshi den e rea di Punda.

    Ta BuskaTa buska un persona f instansia ku por traha ku piedrapresioso.

    Lokal

    Empresa ta buska distribuid pa produkto NaturalCvan Internashonal ta buska distribuid pa nan Produktonan natural manerae.o.: Vitamina i Mineral.

    Tel: 970-535-0128E-mail:[email protected]: www.cevan.com

    Motive Products ta buska distribuidMotive Products tin un produkto ku un persona so por bleed su brake. E taun mtodo inovativo.Tel: 408-846-8800E-mail: [email protected]: www.motiveproducts.com

    Ta buska distribuid pa bende produktonan ku ta suave pa medioambiente.Oileater ta un produkto a base di awa ku ta limpia i kitazetaE-mail: [email protected]: www.oileater.com

    Scar Heal Inc. ta buska distribuid pa su produkto ku ta kita sikatris,resQMe.E produktonan aki ta lo ltimo pa trata sikatris i kueru sin tin mester di sirugia.

    Tel: 1-805-568-0227Faks: 1-805-568-0228E-mail: [email protected]: www.resqme.com

    Monaco International ta buska distribuid pa Lipstik di Kfi.E lipstik di Kfi ta un produkto di kalidat ku ta bin den seis diferente kol ku tasmak i hole kfi.Tel: 631-744-3277Faks: 631-849-2071E-mail: [email protected]: www.lipstickbymonaco.net

    Internashonal

    KU

    RSONAN

    DI:

    KMARA DI KOMERSIO TA

    ORGANIS

    Tpiko: Keys to Success in the New Global WorldFecha: 12, 19, 26 sptmber & 3 ktober 2011Preis: 100,= florin pa personaIdioma: Papiamentu/ English

    Tpiko: Kumins bo mes negoshi! Un bon komienso tagarantis ksito sigur!

    Fecha: 13 & 15 sptmber 2011Preis: 80,= florin pa personaIdioma: PapiamentuOnderwerp: Enkele aandachtspunten bij overeenkomstenDatum: 14 sptmber 2011Prijs: 40,= florin pa personaTaal: Nederlands

    Tpiko: Kiko nos por hasi pa subi benta? (Merkadeo)Fecha: 20 & 22 sptmber 2011Preis: 80,= florin pa personaIdioma: Papiamentu

    Tpiko: Formanan HurdikoFecha: 21 sptmber 2011Preis: 40,= florin pa personaIdioma: Papiamentu

    Tpiko: Kon ta hasi marktonderzoek (sondeo di merkado)Fecha: 27 & 29 sptmber 2011Preis: 80,= florin pa personaIdioma: Papiamentu

    Onderwerp: Uw eigenbedrijf succesvol beginnenDatum: 10 & 12 oktober 2011Prijs: 80,= florin pa personaTaal: Nederlands

    Tpiko: Bo ke ta un bended eksitoso?Fecha: 11 & 13 oktober 2011Preis: 80,= florin pa personaIdioma: Papiamentu

    Tur kurso ta tumalug den Ouditorio diKmara di Komrsio,Kaya Junior Salas 1.

    Pa registrashon iinformashon yama na

    nos Sentro diInformashon na

    telefn 461-3918. Pa elista kompleto bishit

    nos websitewww.empresachiki.com

    REGISTRASHON IPAGO DELANTA TA

    OBLIGATORIO

    KUPONAN TALIMIT.

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    18/20

    1818

    Eksitoso mishon komersial Panam - KrsouTipo di negoshi i

    produktoEntre e negoshinan kutabatin representashon nae interkambio aki tabatinfor di Panam empresananspesialis den produkshoni benta di fruta i berdu-ra fresku, di produktonan

    deriv di fruta, produktor-nan di keshi, grano, likor,karni proses i empak-et, kompanianan spesi-alis den produkshon disnknan manera tequeo,di sousnan trah di produk-to natural i kompanianan spesialis den karga, logs-

    tika i konsolidashon.

    Variashon amplio ipreis haltu

    Ya riba dia di nan yegadafor di Panam, dia 20 diougsts, e delegashon abishit diferente supermer-kado. E loke den lia-nan general e bishitantea ekspres ta ku nos islakonos un oferta suma-mente vari di produktodi kua hopi ta di bon kali-dat. Den e mesun rosea

    nan a ekspres komo nanpunto di bista ku tin hopiespasio pa trese produktodi kalidat for di Panam, napreisnan muchu mas bara-ta pa e konsumid ku loketa e kaso aworak; eseita konta prinsipalmente paloke ta trata produktonandi konsumo importante pae Yu di Krsou por komemas sal , ma n e r afruta i br- d u r afresku.

    RekoridoRiba djadumingu atardiOfisina di Turismo di Kr-sou (CTB) a ofres e del-egashon di Panam un al-muerso i un rekorido di nosisla, pa nan por a konosmas di nos isla i alabespa ta deskans i relahpa e kumbre di su djalunamainta i e dianan intenso diinterkambio i di negoshi ku

    mester a sigui e sobr partidi siman.

    KumbreSeguidamente riba djalunadia 22 di ougsts, partimainta, a tuma lug naHotl Hilton Curaao unkumbre komersial ku akonta ku presentashon didiferente dignatario i re-presentante di instansian-an empresarial. Na inisiodi e kumbre a hiba palabraseor Ivan Moreno Jr., visepresidente di Kmara diKomrsio i Industria di Kr-sou. El a gradis e bishi-tantenan pa e eskoho ku

    nan a hasi pa bin Kr-sou. Sr. Moreno

    a ekspresalabes e

    deseo ku e okashon lohabri posibilidatnan noboi fruktfero di hasi negoshientre e dos paisnan. SeorMoreno a para ketu tambena e echo ku ya for di ini-sio di siglo 20, hopi Yu diKrsou a bai traha i a kedabiba na Panam ku ta hasi

    e lasonan entre e dos pais-nan unu histriko.

    Minister El HakimMinister. Nasser El Hakim,enkarg ku e kartera diekonomia di Krsou, aenfatis ku mbos paispor benefisi di lasonan dikomrsio ku por estable-s i tambe ku e merkadoKrsou por ta balioso paPanam. Mas aleu e mi-nister a elabor entre otroriba nos infrastruktura dikomunikashon i teknologia,nos institutonan finansieroi tambe Krsou su posi-shon den Karibe. Minister

    El Hakim a menshon kutin hopi posibilidat ku por tamutuamente benefisioso, iku e ke bishit na Panampa sigui deliber riba esaki.

    Representante diembahadanan

    Un otro dignatario ku hibapalabra ta seora ArlineGonzalez Costa, e emba-hador di Panam ku ofi-sina na Trinidad & Tobago.kende ta. Seora Jennyvan Haren, agregadokomersial di Embahada diReino Hulandes na CostaRica kende tin su ofisinana Panam, a bisa kudespues di enkuentronanentre embahador Bonzel iMinister El Hakim a kedatene kontakto ku regulari-dat den kua e dos dignatar-ionan a papia hopi riba e.o.oumento di preis. SeoraVan Haren na nmber disu embahador a ekspresku tantu Kmara di Komr-sio i Industria di Krsou,komo minister El Hakimta hasi un bon trabou i kunan di nan parti lo hasitur loke ta na nan alkansepa duna asistensia na esektor komersial di mbospais. Un otro bon notisiaku seora Van Haren atrese dilanti ta ku gobir-

    nu na Hulanda a tuma edesishon ku e aa aki meslo habri un embahada diReino Hulandes na Pa-nam mes.

    Representashon digobirnu di Panam

    Lisensiado seor. Ricar-do Barnett di Ministeriodi Komrsio i Industria diPanam, promotor di eks-portashon di e Vise Mi-nisterio di Komersio Eks-terior di Panam, a duna

    Di dia 20 pa 23 di ougsts Kmara di Komrsio i Industria di Krsou

    a risib un delegashon komersial for di Panam en koperashon

    estrecho ku Ministerio di Komrsio i Industria di Panam. Na e

    apertura tabatin diferente bishitante di rango haltu representando nan pais.

    Meta di e bishita tabata pa trese mundu empresarial di Panam i Krsou

    mas serka di otro i sondea posibilidatnan pa mas i mih negoshi entre

    empresanan di e dos paisnan. E enkuentronan mester a sirbi tambe pa

    ekspand lasonan entre e dos paisnan den e sentido mas amplio di palabra.

    Skirbi pa: Farley I Lourens

    Match making 2

    LicBa

    rnettirep

    GomezS

    hipping

    GiovanniMelforkusuanlisis

    Oudiensia

    Busin

    ess2

    Bus

    iness

    Match making

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    19/20

  • 8/2/2019 Empresa Chiki September 2011

    20/20

    donan manera Krsou.

    OportunidatnanSeor Giovanni Melfor diM&M Consultants a dunaun presentashon den kuael a splika i ilustr indika-dornan ekonmiko. Tambeel a mustra pa ki sumanan

    Krsou ta import for die diferente merkadonan iku ki tipo di produktonan.Alabes el a inform diestadstika, prinsipalmenteriba e loke Krsou ta impor-t na fruta i brdura for didiferente parti di mundu.Ku su presentashon seorMelfor a duna e bishitan-tenan un mih bista ribakiko ta tuma lug denimportashon na Krsou iunda por tin oportunidat dinegoshi pa empresanan diPanam pa hasi negoshiku Krsou.

    Presentashon

    produkto spesfikoNa klousura ingenie-ro Minor Rojas a ilustre parti di produkto di unforma hopi humorstiko. Ela konta ku ta te ora el bindi bishita aworak na Kr-sou el a haa sa ku e tinyu aki, ku e no tabata sames di nan i ku nan tabataden mal estado. Ora kuel a gana tur esnan pre-sente pa su storia el bisaku na e kompania Tropi-cal Queen, pa kua e tatraha na Panam, nan taprodus i eksport anasa(pia), pero ku nunka nanno a eksport pa Krsou ninan tabata sa tampoko kuta konsum e anasanan diTropical Queen na Krsou.El a konta ku e echo kue anasa tin di pasa asinatantu tempu i bulta pa eyega serka e konsumidna Krsou ta pone ku oraku e yega aki ya e no taden e mih di kondishonmas. Ta bini aserka ku erekorido i intermediarionanta hasi ku e preis pa kon-sumid ta bira mas haltuen komparashon ku e preispa kua nan ta bende anasaku kumpradnan na Pa-nam. Finalmente a serae mainta di e kumbre kuseor Rojas a krta dos

    anasa pa tur hende pre-sente komprond kiko etabata ke splika di e estadodi e loke el a yama di unforma chistoso, su yunan.

    Networking imatchmaking

    Despues di almuerso ebishitantenan a haa eoportunidat pa bai na algunkompania importad akina Krsou i den oranan dianochi Kmara di Komr-

    sio a ofres un evento dinetworkingna Hotl Hiltonpa e delegashon topa ipapia ku algun empresariolokal. Riba djamars tambetabatin posibilidat di match-

    making den parti di dia iparti anochi e delegashontabata liber pa skohe kikonan kier a hasi pa preparpa nan biahe pa Aruba sumanis.

    Un mishon eksitosoFinal di kuenta tur a grade-s pa e hospitalidat di noskomunidat en general i abisa ku na nan punto dibista Kmara di Komrsio

    a hasi un bon trabou i ku eorganisashon di e mishontabata na nivel i ku e perkurpa nan estadia tabata unumemorabel i fruktfero.

    2020

    BOOK AND CHECK-IN ONLINE ATWWW.FLY-INSELAIR.COM,

    INSELAIR TICKET OFFICES 737 0444 OR AT YOUR LOCAL TRAVEL AGENT

    ArubaCuraaodeparture departuredeparture departure

    Curaao Bonaire

    INSELAIR INTRODUCES7X ABC

    07:50***

    09:40

    14:15

    15:55

    18:15

    20:10

    22:10

    07:00**

    08:45

    13:20

    15:00

    17:20

    19:15

    21:15

    08:10

    12:10

    13:40

    16:15

    18:25*

    20:10

    22:25

    07:00

    11:00

    12:30

    15:10

    17:15*

    19:00

    21:15

    * no fight on Wednesday

    ** Wednesday departure at 06.55

    *** Wednesday departure at 07.45

    Eksitoso mishon komersial Panam - Krsou

    Bingham splikando logstika.Bingham & Rojas splikando e

    proseso di anasa


Recommended