FAKULTET ZA SPORT I FIZIČKO VASPITANJE...

UNIVERZITET CRNE GORE

FAKULTET ZA SPORT I FIZIČKO VASPITANJE - NIKŠIĆ

Jelena Šofranac

ANALIZA ANTROPOMETRIJSKIH DIMENZIJA TIJELA I

EKSPLOZIVNE SNAGE DONJIH EKSTREMITETA KOŠARKAŠA I

ODBOJKAŠA ISTOG UZRASTA

(Završni rad)

Nikšić, 2016. godine

ii

UNIVERSITY OF MONTENEGRO

FACULTY FOR SPORT AND PHYSICAL EDUCATION - NIKSIC

Jelena Sofranac

ANALYSIS OF THE ANTHROPOMETRIC DIMENSIONS OF

BODIES AND EXPLOSIVE POWER OF THE LOWER LIMBS OF

BASKETBALL AND VOLLEYBALL PLAYERS OF THE SAME AGE

(Final paper)

Niksic, 2016th year

iii

PODACI I INFORMACIJE O STUDENTU

Ime i prezime: Jelena Šofranac

Datum i mjesto rođenja: 24. 11. 1986. godine na Cetinju

Naziv završenog osnovnog studijskog programa i godina diplomiranja: Osnovne

akademske studije – Fizička kultura, 2015. godine

INFORMACIJE O ZAVRŠNOM RADU

Naziv postdiplomskog studija: Akademske postdiplomske specijalističke studije –

Fizička kultura.

Naslov rada: Analiza antropometrijskih dimenzija tijela i eksplozivne snage

donjih ekstremiteta košarkaša i odbojkaša istog uzrasta

Fakultet na kojem je rad odbranjen: Fakultet za sport i fizičko vaspitanje u

Nikšiću

UDK, OCJENA I ODBRANA ZAVRŠNOG RADA

Datum sjednice Vijeća fakulteta na kojoj je prihvaćena tema: ________________

Datum prijave završnog rada: _______________________

Komisija za odbranu rada - 1. Predsjednik komisije: Doc. dr Stevo Popović

2. Mentor: Prof. dr Rašid Hadžić

3. Član: Prof. dr Kemal Idrizović

Datum odbrane završnog rada: 26.12.2016.

iv

Sažetak

Cilj ovog istraživanja bio je da se utvrdi da li postoji statistički značajna

razlika u antropometrijskim dimenzijama tijela i nivou eksplozivne snage donjih

ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta. Na uzorku od 24 ispitanika

muškog pola, uzrasta 17 i 18 godina ± 6 mjeseci (12 košarkaša KK ,,Mladost“ i 12

odbojkaša OK ,,Budućnost“) primijenjeno je 9 mjernih instrumenata za procjenu

antropometrijskih dimenzija tijela i 3 mjerna instrumenta za procjenu eksplozivne

snage donjih ekstremiteta. Podaci dobijeni istraživanjem obrađeni su postupcima

deskriptivne statističke procedure, a razlike između košarkaša i odbojkaša provjerene

su T-testom za nezavisne uzorke.

Rezultati istraživanja pokazali su da ne postoji statistički značajna razlika u

antropometrijskim dimenzijama tijela između košarkaša i odbojkaša ni u jednoj od 9

varijabli. Kada je u pitanju eksplozivna snaga donjih ekstremiteta dobijena je

statistički značajna razlika u testu skok uvis iz mjesta (SVM) na nivou .01, gdje su

bolje rezultate pokazali odbojkaši. Rezultati ovog istraživanja mogu poslužiti

trenerima ovih klubova prilikom planiranja i programiranja trenažnog procesa.

Ključne riječi: antropometrijske dimenzije tijela, eksplozivna snaga donjih

ekstremiteta, košarkaši, odbojkaši

v

Abstract

The aim of this study was to determine whether there is a statistically

significant difference in the anthropometric dimensions of the body and the level of

explosive power of lower limbs between basketball and volleyball players of the same

age. In a sample of 24 male subjects, of age 17 and 18 ± 6 months (12 basketball

players of BC ,,Mladost" and 12 volleyball players of the VC ,,Buducnost") 9

measurement instruments were applied to assess the anthropometric dimensions of the

body and 3 measuring instruments to assess the explosive power of the lower limbs.

Data obtained in the survey were analyzed using descriptive statistical procedures,

and the differences between basketball and volleyball players were checked using T-

test for independent samples.

The research results showed that there was no statistically significant

difference in the anthropometric dimensions of the body between the basketball and

volleyball players in any of the nine variables. When it comes to the explosive power

of the lower limbs a statistically significant difference was shown in the test of

standing high jump (SHJ) at the level of .01, where better results were shown by

volleyball players. The results of this study can serve trainers of these clubs in the

planning and programming of the training process.

Key words: anthropometric dimensions of the body, explosive power of the lower

limbs, basketball players, volleyball players

vi

SADRŽAJ

1. UVODNA RAZMATRANJA .................................................................... 1

1.1 Odbojka ............................................................................................... 1

1.2 Košarka ................................................................................................ 2

2. TEORIJSKI OKVIR RADA ...................................................................... 4

2.1 Definicija osnovnih pojmova .............................................................. 4

2.2 Pregled dosadašnjih istraživanja ......................................................... 5

3. PROBLEM, PREDMET I CILJEVI ISTRAŽIVANJA ............................. 8

4. HIPOTEZE ISTRAŽIVANJA ................................................................... 9

5. METOD RADA ........................................................................................ 10

5.1 Tok i postupci istraživanja ................................................................. 10

5.2 Uzorak ispitanika ............................................................................... 10

5.3 Uzorak mjernih instrumenata ............................................................ 11

5.4 Opis mjernih instrumenata ................................................................. 11

5.5 Statistička obrada podataka ............................................................... 18

6. INTERPRETACIJA REZULTATA ......................................................... 19

6.1 Rezultati deskriptivne analize ........................................................... 19

6.2 Rezultati komparativne analize ......................................................... 24

7. ZAKLJUČAK .......................................................................................... 27

Literatura .................................................................................................. 29

Biografija .................................................................................................. 31

1

1. UVODNA RAZMATRANJA

Zamisao ovog istraživanja je provjera onoga što je dosadašnja praksa

pokazala, a to je da, u većoj ili manjoj mjeri postoje određene razlike u tjelesnim

dimenzijama i motoričkim sposobnostima koje su tretirane u ovom istraživanju,

između košarkaša i odbojkaša i da na efikasnost realizacije testova indirekto i direktno

utiče mnogo faktora iz prostora ne samo motorike, nego i iz ukupnog antropološkog

statusa.

1.1 Odbojka

Igre sa loptom, koje su donekle slične odbojci, susreću se kod mnogih naroda.

Današnji vid odbojke stvorio je William G.Morgan, 1895., nastojeći da spoji elemente

košarke, bejzbola, tenisa i rukometa. Naime, njegov cilj je bio da kreira novu igru za

učenike kako bi imali manje kontakta nego u košarci i kako bi održao kontinuitet

rada u zimskim mjesecima. Prvobitno je nosila naziv Mintonette da bi tek kasnije

dobila sad već prepoznatljivo ime odbojka, a u svijetu poznata kao volleyball. Iako je

relativno mlada sportska igra, odbojka dobija veliki broj poklonika.

U savremenoj klasifikaciji sportskih aktivnosti, odbojka pripada grupi

aktivnosti složenog karaktera. Savremena odbojka zahtijeva maksimalnu

pripremljenost igrača. U tom kontekstu, odbojkaši moraju da posjeduju razvijen nivo

psihičkih i fizičkih sposobnosti, prije svega onih koji znatno utiču na uspješnost u

odbojkaškoj igri. Obilježja odbojke kao sportske aktivnosti su razna dinamična

kretanja koja obiluju promjenama brzine, ritma, intenziteta i smjera kretanja

prouzrokovana tokom igre. Odbojka kao kineziološka aktivnost pozitivno utiče na

razvoj motoričkih sposobnosti kao što su: eksplozivna snaga, repetitivna snaga,

brzina, koordinacija pokreta. Jedan od osnovnih ciljeva treniranja odbojkaša je da se

eksplozivna snaga "ugradi" u biomehaničku i druge strukture odbojkaških tehnika.

Eksplozivna snaga se u odbojci najčešće manifestuje u skokovima i smečiranju.

Odbojka pripada grupi visoko - intenzivnih intermitentnih sportskih igara

(engl. HIIE – High-Intensity Intermittent Exercise), koje karakterišu višestruki kratki

2

periodi visokointenzivnih eksplozivnih kretnji, razdvojenih periodima kratkog

odmora, tokom kojih se sportista u manjoj ili većoj mjeri oporavlja. Kao i kod ostalih

sportskih igara, odnosno timskih sportova, uspjeh u odbojci zavisi od mnoštva

kompleksnih i međusobno povezanih faktora.

1.2 Košarka

Košarka je anaerobno-glikolitička aktivnost koju obilježava velika količina

ponavljajućih brzinsko-eksplozivnih kretnih struktura izuzetno visokog intenziteta

(Erčulj, Dežman, Vučkovič, Milič, 2002). Aktivnosti visokog intenziteta u košarci

sastoje se od eksplozivnih ubrzanja nakon kojih često slijede brza zaustavljanja, a pri

tome igrači vrlo rijetko, gotovo nikada, postižu maksimalnu brzinu kretanja. Najveći

dio energetske potrošnje kod košarkaša usmjeren je na savladavanje inercionih sila.

Upravo su eksplozivnost, brzina i agilnost motoričke sposobnosti koje odlikuju

vrhunske košarkaše (Trninić, 2006) i od presudne su važnosti za uspjeh u modernoj

košarci. Ove motoričke sposobnosti karakterišu anaerobni alaktatni energetski

mehanizmi jer su to aktivnosti u kojima se u kratkom vremenu (1/4 sekunde) izražava

maksimalna sila. Ipak, napad u košarci traje 24 sekunde što nalaže produženu

intenzivnu aktivnost ekipe i to, nerijetko, vezano po dva ili više promjena napada i

odbrane što aktivira i anaerobne laktatne energetske mehanizme. Stoga mozemo

zaključiti da košarka spada u anaerobne sportove u kojima se izmjenjuju laktatna i

alaktatna energetska komponenta. Košarkaši tokom 40 minuta trajanja utakmice pređu

4 500 do 5 000 m s različitim vrstama kretanja (promjene smjera i pravca kretanja,

trčanja, driblinzi, odbrambena kretanja, skokovi) i s različitim promjenama brzine. U

gotovo svim aktivnostima košarkaša snaga, agilnost i ubrzanje imaju veoma značajnu

ulogu u uspješnosti bavljenja ovim sportom (Trninić, Dizdar, 2000; Cronin, McNair,

Marshall, 2003).

Antropometrijske dimenzije košarkaša su povezane sa igračkim pozicijama i

pojedinačnim uspjehom igrača, timskim uspjehom i vještinom izvođenja (Bale, 1991).

Tjelesna visina košarkaša u najvećoj mjeri određuje njegovu poziciju u timu, tako da

visoki igrači najčešće igraju blizu koša, a niži igrači dalje od koša (Bale, 1991).

Postoje i izvjesna odstupanja od ovog pravila i to najčešće takva da izrazito visok

3

igrač igra više na spoljnim pozicijama ili i na spoljnim i unutrašnjim (univerzalni

igrači). Rijetke su situacije da niži igrač igra blizu koša. Kompozicija tijela košarkaša

govori o sastavu njegovog tijela i izražava se kroz procentualni udio, prije svega,

masnog, mišićnog i koštanog tkiva, sa akcentom na masno tkivo. Masno tkivo

predstavlja balast. Smatra se da košarkaši treba da imaju oko 10 odsto (i manje)

masnog tkiva (Foran, 1994).

4

2. TEORIJSKI OKVIR RADA

2.1 Definicija osnovnih pojmova

Pod antropometrijskim dimenzijama tijela čovjeka podrazumijevaju se

procesi rasta i čovjekovog razvoja. Faktorskim pristupom sa znatnom sigurnošću se

može tvrditi da je antropometrijski prostor u suštini četvorodimenzionalan, a to znači

da se može govoriti o modelu strukture antropometrijskih karakteristika, koji se

sastoji od sljedeća četiri faktora:

L – longitudinalna dimenzionalnost skeleta, odgovorna za rast kostiju u dužinu,

T – transverzalna dimenzionalnost skeleta, odgovorna za rast kostiju u širinu,

V – volumen i masa tijela, odgovoran za ukupnu masu i obime tijela,

M – potkožno masno tkivo, odgovoran za ukupnu količinu masti u organizmu

(Malacko i Rađo, 2004).

Longitudinalna dimenzionalnost skeleta odgovorna je za rast kostiju po dužini

i za sve longitudinalne (dužinske) mjere, bez obzira da li se radi o kostima vertikalne

ili horizontalne ravni (Kurelić i sar. 1975).

Transverzalna dimenzionalnost skeleta odgovorna je za rast skeleta u širinu,

naročito zglobova, kostiju karličnog i ramenog pojasa (Kurelić i sar. 1975).

Volumen i masa tijela definisana je masom tijela i njenim obimima. Na ovu

dimenziju uglavnom veći uticaj imaju egzogeni faktori, među kojima posebno mjesto

zauzima sistematsko tjelesno vježbanje (Kurelić i sar. 1975).

Potkožno masno tkivo odgovorno je za sve mjere kožnog nabora. Uticaj na

njega, uglavnom, imaju egzogeni faktori, i to prije svega ishrana, sistematsko tjelesno

vježbanje i režim života. Uticaj endogenih faktora je u nešto manjoj mjeri (Kurelić i

sar. 1975).

Motoričke sposobnosti su one sposobnosti čovjeka koje učestvuju u rješavanju

motornih zadataka i uslovljavaju uspješno kretanje, bez obzira da li su stečene

treningom ili ne (Malacko i Rađo, 2004). Jedan od najviše citiranih modela latentnog

motoričkog prostora čovjeka je model Zaciorskog (1975). Pomenuti autor je izdvojio

5

sedam esencijalnih fizičkih svojstava sportiste (snagu, brzinu, izdržljivost,

koordinaciju, ravnotežu, preciznost i gipkost) i u okviru svake motoričke sposobnosti

definisao nekoliko oblika njenog manifestovanja.

Eksplozivna snaga predstavlja sposobnost sportiste da za najkraće moguće

vrijeme proizvede najveću moguću silu (Zatsiorsky i Kraemer, 2009).

2.2 Pregled dosadašnjih istraživanja

Stojanović, Nikolić i Nešić (2006) izvršili su istraživanje sa ciljem da se

ispita uticaj antropometrijskih karakteristika na manifestaciju eksplozivne snage

(skočnosti). Organizovano je eksperimentalno istraživanje na uzorku od 40

odbojkaša uzrasta 13 godina. Za potrebe ovog istraživanja primijenjeno je 9

testova antropometrijskih karakteristika, koje su činile prediktorski sistem

varijabli. Za procjenu eksplozivne snage primijenjena su tri testa. Podaci su

obrađeni deskriptivnom i regresionom analizom.

Na osnovu rezultata istraživanja i diskusije pouzdano se zaključilo da

primijenjeni sistem antropometrijskih karakteristika, kao prediktor, ima značajan

uticaj na manifestaciju eksplozivne snage kod odbojkaša uzrasta 13 godina,

odnosno, da je moguća sigurna prognoza rezultata u testovima eksplozivne snage

na osnovu mjera antropometrijskog statusa ispitanika.

Selmanović (2007) je sproveo istraživanje na uzorku od 125 učenika, muškog

pola, u dobi od 11 godina. Ispitanici su podijeljeni u dvije eksperimentalne i jednu

kontrolnu grupu. Prvu eksperimentalnu grupu (N=45) činili su ispitanici koji su uz

redovnu nastavu TZK-a bili uključeni u dodatni čas baziran samo na elementima igre

odbojke. U drugoj eksperimentalnoj grupi (N=38) ispitanici su uz redovnu nastavu

TZK-a odrađivali dodatan školski čas baziran na elementima igre košarke. Grupa koja

je imala status kontrolne grupe (N=42) uz redovnu nastavu nije bila uključena ni u

kakvu dodatnu vrstu sportskih aktivnosti. Na ispitanicima se u dva navrata, u

vremenskom razmaku od 9 mjeseci, provjerilo 13 morfoloških i 12 motoričkih

testova. Uzorak morfoloških varijabla je sastavljen tako da pokrivaju četiri hipotetske

6

latentne antropometrijske dimenzije: longitudinalnu dimenzionalnost skeleta,

transverzalnu dimenzionalnost skeleta, voluminoznost tijela i potkožno masno tkivo.

Za procjenu motoričkih sposobnosti poslužio je skup mjernih instrumenata koji

obuhvataju: eksplozivnu snagu, repetitivnu snagu, statičku snagu, koordinaciju,

fleksibilnost i frekvenciju pokreta rukom.

Na osnovu cjelogodišnjeg rada generalno je dokazano da su: 1. kineziološki

tretmani u interakciji s djelovanjem faktora rasta i razvoja izazvali značajne

kvantitativne promjene u morfološkim i motoričkim obilježjima entiteta u sva tri

oblika rada; 2. eksperimentalni programi košarke i odbojke izazvali su značajnije

pozitivne rezultate u području motoričkih sposobnosti nego u prostoru morfoloških

karakteristika; 3. najefikasniji utjecaji kinezioloških tretmanana motorički prostor

utvrđeni su u eksperimentalnoj grupi – košarka, za kojom slijedi eksperimentalna

grupa - odbojka te, na kraju, kontrolna grupa ispitanika.

Krsmanović i Krulanović (2008) su na uzorku od 60 učenika muškog pola

starih 17 godina (+- 6 mjeseci) različitog sportskog usmjerenja (odbojka, košarka i

fudbal) izvršili antropometrijsko mjerenje 11 antropometrijskih parametara. Uzorak

varijabli činili su: Visina tijela, Tjelesna masa, Srednji obim grudnog koša, Obim

nadlaktice, Obim podlaktice, Obim natkoljenice, Obim potkoljenice, Kožni nabor

nadlakta, Kožni nabor leđa, Kožni nabor trbuha i Količina masnog tkiva %. Pored

toga, izvršeno je testiranje za procjenu motoričkih sposobnosti sa akcentom na

pojedine faktore snage (eksplozivna, repetitivna i statička). Antropometrijska

mjerenja izvršena su po metodi Internacionalnog biološkog programa, motorička

testiranja po uputstvu Kurelića i sar., i Metikoša i sar. Prvo su analizirani centralni i

disperzioni parametri varijabli a potom razlike između grupa multivarijantnom

analizom varijanse i analizom profila.

Ispitivane antropometrijske karakteristike ukazuju da postoji značajna razlika

između grupa, na što ukazuju MANOVA i diskriminativna (.000 i .000). Sprovedene

univarijantne analize potvrdile su očekivanja, da kod većine varijabli postoje izvjesna

a kadkad i značajne razlike, između grupa, najveća razlika kod varijabli:

longitudinalne dimenzionalnosi skeleta i mase i volumena tjela, a najveći doprinos

razlikama daju longitudinalna dimenzionalnost skeleta i potkožno masno tkivo

(koeficijent diskriminacije). Dobijeni rezultati su razumljivi jer su i sportisti pojedinih

sportskih grana djelimično selekcionisani i na osnovu nihove tjelesne grane. Isto tako

7

uočeno je da su po svojoj grani djelimično sličniji odbojkaši i košarkaši dok su razlike

veće u odnosu na fudbalere. U motoričkom prostoru na osnovu analiza MANOVE i

diskriminativne (.037 i .000) možemo konstatovati da postoji značajna razlika između

grupa. Na osnovu sprovedene univarijantne analize potvrdila su se očekivanja, da kod

većine varijabli postoje značajne razlike, između grupa. Najveća razlika kod varijabli:

repetativne i eksplozivne snage, a najveći doprinos razlikama daju repetitivna i

eksplozivna snaga (koeficijent diskriminacije).

Vukotić (2011) je sprovela istraživanje s ciljem da se utvrdi da li postoje

statistički značajne razlike u nivou antropometrijskih karakteristika i motoričkih

sposobnosti između sportista različitog sportskog usmjerenja (košarka i odbojka).

Istraživanje je sprovedeno na uzorku od 50 ispitanika, muškog pola, podijeljenih na

dva subuzorka: 25 dječaka članova Košarkaškog kluba „Sutjeska“ i 25 dječaka

članova Odbojkaškog kluba „Volley star“, iz Nikšića, starosne dobi od 13 do 15

godina. Odabrane varijable u ovom istraživanju hipotetski pokrivaju prostor

antropometrijskih karakteristika (12) i motoričkih sposobnosti (9). Za sve

primijenjene varijable u ovom istraživanju su izračunati centralni i disperzioni

parametri kao i mjere asimetrije i spljoštenosti. Primijenjen je T-test radi provjere da

li ima u sistemu primijenjenih varijabli statistički kvantitativnih razlika između grupa.

Za utvrđivanje razlika između grupe varijabli i grupe ispitanika primijenjena je

diskriminativna analiza (kvalitativne razlike).

Na osnovu dobijenih rezultata, može se zaključiti da kod primijenjenog

sistema antropometrijskih i motoričkih mjera postoje statistički značajne razlike u

kvantitativnim promjenama kod nekih antropometrijskih varijabli, ali ne i u

eksplozivnoj snazi. Na osnovu rezultata diskriminativne analize se može vidjeti da

nije došlo do kvalitativnih promjena kod sportista različitog sportskog usmjerenja u

antropometriskim karakteristikama i motoričkim sposobnostima. Međutim, prema

vrijednostima centroida grupa na diskriminativnu funkciju može se vidjeti da su

manje (slabije) vrijednosti imali odbojkaši u odnosu na košarkaše.

8

3. PROBLEM, PREDMET I CILJEVI ISTRAŽIVANJA

Problem ovog istraživanja je analiza antropometrijskih dimenzija tijela i

eksplozivne snage košarkaša i odbojkaša.

Predmet ovog istraživanja su odbojkaši i košarkaši juniorskog uzrasta,

odnosno njihove antropometrijske dimenzije tijela i eksplozivna snaga donjih

ekstremiteta.

Cilj ovog istraživanja je da se utvrdi da li postoji statistički značajna razlika u

antropometrijskim dimenzijama tijela i nivou eksplozivne snage donjih ekstremiteta

između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta.

U svrhu kvalitetnijeg ostvarenja generalnog cilja, kao i u svrhu što preciznije

detekcije mogućih razlika, postavljeni su i sledeći parcijalni ciljevi:

- utvrditi da li postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim

dimenzijama tijela između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta,

- utvrditi da li postoji statistički značajna razlika u nivou eksplozivne snage

donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta.

9

4. HIPOTEZE ISTRAŽIVANJA

Na osnovu problema, predmeta i ciljeva ovog istraživanja, i na osnovu

dosadašnjih istraživanja, mogu se opravdano postaviti sljedeće hipoteze:

Hg0 – Ne postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama

tijela i nivoa eksplozivne snage donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša

istog uzrasta.

Ag – Postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama

tijela i nivoa eksplozivne snage donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša

istog uzrasta.

H01 – Ne postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama

tijela između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta.

A1 – Postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama

tijela između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta.

H02 – Ne postoji statistički značajna razlika u nivou eksplozivne snage donjih

ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta.

A2 – Postoji statistički značajna razlika u nivou eksplozivne snage donjih


10

5. METOD RADA

5.1 Tok i postupci istraživanja

Ovo istraživanje, prema vremenskoj usmjerenosti, može se definisati kao

istraživanje transferzalnog tipa. Za potrebe ovog istraživanja korišćene su empirijska

i statistička metoda, a istraživačka tehnika je bila testiranje.

Testiranje odbojkaša je odrađeno u Sportskom centru ,,Morača“, gdje

odbojkaši treniraju, a testiranje košarkaša u fiskulturnoj sali OŠ ,,Božidar Vuković

Podgoričanin“, sve u Podgorici. Ove sale su pozitivno odgovorile na sve zadate

uslove testiranja.

Na svakom testiranju, mjerenja su vršili studenti Fakulteta za sport i fizičko

vaspitanje u Nikšiću, a po potrebi u ulozi pomoćnika našli su se i treneri odbojkaša i

košarkaša.

Za sam postupak prikupljanja podataka korišćeni su standardizovani

instrumenti, koji su bili baždareni, kalibrisani i kontrolisani prije svakog korišćenja.

Prilikom testiranja, ispitanici su morali biti u odgovarajućoj sportskoj opremi, koja

podrazumijeva patike, pamučnu majicu i šorts.

5.2 Uzorak ispitanika

Uzorak u ovom istraživanju obuhvata 24 ispitanika muškog pola juniorskog

uzrasta (17 – 18 godina), koji su u trenažnom procesu, sačinjen od dva subuzorka:

subuzorak od 12 odbojkaša Odbojkaškog kluba “Budućnost” - Podgorica,

subuzorak od 12 košarkaša Košarkaškog kluba “Mladost” - Podgorica.

11

5.3 Uzorak mjernih instrumenata

Iz prostora antropometrijskih dimenzija tijela primijenjeno je 9 mjernih

instrumenata i to za:

longitudinalnu dimenzionalnost skeleta:

1. visina tijela (VIT),

2. dužina ruke (DUR),

3. dužina noge (DUN),

volumen i masa tijela:

4. masa tijela (MAT),

5. srednji obim grudnog koša (SOG),

6. obim nadlaktice (OBN),

potkožno masno tkivo:

7. kožni nabor trbuha (KNT),

8. kožni nabor natkoljenice (KNN),

9. kožni nabor nadlaktice (KNL).

Iz prostora bazičnih motorickih sposobnosti testirana je eksplozivna snaga

donjih ekstremiteta sa 3 testa, i to:

10. skok u vis iz mjesta (SVM),

11. skok u dalj iz mjesta (SDM),

12. sprint iz visokog starta na 20m (S20).

5.4 Opis mjernih instrumenata

1. Visina tijela (VIT)

Visina tijela mjeri se antropometrom po Martinu. Pri mjerenju ispitanik je

obavezno bos, stoji u uspravnom stavu na čvrstoj vodoravnoj podlozi. Glava

ispitanika treba da je u takvom položaju da frankfurtska ravan bude horinzontalna.

Ispitanik ispravlja leđa koliko je moguće, a stopala sastavlja. Ispitivač stoji sa lijeve

12

strane ispitanika i kontroliše da li je antropometar postavljen neposredno duž zadnje

strane tijela i vertikalno, a zatim spušta metalni prsten – klizač da horinzotalna prečka

dođe na glavu (tjeme ispitanika). Rezultat se čita sa tačnošću od 0.1 cm.

2. Dužina ruke (DUR)

Dužina ruke mjeri se skraćenim antropometrom. Ispitanik, prilikom mjerenja

stoji u uspravnom stavu relaksiranih ramena sa lijevom rukom opruženom pored

tijela. Ispitivač stavlja jedan krak antropometra na spoljni dio akromiona, a drugi na

vrh najdužeg prsta ruke (daktilion III). Rezultat se čita sa tačnošću od 0.1 cm.

3. Dužina noge (DUN)

Dužina noge mjeri se antropometrom po Martinu. Pri mjerenju ispitanik je

obavezno bos i malo spuštenih gaćica, stoji u uspravnom stavu sa sastavljenim petama

na čvrstoj vodoravnoj podlozi. Vrh kraka antropometra postavi se na lijevu prednje -

gornju bedrenu bodlju (spina ilica anterior superior) i pročita se njena visina od poda.

Rezultat se čita sa tačnošću od 0.1 cm.

4. Masa tijela (MAT)

Masa tijela mjeri se vagom postavljenom na horizontalnu podlogu. Ispitanik je

bos u gaćicama, stane na sredinu vage i mirno stoji u uspravnom stavu. Kada se

kazaljka na vagi umiri, rezultat se čita sa tačnošću od 0.5 kg (zaokružuje se na nižu

vrijednost).

5. Srednji obim grudnog koša (SOG)

Srednji obim grudnog koša mjeri se metalnom mjernom trakom. Pri mjerenju

ispitanik je samo u gaćicama i stoji u uspravnom stavu s rukama opuštenim niz tijelo.

Mjerna traka mu se obavije oko grudnog koša uspravno na osovinu tijela, prolazeći

horinzontalno kroz tačku pripoja 3. i 4. rebra za grudnu kost. Rezultat mjerenja čita se

kada je grudni koš u srednjem položaju (pri kraju normalnog izdisaja, odnosno, u

pauzi između izdisaja i udisaja), rezultat se čita sa tačnošću od 0.1 cm.

13

6. Obim nadlaktice (OBN)

Obim nadlaktice (opružene ruke) mjeri se metalnom mjernom trakom. Pri

mjerenju ispitanik je u gaćicama (ženske osobe i s prsnikom), stoji u uspravnom stavu

s ležerno opuštenim rukama niz tijelo. Mjerna traka se obavije oko lijeve nadlaktice

uspravno na njenu osovinu u nivou koji odgovara sredini između akromiona i

olekranona. Rezultat se čita sa tačnošću od 0.1 cm.

7. Kožni nabor trbuha (KNT)

Kožni nabor trbuha mjeri se kaliperom podešenim da pritisak vrhova krakova

na kožu bude 10 gr/mm². Prilikom mjerenja ispitanik je u gaćicama koje su malo

spuštene, stoji u uspravnom stavu s ležerno opuštenim rukama niz tijelo i relaksiranim

trbuhom. Ispitivač palcem i kažprstom vodoravno odigne nabor kože na lijevoj strani

trbuha u nivou pupka (umbilikusa) i 5 cm ulijevo od njega. Pazeći da ne zahvati i

mišićno tkivo, obuhvati nabor kože vrhovima krakova kalipera (postavljenih

medijalno od svojih vrhova prstiju) i uz pritisak 10 gr/mm² pročita trezultat. Mjerenje

se vrši tri puta, a kao konačna vrijednost uzima se srednja vrijednost. Rezultat se čita

sa tačnošću od 0.1 cm.

8. Kožni nabor natkoljenice (KNN)

Kožni nabor natkoljenice mjeri se kod ispitanika koji je u uspravnom položaju

oslonjen na desnu, a sa relaksiranom lijevom nogom. Kožni nabor pravimo hvatajući

kožu palcem i kažiprstom u visini gdje se mjeri obim natkoljenice sa njene prednje

strane. Zatim krakovima kalipera hvatamo prethodno napravljeni kožni nabor

neposredno uz vrhove palca i kažiprsta. Mjerenje vršimo tri puta, a tačan je rezultat

izračunata prosječna vrijednost. Mjerenje ovog kožnog nabora se može vršiti i u

sjedećem položaju. Tačnost mjerenja je 0.2 mm.

9. Kožni nabor nadlaktice (KNL)

Kožni nabor nadlaktice mjeri se kaliperom. Ispitanik je u stojećem stavu, a

ruke su opuštene uz trup. Kažiprstom i palcem lijeve ruke odigne se uzdužni nabor

kože na najširem mjestu troglavog mišića (m. tricepsa), u istoj visini gdje se mjeri i

14

obim nadlaktice, i prihvati krajevima kalipera. Rezultat se pročita kada se postigne

odgovarajući pritisak. Rezultat se čita sa tačnošću od 0.1 cm.

10. Skok u vis iz mjesta (SVM)

Vrijeme rada: ukupno vrijeme je 30 sekundi po jednom ispitaniku.

Broj ispitivača: 1 mjerilac.

Rekviziti: daska veličine 15x30x1,5 cm, obojena crno. Poprečno povećane

linije bijelom bojom u razmacima od 1 cm. Kod svake desete linije napisani su

brojevi od 210 do 350. Švedski sanduk, vlažni sunđer.

Opis mjesta izvođenja: na zidu je obješena daska tako da je donji rub 200 cm

od tla.

Zadatak :

Početni stav ispitanika: postavlja se ramenom i kukom (one strane tijela na

kojoj je bolja ruka) do zida. Stopala su razmaknuta u širini kukova. Ispitanik uzruči

rukom koja je bliža zidu i opružene prste prisloni uz dasku. Mjerilac zabilježi visinu.

Izvođenje zadatka: ispitanik se odrazi maksimalnom snagom istovremeno s

obje noge u vis i dodirne dasku bližom rukom u najvišoj tački skoka. Prethodno

ovlaži prste na sunđeru da bi na dasci ostao trag, radi lakšeg očitavanja visine.

Kraj izvođenja zadatka: zadatak je završen kada ispitanik napravi 4 skoka.

Položaj mjerioca: mjerilac za očitavanje rezultata stoji na švedskom sanduku.

Ocjenjivanje: upisuje se razlika u centimetrima između visine dohvata u

trenutku mirovanja i u najvišoj tački pri skoku. Upisuju se rezultati sva 4 izvođenja, a

uzima se najbolji rezultat.

Napomena: ispitanik ne smije prije skoka izvesti poskok. Smiju se praviti

zamasi rukama. Pokušaj je neispravan i ako je odraz jednonožni, te ako ispitanik nije

uspio ostaviti trag na dasci. Pri očitavanju visine dohvata u mirovanju treba

napomenuti da ruku treba maksimalno istegnuti u ramenom zglobu.

Uputstvo ispitaniku: test se istovremeno objašnjava i demonstrira.

15

,,Ovaj zadatak namijenjen je za ispitivanje eksplozivne snage. Sastoji se u tome da

izvedete nekoliko maksimalnih vertikalnih skokova. Prije izvođenja prvog skoka

postavite se bočno uza zid ispod ploče. Ispružite ruku u ramenom zglobu što možete

više i dotaknite ploču u najvišoj tački koja se može iz tog položaja postići. Spustite

zatim ruku uz tijelo, razmaknite noge za širinu kukova i skočite vertikalno u vazduh

najviše što možete. Kada ste u najvišoj tački, dodirnite ploču prstima ruke koja je

bliža zidu. Na isti način samo bez prethodne pripremne faze, tj. bez utvrđivanja

maksimalnog dohvata iz mirnog stojećeg stava, skočite još tri puta”.

Uvježbavanje: nije dozvoljeno.

11. Skok u dalj iz mjesta (SDM)

Vrijeme rada : procjena ukupnog trajanja testa za jednog ispitanika je 2

minuta.

Broj ispitivača : 1 ispitivač.

Rekviziti : 3 tanke strunjače, jedna odskočna daska, kreda, drveni krojački

metar.

Opis mjesta izvođenja: prostorija ili otvoreni prostor minimalnih dimenzija

6x2 m i zid. Do zida se uzdužno postave strunjače. Zid služi za fiksiranje strunjača.

Skala za mjerenje dužine skoka počinje na dva metra od početka strunjače

najudaljenije od zida. Od drugog metra pa sve do 3,30 povučene su sa svake strane

strunjače paralelne linije duge 20 cm, a međusobno udaljene 1 cm.. Posebno su

označeni puni metri, decimetri i svakih 5 centimetara. Ispred užeg dijela prve

strunjače postavi se odskočna daska i to tako da je njezin niži dio do ruba strunjače.

Zadatak:

Početni stav ispitanika: ispitanik stane stopalima do samog ruba odskočne

daske licem okrenutim prema strunjačama.

Realizacija zadatka: ispitanikov je zadatak da sunožno skoči prema naprijed

što dalje može. Zadatak se ponavlja četiri puta bez pauze.

Kraj izvođenja zadatka: zadatak je završen nakon što ispitanik izvede četiri

ispravna

16

skoka.

Položaj ispitivača: ispitivač stoji uz rub odskočne daske, kontroliše prelaze li

nožni prsti ispitanika preko ruba daske. Nakon što je ispitanik izveo ispravan skok,

prilazi strunjači, očitava rezultat i upisuje ga u lični karton ispitanika. Jedan od

ispitanika, koji čeka na testiranje, nogom podupire dasku na njenom višem kraju,

fiksirajući je tako uz prvu strunjaču.

Ocjenjivanje: registruje se dužina ispravnog skoka u centimetrima od

odskočne daske do onog otiska stopala na strunjači koji je najbliži mjestu odraza.

Bilježi se dužina svakog od 4 skoka posebno, a uzima se najbolji rezultat.

Napomena: Ispitanik skače bos. Skok se smatra neispravnim u sljedećim

slučajevima:

- ako ispitanik napravi dupli odraz (poskok) u mjestu prije skoka,

- ako prstima pređe rub daske,

- ako odraz nije sunožan,

- ako u sunožni položaj za odraz dođe dokorakom pa taj dokorak poveže s

odrazom,

- ako pri doskoku dodirne strunjaču rukama iza peta,

- ako pri doskoku sjedne.

Svaki se neispravni skok ponavlja.

Uputstvo ispitaniku: Zadatak se demonstrira i istovremeno se daje uputstvo.

,, Ovim zadatkom ispituje se sposobnost skakanja u dalj s mjesta. Vaš zadatak je da

ovako stanete (pokazuje) i odrazom s obje noge istovremeno skočite što dalje možete

na strunjaču. I doskok mora biti na obje noge. Pazite, prije skoka zauzmite pravilan

položaj, a tek nakon toga skočite. U slučaju neispravnog skoka skačete ponovno. Je li

vam zadatak jasan ? Pripremite se za početak”.

Uvježbavanje : ispitanik nema probni pokušaj.

17

12. Sprint na 20m visoki start (S20)

Vrijeme rada: procjena ukupnog trajanja testa za jednog ispitanika 3 minuta.

Broj ispitivača: 1 ispitivač i 1 pomoćni ispitivač.

Rekviziti: dvije daščice, dva stalka za stazu, štoperica.

Opis mjesta izvodjenja: test se izvodi na tvrdoj i ravnoj podlozi u dvorani ili

otvorenom prostoru, minimalnih dimenzija 30x2 metra. Na udaljenosti od 20 metara

od startne linije, postavljena je linija cilja. Obje linije su međusobno paralelne, a duge

su 1,5 m. 20 metara se mjeri tako da širina startne linije ulazi u mjeru od 20 metara, a

širina linije cilja ne. Dva stalka se postave na krajeve linija cilja.

Zadatak:

Početni stav ispitanika: ispitanik stoji u položaju visokog starta iza startne

linije.

Izvodjenje zadatka: zadatak je ispitanika da nakon znaka “pozor” i udarca

daščicama maksimalno brzo pređe prostor između dvije linije. Ispitanik ponavlja

zadatak četiri puta sa pauzom između svakog trčanja.

Kraj izvođenja zadatka: zadatak je završen kada ispitanik grudima pređe

ravninu cilja.

Položaj ispitivača: pomoćni ispitivač stoji oko 1 metar iza ispitanika, daje znak

za start i kontroliše da li je ispitanik učinio prestup. Ispitivač stoji na liniji cilja, oko 3

metra od stalka, mjeri i registruje vrijeme.

Ocjenjivanje: mjeri se vrijeme u desetinkama sekunde, od udarca daščicama

do časa kada ispitanik grudima dodje do vertikalne (zamišljene) ravni, koju omeđuju

stalci na cilju. Upisuju se rezultati sva četiri trčanja. Površina staze ne smije biti

klizava. Na udaljenosti 10 metara od cilja u produžetku staze ne smije da bude

nikakvih prepreka koje bi onemogućile slobodno istrčavanje ispitanika. U slučaju

neispravnog starta (istrčavanje prije pucnja ili prestup startne linije), starter poziva

ispitanika na ponovni start. Test se ponavlja četiri puta, a uzima se najbolji rezultat.

Uputstvo ispitaniku: Ispitivač demonstrira početni stav za visoki start i

istovremeno daje uputstva.

18

,,Ovim zadatkom želimo ispitati vašu brzinu trčanja. Trebate stati neposredno

iza startne linije i zauzeti ovakav stav (pokazuje). Vaš je zadatak da se na znak

,,pozor“ pripremite, a da na ovaj signal (ispitivač udari daščicama) koji odmah slijedi

što brže pretrčite stazu. Nemojte se zaustavljati prije nego pređete liniju cilja. Start

vam se ne priznaje ako istrčite prije pucnja ili ako stopalom pređete startnu liniju. U

slučaju neispravnog starta – start se ponavlja. Je li vam zadatak jasan? (Dati dopunska

objašnjenja) Pripremite se za početak“.

Uvježbavanje: Ukoliko je potrebno, ispitivač pomaže ispitaniku da zauzme

stav iz kojeg će najlakše startovati.

5.5 Statistička obrada podataka

Za obradu dobijenih podataka, korišćeni su postupci deskriptivne statistike i

komparativne statistike. Pomoću deskriptivne statistike izračunati su osnovni

statistički parametri za svaku grupu ispitanika posebno. U cilju izbora adekvatnih

statističkih procedura, obrade i lakše interpretacije dobijenih rezultata, za sve testove

antropometrijskih i motoričkih dimenzija izračunati su:

aritmetička sredina (Mean),

standardna devijacija (St. Dev.),

minimum i maksimum (Min. i Max.),

standardna greška (St. Error.),

koeficijent varijacije (Var.),

skjunis (Skew.) i

kurtosis (Kurt.).

Za komparativnu statistiku korišćen je Studentov t-test. Njime su utvrđene

razlike antropometrijskih dimenzija tijela i eksplozivne snage donjih ekstremiteta

između odbojkaša i košarkaša istog uzrasta. T-testom izračunati su: stepen slobode,

standardna greška aritmetičke sredine, razlika aritmetičkih sredina, t-vrijednost i

pouzdanost t-testa.

19

6. INTERPRETACIJA REZULTATA

6.1 Rezultati deskriptivne analize

U tabelama od broja 1 do broja 4 su prikazani rezultati deskriptivne statistike

antropometrijskih dimenzija tijela i eksplozivne snage donjih ekstremiteta košarkaša i

odbojkaša.

Tabela br. 1 - rezultati deskriptivne statistike antropometrijskih dimenzija tijela košarkaša

V N Range Minimum Maximum Mean Std. Dev. Variance Skewness Kurtosis

VIT 12 21.70 176.90 198.60 185.9083 6.97990 48.719 .782 .154

DUR 12 14.60 79.80 94.40 85.2417 4.09933 16.804 .852 1.173

DUN 12 19.20 102.60 121.80 108.8750 6.87567 47.275 .875 -.523

MAT 12 31.50 62.50 94.00 75.6667 9.40825 88.515 .707 -.255

SOG 12 12.40 93.00 105.40 97.1583 4.22147 17.821 1.140 .259

OBN 12 8.30 26.80 35.10 30.9333 2.68170 7.192 -.053 -.775

KNT 12 1.40 .70 2.10 1.2500 .49818 .248 .506 -1.380

KNN 12 1.60 .50 2.10 1.4333 .50332 .253 -.338 -.864

KNL 12 1.50 .90 2.40 1.3750 .49932 .249 1.066 .465

Legenda:

V – varijable, N – broj entiteta, Range – raspon varijacije, Minimum – minimalna vrijednost,

Maximum – maksimalna vrijednost, Mean – aritmetička sredina, Std. Dev.– standardna devijacija,

kvadratni korijen varijanse, Variance – varijansa, prosječno kvadratno odstupanje, Skewness – skjunis,

Kurtosis – kurtozis.

Dobijene vrijednosti deskriptivnih parametara za većinu antropometrijskih

varijabli kod košarkaša kreću se unutar vrijednosti koje odgovaraju normalnoj

raspodjeli. Raspon između minimalnog i maksimalnog rezultata najviše je izražen kod

testova: masa tijela (MAT), visina tijela (VIT) i dužina noge (DUN), dok je najmanje

20

izražen kod testova: kožni nabor nadlaktice (KNL), kožni nabor trbuha (KNT) i kožni

nabor natkoljenice (KNN). Treba napomenuti da je raspon najjednostavnija, ali i

najmanje precizna mjera disperzije, pa će se za bolji uvid više pažnje u interpretaciji

dobijenih rezultata posvetiti mjerama simetričnosti i homogenosti.

Na osnovu mjere simetričnosti „Skewness“ (nagnutost krive) može se

zaključiti da testovi: obim nadlaktice (OBN) i kožni nabor natkoljenice (KNN)

pokazuju negativnu asimetriju. To znači da je kriva razvučena prema većim

rezultatima. Ove vrijednosti ne utiču značajno na odstupanje od normalne raspodjele.

Svi ostali testovi pokazuju pozitivnu asimetriju. To znači da je kriva razvučena prema

manjim rezultatima. Nešto izraženiju pozitivnu asimetriju pokazuju testovi srednji

obim grudnog koša (SOG) – 1.140 i kožni nabor nadlaktice (KNL) – 1.066 tj.

prevladavaju rezultati ispod prosjeka. Izrazito pozitivne ili negativne vrijednosti

skjunisa nema kod testova antropometrijskih dimenzija tijela košarkaša.

Mjera homogenosti, ,,Kurtosis“ (zakrivljenost vrha krive), ne pokazuje neka

veća odstupanja u odnosu na mezokurtičnu krivu. Kod testova visina tijela (VIT),

dužina ruke (DUR), srednji obim grudnog koša (SOG) i kožni nabor nadlaktice

(KNL), može se govoriti o leptokurtičnoj krivoj (pozitivne vrijednosti Kurtosis-a),

odnosno vrijednostima koje su više raspršene prema srednjim rezultatima. To znači da

ne postoje veće razlike u rezultatima testova kod odabranih ispitanika, odnosno da su

rezultati homogeni. Međutim, ovi testovi značajno ne odstupaju od normalne

raspodjele, osim kod testa dužina ruke (DUR) – 1.173, gdje je ova vrijednost nešto

izraženija. Kod svih ostalih testova može se govoriti o platikurtičnoj krivoj (negativne

vrijednosti Kurtosis-a), odnosno vrijednostima koje su više raspršene prema

ekstremnim rezultatima. To znači da postoje veće razlike u rezultatima testova kod

odabranih ispitanika, odnosno da su rezultati heterogeni. Međutim, ni ovi testovi

značajno ne odstupaju od normalne raspodjele, osim test kožni nabor trbuha (KNT) -

1.380, gdje je ova vrijednost nešto izraženija.

21

Tabela br. 2 - rezultati deskriptivne statistike antropometrijskih dimenzija tijela odbojkaša


VIT 12 18.80 174.90 193.70 184.5083 6.22962 38.808 .256 -1.170

DUR 12 11.20 79.50 90.70 85.0083 4.12277 16.997 .206 -1.600

DUN 12 14.60 102.90 117.50 109.9917 4.80198 23.059 -.020 -1.133

MAT 12 34.00 59.50 93.50 74.2333 10.84262 117.562 .384 -1.048

SOG 12 12.50 87.70 100.20 95.0083 4.30781 18.557 -.621 -.943

OBN 12 6.70 27.10 33.80 29.8417 2.24680 5.048 .323 -.984

KNT 12 1.30 .70 2.00 1.2833 .41304 .171 .309 -1.109

KNN 12 1.30 .60 1.90 1.1750 .40028 .160 .802 .294

KNL 12 1.70 .70 2.40 1.3083 .45817 .210 1.079 1.991

Legenda:





Dobijene vrijednosti deskriptivnih parametara za većinu antropometrijskih

varijabli kod odbojkaša kreću se unutar vrijednosti koje odgovaraju normalnoj

raspodjeli. Raspon između minimalnog i maksimalnog rezultata najviše je izražen kod

testova: masa tijela (MAT), visina tijela (VIT) i dužina noge (DUN), dok je najmanje

izražen kod testova: kožni nabor nadlaktice (KNL), kožni nabor trbuha (KNT) i kožni

nabor natkoljenice (KNN). Treba napomenuti da je raspon najjednostavnija, ali i




zaključiti da testovi: dužina ruke (DUN) i srednji obim grudnog koša (SOG) pokazuju

negativnu asimetriju. To znači da je kriva razvučena prema većim rezultatima. Ove

vrijednosti ne utiču značajno na odstupanje od normalne raspodjele. Svi ostali testovi

22

pokazuju pozitivnu asimetriju. To znači da je kriva razvučena prema manjim

rezultatima. Nešto izraženiju pozitivnu asimetriju pokazuje test kožni nabor

nadlaktice (KNL) – 1.079 tj. prevladavaju rezultati ispod prosjeka. Izrazito pozitivne

ili negativne vrijednosti skjunisa nema kod testova antropometrijskih dimenzija tijela

odbojkaša.


veća odstupanja u odnosu na mezokurtičnu krivu. Kod testova kožni nabor

natkoljenice (KNN) i kožni nabor nadlaktice (KNL), može se govoriti o leptokurtičnoj

krivoj (pozitivne vrijednosti Kurtosis-a), odnosno vrijednostima koje su više raspršene

prema srednjim rezultatima. To znači da ne postoje veće razlike u rezultatima testova

kod odabranih ispitanika, odnosno da su rezultati homogeni. Vrijednost kurtosisa kod

testa kožni nabor nadlaktice (KNL) – 1.991 je izraženija pa se može govoriti o većoj

homogenosti. Kod svih ostalih testova može se govoriti o platikurtičnoj krivoj

(negativne vrijednosti Kurtosis-a), odnosno vrijednostima koje su više raspršene

prema ekstremnim rezultatima. To znači da postoje veće razlike u rezultatima testova

kod odabranih ispitanika, odnosno da su rezultati heterogeni. Ovdje postoji nekoliko

vrijednosti koje su nešto izraženije (iznad -1), kod testova: visina tijela (VIT), dužina

ruke (DUR), dužina noge (DUN), masa tijela (MAT) i kožni nabor trbuha (KNT), pa

se može govoriti o nešto većoj heterogenosti. Ostale vrijednosti ne odstupaju od

normalne raspodjele.

Tabela br. 3 - rezultati deskriptivne statistike eksplozivne snage donjih ekstremiteta košarkaša


SVM 12 15.00 30.00 45.00 38.5833 4.35803 18.992 -.507 -.359

SDM 12 36.00 220.00 256.00 238.8333 13.48961 181.970 -.080 -1.903

S20 12 .70 3.09 3.79 3.3692 .22452 .050 .456 -.684

Legenda:





23

Dobijene vrijednosti deskriptivnih parametara za varijable eksplozivne snage

donjih ekstremiteta kod košarkaša kreću se unutar vrijednosti koje odgovaraju

normalnoj raspodjeli. Raspon između minimalnog i maksimalnog rezultata najviše je

izražen kod testa skok udalj iz mjesta (SDM) dok je najmanje izražen kod testa sprint

na 20m iz visokog starta (S20). Treba napomenuti da je raspon najjednostavnija, ali i




zaključiti da testovi skok uvis iz mjesta (SVM) i skok udalj iz mjesta (SDM) pokazuju

negativnu asimetriju. To znači da je kriva razvučena prema većim rezultatima. Ove

vrijednosti ne utiču značajno na odstupanje od normalne raspodjele. Test sprint na

20m (S20) pokazuje pozitivnu asimetriju, što znači da je kriva razvučena prema

manjim rezultatima. Sve vrijednosti skjunisa kod testova eksplozivne snage donjih

ekstremiteta košarkaša ne odstupaju od normalne distribucije.


veća odstupanja u odnosu na mezokurtičnu krivu. Kod svih testova može se govoriti o

platikurtičnoj krivoj (negativne vrijednosti Kurtosis-a), odnosno vrijednostima koje su

više raspršene prema ekstremnim rezultatima. To znači da postoje veće razlike u

rezultatima testova kod odabranih ispitanika, odnosno da su rezultati heterogeni.

Nešto veća heterogenost primjećuje se kod testa skok udalj iz mjesta (SDM) – 1.903.

Tabela br. 4 - rezultati deskriptivne statistike eksplozivne snage donjih ekstremiteta odbojkaša


SVM 12 20.00 37.00 57.00 45.1667 7.24673 52.515 .621 -1.338

SDM 12 33.00 220.00 253.00 234.5000 8.55464 73.182 .559 .955

S20 12 .51 3.11 3.62 3.4292 .13474 .018 -1.089 1.859

Legenda:





24

Dobijene vrijednosti deskriptivnih parametara za varijable eksplozivne snage

donjih ekstremiteta kod odbojkaša kreću se unutar vrijednosti koje odgovaraju

normalnoj raspodjeli. Raspon između minimalnog i maksimalnog rezultata najviše je

izražen kod testa skok udalj iz mjesta (SDM) dok je najmanje izražen kod testa sprint

na 20m iz visokog starta (S20). Treba napomenuti da je raspon najjednostavnija, ali i




zaključiti da testovi skok uvis iz mjesta (SVM) i skok udalj iz mjesta (SDM) pokazuju

pozitivnu asimetriju. To znači da je kriva razvučena prema manjim rezultatima. Ove

vrijednosti ne utiču značajno na odstupanje od normalne raspodjele. Test sprint na

20m iz visokog starta (S20) pokazuje negativnu asimetriju, što znači da je kriva

razvučena prema većim rezultatima. Ova vrijednost je nešto izraženija (-1.089), što

znači da dominiraju veći rezultati.

Mjera homogenosti, ,,Kurtosis“ (zakrivljenost vrha krive), pokazuje neka

manja odstupanja u odnosu na mezokurtičnu krivu. Kod testova skok udalj iz mjesta

(SDM) i sprint na 20m iz visokog starta (S20), može se govoriti o leptokurtičnoj

krivoj (pozitivne vrijednosti Kurtosis-a), odnosno vrijednostima koje su više raspršene

prema srednjim rezultatima. To znači da ne postoje veće razlike u rezultatima testova

kod odabranih ispitanika, odnosno da su rezultati homogeni. Nešto veću homogenost

pokazuje test sprint na 20m iz visokog starta (S20) – 1.859. Kod testa skok uvis iz

mjesta (SVM) može se govoriti o platikurtičnoj krivoj (negativna vrijednost Kurtosis-

a). To znači da postoje veće razlike u rezultatima testova kod odabranih ispitanika,

odnosno da su rezultati heterogeni. Ova vrijednost je nešto izraženija i iznosi -1.338.

6.2 Rezultati komparativne analize

U tabelama 5 i 6 su prikazani rezultati T - testa antropometrijskih dimenzija

tijela i eksplozivne snage donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša.

25

Tabela br. 5 – T - test antropometrijskih dimenzija tijela između košarkaša i odbojkaša

V F Sig. T Df Sig. 2-tailed

VIT .013 .910 .518 22 .609

DUR .522 .478 .139 22 .891

DUN 2.284 .145 -.461 22 .649

MAT .564 .460 .346 22 .733

SOG .041 .841 1.235 22 .230

OBN .399 .534 1.081 22 .291

KNT 1.394 .250 -.178 22 .860

KNN 1.494 .235 1.392 22 .178

KNL .123 .729 .341 22 .736

Legenda:

Variable – varijable, F – f-test, Sig – signifikantnost, T – vrijednost t-testa, Df – stepen slobode, Sig 2 –

tailed – prag značajnosti.

Rezultati iz tabele, odnosno prag značajnosti (Sig. 2-tailed) za svaku varijablu

posebno, pokazuju da nema statistički značajne razlike u antropometrijskim

dimenzijama tijela između košarkaša i odbojkaša. Svaka vrijednost praga značajnosti

je iznad .05.

Zaključak je da su košarkaši i odbojkaši, koji su bili uključeni u ovo

istraživanje, slične tjelesne građe, odnosno da gledano na ukupnom nivou nema nekih

većih razlika između njih.

Rezultati se poklapaju sa nekim ranijim istraživanjima u segmentu

antropometrijskih dimenzija tijela (Krsmanović i Krulanović, 2008; Vukotić, 2011).

26

Tabela br. 6 – T - test eksplozivne snage donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša

V F Sig. T Df Sig. 2-tailed

SVM 6.871 .016 -2.697 22 .013

SDM 9.469 .006 .940 22 .358

S20 4.372 .048 -.794 22 .436

Legenda:

Variable – varijable, F – f-test, Sig – signifikantnost, T – vrijednost t-testa, Df – stepen slobode, Sig 2 –

tailed – prag značajnosti.

Rezultati iz tabele, odnosno prag značajnosti (Sig. 2-tailed) za svaku varijablu

posebno, pokazuju da postoji statistički značajna razlika u testu skok uvis iz mjesta

(SVM). Vrijednost praga značajnosti je manji od .05 i iznosi .013. Ukoliko se još

jednom pogledaju prosječne vrijednosti u deskriptivnoj statistici, dolazi se do

zaključka da su bolje rezultate u ovom testu postigli odbojkaši, u odnosu na

košarkaše.

U varijablama skok udalj iz mjesta (SDM) i sprint na 20m iz visokog starta

(S20) nije došlo do statistički značajne razlike.

Generalni zaključak je da se može govoriti o boljoj eksplozivnoj snazi tipa

vertikalnog skoka kod odbojkaša, ali ne i u ostalim tipovima ispoljavanja ove

motoričke sposobnosti. Kako u odbojci, tako i u košarci su dominantne vježbe za

razvoj eksplozivne snage, ali su ipak vertikalni skokovi prisutniji u odbojci, posebno

na način kako se izvodi ovaj motorički test (skok sa dvije noge). To može biti razlog

za ovako dobijene rezultate, pored selekcije, motivacije na testiranjima i ostalih

faktora koji utiču na rezultate.

Rezultati se poklapaju sa nekim ranijim istraživanjima u segmentu

eksplozivne snage donjih ekstremiteta gdje je došlo do razlika (Krsmanović i

Krulanović, 2008). U istraživanju (Vukotić, 2011) nije došlo do razlika u eksplozivnoj

snazi donjih ekstremiteta u korištenom jednom testu skok udalj iz mjesta (Eurofit), pa

se može reći da su rezultati slični i sa tim istraživanjem.

27

7. ZAKLJUČAK

Cilj ovog istraživanja bio je da se utvrdi da li postoji statistički značajna

razlika u antropometrijskim dimenzijama tijela i nivou eksplozivne snage donjih


Na uzorku od 24 ispitanika (12 košarkaša i 12 odbojkaša) uzrasta 17 i 18

godina (± 6 mjeseci) primijenjena je baterija od 9 mjernih instrumenata za procjenu

antropometrijskih dimenzija tijela i 3 mjerna instrumenta za procjenu eksplozivne

snage donjih ekstremiteta.

Interpretacijom rezultata T-testa nije dobijena statistički značajna razlika u

antropometrijskim dimenzijama tijela između košarkaša i odbojkaša. Na osnovu

dobijenih rezultata može se ustanoviti da se hipoteza H01 koja je glasila:

o Ne postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama tijela

između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta – prihvata.

Shodno prednjem, alternativna hipoteza A1 koja je glasila:

o Postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama tijela

između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta – se odbacuje.

Interpretacijom rezultata T-testa dobijena je statistički značajna razlika u

jednoj varijabli eksplozivne snage donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša.

Na osnovu dobijenih rezultata može se ustanoviti da se hipoteza H02 koja je glasila:

o Ne postoji statistički značajna razlika u nivou eksplozivne snage donjih

ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta – odbacuje.

Shodno prednjem, alternativna hipoteza A2 koja je glasila:

o Postoji statistički značajna razlika u nivou eksplozivne snage donjih

ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša istog uzrasta – se prihvata.

Na osnovu pojedinačnih hipoteza, može se ustanoviti da se hipoteza Hg0 koja

je glasila:

o Ne postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama tijela

i nivoa eksplozivne snage donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša

istog uzrasta – odbacuje.

28

Shodno prednjem, hipoteza Ag koja je glasila:

o Postoji statistički značajna razlika u antropometrijskim dimenzijama tijela i

nivoa eksplozivne snage donjih ekstremiteta između košarkaša i odbojkaša

istog uzrasta – se djelimično prihvata.

Na osnovu rezulatata ovog istraživanja moguće je pratiti antropometrijske

karakteristike i motoričke sposobnosti (eksplozivnu snagu) koje su relevantne za

odbojku i košarku.

Procjenom stanja eksplozivne snage može se doći do podataka u kakvom su

stanju sportisti – juniorskog uzrasta, i koliko još i kada treba intenzivnije raditi na

poboljšavanju eksplozivne snage kao bitnom faktoru za postizanje rezultata u odbojci

i košarci.

Mjerenjem antropometrijskih dimenzija tijela dobijaju se informacije o rastu i

razvoju ispitanika. Utvrđivanjem relacija antropometrijskih karakteristika i

eksplozivne snage donjih eksteremiteta, dobijaju se informacije o trenutnom stanju

ispitanika po kojem se mogu raditi planovi za predstojeći period.

Ovo istraživanje se može iskoristiti kao osnova za neko dalje istraživanje gdje

bi u uzorak ušla i ostala antropološka obilježja. Naravno, na kraju će se na osnovu

utvrđenog činjeničnog stanja, raditi na uklanjanju nedostataka i poboljšanju onih

karakteristika i sposobnosti u kojima su ispitanici pokazali lošije rezultate.

29

Literatura

Bale, P. (1991). Anthropometric, body composition and performance variables

of young elite female basketball players. Journal of Sports Medicine and Physical

Fitness, 3, 173-177.

Cronin, J., McNair, P.J., & Marshall, R.N. (2003). Lunge performance and its

determinants. Journal of Sports Sciences, 21, 49–57.

Erčulj, F., Dežman, B., Vučkovič, G., & Milič, R. (2002). Functional abilities

of elite female basketball players in diff erent playing positions. Acta Kinesiologae

Universitatis Tartuensis, 7, 75–80.

Foran, B. (Project Coordinator) 14 Leading Strength and Conditioning

Coaches of the NBA (1994). Condition the NBA Way. Cadell & Davies, New York.

Karalejić, M. i Jakovljević, S. (2008). Teorija i metodika košarke. Beograd:

FSFV.

Karalejić, M. i Jakovljević, S. (2001). Osnove košarke. Beograd: Fakultet

sporta i fizičkog vaspitanja.

Krsmanović, B. i Krulanović R. (2008). Antropometrijske karakteristike i

motoričke sposobnosti učenika starih 17 godina različitog sportskog opredjeljenja.

Journal of the Anthropologycal Society of Serbia (43), 182-193.

Kurelić, N., Momirović, K., Stojanović, M., Šturm, J., Radojević, Đ., Viskić –

Štalec, N. (1975). Struktura i razvoj morfoloških i motoričkih dimenzija omladine.

Beograd: Institut za naučna istraživanja Fakulteta za fizičko vaspitanje.

Malacko, J., Rađo, I. (2004). Tehnologija sporta i sportskog treninga.

Sarajevo: F.A.S.T.O.

Selmanović, S. (2007). Uticaj dodatnog programa odbojke i košarke na

morfološka i motorička obilježja učenika 5. razeda. Magistarski rad. Zagreb:

Kineziološki fakultet.

Trninić, S. (1996). Analiza i učenje košarkaške igre. Pula: Vikta.

30

Stojanović, T., Nikolić, M. i Nešić, G. (2006). Uticaj antropometrijskih

karakteristika na manifestaciju eksplozivne snage kod odbojkaša uzrasta 13 godina.

Acta Medica Medianae (45, 2), 53-57. Niš: Medicinski fakultet.

Trninić, S. (2006). Selekcija, priprema i vođenje košarkaša i momčadi.

Zagreb: Vikta-Markod.o.o.

Trninić, S., & Dizdar, D. (2000). System of the performance evaluation

criteria Weighted per position in the basketball game. Collegium Antropologicum,

24(1), 217–234.

Vukotić, M. (2011). Razlike antropometrijskih karakteristika i motoričkih

sposobnosti sportista različitog sportskog usmjerenja. Sport Mont (28, 29, 30), 112 –

118.

Zaciorski, M. (1975). Fizička svojstva sportiste. Beograd: NIP Partizan.

Zatsiorsky, V.M., Kraemer, W.J. (2009). Nauka i praksa u treningu snage.

Beograd: Data Status i Subcom

31

Biografija

Jelena Šofranac je rođena na Cetinju. Na Rijeci Crnojevića je završila osnovno

obrazovanje, dok je Srednju stručnu školu ,,Ivan Uskoković” završila u Podgorici. U

periodu osnovnog obrazovanja bavila se atletikom u Atletskom klubu ,,Lovćen” na

Cetinju. Po završetku osnovnog obrazovanja počinje da se bavi odbojkom sve do

2011. godine. Bila je član ŽOK ,,Jedinstvo” iz Stare Pazove, koji se takmiči u Prvoj

ligi Srbije, kao i član reprezentacije Crne Gore. Upisuje Fakultet za sport i fizičko

vaspitanje u Nikšiću 2009. godine. Osnovne akademske studije – Fizička kultura

završila je 2015. godine. Iste godine upisuje postdiplomske specijalističke studije na

istom smjeru, gdje je uspješno položila sve ispite predviđene nastavnim planom.

Date post:	20-Sep-2019
Category:	Documents
Upload:	others
View:	9 times
Download:	0 times

FAKULTET ZA SPORT I FIZIČKO VASPITANJE...

Documents