+ All Categories
Home > Documents > gurmiq pRkwS 1 julweI 2015 - Shiromani Gurdwara Parbandhak...

gurmiq pRkwS 1 julweI 2015 - Shiromani Gurdwara Parbandhak...

Date post: 05-May-2019
Category:
Upload: hoangdang
View: 216 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
93
gurmiq pRkwS 1 julweI 2015
Transcript

gurmiq pRkwS 1 julweI 2015

gurmiq pRkwS 2 julweI 2015

gurmiq pRkwS 3 julweI 2015

< siqgur pRswid]siqgur pRswid]siqgur pRswid]siqgur pRswid]siqgur pRswid]

gurmiq swcI swcw vIcwru]gurmiq swcI swcw vIcwru]gurmiq swcI swcw vIcwru]gurmiq swcI swcw vIcwru]gurmiq swcI swcw vIcwru]

(Drm pRcwr kmytI dw mw(Drm pRcwr kmytI dw mw(Drm pRcwr kmytI dw mw(Drm pRcwr kmytI dw mw(Drm pRcwr kmytI dw mwiiiiisk-p`qr)sk-p`qr)sk-p`qr)sk-p`qr)sk-p`qr)hwV-swvx, sMmq nwnkSwhI 547 julweI 2015

sMpwdksMpwdksMpwdksMpwdksMpwdkismrjIq isMGismrjIq isMGismrjIq isMGismrjIq isMGismrjIq isMG

Approved for School libraries by the Director of Public Instructions Punjab

Vide Circular No. 4580-2/25-58-B-49154 Dated Oct. 1958

ijld 59ijld 59ijld 59ijld 59ijld 59 AMk 4AMk 4AMk 4AMk 4AMk 4

cMdwcMdwcMdwcMdwcMdwpRqI kwpI (dyS)pRqI kwpI (dyS)pRqI kwpI (dyS)pRqI kwpI (dyS)pRqI kwpI (dyS) ` 5 5 5 5 5swlwnw (dyS)swlwnw (dyS)swlwnw (dyS)swlwnw (dyS)swlwnw (dyS) ` 50 50 50 50 50pMj swl (dyS)pMj swl (dyS)pMj swl (dyS)pMj swl (dyS)pMj swl (dyS) ` 250 250 250 250 250lweI& (dyS)lweI& (dyS)lweI& (dyS)lweI& (dyS)lweI& (dyS) ` 500 500 500 500 500swlwnw ivdySswlwnw ivdySswlwnw ivdySswlwnw ivdySswlwnw ivdyS ` 1250 1250 1250 1250 1250pMj swl (ivdyS)pMj swl (ivdyS)pMj swl (ivdyS)pMj swl (ivdyS)pMj swl (ivdyS) ` 5000 5000 5000 5000 5000lweI& ivdySlweI& ivdySlweI& ivdySlweI& ivdySlweI& ivdyS ` 10000 10000 10000 10000 10000

cMdw Byjx dw pqwcMdw Byjx dw pqwcMdw Byjx dw pqwcMdw Byjx dw pqwcMdw Byjx dw pqwsk`qrsk`qrsk`qrsk`qrsk`qr Secretary

Drm pRcwr kmytIDrm pRcwr kmytIDrm pRcwr kmytIDrm pRcwr kmytIDrm pRcwr kmytI Dharam Parchar Committee

(SRomxI gu: pR: kmytI)(SRomxI gu: pR: kmytI)(SRomxI gu: pR: kmytI)(SRomxI gu: pR: kmytI)(SRomxI gu: pR: kmytI) (S.G.P.C.)

sRI sRI sRI sRI sRI AMimRqsr-143006AMimRqsr-143006AMimRqsr-143006AMimRqsr-143006AMimRqsr-143006 Sri Amritsar-143006

> >

Pon : 0183-2553956-59 AYks 304 PYks : 0183-2553919website : www.sgpc.net

e-mail :[email protected],

[email protected]

fwk rwhIN ‘gurmiq pRkwS’ nw pujx bwry auprokq Pon nMbr imlw ky

ieMcwrj gurmiq pRkwS nwl AYks: 303 ’qy sMprk kro jI[

ISSN 2394-8507

gurmiq pRkwS 4 julweI 2015

qqkrw

gurbwxI ivcwr 5

sMpwdkI 6

Drm Aqy rwjnIqI -pRo: ikrpwl isMG ’bfUMgr’ 9

BweI lMgwh jI cODrI Jbwl -ismrjIq isMG 27

inhMg isMG: ipCokV qy vrqmwn -fw. prmvIr isMG 34

kwmwgwtwmwrU duKWq : ip`T-BUmI qy pRBwv -pRo. blvMq isMG 47

bIbI rGbIr kOr -bIbI mnmohn kOr 59

is`K Aqy kys -fw. kulivMdr isMG 64

is`K pMQ dy iviSSt inSwn dI dwrSinkqw -fw. hrBjn isMG 70

AYqvwr rwhIN gur aupdyS -fw. ieMdrjIq isMG gogoAwxI 77

suKmnI suK AMimRq pRB nwmu -bIbI rGbIr kOr 79

syvw ijMdVIey (kivqw) -s. kmljIq isMG nIloN 85

BweI mnI isMG jI ShId (kivqw) -s. AmrjIq isMG 86

pusqk rIivaU 87

^brnwmw 94

Drm pRcwr kmytI dIAW pRcwr srgrmIAW 97

gurmiq pRkwS 5 julweI 2015

gurbwxI ivcwr :

swvix srs mnw....swvix srs mnw....swvix srs mnw....swvix srs mnw....swvix srs mnw....

swvix srs mnw Gx vrsih ruiq Awey]mY min qin shu BwvY ipr prdyis isDwey]ipru Gir nhI AwvY mrIAY hwvY dwmin cmik frwey]syj iekylI KrI duhylI mrxu BieAw duKu mwey]hir ibnu nId BUK khu kYsI kwpVu qin n suKwvey]nwnk sw sohwgix kMqI ipr kY AMik smwvey] (pMnw 1108)

srl ArQ : gurU jI saux mhIny dI suhwxI ru`q dw vrxn kridAW jIv-iesqrIdI pqI-prmwqmw qoN ivCoVy dI hwlq drswauNdy hoey Purmwn krdy hn ik saux mhInw mnƒ cMgw l`gx vwlw hY[ ies mhIny ru`q suhwxI hY[ AwkwS au~pr b`dl Aw ky vrHn l`gdyhn[ jyT-hwV dI Aiq s^q grmI KuSkI mgroN AYsw pirvrqn hryk mnu`K-mwqr ƒsuKdwiek mihsUs huMdw hI hY[ pr mYN hW ik ies suhwxI ru`q ƒ pUrI qrHW mwx nhINskdI[ myry mn qn AMdr ausy pRIqm ipAwry pRBU dI Xwd hY[ auh ipAwrw mYƒ cMgw l`gdwhY[ suhwxI ru`q ’c ipAwry dw kol nw hoxw duKdwiek hY[ myrw ipAwrw prdys ju clwigAw hY[ jIv-iesqrI dy pqI-prmwqmw dy ivXog ƒ pRgtwauNidAW gurU jI PurmwauNdy hnik jd qk ipAwrw Gr nhIN Aw jWdw mYN inmwxI jIv iesqrI qd qk hauky BrdI hoeImrdI-mu`kdI jWdI hW[ AsmwnI ibjlI ijs ny ipAwry dy Gr huMidAW, ilSkidAW iekivsmwdI nzwrw pyS krnw sI mYN byv`s lwcwr jIv-iesqrI ƒ frw rhI hY[ jIv-iesqrI dI syj s`KxI hY[ ieh s`cmuc hI AOKI hwlq hY[ hy mW! ieh qW jINdy-jIAmrn qul hY! prmwqmw qoN ibnW jIv-Awqmw suK nwl sONvy vI iks qrHW? saux mhInyivc Gr-Gr qrHW-qrHW dy pkvwn p`kdy hn[ ies s`iBAwcwrk vrqwry v`l rmzI-sMkyqkridAW gurU jI pRBU ivCuMnI jIv-iesqrI dI hwlq drswauNdy hoey Purmwn krdy hn ikmyrw pRIqm ipAwrw ju Gr nhIN ies krky mYƒ Bu`K hI ik`Qy? suhwxI ru`q suKdwiek hoxkrky nINd ilAwaux ’c kudrqI shwiek is`D huMdI hY pr pRBU-nwm qoN iv`CVI jIv-iesqrI ƒ nINd ik`Qy? saux mhIny ivc pMjwb dI DrqI au~pr mn`uK-mwqr Kws krkyiesqrIAW (muitAwrW) rMg-ibrMgy pihrwvy pihn ky qIAW dy myly mnwauNdIAW hn[ iess`iBAwcwrk vrqwry v`l sMkyq kridAW gurU jI muV pRIqm ipAwry qoN iv`CVI ABwgxjIv-iesqrI dI pIVw dw vrxn krdy hn[ gurU jI PurmwauNdy hn ik mYƒ jIv-iesqrIdy srIr ƒ qW pqI ipAwry dI AxhoNd ’c koeI suMdr vsqr suKwauNdw hI nhIN[ gurUpwqSwh jI AMiqm inrxy dI bKiSS kridAW Purmwn krdy hn ik auhI jIv-iesqrIkMq vwlI suhwgx khI jw skdI hY ijhVI ik ipAwry Akwl purK dy nwm-ismrn ’cl`gI aus nwl iekimk ho geI hY[ dUjy SbdW ’c aus dIAW sMswrk KwihSW nhIN rhIAW;aus ny Awpxy mn ƒ gurU-igAwn dI syD ’c clidAW v`s ’c kr ilAw hY[

gurmiq pRkwS 6 julweI 2015

sMpwdkI...

sRI gurU hirgoibMd swihb jI dI bKiSS : mIrI-pIrIsRI gurU hirgoibMd swihb jI dI bKiSS : mIrI-pIrIsRI gurU hirgoibMd swihb jI dI bKiSS : mIrI-pIrIsRI gurU hirgoibMd swihb jI dI bKiSS : mIrI-pIrIsRI gurU hirgoibMd swihb jI dI bKiSS : mIrI-pIrI

CyvyN pwqSwh swihb sRI gurU hirgoibMd swihb jI ny sRI gurUnwnk dyv jI dI ivcwrDwrw ƒ A`gy qoridAW is`K Drm ƒ nvIAWlIhW ’qy pw ky lokweI ivc nvIN jwgRqI pYdw kIqI[ sRI gurUhirgoibMd swihb jI v`loN sRI Akwl qKq swihb dI isrjxw krky, mIrI-pIrI dIAW do ikrpwnW Dwrn kr ky is`KW ivc Drm AqyrwjnIqI dohW dy sumyl ƒ aujwgr krnw Aqy ienHW dw mh`qv ƒsmJwauxw sI[ pihlW vI gurU swihbwn v`loN ies pRqI gurbwxIrwhIN smJwieAw igAw sI ik:

-qKiq rwjw so bhY ij qKqy lwiek hoeI] (pMnw 1088)-rwjy sIh mukdm kuqy] jwie jgwiein@ bYTy suqy] (pMnw 1288)-qKiq bhY qKqY kI lwiek] (pMnw 1039)

lokweI ivc rwjsI, Dwrimk, smwijk igrwvt ƒ sRI gurUnwnk dyv jI ny AnuBv kr ilAw sI[ aus smyN lokweI ivdySIhkUmq Aqy pRoihq SRyxI dI ZulwmI dI zkV ivc burI qrHW Ps cukIsI[ sRI gurU nwnk dyv jI ny lokweI ƒ smJwieAw Aqy aunHW dy AMdrCupI SkqI ƒ aujwgr kIqw[ gurU jI ny loDIAW Aqy muZlW nUM Sr-ey-Awm vMgwr ky ikhw ik qusIN buzidl Aqy inrdeI ho[ gurU jI nyAwm Avwm ƒ AxKmeI jIvn ijaUx Aqy Awpxy s`iBAwcwr pRqIjwigRq krn leI bVy hI spSt Aqy BwvpUrq SbdW nwl JMjoiVAw:

-Gir Gir mIAw sBnW jIAW bolI Avr qumwrI] (pMnw 1191)-sBu hrwmu jyqw ikCu Kwie] (pMnw 142)-kil kwqI rwjy kwsweI Drmu pMK kir aufirAw] (pMnw 145)

gurU jI ny zwlmW dw mukwblw krn leI lokweI ƒ AwpxyAMdr CupI SkqI ƒ aujwgr krn dI qwkId krdy hoey sucyq kIqw

gurmiq pRkwS 7 julweI 2015

ik jwbr dy zulm dw mukwblw krn leI srIrk bl hI kMmAweygw:

-kotI hU pIr vrij rhwey jw mIru suixAw DwieAw]Qwn mukwm jly ibj mMdr muiC muiC kuier rulwieAw]koeI muglu n hoAw AMDw iknY n prcw lwieAw] (pMnw 417)

gurmiq dy AwZwz nwl lokW ƒ Dwrimk, rwjsI, smwijk qys`iBAwcwrk cyqnw dI pRwpqI hoeI[ iek pwsy ‘s`c dI bwxI’ dwpRkwS hoieAw[ dUsry pwsy kukrmIAW dIAW BYVIAW cwlW AwpxymnsUibAW ƒ kwmXwb krn leI s`c dI Avwz ƒ dbwaux dy XqnWivc l`g geIAW[ ie`QoN qk ik auus smyN dy bwdSwh jhWgIr ny s`cypwqSwh swihb sRI gurU Arjn dyv jI dI gurmiq ivcwrDwrw ƒ‘kUV dI dukwn’ qk kih ky gurU jI ƒ A`q dy qsIhy dy ky ShId krid`qw[ sRI gurU Arjn dyv jI dI Shwdq qoN bwAd kyvl 11 swldI aumr ivc hI sRI gurU hirgoibMd swihb jI ny gurgdI dI izMmyvwrIsMBwlI[ gurqwgdI ’qy ibrwjmwn hox smyN sRI gurU hirgoibMd swihbjI ny mIrI-pIrI dIAW do ikrpwnW Dwrn kr ky sMgqW ƒ hukm krid`qw ik A`gy qoN drSnI Bytw cMgIAW jvwnIAW, cMgy hiQAwr AqycMgy GoVy hI lY ky Awaux[ aus smyN muZl hkUmq sI[ mugl hkUmqv`loN gYr muslmwnW leI GoVy dI svwrI, Ssqr Dwrn krnw,dsqwr sjwauxw, bwj r`Kxw Awid dI sKq mnwhI sI ikauNik iehswry rwjsI suqMqrqw dy icMnH sn[ ienHW pbMdIAW ƒ Bwrq dI jnqwrwjsI hukm smJ ky pRvwn kr cukI sI[ sRI gurU hirgoibMd swihbjI ies g`l qoN BlI-BWq jwxU sn ik jykr lokweI ƒ zwlmW dyzbr-zulm qoN Cutkwrw idvwauxw hY qW aunHW AMdr Awqm-ivSvwsdI Bwvnw BrnI pvygI Aqy ivdySI hkUmq dy fr ƒ dUr krnwpvygw[ ies kwrj leI hiQAwrbMd hoxw zrUrI sI ikauNik iBRStAqy zwlm hwkm zmwq ipAwr dI BwSw smJx qoN AwkI ho cukIsI[ ienHW sB hwlwqW ƒ muK r`KidAW sRI gurU hirgoibMd swihb jIny gurqwg`dI ’qy ibrwjmwn hox smyN hI bwdSwhI icMnHW dw pRgtwAkIqw sI[ smkwlI hkUmq ny ies ƒ pRq`K cuxOqI hI smiJAw[

gurmiq pRkwS 8 julweI 2015

BweI gurdws jI smyN dy Anuswr kIqI geI bwhrI qbdIlI ƒ kuJaudwhrnW rwhIN smJwauNdy hn ik ijvyN KyqI dI rwKI leI JwVIAWdI vwV kIqI jWdI hY[ bwg dI sur`iKAw leI v`tW ’qy ikkrWbIjIAW jwdIAW hn[ cMdn dI kImqI l`kVI dI sur`iKAw vwsqykudrq ny aus dy Awly-duAwly s`pW dw pihrw lwieAw hY[ Gr dIrwKI leI bUhw, ijMdrw, kuqw qy pihrydwr r`Ky jWdy hn[ iesy qrHWhI Drm dI rwKI leI bwhU-bl qy rwjsI SkqI dI loV hY:

KyqI vwiV su iFMgrI ikkr Aws pws ijau bwgY[sp plyty cMnxY bUhy jMdw kuqw jwgY[ (vwr 26:25)

kuJ hor audwhrnW rwhIN vI BweI gurdws jI sp`St krdy hnik sRI gurU hirgoibMd swihb jI ny gurU-isDWq smyN Aqy siQqIAnuswr kwrj kIqy[ ijvyN s`p qoN mxI pRwpq krn, ihrn qoNksqUrI pRwpq krn leI aus ƒ mwrnw pYNdw hY[ iqlW iv`coN qylk`Fx leI aunHW ƒ kohlU ivc pIVnw pYNdw hY, nwrIAl dI igrIpRwpq krn leI aus ƒ BMnxw pYNdw hY[ iesy qrHW hI Drm ƒ duStW,doKIAW qy rwj SkqI dy zbr qoN bcwaux leI bwhU-bl dI loV huMdIhY[ BweI gurdws jI PurmwauNdy hn ik:

ijau mix kwly sp isir his dyie n jwxI[jwx kQUrI imrg qin mir mukY AwxI[qyl iqlhu ikau inklY ivxu pIVy GwxI[ijau muhu BMny grI dy nlIeyru inswxI[bymuK lohw swDIAY vgdI vwdwxI] (vwr 34:13)

gurmiq Anuswr Awqimk suqMqrqw ƒ smwijk suqMqrqw qoNAl`g nhIN kIqw jw skdw[ ieh ivcwrDwrw mIrI-pIrI, dyg-qyg, hlq-plq, rwj-jog dI lKwiek hY[ iesy krky iehivcwrDwrw lokW dy idlW ’qy rwj krdI hY Aqy rihMdI dunIAW q`kkrdI rhygI[

gurmiq pRkwS 9 julweI 2015

Drm Aqy rwjnIqIDrm Aqy rwjnIqIDrm Aqy rwjnIqIDrm Aqy rwjnIqIDrm Aqy rwjnIqI

-pRo: ikrpwl isMG ’bfUMgr’* mnuKI ieiqhws ivc Drm Aqy rwjnIqI dovW pRxwlIAW dw

ivSyS mh`qv irhw hY[ Drm mnuKI BwvnwvW qy ADwirq huMdw hY[rwjnIqI ivc mnuKI soc kMm krdI hY[ Drm mnuK dy Awcwr, ivcwrAqy Ahwr ƒ SuD krky ausdw Awqmk ivkws krdw hY[ Drm mnuK dysrbp`KI sdguxW dw sroq hY, Drm mnuK dI rwjnIqk, AwriQk Aqysmwijk izMdgI ƒ shI rUp ivc sMcwilq krn vwlw rYgulytrI kuMfw hY[rwjnIqI ny ies mnuK leI dySW dIAW h`dbMdIAW sQwpq kIqIAW[mnu`K dy rihx sihx Aqy sur`iKAw ƒ inXimq kIqw[ Drm AqyrwjnIqI iek dUjy dy pUrk hn[ ijvy srIr Aqy Awqmw[ s`iBAqwvWdy AwrMB ivc Drm Aqy rwjnIqI dovyN iek dUjy leI shweI hoey hn[Drm ny iek cMgI soc vwlw mnuK GiVAw qy mnuK ƒ DrqI au~qyASruP-aulu-mKlUkwq dw drjw idvwieAw[ ausy au~nq mnuKI soc nyiek cMgw vwqwvrx isrj ky mnuK ƒ sur`iKAw qy SWqI dw jIvn pRdwnkIqw qy keI pRkwr dy s`iBAwcwr qy pdwrQk qr`kI dy Avsr pRdwnkIqy[ Drm Aqy rwjnIqI mnuKI s`iBAqw dw AMg hox krky hmySWsmwj ivc crcw dw ivSw bxy rhy hn[ v`K-v`K ivcwrvwnW ny AwpxIsmJ Aqy sm`isAw Anuswr ies dw iviKAwn kIqw hY[

ArsqU rwj ƒ pRikrqI dI rcnw mMndw hY Aqy kihMdw hY ik mnuKsuBwivk qOr ’qy iek rwjnIqk jwnvr hY[ rwj prvwr Aqy ipMfW dwsMG hY, ijsdw audyS pUrx qy sMpMn jIvn ArQwq suKI Aqy mwx vwlyjIvn dI pRwpqI hY[ jdoN bhuq swry ipMf sMpMn jIvn leI ieksmudwie dy rUp ivc sMgiTq huMdy hn, rwj hoNd ivc Aw jWdw hY AqycMgy jIvn leI ausdI hoNd lgwqwr kwiem rihMdI hY[

purwqn smyN ivc Drm qy rwjnIqI Awps ivc ieMny Guly-imly snik ienWH ivc AMqr krnw AOKw sI[ sRI rwm jI Aqy sRI ikRSn jIDwrimk AwgU vI sn qy rwjy vI sn[ buD Drm dw jnm dwqw mhwqmwbuD vI bnvws qoN pihlW iek rwjw hI sI[XhUdI Drm ivc Abrwhm *swbkw pRDwn, SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI, sRI AMimRqsr[

gurmiq pRkwS 10 julweI 2015

qy hzrq mUsw dw ivSyS vrxn AwauNdw hY ijnWH dw jIvn iPrqUkbIilAW (Tribes) vWg GuMmxGyrIAW ivc PisAw irhw[ pr ienWH nyjIvn dy iksy ih`sy ivc vI prmwqmw dw swQ nhIN C`ifAw[ prmwqmwƒ vI smyN-smyN qy ienWH dI shwieqw krdy drswieAw igAw hY[hzrqmUsw duAwrw XhUdIAW ƒ imsr dI gulwmI qoN Awzwd krwaux smyNeISvr v`loN bKSIAW ds krwmwqW dw ivSyS Xogdwn dw vI izkrimldw hY[ ieh krwmwqW iek nIqI vjoN vrqIAW geIAW ijnWH qoNGbrw ky bwdSwh ny XhUdIAW ƒ imsr dI gulwmI qoN Awzwd kr id`qw[eIsweI Drm ivc iXsU ƒ prmySr dw rUp mMinAw jWdw hY Aqy ausƒprmySr dy puqr vjoN vI mwnqw id`qI jWdI hY[ iXsUU ƒ mukqIdwqy vjoNvI icqirAw jWdw hY[ jo lokW dy duK Awpxy auqy lY ky aunWH ƒ mukqIpRdwn krwaux dw jwmn bxdw hY[ hzrq eIsw ny rom dy bwdSwhPrwaUn dy jbr Aqy smwijk igrwvt ivruD s`c-Drm dI AvwzauTweI Aqy lokW ƒ Dwrimk Aqy rwjnIqk qOr au~qy AgvweI id`qI[iXsU msIh au~qy rwj ivc bgwvq PYlwaux dw doS lwieAw igAw Aqyrom dy bwdSwh PrwaUn dy hukm qihq ausƒ slIb au~qy tMg id`qwigAw[ iXsU ny svrg dy rwj ƒ grIbW dw rwj ikhw hY, ij`Qy AinAWAqy zulm dw koeI pRBwv nhIN rhygw[ aunHW ikhw ik jo rwjy dw hY ausƒdy idau jo crc dw hY auh ausƒ dy idau[ Drm Aqy rwj pRqI mnuK dyAwpo Awpxy krqv hn ijnWH dI pwlxw krnw ausdw Prz hY[ bwAdivc eIsweI mq jdoN iek sMsQw dy rUp ivc au~Br ky swhmxy AwieAwqy keI mulkW ivc ies dw pRBwv vD igAw qW ieMglYNf dI rwjnIqI(bwdSwh) ny Drm ƒ Awpxy nwl joV ilAw sI[ ieMglYNf dw bwdSwhhI crc Aqy rwj dw muKI ho igAw sI[ rwj-SkqI Drm dy pRcwr leIvrqI jwx lgI[ sMq AgsqweIn iesy Dwrnw dw mud`eI sI[ ausAnuswr eIsweI mq dy hoNd ivc Awaux qoN bwAd koeI vI rwj ijhVweIsweI mq dw DwrxI nhIN auh inAW pUrx nhIN ho skdw, crc ivhUxyrwj koloN inAW dI Aws nhIN r`KI jw skdI[ pop ijlySIAs AnuswrDwrimk Kyqr ivc smrwt ƒ crc dy snmuK AwpxI ie`Cw dw smrpxkr dyxw cwhIdw hY qy ausƒ isKwaux dI QW is`Kx dw Xqn krnwcwhIdw hY[ hzrq muhMmd swihb ny ieslwm Drm dI sQwpnw krndy nwl nwl XuD kIqy Aqy aunWH ivc ij`qW vI hwsl kIqIAW[ aunWH dI

gurmiq pRkwS 11 julweI 2015

Dwrimk rwjDwnI m`kw sI[ aunWH dy vPwpwaux (632eI:) qoN bwAdAnyk KlIPy hoey ijnWH ny qlvwr dy zor nwl Arb, sIrIAw, imsr,eIrwn, ierwk Awid mulkW dw ieslwmIkrn kr id`qw Aqy A`j iehswry mulk ieslwmI mulk hI hn[ iKlwPq dI rwjDwnI m`ky qoNdimSk qy Pyr bgdwd ivc kwiem kIqI geI[ smrwt ASok nyAwpxI rwjnIqk SkqI duAwrw buD Drm dy pRcwr ivc v`fw XogdwnpwieAw[ pMjwb ivc vI jy bwbw bMdw isMG bhwdr dI hkUmq, mhwrwjwrxjIq isMG dw rwj qy is`K imslW Aqy is`K irAwsqW kwiem nwhuMdIAW qW is`K Drm dI Swied A`j vrgI siQqI nw huMdI[ ies qrWHDrm Aqy rwjnIqI iek dUjy dy pUrk hn Aqy sdw iek dUjy ƒ pRBwivqkrdy rhy hn[ iesy leI ikhw igAw hY :-

rwj ibnw nh Drm clY hY[Drm ibnw sB dlY mlY hY[

jdoN eIsweI m`q dy pYdw hox qoN bwAd DrmW ny iek sMsQwgq rUpDwrnw SurU kr id`qw sI qW ieh isrP mnuK dy Awqmk ivkws qksImq nw rih ky AMqr muKqw dy nwl-nwl bwhr muKI Aqy guxW dy nwl-nwl igxqI v`l vDx l`g gey sn[ ies leI v`D qoN v`D lokW ƒ Awpxymq ivc ilAwaux dw Xqn hox l`gw[ ies krky rwijAW ivckwrAwpsI XuDW vWg DrmW dw vI Awps ivc tkrwau hox lgw[ ikauNikhux rwjW dy PYlwE leI Drm ƒ vriqAw jwx l`g ipAw[ ies qrWHDrm rwj dw kuMfw hox dI QW rwj dI GoVI bx igAw sI[ ijs kwrnAiDAwqmkqw ivc kmzorI Awaux l`g peI Aqy Dwrimkqw ivckpt, Cl, kUV, kusq, DoKw, Pryb Aqy pwKMf Swml ho igAw[ nIqIvjoN bu`D mq dw tkrwau bRwhmxI mq nwl hoieAw[ ieslwm dIsQwpnw hox nwl eIsweI mq qy ieslwm ivc tkrwau pYdw ho igAw[ihMdusqwn ivc is`K Drm dy hoNd ivc Awaux nwl ieslwm Aqy is`Kmq dw tkrwau l`gBg do sdIAW qk irhw[ is`K Drm ƒ jo ik mUl rUpivc sMsQwgq Drm hI nhIN sI, sgoN guxwqmk Aqy mwnvqwvwdI DrmvI sI, ieslwm dI k`tVqw qy jbr dy ivruD iek lMmy sMGrS iv`coNlMGxw ipAw[ is`K Drm dI hoNd, aucyrIAW mnuuKI kdrW-kImqW, s`c,h`k Aqy mnuKI AzwdIAW ƒ kwiem r`Kx leI gurU swihbwn Aqy AnykWisMGW, isMGxIAW Aqy BujMgIAW ny ShIdIAW id`qIAW auprMq is`K rwj

gurmiq pRkwS 12 julweI 2015

kwiem kIqw igAw[ ies rwj dI sQwpqI rwjnIqI kwrn nhIN sgoNieh Drm Aqy rwjnIqI dy sMjog nwl hoeI sI[ ies leI mhwrwjwrxjIq isMG ny is`K Drm dw hI nhIN sgoN dUjy DrmW dw vI siqkwrkIqw Aqy sWJw Kwlsw rwj sQwpq kIqw ijsƒ ‘‘srkwr-ey-^wlsw”ikhw jWdw sI[ aunWH dy rwj pRbMD ivc Swml v`K-v`K AkIidAW dy lokWAqy aunWH dy rwj v`loN jwrI kIqy is`ky au~qy au~kry ieh Sbd Drm AqyrwjnIqI dy sMjog ƒ hI zwhr krdy hn:

dygo qygo Piqh nusrq bydrMg[ Xw&q Az nwnk gurU goibMd isMG[ Bwv:dyg qyg ijq syv inrwlm[ gurU nwnk-goibMd isMG qo pweI[is`K Drm ivc Drm Aqy rwjnIqI dw sumyl bwbr dy hmly smyN

hI sp`St ho igAw sI[ sRI gurU nwnk dyv jI ny bwbr dy zulmW dyiKlwP jordwr ros pRgt kIqw sI[ sRI gurU Arjn dyv jI dI ShIdIis`K Drm dy SWqmeI qy inmrqw vwly srUp auqy rwjnIqI dw vihSIAwnwqy grUr nwl BirAw iGnwauxw hmlw sI[ ies qoN ip`CoN is`K Drm ivcsRI Akwl qKq swihb dI sQwpnw qy mIrI-pIrI dI prMprw, BgqIqy SkqI dw sumyl Drm Aqy rwjnIqI dw zwhrw sMjog hI sI[ sRIhirmMdr swihb Aqy sRI Akwl qKq swihb dI sQwpnw Aqy hoNd,ienWH dohW dy ivckwr do inSwn swihb, sRI gurU hirgoibMd swihb v`loNpihnIAW mIrI-pIrI dIAW do ikrpwnW Drm Aqy rwjnIqI dy sumylAqy sMjog dy lKwiek hI hn[ pIrI dw inSwn swihb mIrI dy inSwnswihb qoN au~cw hoxw ies g`l ƒ sp`St krdw hY ik Drm dw kuMfwrwjnIqI dy isr au~qy Av`Sk hI hY[ ieh sumyl Aqy sMjog sMswr leIsB qo v`D aupXogI, swrQk Aqy shI hY[ Kwlsy dy AwdrSW iv`coN vIDrm Aqy rwjnIqI dw sMjog Jlkdw hY[ ieh sMjog iek AwdrSkivAkqI pYdw krn dy Xog hY jo ik Drm dy guxW ƒ Dwrn krdy hoeyrwjnIqI dy Kyqr ivc sPlqw pUrvk ivcr sky[ Drm dw audyS hYnwm jpwauxw Bwv Awqmw dw ivkws Aqy pRPulqw XkInI bxwauxw AqyrwjnIqI dw Prj hY gunwhgwrW ƒ dMf dyxw Aqy smwijk Aqy AwriQkizMdgI ƒ inXmq Aqy ivkwsmuKI idSw v`l r`Kxw ijs dy ADIn mnuKdy rojwnw jIvn dIAW muFlIAW loVW kulI, gulI qy julI dw pRbMD krndy nwl-nwl Drm dI r`iKAw krnw[ sRI gurU goibMd isMG jI ny Awpxy

gurmiq pRkwS 13 julweI 2015

jIvn audyS bwry d`sidAW PurmwieAw hY:-XwhI kwj Drw hm jnmM]smJ lyhu swDU sB mn mM]Drm clwvn sMq aubwrn]dust sBn ko mUl aupwrn]

muhMmd gOrI, gznvI, AbdwlI nwdrSwh bwbr qy AOrMgzyb qIkswry smrwt ieslwmI Drm ƒ PYlwaux leI AwpxI rwjnIqk SkqIdw duraupXog krdy rhy[ ihMdU mMdr Fwhy jWdy rhy, qlvwr dI nok au~qyihMdUAW ƒ Drm qbdIl krn leI mjbUr kIqw jWdw irhw[ ies smyNdOrwn sRI gurU Arjn dyv, sRI gurU qyg bhwdr swihb Aqy swihbzwidAWsmyq Axigxq isMGW, isMGxIAW Aqy BujMgIAW ny ShIdIAW id`qIAW[smyN dy hwlwq bwry sRI gurU nwnk swihb dw Purmwn hY:-

Qwn mukwm jly ibj mMdir muiC muiC kuier rulwieAw] (pMnw 418)ihtlr, hlwkU Aqy cMgyz Kwn ny kyvl rwjnIqI hI kIqI,

Drm dw kuMfw iblkul gwieb hI irhw[ bhuq swry dyS Kws krkyieslwmI dyS dInI hkUmqW (Drm qWqirk dyS) hn ij`Qy Dwrimkqwdy AslI AsUl Aqy gux, jo sRI gurU nwnk dyv jI ny AwpxI bwxI ivcibAwn kIqy hn, iblkul gwieb hn Aqy nwl hI aunWH mulkW ivcDwrimk k`tVqw Aqy jƒn dw hI bolbwlw hY[ iek shI muslmwn ikhoijhw hovy bwry sRI gurU nwnk swihb dw Purmwn hY:-

pMij invwjw vKq pMij pMjw pMjy nwau]pihlw scu hlwl duie qIjw KYr Kudwie]cauQI nIAiq rwis mnu pMjvI isPiq snwie]krxI klmw AwiK kY qw muslmwxu sdwie] (pMnw 141)

is`K Drm ivc Drm Aqy rwjnIqI dw sumyl igxqI Aqy k`tVqwau~qy nhIN sgoN Awqmk guxW Aqy riCAw irAwieq dI Bwvnw ’qyAwDwirq hY[ gurU swihb ny sMsQwgq Aqy AwpxI sRyStqw dw FMforwip`tx vwly v`K-v`K ivsvwSW au~qy itky DrmW ƒ koeI bhuqI mwnqw nhINidqI sgoN gurU swihb Anuswr Drm ie`ko prmwqmw ivc ivSvws, swrymnuKW ƒ ie`ko prmwqmw dI AMS Aqy brwbr smJxw, ihrdw SuDkrnw, mn dI cMclqweI ivsyAqy ivkwrW auqy kwbU pw ky “min jIqYjgu jIqu” dI siQqI ƒ pRwpq krnw, srIr sv`sQ r`Kxw, Awqmk

gurmiq pRkwS 14 julweI 2015

AnMd dI locw rKxI[ srb`q dw Blw mMgxw, praupkwrI Aqy iqAwgdI Bwvnw kwiem krnI, Aqy Awpxy PrzW dI pwlxw krnw hY[ iehDrm sB simAW Aqy sB AsQwnW qy hmySw ie`ko ijhw rihMdw hY[ iehomwnvqwvwdI Drm hY[ koeI gurmiq ivc pUrw ivAkqI hI ies Drmƒ idRV krdw hY[ auh ivAkqI mhwn hY[ gurvwk hY:-

-eyko Drmu idRVY scu koeI] gurmiq pUrw juig juig soeI] (pMnw1188)

-srb sbdM eyk sbdM jy ko jwxY Byau]nwnk qw kw dwsu hY soeI inrMjn dyau ] (pMnw 469)

gurbwxI ivc Aijhy srvmuKI Drm ƒ Dwrn krn vwly ivAkqIdy l`Cx ies qrWH ibAwn kIqy hn[ DrmI ivAkqI Drm krn ivczrw vI dyrI nhIN krdw auh bury kMmW ivc koeI rucI nhIN r`Kdw[isrjnhwr ƒ sdw cyqy r`Kdw hY, prweI dOlq, prweI iesqrI dw loBmn ivc nhIN Awaux idMdw[ sMqW-mhwpurKW, ijnWH ny ivSy ivkwrW ƒij`q ky mn SWq kr ilAw hY, dI sMgq krnI aunWH dw aupdyS suxnw,ijhVy kMm inMdx Xog hn ijvyN iksy ƒ duK dyxw, iksy nwl DoKw krnw,iksy dw h`k mwrnw, kUV kusq bolxw, mn ivc Cl, kpt Aqy eIrKwr`Kxw Awid Aijhy bury kMmW dw iqAwg krnw[ ieho mwnvqwvwdI s`cyDrm dy l`Cx hn[ ienWH qoN ibnW ivAkqI ADrmI huMdw hY BwvyN auhikMnWH hI mMinAw pRmMinAw qy lokW ivckwr ie`zq-mwx pwauNdw hovy qyAwpxy Drm dI sRySTqw ivc ijMnw mrzI idRV ivSvwsI hovy[ gurbwxIdw mhwvwk hY:-

nh iblMb DrmM iblMb pwpM] idRVMq nwmM qjMq loBM]srix sMqM iklibK nwsM pRwpqM Drm liKHx] (pMnw 1354)

cMgy rwjy Aqy ivjyeI rwjy dy l`Cx vI gurbwxI ivc d`sy gey hn[rwjw auh ivjeI huMdw hY jo lok BlweI dy cMgy kMmW Aqy inAWkwrI rwjpRbMD dy ky lokW dw mn ij`qdw hY[ rwjy dw kMm zulm Aqy qS`dd nwllokW ƒ Awpxy ADIn ivc r`Kxw nhIN[ lokW dIAw AwsW pUrIAW krnAqy aunWH dIAW AsIsW lYx vwlw rwjw hI shI rwjw huMdw hY[ ies qoNielwvw auh rwjw jo Awpxy kol rwj SkqI huMidAW hoieAW vI Awpxymn qy kwbU r`Kdw hY qy ivSy ivkwr, vwSnw Aqy hMkwr dIAW BwvnwvWADIn mn ie`Cq krmW ivc pRivrq nhIN huMdw auh rwjw lokW ivc

gurmiq pRkwS 15 julweI 2015

Adb siqkwr pwauNdw hY[ ies qoN ault c`lx vwlw rwjw bl Aqy sYnwnwl lokW ƒ ij`q ky vI AMq hwrdw hY[ ausdw lokW ivc koeI siqkwrnhIN huMdw[ gurbwxI dw Purmwn hY:

-min jIqY jgu jIqu] (pMnw 6)-ikAw sulqwnu slwm ivhUxw AMDI koTI qyrw nwmu nwhI]

(pMnw 354)lok mwnqwvW Aqy rvwieqW Anuswr vI Drm dw qy rwj dw Awps

ivc gUVHw sMbMD huMdw hY[ ivSvws kIqw jWdw hY ik rwjw auh hI bxdwhY ijsny ipCly jnmW ivc Bjn bMdgI qy qp`isAw kIqI huMdI hY[ jyauh rwjw bx ky pwp krn qoN bcdw hY qy Dwrimk guxW ƒ kwiem r`KdwhY qW ausdI rwj krn vwlI SkqI kwiem rihMdI hY[ iesdy ault jyauh rwj dI Swn-E-SOkq ivc Drm ƒ Bul ky hMkwrI ho jWdw hY, AYS-pRsqI Aqy ivSy ivkwrW ivc pY jWdw hY, lokW dy ih`qW dI rwKI nhINkrdw[ prjw nwl AinAW qy zulm krdw hY qW ausdy qp dw Pl CyqImuk jWdw hY qy Aijhy rwjy dw CyqI pqn ho jWdw hY[ ausdI pdvI KusjWdI hY qy auh jINdy jI lokW dy mno auqr jWdw hY qy mn ivc sMqwpBogdw rihMdw hY[ ies lok AKwx ivc ies s`cweI ƒ cwr SbdW ivcvrØxn kIqw igAw hY:-

qpoN rwj rwjoN nrk[gurmiq Anuswr rwjw auh cMgw hY jo iv`idAw Awid guxW ivc

inpuMn huMdw hY Aqy AwriQkqw dw igAwn r`Kdw hY[ Awpxy rwj ƒcMgIAW XojnwvW nwl KuShwl kr skdw hY[ XoDw hY qy duSmx qoN AwpxIprjw dI r`iKAw kr skdw hY[ lokW dy ih`qW ƒ muK r`Kdw hY[ AwpxIqwnwSwhI nhIN clwauNdw lokW dI rwie Anuswr rwj krdw hY[ pMcW Bwvmud`br bMidAW dw siqkwr krdw hY aunWH dI rwie dI kdr krdw hY[auh rwjw AKMf rwj Bogdw hY[ ausdy rwj ivc kdy bgwvq jW rosmuzwhry nhIN huMdy[ ies p`KoN vyKIey qW mhwrwjw rxjIq isMG dw rwjiek AwdrSk rwj sI ijs ivc Drm dw qy prjw dw pUrw iKAwlr`iKAw jWdw sI[ gurU swihb dw Purmwn hY:-

-rwjw qKiq itkY guxI BY pMcwiex rqu] (pMnw 992)-qKiq bhY qKqY kI lwiek] (pMnw 1039)

iek sPl rwjy ƒ hmySW AwpxI prjw nwl ienswP krnw

gurmiq pRkwS 16 julweI 2015

cwhIdw hY iksy nwl by-ienswPI krky duK nhIN dyxw cwhIdw hY[ inAWkrnw hI rwjy dw muK Prz hY[ Awpxy bcn dw pUrw p`kw hoxw rwjy dwsdgux hI nhIN sgoN ieho ausdw sB qoN v`fw gux hY[ ieho hI ausdw rwjDrm hY[ aus kol SkqI huMdI hY[ SkqI dI shI vrqoN inAW dy rUp ivchI kr skdw hY[ ausƒ cwhIdw hY ik auh doSIAW ƒ dMf dyvy qy mzlUmWƒ aunHW dw h`k idvwey Aqy jwn mwl dI rwKI kry[ ausdy rwj ivc Syr,b`krI ie`ko Gwt pwxI pI skdy hox, iksy ƒ iksy dw fr BY nw hovy[inAWkwrI rwjw hI lokW dy siqkwr dw pwqr bx skdw hY[ rwjw kunbwprvr nw hovy sgoN rwj dI smucI jnqw hI ausdw prvwr hovy[ eIrwndy bwdSwh nOSyrvo ny inAW kridAW Awpxy byty ƒ vI mOq dI szw dyid`qI sI[ lok cyqnw dy mnW ivc ausdy inAW dI fUMGI Cwp hY[ ausnybwAd ivc rwj dw iqAwg kr idqw sI[ iesdy bwvjUd vI lokW dymnW auqy ausdw rwj kwiem irhw[ swrI dunIAW ausdy gux gwauNdI hY[gurbwxI dw mhWvwk hY:-

-inhkMtk rwju BuMic qU gurmuiK scu kmweI]scY qKiq bYTw inAwau kir sqsMgiq myil imlweI] (pMnw 1087)-rwjy culI inAwv kI] (pMnw 1240)-qKiq rwjw so bhY ij qKqY lwiek hoeI]ijnI scu pCwixAw scu rwjy syeI] (pMnw 1088)

‘igAwn rqnwvlI’ Anuswr bwbr ƒ gurU jI ny aupdyS kIqw sI“Drm dw inAwauN krnw, bzurgW dI iKdmq krnI, grIbW nwl vMfKwxw, Ar Kudwie dI bMdgI krnI qW quhwfw rwj iQr rhYgw”[

‘pRym sumwrg gRMQ’ ivc iek AwdrSk rwjy dy Awcwr ivhwr bwryivsqwr nwl vrxn kIqw igAw hY “rwjy ko cwhIAY jo inAwauN smJkr BY swQ krY[ koeI ieskY rwj mY duiKq n hoie[ rwjy ko cwhIAY joAwpny au~pr BI inAwau kry[ gurmuKI ividAw dw pRkwS Ar horividAw kI qwkId rhY jo Kwlsy sRI Akwl purK ky isK lVky lVkIAWkI pVwHeI kw pRbMD kry”[ ‘‘rwjy ko cwhIAY jo ibnW ikrq rozgwr koeIpRwxI nw rhY Kbr prjw kI lyqw rhY[ rwjw ies bwq ky isrijAw hY,jo bMdobsq prjw dI BlI BWq krY, prjw suKI rhY[”

‘‘ jb ieh pRwxI inAwauN iksI kw krn bYTy qb Awpxw DrmAwpxy isr pr rK kY cukwvY Ar jo kdWc Apny loB ky vwsqy dyKw-dyKI

gurmiq pRkwS 17 julweI 2015

AQvw Awpxy pMQ kI irAwieq ky vwsqy iksI kw AMS KovYgw, auh AMqkwl BwrI sjwie pwvYgw”[

rwjnIqI dI vI iek mirAwdw inSicq hY[ ieh mirAwdwkdy BMg nhIN krnI cwhIdI[ rwjnIqI dw ArQ jwiez njwiez FMgnwl, DoKw Pryb jW pYsy dy zor nwl s`qw hwsl krnw nhIN hY[ rwjnIqIdw ArQ hY rwjy dw prjw nwl ikho ijhw vrqwau hY kI auh prjw ƒAwpxw puqr rUp smJ ky aunHW dy ihq dI locw krdw hY jW nhIN? iesyqrHW prjw dw Prz hY ik auh rwjw ƒ ipqw rUp jwx ky aus dI AwigAwdw pwlx kry[ ies qrHW dy rwj ƒ sRySt rwj mMinAw igAw hY ies ivcrwjw qy prjw dovyN suKI huMdy hn iek dUjy dy SuB icMqk huMdy hn[ Aijhyrwj bwry BweI gurdws jI ny iliKAw hY :

jYsy rwjnIiq rIiq ckRvY cYqMn rUp,qw qy inhicMq inrBY bsq log jI] (kib`q sv`Xy : 354)

prmwqmw qoN bwAd sMq ausdw pRq`K rUp huMdy hn[ sMqW qoN bwAdrwjw SkqI dw mwlk huMdw hY[ ies DrqI qy ausdw hukm c`ldw hY[prjw ausdy ADIn huMdI hY[ rwjy dw Prz hY ik prjw ƒ duK nw dyvy[Klk dw Asl mwlk prmwqmw hY[ jy prjw ƒ koeI duK huMdw hY qWprmwqmw ausdI r`iKAw krdw hY[ BweI nMd lwl jI ny iliKAw hY :

Klk Kwlk kI jwn ky Klk duKwvih nwih[Klk duKih nMd lwl jI Kwlk kopih qwih[

gurbwxI ivc Aijhy rwj dI klpnw kIqI geI hY ij`Qy rwjw qyprjw prmwqmw dy BYA ivc rihky kwrj krdy hn[ Aijhy rwj ivchr koeI suKI rihMdw hY[ rwjw Aqy prjw dovyN iek dUjy dy pUrk hn[Aijhy rwj ƒ gurU swihb ny hlymI rwj ikhw hY[ PurmwieAw hY:-

huix hukmu hoAw imhrvwx dw] pY koie n iksY r\wxdw] sB suKwlI vuTIAw iehu hoAw hlymI rwju jIau] (pMnw 74)

BwrqI drSn ivc jIvn dy cwr pdwrQ muK mMny gey hn[ iehhn Drm, ArQ, kwm Aqy moK[ ienWH iv`coN moK inrol ivAkqI dIAMqr Awqmw qk sImq hY[ kwm pdwrQ ivc do pRwxIAW dIAW kwmcyStwvW dI pUrqI Aqy dohW dIAW BwvnwvW dw Adwn pRdwn huMdw hY[lok jIvn dy vDyry mhq`vpUrn pdwrQ Drm Aqy ArQ hn ijhVy iksymnuK dy jIvn ƒ sPl bxwaux ivc vfmulw Xogdwn pwauNdy hn[ Drm

gurmiq pRkwS 18 julweI 2015

Awpxy Awp ivc iek mukMml pdwrQ hY jdoN ik rwjnIqI ArQ pdwrQpRdwn krn dw pRmuK AMg hY[

qwiml dy iek purwqn mhwirSI qIrUvlUvr ny qIrU kurl nW dwiek gRMQ iliKAw hY[ ies ivc ausny Drm Aqy ArQ dy Bwg ivcrwjnIqI dw ivsqwr sihq vrxn kIqw hY[ Drm Aqy ArQ dw vrxnies gRMQ dw muK Bwg hY[ ausny ies ivc moK pdwrQ ƒ Swml hI nhINkIqw Aqy kwm dw bhuq QoVHw vrxn kIqw hY ies ivc vI bhuq ivSySqwnhIN[ Drm Aqy ArQ dy sbMD ivc ausny bhuq aucy igAwn BrpUrivcwr id`qy hn[ lyKk dI ivcwrDwrw bhuq hd qk gurmiq ivcwrDwrwnwl hI imldI hY[

Drm dy Bwg ivc ausny iek srb ivAwpI prmwqmw dw gux-gwnkridAW iliKAw hY ik prmwqmw dw ivSvwS Drm dw sB qoN v`fwl`Cx hY[ auh igAwn ieMdrIAW ivArQ hn jo prmwqmw ƒ AnuBvnhIN krdIAW, auh isr ivArQ hY jo aus prmwqmw A`gy Jukdw nhINhY[ ivSy ivkwrW dw iqAwg krky sMjm Dwrnw hI Drm hY[ mnuK ƒ nykhoxw cwhIdw hY qy aus ivc iqAwg dI Bwvnw vI hoxI cwhIdI hY[igRhsQ AwSrm sB qoN sRySt hY[ jo ivAkqI s`cw-sucw prvwrk jIvnbqIq krdw hY auh DrmI hY[ DrmI bMdw sB nwl pRym krdw hY, im`Twboldw hY qy Awey mihmwnW dw siqkwr krdw hY[ DrmI ivAkqI iksydy aupkwr ƒ BulwauNdw nhIN[ auh Awqm sMjm r`Kdw hY qy pr nwrI dIlocw nhIN krdw[ ausdy AMdr loB nhIN huMdw[ auh pwp krn qoN frdwhY, auh praupkwrI huMdw hY[ auh AwpxI kmweI iv`coN dwn vI idMdw hYqy aus ivc dXw dI Bwvnw vI hoxI cwhIdI hY[ ausdw jIvn s`cw sucwhuMdw hY[

ArQ dy Bwg ivc ies gRMQ dy rcYqw ny iek rwjy dy guxW dw vIvrxn kIqw hY[ rwjy ivc ienWH cwr guxW dI kmI nhIN hoxI cwhIdI,ieh hn hOslw, KulHidlI, TIk inrxw lYx dI Xogqw Aqy kMm krn dISkqI[ rwjy ƒ nykI dw p`lw kdy nhIN C`fxw cwhIdw qy iksy nwl D`kwnhIN krnw jW hox dyxw cwhIdw[ ijhVw rwjw lokW dI phuMc ivc rihMdwhY qy iksy ƒ ruKw nhIN boldw aus dy rwj dI SoBw sB qoN v`D hovygI[ijhVw rwjw inrp`K rihMdw hY qy prjw dy ih`qW dI rwKI krdw hY ausƒ lok r`b vWg smJdy Aqy pUjdy hn[ ijhVw rwjw AwpxI SkqI

gurmiq pRkwS 19 julweI 2015

Anuswr jMg krdw hY auh kdy hwrdw nhIN[ rwjy dI ij`q kdy briCAWnwl nhIN huMdI ieh aus dy rwj-dMf (lT) krky huMdI hY[ jo is`DwrihMdw hY iek pwsy nhIN Jukdw, rwjw jy iksy bury bMdy ƒ szw idMdw hYqW ieh ausdw Prz hY doS nhI hY[ SYqwn mOq dI szw dyxI Kyq iv`cokbwV k`Fx dy smwn huMdw hY[ ijhVw rwjw AwpxI prjw qy zulm krdwhY auh kwql nwloN vI BYVw huMdw hY[ rwjy ƒ Aijhy zulm qoN bcxw cwhIdwhY ijs nwl lokW ivc hwhwkwr m`c jwvy[ ijhVw rwjw ieh cwhuMdw hYik ausdI SkqI bxI rhy auh fMfw qyzI nwl GumwauNdw qW hY pr mwrdwhY hlkw ijhw[ Awpxy dosqW ƒ KuS krn ihq ievzwnw dyx qoN vI qyzInwl Awpxy duSmxW ƒ dosq bxwauNdw hY[ rwjy ƒ kdy AiDAwqm blvwly bMidAW ƒ nrwz nhIN krnw cwhIdw[ rwjy dy swhmxy rihx vwlybMidAW ƒ nw ausdy bhuq nyVy jwxw cwhIdw hY nw dUr rihxw cwhIdw hY[ausdy swhmxy iksy nwl kwnwPUsI nhIN krnI cwhIdI qy nw hI iksy horv`l vyK ky muskrwauNxw cwhIdw[ rwjy dI iksy hor nwl g`lbwq ƒ suxndw Xqn nw kro[

auprokq guxW dy sMjog ƒ hI AsIN Drm qy rwjnIqI dw AwdrSrUp kih skdy hW[ ienWH AwdrSk guxW qoN ibnW Drm qy rwjnIqI dwsbMD iek pwKMf bxky rih jWdw hY[ ijhVy lok rwjnIqk SkqI pRwpqkrn leI Drm dw burkw pihndy hn auh nw qW Dwrimk huMdy hn qy nwhI auh iek cMgy rwjnIqk swbq huMdy hn[ Asl ivc ieh gux hI huMdyhn ijhVy Drm Aqy rwjnIqI dw qwlmyl sQwipq krdy hn[ iek rwjydy cMgy guxW ƒ Dwrn krn vwlw rwjw hI Dwrimk ho skdw hY ijvyN ikmhwrwjw rxjIq isMG sI[ iek Dwrimk guxW vwlw ivAkqI bwdSwhWqoN vI mhwn ho skdw hY ijvyN ik bwbw bMdw isMG bhwdr Aqy BweImhwrwj isMG sn[

rwjnIqI ibnW Drm dunIAw qoN dUr ho ky koeI aupXogI Xogdwnpwaux Xog nhIN rihMdw[ is`DW, jogIAW, nwQW vWg ieh Awpxy hI srIrdIAW bh`qr hzwr nwVIAW ivc GuMmdw kuMflI jgwauNx dy c`krW ivchI ipAw rihMdw hY[Drm qoN ibnW rwjnIqI guMifAW dI Kyf bx ky rihjWdI hY Aqy ieh zulm qy isqm dw nMgw nwc n`cx l`g jWdI hY[Alwmw iekbwl ny iliKAw hY:-

zlwl-ey-pwdSwhI ho ik jmhUrI qmwSw ho[

gurmiq pRkwS 20 julweI 2015

judw ho dIN isAwsq sy qo rih jwqI hY cMgyzI[Drm qy rwjnIqI bwry BwrqI Aqy p`CmI dovyN BU-BwgW dy ivdvwnW

ny smyN smyN Awpxy ivcwr pRgt kIqy hn[ mnU ismrqI Anuswr iehmMinAw igAw hY ik rwjy dI rcnw Kud prm ipqw prmwqmw ny kIqI[prmwqmw ny ieh vyiKAw srkwr qoN ibnw lok fr krky bycYn hn[ iesleI lokW ƒ sur`iKAw pRdwn krn ihq aus prm SkqI ny rwjy ƒ hoNdivc ilAWdw[ purwxW ivc vI rwj ƒ r`bI hukm ivc pYdw hoeI sMsQwmMinAw igAw[ ivAwkul Aqy durbl lokW ƒ shwrw dyx leI bRhmw jIny rwj dI sQwpnw kIqI[ kOtlXw dy ArQ Swsqr ivc vI rwj ƒAiDAwqmk AwigAw pRwpq hY Aqy rwjy dI pdvI ƒ dyviqAW dybrwbr mMinAw igAw hY[ rwj dI s`qw ƒ ies ADwr ’qy shI is`D kIqwhY ik rwj lokW Aqy rwjy ivckwr hoey smJOqy ’qy inrBr krdw hY jodyviqAW dy kihx ’qy kIqw igAw[

kOtilAw dy ArQ Swsqr Anuswr Drm Anuswr rwj krnw rwjwdw in`jI Drm hY Aqy iesy nwl auh svrg dw AnMd mwxdw hY[ priesdy ivpRIq jy rwjw prjw dI r`iKAw nw kry Aqy duK dyvy qW auh rwjwkdy suKI nhIN ho skdw[ SukrnIqI Anuswr ijhVw rwjw ngr AqynwgirkW sbMDI AwpxIAW izMmyvwrIAW nhIN inBwauNdw auh nrk dwBwgI huMdw hY[

jrmn i&lws&r inkolo mYikAwvlI (1469-1527) pihlwivAkqI sI ijs ny ikhw ik BwvyN koeI rwjqMqr hY jW jnqMqr, ijnWHSkqIAW qy lokW dw AiDkwr huMdw hY aus rwj ivc rwjy ƒ idKx ivcpUrw s`cw-sucw, nyk, mnuKqw dw pRymI qy Dwrimk BwvnwvW nwl BrpUrhoxw cwhIdw hY, pr ausdw Awpxy mn qy ieMnHW inXMqrx hoxw cwhIdwhY ik jdoN rwj dI sur`iKAw jrUrI hovy qW ienHW qoN mukq ho ky kwrjkr sky[ mYikAwvlI ny ies ivcwr dw pRcwr kIqw ik rwjw DrmAqy nYiqkqw dI aulMGxw krky vI kwrjkwrI pRBUs`qw dI sQwpnw krskdw hY jo ik rwj dw srvau~c audyS hI nhIN sgoN srvau~c swDnhY rwj dI eykqw qy ivvsQw ƒ kwiem r`Kx dw mYikAwvlI Anuswrrwjy ƒ Awpxy lwB ƒ mu`K r`Kdy Awpxy bcn qoN mukr jwx leI sdwiqAwr rihxw cwhIdw hY ikauNik mnu`K bhuq SYqwn huMdy hn auh quhwfyv&wdwr nhIN rihxgy Aqy ies leI rwjw aunWH dw vPwdwr rihx dw

gurmiq pRkwS 21 julweI 2015

pwbMd nhIN[mYikAwvlI Anuswr rwjy dIAW ivSySqweIAW ieh hoxIAw cwhIdIAW

hn ‘‘ausƒ pqw hoxw cwhIdw hY ik lVHweI krn dy do FMg huMdy hn, iekkwƒn rwhIN dUjw SkqI nwl[ pihlw FMg AwdmIAW dw hY, dUjwjwnvrW dw hY pr ikauNik pihlw FMg Aksr kw&I nhIN huMdw, iesleI dUjw FMg vrqxw hI pYNdw hY[ ies leI iek rwjy ƒ pUrw igAwnhoxw cwhIdw ik jwnvr Aqy mnuKW dy FMg ikvyN vrqxy hn[ ies qrWHiek rwjw ijsny jwnvrW vWg lVnw is`Kxw hY ausƒ lUMbV Aqy Syr dInkl krnI cwhIdI hY ikauNik Syr Awpxy Awp ƒ jwl qoN nhIN bcwskdw Aqy lUMbV biGAwVW qoN AwpxI r`iKAw nhIN kr skdw[ iesleI iek rwjy ƒ jwl dI pCwx krn leI lUMbV vrgw hoxw cwhIdw hYqy biGAwVW ƒ frwaux leI iek Syr vrgw[ lwskI ny rwj ƒpirBwSq krdy hoey ikhw ik rwj (State) jmIn ’qy rihx vwlw smwjhY jo srkwr Aqy prjw ivc vMifAw hoieAw hY Aqy Awpxy Kyqr ivcswrIAW sMsQwvW qy pRBuqw r`Kdw hY[ XUnwn ivc sukrwq Aqy ausdyivcwrDwrk vMSj plYto qy ArsqU hoey hn aunWH ny rwj bwry AwpxIivcwrDwrw ƒ sp`St rUp ivc pyS kIqw hY[ plYto AwpxI pusqk‘stytsmYn’ ivc rwj ƒ do BwgW ivc vMfdw hY (i) auh rwj jo kwƒndw pwlx krdy hn (ii) auh rwj jo kwƒn dw pwlx nhIN krdy[ iessm`isAw dw h`l pyS krdy hoey auh kihMdw hY ik dwrSink (Philoshper)rwj dw swSn sMBwly qW hI ieh pRbMD shI rih skdw hY ikauNik auhbury rwj Aqy Bly rwj ivc AMqr krn dy smrQ huMdw hY[ ies dy nwlauh bhwdr lokW ƒ r`iKAw Aqy sDwrn jnqw ƒ sMjm ivc rihx dIslwh idMdw hY[

Qwms hwbs, lw`k Aqy rUso (Rousseou) ƒ smJOqwvwdI ivcwrkikhw jWdw hY[ ienWH iqMnW ny rwj sMbMDI Awpxy ivcwr pyS kIqy hn[Qwms kihMdw hY ik pRikRqk AvsQw ivc mnuK dw jIvn duKI AqyiBAwnk sI[ ies Asur`iKAw dI Bwvnw ƒ dUr krn Aqy inAW ivvsQwkwiem krn leI auhnW rwjnIqk sMivDwn ADIn rwj dI sQwpnwkIqI[ rwj ƒ AiDkwr Aqy pRBUs`qw pRdwn kIqI geI qW jo rwjwsmwijk AnuSwsn ivc SWqI Aqy sur`iKAw dI ivvsQw dw pRbMD krsky[

gurmiq pRkwS 22 julweI 2015

lwk kihMdw hY ik kudrqI AvsQw dIAW sm`isAwvW dy h`l leIrwj dI sQwpnw hoeI[ ies ivc do smJOqwvwdI pihlu auBr ky swhmxyAwey[ pihly p`K ivc ivAkqIAW ny ivAkqIgq ivAwiKAw krn dISkqI ƒ iek sWJI SkqI dy ADIn kr id`qw qW jo JgiVAW dwinptwrw sWJy kwƒn Anuswr ho sky[ dUjy p`K ivc ivAkqIAW nyAwpxI suqMqrqw kwiem rKdy hoey AwpxI sur`iKAw dw AiDkwr swSnƒ sONp id`qw[ ies qrW swSn dw kwrj sWJI SkqI ADIn lokkilAwx vwlw bx igAw[

rUso dw ivcwr sI ik swSn ƒ AiDkwr sONp dyx dy bwvjUd vI s`qwlokW kol hI rihMdI hY[ jykr auh srkwr ƒ kuJ SkqIAW idMdy hn qWauh aunHW ƒ smW Awaux ’qy vwps vI lY skdy hn[ rwj dw sWJw sMklpivAkqIAW dIAW AwdrSk ie`CwvW dw smUh hY[

kwrl mwrks ny ieh nqIjw k`iFAw ik 19 vIN sdI ivcpUMjIvwdI smwj dw rwjnIqk mSInrI au~qyy inXMqrx sI[ rwj hwkmvrgW dy eyjMt qoN v`D kuJ nhIN sI[ AijhI AvsQw pYdw krn leI ij`Qyswry mnuK AwpxI g`l kihx dw mOkw hwsl kr skx, iek vrg v`loNdUjy vrg dy SoSx qoN Cutkwrw pwauxw hovygw Aqy iek vrg rihq smwjkwiem krnw hovygw ij`Qy swry mnuK brwbr smJy jwx[ ieiqhws gvwhhY ik ijnHW mulkW ivc jW Bwrq dy ijnWH sUibAW ivc ies ivcwrDwrwADIn rwj sQwipq hoey au~Qy smW bIqx au~qy smwijk brwbrI sQwipqnhIN ho skI sgoN grIb-AmIr nvyN rUp ivc pYdw ho gey Aqy pwVw iPrkwiem ho igAw[ rwjnIqk AvsQw ivc qbdIlI nwloN mnuK dy ivcwrWivc kWRqI ilAwaux dI loV hY jo nhIN ho skI lutx vwly Aqy luty jwxvwly muV qoN pYdw ho gey[ ienHW mulkW ivc ie`ko ivcwrDwrw vwlI ie`kopwrtI dw rwj hY[ lokW ƒ AwpxI mrzI dI pwrtI AKiqAwr krn dwAiDkwr vI Kqm hY[ ijhVy dyS ijvyN ik rUs (USSR), cYkoslvwkIAw,polYNf Awid ies ivcwrDwrw ADIn sQwipq hoey[ aunHW dySW v`loN mnuKIAwzwdIAW qy Dwrimkqw ƒ Kqm kr ikqw igAw[ nqIjy vjoN ieh dySjldI hI tukVy-tukVy ho gey hn[

Drm dy pRswr leI jy rwjnIqI dI durvrqoN kIqI jwvy qW iehGor AinAW qy A`iqAwcwr dw rUp Dwrn kr lYNdI hY[ qQw “rwjy sIhmukdm kuqy] jwie jgwiein@ bYTy suqy]” vwlI hwlq pYdw ho jWdI hY[

gurmiq pRkwS 23 julweI 2015

jdoN rwjnIqk SkqI qy kwbj rihx jW rwjnIqk SkqI hwsl krnleI Drm dw shwrw ilAw jwvy Aqy lokW dIAW Dwrimk BwvnwvW dwSoSx kIqw jwvy qW ies qoN v`fw dMB qy pwKMf koeI nhIN rih jWdw[Drm qy rwjnIqI dw sMbMD audoN hI aupXogI huMdw hY jdoN Drm Awpxymwrg ’qy siQr rihMdw hoieAw rwjnIqI qoN dUr nw rhy[ sgoN rwjnIqIƒ mwrg-drSn kry[ rwjnIqI iek cMgy rwj dy AwdrSW ƒ kwiemkrdI hoeI Drm qy BwrU nw hovy qy Dwrimk BwvnwvW dw SoSx nw kry[ijhVy ivAkqI Dwrimk pdvIAW dw duraupXog krky rwjsI qwkqau~pr jkV p`kI krn dI lwlsw r`Kdy hn[ auh nw Drm dw kuJsMvwrdy hn nw lok ihqW dw koeI kMm kr skdy hn[ ijhVy rwjnIqkAwgU lok ihqW dI aulMGxw krky Dwrimk kt`Vqw dIAW BwvnwvW dygulwm huMdy hn auh rwj ƒ vI klMikq krdy hn qy Drm ƒ vI ijvyN ikmugl bwhSwh AOrgMzyb sI[ Aijhy lokW dw hwl ieh huMdw hY[

nw Kudw hI imlw nw vswly snmnw ieDr ky rhy n auDr ky rhy[

BwrqI sMivDwn dy inrmwqw fw. BIm rwE AMbydkr ny Bwrq dIbhuDrmI, bhu BwSI Aqy bhu kOmI bxqr ƒ smJidAW hoieAw swryDrmW Aqy sB dy kOmI jzibAW dy ivkws Aqy pRPulqw ƒ muK r`KidAWBwrqI styt ƒ Drm inrp`K rwj bxwaux dI ivvsQw kIqI Aqy kwƒndy swhmxy swry DrmW, kOmW Aqy jwqW dy iesqrI-purSW ƒ brwbrIAqy v`Dx Pulx dy mOky pRdwn kIqy[ ieh sMivDwn iQaUrI dy qOr ’qy qWAwdrSk hI ikhw jw skdw hY ies dy ivcwrDwrk pRbMD ivc qW sRIgurU nwnk dyv jI dI iPlwsPI hI JlkdI hY[ prMqU ipCly 60 swlWdy qlK qjribAW ny ieh is`D kr id`qw hY ik sMivDwn dI ivvsQw AqyBwvnw dy ault AmlI rUp ivc bhu-igxqI dIAW BwvnwvW, mwnqwvWAqy AkIidAW dw hI iDAwn r`iKAw jWdw hY Aqy G`t igxqIAW ƒAwpxI Dwrimk, s`iBAwcwrk Aqy smwijk hoNd ƒ kwiem r`Kx leIhmySW hI sMGrSSIl rihxw pY irhw hY[ bVy v`fy p`Dr auqy G`tigxqIAW dIAW BwvnwvW nwl iKlvwV hI nhI kIqw jWdw irhw sgoNaunWH dy Drm, s`iBAwcwr, BwSw, ieiqhws Aqy ivrwsq au~qy inrMqrbVy v`fy p`Dr au~qy hmly Aqy kql-ey-Awm vI kIqw jWdw irhw hY[dyS vwsIAW ƒ ie`ko nzr vyK ky ienswP muheIAw krwaux dI jwmn

gurmiq pRkwS 24 julweI 2015

mwnXog AdwlqI sMsQw vI keI vwr ienswP krn ivc Asm`rQ hIrhI hY[

1984 eI: ivc is`KW dy SRomxI AsQwn sRI Akwl qKq swihbƒ Fih FyrI kr id`qw igAw Aqy hirmMdr swihb jI dy sIny ivcgolIAW dwgIAW geIAW[ dyS dI rwjDwnI id`lI smyq keI SihrW ivclgwqwr iqMn idn is`KW dw kql-ey-Awm huMdw irhw pr Drm inrp`KdyS ivc iksy ny vI jwn mwl dI r`iKAw nhIN kIqI Aqy A`j qyeI swlbIq jwx qoN bwAd vI smUihk kql-ey-Awm leI izmyNvwr doSIAW ƒszw nhIN imlI Aqy 15 swl is`K nOjuAwnI Aqy bydoiSAW dy Un dIholI KyfI jWdI rhI hY[ Aijhw qW hI ho irhY ikauNik rwjnIqk SkqIDrm inrp`Kqw dy muKOty hyT CupI AwpxI Dwrimk k`tVqw Aqy AwpxIvot rwjnIqI kwrn Awpxw rwj Drm inBwaux ivc AvyslI hox kwrnhI Aijhw krdI rhI hY Aqy G`t igxqIAW dy Drm, s`iBAwcwr BwSwqy A`frI pCwx ƒ ingl lYx dIAW swizSW Aqy Xqn bwdsqUr jwrIrhy Aqy A`j vI jwrI hn[ jwpdw hY ik Aijhw Bwrq ƒ iek DrmIAqy iek kOmI rwStr bxwaux ihq kIqw jw irhY jdoN ik dunIAwivSvIkrn leI Agy v`D rhI hY[ AijhI siQqI au~qy APsos hI pRgtkIqw jw skdw hY[ sB ƒ Awpxw Awpxw Drm s`iBAwcwr, ivrwsqAqy AkIidAW ƒ kwiem r`Kx dI grMtI kridAW Drm dI r`iKAw leIrwjnIqk SkqI dI Aqy rwjnIqI ƒ lok-ihqYSI Aqy inAwieSIlbxwey rKx leI Drm dI loV hY[ ihMdosqwn dy Drm, s`iBAqw AqysvYmwx dI r`iKAw leI sRI gurU nwnk dyv jI dw bwbr ƒ jwbr kihky vMgwrnw sRI gurU Arjn dyv jI dI ShIdI auprMq sRI gurU hirgoibMdswihb vloN sRI Akwl qKq dI sQwpnw Aqy mIrI-pIrI dIAW doikrpwnW dw pihnxw sRI gurU qyg bhwdr swihb dI ShIdI auprMqSsqrDwrI “Kwlsw pMQ” dI isrjnw Awid mhwn GtnwvW Drm AqyrwjnIqI dI mnuKI ijMdgI leI AihmIAq Aqy iek dUjy dy pUrk hoxdw hI sp`St isDWq Aqy srUp hY[ iek qoN ibnw dUjw hmySW hI mnuKIizMdgI leI Gwqk is`D hoieAw hY Aqy iesy leI ienHW dI AwpsIsihXog Aqy sihhoNd dI Bwvnw Aqy iek dUjy dy pUrk Aqy smqol hoxwhmySw hmySw hI swrQk Aqy aupXogI rhygw[ Ajoky smyN vI AMgryzsrkwr dy ip`TU mhMqW, jo is`K Dwrimk isDWq, rihq mirAwdw mhwn

gurmiq pRkwS 25 julweI 2015

ivrwsq ƒ qihs-nihs kr rhy sn, pwsoN gurDwmW ƒ Azwd krwauxleI Kwlsy dI rwjnIqk SkqI hrkq ivc AweI[ AMq 14 nvMbr1920 ƒ mOjUdw pMQk Dwrimk sMsQw SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI,sRI AMimRqsr swihb hoNd ivc AweI[ ijsdy pihly pRDwn sR. suMdr isMGmjIiTAw bxy[ Agly hI idn jQydwr krqwr isMG J`br ny sRI AkwlqKq swihb auqy numwieMdw hsqI dy is`KW dw iek`T s`d ky ieh sp`Stkr idqw sI ik gurDwmW, is`K ieiqhws, rihq mirAwdw dI rwKIleI rwjnIqk jQybMdI dI loV hY[ nqIjy vjoN 14 dsMbr, 1920 ƒSRomxI AkwlI dl dI sQwpnw kIqI geI ijs dy pihly pRDwn jQydwrsrmuK isMG Jbwl bxy, ieiqhws gvwh hY ik jdoN kdI vI DwrimkKyqr leI Kqrw pYdw hoieAw qW SRomxI AkwlI dl pUrI SkqI nwljUiJAw Aqy jdoN kdI AkwlI lIfriSp jW koeI vI is`K sMsQw is`KisDWq qoN iQVkdI njr AweI qW sRI Akwl qKq swihb ny AwpxIDwrimk hsqI dw BrpUr pRgtwvw kr ky rwjnIqI ƒ shI QW au~qykwiem r`iKAw[ ijhVy lok Kwlsw pMQ AMdr Drm Aqy rwjnIqI dysumyl auqy ikMqU-pRMqU krdy hn auh jW qW dunIAw dy ieiqhws qo Axjwxhn jW iPr Awpxy sOVy rwjnIqk lwB Aqy sVIAl-eIrKwlU nIqIADIn hI krdy hn[ Aijhy lokW bwry kbIr jI ieauN PurmwauNdy hn:-

-kbIr mnu jwnY sB bwq jwnq hI Aaugnu krY]kwhy kI kuslwq hwiQ dIpu kUey prY] (pMnw 1376)

A`j dyS AMdr rwjnIqk SkqI dI pRwpqI jW rwjnIqk SkqIauqy jkV p`kI krn ihq Dwrimk k`tVqw dw shwrw ilAw jw irhY AqyBolI-BwlI grIb jnqw dIAW Dwrimk BwvnwvW ƒ BVkw ky aunHW dwSoSx kIqw jw irhY[ iesdw nqIjw hI hY ik dyS ivc Asl Drm AqyDwrimkqw qW Alop hI huMdI jw rhI hY prMqU Drm dy nwm qy jnqw ƒlVwieAw jrUr jw irhY Aqy dyS dy hr kony ivc iPrkU qxwA hY jo vwr-vwr bVy v`fy jwnI Aqy mwlI nukswn leI izMmyvwr hoieAw hY[ AijhwAwm krky aunHW lokW vloN hI kIqw jw irhw hY ijhVy Kud Drm dy ArQWAqy AsUlW qoN kohW dUr hn prMqU Drm dw mKOtw zrUr pihinAw hoieAwhY[ ienHW dI hwlq qW, “h`Q ivc CurI qy mUMh ivc rwm” Aqy “ijn@min horu muiK horu is kWFy kicAw” vwlI hI hY[ Aijhy lok dyS AqykOm leI Gwqk isD huMdy hn[ ies leI AwE! Drm Aqy rwjnIqI

gurmiq pRkwS 26 julweI 2015

dy sMjog Aqy sumyl ƒ shI ArQW ivc smJIey Aqy Awpxy jIvn ivcApxweIey Aqy dyS ivc Amn, SWqI, BweIcwrk sWJ, sWJIvwlqw,sdBwvnw dw mhOl pRdwn krn ivc Xogdwn pweIey[ aus Akwl purKdI rihmq ivc pUry BweIvwl bxky “eyku ipqw eyks ky hm bwirk”Aqy “sBy swJIvwl sdwiein qUM iksY n idsih bwhrw jIau” dy DwrnIbxIey[ ijvyN kwieAw Aqy Awqmw dw sMjog kudrq dw kirSmw hY ausyqrWH Drm Aqy rwjnIqI dw sMjog Aqy sumyl mwnvqwvwdI vrqwrw hY,ijvyN ik auGy is`K ivdvwn Aqy icMqk fw. jspwl isMG id`lI kihMdyhn, “is`KI ivc rwj dw sMklp Drm qy rwj dy sMXog dy mIrI-pIrIdy is`K isDWq aupr AwDwirq hY[ AwDuink simAW ivc pRcilq Drmqy rwj dw iek dUjy qoN ivXog gurU prMprw dy ivcwrW qoN ault hY[ gurUprMprw dw mq sI ik Drm qy rwj dovyN mnuK nwl sMbMiDq sMsQwvW hn[Drm qy rwj dohW ƒ jIaUx vwlw Aqy dohW dy Kyqr ivc kwrjSIl mnuK,mUl rUp ivc ie`ko hY[ s`qw au~pr Drm qy rwj dy kwrj BwvyN v`Ko v`KrymuhWdirAW vwly hox pr auhnW ivckwr buinAwdI sWJ hY[ dovyN ieksMjugq ivvsQw v`l sMkyq krdy hn[” Bwrq ivc Anykqw ivc eykqw(Unity in diversity) dy s`c ƒ vyKidAW aukq ivdvwn vloN pyS kIqw[gurmiq ivc Drm Aqy rwjnIqI dy sMjog Aqy sumyl dw qrk hIaupXogI Aqy swrQk hY[

ies qrWH iksy vI dyS leI inrol pdwrQvwdI soc ADIn rwjnIqIjW iPr inrol Dwrimk soc vwlw rwj (Theocratic State) lwhyvMdw,swrQk Aqy aupXogI nhIN hY sgoN Drm dy guxI kuMfy hyT lokW dIsyvw,ivkws, Amn-SWqI, sWJIvwlqw kwiem krn Aqy r`Kx vwlwinAWkwrI rwj hI auqm dunIAwvI rwj pRbMD hY[ AwE! Aijhy rwjpRbMD dI kwiemI leI XqnSIl hoeIey qW jo ies DrqI auqy hI svrgIAwnMd mwx skIey Aqy s`c muc hI ASrP-aul-mKlUkwq bx skIey[

gurmiq pRkwS 27 julweI 2015

sRI gurU Arjn dyv jI dy smyN dw isdkI is`KsRI gurU Arjn dyv jI dy smyN dw isdkI is`KsRI gurU Arjn dyv jI dy smyN dw isdkI is`KsRI gurU Arjn dyv jI dy smyN dw isdkI is`KsRI gurU Arjn dyv jI dy smyN dw isdkI is`KBweI lMgwh jI cODrI JbwlBweI lMgwh jI cODrI JbwlBweI lMgwh jI cODrI JbwlBweI lMgwh jI cODrI JbwlBweI lMgwh jI cODrI Jbwl

-ismrjIq isMG*pMjwb dy izlHw qrn qwrn qoN koeI 13 iklomItr p`Cm idSw v`l

Jbwl klW nW dw ipMf hY[ ies ipMf ivc ‘iF`loN’ goq dy j`t bhuigxqIivc vsdy hn, ijnHW ny ieiqhws nMU iek nvW moV id`qw sI[ ‘iF`loN’sroAW rwjpUqW iv`coN hn[ ATvIN sdI ivc ‘qUrW’ ny Swh sroAW dI bMsdy lokW ‘iF`loN, sMGy, m`lHI, dosWJ Aqy FINfsy’ BweIcwry dy lokW qoN id`lIKohI sI[ aus smyN ieh id`lI C`f ky rwjsQwn v`l Aw gey[ kwPI smyNbwAd ies BweIcwry dy lok isrsy qy bWgr ielwky ivc Aw gey[ isrsyAqy biTMfy dy ielwky qoN au~T ieh swry pMjwb ivc iK`lr gey[ iehsUrjvMsI huMdy hn[ sRI AMimRqsr dy ielwky dy ‘iF`loAW’ dI bMswvlIAnuswr ieh mhWBwrq dy sUrmy qy mhwn dwnI rwjw krx dy puqrlohsYn dy puqr iF`loN dI AOlwd hn[ bI. AYs. dwhIAw ‘iF`loN’ goq dyj`tW nMU Bwrq dw iek bhuq purwqn kbIlw mMndw hY[ ieh iskMdr dyhmly smyN Bwrq ivc vsdy sn[ eIsvI sdI qoN vI pihlW XUrp ivcies BweIcwry dy lok Bwrq iv`coN hI gey sn[

Jbwl ipMf dy ‘iF`loAW’ ny is`K ieiqhws ivc keI p`KW qoNAwpxI Aihm pihcwx bxweI hoeI hY[ muZl kwl smyN ieh ipMf lwhOrqoN id`lI jwx vwlI sVk ’qy hoieAw krdw sI Aqy ie`QoN hI au~qr Aqyd`Kx idSw v`l sVkW jWdIAW sn[ ienHW sVkW dy sMgm vwlI QW nMU‘mwxk cONk’ ikhw jWdw hY[

aunHW idnW ivc p`tI iek srkwr sI jo nO l`K dw lgwn nOSihrydy cODrI ‘pMnU’, srhwlI dy cODrI ‘sMDU’ Aqy Jbwl dy cODrI ‘iF`loN’pwsoN vsUl kirAw krdI sI[ iesy krky p`tI nMU hux qk ‘nO l`KI p`tI’vI ikhw jWdw irhw hY[ aunHW simAW ivc ieh cODrI Awpxy-Awpxy*sMpwdk, gurmiq pRkwS Aqy gurmiq igAwn[

gurmiq pRkwS 28 julweI 2015

ielwky dw iqMn-iqMn l`K dw mwlIAw qwirAw krdy sn, vsUl BwvyN G`thovy jw v`D[ ienHW cODrIAW pws h`k sI ik auh iksy vI ipMf nMU aujwVskdy sn jW nvW ipMf vsw skdy sn[ ieh iksy vI nOkr nMU nOkrI qoNk`Fx dw h`k r`Kdy sn, doSIAW nMU PWsI lw skdy jW kql kr skdysn[ ies kMm leI vrqoN ivc Awaux vwlw swmwn (kwT kuhwVw) ienHWdw Awpxw huMdw sI[ Awpxy ielwky iv`coN mwlIAw vsUl krn leI ienHWpws Awpxy ispwhI huMdy sn[ ielwky dy swry izmIdwr ienHW dIAWAswmIAW qy reIAq vjoN mMny jWdy sn[ ienHW cODrIAW dw izAwdwsMbMD muslmwn hwkmW nwl hI rihMdw sI, ijs kwrn ienHW dw rihx-sihx vI muslmwnW vrgw hI ho igAw sI[

BweI lMgwh jI dw jnm cODrI Abul KYr dy Gr ipMf Jbwl ivKyhoieAw, jo sulqwn sKI srvr dw aupwsk sI ijs krky aus ny AwpxwnW vI muslmwnW vwlw r`iKAw hoieAw sI[ cODrI Abul KYr dy pMjpuqr:—jYqsrI, ibMnW, suMdr, pYroSwh Aqy lMgwh sn[ BweI lMgwhp`tI prgny dy 84 ipMfW dw cODrI sI Aqy p`tI dI muZl srkwr dwiqMn l`K dw Arjwrydwr sI[ bwdSwh Akbr dy rwj smyN jdoN myhrim`Ty dI puqrI nwl Akbr dw ivAwh hoieAw Aqy swry pMjwb dycODrIAW nMU ivAwh leI s`dw id`qw igAw qW aus smyN Jbwl dy cODrIvI kWgV ivKy phuMcy sn[ ies mOky ’qy mIr mMgy ny swry cODrIAW dI pqysqy dI jo vwr khI sI aus ivc Jbwl dy cODrIAW dw vI izkr kIqwigAw sI ik:-

‘iF`loN Aqy cug`qw dosq[’cODrI lMgwh jI Akbr, jhWgIr Aqy SwhjhW bwdSwhW dy smkwlI

sn[ ieh vI hornW cODrIAW Aqy Awpxy vfyirAW vWg sKI-srvr dySrDwlU sn[ ienHW ny Awpxy Gr AMdr sKI-srvr dw AsQwn bxwieAwhoieAw sI[

jdoN sRI gurU Arjn dyv jI qrn qwrn dy srovr dI kwr-syvwkrvw rhy sn qW cODrI lMgwh jI vI gurU jI dy drSnW leI gey[ cODrIlMgwh jI gurU jI dy ivcwrW qoN ieqny pRBwivq hoey ik aunHW dy hI ho kyrih gey[ cODrI lMgwh jI ny sKI-srvr dI pUjw C`f id`qI Aqy

gurmiq pRkwS 29 julweI 2015

gurmiq dy p`ky DwrnI bx gey[ cODrI lMgwh jI ny ieh Awpxw in`q dwkrm bxw ilAw sI ik auh dhIN dI mtkI nMgy pYrIN lY ky qVky hI gurU-drbwr ivc phuMc jWdy sn Aqy gurU jI dy drSn krn qoN bwAd hIAMn-jl Ckdy sn[ sRI qrn qwrn swihb qk dw ielwkw cODrI lMgwhjI dy ADIn sI[ ies ielwky ivc T`tI Aqy Kwrw ipMf cODrI lMgwh jIny hI Awbwd kIqy sn[ sRI gurU Arjn dyv jI vI swrw idn qrn qwrndI kwr-syvw krvwaux qoN bwAd rwq dy ivSrwm leI Kwry ipMf AwjWdy sn[

sRI AMimRqsr ivKy sRI AMimRq srovr dI KudweI Aqy sRI drbwrswihb, sRI hirmMdr swihb dI auswrI ivc cODrI lMgwh jI ny kwr-syvw kr ky Aqy mwiek qOr ’qy bhuq Xogdwn pwieAw[ gurU jI ny ienHWdI is`KI-Bwvnw nMU muK r`KidAW ienHW nMU Awpxy ielwky ivc is`KI dypRcwr-pRswr dI izMmyvwrI sONp id`qI[ cODrI lMgwh jI ny gurU jI dypSUAW leI Awpxy ielwky iv`coN iek tukVw zmIn dw id`qw[ ies sQwn’qy hI bwbw buFw jI gurU jI dy mwl-fMgrW dI dyKBwl krdy sn[ iesielwky nMU A`jklH ‘bwby buFy dI bIV’ ikhw jWdw hY[

jdoN sRI gurU Arjn dyv jI sRI gurU hirgoibMd swihb jI dI brwqlY ky gey qW hornW brwqIAW dy nwl cODrI lMgwh jI vI gey sn[ iesdw izkr kridAW mhWkvI BweI sMqoK isMG jI ‘sRI gur pRqwp sUrjgRMQ’ ivc izkr krdy hn ik:

jyTw iprwx Aru ibDXcMd[ ciF kir su lM|(lMgwh) pYVw iblMd[gn B`ly qyhx shq dws[ guru is`K cly Dir kY hulws[

bwdSwh Akbr qoN bwAd jhWgIr bwdSwh bixAw[ ijs smyNbwdSwh jhWgIr dw puqr Kusro Awpxy ipqw nwl bgwvq kr ky pMjwbdI qrP Aw igAw qW SwhI POjW vI Kusro dw ip`Cw krdIAW AwgeIAW[ ies jMg ivc Kusro dI hwr ho geI[ POj ny Kusro dy swryhmwieqIAW nMU PVH ky PWsI lw id`qI[ ies APrw-qPrI ivc bhuqswry by-ksUr vI mwry gey[ ijs v`l vI iksy ny auNglI kr id`qI, POjny ibnW puC-ig`C qoN aus nMU mwr id`qw[ ies smyN sRI gurU Arjn dyvjI ’qy vI gurmiq ivroDIAW ny doS lgw id`qw ik gurU jI ny vI Kusro dI

gurmiq pRkwS 30 julweI 2015

hmwieq kIqI hY[ dIvwn cMdU ny bwdSwh jhWgIr dy kMn Brny SurU krid`qy ik sRI gurU Arjn dyv jI ny vI bwgI Kusro dI mdd kIqI hY[ is`tyvjoN jhWgIr ny gurU jI nMU igR&qwr kr ky ShId krn dw hukm dy id`qw[

jdoN gurU jI ShIdI pRwpq krn dy mMqv nwl lwhOr gey qW pMjis`K, ijnHW ivc BweI lMgwh jI vI Swml sn, nwl gey[ ies sbMDivc mhWkvI BweI sMqoK isMG jI ‘sRI guru pRqwp sUrj gRMQ’ ivc izkrkrdy hn ik:

ibDIAw, jyTw, lM|(lMgwh), iprwxw[ pMcm pYVw sMg pXwxw[Apr srb dY DIrj qXwgy[ rhhu suDwsr syvw lwgy[

sRI gurU Arjn dyv jI qoN bwAd BweI lMgwh jI sRI gurU hirgoibMdswihb jI dy inSTwvwn syvk rhy[ ieh qyg clwaux ivc bhuq mwhrsn[ ies leI gurU jI ny AwpxI iqAwr kIqI is`K POj dy iek dldw muKI BweI lMgwh jI nMU inXq kIqw[ jdoN sRI gurU hirgoibMd swihbjI ny lwhOr jw ky pMjvyN pwqSwh sRI gurU Arjn dyv jI dI ShIdI dIXwd ivc smwrk bxvwieAw qW aus dI swrI izMmyvwrI BweI lMgwh jInMU sONpI geI sI[ bIbI vIro jI dy ivAwh dIAW rsmW vI BweI lMgwhjI dy mihlW ivc hI hoeIAW sn[ BweI lMgwh jI dy Brw pYroSwh dymihl vI nwl hI sn, ijnHW dy KMfr hux qk mOjUd hn[ cODrI lMgwhjI dw nW BweI gurdws jI ny AwpxI 11vIN vwr ivc suhMdy is`KW ivciliKAw hY:

ptI AMdir cauDrI iFlo lwlu lMgwhu suhMdw[cODrI lMgwh jI AwpxI vfyrI aumr ivc idmwgI qOr ’qy ibmwr

rihx l`g pey sn[ iek idn auh Jbwl ipMf qoN c`l ky iFlvW phuMcgey[ iFlvW ipMf ibAws ndI dy K`by pwsy hY[ iFlvW phuMc ky AwpAkwl clwxw kr gey[ aus smyN dI rvwieq sI ik ijs ipMf dI jUhivc iksy dw sskwr huMdw sI imRqk pRwxI dy vwirs aus ipMf iv`coN ih`swlY skdy sn[ iFlvW ipMf vwilAW nMU ies g`l dw iPkr pY igAw ikjykr AsIN cODrI lMgwh dw sskwr Awpxy ipMf ivc kIqw qW ienHW dyvwirsW nMU ih`sw dyxw pvygw[ ipMf vwilAW ny slwh kr ky cODrI lMgwhdI imRqk dyh nMU dirAwEN pwr byly ivc r`K id`qw jo ik dUjy ipMf dI

gurmiq pRkwS 31 julweI 2015

jUh sI[ jdoN dUjy ipMf vwilAW nMU pqw l`gw qW auh vI socIN pY gey AqyaunHW ny dubwr imRqk dyh iFlvW ipMf dI mlkIAq vwlI QW ’qy r`Kid`qI[ dovyN ipMfW dy kuJ sUJvwn ivAkqIAW ny lokW nMU smJwieAw ikimRqk dyh dI bykdrI krnw TIk nhIN[ aunHW ny dirAw dy ivckwr jobryqI iek`TI hoeI sI, au~Qy cODrI lMgwh jI dw sskwr kr id`qwikauNik ieh iksy vI ipMf dI mlkIAq nhIN sI[

cODrI lMgwh jI dy do puqr— cODrI iskMdr, cODrI jsmq Aqyiek puqrI bIbI aumrI sI[ bIbI aumrI jI dI SwdI kr ky cODrIlMgwh jI ny Jbwl dy pws hI kwPI zmIn dy id`qI sI[ aus QW ’qyA`jklH lwlU Gumx nW dw ipMf Awbwd hY[ ies ipMf ivc bIbI aumrIjI dI AOlwd vsdI hY[ cODrI jsmq ny Awpxy nW ’qy jsmq purw ipMfAwbwd kIqw[ cODrI jsmq dI AOlwd jsmq pur, TtI Kwr AqyJbwl ipMfW ivc vsdI hY[ cODrI iskMdr ny Awpxy ipqw dI jwiedwdnMU vDw ky 105 ipMf kr ley sn[ cODrI iskMdr dw ie`ko puqr sIijsdw nW cODrI mubwrk sI[ ieh bwdSwh AOrMgzyb dw smkwlI sI[jdoN dwrw iSkoh bwgI ho ky lwhOr v`l jw irhw sI qW aus ny sRI gurUhirrwie swihb jI qoN mdd mMgI sI[ sRI gurU hirrwie swihb jI2200 GoVsvwr lY ky dwrw iSkoh dI mdd leI phuMcy sn[ aus smyNcODrI mubwrk vI Awpxw jQw lY ky gurU jI dy nwl igAw sI[

mwqw Bwgo jI iesy BweI lMgwh dy Coty Brw pYroSwh dI poqI sI[pYroSwh dy do puqr sn-- mwly Swh Aqy hrU[ mwly Swh dy Gr cwrpuqrW qoN bwAd iek puqrI ny jnm ilAw, ijs dy jnm qoN bwAdprvwr ivc hr p`K qoN bhuq au~nqI hoeI, ijs kwrn puqrI dw nWBwgBrI r`K id`qw igAw Aqy lwf nwl swry ‘Bwgo’ hI kihMdy sn[

is`K ieiqhws ivc mwqw Bwgo jI dw iek ivSyS sQwn hY[ pMjwbdIAW iesqrIAW nMU SsqrW nwl sus`ijq ho ky XuD krn dI pRyrnw iesymhwn mwqw qoN pRwpq huMdI hY[ mwqw Bwgo jI dI h`lwSyrI hI sI jo DrmqoN bymuK hoieAW nMU gurU crnW nwl jw joVdI hY[ mwqw Bwgo jI ny sRImukqsr dy XuD ivc QoVy ijhy isMGW nwl vzIr KW dIAW POjW nMU BWjid`qI Aqy ShId is`KW ny sRI gurU goibMd isMG jI qoN mukiqAW dI pdvI

gurmiq pRkwS 32 julweI 2015

pRwpq kIqI[bwdSwh AOrMgzyb qoN bwAd jdoN is`KW dy kql-ey-Awm dw hukm

ho igAw qW p`tI ielwky dy cODrIAW nMU vI is`KW dy kql-ey-Awm leIikhw igAw[ aus smyN Jbwl dy cODrIAW ny ies kMm ivc ih`sw nhINilAw, ijs kwrn ienHW dI cODr Kus geI[ pr ielwky dy lok ienHW nMUcODrI kih ky hI siqkwrdy rhy[ Jbwl dw ielwkw is`KW leI pnwh dwkyNdr bx igAw[ imslW dy smyN keI v`fy XoDy iesy ielwky dy sn[

srdwr bGyl isMG jI dI imsl ivc Jbwl, rsUlpur, jwmwrweyAqy klsI Awid ipMf dy qkVy-qkVy srdwr vI Swml sn, jo Awpxy-Awpxy jQy dI jQydwrI krdy sn[ jdoN swrIAW is`K imslW ny rl kysrihMd ’qy h`lw bol ky sUbw-srihMd jYn Kwn nMU mwr id`qw Aqy srihMddw swrw ielwkw Awps ivc vMf ilAw[ ies sbMD ivc s. krqwrisMG klwsvwlIAw ny ‘qyg Kwlsw’ ivc izkr kIqw hY ik:-

isMG muVky pMjwb Awey mwr jwlmW kMm svwr BweI[kwTI vMf ilAw kr dys swrw bYTy qlky ml srdwr BweI[tky Awp augrwh ky Kwn lgy hwkm qurk kFy swry mwr BweI[hrI isMG BMgI mulqwn igrdw dUr dUr qoVI lY sMBwr BweI[cVH isMG puTohwr milAw jw QW QW qy POj auqwr BweI[EDr imsl GneIAW dI jor krky nkw lMmw lY ley ivcwr BweI[psrUr qy nwl gurdws pur ilAw ml GneIAw ny Dwr BweI[bXwsw ierd igrd ilAw rwmgVHIAW dys vMifAw nwl ipAwr BweI[fly vwlIAW Aqy bGyl isMG ny duvwbw mlXw jor qlvwr BweI[Swh vlI KW Kwn jwlMDrI nMU bwhr kiFAw kr Kvwr BweI[ksb cUhxIAw Awd PYzlwpurIAW ml ley sqluj knwr BweI[isMGW mlXw dys krqwr isMGw dyKo rMg hux qusIN krqwr BweI[

qQweysy qrW kroVIAw ml ilAw ihsw kuJ dvwby dw jwn bylI[sXwl kot ShIdW dI imsl ilAw lgy AwpxI krn gzwn bylI[Awr pwr sqluj dw mwr bYTy AWhlUvwlIey mrd mYdwn bylI[lgy sB srdwr augrwhux tkw auT gey hwkm muslmwn bylI[

gurmiq pRkwS 33 julweI 2015

Xwrw jQy Bwry hoey Kwlsy dy idn plt gey hor Awn bylI[ihMmq nwl ieqPwk krqwr isMGw isMGW mlXw dys pCWn bylI[

s. bGyl isMG dI imsl ivc s. mus`dw isMG jI dy pUrvj vIAwpxy jQy nwl Swml hoey sn[ ienHW nMU vI ij`q qoN bwAd ielwkwpRwpq hoieAw sI, ijs dI jwgIr ies prvwr dI AOlwd nMU bhuq dyrqk pRwpq huMdI rhI[

srdwr mus`dw isMG jI Jbwl dy vsnIk sn Aqy mhwrwjw rxjIqisMG dy rwj smyN lwhOr drbwr ivc kumydwn dy qOr ’qy nOkr ho gey sn[is`K rwj smyN lwhOr drbwr ivc JubwlIAW dw bhuq ie`zq-mwx sI[is`K POj ivc l`gBg A`Dw Jbwl ipMf nOkrI krdw sI[ ies ipMf dykeI srdwr, keI gVH kpqwn Aqy keI Qwxydwr sn[ iek prvwrvkIlW dw sI, jo AMgryzW dy eyjMtW pws lwhOr drbwr dI vkwlqkirAw krdw sI[ srdwr mus`dw isMG dw puqr s. mohr isMG cMgyAsr rsUK vwlw ivAkqI sI[ jdoN mhwrwjw rxjIq isMG ny kSmIr’qy ij`q pRwpq kIqI qW AdlgVH Awid quA`likAW dI QwxydwrIsrdwr mohr isMG nMU dy id`qI[ ies qoN bwAd jdoN pSOr dy ielwky ’qyij`q pRwpq kIqI geI qW nvyN iklHy bxvwey gey[ ienHW iv`coN ‘drbMd’dw iklHw srdwr mohr isMG jI dI ingrwnI hyT iqAwr kIqw igAw[mhwrwjw rxjIq isMG v`loN s. mohr isMG nMU poTohwr dy ielwky ivc‘Bwl’ Aqy ‘mohVw’ dI jwgIr dy id`qI[

srdwr mohr isMG dw spuqr sI-- srdwr jY isMG[ srdwr jYisMG ny mhwrwjw rxjIq isMG dI POj ivc kumydwn dw Ahudw pRwpqkIqw sI[ ieh Ahudw A`jklH dy POj dy krnl dy Ahudy dy brwbr sI[jdoN sqluj dy kMFy is`K POj dI mu~TByV AMgryz POj nwl hoeI aus smyNsrdwr jY isMG ny ienHW lVweIAW ivc ih`sw ilAw[ ijs smyN pMjwbau~pr AMgryzW ny kbzw kr ilAw qW aus smyN Awp ny is`K rwj dy s`cyispwhI vWg AMgryz hwkmW dI nOkrI krn qoN ienkwr kr id`qw[ iehvwps Awpxy ipMf Jbwl Aw gey Aqy AMq nMU au~Qy hI 100 swl dI aumrBog ky Akwl clwxw kr gey[

gurmiq pRkwS 34 julweI 2015

inhMg isMG: ipCokV qy vrqmwninhMg isMG: ipCokV qy vrqmwninhMg isMG: ipCokV qy vrqmwninhMg isMG: ipCokV qy vrqmwninhMg isMG: ipCokV qy vrqmwn

-fw. prmvIr isMG*is`K Drm dy pRcwr Aqy pRswr leI bhuq swrIAW tkswlW,

jQybMdIAW Aqy sMprdwvW ny Xogdwn pwieAw hY[ Awpo-Awpxy FMg-qrIikAW Aqy ielwikAW dIAW sm`isAwvW Aqy BwvnwvW dy snmuKienHW ny is`KI dy pRswr dw kwrj kIqw hY[ BwvyN ik smyN dy gyV nwl ienHWivc vI kuJ iF`l-m`T dyKx ƒ imldI hY pr ienHW duAwrw kIqy kwrjWdI SlwGw krnI vI zrUrI hY[ ijhVIAW jQybMdIAW jW sMprdwvW smyNdy pRBwv qoN mukq ho ky gurU swihbwn duAwrw drswey mUl srokwrW nwljuVIAW rhIAW hn, aunHW iv`coN purwqnqw dy drSn ho jWdy hn[ smyN dypRBwv ADIn aunHW ny Awpxy qOr-qrIky bdl ley hn pr iPr vI auhmUl nwl juVy rihx ivc auh &^r mihsUs krdIAW hn[ ienHW iv`coNhI inhMg isMG hn, ijnHW ƒ dyKdy hI sqwrHvIN-ATwrHvIN sdI dIAWGtnwvW cyqy Awaux l`g pYNdIAW hn[

‘inhMg’ iek AYsw Sbd hY ijs dI vrqoN lMmy smyN qoN huMdI Aw rhIhY[ BweI kwnH isMG nwBw ies Sbd dy ArQ krdy hoey kihMdy hn,“pUrx rihqvwn, propkwrI, insMg, audwrwqmw sUrvIr, pirSRmIisMGW dI, jo au~cw dumwlw r`Kdy qy nIly vsqR pihndy qQw SSqrW nwlBUiSq rihMdy hn, inhMg sMgXw hY[”1 ‘bicqR nwtk’ ivc sRI gurU goibMdisMG jI AkwlI isMGW leI ‘inhMg’ Sbd vrqdy hoey aunHW leI pRsMswXukq Sbd vrqdy hn ijvyN ‘g`jy inhMg’, ‘ibcry inhMg’, ‘juJy inhMg’Awid[2 ‘vwr durgw kI’ rcnw ivc ies Sbd dI vrqoN krdy hoeyikhw igAw hY:

durgw Aqy dwnvW, sUl hoeIAW kMgW[vwCV G`qI sUirAW, ivc Kyq KqMgW[vwhin qygW iq`KIAW, viF lwhin AMgW[imldI PaujIN sUirAW, ByV pieAW inhMgW[3

*is`K ivSvkoS ivBwg, pMjwbI XUnIvristI, pitAwlw;147002; mo: +9198720-74322

gurmiq pRkwS 35 julweI 2015

durgw Aqy dYNqW dy dl (iek dUjy dy swhmxy) ft gey (ArQwqsUl vWg cuBx l`g pey)[ sUrimAW ny rx-BUmI ivc qIrW (KqMgW) dIvwCV lgw id`qI[ iq`KIAW qygW ƒ iK`c ky AMgW ƒ lgwauNdy sn Aqy v`FidMdy sn[ &OjW dy imlidAW hI pihlW ByV bhuq dlyr XoiDAW (inhMgW)ivc hoieAw[ inrBau dy ArQ ivc ieh Sbd gurbwxI ivc vIvriqAw igAw hY - inrBau hoieE BieAw inhMgw]4 is`K Drm ivcies Sbd dy ArQW dw ivsQwr hoieAw hY[ is`K Drm ivc inhMg ƒinrBau qW mMinAw hI igAw hY pr nwl hI auh praupkwrI, syvk Aqysihj dw pRqIk hY ijhVw ik prmwqmw dI rzw ivc jIvn bsr krnvwlw, kudrq dy inXmW dw pwlx krn vwlw, lokweI ƒ pRym krn vwlw,XuD smyN sUrbIr dy jOhr idKwauNdw hY[ smwj ivc AwdrS mnuK vjoNpRgt hoey ies dy srUp dw pRgtwvw krdy hoey mhWkvI sMq inhwl isMGjI d`sdy hn:

Drm ky DurMqr audwrqw ky DwrwDr,Boly Bwly BRwjqy Jkol pRym rMg mY[srb-loh pXwry Arb Krb lO n drb bMD,nYk hUM n grb puMn prb Xw ky sMg mY[swj kY su bwno sUr gwj kY imRgyNdR BUir,Bwj kY gnIm ko ibdwrYN jor jMg mY[mod ky qrMg mY aumMg kY auqMg pMQ,lok dMg kYby ko su kIny ey inhMg mY[5

s. rqn isMG (BMgU) aunHW isMGW dy prvwr nwl sMbMiDq sI ijhVypMQ leI Awpxw sB kuJ vwrn leI hmySW iqAwr rihMdy sn[ aus dydwdw s. mihqwb isMG mIrWkotIey ny sRI hirmMdr swihb dI byAdbIkrn vwly m`sw rMGV dw kyvl isr hI nhIN sI v`iFAw blik aus dIAW&OjW ƒ llkwrdy hoey, auh rwjsQwn ivc gMgwngr qoN koeI 75-80iklomItr dI dUrI ’qy siQq isMGW dI Srngwh buFw jOhV nwmk sQwn’qy aus dw isr lY gey sn[ ies Gtnw ny smucI muZlIAw hkUmq ivcij`Qy fr dI Bwvnw pYdw kr id`qI sI, au~Qy Dwrimk Aqy Amn psMdlokW dy mn ivc uSI ’qy joS dI lihr aujwgr kr id`qI sI[ inhMgisMGW dy prvwr nwl sMbMiDq hox kr ky s. rqn isMG (BMgU) aunHW dy

gurmiq pRkwS 36 julweI 2015

gux-AOguxW ƒ BlIBWq jwxdw sI, aunHW dy guxW dw iviKAwn krdy hoeyauh d`sdy hn:

dohrw - inhMg khwvY so purS duK suK mMny n AMg[ijm duK suK dyhI n mMny aus khYN ibdyhI cMg[hTI jqI AO jp qpI dwqw pUrw sUr[AwvYN pws srdwr iqs vhu rhY Awp mZrUr[

cOpeI - jhW ju`D kI jwgw hoie[ mrnY kY fr trY n soie[jhW pMQ pY bf pvY BIr[ fwhY Awp jwie qhW srIr[jhW ju`D kI jwgw hoie[ PV inSwn Awp A`gy hoie[swQ ngwrw Gurdw jwvY[ jwie lVweI mUhrY pwvY[6

inhMg isMGW dw bwxw Aqy rihq :inhMg isMGW dw bwxw Aqy rihq :inhMg isMGW dw bwxw Aqy rihq :inhMg isMGW dw bwxw Aqy rihq :inhMg isMGW dw bwxw Aqy rihq : inhMg isMGW dw bwxw aunHW dIAWpurwqn rvwieqW dw pRgtwvw krdw hY[ aunHW dw rvwieqI bwxw smyN dIsiQqIAW iv`coN pRgt hoieAw mMinAw jWdw hY[ ies sMbMDI iek Gtnwdw izkr krdy hoey ikhw igAw hY ik iek idn sRI gurU goibMd isMG jIdy sB qoN Coty swihbzwdw bwbw &iqh isMG jI nIly bwxy Aqy dumwly ivcgurU swihb kol Awey qW aunHW dw suMdr puSwkw dyK ky gurU jI ny bcnkIqw ik ieh bwxw AkwlI isMGW leI Xog hovygw Aqy gurU jI dy isMGWny auh bwxw Dwrn kr ilAw[ igAwnI igAwn isMG d`sdy hn ik jdoNsRI gurU goibMd isMG jI ny iFlvW ipMf ivKy soFI kOl dy gRih ivKy invwskIqw qW aunHW au~Qy ic`tI puSwk pihnI Aqy nIlI swV id`qI[ jdoN “gurUjI pws Es nIly k`pVy dI iek lIr rih geI, aus ƒ BI swVn l`gyqW BweI mwn isMG ny Eh lIr gurU swihbW pwsoN mMg ky Awpxy sIs purbMn leI[ sjI hoeI vyK ky gurU jI ny bcn kIqw ik eyho jyhy nIly bsqRDwrn krn vwlw pMQ c`lygw[ so inhMg isMG EQoN Awpxy pMQ dw pRivrqhoxw d`sdy hn[”7 inhMg isMGW dy bwxy dy ArMB sMbMDI iek hor qrkieh id`qw jWdw hY ik bwbw nYxw isMG8 AkwlI dumwly vwlI dsqwrsjwauNdw sI ijs qoN ieh prMprw inhMg isMGW ivc pRcilq ho geI[bwbw nYxw isMG inhMg duAwrw isr ’qy dumwlw sjwaux dI ArMB hoeIprMprw dw izkr krdy hoey BweI kwnH isMG d`sdy hn ik “bwbw nYxwisMG AkwlI ny &Oj dy inSwncI isMGW dy isr au~cy dumwly kr ky aunHWqy Prhry Julw id`qy sn ijs qoN inSwn swihb h`Q PVn dI loV nw rhy[

gurmiq pRkwS 37 julweI 2015

dumwly vwlw isMG hI inSwn smiJAw jwvy, Ar inSwn qoN h`Q vyhly hoxkr ky auh ikRpwn, bMdUk Awid Ssqr BI AwswnI nwl vrq sky[”9

inhMg isMG is`KW dw iek Aijhw hrwvl dsqw hY ijhVw ik bwxyAqy SsqrW nwl pRym krn vjoN pRis`DI pRwpq kr igAw hY[ SsqrienHW dy bwxy dw Atut AMg hn, ijnHW ƒ sjw ky bwxy nwl pihnx ivcieh &^r mihsUs krdy hn[ ikhw jWdw hY ik inhMg isMG “isMGW dwiek iPrkw hY jo sIs pur Prhry vwlw au~cw dumwlw, ckR, qoVw, KMfw,ikRpwn, gjgwh Awidk SsqR Ar nIlw bwxw pihndw hY[”10 bwxwinhMg isMGW dI Swn Aqy pihcwx dw pRqIk hY, ijs iv`coN AiDAwqimkau~cqw, smwijk brwbrI qy swdgI Aqy juJwrU icMnHW dw pRgtwvw ivSySqOr ’qy huMdw hY[ s. rqn isMG (BMgU) kihMdy hn ik isMGW dw jnm hIjMgW XuDW leI hoieAw hY[ gurU swihb ny ies ƒ KMfy nwl guVHqI id`qIhY Aqy Ssqr isMGW dy jIvn dw Atut AMg hn[ Awpxy pihrwvy AqyguxW krky ieh ikqy vI luk nhIN skdy:

isMGn pMQ kb luk iCp hoXo[ isMGn pMQu kb lukY lukoXo[isMGn pMQ dMgY ko BieE[ isMGn jnm sMg SsqRn lieE[isMGn pwhul KMfy kI deI[ isMGn guVHqI KMfy kI leI[isr pr c`kr krdYN DwrYN[ kd vh lukYN ijm Syr nK vwrYN[pMQ rcXo iem siqgur pUrY[ dMgy Kwqr krn jrUrY[ibn ju`DY kb pXq piqSwhI[ Awid ju`DY ibD gurU auTweI[11

s. rqn isMG (BMgU) A`gy kihMdy hn ik ^wlsw pMQ dI isrjxwsmyN gurU jI ny pihlW pMj isMGW ƒ rihq d`sI Aqy iPr aunHW ƒ SsqrDwrn krvwey[ SsqrW dI KulHI vrqoN krn dI bjwey aunHW dw mUMhAkwl purK dI Bwvnw v`l syiDq kr id`qw:

XO kihkY sRI siqguru gl qygo dIno pwie[krd ckr isr pr DryN muKoN Akwl jpwie[12

SsqrDwrI Kwlsw kdy vI Akwl purK dy mwrg qoN dUr nhIN jwskdw[ Ssqr Aqy Swsqr dy sumyl ny isMGW ƒ siq-krqwrI AqysdwcwrI mwrg dw DwrnI bxw id`qw sI[ dovyN qrHW dI iv`idAw aunHW dyjIvn dw Atut AMg bx geI sI Aqy ijhVw ies mwrg qoN dUr jw kyAnmqW vwlw koeI kwrj krdw sI qW aus leI qn^wh (Dwrimk szw)

gurmiq pRkwS 38 julweI 2015

lwaux dw pRbMD mOjUd sI ijs dw vrxn krdy hoey s. rqn isMG (BMgU)d`sdy hn:

AOr khI: gurbwxI pVHwXo[ jpu jwp doie vyly jpwXo[AO AnMd rihrws jp`Xo[ cMfI bwxI KVy pV`Xo[doie vyly auT bMDXo dsqwry[ phr AwT rK`Xo SsqR sMBwry[pIE suDw AO Kylo iSkwr[ SsqR ivdXw ijm hoie sMBwr[kr JtkY bkrn ko K`Xo[ murdY ku`Ty inkt n j`Xo[kysn kI kIjo pRiqpwl[ nih ausqRn so ktXo bwl[ipqRn krm so Corn krnoN[ rKXo DXwn su mD gur crnoN[prY AOr jo Koty rwih[ iqn ko lwXo zrUr qnKwih[13

iiiiinhMg isMGW dI S^sIAq:nhMg isMGW dI S^sIAq:nhMg isMGW dI S^sIAq:nhMg isMGW dI S^sIAq:nhMg isMGW dI S^sIAq: kyvl bwxy krky hI inhMg isMGW dwsiqkwr nhIN sI[ blik inhMg isMGW ny Awpxy jIvn ivc au~cyie^lwkI guxW dw sMcwr kr ilAw sI, ijs qoN hr Awm, ^ws AqyivroDI vI pRBwivq hoey bgYr nhIN sI rihMdw[ qqkwlI smyN ivcjdoN mulk BwrI gVbV, bycYnI Aqy ASWqI dw iSkwr sI qW iksyZYr ivAkqI ’qy qW kI AwpixAW ’qy vI S`k hox l`g pYNdw sI[ aussmyN inhMg isMGW dI S^sIAq dw Aijhw pRBwv lok-mnW ’qyaukirAw hoieAw sI ik ijs iv`coN mwnvqw leI ipAwr, iesqrIleI siqkwr Aqy duSmx leI vMgwr dI Bwvnw pRgt huMdI sI[ gurUswihb duAwrw pRgt kIqy au~cy AwdrSW dI pwlxw krdy hoey, auhpraupkwrI kwrjW ihq Awpxw jIvn bsr kr rhy sn[ inhMgisMGW dw iksy vI Gr jw ky ieqnw kihxw hI kw&I huMdw sI ik ‘AweynIN inhMg, bUhw Kol dy insMg’[ inhMg isMGW dI mOjUdgI ivc loksur`iKAq mihsUs krdy sn[ aus smyN SsqrDwrI isMGW leI inhMgSbd dI vrqoN kIqI jWdI sI Aqy aunHW qoN ielwvw ijqny vI‘nwnk-pMQI’ jW ‘sihjDwrI’ gurU-Gr pRqI SrDw r`Kdy sn, aunHWƒ is`K ikhw jWdw sI[ jdoN iksy inhMg isMG ƒ iksy vI vsqU dIloV huMdI sI qW auh is`KW dy Gr dw drvwzw KVkwauNdy sn[ is`KGr hovy jW nw hovy, aus dI ArDWgxI inhMg isMGW pRqI BY-rihq hoky siqkwr pRgt krdI hoeI, aunHW ƒ loV Anuswr dwxw-pwxI AqymwieAw Byt kr idMdI sI ijs dw vrxn krdy hoey s. rqn isMG

gurmiq pRkwS 39 julweI 2015

(BMgU) d`sdy hn:- muKoN aucwry Awey inhMg, KolH is`KnI bUhy insMg[

hoie is`KnI mMnY su bwq, hwjr krdY vhu ijqku chwq[- iem hI is`K inq jw KVYN isMGn Gr puC tol[dOV dOV isKnI idvYN isMGn ko kr bol[14

s. ipAwrw isMG pdm inhMg isMGW dy Awcrn Aqy cVHdI klw dwvrxn krdy hoey d`sdy hn ik inhMg isMG pihlwˆ qoN hI Drm-XuD dImohrlI kqwr dy inrBY sMgRwmIey rhy hn[ aunHwˆ sdw jrvwixAwˆ ƒ mwrmkwaux qy dInwˆ AnwQwˆ ƒ bcwaux ivc AwpxI SkqI lweI hY; “moVIˆbwbw k`C vwilAw” dw sMboDn ienHwˆ leI hI hY[ ieho lok sn johmlwvr kwblI pTwxwˆ nwl twkry lYdy qy aunHwˆ ƒ mwr KdyVdy rhy[Ajyhy smyN vI Awey jdoN ik swDnwˆ dI Gwt kwrn ienHwˆ sMq-ispwhIAwˆƒ qrHW-qrHW dIAW AOkVwˆ dw swhmxw krnw ipAw, pr ieh AwpxyAwdrSwˆ ’qy fty rhy qy dyS Awzwd krw ky dm ilAw[ jdoN ieh dsmySbwxI-- swD smUh pRsMn iPrY jg sqR sBY Avlok cpYgy pVHdy qwˆ ienHwˆdw inScw hor blvwn ho jwˆdw[ ieh gurU swihb dIAwˆ swKIAwˆ dI poQIvI Awpxy gwqry r`Kdy jo ienHwˆ ƒ pRyrnw idMdI[ ieh ies ƒ iek Amulw^zwnw smJdy sn[ ieh jwˆ AjyhIAwˆ sqrwˆ aunHwˆ dy swhs iv`c vwDwkrdIAwˆ sn15:

byc dys kr jwˆie iPrMgI[ gwjYNgy qb mor BujMgI[aunHW dI rwjnIiqk sUJ-bUJ dw pRgtwvw aunHW duAwrw smyN dy

hwlwq ƒ snmuK r`K ky ley &YsilAW qoN huMdw hY[ smyN dy u&IAw qMqrnwl inptx leI aunHW ny AwpxI BwSw ivc suqMqr SbdwvlI dI rcnwkr leI sI, ijnHW ƒ ‘boly’ ikhw jWdw hY[ aunHW dI ihMmq, dlyrI AqysUrbIrqw dw pRgtwvw ies g`l qoN ho jWdw hY ik QoVHI igxqI ivc hoxdy bwvjUd vI auh v`fI qoN v`fI &Oj nwl t`kr lYx dw hONslw r`Kdy sn[iek isMG dw Awpxy Awp ƒ svw l`K kihxw, aus dI mwnisk siQqIƒ dUijAW qoN au~cw cukx Aqy ivroDIAW ivc BYA pYdw krn dw kwrjkrdw sI[ eysy qrHW iek A`K vwly ƒ pMj A`KW vwlw, AMnHy ƒ sUrj, gMjyƒ klgw, tutI hoeI l`q vwly ƒ sohxI cwl vwlw, Kurpy (rMby) ƒ bwj,dwqI ƒ kuhI Awid kihMdy sn[16 ieh Bwvnw aunHW ƒ Akwl purK dI

gurmiq pRkwS 40 julweI 2015

ADIngI Aqy bMdgI aus ƒ kwl-Xukq hsqIAW qoN BYA-mukq krn dwkwrj krdI sI[ vwihgurU jI kw Kwlsw, vwihgurU jI kI Pqh aus ƒhaumYN-mukq kr ky aus dy mn ivc inmrqw dI Bwvnw pYdw krdI sI[

AkwlI PUlw isMG dI gurU pRqI SrDw Aqy inSTw dI isrmOrimswl pSOr dy XuD ivc dyKx ƒ imldI hY ijhVw aunHW ny mhwrwjwrxjIq isMG v`loN A&ZwnW ivruD liVAw sI[ ies XuD ivc aunHW nyieh is`D kr id`qw sI ik gurU-pRwiex ho ky kIqw igAw koeI vI kwrjmuSikl jW AsMBv nhIN hY[ ies XuD dw ijhVw dUjw p`K swhmxyAwieAw auh ieh sI ik XuD ivc AwgU dy mwry jwx nwl dl dw bl^qm nhIN sI hoieAw blik isMG hor vDyry dlyrI Aqy sUrbIrqw nwllVy Aqy A^Ir aunHW ny ieh XuD ij`q ilAw sI[ ‘&iqhnwmw gurU wlswjI kw’ mhwrwjw rxjIq isMG jI dI smkwlI rcnw hY, ijhVI ikgxyS dws duAwrw 1831 eI: qoN pihlW ilKI geI mMnI jWdI hY[ iesrcnw dw krqw kihMdw hY ik AkwlI &Ulw isMG dy ShId hox nwlduSmx ivc uSI dI lihr dOV geI Aqy hux aunHW ƒ AwpxI ij`qinsicq jwpx l`gI sI:

PUlw isMG kau mwr ky, Bey pRsMn pTwx[Ab isMGn kau jIq hYN, mUXo bVo blvwn[17

sRI gurU goibMd isMG jI ny isMGW ƒ iek`ly-iek`ly ƒ pwqSwhI b^SIsI, ijs krky jQydwr dy ShId hox nwl isMGW ny hwr nhIN sI mMnIblik hor vDyry zor nwl h`lw krky duSmx ’qy ij`q pRwpq kIqI sI:

-isMGn kIno jor Aiq, mwry qurk Apwr[jIvq Bwjy qhW jo, bUfy ndI mJwr[18

-sRI gurU goibMd isMG jI, Bey su Awp idAwl[&iqh kIE su pSOr kau, AwpxI klw su Dwr[19

inhMg isMG Aqy AMgryz :inhMg isMG Aqy AMgryz :inhMg isMG Aqy AMgryz :inhMg isMG Aqy AMgryz :inhMg isMG Aqy AMgryz : AMgryzW dy rwj ivc is`K irAwsqWkwiem ho geIAW sn[ Awpxy ihqW ƒ muK r`K ky AMgryzW ƒ mhwrwjwrxjIq isMG nwl 1809 eI: ivc sMDI vI krnI peI sI[ ies krkyAMgryzW ƒ mhwrwjw rxjIq isMG dw rwj hmySW rVkdw irhw sI[ eysydy is`ty vjoN aunHW ny mhwrwjw rxjIq isMG dy rwj dy hr kony dI ^brr`KxI ArMB kr id`qI sI qW ik pRwpq kIqI jwxkwrI ƒ smW Awaux

gurmiq pRkwS 41 julweI 2015

’qy vriqAw jw sky[ inhMg isMG mhwrwjw rxjIq isMG dy rwj dwAtut AMg sn Aqy aus dy rwj dIAW h`dW dw ivsQwr krn Aqy aunHWƒ kwiem r`Kx ivc inhMg isMGW dI ivSyS BUimkw sI[ AkwlI PUlwisMG inhMg isMGW dy muKI hox krky AMgryzW dI iK`c dw ivSyS kwrnsn[ bhuq swry AMgryz ieiqhwskwrW ny AkwlI &Ulw isMG Aqy aussmyN dy inhMg isMGW dI dlyrI, ihMmq Aqy sUrbIrqw bwry ivSyS it`pxIAWkIqIAW hn[ 1891 eI: dI mrdm SumwrI ivc inhMg isMGW dI pRsMswkrdy hoey ikhw igAw:

During the Maharaja’s reign the celebrated Phula Singh

entered the Panth and being a man of great force of character

induced numbers of Sikhs to join it. They constituted at once

most unruly and the bravest portion of the very unruly and

brave Sikh army. Their headquarters were at Amritsar, where

they constituted themselves the guardians of the faith and as-

sumed the right to convoke synods. Their good qualities were,

however, appreciated by the Maharaja, and when there were

especially fierce foes to meet, such as the Pathans beyond

the Indus, the Akalis were always to the front.20

mhwrwjw rxjIq isMG dy rwj ivc do qrHW dIAW is`K &OjW swhmxyAweIAW sn[ iek, ijhVIAW qn^wh lY ky mhwrwjy dI &Oj ivc nOkrIkrdy sn Aqy ijnHW ƒ jMgW-XuDW dIAW nvIAW qknIkW isKwaux leIXUrpIn jrnYl BrqI kIqy hoey sn[ dUjw, AkwlI &OjW sn ijnHW dwmuK itkwxw sRI AMimRqsr swihb ivKy huMdw sI Aqy ieh AwpxI mrzIdy mwlk huMdy sn[ ienHW ny iq`KIAW jMgW-XuDW iv`coN hI XuD-AiBAwsdI is`iKAw gRihx kIqI sI[ mhwrwjy ƒ jdoN pTwxW jW s^q suBwAvwly duSmxW dw swhmxw krnw pYNdw sI qW auh AkwlI inhMg isMGW dImdd lYNdy sn[ mhwrwjw rxjIq isMG dy rwj ivc srdwr Kwlsw AqyibhMgm Kwlsw nwl-nwl c`l rhy sn[ jdoN AMgryzW ny pMjwb ’qy kbzwkr ilAw qW srdwr Kwlsw jwgIrW lY ky rwj-Bwg dw AnMd mwxnl`gw, pr AkwlI inhMg c`krvrqI ho gey sn[ AMgryzW ƒ mhwrwjwrxjIq isMG dIAW &OjW Aqy inhMg isMGW dy mukwbly dw swhmxw krnw

gurmiq pRkwS 42 julweI 2015

ipAw sI[ aunHW ƒ AwpxIAW AwDuink &OjW Aqy hiQAwrW ’qy mwx sIik auh Swsk-rihq rwj ’qy sihjy hI kbzw kr skdy hn[ jdoN aunHWƒ is`K &OjW dw swhmxw krnw ipAw qW aunHW ƒ AwpxI bxweI XuD-nIqI klpnw qoN vDyry hor kuJ vI nhIN sI jwpdI[ rwj dy au~cAihlkwrW ƒ Awpxy nwl gMF lYx Aqy is`KW ƒ hiQAwr-rihq kr dyxdy bwvjUd vI auh pMjwb ’qy kbzw krn ivc nwkwmXwb swibq hoeysn[ aunHW dI hr qrHW dI XuD-nIqI ƒ Pyl krn ivc aunHW isMGW dwsB qoN vDyry Xogdwn sI, ijhVy isr& Shwdq pRwpq krn leI hI jMgdy mYdwn ivc Awey sn[

dUjy pwsy jdoN ieh inhMg isMG sMgq ivc ivcrdy sn qW ienHW dymn dI komlqw Aqy inmrqw vI h`doN v`D dyKx ƒ imldI sI[ syvw Aqypraupkwr ƒ gurU dw AwdyS mMn ky aunHW ny Awpxy jIvn ivc Dwrn kIqwhoieAw sI[ auh Awpxy nwloN dUijAW dI BuK-pUrqI ƒ pihl idMdy sn[aunHW dy jIvn AwdrSW iv`coN pRgt huMdy sdguxW dw vrxn krdy hoeykYNpbYl kihMdw hY:

The manners and customs of these sectaries are as pecu-

liar as their personal appearance. When an Akali is going to

eat, he is required to shout with a loud voice, ‘Is anyone in

want of a meal?’ and, in the unlikely event of anybody coming

forward in response to this inquiry, he is to satisfy the hungry

stranger before touching food himself.21

AMgryzW dy mn ivc rVk :AMgryzW dy mn ivc rVk :AMgryzW dy mn ivc rVk :AMgryzW dy mn ivc rVk :AMgryzW dy mn ivc rVk : inhMg isMGW nwl sB qoN pihlw vwsqwAMgryz A&sr mYtkw& dw ipAw sI[ 1809 eI: ivc sRI AMimRqsrivKy sMDI krn Awey aus AMgryz A&sr nwl muslmwn &OjW dI iektukVI vI sI, ijs ny sRI AMimRqsr ivKy qwzIAw k`iFAw sI[ sRIAMimRqsr dI prMprw dy ault huMdw dyK, AkwlI PUlw isMG ny aunHW ƒsmJwaux leI do inhMg isMG Byjy sn[ eySIAw ivc smyN dI sB qoN v`fIqwkq vjoN au~Br cuky AMgryzW dI &Oj ivc Swml hoxw bhuq hI mwxvwlI g`l smJI jWdI sI[ AMgryz A&sr nwl AweIAW muslmwn &OjWƒ vI ies g`l dw pUrn gumwn sI, ies krky aunHW ny smJwaux AweyisMGW dI bypqI kr id`qI sI, ijhVI ik isMGW dy muKI AkwlI PUlw

gurmiq pRkwS 43 julweI 2015

isMG leI brdwSq qoN bwhr sI[ aus ny ausy smyN mOjUd QoVyH ijhy isMGWdy dl nwl aus muslmwn tukVI ’qy hmlw kr id`qw Aqy bhuq BwrI&swd pYdw ho igAw sI[ ikhw jWdw hY ik ies &swd ivc bhuq swryisMG Aqy muslmwn &OjI z^mI ho gey sn[ ies &swd ƒ qm krwauxleI mhwrwjw rxjIq isMG ƒ Awp d^l dyx leI Awauxw ipAw sI[mYtkw& dy mn qy ies Gtnw dI AijhI mohr l`g geI sI ik aus nyAwpxI irport ivc vI AkwlI inhMgW bwry ivSyS it`pxI kIqI sI[BwvyN ik ieh koeI skwrwqmk it`pxI nhIN sI pr iPr vI inhMg isMGWdI sUrbIrqw ny smyN dI sB qoN SkqISwlI &Oj dw iDAwn Awpxy v`liK`icAw sI[ AkwlI PUlw isMG ƒ Notorious Firebrand kihMdwhoieAw auh AwpxI irport ivc ilKdw hY:

He (Akali Phula Singh) led a military brotherhood who is

considered as peculiar defenders of the Temple and Faith. Any

person is admitted into his brotherhood, who feels an inclina-

tion to join it. No qualification is necessary, but a sanguinary

disposition, and any reinforcement to the body, from any reli-

gion, or any caste, is equally acceptable…Under the sanction

of the supposed holy office they commit every enormity. They

seem to be terror of the people of the country, in the town of

Amritsar particularly and to be free from the control of the

Government. Some of them are distinguished by the appella-

tion of Nungee Tulwar Akallee from their always carrying na-

ked swords.22

1820 eI: ivc mYtkw& ƒ hYnrI rsl dI jgHw hYdrwbwd dwrYzIfYNt lwieAw igAw sI[ au~Qy vI ies ny inhMg isMGW ƒ dyiKAw qWpurwxIAW XwdW qwzw ho geIAW sn[ aus ny is`KW ƒ dyKidAW hI iehrwie bxw leI sI ik ieh hYdrwbwd dI siQrqw Aqy SWqI leI ^qrwhn[ hYdrwbwd ivKy inzwm dw v&wdwr rwjw cMdU lwl is`KW dw k`tVsmrQk sI Aqy aus ny is`KW ƒ hYdrwbwd rwj Aqy AwpxI sur`iKAwdI izMmyvwrI sONpI hoeI sI[ mYtkw& iksy vI qrHW cMdU lwl dw pRBwvG`t krnw cwhuMdw sI[ aus ny gvrnr-jnrl lwrf hysitMgz ƒ

gurmiq pRkwS 44 julweI 2015

AwpxI irport Byjdy hoey rwjw cMdU lwl ’qy ivSvws nw krn dIis&wirS kIqI sI, ijs ƒ lwrf hysitMgz ny pRvwn nhIN sI kIqw[aus ny mYtkw& ƒ aus dI irport dw jvwb idMdy hoey ikhw:

I feared that, in your dissatisfaction at not finding in

Chandoo Lal so perfect an instrument as you wished, you had

overlooked the deep engagement of the Government to up-

hold him.23

1831 eI: ivc ropV ivKy AMgryz gvrnr-jnrl ivlIAmbYNitMk Aqy mhwrwjw rxjIq isMG dI mulwkwq hoeI[ ies imlxI mOkymhwrwjw rxjIq isMG ny gvrnr-jnrl nwl hzUr swihb dI sur`iKAwdw mudw sWJw kIqw sI[ AMgryz A&sr ny q^q swihb dI sur`iKAwleI lwhOr qoN is`K &OjW dI iek tukVI hYdrwbwd Byjx dI pRvwngI dyid`qI sI[ rwjw cMdU lwl ƒ vI ies imlxI ivKy hoeI g`lbwq dI sUhiml geI sI Aqy aus ny hYdrwbwd dy inzwm ƒ ies g`l leI mnwilAw sI ik lwhOr drbwr dy Krcy ’qy is`K &OjW ƒ hYdrwbwd ivKy s`dwByijAw jwvy[ ies nwl do msly h`l huMdy sn, iek qW bykwiedw &Oj dIkIqI BrqI kwrn ho rhI AwriQk qMgI qoN injwq imlygI Aqy dUjw au~QyAwphudrIAW kr rhy ruhyly, Arb qy pTwxW ƒ vI kwbU kIqw jw skygw,ijhVy ik ieh smJdy sn ik hYdrwbwd dI sur`iKAw aunHW qoN bgYr sMBvnhIN hY[ rwjw cMdU lwl ny Awpxy iek vkIl rwhIN mhwrwjw rxjIqisMG ƒ BwrI qoh&y Byj ky lwhOr rvwnw kIqw sI[ aunHW qohi&AW ivchI auh kImqI cWdnI vI Swml sI, ijs ƒ mhwrwjy ny sRI drbwrswihb ivKy Byj id`qw sI[ ies dy ievzwny vjoN mhwrwjw rxjIq isMGny 1400 is`K &OjI Aqy jQydwr AkwlI PUlw isMG Aqy jQydwr nYxwisMG dy jQy nwl sMbMiDq l`gBg 300 inhMg isMG hYdrwbwd Byj id`qysn[ is`K &Oj hYdrwbwd dy inzwm dI sur`iKAw leI sI Aqy aus dwswrw Krcw mhwrwjw rxjIq isMG dy ^zwny iv`coN jWdw sI[

rwjw cMdU lwl ny hzUr swihb ivKy qKq swihb ƒ pMj ipMfW dIjwgIr lvweI sI[ ienHW ipMfW dI l`gpg 400 eykV zmIn ’qy is`KWny ik`kr bIj id`qI sI[ rsqy ieMny qMg Aqy GuMmxGyrI vwly ho gey snik bwhrly ivAkqI leI qKq swihb ’qy pujxw bhuq muSikl ho igAw

gurmiq pRkwS 45 julweI 2015

sI[ eysy dOrwn hI iek AMgryz A&sr ny isMGW ƒ ieMnI v`fI p`Dr ’qyik`kr bIjx dw kwrn puiCAw, qW aus ny A`goN jvwb dy id`qw ik iesl`kVI dy qMbU g`fx vwly ik`ly bhuq vDIAw bxdy hn Aqy jdoN wlsw &OjpMjwb qoN hYdrwbwd AweygI qW ienHW dI vrqoN kIqI jwvygI[ ies smyNAMgryz pMjwb ƒ is`KW h`QoN Kohxw cwhuMdy sn Aqy mhwrwjw rxjIq isMGdy Akwl clwxw kr jwx kwrn is`KW Aqy AMgryzW ivckwr bhuq hIGmswn dy XuD ho rhy sn[ ies qoN pihlW hI hkUmq ƒ is`KW ’qy S`khox l`g ipAw sI, ijs kwrn nYlor dy AMgryz mYijstryt ny 1839 eI:dy AKIr ivc ieh sUcnw id`qI ik mhwrwjw rxjIq isMG nMdyV ƒAMgryzW qoN Kohxw cwhuMdw hY Aqy aus ny ies kwrj leI Awpxy iekeyjMt cMdw isMG rwhIN bhuq swrw gupq ^zwnw vI hYdrwbwd dy inzwmƒ sONipAw hY[ hkUmq ny hzUr swihb dy nwl l`gdw l`gBg cwr sO eykVdw jMgl sw& krvw id`qw sI Aqy hux aunHW dw swrw iDAwn is`KW ƒdbwaux qy hI kyNdirq ho igAw sI[ AMgryzW dy pMjwb qy kwbz ho jwxip`CoN is`K &OjI l`gBg ivhly ho gey sn pr iPr vI rwjw cMdU lwl nyaunHW ƒ nvwb dI nOkrI ivc lY AWdw sI[ nvwb dI &Oj ivc SwmlruhyilAW, pTwxW Aqy Arb ispwhIAW dw Awps ivc JgVw c`ldwrihMdw sI[ Arb ispwhIAW nwl bhuq swrIAW muTByVW dw izkrhYdrwbwd dy aus smyN dy ieiqhws ivc imldw hY[ AMgryzW dw swrw zoris`KW ƒ dbwaux ’qy l`igAw hoieAw sI Aqy ies krky aunHW ny hzUrswihb dy pRbMD ivc dKl dyxw ArMB kr id`qw sI[nMdyV ivKy :nMdyV ivKy :nMdyV ivKy :nMdyV ivKy :nMdyV ivKy : 1809 eI: ivc mYtkw& dIAW musilm &OjW dI tukVInwl AkwlI &Ulw isMG dI iq`KI JVp ny AMgryzW ƒ inhMg isMGW pRqIsocx leI mjbUr kr id`qw sI[ auh inhMg isMGW dI dlyrI Aqy suqMqrsoc qoN bhuq pRBwivq sn[ ies kr ky jdoN hI aunHW ny pMjwb ’qy kbzwqW gurduAwrw swihbwn dy pRbMD ivc d^l dyxw ArMB kr id`qw sI[ auhgurduAwrw swihbwn ivc AwpxI mrzI dy pRbMDk lwaux Aqy sRI AMimRqsrivKy inhMg isMGW dI p`kI CwauxI ƒ ^qm krn leI XqnSIl ho geysn[ inhMg isMGW iKMf-puMf gey sn Aqy koeI cwrw c`ldw nw dyK aunHWny c`krvrqI ru Dwrn kr ilAw sI[ aunHW ’qy s^qIAW dw dOr ArMBho igAw sI[ eysy smyN dOrwn hI AMbwly kol aunHW dI JVp AMgryzW dI

gurmiq pRkwS 46 julweI 2015

iek &OjI tukVI nwl ho geI sI[ ies smyN bwbw hnUmwn isMG aunHW dyjQydwr sn[ inhMg isMG lVHdy hoey pitAwlw irAwsq ivc pRvyS krgey sn[ ie`QoN dI irAwsq ny AMgryzW dw swQ idMdy hoey aunHW ƒ KdyVid`qw sI[ iksy pwisauN shwieqw imldI nw dyK ienHW ny nMdyV swihbv`l cwly pw id`qy sn, ies smyN bwbw pRihlwd isMG aunHW dy jQydwrsn[

inhMg isMG jdoN nMdyV ivKy phuMcy qW d`KxI is`KW nwl vI aunHW dIrws nhIN sI rlI[ auh inhMg isMGW ƒ Awpxy SrIk smJx l`gy sn[aus smyN aunHW dI SkqI bhuq sImq ho geI sI, qKq sRI hzUr swihbdy pujwrI mhMq inhMg Awlw isMG ny ies siQqI dw &wiedw auTwaux dwXqn kIqw[ 1846 eI: ivc bwbw pRihlwd isMG dI AgvweI ivcpMjwb qoN nMdyV pujy buFw dl dy inhMg isMG aus dI udmu iqAwrI ivcv`fw roVw sn[ iek idn auh inhMg isMGW dy fyry igAw, aus smyN bwbwpRihlwd isMG hI fyry ivKy mOjUd sI Aqy bwkI dy smUh isMG jMgl v`lkoeI nw koeI kMm gey hoey sn[ inhMg muKI ny siqkwr vjoN aus dy bYTxleI kMbl ivCwieAw[ jdoN auh bYTx l`gy qW mhMq Awlw isMG ny aus’qy ktwr dw vwr kr id`qw[ bwbw pRihlwd isMG ny auhI kMbl Awpxyl`k duAwly bMinAw Aqy B`jy jWdy mhMq ƒ jw GyirAw Aqy ikRpwn nwlaus ƒ mOq dy Gwt auqwr id`qw, bwbw pRihlwd isMG vI au~Qy hI ShIdIpw gey[ jdoN jMgl iv`coN vwps muVy isMGW ƒ ies Gtnw dw pqw l`igAwqW auh gusy ivc Ssqr lY ky qKq swihb ’qy Awey[ aunHW dy kRoD dIAgnI aus smyN TMfI hoeI jdoN mhMq dI pqnI ny Awpxy Coty ijhy b`cyƒ inhMg isMGW dy pYrW ivc r`K ky mw& mMgI sI[ ies nwl mhMq dy bhuqswry swQI bc gey sn[ ies b`cy dw nW hzUrw isMG sI Aqy iehI b`cwv`fw ho ky qKq swihb dw siqkwrXog gRMQI bixAw Aqy smucw jIvninhMg isMGW dIAW sUrbIr pRivrqIAW dw siqkwr krdw irhw[

bwbw pRihlwd isMG ip`CoN bwbw igAwn isMG jQybMdI dy muKI bxysn[ l`gBg bwrW swl au~Qy invws auprMq aunHW ny pMjwb v`l ru krilAw sI[ ies smyN sRI gurU gRMQ swihb jI dy pRkwS leI iek g`fw,inSwn swihb, DONsw Aqy pMj-s`q GoVy aunHW dy nwl sn[

cldw...cldw...cldw...cldw...cldw...

gurmiq pRkwS 47 julweI 2015

kwmwgwtwmwrU duKWq : ip`T-BUmI qy pRBwvkwmwgwtwmwrU duKWq : ip`T-BUmI qy pRBwvkwmwgwtwmwrU duKWq : ip`T-BUmI qy pRBwvkwmwgwtwmwrU duKWq : ip`T-BUmI qy pRBwvkwmwgwtwmwrU duKWq : ip`T-BUmI qy pRBwv

-pRo. blvMq isMG*au~qrI AmrIkw ivc pMjwbIAW dw prvws, kYnyfw dI eyiSAweI

mUl dy lokW bwry prvws dI nIqI Aqy Bwrq dI AzwdI dy ieiqhwsivc kwmwgwtwmwrU dw duKWq iek AijhI Gtnw hY ijs dI AslIAqdIAW prqW hux kw&I h`d qk KulH geIAW hn, BwvyN ik kwmwgwtwmwrUdI Xwqrw dy sUqrDwr bwbw gurid`q isMG dw Asl audyS, ies dyXwqrUAW dy ‘gdr lihr’ nwl sMbMD qy ies dw Bwrq dI AzwdI dIlVweI ivc Xogdwn bwry pwey jWdy DuMdlky ƒ sw& krn dI zrUrq hwlyvI bxI hoeI hY[ ies Gtnw dy kuJ AMqr-rwStrI pihlU vI hn[ iesdIAW qMdW dUr-pUrb eySIAw qy au~qrI-AmrIkw dy pYsIPk q`t AqybMgwl dI KwVI qk PYlIAW hoeIAW hn[ Bwrq dI bsqIvwdI AMgryzhkUmq dI BwrqI lokW dy zwiez qy mwnvI AiDkwrW pRqI nIqI nwl vIies duKWq dw bVw gihrw sMbMD hY[ auprokq sB mudy iek-dUsry nwlAYsy Eq-poq hn ik h`Qly ivSy au~pr sp`Stqw sihq ivcwr pRsquqkrn qy shI mulMkx krn ihq kwmwgwtwmwrU dI ip`T-BUmI ƒ ivcwrnwbVw au~icq hY[

pRwpq sroqW dy AiDAYn qoN sw& zwihr hY ik aunHIvIN sdI dyAKIr ivc ‘isMG sBw lihr’ dw is`K pMQ ivc punr-jwigRqI pYdwkrn dw supnw swkwr ho irhw sI[ nqIjy vjoN iv`idAw dy pwswr leIksibAW qy SihrW ivc skUlW dI sQwpnw qoN ielwvw Kwlsw kwlj sRIAMimRqsr vrgIAW nwmI qy vkwrI iv`idAk sMsQwvW hoNd ivc AwgeIAW sn[ hPqwvwrI A^bwr vI pRkwiSq ho rhy sn, jo is`KW ƒrwStrI qy AMqr-rwStrI ^brW dyx qoN ielwvw pMQk muidAW bwryswvDwn krdy sn[ p`CmI-pMjwb ivc nihrW dw jwl ivC jwx nwlbwrW dI bMjr BUmI aupjwau ho geI sI, ijs dy nqIjy vjoN is`KW ivcikswnW dw iek KuShwl vrg pYdw ho igAw sI[*swbkw fwierYktr, sRI gurU gRMQ swihb AiDAYn kyNdr, gurU nwnk dyv XUnIvristI, sRIAMimRqsr[ mo: +919855057624

gurmiq pRkwS 48 julweI 2015

aukq sB kuJ dy bwvjUd 19vIN sdI dy AMq qy 20vIN sdI dyArMB ivc pMjwb dy Awm lok AwriQk mMdhwlI dy Gor sMkt ivc Psyhoey sn[ rwjnIqk kwrnW qoN ielwvw ies dy kuJ AwriQk kwrn vIsn[ 19vIN sdI dy ipCly A`D ivc pey kwl (1869) Aqy pSUAW ivcPYlI mhWmwrI (1877) ny ikswnW dy l`k qoV id`qy sn[ Coty qy m`DmSRyxI dy ikswn AwpxIAW zmInW vyc ky ikswnI dy DMdy qoN dsq-brdwrhox dy rwh qur pey sn[ SwhUkwrW pwsoN ley krzy ƒ lwhux leI aunHWƒ koeI rwh nhIN sI ids irhw[ cunWic SwhUkwr ikswnW dIAW zmInWau~pr kwbz ho rhy sn[ 1900 eI. dy Land Alienation Act dwmnorQ BwvyN SwhUkwrW ƒ ikswnW dIAW zmInW ƒ hV`p krn qoN rokxwsI, pr srkwr ny ikswnW ƒ krzy dy boJ hyToN k`Fx leI koeI XqnnhIN sI kIqw[ ies dy ault srkwr ny ikswnW ƒ mwlIey ivcirAwieq dyx dI bjwie, hryk bMdobsq dy mOky mwlIey ivc vwDw krnwjwrI r`iKAw[ PlsrUp 1891 qoN 1906 dy drimAwn pMjwb dy mwlIeyivc 30 &IsdI dw vwDw ho igAw sI[ siQqI ieh ho geI sI ikikswnW ivc mwmlw Adw krn dI smr`Qw hI nhIN sI rhI, ijs krkyaunHW ƒ srkwrI qMqr dIAW szwvW qy zurmwny dI mwr J`lxI pYNdI sI[aukq hwlwqW ivc 1907 eI: qk pMjwb dy ikswnW ivc ASWqI PYlgeI sI qy auh AMgryz srkwr ivruD sMGrS dy rwh qur pey sn[PlsrUp pMjwb dI iPzw ‘pgVI sMBwl j`tw’ dy gIqW nwl gUMj au~TIsI[ dUjy pwsy pUrbI-Bwrq ivc bMgwl vI sulg irhw sI ikauNik lokAMgryzW dI bMgwl ƒ do ih`isAW ivc vMfx dI nIqI dy s^q ivroDIsn[ lokW dy ivroD kwrn AMgryz srkwr ny (1905) bMgwl ƒ ivBwijqkrn dI Xojnw ƒ mnsUK kr id`qw sI[ kOmI p`Dr ’qy bwl gMgw Driqlk qy aunHW dy swQI ‘svwrwj swfw jnm is`D AiDkwr hY’ dy nwArymwrn l`g pey sn[ Awm lokW dy gusy qy roh kwrn AMgryz hkUmq ƒ frsI ik ikDry ieh ivAwpk p`Dr ’qy ienklwb dw rUp nw Dwrn krley[

ieh vI dyKx ivc AwieAw hY ik 1855 qoN 1881 dy drimAwnpMjwb dI AwbwdI ivc 20 &IsdI dw vwDw hoieAw sI[ cunWic BoNieau~qy AwSirq lokW ƒ Awpxy inrbwh leI qMgI-qurSI krnw iek

gurmiq pRkwS 49 julweI 2015

mzbUrI sI[ swrMS ieh ik ikswnI koeI lwhyvMdw DMdw nhIN sI irhwijs krky pMjwb dy imhnqkS lokW ny ivdySW ivc ruzgwr leImlySIAw, isMgwpur, kMbofIAw, hWgkWg Awid dUr pUrb-eyiSAweItwpUAW ivc prvws krnw ArMB kIqw[ prvws dy ies sPr ivc kuJny au~qrI-AmrIkw ivSyS krky kYnyfw dw ru kIqw, jo kwmwgwtwmwrUdy duKWq jo h`Qly AiDAYn dw ivSw hY, nwl vwbsqw hY[

kYnyfw ivc is`KW/pMjwbIAW dy prvws dw ieiqhws 1903-04 qoNArMB huMdw hY[ d`isAw jWdw hY ik kYnyfw dI DrqI au~pr sB qoN pihlypYr pwaux BwrqIAW ivc is`K POjI sn jo 1897 ivc Queen

Victoria dI fwiemMf jublI dy jSnW ivc hWgkWg dI rzmYNt dy nwlkYnyfw pDwry sn[ ienHW POjIAW ƒ kYnyfw dI KulHI-fulHI, suMdr qyaupjwau zmIn bVI psMd AweI[ cunWic ienHW iv`coN kuJ au~Qy hI Awbwdho gey[ ienHW ny kYnyfw ivc ruzgwr dy cMgy Avsr qy ibhqr vyqn dIAW^brW Awpxy swk-sMbMDIAW qy im`qrW ƒ id`qIAW, ijs qoN pRyirq ho kykuJ hor pMjwbI vI kYnyfw phuMc gey[ ieauN 1906 qk koeI 1500BwrqI prvwsI ijnHW ivc 90 &IsdI is`K sn, vYnkUvr dy Awsy-pwsyAwbwd ho gey sn[ ienHW ivc izAwdwqr Kyq mzdUr qy l`kV dIAWim`lW ivc kMm krn vwly imhnqkS sn[

kYnyfw ikauNik brqwnvI swmrwj dy hI ADIn sI ies krkyBwrq iv`coN prvws krn vwly lokW ƒ muFly dOr ivc iksy iksm dIkoeI muSikl nhIN sI AweI[ pr CyqI hI kYnyfw dI srkwr ny aunHW nwlnslI iBMn-Byd dw ivhwr kr ky ieh Aihsws krvw id`qw sI ikeySIAweI mulkW iv`coN prvws kr ky kYnyfw ivc Awbwd hoey lok dUsrydrjy dy SihrI hn[ eyiSAweI mUl dy prvwsIAW pRqI nslI ivqkrydI nIqI dIAW prqW vI sihjy-sihjy KulxIAW SurU ho geIAW[ pRXojnieh sI ik BwrqI mUl dy prvwsIAW ƒ kYnyfw Awaux leI auqSwihqnhIN blik inrswhs kIqw jwvy qy ies audyS dI pUrqI ihq kƒnIAVcnW vI KVHIAW kIqIAW jwx[ eysy nIqI qihq 1901 qoN 1904qk ibRitS kolMbIAw dI sUbweI srkwr ny keI qrHW dy kƒn GVy prkYnyfw dI PYfrl gOrimMt ny ienHW dy au~pr Aml dI rok lgw id`qI sI[ibRitS swmrwj dy nwgirk hox krky BwrqIAW ƒ kYnyfw ivc Awm

gurmiq pRkwS 50 julweI 2015

SihrIAW vWg vot dw AiDkwr sI[ pr ibRitS kolMbIAw ƒ goirAW leIsur`iKAq krn qy eyiSAweI ivSys krky BwrqI mUl dy lokW ƒ ie`QoNk`Fx dy ierwdy nwl 1907 ivc Natal Act pws kIqw igAw, ijs dyqihq BwrqI mUl dy lokW ƒ sQwnk sUbweI qy kYnyfw dIAW PYfrl coxWivc vot dy AiDkwr qoN vWJy krn dy nwl-nwl vYnkUvr Sihr dy kuJivSyS ih`isAW ivc jwiedwd/Gr KrIdx, srkwr qoN TykydwrI au~prkMm lYx, AdwlqW ivc j`jW dI inXukqI Aqy hiQAwr r`Kx/KrIdxau~qy pwbMdIAW lwgU kr id`qIAW[ jykr koeI aukq inXmW dI aulMGxwkrdw sI qW aus au~qy 500 fwlr dw zurmwnw jW iek swl dI kYd dIszw sI[ eysy kwƒn dy qihq pMjwbI/is`K prvwsIAW ƒ kYnyfw iv`coNjlwvqn krn dI koiSS kIqI ijs dw prvwsI BweIcwry ny purzorivroD kIqw[ ibRitS kolMbIAw ivc nslI ivqkry dI nIqI dI hmwieqkrn vwlI Asiatic Exclusion League vI hoNd ivc Aw geI joBwrqI mUl dy lokW ƒ kYnyfw iv`coN k`Fx leI aunHW ivruD nPrq qy eIrKwdw pRcwr krn l`g peI[ ies jQybMdI ny sqMbr 1907 ivc auqrIAmrIkw ivc (Bellingham) Evertt qy vYnkUvr vrgIAW QWvW ’qynslI dMgy vI krvwey ijs ivc is`KW dI jwn-mwl dw kwPI nukswn vIhoieAw[ ies iksm dy dbwA hyT kYnyfIAn srkwr ny BwrqI mUl dylokW ƒ kYnyfw ivc Awaux qoN rokx leI kuJ kƒnI AVcxW vI KVHIAWkIqIAW[ audwhrn vjoN 8 jnvrI, 1908 ƒ kYnyfIAn srkwr nykƒn bxwieAw ik kYnyfw ivc isr& auhI prvwsI dw^l ho skdw hYjo Awpxy dyS, ij`QoN dw auh jMmpl hY, qoN is`Dy qy ibnW ruky smuMdrI s&rrwhIN au~Qy AwieAw hY[ eysy kƒn dy qihq 1908 dy ArMB ivc kYnyfwdI srkwr ny 182 pMjwbI prvwsIAW ƒ ibRitS kolMbIAw ivc pRvySkrn qoN rok id`qw, ijhVy S.S. Monteangle nwmI jhwz au~qy svwrho ky hWgkWg dy rsqy kYnyfw phuMcy sn[ prvwsIAW ny ies ivruDApIl kIqI qW j`j ny PYslw aunHW dy h`k ivc suxw id`qw ikauik kƒnivc AijhI koeI ivrl sI jo prvwsIAW dy h`k ivc BugqdI sI[

kYnyfw dI srkwr ny AMdr-Kwqy iek AYsI swizS vI rcI ijs dwaudyS is`K/pMjwbI prvwsIAW ƒ ibRitS kolMbIAw qoN bwhr iljw kyhWfUrs ivc vswauxw sI[ srkwr ny Awpxy eyjMtW rwhIN is`KW/pMjwbIAW

gurmiq pRkwS 51 julweI 2015

ƒ hWfUrs ivc vswaux leI guMmrwhkuMn pRcwr dI nIqI vI ApxweI[hWfUrs ivc ruzgwr dIAW sMBwvnwvW dy sbz-bwg ivKwaux leI is`KWdy iek vPd ƒ AkqUbr, 1908 ivc hWfUrs iljwieAw igAw[ iesvPd dy mYNbrW ƒ BwvyN kYnyfIAn eyjMtW ny pRBwivq krn dw bVw XqnkIqw pr ies ny vYnkUvr vwps Aw ky sUcnw id`qI ik hWfUrs dwjlvwXU qy hwlwq aunHW leI AnukUl nhIN hn[ 22 nvMbr, 1908 ƒKwlsw dIvwn suswietI vYnkUvr ny iek mqy rwhIN is`KW/pMjwbIAW ƒhWfUrs ivc Awbwd nw hox dI slwh dy id`qI[

jd kYnyfIAn srkwr dw aukq mnsUbw ivPl ho igAw qW kYnyfwivc BwrqIAW dy prvws leI SrqW hor s^q kr id`qIAW[ 9 meI,1910 ƒ kYnyfw dI kONsl ny ieh kƒn pws kIqw ik eyiSAweI mUl dyiksy vI AYsy S^s ƒ kYnyfw ivc dwKl hox dI iejwzq nhIN hovygI ijspws shI rUp ivc 200 fwlr nhIN hoxgy[ izkrXog hY ik XUrp qoNAwaux vwly prvwsIAW leI ieh Srq isrP 25 fwlr sI[ aunHW idnWivc iksy prvwsI leI 200 fwlr dI rkm dw pRbMD krnw bVw kiTnsI[ ieqnI v`fI rkm, is`Dy qy ibnw ruky s&r dIAW SrqW ny kYnyfwivc prvws ƒ kiTn qW bxwieAw hI, blik au~Qy rihMdy prvwsIAWleI Awpxy prvwr dy mYNbrW ƒ vI kYnyfw s`dxw muSikl ho igAw[nslI iBMn-Byd au~pr AwDwirq ienHW kƒnW dy kwrn ApRYl, 1908 qoNmwrc, 1910 dy drimAwn isr& 15 BwrqI, ijMnHW ivc 13 mrd qy2 AOrqW sn, ƒ kYnyfw ivc Awaux dI pRvwngI id`qI geI[ kYnyfw ivcivSyS krky vYnkUvr dy Aws-pws dy is`K/pMjwbI prvwsI BweIcwryivc bVI bycYnI dI siQqI pYdw ho geI[ nslI ivqkry dI nIqI dwivroD krn qy Awpxy nwgirk AiDkwrW dI vkwlq krn leI KwlswdIvwn suswietI qy XUnweItf ieMfIAw lIg ny sWJy qOr ’qy Awpxw p`KkYnyfIAn srkwr A`gy r`Kx dw mqw pws kIqw[ ies mksd leI iekvPd ijs ivc pRo. qyjw isMG, fw. suMdr isMG qy rwjw isMG Swml sn,ƒ kYnyfw dI rwjDwnI Etvw leI rvwnw kIqw[ ies vPd ny dsMbr,1911 ivc prvws sMbMDI aukq nIqI bwry Awpxw p`K r`Kx leIimstr rozr nwl mulwkwq vI kIqI pr aus v`loN koeI hW-p`KI huMgwrwpRwpq nw hoieAw[ nqIjyvs mwrc, 1913 ivc iek hor vPd ijs

gurmiq pRkwS 52 julweI 2015

ivc BweI blvMq isMG, s. nwrwiex isMG TIkrIvwlw qy s. nMd isMGsIhVw Swml sn, ieMglYNf qy Bwrq dI AMgryzI srkwr pws ByijAwigAw qW ik kYnyfw dI srkwr ƒ nslI iBMn-Byd dI nIqI qoN hoiVAwjwvy[ ies vPd ƒ vI inrwSw hI h`Q l`gI[

kYnyfw ivc nslI iBMn-Byd dI nIqI dy bwvjUd AkqUbr, 1913ivc Empress of Panama Maru jhwz au~qy koeI 56 BwrqI mUl dyprvwsI ibRitS kolMbIAw ivc ivktorIAw dI bMdrgwh au~qy phuMcy qWkYnyfIAn AiDkwrIAW ny ienHW ivc 17 prvwsIAW, jo pihloN hI kYnyfwdy bwiSMdy sn, dy isvwie bwkI sB ƒ kYnyfw ivc dwKly qoN ienkwr krid`qw[ prvwsIAW dw ieh mwmlw ibRitS kolMbIAw dI hweI kort ivcphuMc igAw[ vYnkUvr dy pMjwbI prvwsI BweIcwry ny Adwlq ivcpYrvI krn leI au~c kotI dw vkIl KVHw krn leI bVI srgrmBUimkw inBweI[ PlsrUp j`j ny kYnyfIAn srkwr dI prvwsIAW ƒrokx dI kwrvweI ƒ ZYr-kƒnI krwr idMidAW aunHW ƒ kYnyfw ivcpRvyS dI pRvwngI dy id`qI[ s. nwrwiex isMG vrgy ApIl krn vwlyprvwsIAW dy h`k ivc hoey ies PYsly ƒ prvwsI BweIcwry ny bhuq v`fIij`q smiJAw, ijs dI ^br cwry-pwsy PYl geI[ auh Swied smJdysn ik aunHW dy prvwirk mYNbrW swk-sMbMDIAW leI kYnyfw ivc prvwsdw rwh KulH igAw hY[ pUrbI eyiSAweI twpUAW ivc v`sy prvwsI qyBwrqI mUl dy lok kYnyfw jwx dy cwhvwn qW sn pr Bwrq qoN is`Dy, ibnwruky s&r qy hryk pws 200 fwlr dI rkm dIAW SrqW pUrIAW krnwkoeI AswnI dI g`l nhIN sI[ Bwrq qoN kYnyfw leI is`Dy s&r leI koeIsmuMdrI jhwz dI syvw pRwpq nhIN sI[ prvwsIAW ny mihsUs kIqw ikikauN nw koeI jhwz ikrwey au~qy lY ilAw jwvy[

ibhwrI lwl vrmw nwmI iek pMjwbI prvwsI, jo 1908 ivckYnyfw igAw sI, ny dsMbr, 1913 ivc hWgkWg phuMc ky jhwz ikrweyau~qy lYx dIAW sMBwvnwvW KojxIAW SurU kIqIAW qW au~QoN dy pMjwbIprvwsIAW ny ies ivc bVI auqsukqw qy idlcspI ivKweI[ auh KudqW jhwz ikrwey au~qy l`Bx leI nwkwm irhw pr ies au~dm leI ausny bwbw gurid`q isMG ijs dw mlwieAw qy isMgwpur ivc A`Cw-Kwswkwrobwr sI, ƒ ies kMm leI pRyr ilAw[ bwbw gurid`q isMG BwvyN bVw

gurmiq pRkwS 53 julweI 2015

smJdwr, suliJAw qy b-rsUK qy s&l kwrobwrI sI pr aus leI vIieh kwrj koeI Aswn nhIN sI[ kwrn ieh ik Bwrq ivc AMgryzsrkwr ivruD rwStrvwdI AMdoln dI A`g sulg rhI sI[ AmrIkw-kYnyfw ivc prvwsI BwrqIAW ny, ijnHW ivc vDyry krky is`K hI sn qyjo is`KI ivc kurbwnI qy Shwdq dI prMprw qoN bVy pRyirq sn, Bwrqivc ienklwb dy leI nvMbr, 1913 ivc Zdr pwrtI dI sQwpnwkr leI sI[ Bwrq dI AMgryz srkwr ivdySW ivc srgrm ienHWienklwbI nyqwvW bwry vYnkUvr ivc qwienwq W.C. Hopkinson vrgyKu&IAw eyjMtW rwhIN swrIAW sUcnwvW pRwpq kr rhI sI[ brqwnIAw dyjrmn nwl sMbMD by-BrosgI qy ihqW dy tkrwau kwrn idnoN-idn ivgVrhy sn[ Aijhy hwlwqW ivc koeI vI ibRitS eyjMt bwbw gurid`q isMGƒ jhwz ikrwey au~qy dyx leI rzwmMd nw hoieAw ikauNik bwbw gurid`qisMG dy ies au~dm iv`coN kYnyfw qy Bwrq dI AMgryz srkwr ƒ ienklwbdI gMD AwauNdI sI[

bwbw gurid`q isMG iek sPl kwrobwrI qW hY hI sI pr auh iekSrDwvwn is`K qy rwStrvwdI S^s vI sI, ijs krky auh pMjwbI/is`KprvwsIAW nwl nslI ivqkry qy D`kySwhI ƒ mwnvI h`kW dw Gwx qy by-ienswPI qs`vr krdw sI[ aus ny hWgkWg ivc rihMdy BwrqI-mUl dyprvwsIAW nwl slwh-mSvrw kr ky iek smuMdrI jhwz ikrwey ’qylY ky pMjwbI/is`K prvwsIAW ƒ kYnyfw iljwx ihq hWgkWg qoN vYnkUvrqk dy smuMdrI s&r dI Xojnw bxweI[ pMjwb dy ikswnI prvwr ivcpYdw hoey bwbw gurid`q isMG dI ieh muihMm inSicq rUp ivc bVIidRVHqw, ihMmq qy hONsly vwlw kwrj sI[ BwvyN ies ivc aus ƒ AwriQkqOr ’qy nukswn hox dw ^qrw sI pr aus ƒ kYnyfw qy dUr-pUrbeyiSAweI mulkW ivc v`sy BwrqI prvwsIAW pwsoN sihXog dI bVIaumId sI[ iek sulJy qy sPl vwpwrI vWg aus ny ieh swrw kwrjkƒn dy dwiery AMdr rih ky kYnyfw dIAW prvws sMbMDI swrIAW SrqWpUrIAW krn dy ierwdy nwl ArMB kIqw[ aus ny PYslw kIqw ik auhiek smuMdrI jhwz dy rwhIN sMBwvI prvwsIAW qy hornW XwqrUAW ƒhWgkWg qoN vYnkUvr lY ky jwvygw[ ieh jhwz rsqy ivc SMGweI,Xokohwmw Awid bMdrgwhW au~qy rukygw qW ik au~QoN vI XwqrU ies au~pr

gurmiq pRkwS 54 julweI 2015

svwr ho skx[ ies Xojnw ƒ isry cwVHn leI sB qoN pihly aus ny ‘sRIgurU nwnk stImr’ nwm dI kMpnI kwiem kIqI[ ies Xwqrw dy audySbwry aus ny 21 PrvrI, 1914 ƒ iek ieSiqhwr vI pRkwiSqkrvwieAw ijs dI iebwrq inmnilKq Anuswr sI:

“kYnyfw srkwr v`loN 9 meI, 1910 ƒ BwrqI prvwsIAW bwrylwgU kIqy kƒn nwl bhuq swry BwrqIAW ƒ bVIAW musIbqW sihxIAWpeIAW hn[ hux AsIN kYnyfw dy kƒn dIAW swrIAW SrqW pUrIAW krndw pRbMD kr ilAw hY, ijs qihq svwrIAW is`DIAW Bwrq qoN bukkIqIAW jwxgIAW Aqy kYnyfw ivc auqrn smyN ieh ivKwieAw jwvygwik hr prvwsI dy pws aus dy Awpxy 200 fwlr hn[ swƒ huxy hIEtvw qoN qwr pRwpq hoeI hY ik sMBwvI prvwsI is`DI Bwrq iv`coN buikMgkrn Aqy kYnyfw ivc auqrn smyN Awpxy pws 200 fwlr ivKwaux[AsIN ienHW donW SrqW dw pRbMD kr ilAw hY[

is`Dy jwx leI AsIN jhwz ikrwey au~qy lY ilAw hY Aqy im. ey.fblXU. ikMg ƒ ikhw hY ik auh ies dw pRbMD kry[ XwqrI is`Dy vYnkUvriljwey jwxgy Aqy au~Qy auqwry jwxgy[ Xwqrw leI itkt dw mul 350rupey hovygw[ nYiqk zbq Aqy Dwrimk XwqrI leI ieh itkt 50rupey hovygI[ ijhVy XwqrI Kwxy dw pRbMD Awp krngy aunHW qoN Kwxy dypYsy nhIN ley jwxgy[ jhwz dy rvwnw hox bwry sUcnw pMjwbI AqydUjIAW A^bwrW ivc idqI jwvygI Aqy ipMfW dy muKIAW ƒ jwxU krvwieAwjwvygw[ kMpnI dw muK d&qr klk`qw ivc hovygw Aqy ies dIAW swrysMswr ivc Sw^wvW hoxgIAW[ ies vwr jhwz dI rvwngI bwry sUcnwA^bwr ivc nhIN id`qI jwvygI blik kuJ gurduAwirAW ƒ tYlIgRwmrwhIN d`isAw jwvygw[ jykr iksy ny ies bwry inmnhsqwKrI pwsoN vDyryjwxkwrI lYxI hovy qW ies pqy ’qy ic`TI-p`qr kry: gurid`q isMG,fwierYktr, sRI gurU nwnk stImr kMpnI, gurduAwrw hwvVw, klk`qw”

bwbw gurid`q isMG ny jqn kr ky iek jrmn iSipMg eyjMt dyrwhIN iek jwpwnI kMpnI qoN hWgkWg ivKy kwmwgwtwmwrU nwm dw smuMdrIjhwz Cy mhIinAW leI 11000 fwlr pRqI mhInw ikrwey ’qy lYilAw[ aus dI muFlI Xojnw qW klk`qy qoN s&r SurU krn dI sI prkuJ kwrnW krky ieh sPl nw ho skI, ijs leI aus ny hWgkWg qoN

gurmiq pRkwS 55 julweI 2015

rvwnw hox dw pRogrwm bxw ilAw[ SurU ivc ies jhwz au~qy 500XwqrIAW ny svwr hoxw sI pr AMgryz srkwr dIAW AMdr-KwqykIqIAW swizSW, hWgkWg puils duAwrw bwbw gurid`q isMG dI igR&qwrIqy ivroDIAW dy BMfI-pRcwr ny ies ivc keI muSiklW KVHIAW kIqIAW[ie`QoN qk ik AMgryz srkwr ny jhwz dy vYnkUvr v`l Awaux dI AgwauNsUcnw dy ky kYnyfw dI srkwr ƒ ies ivruD s^q kwrvweI dI slwhvI dy id`qI[ AwiKrkwr 4 ApRYl, 1914 ƒ 165 XwqrUAW ƒ lY kykwmwgwtwmwrU jhwz hWgkWg dI bMdrgwh qoN vYnkUvr leI rvwnw hoigAw[ rsqy ivc ieh jhwz 8 ApRYl ƒ SMGeI, 18 ApRYl ƒ mojI qy2 meI ƒ Xokohwmw ivKy phuMicAw, ij`QoN kRmvwr 111, 96 qy 14 horXwqrI ies ivc svwr hoey[ ieauN ies jhwz ivc kul 376 muswi&rsvwr sn, ijnHW iv`coN 30 ZYr-is`K sn[ ienHW iv`coN izAwdwqrruzgwr dy leI kYnyfw jwxw cwhuMdy sn[ ienHW iv`coN kuJ pihloN hI kYnyfwivc Abwd ho cuky sn Aqy kuJ-ku ividAwrQI vI sn, jo au~c-is`iKAwleI kYlIPornIAw jwxw cwhuMdy sn[ jhwz dy hWgkWg qoN rvwnw hox qkZdr lihr dy nyqwvW jW kwrkunW nwl ienHW muswiPrW dw koeI sMbMDnhIN sI, pr Xokohwmw qoN svwr hoey s. Bgvwn isMG qy brkq aulHwZdr pwrtI dy ienklwbIAW dy sMprk ivc sn qy jdoN jhwz XokohwmwphuMicAw qW ienHW ny Zdr pwrtI dw swihq jhwz dy muswiPrW ivc vMfid`qw sI[ ies qoN Bwrq dI AMgryz srkwr ƒ p`kw S`k ho igAw sI ikkwmwgwtwmwrU dI muihMm ivc Zdr pwrtI dw h`Q hY qy ies dw mnorQkYnyfw ivc ivroD KVHw krky Bwrq ivc AMgryz srkwr ivruD jnmqƒ auBwrnw hY[

bwbw gurid`q isMG Dwrimk rucI vwlw iek SrDwvwn is`K sI iesleI aus ny jhwz dy fYk au~pr bVw suMdr qMbU qwx ky aus ivc sRI gurUgRMQ swihb dw pRkwS kr ky iek iksm nwl gurduAwrw swihb sQwipqkr id`qw sI[ ieauN smuMdr dI sqh ’qy qYrn vwly qy cldy-iPrdygurduAwrw swihb dI sMswr ivc ieh pihlI imswl sI[ mrXwdwAnuswr rozwnw pRkwS qy pwT dI syvw krn leI sMq nwB kMvl isMG ƒgRMQI dy vjoN nwl lY ilAw sI[ rozwnw kIrqn vI kIqw jWdw sI jomuswiPrW dy izhnI qy mwnisk qvwjn ƒ bxweI r`Kx leI bVw shweI

gurmiq pRkwS 56 julweI 2015

hoieAw[ eysy qMbU-numw gurduAwrw swihb ivc rwjnIqk muidAW au~privcwrW qy BwSn huMdy sn[ bhuq swry XwqrUAW leI ieh iek AijhwmOkw-myl sI ik Acwnk hI jhwz dw s&r aunHW leI Drm qy rwjnIqIau~pr sbk dy leI iek pwTSwlw dw rUp Dwrn kr igAw[ BweIblvMq isMG jo mojI dI bMdrgwh qoN jhwz ivc vwps kYnyfw jwx leIsvwr hoieAw sI Aqy kYnyfw srkwr dI prvwsIAW sMbMDI nslIivqkry dI nIqI qoN rwhq gRihx krn dy AwSy nwl ieMfIAw AwiPslMfn, Bwrq dy vwiesrwie qy pMjwb dy gvrnr nwl vwrqwlwp leIAwieAw sI, ny Awpxy ql^ AnuBv jhwz dy muswiPrW nwl sWJy kIqysn[ AwpxI rwStrvwdI soc kwrn bwbw gurid`q isMG ƒ jhwz ivcsvwr BweI Bgvwn isMG vrgy ienklwbIAW nwl g`lbwq krn ivckoeI ihcikcwht nhIN sI[ donW ivckwr vwrqwlwp dw mudw iesmuihMm dI rwjnIiqk mh`qqw nwloN ies ƒ vwsqv ivc isry lwauxwsI[ BweI Bgvwn isMG dw iKAwl sI ik kYnyfIAn srkwr jhwz dymuswiPrW ƒ kYnyfw dI DrqI au~qy pYr nhIN pwaux dyvygI[ pr bwbwgurid`q isMG ies nwl sihmq nhIN sI ikauNik auh smJdw sI ik ausny sB kuJ kƒn dy Anuswr kIqw hY[ bwbw gurid`q isMG dI ies muihMmpRqI vYnkUvr dy pMjwbI prvwsI BweIcwry ivc bVw auqSwh qy idlcspIsI[ kwmwgwtwmwrU dy vYnkUvr phuMcx qoN keI idn pihly vYnkUvr dyis`KW ny ies dy suAwgq dy leI Shore Committee vI giTq krid`qI sI[ KYr 22 meI, 1914 ƒ kwmwgwtwmwrU vYnkUvr phuMicAw qy23 meI ƒ svyr swr lMgr suitAw[ pr kYnyfw dy iemIgRySn AiDkwrIAWny isr& aunHW muswiPrW ƒ hI jhwz qoN auqrn id`qw ijnHW pws kYnyfwdI nwgirkqw sI[ bwkI sB muswiPrW ƒ s^q pihry dy hyT jhwz dyAMdr f`kI r`iKAw[ bwbw gurid`q isMG dI iemIgRySn AiDkwrIAW A`gyieh dlIl ik, jhwz ivc kolw l`idAw hoieAw hY qy iek vwpwrI dynwqy ies ƒ lwh ky aus ƒ vycx dw kƒnI AiDkwr hY, iksy ny nw suxI[XUnweItf ieMfIAw lIg qy Kwlsw dIvwn suswietI ny sWJy qOr ’qy ieskys dI pYrvI krn leI au~c-kotI dy qzrbwkwr vkIl dIAW syvwvWvI gRihx kIqIAW, pr koeI kwmXwbI nw imlI[ lgBg do mhIny (23meI qoN 22 julweI) kwmwgwtwmwrU vYnkUvr dy qt ’qy ruikAw irhw ijs

gurmiq pRkwS 57 julweI 2015

dOrwn muswiPrW ƒ keI pRkwr dIAW qklIPW qy mwnisk qxwA J`lxwipAw[ AKIr kYnyfw dy jMgI byVy dy iek jhwz, rynbo dy pihry hyTkwmwgwtwmwrU qy ies dy muswiPrW ƒ vYnkUvr dI bMdrgwh qoN zbrdsqIBwrq leI rvwnw kr id`qw[ AMq ieh jhwz Xokohwmw, koby qy isMgwpurhuMdw hoieAw 26 sqMbr, 1914 ƒ klk`qy qoN 26-27 iklomItr dUrbj-bj dy Gwt ’qy phuMicAw[ eyQy jhwz dI qlwSI leI geI qy swrymuswiPrW ƒ ryl g`fI rwhIN pMjwb jwx dy AwdyS id`qy gey[ bwbwgurid`q isMG smyq kuJ is`K muswiPr sRI gurU gRMQ swihb dy srUp sihqjlUs dI Skl ivc klk`qy v`l pYdl rvwnw hoey[ aunHW ƒ rsqy ivcrok ky g`fI ivc svwr hox leI ikhw igAw[ ies qkrwr ivc AMgryzpuils AiDkwrI East Wood ny golI clw id`qI, ijs nwl muswiPrWdy h`QoN eIst vuf mwirAw igAw[ iPr POj qy puils dIAW tukVIAW nymuswiPrW au~pr golI clw id`qI ijs ivc 19 muswiPr mOky ’qy ShIdho gey[

kYnyfw dI srkwr duAwrw kwmwgwtwmwrU dy muswiPrW ƒ vYnkUvr dIbMdrgwh au~qy s^q pihry hyT jhwz dy AMdr f`kx qy iPr zor-zbrdsqI nwl au~QoN k`Fx dI Gtnw ies dy muswiPrW qy vYnkUvr dyprvwsI BweIcwry leI iksy iBAMkr duKWq qoN G`t nhIN sI[ kYnyfw dIsrkwr qoN auh kƒn Anuswr ienswP dy ie`Cuk sn jdoN ik Bwrq dIAMgryz srkwr qoN auh kYnyfw ivc aunHW nwl ho rhy nslI ivqkry ƒ^qm krn qy Awpxy nwgirkW dy AiDkwrW dI rwKI krn dI ApIl krrhy sn[ pr auprokq swry GtnwkRm qoN bwbw gurid`q isMG, jhwz dymuswiPrW qy vYnkUvr dy prvwsI BweIcwry ny ieh mihsUs kIqw ikkYnyfw dI srkwr ny aunHW nwl bVI D`kySwhI, byienswPI qy nslIivqkry dw bVw iGxwauxw ivhwr kIqw hY[ ies Gtnw ny aunW ƒ iehAihsws krvw id`qw sI ik kYnyfw dI nslI iBMn-Byd dI nIqI, iessMbMDI kƒn GVHn qy BwrqI prvwsIAW dy sMbMD ivc ienHW ƒ lwgU krnivc AMgryz srkwr dI bVI gihrI imlI-Bugq hY[ PlsrUp iesGtnw ny pMjwbI/is`K prvwsI BweIcwry ivc AMgryz srkwr pRqI gusyqy roh dI lihr pYdw kr id`qI sI[ ies dw pRq`K Asr ieh hoieAwik jhwz dy kuJ muswi&r jo pihloN kdI vI rwjnIqI ivc ruicq nhIN

gurmiq pRkwS 58 julweI 2015

sn, bwAd ivc Zdr pwrtI dy p`ky hmdrd qy srgrm kwrkuMn bxgey[ kYnyfw ivc ies dw pRqIkrm 21 AkqUbr, 1914 ivc W.C.

Hopkinson dw BweI myvw isMG dy h`QoN kcihrI ivc idn-idhwVy kqldy rUp ivc pRgt hoieAw[ hwpiknsn ƒ AMgryzW ny prvwsI BweIcwrydI jwsUsI leI vYnkUvr ivc qwienwq kIqw sI qy ieh 1908 qoN1914 qk kYnyfw dy iemIgRySn mihkmy ivc ieMspYktr dy pd au~prinXukq sI[ prvwsI BweIcwry ivc ies pRqI bVI nPrq sI ikauNikauh AwpxIAW bhuq swrIAW AOkVW leI eysy ƒ izMmyvwr TihrwauNdysn[

Bwrq ivc kwmwgwtwmwrU dI Gtnw AwzwdI dI lihr dy iekAiDAwie vjoN svIkwr ho geI hY[ BwvyN SurU ivc Bwrq srkwr dy gRihmMqrwly ny kwmwgwtwmwrU dy muswiPrW ƒ AwzwdI GulwtIey dw ruqbw dyxqoN ienkwr kridAW ieh dlIl id`qI sI ik ieh XwqrU ruzgwrkmwaux dy ierwdy nwl prvwsI hoey sn nw ik AwzwdI dI lVweI lVnleI[ pr s. mlivMdr isMG vVYc dI lgwqwr pYrvI, AxQ`k imhnqqy ieh dlIl ik ienHW muswiPrW nwl ibRitS bsqIvwdI swmrwj dypRBwv hyT kYnyfw dI srkwr ny nslI ivqkry vwlw Aijhw ivhwr kIqwik ieh muswiPr ienklwbI bx gey[ ienHW dI dwsqwn qy AnuBv nypMjwb ivc Aijhw mwhOl isrijAw, ijs ny AzwdI dy AMdoln ivcnhIN rUh PUk id`qI[ nqIjy vs Bwrq srkwr ny kwmwgwtwmwrU dymuswiPrW ƒ AwzwdI GulwtIey pRvwn kr ilAw hY[ BwvyN ies Gtnw ƒbIiqAW sO swl ho gey hn pr kYnyfw dy pMjwbI prvwsI BweIcwry dyivc ieh bVI gihrI aukrI hoeI hY[ BwvyN kYnyfw dI srkwr ny iesGtnw dy duKWq dI Xwd ivc vYnkUvr dI bMdrgwh, ij`Qy aukq jhwzƒ roikAw igAw sI, dy nyVy iek p`Qr dI q^qI lgw id`qI hY Aqy2008 ivc kYnyfw dy pRDwn mMqrI Stephen harper ny ies pRqIit`pxI kridAW ies ƒ ‘A sad chapter in our history’ qslImkIqw hY, pr prvwsI BweIcwry ivc kYnyfw dI srkwr pwsoN ies sMbMDIpwrlImYNt ivc au~icq iKmw-jwcnw dw mudw hwly vI qm nhIN hoieAw[

gurmiq pRkwS 59 julweI 2015

dyS dI AzwdI ivc Xogdwn pwaux vwlIdyS dI AzwdI ivc Xogdwn pwaux vwlIdyS dI AzwdI ivc Xogdwn pwaux vwlIdyS dI AzwdI ivc Xogdwn pwaux vwlIdyS dI AzwdI ivc Xogdwn pwaux vwlIbIbI rGbIr kOrbIbI rGbIr kOrbIbI rGbIr kOrbIbI rGbIr kOrbIbI rGbIr kOr

-bIbI mnmohn kOr*izlHw izhlm dI qihsIl dwdn KW ivc ipMf hrnpur soFIAW

hY[ ies ipMf dy vsnIk s. suKdyv isMG (soFI) au~c kotI dy kQw-vwck hoey hn[ aunHW idnW ivc Bwrq ’qy AMgryzW dI hkUmq sI[ s.suKdyv isMG AMgryz-pRsq sI[ aus dI pqnI dw idhWq ho cukw sI[aus dw ie`k puqr s. gurdrSn isMG qy iek DI bIbI rGbIr kOr sI[ijnHW dw pwlx-poSx auh bhuq hI lwf-ipAwr nwl kr irhw sI[ s.suKdyv isMG dI idlI qmMnw sI ik aus dw puqr pVH-ilK ky v`fwAPsr bxy[ ies leI auh hr hIly AMgryz srkwr ƒ KuS krn dIkoiSS ivc l`gw rihMdw sI, qW jo iksy idn AMgryz APsrW ƒ Awpxyihq leI vrq sky[ ienHW idnW ivc AzwdI pRwpq krn dy sMGrSzorW ’qy c`l rhy sn[ s. suKdyv isMG AMgryz-pRsq hox kwrn, Awpxyb`icAW ƒ suqMqrqw sMgrwmIAW qoN dUr r`Kdw sI, l`gdI vwh auh ienHWswhmxy AzwdI GulwtIAW bwry cMgw-mMdw hI boldw[ b`cy vI ipqw dysnyhmeI ivvhwr kwrn aus dw bhuq hI siqkwr krdy sn[ gurdrSnisMG ij`Qy Blovwl ipMf dy srkwrI skUl ivKy jw ky is`iKAw pRwpq krirhw sI, au~Qy aus dI BYx rGbIr kOr ipMf ivcly gurduAwrw swihb dygRMQI koloN is`iKAw hwsl kr rhI sI[ dovW BYx-BrwvW dw Awps ivcbhuq hI gUVHw snyh sI[ gurdrSn isMG skUloN Gr Aw ky AwpxI BYxdI pVHweI ivc mdd vI kr idMdw sI[ ies qrHW rGbIr kOr skUl nwjw ky vI gurdrSn isMG dy brwbr is`iKAw hwsl kr rhI sI[ dovyN hIBYx-Brw pVHweI ivc bhuq idlcspI r`Kdy sn[ aunHW idnHW ivcsuqMqrqw sMgrwm c`l irhw hox kwrn AzwdI hwsl krn leI nOjvwnvrg pUry joS nwl srgrm sI[

nOjvwn vrg ivc ‘s. krqwr isMG srwBw’ dI iek Aim`t Cwp*8363, glI nM:2, gurU rwmdws ngr, sulqwnivMf rof, sRI AMimRqsr[

gurmiq pRkwS 60 julweI 2015

pY cukI sI[ jo ik luiDAwxw-p`Kovwl sVk ’qy siQq izlHw luiDAwxwdy ipMf ‘srwBw’ dw vsnIk sI[ s. krqwr isMG srwBw Ajy CotIaumr dw hI sI jdoN aus dy ipqw dw idhWq ho igAw[ Awpxy dwdy s.bdn isMG dI srpRsqI hyT skUlI iv`idAw ipMf dy skUl qoN pRwpqkIqI[ auprMq Awpxy auVIsw ivKy cwcy kol jw ky dwKlw lY ilAw[ienHW idnW ivc auVIsw Aqy bMgwl ivc AzwdI leI sMGrS SurU ho cukwsI[ ijs ny s. krqwr isMG srwBy dy idl ƒ tuMBxw SurU kr id`qw[ ie`QyrihMidAW hI s. krqwr isMG srwBy pMjwbI dy nwl nwl ihMdI, aurdUAqy AMgryzI BwSw ivc muhwrq hwsl kr leI[ dsvIN pws krnauprMq srwBy ƒ aucyrI is`iKAw pRwpq krn leI AmrIkw clw igAw[ij`Qy Awp ny sMn 1912 eI: ivc brkly ivKy kYlIPornIAw XUnIvristIivc rswiex ivigAwn dI au~c-is`iKAw leI dwKlw lY ilAw[

sMn 1913 eI: ivc ie`Qy hI Awp Zdr lihr qoN pRBwivq ho kyZdr lihr dI pRY~s ivc kMm krn l`g pey[ pRY~s ivc kMm kridAWijs prcy dI izMmyvwrI Awp ƒ sONpI geI aus dw pihlw nwm ‘ihMdAYsosIeySn Aw& pYisi&k kost’ sI bwAd ivc ies dw nW bdl ky‘Zdr lihr’ r`iKAw igAw[ ‘Zdr’ dw pihlw prcw aurdU ivck`iFAw igAw[ ies dw pMjwbI pRkwSn 8 dsMbr, 1913 qoN SurUhoieAw[ kuJ smW bwAd ieh ihMdI Aqy AMgryzI ivc Cpxw SurU hoigAw[ pMjwbI prcy dI swrI dyK-ryK s. krqwr isMG srwBw v`loN hIkIqI jWdI sI[ Awp ies ivc joSIlIAW kivqwvW ilK ky Cwpx l`gy[

ivSv-XuD iCV igAw ijs kwrn Awp ƒ Bwrq vwps prqnwipAw[ Awp 15 sqMbr, 1914 eI: ƒ Bwrq vwps Aw gey[ Bwrq Awky vI Awp lwhOr ivKy Zdr pwrtI nwl kMm krdy rhy[ 10 PrvrI,1914 eI: ƒ ‘Zdr’ prcy ivc iek ieSiqhwr CwipAw igAw[ ijsdI iebrq sI— “zrUrq hY zrUrq hY-infr Aqy bhwdr ispwhIAWdI, ihMdosqwn ivc Zdr mcwaux vwsqy[ qnKwh-mOq ienwm-ShIdIpYnSn-AwzwdI mukwm-mYdwn-ey-jMg-ihMdosqwn[”

hiQAwrbMd lVweI leI cMgy hiQAwrW Aqy isKlweI dI zrUrqsI[ ies leI AzwdI GulwtIAW ƒ AmrIkw siQq keI kyNdrW ivcByijAw igAw[ s. krqwr isMG srwBw ƒ vI hvweI jhwz clwaux Aqy

gurmiq pRkwS 61 julweI 2015

murMmq krn dI is`iKAw lYx leI inaUXwrk ByijAw igAw[ ij`Qy AwpjI ny ny 6 mhIny dI isKlweI isrP 4 mhIinAW ivc pRwpq krleI[Zdr dIAW ieh iqAwrIAW c`l hI rhIAW sn ik kwmwgwtwmwrUjhwz dI Gtnw vwpr geI[

16-17 AkqUbr, 1914 eI: ivc s. krqwr isMG srwBw ny sRIAMimRqsr ivKy BweI nwnk isMG dy Gr iek mIitMg kIqI[ ies ivcPYsly kIqy gey ik:

-sudyS prqx vwly ZdrIAW dIAW sUcIAW iqAwr kIqIAW jwx[-lihr dy pRogrwmW ƒ clwaux leI PMf Aqy hiQAwr iek`Ty kIqy

jwx[-lihr dy pRogrwmW ƒ AmlI rUp dyx leI POjI CwauxIAW nwl

sMprk kIqw jwvy Aqy Zdr dI qwrIK inSicq kIqI jwvy qW ikAMgryz dyS C`f jwx leI mjbUr ho jwx[

aunHW idnW ivc Blovwl skUl ivc b`icAW ƒ pVw rhy mwstrdlIp isMG jI vI suqMqrqw sMgrwm ivc idlcspI r`Kdy sn[ prBlovwl ipMf dy srkwrI skUl ivc rwjnIiqk swihq pVHn/pVHwauxAqy g`lW krn dI s^q mnwhI sI[ ies dy bwvjUd mwstr dlIp isMGkol ‘Zdr’ AKbwr AwauNdw sI[ ividAwrQI skUl mYnyjmYNt qoN luk-iC`p ky rwjnIiqk g`lW kr AwpxI jigAwsw SWq krn dI koiSS krlYNdy sn[ iesy qihq hI s. gurdrSn isMG, mwstr dlIp isMG jIqoN ‘Zdr’ A^bwr mMg ky corI-iCpy pVHn l`g ipAw[ ij`Qy iehAKbwr auh Awp pVHdw, au~Qy AwpxI BYx rGbIr kOr ƒ vI pVHwauxl`g ipAw[ ijs kwrn rGbIr kOr ƒ vI AzwdI sMGrS bwry jwxn dIcytk l`g geI[ AzwdI dI jMg nwl sMbMiDq swihq pVHn kwrnrGbIr kOr ivc bhuq dlyrI Aw geI[ auh Gr ivc hI kmry dwdrvwzw bMd kr Zdr lihr nwl sMbMiDq kivqwvW Aqy hor swihq ƒbhuq hI cwA nwl bwr-bwr pVHdI[ ijs nwl aus ƒ bhuq swrIAWkivqwvW Awid Xwd ho geIAW[ GrylU kMm-kwr kridAW auh auqSwhnwl ienHW kivqwvW ƒ guxguxwauNdI rihMdI, Aijhw kridAW aus dwmnobl bhuq hI mzbUq ho igAw[ pr Aijhw kridAW dovyN BYx-Brwies g`l dw bhuq hI iKAwl r`Kdy ik ikqy aunHW dy ipqw ƒ, aunHW dI

gurmiq pRkwS 62 julweI 2015

ies idlcspI dw pqw nw l`g jwvy, Aqy auh duKI ho jwx[iek idn s. krqwr isMG srwBw ny Blovwl ipMf ivKy mwstr

dlIp isMG dy Gr Awaux dw sunyhw ByijAw[ aus idn mwstr jI nygurdrSn isMG Aqy aus dI BYx rGbIr kOr dI idlcspI dyKdy hoey,aunHW ƒ vI Awpxy Gr bulw ilAw[ s. krqwr isMG srwBy ƒ sw^Swqswhmxy dyK ky donW BYx-BrwvW dI KuSI dw koeI itkwxw nw irhw[ aunHWdw AwdrSk rol mwfl, aunHW dy swhmxy KVHw sI[ s. krqwr isMGsrwBy dy nwl s. hrnwm isMG Aqy s. jgq isMG jI vI sn[ s.krqwr isMG srwBy ny bIbI rGbIr kOr ƒ ikhw ik AsIN qYƒ pwrtIdw iek zrUrI kMm sONpxw cwhuMdy hW[ mYƒ XkIn hY ik kyvl qusIN hIaus kMm ƒ nypry cwVH skdy ho[ bIbI rGbIr kOr v`loN puCx ’qy s.krqwr isMG srwBy ny smJwieAw ik aus dy nwnky ipMf FuifAwl ivKyfw. mQurw isMG dy Gr Asly dw BMfwr hY, ijs dI jwxkwrI kyvl ausdI puqrI ƒ hI hY[ ieh Aslw aus qoN pRwpq kr ky d`sy pqy ’qysur`iKAq phuMcwauxw hY[ ies kMm ƒ sur`iKAq nypry cwVHn leI s.krqwr isMG srwBy ny bIbI rGbIr kOr ƒ iek ipsqOl qy kuJ kwrqUsvI id`qy[ auprMq dovyN BYx-Brw iejwzq lY ky vwps Awpxy ipMfhrnpur Aw gey[ s. krqwr isMG srwBy qy aus dy swQIAW ny AslwpRwpq krn leI mwstr jI ƒ rswldwr gMfw isMG nwl g`l krn leIikhw[ mwstr dlIp isMG jI ny rswldwr gMfw isMG dy ArdlI s. bUVisMG rwhIN g`l kIqI qW aus ny Brosw dy id`qw ik auh dyS dI AzwdIleI ijMnw mrzI Aslw lY jwvy[ ieh swrI g`l mwstr dlIp isMGjI ny Gr Aw ky s. krqwr isMG srwBw Aqy aus dy swQIAW ƒ d`sI[prMqU QoVHI dyr bwAd hI mwstr dlIp isMG jI dy Gr puils ny Gyrwpw ky s. krqwr isMG srwBw ƒ swQIAW smyq h`QkVHIAW ivc jkVigRPqwr kr ilAw[ igR&qwrI auprMq dyS-BgqW ny AMgryz srkwrivruD zordwr nwAry lgwey[ s. krqwr isMG srwBw dI igR&qwrI qoNAgly idn hI mwstr dlIp isMG jI ny hrnpur soFIAW phuMc ky dovyNBYx-BrwvW ƒ FuifAwl nw jwx dI qwkId kIqI[ mwstr jI ny d`isAwik s. krqwr isMG jI srwBw sMkyqk BwSw ivc smJw gey hn ik nwnIƒ ikho ik nwnky nw jwvy Aqy s. gurdrSn isMG leI sunyhw hY ik auh

gurmiq pRkwS 63 julweI 2015

hY~fkuAwrtr ivKy phuMc ky pwrtI dw kMm sMBwly[s. krqwr isMG Aqy aus dy swQIAW ivruD bgwvq dw muk`dmw

clwieAw igAw[ ijs qihq 13 sqMbr 1915 eI: ƒ s. krqwrisMG srwBw Aqy ies dy hor Cy swQIAW — SRI ivSƒ gxyS ipMgly, s.bKSIS isMG, s. surYx isMG iglvwlI (sRI AMimRqsr), s. surwiexisMG, s. jgq isMG sur isMG Aqy BweI hrnwm isMG isAwlkotI ƒ mOqdI szw suxweI geI[ 15 nvMbr, 1915 eI: ƒ bIbI rGbIr kOr iksynw iksy qrHW hIlw-vsIlw kr s. krqwr isMG srwBw dI mulwkwq leIjylH phuMc geI[ ij`Qy srwBw aus ƒ dyK ky hYrwn rih igAw[ aus dypuCx ’qy ik aus ƒ jylH ivc srwBy dI mulwkwq leI iejwzq ikvyNimlI? bIbI rGbIr kOr ny d`isAw ik aus ny jylH dy drogy ƒ AwpxIpihcwx s. krqwr isMG srwBw dI pqnI dy rUp ivc krvweI hY[ iesleI A`j qoN bwAd mYN rihMdI izMdgI quhwfI pqnI dy rUp ivc hI bsrkrWgI[ myry isr ’qy jo lwl Swl hY, ies ƒ hI lwl swlU smJ ky mYƒASIrvwd idE Aqy myrI lwj r`K lE[ lMbI jdo-jihd qoN bwAd s.krqwr isMG srwBy ny hW kr id`qI[ mulwkwq dw smW Kqm hox ’qyivCVx l`igAW bIbI rGbIr kOr ny au~cI Awvwz ivc ikhw, “dyKxwPWsI dy q^qy ’qy fol nw jwxw myry isrqwj!”

16 nvMbr 1915 eI: ƒ svyry 20 swl dI aumr ivc lwhOr dIsYNtrl jylH ivc ienHW ƒ swQIAW smyq PWsI lgw id`qw igAw[ PWsIcVHx qoN iek idn pihlW Awp ny dyS vwsIAW dy nW ‘Zdr’ prcy leIiek kivqw ilKI—

dyS vwsIE r`Kxw Xwd swƒ, ikqy idlW ’coN nw Bulw jwxw[Kwqr vqn leI hI lgy hW cVn PWsI swƒ vyK ky nw Gbrw jwxw[

auDr ausy hI idn 16 nvMbr 1915 eI: ƒ bIbI rGbIr kOr ipMfBlovwl dy ck nMbr 5 dy srkwrI Pwrm ’qy phuMc geI[ aus ny jWdI nyhI rswldwr gMfw isMG dI ihk ivc golIAW mwr ky ikhw, “ieh hY Zdwrwqyry iqMn muribAW dw ienwm!” auprMq bIbI rGbIr kOr ny AwpxI knptI’qy ipsqOl rK ky iek golI clweI qy ShId ho ky AzwdI dy prvwinAWivc Awpxw nW sdw leI roSn kr geI[ AzwdI dI SmW ’qy kurbwn hojwx vwly ienHW guMmnwm pRvwinAW ƒ koit-koit pRxwm hY[

gurmiq pRkwS 64 julweI 2015

rihqnwimAW dy ivSyS sMdrB ’crihqnwimAW dy ivSyS sMdrB ’crihqnwimAW dy ivSyS sMdrB ’crihqnwimAW dy ivSyS sMdrB ’crihqnwimAW dy ivSyS sMdrB ’cis`K Aqy kysis`K Aqy kysis`K Aqy kysis`K Aqy kysis`K Aqy kys

-fw. kulivMdr isMG*pwrbRhm prmySr ny duKI lokweI dI pukwr sux ky gur-prmySr sRI

gurU nwnk dyv jI ƒ sMswr ivc sc dw mwrg clwaux leI ByijAw[ sMswraupr Aw ky sRI gurU nwnk dyv jI ny jo nvyklw rwh clwieAw, ausny isKpMQ dy nwm nwl prIicq ho ky, gurU swihb dy smyN qoN lY ky lokweI dw mwrg-drSn kIqw hY[ pwrbRhm prmySr ivcoN pRgt hoeI nwnk joiq dy bcnWAqy krmW ƒ isK jgq dy ivc rbI bcn qy krm smiJAw jWdw hY[ sRIgurU nwnk dyv jI duAwrw ijs mnuK dI GwVq SurU hoeI sI, ausdI sMpUrxqwdsvyN gurU sRI gurU goibMd isMG jI dy smyN 1699 eI. ivc vYswKI vwly idnpUrI hoeI[ gurU swihbwn duAwrw GVy gey pUrn mnu`K ijsƒ isK dI sMigAwidqI geI, ƒ iek mrXwdwmeI jIvn ijaUx leI gurU pRqI vcnbD hoxwipAw[ mrXwdw Anuswr krnXog kMmW ƒ rihq Aqy nw krnXog kMmW ƒkurihq ikhw jWdw hY[ isK dI rihq qy kurihq dw ivcwr isK Drm dygRMQW, prMprwvW, sMpRdwvW Awid rwhIN lgwqwr pRvwihq huMdw irhw[ smyN dybdlx, nvyN gRMQW dy hoNd ivc Awaux qy sMpRdwvW dy ivkws kwrn rihq qykurihq bwry ivcwrW ivc iekswrqw nw rhI, ijs kwrn isK Drm dy gRMQW,isK prMprwvW, gurU swihbwn qy isKW dy jIvn qoN syD lYNidAW ies pMQ dyivdvwn purSW ny smucy isK pMQ leI iek mrXwdw iqAwr kIqI, ijsƒAsIN ‘isK rihq mrXwdw’ dy nwm nwl jwxdy hW[ isK Drm ivc kysWƒ ieqnI mwnqw idqI geI hY ik jo ivAkqI kysW dw DwrnI hox leIvcnbD nhIN huMdw, aus ƒ KMfy dI pwhul nhIN idqI jWdI[ isK rihqmrXwdw ivc iliKAw igAw hY ik isK Awpxy lVky lVkIAW dy kys swbqrKy, dwVHw nw rMgy[ isK rihq mrXwdw ivc KMfy dI pwhul lY cuky isMG dIpMj-kkwrI rihq dw jo izkr kIqw igAw hY, aus ivc isMG rihq dykudrqI icMnH kysW ƒ pRQm sQwn ’qy riKAw igAw hY Aqy iesy qrHW cwr*Dr. Balbir Singh Sahitya Kendra, 20, Pritam Road, Dehradun, M. 099976-79655

gurmiq pRkwS 65 julweI 2015

kurihqW ivcoN kysW dI by-AdbI ƒ pRQm sQwn idqw igAw hY[ isK rihqmrXwdw ƒ sMKyp rKx dy mksd kwrn ies ivc bhuq lMmIAW ivcwrW nhINkIqIAW geIAW[ isK Drm ivc kysW dI mhqqw bwry ivsiqRq jwxkwrIswƒ rihqnwimAW ivcoN pRwpq huMdI hY, ijs dI ivcwr AsIN ies lyK ivckrnI hY[ ies ivcwr dw AwDwr BweI nMd lwl, BweI dXw isMG, BweIcaupw isMG, BweI dysw isMG Aqy BweI swihb isMG dy rihqnwimAW ƒbxwieAw igAw hY[

rihqnwimAW ivc kysW ƒ is`KI dI inSwnI Aqy gurU kI mohr ikhwigAw hY[ BweI caupw isMG Anuswr jdoN sRI gurU goibMd isMG jI ny^wlsw pMQ dI swjnw kIqI1 qW pMjW ipAwirAW BweI dXw isMG, BweIswihb isMG, BweI ihMmq isMG, BweI Drm isMG Aqy BweI muhkm isMGdy kysW ivc KMfy dI pwhul dy pMj C`ty mwry gey sn[ ienHW pMjipAwirAW qoN bwAd BweI DMnw isMG, BweI hrI isMG, BweI myvw isMGqy BweI joD isMG ny vI sRI gurU jI ƒ pwhul Ckwaux leI bynqI kIqI[sRI gurU jI ny pihlW ienHW koloN kyswDwrI hox dw vcn ilAw, auprMq pMjipAwirAW qoN pwhul lYx leI ikhw[ BweI caupw isMG Anuswr ausidn pYNqI is`K Aqy qIjy idn swry is`K kyswDwrI hoey[ gurU swihb nykyswDwrI is`KW dw bhuq mwn vDwieAw[ BweI caupw isMG Anuswr,“ies jugiq kir swihb pMQ inKyiVAw[ inSwnI is`KI dI kys imly[”2

kys is`KI dI inSwnI hn Aqy gurU dI mohr hn, ies leI ienHW dIsWB-sMBwl pRqI is`K ƒ sdw sucyq rihxw cwhIdw hY, “gurU kw is`KkysW dI pwlxw krY[ do vkq kMGw hovY, Dovy dhIN nwl, mYlw h`Q nw lwey,jIau n pvxy dyvy[ sucyq rhY[ gurU kw is`K kys mohr inSwnI is`KI dIjwxy[”3 iek hor QW BweI caupw isMG ilKdw hY ik Kwlsw pMQ AkwlpurK vwihgurU dy hukm nwl swijAw igAw hY, kys is`KI dI inSwnI qygurU dI mohr hn[ gurU dy is`K ny is`KI kysW nwl inBwauxI hY[4 iesyqrHW BweI dysw isMG ny vI kysW ƒ gurU dI mohr iliKAw hY-

eyk pwK bIqy hY jbhI[ dDI soN kys nHvwvY qb hI[kysn DUp dyie suc pwvn[ hY ieh gurU kI mohr suhwvn[” 5

BweI swihb isMG dy rihqnwmy ivc iek sMvwd drj hY, ijs ivcis`KW ny gurU swihb ƒ svwl kIqw ik is`K dI rihxI kI hY Aqy iks

gurmiq pRkwS 66 julweI 2015

ƒ is`K smJ ky dwn dyxw cwhIdw hY[ ijsdw au~qr idMidAW gurU swihbny sp`St kIqw ik is`K iqMn pRkwr dy hn- sihjI (kyswDwrI), KMf(KMfy dI pwhul lYx vwly) qy crnI (crn pwhul lYx vwly)[ myry iehiqMno pRkwr dy is`K kyswDwrI hn[ mYƒ is`K dy kys ipAwry lgdy hn,pr ijhVy is`K pwhul nhIN lYNdy kyvl kys r`Kdy hn, auh mUrK is`Khn[ aunHW ƒ kdy vI myrw drSn nhIN ho skdw[ ies leI is`Ko jo pwhulley ibnw kys r`Kdw hY, auh bRwhmx hY, ijsny ByK isr& dwn lYx leIbxwieAw hY[ myry is`K ƒ cwhIdw hY ik Aijhy pwKMfI ƒ Awpxy nyVy nwAwaux dyvy[ jo mwnuK myry is`K dw srUp bxw ky dwn lYNdw hY Aqy vwihgurUqoN ielwvw hor quC dyvI dyviqAW dI pUjw krdw hY, ausƒ dwn dyxw qWdUr myrw is`K pwxI dw iglws vI nw dyvy[ AYsy kptI ƒ id`qw hoieAwdwn iksy kMm nhIN Aqy Aijhw kyswDwrI kptI, cMfwl smwn hY[ iesleI isr& kyswDwrI ƒ myrw is`K nw smiJE[6 BweI dysw isMG ij`QykysW dI mhwnqw ƒ pRgt krdw hoieAw kysW ƒ is`KI dw gihxw ilKdwhY, EQy sRI gurU jI duAwrw drsweI rihq ƒ C`f ky kyvl kyswDwrI hoxvwly mnuKW ƒ vyd-ivhUxy bRwhmxW smwn d`sdw hY-

byd rhq ijm idj n suhwvq[ sIl rhq kul nwir nw Bwvq[byg rhq ijm bwzI hIn[ rhq ibnw ieh kys mlIn[ijauN kwhU ly gDw nuvwieE[ PUlmwn iqh mUMf DrwieE[iqh kr qW kI SoBw nwhI[ hwsI jog hoie jg mwhI[iqm kurihqIey kys rKwey[ khhu so kYsy SoBw pwey[rhq su kysn ko Aiq BUKn[ rhq ibnw isr kys BI dUKn[rhqvwn jg isMG jy koeI[ gur ky lok bsYNgy qyeI[rhxI rhY soeI is`K myrw[ vh Twkuru mYN aus kw cyrw[7

rihqnwimAW ivc ij`Qy kysW ƒ is`KI dI inSwnI qy gurU dI mohrdrswieAw igAw hY, EQy kysW dI piv`qRqw qy mhwqm ƒ vI pRgt kIqwigAw hY[ BweI dysw isMG Awpxy rihqnwmy ivc ilKdw hY ik kysW qoNibnw mnuK ADUrw hY-

bsn ibnw nwrI hY jYsy[ kysn ibn hoX nr qYsy[kysn nr Dwry hY jbhI[ pUrn rUp hoie hY qb hI[kys eyk pun rhq ju pweI[ qW kI mihmw khI nw jweI[8

gurmiq pRkwS 67 julweI 2015

BweI dXw isMG dy rihqnwmy ivc kysW ƒ is`K dI Afol-buDI dwsUck iliKAw igAw hY[ iesy qrHW kysW dI piv`qRqw zwihr kridAWiliKAw igAw hY ik ijs sQwn jW srIr au~pr kysW dw jl pYNdw hY,auh sQwn/srIr piv`qR ho jWdw hY[9 BweI cOpw isMG kyswDwrI is`KleI jM\U it`kw vrijq kridAW ilKdw hY, “kyswDwrI ƒ jM\U it`kw kyshYin[”10 rihqnwimAW ivc kyswDwrI is`K leI ieh vI qwkId kIqIgeI hY ik jo is`K kysI ieSnwn krn qoN bwAd kysW ƒ hrw krn dIQW sukwauxy AwKdw hY, auh qnKwhIAw hY[11 rihqnwimAW qoN swƒ iekmh`qvpUrn jwxkwrI ieh vI imldI hY ik is`K Drm ivc srIr dyromW leI kys Sbd hI pRvwn hY, jo is`K ho ky kysW ƒ vwl AwKdw hY,auh qnKwhIAw hY[12

is`K isDWq Anuswr ij`Qy kysW dI byAdbI krn vwlw mnuK wlswDrm dw DwrnI nhIN bx skdw, EQy ^wlsw pMQ dw DwrnI jo kysW dIbyAdbI krdw hY, bjr kurihq krn krky auh wlsw pMQ dw AnuXweInhIN rihMdw[ BweI nMd lwl jI gurU goibMd isMG jI dw vcn sWJw krdyhoey ilKdy hn ik jo b`cw is`K dy Gr ivc jnm lY ky Awpxy kysktvwauNdw hY, ausdI jVH sukI Aqy jo ZYr-is`K ho ky kys rKdw hY,ausdI jVH hrI[13 is`K dI rihq bwry BweI dXw isMG ilKdw hY ikgurU dw is`K srIr dy rom nw ktvwvy, jo AijhI kurihq krdw hY auhqnKwhIAw hY[14 BweI caupw isMG dy qnKwhnwmy qoN ieh vI sUcnwimldI hY ik is`K isDWq Anuswr ij`Qy srIr dy rom luhwauxy kurihqhY15 EQy icty cuxvwaux, klP lgwaux16, b`icAW dy kys ktvwaux,dMdW nwl dwVHI tukx Aqy mocnw jW kYNcI lgvwaux vwlw is`K vIqnKwhIAw hY[17 rihqnwimAW Anuswr is`K ƒ isr muMfqW nwl nhINvrqxw cwhIdw Aqy kys jW dwVI k`ty nweIAW Awid dw pwxI isr ivcnhIN pvwauxw cwhIdw[18

is`K isDWq Anuswr is`K leI swbq sUrq rihxw zrUrI hY Aqyr`b dI dwq kysW ƒ k`tx vwlw byeImwn hY[ rihqnwimAW Anuswr kysis`KI dI inSwnI qy gurU dI mohr hn, ies leI is`K ƒ ienHW dI sWB-sMBwl pRqI sucyq rihxw cwhIdw hY Aqy jo is`K Awpxy kysW dI sWB-sMBwl TIk qrIky nwl nhIN krdw, auh AwlsI qnKwhIAw hY[ is`K

gurmiq pRkwS 68 julweI 2015

Awpxy kysW ƒ do vkq kMGw kry, qyl lgwvy, mYly h`Q nw lgwvy, jIAnw pYx dyvy, nMgy kys Bojn nw Cky, kys nMgy nw r`Ky, Kuly kys bwhr nwGuMmy, kysW dw jUVw kr ky r`Ky, isr ’qy dsqwr sjwvy, isr ’qy topI nwr`Ky, kyswDwrI topI vwly dy pYrIN nw pvy qy topI vwly dw jUTw nw Kwvy,kysW ivc svwh nw pwvy, l`k dw k`pVw kysW ’qy nw r`Ky, l`k dy k`pVyhyToN nw lMGy, is`K iksy hor is`K dy kysW jW dwVHy ƒ h`Q nw pwvy, kysW ivck`lr nw pwvy Aqy jykr Gr ivc dhIN hovy qW kys dhIN nwl hI Dovy[20

kys ikqny piv`qr hn Aqy ienHW dI piv`qrqw bxI rhy, ies sMbMDIBweI dXw isMG dy rihqnwmy ivc iek swKI drj hY, “eyk is`K ny dhINrwKw Qw kysIN iesnwn lIey kwk ny cuMc mwrw[ qb isMG guroN pwsAwieAw ‘khw mhwrwj! dhIN Krwb hoie gXw hY[ swhboN khw mYN jwnqwQw iksI huky Pukxy vwly kw hwQ lgw hY, ies qy bcw krw dIAw[”21

ies swKI ivc jykr is`K vwlw p`K vyKIey qW pqw cldw hY ik is`K ƒieqnw sucyq hoxw cwhIdw hY ik kW duAwrw jUTI kIqI dhIN nwl vI kysINieSnwn nw kry Aqy jykr gurU swihb vwlw p`K vyKIey qW pqw cldw hYik jykr iksy vsqU ƒ qmwkU Kwx vwly dy h`Q lgy hox qW auh vsqU kysWnwl CuhwauxI au~icq nhIN[

rihqnwimAW dy smucy AiDAYn qoN pqw cldw hY ik kysW dwis`K Drm ivc mh`qvpUrn sQwn hY[ rihqvwn is`K leI kyswDwrIhoxw lwzmI hY Aqy jo is`K kysW dI iksy qrHW vI by-AdbI krdw hY, auhqnKwhIAw hY[ kyvl mwn pRiqSTw leI ijhVy ivAkqI kys r`Kdy hnjW mwieAw dI pRwpqI leI KMfy dI pwhul ley ibnw kyswDwrI is`K hoxdw FONg krdy hn, auh pwKMfI qy kptI hn[ Aijhy kptIAW qoN sucyqrihx dI AwvSkqw hY[ is`K pMQ dy srvoqm gRMQ ‘sRI gurU gRMQ swihb’ivc Akwl purK ƒ vI AnykW vwr kySv (suMdr kysW vwlw) ikhw igAwhY Aqy ausdw srUp ‘swbq sUriq’ drswieAw igAw hY[ is`K leI kysr`Kxy ikauN zrUrI hn? ies svwl dy au~qr leI ivigAwnk dlIlWpyS krnIAW bhuqIAW swrQk nhIN mMnIAW jw skdIAW, sgoN iesdysMbMD ivc ieh smJ lYxw cwhIdw hY ik kys is`KI dI inSwnI qy gurU dImohr hn Aqy Akwl purK v`loN pRwpq dwqW iv`coN iek dwq hY, ijsdIsMBwl hr Bwxw mMnx vwly guris`K ny krnI hY[ is`K jdoN vI Awpxy pMQ

gurmiq pRkwS 69 julweI 2015

dy sdw shweI dwqwr ‘Akwl purK’ A`gy Ardws krdw hY qW AwpxyleI kysW dw dwn mMgdw hY Aqy BweI qwrU isMG vrgy is`KW ƒ Xwd krdwhY ijnHW ny is`KI kysW-suAwsW nwl inBweI sI[hvwly Aqy it`pxIAW:hvwly Aqy it`pxIAW:hvwly Aqy it`pxIAW:hvwly Aqy it`pxIAW:hvwly Aqy it`pxIAW:1. BweI caupw isMG ny iesdw sMmq 1754, swvx idn s`qvW idqw hY,jo ieiqhwsk qOr ’qy TIk nhIN[ -pdm, ipAwrw isMG (sMpw.), rihqnwmy,(rihqnwmw BweI caupw isMG), Bw. cqr isMG jIvn isMG, sRI AMimRqsr,1991, pMjvIN vwr, sPw 102.2. auhI, sPw 1043. auhI, sPw 92.4. gurU ky is`K is`KI lY inBxgy[ eyhu kys inSwnI is`KI dI hYin, mohrgurU kI hY[ ieh Drm pMQ vwhgurU kIqw hY[ -auhI, sPw 128.5. auhI, rihqnwmw BweI dysw isMG, sPw 151.6. auhI, sPw 158-60.7. auhI, sPw 152.8.-auhI-10. auhI, rihqnwmw BweI dXw isMG, sPw 71.11. auhI, rihqnwmw BweI caupw isMG, sPw 85.12. auhI-, sPw 117.13. kysW ƒ vwl AwKy so qnKwhIAw[ auhI-, sPw 118.14. auhI, qnKwhnwmw BweI nMd lwl, sPw 59.15. auhI, rihqnwmw BweI dieAw isMG, sPw 75.16. auhI, rihqnwmw BweI caupw isMG, sPw 105-06.17. auhI-, sPw 108.17. auhI-, sPw 111.18. auhI, rihqnwmw BweI dXw isMG, sPw 70.19. auhI, rihqnwmw BweI caupw isMG, sPw 85.20. rihqnwmw BweI dXw isMG, sPy 69, 72, 73, 74 ; rihqnwmwBweI caupw isMG, sPy 92, 106, 107, 108, 110, 118;21. rihqnwmw BweI dysw isMG, sPw 151, mukiqnwmw BweI swihb isMG,sPw 164.22. auhI, rihqnwmw BweI dXw isMG, sPw 76.

gurmiq pRkwS 70 julweI 2015

(KMfy, c`kR Aqy do ikrpwnW au~qy AwDwirq)(KMfy, c`kR Aqy do ikrpwnW au~qy AwDwirq)(KMfy, c`kR Aqy do ikrpwnW au~qy AwDwirq)(KMfy, c`kR Aqy do ikrpwnW au~qy AwDwirq)(KMfy, c`kR Aqy do ikrpwnW au~qy AwDwirq)is`K pMQ dy iviSSt inSwn dI dwrSinkqwis`K pMQ dy iviSSt inSwn dI dwrSinkqwis`K pMQ dy iviSSt inSwn dI dwrSinkqwis`K pMQ dy iviSSt inSwn dI dwrSinkqwis`K pMQ dy iviSSt inSwn dI dwrSinkqw

-fw. hrBjn isMG*ies lyK ivc mYN ijs ivSy sMbMDI pwTkW nwl Awpxy ivcwr sWJy

krny hn, aus dw sMbMD isK pMQ dy ‘inSwn swihb’ ivc ivdmwn rihxvwly KMfw, ckR Aqy do ikrpwnW dy sMjog qoN bxI aus AqI ivSyS AwikRqInwl hY, ijs dw smUihk nwm ‘KMfw’ pRcilq hY[ ieh ivSyS icMnH kyvl‘inSwn swihb’ ivc hI SoiBq nhIN rihMdw, blik isK pMQ dI ivlKxqwdw pRqIk mohr-Cwp rUp hY[ BwvyN KMfw ies smucy ‘inSwn’ dw iek AMghY, iPr vI ies smucy inSwn ƒ KMfw swihb kihx dw Bwv ieh hY ikKMfw ies icMnH nwl sMbMiDq ivcwrDwrw dw kyNdr-ibMdU hY Aqy ies icMnHivc pRDwnqw KMfy dI hY[ hor icMnH ausy dI ivAwiKAw krn leI shwiekAqy gOx BUimkw vwly hn[ inSwn swihb ƒ pRcilq SbdW JMfw, DÍjAwid nwl sMboiDq nw kr ky inSwn swihb kihx dw vI iek ivSyS BwvhY[ inSwn swihb ijs cIz dI pRqIinDqw krdw hY jW ijs ƒ lok ivcprdriSq krdw hY, auh vwsqv ivc isKW dw ‘inSwn’ (KMfy, ckR Aqydo ikrpwnW qoN bixAw ivSyS icMnH) hY Bwv ies pMQ dI ivlKx pihcwnvwlI mohr hY[ ieM\ vwsqv ivc inSwn swihb dw kyNdr-ibMdU kysrIPrhrw nhIN, sgoN aus au~qy drsweI geI pMQ dI muhr hY[ hor ^wsiDAwn dyx vwlw ieh nukqw hY ik inSwn swihb dy kysrI jW surmeIPrhry aupr KMfy, ckR Awid dw pUrw isK inSwn bixAw huMdw hY, jdoN ikPrhry qoN au~pr inSwn swihb dy AMiqm isry au~qy iPr ieklw KMfwSoiBq rihMdw hY[ ies dw inrsMdyh Aqy inSicq Bwv ieh hY ik inSwnswihb dI ivcwrDwrw KMfy dy ierd-igrd hI GuMmdI hY[ inSwn swihbdI sB qoN kImqI Aqy pRQm cIz KMfw hY, bwkI inSwnIAW gOx hn[

smucy pMQ dI mwnqw Anuswr inSwn swihb dy vsqrW dw rMg kysrI/bsMqI huMdw hY, kyvl inhMg isMGW ivc gUVHy nIly/ surmeI rMg dw pRcln*Incharge, Dr. Balbir Singh Sahitya Kendra, 20, Pritam Road, Dehradun,

M:- 99971-39539, 94630-62026

gurmiq pRkwS 71 julweI 2015

hY[ myrw mq hY ik iksy kOm dw inSwn, aus dI ivSyS AwikRqI AqysMbMiDq rMg iksy ivAkqI-ivSyS dI cox jW ifzweIn-inrmwx dymuhqwj nhIN huMdy, blik ieh cIjW aus pMQ dI pirpk ivcwrDwrw ivcoNhOlI-hOlI Awp hI ivkisq ho jWdIAW hn[ BwrqI drSn ivc sqv(sqogux) dw ictw rMg, rjs (rjogux) dw lwl rMg Aqy qms (qmogux)dw kwlw rMg mMinAw jWdw hY[ ieM\ isK jIvn dI ikRAwSIlqw sqv Aqyrjs dw sumyl hY[ nw aus dw rMg lwl hY nw hI ictw, blik dohW dy sumylvwlw kysrI/bsMqI rMg aus dI ivcwrDwrw dI pRqIinDqw krdw hY[

iek g`l hor sp`St kr leIey ik is`K Drm dI ivcwrDwrw dysUKm AMSW dw pRqIinD KMfw hY ikrpwn nhIN, jdoN ik is`K Drm dImrXwdw Anuswr kkwr rUp ivc ikrpwn ƒ Dwrn krn dI ivvsQw hY,KMfy ƒ nhIN[ ikrpwn ivAkqIgq is`KI jIvn dw pRqIk hY, jdoN ikKMfw smucy ^wlsw pMQ dI pRqIinDqw krdw hY, ikauNik ikrpwn ip`Cyivdmwn ivcwrDwrw qoN bhuq sUKm, gMBIr Aqy ivSwl ivcwrDwrw KMfynwl sMbMiDq hY[ KMfy dy ivcwr ip`Cy ijqnw sUKm icMqn ikRAwSIl hY,auqnw ikrpwn ip`Cy nhIN[ iesy kwrn is`KW dy inSwn ivc BwvyN KMfwiek hY Aqy ikrpwnW do hn, pr ies icMnH ƒ ikrpwn nw kih ky KMfwhI ikhw jWdw hY[

is`K Drm dw ieh ivSyS inSwn kdoN hoNd ivc AwieAw, ies dwsMKyp aulyK vI zrUrI hY[ sRI gurU hirgoibMd swihb jI dy smyN ivcsQwipq kIqy sRI Akwl qKq swihb swhmxy do inSwn swihb dIprMprwgq mOjUdgI swfy ies miq dw smrQn krdI hY[ ‘inSwn’ivc mOjUd do ikrpwnW dw is`Dw sMbMD vI sRI gurU hirgoibMd swihb jIdy jIvn nwl hI juiVAw hoieAw hY[ so ieh ikhw jw skdw hY ik aunHWdy smyN qk is`K Drm dw ‘inSwn’ iksy nw iksy rUp ivc mOjUd sI[

vwsqv ivc KMfy dIAW do DwrW jgq ivc ivdmwn hnyry Aqycwnx, nykI Aqy bdI, iv`idAw Aqy Aiv`idAw dw pRqIk hn[ dsm gRMQivc AMikq sRI gurU goibMd isMG jI dI pRcilq ikRqI ‘vwr durgw kI’(pRcilq nwm ‘vwr sRI BgOqI jI kI’) dI dUjI pOVI ivcwrn nwl iesqQ ƒ smJx ivc bhuq shwieqw iml skdI hY, XQw-

Kµfw pRQim mnwiekY ijn sB sYswr aupwieAw[bRhmw ibsnu mhys swij kudriq dw Kylu bxwieAw[

gurmiq pRkwS 72 julweI 2015

isµDu prbq mydnI ibnu Qµmw ggn rhwieAw[isrjy dwno dyvqy iqn Aµdir bwdu rcwieAw[qY hI durgw swijkY dYqw dw nws krwieAw[qYQo hI blu rwm lY nwl bwxw dhisru GwieAw[qYQo hI blu ikRsn lY kµs kysI pkiV igrwieAw[bfy bfy muin dyvqy keI jug iqnI qn qwieAw[iknY qyrw Aµq n pwieAw[2[

auprokq pauVI ivc d`isAw igAw hY ik sMswr dI rcnw krn qoNpihlW, pRBU ny KMfy dw icqvn kIqw hY, ArQwq KMfy dIAW do DwrW vWgjgq ivc do ivroDI q`q inrimq krn dw aus qrHW icMqn kIqw hY,ijvyN ie`ko AiBMn KMfy ivc do DwrW rihMdIAW hn[ jo v`K huMidAW vIAin`KV hn[ ‘mnwieky’ dw ArQ ‘isrj ky’ hY, ies dw XukqI-sMgqBwv hY- mn ivc ilAw ky Bwv icMqn kr ky[ smucI isRStI ivc pRBUny swfI DrqI bxweI, ijs ivc jIvn ƒ hI ikRAwSIl nhIN kIqw,blik ikRAwSIlqw dy inrMqr pRvwh vwsqy dyv Aqy dYq, durgw AqyrwkSs, rwm Aqy rwvx, ikRSn Aqy kMs rUp do ivroDI SkqIAWisrijq kIqIAW[ ienHW SkqIAW ƒ aus ny hnyry Aqy cwnx jW bdIAqy nykI dw rUp Awp id`qw hY[ vwsqv ivc sMswr dI Kyf dIAW iehdo tImW hn, ijnHW ivc inrMqr sMGrS jwrI hY[ ies sMGrS rUp Kyfƒ isrjxhwr aus aumwh nwl vyKdw hY, ijs dw suMdr pRqIpwdn AwswkI vwr ivc ‘duXI kudriq swjIAY kir Awsxu ifTo cwau’ kih ky kIqwhY[ gurbwxI ies qQ dI vwr-vwr pRoVqw krdI hY ik AwpxI isrjIkudrq ivclI Kyf vyK ky isrjxhwr bhuq AnMidq huMdw hY[ aus ivcrslIn auhdw rUp hoey gurmuK lok vI jgq ƒ iesy qrHW AnMd-srUpKyf jwxdy hn[ kudrq rUp jgq-qmwSy ivc sMlgn dovyN tImW ivDwqwny kyvl isrijq hI nhIN kIqIAW, blik dohW pwsy auh ivDwqw AwphI ivdmwn hY, ijs ƒ BweI knHeIAw jI jYsy SRyST Drm-swDk hITIk rUp ivc pCwx skdy hn[ hnyrw jW cwnx, nykI jW bdI, dYq jWrwkSs sB ausy dy inAwry rUp hn, v`KrI-v`KrI s`qw nhIN hn[ ie`kos`qw dy do rUp hn[ ieho qwqivk sUJ pRwpq kr ky gurmuK inrvYrjIvn ibqIq krdy hn[ hnyry Aqy cwnx dI ies AdBuq Kyf ivchnyry dw vwsqivk AsiqqÍ kuJ nhIN[ kyvl ij`Qy sQUl A`KW nwl cwnx

gurmiq pRkwS 73 julweI 2015

dI ivdmwnqw Bwsmwn nhIN huMdI, au~Qy AMDkwr dw AsiqqÍ pRqIq huMdwhY[ ikauN ju AMDkwr dw AsiqqÍ vwsqivk nhIN, ies kwrn ies dIauqpqI vI kyvl iek Brm hY[ ies Brm dy kwrn hI hnyrw svY-pRvwihq jwpdw hY[ jy eyh vwsqivk hovy, qW ies dI cwnx vWgauqpqI dy swDn vI zrUr hox[ pr ieh vI jwx leIey ik jo auqpMnhuMdw hY, auh mr vI jWdw hY[ Avwsqivk Bwsdw AMDkwr ies p`K qoNAmr hY, ikauNik nw ieh jMmdw hY, nw mrdw hY[ ikauNik ieh jMmxmrn ivc nhIN, ies leI ies dI auqpqI dw koeI kwrn vI nhIN[ieM\ ieh Akwl-purK au~qy Awroipq nhIN huMdw ArQwq Akwl-purKAMDkwr qoN inrlyp rihMdw hY[ dUjy pwsy cwnx dI ivdmwnqw jWAsiqqÍ vwsqivk hY Aqy aus dI hoNd dy sB pRgtwivAW dw AslAwDwr Akwl-purK Awp hY[ pr aus ivc CwieAw hY Aqy auh CwieAwjW AikRAqw hnyry dw Brm pYdw krdI hY, ijs kwrn jdoN qk jgqhY, ies ivc do ivroDI q`q inrMqr ivdmwn Bwsdy hn, jdoN ikAslIAq ivc ie`ko q`q dI hoNd hI siq hY[ ieh pRkwS rUp ie`ko q`qvI SuD pRkwS nhIN, ikauNik ies ivc CwieAw hY[ ieh mwieAw-ilpqivvhwirk pRkwS hY[ SuD pRkwS ivc mwieAw nhIN, CwieAw vI nhIN[ies leI aus AvsQw ivc kyvl cwnx dI s`qw rih jWdI hY, pr iehcwnx sMswr dI Kyf ikRAwSIl krn vwlw CwieAw-lg pRkwS nhIN[ieh AdÍY pRkwS hY, jdoN ik ivvhwirk pRkwS AdÍY huMidAW vI CwieAwdy AwBws kwrn dÍYq dI Jlk dyNdw hY[ ieM\ ieh jgq dÍYq AdÍYq dIAduqI Kyf bx jWdw hY, ijs dI eykqw ivc AigAwn kwrn AnykqwBwsmwn huMdI hY Aqy igAwn ivc Anykqw AMdr AdÍY hoNd sp`StidRStmwn huMdI hY[ BweI gurdws jI ny AwpxI dUjI vwr dI igAwrvINpauVI ivc ies eyk-Anyk dI Kyf dw suMdr icqrx kIqw hY-

suinAwrw suienw GVY ghxy swvwry[ ippl vqry vwlIAw qwnauVy qwry[vysir niQ vKwxIAY kMT mwlw Dwry[tIkiq mxIAw moiqsr gjry pwswry[du`r buh`tw gol Cwp kir bhu prkwry[Awpy Awip vr`qdw gurmuiK vIcwry]

ieko sony qoN AnykW gihxy bxdy hn, jo vK-vK pRqIq qW huMdy hn, pr

gurmiq pRkwS 74 julweI 2015

Asl ivc AiBMn hn[ iesy qrHW ieko swr-vsqU do rUp gRihx krdI hY[jdoN cwnx dI ikRAw GtdI hY, qW aus dI prCweI dw pRswr vDdw hY, jIvcwnx qoN vMicq Aqy AMDyry dw iSkwr hoieAw jwpdw hY[ AMDyrw ikauN juvwsqivk nhIN, ies leI ies dI AwpxI koeI ivlKx ikRAw nhIN, joAwpxy kwrn Gtx-vDx dI sMBwvnw rKdI hovy[ AMDkwr jW hnyrw hrqrIky nwl pRkwS au~qy inrBr hY[ kyvl cwnx dI AikRAqw hI hnyry dIAiDk ikRAwSIlqw dw AwBws krvwauNdI hY[ cwnx dw ikauNik AwDwr hY,ies leI auh AwpxI hI prCweI dy pRBwv ivc jdoN cwnx-mUl Akwl-purK qoN dUrI mihsUs krdw hY, qW AMDkwr dw jgq ivc pRBwv viDAwjwpdw hY[ ies AwvsQw ivc hnyrw Aqy cwnx, AividAw Aqy ividAw,AigAwn Aqy igAwn iek dUjy dy nzdIk Aw ky rlgf ho jWdy hn AqyAividAw kwrn jIv ƒ ieh smJ nhIN AwauNdI ik hnyrw kI hY Aqy cwnxkI ? Drm-krm kI hY Aqy ADrm kI hY ? auh Drm ƒ ADrm AqyADrm ƒ Drm smJx dy Brm dw iSkwr ho jWdw hY[ jdoN AMDkwr dw iehpRBwv crm-sImw qk pu`j jWdw hY, qW koeI AvqwrI purK, pYZMbr jWgurdyv DrqI au~pr pRgt ho ky AMDkwr Aqy pRkwS ivc dUrI sQwipq krky dohW ƒ vK-vK kr dyNdw hY, ijs nwl mnuK sc Aqy JUT, ividAw AqyAividAw ivc AMqr jwx skdw hY[ iesy hnyry Aqy cwnx, AividAw AqyividAw Awid dI isK dwrSinkqw ny KMfy dw rUp Dwrn kIqw hY Aqy iesysUKm drSn dw pRqIinD bx ky ieh isK ‘inSwn’ dy kyNdr ivc SoBnIkhoieAw hY, ikauNik ies ipCy lupq drSn isK icMqn dw srvoqm swr hY[iesy idRStI ƒ kyNdr ivc rK ky isKW dy pMQk inSwn dI dwrSinkivAwiKAw dI au~icqqw hY[

KMfy dI ArMBqw vyiKAW ies dw sB qoN inclw Bwg bIj dIAwikRqI dw jwpdw hY[ ijs ivcoN ie`ko AMkur Put ky au~pr ƒ au~TdwidRStmwn huMdw hY[ ieh iek fMfI A`gy c`l ky do SwKwvW ivc ivBwijqho jWdI hY[ ies qoN sp`St sMkyq imldw hY ik swry jgq dw AwrMB ie`kobIj jW isrjn-SkqI qoN hY[ ieslwm vrgy dÍYqvwdI DrmW ivccMigAweI r`b qoN pRvwihq hoeI mMnI geI hY Aqy burweI dw mUl r`b ƒnhIN SYqwn ƒ svIkwr kIqw igAw hY[ ieslwm Anuswr r`b jgq dwkrqw hY, pr jgq nw aus iv`coN inkldw hY, nw aus ivc ivlIn huMdwhY[ gurmiq drSn ivc iksy SYqwn dI pirklpnw leI koeI sQwn

gurmiq pRkwS 75 julweI 2015

nhIN[ swrw sQUl jgq ie`ko pwrbRhm iv`coN ivkisq ho ky AwkwrDwrIrUp gRihx krdw hY, ausy ivc Pnwh ho jWdw hY[ KMfy dy hyTly Bwg qoNQ`ly inrwkwr hY[ ArQwq inrwkwr Awp hI Awkwr dw bIj hY[ bIjvrgI AwikRqI qoN au~pr au~TdI ie`ko AivBwijq fMfI d`sdI hY ikisRStI dy AwrMB ivc ie`ko smwn pRsiQqI lMby smyN qk pRvwihq rihMdIhY[ AwrMiBk dOr ivc hnyry Aqy cwnx, igAwn Aqy AigAwn, AividAwAqy iv`idAw, dyv Aqy dYq dIAW do SwKwvW nhIN sn[ lMby smyN qksMGrS-rihq dÍYq dI Bwsmwnqw ibnw pRikRqI Arbd-nrbd swlDuMDUkwrw dI smwn-pRsiQqI dw rUp Dwrn krI rKdI hY[ sRI gurU goibMdisMG jI dy auprokq pd ivc vI ies dw aulyK kIqw imldw hY[ pihlWsB sMswr pYdw huMdw hY[ iPr hOlI-hOlI jIvW dI rcnw, pwlxw AqyimRqU dw ivDwn hoNd ivc AwauNdw hY[ ies qoN bwAd nykI-bdI dI KyfpRwrMB huMdI hY, XQw:

Kµfw pRQim mnwiekY ijn sB sYswr aupwieAw[bRhmw ibsnu mhys swij kudriq dw Kylu bxwieAw[

ieM\ AwrMiBk bIj qoN au~pr KVI is`DI auT`dI ryKw ieksmwninSikRX ijhI DuMDukwrw-gRsq isRStI dI lKwiek hY, ijs ivc joikRAw hY, aus ivc Ajy nw ivroDI q`qW dw Awgmn hoieAw hY, nw iksysMGrS dI AwrMBqw[ ieh suSupiq (gUVHI nINd) AvsQw cwnx Aqyhnyry dI lIlw qoN rihq hY[ ies smyN nw cwnx hY, nw hI hnyrw[ jdoNsUrjwid dIAW ikrnW dy pujx kwrn pRkwS Aqy AMDkwr dw BRwimkv`Krw vjUd hoNd ivc AwauNdw hY, qW dohry AsiqqÍ ƒ drswaux vwsqyKMfy dI au~pr auTdI fMfI jW ryKw do SwKwvW ivc ivBwijq ho jWdI hY[ieh do SwKwvW iek dUjI qoN sihjy-sihjy v`K nhIN huMdIAW, jldI nwldUrI gRihx krdIAW hn, ijs qoN ieh Bwv lYxw cwhIdw hY ik pRkwS-Xug dI ArMBqw nwl jdoN AMDkwr Aqy cwnx dy do Bwsmwn srUp vjUdivc Aw gey, qW pRikrqI ivc pRkwS dw pRswr Aqy ikRAwSIlqw, dohWdw ivkws jldI nwl hoieAw[ DuMDukwrw dI siQqI vWg Arbd-nrbdswl nhIN l`gy[ ieh ikRAwSIlqw bhuq jldI hI crm-sImw ƒ gRihxkr geI[ KMfy ivc ieh do SwKwvW aus dIAW do DwrW dw rUp Dwrn krjWdIAW hn[ ieM\ inSikRX isRStI ivc do ivroDI BwsdIAW SkqIAWlMby kwl dI smwn hwlq mgroN ikRAwSIl ho jWdIAW hn Aqy ‘kudriq

gurmiq pRkwS 76 julweI 2015

dw Kyylu’ vjUd ivc Aw jWdw hY[ pr iek bIj qoN aupjy iek AMkur dy doSwKwvW ivc KMifq ho jwx mgroN vI dohW SwKwvW jW DwrW ivcoN iksy iekDwr jW ryKw ƒ bdI dw pRqIk Aqy dUjI ƒ nykI rUp icMinHq nhIN kIqw jwskdw, ikauNik hkIkqn ieh ieko SkqI dI do rUpW ivc kyvl BwsmwnqwhY, AslIAq nhIN[ ieh Bwsmwnqw AividAw kwrn hY[ icMinHq krnnwl Bwsmwnqw nw rih ky ieh hkIkq dw rUp Dwrn kr jwvygI Aqyeyk-Anyk dw AdÍYqvwdI isDWq dÍYqvwdI rUp Dwrn kr jwvygw[ gurbwxIivc burw-Blw Awid dohW qqW dI ABydqw sMbMDI ikhw hY-

-duKu nwhI sBu suKu hI hY ry eykY eykI nyqY ]burw nhI sBu Blw hI hY ry hwr nhI sB jyqY ]... (pMnw 1302)-hir jil Qil mhIAil BrpUir dUjw nwih koie ]... (pMnw 89)hir ibnu dUjw nwhI koie ] srb inrMqir eyko soie ]-Eiq poiq rivAw rUp rMg ] Bey pRgws swD kY sMg ] (pMnw 287)ric rcnw ApnI kl DwrI ] Aink bwr nwnk bilhwrI ] ... (pMnw 288)-mY bhu ibiD pyiKE dUjw nwhI rI koaU ]KMf dIp sB BIqir rivAw pUir rihE sB loaU ] 1 ] rhwau ].... (pMnw 535)

KMfy Aqy ikrpwn ivc v`fw AMqr ieh hY ik ikrpwn dI kyvlie`ko Dwr hY Aqy KMfy dIAW do DwrW[ bqOr Ssqr ikrpwn KMfy nwloNSwied v`D kwrgr hovy, ikauNik XuD ivc juty swDwrn sUrbIr ƒ Awpxymn ivc Awpxy Aqy gYr, im`qr Aqy vYrI dw dÍYqvwdI Bwv r`Kxw pYNdwhY[ XuD ivc juty sYink dw ie`ko rwh huMdw hY[ aus dy nwl KVoqw ausdw im`qr hY, pr swhmxy KVoqw duSmx hY[ p`Kpwq-rihq ho ky dohWƒ AdÍY mMnxw aus dy &rz-pUrqI dI rukwvt hY[ auh BweI knHeIAw jIdI idRStI nhIN r`K skdw[ iesy kwrn aus ƒ BweI jI dy ault ivvhwrdI gurU jI kol iSkwieq krnI pYNdI hY[ auh vYrI ƒ vYrI Aqy im`qrƒ im`qr kihx dy iekpwsV rwh dw pWDI hY, ies leI aus dw kwrgrhiQAwr do-pwsV KMfw nhIN, iek Dwr vwlI ikrpwn hY[ ies AMdrlIp`KpwqI icq-ibRqI kwrn XuD ivc juty sYink leI KMfy dI bqOrSsqr vrqoN bhuq sIimq hY[

cldw...cldw...cldw...cldw...cldw...

gurmiq pRkwS 77 julweI 2015

AYqvwr rwhIN gur aupdySAYqvwr rwhIN gur aupdySAYqvwr rwhIN gur aupdySAYqvwr rwhIN gur aupdySAYqvwr rwhIN gur aupdyS

-fw. ieMdrjIq isMG gogoAwxI*Awidq vwir Awid purKu hY soeI] Awpy vrqY Avru n koeI]Eiq poiq jgu rihAw proeI] Awpy krqw krY su hoeI] (pMnw 841)

swfy smwj ivc idnW/vwrW pRqI vI BrmW dI Brmwr hY[ s`qW vwrW nwlAnykW AMDivSvws qy Pokt ivcwrW juVIAW hoeIAW hn[ siqgurW ny gurbwxIivc ‘vwr sq’ rwhIN inrml pMQ dy vwrsW ƒ aupdyS kI id`qw hY Aqy Awmsmwj mMnI kI jw irhw hY, ies sMbMDI hI AsIN lVIvwr ivcwrW krWgy[ A`jhryk gurU nwnk nwm lyvw dw ieh idRVH ivSvws qy Brosw hoxw cwhIdw hY ikds gurU swihbwn ny BwrqI s`iBAwcwr ivc jo ‘is`K s`iBAwcwr’ isrijAwaus dIAW mMnqW-mnwauqW Awm lok-mwnqwvW qoN iBMn hn[ ijvyN lok muhwvrwhY ‘bu`D kMm su`D’ pr gurmiq dI ksv`tI ’qy prKo qW ies ƒ koeI mwnqw nhINhY ikauNik swfI soc qy krm cMgw hoxw cwhIdw hY, idn swry hI SuB qy Su`D hn[sRI gurU Amrdws jI dw aupdyS hY, “iQqI vwr syvih mugD gvwr” Bwv iQqWqy vwrW dI ivcwr krn vwly Aiq mUrK hn[

hux q`q igAwn ieh hY ik jy gurmiq Anuswr jIvn jIvIey qW Brm-mukq hovWgy pr jykr lok m`q jW mnmiq Anuswr ivcrWgy qW ieh Brm-pKMf swƒ sPl jIvn nhIN ijaUx dyxgy[

pihlW ‘AYqvwr’ dy nwmkrn bwry jwxIey qW ‘Awidq’ qoN Bwv (AwidqX)sUrj hY[ AYqvwr jW Awieqvwr ƒ sUrj dw idn ikhw jWdw hY[ hux lok m`qAnuswr ies idn pRqI ivSvws kI hn ik AYqvwr, mMglvwr, vIrvwr qySnIvwr mwVy huMdy hn[

iesy qrHW mMglvwr, vIrvwr qy AYqvwr ƒ iksy dy Gr APsos krn leIvI nhIN jwxw cwhIdw[ dUjy pwsy ieh vI ivSvws hY ik AYqvwr ƒ gihxypihnxw qy KrIdxw SuB huMdw hY[ lok AKwx hY:-

bu`D Sincr k`pVy, gihxy AYqvwr[purwxy smyN ’c bwxIey lok htIAW dIAW cOkVIAW au~qy pocw Pyrdy sn ik

hPqw Br gwhkI cMgI huMdI hY qy AYqvwr dI pihcwx hI ieh sI ik:AYqvwr qW jwxIey, jy h`tW ilpx bwxIeyN[

iesy qrHW kuJ AMDivSvwsI lokW dw ieh vI iKAwl hY ik AYqvwr sUrj*Kwlsw kwlj, sRI AMimRqsr[ mo: +9198159-85559

gwgr ’c swgr-52

gurmiq pRkwS 78 julweI 2015

dw jnm hoieAw sI[ ies leI AYqvwr vrq r`iKAW aumr lMmI huMdI hY, BYVyrogW qoN mukqI iml jWdI hY qy ies nwl iek Pwiedw vI huMdw hY ik duSmx dwnukswn huMdw hY[ lok ivSvws Anuswr ies idn sUrj ƒ nmskwr kIiqAWswrw idn cMgw lMGdw hY[ kuJ lokW ivc AYqvwr dirAw pwr krnw burwmMinAw jWdw qy ivSvws hY ik:

AYqvwr nw lMGIey pwr, ij`qI bwzI AweIey hwr[ieauN hI vIrvwr vWg ieh vI ivSvws hY, ‘AYqvwr dI JVI koTw nw

kVI’ Bwv AYqvwr dI JVI vI bhuq nukswn phuMcwauNdI hY[ieh jo lok ivSvws hn, ienHW iv`coN smyN Anuswr hI is`iKAw jW m`q qW

Kqm ho cu`kI hY qy ieh prwlI dI qrHW Pokt swfy smwj dy pws hY[ huxgurmiq dI idRStI qoN inrml pMQ dy vwrsW ƒ, jo AYqvwr rwhIN siqgurW nyaupdyS id`qw hY, is`K smwj ny aus au~pr Aml krnw hY qy hor iksy Brm-pKMf ivc nhIN pYxw[ ies rcnw dy ArMB ivc id`qIAW pMkqIAW dw Bwv, jo‘Aidq vwr’ (AYqvwr) rwhIN gur aupdyS hY ik auh Akwl purK Awp hI sBQW mOjUd hY, aus qoN ibnHW hor koeI nhIN hY[ aus pRBU ny swry jgq ƒ qwxy-pytyvWg proieAw hY qy auhIN huMdw hY jo krqwr Awp krdw hY[ AglI pMkqI hY:

nwim rqy sdw suKu hoeI] gurmuiK ivrlw buJY koeI] (pMnw 841)pRBU dy nwm ivc rMgy mnu`K ƒ sdw su`K imldw hY, pr ivrly gurmuK hI

ieh g`l smJdy hn:ihrdY jpnI jpau guxqwsw]hir Agm Agocru AprMpr suAwmI jn pig lig iDAwvau hoie dwsin dwsw] (pMnw 841)

hy BweI! mYN Awpxy ihrdy ivc guxW dy ^zwny, iek pRBU dw nwm jpdwhW[ auh pRBU AphuMc, pryH qoN pryH hY, mYN qW aus dI bMdgI krn vwly dwsW dwdws bx ky aus ƒ ismrdw hW[ iesy qrHW gurmiq idRVH krvwauNidAW is`KI dymhwn ivAwiKAwkwr BweI gurdws jI ny ieauN vI sucyq kIqw hY:

mwnsr iqAwig Awn sr jwie bYTy hMsu,Kwie jl-jMq hMs bMsih ljwveI] (kib`q sv`Xy)

jykr ‘hMs’ mwn srovr C`f ky iksy hor qlwb ’qy jw bYTy Aqy bgilAWvWg au~QoN jl dy jMqUAW ƒ Kwx l`g pvy qW auh hMsW dI kul ƒ SrimMdw krygw[iesy qrHW is`K smwj vI lokmiq Aqy gurmiq ƒ smJy, qW hI Pokt BrmW qybMDnW qoN mukq ho skdw hY, nhIN qW idnW-idhwrW dy Brm pw ky AwriQk qybOiDk lu`t krn vwlw qbkw qW pUrI qrHW srgrm hY[ AsIN gurU dy aupdySau~pr Brosw r`Kxw hY[

gurmiq pRkwS 79 julweI 2015

suKmnI suK AMimRq pRB nwmusuKmnI suK AMimRq pRB nwmusuKmnI suK AMimRq pRB nwmusuKmnI suK AMimRq pRB nwmusuKmnI suK AMimRq pRB nwmu

-bIbI rGbIr kOr*suKmnI swihb dy rcnhwr sRI gurU Arjn dyv jI dw jnm

goieMdvwl swihb, izlHw qrnqwrn ivKy sRI gurU rwmdws jI dy GrbIbI BwnI jI dI kuKoN hoieAw[ bcpn ivc Awp jI dy nwnw sRI gurUAmrdws jI pwsoN Awp ƒ ‘doihqw bwxI kw boihQw’ dw vr pRwpqhoieAw, jo ik Awp jI dI hoxhwr pRiqBw dw pRqIk sI[

sRI gurU Arjn dyv jI pUrn purK sn[ AiDAwqmvwd dIAW tIsIAWƒ CoNhdy hoey au~c kotI dy ivdvwn, mhwn bwxIkwr, suXog pRbMDk, smwijkBwvnwvW vwly sUJvwn qy dUr-idRStI dy mwlk sn[ Awp dI ibrqI SWq,Afol qy sihj ivc sdw juVI rihMdI sI[ Awp dy nUrI ichry qoN inrMkwrdy rUp dI pRqK Jlk idKweI idMdI sI[ Bt mQrw jI Awp jI dI AkwlpurK nwl ABydqw dI gvweI ieauN idMdy hn:

Drin ggn nv KMf mih joiq sÍrUpI rihE Bir]Bin mQurw kCu Bydu nhI guru Arjunu prqK hir] (pMnw 1409)AiDAwqmk rhsvwdI huMidAW Awp dw ivvhwrk jIvn au~cI Swn

vwlw sI[ BweI sqw Aqy BweI blvMf jI jo Awp dy drbwr dy kIrqnIey AqygurU-Gr dy isK sn, Awp dI ausqqI kridAW ilKdy hn:

qKiq bYTw Arjn gurU siqgur kw iKvY cMdoAw ]augvxhu qY AwQvxhu chu ckI kIAnu loAw ] (pMnw 968)B`t hrbMs jI Anuswr Awp dy isr C`qr Juldw sI qy syvk

caur vI krdy rihMdy sn:AjY cvru isir FulY nwmu AMimRqu muiK lIAau]gur Arjun isir CqRü Awip prmysir dIAau] (pMnw 1409)ieqnI au~c AvsQw Aqy Swn huMidAW vI Awp dy mn ivc sdw

inmrqw AQvw grIbI huMdI sI[ Awp jI ny AwpxI pwvn bwxI ivcAwpxy Awp ƒ sdw syvk, dws, jwck, cyrI, FwfI Awid SbdW nwl*mkwn nM:214/4, muhlw gopwl ngr, gurdwspur, Pon nM:01874-247331

gurmiq pRkwS 80 julweI 2015

sMboDn kIqw hY:hau FwFI dir gux gwvdw jy hir pRB BwvY]...hau inrguxu FwFI bKisEnu pRiB puriK vydwvY] (pMnw 1097)ies qoN v`D Awp jI Awpxy Awp ƒ nIc, AnwQ, Ajwn,

guxhIx kihMdy hn:nIcu AnwQu Ajwnu mY inrgunu guxhInu]nwnk kau ikrpw BeI dwsu Apnw kInu] (pMnw 814)Awp sm-idRStI dy mwlk sn[ Awpxy prwey dw koeI iBMn Byd

nhIN sI[ hr jwq kOm qy mzhb dw siqkwr krdy sn[ ieho kwrn sIik sweIN mIAW mIr jI vrgy sUPI PkIr Awp dw byh`d siqkwr krdysn[ Awp dy is`KW ivc ihMdU-muslmwn dovyN sn[ smucI mwnvqw leIAwp dy idl ivc ipAwr sI[ lokW dy duKW ƒ dUr krn leI Awpxy Awpƒ kurbwn kr dyxw, Awp dI S^sIAq dw lwswnI gux sI[ smwj syvwAwp dy ivAkqIqv dw AduqI gux sI[ srovr, baulIAW qy KUh Awidbxwauxy Awp dI smwijk sdBwvnw dy pRqIk hn[ duKIAW dI syvwkrnI qy inAwsirAW ƒ Awsrw dyxw Awp dw suBwA sI[

‘suKmnI swihb’ sRI gurU Arjn dyv jI dI Aiq mhqvpUrn bwxIhY jo smucy gurmiq drSn Aqy gurmiq kwiv AwdrS dI ivAwiKAw krdIhY[ ieh 24 AstpdIAW Aqy 24 slokW dI sB qoN lMmyrI bwxI hY[ hrAstpdI qoN pihlW iek slok AwauNdw hY[ ieh slok dohry dw rUp hY Aqydo-qukw hY[ hr AstpdI dIAW AT pauVIAW hn Aqy iek qoN Cut hrpauVI dIAW 10 qukW hn[ hr do pMkqIAW bwAd qukWq bdl jWdw hY[pauVI dw CMd cOpeI hY[ pihlI AstpdI dI pihlI pauVI qoN ipCoN‘rhwau’ dI pMkqI AweI hY ijs ivc suKmnI swihb dw kyNdrI Bwv hY[

suKmnI ijs ƒ Adb siqkwr sihq suKmnI swihb krkypukwirAw jWdw hY, sRI gurU gRMQ swihb ivc suBwiemwn hY[ ies ivcmnuKI jIvn dI muK sm`isAvW-- mwnisk Aqy Awqmk sm`isAw dwsmwDwn kIqw hY[ hryk AstpdI dy ArMB ivc Awey slok ivc smucIAstpdI dw Bwv pRgt kIqw igAw hY[ hr slok qy AstpdI dw ivSwAwpo-Awpxw hY Aqy hr AstpdI ivc iBMn-iBMn dwrSink isDWqW dwivSlySx pUrI gihrweI nwl kIqw igAw hY[ swrI bwxI dw audyS nwm-

gurmiq pRkwS 81 julweI 2015

mwrg dy isDWqW dy AMqrgq mnuKw jIvn ƒ suKdweI qy sPl bxwauxwhY[ fw. qwrn isMG Anuswr “s`c-muc ‘suKmnI’ sMswr swihq klw dwAduqI cmqkwr hY, ijs ƒ smJx, ivcwrn qy pRcwrn dI loV hY[”

suKmnI swihb mnuKI jIvn dw mwrg-drSn krdI hY[ ies ivcijQy pdwrQvwdI jIvn dI Alocnw kIqI hY, au~Qy ivhwrk jIvn dIaupXogqw qy AiDAwqmk jIvn dI sRyStqw ƒ ivSlySxwqmk rUp ivcdisAw hY[ pdwrQvwdI jIvn ivc pdwrQW dI pRwpqI ƒ sImq kIqw hY[pdwrQW dy Bog au~icq hn, pr aunHW nwl moh pw ky aunHW dI pRwpqI ƒ jIvndw audyS nw smiJAw jwvy[ ivhwrk jIvn dI sPlqw dw Byd pRBU ismrnivc hY[ suKmnI swihb jIvn ƒ AiDAwqmkvwdI pdwrQvwdI prMprw dysPl mwrg ’qy qordI hY[ suKmnI swihb dw audyS ismrn ivc pRpkqwkrwauxI hY[ nwm jIvn dw muFlw qy AMqm AwDwr hY[ nwm dI svY-isDIauprMq jIvn ivc iksy vI srIrk qp swDnw dI loV nhIN[ ies ivc hIigAwn, BgqI, krm qy Xog swDnw dI swrgRwhI hY[ ieho hI suKmnIAiDAwqmkqw hY[ ieho hI suKmnI dw sRySt Drm hY:

srb Drm mih sRyst Drmu ]hir ko nwmu jip inrml krmu ] (pMnw 266)suKmnI swihb iek AiDAwqmk rcnw hY, pr ies ivc

dwrSink isDWqW dw vrxn ivSyS qOr ’qy hoieAw hY[ ies dy do muKkwrn hn:

1. gurU jI dw pRp`k AiDAwqmk AnuBv[2. jIvn qy drSn dw AwpsI sMbMD[gurU jI dw AiDAwqmk AnuBv bVw pRp`k hY[ aunHW dI ibrqI

sdw ies AvsQw ivc ivcrdI hY[ auh jo kuJ AnuBv ivc pRq`K vyKdyqy mihsUs krdy ausy qrHW ibAwn krdy hn:

jYsw sw qYsw idRstwieAw] Apuny kwrj mih Awip smwieAw]soDq soDq soDq sIiJAw] gur pRswid qqu sBu bUiJAw]jb dyKau qb sBu ikCu mUlu] nwnk so sUKmu soeI AsQUlu ]

(pMnw 281)aunHW ny mUl qq ƒ sU m qy AsQUl ivc AnuBv duAwrw vyiKAw hY[suKmnI swihb ivc dwrSink isDWqW dy inrmwx dw dUjw kwrn

gurmiq pRkwS 82 julweI 2015

jIvn qy drSn dw AwpsI sMbMD hY[ gurU jI suKmnI swihb ivc jIvndI mUl smisAw dw hl krdy hn Aqy jIvn nwl sMbMiDq swry qqW dIDur fuMGweI qk ivAwiKAw krdy hn, qW jo jIvn dw prm SuB cMgI qrHWpRgt ho sky[ Aijhw krn leI dwrSink isDWqW dI ivAwiKAw suBwvkhI ho jWdI hY, ikauNik jIvn qy drSn iek dUjy ’qy inrBr hn[

drSn jIvn dI aupj hY qy drSn hI jIvn dy leI nvyNisDWq qy mwrg sQwipq krdw hY[ sPl jIvn dy Byd jwxn leIdrSn Koj krdw hY[ drSn dw ivkws hI jIvn dI sm`isAw ’qyinrBr krdw hY[ drSn jIvn dI AgvweI krdw qy pRyrnw dyNdw hY[ijs nwl jIvn AwpxI mMizl v`l vDdw hY[ ies qrHW jIvn dw ivkwsdrSn ’qy inrBr krdw hY[ Asl ivc jIvn dI hr bOiDk qy isDWqkswDnw drSn dy Gyry ivc huMdI hY[ ieho kwrn hY ik suKmnI swihb ivcjIvn dI sm`isAw ƒ h`l krdy hoey, drSn dy mUl q`qW dI ivAwiKAwhoeI hY[ sRI gurU Arjn dyv jI jIvn dI vwsqivkqw sdIvIN qy pRBUnwl ABydqw ivc mMndy hn[ iesy isDWq ƒ sp`St krn leI Awqmwqy prmwqmw dI ABydqw dy dwrSink isDWq bwry ies qrHW ilKdy hn:

jo ikCu krY su pRB kY rMig] sdw sdw bsY hir sMig]shj suBwie hovY so hoie] krxYhwru pCwxY soie]pRB kw kIAw jn mIT lgwnw] jYsw sw qYsw idRstwnw]ijs qy aupjy iqsu mwih smwey] Eie suK inDwn aunhU bin Awey]Awps kau Awip dIno mwnu] nwnk pRB jnu eyko jwnu]

(pMnw 282)ie`Qy BlIBWq spSt hY ik jIvn ƒ pRBU dy rMg ivc ibqwauxw hY[

pRBU jIv dy nwl sdw rihMdw hY[ pRBU qy jn AByd hn Aqy jIv AMq ivcpRBU ivc hI smw jWdw hY[ suKmnI swihb jIvn dI AslIAq dw swrhY[ ies ivc mrn auprMq iksy jIvn dI klpnw nhIN[ pRwpq mnuKwjnm durlB hY, iek Anmol pdwrQ hY, jo krmW duAwrw pRwpq huMdw hYAqy ies ƒ sPl bxwauxw hY[ jIvn ijaUx dI Bwvnw ny hI mnuK ƒBOiqk qy Awqmk Koj vl pRyirAw, ijs kwrn vK-vK DrmW qy drSnWdw jnm hoieAw, pr swirAW dw mnorQ jIvn ƒ sPl bxwauxw hIirhw[ Drm, nIqI qy drSn dw kyNdr mnuKI jIvn hI hY[

gurmiq pRkwS 83 julweI 2015

jIvn iek AijhI sm`isAw hY ijs dI pirBwSw inAWiek rUpivc hwly qk nhIN ho skI[ Awm qOr ’qy jIvn auqpqI qoN ivnwS qkdw smW hY[ pdwrQvwdIAW ny jIvn ƒ sÍws-ikRAw, Kwxw qy duK-suK dyBogW nwl joiVAw hY[ pr jIvn ieho kuJ nhIN hY[ sRI AribMdU GoSAnuswr swh-lYxw, Kwxw-pIxw Awid jIvn dy AwDwr hn, jIvn nhINkhy jw skdy[ jIvn ƒ kyvl ienHW ikirAwvW qk sImq krn Bul hY[kyvl mwqr srIrk ikirAwvW hI jIvn nhIN khIAW jw skdIAW[ sRIgurU Arjn dyv jI ny vI Aijhy jIvn ƒ iDRg ikhw hY[

KWidAw KWidAw muhu GTw pYnµidAw sBu AMgu]nwnk iDRgu iqnw dw jIivAw ijn sic n lgo rMgu] (pMnw 523)AwqmvwdIAW ny jIvn ƒ krm-BUmI ikhw hY[ ijs ivc jIv

Awpxy jnmW-jnmW dy sMskwrW ADIn ivcrdw hY Aqy krmW dy PlBogdw hY qy nvyN krmW qy sMskwrW dy bIj bIjdw hY[ jIvn dw mUl hIkrm hn[ sRI gurU Arjn dyv jI ny AwpxI pwvn bwxI ivc jIvn ƒkrm-BUmI ikhw hY[ ies ivc jIv jo bIjdw hY, aus dw Pl Bogdw hY[

krm DrqI srIru jug AMqir jo bovY so Kwiq] (pMnw 78)sRI gurU Arjn dyv jI ny suKmnI swihb ivc jIvn ƒ iek sPr

dy rUpk ivc icqirAw hY[ ies sPr dw mwrg bVw ibKVw hY, ijs ivcmnuK ƒ duKW, qklIPW, rukwvtW qy QkwvtW nwl sMGrS krnw pYNdw hY[ienHW musIbqW ivc kyvl mwqr pRBU dw nwm hI shweI ho skdw hY:

ijh mwrig iehu jwq iekylw ] qh hir nwmu sMig hoq suhylw ]...jhw iqRKw mn quJu AwkrKY ] qh nwnk hir hir AMimRqu brKY ]

(pMnw 264)vwsqv ivc jIvn iek sMGrS hY[ BwvyN ieh sMGrS mMizl

pRwpqI leI hY jW pdwrQ loVW dI pRwpqI leI hY[ ieh sMGrS qoN KwlInhIN ivhwrk pDr ’qy ies dw sMGrS pdwrQW dI pRwpqI qoN BOiqk suKWpRqI huMdw hY[ Awqmk pDr ’qy ies dw sMGrS sc dI pRwpqI, mukqIAqy AnMd leI huMdw hY[ gurU swihbwn ny sMGrS pRqI ‘audm’ SbdvriqAw hY[ sRI gurU Arjn dyv jI ny rwg gujrI ivc Purmwn kIqw hY:

audmu kryidAw jIau qUM kmwvidAw suK BuMcu]iDAwieidAw qUM pRBU imlu nwnk auqrI icMq] (pMnw 522)

gurmiq pRkwS 84 julweI 2015

sMGrS AQvw au~dm rihq jIvn, jIvn nhIN sgoN mOq hY[suKmnI swihb ivc jIvn dI sPlqw dw Byd hI au~dm ivc d`isAw hY[Awqmk p`Dr dw au~dm sB qoN au~qm hY:

sgl audm mih audmu Blw]hir kw nwmu jphu jIA sdw] (pMnw 266)jIvn duKW suKW qy Awsw inrwSw dw smnvY hY[ sMGrS AQvw

au~dm vI ienHW dI hI aupj hY[ au~dm dw Pl vI duKW, suKW, Awsw,inrwSw nwl hI juiVAw hY[ vwsqv ivc duK, suK qy ienHW pRqI sMGrShI jIvn hY[ sRI bYnrjI ilKdy hn, “auh swrIAW pRwpqIAW ijnHW ’qymnuK ƒ mwx hY, aunHW dw mUl duK hI hY[ duK qoN Cutkwrw pwaux dy swDnWdI Koj dy AMqrgq hI mnu`K bRihmMf dy inXmW, SkqIAW, kRimkGtnwvW qoN ijvyN-ijvyN vDyry jwxU huMdw hY, iqvyN-iqvyN aus dI AwpxISkqI qy sMBwvkqw vDdI jWdI hY[ auh vDyry sMGrS krdw hoieAwjIvn ƒ mMizl ’qy ilAw KVHw krdw hY[”

jIvn dI mu`FlI qy AMqm pRwpqI mukqI, suK AQvw AnMd hY,ijs nwl hr pRkwr dy du`K, rog ASWqI qy icMqw Awid qoN Cutkwrw huMdwhY[ suKmnI swihb Anuswr jIvn dI vwsivkqw ‘ivsmwd’ hY, ijsƒ ies ivsmwd dI pRqIqI ho jWdI hY auh sdw ivsmwd ivc hIjIvn dw rs mwxdw hY:

ibsmn ibsm Bey ibsmwd] ijin bUiJAw iqsu AwieAw sÍwd]pRB kY rMig rwic jn rhy] gur kY bcin pdwrQ lhy]

(pMnw 285)ies qrHW suKW dI pUrk AMimRqmeI bwxI suKmnI swihb sRI gurU

Arjn dyv jI dI SRomxI qy mh`qvpUrn bwxI hY[ ies dw ivSw AiqgMBIr, bOiDk qy auswrU hY, pr ies dI BwSw Aiq suKYn, srl qyihrdyvyDk hY qy SYlI sp`St qy ivAwiKAwqmk hY[ ies ivc gurU jIdw audyS mnuKI mn ƒ Awqmk suK qy SWqI dyxw hY[ ies ivc nYiqkivDwn ƒ sPl jIvn dI nINh mMinAw igAw hY[ ivvhwrk qy AiDAwqmkjIvn dI sPlqw nYiqk guxW ’qy inrBr krdI hY[ dieAw, Drm,siq, sMqoK, inmrqw, im`Tw bolxw, praupkwr qy syvw Awid AwdrSkgux hI jIvn dw AwDwr hn[

gurmiq pRkwS 85 julweI 2015

syvw ijMdVIeysyvw ijMdVIeysyvw ijMdVIeysyvw ijMdVIeysyvw ijMdVIey

-s. kmljIq isMG nIloN*syvw ijMdVIey sOKI nhIN kmwauxIpYNdI hY mYN swrI AMdro mukwauxI

sbr Aqy sMqoK zrUrIies dy bwJ nw pYNdI pUrIpYNdI inmrqw bolW ’c ilAwauxIsyvw ijMdVIey sOKI nhIN kmwauxI

ies leI duK vI sihxw hY pYNdwkMifAW ’qy vI pYxw hY pYNdwpYNdI zmIr eynI AMdroN jgwauxIsyvw ijMdVIey sOKI nhIN kmwauxI

cwhIdw ivSvws dw hoxwpYNdw hY mn ƒ bhuq itkwauxwSrDw pYNdI hY Dur AMdroN jgwauxIsyvw ijMdVIey sOKI nhIN kmwauxI

syvw dy nwloN AhudydwrIlgdI ijs ƒ bhuq ipAwrIkI vPw auhny nwl inBwauxIsyvw ijMdVIey sOKI nhIN kmwauxI

*ipMf qy fwk : nIlo klW, qih: smrwlw, izlHw luiDAwxw-1410024;mo: +9194174-68668

b`icAW dw kwlm :

gurmiq pRkwS 86 julweI 2015

BweI mnI isMG jI ShIdBweI mnI isMG jI ShIdBweI mnI isMG jI ShIdBweI mnI isMG jI ShIdBweI mnI isMG jI ShId

-s. AmrjIq isMG*

BweI mnI isMG ny sI bMd bMd ktvwieAw,nw eIn mMnI nw dwg is`KI ƒ lwieAw[dsmyS gurU dw, auh isMG sI sUrw,klm dw DnI qy krnI dw pUrw[dsvyN gurW ny, aus koloN gurU gMRQ ilKvwieAw,BweI mnI isMG ny . . . .

AMimRqsr l`gx nhIN id`qw, sUby ny dIvwlI dw mylw,aultw kr id`qw zurmwnw, Kyl AYsw Kylw[aultw mnI isMG ’qy, JUTw Pqvw sI lwieAw,BweI mnI isMG ny . . . .

bx jw muslmwn kwPrw, mMn lY eIn AswfI!nhIN qW bMd bMd k`t ky, k`FU E jwn quhwfI!bVy qsIhy id`qy, nw is`K fooilAw nw GbrwieAw,BweI mnI isMG ny . . . .

potw potw ktvw ky, hs h`s ky pweI ShIdI,in`q Ardws ’c d`sx, ik`dW sI mOq KrIdI[is`KI isdk Brosw, svwsW sMg inBwieAw,BweI mnI isMG ny bMd bMd ktvwieAw[

ipMf qy fwk: rwmpur, izlHw luiDAwxw; &on-01628-284331

gurmiq pRkwS 87 julweI 2015

pusqk rIivaUpusqk rIivaUpusqk rIivaUpusqk rIivaUpusqk rIivaUpusqk : sRI gur nwnk pRkwS-ieiqhwsk pirpyK 123456sMpwdk : fw. ikrpwl isMGpRkwSk : Drm pRcwr kmytI (SoR:gu:pR: kmytI) sRI AMimRqsr[

iksy kOm dw ieiqhws muFly sroqW ’qy AwDwirq huMdw hY[ sroqWdI gYr-hwzrI ivc ieiqhws iliKAw hI jw skdw[ ‘nwnk pRkwS’BweI sMqoK isMG jI dI mhwn rcnw hY[ ieh ‘gurpRqwp sUrj gMRQ’ dwiek Bwg hY[ ‘gurpRqwp sUrj gRMQ’ (ijs ƒ sUrj pRkwS vI ikhw jWdwhY) is`KW dy dsW gurU swihbwn dy ieiqhws ƒ ibrqWqdw hY[ ieh ibRjBwSw ivc hY, prMqU ies ivc KVI bolI dw imSrn vI Swml hY[ iesƒ sMsikRq BwSw nwl iSMgwrn ivc BweI sMqoK isMG jI ny isKrW CohIAWhn[ aunHW pMjwbI SbdW dI UbsUrq jVqkwrI vI kIqI hY[ ies gRMQdI BwSw Awm pwTk dy smJ gocry Awaux vwlI nhIN[

ies muSkl ƒ iDAwn ivc r`KidAW SRomxI gurduAwrw pRbMDkkmytI ny ies gRMQ ƒ mukMml rUp ivc smJx ihq ies dI punr-sMpwdnw dw kwrj fw. ikrpwl isMG horW ƒ sONipAw hY[ auh gurU-kRmAnuswr ies gRMQ dw punr-sMpwdn kr rhy hn[ aunHW ny hux qk sRI gurUhirgoibMd swihb qk dy ieiqhws ƒ inrUpq kr id`qw hY[

is`K ieiqhws ƒ ieiqhwisk idRStI qoN ilKx ivc BweI vIrisMG qy s. krm isMG ihstorIAn dw kwrj slwhuxXog hY[ ies kwrjƒ hor ivsqwr qy fUMiGAweI sihq krn ivc fw. ikrpwl isMGieiqhwisk rol inBw rhy hn[ ieh rcnw gurU swihb ny jIvn ƒ pySkrdI ieiqhwisk mh`qqw vwlI hY[ iek g`l vrxnXog ieh hY ikieiqhws ivc vI klpnw Swml huMdI hY ikauNik ieiqhws ƒ pyS krnleI kyvl q`QW ƒ hI pyS nhIN kIqw jWdw, sgoN ies ivc kwlpinkaufwrI vI Aw jWdI hY[ dUjI g`l ‘nwnk pRkwS’ ivc kwlpink AMSWƒ vI smoieAw igAw hY[

gurU swihbwn dy jIvn ƒ ilKx leI ieiqhwisk sm`grI dI loV

gurmiq pRkwS 88 julweI 2015

hY[ kvI sMqoK isMG jI byAMq kwiv guxW dy mwlk qy inpuMn kvI sn[auh pRiqBwSwlI SKsIAq dy suAwmI sn[ gurU swihb AiDAwqmkAnuBv vwly sn, pr auh smwijk pRsiQqIAW dI vI fUMGI GoK krdysn[ aunHW ny Awpxy ivcwrW nwl smwijk jIvn ivc mhwn kRWqIilAWdI sI[ Awpxy dyS Aqy ivdySW ivc BRmx kr ky lokW ƒ AwpxwsMdyS id`qw qy bhup`KI pRBwv pwieAw[ mhwn ivAkqIAW dy jIvn rcnleI ieiqhwisk sroqW qoN ielwvw aunHW bwry rvwieqW ƒ vI KojxwloVINdw hY[ kvI jI dI rcnw iv`coN fw. ikrpwl isMG horIN hvwlw idMdyhn ijs qoN aunHW dI Koj sm`grI qy rvwieqW ƒ iek`qr krn dw izkrimldw hY[

Awid suDwsr ly iesQwnw[ Koij Koij nIky ibiD nwnw[ilKI dyiq kyqI bh QweIN[ kyqI suxI ju mn mihN BweI[bIn bIn gur mihmw AwCI[ mwKn ijauN lInI, qih CwCI[

‘nwnk pRkwS’ Aqy ‘gurpRqwp sUrj’ mhWkwiv rcnw hY[ ieiqhwiskgMRQ hox dy bwvjUd ies ivclI kivqw ivc klpnwqmk AMS smoey hoeyimldy hn[ prMqU jdoN ies ƒ ieiqhws-ivigAwnk idRStI nwldyiKAw jwvy qW ies iv`coN ieiqhwisk AMS Bwly jw skdy hn[ mUl rUpivc kvI jI ny gurivAkqIAW dy jIvn ƒ pyS krnw sI[ ies leIrvwieqW qoN ielwvw aunHW ny ieiqhwisk sm`grI dI Bwl kIqI[ rcnwiv`coN imldw hY ik aunHW ny BweI gurdws jI dI rcnw ’coN coKI mdd leIhY[ BweI mnI isMG jI dI jnm swKI qoN AgvweI pRwpq kIqI hY[Awpxy kwiv ivc suhj Brn leI loVINdy sroqW dI vwkPIAq pRwpqkr ky AwpxI rcnw ƒ mulvwn bxwieAw hY[ ienHW qoN ielwvw BweIswihb ny hor vI keI sroq vrqy hn[ ijnHW bwry BweI vIr isMG jI ny‘gurpRqwp sUrj gMRQ’ dI pRsqwvnw ivc pUrn roSnI pweI hY[ kvI jIny BweI bwly vwlI jnmswKI ƒ AwDwr bxwieAw hY[

Awm ivdvwnW ny ies jnmswKI ivc gurU nwnk swihb dIAWGtnwvW nwl sMbMiDq swKIAW qy ihMdU imiQhws dw sumyl smiJAw hY[lyKk dw hQlI pusqk dw mnorQ ‘nwnk pRkwS’ iv`coN ieiqhwisk AMSWƒ inKwr ky gurU nwnk swihb dI XQwrQ qsvIr pyS krnI hY[

ieiqhws swieMs vI hY qy klw vI[ klw vWg ieiqhws ivc vIklpnw huMdI hY, pr ieh glp vWg nhIN huMdI hY[ ieh klpnw

gurmiq pRkwS 89 julweI 2015

sMklpwqmk huMdI hY jo AwpxI jwxkwrI dy somy ƒ pRp`kqw b^SdI hY[BweI sMqoK isMG ny sRI gurU nwnk dyv jI dy jIvn dw mhWkwiv iliKAwhY[ ies ivc BwvyN klpnwqmk aufwrIAW hn, prMqU ies mhWkwiviv`coN ieiqhwisk idRStI qoN gYr-ieiqhwisk AMSW ƒ k`iFAw jw skdwhY[ fw. ikrpwl isMG jI ny ies gRMQ iv`coN aunHW AMSW ƒ swhmxy r`iKAwhY, ijnHW ivc ieiqhwisk sMkyq qy gvwhIAW XQwrQk jIvn nwl mylKWdIAW hn[ aunHW ny sRI gurU nwnk dyv jI dy bwl-jIvn dIAW GtnwvWƒ ieiqhwisk-boD rwhIN pyS kIqw hY, jo gurU nwnk swihb jI dy jIvnivclI suBwvkqw ƒ pyS krdIAW hn[ auh ies puStI vjoN hyTilKIAW sqrW pyS krdy hn jo sRI gurU nwnk dyv jI dy Biv`Kq jIvnivc syvw Bwv qy cMgyrI jIvn-jwc ƒ pRqIibMbq krdIAW hn :

kriq inqw pRqI ieh ibD kwr[ dXw krn ko ijh ibvhwriek bwsur iek BWjn lInw[ rMk ipXos iek qihN sut dInw[muir kir inj Gr Awey jib hI[ jnnI hyry rosI qb hI[bUJn lgI, khW qYN gyrw? Ab Ko kr mihN, BeI n dyrw[

fw. swihb Anuswr AiDAwqmk ivAkqIAW dy muFly jIvn dyhlwqW dw pqw nhIN lgdw[ aunHW dI vifAweI aunHW dI bxI pRiqBw ƒswhmxy r`K ky ilKI jWdI hY[ aunHW dI pRiqBw ’coN hI jIvn dIAWhwlqW dw inrxw kIqw jWdw hY[ gurU nwnk swihb jI dy jIvn ƒ dyKxdy nzrIey ƒ swhmxy r`K ky sMpwdk ny nvyN q`QW dw inrUpx kIqw hY,ijvyN ‘ptI’ dI rcnw aunHW Anuswr pRoV aumr dI p`kI rcnw hY:

ddY dosu n dyaU iksy dosu krMmw AwpixAw]jo mY kIAw so mY pwieAw dosu n dIjY Avr jnw] (pMnw 433)

sRI gurU nwnk dyv jI AiDAwqmk purS sn Aqy aunHW ny sB DrmWdw AiDAYn kIqw sI, qW hI aunHW dI bwxI ivc AMikq pRoV SbdW dI gvwhIimldI hY[ hk-hlwl, kurwn, iezrweIl PirSqw, dojk qy bihSqAwid Sbd aunHW dy poRV ivcwr qy fUMGI vwkPIAq dI hwmI Brdy hn[

fw. ikrpwl isMG jI ny BweI swihb jI dy ivcwrW dw hUbhUsmrQn nhIN kIqw, sgoN ij`Qy gYr-ivigAwnkqw nzrI pYNdI hY, au~QyAwpxy ivcwr ilK id`qy, sgoN ij`Qy gYr-ivigAwnkqw nzrIN pYNdI hY,au~Qy Awpxy ivcwr ilK id`qy hn ijvyN ik gurU swihb dw ivAwhrwieBoie dI qlvMfI ivKy hoieAw, pr bwly vwlI jnmswKI dy AwDwr

gurmiq pRkwS 90 julweI 2015

’qy kvI BweI sMqoK isMG jI ny sulqwnpur iliKAw hY[ pr fw. swihbAnuswr Aijhw au~icq pRqIq nhIN huMdw ikauNik BYxW dy Gr BrwvW dyivAwh nhIN huMdy[ pr nwl hI aunHW ij`Qy BweI sMqoK isMG jI dUridRStIBwsdI hY, au~Qy auh kvI jI dI r`j ky srwhuxw krdy hn[

BweI sMqoK isMG jI dI iesqrI mn dI sUJ bhuq ivkisq sI,ijs dw pRmwx aunHW v`loN pyS mwqw sul`KxI dI AwpxI mwqw nwlvwrqwlwp drsweI hY[ iPr aunHW dI vwrqwlwp cMdorwxI qy byby nwnkInwl qy mwqw sul`KxI nwl pyS hoeI hY[ ieh swrI vwrqwlwp bVI hIXQwrQk qy mwnvI-sMvydnw vwlI hY[ ies vwrqwlwp iv`coN iesqrImn dI sMvydnw bwry BrpUr jwxkwrI imldI hY[ mwqw sul`KxI jIAwpxw ihrdw mwqw cMdorwxI nwl ProldI hY[ iPr mwqw cMdorwxI bybynwnkI jI nwl Apxq qy AxK BrpUr ihrK vI krdI hY[ iehmulwkwq bVI idlcsp, smwijk qy prvwirk sMbMDW nwl Eqpoq hY[byby nwnkI jI swrI vwrqwlwp ƒ DIrj nwl suxidAW Awpxy Brw dysuBwA dw hr p`KoN jwiezw lYNidAW gurU jI dI hmwieq ieMnI sUJ-bUJnwl krdI hY ik cMdorwxI inrau~qr jo jWdI hY[ mwqw sul`KxI jI swrIg`lbwq ƒ smJidAW iPr AwpxI mwqw nwl hyT ilKy SbdW ivcAwpxy hwvBwv sWJy krdI hY :

sunI sul`KnI AisibD bwnI[ kihin lgI ‘hy’ mwq sXwnI[Am n vsn BUKn br jyqy[ srb pRkwr dey muJ qyqy[Acr vsq kI kmI n moko[ irhy ju du`K so BwKq qoko[kbih pRIiq kr Awie n sdnw[ muJ soN bolXo ibhs n bdnw[

kvI ieMnI suGVqw nwl byby nwnkI jI dI vwrqwlwp ƒ pyS krdwhY, ijs nwl cMdo rwxI sMquStqw hwsl kr lYNdI hY[ auh AwpxI puqrIƒ pqI dI syvw krn dw aupdyS idMdI hY :

qUM nYhr Gr huqI dulwrI[nihN jwnih kCua syv pRkwrI[Bly rIJwie srb su`K lIjY[piq kI syv krq iqb lyqI[suKI rihq dvY lokn qyqI[As pRkwr dI sIK isKwnI[ikqk idvs rih cMdorwnI[

gurmiq pRkwS 91 julweI 2015

BweI sMqoK isMG vloN ricq ieiqhws dy Aijhy ivvyk ivcwrW ƒies qrHW mwnisk sUJ qy isAwxp nwl suMdr kwiv SbdW ivc proieAwhY, ijs nwl aunHW ivcwrW dI qwrikkqw qy prpkqw ids Awaux krkyfw. swihb Aijhy qqW dI BrpUr srwhuxw krdy hn, prMqU imiQhwiskqQW ƒ AwpxI ieiqhwisk qy ivigAwnk sUJ ivc auh mhqqw pRdwnnhIN krdy[ iesy krky BweI swihb vloN sPrnwimAW dw jo hwl kwlpinkaufwrIAW nwl drswieAw hY, aunHW pRqI auh hwmI nhIN Brdy[

m`ky jwx dI swKI bwry vI fw. swihb ieiqhwisk nzrIey rwhINieh is`tw k`Fdy hn ik gurU swihb mKdUn bhwaudIn nwl iml ky iek`Tyqury sn[ aus ivc peI byVI dI gvwhI idMdy hn[ dovyN mKdUn s`Kr dyAsQwn ’qy pujy, jo gujrwq ivc izlHw Buj ivc siQq hY qy jo aus smyNdI bMdrgwh sI[ aus qoN A`gy smuMdrI rsqy bwdbwnI jhwz ’qy m`kypujy[ aunHW dI smuMdrI rsqy pujx dI puStI BweI gurdws jI dI vwrdy hvwly nwl kIqI hY[ iPr m`ky iPrn dI g`l bwry lyKk ny inqwirAwhY ik myry pYr au~Dr kr idE, ij`Dr r`b nhIN hY[

‘nwnk pRkwS’ ivc id`qy gey imiQhwisk hvwilAW sbMDI fw.swihb Awpxw inrxw idMdy hoey ilKdy hn :

“mnoivigAwnI d`sdy hn ik mnuKI mn ivc hr qrHW dI jwxkwrIdIAW lVIAW bxIAW huMdIAW hn ijnHW ƒ Awqm-cyqnw jW Awqm boDdw smUh kihMdy hn[ jdoN koeI audyS jW is`iKAw mnuKI Awqm-boD dIlVI nwl juV jWdI hY qW auh idRVH ho jWdI hY[ ies leI gurU swihbny Awpxy sMklpW ƒ idRVH krn leI ihMdU imiQhws ’coN hvwly id`qy hn[BweI vIr isMG ny vI BweI sMqoK isMG bwry iliKAw ik aunHW ny ienHWhvwilAW ƒ ieiqhws nhIN ikhw, kQw nhIN ikhw, pr pOrwixk khwxIAwiKAw hY[ p`CmI ieiqhwskwr kinMGm ny vI iliKAw hY ik gurUswihb qy is`K swihqX ivc jo pOrwixk izkr Aw jWdy hn, auh is`KeImwn dw ih`sw nhIN hn, sgoN is`KI AsUlW dy pRqIpwdk krn ihqkyvl idRStWq mwqr vrqy hn[”

eymnwbwd vwlI swKI dI iv`iQAw gurU nwnk swihb dI mOjUdgIivc hoeI[ lyKk ny sp`St kIqw hY ik ies ngr dw pihlw nW s`XdpursI ijs dw izkr ‘qOzik-bwbrI’ ivc qy ‘purwqn jnmswKI’ ivciliKAw imldw hY[ ieh s`Xdpur kuJ smyN leI au~jV igAw sI[

gurmiq pRkwS 92 julweI 2015

dobwrw muhMmd AmIn ny bwdSwh Akbr dy smyN Awbwd kIqw sI[eymnwbwd dI qbwhI dw lokW ny mukwblw kIqw[ zulm dw Aks gurUnwnk bwxI ivc imldw hY:

ijn isir sohin ptIAw mWgI pwie sMDUru]sy isr kwqI muMnIAin@ gil ivic AwvY DUiV]mhlw AMdir hodIAw huix bhix n imlin@ hdUir]Awdysu bwbw Awdysu]Awid purK qyrw AMqu n pwieAw kir kir dyKih vys] (pMnw 417)

fw. swihb BweI sMqoK isMG dy ieiqhws ilKx dI prpwtI bwryilKdy hn ik is`K ieiqhws goStW, swKIAW Aqy vwrqwlwpW dy rUpivc iliKAw jWdw sI Aqy muslmwnW dy pRBwv hyT roznwmicAW qoN vIshwieqw leI jWdI sI[ BweI sMqoK isMG qoN pihlW ilKy guriblws qymihmw pRkwS Awid kwiv ivc hI ilKy gey qy BweI sMqoK isMG ny vIiehI rwh cuixAw hY[ aus smyN ibRj BwSw pRcilq sI, BweI swihb nyiesy lIh ƒ A`gy qoridAW ibRjI (ibRj BwSw) ivc kwiv rcnw kIqI qyieiqhws ƒ pyS kIqw hY[

aunHW ny ieiqhws ilKx leI keI qrHW dI klpnw dw shwrw ilAwhY[ nwvlkwr dI klpnw dw sihXog vI ilAw hY Aqy ieiqhwiskklpnw dw vI[ fw. ikrpwl isMG horW ny BweI swihb dI ieiqhwiskklpnw dy pRXog ƒ aunHW v`loN pyS bwlpn dIAW swKIAW ƒ AgrBUimqkIqw hY[ gurU jI vloN kIqy bwl-kOqk dw izkr, mW-bwp v`loN kIqylwf-ipAwr dw vrxn qy aus smyN dIAW rIqW-irvwjW dw izkr,AwpxI klpnw rwhIN bwl-cojW qy mwipAW dI b`icAW pRqI iK`c ƒdrswA ky ieiqhwisk klpnw dI KUbsUrq pySkwrI kIqI geI hY[ieMj hI aunHW ny iesqrI mn dIAw AiBlwKwvW, sMvydnwvW Aqy smyN dyAnukUl iesqrI dw ihrK Aqy iSkwieqW ƒ vI inrUpx kIqw hY[

AMq ivc pusqk dy sMKyp inrIKx rwhIN ieh is`tw inkldw hY ikBweI sMqoK isMG dI rcnw ‘nwnk pRkwS’ iek mhwn rcnw hY[ iesyleI SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI, sRI AMimRqsr ny ies dI mhwnqwƒ smJidAW ies dI punr-sMpwdnw (smyq gur pRqwp sUrj gRMQ) fw.ikrpwl isMG horW ƒ sONpI hY Aqy aunHW ny vI ies kwrj ƒ pUrnqwpRdwn krn leI s`cy ihridauN bIVw cuikAw hY[ ie`Qy ieh AwKxw vI

gurmiq pRkwS 93 julweI 2015

kuQW nhIN hovygw ik ies gRMQ ivc kuJ ieiqhwisk GwtW vI hn, ijsdy AnykW hI kwrn hn[ ivSyS krky auh smW Aijhw sI, jdoN is`KWivc bRwhmxI pRBwv pY cukw sI Aqy krwmwqI GtnwvW dw Asr vI pRq`KsI[ iPr vI gurU swihb jI SKsIAq ƒ BweI swihb ny cmkdwr bxwky ivlKxqw sihq pyS kIqw hY[ aunHW dw kwiv hunr kmwl dw sI[ pRo:ipAwrw isMG pdm ny AwpxI pusqk ‘BweI sMqoK isMG’ dy iek lyK ivcBweI swihb dI kwiv-kOSlqw qy ieiqhws (gurU swihbwnW dw) ƒ bVIrIJ nwl icqirAw hY[ aunHW Anuswr, “BweI sMqoK isMG ƒ swihqknukqw ingwh qoN isKW dw iPrdOsI qy qulsI dws ikhw jw skdw hY[”BweI swihb ivc AlMkwrW qy rsW dy cmqkwrI guxW qoN ielwvw AwmvwkPI qy icqrkwrI dy gux hYrwn krn vwly hn[ ies lyK ivc aunHW bwrybhuq ilKxw ies lyK dw mnorQ nhIN, pr ies dI ivSySqw drswauxleI iPr poR: ipAwrw isMG pdm dy SbdW ivc BweI swihb dI kwiv-kOSlqw qy srlqw, qulsIdws vwlI SrDw-Bwvnw, sUrdws vwlI mDurqw,Bwv icqrkwrI, kySvdws vwlI ivdvqw cWd brdweI qy BUSx vwlIbIrqw dI cmk jy AsIN iek QW vyKxI hovy qW ies dy BweI swihb dIkwiv-rcnw ivc sihjy hI drSn ho skdy hn[”

fw. ikrpwl isMG horW ny BweI swihb dy mhwn gRMQW ƒ piVHAw,vwicAw qy KoijAw vI hY qy aunHW dI kwivk cmqkwrI qoN byh`d pRBwivqvI hoey hn[ fw. swihb iek`ly ieiqhwisk pwrKU hI nhIN hn, sgoN auhpUrn guris`KI S^sIAq vwly gurivAkqIAW dI pRiqBw qoN kIly hoeySrDwvwn ieiqhwskwr hn[ aunHW vloN punr-sMpwidq ies rcnw ƒhr pwTk dI smJ-gocry krn leI hr iek sqr dw Bwv-ArQ kIqwigAw hY qy nwl-nwl AOKy SbdW dy ArQ vI id`qy hn[ ies dy nwl horvwDw ieh kIqw hY ik hr AiDAwie dw swr vI ilK id`qw hY qW ikpihloN pVHy hoey pwT dI pUrI qsvIr mn ivc aulIkI jw sky[ aunHW nyieiqhwisk p`K qoN byAMkq guMJlW dw inptwrw kIqw hY qy pRmwixk leIbyAMq hvwilAW nwl ies dI swriQkqw ƒ pRmwixk bxwieAw hY qW ikhr g`l dw qrk BrpUr vrqwrw smJ ivc Aw jwvy[

rIivaUkwrs. pRIqm isMG (fw.)


Recommended