48
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) ÝÌß Óëààíáààòàð õîò 2009
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ
(2010-2015 ÎÍ)
ÝÌß
Óëààíáààòàð õîò2009
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)2
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 3
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ
ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÑÀÉÄÛÍ ÒÓØÀÀË
______ îíû ___ñàðûí ___ ºäºð Äóãààð ____ Óëààíáààòàð õîò
“Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ, ñýðãèéëýõ ¿íäýñíèé ñòðàòåãè” áàòëàõ òóõàé
Çàñãèéí ãàçðûí òóõàé õóóëèéí 24.2, Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóõàé õóóëèéí 8.1.8 äàõü çààëò, Çàñãèéí ãàçðûí 2002 îíû 129 òîîò òîãòîîëûã ¿íäýñëýí ÒÓØÀÀÕ íü:
1. 2010-2015 îíä õýðýãæ¿¿ëýõ “Ñ¿ðåýòýé òýìöýõ, ñýðãèéëýõ ¯íäýñíèé ñðàòåãè”-èéã íýãä¿ãýýð, ñòðàòåãèéã 2010-2011 îíä õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãººã õî¸ðäóãààð õàâñðàëòààð òóñ òóñ áàòàëñóãàé.
2. Ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷äûí çýýë, òóñëàìæèéã çºâ çîõèöóóëàõ, äîòîîäûí ýõ ¿¿ñâýðýýñ ãàðãàõ õºðºíãèéã æèë á¿ðèéí òºñºâò òóñãàí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâ÷ àæèëëàõûã Ñàíõ¿¿, õºðºí㺠îðóóëàëòûí ãàçàð (Í.Ò¿ìýíäýìáýðýë)-ò ¿¿ðýã áîëãîñóãàé.
3. Ýíýõ¿¿ òóøààëûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâüæ àæèëëàõûã Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà (Í.Õ¿ðýëáààòàð)-ä äààëãàñóãàé.
ÑÀÉÄ Ñ.ËÀÌÁÀÀ
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)4
Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéäûí 2009 îíû _____òîîò
òóøààëûí õî¸ðäóãààð õàâñðàëò
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ
ÍÝÃ. ¯ÍÄÝÑËÝË, ØÀÀÐÄËÀÃÀ
1.1. Ñ¿ðüåý ºâ÷íèé äýëõèé äàõèíû áîëîí á¿ñèéí áàéäàë
Ñ¿ðüåý áîë Mycobacterium tuberculosis íÿíãààð ¿¿ñãýãääýã, àìüñãàëûí çàìààð òàðõäàã íèéãìèéí õàëäâàðò ºâ÷èí. Õýäèéãýýð ñ¿ðüåýãèéí íÿíã íýýñíýýñ õîéø 120 æèë, ýì÷ëýõ ýìèéã ãàðãàí àâñíààñ õîéø 70 ãàðóé æèë ºíãºðñºí áîëîâ÷ ñ¿ðüåý ºâ÷íèé òàðõàëò õýâýýð, õ¿ì¿¿ñ íàñ áàðñààð áàéíà. Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà (ÄÝÌÁ)-ûí òîîöîîëñíîîð æèë á¿ð äýëõèéä 9 ñàÿ ãàðóé õ¿í øèíýýð ñ¿ðüåýãýýð ºâ÷èëæ, 1.6 ñàÿ ãàðóé õ¿í íàñ áàðæ áàéíà1.
1990-îíû ¿åýñ ñ¿ðüåý ºâ÷èí äàõèí ñýðãýæ áàéãàà áºãººä ÄÝÌÁ-ûí òîîöîîëñíîîð Íîìõîí äàëàéí áàðóóí á¿ñ (ÍÄÁÁ)-ä 2006 îíä 1.9 ñàÿ õ¿í ºâ÷èëæýý2. ÍÄÁÁ-èéí õýìæýýíä á¿ðòãýãäñýí ñ¿ðüåýãèéí íèéò òîõèîëäëûí 95–ààñ äýýø õóâü íü Êàìïó÷è, Ôèëèïïèí, Âüåòíàì, Õÿòàä, Ëàîñ, Øèíý Ãâèíåé, Ìîíãîë çýðýã 7 îðîíä òîõèîëäîæ áàéíà3.
ßäóóðàë, àìüäðàëûí õ¿íä íºõöºë, àæèëã¿éäýë, ñ¿ðüåý/ÕÄÕÂ-èéí õàâñàðñàí õàëäâàð, îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý, ýð¿¿ë ìýíäèéí òîãòîëöîîíû ãàæóóäàë çýðýã íü ñ¿ðüåý ºâ÷èí äàõèí ñýðãýí òàðõàõàä ò¿ëõýö áîëæ áàéíà.
ÄÝÌÁ-ûí Á¿ñèéí õîðîîíîîñ áàòàëñàí “Íîìõîí äàëàéí áàðóóí ýðãèéí á¿ñèéí ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ 2006-2010 îíû ñòðàòåãè òºëºâëºãºº” íü á¿ñèéí õýìæýýíä áîäèò ººð÷ëºëò, àìæèëòóóäûã àâ÷èð÷ áàéãàà áà á¿ñèéí çîðèëãî íü øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýã äýìæèõ, ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, ýðò èëð¿¿ëýëò áà ýì÷èëãýýíèé õàðüöààã “70/85” áîëãîõ, ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿äýä ÷àíàðòàé ýì÷èëãýýã òýãø õ¿ðòýýìæòýé õ¿ðãýõ, îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý áîëîí ñ¿ðüåý/ÕÄÕÂ-èéí õàâñàðñàí õàëäâàðûí ýì÷èëãýýã ºðãºæ¿¿ëýõýä ÷èãëýãäýæ áàéãàà þì.
1 ÄÝÌÁ. Äýëõèéí ñ¿ðüåýãèéí òàéëàí. 2009 2 ÄÝÌÁ ÍÄÁÁ-èéí ñ¿ðüåýãèéí òàéëàí, 20083 ÄÝÌÁ. ÍÄÁÁ. Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ñòðàòåãè 2006-2010
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 5
0
50
100
150
200
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
100 000
он
С рьеэгийн б х хэлбэр Т рхэц эерэг
Øèíýýð èëýðñýí ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûã íàñààð íü àâ÷ ¿çâýë çàëóó õºäºëìºðèéí íàñíû áóþó 16-44 íàñíûõàí 71%-èéã ýçýëæ áàéíà. Õ¿éñíèé õóâüä ýðýãòýé÷¿¿ä 53%, ýìýãòýé÷¿¿ä 47% òóñ òóñ ýçýëæ, õ¿éñíèé õàðüöàà 1.1:1.0 áàéíà.
Óëààíáààòàð õîòîä 2008 îíä ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäîë 2302 á¿ðòãýãäñýí íü óëñûí õýìæýýíä á¿ðòãýãäñýí íèéò òîõèîëäëûí 54,5% þì.
1.2. Ìîíãîë óëñûí ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëèéí ºíººãèéí áàéäàë, îëîëò àìæèëò
1.2.1 Ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë, òàðõàëò
Ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëò íü ìàíàé óëñûí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí òóëãàìäñàí àñóóäàë õýâýýð áàéíà. Ìîíãîë óëñ íü ÍÄÁÁ – èéí 37 îðíîîñ ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë ºíäºðòýé 7 îðíû òîîíä îðæ áàéãàà áºãººä ñ¿ðüåý ìàíàé óëñûí õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí øàëòãààíû 6 äóãààðò îðæ áàéíà4.
2008 îíä ñ¿ðüåýãèéí 4223 øèíý òîõèîëäîë èëýð÷, ¿¿íýýñ 1838 óóøèãíû ò¿ðõýö ýåðýã òîõèîëäîë á¿ðòãýãäñýí áàéíà. ªíººãèéí áàéäëààð ò¿ðõýö ýåðýã ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûí èëð¿¿ëýëò 83.5 õóâü, ýì÷èëãýýíèé àìæèëò 89,0 õóâü áîëæ, Ìîíãîë óëñ ÍÄÁÁ – èéí õýìæýýíä òàâüñàí çîðèëòóóäûã áèåë¿¿ëæ ÷àäñàí.
ÄÝÌÁ-ûí òîîöîîëñíîîð 2007 îíä ñ¿ðüåýãèéí òàðõàëò 100 000 õ¿í àìä 234, íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí 100 000 õ¿í àìä 29 áàéãàà íü 2000 îíòîé õàðüöóóëàõàä áóóðñàí ¿ç¿¿ëýëò þì.
Çóðàã 1. Á¿ðòãýãäñýí òîõèîëäîë 2000 – 2008
4 Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿ç¿¿ëýëò 2008
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)6
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
-ª
-À
Дархан
Орхон
Говьсvмбэр
Дорнод
С хбаатар
100 000
150< 100-150 50-100 >50
Ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäëûí 58,7%-èéã óóøèãíû, 41,3%-èéã óóøèãíû áóñ ýðõòýíèé ñ¿ðüåý ýçýëæ, óóøèãíû áóñ ýðõòýíèé ñ¿ðüåýãèéí õóâü á¿ñèéí äóíäæààñ 7 äàõèí èõ áàéíà.
2008 îíä õ¿¿õäèéí ñ¿ðüåýãèéí 426 òîõèîëäîë á¿ðòãýãäýæ, ýíý íü ñ¿ðüåýãèéí íèéò øèíý òîõèîëäëûí 10,1%-èéã ýçýëæ áàéíà. ¯¿íèéã óðüä îíû ¿ç¿¿ëýëòòýé õàðüöóóëàõàä 44 òîõèîëäëîîð öººí áîëîâ÷ 0-15 íàñíû õ¿¿õäèéí äóíä ñ¿ðüåýãèéí ìåíèíãèò áîëîí òàðõìàë õýëáýðèéí ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäîë íýìýãäæýý.
Õýäèéãýýð ñ¿ðüåýãèéí òàðõàëò 2007 îíîîñ áàãà çýðýã áóóð÷ áàéãàà ÷ îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë íýìýãäýæ áàéíà. Ýìèéí äàñëûí ñóäàëãààãààð ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäëûí äóíä ýìèéí äàñàë 1% áàéõàä äàâòàí ýì÷ë¿¿ëýãñäèéí äóíä 28% áàéíà. Ñ¿ðüåýãèéí òàíäàëò ñóäàëãààíû àëáà (ÑÒÑÀ)-íû òîîöîîëñíîîð æèëä îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí 161 òîõèîëäîë ãàð÷, 2003-2009 îíû 5 äóãààð ñàðûí áàéäëààð îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýòýé 453 ºâ÷òºí îíîøëîãäîæ ¿¿íýýñ çºâõºí 295 íü õî¸ðäóãààð ýãíýýíèé ýìèéí ýì÷èëãýýíä õàìðàãäæýý.
Ìîíãîë óëñ ÕÄÕÂ-èéí õàëäâàðûí áàãà òàðõàëòòàé îðîí áºãººä ÄÝÌÁ-ààñ ìàíàé óëñàä 2007 îíä ñ¿ðüåý ÕÄÕÂ-èéí õàâñàðñàí õàëäâàðûí òàðõàëò 0,1% ãýæ òîîöîîëæýý.
Óëààíáààòàð õîòîä á¿ðòãýãäñýí íèéò ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûí 2,7% õºäºº îðîí íóòãààñ ò¿ð îðøèí ñóóã÷èä, 1,2%-èéã îðîí ãýðã¿é, õàÿãã¿é õ¿ì¿¿ñ òóñ òóñ ýçëýæ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ñóäàëãààãààð õîðèõ àíãèä õ¿ì¿¿æèã÷èä äóíä îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý íèéò õ¿í àìòàé õàðüöóóëàõàä 2-5 äàõèí ºíäºð, ñ¿ðüåýãýýð ºâ÷ëºãñäèéí 74% íü ÿäóó õ¿ì¿¿ñ áàéíà.
Çóðàã 2. Ìîíãîë óëñ äàõü ñ¿ðüåýãèéí á¿ðòãýãäñýí òîõèîëäîë ãàçàðç¿éí áàéðøëààð, 2008
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 7
1.2.2 Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ äýä õºòºëáºðèéí õýðýãæèëò, îëîëò àìæèëò
Ìàíàé óëñ 1994 îíîîñ ºìíº õ¿í àìûã íèéòýýð íü ðåíòãåí øèíæèëãýýíä õàìðóóëàõ çàìààð ñ¿ðüåýãèéí èëð¿¿ëýëò, îíîøëîãîîã õèéäýã áàéñàí. Õàðèí 1994 îíîîñ ýõëýí ÄÝÌÁ-ûí çºâëºìæèéí äàãóó øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýã íýâòð¿¿ëñýí áàéíà.
Ìîíãîë óëñàä ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿íý òºëáºðã¿é ¿ç¿¿ëæ áàéíà.
2008 îíä Ñ¿ðüåýãèéí äýä õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýíä ÄÝÌÁ-ûí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ìýðãýæèë àðãàç¿éí äýìæëýãòýéãýýð õàìòàðñàí ¿íýëãýý õèéæ, õºòºëáºðèéí îëîëò àìæèëò, áýðõøýýë, öààøèä àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òàëààð çºâëºìæ ãàðãàñàí. Ìîíãîë óëñ 1994 îíîîñ øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýã õýðýãæ¿¿ëñíýýñ õîéøõè 15 æèëèéí õóãàöààíä ÍÄÁÁ-èéí òàâüñàí çîðèëòîä õ¿ð÷, ºíººãèéí ýíý àìæèëò íü ìàíàé óëñàä ñ¿ðüåýãèéí òàðõàëò, íàñ áàðàëò áóóðàõàä íºëººëñºí áîëíî.
Ñ¿¿ëèéí 8 æèëèéí õóãàöààíä 2007 îíä àíõ óäàà ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäëûí ¿ç¿¿ëýëò áóóð÷, ò¿ðõýö ýåðýã óóøèãíû ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäîë 13 õóâèàð, ºâ÷ëºë 10 õóâèàð áóóðñàí áàéíà.
Çàñãèéí ãàçðààñ ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ, ñýðãèéëýõ àæèëä çàðöóóëæ áàéãàà ñàíõ¿¿æèëòèéã æèë á¿ð íýìýãä¿¿ëæ, 2007 îíîîñ ýõëýí ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã íýãä¿ãýýð ýãíýýíèé ýìèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí òîäîðõîé õóâèéã ãàðãàæ ýõýëñýí.
Çàñãèéí ãàçðààñ îëîí óëñûí ñòàíäàðòûí øààðäëàãà õàíãàñàí ÷àíàðûí áàòàëãààòàé ñ¿ðüåýãèéí ýìýýð íàéäâàðòàé õàíãàõ àðãà õýìæýý àâ÷, æèëä äóíäæààð 336 ìÿíãàí àì. äîëëàðûí ýìèéí õàíãàìæèéã îëîí óëñûí áàéãóóëëàãààñ õèéæ, ºíººãèéí áàéäëààð îíîøëîãäñîí á¿õ ºâ÷òºíä ýìèéã 100% ¿íý òºëáºðã¿éãýýð îëãîæ áàéíà.
Òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóäûí õàìòûí àæèëëàãàà íýìýãäýæ, õîðèõ àíãèä õ¿ì¿¿æèã÷èä, îðîí ãýðã¿é õ¿ì¿¿ñò ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ºðãºæ¿¿ëæ, ºðõèéí ýìíýëýã, õóâèéí õýâøëèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóäûã òàòàí îðîëöóóëàõ ñàíàà÷ëàãóóä ýõëýýä áàéíà.
1.3. Òóëãàìäñàí àñóóäàë
Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ äýä õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí ÿâöàä îëñîí àìæèëòûã óëàì áàòàòãàõ, ñ¿ðüåýãèéí èëð¿¿ëýëò áîëîí ýäãýðýëòèéí ò¿âøèíã íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä öààøèä îëîí àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõ õýðýãòýé áàéíà. ¯¿íä, àëñëàãäñàí îðîí íóòàãò áîëîí ýìçýã á¿ëãèéíõýíä ¿ç¿¿ëæ áóé øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýæ õàíãàëòã¿é, ñ¿ðüåýãèéí îíîøëîãîî ýì÷èëãýýíèé áîëîí õ¿íèé íººöèéí ÷àäàâõè ñóë,
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)8
ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý õýò òºâëºðñºí, îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý, ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàëò ãýõ ìýò àñóóäëóóä îðæ áàéíà.
Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõûí òóëä ÑÒÄÕ-èéí ¿éë àæèëëàãààíû óÿëäàà õîëáîî, ìåíåæìåíòèéã á¿õ ò¿âøèíä áýõæ¿¿ëýõ íü ÷óõàë þì. ªíººäºð ¿íäýñíèé ò¿âøèíä ÑÒÄÕ-èéã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ ñòðàòåãè, áîäëîãî áîëîí òåõíèêèéí çºâëºãºº ºãºõ ÷àäàâõè õÿçãààðëàãäìàë, íºãºº òàëààñ îðîí íóòàãò ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áóé ýì÷, ýìíýëãèéí àæèëòàí õàíãàëòã¿é áàéíà.
Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëæ áàéãàà ýì÷ íàðò òîãòâîðòîé àæèëëàõ óðàìøóóëëûí ìåõàíèçì, ººðñäèéí ìýäëýã ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ ¿ã¿éëýãäýæ áàéíà. ̺í ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ àæèëä áóñàä áàéãóóëëàãà, ñàëáàðûí îðîëöîî ñóë, ñàíõ¿¿ãèéí íººö õÿçãààðëàãäìàë, ãàäààä ñàíõ¿¿æèëòýýñ õàðààò áàéäàë çýðýã íü ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõàä ñààä ó÷ðóóëæ áàéíà.
ªñãºâðèéí øèíæèëãýý õèéõ ÷àäàâõè õÿçãààðëàãäìàë áàéãààãààñ óóøèãíû ò¿ðõýö ñºðºã, óóøèãíû áóñ õýëáýðèéí ñ¿ðüåý áîëîí õ¿¿õäèéí ñ¿ðüåýã îíîøëîõîä áýðõøýýëòýé áàéíà. Óóøèãíû áóñ ñ¿ðüåýãèéí çàðèì õýëáýðèéã îíîøëîõ ýä, ýñèéí øèíæèëãýý õèéõ òîíîã òºõººðºìæ äóòàãäàëòàé áàéíà.
2007 îíû òàéëàíãààð óóøèãíû ò¿ðõýö ýåðýã ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäëûí 6% (119) - ä íü ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íã¿é áîëñîí áºãººä ýíý íü ÄÝÌÁ-ûí ÍÄÁÁ-èéí ¿ç¿¿ëýëò (1%) - òýé õàðüöóóëàõàä 6 äàõèí èõ þì. ̺í ýì÷èëãýýíèé äàðàà äàõèëò ºã÷ áàéãàà ºâ÷òºíèé ýçëýõ õóâü íýìýãäýæ, 2008 îíä 5,9% áîëñîí íü ÍÄÁÁ-èéí ¿ç¿¿ëýëòýýñ 1,3 õóâèàð èõ áàéíà.
Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ äýä õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòýä ñºð㺺ð íºëººëæ áîëçîøã¿é áýðõøýýëòýé àñóóäëûí íýã íü îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäîë íýìýãäýæ áàéãàà ÿâäàë þì. Çàðèì ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà ñòàíäàðòûí áóñ ýì÷èëãýý õèéæ, ýìèéí ñàíãààð ñ¿ðüåýãèéí 1-ð ýãíýýíèé ýì çàðæ áàéãàà íü ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý ¿¿ñýõ ýðñäýëèéã íýìýãä¿¿ëæ áàéíà. Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý íü ýìýíä äàñàëã¿é ñ¿ðüåýòýé õàðüöóóëàõàä ýì÷èëãýý íü ºíäºð ¿íýòýé, ãàæ íºëºº èõòýé, 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø æèë ýì÷èëãýý õèéõ øààðäëàãàòàé. 2003-2008 îíä èëýðñýí îëîí ýìýíä äàñàëòàé 421 ºâ÷òºíèé 171 (43%) íü ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàæ, 113 (27%) íü ýì÷èëãýýíä îðæ ÷àäàëã¿é íàñ áàðæ, 121 (29%) íü ýì÷èëãýý õèéëãýõýýð õ¿ëýýæ áàéíà. Ýíý íü îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºíèéã õýâò¿¿ëýí ýì÷ëýõ îð õ¿ðýëöýýã¿é, àìáóëàòîðèîð ýì÷ëýõ ÷àäàâõè ñóë áàéãààòàé õîëáîîòîé. Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýã ýì÷ëýõ ýìíýëãèéí îðíû òîîã íýìýãä¿¿ëýõ, äèñïàíñåðèéí õàðüÿà ºäðèéí ýì÷èëãýýíèé öýãèéã îëøðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 9
Ìîíãîëûí íèéãýìä ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºíèéã ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàõ ÿâäàë áàéñààð áàéíà. Ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí òºäèéã¿é òýäýíòýé àæèëëàäàã ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóä àéäàñ, ìýäýýëëèéí õîìñäîë, äýìæèõ îð÷èí, îëîí íèéòèéí îðîëöîî, õàìòûí àæèëëàãàà õàíãàëòã¿éí óëìààñ ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàãäàæ áàéíà. ªíãºðñºí õóãàöààíä Ìîíãîë óëñàä ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ, ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãàà íü ñ¿ðüåýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýã ñàéæðóóëàõàä èë¿¿ ÷èãëýæ, õ¿í àìûí äóíä ñ¿ðüåý ºâ÷íèé òóõàé çºâ ìýäëýã, õàíäëàãà áèé áîëãîõ àðãà õýìæýý äóòàãäàëòàé áàéñíààñ ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàëòûã áóóðóóëæ ÷àäààã¿é þì.
ßäóóðàë, àæèëã¿éäýë, õ¿í àìûí øèëæèëò õºäºëãººí ºñºí íýìýãäýæ áàéãàà íü ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ, ñýðãèéëýõ, õÿíàõàä áýðõøýýë ó÷ðóóëæ áàéíà. Èéìä ýìçýã á¿ëãèéí, îðîí ãýðã¿é, õàÿãèéí á¿ðòãýëã¿é, õºäºë㺺íò õ¿í àìä ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.
ÕΨÐ. ÀËÑÛÍ ÕÀÐÀÀ, ÇÎÐÈËÃÎ, ÇÎÐÈËÒ,
Õ¯ËÝÝÃÄÝÆ ÁÓÉ ¯Ð įÍ.
2.1. Àëñûí õàðàà
Ìîíãîë óëñàä ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëèéã ýðñ áóóðóóëæ, 2050 îí ãýõýä ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûã 1,000,000 õ¿í àì òóòàìä 1-ýýñ áàãà áîëãîõ äýëõèéí ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ñòðàòåãèéí çîðèëòîä õ¿ðíý.
2.2. Çîðèëãî:
Ìîíãîë Óëñûí Ìÿíãàíû õºãæëèéí çîðèëòûã õàíãàæ, 2015 îí ãýõýä ñ¿ðüåýãèéí òàðõàëòûã 100,000 õ¿í àìä 150, ñ¿ðüåýãèéí íàñ áàðàëòûã 100,000 õ¿í àìä 15 áîëãîæ áóóðóóëàõàä ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèéí çîðèëãî îðøèíî.
2.3. Ñòðàòåãèéí çîðèëòóóä, õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í.
Çîðèëò 1
Ñ¿ðüåý ºâ÷èíòýé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíû óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ;
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í 1
- Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíä Çàñãèéí ãàçðûí îðîëöîî, òºðººñ çàðöóóëàõ ñàíõ¿¿æèëòèéí õýìæýý íýìýãäñýí áàéíà.
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)10
- Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýã ¿ð ä¿íòýé ¿ç¿¿ëýõèéã äýìæñýí áîäëîãûí òààòàé îð÷èí á¿ðäñýí áàéíà.
- Õ¿íèé íººöèéí õºãæëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðîãäîí õýðýãæèæ ýõýëñýí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áóé ýì÷ ìýðãýæèëòí¿¿äýä çîðèóëñàí äèïëîìûí ºìíºõ áîëîí äàðààõ ñóðãàëòûí ÷àíàð äýýøèëñýí áàéíà.
- Ìýäýý ìýäýýëëèéí ÷àíàð õ¿ðòýýìæ, ¿íýí áîäèò áàéäàë, ¿ð ä¿íòýé õýðýãëýý íýìýãäñýí áàéíà.
- Õàëäâàð õàìãààëëûí øààðäëàãà õàíãàñàí àæëûí áàéð íýìýãäñýí áàéíà.
Çîðèëò 2
Ýðò èëð¿¿ëýëò áîëîí øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ;
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í 2
- Ýìíýëýãò õýâò¿¿ëýõ áîëîí àìáóëàòîðèîð ýì÷ëýõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò áîëîâñðîãäîæ, ñ¿ðüåýãèéí ýðò èëð¿¿ëýëò, îíîøèéí áàòàëãààæèëò, ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í äýýøèëñýí áàéíà.
- Àéìàã, ä¿¿ðýã, ñóìàíä ëàáîðàòîðèéí ÷àäàâõè áýõæèæ, ñîðüö òýýâýðëýõ òîãòîëöîî á¿ðäñýí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýãèéí ýìýýð òàñðàëòã¿é õàíãàõ ìåõàíèçì, ýìèéí ìåíåæìåíò ñàéæèðñàí áàéíà.
- Ñ¿ðüåý áà ÕÄÕÂ/ÄÎÕ- òîé òýìöýõ õºòºëáºðèéí õàìòûí àæèëëàãàà ñàéæèðñàí áàéíà.
- ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-òîé ºâ÷òºí¿¿äèéí äóíä ñ¿ðüåýãèéí èëð¿¿ëýëò ñàéæèðñàí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿äèéã ÕÄÕÂ-èéí õàëäâàðûã èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíä á¿ðýí õàìðóóëäàã áîëñîí áàéíà.
Çîðèëò 3
Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýã ýðò èëð¿¿ëýõ, òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ºðãºæ¿¿ëýõ;
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 11
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í 3
- Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýã ýðò èëð¿¿ëýõ ëàáîðàòîðèéí ÷àäàâõè ñàéæèðñàí áàéíà.
- Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿ä öàã àëäàëã¿é ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàæ, ýì÷èëãýýíèé ¿åä ¿ç¿¿ëýõ äýìæëýã íýìýãäñýí áàéíà.
Çîðèëò 4
Ñ¿ðüåýãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààã ýð÷èìæ¿¿ëýõ, ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàëòûã áóóðóóëàõ;
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í 4
- Õ¿í àìûí ñ¿ðüåýãèéí òàëààðõ ìýäëýã, äàäàë, õàíäëàãà äýýøèëñýí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààíä õàìò îëíû îðîëöîî ñàéæèðñàí áàéíà.
Çîðèëò 5
Íèéò õ¿í àìä ñ¿ðüåýãèéí ÷àíàðòàé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã òýãø õ¿ðãýõ;
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í 5
- Àëñëàãäñàí íóòàãò øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæ ñàéæèðñàí áàéíà.
- Ýìçýã á¿ëãèéí õ¿í àìä õ¿ðãýõ ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ºðãºæñºí áàéíà.
ÃÓÐÀÂ. ÕÝÐÝÃƯ¯ËÝÕ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ
Çîðèëò 1-èéí õ¿ðýýíä:
Áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷, øèéäâýð ãàðãàã÷ íàðò ÷èãëýñýí óõóóëãà, íºëººëëèéí ¿éë àæèëëàãààã èäýâõèæ¿¿ëæ, áîäëîãî ýðõç¿éí îð÷èíã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ÷èãëýëýýð:
Áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷, øèéäâýð ãàðãàã÷ íàðò ÷èãëýñýí óõóóëãà ñóðòàë÷èëãàà íü õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ ãîë ñòðàòåãèéí íýã áàéíà. Ñ¿ðüåýãèéí àñóóäëûã áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷, øèéäâýð ãàðãàã÷ íàðûí àíõààðëûí òºâä áàéëãàõ çîðèëãîîð óäààí õóãàöààíû ¿ð ä¿íòýé óõóóëãà ñóðòàë÷èëãàà, õàðèëöààíû òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëíà.
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)12
Ñ¿ðüåýãèéí ¿íäýñíèé ñòðàòåãèàð ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý áîëîí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýãòýé õîëáîîòîé îäîîãîîð ìºðäºæ áóé áîäëîãûí áàðèìò áè÷ã¿¿äýä ¿íýëãýý ºã÷, öààøèä àâàõ àðãà õýìæýýã òîäîðõîéëîõ áà ºâ÷òºíèé õàðèóöëàãûã íýìýãä¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ þì. ̺í íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº, àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðüò ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ àñóóäëûã òóñãàõ çàìààð òýäãýýðèéí äýìæëýã, îðîëöîîã ñàéæðóóëíà.
Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ àñóóäàëä Åðºíõèé ñàéäààð àõëóóëñàí Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¯íäýñíèé çºâëºëèéí àíõààðëûã õàíäóóëàõ çîðèëãîîð ãèø¿¿äèéí äóíä óõóóëãà íºëººëëèéí àæëûã Ýð¿¿ë Ìýíäèéí ßàìíààñ çîõèîí áàéãóóëíà.
Ìýäýýëýë, õÿíàëò – øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé òîãòîëöîîã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð:
Ìîíãîë óëñàä ñ¿ðüåýãèéí ìýäýýã ÄÝÌÁ-ûí á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí ìàÿãòûã àøèãëàí öóãëóóëäàã. Ãýâ÷ á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí ìàÿãòóóä ÄÝÌÁ-ûí 2006 îíû çºâëºìæèéí äàãóó øèíý÷ëýãäýýã¿é áàéãàà þì. Èéìä ÑÒÑÀ ÄÝÌÁ-ûí çºâëºìæèéí äàãóó ñ¿ðüåýãèéí ñýæèãòýé òîõèîëäîë, ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäîë, ëàáîðàòîðèéí á¿ðòãýë, ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íãèéí óëèðëûí òàéëàí, îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûí á¿ðòãýë, ýìèéí çàõèàëãà çýðýã á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí ìàÿãòûã øèíý÷ëýíý. Ìýäýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæ, ìýäýýã øèéäâýð ãàðãàõàä õýðýãëýõ ÿâäëûã ñàéæðóóëàõûí òóëä ñ¿ðüåýãèéí òàíäàëò ñóäàëãàà, õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé òîãòîëöîîíû ºíººãèéí áàéäàëä ¿íýëãýý õèéæ, áîëîâñðîíãóé áîëãîõ òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëíà. ̺í óóøèãíû áóñ ñ¿ðüåý, õ¿¿õäèéí ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûí òîäîðõîéëîëòûã ñòàíäàðò÷èëæ, ìýäýýíèé ¿íýí çºâ, áîäèò áàéäàë, ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõûí òóëä öàõèì ìýäýýëëèéí òîãòîëöîîã íýâòð¿¿ëæ, õýðýãëýã÷äèéã ñóðãàëòàä õàìðóóëíà.
Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààã íîòîëãîîíä ñóóðèëàí õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä Ìîíãîë óëñ äàõü ñ¿ðüåýãèéí òàðõâàð ç¿éí òàëààð ¿íýí çºâ, áîäèò ìýäýýëýëòýé áàéõ íü ÷óõàë. Îäîîãîîð ñ¿ðüåýãèéí ñóäàëãààíû àæëûã ñèñòåìòýéãýýð õèéõ òîãòîëöîî ¿ã¿é áàéíà. Èéìä ¿íäýñíèé ò¿âøèíä ñóäàëãàà õèéõ ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõýä ¿éë àæèëëàãààãàà ÷èãë¿¿ëýõ þì. Çàðèì ñóäàëãàà, òóõàéëáàë, õ¿í àì äàõü ñ¿ðüåýãèéí òàðõàëò, ýìèéí äàñëûí ñóäàëãàà, ýì÷ ýìíýëãèéí àæèëòíóóä áîëîí õ¿í àìûí ñ¿ðüåýãèéí òàëààðõ ìýäëýã, õàíäëàãà, äàäëûí ºíººãèéí áàéäàë, íàñ áàðàëòûí ä¿í øèíæèëãýý çýðãèéã ¿íäýñíèé èõ äýýä ñóðãóóëü, ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí ã¿éöýòãýíý.
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 13
Õ¿íèé íººöèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëæ, ýì÷ ìýðãýæèëòíýýð òîãòâîðòîé õàíãàõ ÷èãëýëýýð:
Õ¿íèé íººöèéí õ¿ðòýýìæ, óð ÷àäâàð, òóðøëàãà õàíãàëòã¿é áàéãàà íü ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ÷àíàðòàé õ¿ðãýõýä ñºð㺺ð íºëººëæ áàéíà.èéìä ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýä øààðäëàãàòàé õ¿íèé íººöèéí õýðýãöýýã òîäîðõîéëîí, õ¿íèé íººöèéí õºãæëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëíà. ̺í òºâèéí ò¿âøèíä àæèëëàæ áóé ñ¿ðüåýãèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí óäèðäàõ óð ÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ, ñ¿ðüåýãèéí ýì÷ ìýðãýæèëòí¿¿äèéí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòûã øèíý÷ëýõ, òîãòâîð ñóóðüøèëòàé àæèëëàõ íºõöëèéã õàíãàõ õºø¿¿ðýã áèé áîëãîõîä ÷èãëýñýí àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ þì.
Ñ¿ðüåýãèéí ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ÷àäàâõèéã òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëàõ õ¿ðýýíä óëñ, õóâèéí õýâøëèéí àíàãààõûí ñóðãóóëèóäûí äèïëîìûí ºìíºõ áîëîí äàðààõ ñ¿ðüåýãèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºð, ÷àíàðò ¿íýëãýý õèéæ, øèíý÷ëýíý. ̺í ìýðãýø¿¿ëýõ áîëîí äàâòàí ñóðãàõ ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëíý. Ñ¿ðüåýãýýð ºâ÷èëñºí ñ¿ðüåýãèéí ýì÷, ýìíýëãèéí àæèë÷äûã íèéãìèéí õàëàìæèíä õàìðóóëàõ òàëààð çºâøèëöºõ óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàõ, õîëáîãäîõ æóðàìä ººð÷ëºëò îðóóëàõ çýðýã àæëóóäûã õèéíý.
Çîðèëò 2-ûí õ¿ðýýíä:
Ëàáîðàòîðèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ çàìààð øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð:
Ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë ºíäºðòýé àéìàã, á¿ñèéí îíîøëîãîî ýì÷èëãýýíèé òºâ¿¿äýä ºñãºâºðëºõ øèíæèëãýýíèé íýãæèéã áàéãóóëíà. Çàðèì ñóì, îðîí íóòãèéí ò¿âøèíä ò¿ðõýöèéí øèíæèëãýýíèé ëàáîðàòîðè áàéãóóëàõ íºõöºë áîëîëöîîã ñóäëàí øèéäâýðëýíý. ¯íäýñíèé ëàâëàõ ëàáîðàòîðèéã øèíãýí òýæýýëò îð÷èí, ìîëåêóë áèîëîãèéí îð÷èí ¿åèéí òîíîã òºõººðºì溺ð õàíãàíà.
Ëàáîðàòîðèéí óðâàëæ áîäèñûí õàíãàí íèéë¿¿ëýëò, ãàäààä ÷àíàðûí õÿíàëòûí òîãòîëöîîíû ãàðûí àâëàãà, ¿éë àæèëëàãààíû ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëæ, íýãäñýí ýìíýëã¿¿äèéí ëàáîðàòîðèéã ò¿ðõýöèéí ÷àíàðûí õÿíàëòûí òîãòîëöîîíä õàìðóóëàõ àðãà õýìæýý àâíà.
Ñóì, ºðõèéí ýìíýëãýýñ àéìàã, ä¿¿ðãèéí ñ¿ðüåýãèéí ëàáîðàòîðè ðóó ñîðüö òýýâýðëýõ æóðàì áîëîâñðóóëæ, äàâòàí ýì÷èëãýýíä îðæ áàéãàà ºâ÷òºí¿¿äèéí ñîðüöûã ñ¿ðüåýãèéí ëàâëàõ ëàáîðàòîðè ðóó òýýâýðëýõ òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëíý.
̺í óóøèãíû áóñ ñ¿ðüåýãèéí îíîøëîãîîã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð ýä, ýñèéí øèíæèëãýýíèé òîíîã òºõººðºì溺ð õàíãàæ, ýì÷ ìýðãýæèëòí¿¿äýä ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ þì.
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)14
Ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð:
Ýðò èëð¿¿ëýëò áîëîí øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ íýã ãîë íºõöºë íü ýìíýëýãò õýâò¿¿ëýõ áîëîí àìáóëàòîðèîð ýì÷ëýõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâäàë þì. Èíãýñíýýð ñ¿ðüåýãèéí ò¿ðõýö ýåðýã øèíý òîõèîëäëûí ýì÷èëãýý ñàéæèð÷, îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí îðíû òîîã íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæ á¿ðäýõ þì.
Ä¿¿ðãèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí íýãäëèéí õàðúÿà àìáóëàòîðèóäàä ñ¿ðüåýãèéí ýì÷èëãýý, õÿíàëòûí öýã¿¿äèéã íýìæ áàéãóóëàí, ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿äýä ñàéí äóðûí èäýâõòýíýýýð äàìæóóëàí õ¿ðãýæ áóé ãýðèéí áîëîí õîîëòîé ýì÷èëãýýíèé ºíººãèéí áàéäàëä ¿íýëãýý õèéæ, ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâíà. Ñàéí äóðûí èäýâõòýí¿¿äýä çîðèóëñàí ñóðãàëòûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí çîõèîí áàéãóóëíà.
Æèðýìñíèé áîëîí òºðñíèé äàðààõ ¿åä ñ¿ðüåýã ýðò èëð¿¿ëýõ, õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ, èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèéí îþóòíóóäûí äóíä ñ¿ðüåýã èëð¿¿ëýõ õàãàñ èäýâõèòýé ¿çëýã çîõèîí áàéãóóëàõ, ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿äèéí õàâüòëûã ¿çëýã øèíæèëãýýíä õàìðóóëàõ àæëûã òºëºâëºãººòýéãýýð çîõèîí áàéãóóëíà.
ÄÝÌÁ-ûí ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëýí õàâüòëûí ìåíåæìåíòèéí óäèðäàìæ áîëîâñðóóëæ, ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ þì.
Ýìèéí ìåíåæìåíòèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ÷èãëýëýýð:
Ñ¿ðüåýãèéí ýìèéí ìåíåæìåíòèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, ñ¿ðüåýãèéí 1-ð ýãíýýíèé ýìýýð òàñðàëòã¿é õàíãàõ, ýìèéã àéìàã ä¿¿ðãèéí äèñïàíñåðò ò¿ãýýõ çàðäëûã òºñºâò ñóóëãàõ àðãà õýìæýýã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý. Ýì òàñàëäàõ ýðñäëèéã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð ñ¿ðüåýãèéí ýìèéí íººö á¿ðä¿¿ëæ, àéìàã, ä¿¿ðãèéí ñ¿ðüåýãèéí äèñïàíñåðò ýì õàäãàëàõ ºðººã ñòàíäàðòûí äàãóó òîõèæóóëíà. ̺í ýìèéí õàäãàëàëò, çàõèàëãà, òîîöîîëîõ àðãà÷ëàëä ýì÷, ýìèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã ñóðãàíà.
Ñ¿ðüåýãèéí ýìèéí õ¿¿õäèéí òóíã ýì÷èëãýýíèé ïðàêòèêò íýâòð¿¿ëæ ýõýëíý. Ýìèéí ñàíãààð ñ¿ðüåýãèéí ýìèéã õóäàëäààëàõûã õîðèãëîõ ÷èãëýëýýð àðãà õýìæýý àâíà.
Òºð, õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã ºðãºæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð:
Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò õóâèéí õýâøëèéí îðîëöîî íýìýãäýæ áàéíà. Öààøèä ÷ ºðõèéí ýì÷, õóâèéí õýâøëèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí ýì÷ ìýðãýæèëòí¿¿äèéã ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíä òàòàí îðîëöóóëàõ íü ÷óõàë áàéíà. Ãëîáàëü ñàíãèéí äýìæëýãòýéãýýð õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºð õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã ñàéæðóóëàõ òóðøèëòûí òºñëèéí ñóðãàìæ, ¿ð ä¿íä
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 15
¿íäýñëýí Óëààíáààòàð õîòûí 9 ä¿¿ðýã, çàðèì àéìàãò ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ñýðãèéëýõ àæèëä òºð õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã ºðãºæ¿¿ëíý.
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ, ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ õºòºëáºðèéí õàìòûí àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð:
Ñ¿ðüåý/ÕÄÕÂ-èéí õàâñàðñàí õàëäâàðûí ¿åä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýíèé óäèðäàìæ áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý. Èíãýñíýýð ñ¿ðüåýòýé õ¿ì¿¿ñèéã ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷èéí ñàíàà÷ëàãààð ÕÄÕÂ-èéí õàëäâàðûã èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíä á¿ðýí õàìðóóëæ, èçîíèàçèäûí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý, ìºí ñ¿ðüåý/ÕÄÕÂ-èéí õàâñàðñàí õàëäâàðòàé õ¿ì¿¿ñò äàãàëäàõ õàëäâàðààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý õèéõ àðãûã íýâòð¿¿ëíý. ¯¿íýýñ ãàäíà ñ¿ðüåýãèéí ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äýä ÕÄÕÂ-èéí õàëäâàð èëð¿¿ëýõ çºâëºãºº, øèíæèëãýý õèéõ ÷àäâàð ýçýìø¿¿ëýõ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëíà. ժѯÒ-èéí Ñ¿ðüåýãèéí áà ÄÎÕ/ÁÇÄÕ-ûí òàíäàëò ñóäàëãààíû àëáàäûí õîîðîíä õàâñàðñàí õàëäâàðûí á¿ðòãýë ìýäýýëëèéã õàðèëöàí ñîëèëöîõ òîãòîëöîîã áèé áîëãîíî.
Çîðèëò 3-ûí õ¿ðýýíä:
Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ, ºðãºæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð:
ÎÝÄÑ-òýé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíû óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ ãîë ñòðàòåãè íü ¿íäýñíèé ò¿âøèíä îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí òàíäàëò ñóäàëãààíû ÷èãëýëýýð ìýðãýæèëòýí áýëòãýõ àñóóäàë þì. Èíãýñíýýð ÎÝÄÑ-èéí ìåíåæìåíòèéí çîõèöóóëàëò ñàéæèð÷, ñ¿ðüåýãèéí ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äèéã ìýðãýæèë àðãàç¿éí óäèðäëàãààð õàíãàõ, ñóðãàëò, ñóäàëãààíû àæëûí öàð õ¿ðýý íýìýãäýíý.
Ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºë ºíäºðòýé àéìàã áîëîí á¿ñèéí îíîøëîãîî ýì÷èëãýýíèé òºâ¿¿äýä ºñãºâºðëºõ øèíæèëãýýíèé íýãæèéã áàéãóóëàõ þì. Ñ¿ðüåýãèéí ëàâëàãàà ëàáîðàòîðè íü ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäëóóäûí äóíä ýìèéí äàñëûí ò¿âøèíã òîäîðõîéëîõ ñóäàëãààã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý. պ人 îðîí íóòàãò ÎÝÄÑ-èéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð äàâòàí ýì÷èëãýýíä õàìðàãäñàí ºâ÷òºí¿¿äèéí ñîðüöûã àéìàã, ä¿¿ðãýýñ ñ¿ðüåýãèéí ëàâëàãàà ëàáîðàòîðèä èëãýýõ òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëíý.
ÎÝÄÑ-èéí ýì÷èëãýýíèé õàìðàëò, ¿ð ä¿íã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâíà. ¯¿íèé òóëä ÎÝÄÑ-òýé ºâ÷òºíèéã ýì÷ëýõ, õàëäâàð õàìãààëëûí äýãëýìèéí øààðäëàãà õàíãàñàí ýìíýëãèéí îðíû òîîã íýìýãä¿¿ëæ, àìáóëàòîðèéí ºäðèéí ýì÷èëãýýíèé öýã¿¿äèéã øèíýýð áàéãóóëíà. Õàëäâàð õàìãààëëûí ºíººãèéí áàéäàëä ¿íýëãýý ºã÷, ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàí, ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóäàä ýíý ÷èãëýëýýð ñóðãàëòóóäûã
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)16
çîõèîí áàéãóóëíà. ̺í ñ¿ðüåýãèéí 2-ð ýãíýýíèé ýìèéí äàñëûí ñóäàëãààã ýõë¿¿ëæ, ýìýýð òàñðàëòã¿é õàíãàõ àðãà õýìæýý àâíà.
ÎÝÄÑ-òýé ºâ÷òºí¿¿äèéí äóíä õàâüòàë èëð¿¿ëýëòèéã ñàéæðóóëíà.
Õîðèõ àíãèä õ¿ì¿¿æèã÷äèéí äóíä èëýðñýí ñ¿ðüåýãèéí á¿õ òîõèîëäëûã ºñãºâðèéí øèíæèëãýýíä òîãòìîë õàìðóóëàõ ìåõàíèçìûã áèé áîëãîíî.
ÎÝÄÑ-òýé ºâ÷òºí¿¿äýä íèéãìèéí õàëàìæèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ áîëîìæèéã ñóäëàí øèéäâýðë¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý.
Çîðèëò 4-èéí õ¿ðýýíä:
Çàí ¿éëèéã ººð÷ëºõ ìýäýýëýë, ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààíû ÷èãëýëýýð:
Íèéò õ¿í àì áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí àæèëòíóóäûí äóíä ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿äèéã ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàõòàé õîëáîîòîé ìýäëýã, õàíäëàãà, äàäëûí ñóäàëãàà ÿâóóëæ, ñóäàëãààíû ä¿íã ¿íäýñëýí ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàëòûã áóóðóóëàõ, çàí ¿éëèéã ººð÷ëºõ òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëíý. ßëãàâàðëàí ãàäóóðõàëòûã áóóðóóëàõ àæëûã îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéã àøèãëàõ çàìààð òºðèéí áà òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, îëîí íèéò, àæ àõóéí íýãæ, õóâü õ¿ì¿¿ñèéí îðîëöîîòîéãîîð ã¿éöýòãýíý.
Çîðèëò 5-ûí õ¿ðýýíä:
Àëñëàãäìàë íóòàã äýâñãýðò øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð:
Àëñëàãäñàí îðîí íóòàã áîëîí ãýð õîðîîëîëä àìüäàð÷ áóé ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿ä øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàõàä èõýýõýí áýðõøýýëòýé òóëãàð÷ áàéíà. Ñóìààñ àéìàã ðóó, àéìãààñ ¿íäýñíèé òºâ ëàáîðàòîðèä ñîðüö òýýâýðëýõ òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëæ, áýõæ¿¿ëýõ íü ñ¿ðüåýãèéí îíîøëîãîîã ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä îéðòóóëàõ ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé þì. Ñ¿ðüåýãèéí ¿íäýñíèé ëàâëàãàà ëàáîðàòîðè íü ñîðüö òýýâýðëýõ òîãòîëöîîã àéìàã, ä¿¿ðãèéí ñ¿ðüåýãèéí äèñïàíñåðò á¿ðä¿¿ëýõýä òåõíèêèéí äýìæëýã òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëíý.
Õ¿íäýðñýí õýëáýðèéí ñ¿ðüåý áîëîí øóóä õÿíàëòòàé ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàæ èðæ ÷àäàõã¿é áàéãàà ºâ÷òºí¿¿äýä ýì÷èëãýýã ãýðýýð õ¿ðãýõ ìºí íýìýëò õ¿íñ øààðäëàãàòàé, àæèëã¿é, îðëîãî áàãàòàé ºâ÷òºí¿¿äýä õîîëòîé, øóóä õÿíàëòòàé ýì÷èëãýý õèéõ ñàíàà÷ëàãûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãæ¿¿ëíý.
Ýìçýã á¿ëãèéí õ¿ì¿¿ñò ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ºðãºæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð:
Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã îðîí ãýðã¿é õ¿ì¿¿ñ, õîðèõ àíãèéí õ¿ì¿¿æèã÷èä, õºäºë㺺íò õ¿í àìä ¿ç¿¿ëýõýä ýð¿¿ë ìýíäýýñ áóñàä ñàëáàðûí
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 17
îðîëöîî íýí ÷óõàë. Õýäèéãýýð ýìçýã á¿ëãèéíõýíä ÷èãëýñýí ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààã îðîí íóòãèéí çàñàã çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, îëîí óëñûí áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä Ãëîáàëü ñàíãèéí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà áîëîâ÷ öàð õ¿ðýý íü õÿçãààðëàãäìàë áàéíà. Èéìä Õóóëüç¿é, äîòîîä õýðãèéí ÿàì, Íèéãìèéí õàìãààëàë, õºäºëìºðèéí ÿàìíû îðîëöîîòîéãîîð ýíýõ¿¿ ¿éë àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëíý.
Õîðèõ àíãè äàõü ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëíý. Õîðèõ àíãèéí àæèëòíóóäàä ñ¿ðüåýãèéí òàëààð óõóóëãà ñóðòàë÷èëãàà, ÷àäàâõè áýõæ¿¿ëýõ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ þì. ̺í õîðèõ àíãèéí õ¿ì¿¿æèã÷èä, îðîí ãýðã¿é õ¿ì¿¿ñèéã õ¿íñíèé íýìýëò á¿òýýãäýõ¿¿íýýð õàíãàõ ºíººãèéí ¿éë àæèëëàãààã ¿ðãýëæë¿¿ëíý.
ĪЪÂ: ÑÒÐÀÒÅÃÈÉÍ ÕÝÐÝÃÆÈËÒÈÉÍ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ
Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ¿íäýñíèé ñòðàòåãèéã 2010-2015 îíä õýðýãæ¿¿ëíý. Ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ, îðîëöîã÷ áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ ¿¿ðãèéã Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áîäëîãûí õýðýãæèëòèéã çîõèöóóëàõ ãàçàð ã¿éöýòãýíý.
Ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä Õóóëü, ç¿é äîòîîä õýðãèéí ÿàì, Íèéãìèéí õàìãààëàë õºäºëìºðèéí ÿàì, àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ãàçàð áóñàä òºðèéí áà òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, îëîí óëñûí ò¿íø¿¿äòýé õàìòðàí àæèëëàíà.
ÒÀÂ: ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ÕÝÐÝÃÖÝÝ
Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ, ñýðãèéëýõ ¿íäýñíèé ñòðàòåãèéã 2010-2011 îíä õýðýãæ¿¿ëýõýä 5,6 ñàÿ äîëëàð øààðäàãäàíà. Ñàíõ¿¿æèëòèéí òîäîðõîé õóâèéã Ãëîáàëü ñàíãèéí äýìæëýãòýé ñ¿ðüåýãèéí òºñ뺺ñ ãàðàõ áºãººä 2010 îíä 2,8 ñàÿ, 2011 îíä 1,9 ñàÿ äîëëàð òºñºâëºãäñºí áîëíî. Áóñàä ñàíõ¿¿æèëòèéã Çàñãèéí ãàçàð, ÄÝÌÁ, Äýëõèéí çºí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà áîëîí õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãóóäààñ ãàðãàõ þì.
ÇÓÐÃÀÀ: ÑÒÐÀÒÅÃÈÉÍ ÕßÍÀËÒ - ØÈÍÆÈËÃÝÝ, ¯ÍÝËÃÝÝ
Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàì ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéí õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ, õýðýãæèëòèéã õÿíàõààñ ãàäíà ÌÕÇ-ä òóñãàãäñàí ñ¿ðüåýãèéí òàðõàëò, íàñ áàðàëòûí ò¿âøíèé ÷èã õàíäëàãûã ¿íýëæ, õîëáîãäîõ ãàçðóóäûã ìýäýýëëýýð õàíãàíà.
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)18
ÄÎËÎÎ: ØÀËÃÓÓÐ ¯Ç¯¯ËÝËÒ
Àëñûí õàðàà Ìîíãîë óëñàä ñ¿ðüåýãèéí ºâ÷ëºëèéã ýðñ áóóðóóëæ, 2050 îí ãýõýä ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûã 1,000,000 õ¿í àì òóòàìä 1-ýýñ áàãà áîëãîõ äýëõèéí ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ñòðàòåãèéí çîðèëòîä õ¿ðíý.
Çîðèëãî Ìîíãîë Óëñûí Ìÿíãàíû õºãæëèéí çîðèëòûã õàíãàæ, 2015 îí ãýõýä ñ¿ðüåýãèéí òàðõàëòûã 100,000 õ¿í àìä 150, ñ¿ðüåýãèéí íàñ áàðàëòûã 100,000 õ¿í àìä 15 áîëãîæ áóóðóóëàõàä ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèéí çîðèëãî îðøèíî.
Çîðèëò 1: Ñ¿ðüåý ºâ÷èíòýé òýìöýõ ¿éë àæèëëàãààíû óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ,
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í
- Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíä Çàñãèéí ãàçðûí îðîëöîî, òºðººñ çàðöóóëàõ ñàíõ¿¿æèëòèéí õýìæýý íýìýãäñýí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýã ¿ð ä¿íòýé ¿ç¿¿ëýõèéã äýìæñýí áîäëîãûí òààòàé îð÷èí á¿ðäñýí áàéíà.
- Õ¿íèé íººöèéí õºãæëèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðîãäîí õýðýãæèæ ýõýëñýí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áóé ýì÷ ìýðãýæèëòí¿¿äýä çîðèóëñàí äèïëîìûí ºìíºõ áîëîí äàðààõ ñóðãàëòûí ÷àíàð äýýøèëñýí áàéíà.
- Ìýäýý ìýäýýëëèéí ÷àíàð õ¿ðòýýìæ, ¿íýí áîäèò áàéäàë, ¿ð ä¿íòýé õýðýãëýý íýìýãäñýí áàéíà.
- Õàëäâàð õàìãààëëûí øààðäëàãà õàíãàñàí àæëûí áàéð íýìýãäñýí áàéíà.
¯ç¿¿ëýëò¿¿ä 2008 îíû ò¿âøèí 2015 îíû çîðèëò
¯ç¿¿ëýëò 1. Ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíä òºðººñ çàðöóóëñàí õºðºíãº
Ñóóðü ¿ç¿¿ëýëòèéã òîãòîîíî.
10% íýìýãä¿¿ëýõ
¯ç¿¿ëýëò 2. Õàëäâàð õàìãààëëûí øààðäëàãà õàíãàñàí àæëûí áàéðíû òîî
1 15
¯ç¿¿ëýëò 3.Ìýäýýëëèéí öàõèì ñ¿ëæýýíä õîëáîãäñîí ñ¿ðüåýãèéí íýãæèéí õóâü
0 100%
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 19
Çîðèëò 2. Ýðò èëð¿¿ëýëò áîëîí øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í
- Ýìíýëýãò õýâò¿¿ëýõ áîëîí àìáóëàòîðèîð ýì÷ëýõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò áîëîâñðîãäîæ, ñ¿ðüåýãèéí ýðò èëð¿¿ëýëò, îíîøèéí áàòàëãààæèëò, ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í äýýøèëñýí áàéíà.
- Àéìàã, ä¿¿ðýã, ñóìàíä ëàáîðàòîðèéí ÷àäàâõè áýõæèæ, ñîðüö òýýâýðëýõ òîãòîëöîî á¿ðäñýí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýãèéí ýìýýð òàñðàëòã¿é õàíãàõ ìåõàíèçì, ýìèéí ìåíåæìåíò ñàéæèðñàí áàéíà.
- Ñ¿ðüåý áà ÕÄÕÂ/ÄÎÕ- òîé òýìöýõ õºòºëáºðèéí õàìòûí àæèëëàãàà ñàéæèðñàí áàéíà.
- ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-òîé ºâ÷òºí¿¿äèéí äóíä ñ¿ðüåýãèéí èëð¿¿ëýëò ñàéæèðñàí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿äèéã ÕÄÕÂ-èéí õàëäâàðûã èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíä á¿ðýí õàìðóóëäàã áîëñîí áàéíà.
¯ç¿¿ëýëò¿¿ä Ñóóðü ¿ç¿¿ëýëò 2015 îíû çîðèëò
¯ç¿¿ëýëò 4.Ò¿ðõýö ýåðýã ñ¿ðüåýãèéí òîõèîëäëûí èëð¿¿ëýëòèéí õóâü
83,5% 85%
¯ç¿¿ëýëò 5.Ò¿ðõýö ýåðýã ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäëûí ýäãýðýëòèéí õóâü
83.1% 85%
¯ç¿¿ëýëò 6.Øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýý õèéæ áàéãàà ºðõèéí ýìíýëãèéí õóâü
0 50%
¯ç¿¿ëýëò 7.Óóøãèíû ò¿ðõýö ñºðºã áîëîí óóøèãíû áóñ õýëáýðèéí ñ¿ðüåýãèéí îíîøèéí áàòàëãààæèëòûí õóâü
30% 60%
¯ç¿¿ëýëò 8.Ò¿ðõýö ýåðýã ñ¿ðüåýãèéí øèíý òîõèîëäëûí ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íã¿é áîëñîí õóâü
6.4% < 5%
¯ç¿¿ëýëò 9.Ñ¿ðüåýãèéí ýìèéí 3 ñàðûí íººöòýé àéìãèéí òîî
0 21
¯ç¿¿ëýëò 10.Ñ¿ðüåýãèéí ýì òýýâýðëýõ çàðäëûã òºñºâòºº òóñãàñàí àéìãèéí òîî
0 21
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)20
¯ç¿¿ëýëò 11.Ñ¿ðüåýãèéí ºñãºâºðëºõ øèíæèëãýý õèéäýã íýãæèéí òîî
0 4
¯ç¿¿ëýëò 12.Ò¿ðõýöèéí øèíæèëãýý õèéäýã ñóìûí ýìíýëãèéí òîî
16 30
¯ç¿¿ëýëò 13.ÕÄÕ –èí õàëäâàðûã èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíä õàìðàãäñàí ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºíèé õóâü
28% 75%
¯ç¿¿ëýëò 14.Ñ¿ðüåý, ÕÄÕÂ-èéí õàâñàðñàí õàëäâàðòàé áà ðåòðîâèð¿ñèéí ýñðýã ýì÷èëãýýíä îðâîë çîõèõ ºâ÷òºí¿¿äýýñ ýì÷èëãýý õèéëãýñýí ºâ÷òºíèé õóâü
0 100%
¯ç¿¿ëýëò 15.Øèíýýð á¿ðòãýãäñýí ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-òîé õ¿ì¿¿ñýýñ ñ¿ðüåýãèéí ¿çëýã, øèíæèëãýýíä õàìðàãäñàí õóâü
100% 100%
Çîðèëò 3. Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýã ýðò èëð¿¿ëýõ, òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ºðãºæ¿¿ëýõ
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í
- Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýã ýðò èëð¿¿ëýõ ëàáîðàòîðèéí ÷àäàâõè ñàéæèðñàí áàéíà.
- Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿ä öàã àëäàëã¿é ýì÷èëãýýíä õàìðàãäàæ, ýì÷èëãýýíèé ¿åä ¿ç¿¿ëýõ äýìæëýã íýìýãäñýí áàéíà.
¯ç¿¿ëýëò¿¿ä 2008 îíû ò¿âøèí 2015 îíû çîðèëò
¯ç¿¿ëýëò 16.Äàâòàí ýì÷èëãýý õèéëãýõýýð á¿ðòãýãäñýí ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºíººñ ñ¿ðüåýãèéí íÿíã ºñãºâºðëºõ áîëîí ýìýíä äàñëûí øèíæèëãýýíä ýì÷èëãýýíèé ºìíº õàìðàãäñàí ºâ÷òºíèé õóâü
20% 70%
¯ç¿¿ëýëò 17.Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý áîëîõ íü ëàáîðàòîðèîð áàòëàãäñàíààñ õîéø 1 ñàðûí äîòîð 2-ð ýãíýýíèé ýìèéí ýì÷èëãýý õèéëãýæ ýõýëñýí ºâ÷òºíèé õóâü
0 20%
¯ç¿¿ëýëò 18.Óëààíáààòàð õîò, àéìãèéí ò¿âøèíä õàëäâàð õàìãààëëûí øààðäëàãà õàíãàñàí îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí îðíû òîî
40 80
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 21
¯ç¿¿ëýëò 19.Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýòýé áà ýì÷èëãýýíèé 6 ñàðûí äàðàà ºñãºâºðèéí øèíæèëãýý íü ñºðºãò øèëæñýí ºâ÷òºíèé õóâü
63% 75%
¯ç¿¿ëýëò 20.Îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåýãèéí ýäãýðýëòèéí õóâü
47,1% 65%
Çîðèëò 4. Ñ¿ðüåýãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààã ýð÷èìæ¿¿ëýõ, ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàëòûã áóóðóóëàõ
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í
- Õ¿í àìûí ñ¿ðüåýãèéí òàëààðõ ìýäëýã, äàäàë, õàíäëàãà äýýøèëñýí áàéíà.
- Ñ¿ðüåýãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààíä õàìò îëíû îðîëöîî ñàéæèðñàí áàéíà.
¯ç¿¿ëýëò¿¿ä 2008 îíû ò¿âøèí 2015 îíû çîðèëò
¯ç¿¿ëýëò 21.Ýì÷, ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ç¿ãýýñ ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàëòàä ºðòñºí ãýõ ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºíèé õóâü
Ñóóðü ¿ç¿¿ëýëòèéã òîãòîîíî.
20%áóóðóóëíà.
Çîðèëò 5. Íèéò õ¿í àìä ñ¿ðüåýãèéí ÷àíàðòàé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã òýãø õ¿ðãýõ
Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í
- Àëñëàãäñàí íóòàãò øóóä õÿíàëòòàé áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæ ñàéæèðñàí áàéíà.
- Ýìçýã á¿ëãèéí õ¿í àìä õ¿ðãýõ ñ¿ðüåýãèéí òóñëàìæ ºðãºæñºí áàéíà.
¯ç¿¿ëýëò¿¿ä 2008 îíû ò¿âøèí 2015 îíû çîðèëò
¯ç¿¿ëýëò 22.Àéìãèéí òºâèéí ëàáîðàòîðè ðóó ñîðüö òýýâýðëýæ áàéãàà ñóìûí òîî
35 200
¯ç¿¿ëýëò 23.Ëàâëàõ ëàáîðàòîðè ðóó ñàð òóòàì ñîðüö òýýâýðëýæ áàéãàà ñ¿ðüåýãèéí íýãæèéí òîî, õóâü
825%
32100%
¯ç¿¿ëýëò 24.Ýíýðýë ýìíýëýãýýð ¿éë÷ë¿¿ëæ áóé øèíý ò¿ðõýö ýåðýã ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí¿¿äèéí ýì÷èëãýýíèé àìæèëòûí õóâü
58.8% 65%
¯ç¿¿ëýëò 25.Øèíý ò¿ðõýö ýåðýã ñ¿ðüåýòýé õîðèõ àíãèä õ¿ì¿¿æèã÷äèéí ýì÷èëãýýíèé àìæèëòûí õóâü
84% 85%
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)22
Ý
ð¿¿ë
ìýí
äèéí
ñàéäû
í 20
09 î
íû
__
__
òîî
ò
òóø
ààëû
í õî
¸ðäó
ãààð
õàâ
ñðàë
ò
ѯÐÜ
ÅÝÒÝ
É Ò
ÝÌ
ÖÝÕ Ñ
ÒÐÀ
ÒÅÃÈ
ÉÃ
2010
-201
1 Î
ÍÄ
ÕÝÐÝ
ÃƯ¯ËÝÕ
¯É
Ë À
ÆÈ
ËËÀ
ÃÀÀ
ÍÛ
Òª
˪
Â˪
êª
№¯
éë
àæèë
ëàãà
àíû
õ¿
ðýý
¯éë
àæ
èëëà
ãàà
¯éë
àæ
èëëà
ãààí
û
øàë
ãóóð
¿ç
¿¿ëý
ëò¿¿
ä
Ýõ
ñóðâ
àëæ
Õàð
èóöà
õ áà
éãóó
ëëàã
àÕ
àìòð
àõ
áàéã
óóëë
àãà
񼖼
â (¥
)
2010
2011
Çîðè
ëò 1
: Ñ
¿ðüå
ý ºâ
÷èíò
ýé ò
ýìöý
õ ¿
éë à
æèë
ëàãà
àíû
óäè
ðäëà
ãà,
çîõè
îí á
àéãó
óëàë
òûã
áîëî
âñðî
íãóé
áîë
ãîõ
Áîä
ëîãî
áîë
îâñð
óóëà
ã÷, ø
èéäâ
ýð ã
àðãà
ã÷ í
àðò
÷èãë
ýñýí
óõó
óëãà
, íºë
ººëë
èéí
¿éë
àæèë
ëàãà
àã è
äýâõ
èæ¿¿
ëæ, á
îäëî
ãî ý
ðõç¿
éí î
ð÷èí
ã áî
ëîâñ
ðîíã
óé á
îëãî
õ ÷è
ãëýë
ýýð:
1Ñ
¿ðüå
ýãèé
í òó
ñëàì
æ
¿éë÷
èëãý
ýíèé
õó
óëü
ýðõ
ç¿éí
òà
àòàé
îð÷
èí
á¿ðä
¿¿ëý
õ
1.1.
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
, ¿é
ë÷èë
ãýýò
ýé
õîëá
îîòî
é õ¿
÷èí
òºãº
ëäºð
õóó
ëü
æóð
àìä
¿íýë
ãýý
õèéæ
, íýì
ýëò
ººð÷
ëºëò
îðó
óëàõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
¿é
ë÷èë
ãýý
áîëî
í óð
üä÷è
ëàí
ñýðã
èéëý
õ ¿ç
ëýãò
ýé
õîëá
îîòî
é îä
îî õ
ýðýã
æèæ
áó
é õó
óëèó
äàä
¿íýë
ãýý
õèéñ
ýí
áàéí
à
¯íý
ëãýý
íèé
òàéë
àí,
çºâë
ºìæ
ÝÌ
ß, Õ
ªÑ
¯Ò
ÕÇÄ
Õß
, ÍÕ
Õß
, Ø
ØÃÅ
Ã,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
çàñà
ã äà
ðãû
í òà
ìãû
í ãà
çàð,
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
14 4
75 0
007
237
500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 23
1.2.
ªâ÷
òºíè
é õà
ðèóö
ëàãû
ã íý
ìýã
ä¿¿ë
ýõ õ
óóëü
ýð
õ ç¿
éí î
ð÷íû
ã áè
é áî
ëãîõ
Ýì
÷èëã
ýýíè
é àì
æèë
òûí
õóâü
Õª
ѯ
Ò, À
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çðû
í ñà
ð,
óëèð
àë,
æèë
èéí
òàéë
àí
ìýä
ýý
ÝÌ
ß,
Çàñã
èéí
ãàçð
ûí
õýðý
ãæ¿¿
ëýã÷
àã
åíòë
àã-
ÝÌ
Ã
ÕÇÄ
Õß
, ÍÕ
Õß
, Ø
ØÃÅ
Ã,11
580
000
7 23
7 50
0
2Ñ
¿ðüå
ýãèé
í õº
òºëá
ºðèé
ã õý
ðýãæ
¿¿ëý
õ óä
èðäë
àãû
í äý
ìæ
ëýãè
éã
íýì
ýãä¿
¿ëýõ
2.1.
¯íä
ýñíè
é áî
ëîí
îðîí
íóò
ãèéí
ò¿
âøèí
ä áî
äëîã
î áî
ëîâñ
ðóóë
àã÷è
ä,
øèé
äâýð
ãàð
ãàã÷
äàä
çîðè
óëñà
í óõ
óóëã
à,
íºëº
ºëëè
éí
óóëç
àëò
çîõè
îí
áàéã
óóëà
õ;
Óóë
çàëò
óóäû
í òî
î Î
ðîëö
îã÷ä
ûí
òîî
Óóë
çàëò
ûí
òàéë
àí
ÝÌ
ßÀ
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
çà
ñàã
äàðã
ûí
òàì
ãûí
ãàçà
ð, à
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
26 0
55 0
0028
950
000
2.2.
¯íä
ýñíè
é áî
ëîí
îðîí
íóò
ãèéí
ò¿
âøèí
ä áî
äëîã
î áî
ëîâñ
ðóóë
àã÷è
ä,
øèé
äâýð
ãà
ðãàã
÷äàä
óõó
óëãà
ñó
ðòàë
÷èëã
ààíû
ì
àòåð
èàë
áîëî
âñðó
óëæ
ò¿ã
ýýõ
Òàðà
àãäñ
àí
ìàò
åðèà
ëûí
òîî
Ìàò
åðèà
ë òà
ðààñ
àí
òàéë
àí
ÝÌ
ß
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
8 68
5 00
07
237
500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)24
2.3.
Ýð¿
¿ë ì
ýíäè
éí
òºñâ
èéí
åðºí
õèéë
ºí
çàõè
ðàã÷
èéí
çàñà
ã äà
ðãàò
àé
áàéã
óóëà
õ ãý
ðýýí
ä ñ¿
ðüåý
òýé
òýì
öýõ
¿¿ðý
ã õà
ðèóö
ëàãû
ã îð
óóëæ
, ¿ð
ä¿íã
òî
îöîõ
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
çàñà
ã äà
ðãû
í
ãýðý
ýíèé
áè
åëýë
ò
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
çàñà
ã äà
ðãû
í
ãýðý
ýíèé
áè
åëýë
òèéã
ä¿
ãíýñ
ýí
æèë
èéí
òàéë
àí
ìýä
ýý
ÝÌ
ßÀ
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
çà
ñàã
äàðã
à,
àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
4 34
2 50
00
2.4.
Íèé
ãìèé
í ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ñà
ëáàð
çºâ
ëºëè
éí
ãèø
¿¿äè
éí ä
óíä
óõóó
ëãà
íºëº
ºëëè
éí
¿éë
àæèë
ëàãà
à çî
õèîí
áàé
ãóóë
àõ.
Õóð
ëûí
óäèð
äàì
æ,
õýëý
ëöñý
í àñ
óóäë
ûí
òîî
Òàéë
àíÝ
Ìß
Õýâ
ëýë
ìýä
ýýëë
èéí
áàéã
óóëë
àãà
1 44
7 50
01
447
500
ä¿í
66,5
85,0
0052
,110
,000
Ìýä
ýýëý
ë, õ
ÿíàë
ò –
øèí
æèë
ãýý,
¿íý
ëãýý
íèé
òîãò
îëöî
îã ñ
àéæ
ðóóë
àõ ÷
èãëý
ëýýð
:
3Ñ
¿ðüå
ýãèé
í
á¿ðò
ãýë
ìýä
ýýëë
èéí
æ
óðàì
, ìàÿ
ãòû
ã ø
èíý÷
ëýí
¿éë
àæ
èëëà
ãààí
ä íý
âòð¿
¿ëýõ
3.1
Ñ¿ð
üåýã
èéí
á¿ðò
ãýë
ìýä
ýýëë
èéí
æ
óðàì
, ìàÿ
ãòû
ã ø
èíý÷
ëýí
áîëî
âñðó
óëàõ
Ýð¿
¿ë ì
ýíäè
éí
ñàéä
ûí
òóø
ààëà
àð
áàòë
àãäñ
àí
á¿ðò
ãýë
ìýä
ýýëë
èéí
æ
óðàì
, ìàÿ
ãò
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
ÒÀ
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
10 8
56 2
500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 25
44.
1 Ñ
¿ðüå
ýãèé
í á¿
ðòãý
ë ì
ýäýý
ëëèé
ã öà
õèì
æóó
ëàõ,
ïð
îãðà
ìì
õàí
ãàì
æ
áîëî
âñðó
óëàõ
;
Ñ¿ð
üåýã
èéí
á¿ðò
ãýë
ìýä
ýýëë
èéí
îíëà
éí õ
óóäà
ñ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
á¿ðò
ãýë
ìýä
ýýëë
èéí
îíëà
éí ò
àéëà
í
Õª
ѯ
Ò, Ý
ÌÃ
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
36 1
87 5
0014
475
000
4.2
Ñ¿ð
üåýã
èéí
íýãæ
¿¿äý
ä öà
õèì
ì
ýäýý
ëëèé
í ïð
îãðà
ìì
ûã
ñóóð
èëóó
ëàõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
öàõè
ì
ìýä
ýýëë
èéí
ïðîã
ðàì
ìû
ã ñó
óðèë
óóëñ
àí
íýãæ
èéí
òîî,
õó
âü
Òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò,
ÝÌ
ÃÀ
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
14 4
75 0
0014
475
000
4.3
Ñ¿ð
üåýã
èéí
á¿ðò
ãýë
ìýä
ýýëë
èéí
òàëà
àð ñ
óðãà
ëò
çîõè
îí á
àéãó
óëàõ
Ñóð
ãàëò
àíä
õàì
ðàãä
ñàí
õ¿íè
é òî
î
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
Ò, Ý
ÌÃ
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
21 7
12 5
0021
712
500
4.4
Ñ¿ð
üåýã
èéí
á¿ðò
ãýë
ìýä
ýýëë
èéí
òºð
áîëî
í õó
âèéí
õý
âøëè
éí í
ýãäñ
ýí
òîãò
îëöî
îíä
¿å
øàò
òàé
øèë
æèõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òàéë
àí ì
ýäýý
ã òî
ãòì
îë
ìýä
ýýëñ
ýí ò
ºð
áîëî
í õó
âèéí
õý
âøëè
éí ò
îî,
õóâü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
Ò, Ý
ÌÃ
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð,
ÌÕ
ÕÝ
ÌÁ
ÍÕ
, Ì
ªÝ
Õ
21 7
12 5
0021
712
500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)26
5Ñ
¿ðüå
ýãèé
í õÿ
íàëò
ø
èíæ
èëãý
ý,
¿íýë
ãýýí
èé
òîãò
îëöî
îã
áýõæ
¿¿ëý
õ
5.1
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òàíä
àëò,
õÿí
àëò-
øèí
æèë
ãýý,
¿í
ýëãý
ýíèé
òî
ãòîë
öîîí
û
ºíºº
ãèéí
áàé
äàëä
ä¿
í ø
èíæ
èëãý
ý õè
éõ
Ä¿í
øèí
æèë
ãýý
õèéñ
ýí ò
àéëà
í çº
âëºì
æ
Ñóä
àëãà
àíû
òà
éëàí
ÝÌ
ß, Õ
ªÑ
¯Ò
ÝÌ
Ã, À
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
11 5
80 0
000
5.2
¯íä
ýñíè
é õý
ìæ
ýýíä
õÿí
àëò
øèí
æèë
ãýý,
¿í
ýëãý
ýíèé
íýã
äñýí
òº
ëºâë
ºãºº
áî
ëîâñ
ðóóë
àõ
Õÿí
àëò
øèí
æèë
ãýý,
¿í
ýëãý
ýíèé
áà
òëàã
äñàí
òº
ëºâë
ºãºº
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
ÝÌ
ßÝ
ÌÃ
2 89
5 00
01
447
500
5.3
Ñ¿ð
üåýã
èéí
õÿíà
ëò ø
èíæ
èëãý
ý,
¿íýë
ãýý
õèéõ
àðã
à,
õýðý
ãñëè
éã ø
èíý÷
ëýõ
Øèí
ý÷ëý
ãäýí
áà
òëàã
äñàí
õÿ
íàëò
ø
èíæ
èëãý
ý ¿í
ýëãý
ýíèé
àð
ãà÷ë
àë
Õÿí
àëò
øèí
æèë
ãýý,
¿í
ýëãý
ý õè
éñýí
áà
ãèéí
òàé
ëàí
ìýä
ýý
ÝÌ
ßÕ
ªÑ
¯Ò,
Ý
ÌÃ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
7 23
7 50
014
475
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 27
6Ñ
óäàë
ãààí
û
àæëû
í òý
ðã¿¿
ëýõ
÷èãë
ýë, õ
ýðýã
öýýã
òî
äîðõ
îéëæ
, ºð
ãºæ
¿¿ëý
õ, ¿
ð ä¿
íã ò
îîöî
õ
6.1
Ñ¿ð
üåýã
èéí
÷èãë
ýëýý
ð õè
éãäñ
ýí
ñóäà
ëãàà
íóóä
àä ä
¿í
øèí
æèë
ãýý
õèéæ
òî
éì á
ýëäý
õ
Ñóä
àëãà
àíû
ä¿
íÒà
éëàí
ÝÌ
ßÝ
ÌØ
ÓÈ
Ñ,
ÍÝ
ÌÕ
, Õ
ªÑ
¯Ò,
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
7 23
7 50
00
6.2
Ñóä
àëãà
àíû
àæ
ëûí
÷èãë
ýëèé
ã òî
äîðõ
îéëæ
, òº
ëºâë
ºãºº
áî
ëîâñ
ðóóë
àõ
Áàò
ëàãä
ñàí
òºëº
âëºã
ººØ
èéäâ
ýðÝ
Ìß
ÄÝ
ÌÁ
, Ãë
îáàë
ü ñà
í, Õ
ªÑ
¯Ò,
Í
ÝÌ
Õ,
ÝÌ
ØÓ
ÈÑ
, À
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
1 44
7 50
00
6.3
Õ¿í
àì
ûí
äóíä
àõ ñ
¿ðüå
ýãèé
í òà
ðõàë
òûí
ò¿âø
èí
òîãò
îîõ
ñóäà
ëãàà
õè
éõ
Ñóä
àëãà
à õè
éãäñ
ýí á
àéíà
Ñ
óäàë
ãààí
û
¿ð ä
¿íãè
éí
òàéë
àí,
çºâë
ºìæ
Õª
ѯ
ÒÄ
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí,
ÍÝ
ÌÕ
, Ý
ÌØ
ÓÈ
Ñ,
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
506
625
000
72 3
75 0
00
6.4
Ñ¿ð
üåýã
èéí
ýìèé
í äà
ñëû
í òà
íäàë
ò ñó
äàëã
àà
õèéõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
ýìèé
í äà
ñëû
í
ñóäà
ëãàà
õè
éãäñ
ýí á
àéíà
Ñóä
àëãà
àíû
¿ð
ä¿í
ãèéí
òà
éëàí
, çº
âëºì
æ
Õª
ѯ
ÒÄ
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí,
ÍÝ
ÌÕ
, Ý
ÌØ
ÓÈ
Ñ,
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
14 4
75 0
0057
900
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)28
6.5
Íèé
ò õ¿
í àì
áîë
îí ý
ì÷
ýìíý
ëãèé
í àæ
èëòí
óóäû
í ñ¿
ðüåý
ãèéí
ìýä
ëýã
õàíä
ëàãà
, äàä
ëûã
òîäî
ðõîé
ëîõ
ñóäà
ëãàà
õèé
õ
Ìýä
ëýã,
õà
íäëà
ãà,
äàäë
ûí
ñóäà
ëãàà
õè
éãäñ
ýí á
àéíà
Ñóä
àëãà
àíû
¿ð
ä¿í
ãèéí
òà
éëàí
, çº
âëºì
æ
ÝÌ
ß
ÄÝ
ÌÁ
, Ãë
îáàë
ü ñà
í, Õ
ªÑ
¯Ò,
Í
ÝÌ
Õ,
ÝÌ
ØÓ
ÈÑ
, À
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
14 4
75 0
007
237
500
6.6
Ñóä
àëãà
à ø
èíæ
èëãý
ý õè
éõ
¿íäý
ñíèé
÷àä
àâõè
éã
äýýø
ë¿¿ë
ýõ
Ñóð
ãàëò
àíä
õàì
ðàãä
ñàí
õ¿íè
é òî
î
Ñóä
àëãà
àíû
¿ð
ä¿í
ãèéí
òà
éëàí
, çº
âëºì
æ
ÝÌ
ßÄ
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Õª
ѯ
Ò,
ÍÝ
ÌÕ
, Ý
ÌØ
ÓÈ
Ñ,
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
7 23
7 50
010
132
500
6.7
Óóø
ãèíû
áóñ
ýð
õòýí
èé ñ
¿ðüå
ýãèé
í òà
ëààð
õ ñó
äàëã
àà
õèéõ
Óóø
ãèíû
áóñ
ýð
õòýí
èé
ñ¿ðü
åýãè
éí
òàëà
àð
ñóäà
ëãàà
õè
éãäñ
ýí á
àéíà
Ñóä
àëãà
àíû
¿ð
ä¿í
ãèéí
òà
éëàí
, çº
âëºì
æ
Õª
ѯ
ÒÄ
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí,
ÍÝ
ÌÕ
, Ý
ÌØ
ÓÈ
Ñ,
7 23
7 50
00
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 29
6.8
Ñ¿ð
üåýã
èéí
íàñ
áàðà
ëòàí
ä ä¿
í ø
èíæ
èëãý
ý õè
éõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
íàñ
áàðà
ëòàí
ä ä¿
í ø
èíæ
èëãý
ý õè
éñýí
ñó
äàëã
àà
Ñóä
àëãà
àíû
¿ð
ä¿í
ãèéí
òà
éëàí
, çº
âëºì
æ
ÝÌ
ß,
Ñàí
ãèéí
ÿà
ì, Ä
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Õª
ѯ
Ò,
ÍÝ
ÌÕ
, Ý
ÌØ
ÓÈ
Ñ,
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
7 23
7 50
00
ä¿í
692,
628,
750
235,
942,
500
Õ¿í
èé í
ººöè
éí ÷
àäàâ
õèéã
áýõ
æ¿¿
ëæ, ý
ì÷
ìýð
ãýæ
èëòí
ýýð
òîãò
âîðò
îé õ
àíãà
õ ÷è
ãëýë
ýýð:
7Ñ
¿ðüå
ýãèé
í ýì
÷ ì
ýðãý
æèë
ò-í¿
¿äèé
í õº
äºëì
ºðèé
í íî
ðì í
îðì
àòèâ
, àæ
ëûí
áàéð
íû
òîäî
õîéë
îëòû
ã ø
èíý÷
ëýí
òîãò
îîæ
, ì
ºðä¿
¿ëýõ
7.1
Ñ¿ð
üåýã
èéí
ñàëá
àðò
àæèë
ëàãñ
äûí
õ¿íè
é íº
ºöèé
í ¿í
ýëãý
ý õè
éæ, õ
ýðýã
öýýã
òî
äîðõ
îéëî
í, õ
¿íèé
íº
ºöèé
ã õº
ãæ¿¿
ëýõ
òºëº
âëºã
ºº
áîëî
âñðó
óëàõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
¿íäý
ñíèé
õº
òºëá
ºðèé
í õ¿
íèé
íººö
ºä
õèéñ
ýí ¿
íýëã
ýý
¯íý
ëãýý
íèé
òàéë
àí
çºâë
ºìæ
Õª
ѯ
ÒÝ
ÌÃ,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
7 23
7 50
04
342
500
7.2
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
, ¿éë
÷èëã
ýý
¿ç¿¿
ëýã÷
äèéí
àæ
èë ¿
¿ðãè
éí
õóâà
àðèé
ã ø
èíý÷
ëýí
áîëî
âñðó
óëæ
ì
ºðä¿
¿ëýõ
, ã¿
éöýò
ãýëè
éã õ
ÿíàõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
, ¿é
ë÷èë
ãýý
¿ç¿¿
ëýã÷
äèéí
àæ
èë ¿
¿ðãè
éí
õóâà
àðèé
ã áà
òàëñ
àí
Ýð¿
¿ë ì
ýíäè
éí
ñàéä
ûí
òóø
ààë
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
, ¿é
ë÷èë
ãýý
¿ç¿¿
ëýã÷
äèéí
õº
äºëì
ºðèé
í ãý
ðýýí
èé
áèåë
ýëòè
éã
ä¿ãí
ýñýí
óë
èðàë
, æèë
èéí
òàéë
àí
Õª
ѯ
ÒÝ
ÌÃ,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
2 17
1 25
02
895
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)30
8Ñ
¿ðüå
ýãèé
í òó
ñëàì
æ,
¿éë÷
èëãý
ý ¿ç
¿¿ëý
ã÷äè
éí
èäýâ
õ, î
ðîëö
îî,
òîãò
âîð
ñóóð
üøèë
òàé
àæèë
ëàõ
íºõö
ëèéã
õàí
ãàõ
õºø
¿¿ðý
ã áè
é áî
ëãîõ
8.1
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
¿éë
÷èëã
ýý
¿ç¿¿
ëýã÷
äèéí
èäý
âõ,
îðîë
öîî,
òîã
òâîð
ñó
óðüø
èëòà
é àæ
èëëà
õ íº
õöëè
éã
õàíã
àõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
¿é
ë÷èë
ãýý
¿ç¿¿
ëýã÷
äèéí
àæ
èëëà
õ íº
õöëè
éã
õàíã
àõ
óðàì
øóó
ëëû
í òî
ãòîë
öîîã
áà
òàëã
àà-
æóó
ëñàí
òó
øàà
ë
Õª
ѯ
Ò, À
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çðû
í ñà
ð,
óëèð
àë,
æèë
èéí
òàéë
àí
ìýä
ýý
ÝÌ
ßÝ
ÌÃ,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
325
687
500
325
687
500
9Ñ
¿ðüå
ýãèé
í ñó
ðãàë
òûí
÷àíà
ðûã
ñàéæ
ðóóë
àõ
9.1
Óëñ
, õóâ
èéí
õýâø
ëèéí
àíà
ãààõ
ûí
ñóðã
óóëè
óäû
í òº
ãñºë
òèéí
ºì
íºõ
áîëî
í òº
ãñºë
òèéí
äà
ðààõ
ñ¿ð
üåýã
èéí
ñóðã
àëòû
í õº
òºëá
ºð,
÷àíà
ðò ¿
íýëã
ýý õ
èéæ
, ø
èíý÷
ëýõ
Øèí
ý÷èë
ñýí
õºòº
ëáºð
¯íý
ëãýý
íèé
òàéë
àí
çºâë
ºìæ
, Ñ
òàíä
àðòû
í äà
ãóó
ñóðã
àëò
õèéñ
ýí ò
àéëà
í,
ìýä
ýý
ÝÌ
ØÓ
ÈÑ
, Ý
Ìß
, ÁÑ
ØÓ
ß,
ÝÌ
Ã, Õ
ªÑ
¯Ò
7 23
7 50
02
895
000
9.2
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
, ¿é÷
èëãý
ý ¿ç
¿¿ëý
ã÷äý
ä çî
ðèóë
ñàí
ìýð
ãýø
¿¿ëý
õ áî
ëîí
äàâò
àí
ñóðã
àëòû
í ñò
àíäà
ðò
áîëî
âñðó
óëàí
, õý
ðýãæ
¿¿ëæ
, õÿí
àëò
òàâè
õ;
Øèí
ý÷ëý
ãäñý
í óä
èðäà
ìæ
, ñò
àíäà
ðò
Òàéë
àí ì
ýäýý
Õª
ѯ
Ò
ÝÌ
ØÓ
ÈÑ
,Á
ÑØ
Óß
, ÝÌ
Ã,
Ñß
07
237
500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 31
10Ñ
¿ðüå
ýãýý
ð ºâ
÷èëñ
ºí
ñ¿ðü
åýãè
éí
ýì÷,
ýì
íýëã
èéí
àæèë
÷äû
í íè
éãì
èéí
õàëà
ìæ
èéí
àñóó
äëû
ã ñó
äëàí
ø
èéäâ
ýðëý
õ
10.1
Íèé
ãìèé
í õà
ëàì
æèí
ä õà
ìðó
óëàõ
òàë
ààð
çºâø
èëöº
õ óó
ëçàë
ò çî
õèîí
áàé
ãóóë
àõ
Óäè
ðäàì
æÕ
óðëû
í òý
ìäý
ãëýë
Õª
ѯ
ÒÍ
ÕÕ
ß, Ñ
ß3
618
750
0
10.2
Õîë
áîãä
îõ
æóð
àìä
ººð÷
ëºëò
îð
óóëà
õ
Òóø
ààë,
ø
èéäâ
ýðÒà
éëàí
ÝÌ
ß, Õ
ªÑ
¯Ò
ÍÕ
Õß
, Ñß
2 89
5 00
00
Ä¿í
348,
847
,500
.034
3, 0
57,5
00
Çîðè
ëò 2
: Ýðò
èëð
¿¿ëý
ëò á
îëîí
øóó
ä õÿ
íàëò
òàé
áîãè
íî õ
óãàö
ààíû
ýì
÷èëã
ýýíè
é ÷
àíàð
, õ¿ð
òýýì
æèé
ã ñà
éæðó
óëàõ
Ëàá
îðàò
îðèé
í ÷à
äàâõ
èéã
áýõæ
¿¿ëý
õ çà
ìàà
ð ø
óóä
õÿíà
ëòòà
é áî
ãèíî
õóã
àöàà
íû ý
ì÷è
ëãýý
íèé
÷àíà
ð, õ
¿ðòý
ýìæ
èéã
ñàéæ
ðóóë
àõ ÷
èãëý
ëýýð
:
11¯
íäýñ
íèé
áîëî
í îð
îí í
óòãè
éí
ñ¿ðü
åýãè
éí
ëàáî
ðàòî
ðèéí
ֈ
äàâõ
èéã
áýõæ
¿¿ëý
õ
11.1
ªñã
ºâºð
ëºõ
øèí
æèë
ãýýí
èé
íýãæ
èéã
ºâ÷ë
ºë
ºíäº
ðòýé
àéì
àã
áîëî
í á¿
ñèéí
îí
îøëî
ãîî
ýì÷è
ëãýý
íèé
òºâ¿
¿äýä
áàé
ãóóë
àõ
ªñã
ºâºð
ëºõ
øèí
æèë
ãýýí
èé
íýãæ
èéí
òîî
Õª
ѯ
Ò-èé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
ÒÃë
îáàë
ü ñà
í, Ä
ÝÌ
Á,
àéì
ãèéí
Ý
ÌÃ,
Á¿ñ
èéí
îíîø
ëîãî
î ýì
÷èëã
ýýíè
é òº
â
43 4
25 0
0043
425
000
11.2
Óëñ
ûí
íýãä
ñýí
ýìíý
ëã¿¿
äèéí
ëà
áîðà
òîðè
éã
ò¿ðõ
ýöèé
í ÷à
íàðû
í õÿ
íàëò
ûí
òîãò
îëöî
îíä
õàì
ðóóë
àõ
Ò¿ðõ
ýöèé
í ÷à
íàðû
í õÿ
íàëò
ûí
ñ¿ëæ
ýýíä
õà
ìðà
ãäñà
í íý
ãäñý
í ýì
íýëã
èéí
ëàáî
ðàòî
ðèéí
òî
î, õ
óâü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð, Í
ýãäñ
ýí
ýìíý
ëãèé
í ñà
ð, ó
ëèðà
ë,
æèë
èéí
òàéë
àí
ìýä
ýý
Õª
ѯ
Ò À
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
çà
ñàã
äàðã
ûí
òàì
ãûí
ãàçà
ð, À
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
1 44
7 50
00
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)32
11.3
Õª
ѯ
Ò-ä
ýä
ýñèé
í ø
èíæ
èëãý
ýíèé
ëà
áîðà
òîðè
éã
áàéã
óóëà
õ
Ýä
ýñèé
í ø
èíæ
èëãý
ýíèé
ëà
áîðà
òîðè
áà
éãóó
ëàãä
ñàí
áàéí
à.
Õª
ѯ
Ò-èé
í Ñ
¿ðüå
ýãèé
í ëà
âëàõ
ëà
áîðà
òîðè
éí
òàéë
àí, ì
ýäýý
Õª
ѯ
ÒÝ
Ìß
, Ñß
, Ä
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí
28 9
50 0
0014
475
000
11.4
Ëàá
îðàò
îðèé
í óð
âàëæ
áîä
èñû
í õà
íãàí
íèé
ë¿¿ë
ýëò,
ãà
äààä
÷àí
àðû
í õÿ
íàëò
ûí
òîãò
îëöî
îíû
ãà
ðûí
àâëà
ãà,
¿éë
àæèë
ëàãà
àíû
ñò
àíäà
ðòû
ã áî
ëîâñ
ðóóë
àõ
Áàò
ëàãä
ñàí
ñòàí
äàðò
àð
ãà÷ë
àë
Àéì
àã,
ä¿¿ð
ãèéí
ñ¿
ðüåý
ãèéí
äè
ñïàí
ñåðè
éí
ëàáî
ðàòî
ðèí
ñàð,
óëè
ðàë,
æ
èëèé
í òà
éëàí
ì
ýäýý
Õª
ѯ
ÒÝ
Ìß
, Ãëî
áàëü
ñà
í0
4 34
2 50
0
11.5
Ñîí
ãîãä
ñîí
ñóì
, îðî
í íó
òãèé
í ò¿
âøèí
ä ò¿
ðõýö
èéí
øèí
æèë
ãýýí
èé
ëàáî
ðàòî
ðè
áàéã
óóëà
õ
Ò¿ðõ
ýöèé
í ø
èíæ
èëãý
ýíèé
ëà
áîðà
òîðè
áà
éãóó
ëàãä
ñàí
ãàçð
ûí
òîî
Àéì
àã,
ä¿¿ð
ãèéí
ñ¿
ðüåý
ãèéí
äè
ñïàí
ñåðè
éí
ëàáî
ðà-
òîðè
óäû
í ñà
ð, ó
ëèðà
ë,
æèë
èéí
òàéë
àí
ìýä
ýý
Õª
ѯ
ÒÀ
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
Ý
ÌÃ,
ä¿¿
ðãèé
í Ý
ÌÍ
, Ãëî
áàëü
ñà
í
28 9
50 0
0043
425
000
11.6
¯íä
ýñíè
é ëà
âëàõ
ëà
áîðà
òîðè
éã
øèí
ãýí
òýæ
ýýëò
îð
÷èí,
ìîë
åêóë
áè
îëîã
èéí
îð÷è
í ¿å
èéí
òîíî
ã òº
õººð
ºìæ
ººð
õàíã
àõ
Ìîë
åêóë
áè
îëîã
èéí
àðãû
ã àø
èãëà
ñàí
õóâü
Õª
ѯ
Ò-èé
í ëà
âëàõ
ëà
áîðà
òîðè
éí
ñàð,
óëè
ðàë,
æ
èëèé
í òà
éëàí
ì
ýäýý
Õª
ѯ
ÒÃë
îáàë
ü ñà
í14
4 75
0 00
043
425
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 33
12Ñ
îðüö
òýý
âýðë
ýõ
òîãò
îëöî
îã
ºðãº
æ¿¿
ëýõ
12.1
Äàâ
òàí
ýì÷è
ëãýý
íä î
ðæ
áàéã
àà º
â÷òº
í¿¿ä
èéí
ñîðü
öûã
ñ¿ðü
åýãè
éí
ëàâë
àõ ë
àáîð
àòîð
è ðó
ó òý
ýâýð
ëýõ
Ñîð
üö ò
îãòì
îë
èëãý
ýæ á
àéãà
à íý
ãæèé
í òî
î,
õóâü
Õª
ѯ
Ò-èé
í ëà
âëàõ
ëà
áîðà
òîðè
éí
ñàð,
óëè
ðàë,
æ
èëèé
í òà
éëàí
ì
ýäýý
Õª
ѯ
ÒÝ
ÌÃ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Ì
ÑÒÍ
, ̪
ÝÕ
, Ì
ÕÕ
ÝÌ
ÁÍ
Õ
7 23
7 50
07
237
500
Ä¿í
254,
760
, 000
156,
330
, 000
Ýì
÷èëã
ýýíè
é ÷à
íàð,
õ¿ð
òýýì
æèé
ã ñà
éæðó
óëàõ
÷èã
ëýëý
ýð:
13Ñ
¿ðüå
ýãèé
í òó
ñëàì
æ,
¿éë÷
èëãý
ýíèé
òº
âëºð
ëèéã
ñà
àðóó
ëàõ
13.1
Ýì
íýëý
ãò
õýâò
ýí ý
ì÷ë
¿¿ëý
õ áî
ëîí
àìáó
ëàòî
ðèîð
ýì
÷ëýõ
øàë
ãóóð
¿ç
¿¿ëý
ëòèé
ã áî
ëîâñ
ðóóë
æ
õýðý
ãæ¿¿
ëýõ
Øèí
ýýð
á¿ðò
ãýãä
ñýí,
ýì
ýíä
ìýä
ðýã
ñ¿ðü
åýòý
é ºâ
÷òºí
¿¿äý
ýñ
àìáó
ëàòî
ðèîð
òó
ñëàì
æ,
¿éë÷
èëãý
ý àâ
ñàí
õóâü
Áàò
ëàãä
ñàí
æóð
àìÝ
Ìß
Õª
ѯ
Ò, à
éìàã
íè
éñëý
ëèéí
Ý
ÌÃ
2 89
5 00
00
13.2
Ä¿¿
ðãèé
í Ý
ÌÍ
-èéí
õàð
úÿà
àìáó
ëàòî
ðèóä
àä
ñ¿ðü
åýãè
éí
ýì÷è
ëãýý
, õÿí
àëòû
í öý
ã íý
ìæ
áàé
ãóóë
àõ
Ä¿¿
ðãèé
í Ý
ÌÍ
-èé
í õà
ðúÿà
àì
áóëà
-òî
ðèóä
àä
áàéã
óóëà
ãäñà
í ñ¿
ðüåý
ãèéí
ýì
÷èëã
ýý,
õÿíà
ëòû
í öý
ãèéí
òîî
ÝÌ
Í-è
éí
òóø
ààë,
æóð
àìÕ
ªÑ
¯Ò
ÍÝ
ÌÃ,
Ãë
îáàë
ü ñà
í36
187
500
36 1
87 5
00
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)34
14Ø
óóä
õÿíà
ëòòà
é áî
ãèíî
õóã
àöàà
íû
ýì÷è
ëãýý
ã ¿ç
¿¿ëý
õýä
îëîí
íèé
òèéí
îð
îëöî
îã
íýì
ýãä¿
¿ëýõ
14.1
Ñ¿ð
üåýò
ýé
ºâ÷ò
ºí¿¿
äýä
¿ç¿¿
ëæ
áóé
ãýðè
éí á
îëîí
õî
îëòî
é ýì
÷èëã
ýýã
ºðãº
æ¿¿
ëýõ
Ãýðè
éí á
îëîí
õî
îëòî
é ýì
÷èëã
ýýíä
õà
ìðà
ãäñà
í ºâ
÷òºí
èé ò
îî,
õóâü
¯éë
àæ
èëëà
ãààí
û
òàéë
àí
Õª
ѯ
Ò,
ÌÑ
ÒÍÃë
îáàë
ü ñà
í,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á,
àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ÝÌ
Ã
72 3
75 0
0072
375
000
14.2
Ñ¿ð
üåýò
ýé
ºâ÷ò
í¿¿ä
ýä
ãýðè
éí á
îëîí
õî
îëòî
é ýì
÷èëã
ýý,
ñ¿ðü
åýãè
éí
äèñï
àíñå
ðààð
¿ç
¿¿ëæ
áóé
òóñ
ëàì
æ
¿éë÷
èëãý
ýíä
¿íýë
ãýý
ºãºõ
¯íý
ëãýý
íèé
¿ð ä
¿íã
òàíè
ëöóó
ëñàí
óó
ëçàë
ò
¯íý
ëãýý
íèé
òàéë
àí,
çºâë
ºìæ
Õª
ѯ
Ò,
ÌÑ
ÒÍÀ
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
Ý
ÌÃ,
Ãëî
áàëü
ñà
í
723
750
723
750
14.3
Ñàé
í äó
ðûí
èäýâ
õòí¿
¿äèé
ã áý
ëòãý
õ, ä
àâòà
í ñó
ðãàõ
Ñàé
í äó
ðûí
èäýâ
õòí¿
¿äèé
í òî
î
Ñóð
ãàëò
ûí
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò,
Ì
ÑÒÍ
Ãëîá
àëü
ñàí,
Ä
ÇÌÎ
ÓÁ
, àé
ìàã
íè
éñëý
ëèéí
Ý
ÌÃ
14 4
75 0
0014
475
000
15Çî
ðèëò
îò á
¿ëãè
éí
õ¿í
àìû
í äó
íä
ñ¿ðü
åýã
ýðò
èëð¿
¿ëýõ
15.1
Æèð
ýìñý
í áî
ëîí
òºðñ
íèé
äàðà
àõ ¿
åä
ñ¿ðü
åýã
ýðò
èëð¿
¿ëýõ
, õÿí
àëòû
ã ñà
éæðó
óëàõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
øàë
òãàà
íò
ýõèé
í ýí
äýãä
ýëã¿
é ñ¿
ðüåý
ãèéí
íý
ãæèé
í òî
î
ÝÌ
ѯ
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ÝÌ
Ã
ÝÌ
ß,
Õª
ѯ
Ò,
ÝÍ
ÝØ
Ò14
475
000
14 4
75 0
00
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 35
15.2
Èõ,
äýý
ä ñó
ðãóó
ëü, ê
îëëå
æèé
í îþ
óòíó
óäû
í äó
íä
ñ¿ðü
åýã
èëð¿
¿ëýõ
õà
ãàñ
èäýâ
õòýé
¿çë
ýã
çîõè
îí á
àéãó
óëàõ
Õàã
àñ
èäýâ
õèòý
é ¿ç
ëýãò
õà
ìðà
ãäñà
í îþ
óòíû
òîî
, èë
ýðñý
í òî
õèîë
äëû
í òî
î
¯çë
ýãèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
ÒÃë
îáàë
ü ñà
í,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á,
àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
ÝÌ
Ã, Ì
ÎÕ
, èõ
äýýä
, òóñ
ãàé
ìýð
ãýæ
ëèéí
ñó
ðãóó
ëèéí
îþ
óòíû
õî
ëáîî
14 4
75 0
0014
475
000
15.3
Ñ¿ð
üåýò
ýé
ºâ÷ò
ºí¿¿
äèéí
õà
âüòë
ûã
¿çëý
ã
øèí
æèë
ãýýí
ä õà
ìðó
óëàõ
Õàâ
üòëû
í óð
üä÷è
ëàí
ñýðã
èéëý
õ ¿ç
ëýãò
õà
ìðà
ãäñà
í òî
î
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
ÒÝ
ÌÃ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
2 89
5 00
02
895
000
15.4
Ñ¿ð
üåýò
ýé
õ¿¿õ
äèéí
õàâ
üòëû
í ñó
äàëã
ààíû
àð
ãà÷ë
àëû
ã Ä
ÝÌ
Á-
ûí
ñòàí
äàðò
ûí
øàà
ðäëà
ãàä
íèéö
¿¿ëý
õ
Ñ¿ð
üåýò
ýé
õ¿¿õ
äèéí
õà
âüòà
ëûí
ñóäà
ëãàà
íû
áàòë
àãäñ
àí
àðãà
÷ëàë
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
ÒÝ
ÌÃ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð ,
12 0
14 2
504
342
500
15.5
Õ¿¿
õäèé
í ñ¿
ðüåý
ãèéí
îí
îøëî
ãîîí
û
÷èãë
ýëýý
ð ñó
ðãàë
ò çî
õèîí
áàé
ãóóë
àõ
Ñóð
ãàëò
çîõ
èîí
áàéã
óóëñ
àí
áàéí
à.
Ñóð
ãàëò
ûí
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
ÝÌ
Ã, À
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð,
Ãë
îáàë
ü ñà
í,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á
14 4
75 0
0014
475
000
ä¿í
184,
990
, 500
174,
423,
750
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)36
Ýì
èéí
ìåí
åæì
åíòè
éã á
îëîâ
ñðîí
ãóé
áîëã
îõ ÷
èãëý
ëýýð
:
16Ñ
¿ðüå
ýãèé
í ýì
èéí
õàíã
àí
íèéë
¿¿ëý
ëò,
ò¿ãý
ýëòè
éí
òîãò
îëöî
îã
áîëî
âñðî
íãóé
áî
ëãîõ
16.1
Ñ¿ð
üåýã
èéí
1-ð
ýãíý
ýíèé
ýì
ýýð
òàñð
àëòã
¿é õ
àíãà
õ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
ýìýý
ð òà
ñðàë
òã¿é
õà
íãàã
äñàí
íý
ãæèé
í òî
î
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çðû
í òà
éëàí
ì
ýäýý
ÝÌ
ß,
Õª
ѯ
Ò,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
694
800
000
694
800
000
16.2
Óëñ
ûí
òºñº
âò
ýìèé
í ò¿
ãýýë
ò,
òýýâ
ýðëý
ëòèé
í çà
ðäëû
ã òó
ñãàõ
Æèë
á¿ð
èéí
òºñº
âò
ñ¿ðü
åýãè
éí
ýìèé
í òý
ýâýð
ëýëò
, ò¿
ãýýë
òèéí
çà
ðäëû
ã òó
ñãàñ
àí
íýãæ
èéí
òîî,
õó
âü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çðû
í òà
éëàí
ì
ýäýý
ÝÌ
ß, Ñ
ß,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
çàñà
ã äà
ðãû
í òà
ìãû
í ãà
çàð,
Õª
ѯ
Ò,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
69 4
80 0
0069
480
000
16.3
Àéì
àã,
ä¿¿ð
ãèéí
ñ¿ð
üåýã
èéí
äèñï
àíñå
ðò ý
ì
õàäã
àëàõ
ºðº
ºã
ñòàí
äàðò
ûí
äàã
óó
òîõè
æóó
ëàõ
Çîðè
óëàë
òûí
ýìèé
í àã
óóëà
õòàé
ñ¿
ðüåý
ãèéí
äè
ñïàí
ñåðè
éí
òîî,
õóâ
ü
Àéì
àã,
ä¿¿ð
ãèéí
Ý
ÌÍ
-èéí
ñ¿
ðüåý
ãèéí
äè
ñïàí
ñåðò
õè
éñýí
õÿí
àëò,
ø
àëãà
ëòû
í
ìýä
ýý
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
çàñà
ã äà
ðãû
í òà
ìãû
í ãà
çàð,
Õ
ªÑ
¯Ò
14 4
75 0
0014
475
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 37
16.4
Ýì
èéí
õàäã
àëàë
ò,
çàõè
àëãà
, òîî
öîîë
îõ
àðãà
÷ëàë
ä ýì
÷, ý
ìèé
í ì
ýðãý
æèë
òí¿¿
äèéã
ñó
ðãàõ
Ñóð
ãàëò
àíä
õàì
ðàãä
ñàí
ýì÷,
ýì
èéí
ìýð
ãýæ
èëò-
í¿¿ä
èéí
òîî
Ñóð
ãàëò
ûí
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
çàñà
ã äà
ðãû
í òà
ìãû
í ãà
çàð,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð,
Ãëîá
àëü
ñàí
7 23
7 50
08
685
000
16.5
Ñ¿ð
üåýã
èéí
ýìèé
ã õó
âèéí
ýì
èéí
ñàíã
óóäà
àð
õóäà
ëäàà
ëàõû
ã õî
ðèãë
îõ æ
óðàì
ä íý
ìýë
ò ºº
ð÷ëº
ëò
îðóó
ëàõ
ñàíà
ë áî
ëîâñ
ðóóë
àõ
Ñ¿ð
üåýò
ýé
òýì
öýõ,
¿í
äýñí
èé
õºòº
ëáºð
èéí
õýðý
ãæ¿¿
ëýõý
ä îð
îëöî
æ
áàéã
àà õ
óâèé
í ýì
èéí
ñàíã
èéí
òîî,
õóâ
ü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
Ìýð
ãýæ
ëèéí
Õ
ÿíàë
òûí
Ãàçð
ûí
òàéë
àí
ìýä
ýý
ÝÌ
ß,
Õª
ѯ
Ò,
ÌÕ
ÅÃ
ÝÌ
Ã, à
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
çà
ñàã
äàðã
ûí
òàì
ãûí
ãàçà
ð,
7 23
7 50
07
237
500
16.6
Ñ¿ð
üåýã
èéí
ýìèé
í õ¿
¿õäè
éí
òóíã
ýì
÷èëã
ýýíè
é ïð
àêòè
êò í
ýâòð
¿¿ëý
õ
Õ¿¿
õäèé
í ñ¿
ðüåý
ãèéí
ýì
÷èëã
ýýíè
é àì
æèë
òûí
õóâü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çðû
í òà
éëàí
ì
ýäýý
ÝÌ
ß,
Õª
ѯ
Ò,
Àéì
àã
íèéñ
ëýëè
éí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çàð
2 89
5 00
02
895
000
Ä¿í
796,
125,
000
797,
572,
500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)38
Òºð,
õóâ
èéí
õýâø
ëèéí
ò¿í
øëý
ëèéã
ºðã
ºæ¿¿
ëýõ
÷èãë
ýëýý
ð:
17Òº
ð, õ
óâèé
í õý
âøëè
éí õ
àìòû
í àæ
èëëà
ãààã
ñà
éæðó
óëàõ
17.1
Òºð
, õóâ
èéí
õýâø
ëèéí
õàì
òûí
àæ
èëëà
ãààí
û
óäèð
äàì
æèé
ã áî
ëîâñ
ðîíã
óé á
îëãî
õ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
¿é
ë÷èë
ãýý
¿ç¿¿
ëæ á
àéãà
à ºð
õèéí
ýì
íýëý
ã áî
ëîí
õóâè
éí
õýâø
ëèéí
áà
éãóó
ëëàã
ûí
òîî,
õóâ
ü
Ìîí
ãîëû
í ºð
õèéí
ýì
íýëã
èéí
õîëá
îîíû
òà
éëàí
ÝÌ
ß, Õ
ªÑ
¯Ò
ÍÝ
ÌÃ,
̪
ÝÕ
, Ì
ÕÕ
ÝÌ
ÁÍ
Õ,
Ãëîá
àëü
ñàí
4 34
2 50
00
17.2
ªðõ
áîë
îí
õóâè
éí õ
ýâø
ëèéí
ýì
íýëã
èéí
ýì÷
íàðû
í ñ¿
ðüåý
ãèéí
òó
ñëàì
æ, ¿
éë÷è
ëãýý
¿ç
¿¿ëý
õ ÷à
äàâõ
èéã
íýì
ýãä¿
¿ëýõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
, ¿é
ë÷èë
ãýýí
èé
òàëà
àð
ñóðã
àãäñ
àí º
ðõ
áîëî
í õó
âèéí
õý
âøëè
éí
ýìíý
ëãèé
í ýì
÷ íà
ðûí
òîî
Ñóð
ãàëò
ûí
òàéë
àíÝ
Ìß
, Õª
ѯ
ÒÍ
ÝÌ
Ã, Ì
ªÝ
Õ,
ÌÕ
ÕÝ
ÌÁ
ÍÕ
, Ãë
îáàë
ü ñà
í
28 9
50 0
0028
950
000
17.3
ªðõ
áîë
îí
õóâè
éí õ
ýâø
ëèéí
ýì
íýëã
ýýð
ñ¿ðü
åýãè
éí ò
óñëà
ìæ
, ¿é
ë÷èë
ãýýã
¿ç¿
¿ëýõ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
, ¿é
ë÷èë
ãýý
¿ç¿¿
ëæ á
óé º
ðõ
áîëî
í õó
âèéí
õý
âøëè
éí
ýìíý
ëãèé
í òî
î
Ìîí
ãîëû
í ºð
õèéí
ýì
íýëã
èéí
õîëá
îîíû
òà
éëàí
ÝÌ
ß, Õ
ªÑ
¯Ò
ÍÝ
ÌÃ,
̪
ÝÕ
, Ì
ÕÕ
ÝÌ
ÁÍ
Õ,
Ãëîá
àëü
ñàí
7 23
7 50
07
237
500
Ä¿í
40,5
30,0
0036
,187
,500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 39
ÕÄ
ÕÂ
/ÄÎ
Õ,
ñ¿ðü
åýòý
é òý
ìöý
õ õº
òºëá
ºðèé
í õà
ìòû
í àæ
èëëà
ãààã
ñàé
æðó
óëàõ
÷èã
ëýëý
ýð:
18Ñ
¿ðüå
ý,Õ
ÄÕ
Â-
èéí
õàâñ
àðñà
í õà
ëäâà
ðòàé
õ¿í
ä ¿ç
¿¿ëý
õ òó
ñëàì
æ,
¿éë÷
èëãý
ýã
ñàéæ
ðóóë
àõ
18.1
Ñ¿ð
üåý,
ÕÄ
ÕÂ
-èé
í õà
âñàð
ñàí
õàëä
âàðû
í òó
ñëàì
æ,
¿éë÷
èëãý
ýíèé
óä
èðäà
ìæ
áî
ëîâñ
ðóóë
àõ
Áàò
ëàãä
ñàí
óäèð
äàì
æÓ
äèðä
àìæ
èéã
áàòà
ëñàí
ñà
éäû
í òó
øàà
ë
Õª
ѯ
ÒÄ
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí
3 61
8 75
00
18.2
Ñ¿ð
üåý,
ÕÄ
ÕÂ
-èé
í õà
âñàð
ñàí
õàëä
âàðû
í á¿
ðòãý
ë ì
ýäýý
ëëèé
ã õà
ðèëö
àí ñ
îëèë
öîõ
òîãò
îëöî
îã á
èé
áîëã
îõ
ÑÒÑ
À-à
àñ
ãàðã
àæ á
àéãà
à òà
éëàí
ì
ýäýý
íä
ÕÄ
ÕÂ
\ÄÎ
Õ-û
í òà
ëààð
îðñ
îí
¿ç¿¿
ëýëò
èéí
õóâü
, Ä
ÎÕ
\ÁÇÄ
Õ-û
í ÒÑ
À-í
û ò
àéëà
í ì
ýäýý
íä
ñ¿ðü
åýãè
éí
òàëà
àð î
ðñîí
¿ç
¿¿ëý
ëòèé
í õó
âü
Õª
ѯ
Ò-èé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
Ò Ý
ÌÃ
1 44
7 50
00
18.3
ÕÄ
ÕÂ
-èéí
õà
ëäâà
ð èë
ð¿¿ë
ýõ
øèí
æèë
ãýýí
ä õà
ìðó
óëàõ
, çºâ
ëºãº
º
ºãºõ
÷àä
àâõ
îëãî
õ ñó
ðãàë
òàíä
ñ¿
ðüåý
ãèéí
ýì
÷,
ìýð
ãýæ
èëòí
¿¿äè
éã
õàì
ðóóë
àõ
Ñóð
ãàëò
àíä
õàì
ðàãä
ñàí
ýì
÷,
ìýð
ãýæ
èëò-
í¿¿ä
èéí
òîî
ÝÌ
ß, À
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çðû
í òà
éëàí
Õª
ѯ
Ò Ä
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
14 4
75 0
0014
475
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)40
18.4
Ñ¿ð
üåýò
ýé
ºâ÷ò
í¿¿ä
èéí
äóíä
¿éë
÷èëã
ýý
¿ç¿¿
ëýã÷
èéí
ñàíà
à÷ëà
ãààð
õèé
õ Õ
ÄÕ
Â-è
éí õ
àëäâ
àð
èëð¿
¿ëýõ
çºâ
ëºãº
º,
øèí
æèë
ãýýã
íý
âòð¿
¿ëýõ
Á¿ð
òãýã
äñýí
ñ¿
ðüåý
òýé
ºâ÷ò
í¿¿ä
ýýñ
ÕÄ
ÕÂ
-èéí
õà
ëäâà
ð èë
ð¿¿ë
ýõ
çºâë
ºëãº
º,
øèí
æèë
ãýýí
ä õà
ìðà
ãäñà
í õó
âü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
Ò,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
Ãëîá
àëü
ñàí
7 23
7 50
07
237
500
18.5
ÕÄ
ÕÂ
/ÄÎ
Õ-ò
îé
õ¿ì
¿¿ñè
éí ä
óíä
ñ¿ðü
åý è
ëð¿¿
ëýõ
¿çëý
ã ø
èíæ
èëãý
ý õè
éõ
Øèí
ýýð
á¿ðò
ãýãä
ñýí
ÕÄ
ÕÂ
/ÄÎ
Õ-
òîé
õ¿ì
¿¿ñý
ýñ
ñ¿ðü
åýãè
éí
¿çëý
ã,
øèí
æèë
ãýýí
ä õà
ìðà
ãäñà
í õó
âü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Ñ
óðãà
ëòû
í òà
éëàí
Õª
ѯ
Ò,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
Ãëîá
àëü
ñàí
14 4
75 0
0014
475
000
18.6
ÕÄ
ÕÂ
-èéí
õà
ëäâà
ðòàé
õ¿ì
¿¿ñò
èç
îíèà
çèäû
í óð
üä÷è
ëàí
ñýðã
èéëý
õ ýì
÷èëã
ýýã
íýâò
ð¿¿ë
ýõ
Ñ¿ð
üåý,
ÕÄ
ÕÂ
-èé
í õà
âñàð
ñàí
õàëä
âàðò
àé
õ¿ì
¿¿ñý
ýñ
èçîí
èàçè
äûí
óðüä
÷èëà
í ñý
ðãèé
ëýõ
ýì÷è
ëãýý
íä
õàì
ðàãä
ñàí
òîî,
õóâ
ü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
ÝÌ
ß,
ÍÕ
Õß
, Ø
ØÃÅ
Ã,
ÝÌ
Ã, Õ
ªÑ
¯Ò,
À
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð
2 89
5 00
02
895
000
Ä¿í
44,1
48,7
5039
,082
,500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 41
Çîðè
ëò 3
: Îëî
í ýì
ýíä
äàñà
ëòàé
ñ¿ð
üåýã
ýðò
èëð
¿¿ëý
õ, ò
óñëà
ìæ
¿éë
÷èëã
ýýã
ºðãº
æ¿¿
ëýõ
Ýì
ýíä
äàñà
ëòàé
ñ¿ð
üåýã
èéí
õºòº
ëáºð
èéí
ìåí
åæì
åíòè
éã ñ
àéæ
ðóóë
àõ ÷
èãëý
ëýýð
:
19Ý
ìýí
ä äà
ñàëò
àé
ñ¿ðü
åýãè
éí
ìýð
ãýæ
èë-
òýí¿
¿äèé
ã ÷à
äàâõ
æóó
ëàõ
19.1
Ýì
ýíä
äàñà
ëòàé
ñ¿ð
üåýã
èéí
òàíä
àëò
ñóäà
ëãàà
íû
àñóó
äëàà
ð ¿í
äýñí
èé ò
¿âø
èíä
ìýð
ãýæ
èëòý
í áý
ëòãý
õ
Áýë
òãýã
äñýí
ì
ýðãý
æèë
òýí
ÝÌ
ß -í
û
òàéë
àíÝ
Ìß
, Õª
ѯ
ÒÄ
ÝÌ
Á, Ã
ëîáà
ë ñà
í 5
790
000
0
20Ý
ìýí
ä äà
ñàëò
àé
ñ¿ðü
åýòý
é ºâ
÷òºí
ä ¿ç
¿¿ëý
õ òó
ñëàì
æ,
¿éë÷
èëãý
ýã
ºðãº
æ¿¿
ëýõ
20.1
Äàâ
òàí
ýì÷è
ëãýý
íä î
ðæ
áàéã
àà º
â÷òº
íä
ýìèé
í ì
ýäðý
ã ÷à
íàð
òîäî
ðõîé
ëîõ
øèí
æèë
ãýý
õèéõ
.
Äàâ
òàí
ýì÷è
ëãýý
íä
îðñî
í ºâ
÷òºí
èé
ýìýí
ä äà
ñëû
í õó
âü
ÝÌ
ß -í
û
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
ÄÝ
ÌÁ
, Ãëî
áàë
ñàí,
Àéì
àã
Íèé
ñëýë
èéí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çàð
014
475
000
20.2
Øèí
ý òî
õèîë
äëû
í äó
íä
ýìýí
ä äà
ñëû
í ò¿
âøèí
ã òî
ãòîî
õ ñó
äàëã
ààã
òîä
îðõî
é äà
âòàì
æòà
éãàà
ð õè
éõ
Ñóä
àëãà
àíû
¿ð
ä¿í
ãèéí
òà
éëàí
, çº
âëºì
æ
ÝÌ
ß -í
û
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
ÄÝ
ÌÁ
, Ãëî
áàë
ñàí,
Àéì
àã
Íèé
ñëýë
èéí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çàð
057
900
000
20.3
Õîð
èõ à
íãèä
ÿë
ýäë
ýãñä
èéí
äóíä
èë
ýðñý
í ñ¿
ðüåý
ãèéí
á¿
õ òî
õèîë
äëû
ã ºñ
ãºâð
èéí
øèí
æèë
ãýýí
ä òî
ãòì
îë õ
àìðó
óëàõ
ªñã
ºâðè
éí
øèí
æèë
ãýýã
ýýð
ýìýí
ä äà
ñàëò
àé í
ü òî
ãòîî
ãäñî
í ºâ
÷òºí
èé ò
îî
Õîð
èõ
àíãè
óäû
í òà
éëàí
Õª
ѯ
Ò,
ØØ
ÃÅÃ,
Ãë
îáàë
ñàí
, Ä
ÇÌÎ
ÓÁ
00
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)42
20.4
Ýì
ýíä
äàñà
ëòàé
íü
áàò
ëàãä
ñàí,
ýì
÷èëã
ýý õ
¿ëýý
ãäýæ
áà
éãàà
ºâ÷
òºíè
é õà
âüòë
ûí
ñóäà
ëãàà
, õà
ëäâà
ð õÿ
íàëò
ûã
ñàéæ
ðóóë
àõ
Ñóä
àëãà
àíû
òà
éëàí
çº
âëºì
æ
ÝÌ
ß -í
û
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
Ãëîá
àë
ñàí,
Àéì
àã
Íèé
ñëýë
èéí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çàð,
Ä
ÇÌÎ
ÓÁ
1 44
7 50
01
447
500
20.5
2-ð
ýãí
ýýíè
é ýì
èéí
ìýä
ðýã
÷àíà
ð òî
äîðõ
îéëä
îõ
2-ð
ýãíý
ýíèé
ýì
¿¿äè
éí
äàñë
ûã
òîäî
ðõîé
ëñîí
ºâ
÷òºí
èé ò
îî
õóâü
ÝÌ
ß -í
û
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
ÄÝ
ÌÁ
, Ãë
îáàë
ñàí
, ß
ïîí
óëñû
í Ñ
¿ðüå
ýãèé
í Ý
ðäýì
Ø
èíæ
èëãý
ýíèé
Õ
¿ðýý
ëýí,
À
éìàã
, Í
èéñë
ýëèé
í Ý
ð¿¿ë
Ì
ýíäè
éí
Ãàçà
ð
14 4
75 0
0014
475
000
20.6
Àéì
àã, ä
¿¿ðã
èéí
äèñï
àíñå
ðèéí
õÿ
íàëò
àíä
ºäðè
éí
ýì÷è
ëãýý
íèé
öýã
øèí
ýýð
áàéã
óóëà
õ
Øèí
ýýð
áàéã
óóëà
ãäñà
í ºä
ðèéí
ýì
÷èëã
ýýíè
é öý
ãèéí
òîî
Àéì
àã,
Íèé
ñëýë
èéí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çðû
í òà
éëàí
ì
ýäýý
Àéì
àã,
Íèé
ñëýë
èéí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çàð
Õª
ѯ
Ò,
Ãëîá
àë ñ
àí28
950
000
28 9
50 0
00
20.7
Ýì
ýíä
äàñà
ëòàé
ñ¿ð
üåýò
ýé
ºâ÷ò
ºíã
õýâò
¿¿ëý
í ýì
÷ëýõ
îðí
û ò
îîã
íýì
ýãä¿
¿ëýõ
Ýì
ýíä
äàñà
ëòàé
ñ¿
ðüåý
òýé
ºâ÷ò
ºíã
õýâò
¿¿ëý
í ýì
÷ëýõ
îðí
û
òîî
Õª
ѯ
Ò-èé
í òà
éëàí
ÝÌ
ß, Õ
ªÑ
¯Ò
Ãëîá
àëü
ñàí
91 1
92 5
0098
430
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 43
20.8
Ñ¿ð
üåýã
èéí
2-ð
ýãíý
ýíèé
ýì
ýýð
òàñð
àëòã
¿é õ
àíãà
õ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
ýìýý
ð òà
ñðàë
òã¿é
õà
íãàã
äñàí
íý
ãæèé
í òî
î
ÝÌ
ß, À
éìàã
, Í
èéñë
ýëèé
í Ý
ð¿¿ë
Ì
ýíäè
éí
Ãàçð
ûí
òàéë
àí
ìýä
ýý
ÝÌ
ß,
Õª
ѯ
Ò,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð
694
800
000
694
800
000
21Õ
àëäâ
àð
õàì
ãààë
ëûí
íºõö
ëèéã
ñà
éæðó
óëàõ
21.1
Ñ¿ð
üåýã
èéí
òóñë
àìæ
¿é
ë÷èë
ãýý
¿ç¿¿
ëýã÷
áà
éãóó
ëëàã
óóäû
í õà
ëäâà
ð õà
ìãà
àëëû
í íº
õöºë
ä ¿í
ýëãý
ý õè
éæ, ø
èíý÷
ëýí
ñàéæ
ðóóë
àõ
Õàë
äâàð
õà
ìãà
àëëû
í ø
ààðä
ëàãà
õà
íãàñ
àí
íýãæ
èéí
òîî
¯íý
ëãýý
íèé
òàéë
àíÝ
Ìß
, Õª
ѯ
ÒÃë
îáàë
ü ñà
í, Ä
ÝÌ
Á,
ÌÕ
ÅÃ,
Àéì
àã,
Íèé
ñëýë
èéí
Ýð¿
¿ë
Ìýí
äèéí
Ãà
çàð
564
525
000
564
525
000
21.2
Õàë
äâàð
õà
ìãà
àëëû
í äý
ãëýì
èéã
ñàéæ
ðóóë
àõ ò
àëàà
ð ñó
ðãàë
ò çî
õèîí
áà
éãóó
ëàõ
Ñóð
ãàëò
àä
õàì
ðàãä
ñàí
ýì÷,
ì
ýðãý
æèë
ò-í¿
¿äèé
í òî
î
Ñóð
ãàëò
ûí
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
Ãëîá
àëü
ñàí,
ÄÝ
ÌÁ
, Ì
ÕÅ
Ã, À
éìàã
, Í
èéñë
ýëèé
í Ý
ð¿¿ë
Ì
ýíäè
éí
Ãàçà
ð
14 4
75 0
0014
475
000
Ä¿í
1,41
5,65
5,00
01,
489,
477,
500
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)44
22Ñ
¿ðüå
ý ºâ
÷íèé
òà
ëààð
îëî
í íè
éòèé
í îé
ëãîë
ò õà
íäëà
ãûã
ººð÷
ëºõ
22.1
Çîð
èëòî
ò
á¿ëã
èéí
õ¿í
àì
ûí
îíöë
îãò
òóëã
óóðë
àñàí
çà
í ¿é
ëèéã
ºº
ð÷ëº
õ ñó
ðãàë
ò ñó
ðòàë
÷èëã
ààíû
óä
èðäà
ìæ
áî
ëîâñ
ðóóë
àõ
Áàò
ëàãä
ñàí
ñóðã
àëòû
í óä
èðäà
ìæ
Òàéë
àíÝ
ÌÃ,
Õª
ѯ
Ò Ì
ÑÒÍ
, À
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çàð,
ÄÝ
ÌÁ
, Ãë
îáàë
ü ñà
í,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á
8 68
5 00
04
342
500
22.2
Áàò
ëàãä
ñàí
óäèð
äàì
æèé
í äà
ãóó
çîðè
ëòîò
á¿ë
ãèéí
õ¿í
àì
ä ÷è
ãëýñ
ýí ñ
óðãà
ëò,
ñóðò
àë÷è
ëãàà
çîõ
èîí
áàéã
óóëà
õ
Ñ¿ð
üåýã
èéí
¿çëý
ã,
øèí
æèë
ãýýí
ä ñà
éí ä
óðàà
ð õà
ìðà
ãäñà
í õ¿
íèé
òîî
Ñóð
ãàëò
ñó
ðòàë
-֏
ëãàà
íû
òàéë
àí
ÝÌ
Ã, Õ
ªÑ
¯Ò
ÌÑ
ÒÍ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð, Ä
ÝÌ
Á,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Ä
ÇÌÎ
ÓÁ
31 8
45 0
0031
845
000
22.3
ßëã
àâàð
ëàí
ãàäó
óðõà
ëòû
ã áó
óðóó
ëàõà
ä ÷è
ãëýñ
ýí à
æèë
îë
ãîã÷
äîä
çîðè
óëñà
í ¿é
ë àæ
èëëà
ãààã
ºð
ãºæ
¿¿ëý
õ
Ñóð
ãàëò
, ñó
ðòàë
÷èë-
ãààí
ä õà
ìðà
ãäñà
í
àæèë
îëã
îã÷ä
ûí
òîî
¯éë
àæ
èëëà
ãààí
û
òàéë
àí
ÝÌ
Ã, Õ
ªÑ
¯Ò,
Ì
ÀÎ
ÝÕ
ÌÑ
ÒÍ,
ÄÇÌ
ÎÓ
ÁÃë
îáàë
ü ñà
í,
àéì
àã,
ä¿¿ð
ãèéí
Çà
ñàã
Äàð
ãûí
Òàì
ãûí
Ãàçà
ð
14 4
47 0
0014
447
000
22.4
Õýâ
ëýë
ì
ýäýý
ëëèé
í áà
éãóó
ëëàã
óóäû
í õà
ìòû
í àæ
èëëà
ãààã
ñà
éæðó
óëàõ
Õàì
òðàí
õý
ðýãæ
¿¿ëñ
ýí
ìýä
ýýëý
ë,
ñóðò
àë÷è
ë-ãà
àíû
àæ
ëûí
òîî,
õóâ
ü
ÝÌ
ß, Ç
àñãè
éí
ãàçð
ûí
õýðý
ãæ¿¿
ëýã÷
àã
åíòë
àã-Ý
ÌÃ-
ûí
òàéë
àí
ÝÌ
ß, Ì
ÑÒÍ
, Ä
ÇÌÎ
ÓÁ
Ì
¯Î
ÍÐ
Òàé
ìàã
, ä¿
¿ðãè
éí
Çàñà
ã Ä
àðãû
í Òà
ìãû
í Ãà
çàð
Õýâ
ëýë
ìýä
ýýëë
èéí
áàéã
óóëë
àãóó
ä
7 23
7 50
07
237
500
Ä¿í
62,2
14,5
0057
,872
,000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 45
Çîðè
ëò 5
: Íèé
ò õ¿
í àì
ä ñ¿
ðüåý
ãèéí
÷àí
àðòà
é òó
ñëàì
æ ¿
éë÷è
ëãýý
ã òý
ãø õ
¿ðãý
õ
Àëñ
ëàãä
ìàë
íóò
àã ä
ýâñã
ýðò
øóó
ä õÿ
íàëò
òàé
áîãè
íî õ
óãàö
ààíû
ýì
÷èëã
ýýíè
é õ¿
ðòýý
ìæ
èéã
ñàéæ
ðóóë
àõ
23À
ëñëà
ãäì
àë
íóòà
ã äý
âñãý
ðò
ñ¿ðü
åýãè
éí
òóñë
àìæ
èéí
õ¿ðò
ýýì
æèé
ã ñà
éæðó
óëàõ
23.1
Ñóì
, ºðõ
èéí
ýìíý
ëãýý
ñ àé
ìàã
, ä¿
¿ðãè
éí ñ
¿ðüå
ýãèé
í ëà
áîðà
òîðè
ðóó
ñî
ðüö
òýýâ
ýðëý
õ
Ñîð
üö ò
îãòì
îë
èëãý
ýæ á
àéãà
à ñó
ìû
í òî
î, õ
óâü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçð
ûí
ñàð,
óë
èðàë
, æ
èëèé
í òà
éëàí
Õª
ѯ
ÒÝ
ÌÃ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð,
Ãëîá
àëü
ñàí,
Ì
ÑÒÍ
, ̪
ÝÕ
, Ì
ÕÕ
ÝÌ
ÁÍ
Õ
123
037
500
123
037
500
23.2
Îðî
í íó
òãèé
í ø
èéäâ
ýð ã
àðãà
ã÷
íàðò
àé õ
àìòð
àí
ºðòº
ìòã
èé
á¿ëã
èéí
ñ¿ðü
åýòý
é ºâ
÷òºí
¿¿äý
ä íè
éãì
èéí
õàëà
ìæ
, äý
ìæ
ëýãè
éã
ñàéæ
ðóóë
àõ
Ýì
÷èëã
ýýíè
é àì
æèë
òûí
õóâü
, Òàñ
ëàëò
, ø
èëæ
èëòè
éí
õóâü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð, Õ
îðèõ
42
9-ð
àíãè
, Ý
íýðý
ë ýì
íýëã
èéí
òàéë
àí
ÝÌ
ß, Ñ
ß,
ÍÕ
Õß
àéì
àã,
ä¿¿ð
ãèéí
Çà
ñàã
Äàð
ãûí
Òàì
ãûí
Ãàçà
ð
ÕÇÄ
Õß
, Ø
ØÃÅ
Ã,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á,
ÌÑ
ÒÍ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí ã
àçàð
43 4
25 0
0043
425
000
Ä¿í
166,
462,
500
166,
462,
500
Ýì
çýã
á¿ëã
èéí
õ¿ì
¿¿ñò
¿ç¿
¿ëýõ
òóñ
ëàì
æ ¿
éë÷è
ëãýý
ã ºð
ãºæ
¿¿ëý
õ ÷è
ãëýë
ýýð
24Ý
ìçý
ã á¿
ëãèé
í õ¿
í àì
ä ¿ç
¿¿ëý
õ ñ¿
ðüåý
ãèéí
òó
ñëàì
æ,
¿éë÷
èëãý
ýíèé
ֈ
íàð,
õ¿
ðòýý
ìæ
èéã
ñàéæ
ðóóë
àõ
24.1
Îðî
í ãý
ðã¿é
áî
ëîí
õîðè
õ àí
ãèä
ÿë
ýäëý
æ á
óé ñ
¿ðüå
ýòýé
ºâ
÷òºí
¿¿äè
éã í
ýìýë
ò õî
îë õ
¿íñý
ýð õ
àíãà
õ.
Ýì
÷èëã
ýýíè
é àì
æèë
òûí
õóâü
À
éìàã
, íè
éñëý
ëèéí
ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
ãà
çðû
í ñà
ð,
óëèð
àë,
æèë
èéí
òàéë
àí ì
ýäýý
ÝÌ
ßØ
ØÃÅ
Ã,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á
5 79
0 00
05
790
000
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)46
24.2
Õîð
èõ à
íãèä
õ¿
ì¿¿
æèã
ñýä,
îðî
í ãý
ðã¿é
õ¿ì
¿¿ñè
éí
äóíä
óðü
ä÷èë
àí
ñýðã
èéëý
õ ¿ç
ëýãè
éã
ñàéæ
ðóóë
æ,
ñ¿ðü
åýãè
éí
èëð¿
¿ëýë
òèéã
íý
ìýã
ä¿¿ë
ýõ
Èëð
¿¿ëý
ëòèé
í õó
âü,
Ýì
÷èëã
ýýíè
é àì
æèë
òûí
õóâü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð, Õ
îðèõ
42
9-ð
àíãè
, Ý
íýðý
ë ýì
íýëã
èéí
òàéë
àí
ÝÌ
ßØ
ØÃÅ
Ã,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á,
ÌÑ
ÒÍ,
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí ã
àçàð
8 68
5 00
010
132
500
24.3
Õîð
èõ à
íãè,
àé
ìàã
, ä¿¿
ðãèé
í ñ¿
ðüåý
ãèéí
äè
ñïàí
ñåðó
óäû
í àæ
ëûí
óÿëä
àà
õîëá
îîã
ñàéæ
ðóóë
àõ
Ýì
÷èëã
ýýíè
é àì
æèë
òûí
õóâü
, òàñ
ëàëò
, ø
èëæ
èëòè
éí
õóâü
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð, Õ
îðèõ
42
9-ð
àíãè
, Ý
íýðý
ë ýì
íýëã
èéí
ñàð,
óëè
ðàë,
æ
èëèé
í òà
éëàí
ìýä
ýý
Õª
ѯ
Ò,
ØØ
ÃÅÃ
Àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
çàñà
ã äà
ðãû
í òà
ìãû
í ãà
çàð,
àéì
àã,
íèéñ
ëýëè
éí
ýð¿¿
ë ì
ýíäè
éí
ãàçà
ð, Ý
íýðý
ë,
ÄÇÌ
ÎÓ
Á,
ÌÑ
ÒÍ
00
24.4
Õîð
èõ
áàéã
óóëë
àãû
í ø
èéäâ
ýð ã
àðãà
ã÷äà
ä óõ
óóëã
à íº
뺺ë
ëèéí
àæ
èë ç
îõèî
í áà
éãóó
ëàõ
Óóë
çàëò
àíä
õàì
ðàãä
ñàí
áîäë
îãî,
ø
èéäâ
ýð
ãàðã
àã÷è
éí ò
îî
Óóë
çàëò
ñó
ðãàë
òûí
òàéë
àí
Õª
ѯ
ÒØ
ØÃÅ
à 10
132
500
10 1
32 5
00
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ) 47
24.5
Õîð
èõ à
íãèé
í ýð
¿¿ë
ìýí
äèéí
áî
ëîí
íèéã
ìèé
í àæ
èëòà
íóóä
àä
ñóðã
àëò
õèéõ
Ñóð
ãàëò
àíä
õàì
ðàãä
ñàí
àæèë
òíóó
äûí
òîî
Ñóð
ãàëò
ûí
òàéë
àíÕ
ªÑ
¯Ò
ØØ
ÃÅÃ
14 4
75 0
0014
475
000
Ä¿í
39,0
82,5
0040
,530
,000
Á¿ã
ä ø
ààðä
àãä
àõ ç
àðä
àë
3,92
2,03
9,50
03,
369,
094,
500
Ñ¿ð
üåýò
ýé ò
ýìöý
õ ñý
ðãèé
ëýõ
ñòðà
òåãè
éã 2
010-
2011
îíä
õýð
ýãæ
¿¿ëý
õýä
7 29
1 13
4 00
0¥ (
äîëî
îí ò
ýðáó
ì õ
î¸ð
çóó
í åð
ýí í
ýãýí
ñàÿ
çóó
í ãó
÷èí
äºðâ
ºí ì
ÿíãà
í òº
ãðºã
) ø
ààðä
àãäà
íà.
Æè÷
: À
ì ä
îëëà
ðûí
õàíø
èéã
2009
îíû
8-ð
ñàð
ûí
14-í
èé º
äðèé
í Ì
îíãî
ë áà
íêíû
õàí
øàà
ð 1$
= 1
447.
5¥ -º
ºð ò
îîöî
â.
ѯÐÜÅÝÒÝÉ ÒÝÌÖÝÕ, ÑÝÐÃÈÉËÝÕ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÐÀÒÅÃÈ (2010-2015 ÎÍ)48
